Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanterías de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en línea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos años como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio público. El que un libro sea de
dominio público significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el período legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio público en unos países y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio público son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histórico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difícil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras señales en los márgenes que estén presentes en el volumen original aparecerán también en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.

Normas de uso

Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio público a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio público son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones técnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:

+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseñado la Búsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No envíe solicitudes automatizadas Por favor, no envíe solicitudes automatizadas de ningún tipo al sistema de Google. Si está llevando a
cabo una investigación sobre traducción automática, reconocimiento óptico de caracteres u otros campos para los que resulte útil disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envíenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio público con estos
propósitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribución La filigrana de Google que verá en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Búsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Manténgase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No dé por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio público para los usuarios de
los Estados Unidos, lo será también para los usuarios de otros países. La legislación sobre derechos de autor varía de un país a otro, y no
podemos facilitar información sobre si está permitido un uso específico de algún libro. Por favor, no suponga que la aparición de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infracción de los derechos de
autor puede ser muy grave.

Acerca de la Búsqueda de libros de Google

El objetivo de Google consiste en organizar información procedente de todo el mundo y hacerla accesible y útil de forma universal. El programa de
Búsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podrá realizar búsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la página http://books.google.com
M E N T E M A L | T E T E X COL | T

K. K. H. O. F. B | B L I O T H E K
ΟSΤΕRR. ΝΑΤΙΟΝΑΙ ΒΙ Β LΙΟΤΗ ΕΚ

72X93
… --~~~~ ~~~~ ~~~~ ~~~~ ~~~~_-----------------
 - **
#
/
AsTRoLo GIA SACRA: '
Hoe eJî,

-
ORATIONES
-
-

-
ET QVÆSTIONES
QVINQVE, QVIBVS EX
PLICA TVR, AN ET QVA RA
TION E F AS SIT HO MINI CHRISTIANO,
de rcbus occultis, praefertim futuris, ex
aftris iudicium ferre v.
. . . . Dideo diſcuſ. - -
7N cATH oLICA ET CEL E
3 R 1 UA c A D E M I A I N G o L s TA DIE Ns I,
cum Ammo salutâ M. DC.xI/. Die 10. Nouemb.
Reuerendi & clariffimi SS.Theologiæ
Licentiati *
p отно нвNктёvs BACHMAIR
Monacenfis, Archidccanus&Paro
· chusDonaftauffenfis, & ' ' . .
D.F RID ER I CVS PIRCHINGER
- Monacenfis, .~ ' -)
` Suprema Theologici Doéîoratu lau
rea inſignirentur. s --

Р к о м о т оR E -

ADAMö TÄNNERo.
^ E SOCIETATE IESV, THEO L O GIAE
- in eadem Academia Profeſſore ordinario.
I N° G O AL, S TY.4 D 11, -

Ex TYPo GRAFHEo EbÉRIANo APvD

EL I sA P E T H A M A N G E R M A R I A M»
4mmo Domumj M. D C. X/.
 ... r

7 N DE X -

ORATIONVM ET
QyAESTIONVM.
7\Cum interuentu ſtellari, abſentì cui
libetabſ, allonuntie 65 literiaſgni.
ficaripoßìmt/en/à animinoffri.
II, •4n & qua ratione admittemde fimr,
Aſtrologorà ex aſtria predićtioneſ.
III. An & qua ratione Deum/abinde/ìgnù
ac portentis cœleſtibus ſui officyho
mine, admoneae. -

IV. 'Utrum cæleftia illa phanomena tubi

optici operecena conſefa in prodi
gýs habendaſint>.
Etudem queítonia refumptio fue re
tra fatto,
•
- --- - - - -
* -
グ、ヘ
- **

REVE
 V E. R E. LMO
- ## I L L V S R § § I Ꮇ Ꮊ
PRINCIPI AC DOMINO, DOMI
no ALB E R T O Epifcopo Ratifponenfi,&c.
* Domino Clcmentiffimo.
_* *

§jMnia tempus habent, Rcueren

%ä\{diffime&
<@>ಿ§ § illuftriffime Princcps. • Tº -

[\\్స ఫ్గ §Nec femper grandia In OntëS 5

శ్రీ
స్ధి N
‫جيل جيلا‬
‫وعميد‬
‫میگیسے حدت‬ necvbiq5 profunda ;sellav nec
៦ិ fèmper fubtilia ; necCato triftia.
Etiam fuus Pöetis quandoq; ridet Apollo.
Imof paruismagna,fiótisvcracóferrelicet,
ipfa diuina fapientia, fcriptura tefte, im orbe p.,..,.,.
terrarum,quandolibct,ludit. Ludit inquá,
tum alijs,quae in hocmundo cófpiciuntur,
operibus: tum præcipuè caeleftium prodi- •
giorum aceffectuum, multiplici, eag; ſub
inde mira acinufitata varietate3qua fit,vt
caelum tonitru mugiat, fulmine feriat, ter
ramotu quatiat, ficcitate & fame huma
num genuscncruct,& quod pluseft,faepe
- - A 2 nouis
 E P 1.5 T' O L At

nouis etiâ ſyderum oſtentis obſtupefaciat.

Ita cü nuper Inaugurationi noftræ Doéto
rali,inceleberrima Academia Ingolftadiéfi,
fauentiorarrideret Phoebus,Theologia no
ftra ipfà diei amoenitate pellcéta, deadmi
rabili illo diuinæ fàpientiæ lufu, in huius
mundi fydereo illo theatro, differuitan lu
fit aliquid feftiuius; ita tamen vt inter ho
neftam animi obleétationem, nccfuae gra
uitatis immemor eſſet, nec publica vtili
tatis: cuius intereft fcire, qua ratione varia
aſtrorum euenta & effecta, ſine temeritatis
' aut fuperftitionis vitio,adincorruptâ veræ
pietatis normam exigi & expendi debeant.
Hanc facram Aftrologiam cum à multis
expeti ad typum aduertcremus, noluimus
votis publicis refragari. Eam verò Rcue
rendiffima & Illuftriffima: Celfit.“V.” po
tiffimum infcribendam cenfuimus 5 tum
quia prætcr R.P.Promotoris noftrifuafum,
alterum debitæ fubieétionisvinculum, &
acceptorum in eiufdem Epifcopatu bene
, ficiorum memoria ad hoc quodammodo
compcllcbant; alterum fingularis Reueré
diſſimæ
 D E D r C. A 7 O R. I. A.

diffimæ & Illuftriffimæ Celfit."V*ergali

terasacliteratos omnesamoracbeneuolé
tiainuitabat; cui proinde eam ad initium
huius anni, quafi xenij cuiufdam litera
rij loco, quam humillime offerimus ac
confecramus: Deum optimum Max.fup
plicibus votis comprecantes, vt & hoc,&c
quãplurimis alijsannis, Reuerendifimam
& Illuftriffimam Celfit."º" V.." ad coñiffi
Epifcopatus, & totius Ecclefiæ bonum,
faluam femper & incolumem tueatur.
Ingolſtadij 1.Ianuarij, AnnoM DC.XV.
Reuerendiſſimæ&Illuſtriß
{imæ Celfit*iV.'*

ObſequentiſſimiCapellani
Otho Hemricum Bachmair
Parochu Domaffauffen
--

--
ſir.

, Fridericum Pirchinger.
- Аз - - AD
~
 P R AE F A r I o
Εδ.2 సR } • WᎮᏐj వ్ల $) º \º C -

緩醫
R E M. *

“ Abe hit, Lečitor, breuem de Afro

įjė logia/acra di//ėrtationem, nuperim
9è aãu Doéforali Theologico Acade
mie Ingoliadien/îi dictam, eamg, nec iniu
cundam, nec vt ffem e$t, prorfu tmutilem. -

Cum emum paßim in affrorum euentù & ef

feétà ethica criß diiudicandà, duo errore,
' extremè fere oppo/îti contingere /oleamr, ;
•vnu, quòd maturali eorum virtutiacßgni …-

ficatui, etiam ad contingente, ac fortuitos

quo[q, effeéfus aliag, /?creta cognofçenda »,
nimù multum tribuitur; alter quodim eù o
mmia/0lamatura neceßitatefieri, ac me diui
mo quidem confilio vnquáadpeculiare quid
dam inter homineußgnificandum aut effici?-
dum adhiberi cen/entur; vtrumg, erratum
velut diuinaprouidentialegibus ac maieffati
contrarium ex/criptura/acra potißìmum,
& amtiquü Patribu refellitur. ''
Sed
4
- л о L в сток в м. "
- Sed& quodinprima oratione de Stegano
graphia joannis Trithemy à magie nota »
vindicanda differitur,ideó minimèpertimere
morit Leétor, quafihac ratione voluerit au
£tor eum librum vndiq, commädabilem, aut
velutfüfğa hedera magü vendibilemreddiş
cùm à potiur, ß fa£ta reddi poffent infeóta,
optaret illum mon/olum munquā fuiffepubli
catum, quod ipfi etiam Trithemto olim in
voti fuiſſe conſtat, ſed nec vnquam ita con
fcriptum. Eògitur/olum/pećfathac difer
tatio, vt Trithemiu ab execrabilis magte
mota vindicatur, ipß Ecclefia Catholicæ vel
apudmaleuolosprobro eſſe deſinat. Etpotu
iffet quidem auäor ea, que de arte occulta
Jcriptionù priorib* duobu librù Trithemia
me Steganographia tradita differit, ipfis Tri
them; paradigmatiº ſpeciatum propoſità &
expofitis confirmare5 ficut & quæ de ratione
animi/en/a amico quãlibet ab/enti/inever
bisſneliters,és libris, acßnenuntiaſecreté
nunciandi,feupatefaciendi ex tertio eiu/alem
Truthemülibroßrtéfimumfinuaepotiu,quä
explica*,aliquot exêplis illußrare,propofitis
ſº
 PR ºr Ar. A D LE cro Re M.
imffecie varjsfignis, acfignorum modis,qui.
bus ideffctqueat,delineato etiam & expofito .
hierog!yphico illo alphabeto, quod totiu ar
tis quaſi norma acfundamentum eit: atta
mentdau£toricordinomfuit,nomfolum quod.
exiffimaret,faaprofeßìómiparum confénta
meum, curto/aseiufmodipotiur, & profama,
quàm facraa 6'/alutarea artea ex infiituto
tradere; fed etiam meffudia eiufmodi, quibuæ
male quidam abuti, alij tempua fruftra con
terere poffent, peripßm fine cau/à aut nunc
primum euulgarätur, aut amte hac euulgata
magis propagarentur. Satis eft rem ipfam
certam effe, ac coram tefftbus varjs experi
mentis/pius comprobatam .. -

“Ultima différtatio demouiscæli Phænome.

nis,vßm aliquem offendit obféruationù cæ
leffis, etiam pro re ac inßituto Theologico,
fimulq,/€ripture /acre ac veterum patrum,
de cæleftibus prodigijs, ac ipforum cælorum
natura acproprietatibus ediſerit. Tubone
Leétor, ex bis etiam diuinam prouidemtiam
agnofe/apiătiam mirare,bonitate collauda;
Jęd&potentiam extime/ĉe. Vale_.
oRA
ſ
 º zºº ºf - - !* -

A - ~

A PRO MOTORE
PER MOD VM PRO OEM II
PRÆMISSA DISPVTATIONI
Vefpertinae, quam pridie Inaugurationis
v - - - - - -

Do&oralis Domini Candidati pro more - -

-
celebrarunt. - - * ,

-
-

2\Gum interuentu/telarum ab/énticuiliber,

… - ab/jue alio nuntio & literà,/ìgnificari
| poßınt/en/a animinofíri.
##### Em & humanzmentis confideratione dignifimã,
密 nobilis & Magnifice Domine Rc&or, Rcueren
ô diffime Domine Præpofite; llluftres & Generofi
Barones, Patres Acadcmici, cæterique genere, vir
ÑË tute & doĉtrina pra·ßantiffimi Domini Auditores.
Rem inquam & humanæ mentis confideratione digniffimam,&
conſideratu, cognituq; non minus difficilem, qua iucundam eſſe,
coelum & aftra, quaeq; eò pertinent varia ac mira effe&a & euenta
- facile cuiq; perfpicuum eft. Dignitatem theoriae coelorum vnus
facile demonftrat Salomon, qui hanc velut fingolaris excelfentiae
notam in homine miratus exclamat: Vìrtutem altitudinis cæli ipß Ecclr. '
eonfficit: Et Poëta ex eodem coelorum intuitu hominis dignita- T" 7.
tem expendens: Os hominifùblime deditcælumq; tueri.
- Difficultatem prodit non folum ea, quae de his rebus eft, „
fententiarum varietas; ob quam vel maximè hîc etiam locum ha ::
bct illud Sapicntis: Mundumtradidit diffutationi eorum: fèd etiam ...
-- - - - ~ B Philoſo

x
 2 OR Ar 1 o I. s
, Philofophus, cum in Metaphyficis ait : Quemadmodum »effertilio
num oculi adlumen diei/e habent, ita & intelleâu, animæ noßra ad ea,
º quæ manifeftißima omniumfùnr. Sunt autem coeleftia fecundum fe
quidem hoc ipfo manifeftiora, quod magis veia; magis vera au
tem, quia magis,vt ita dicam,eritia,certè quidem inferioribus ple
• rifq; longè præftantiora. Clarius& expreífius difficultatem & ob
fcuritatem huius difciplinæ exponit Dcus ipfe;cum eam velut in
folubile problema obiectauit fincto contra fe diceptanti lobo.
re*.****. Numquidnofli ordinem cæli,& poner rationem eiu in terra ? Et paulo
infcrius: Quia, inquit, enarrabit cælorum rationem? >

Iucunditatem demonftrat idem philofophus, cum de diui

4ri/* lib.r. nis& coeleftibus rebus loquens ait: Res illa, fùperiores tametfileuiter .
de part. attingere poffìmu, tamen ob earum rerum excellentiam magis obleäa
‫گر عربهاه‬۰
mur, quam cum c«tera nobis propiora omnia tenemur. Accedit,quòd
omncs omnium pcnefcicntiarum Tra&atores coelorum fibi con
fiderationem vendicant. Phyfici quidem certe, Duce & Præce
ptore Ariftotele, expanfis quafi velis circa eam iure fuo latè ex
fpaciantur. Mathematici hodie, poft tubum opticum inuentum,
nihil æquè, ac coelum & cœlcftia phænomcna confiderant. Sed
.quòd hæc difciplina non minus etiam ad Theologum pertineat,
- illud apertè conuincit, quod coelorum produ&ionem, initium ,
', durationem, figuram, náturam, ornatum, effc&us, portenta, vix
vfquam clarius, ccrtius quidem nufquam, quam in fcripturafa
cra panduntur. Cum igitur aftrorum confideratio adco & per fe
iucunda fit,& dignabumanae mentis pra:ftantia,ac infuper Theo
logiæ multis modis propria, animus eft,in hac,quam nüncaufpice
-
Deo præmeditamur, Doétorali inauguratione, de ea nonnihil •
différere; ac ne in ifhenfum noftra vagetur oratio, aliquot folum
quzftionesadaftrologiam conicétatricem pečtantes, vtiTheo
logiæ magis proprias, & ab inflituto minus alienas , difcutere.
Atque hodie quidem pro Vcfperiarum aufpicio, hâc quæftionem
explicare conftitutum eft,an abfque fuperftitionc &illicita arte,ex
aftrorum reprzfentatione, procul abfentium {cnfa cogno(cipof
fint; itaniamirum, vt fiderum intcruentu, abfenti cailibet, abf i
alio nuncio, velliteris, fenfâ animinoftrinon {ecus manifefta, fà
cere poffimus, ac fi propriisliteris velinternuntio exponerentur ;
Vos quæſo, Auditores, vt nouitate huius quaeflionis excitati, ani
mos veftros ad audiendum vltro crexiflis,itafinem eius abfolutio
nemá patienter cxfpeátate. Multis,
ſ -
 * * OR A Tro I. 3. . .
' Multis,non dubito,noua admodum&infolens videbitur hæc
quaeftio; vt quæ cum ratione nec differi quidem, vcl in dubium
vocari vllo modo poffe videatur;cum omnibus vtiq; perfuafiffi
mum fit, nullo id modo abfque magiae damnatae maleficio fieri
poffe, quod numita fieri poffit, quærébatur. Sed eft tamcn equi
dem non leuis dubitandi ratio. Etenim ante o&o iam annos,.
nempe Anno 16o6. hæreticorum, vt opinor,ftudio,in Catholicæ
P.eligionis odium, Francofurti typis editus fuit liber, fub nomine
IoannisTrithemij, infcriptus Ele&ori Principi Philippo Comiti
Palatino, &c. hoc titule : srganographia, hoc eft, ars per occultam
fcripturam animi fui voluntatem abfentibus aperiendi certa, authore
Reuerendißimo & clarißimo viro Ioanne Trithemio Jabbate spanhei
menfi, & magiae naturali, magißro perfeâißimo, &e. haéìenus qui- w

dem à multis multum defiderata, fèd à paucißimi, vifa: nunc verò in --

gratiamfecretioris philofophiæ fludiofòrum publici iuri faâa, cum pri- . ..

uilegio & confenfu /uperiorum. Itainfcriptio. Ac effè quidcm, licet -

(vt etiamnum cft)imperfe&um, & librariorum incuria vel im- _

peritia, multis paffim mcndis obfcuratum,verum hunc &genui
num Trithemij partum, ex ipfbmet Trithemio colligi potcft,
qui ita fcribit: Magnum & nimis arduum opus steganographie mira: E/i/.,,.
biliyadinuentionis in očîo libros parriendumfcriberefum adorfa, Cuiuraa kogerić
primum quidem librum &* fecundum adfinem vfq; perduxi, tertium ve. 4••• /3*7
ro mancum,&reliquos omnes dimifi,ν/η: in hunc diem,omnino /epultos,
multipliticonſiderationeperſuaſu, cum & laborſt magnu,oforſtan
-
retributio parua. Maneat ergo imperfeëìum ficut iacet,donec atiudper
fuadeat vtilitas, Haecille. * - -- - - , -

In huius ergo voluninis libro tertio adeundem Ele&orem ^

Principem ita prafatur rii hemini : Inueni,inquit, in quodam libro Fair. Prn;
cuiu/dam antiqui philofophi, qui diélu ef Menafor, effè poßibile, vro/], „
- quadam arte mentis noflrae conreprum amico notumfaciamu, quantum. 4. ex ºffs.
- --- ‫۔ =_ء‬:24 ‫۔ ۔ ۔ جب‬ , /*}, \
«σ' /ne!!!*
libet ab/enti in 24. horis, fine verbù , fine libris (feu literis ) ...'... Beckers.
nuntio perfeäißimè, latißimè, &fecretißimè. Cum autem defiderio fci- Anno ºve
' . , emdi vehementißime ducerer, capi velle experiri diéìionum veritatem; ջոջ
- - - ** . . 16օ.
£*poít multos labores tandem inueni ip/àm fcientiam experientiapro.
batam. Maximum eft huiufmodi arti, fecretum,& tanti; obfçuritatibus
inuolutum, vt nullifit facilèperuium. Menaffor enim nimis obfcurè &- .
рзисі» verbü myfferium inuoluit: tantiſq, viribus (ſeu potius artibus )
vt/écrìtum maneat, »fw eft, »t poft eum adhuc nullureperiripoturií,
- - - - - В 2 , qui
Ve
a
4. - О к Аъ п о 1, *

quiauſus fit,eiuafermonem aliquo documento facere clariorem, ego au

tem metuens, tam mirabile opus propter nimiam obfcuritatem vilipendi
ab imperitis, aut tandem igni cremari, cum in eo multi, probationibus
iam diu fim expertus, (feu experiendoverfatus)ita iludliteris com
mendare apertioribus volui,vt &* viri; eruditis ac in magicùffudiofißi
mü,cum Deiauxilio,poßit aliquatenus fieriperuium; & tamen imperitis
Napophagis omni tempore maneat occultatam, & nullatenue eorum ob
tufo intelleéìui cognitum. Dixit autem Menaffor: septemfunt planetæ
quibu fèptem præfant.Angeli, & illis funt vnum & vigintiffiritus fub
ieâi,per quos nunciátur arcana. Hactenus Trithemius,qui & poflca
toto libro fequenti plurib* paginis ac fe&iónibus huius artisratio
nemac modüm ita defcribit, vt planè afferat, interuentu ftellarum
ac præfertim feptem planetarum,animaduerfisq; varijs eorundem
motibus, tam puris, vt ipfe loquitur, quam tuixtis, tam rcéis,
quam rctrogradis, alijfq; ex arte ritè faétis & obferuatis, fine alio
nuntio, fine lire:isae verbis, poffcintra viginti quatuor horastu
tiffimo & ccrtiffimo fignificari,amico ciufdem artis petitoomnia,
quæ cum fcire quifq; voluerit. -

Deniq; conclüdit idcm author: si voluerit, inquit, de aliquo

abfentefcire,quomodo valeat,& verum ffatum eius in 24.horis: quan
tumcunq; longefit, iffo modofcirepoteris. Et omniaquafiuntin mundo,
confíellatione obferuata, per hanc artemfeire poteris. Ita Trithemius,
quicum non folum huius rci auét9rem adducat Menaftorem,an
tiquum, vtipfe ait, philofophum (qui tamen qualis fit, mihi equi
dem non cónflat) fed eam etiam compluribus experimentis fe
comprobaffeteftetur, non leuefanèargumentum füppeditat, ad
probandam affirmatiuam partem propofitæ quæftionis, fierini
mirum poffe,vtnaturaliaftrorum repr3fentatione, amicorú pro
culabfentium fenfà cognofcantur. -

Sic enim ex di&is argumentari licet. Trithemius cum fe

pluribus experimentis effé&um rei comperiffe dicit, aut verum
dicit, autcontrafuam mentem ex propofito mentitur. Mcntien
dicaufamille non habebat; necei, fi quam habuiffet, virum tam
grauem obtemperaturum crederemus: praefertim cum fuam hanc
jpfe artem Elc&ori Principi dicarit, ac venditarit;cui mendacia
vendere tutum minimè fuiffet. Si verum dicit, adeoq; re ipfà,
certa planetarum obferuatione interueniente, fineverbis, literis,
& nuncijs, abfentium fenfaipfe cognouit,abfcntibufq; fua fenfa
manifeſta.
 O R A T 1 or I. 5
manifeftauit,aut naturalivi planetarum,aliorumά; mediorum ad
iunétorum,boc fa&um eft, quod argumentum poftulat, aut non
naturali,quod dici non poteft.Qgpniam fi vis ea naturalis nó fuit,
aut fupernaturalis fuerit neceffe eft, aut fuperflitiofà & dæmonia
ca.Prius dici non poteft,non folum quia visfupernaturalis tot me
- diisac cautelis à Trithemio præſcriptis, vt videbimus, necindiget,
neciuuari poteft;fed etiam quia fiilla visfupernaturalisfuiffct,per
tinerct vtiq;veladmiraculorum virtutem, vcl ad donum prophe
tiae, aut aliam aliquam gratiam gratis datam, vt Theologi loquun
tur;ac proinde nec promifcuè ómnibus, nec eidcmfemper ad fuif.
fet; nec omnino per modum artis auttradi, aut difcipotuiffet: vt
tamen tradi& difci poffeà quolibet,afferuitTrithemius,Nifi ergo
Trithemius pcffimae Magiæ deditus fuit,dicendum eft,poffe patu
ralivi, ac repræfentatione fiderum, certis fimul quibufdam obfer
uationibusinteruenientibus, amicorum abſentium vota & ſenſa
cognoſci. -

... [ Quis autem tantum virum Magiæ criminis infimulet, quem

totius vitae curfus & conditio ab eo facit alieniffimum; nimirum
hominem fide Catholicum, flatu Religiofum, & quidem infan- -
čtiffimo Benedićtiordine regulam adstrićtiorem profeſſum, di
gnitate Spanheimenfem primum, deinde MonafterijS. Iacobi in
{uburbio Herbipolenfi Abbatem, virum virtutis& do&rinæ lau
de fua aetate praeftantiffimum, innumeris propemodum clucubra
tionibusaclibris pro fide, pro pietate,pr6veritate editis celeberri
mum,fummis in orbe Chriftiano viris ac principibustamEcclefia
fticis,quam politicis,acin hisipfi etiam Maximiiiano primo Impe *id.* part.
ratori, vt ex Spanheimenfi Chronicoliquet, notiffimum, chariffi %*** 饮
mum;quem Ioachimus Brandenburgenfis Ele&or vocat Reueren- !.
dum patrem,amantißimumjuepræceptorem,& rurfum in alia epiftola, ºj-്. -

Reuerendum in Chrifto -abbatem,fuumquepatrem amantißimum ; &in- .

