Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
1. Eksterna : - Penis
- Scrotum
2. Interna : - Testis
- Epididymis
- ductus (vas) deferens
- Kelenjar aksesoris
ORGAN REPRODUKSI PRIA
Prostate gland
Ductus deferens
Epldldyml1
Bulbourethral gland
Sagittal section
ectal
Rscia
fa
esacral
Prcia
fas
Retrop cral
bic
u
(preve slcal)
'E--!'T~-.IL Presa
space (of Retzius) space
cal
Recto· { Rctroves .. ica::1:_..:~~~~ci;1(__J~-r<.. Rectovesl ostatic
vesical Prcrooal- or rectoprlers'I
space Retroprostatlc--;-;:-7"~..;.:~~l-'°'~~i~ (Denonvilltum)
fascia (sep
Sphincter urethrae----'~~ .... - ......
l
scle
Deep and superficial Levator ani
transvemu rse perinea! muscles and fascia m
of
btemal pelvic diaphrag
aphna)
s met Deep
muscle'er Soperlidal nt)
Subcutaneous
Deep ( Anococcygeal body (ligame
Superf Buck's) fascia ol penis i Superficial postanal space (part
icial perinea! (Colics') fasc a of perianal space)
Submucous space
l
Periana space
scia
Bulbospongiosus muscle and deep peroneal (Gallauders) fa
Superlicial perinea! compartment (space or pouch)
Male
Sigmoid colon taenla
,,._.-.-Free ia liberal
(taen
Re us (v~s)
ctoslgmold 1un~t on Ouctens (cull
1
defer
r (cul)
Urete
Rectovesical pouch ry
Urinaer
bladd
nal
Semie
vesicl
levator ani muscle osta1,c
(pelvic diaphr0Rm1 R~ctoprllliers')
(Oenonv
fasclJ
l i
Puborecrafls part of ernosus
evaror an muscle l nd deep
External anal lschlocav
! (investing
sphincter muscl musc e a det's)
\ Oeep---
perinea artially
Superfrcial---..:
e" / Subcutaneous or Gallau)
fascia (p
cutaway
nsverse
muscle
Deep tra
perinea!
11 transverse
uscle
SupPrnu, perinea!
perinea! m) fascia
and deep
Sup<'rtic.al perinea! (Colles') fascia
(investing
Paramedian (sagi ns
ttal) dissection Ductus (vas) defere
nd fascia
External Iliac vess Urinary bladder a
, Peritoneum els~--._..;.;!_
Rectus abdominis
muscle--:---- ouch
Anterior layer --i-. Rectovesical p
of recurs sheath-
Transversalis fascia- _.,._---,l\l\,\I
---1 Rectoprostatic i ) fascia
Umbilical (Denonv lliers'
prevesical fascia- ered by fascia)
-_......_ Prostate (cov
Sub- { fatty (Camp I i amus (cul)
cutaneous membranous er's)} Isch opubic r
tissue (Scarpa's) l i gm
Pe vic d aphra
Superior pubic ramus (cur i uscle)
(levaior an m
Fundiform )-+.-,-~t;,~r'.JE;:' rse
ligament of penis- Deep i transve
! cle
per nea mus
Suspensory ----+
i !
ligament of penis Per nea body
----1f-1'/- xternal anal
Areolar tissue and vesical Deep i l } phincter
E
venous plexus in rctro• Superfic a s uscle
pubic (prevcsical) space Subcutaneous m
i g or
Deep dorsal vein of peni Deep perinea! ( nvestin
s i
Corpus cavernosurn Gallaudet's) fasc a
! es') fascia
Deep (Buck's) Superficial perinea (Collial
fascia of penis (inferior fascia of superfic
perinea! space)
Corpus spongiosum
scrotum
Superficial (dartos) fasci Superficial (dartos) fascia of
of penis and scrotum a i
External spermat c fascia
Septum of scrot
um
Vesical fascia
ksto, / / Rectovesical pouch
Vesical fascia
Rectovesica l pouch
Septum of scrotum
Navicular Iossa
Clans penis and external urethral meatus
Testis
Fungsi :
Kelenjar endokrin : hormon testosteron
Kelenjar eksokrin : penghasil spermatozoa
Struktur :
tersusun atas bungkus luar & struktur dalam
Testis
Bungkus luar :
A. Tunika vaginalis : 2 lapis sbg kantong →
mesothelium, melapisi
permukaan testis bgn anterior
B. Tunika albugenia : jar. Ikat padat fibrosa mrpk
kapsula yg lbh tebal sepanjang permukaan
posterior → mediastinum testis
C. Tunika vasculosa : sangat tipis
Struktur dalam:
A. Septa : mrpk perluasan T. albugenia,
membagi testis mjd ± 200-
400 lobulus
B. Lobulus : t.d 1-4 tubulus seminiferus →
eksokrin,
jaringan ikat longgar di antara tubulus tdpt
endocrynocytus interstitialis (Leydig) →
endokrin
Vaskularisasi
Testis:
A. spermatica interna (testicularis),
beranastomosis dgn A. spermatica externa (cab.
