ieerlee Je %eeveséejer
³eessiemeeOevee
 

³eesieoe Þeer%eeveséejer - 4

}sKekeÀ: efJeYeekeÀj efJe. }s}s [mJeeceer ³eesieséejevebo]

 
 
 
COPYRIGHT 2014

ieerlee Je %eeveséejer
³eessiemeeOevee
[³eesieoe Þeer%eeveséejer - 4]
}sKekeÀ: efJeYeekeÀj efJe. }s}s [mJeeceer ³eesieséejevebo]

AUTHOR:
VIBHAKAR VITTHAL LELE
B.E. B.Sc. LL.B.
_________________________________

All rights reserved. Except for brief quotations in book reviews, and as otherwise
permitted by applicable law, no part of this work may be reproduced, stored,
transmitted or displayed in any form, or by any means (electronic, mechanical, or
otherwise) now known or hereafter devised --- including photocopy, Xerox, recording,
or any information storage and retrieval system ---- without prior written permission
from the author.
_____________________________
First Indian e-Edition, 2011

An authorized publication of
Vibhakar Vitthal Lele
Yogeshwar Kutir, Vrindavan-dham
c/o V.V.Lele, Vyaghreshwar Prasad
Manpada Road, Dombivli, 421201
e-copy in India by Yogeshwar Kutir
___________

ISBN/IBN under process

 
 
 
MY PUBLICATIONS 
 
MY BOOKS SO FAR PUBLISHED ON GITA AND DNYANESHWARI 
 
E‐BOOKS 
 
MARATHI BOOKS 
³eesieoe Þeer%eeveséejer  [YOGADA SHRI DNYANESHWARI]  (Parts 1, 2, 3 
& 4). It is being published part by part, the last parts including this 
book are: SkeÀe veeLeefme׳eesi³ee®es DeelceJe=Êe (³eesieoe Þeer%eeveséejer – 1);                                       
ieerlee Je %eeveséejer : ³eesie DeeefCe leÊJe%eeve (³eesieoe Þeer%eeveséejer – 2);
ieerlee Je %eeveséejer: ÒeLece Heefj®e³e (³eesieoe Þeer%eeveséejer 3) DeeefCe
ieerlee Je %eeveséejer : ³eessiemeeOevee [³eesieoe Þeer%eeveséejer - 4]

ENGLISH BOOKS 
‘KUNDALINI YOGA: YOGA OF GITA AS EXPOUNDED BY SAINT SHRI DNYANESHWAR IN 
DNYANESHWARI ‐ 3 PARTS’ 
PART 1: PHILOSOPHY AND YOGA OF GITA AND DNYANESHWARI 
PART 2: AUTOBIOGRAPHY OF A NATHA SIDDHA YOGI 
PART 3: INTRODUCTION TO GITA AND DNYANESHWARI 
 
FUTURE BOOKS IN THIS SERIES:  
PART 4: PANTHARAJ: YOGA PRACTICE * METHODS AND PROCESSES 
 
MY E‐BOOK PUBLISHING PLATFORMS:  
 
Calameo.com  
Academia.edu
Archives International
Google books
Issuu
                                                                            AUTHOR   
                                                                                            VIBHAKAR LELE  
                                                                                                     BE, BSc,LLB 
 

YOGI SAINT
SHRI DNYANESHWAR

 
 

SHATCHAKRAS

MAIN SIX CHAKRAS WITH SUSHUMNA NADI AND SAHASRAR

CHAKRA

AJNYA CHAKRA

 
 

VISHUDDHA CHAKRA

ANAHAT
CHAKRA

 
 

M ANIPUR CHAKR

SWADHISHTHAN CHAKRA

 
 

MULADHAR CHAKRA 

 
 