fra eandem epiftolam,fcriptam illo ipfo annoM.D.VII.quoTri
themiusin citata epift. 51. ad R^gericum in Steganographiæ libris • . -
confcribendisoccupatum fe fuiffe fcribit, ita concludit: Vale Ger- -

maniæ decus, totiuậuè arca/apientie, mei memorad Dominum, o ama

me,quiate vehementer amamua.Rurfum Hermannus Epifcopus Co
lonienfis anno M. D. VII.in fuis literis compellateum venerabi
lem in Chrifto,fincere dileéìum. Nicolaus Gerbellius appellateum vi
rum inter Germanorprimarium. sº
- * . В 3 Deni
 6. ORA r 1 o I.' ' N
yºde feam. Deniquein Epitaphio,quodàGeorgio Flachio Herbipolen
Bw.au huffo fis Antiſtitis in Pontificalibu, Vicario, e Theologia Dočtore, vi
rica relar.
ro pietate & do&rina confpicuo, & ad Concilium Tridentinum
prefixam
operab.ſht legato cöfcriptum,in Monafterio Bencdi&inorum S. Iacobi Her
rutualubas bifioli ctiamhum exftat,vocaturgermane gloria terra,literi fimul&r
Truthemj, virtute celebris, Maximiliano Imperatori acceptiffimus,cuiprimum
tribuerit doëìa caterua locü. Et additur: Abfitfufficiode dxmonis orta
magia,contra quam magnumfcribere cæpit opus. lnfinuatvidelicet hic
Epitaphiographus opusillud Trithemianum,circa annum M. D.
VII I. ab eo cceptum, de quo ita Ioannes Duraclufius difcipulus. -

eiufdem Trithemij: De daemonibus,inquit,&artibus profanis,male

ficu & fùperfitiofis laboriofum opusTrithemium verfat in manibus,quod
libros habebit duodecim, in quibus omnia diabolicarum artium »afra
menta explodit, confundit, & euertit. Qgofpe&ant etiam libri qua
tuor Antipali maleficiorum, fub eundem annum M. D.VIII.ab
eodem elaborati,vt & libri quinque contra malcficos,& omnes ar
tes &fuperfirionesabEcclefia prohibitas,fcripti.Sed& paucisan
te annis, dúo vafti tomi in fo!iooperum Trithemij, hiftoricorum
quidem à MarquardoFrehero,facrorum autem ſeu ſpiritualium,à
Ioanne Bufaeo Societatis noftrae, in lucem dati,fátis tcfiátur,quan
tus& do&rina,& religione fueritTrithemius. Omitto quae dein
figni BbliothecaTrithemiana à plerifque viris do&is cupidè velè
lónginquo adita ac luftrata, di que ahis eius laudibus, ac fingulari
cum fummis Principibus confüetudine, ex ipfo Chronico Span
heimenfi, aliisque collegit Ioannes Bufæus, in epiflola dcdicatoria
fui quod infucém deditTrithemiani operis.
Cum igitur talis ac tantus vir fuerit Frithemius, quis artcm
illam fuperius exipfo relatam, ab eoque ipfo faepius experimento .
probatam, maleficij ac fuperftitionisarguere,ipfum queadeo Tri
themium inter maleficos feu daemonolatras referre aufit ? Tacco
quòd etfi res tota per fe valde incredibilis, caufxéjue eius naturales.
prorfus occultae videantur, nihil rifmen obßat, duo minus reuera
haturali vi «ffici poffe videatur: cum & innumeros alios quotidie
in natura experiamur effeétus, quorum vel caufàs ignorainus,vet
magnitudinem ita fufpicimus, vt nondum experimento cognitos
ne fieri quidem vlla ratione poffeiudicarenius.Quis enim ante tu
bum illum opticum receiisinuëtum, fieri poffe naturæ viribus ex
iftimaffet, vt folem,lunam, fydcra, aliaqucvifus obic&ta * nde
- - - - tº Cat
 - о кл т т о 1. , z
-
liceat humanisoculis confpicari, ac fi homo non dicotripla, de
cupla, ſed plus quam vigecupla proportioneiiſdem propior eſſet?
Quisre nondum comperta, fieri poffeiudicaffet, vt orhnium re
rum afpc&abilium fpecies in obfcurum locum pcr forameu im
miffa,viuisadeo!coloribus momento depingerentur,tamäueno
bilefuifpeâaculum exhiberent, quàm neperitiffimi quidem ars
pi&oris affcqui poteft? Quodfi miagnes vim occultani habet tra
hendiferrum,fuccinum paleas,luna mare,remora fiftendi nauem,
torpedo obftupefaciendi capientismanum, cur non & aftrorum
certa obſeruatio, actioé; adeam accommodata accedens,vim ha
beatamicis nuntiandi fècreta,quae volumus? Haec igitur funt,quae
caufam huic quaeftioni dedaruìt, ac probabilem fortaffcdubitan
diratioriem parere potuerunt. -

--
Nunc quidhacdere egofentiam,paucis exponam.Primum i!-
'lud omnibüs perfuafiffimùm effe debere affero, nullam eiufmodi ^
-exiftere vim naturalem,exaftrorum difpofitione,aut ea,qugâTri•
, themio fecundum ipfàm verborum fuperficiem defcripta effevi- , •
-detur, arte: nuntiandi abfentibus mentisfecreta, Probatur hoc
non folum communi fenfu virorum do&orum, qui propterea, vt
videbimus, librum illum Trithemijfuperßitioni$&magiæ dam
nant, fed etiam ex ipfis eiufmodi artis præceptis, quæ fingillatim
expenfà partim ridicula, partim impoßibilia,certè quidem ad pro
pofitum fcopum fua naturaminimèaccommodatâ, facilè depre
henduntur. -

- Primum iubet,vtexa&iffimè motus omnes fingulorum pla

netarum adipfâ etiam vfque fhinuta prima, fecunda, tertia, quar- »«.r«/.
ta,pro cuiusά; dieitemporecognofcantur. Nam in diuerfis,inquit, & uat.
gradibua, fignis, diebu, horù,minutis,fècundù,tertiù,&quartü plane
tarum effeâu, quoad hanc fcientiam diuerfimode variantür. Etinfrà: թոg.r7*Հ
vifi quis, inquit, valde expertum in omnibua hüfuerit,fcieritjue motus
ipfórum plantarum medios perfeâè, ac deinde minutißimas diuifiones
puné}uales, quæexquartis, tertiit,/ecundù minuti, & gradibu inæqua
lib”fubtilifime diuifsproueniunt facilein veros errores incideteo graue
periculum vix euadet. Ita ipfe, Adeo vero minutè & penficulatè fci
., re planctarum motus impoßibile effe, vel ex eo conftat, quod ne
felis quidem adeoilluflris planetae motus vndique tam exåêëha
&enus compertus fuit;cum eius periodum etiam fecundum prima -

-
ipfaminutabreuiorem quidam, longiorem alijfaciant.` ·
f
.
Secun .
 § *- О к А т t o 1.
Secundò edicit Trithemius, in haere non fufficere commu
nes& confuetas Aftronomorum regulas, fed quafdam proprias &
‫ه به گه میهم‬ peculiares effe adiiciendas: In his omnibu, inqüit,non folum genera.
les regulas ab.Ajlronomü tradita4(quialicet maximè conducant huic fci
entiae noftrae,tamen non penitus fufficiunt)fedetiam particulares fiat ne
ceffe eft. Quænam autem quaefo funt illae partiçulares regulae mo
tuum cœleftium, ipfis etiam Mathematicis ignotæ?
!ፆዏ,ዞፖቓ• Tertiò exigitTrithemius,vt non minus etiam exa&è cogno
fcatur motus ftellarum o&aua fphzrae: Cum voluerit,inquit, in hae
profundißima fpeculatione operari,inprimis oportet te/cire,ortum, exal
tationem, & occafam omnium fellarum o&laua fpharae per диa ft ope
ratio,&
nouit?
quantum qualibet diffet abalia.Qujsautcm adcoexa&è hoc
... •

ፆጧg ዛ7ፉ Quartò calculatis diligenti(fime omnibus,vult obferuari,quis

Angelus Saturni praefit illi quartæ diei aut no&is. Vbifupponere
vidctur cx antiquorü quorundam fentcntia, à fe quidem ctiam in
libro ad Imp. Maximilia nú defeptem Secundeis,fue Intelligentiis
motricibus,vtipfe prgfatur,non afferta,(ed relata,certos quofdam
Angelos certo tempore mundi gubernationcm & quafi præfe&u-
ram fuftinere.Sed cum ipfeTrithcmius cam de feptcm illis Secun- .
deisfententiam fufpeétam & incertam habuerit, quin ctiam vt ex
fine eiufdem libri colligitur,dubitarit,an in illa annorum diflribu
tione lunares,anverofolares méfes fint accipiendi,quisiuxta cam,
certum eiusregiminis modum ac partitioncm habcrc poterit pcr
fpe&um? +

թ4ջ. 『クチ・ Qgintò, vult etiam quolibet tam dieiquam no&is tempore
oculis confpiciftellasillas, per quasquis operaturus eft : quod et(i
quidem ipfe arteà fe alibitraditafieri poffe afferat, vtique tamen
adliteram, vt fonat, intelle&um falfum eft; nonfolum,quod eius '
rei nullum exftat veftigium, fed etiam quod ftellæ illae cum vndiq;
terram ambiant, non femperac promifcuè omncsfupra horizon
tem exitunt.

llid. Sextò vult fchedulæ infcribi nomen & ftellæ illius, & Angeli
ad operandum accommodati,vt&alia nefcio quæ fecretiffima.Sed
quidfcriptio nominis vtriufque adpropofitum,nifi quod hgc ma
gici, non naturalis cffe&usindicium przbcnt,vt&alia, quae mox
referentur. ' - Septi
 Ö RA r Io I. %
… \ - -

Septimò vultin alia charta defcribiconceptum mentis,quem

ab abfente cognofci volumus,& has duas fchedulas fimul conuol
ui,&c.Alibi vùltetiam imaginem tamAngelieotempore prgfidis, ,.,.,»,.
蠶 amici illius, ad quem fecretam dirigitur, certo modo ac ritu
epingi.Sedconflans& certaTheologorüfententia eft,àTheolo- piae pelri.
gis copiosè defenfa,imagines nullam vim efficiendi phyficam ha-* tom.i.
Écre,przterquam, quod fenfusobie&iuè mouere póffünt: quam '*:';?**
com㎜unemoriam,quiahicdemonfrareobtºmoring-ºfູ້
- - Jib.f.par.
ftias non poffum, velut demonftratam fuppono. -狄%. /

O&auò meminit idem Trithemius quodam loco etiam con-4.&parr.

iurationis cuiufdam ad fpiritum. Sed przterquam quod hoc quo- 44.*/*.
quecaufàm huius effe&us non naturalem, fed dæmoniacam ar- £ ./
guit, abipfo etiam Trithemio ibidem afferitur non neceffarium: -

cum hac quidem arte, non minusabfque fpiritus eiusque adiura- .

tionisinteruentu ſecretum nuntiariſeuretegiabfenti poſſe fatea
tur. Ex quibus proinde fatis demonftratum eft primumillud pro
nuntiatum, naturalifcilicet via, ex aftrorum difpofitionefeu ob
feruatione, abfcntinuntiari fenfà animi noflrinon poffe. '
Huic verò nunc fubiungo alterum, artem illam àTrithemio
, traditam, fine nuntio, fine verbis, fine literis, longe abfenti, animi
noftrifenfà fecretè manifeftandi, vt & cætera, quzin duobus prae
cedentibus libris ad occultae fcriptionisartem fpe&antiaab eo tra
duntur,adeojuetotam eius Steganographiamfpccie externa fpe
&atam,ac próprio verborum fenfuintellc&am,plane magicamiae
{upcrftitiofam effe, ac protali ab omnibus iure haberi. Hoc pro- '
nüntiatum cuiuis perfefacile manifeftum eft, qui vel obiterTri
themijSteganographiam infpexerit ; idάue praeterea, quæ paulo
ante cxlibro tertio retuli, ex quatuor potiffimum capitibus eluce
fcit. - .
Primum eft, quod apertè toties pronuntiatac repetit, omnia
& fingula huius artis fecreta,faltcm quæ duobus præcedentibusli
bristfaduntur,perfpiritustranfigi;quibusRempefecretum com
mendandum fit,vtidamicoabfenti renuntiént. Itcm primi libri
capitis primiclauim & operationem aitteneri à fpiritu principali
Pameryelanoyr madriel perminiferium ebrafothean abrulges, crc Se- -

eundi capitis Princepsfpiritusab eo vocatur Padielfubfòlanu, ha

bens fùbfèminiflros diurnos 1oooo. noâurnos zooooo, &c. Et fic de
cæteris.Similia etiam extertio libro iam fuperiusretulimus.
С Sęcun
 O R A T I O I.

Secundum eft quod coflem illos fpiritusabvtroque tâm fe

creti nuntiandi caufâ mittente, quam ab amico miffos recipiente
præcipit adiurari,& quidem verbis peregrinis acincognitis; vt vi
dere cft toto libro primo& fccundo, v.g.libro i.cap. 1. ita loquitur:
Cum autem federit adfcribendum verfa orientem ita fpiritu compellet.
Pamertieloihurmu delmu/on Thafioynpeano, &c. Et mox infra pro
altero literas fecretas recipiente hanc ponit coniurationem cuius
initium: lamarton anoyr bulon madriel,&c.omitto cætera. '
Tertium eft, occultorum chara&erum vfus. Ita cnim genera
tim praecipit Trithemius lib.i.cap.I. sedobfèrua, inquit, vt in omni
bu literit, quam mittis hac arte confcriptas, proprium fignum infigas,vtis
cuißribis,fciat,per quos fpiritus fis operatu. Quoniam fiipfe operaretur
per alios ad intelligendum,& tuper alios ad mittêdum,nunquam in «ter
num obedientei, fedpro indebita operatione, & illum læderent, &fecre
tum tuum minimè reuelarent, omnes enimffiritur,quibus in hac arte vti
mur ordines & officia fibicommiffa tantùm cuffodiunt,&de aliis fe nul
latenta intromittunt,etc. Ea vetöfigna noua planè&incognita pro
ponüntur poftea lib.i.cap.32. . .

Quartum eß, admirabilis huius artis cffe&us qui plane natu

rz vires ac ordinem fuperare, certe quidem caufis ac mediis, quæ
ex przfcripto adhibentur minimè proportionatus effe videtur,
vt de tertio libro fàtis ex diétis conftat. Eadem eft ratio duorum
præcedentium, ita enim praecipit author lib. 1. cap. 1. Praparet,
inquit,huiußemodiarte »fùru,chartam,in quamfçripturu eft,cum in
uocatione diuininominis, innomine Patris, & Filij, & spiritus fan&i.
Deinde veròfcribat in ea quamcunquenarrationem volueritfimplicem&
apertam, quam omnes legentes intelligant,latino,patrio,vel quolibet alio _
fermone ; nec aliud præterea mandat Trithemius,quam vt eiufmo
modil terae adamicum in arte probatum mittantur, additis vtrin
* queadiurationibus, & certo chara&ere, quorum antea mentio
niem fecimus, Et hi fáëïi, & diéiis,inquit,(alter qui literas illas re
cepit)mox intelliget mentem tuam perfeâè,ffiritibus vltrofecum impe
tu offerentibu, &c. Quis autem credat fieri ratione ac vi naturali
poffe,vt quælibct fcripta narratio apta fit ad mentem noftram,feu
certum animi fecretum amico patefaciendum.
Ex quibus omnibus ita licet argumentari. Spiritus illi, qui
leui qualibet ac praefertim ignota ac peregrina adiüratione à quo
libctcuocati, ad quiduisetiaminancacfutile nütiandum adfunt,
vtiq; –

*
 о к А ты о 1,
viq:non funtbonifpiritus,fed maligni:Spiritus Tritkemianileui
qualibet eaqne peregrina adiuratione à quolibet euocati adquid
uis etiam ináne ac friuolum nuntiandum adfunt, vt ex di&isTri
themijpraeceptionibus patet: Ergofpiritus Trithemiani,prout ab
eo fecundum vcrborum proprietatem depinguntur, non funt bo
ni,fed malignifpiritus.Ergo&arseorum minifieriowtendum prç
cipicns,(ecundum externum quidem verborum fonum non eftli
-cita, ſed magica & diabolica.
Rurfum. Ars illa quæ peregrinis vtitur chara&eribus,cuiusq;
' effe&us artis mediafecündum haturælegeslongè fuperat, merito
eft fufpe&a, velut magica & fuperßitiofà,vtTheologi tradunt in
ter aliosfuperftitiofiíffe&usindicia: atqui taliseftarsillaTrithe
mj:Ergo merito de magia & fuperftitione eft fufpe&a.
• Neque verò hanc fufpicionem adeo firmis indiciis, imò ipfà
z • ' quafi Rei confitentis affertione nixam fatis purgauitTrithemius,
quod arté fuam ßpius fyncerâ, omnisq; fuperftitionisac damnatae
magiæ expertem effe profitetur; quodq;inipfa ftatim przfatione
fibi ab oppofita cenfura vult effe cautum, cum itale&oresalloqui
tur:Si verò non intellexerint,(quodmultifcimus futurum)difçantpriu,
quam reprehendant, &c. Qgam finequiueritis intelligere,non ipfam,quia
bona eft, fedobtufa ingenia yeftra reprobate, &c. Jd enim quilibet
damnatæ artis profeffores facere folent,vt fuam artem veluthone
flam acfynceram commendent;aceosquialiter fentiuntreprehë
dant; vtvidere cft in Aftrologisiudiciariis, auguribus: oniroman
tis,&c. neque ferè vllaadeo execrabilisars cft, quz non fubfpecie ,
honeſtatis cupiatilludere. *~

Idem verò pronunciatum fecundo etiam probatur ex com

muniiudicio virorum do&orum, qui ha&enusTrithemijStega
nographiam fubcenfuram vocarunt, &tanquam magicam &fu
perftitiofàm (proprio nempe verborum fonoacfenfu, communi
vtiqueidgenus fcriptorum interpretandi,iure ac moreacceptam)
damnarunt. Ex his Antonius Poffeuinusin fuoapparatu facro de
Steganographia Trithemijita cenfet : Falfifùnt,inquit,qui eamfù
fțexerunt, o tanquam opus admirandum, clauimáuepolygraphie cele
• brarunt.Superftitionis enim &periculiplenißimum eft,magiamquefapit.
, non naturalem illam, quo tamen nomine pleriq; faasfordes tegunt,verum
etiam ipfam,quae cum a S.Romana Ecclefia prohibitafit,vnacur, eiufmo
dilibri in Rgmano indice, hauddubium, quin&ifiudfit ablegandum.
: - - С 2. In
-

-
 ΙΣ Σ v гv л ч x v xэ

In eundemfanfum MartinusDclrius difquifitionum magica

rum lib.1. quaeft.3. defuperftitiofo quodam ludaeorum volumine
loquens, plenofàcrificiis, &incantationibus dæmonum ait : Vix
dubito aliquod (eius exemplar ) in manu Ioannes Trithemijincidiffe;
vnde cr partitionem, o materiamfue steganographie periculi&fùper
ffitionisplenißimæacceperit. Cuiu operi, nomen, quodnondumprohibi
tü ab Ecclefialibris fit infertum, fùfficor accidiffe : quialiber nondum ty
pis vulgatus in paucorum manu incidit. .4lioqui quando prohibitilibri
Jºeharm. de
omnes magici,/âtù
º ì[leprohibitu cenfendus, qui
q inter alior familiam du -

* /ar"pt. Esel £iat. Itaipfe. Nec minus grauiter hac de recenfet Illuftriffimus&
do& ffimus Bcllarminus, qui&addit opus illud Steganographiæ
prohibitum merito eſſe. - - - -

Quid quedipfimet etiam Trithemio, vtcunque alias ad ma

giae notam & fufpicionem depellendam, cum adhüc in viuiseffet,
contra Carolum Bouillum, tcfte Duraclufio, applogiam ediderit,
fuum illud Steganographiz opus vtique quod quandam damnat*
magiae fpeciem praefeferret, & idcircò non intelligentibùs plerifq;
fcandaloeffepoffet, tandem difplicuit, ac re adhuc imperfe&a de
ponendum ac praetermittendum eft vifum, vt fupra ex eodem re
\\
iulimus? Qua decaufà etiam, velobipfàm mali fpcciem, quam li
*.7եցնյ. • berille praefefert, & Apoftolus non fecus, quàm malum ipfum ca
uendum effe monuit,& quod aliâs etiam plus fortè periculi, & cu- '
riofitatis habere, quàm vtilitatis & folidx do£trinae videri poteft, .
nemoinficiasierit, fàtis caufz effe,cut liberille prohibitis accen
featur. Atque haecha&enus deSteganographia Tritherniana,fe
cundum próprium verborum fenfüm fpe&ata di&a funto.
An verò etiam iuxta ipfam au&oris mentem& fenfum ab eo
intentum,verè magica fit &fuperftitiofà,alteriuseftdifquifitionis;
nec tam facilc eft dicere,quàm ex veritatis norma diiudicare. Dicâ
tamen non tam quid fentiam, quàm quid hac in reproprio ac eui
denti experimento didieerim, vt viridoéti, re diligenter conſide
rata, difpiciant, quid de rein vniuerfàdcmum ftatuendum vfìcar
bitrentur. -

| Etenim cum iamdudumTrithemijSteganographiam à mul

tis velut magicam & fuperftitiofam damnari intclligerem; fimul
vero etiam perquam dolentianimoferrem,talem ac tantumvirum
tanto crimine obligatum autverè fuiſſe, aut falsò exiſtimari; eò
przfartim quodhacre nonlcui obtre&andi occafio
-
Choli Cl
*
 чл к а г і о і. -

dei hoftibusdaretur, tandem ante tres annosinipfumillum Tri

themij librum incidi;&quiamihi creditu difficillimum erat, eum
virum vllum cum diabolo commercium habuiffe, coepi attentius
fingula perluftrare ac inquirere, num fortè aliquisexcufàndivel
txplicandiTrithemijlocuseffet reli&us; ac proinde aliud, quàm
exiftimetur, ad tegendum artificium, vt inre talifieriaffolet, fub
propudiofisillisverboruminuolucrislateret. Etnein cortice diu
haererem, repudiatis ac negle&is omnibusfpiritibus,ac fpirituum
adiurationib',ipfum ftatim nucleum, hoc eft, paradigmata Stega
nographiae Trithemianæ, quæ ab eo fingulis 器 duorum
præcedentium librorum adiunguntur, excutere ac perfcrutariftu
dui;ac ipfà etiam Trithemiana claui quae Steganographigadiun&a
eft,adhibita,omnia interfe accuratiusconferre.Non diu hoc opus
ago,cum manifefte deprehédo, paradigmata Trithemiana ad Ste
ganographiæ artem conformata, nonnifi certis quibufdam fcri
bendi formulis & przceptis conflare,ita vt fine omnibus fpiritibus
acfpirituum adiurationibus, in vtroq;libro,&ipfeaddu&a àTri
| themio paradigmata complura legerim, & a quolibctlegi poſſe ad
oculum pluribus coram demonftrarim; perle&urus fimiliter o
mnia nifi partim librariorum errata artem fubinde omnem adeo
deformaffèntacdifturbaffent; partim poenitendatemporisia&u-
ra ab eo melabore auocaffet; cum præfertim exijs, quæiam lege
ram, dealijsfacile eſſetiudicare. 2.