A. epigastrica inferior) & A. diferentialis.
Venanya menuju ke plexus pampiniformis
Aliran limfe:
Testis & epididimis mengikuti A. spermatica
interna ke Lnn. Lumbalis
Ductus deferens Lnn. Iliaca externa
,., Fascia
,(' spermat i ca int.
I
Facies lat.
Margo post. --
--
Septula
testis
---<
::
argo ant.
-- M
Tun
albugi
ica ,,,,,
nea
\
I
Extremitas inf.
Superficial (dartos) fasc i a of scrotum------==-
i
Epididym s
Testis (covered by v li
isceral layer of tunica vagina s)
Skin of scrotum
/Skin of scrotum
/ Superficial(dartos) fascia
Lobules of testis External spermatic fascia
~
Sinus of epididyrnis
Epididymis
Isi:
Ductus (vas) defferen
A. Ductus defferentis
A. Testicularis (A. Spermatica interna)
Plx.Venosus pampiniformis
Pembuluh limfe
A. Deferentialis & A. Cremasterica
(spermatica externa)
R. Genitalis n. genitofemoralis
Processus vaginalis peritonei
EPIDIDIMIS
• Terletak di sebelah dorsal
testis (dapat diraba).
• Bagian:
- caput
- corpus
- cauda
Tunica al buginea
Epididymis
lobules
Tail Epididymal duct
Aberrant
ductulc
frontal section
Ductus deferens
Efferent ductules
Epididymal duct
Aberrant ductu le
Seminiferous tubules
Schema
1. Testes
2. Epididymal duct
3. Vas deferens
4. Ampulla of ductus
deferens
5. Seminal vesicles
6. Ejaculatory duct
7. Prostate
8. Ducts of the prostate
9. Cowper's glands
10. Littré glands
11. Urethra
12. Bladder
Kelenjar Aksesoris Pria
1. Vesikula Seminalis
2. Glandula Prostata
3. Kelenjar Bulbo uretral
4. Kelenjar Littre
VESICULA SEMINALIS
• Dua kantong (bergelembung) di
sebelah kanan dan kiri, p: ±5 cm
• Letak: dorsal vesica urinaria.
Vena
Plexus venosus prostaticus ke V. Iliaca interna
lschtcpubic ramus
Deep transverse
perinea! muscle
and fascia
Capsule of
prostate
Uvu a
l of b adder
l
reth.r.a::.'--~c.-~
Urest-.
c penings
Of prostatic
oucts in
dros ta tic
pnus--/
si
Bulbourethral
(Cowper's) gland
Rectum
Opening of bulbourethral duct and
Perinea! body
rectal
fascia
Frontal section, anterior view Rectovesical or rectoprostatic
of bulbous portion of spongy (Denonvilliers') fascia ----' Seminal
urethra schematically extended vesicle
Sagittal section
Fungsi Sekret Kelenjar Asesori
Ejaculatory
duct
Prostate
gland
Urogenital
}-diaphragm
Bulbourethrsl
gland
Penis
Terdiri atas radix, corpus dan glans penis
Radix penis
- crus penis (2) tertutup M. ischiocavernosus
- bulbus penis (1) tertutup M. bulbocavernosus
- lig. Suspensorium penis
•• l'I
'4
Ii.I
'
-e
Co,put. ~iOMlm
r~ •ltN,,g.r-N
i
'i
t
• ()ftp .,l«Y of pen!"