  SAHASRAR AND BRAHMARANDHRA  

 
ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß

³eesieoe Þeer%eeveséejer
}sKekeÀe®ee Heefj®e³e

ûebLe : ³eesieoe Þeer%eeveséejer

}sKekeÀ: mJeeceer ³eesieséejeveboleer Le& mejmJeefle
IIIIIIIIIIIII
************

(ieg©oÊe veece)
efJeYeekeÀj efJe. }s}
s s (J³eeJeneefjkeÀ veece)
efµe#eCe: B.E.; B.Sc.
(Pune-1966,1967)
LL.B. (Mumbai-1986)
J³eJemee³e:DeefYe³eebe$f ekeÀer #es$eeleer} J³eJemLeeHeve,
Consultancy Services
DeY³eemet Je=Êeer, cesnveleer mJeYeeJe, µew#eefCekeÀ #es$eele meg³eµe, DeveskeÀefJeOe efJe<e³eeb®eer DeeJe[ Je l³eeb®es
®eewHesÀj Jee®eve, %eeveûenCe, ceveve Je ef®ebleve, efJe%eeve, DeefYe³eebe$f ekeÀer DeeefCe keÀe³eoeefJe<e³ekeÀ le%e

ieefCele, Keiees}µeem$e, peweJf ekeÀ efJe%eeve, ceeveJeJebµeµeem$e, pevegkeÀµeem$e, Yeewelf ekeÀµeem$e,

jmee³eveµeem$e, DeCegeJf e%eeve, DeefYe³eebe$f ekeÀer Fl³eeoer DeveskeÀ DeeOegevf ekeÀ efJe%eevemebyebeOf ele µeeKeeble
jme DeeefCe ieleer

cejeþermen Fbûepeer Je efnob er Yee<ee DeJeiele DeeefCe l³eeletve efJe%eeveeJ³eefleefjÊeÀ meeefnl³e, DeO³eelce,
³eesieµeem$e, GHeemevee Je YeÊeÀer, leb$eµeem$e, Þegelf e-mce=elf e GHeefve<eoeoer HeewJee&l³e De#ejJee*dce³e,
iet{Jeeo (Mysticism & Theosophy) Je leÊJe%eeve ³eebmen DeveskeÀ efJe<e³eeb®es DeekeÀ}ve

Hele¡e}er Je %eeveséejÒeCeerle Yeejleer³e ³eesieµeem$ee®es meÒee³eeseif ekeÀ DeY³eemekeÀ DeeefCe kegÀb [ef}veer
efme×cene³eesie ³ee efJe<e³ee®es veeLemeebÒeoeef³ekeÀ peeCekeÀej DeeefCe DeY³eemekeÀ

³eesieoe Þeer%eeveséejer ³ee ûebLee®³ee }sKekeÀe®ee ieg©

g mebÒeoe³e DeeefCe HejbHeje:
GURU SAMPRADAYA:
DeeefoveeLe-–GceeosJeer-ieesj#e-ieefnveer-efveJe=efÊe-%eeveosJe-mel³eece}veeLe-iegHleveeLe-kesÀmejerveeLe-
efµeJeoerveveeLeöJeemegoJs eeveboveeLe ³eebHeemetve ieg©¬eÀceeves ÒeeHle Pee}s}e veJeveeLe efme× mebÒeoe³e
INDEBTED TO PARAMPARAS OF:
ieew[Heeoer HejbHejsleer} Þeerceled Dee®ee³e& µebkeÀjYeieJelHeeo ³eeb®³eeHeemetve Òeme=le Pee}s}er
DeÜwleevebopeercenejepe ieefþle mel³eosJeevebo mejmJeefle HejbHeje

efvel³eevebo-cegÊeÀevebo DeJeOetleevebo mebkeÀuHeefme× HejbHeje

ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
 ßßßßßßßßßßßßßßßßßß ³eesieoe Þeer%eeveséejer ßßßßßßßßßßß]ßßßßßßß
³e$e ³eesieséej: ke=À<Cees ³e$e HeeLeex OevegOe&j:~
le$e ÞeerefJe&pe³ees YetefleOegJee veereflece&eflece&ced~~
(18-78) Þeerieerlee
Þeer %eeveséej ceeG}er, DeeUboer

efkebÀyengvee legce®eW kesÀ}W~ Oece&keÀerÊe&ve nW efme×erb ies}W~

SLe ceePeW peer Gj}W~ HeeF&keÀHeCe ~~18-1792~~

ne ûebLe keÀesCee}e DeHe&Ce keÀª!