Nimirum omnis ars vel in certa literarum fignificantium

cum non fignificantibus compofitione,vclinipfà literarum inter
fe permutatione,vel in vtrifque fimul confiftit. Vcrbigratia, vt
fcripra qualibet oratione fiueepiftola, primæ tantum cuiufq;alias '
vt alternatim fecundæ cuiufq;folum diétionisliteræ adfignifican
dam adhibeantur,&c. fimiliter vt nouis alphabetis confi&is,fe
cunda, tertia, quarta, quinta aut fextalitera proprima, & fic or
dine dcinceps reliquae profecunda, tertia,alijfq; fubfequentibus
collocentur,&c. Deniq; vt vtrumq; artificium fimul in eandem
epiftolam feu orationem conferatur; ad eum planè modum qui.
perfpicuè &difertisverbisinipfaclaueTrithemianaexplicatuseft;
in qua etiam aduerti,fingulosfere modos occultae fcriptionis, fin
gulis capitibus primi & fecundi libri Trithemianæ Steganogra
phiae; ac fpeciatim modum decimum feptimum in clauf, quipri
mus eft cx ijs, qui literas commutant,capiti primo librifecundi
-º- С 3 ipfius
 U R AT I O Is

ipfiusSteganographiae refpondere; vt quiuis etiam animaduertet,

quivtriufque linguae, germanicae videlicet,& latinæ benèperitus,
clauim cum Steganographia diligêter conferrevoluerit;& menda
typographica, quae partim intermifcentur, prudenter emendare
nórit : quando fa piffimèaduerti, obincuriam feu potins imperi
tiam librariorum, qui artis fecrcta nonintellexerunt,contra men
tem auétoris, & artis rationem,vbi varius alioqui effe poterat fcri
bendi modus,tam in paradigmatum,quàm fecretorum contextu,
non eam literarum normam & figuram fuiffe cxprcffam, quam ars
& fecreti fenfus poftulabant.
Cum verò effe&um veramq; caufàm & rationem totius artis,
in duobus prioribus Steganographiæ Trithemianæ libris, ita, vt
diétum, euidenter exploraffem, vlterius ratiocinando progrcffus,
detypo ac defcriptioneartis à Trithemio adhibita cœpi faccre iu
dicium. Et quia manifeftè deprehendi, fpiritusillos Trithemia
nos, fi profubftantijsillis incorporeis, feubonis feu malis,hoc cft,
feu Angelis, feu dæmonibus accipiantur, ad «ffe&um artis nihil
prorfus faccre, vt di&um, in eam non temerè vtiq;indu&us fum
fententiam, eo nomine aliud quiddam fignificari, quam propria
alioquivis nominis expofcat; nec verò id aliud cffe poffe, quam
ipfum artificiofum quemq; modum occultae fciiptionis;fcu ipfàs
literas ad occultam fignificationem artificiofe compofitas, quod
etiam exipfispaffim Trithemij verbis collcgi, praefertim cum in
primoftatim capite primilibri ait,fpiritus illos effe malignos,proter
uos,ac infideles; & fæpe etiam alijs palam arcanum fenfum manife
flare;item adiuratos ab accipiente literas,vltrofécum impetuofferre,
*&- clamare, &c. Nimirum quia modus ille fcribendiin eo confi
ßcns,vt primæ cuiufque di&ionis literae ad fignificandum adhi
beantur,& difficulter in orationc cohaerente (quod vbiq; requi
ritTrithemius)in opus confertur, & feipfum facile prodit,&c. . .
-Qua de caufà etiam, ne ex ipfo ftatim exordio totius librifecreta .
panderentur, faétum exiftimo, quodfalfum illic paradigma, & à
propofito alienum, fiueabipfoTrithemio, fiue ab eius editori
bus ſubſtitutum fit.
Eadem ratiocinatione adhibita, collegi fecundò, adiuratio
nesillas fpirituum, aliud nihil fignificare póffe, quam ipfàm artis
applicationem, & exercitationem, tam ad occultè fcribendum
quamadeccultam fcriptionsmlegendam pro diucifitate&ratio
. . ne modi
 О к А т 1 o 1. 15,
' ', ne modi cuiufq; occult£ fcriptionis accoíhodatèfa&am;vel etiam ,
ipfàm comprehenfionem modicuiufq; occultae fcriptionis.Qu9d
fignificat Trithemiusin fuaclauicula generali Steganographięiti- ,
dcm adiú&ta,vbi cü modositidem varios occultæ fcriptionis pate
feciffet,fub finemindicat,ipfàs coniurationes ex defcriptisillis fcri
bendi modis legi&intelligipoffe:Et nullam,inquit,aliam in leélione ,
librinoftri(Stcganographici) difficultatem habebis, nifi vt quamlibet
coniurationem inprincipio per quemlibet noffrorum modorumadinueni
endumfenfum noftrum examines ; quod tuae induffriæ cum hac clauimox
patebit.Sed quam rem equidem non tentaui,tum quod rebus ma-.
gis vtilibus tempus referüandum exiftimatem, tum quod fàtis fci
rem mendis vndiq; librü fcatere, quæ vix finant etiam circumfpc
&um elu&ari;tum inprimis etiami, quod fineillis coniurationib',
artis rationem exipfis iam paradigmatis intellexiffem, vt di&um.
Collegi tertiò, praeceptum illud Trithemij libro I. cap.r,vt
literis quæ mittuntur fecretum nuntiaturæ proprium fignum,feu
cbara&erimprimatur, hocipfum fignificare, vt cum modioccul
itæ fcriptionis adeo varij fint & multiplices, (nam prioribusfolum
duobus libris fupra quinquaginta numerantur) certo figno feu
chara&ere addito, iuxta artis præfcriptum, doceaturis, quiliteras
occultè exarátaseft lc&urus, quisin fcribendo modus fit adhibi
tus, ac proinde etiam in legendo vfurpandus, aliâs enim frußra
caput füum leétor dcfatigabit, oleumq; fimul & operam perdet ; .
quodefià fpiritibusillis Trithemianislrdi.
Deniq; collcgiid,quodTrithcmius loco fuperius obie&o di
cit, fcripta qualibet oratione mentis fecretum, interuétu fpirituum,
poffe abfenti nuntiari,eum fenfum non habere,quafi ad hancrem
„Pinifcuè ac fine dele&u quælibet oratio poffitferuire, vt ex diáis
itidem, & ipfius Trithemij paradigmatis manifeftum eft; fed ex
parte quidem materiæ, aut fenfus ea oratione de plano fignificati,
nilintereffe,quæ oratioadeam rem adhibeatur: cum tamen inte
rim labore non paruo opus fit, vt in quocunq; demum materiae
genere oratioalioquiinf. cohærens ita cfformetur, vt iuxta artis
praefcriptum proratione cuiufq; modi, quem quis infecreta fcri
ptione vfurpäturus eft, apta fit ad certum aliquod fecretum nun
iiandum. Quaratione etiamaduerti,artis cffcâum artemq;ipfàm
ac praecepta artis, in duobusquidem prioribus libris, fi re&è & ex
Trithemijmente intelligantur,vt dictum, non ſolum natura limi
tes non exceders,fedeliam interfe probe conftare; vt Proinde
‫علاو وبعد‬
 1s. O R A r i o I. -
quae fuperusargumenta propofuimus adsteganographiamTri
themijde magia conuincêdam,probent quidem eam externover
borum fonofpe&atam magicam effe,at reuera ex menteau&oris,
non item. - - -

Haec vero cum de primo & fecundoTrithemianae Stegano

graphiæ libro manifeftis adeo experimentis &rationibusiti apud
me conftituta effent,de tertioadhuc reftabat difficultas,qui nobis
potiffimum hanc differendi materiam præbuit. Cum enimisom
nem omninoliterarum feu fcripturae vfum excludat, dubium effe
non poterat,quin eius aliquo modo diuerfà ab aliis ratio effet.Au
gebat difficultatem, quod necTrithemius cü librumabfoluiffet,
vt etiam fuperius ex eo di&um, nec vllum vtin præcedentibus li
bris fa&um,paradigma ad eam artem efformatam vfpiam effet ad
ie&um,necex ClaüiTrithemianaeidem libro vlla regula feu fcri- , -

bendiformulavideretur refpondere;& fàne vtideratione eius at

tis inueftigandae prope defperaffem, ita nihilominus animo fi
xum hærebat, eum librumtàm à magia proculabcffe, quàm cæte
ros abeffe experimento didiceram. z

Scd necita quidem diuin fufpenfo animus fuit.Dum enim in

his cogitationibus verfarer, ab amico quodam Reuerendo & eru
dito viro ordinisS.Benedi&iProfeffo,exTrithemiana, vtipfedi
cebat, difciplina,fubmiffum eft hieroglyphicum quafi quoddam
alphabetum, ex quo velutifundamcntofeu principio defumere
tür modus & ars, fine verbis, fineliteris, fine nuntio (externis ta
men quibufdam aliis fignis interuenientibus, quae vcloculos, vel
aures mouere poffent)fecretè & diftinétè abfentibus quibus!ibct,
eandem artem callentibus, quælibet animi fenfà patcfaciendi; vt
ipfemet egomeispoftea oculis,(aliorum interim experimétis ad
hibitis;) aliiq; vna mecum coram non femelfpe&arunt. Qua ra
tieneetiam còmpertum eft,fieri poffe,vt è quatuor certis eiufmo
... difignis,certa &artificiofacombinatione faćia,advnam duas,tres
germanicas leucas, huius artis petitisquilibet verborum, adeoq;
fententiarum complexus tuto & fecretêtranfmittatur. At verö
fivna cü perfonisidoneis plura eiufmodiloca, velut fpeculæ quæ
dam fibi inuicem refpondentes, artivlterius porrigenda confli
tuantur,fànèintra vigintiquatuor horas, aut citius, ad centü ger
manicas leucas animi fenfa huius artis pcritis denuntiare licebit,
idq; fine verbis,fine libris,fculiteris,& fine nuntio,vtTrithemius
- - ". . _ ' • dixit ;
‫کیمیایی‬
-
 ---------- ------ ‫ﮨے۔‬

dixit; excuias defcriptione etiam haec indiciaarti, qùam retuli

mus,conueniunt, imaginet,fignorum,quafi planctárum,diuer6
motus,coniun&iones,oppofitiones,&c.
- Qu9d fi, vt egomihi vel exipfà effe&us fimilitudine perfua
deo,hzc illa arseft, quamTrithemium intertioillofuoStegano- •
graphiæ libro adeo oftentaße diximus, artis quidem ipfius prae- -

cepta non folum perpetuis ænigmatis,allegoriis,&parabolis àdeò

obſcurata ſunt, vt ſine Oedipo a nemine poſſint intelligi, ſede
tiam peruerfisinfpecicm ac fuperftiofis loquendi formulis malè
deformata; attamen ars ipfà perfe mala non eft.
Et habemus quoq;inipfafacra fcriptura nö omninoabfimile
abfentibus animi noftri fenfà fecretè manifeftandi exemplü, quod
defcribitur lib.I. Reg. cap. 2o. vbi Ionathas cum Dauidc in hunc
modum depa&us eft:cras,inquit,calendefúnt,& requirerü, requi
retur enim feßiotua»fq; perendie. De/cendes ergo feftinu,& veniis in
- , locum vbi celandus es, indie qu4 operari licer,&fedebis iuxta lapidem,
~cui nomen eft £xei. Et ego tresfagitta4 mittamiuxtaeum,criaciam фия
fi exercens meadfignum. .Afittam quoq; & puerum dicens ei: vade &*
affer mihi ßgittat,fi dixero puero, ecce fagittæ intra tefunt, tolle ea4; tu
veniadme,quiapax tibi eft,& nihil eft mali, viuit Dominuu., si autem
fic locutu fueropuero: Ecceſagitrevler« tefantiyade in pace, quia di
mifit te Dominu. Quod ergoin vnoquodam fingulari cafu,adcer
tam duntaxat fententiam patefaciendam excoìuentione priuata
duorum,valuit ia&us&commonftratiofùgittae,idex perpetuo &
fiabilipaéto, feu precripto artis, adquiduismanifetandum effi- -

cere poffunt eadem,aut fimilia figna, certo numcro, ordine, ac -

modo conformata. * -

Et quoties in profanis hiſtorisſegimdsigne fumo,ſono aliiſq;

eiufmódi fignis fine voce, fine literis, fine nuntio longe diftanti
bus resalioqui penitus ignotas fuiffe fignificatas? Certè Phry&os
facium oſtentatione è mornibus finitimos ſociosq; tam dehoſtiſi,
quàm amicorum aduenum certiores reddere folitos,ita vt cum a
micosindicarent,facesquieta"gº/larent; cumhofieragitarent,tefatur
Suidas. De moribus Cathaini regni etiamnum hodie feruari fo
litis hzc refert Augerius Bufbequius: Poffquam multorwmmmfium p,„;. ጭፆ፰ፉ
labore ad angtffius ac veluti clauftra regni Cathaini perwentum efi, ubi agat. iv).
mercatores interrogantur,quidferant,vndeveniant,&quofint numero?
oge regi preſidiarj cognita interdiu fumo, nociu per ignes proxima
- D ſecule
 де о л л т т о 1,
gecule tradant;i?avicißimfequenti, acfie deinceps, donee aliquot herè
rum, quod plurium dierum ffatio fierinonpoffet, nuntiw Cathaium ad
Regem de mercatorum aduentu transferatur. Qui quidem pari celeri
tate eademq;ratione: quidtibiplaceatreffondat, admitti omnes, anpar
tim excludi aut differri»elit, &c. Qgainre vtiq;varietatem quan
dam ſignorum interuenire neccſe eſt.
De Imperatoribus olim graecisitafcribit Cedrenus : rolentes,
inզս it,incurſiones Saracenorumin Romanas ditiones nequaquáignorari,
se ex improwifoirruentes jjregiones euaftarent, cafallum quoddam Tar
ſo viciniſſimum, excelſiſsimo & natura munitiſſimo in colle edificauerat,
£ulam nomine: in quo collocatieußodor, vbi saracenorincurfionem mo
Iirißntiebant, ignefùccen/o fignum dabant: quo igne conffeäo, ij qui in
4rgeo colle excubabant, idem faciebant. Eos excipiebant, quiin iramo
colle: poſthos 4ui ad. Agialum,&fecundum hos quiapud Mamantem,
inde qui incireo, atq; ab his qui ad Mocillum, deniq;poft hos qui in D.
Auxenrijcolleßationem habebant, igne edito excubitoribu magnipala
tij, incurfionem hoftium fignificabant. Hoc ignium ordine fefe in/equen
tium indicio, & Imperator momento tempori, dehoftium conatu certior
*eddebatur, & rufficinuntio percepto, murie/e claudebant,& impetum
hoftium euitabant. Eu momento quafi temporis, vt au&or loqui
tur, ignis indicio, Lulo Conftantinopolim, nempe fupra cen
tum leucasgermanicas,hoftilisirruptionis notitiam propagatam.
quantam vim & celeritatem fifi&itijsillis planetis?irithemianis `
dedcris, nihil erit amplius, quodinijs aut velut naturae viresexce
dens admireris, aut ob effc&us magnitudinem quafifupcrftitio
fum damnes. . -
-

Verum dices;fivtiha&enus difputatum, eaquzinfua Stega

nographia complexuseftTrithemius, ex mente quidem au&oris
&verofenfu peétata,naturali methodo &arte nituntur,curadeo
omniaTrithemius fpiritib*,& fpirituum adiurationib',aliifq; aut
ludicris,autimpoſſibilib'poſtulatis acpceptisrepleuit?Reſpödeo,
hoc ab aliam caufam fa&ú non effeâTrithemio,quam vt artificiú
imperitum vulgus celaret, quandoquidcm vulgo cognitum vfui
amplius effe nón poffet. Quod ipfemet difertè de{e profitetur.
ac fimul apertè proteflatur, nullum fibicum diabolo, aut malignis
fpiritibus commercium effe,fed omnia naturali vi ae via peragi.
Sic enim in præfatione eius operis ad Philippum Eleâorem Pala
tiaum loquitur: Ne qnü,inqüit, huiu operis leâor futuru, cum in
proc}}
. . О в а т і бу. Ї, I9
jrereffùfœpè effenderit nemina, officia, ordinet, differeniiu,proprieta
tes,orationes,& quamlibet alias operationesfpirituum, per quorum intel
ligentiam haecfecreta huiufçientia omnia claudantur & aperiuntur : mò
nrcremanticum & magum; vel cum dæmonibus paäum contraxiffe, vel
qualibet aliafuperftitione »fum,velvtentemeredar,velexiftimet, necef
farium dwxiac oportunumfamam & nomen meum à tantalabe, iniuria;
culpa,& macula folemniproteflatione inhocprologo cum veritate ven
dirandepreferuare, Dire ergo, &:coram omnipotenti Deo, qaem nihil
penitua latere poteft,& coram IE sv Chriflo »nigenito filio eius, qui
iudicatarise* viuos ac mortuor, in veritate dico, iuro, &proteflor,
omnia & fingula que in boc opere dixi, »eldiâurus fam, omnefq; huius
fcientiæ vel arti, proprietater, modi,figuræ, operationes, &c. veris Ca
•holicù & naturalibu principijs innituntur; fiuntq; omnia & fingula
eum Deo, cum bona confcientia, fine iniuria chrißiana fidei,eum inte
gritate Eccleſiaſtica traditionis, ſine ſuperſtitione quacunqi,ſineidolola
tria, ſine omni patto malignorum fpirituum explicitoyel implicito, cre.
Nam & ego chriffianufûm.ermonafiireconuerfationi voluntarii ad
diâu ; cupio4; non aliter viuere & conuerfari, quam verum deceat
Chriflianü & monachum, fubregulapiui Patri, Benedi&iprofeßä,&e.
Proculergo fit à me aut difcere, aut docere aliquid, quod fit Chriftiana
fidei er puritati contrarium, fanäi* moribus noxium, aut à regulari
propofito quomodolibet aduerfum. Deum timeo, & in eiu cultüm iu
?aiii, à quo nec viuw, nee, vt confido, mortuus feparabor. Ha&enus
Trithemius. -

Qui idem fimilibusverbis repetítín praefátíoríefibrifecundi'

adeundem Principem Philippum,&c. sed cum denuo, inquit,fpiri
2 tuum mentionem fimhabiturua, rurfu mihireor effeprefandùm, nihil
in hac arte noßra haberifriuolum, nihil Euangelitæ iraditioni, aut ca
tholicæ fideicontrarium, nihilomnino tradifùperßitiofiùm. Omniaenins
que velin pracedente volumine diximu, velin fequentibus difiuri fa
mu, naturalibu, licitii,erhoneflüfuntfubnixaprincipijs.foliuqspire
grini, inftitationibü velatum myfterium, &verba nominibus inuoluta
Jjirituam leéìorem requirunt eruditum. Ptimur enim minifterio fpiri
tu ad velandum fecretum, quod noceret reprobis publicatum. Ita
' Trithemius. -

Cuius proinde oratio in fibris ilíis Steganographicis, adin

£lar Pythagoreae orationis, magnaexparte ænigmaticè & parabo
- "... Ρ 2 licè

- A
 &Q О К А Т I е 1.
licèaccipiendaeft: quaedam etiam,vtiin fimilitadinibns & pars.
bolis, praefertim verò in arcanis artibus oftentandis, fieri folet.
non nifipro fuperfluis,dicis tantum & explementi,feu tegendi,
artificijcaufàrelatis habenda funt. -
-

Verum vtiha&enus à me difputataTrithemio aduerfusma -.

giæ & fuperftitionis probrum præfidio effe poffunt,ita eum ab

omni culpa, vt etiamfupra di&sem, abfoluere non poffum. Ha
bent enim haec prorfusmalifpeciem, & tamimperitis ac vitiofi$
erroris ac deceptionis, quam maleuolis ac praecipuèfidei noftræ
aduerfàrijs obtre&ationis & calumniae occàfionem præbere pof
funt; vtvelilliexhuiuslibrilečione,fibena mensdefit,füperfłi
tionis affe&u,vcliftimaiori religionis noftræ contemptuijbuá
tur; cum nemo non videat, quanti praiudici ſit, adlabefaétan
dam apud imperitos religionis noßræ maießatem, dicere poffe,
virum tantum, tamque do&um &Catholicum,acinfuper ctiam
Monachum,& Monachorum Antiftitem.vtrumq;aliâs pictatem
ac virtutemfimularit, magicistamenautnecromanticisftudiis ac
artibusfuiffe addi&um. Cuius etiam folius probri propulfànndi
caufà, omnemhanc difceptationem fufcepi, ratus,commui cha
ritatis legeadhoc meteneri. Si enim cum priuaticuiuslibct, etfi
defun&i, famapericlitatur, defendédaeftab eo,quieamtuericö
mgdcpotcft, quantomagis cum defamaagitur, perfonae alicuius
seligiofae, ac praefertim id dignitate conftitütae, cuiusinfamiacon
iun&a fit cum aliquo ipfiusreligionis aut Ecclefiae probro. Sed
nunc omiffisTrithemiânae Steganographiæ fecretis ad apertama
pugnam ac differtationem animum conuertamus, Do&o-
ralinimiruminaugurationi Veſperialihaccon
. ccrtatione pro more przlu
furi, &c.
 в" " , - -

‫جا مي ﺑه چې ميا‬s r ‫ه خټ‬, ‫ ام حټي‬$5 tº± − .3

ຊື່ຜູູູູ້້້້ຮູູູູ້້້້
ORATIO SEC VNDA
• A R E VER EN DO
ET CLARISSIMO DO
MINO CANDIDATO, D. OTHO.
NE HENRICO BACHMAIR, RECI
- тА тА А м т в О о с т о к А 1 1 3
, …laurea petitionem as:
«Anés guarationeadmittende/inteAffro
- logorum ex Aſtrispredictiones.
స్ర్తీ 類; Erissmvm etillud Sapientisdi&um,Nobilis& -

\; % Magnifice Domine Reâor, ReuerendiffimeDo

（JYZ# mine Præpoſite, Illuſtres & Generofi Barones, Pa
3ž&& tres Academici, caterigue Auditores ornatiffimi,
Veriffimum eft,inquam,illudSapiéntisdi&um: Creaturæ Deiino Տոի.74»
diumfaëlæſant, er intentationemanimabu hominum, Gin Muſeipu
lampedibus infipientium. Cùm enim,ytin Preuerbiislegimus, vni- ,,,„.,,,
• uerfà propter fkmetip(um operatus fit Dominus, extremahomi
nisperuerſitateacmalitia, vniuerſa in Dei probrum & contume
liam vertuntur. Et terræ quidem opibus,velut armis quibufdam,
Peum impugnant homines voluptarij, auari,acfupraftatuscon
ditionemfplendidi& faftofi;ipsâ verò, quam fcripturavocat, cæli
militiâ,quafi nóin DeifupremiImperatorisferuitiú,fedexcidium
fa&a,eundemcoeliRe&órem infeftant Aftrologi, nöilli,quicum.
Ariftotele ex figura,motibus,&effe&ibus coeli& aftrorü haturas
& proprietatesrimantur, aut cum Hipparchoquátitatem, fitum,
locú,ācperiodum fingulorúaftrorûdimetiuntur&indagant;fed
* qui cùm temerè ex Aftris futura,feu occulta fdicereaffe&ét,deq;
rebushumaaisfupravires humanasiudicare, iudiciarijappellan
º * - º Ꭰ 3 tul:
2 2 -- О R A T-I O I I. - -

tur Etvtrique malèquidem acimpiè, fed hitantò deterius, quan

tò clarius,obipfàm naturæ præftätiam, Dei maieftatcm ac glóriam
depradicat coelum,quàm terra,quanteá; exccrabilius eft,peccan
di non folùm licentiàm , fcd ctiam jಧಿ hºminibus parere
vclle, quàm fine cuiufquam alterius offensâ peccáre.Vnoverbo.
czterifibifolis plerumque malifunt;hi quosiafe&amur,Aftrolo
gi& fibi malifunt,& dum malorum caufäsin aftra conferunt; rha
iè agendi libidinem accendunt, ae omnia malorum remedia tol
lunt ; cùm malo neccffario nullum fit remedium. Dum ergo i(to
rum vanitatemperfequor, ac fimulvniuerfim offendo, quantum
fidei in omnirerum genere Aſtrologorum predičtionibushaben
dum fit,vosqugfo,Domini Auditores,proeo,quoin veritatem ac
virtutem tcncmini affc&u, me dicentem benignè audire digne
EIMINîs- * * * * - -

Quatuor omninorerum funt genera, in quibus præùicendis.