lnlf'IU\"'tf~ ,-'1)tum
of dftp Budc's) f.,t(.'l.t
~ 1>e,,du·
Jou,
~ U~NCU~ 1Mor!,,igni)
.Yid~.,~ I
(P(ln~)
(llnrf)
~ po,tion
''
~
Roof of floor of
urethra urf!th,1
Superficial (dartos) i
fasc a of perus and its
-----..J.!. Corpus
Deep (Buck's) f i i
tun ca
cavernosum ascia of pen s--~1+
1 lntercavalbuginea
septum
Deep artery its
ernous
of deep fascia
Corpus spongiosum and
Section through body of penis
Penis
Fungsi Penis :
- Ereksi
- Ejakulasi
- Miksi
Arteri
- A. Bulbi penis bulbus penis
- A. Uretralis pars spongiosa
- A. Dorsalis penis dorsum penis & corpora
cavernosa
- A. Profunda penis corpora cavernosa
Vena
- V. Bulbi penis (v. pudenda interna)
- V. Dorsalis penis (v. iliaca interna)
- V. Dorsalis penis superfisialis (v. pudenda
externa)
- V. Profunda penis (v. pudenda interna)
A Communicating vein between cavernosal vein,
i
deep dorsal ve n and para-arterial vein (PAV)
Cavernosal
left corpus vein to
i i ".------:=-=-------
l
Lateral and med al para-arterial vein Cavernosal ve n (CV)
---"+--~: l
D eep dorsal vein
Santorini's
(DDV) Retrocorona plexus
plexus
Retrocoronal sulcus
i
B
l
Ventralthicken ng-•
lntracavernosal pillars
Dorsa th~ic~k~en~i~~~~
Vena
Mengikuti jalannya arteri
Innervasi:
Ventral : N. Ilioinguinalis
Efferent
ductule
& ramus genitalis N.
Genitofemoralis
Dorsal : N.dldymla
Scrotalis posterior & N. Cutaneus
femoralis dorsalis Rete
tea Us
Dartoa
muscle._...,
Epl Superflcl•I
scrotal
fascia
Scrotum
Tunica
•I bug nes
I
Sept•
R
Superficial (dartos) fasc i a of scrotum------==-
i
Epididym s
Testis (covered by v li
isceral layer of tunica vagina s)
Skin of scrotum
/Skin of scrotum
/ Superficial(dartos) fascia
Lobules of testis External spermatic fascia
~
Sinus of epididyrnis
Epididymis
:....::------ Testicular
b oo<S vess
l
lymphatic els.
vessels. and
nerves
-.. ' . ,/
..
~. « - ··v.
- , ., ...·~•
. .
~.-
Rete
testis ........
, • Stuebmuliens
-•
..-. . .
Bodyof------
+-- --• . . . .._ Herous
epldldymls Tunica --- . ~
vaginalis ' r; ~~~
" "\
~? ' . ~
•
#---Tunica
vaglnalls
Tunica -----'-•
Testis
~~~~;;-~~-
-----=----,,,-_"'·~. ~ !
Tall of ::----~-
1~
epidldymis ,
allluginea ); . .... ·'(
~ '\.,;"
' i\-:}·
'-
• •
POSTERIOR ANTERIOR
(b) Lateral view of testis and associated (c) Sagittal section
structures
PROSES EREKSI PENIS
Interna:
ovarium, tuba uterina, uterus, dan vagina.