Aftrologorumarsfeutemeritasverfarifolet. Primum eft fortuito•
rum euentuum ac earum a&ionum, quae ab humanalibertate de
pendent. Quale eft,cùm dicunt: In fatis eß,te vxorem du&urum,
eamque difc6lam, ex quacùm tresliberos fufceperis, ftrangulätus.
sccumbes. Secundum ea futura contingentia complc&itur,quæ
abhominishbertate non dependent,accoeli,aërisque temperiem,
£rugum itidem prouentum , & agrorum fertilitatem fpe&ant. '
Tertium naturalium quarundam & corporearum a&ionum, atq;.
è cælivtiq;influxu pendentium modum,certumquetempusprz
fcribit,acvel Medicinam, vel agriculturam dirigit. Quartum ccr
sum tempus eorum euentuum cœleftium defignat, qui certasiam '
ac determinatasin natura caufas habent;vt cùmEclypfibusfolisae,
lunae,aftrorum motibus, coniun&ionibus, oppofitionibus,&c.
certum tempusprzfinitur. £x hispoftremum,vt penitus ineuipa
tum, præterimus,illudque folùm dolemus, necin hisquidem wn
diquaque exaćam haćenus, & adminima vidi minuta expenfam
habericertitudinem,ob aftrorum motus nondum ex amuffim vn
dique exploratos. Tertium itidem facilèadmittimus, dummodo
intrafuosterminos fe contineat, aétionesque naturales cum for
uitisnonconfundat, accertis, probatisquenitatur experimen
tis.Admittunt haecipfa ctiam Ecclefiae dccreta,{àcrique Canones,
quando in librorum prohibitorum Indice, ſummorum Pontifi
cum authoritatecdito, dcccrnitur: Permittuhtur autem iudicia&r
: . v. 4- - Føllø

-
 О к. А т т о І І 23.
muturales oberuationes, que nauigationis, agriculture, fue Medice ar
tü iuuandae gratiâ confçripta/ant:qualia nempe etiamin Germano
rum Calendariis paffim circumferuntur,vt cùm vengfecand£,me
dicinae accipiendæ, horticonferendi, arboris plantandae,& quid
ni etiam capilli diminuendi, la&isque laétentibus fubtrahendia
ptum tempus praefcribitur:Iuuátur enim hz velut naturales a&io
nescerto Agrorum acprzcipuèLuna: afpečku, vtcerta experien
-; tia notum eft;fieriáueadeè poteft,yt quod vnotemporefælixas.
profperum effet, altero minus benèfuccedat. '
Agnofcuntidetiam fàn&i Patrcs,in quibusS.Hieronymusin
illudPfalmi1o5. Fecit Lunam in tempore:-aiunt,inquit,quando crefcis
£una,crefcere fuäum omnes, & quando minuitur,iterumfru£tu minui.
Ergo benè dixit:Fecit Lunam in tempore.Haecille. S.Ambrofius quoq;
libro4. Hexam.cap.7. deeiufdém Lunæ in haec inferiora efficaciâ:
Defeâuieiu,inquit,compatiuntur elementa:& proceffueiu,quefue
rint exinanita, cumulantur, vt animantium cerebra, maritimorum humi
da siquidem pleniores offree repeririferuntur, multaj; alia, cum globue
.lumari, adolefcit. De arborum quoqueunternis idem allegant, quih«c»f*,
proprio comperarunt. /idemujergo ortum eiu & defëium rationis effe
nö infirmitatü. Nunquam enim tantam rebu mutationwm daret,nifipr<-
„/tantem virtutem haberet,&gratiamâ conditore collatam,Clarius fan
&usAuguftinus haec vtilia phyficorumprgceptaà cæteris vanis A
ftrologoru m obferuationibus diftinxit,epiftola 119.ad Ianuarium:
- A'on autem,inquit.quifquamfapiens arbitretur,obferuatores temporum,
reprehendendos, qui dicunt: Nonproficifcarhodie,quia tempeftasexorta,
afi;aut,non nauigem,quia adhucfunt hybern« reliquiæ;aut tempufemi
nádi eft,quia imbribus autumnaiibu terrafatiata eft:velfi qwifortèalij
naturales effeéìu circa motum aëris & humoris, ad variandam tempo
rum qualitates, infiderum ornatiffima conuerfionenotatifunt, de quibus
diäum eft,cùm conderentur:Et fint infigni, & temporibu,&diebua,&r
in annis. Et infrà: Qgantum interfit,inquit,inter fide**m obferuationes,
ad aërea, qualitates accommodata4 , ficut agricolae velnautæ obferuant,
aut adnotandam partes mundi, curfumq; aliquo & alicunde dirigendum,
quodGubernatores nauium faciunt, & j qui per folitudines areno/w in
interiora -aufirinullafemita certa »etre&agradiuntur: aut cùmadali
quidin doärinafiguratifignificandam, fit nonnullorum fiderum aliqua
commemoratio: quantum ergointerſt inter hasvtilitates, & vanitates.
hominum obhoc போ[îdera, vt sexaërù qualitates, nec regio
* fºº
-
 34 о кА т ro 11.
num viaï,necfolos temporum numeror, neeffiritalium ßmilitudines, fed
quafifataliarerum iam euenta perquirant, quia non intelligat?
* Scd&in hocgenere eaucnda aut nimis fuperftitiofà anxietas;
aut ne conditiones temporis fiueaftrorum à propofito effe&u a
liena. attendantur; multoá; maximèneactiones fortuita cum na
turalibus confundantur. Quid enim hic fàcit aftrorum obferua
tio, vt nuncios profperèdimirtas, vtiteripfe coeloalioquinfereno
fortunatus fufcipias, vt noua vefteinduaris,vt mercatum fœliciter
exerceas, qualia in Calendariis pafim circumferuntur? Egregiè
rurfum in eadem epiflolaS.Auguftinus: Non, inquit, dies obferùa
©alafº介。 mu, &*annos,& menfes, &tempora, ne audiamus ab.Apoßolo:Timee
mefortè fine caufa laborauerim in vobis: eos enim inculpat, qui dicunt:
Nonproficifcar hodie quiapofferus dies eft, aut quia Lunafiefertur: »et
proficifcar, vt proffera cedant, quia itafe habet pofitio fiderum. Non4
gam hoc Menß commercium, quiaillaftellamihi agit Menfem: vel agam,
quiafafeepit Menfem. Nonplantem hoc anno vineam, quia biffextu eft.
Stulta funtha·c,&vana Auguftino,quafiverò :: difpofi
tione fortunabumana dcpendeat,quod paulòpoft vberius redar
gucmus. -

Secundum praedi&ionum ಶ್ಗ cœli temperiem& tcmpe

ftatespertinens,affero exfequidemacvniverfimillicitum &{uper
ftitiofum non cffe, quod ex recitatisEcclcfiae & Patrum decretis
fatis conftat:attamen effeincertum:ac prout etiam hodieà Calen
dariographistra&arifolet,plerumquevanum & fallax.Ita ferè tra
dit Doétornofter S.Thomas in opufculo 26.deiudiciis aftrorum:
si aliquis, inquit, Iudicii, affrorum »tatur adpraepoßendum corporales
effeäu,putatempeßatem&ferenitatem aëris, fanitatem velinfirmita- .
reih corporis,vel vbertatem & ßerilitarem ffwgum,&fimilia,quæ ex cor
poralibus &naturalibua eaufis dependent,nullum videtur effepeccatum.
Nam omnes homines circa tales effeâu aliquaobßruatione »runtur cor
porum cæleftium,ficut agricolae feminant & metuntcerto tempore, quod
obſeruaturfecundum motamfolis. Nauta nauigationem vitant inpleni
lunio, vel etiamin Luna defeâu, Medici circa ægritudines criticos dies
obféruant, quideterminantur/ecundumcurfum $olis & Lunæ: Vnde nos
eftinconueniens fecundum aliquas alias occultiores flellarum obßruatio
mes,circa corporales effeélu vti aßrorum iudicio. Et in 2.1. q.95.art.I. .
agens dediuinatione futurorum in fuis caufis: Qwedam caw/e, in
suit, producunt exnerºſitate & ſemperſos ºffetiuſ, Erhuinſmodiffe
~ fiás
 O·r A r 1 o II. 25.
&fufuturiper certitudinemprenoſci &rprenuntiari peſſunt exconſide
ratión*£ìarum caufarum, ficut -4/frologipraenuntiant Eclypfesfuturam.
quedam varo cau/eproducunt/uos effectus non ex neceitate c9 femper,
fed vt inpluribua, rarò tamen deficiunt. Et per huiufmodicaufa,poffùnt
prænofci effe£ìus faturi, non quidem per certitudinem, /edper quandam
conieâuram, ficut Affrologiper confideratuonem fellarum praenofçere &*,
pranuntisre poffuntdepluuiis & ficcitatibus ; & Medici defànitatevel.
morte.Vbi duo ex S.Doétore notanda.Primum:Vniuerſim negare.
aftrologicis eiufmodi tempeftatum praedi&ionibus certitudinem;
concederc tamen quandam probabilitatem per modum conieéìu
re; alterum, hanc ipfàm tamé qualem qualem probabilitatem non.
tranfcribere toti huic diuinationis generi, fedreftriélèac limitatè.
refpe&u quorundam folummodò obie&orum: Quædam,inquit,
~prœnofcere & pranuntiare poffùnt depluiis & /iccitatibus ; adcóque
non omnia, fed aliqua; nempe vt egointelligo in communi po
tiùs ac indcterminatè,quàm certum diem horamάue dcterminan
do;nec ad ſpeciales nimiüm aëris affectiones deſcendendo: V. G.
hic Cometas aut ignes fatuos fefe repraefcntaturos; illinc fulmine
domos effe conflagraturas: aut alioquin hoc vel illo die prodigia
coeleftia foreconfpicienda, quod tamcn feminiuerbioilliCalen
dariographoadmodum familiare eft. -
Qupdautem his praediétionibus nulla ineffe poffit certitudo,
etfi prolixè demonftrare poffcm , in prafènti tamen itabreuiter
folùm oftcndo. Primùm, quia vtin caufà futurum aliquid certò
prgdicatur,noffe oportet totum complexum ac conditiónem om
niüm caufárum, ex quibus cffcâus dcpendet, ac proinde etiamin
propofito, vt ex Aftrorum pofitione, circa aëris temperiem certi
áliquid prænuncietur, noffe oportet vim non folùm fingulorum
peffe aftrorum(fingula enim füam quandam in hæcinferiora vim
habere negari non potcfl;)fed ctiam pariteripforum concurfuum
feu afpc&ùum; hanc autem cognitionem facultatem humanam
excedere Aftrologi ipfi non illibenter.fatcbuntur; qui tametfi de
virtutc Iouis,Veneris,fingulorumqueaut plurium planetarum di
cerealiquidfevtcunq; pofie profiteantur, defiellistamen Firma
menti fingulis, hoc ipfo quod tacent, nihil admodùm fé fcirea * -
gnoſcunt. ," . . .. . .. r

ed&fundamentum huiusdiuinatricis artis inane e(tac futi

le, cùm cxpcrimcntistantùmnitatur Praeteritis, exquibus tamen
i' - a E de
\
 26 О к А т I о 1. -

defuturis euentibus nihil certi colligi po(fe aperta ratio conuin:

cit; non folùm quia non conftat, cùni circa hanc vel illam plancta
rum coniunctionem ſiue aſpectii,haec velilla coeli temperies come
tigit, an eius caufà fuerit ea ipfaconiun&io, an fortaffis alia quz
piam nobisincognita ;fed etiam quia experimenta przterita futu
ris nunquã ex omniparte poffuntadaequari, quandoquidem nun
quam ha&enusidem prorfusafpe&us fiderum reftitutus eft;idque
dò motum proprium firmamenti, aliorumque coelorum fupcrio
rum,qui fuum curfum nunquam ha&enusabfoluerunt. .
- - Accedit quòd a&io fidetum, etiamfihaec codem planè modo
N fe habere ponantur, pro variatamen terræ, aëris, aliarumque cau
' fìrum fecündarum difpofitione variatur; &fieiipoteft, vt quam
cœli faciem vnus fiderum afpe&us,ob caufàtamiam antea ex prae
ccdentiafpe&u difpofitionem gignere potuit, idem afpe&us alio
tempore ob diuerfàm, à diuerfo præuió afpe&u caufàtam difpofi- ^
tioncm progenerare amplius non poffit. Quod tamen quia non
aduertunt Diuinatores ifti,quid aliud,nifi vanitatem diuinant? »
Sed nec quotidiana Eccleſiae precesac piorum vota, ſubinde
necimpiorum demeritafinunt certas effe has Aftrologorum leges
&regulasniffortepenitus in atheifmii demerti, Deo omnemifta
rum rerum curam & prouidentiam adimamus:qua vidclicct etiam.
mutatis fubinde naturae legibus aut eorlum ob bonorum preccs
placatum reddat, aut ob malorum vindi&am iratum. Qgod non
latuit etiam eundem illum,quem dixi, Calendariographum , qui
dum ex Aftrorum difpoßtionc faufla ominaretur , limitation&m
ira. pr. addidit: nifi Deo placeat,obpeccata noffra,commeritâ innos vindiââa
*® geor- nimaduertere: potuiffct etiam infaufta fua ornina fimiliter limitare;
£/?*%**!
армии вяло nifi Deus piofum precibusinflexus aftrorum minas difpellat.Qua
- - - - • * -

Z%£T: ratione fine arte 體 Ruflicusfubitò magnus fieri poífit Aflro

„i,,.,,T" logus, & ad quafuis annorum myriades certiffimaspraedi&ionum
pr, Arag. ephcmerides facilè conficcre. - -

Denique fialiud nil effet,fàtisfolaipfa perfe experientia incer

titudinem buius diuinationis comprobaret, non folùm quiaipfi
methi Diu'natoresinfuisprognofticis,licet adeundem propè ho
rizontem accommodatis, ſibiinuicem perpetuò quaſi contradi
cunt;fed etiam quia finguli eorum, etiam illi, qui à multiwaliaquin
Αανύνο/ fcientiffimihabentur, quotidianis penè cxpcrimentisfallaces de
&b.‫ ه‬.‫م‬.7. prchcnduntur.RidetAmbrofiusinlibrisHcxamcron vanam ே
mol
 modi cuiufdam Aftrologi pradiótionem:Cumante diet,inquit,pau
eos effit fermo depluuia, quæ fore vtili diceretur,ait quidam: Ecce Neo
menia dabit eam.Et quamuis cupidi effemu imbrium,tamen eiufmodia£
ßrtiones veras effe nolebam. Denique deleéfatu/am, quodnullu imber
effufu eft, donec precibus Ecclefie datu, manifeffaret,non de initiis Lu
na ſperandum eſſe, ſed de prouidentia, o miſericordia Creatoris. Ecce
diuinus hic Mathematicus femel diuinauit, femelmentitus eft.. .
Sed & Ioannes Picus Comes Mirandulanus vir nóminus do
étrinà, quàmgenere clariſſimuslib.2. de Aſtrologia cap.9, prolixè
reftatur,intcr centum triginta praedi&iones nobiliffimicuiufdam
Mathematici de mutatione coeli&aurae, feadhibitâ accuratâ ob
feruatione,tantùm feptem veras deprehendiffe.En virum do&um
fuometoreloquentem: Qui Homerum, inquit, allegoricè exponunt,
per illam lcari fabulam, qui faäititiü penniu cælo tenuioréfécommitten•
in marepraecipitatue e$t, aßrologos aiunt defignari, quipenni temerariae
profeßioni, in cælum ßfw/lollentes,cùm de caleftibus faù dogmatis, qui.
buº ſublimari »identur, aliquidfunt predisturi,inpelagu ruunt menda
eiorum. Et quid aliis egemuvelteftimoniù, velconieäuris, cùm ipſa hoe
nobis quotidie experientiateflificetur, in retrafertim,in quaficubipottfế
maximè, poffe debet aßrologiapreßare veritatem, aërùjcilicet mutatio
nibuspraedicendis,pluui*, ficcitate, aftu,frigore, ventia, grandine, terræ
motu,im quibus adeofalfi quotidie deprehenduntur, vt nulluferè »nqи?
diei ffatu eorum prædiéìionibu refpódeat. obßruauihyeme iff4 in fùb
urbana mea »illa, in qua hæcfcripfimu, infignem omnem finguli, diebus
aëri, mutationem mihi ipfi interim ante oculospofiti decretii Afirologo
rum, Ita/alubre mihi »biquefauebat cælum, vt in dierumfupracentums
atq;triginta obferuatione non plufcx aut/ ptem tales viderim dies,qua
les in eorumlibrùfuturos ante præuideram. Ita Picus.
uid memorem quotidiana huius temporis experimenta?
fcio enim hic Ingolftadij, vbiintervirosdoćtos meritõmaior hu
lius rei cura efl & fides, & bocipfoanno,.& pluribusfuperioribus
annis,quotidianisadmodum obferuationibus deprehéfum,ephe
merides diuinatorias Calendariographi illius præconis, qui intes
czteros exa&ioracveracior habetur, toto fæpè cœloà vero aber
raffe,acinter trecentas praediâiones nec ccntum quidem fcopum
attigiffe: quod mihi quidem adeò fàtis mendaciorüm effe vidétur,
vt exiftimem,in rebus eiufmodi vtrinqueinccrtis prædicendis nec
fieri quidcm facilèpofTe , vt quis etiamfi
#" sº
'fæpius mcntiatur,
2. ' Certè
 #O “ U R A T I O II.

Certè Hebdomas quinquagefimam fubfequens,ab o&auo, vfque

ad 14.Februarij,ab illo dicebatur humida valde,tempeftuofa & im
iucunda,quz tamen fuitadmodum ficca,ferena & amoena,humo
reniüofo primùm in decimum quintum exonerato. A fexto die
Martj ante Dominicam Lætare niuesitidem & pluuiae praedice
bantur, cùm tamen inde perplures dies conftans effet aëris fereni
tas.Adinitium Majpredicebaturbonum,calidum,&ficcum tem
pus, quod tamen fatis nubilum ac frigidum fenfimus. -

Denique totus Menfis Auguftus huius anni calidusabillo&

ficcus pronuntiabatur, & tamen conftat, nullum toto anno fuiffe
magis pluuium,adcò vt qui vineis fœlix ab illo dicebatur &oppor- sº
ម៉្លេះ vix agris fucrittolcrabilis, mcffi quidem non parum pcrni
ClOlus.

uod á de hoc hominú genere ftatueretur,quod cum Gym- *-

lib.º.dege nofophiftisab Indis obferuatüm fuiffe fcribit Arianus hiftoricus, - |
/** Alexã breui omnes in Tacitorum aut Mutiorum familiam adfcribi ne- -

dri.
ceffe foret. Ait nimirum apudIndos Gymnofophiftas effe diui
nandi peritos,nec cuiquam extraillos diuinationcm permitti,prg -
dicereautem eosilla tantummodò, quae vel ad anni tempora per .
tinent, velfi quae publica calamitas immineat illisincolis. si quia
autem, inquit, eorum ter in diuinando errauerit, filentjperpetua pans
mulélatur:hec quifquá adinterdiéîû filentium cogerepeteft,vt loquatur.
uae cum ita (int, multo equidem certiora ferenitatis & plu
uiarum indicia funt illa, quz cx caufàrum fecundarum difpofitio
ne,communi vfuipfius plebis defumifolent,abipfoetiam Chriflo
approbata velut ad faciem coeli diiudicandam appofita, cum ait
Matth.16. Fa&7o vefpere dicitis, ferenumerit, rubicundum eft enim ca
lum.Et mane: Hodie tempeftas,*utilat enim trifle calum.Quahatcmpe
ttatum naturalia prognoſtica à Plinio accuratètraduntur.
Plis.hiffer. Sed nunc ad quärtum illud Aflrologiae diuinatricis genus me
‫اما‬.‫گ و‬.‫ گروه ه‬.
conuerto, quo fortuita nimirum euenta, ipfzóue hominum arbi
trariæa&iones prædefiniuntur. Quodquidem tantò magis eft ex
ecrabile,quantò maiorem & au&oribus,& auditoribus perniciem
adfert. Clamat feriptura Leuit.19. Non declinetiu ad Magor,necaba
riolis aliquidfcifcitemini,vt polluaminipereor.Ego Dominum Deu»efler.
Item cap. fequenti. Anima que declinaueritad Magos crariolos, 6r
fornicatafuerit cum eu, ponam faciem meam contra eam, & interficiam
illam de mediopopali/ìi. Item Deuter. 18. Gentes iftae, quarum pof^
º fidebitā

- - 皂 ‫لعاصمسعتقلتع‬
 .‫كلمة‬ ‫كل‬ ‫قبل‬ 1 .‫ة‬ ‫المدة‬ ‫قال‬ .‫و‬

fidebitis terram, augurer& diuinor confòlunt, tuautem aliter à Domi

no Deo tuo inftitutus es. Augures nimirum illos intelligit, de qui
bus Ifaiae 47. dicitur: stent & faluent te augures cali (vbiinterpretes ,
legunt, Aftrologi cæli) qui contemplabantur fidera , & fùpputabant
menfes, vt tibi veraprædicerent. Vbi fimul ctiam infinuatur, nec i
pfàs quidem publicas bellorum calamitatcs, regnorumά; cuerfio
nes ex aftris poffe praedici. Clamant quoq; facri Canones, & in
his Concilium Toletanum primum cäpite vltimo: si qui aftrolo- ^ide decre
giae vel Mathefi credendum effe duxerit,anathema fit, Clamant fan&i '** ***
Patres & in his praecipuè S. Auguftinus, integris traâatibus hanc *ጆ▪ፉ•ፆ•
infaniam impugnant & execrantur,& velad aperta, vel faltcm oc
culta cùm dæmonibus pa&a pertinere demonftrant. Clamat Ius
Caſareum Codice de Maleficis & Mathematicis Lege 5. Nemo a
rufficem confùlat,aut Mathematicum,&c.fileat omnibuaperpetuò diui
nandi curiofitas. Etenim fupplicium capitisferet gladio vltore proffra
tu, quicunq; noftris iußis obfequium denegauerit. Item Lege 7. si
quis magus vel magicù cantaminibu affùetu, qui maleficus vulgi con
fuetudine nuncupatur, aut arufpex, aut ariolus, aut certè Augur, vel
etiam Mathematicu, aut enarrandù fomnijs occultan» artem aliquam
diuinandi, aut certè aliquid horum fimile exercens, in comitatu meo vel
Cafàrù deprehenfus fuerit,prafidio dignitatis exutus, cruciatus &- tor
mentanonfugiat. si conuiâum ad proprium facinum detegentibus re
pugnauerit pernegando, fit eculeo deditù, vngulisj;fùlcantibus latera,
perferatpænazpropriofacinore dignaz.
Clamant ipfi Ethnici philofophi, rerum fortuitarum nullam
effe præfenfionem. Qujd enim eft aliud fors, inquit Cicero lib. x.
de diuinatione, quidfortuna, quidcafu, quideuentu, nifi cùm fic a
liquidcecidit,fic euênit, vt vel non cadere atq; euenire, velaliter cadere
: atj; euenire potuerit ? Qaomodo ergo id,quod temerèfit, caco cafu &*
yolubilitatefortunae,pr«fentiri& pr«dicipoteft ? Clamat deniq;ipfà
fides, perire fidem, fiftetiflis Afirologisfides.
Et tamen, quae mala faeculifunt, toleranturifti,audiuntur, le
guntur, confuluntur,deprædicátur, necin priuatis folùm mulier
cularum conuenticulis, fed etiam in publico Reipublicæ theatro,
Aut fi quid mentior, quid fibi volunt, quzin Calendariographo
rum,vt aiunt,pra&icis&ephemeridibüs paffim circum feruntur? Ga??mair
Verbigratia,vt quodproximum occurrebat,accipiam:Tempu hoc prači, an
periculofam eft,pro £cclefiaßicü(€%iftlid*) & Iouialibu perfonis, as 16 to de
: в 3 guando. damw.uris.
 30 “O’R AT roºf.
:Twandoquidem iracundur er fanguinolentu Mars föwis palatiamer
*domicilium occupat. Quafi verò vlla fit pcculiaris planetarum
feu ftellarum efficacitas in homines aliques , co propriè, quod
perfonae Ecclefiafticae funt. Item, Saturni ac Martis coniunëìio is
rtidem de Aquario nilboni portendit , ficut & cumanno millefimo quingentefim•
•priâ, quinquagefimo in Februario eademconiun£iio fuiffit, mortui funt Dux
Afantuæ, Wilhelmu Dux Bauarie, Vdalricus bùx prwirtemberge, Co
mes Nicolaus â Salm; Magdeburgum obfeffùm & oppugnauum efi;quafi
non fingulis prope adhis magnates aliquimoriantur, bella alicubi
& feditiones oriantur,&c.aut quafi fiderum naturalis vis magis
in magnatum, quâm plebeiorum vitam graffetur. Item, ofiobris
1ìidem. die 16. 18. 19. zi. & 22. propter quadratos Ioui, Martis, & Ioui, so
lis, cre, inter Ecclefiaficos o feculares, prafertim veròprincipes perfo
ma* oritur magna li, & diffenfio; vnde facilè damna exoriri poßint.-
Malum! Itané verò aftra vlli fapienti praefertim principi,& noa
potiùs/piens dominabitur affris ? Et tamcn oritur, inquit hic pfeu
dologus potius, quam aftrologus, quafi rem præfentem &com
pertiffimam, non futuram &ificertám diceret. Rurfum : Hæc &- .
*idem de clypfis Lunæ inter homines excitat proditiones,fraudulentasmachinatio
*b** ntíffeciofa & dolofa confilia, qùe tamen prógreffùm non fórtiuntur;
2%份 „ item omnisgeneris difçordia*, dißenfones,czc. tumultum &* rebellio
plur• hu- *** plebis; vnde latrocinia, homicidia, bella c9 cades confequentur:
á- gemerù -A4artium enim quoddam ingenium exurget, quod prater infignem Ty
vae**4 rannidem multas excogitabit mutationes,& quoad poterit,in opu ipfum:
அ " conferer. Vbiquot ſunt verba, tot ferè ſunt damnata aſtrologie
‘....,, damnata iudicis;feu vt Augufiinus loquitur, Mathematicorum.
2ÁÂÃÄÈ (iudiciariorum fcilicet) fallaces diuinationes , & impia deliramenta.
4, minatur Ornitto huius generisinnumera alia, quæ omnium oculis expofi
mutetuenfta funt; ficut & illos, quos Calendafia paßim notatos habent,
'* *'*, dies nefaftos(ine Ægyptiacos,à gentilitiafuperßitioneprofe&os,
”.箕 nec magis extimefcondos, quam fi albo fulfint lapillo notati.
Σλ, Quæ certè omnis , fi kges ipfae ita vigilatent,ficut alioqui vigi
X. £cíp/£- lantibus pofitae dicuntur, nunquam in hominum confpc&um
4***## prolata oportuiffet. Vtinam verö, quod in aétis Apoßolorum
*ºº.cap. 19. factumſcribitur, hi qui contralegesfuerunt curieſa ſecta
2. : ti, conferant vetitos ciufmodi libros, & comburant coram omni
X.%./ bus ! vtinam velvnus corum ad fànam aliquando mentem redeat,
Âiudicit.' cius cxemplo pcrmotus, quem cghocgrege, fuo ctiam tempors
- - - refipuiſſa
 ' O R A T, I o II. 31
refruitskrblt Auguſtinus Qgåm libentesei cum eodem fin wºrrest,
&o Patre in hæc vcfba pœnitentiæ præconcs&&fidelipœnitens
fionis praecentores effemus: Ifte ex Chriftiano propriae Confef
redit,‫ه‬.P'ſ/‫ه‬/. 64 ‫ه‬
- 4.