Eksterna:
vulva, yang meliputi: labia majora (termasuk mons
pubis), labia minora (termasuk vestibulum vagina),
orificium vagina, glandula vestibularis majoris
(Bartholini) dan minor, clitoris.
female
Sigmoid
mesocolon
Sig
moid colon
Free taenia (raenia liberal
'ILJ,.....:--Urerus
Rectouterine Vesicouterint> pouch
pouch
(of Oouglas);--4-. Ureter (CUI)
Ureter-----------~~
Uterine
(fallopian) Rectouterine pouch
tube (of Douglas)
Ovary----H:-i~
Peritoneum (cut edge)
Ligament Vesicouterine pouch
of ovary---1~~,,.:
Rectum
Round
ligament Ureter
of uterus Urinary bladder
Broad
ligament (cut) Vagina
Superior pu1 cb~ic:--l-;~~ Pelvicdiaphragm
ramus (cut) (levator ani muscle)
Inferior pubic Deep transverse
ramus (cut)----~.:.&. perinea! muscle(cut)
lschiocavernosus--• External anal
musde sphincter muscle
Body of clitoris
Labi a
rnajus
Median (sagittal) section
Sacral promontory
-- - -
-= ~ :i;J..:-::==::::::::=:~
Suspensory ligament U terosacral ligament
Vesicouterine pouch
ofUorveatreyr Uterine
Rectouterine pouch
(fallopian) tube Ovary (of Douglas)
External iliac vessels
-• Cervix of uterus
Ligament of ovary
--....:
Body of uterus Posterior part
-----1: of vaginal fornix
Round ligament of uterus
(ligamentum teres)-- Anterior part
--',--., of vaginal fornix
Fundus of uterus Rectum
--~-:I
Urinary bladder Vagina
--\......-1 Perineal
Pubic symphysis membrane
Urethra Levator ani
SphDinecetpertrau
nrestvherarsee · === :::tz:: S: : : : : : = ~ J~
perineal muscle
Organ reproduksi wanita tampak dari (a) depan dan (b) samping.
OVARIUM
Bentuk oval, ukuran 4 x 2 x 1 cm.
Difiksasi oleh mesovarium, lig. suspensorium
ovarii, dan lig.
ovarii proprium
Bentuk dan ukuran tergantung umur
dan stadium siklus menstuasi
Terletak pada dinding lateral pelvis di dalam
suatu lekuk yang
disebut fossa ovarica.
Ovarium diliputi kapsul jaringan ikat
tipis disebut tunica albugenia.
Sebelum akil-balig permukaan ovarium licin,
setelah akil baliq
permukaan menjadi kasar karena degenerasi
corpora lutea, pada menopause ovarium
akan mengisut dan mengecil.
Organ eksokrin ovum
Organ endokrin estrogen & progesteron
Vaskularisasi
Ar teri
Dari cabang A. ovarica, berjalan melalui lig.
Suspensorium ovarii, masuk plica lata,
mesovarium, menuju hilus ovarii
Dari r. ovaricus A. uterina, berjalan dalam plica lata
ke mesovarium
Vena
Dextra: plx. venosus V. Ovarica sin. V.
Renalis sin. V. C. Inf. Sinistra: plx. Venosus
V. Ovarica sin. V. C. Inf.
Infundibulum
ujung lateral tuba yang menyerupai terompet. Pinggir-pinggir menyerupai
jari-jari (fimbrae).
Ampulla
bagian terpanjang, dan terlebar, dinding relatif tipis
Isthmus
bagian terpendek, lebih sempit dan dindingnya lebih tebal dari ampulla
Vaskularisasi
Ar teri
r. tubalis A. uterina dan r. tubalis A. ovarica
Vena
Sesuai perjalanan arterinya
Innervasi
Dari plx. Ovaricus dan plx. Hipogastricus inferior
Aliran Limfe
Mengikuti arteri menuju Lnn. Lumbalis
(aorticus), kadang juga yang ke bawah menuju
ke Lnn. Iliaca interna (sangat jarang)
Urt'rint> (fallopian) tube
Fundus of uterus
Body
of uterus
Fimbriae
oi
uterus Suspensory ligamenr
or ovary <contains
ovarian vessels)
Endometrium
OS
<, ""'-Myome1num Vesicular appendix
(hydatid or Morgagni)
"<, ~ Mesometrium Col
broad ligament) Epo6phoron
Cervix Uterine vessels Follicle
of Graafianl
uterus----,+---< ':--;:;::-:---cardinal (transverse
ce<vicalor oi o,aiy
COfllUS albicans
Madcenrod(s)
ligament
Cervical cana
w,th palmate lfolds
Vaginal fornix Frontal section
-,r'-f:---1----vagina
UTERUS
Berbentuk seperti buah pir, berongga dengan dinding
otot.