inquitS.Auguftinus, & territu poteflate Domini conuertitur admi

fericordiam Domiai. $edu&um enim ab inimice cùm effet fidelis , diu ;
Mathematicus (iudiciarius) fuit, feduâum feducenw, deceptu deci
:piens, illexit,fefellit, multa mendacia locutuw eft contra D E VM, qui
, dedit hominibu poteffatem faciendi, quod bonum eß, & non faciendi
, quod malum eft. • Iffe dicebat, quòd adulterium non faciebat voluntas
propria, fed Mars: & iuflum non faciebat D £ V s, fed Iupier , &*
Aliâ multa facrilega non parua. Qgäm multis eum putatis Chriftianis *Wal ‫حم‬
, nummos abftuliffe? Qgäm multi ab illo emerunt mandacium? quibu*
dicebamur, Filij hominum vfque quo graui corde, vt quid diligitis va
, mitatem, & qu«ritis mendaéium ? Modò,ficut de illo credendum eft,
, horruit mendacium , & multorum hominum interitum: se aliquan-*
· do à Diabolo ſenſit illečium , conuertitur ad Deum pœnitens, &rc.
Ita S.Auguſtinusde hocreſpiſtente Aſtrologo:Quod ſiexiſtorä
' hominum genere quifpiam effet, qui in fortùitis&incertis eiuf
' modi euentibus praedicendisvelmaximè veritatem attingere con
fucffet, eü nos vel ob hocipfum maximè cauendum efTecenfere
mus,eundem S.Augu(tinum fecutihb.z.deGenefi adliteram cap.
17. vbi ait: Fstendum eft, quando abiffù vera dicuntur,inffinéîu quo
dam occultißimo dici, quem nefçientes humanae mentespatiuntur. Quòd,
cùm ad decipiendos homines fit,fpirituumfeduéìorì operatio eft, quibu.
quaedam vera de temporalibua rebus noffepermittitur,partim quiafiwb
filioris fenfu acumine, partim quia corporibu fùbtilioribus vigent,
partim experientia callidiore propter tam magnam longitudinem vitæ;
partim àfanáis Angelis,quodipfi ab omnipotente Deo difcunt,etiam iwffù
eiua fibi reuelantibus,quimerita humana occultißimâ luffitiæ finceritate
diftribuit. Aliquãdo autemjdem nefandi/piritu etiam quae ipfi faélu
.vi funr, velut diuinando predicunt. Q. apropter kono Chriftiano, fue
Amathematici,fiae quilibet impiè diuinantium, maximè dicentes vera, •
, cauendifunt, ne confortio dæmoniorum animam deceptampaéîo quodam
focietatis irretiant. ItaVirfan&us. Sed iam tempus monct, ' • '
wtabiftohominum genere ad id, cuius gratia haec
' przfati fumusOrationem conucr
taūlu53 &c.

oR4. º

-*
 3z - - - ry

én င္တ艾竺x拉文
ఫ్గన్ధప్డే
ူ
怪露翠缀
‫يدعيه هي نتيجة انه يتعيه اف تيم انة منيعة هي لاتيني انه اتيليه اف امنية تاة‬

ΡΕΚ. Ο Μ Ο Τ Ο
R. I S.
eAm & qua ratione Deu/gnă ac portentử
cæleffibu /ai officij homine, admoneat.
2§ Ti in omni humana fcientia, Nobilis& Magnifice
à Domine Re&or,admodum Reuerende,Magnifice,
& pectabilis CollegjTheologici Decane, voq; e
iufdem Facultatis inclyti Proceres, Reuerendifime
$ Domine Praepofite, Illuftrcs & Gcnerofi Barones,
Patres Academici,ceterij; virtute,do&rina,genere praeflantiffimi
Domini Auditores,Vti in ómni humana fcientia, nihil vtilius,
nihil exccllentius, aut homine dignius eft, quàm ex rebus crcatis
Deum ac diuinæ voluntatis decreta inueftigare,ita nihil difficilius
eft, nihil periculofius. Inuitat nos adhanc cQgnitionem Apofto
Хеми.Ј. lus, cum etiam Ethnicis Philofophis, hanc ex creatisrebus Dcum
inueftigandi facultatem tribuit : quia quod notum eft Dei,inquit,
manifefium eft in illis. Deus enim illis manifeftauit. Inuifibilia enim ipfius
à Creatura mundi, per ea quefaéiafùnr, intelleéìa ronfficiuntur: ſempi
terna quoque eius virtus & diuinita*, ita vt fint inexcufabiles Et Sa
‫مه‬ .13 piens ignauiam eorum reprchcndcns, qui cx rebus creatis Dei,
cognitionem non haufiffent: Vani, inquit,fùnt omnes hominer, in.
qaibu non fabtft fcientia Dei: & de his qu« videntur bona nonpotue
runt intelligere eum qui eft, nequeoperibua attendentes,agnouerunt,quis.
•ffet artifex, &c. Quorum (operum)fi/pecie deleíiati, Deos putaue
runt,fciant quanto his dominator eorum fpeciofior eft, fpeciei enimgene
rator hæc omnia conflituit. Aut fi virtutem & opera eorum miratifùnt,
intelligant ab illis, quoniam qui hrc fecit, fortior eſtillk. A magnitudi
me enim/peciei & creatur« cognofcibiliterpoterit Creator horum yideri.
Scd
 _

Sed enim difficultatem & periculum huiusdifquifitionis non

minus clarè eadem fcriptura fàcra exprimit. Certe ipfe magnus
Dei Apoftolus Rom. 11. magna voce exclamat: o Altitudo dimitis
rumfapientiæ & fcientiæ Dei, quam incomprehenfibiliafunt iudicia eiua,
&inueftigabiles »ie eiua ? Qui enim cognouit fènfùm Domini ? aut quia
Confiliarium euu fuit ? Et in eundem fenfum Sapientiæ 9. dicitur : .
Quis enim hominum poterit/cireconfilium Dei ? aut quis poterit cogita
re, quid velit Deus ? Cogitationes enim mortalium fimidæ, & incertæ
prouidentiae noflrae. Et mox infra: Qgae in proffeâu funt, inuanimum
cum labore, quæ autem in celiafunt, quù inueftigabit ? Senfùm autem
tuum quis fciet, nifi tu duderi fapientiam, & miferis fpiritumfan&um
tuum de altißimis. Item Ecclefiaflici3. -altiora te ne quafieris, &*
fortiorate neferutatw fueri :fed quæpræcepit tibi Deu, illa cogitafem
per, & in pluribus operibua eius ne fueris curiofus. Et mox rationem
praeceptionis huius reddcns: Non eft enim, inquit, tibi nrceffàrium,
ea, quae abfondita/ant, videre oculis tui,&tc. plurima enimfuper/enfum -
hominum effenß fùnt tibi. Multos qaoquefupplanrauit fùfficio illo
rum, & in vanitate detinuit fenfùs illorum. Experiuntur hoc planè
ludiciarii illi Aftrologi, qui cum in cœlum ponere os fuum non
vcreantur,atqueexeolatentia Dei confilia & decreta,vclut magni
fçilicet eius Confiliarii, promere, verae fidei falutifq;fuae mifeiëìa
&uram faciunt;&in barathrum impietatis deuolúti, certam Dei
cognitionem perdunt, dum incertam fuisq; viribus imparem te
merè confe&antur. Horum vanitatem cùm Dfis noftcr Candi
datas fàtis paulo antea detexerit,difquirédum mihi vifum cft,num
qua alia ratione vera atq; vtili, varij fiderum motus aliaq; coeleftia
effc&a, vifà, ac oftenta, quae non rarò fé hominibus repræfentare
folent,adfignificandum ab hominibus vfurpariatq;adhiberi pof
fint. Quod dum proargumenti grauitate breuiter facio,vcfliam,
Auditores, in aufcultando beneuolentiam enixê depofco.
Effe planè coclos,& quae vel in coelis velà ccelis varia contin
guntphanomena,& effecta, figna quardam & Indices a Deodatos
humanæ menti , ad veram aliquam & vtiletn cognitionem bauri-.
endam, dubium nullum eft. Propterea enim cœli Ifaiae 34. libro
comparantur: Complicabuntur/icut liber cæli. Et fortè codem fpe
&atillud, quod ibidem inferius fubiungitur : Requirite diligenter in •
libro Domini,& legite. Et Apocalypfis 6. Cælum ere£ir/icut librr in- „,„.;„;,
uolutus. Qgafi, vtS.Bcroardus interprctatur, coelum fit quidam P/al. *,. ' -
- libcr
 34 O R A *r I o III.
augiam liber communis, catena alligatus,&adomnium vfùm expofitus;
: “?“ vtin eo Dei ſapientiam legatouicunqivoluerit.plicandus quando
- துே. omnes erunt in beatitudine docibiles Dei. Certè Chryfoftomus
5; XL & Bafilius coelum librum idiotarum vocant; eodemque homine ab
?………. Antonio vocatum, tetis efi^Nicephorus, & magnus Athanafius.
& boni, 3., Omitto velut Apocryphum , & Aftrologorum fomniis fimile,
'£%£* quod ex Origené, mifiùs idcirco ab Aftrolôgorum vanitate alie
ſil. A..... no, refert Eufebius, in libro, cui nomen narratioIofeph, dixiffe
ΖζΤIacob: fe legiffe intabulis cæli, quæ filijs prædicebat. Non enim ex
Aviceph l 1* vllo coeliindicio adeo fortuita filiorum Iacob euenta prædici po
k/er.c.4}.tucrunt. -

#:. scd necillud in obfcuro eß,cœlum & fidera faltem communi

‫به‬ .
ratione figniü
,ia u
rationem habere,quatenus f
Deum au&orem
ua aep^,. eiufq; fummam potentiam, fapientiam, bonitatem deumonftrant,
cap.o.ori- & quaſi clara voce depradicant: cum in Pſalmo 18. legamus; Cae
4** in Ger. li enarrant gloriam Dei,&- opera manuum eius annuntiatfirmamentum.
Dies diei eruéfat verbum, & nox no&fiindicatfçientiam. Quafi vide
*/*'* licet etiam hac in re dies diem doceat,& vnius vigilatæ noćtis ſtu
dium fequentinouum fcientiæ lumen affundat. Quocirca etiam
idem Propheta alio loco hoc coelorum intuitu admodum lætus,
& ad Deum confiderandum erc&us, exclamat: Quoniam videbo
P/al. 3. cælos tuos, opera digitorum tuorum, quæ tu fundaßi. Ifaias quoque
ad hanc Deicognitionem ex cœlorum afpc&u hauriendam pro
mifcuè omnesinuitat: Leuate, inquit, in excelfùm oculos veftros, &r
1/ai. 4o. Yidete, quis creauit hæc: qui educit in numero militiam eorum, & om
nes ex nomine vocat: præ multitudinefortitudinis &roboris virtutisque
eius neque vnum reliquumfuit. Deus certè omnes & fingulas flellas
quæ nobis videntur innumerabiles effe,in numerato habet; eaf
.&ueintime cognitas, certa ratione, ad vniuerfi gubernationem,
admirabili fàpientia dirigit. Vnde etiam Athenagoras Chriftia
nus Philofophus,inapologia, lllud maximum,inquit,acceptißimum
* фие Jacrificium arbitramur, quis tetenderit cælum, & in orbem reduxe
cicer.t. ,. rit confiderare. Et ex gentilib. Cicero: Quid enim, inquit, eſſe po
ae nat. Pe- te$t tam apertum, tamq; perfpicuum, cum cælum fufpeximus, calefiaj;
******** contemplati famu, quam effe aliquod Numen præfantißimæ mentia ,
quo haec regantur ? Optimè etiam Auguft. l. 1o. Conf.ß.cap.6.
Coelum, terram, & qmnia quæ in eis funt, vclut Praeconis locoin
troducit,adDeum amandum prouocantis. Sed
с
 - Կ R A T I Ծ Ա-II» 3.5
** Scd haec in controuerfiam non vocentur, illud examinandum
reftat : An & qua peculiari ratione cœlorum oftcnta feu effe&a
fpecialia quaedam diuinae Sapientiae confiliafubinde nobis pandát.
Qua in re illud itidem ccrtum, & in cöperto eft,cxhiberi fubinde
quædã diuinitus in coelis,fine ex cœlis prodigia,fupra vires & con- „
tra ordinem naturae, quibus vtiq; Dco fingülare quippiam nobis
fignificare, nonnutj etiam inter homines efficere,;ppofitum ſit.
Ità nimirü cum ruptú fubito fontibus abyßi magnæ, & cataraâu cæli camer».
apertis, totus terrarum orbisgenerali inundatione, obinundantes
aequèſcclerum torrentes,deperiit,iuſta diuina vindićta magnitu
do & fignificata,& illata eft. Ita fulphurea illa & ignlta pluuia in a.,,/,,;.
terram Sodomorü cælitus demiffâ ncfandi flagitjfoeditatem dc
monftrauit paritcr & aboleuit.Nimirum vt Deus cenfor effet,impie- rart.2e,
tam ignium meruit imbres, inquitTertullianus. ItaVirga Moyfisin Pal. £.*.
coelá extenfa,tonitrua, grandinem ignipermixtum, ac difcurrétia ******
humi fulgura, feu potius fulminaadPharaonis cótumaciam cafli- -

gädam euocauit. Ita rurfùm eadem Moyfis manus in coelum fub- Exodi.ro.
lata triduanas,casó: palpabiles quafi tenebrasinAEgyptüinduxit.
Ita manna coelitus delapfum ſufinam Deibeneficentiamin populú evoai.,a.
Ifraëliticum detexit. Ita repenteimmanis coturnicú & ortygome
trarum cœlitus afflata nubes,iratâ Deiindulgentia, intemperanté
Ifraëlis dum obleétauit gulam, fregit. Ita So[ad Iofuenutüm cur
fumfuum inhibens, duplicatumq;diem exhibens, quanta fit erga
J)eü fidei & veræ pietatis vis ac potentia,monftrauit. Ita Ezechiæ.4.Reg. ao.
poftulationi eumdem Solem Ifaias, Deoinuocato, retro adflatio
nem decem gradib'anteriorem reuocauit. Ita Machabæorum t6. ,„„„,„,,
pore Hierofolymitanae.ciuitatis clades variis ofientis coeli, ſpecia- J.
tim difcurrentiü per aëra equitum & cohortiutn armatarum, præ.
- fignificabatur. Ita iuxta Balaami vaticinium,noua flellainOrien
te vifa Chriftum natum Magis demonftrauit. Ita vt cetera ex{cri
ptura exempla prgtermittam,Sol prodigiofà Ecc!ypfi,cum alioqui
pleniluniû eſſet,mortem ſui auétoris .. Ita crucis
fignum faepius coelo oftentatum variorum in omni rerum genere
euentuü præfúgium fuit. Ita vaftationem Italig coelcftib* prodigiis Piae coeo.
praefignificatam notauit S.Gregorius homil.i.in Euang. Priu/quả k*.*r*.ra.
italia, inquit, gentili gladioferienda traderetur,ignras in cælo acie; vi. */*£.117.
drmu, ipſumqi quipoſteahumanigenerufuſu eſt,ſanguinem coruſcan
tem, Itainiquam S. Chryfoftomi expulfionem mirabili prodigio
- - --
... " 2. ignis
 36 , о к а т гo 111.
ignis è thronoeiufJem erumpentis,acremotas ædes fenatorias de
pafcentis fignificátam in eiufdé vita teftatur Palladius. Haec igitur
& huius generis complura,quae partim fcriptura facra,partim pro -

batę hiftorię referüt.pdigia,pręteracfupra naturę ordinemfićła,

quis dubitet, fpecialia quædam diuinæ prouidentiæ confilia & de
creta partim ad diuinam erga piosbenignitatem,partim adiuftam
ergaimpios vindi&am fpe&antia hominibus denuntiaffe. Nam
& propterea ea potiffimüm,que huiufmodifunt,prodigia dicuntur, ..
.dagaſ. in quod aliquidportendant, vt inquit S. Auguftinus,& in eundem fen
Pſal. ‫چه‬ ‫اگر‬
fumTullius: Quia offendunt,portendunt,monfbant,prædicant,oſenta,
P/a/. 9r.
cec. dedi portenta,monfra,prodigia dicuntur: quae abipfo etiá pfalmographo
aun.. tub.w. confiderare iubemur:venite & videte opera Domini,qua pefuitprodi
*ſal. 2.f. giafuper terram.Necfi rationem confulas, fieri a!iter poteft, quâ vt
eiufmodi portenta aliquid proprium ac peculiare portentât. Cum
enim Deus& natura nihil fruftrafaciant,neceffe cft haec fingularia
ad fingularé aliquem finem à Deoreferri,ne fruftra fieridicantur,
cum confueta & cofhunia omnium creaturarum fignificata abfq;
illis abundè fàtis exprimantur, nec conueniens fit, vt fignificata
intra eum rerum ordinem cötineantur,quem figna ipfa excedunt.
Paulo difficilior quaeflio eft,an etiam illa coelorum oftentafeu
effe&a, quae ordinem ac vires naturae non videnturexcedere, fub
inde proprium ac peculiare quippiaminftar ceterorum prodigio
rum, ex diuinæ mentispropofito, fignificent. Audiui enim fub
inde hanc quorundam effe perfuafionem,easquzin coelis,fiue aë
re aut ex cœlis naturales exhibentur effe&iones, verbigratia, co
metas (fi quidem naturaliterfieriftatuantur) grandines,terra mo
. tus,fulmina,&c. eo ipfo quod naturalesfunt,aliud nihil peculiare
commonftrare, fed necefîàriis naturæ legibus obtemperantes, fe
ipfis contentas effe ; itaque fieri, aut effe,prout natura rerum effe,
aut fieri voluit, abfque fpeciali alio diuinæ prouidentiae interuétu.
Atque in hac ipfa praeteritae fementis ia&ura, ex qua etiamnum
hodie tantopere annonæ pretium auxit,intcllexi, non meminem
ex hac ciuitateita differentem fuiffe auditum, vt planè exiftimarer,
eam nullo fpeciali Dei confilio feu prouidentia, verbigratia, ad
peccata noftra caftiganda,ad vitiorum materiam fubtrahendá,&c.
fedex aflrorum difpofitioneiam aliunde ab aetcrno diuinitus con
ftituta, ita propterea folum eueniffe, quia vi ipfius naturæ aliter
euenire non potuit, .
- Ncc
 Чл К. А т I о I.

Nec deeft huic perfuafioniratio. Cùm enim certusaftrorum

curfus ac difpofitio,quae ad finem vfque mundi futuraeft,quæque
praecipua effe putatur caufà fùblunarium aëris mutationum, non …
folum iam ab aeterno diuinitus praefinita fit, fed etiam firmo adeo
acfixo ordine conftituta ac ftabilita, vt in eiufmodi quidem natu
ralibuseuentis, à conſueto ordine deuiare cenſenda non ſit, nulla
ratio effe videtur,cur eadem illa naturalia euenta in alias caufas aut
fignificata trahantur potius, quam caufàrum fuperiorum neccffi
tati tribuantur. Deinde fi quid ex diuinæ mentis propofito pecu
liare portenderent, id quidem,hominibus'cognitum cffe oporte
ret, fruftra enim ac imprudenter ad fignificandum adhibentur fi
gna,quæ à nemineintelliguntur:atqui hac dere nihil videtur con
ftare: nihil ergo peculiaie ex au&oris naturz mcnte fignificant.
Denique vel omnia eiufmodinaturalia euenta,fignificatüm pecu
liarem habent,aut nulla; cum omnium par effe videatur ratio: pri
mum fruftra dicitur: quid enim confueta ac quotidiana pluuia,fe
renitas,nix,nebula,calor,frigus peculiare fignificent?Pofterius er- ^
go dicendum eft. - -

T . Verum haec fententia vniuetfim ntgans, vifailla feu effi&a

coeleflia, quæ ex fe alioquinaturae vires ac limites nontranfgredi
untur, vllum alium fignificatum peculiarem habere, fed eum fo
lum generalcm ac communem, quod inftar omnium ceterarum
rerum, Deum au&orem commonftrant, mihi non tantum falfa
videtur,fed etiam fideiac pietati Chriftianae parum confona:quod
his argumentis breuiter dcmonftro. Primo enim Scriptura fàcra
difertepronuntiat, haec ipfa etiam effe&a,certo Deiiudicio,vel ad
malos puniendos,veladbonos recreandos diponiac ditribui. Sic
enim Iob 36. de Deo dicit : Q ut aufert ftillas pluuiæ, & effundit im
bret,adinffargurgitum,&c.fi voluerit extendere nubes quafitentorium
ſaum,67 fulgurare luminefuo defuper,cardines quoq; maris operiet. Per
6*cenimiudicatpopulos, & dat •/ca, multis mortalibu,6 ergo per haec,
ficcitatem,inquam,pluuias,imbres,nubes,fulgura,qug vtique na
turaliter quotidie accidunt, Deus iudicatpopulor, anneabfq; certo
Dei confilio,abfq;refpe&u ad mores ac merita hominü accidunt?
Sed&in codém libroinferius Spiritus fan&us teftatur,thefau
ros pernitiofae niuis ac grandinisà Dco ad certum aliquod tempus
referuari, quohoftes diuini nominisiuftavltione ac vindi&a fint
afficicndi. Sic enim loquitur DcusIob 38. Nunquidingreffu es the
... " F 3 fauros
~
 38 О к А т н о 111.
fauro* niuit, aut thefaurorgrandinis affexifti? Quæpræparauiin tempu
hofis,indiem pugna & belli? Alibi quoqueDeus vniuerfim pronun
tiat,ex hominum moribus coe'i aërisque affection.cs ſeattempera
turum.si obedieritis mandatis meis,inqüit Dcut.ii.que ego hodie prae
cipio vobis, vt diligatis Dominum Deum vefirum, & feruiatü ei in toto
corde veflro, & in tota anima veflra, dabit pluuiam terræ veflrae tempo•
s - raneam & ferotinam, vt colligatùfrumentum, & vinum,& oleum, fæ
numque ex agris adpafçenda iumenta,& vt ipficomedatis affaturemini.
Cauete,neforte decipiaturcorve/trum, o recedati à Dominoferuiatiq;
Diu alienis &adoretis eos,iratusque Dominusclaudat cælum,&pluuiæ
non defcendant, nec terra der germenfuum, &c.
Adeundem modum Leuit.z6.&Deut.28. Dcum impiis com
ambro^ minantem legimus:Ponam cælum æreum,&terram ferream.ln quem
•/'/./*. locum Ambrofius: significatur, inquit, claufam cælum æreum effe,v-
fumfui terrù negare. Terra quoqueferrea eff, cumprouentus abnuit, o"
iaéìa fibi femina tanquam hoftili duritia genitali excludit aluo, quægre
miofolet blanda matris fouere. Qaando enimferrum fruélificat? quando
as imbres relaxat ? His igitwr miferandam famem minatur impiis, vt qui
pietatem filiorum communi omnium Domino & Patri exhiberentfciunt,
careant nutrimentopaterne indulgentiæ , fit illi cælum æreum, concreto
aère &folidato in metalli rigorem; fit illis terra ferrea, partu fuos ne
/ciens, ºr quodplerunque inopia habet,difcordias ſerens, &c.
Ideih cohfirmât Chiifiusipfe in noua lege dum Matth.6 ait:
Q£«riteprimum regnum Dei,& iuffitiam eius,& hac omnia adiicientur
z - vobis. Quid enim funt illa omnia, nifi quae ipfe fùperius comme
- morauerat, viétus hominis, ac veftitus, cetera que ad humanam
vitam fuftentandam neccffaria: quæ cum hominibus Deum ti
- mentibus ad futura promittãtur, nonne pariter & commoda coeli
temperies, à qua prouentus illorum dependet, iifdem addicitur;
noxia vero ac peftilens hominum peccatis rcferuatur? Elegantcr
„„,,,^;, S.Ambrofius : si volatilibus cæli, quibus nullum exercitium cultionis;
z·Éub.ra. mullum de meßium fæcunditateprouentum eft, indeficientem tamen proui
*ep.ta. dentia diuina largitur alimoniam, verum eft, caufàm inopia noflra aua
ritiâ iudicare. Etenim illis idcirco inelaboratipabuli vfu exuberat,quod
fucus fibi communes adefcam datos pecial quodam nefriunt vindicare
dominatur: nos communia amifimu, cum propria vindicamus. -

º ' Ncc dcfuntbuiusgeneris in fciiptura cxcmpla, è quibus pau

- ~ *
 * O R ATI o I I I. - 39
ca commemorabo. Gen.9. Arcus iridis, resvtique naturalis,con
ftituitur fignú diuipi promiffi,de terra generali inundatione neu
tiquam amplius delenda.Iudic.5.cum Delbora & Baracepinikion
Ifraélis,contra Iabinregem Chanaan,&Sifaram Ducem exercitus
eius,decantarent,interalia plena gaudj& exultationis haecitidem
gloriantes cecinerunt: Decalodimicatum effcontra eos,ſtelle manen
tes in ordine & curſuſuo, aduerſus Siſaram pugnauerunt. Nimirum
grandine,fulmine,flamma,ftellæ alioquin à fuo naturalicurſo ne
quaquam defcifcentes, hoftes Iſraëlis debellarunt. 1. Reg 12. Sa
muelis precibusinfolita pluuia adinfolentiam populi compefcen
dam coelitus aduocata cft.z.Reg.12. Propter peccatum Dauidis ex
numerato populo, peftilentiain populum immittitur,feptuagin
ta millibus virorum deletis. 3. Rgg. 17. Elias Propheta ad Achabi
Regisimpietatem vindicandam ficcitatem ac famé terris imperat,
coram ipfomet Rege iureiurando proteftatus: Viuit Dominus Deus
'Jfraél, in cuiu confpeäufto, fierit annis his ros & pluuia,nifiiuxta oris
mti verba. -

Rurfum 3.Reg. 18. Idem Eliasignem cœlcft&fulminis in mo

dum de coelo deuocat,vtholocaufto combufto verae fidei teftimo
nium przbeat. lbidem eiüfdem Eliæ precibus fàlutaris pluuia coe
litus impetratur. 4.Reg.3.Elifzus Propheta cufn exercitus Ifraëli
ticus in locis defertis obaquæ penuriam ad extremam defperatio
nem reda&us effet, repente, fufis ad Deum precibus, magnam a
quarum copiam cogit. 1. Efdrae io. Intempcftiuapluuia Ifraëlita
-rum peccata caftigantur. Ierem.3.& 14. eadem peccataIudaeorum
grauiadmodum & diuturna ficcitate acriter vindicantur. Zacha
fiae 14. propter Oziæ fácrilegium terræmotusimmittitur,vt etiam
notauitS.Hieronymusin cap.7.Ifaiae.Matth.27.& 28.Terragran
di motu peccatum Chriftum crucifigentium exccratur, eiusq;re
furre&ionem conteflatur. A&or.2. repentino ventorum turbine
aduentusSpiritus fan&idenuntiatur. Luc.zi.& Apoc.i6.tempe
flates,& terræmotus,aliiquc terrores de coelis figna cxtremi iudi
cij,feu Hierofolymitanae deuaftationis conftituuntur.Deinde ipfe
Sitacobus cap.5.exempla quædam ex fupradi&is adducit,vthomi
nesinhis vtiq; etiam rebus ad orationis ftudium exciter. Multum,
inquit,valet deprecatio iuftiaßidua. Elias homo eratfimilianobis fenfibi
liw, & orationeorauit, vt nonplueretfuperterram, &*non pluit annos
tres,& men/es/ex. Etrurfùm orauit,& calüdedit pluuiam,&terra
* .
嘴it
 140 OR A r 1 o III,
dit fiu£iumfùum. Si ergofæpenumeroficcitates,pluuiæ,grandines;
venti,terræmotus,fulmina peculiari Dei prouidentia,iuxtahomi
ՈԱ m merita accidunt,vtex addu&is fcripturae exemplisliquet,im
pium planè fuerit,vniuerfim afferere,his rebus nihil Dco peculia
re aut fignificandum aut efficicndum effe propofitum;fed ideofo
lun. fieri,quia ex naturalium caufàrum difpofitionealitcr fieri non
poffunt.
Fincm hodie non facerem, fi ex SS. Patribus,& Ecclefiaftica
hiftoria, ne dum è profana, omnia tcftimonia& docum&tain rem
prgfentem facientia adducere vellem.Prgtcrmiffis igiturrecentio
P/or. Ram.
ribus,aciisipfis, quæ circa Luthcriapoftafiam acfchifma contigif
de orig. ha. fe, prolixè ab aliis relatum eft, quæque hac noftra etiam ætate paf
ve/.t.t. o.a.
Ær lek..e. fim acciderunt,ex antiquioribusinnumeris,tantum aliqua deliba
a 1.63 a 6. bo. Ethnicorum tyrannidem olim inChriftianosfterilitate,& fæ
uis, ac noxiis tempeftatibus varièà Deo mul&atam fuiffeteftiseft
Terrwll.wad Tertullianus: Doleamu», inquit, neceffe eft, qчоd nulla ciuitas ітрипі
சே.சேP.). latura ſitſanguini, noſtri effuſionem.sicut o ſub Hilariano Preſide,cum
de arei, fepulturarìnoßraram adclamaffènt: areæ non fint, areæ ipforum
non fuerunt. Meffes enimfua% non egerunt.Ceterum & imbre anniprate
riti,quidcommeruerit genus humanum apparuit;cataclyfmumfcilicet &
retrò fuiſſepropter incredulitatem & iniquitates hominum:o ignғz, qиі
fùper mœnia Carthaginis proximè pependerunt pernoélem, quid minati
fint, fciunt qui viderunt ; & prißinatonitrua quidfonauerint,fciunt qui
(non)obduruerunt.Sed vt diftin&è &compendie rem agam,ac de
tcrræmotibus primum. Ante excidium Hierofolymitanum,fub
Neronetum Romam, tum Afiamingentibus terræ motibusfuif
ſe vexatam, ipſumó;ſolem paſſum eſſe deliquium tradit Euſebius
in Chronicis. AnnoChrifti CCC.XL. tempore Conftantijlm
peratoris, multz Orientisvrbes terræmotuhorribiliconciderunt,
certo offenſi abArianis Numinisin expellendis EpiſcopisCathe
oro/lib, 7.
licis, prodigio, vt Orofius teflatur. Etfcripfit eiusipfius terraemo
•ар.г о.
tus occafioneS.Ephrem inue&iuam contra eos, quidicuntterræ
Ephr de motus à terræ inflatione, & non potius ex peculiari diuinae proui
terraig. détiae difpofitione fieri:Ad quos interalia:Deliranter,inquit,dicitis,
ex terræ inflatione,(velut 蠶 fcilicet naturali)&*non exdiuina pro
uidentia,terræ motu, fieri,&c. Haecille.Anno Chrifti CCC. LXIII.
cum lulianus Apoflata Hierofolymitani templi reftaurationem
impiètentarct,fruisturbinibus&terramotibus, allisque porten
- [16
 оклтио III. 4t

tisgfificium fuiffeimpeditum,narratGeorgiusNazianzenus,An- or...,

noChrifti CCC.LXVI.ante dirumfchifmain Ecclefia Roma- jyivl.
na fub Liberioexortum, & perfecutionem Valentis ArianiImpe
ºratoris, horrenditerræ motus per omnem orbis ambitum graffà
tos,teftesfünt Orofius& Hieronymus.AnnoCCC.XClV.cle- oro/.tit.,.
menta variè perturbata, ac nonnullas Regionesterræmotu quaf •*.*•. .
fatas, præfúgia fuiffe obitus MagniImperátorisTheodofij, Mar- j*****
cellinus& Ambrofiusexiftimaucrunt.Quo etiam temporein Pa- :A. :
læstina terræmotu Vigilantijimpuritatem detestam ſcribit Hie :::*"
ronymus, Anno Chrifti CCCC.III.obexpulfum Eudoxiae Im -ambro^;,
peratricis odio, S.Chryfoftomum, terræmotu Conftantinopolim ß*. rheea.
fuiffe perculfùm,teftantur Leo Auguftus, Palladius&Theodore- £***•.
tus. AnnoCCCC.XLVI.quoEutychesinfecretocubiculo& %.
genetralibus Monafterij, aduerfusdiuinitatem pugnaturus arma ÉÉÉ
fabricabat, afferendo diuinitatem non minus, quàm humanita- rbáj. „,.
tem pafam efe, Deusingentiac diuturno admodum terramotu rir.….
excitato,animoshominùàdpœnitentiaminuitauit,ac fimul quafi
antidotum futuræhærefistrifagionhymnum mirabilitcr promul
gauit,apudNicepfiorüm. AnnoChrifti D. XXVIIL Antiochia Nirºph.iii.
ób Catholicam fidei do&rinam ab hæreticis deprauatam, rurfum .…?"
diris admodum terræmotibus concuffâ,illud tamen przfidijdiui
nitus accepit, vt infcriptis pro foribuscuiusqueædificijverbisillis
dhrißum nobifcum,ßate,fecuritas praeftaretur, apudTheophanem, Avice»& º
Cedrcnum,Nicephorum,& alios. Anno DCC.XL. fub Leone : -

Ifauro & rurfus Anno DCC.XLII. fubCopronymo eius filio, cę

ob excitatamimpiè Iconomachiam, totus contremuit Oricns,at- annal.
que ciuitatcs plures folo aequatæ fuerunt. Scd & Conftantinopo. ^'*?*!ib.
licorruerunt Ecclefiz & monaßeria, populusq; multus extin&us %.-
eft, ac quae erantin eademvrbc ftatuae Imperatórum Conßantini, # 3.
& Thcodofij aliorumq;collapfae ac contritæ funt, tanquam fiipfae cap.rл.
ftare non poffent, vbiiacræ imagines proflrataeiacerent. Omitte
de terræmotu alia quam plurima. ^
InterDe cometis vnumexcidj
Hierofolymitani folumfigna&
aut alterum exemplum
prodigia à populoprofiram.
quidem v *

imprudéter negle&a, Iofephus etiam cometas refert.Certis,inquir,

prodigiis, & futuramfolitudinem prænuntiantibu , neque attendebant
animo, neque credebant ; fed velut attoniti, nec aut oculos habentes, aut
animas editia Dei diſſimulauere:modo cumſupraciuitatemſyduſtetitſi
G mile
 42. О в А т і о І Ї І.
milegladio,erper annumperfeuerauit cometes,ete.Anno Chrifti DC;
XXXII.apparuitin meridie Cometes gladijformam prgfefcrens,
fignum videlicet minitantis iræ Dei, atque imperij Arabum Sara
ccnorum,Gazenfem regionem deuaftafitium,inualefcentis. An
no Chrifti D C.LXXVIII.fub Confiantino Pogonato Cometa
tribus menfibus apparuit, quem adhominum fcelcra vindicanda
immiſſum fuiſſe, conſecuta per integrum triennium ingens ficci
seda lib. 2. tas, ficcitatem peftis, demonßraturápud Bedam. Anno Chrifti
гар. rг. DCC. XXIX. menfe Ianuario, per duas ferèfeptimanas,*ppa
ruerunt in Gallis duo Cometæ circa folem,quorum vnus diei, al
terno&isprecurrebatortum,portabanti; ambofacemignis con
tra Aquilonem, prznuntij videlicet imminentis à Saracenorum
irruptionein GalliamNarbonenfem cladis,apud eundem Bcdam.
Anno DCCC. XXXV1I. fub Ludouico Imperatore ingentis
rurfum Cometæ apparitione, prænútiata efteiufdem Imperatoris
mors, qui idcirco etiam, cum É totum orationibus atque eleemo
4******'
γκι/crιpβί
fynis dédiffet, piè defun&us eft. Recentiuseft,quod fèribit Geor
. gius
Vørtram etuſ. Phranzain
cometes Chronico.J£ffate,inquit,annidhriffi
fùpra Horixgntem
-
M.cccc. in
quotquot vefperis, ftatimpoft occafum/oli,
- -
L. :
- -
-

dem Ludo
мсі арма!rhompheae fimilitudinem apparere cœpit. Quiplenum Lunæ orbi fìbiens,
Aaronium eclipfin efficiebar, iuxta ordinem & motumfolitum in orbem laminum
'***: coeleftium.Etaddit au&or:Quidam Cometem hunc gladijfftciem expri
. mere, & ab occidentein Orientemmoueri, ac Luna appropinquare, de
fcéîionisj; illius tenebras videntes,ita rem interpretatifunt,conffiratio
nefaäa, principes Chriftianos ab occidente aduerfum Turcas ventnros,
«osá; debellaturos. Turca quoq; eoportento in timorem nőleucmincide
runt.Vbi fimul noto obiter,huncCometam lunam obfcurantem,
documento effe,contra quandam recentiorumMathematicorum
opinationem, Cometas fàltem non omnes fupra Lunam cffe.
Reftatpauxillum aliquid ctiam de igne coelefti dicere. Anno
paron.es Chrifti CCCC. cum Sifinnius, Martyrius,& Alexander, ob Ca
Afebritio. tholicæ fidei promulgationem, &impiaefùperftitionis reprehen- .
fionem, àgentilibus rufticis vallis Anauniae, propc Tridcntinam
ciuitatem,martyrio affe&i effcnt,mox diuinam impijruftici fenfe
runt vindi&am: cum cœlo atra nube ad terram vfque, conteéto,
vibrantibus hinc inde fulminibus conterriti, fe vtiqueinfangui ‫"م‬-
nem innoxium peccaffe cognouerunt. -

Admirabile verò prorfùs cft, & omnino fufius Ifra

- quo
 . O k A r I o I I I. 43
quod de ceelefiquodam Chaumate fcribit Auguftinus: Anno e
fiim CCC. XCVI. ardente defuper coelo, atquc tcrra inferius
tremente,Conflantinopolitanz vrbis conflagratio,eiusque extre
Ακr.de Gν.
musinteritus timebatur. Volemffiquidem Deus, inquit Auguftinus, bis excidiº
terrere ciuitatem, C7 terrendo emendare, terrendo conuertere, terrendo toº. 9.
mundare, terrendo mutare, ferno cuidam fùofideli,viro, vt dicitur,mili
tari, venit inreuelatione,ca dixitei, ciuitatem venturo decaloigneperi
turam:eumjueadmonuit:vt Epifçope diceret.Diâumeft; non contempfit
Epifcopu,& allocutum eftpopulum. Conuerfa eft ciuitas in luäumpæni
tentiæ, quemadmodum quondamilla antiqua Niniue.
Tamen neputarent homines, illum, qui dixerat, velfalfitate dece
ptum,velfallaciter decepiffe, venit Dies,quem Deufuerat comminatu:
intentis omnibus &* exitum cum timoremagno expeći antibu, noćiis ini
tio, tenebrante iam mundo, vifa ełłignea nubes ab Oriente, primò parua,
deinde paulatim,vtaccedebatſuperciuitarem,itacreſcebat,donec tori vr
bi ingens terribiliter immineret. pridebatur horrendaflammapendere,nee
odorfùlphuris deerat:omnes ad Ecclefiáconfugiebant,non capiebat mul
titudinem locu, baprifnumextorquebat quifque à quo poterat. Non fò
lumin Ecclefia/ed etiamper domos,per vicos & plateasfalw sacramen
ti exigebatur, *ур fugaretur ira,nonpraefens vtique, fedfutura..Attamen
poft magnam illam tribulationem,vbi exhibuit Deufidem verbi fais,&-
reuelationiferui/ai,capit, »t venerat,minuinubes,paulatimque confùm
pta eft, >. -

' Populufecurus paulatim faéîu, iterumaudiuit, omnino effemi- • • •

grandum, quodciuitas eſſer proximo ſabbatho peritura; migrauit cum . ."

Imperatore(Arcadio)tota ciuitas.Nemo in donoremanfit,nemo domum

claufir : longerecedens à mœnibu, & dulcia tecla reſpiciens,reličiis cha
*ßimis fedibu, voce miferabili valefacit. Et aliquot millibus tantailla -

multitudo progreffa, vno tamêlocofundemdis ad Deum orationibus con- -

gregata, magnumfumumfubitò»idit; &vocem magnâ emifit ad Deum:'

tandemque tranquillutateperffeäa, mißù quirenuntiarent, quæ peraâa
fuerant, hora tranfaâa, & renuntiantibus, quodſaluayntuerſa mænia
& te&iaeonfifferent, omnes eum ingenti gratulatione redierunr. Nemo
de domo fua quicquam perdidit patente; omnis homo, ficut dimifit, in
uenit. ' * * * -

• Quid dicemu? virum iraiffa Dei, anpotius mifericordia fuit? Qgir

dubitet, mifericordißimum patrem eorrigere voluiffeterrendo, non per-*
dendo perire, quando nihilhominum, nihildomorum.nihilmanium tan
*-- G 2 84
 44 . О к а т t o 111.
ta impendensprafentialafit ? Prorfu ficut folent manus erigi adferies.
dum, & confernato ullo, quiferiendam erat, mißratione reuocari: itafa
êum eftilliciuitati.ItaAuguftinus.Exquo pariter habemus& con
filium Dei,in pccnis eiufmodi temporalibusimmittédis,& reme
dium quoimpendentia huiufmodi mala, magnoeodem Deo vo
lenteaciubente,depellantur,nempe orationem piam fidelium, &
veram pœnitentiam, vitaque emendationem.
Qupd fi Deus nullam peculiarem harum naturalium rerum
curam habet,præter eam,quamconftitutusfemcl natur: ordo cxi
git,vtquidà Deo aërisferenitatem,grandinis,& tempeftatum de
pulßoñem, pluuiarum oportunasirrigationespofrimus? An mi
nor eft in EcclefiaChrifti, adhafce res impetrandas apud Deum
vis& au&oritas,quam fynagog£ olim{udaicae,ad quam fpe&atil
laSalomonis non tam ad Deum deprecatio, quàm ex Dei nomine
promiffio.3.Reg.8.si claufùmfuerit cælum,&nonpluerit propter pec
cataeorum, & orantes in locoiflopænitentiam egerint nomini tuo,&c.
exauditos incalo, ºrc. Crdspluuiamſuperterram tuam, ºre. Famerſ,
ebortafuerit isterra, aut pe/lulentia, awt corruptua aër, aut ærugo, au*
locuffa,velrwbigo,&c.fi quis cognouerit plagâ cordis fùi,c^ expanderit
manufwas in domo hac, tu exaudies incælo, in loco habitationis tuæ, &*
repropitiaberis,& facies,vt des vnicuique/ecundum omnes »iaufam,etc.
Cefīentigitur preces, ceffentgratiarumačtiones, ceffentrogatio
num procefiones, fifola naturali neceffitate hac omnia aguntur.
Optimèigitur,8 planifime S.Ephrem:sius bellum,inquit, fue
despiamurfanes, fue pefilentia, fue quidaliud trifle c9 acerbmmingrust.; cunéia
£*•**•• hec ademendationem eorreptionemque noßram ; tumvtmenu hominum
errºra!.av. adpietatem impellatur, mortalibus,inferricredendum eft. indigent nam

quefingulæ ætates difciplina vifitationis Domini. Nam fi timoris etiam

tempore nonnulliadpietatemfùntin/en/îbiles,quomodo nonmagis,finul
la domini »ifitatiofiat, penitu, ad impietatem perditionemque faamipß
mentumconuertent. Grauiter etiam fi non nimisfeueriter, ineun
dem fenſum Philaftriusin fuocatalogoharreſcon: Terremotum,in
quit, harefis quædammon Dei iußione & indignatione fieri,/ednatura ?
ipfa Elementorum opinatur,cumignoret,quiddicatfcriptura:Quiron/fi
cis, inquit, terram, �* eam commoues terræmotu: Et iterum: adhwcego -

mouebo calum & terram. Non attendente. Dei potentiam, elementorum

uaturae adßribereaudentpotítiæ motionem, vt quidam Philo/ophi »ami,
quirrrumpatura hoc ad/cribantur,Deipotentiamnâ cognoverunt. Qgod
●厝
 * О к А т т о 111. 45
| etiam in huiu/wodi rebu» indignatioDei at potentia operatur, &fuam
'commonetcreaturam, conuerfionis caufa, & vtilitati, quippe multorum
peccantium, ac redeuntium ad Dominum saluatorem atque Creatorem.
Deniq;grauiffimeTertullianus adScapulam cap.3. aum vanano
xiae tempeftatisgenera commemoraffet : omniahac, inquit, figna
fùnt imminemtisira Dei, quam neceffe eft, quoquomodopoffùmus, vt &*
annuntiemus, 6 predicemu, o deprecemur interim localem eſſe. Vni
uerfalem enim&fupremamfùo tempore féntiunt, qui exemplaeiua aliter
interpretantur. w -

Nec verò argumenta oppofita vim vllam habent. Ißa omnis,

inquis, ex confueta&ordinaria Aftrorum difpofitióne fiunt. At
primum hocipfumfortè tu nefcis,an & quidnam omnipoin cœlis
fubinde etiam ad hæc ipfâ efficienda mütatum, an turbatum fit.
Peinde efto,in coelis mutatum fit nihil, certè tamen ex caufàrum
fecundarum difpofitione ipfius coeli velut vniuerfalis cau(ae in
fluxus adeum fcopum inflc&ti potuit, quem Dcus fibi præfixum
habebat, cum przfertim ad magnam faepe vltionem leue quodli
bet fufficiatinftrumentum: quandofuperiore anno, nixintem
peftiua totius ferè fementis interitum induxit. Denique necin ,
coelis, necin caufisfecundis mutetur quicquam,cumtamen Deus
ab æternoomnes hominum cuiufq; ztatis mores praefciuerit,an
non ab æterno eam aftrorum rationem acdifpofitionem, quan
tumuis certis alioqui & confuetis lcgibus circumfcriptamjinire
potuit,quae fubindepeccatis hominum vindicandis effet accom
modata. Sed nefkitur, quænam aut quidin fpecieeuentailla por
tendant. At ſatiseſt ſcire generatim,aduerſis peccatanoſtra cor
ripi, profperis diuinamclementiam commendari,vtrifque nos ad
virtutis ftùdium prouocari. Quodfi quæ rarafunt,& præter con
füetum natura curfum faćta, vt funtCometz, terrzmotus, &c.
nihilobßat, his aliud etiam peculiare ရွှံ့မျိုးမျိူးဖွံ
ſubinde ſignifica
ri, licetin particulari nonfàtisfaepe omnibus cognitum: quodta
men ipfum viri pij ac fàpientes quandoq;, fàltem exipfoeuentu,
non leuiconie&uraafßquentur, vt ex diâis colligi poteft.
Verum nunc his omiffis,ad vos tandem me conuerto, Reue*
rendi & clariffiini Domini Candidatis Veflris enim commodis, z

veftroq; honori omnishicilluflris coetuscolle&useft.Petiftis§ me

ſupremam Theologici Dodoratuslauream; imprudenseſſem,fi
eum vobis indebitum dicerem; impudens, fidebitum negarem.
- G 3 Nati
46 „O r A r I o III. -

Nati eflis ಕ್ಡ principe ciuitate, honeflis & fpe

&atis parentib*; edu catiibidcm liberaliter & ingenuèac politiore ..
litcratura non obiter tin&i; philofophiae deniq;pelagus feliciter,
& cum magna laude, vnus quidem in hâc Academia, alter in Aca - -

dcmia Hcrbipolenfi emenfi cftis;ambolaurea magiftraliinterpri

mosinfigniti. Hinc S.Theologiæ in hac Acadcmia plurib?annis,
Dominus quidem Otho Henricus Bachmair in præclaro femi
nario Clericorum S.Hieronymi,infigniliberalitate acmunificen
tia Reuerendiffimi DominiQuirini Leonini Cathedralis Ecclefiae
Ratifponcnfis Praepofiti,&c. cfe&o ac fundato; Dominus autem
Fridericus Pirchinger quinquennio amplius patcrnaprorfus Do
mini fui Parentis pietate acbeneficentia,vterq; comatu nõ maiori,
quam profe&u, opcram diligentiffimam nauarunr. Cuius indicia
luculenta fuerunt, quodiam dudum finguli publicas inTheologia
Thefes,Dominus quidem Licentiatus Bachmair de diuina gratia
ante decem annos; Dominus vero Licentiatus Pirckinger de tri
plici baptifmo,cum fingularilaude& approbatione defenderunt,
etiá Baccalaureatus vtriufq;Theologicilaurea ex eiufmodi difpu
tationibus relata; Documento ciufdcm eruditionis eft ctiam ,
quod præuio diligenti & accurato examine fecrctoinclyto colle
gio Theologico ita probati, vt etiam Licentiae Theologica gradu
digniffimifùerint iudicati; quodq; fuper haec omnia befterha ctiá
Vefperiali difputatione, fuam eximiae eruditionis laudem denuo
palam confirmarunt. De honeftatc vitæ & morum nil dicam ,
quandoipfà publica fáma & notitia, partim etiam publica, tum in
Academico B. Virginis fodalitio, tum in Ecclcfia, adminiftrata
dfficia,& adepti honorcs, eorundem intcgritatem, virtutem, &
pietatem palam loquuntur & cofhcndant. Certè Dominus Otho
Henricus Bachmair iam nouem annis Parochiam & Archidcca
natum Donaftauffenfem ita tenet & adminiftrat, vt & Reueren
diffimo ac llluflriffimo Principi & Epifcopo Ratifponenfis Ec
clefiae, ciufdcmq; inclyto ac Vcnerabili Collegio,& toti commiffo
populo in eadem functione admodum fe probarit. Qgae cum ita
fint, ne veftro adeo debito ac promerito honori folus cgo defuiffe
vidcar, mox quam libcntcr pctitioni vcftiae fatisfaciam, fi modo
• prius proconfueto more, fáéta fidei prof ffione, in cas . .
* . lcgesiuraucritis, quas DominusNotarius . . . .
- - - -
Pæleget. . . . -
- - - ‫رسی‬
. .
... ‫م‬ ‫نصیه‬
-

、- 2 /石-
 47

-
-" ఇ;
--

క్షక
3:
్ష
33
్
(º: 盆文离﹑ 这臀必, -

. ‫ا ن جنيه قي متكي انه حييع ه نتيجة نه‬ ،‫ ی‬.‫ نه مني‬%‫يډ‬:‫ی ډ‬

Q VAESTIO º

DISPVTATA A RE
VEREN DO ET CLA
RISSIMO DOMINO, DO
CTOR E FRID ER ICQ PIR
с н п ы с к ко.