Ukuran pada wanita nullipara p:±7,5 cm, L: ±5 cm,
tebal ±2,5 cm. Berat
± 30-40 gr.
Lapisan Uterus
- Endometrium
- Miometrium
- Perimetrium
Pembesaran uterus pada kehamilan karena
pengaruh hormon estrogen dan progesteron yang
menyebabkan hipertrofi otot-otot polos miometrium.
Vaskularisasi
Ar teri
A. Uterina
Vena
Plexus uterina V. Iliaca interna
Innervasi
Uterus menerima serat otonom dan sensorik melalui
plx. Uterovaginalis
(berjalan sepanjang A. uterina)
Aliran Limfe
fundus & cranial corpus: ke Lnn. Lumbalis/aorticus/
paraaorticus
Caudal corpus: ke Lnn. Iliaca externa
Cervix uteri: ke Lnn. Iliaca externa et interna dan Lnn.
Sacralis
Bbrp pembuluh uterus dekat masuk tuba dan lig. Teres
uteri ke Lnn. Inguinalis siperficialis
FIKSASI UTERUS
Ligament of ovary
Vesicular
appendix Fundus of
(hydatid of
Morgagni)
Fi mbn
ae
Suspensory ligament
of ovary
Ovary
Mesovarium (of
Mesometrium (of
broad ligament)
broad ligament}
Ligament of ovary
Uterus
VAGINA
Vena
Plx.Venosus vaginalis plx. Venosus uterina & plx.
Venosus vesicale
Aliran Limfe
Bagian cranial: mengikuti A. uterina ke Lnn. Iliaca
externa & interna
Bagian tengan: mengikuti A. vaginalis ke Lnn. Iliaca
interna
Bagian caudal: mengikuti A. vaginalis ke Lnn. Sacralis
& iliaca communis
Dari hymen ke Lnn. Inguinalis superficialis
Ute<ine
(famr:>pian) tu-t'k,,
Round ligamen1
ol uterus.
Uterine ~5.Se.'s
C;.rdinaJfr.r.ansvene
cer,'1cal o.,
Mack.-.rn-t>df's)
Jig.amcot
Obturaror
in1 e rnus muw:1,t;,
Ut,.rr,vaa,Mtal fas.c1a
Ant("W'tf'H'"N;C'"t
'"* .
of h.ctnoot.n.al fossa
nl (ill('Jf"tt;
IS.C.hWK..l~
P(>.rlf,e.lA mu,d,r
n.._..rnbf'.ant'
F.uc:1;1. l.:11,1 al 1hlgh
Staperfic111I pe-rinc.11
ip~e
So.Fig 27·19
(Cl Posttrlor vltw
ORGAN EKSTERNA
UROGENITALIA FEMININA
Vestibulum vagina
suatu daerah segitiga yang dibatasi di sebelah
lateral oleh labia minora, clitoris terletak pada
puncaknya, dan frenulum labiorum pudendi pada
dasarnya.
Orificium vagina
pada gadis, lubang ini ditutup suatu lipatan
mucosa tipis yang disebut
hymen yang berlubang kecil di
tengah-tengahnya.
Clitoris
pada apex vestibulum, sebelah anterior terdapat
glans clitoridis yang sebagian tertutup oleh
preputium clitoridis.
Vaskularisasi
Labia major et minora: A. labialis anterior (cab. A.
pudenda externa) & A. labialis posterior (cab. A.
pudenda interna)
Crura et corpora cavernosa clitoridis: A. profunda
clitoridis
Gland clitoridis: A. dorsalis clitoridis
Bulbus vestibuli et gld. Vestibularis major: A.
bulbaris vestibuli dan A.
vaginalis
Innervasi
Labia major et minora : N. Labialis anterior (cab. N.
Ilioinguinalis) dan N.
Labialis posterior (cab. N. Pudendus)
Bulbus vestibuli: plx. Uterovaginalis
Clitoris: N. Cavernosus dan N. Dorsalis clitoridis
,~ c»,11111 1s11reoi
tabi, ma,oc-,
PfflM,I f .aphe