'Utrum cælefiaphenomena recem conffeâ

inprodigys habenda/int.
Riftotelis do&rina eft, Reuerende Pater promotor,
| morum do&rinam eo vtiliorem effe, quo ad particu
laria magis defcendcrit. Cùm igitur ha&enus coele
స్ర్పె ftium prodigiorum rationes & fignificata in genere fa
tis explicata fucrint,idé; non meræfpeculationis caufà,fcdadmo
res ex diuinz legis pra fcripto vtiliter formandos accommodatê,
quodThcologiae noftrae potiffimâ officium eft,non abs refecero,
iiec vt exiftimò à tuis votisalienè, fi ad quzftionem aliquâ Theo
logicam tra&andam euocatus, de nouis illis phænomenis coele
fiibus, tubi optici operecens inuentis exTheologiae noftræ prin
cipiis,infpecie aliquid differuero.`Proponoigitùr hanc quaeftio
cœleftiailla phænomena recens deprehenfà in pro•
ném. Vtrumafint.
digiishabend
- Et vt omnes intelligant, qua dere differatur, fex potiffimum
eorundem phænomenorum partesfiue genera conftituo,quorum
fingula, fingulosfere Planetas attingunt. Primum funt folis,vt
appellantur,maculae. Videntur enim fiuein fole,fiueinfra folem,
: velut atri quidam lanarum flocci,folisdifkum nobis afpe&abilem
adduodecim vel quatuordecim dies & amplius, pro Yámಣ್ಣ Oils
-
>
 -

48 Qy ae sr 1 o D isp vr Ara.
folis proprioresincedunt,ita comitantes,vt qua partefolem fubs
ubt.eum quafiinumbrcmt; aliquandoquidem maiores, aliquande
minores; pauciores nonnunquam, alias plures;vix tamen vnquã
fuo comitatu folem prorfus dcftituentes. Secundum eft nouüm
louis fàtellitium quatuor ftellarum, quae inftar planetarum pro
priis motibus circà Iouem cientur. Tertium eftVenus cornuta,
adcoq;inftar lunæ deficiens& augefcens. Quartum eft Saturnus
duabus itidem ßellis comitibusftipatus. Quintum eft Luna ne
uis vndiq; maculis »fperfâ, mircĝ;ßriata, & cumàplena remotior
eft, fecundum eas fegmentiora$, quz partem obfcuratam ab illu
minata diuidunt, iuxta oculorum quidemiudicium, fupra mo
dum afpera& inæqualis: vt non adeoforte mirum alicui videatur,
iam olim dixiffe Xenophanem apud Ciceronem 4. Acad. habitari
in luna,eamq; effe terram multarum vrbium & montium. Sextüeftin
numera quodämodominutarüinfirmamentoftellarücongeries;
cum non duplafolam, fed etiam tripla, quadruph,& maiorepro
portione plures ßellae pertubum opticum, quam fine illo, etiara
.quouis acutiffimo oculoafpe&abilcsfint. Quae omnia non à Ma
thematicis folum, fed etiam Theologis & PhiIofophis, aliifq; eui
denter confpe&a, non magisferè ncgaripoffunt, quam qde die
{ol luceat. Hzc igitur cum tantafint,&tam admirabilia, eaq; re
cens primum in cœlis confpe&a,videntur non leuiterintcr cœle
{tia prodigia & portenta poße numerari. -

, TIdq; probatur primó exipfà corundem forma & exteraafpe

cie, fiqüidem fcriptura fàcra huius ipfius generis portenta quædã,
inter extremiiudicijfigna videtur referre, fpeciatim Solis&Lunae
obfcurationem,ftellarumq;inordinatos motus scimmutationes.
Eius verogeneris teflimonia funt ifta. Matth.24. statim autem poft
tribulationem dierum illorum Sol obfcurabitur, & Luna non dabit lu
menfùum, & fallecadent de cælo, &* yirtutes cælorü commouebuntur.
Similia habentur Marci 13. & Lunæ 21. vbi etiam generatim di
citur: Erunt ſigns in Sole, & Luna, & Stellis, &rc. In quem locum S.
Gregorius homil. 1. in Euang. de extremi iudicijfignis agens: si
¥na,inquit, in Sole, & Luna, & stelli, adhac apertè minimè vidimur.
$ed quiâ & hxc non longè fint, ex ipfaiam aërù immutatione colligimu.
At quid di&urum eum putemus, fi hzcde quibus agimus cœ'orú
oftenta ei viderelicuiffet ? Similia habentur Ifaiae 13. obtenebratum
ali Solin ortufao,ov Luna nonflindebitim lamine/uo. Ez:ch.32. ope.
- - r14m,
*
 Qy Æs r 1 o D 1 s Pvt Ar A. 49
riam, eum extinâu fueris, cælum, & nigreßerefaciam stellam wiw: Se
lem nube tegam, & Luna non dabit lumemfaum. In quem fenfum etiã
Orig.tra&. 3o. in Matth. ait: sicut in magnü ignibu /accendi inci
pientibus tenebræ exfumo plurimo folent extolli,fic in conſummatione
mundi, ab igne qui accendendum eft, obfçuranda effi luminaria magna.
Certe magiusaftronomus Galilæus horum fidereorum oftento. Galil, biß,
rum praecipuusinuentor, maculas foleminumbrantes, aliud non *******
vult effe, quam æthereas quafdam quafi nubes, feu inftar nubium
fluitantia corpora, ex materia coelefticompa&a; quae oriantur,
occidant, crefcant, & decrefcant. Huc fpe&at illud Eccl. 17.
Qujd lucidium fòle? & hic deficiet; item Ioëlis 2. A facie eiu contre
muit terra, motifunt califol o luna obtenebratifunt, cr felle retra
xerunt fplendoremfùum. . -

Deniq; illuftris admodum locus eft. Apocal. 6. Ecce terramo

s tu magnufaäu eft, &fol faéìu eft niger tanquam faccus cilicinum ,
cv luna totafaäa eftficutfanguis, & ffellæ de cælo ceciderunt/uper ter
ram, &c.& cælum receßitficut liber inuolutus ; nempe omnis quafi
-
cœlorum ordo, feriesac difpofitio, olim antiquiorib* Philofophis
& Mathematicis probata, nouis his prodigiis oblitteratur;& cœ
lorumliber, qui antea apertus videbatur totus & perle&us, nunc
claufus&incognitus putatur; adeo vt de nouo cœlorum fyftema º

te excogitando, paffim inter omnes iam conclamatum fit. Sane

vetus fcriptor La&antius, de coeleftibus extremiiudicij portentis, /.z. c. ra.
haec inter aliafcribit, sol& Luna motu extraordinariorperagent, vt
non fit hominipromptum, aut 6derum curfùs , aut rationem temporum
agnofcere. Fiet enim velaffas in hyeme, vel hyems in «[late, nunc annus
breuiabitur, & menfis minuetur , & dies in anguffum coar&iabitur.
Quodfi ergo extraordinarijfyderum motus in extremiiudicij fi
gis ponendi funt, cur non hæc tam noua &infolita tot fyderum
phænomena?
Secundò idem probatur exipfà ciufmodi cœleftium fpe&a-
culorum fubftantia ac natura. Illa enim cum nouiter primum in
ccelis hominum oculis exhibita fint, nouam etiam coeleftium cor
porum generationem, adeoque ctiam corruptionem arguere vi
áentur. Qu9d fi ita eft, finis mundi non procul abcffe videri po-.
terit, cum cœli terraeq; huius interitus exfcripturæ fan&orumque
Patrum fentcntia, non nifi poftremo huius mundi terminorefer- •
uatus fit, fic cnimloquitur Ifa.c. 34. omni militiaralorumdefluet,
z H /iси:
 ‫"י נ‬ - --།བཛ།བརྒྱ
མཁཕ - - - ，ཁ། -ཁ་ - ༤ - ད༧ ༤ - -བ ༤ བ

fcut dfuitfolium devinea. Et cap.5i. Calificufumuliquefcent, Cr. -

- twrra ficut veflimentum atteretur. Et Iob.i 4. Homo cum dormterit non
refarget,donec atteratur cælum. Item Pfal.ioi. opera manuum tuarunw
fùnt cæli, ipfi peribunt. Matth. 24. Cælum & terra tranfíbunt. Deni
que z. Pet. 3. Cæli auté quinuncfunt,& terra eodem verbo repofitißnt,
igni referuati in diem iudicij. . .
一 / Qua decaufà etiam multiSS. Patres coelos aut natura fua cor
ruptibiles, aut certè diuina vi fub extremum iudicij diem etiam
- quo ad fubßantiam reipfâ corrumpendos afferunt., Ita enim de
coelis fenferunt Clemens Rom. Orig. Iuflinus Mart. Ambr.Bafil.
Chryfoft. Thcod. Hilar, Greg. Nyfs.& Damafc. apud Hieron.
Vielmaiuminlib.de opere fex dierum lc&.18. Franc. Suaretz. difp.
earther.e3. feflatu mundi poß iudicium,& Mart. Delfium in Pharo diuinae.
ΆΊ fàpientiæ Gcn.s.Vbi&ipfe poflAmbr.Catharinum,Hieron.Ma
c., ecc., gium & Franc.Valleſium, è recentioribus, coelos natura ſua cor
ar-e..2 de ruptibiles, fed aon ante extrema iudicij tempora corrumpendos
es¥igne . cxiftimat; cum ergo eius corruptionis iam inchoatae arguméta e£e
ஆ videanturillae ipſar tot nouarum ſtellarum apparitiones, tot anti
Al I‫ުޑ‬À:: quarum immutationcs,non temere dici poffe videtur, eadem hzc
pb… .*» pbænomena finem mundi non longe abfuturum portendere.
Tertio probari fpeciatim poteft eadéfententia, ac fimul etiam
praecedensargumentum confirmari,ex nouo&infolitoaftrorum,
aliorumue coeleſtium corporű motu, his phænomenis patefaćło;
qui cum adeo à receptohactenus cœlorû fyftemate exorbitet,vix
iàm Gnitcrcdcre,quod cofhunisha&enus Philofophorü ac Theo
logorum {cntentiâ habuit, caelos cffe corporafolida ac non potius
inftar aërisliquida: cum tamen non folum Ariftoteles, fed etiam
pleriq;SS. Patres, ac ipfà inprimis fcriptura fàcra, coelum ex primo
iur cónditiohisftatu tradant cffe folidum, ac inflarcryftallinicui
ufdam firmamcnti compa&tum , fcu vt apud Iob c. 37. legitur
quafi zrefu/um. -

* Certe Clem.Rom.lib.i. recog.ex relatione S.Petri ait,aquam,

quæ erat infra mundum in medio illius primi cœli terraeq; fpatij,
quaſi gela concretam, e cryſtallo ſolidatam diſtendi, & huiuſmodifir
mamcnto velut intercludi media coeli ac terrae fpatia,idq;firmamé
tum,inquit, cæli conditor appellauit. Iuftin. Mart. q. 93, caufam cur
aquæ fuper cœlos fint,ait etiam hanc effe,vt cælum deorfùm vi aqua
rum tergo eiu incumbentium deprimatur,& violcntoventorü impctu
- ΩΟΙ!
-
 Qv as r 1 o' D r s p wra ra. ;I
non ia&etur. S. Baßł.Horn. 3. Hexam.de firmamento loqucns :
Nunc itaq; putamus,inquit,de/olida qualamnatura aquae,lubricitatem
ac facilem quandã defluxionem fiffereac retinerepetunte,vocem hanc di
flam offe. S.Hilar.in Pfal.izz.ait,coelum tanquam firmiu folidatum,
firmamenti& naturam,& nomen accepiffe. S.Ambr.l.2. Hexam.c.4.
ait, Cœlum quia impreffa ftellarum lwmina velut figna habeat, tan
quam coelatum appellari, ficut argentum quod fignis eminenti
bus refulget,coelatum dicimus. S.Hicron.epift.83.ad Oceanum,
vult coelum fiue firmamétum fignificari apud Ezcchielcm cryftallo
extemfó;idq; effe compaéla, & denfiores aquas.
S.Auguſt.lz. de Geneſ ad lit.c.9. & Io etſide liquiditate non
minus,quâ defigura & motu coeli dubius, multü tamé cidem fen
tentiae fauet, cum ait: Hocfanè nouerim, nec nomenfirmamenti cogere,
ptffare calumputemu. Firmamentum enim non propter flationem, fed
propter firmitatem,&rc. Autor qq.vtr.teftam.q.io6. ait firmamcn
. tum effe quafi domum munitam atq;firmatam,neaqug penetrent cö
cauum eiüs. Chryfoft.homil. 4.in Genef. ait firmamentum alias
aquasfubfecontinere, alias in dorfoferre fublimes. Theodor. q. ir.
in Genef. ait,fubftantiam coe!i cx natura fluida aquarum condenfè
nam & folidatam ac ideo firmamentum nominatam.Ifid.lib.13. O
rig.cap.4. Cælum, inquit, vocatum eft, eô quodtanquam cælatumYas
impreffà lumina habeat fellaram, veluti figna. Procop.in 1. Genef.
ſubſtantiam coeli itidem congelatam, o ex aqui concretamappellat.
Oecum. 2. Pet. 3. firmamentum vocat firmiorem aquarum fubfiffen
niam, Anfel.l. 1.de imag. mundi. cap. 24. dicit firmamentum cx
aquis inflarglaciei, imo inftar cyflallifolidamum. -

Bcda defex dierum creatione, ait, naturam aquarum illic (in

coelis) non vaporali tenuitate, fedglaciali/oliditate pendere. Idem rc
fert & approbat Hugo Vi&orinus in 1. Genef. his verbis: Beda di
cit, quod firmamentum fit de aquis folidatus quafi cryftallinus lapis,
uod verifimile videtur; cum color eius hoc vifibus noflris indicet. Eo
蠶 modo loquuntur Gennad. funilius, Acatius&Seuerianusim
eatena Lipomani, Quibus omnibus antiquitatis caufà fubiungi
mus Nouatum inter opcra Tertulliani, deTrinir.c.8.vbi ccelum,
ex cömuni vtiq; antiquorum fententia, dicit efîè folidatum, vt gla
ciem robuſtam, vt dorſo quodamponderaaqua ſuperiori, corroboratis
degelu viribus,fùftineret. Quamobrem aquæ in ccelisâ p!crf.; Pa
tribus conftitutæ cœlorum foliditatcm non magis tolluat, quam
ahenez fiue ærez alicuius amphoræ firmitateminfufus hqnc .
- IH 2. - I,,;
.7 - ~- -- - - - -- - - -- - - - -- ---

Nec obftat qaod multi ex citatis Patribus,folum defirmam&-

to loquuntur,quodq;nonnulli alijPatres costrarium fentiunt,ia
quibüs praecipüe eft Philaftrius, qui in fuocatakogo Haercfeon vi
detur contrariam fententiam in hærefibus nurnerare. Eft h«refir,
inquit, que ftellas infixas putar effe in calum, non de theſauri, locisq;
ab/conditis, atqi à DEo diffofitis, in vefperum iuffu diuino repente pro
cedere, ftatutüq; horia/ao lumine curfam minifferiumq; indiéfum agno
/^ere; quod contrarium alienumq; fidei Catholicæ inuenitur, fi ita quis
fenferit, magisq; pagane vanitari, & philofophorum inanis fententiæ,
quam Chrißiana feientia habere confortium, demonftrabitur. Haec in
quam nil obßant. -*

Nam ad firmamenti nomen quod attinet, etfi quidem Patres

in hac materia eo nomine vtantur, alijtamen nö pauciores, com
muni nomine coelorum vtuntur. Deinde ex ipfo etiam firma
mento ob fimilitudinem & paritatem rationis, ad coelos omnes
non malafumitur argumentatio. Deniq;quod caput eft, SS.Pa
tres firmamentum non itaftri&è ac moré philofophico accipiunt
procoeloftellarum fixarum tantum,fedmore fcripturae, quam in
terprctantur, pro toto coelofidereo. Sic enim legimusGenefis r.
Fiant luminaria infirmamento cæli, & diuidant diem ac noâem, & fine
infigna & tempora,& dies,& annor, »t luceant infirmamento cæli. Et
rurfum: Fecitq; D E vs duoluminaria magna, luminaremaiu (nem
pe folem) vt praeeffet diei, & luminare minus (vtiq;lunam) vt pre
eſſet nocii, erſlellas, & poſait eas infirmamento cœli, vt lucerentſuper
terram , & pr«effent diei ac noâi, & diuiderent lucem ac tenebra*.
Vbi cum nön fólum ftellæ, fed etiam Sol & Luna in firmamento
coeli conftituta dicantur, palam eft,apud SS.Patres,eadem fcriptu
rz verba interpretantes, firmamenti nomen vniuerfim pro coelo
fidereo fiue ſtellato accipi. *

Ad Philaftrium quòd attinet,licet explicari poffet, eum deli

quiditate coelorum propriè illic nonagere,fedcontra eos differere,
qui aftrorum motum naturæ potius neceffitati, quam diuinae legi
& prouidentiaefubijciunt, vt ex eius verbis colligi poteft,& tum
illumipfum,tum etiam S.Ephremantca deterrae motuin eundem
fenfum différentem audiuimus, cum is praefertim in eodem libro
alioqui feptem coelos profiteatur;tamen nc ad coa&as explicario*
nes confugiffe videamur, breuiter dico, vnius eius hac in recen
furam , cómmuniYcntentiae nihil praeiudicare: nifi forte : aijº
 マーーーーーーーーーーーーーーー சச

kaneipfius cenfùram aliis quidem Patribus minus aduerfas acee

ptamus,cumaithareſineſſ: inſiderum appellatione ex gentilium
homenclatura plura nomiusvfurpare, quam quaeinScriptura fà
¢raexprefîe pofitafunt.Verba cius funt.Jalia eft haerefit,inquit,que
.pecudum paganorum »anitate,fiderum diuerfanomina profitetur, vt Her
mes ille Triſmegiſtu, qui vanu potiu4,quàm magnus iudicandua eff, 6r
poète quidäei conſimiles,quicometas,& Pogonias,e9 hyadas,hados,cr
alia huiufmodiafferunt nomina delirantes ; cumfcriptura pauca nomin4
fiderum nobis dixerit, dicente iob Propheta, antequam pagani èfànéìis
scripturi, fiderwm nomina tranftuliffent;dicit enim ipfe Iob:quifecitPle
iadar,&aráurum,inquit,& Hefperum,& auftrum,& Oriona,& Lu
ciferum.Haecitaque nomina exfànéìù scripturis accipimw nuntiata;nam
omniumfiderum nomina non dixit scriptura,/edpoteßati Dei referuauit,
per Prophetam declaran, & dicenu ita, qui numerat multitudinemſtells
?um,& omnibu eis nomina vocans.Haecitaquepaucanomina legentes ex
fan&iis scripturù,Poëtapoftea,falfij; philofophi aufi/ant vfùrpantesfuis
mendaciü & aliaplurimacopuiare,atqueimpietatisfeminafecul•pr«di
cáre,&c.Ita Philaftrius,qui& inferiusconfuetam dierum nomen- pidoetias
claturam,nempe Solis,Lunae,Martis,Mercurij,&c.pariacrimonia 4yg*.rs
infe&atur.Necverò quæ olim inilla re,proteόporis ratione,cen- */•***•
fura vtcunquepoterat excufàri, hoc etiam tempore vllomodo ef
fet tolerabilis.Recte Benedictus Pererius in Geneflib.2. quaeft.4 .
cum Philofòphi & Mathematici (veteres) manifeffu& neceffàrii, ré
tionibuconcludant, effe oäe,autnouem, aut etiamplures cælos (mini- `
me verò vnum quoddam liquidum corpus cœlefte) inf<ienter ad
modumprofeäo, ne dicam fiilte nunc faceret Theologu, &facrarum
literarum interpres, fieorum opinionem tanquam diuine Scripture con
trariam vel alienam reiiceretatquedamnaret.
Cumigitur communis ac verafententia cælos natura fuafoli
dos faciat, certèfiinliquidú corpus degenerarint, credibileet,eos
<quoad fubftantiam corruptoseffe:atqui, nifi perpetua penetratio
corporum admittatur,fierialiterpoffè non videtur,vttottamque
noui variarum ftellarum motus defendantur, cœlo adhuc folido
exitente, neceffe etergo coelos liquidos euafife, adeoq;fubtan
tialiter effe mutatos;quod tamen ante proximum iudicio extremo
tempus,noncftfuturum,vtdi&um,prgfertim cum Ifà.51.expreßè
afferatur, fub extremum deniq;iudicij tempus futurum primum
vt cœli velutifumw liquefçant,
H 3 Vtri
イｰ v,

-
 _ _ க ச ட கe -

Vtfiufq;verò buius argumenti difficultatem ſummopèreau

gent folares macula. Hae enim non folum nouo quodã & infolito
circafolcm motu cicntur,fed etiam perpetua quafi fucccffione va
'riantur,& quod amplius eß fubinde in ipfo mediofolis difco,fubi
- to,vt apparet, enafcuntur & denafcuntur,augentur & diminuun
'tur, quod fine noua generatione & produéìione, ipfiusque âdeo
corporis coeleftis liquiditatc, ortu & interitu fieri vix póffevide
tur.
Denique fi nouas quaflibet ßellas,6eclipfcsinordinatas, fico
metas,ſi terranotus, meritò in portentis habemus, quanto magis
tantam nouarum ftellarum farraginem, feuantiquarum nouatio
nem. Tcrtullianus quidem pro magno prodigio habet quandam
fuitemporis folis extraordinariam éclipfin. Nam & fol, inquit, in
'rertvll. ad eonuentuyticemfi extin£Hopene lumine, adeoportentum fuit, vt nonpo
*******p.j. tuerit ex ordinario deliquio hoc pati, pofitua infuo hypfomate o domici
lio. Habeti, aſtrologos,erc. Sed&S.Auguſtinus de ciuitate Dei lib.
zi.cap.8.ex M.Varrone hzc verba refert,necimprobat: in cælomi
rabile extitit portentum, nam inflellareneris nobilißima, quam elautum
Vefferuginem, Homerus Hefperonappellat, pulcherrimam dicens, Caffor
ſerbittantamportentum extitiſſevt mutaret colorem, magnitudinem fi
guram, curfam, quodfaäum itantque antea, nequepoftea fit. Vbi Au
guſttnus: Quid ita diffofitum e$t;inquit,ab aué}ore naturæ, cæli & ter
We,quemadmodum curfu ordinatißimu 6derum?quid tam ratis legibus
fixijuefirmatum? Et tamen quando ille voluit, quifùmmo regit imperi• .
ac poteflate quodcondidit,fella præ cæteris magnitudine atque fflendore
notißima, colorem, magnitudinem,figuram, & quod eft mirabiliu, fui
rurfum ordinem legesjuemutauit. Turbauit profeéìotunc, fiyllifuerunt
canones affrologorum, quosvelut inenarrabili computationedepraeteri
tivaefuturis affrorum motibu confcriptos habent ; quos canones fequen
do, aufifunt dicere, hoc quod de Lucifero contigit, nrc antea, necpoftea
contigiffe. Cam ergoin hisipfis etiam nouis phænomenis, non fo
lam eâdcmVenerisftella magnitudinem,figuram, curfum (vtpo
te exipa figura, magnitudinis, lucisá; diminutione & increméto
folem circúire deprehenfa)mutarit,fedctiam innumeræ aliae fteilae
admirabili quadam nouitate omnium animos in admirationem
conuerterint,quid nfportenta hæc effe dicamus,& quidem pluri
ma& maxima, fi non ipfius finis mundi propediem adfuturi, at
tamcn ccrtc aliarum quarundam rcrum maximarum? Quando
- & -- -* quidcm
-
 Qvies rio D1s Pyrar A. º. ; : ...
quidem exiftimare nulla ratione licet,haec tam infolita&admiran
da ſine diuina prouidentia diſpoſitione accidiſſe. Nam vt rectè g
S.Dionyfius Areopagita epift ad Polycarpü ait: Nihil vnquam ca- ,
leflù ordini, ac motu vlla ratione immutaripotuit, mfiauétoremfùum, , -

d quo, vt effet, accepit, & cuius maieftatis potentia continetur, inhocß

incitantem habuiffet. . 2
Atq; hzc fünt, quaeadaffirmatiuam quxftionis partemcom
probandam adferri poffunt, videlicet haec phæaomena cffe pror
fus in portentisnumeranda, & verò fpeciatim etiam videri poffe ,
. indicia confcncfcentis, atque adinteritum labentis, fuoóue fini
propinquantis mundi, de quo tcmpore iam olim ctiam Sibyllace-,
dinit:
- Tumcardemsfluuiu caelo mamabit ab alto
igmeus,atque locor com/ametfumditus ommer.
Terramá oceanumáingentem, & eærulaponti
Stagna, laeus, t!!/?0ſ,fºntespitemźfeuerum,

Cæle/fem4polum, cæliquoſ luminain vnum

Fluxa fiuemt, forma deleta prorfùs eorum:
UA/fra cadentetenim de calo cunéfareuul/a. ",
Et LucretiusIib.5.
}'ma dies dabit exitio,multos £per ammos
Su/femtata ruet moles, & machima mmmdi.
Aec meamimus fa/it, quam res moua, miražmenti
L(ccidit, exitium caeli terræófuturum.
Neq; vero huicfententiæ illud obftãíe videtur,quodiuxtafcri
pturam dies iudicijincertus & inopinatus adfuturus dicitur cum
Matt.14.legamus.De die autem illa & hora nemofcit,neq; Angeli cælo
rum,nififolu Pater.Et i.Thef.5.Sicut fuit in no£feitaveniet,cum enim
dixerintpax & fecuritas, tunc repentinus eisfuperueniet interitu. Re
fponderienim poteft, non folum diem ipfum extremum nihilob Ambr.r.ad
minus incertum manere,cum non conftet, quantum temporisa The/S. r.
hisaliifiyè fimilibus prodigis, addiemvfquêiudicij fit (uperfutu SThanww. ۶۰ - * .
rum;fed ctiam,cuminccrtum iudicijtempus in fcriptura exprimi. a 41 q.1.2. - *

^ tur, non accipi illud adeo reftri&è, vt figna proxime antecedentia 1. q. 1.ad r.
- excludantur, ſed conjunétim vna cum ipſisiiſdem ſignis, vicu m & 4,
Ianſº.raf, --
Ambrofiofcntiunt ctiamS.Thomas& Ianfenius.
-
Sed center,
 jé Qy esri o D1 s p vrara.'
Sed haec difputata tantum funto,non definita, quòdin reob
fcura laudis fit,vtcunque probabiliter differuiffe potius, quam te
mere definiiffe,cum iuxta Cic.i.denat.Deor. Nihil fit tam indignum
fapienti grauitate atq; conffantia, quamautfalfùmfèntire, aut quodnon
- fàtis explorate perceptum fit &cognitum,fine vlla dubitatione defendere.
***'. Et vero vt Afifiotelcs honuiiïeruditi eft,eatenu exaââin Yподиод;
wºrskº.3. genere explicationem requirere, quatenua pati rei ipfiu natura poteff,

Mamo Mathematicumfuafionibu((eu probabilibus folum argumé

tis)vtentem approbare,&ab oratore demonftrationes exigere,fimile vi
tium videtur.Nihilominus quia non nefcio,ex altera parte nec pau
ciores, nec imbecilliorcsftarerationes&argumenta, quæ tempo-.
ris angußiae proferre me non finunt, vt vltima denique fententia
ac iudicioquaeftionem hanc finiam, tibi Reuerende Pater Simon
Fcelix, in hisrebusiam diu verfàto, quod reliquum eft, differen
dum committo,enixe rogans, vt tuo iudiciofinem huic quz
ftioniimponas,quodq;hacin re veriusvidctur,
paulo explicatius cnuclces.
 భిఖీళి の* es <等> の ö& A ሖ መኊ čዽ% ጣ

ફ્રેં;
శత్థజ్ఝళ- ‫اف جنيه او راه متعﻟيه وه‬

EA DEM Q VAESTIO,
VTRVM COELE.
STIAPHÆNOME NA
R E C E N S C O N S P E CTA IN
prodigiishabcndafint,
TR E S JYAM P TA' ET R E T RA
CTATA A R. P. s 1 MoNE FEL ICE SOC.***
I es v Philoſophia Profeſſore ordinario.
§% VM inter cætera morientis mundi prodigia etiam
Sº; hoc commemoret S.Ioannes Apocal.Ir.fore duos
j Prophetas feu Do&ores, tanquam duasoliuas, vel
duo candelabra,in eonfpe&u Dominiftantes, qui
* poteftatem habeant claudendi coelum, & aquasin
fanguinem conuertendi, qui cum Beftia fortiter dimicent, & ab
eatándemoccidantur; fànè fi haec fola perfe fcripturæ verba nudè
fpe&aremus, fufptcio forſitan naſci poſſet, voſipfoshis Apoſtoli,
yerbisindicari, RR,& Clariff.DD.Vobis enim non folùm nume
rusbinarius congruit,fed etiam munus Doctoris ſeu Propheta,&
cæteraibidem cnumerata indiciaita conueniunt,vt nemofit om
nium,qui ſplendorem virtutis &eruditionis veflrę intuens,fimul
que fructum: quem in Ecclefia Dei vcl feciflis ha&enus, vel dein
ceps facturi eßís,confiderans,quadam verborum accommodatio
ne exclamare non poſſit: Hiſuntdua oliue, ci duo candelabra incon
feāu Dominiterreiante; Vobis tanquam Sacerdotibus data po
£eflas,coelum claudendi&aperieridi;&finonaquam,certè vinum
in fanguinem Chrifti admirabili ratione conuertendi. Vos cum
hzrefteterrima bcllua non fine vitae pcriculo dimicatis.
Sed parco rubori veftro,& ad própofitam quaeftionemaccedo,
... •
vtrum noua coeliphanomenain prodigiis 1
- - -
60ಕ್ಡbah De1ոpri
qua
- . r *
: -
 J - ‫ح‬‫ح‬-
‫–– ص‬ – – – – –– -- - -- - - - -- - --

inprimis certum arbitror,haecnon effe proxima sc pcculiaria figna

vcl immincntis Iudicij, vel mundi ad interitum vergentis : ùm
quia haec poft aduentum,imo& poft mortem Antichrifti primùm
apparitura, communis Patrum & verior habct fententia, in ipfa e
tiam Scripturafacra fàtis apertè tradita.Matth.24.statim autem poft
tribulationem dierum illorum (vtique ab Antichrifto cxcitandám)
| fotobfcurabitur, o lunanon dabit lumenfuum, cyflclle cadent decelo,
& virtutes cælorum commouebuntur:tum quia talia non funt, qualia
in SS.literis defcribuntur,ludicium ;pximè anteceffura.Qujs enim
dubitet, quemadmodum primi aduentus figna f ére manifefliffi
ma,vt regni Iudaici ad externostranflatio,Angelorü praeconiem,
Ioannis teftificatio, Regum accurfus, vox diuina coelitus allapfa,
innumera miracula, &c. ita fecundiaducntus tam clara, totique
mundo confpicua fore prodigia, vt potius neceffe fit oculos clâu
dere,&in obfcuris montium cauernisfatere,ne videantur, quàm
vitro& tubis oculos acuere,vt confpici valeant. Hoc poftulatMa
ieftas aduentantis Iudicis. Hoc probatincrcdibilis hominum ter
ror inde nafciturus Lucae 21. arefcentibus hominibus præ timore. Hoc
fuadet finis fignorum,qug non folùm Aftronomis& aliis viris do
&is, quibusinftrumentorum eft apparatus, & cura coeleftium, fcd
etiam rudi plebeculæ,atque vniucrfo hominum generi aduentum
Chrifti tanquam publici præcones debcbunt nufitiare.Matth.24.
Et tuncplangent omnes tribus terrae. Atqui hodicrna Phænomena
tam exilia fùnttamque obfcura, vt quaedam ægrè fine dioptrica fi
ftula confpiciantur; quaedam fineilla penitus vidcrinequeant; a
lia deniq;non nifiaccuratiffimo tubo deprehendantur.Vnde nec
adcò in vulgus nota funt, necha&enus magnum terrorem homi
nibus incufferunt, quin potius noua voluptate perfufos ad dili
gcntiorem coeli contemplationem extimulârunt, *
Quòdfi propius pedem confcrre libeat, & fingula Scripturae
locafeorfim rimari,multo clariùs apparebit, quod diâum eft.Vbi
cnim tanta tamque extraordinaria folis obfcuratio, vt nubi obdu
&ae,autfácco cilicino comparari poffit? qucmadmodum Ezechiel
32.& D.Ioannes Apoc.6. comparârunt, Maculæ quidem folis cla
ritatem nonnihil obfufcant, fed tam exiguo lucis dctrimehto, vt
fenfu vix animaduertatur: quin caedem aliquandoin lucidiffimas
faculas commutatæ (vt nuper obferuatum eft)folis fplédorem ad
augent.Videturnè Luna nunc minùs fplendore,quàm ante reper
tas maculas,vtiurciamlumcn{uum ncgare dicatur?ancius macu
v
læſan
 ч«у а з л и о . A. E. J. Y. R. C. J. R. I. As

læ fánguineum,(vt diciturApocal.6.)ac non potiusnigrum colo

rem repraefentant? Quomodo verò credemus ftellas de coelo deci
diffe,cùm innumerabilis earum multitudo veteribusadiun&a no
uo decere coelum illuftret ? Porrò virtutum coeleſtium commotio
vtique non confuctam fiderum conuerfionem indicat, fed lon
gè diuerfàm ab ea, quam ha&enus feruarunt. Iam fi deflellis olim
cognitis loquamur,vt folc & luna (iu quibus tamen La&antiusil
los motus prodigiofos vult euenire) tcnent eæ folennem ac ordi
narium curfum : fi de nouis, nefkimus quem ante, vel an omnino
aliquem curfum habuerint.Cur ergo infolitam&extraordinariam
illarum motionem appellabimus?Nec liber coelorum vnquam ita
apertus fuit, vt certa illorum ratio conftitiffe,nunc primùm in du
bium reuocari videatur. Ipfe Ariftotelcsfuam haefitationem inge
nuè profitctur. z.Cael. t.34. Fortè igitur de quibufdam enuntiare ali
quidrentare,& de omnibu,& pratermittere nihil, videbitur vtique ef
fefignum aut multa 4mentiae, aut multa promptitudinir. Non tamen iu
fum eft omnes fimiliter increpare,fedoportetvidere caufam dicendi,quæ
mamfit;prattrea, guopačło/e habeat in credendo, vtrum humano modo,
an validiùs. Certiores igitur neceßitates quando qui fuerit affecutu,
tuncgratiam habere oportet inuenientibusnunc autem id, quod videtur,
dicendum eff. Ex his gmnibusfatis apparet nondum in ccelis con
fpiciea prodigia,quaimminens m;fidiexcidium poffint praefagire.
An verò di&a Phænomena aliam quandam peculiarem figni
ficationem habcant, vt idcircò portenta & prodigia dici poffint,
plushabctambiguitatis.Verum przter maculasfolares(de quibus
poftea)cætera omnia,id eft Iouis fatcllitcs, comitesSaturni,ftellas
plurimas firmamenti,cornutum Veneris afpc&um, Lunæ afperi
tatem, nö effe in prodigiis numeranda facilè colligitur exipfà pro
digijnotione ac natura, quae aliquid nouum, rarum,inufitatum,
& præter communem naturæ curfum dcfignat, vt S. Auguftinus
' lib.ix.ciuitat.cap.z6. afferat prodigia dici non poffe, fi quâ vfitato
naturæ curriculo gignantur. Atqui hæc Phænomena non hodie
primùm natafunt, fedin primordio mundi condita ftatastempo
rum vices obferuârunt ; etfi oculorum noflrorum imbecillitasJe
prehendere non potuerit, donecinftrumento nuper excogitato
ádiuuaretur.Res antiqua eft,cognitio tantum noua, vt de fingulis
oftendi poteft. Nam quod ad ftcllas, velin Firmamento,veliüxta
Saturnum, & Iouem primùm confpeétasattinet, femper fuit ea
-hominam perfuafio, multo pluresincoelo ftcllas latcrc, ab 9
: - - I a Aſtro
 5Ο Ч у лк з г т о г е і к А с п л т м.
i

Aftronomis numerarentur :fiquidcm vt alius alio perfpicaciorei

rat,ita plurcs c6fpiciebat: & fcriptura innumerabilem earum mul
titudinem ſatis indicabat, cum ſoli Deo in numeratoeſſe affirma
ret Pfìlm.146.qui numerat multitudinemßellarum,& omnibus eis no
min4 vocat.. - -

* Hinc etiam multi opinati funt viam la&eam aliud non *ffe,
quàm innumerabiles ftcllulas,quae partim ob exiguitatcm,partim
ob vicinitatem vifu difcerni non pöffent, fed vnüm quafi confu- .
fum lumen intuentibus referrent. Cùmigitur ftellæ fiunc repertae
- *- - - - -

tam exiles ſint, vtſine tubo non videantur, necillo quolibet, ſed
vix acerrimo, (fi de Iouis & Saturni comitibus loquámur) quid
mirum eas tamdiu delitui{fe,nunc primùm in oculos incurrerc?
Venus porrò fi folem femper circumiit,nunc fupra emergens,
nunc infra depreffa, nunc lateraftipans, neceffariò eafdemlucis
varietatesfubiit,quas luaa,vt modò plenum hemifphgrium often
deret, nunc penitus lateret, nunc cornua maiora vcl minora obii
ceret, vt confiderantipatebit. Atqui ambitusVeneris, & circa fo
lem rotatio,incrementa quoq;& decrementa pridem animaduer
fafunta Tychone Brahe: etfi figuram cornicularem tubi defećiu
non potuerit obferuare. Atque haud fcio, annon idem fortaffis
Phænomenon obtigerit etiam iis,qui apud Varronem ex Augufli
no obie&um fimilem olim in Venere varietatem deprehéderunt;
quod fi aliunde quam ex hacVeneris circa folcm rotatione cava
rietasaccidit,adpropofitum nil facit. * *

In Luna femper aliquot maculæ confpeétae fùnt,vt ex Plutar

choliquet : minütiores confpe&um fubterfugerant, nunc fpecil ;
lorum refra&ione dete&ae;quae taméipf;itaflabilesac firmæ funt,
vtipfà conftantia originis fuz antiquitatcm fàtis declarent. Nec
maculae folares quoad rem ipfam adcò recens inuentæ funt.Refert
enim Galilæus illuftris Mathematicus epift. z. ad Marcum Velfe
rum temporibus Caroli Magni,adeoq; antc annos circiter o&in
#. in Gallia toto o&iduo maximum nzuum in folc confpe
um fuiffe, qui putaretur Mercurius interie&tus, cùm tamen hic ,
ex motus fui ratione non poffit vltra feptem diesfolis difcofuppo- .
' ni,vt oporteat maculam fuiffe confimilem hodiernis,& Iob 15.re
&èdixerit Eliphaz, Calinon/ant mundiin conffeéìu eiu. \ *
Aliunde verò maior difficultas de maculis folis,quia aliqugin
| terdum ſubitoapparent;aliæ repentè conſpectuiſubtrahütur, nec
eandem feruantfiguram;ncc certistcmporibusrcucrtuntur. Qgæ
ſi abſ
 Oy " sr 1 o RET R A er ara. 61:
fi abfi: noua generationevel naturali,velfupranaturam editanon
po(fefit intelligi, nihil effet, quin portentis&prodigiis, perindeac
ftellæ noug & Cometæ annumerarétur. Verùm non eft credibile,
eas de nouo gigni,velinterire prgfertim naturaliter. Cùm n. tanta
ſit eará magnitudo,vt totius terræ molem adaequent aut fuperent,
quippe folivicing (ficut Parallaxis docet)& tamen oculorùjudicia*
tantae,vt haud exiguam diametrifolaris partem occupent,inferio
ribus etiã Planetis pares aut maiores appareant,quis credat tantam
molem tam fubitò generari, qui nouerit, vel minimum granum
aliquot menfium parturitioneindigere ?
Dein,vnde tantamateriae copia fubminiftrabitur?an ex halitib*
eð delatis?at fiterra 8: mare fimulin halitusabiret, tam vafte moli
progenerandae non fufficerent. An cœli partes condenfábuntur?
at fi tam rarum eft coelum quàm quibufdam Neotericis videtur in
credibilem facietia&uram,nec facile compenfàndam. Qu9d rudi
calculo fic oftédo.Ponamus corpora fimplicia quò fuperiorafunt,
cô femperdecuplo efferariora,vtcomuniterfumiturcx Ariftotele
2.Gener.t.37.dicête,exwnoaquçfextario decêaëris poffefieri.Erit
ergo aqua rariorterradecuplo,aër centuplo,ignis millecuplo,coelú
Lunæ decies miHecuplo, cœlum Mercurijccnties millecuplo,coalü
Veneris millies millecuplo, cœlum Solis decies millies millecuplo.
Quare ad dccem maculasu.c.fingulas terræ pares (compéfato de
fe&u vnius per exceffum alterius) opus erit æqualibus çoelifolaris
partibus centics millies mille. Qgantum hoc vulnuscoeli! quanta
deftru&io! quomodorefarcienda?nonne reliquæ partes coeli in
credibiliter deberétrarefieri? Nec eneruabis pénitus argumentú,
{i vnicum effe coelum affirmes. Habeat enim eam raritatis pro
portionem, quam cælo Lunae tribuimus, adhuc fàtis magna ab
furditas conſequetur. v. -

Adhæc,vt demus materiam abundantem fuppetere,caufà effe

&rix condenfàtionis quae reperietur? Sol certè calorem,& comi- •
tem caloris raritatem inducit, vt in vaporibus &exhalationibus,
atq;aliisinnumerisexperimentis quotidie videmus. Deinde Sol,
fiquidquam aliud,maculascorrumpit,nonigiturproducit.Siquis
occultgvirtutisinfluxusafferatur,mirum nihilfimileinrebus 器
lunaribus efici, necinipfis coelis vnquam tantas maculas gigni,
quæ totum foleminumbrent. Siergò nec materiafuppetit talige
nerationi,nec caufà efficiens apparet, nec temporis ratiopatitür,
eſtnerationiconſentaneummaculas quotidiegigniacinterire,ac
- *- - * I 3 - - ΩΟΙΑ
------ - - -
 ~-

62 Qv ne s'rr o R E rRA cr a r a.
non potius femper fuiffe exiftimarc? praefertim cùm aliqüae denu&
apparuerint, quæ funditus interiffe putabantur, vt carum obfer
uatores aſſeuerant. -

Perfatigitur coelorum foliditasinconcuffa,vt ab origine fuit,

tefte fcriptura & Patribus à te laudatis; nec opus nunc liquefcere,
vt maqulis tranfeuntibus pateat via. Siquidem varijmodi,& hy
pothefes probabilcs afferri poffünt ad omnia Phænomena citra
coeli liquiditatem explicanda. Taceo folis rotationem, quâ Hera
clitus& Bcrofus in folis obfcuratione pofuerunt,& pleriq; hodie
in Lunaagnofcunt,id mihi probabiliusvidetur,quod video ctiam
placuiffe Leonardo Leffio I. 1, de Prouid. Numinis. c. 2. maculas
proprijs epicyclis folem ambire, cumq; euanefcere videntur, vel
difitìngi plures paruulas, quae fingulæ 醬 non poffint videri,
poffint autem coniun&tæ, & velut in vnam compofitae ; vel fupe
riorem inferioris occurfu contegi,eiufdem digreffa rurfum exori
£i,& pro varia cóiun&ione alias atq;alias figuras efficere,nec idem
femper latus,fed modò clarius, modò obfcürius oftentare; nec eo
*dem modo à fole femper illuminari, fed radiis nunc hac, nunc illâc
penetrantib'; quae omnia magnâ in afpeétu faciunt mutationem.
Hanc explicationem Mathematici (quib* fine demonftratio
ne non credendum monet Ariſtoteles I.Eth. c.3.) non modò nul
lisha&enus demonfbrationib°cxpugnarút, fedipfictiá fecutifunt
' in ftellis Iouialibus, quæ fimilia ferè patiuntur,& modo plures,
modò pauciores apparent. Id folùm vrgent, non redire maculas
: certis temporibus,fedalias femper atq;alias progredi. Ponunt ni
-mirum tanquam certum & indubitatum, omnes omnium prorfus
cœleftium corporum motus vniformes, ratos,& perpetuos effe,
nulla varietate diftingui,nulla quieteinterrumpi. Qgodfi negcs,
id de fingulisvfq; adeò ccrtum,aut demonßratú cffe,quid faciént?
-quöfe vertent? An non cogitant, Angelos effe motoresfummo
ingenioprzditos,qui prout vclvniuerfo cxpedire,vel Deo placere .
nouerint, poffint quaedam eiufmodi corpora nunc celeriùs, nunc
.tardius mouere, nunc penitùs fiftere? - - -

• Sedefto motus aequabilis ac perennis: quid? fi epicycli diuer

fum à fole centrum obtinent,& maiora circülorum fegméta fuprà
·ſolem conſtituta ſunt, vt macula longiori temporelateant, quàm
apparuerint, reditura fortè aliquando, experientia docente. Nii
fortè obhocipfum docere non poteß, quòd folares maculæ non
minusinter{e, quam multipifccs in mari, aut oues nigræ, invaflo
grege, autapesin alucario fimilcs, cüm fingula notas certas non
' T ' habcant,
º
1
 habeant, quibus ab alijs difcernantur,ctiam cùm redierint, digno
fcifacilè non poffunt. Concludoigitur eas,quae indies folis difcum
obeunt, maculasin portentis non habendas. Quod fi tamen ali
quando earum numerum aut molem ita excrefcere contingat, vt
notabile folidcliquium inferant, quemadmodum fortaffcin Vti
cenfi tra&u olim fa&um e{fe, exilla Tertulliani relatione credibile
videri poteft, nil equidem obfto, quo minus alijs eiufdem generis
prodigijs accenfeantur; non tam quidem alicuius nouae in cœlis,
(fàltem vi ipfius naturæ) fúétæ generationis argumcnto, quam
ipfà reiinfolita quadam & formidabili nouitate. - .
Ex his foluta manentaduerfæpartis argumenta: id folum re
£at , quòd quaedam loca fcripturæ, & nonnulli Patres cœlum
corruptioni obnoxium, atq; fub extremum Iudicij tempus reipfâ
corrumpendü a{ferere videantur. Ad loca fcripturæ quod attinet,
Primum à grauiffimisau&oribus dc accidcntalitantùm mutatio
ne intelligúntur,haud inuita verborü proprietate: Siquidem nul
lum eß,quodfubftantialem intcritum fatis exprimat. Vfurpantur
enim verba metaphorica, tranfibunt, defluent, liquefcent, foluentur,
à metallis, vtapparet, dedu&a, quorum purgationem accidenta
lem potius,quàm naturae dcflru&ionem fignificant. Nifi & ani
mam velis interire, cum audis Cant. y. anima mea liquefaäa eft.
D, inde quibufdam fola obfcuratio & lucis £ubtra&io videtur
* innui, vt quemadmodum veflis attrita decorem amittit, & fu
mus liquefa&us,'feu ventorum flatu diffipatus ex oculis euane.
£it ,ita coelum luce orbatum confpe&um vffugiat,& velutilique
fiat. Adhzc cum dicitur Matth. 24. cclum o terra tranfibunr, ver
ba autem mea non præteribunt, quidam acutè notarunt, fenfum effe
quafi conditionatü: fi alterutri pcrcundum foret, coelum potius,
quam vcrbum meum interiret. -

Iam intcr Patres non omnes in contraria funt fententia. Sic e

nim D.Hieronymus in Ifaiam loquitur: Ex quo offenditur perditio
nem cælorum non interitumfonare, fed mutationem in melius. Et alibi:
Perfficuè demonftratur,perditionem & interitum, non abolitionem in
nihil,/ed cömutationem/onare in meliu. S.Greg.17.moral. c.5. dicit
cælum & terram auferrifeu tranfireper eam, quàm nunc habent,imagi
nem, taměpereffentiamfuamfinefine/ubf/tere. S.Epiphanius haerefi
46. Præterit figura huiu mundi, & non munduw, diâum eft; fic fànè
morem habentſ ripturae,vtperditionem vocent mutationem in meliorem,
aut pulchriorem priori forma. SimiliarepcricsapudD.Aug.zo.de
~~ Ciuit.
 64 qy asr ro R. er x. aer ArTI—1-
Ciuit.c.14.16.18.&24.Ven.Bedam, Gennad.Primafium, Ambrof.
Anfel.{Iren. Oecum.vt refert Suar. 3. p. t. 1. d. 38. £z. Curigitur
alios potius quàm hos Patrcs fequamur? przfertim cùm ilíi ipfi
contrariam de corruptibilitate coelorum fententiam non tàm ex
fcript.haufiffe,quàm ex Academia Platonisin Ecclefiam inuexiffs ,
videantur. Optimè hac dere Do&or Angelicus 2. d. 14. a. z. vbi
de natura coelorum difputans, Expofitores,inquit,S.Scripturæ in hoe
diuerfificati funt,fecundum quod diuerforum Philofophorumfe&atoret
fuerunt,à quibua in Philofophicis eruditifùnt. Bafiliu enim & Augufii
mus & plures Sanéìorumfequuntur in Philofophtcis, quæ ad fidem non.
fpeäant, opiniones Platonij,& ideòponunt cælum de natura quatuor e
temtntorum.' Dionyfius autem ferè vbiq;fequitur Ariftotelem, »t patet
diligenter infficienti libros eiu ; vnde ipfefeparat corpora cæleftiaaba
ljs corporibw, &c. Etibidem in refp. ad i. Alij Sanäi,inquit,hoc
tradiderunt (cœlum effe naturæ igneæ velaqueæ) non #; eren - ,
tes, fed ficut »tentes his, quæ in philofophia didicerant :»nde non funt
maioris auéìoritatis, quàm ditfa Philofophorum, quos fequuntur, &c.
velpoteft dici,quod/umunt ignem & aquamfecundum fimilitudinem lu
ei o diaphaneiratis. ItaS.Dočtor.
Atq; hzc in propofita quaeflione veritati magis confentanca
fum arbitratus: quae fituo quoq;calculoapprobaueris, R.& Cla
rifs. D. ac pro ré nata etiam defenderis, nihil ambigo, quemuis
| prudentemi, veritatis potiùs, quàm nouitatis amicum noflrz fcn
tentiæ ſubſcripturum. -

5**5**5ast&YOT_ºft_ºf_ºst&st&st_ºft_ºst_ast_ast_ast_ºft_ºstºst{5

e Approbatio Facultatis Theologica.

A. hæc facra, & vtilem fyderum obferua
tionem docens, & inutilem ac fùperftitiofàm
damnans, nec fidei, necbonis moribus aduerfà; vti
varijs quae fubinde offerütur,aftrorum phænomenis
luccm addit, ita viciffim ab ijs meritò lucem accipit.
. . . . PE T R v s S T E v A R T 1 vs Leodius
SS. Theologie Doãor & Profeſſor
UAcademia Ingoladiens Procan
. . . . ce//arius, & pro tempore Colegj
…r . .. Theologici Decamus,&c.
*:: -

º …” º
ゞﾘｴYン
N
-
-

----->"
<--< -- + - - - - -- -- - -
Österreichische Nationalbibliothek

| +Ζ1844525ΟΧ