ceeleeefHelee (meew.efJepe³ee-efJeÇ}), efoJebiele Helveer ef®e.meew.mvesn}lee, keÀv³ee - ef®e.meew.cebefpejer Je meew.Deefcelee DeeefCe
Heg$e ef®e.jepeWê ³eebvee
l³eeb®³ee ceeP³eeJej®³ee ÒesceeKeelej DeeefCe ûebLe}sKeveeme HejesHejer®es meene³³e kesÀuîeeyeÎ},
keÀer efce$e DeeefCe megËoebvee p³eebvee lees HeÀej DeeJe[}e Deens;
keÀer ce}e ieg©Jele Deme}s}s DeeHe}s ûebLe pemes keÀener ceeP³eemeeþer®e j®etve þsJe}s}s Deensle, DeMee ûebLekeÀejebvee;
ceeP³ee meebÒeoeef³ekeÀ DeeefCe HejbHejeÒeeHle ÞeermeÃgªbvee
keÀer DeeCeKeer keÀesCee DeveeefcekeÀebvee!
³ee meJee¥®³ee®e ËefomLe DemeCeeN³ee
Þeer%eeveséejmJeªHe peveeo&ve Þeerke=À<CeHejceelc³ee}e®e
³eesieoe Þeer%eeveséejer
ne ceePee ûebLe l³ee®³eeJejuîee Òesceeves DeeefCe YeeqÊeÀYeeJeeves ceeP³ee l³ee®³eeÒeefle®³ee mesJesÒeerl³eLe&
SkeÀ HetÀ} vee HegÀ}e®eer HeekeÀUer ³ee YeeJevesves l³ee®³ee®e Je®eveeJej Deemebyetve -
’He$eb Heg<Heb HeÀ}b lees³eb ³ees ces YekeÌl³ee Òe³e®íefle~ leonb YeÊe̳egHeËleceMveeefce Òe³eleelceve:~~9-6~~ieerlee~~“ -
ceer meeoj Þe×eHetJe&keÀ DeHe&Ce keÀjlees!!!
l³eeves lees ûenCe keÀjeJee Deved ce}e ke=ÀleeLe& keÀjeJes, ner®e l³ee®³ee ®ejCeer ÒeeLe&vee!!!
’lJeoer³e Jemlet ces ieesefJevo keÀjesefce lJeoHe&Ceced~~“
ceeG}erb®ee MejCeeiele -
ßßßßßßßßßßßßßßßß efJeYeekeÀj efJe. }s}s ßßßßßßßßßßßßßßßß
 ~~ß vecees peer DeeÐee~ JesoÒeefleHeeÐee~ pe³epe³e mJemebJesÐee DeelceªHee~~

³eesieoe
Þeer%eeveséejer
Þeerke=À<Ce Hejceelc³eeves ieerleeK³eeveÒemebieer OJeefvele kesÀ}suîee iet{ieYe& YeefÊeÀjmeHetCe& F&éejÒeefCeOeeveeOeeefjle ³eesiee®es
Þeer%eeveséejceeG}eRveer pes Deblejbie jnm³e Þeer%eeveséejerle ÒekeÀì kesÀ}s Deens, l³ee®es meefJemlej meìerHe GodIeeìve

efHeb[W efHeb[e®ee ûeemeg~ lees ne veeLemebkesÀleer®ee obµeg~ Heefj oeTefve ies}e GÎsµeg~ ceneefJe<Ceg~~6-293~~
le³eeb OJeefvelee®eW kesÀCeW mees[tefve~ ³eLeeLee&®eer Ie[er Pee[tefve~ GHe}efJe}W c³eeb peeCegveer~ ûeenerkeÀ Þeesles~~294~~

Þeer%eeveséejeb®³ee HebLejepe DeeefCe DeYebieebleer} YeefÊeÀ³eesiee®es kegbÀ[ef}veerµeefÊeÀjnm³e

%eeveséejer®³ee DeY³eemeeme Del³eble GHe³egÊeÀ Deµeer ûebLeeceeieer} YetefcekeÀe

DeeefCe SkeÀe ³eesi³ee®es DeelceJe=Êe ns YetefcekesÀ®es HeefjefµeäelcekeÀ ÒekeÀjCe
%eeveséejerleer} YeefÊeÀ³eesie, HebLejepe, keÀce&³eesie Je %eeve ³ee efJe<e³eeb®es meefJemlej efJe<e³eJeej efJeJes®eve
kegbÀ[ef}veerµeefÊeÀJej DeeOeeefjle }³e³eesiee®es µeem$eµeg× DeevegYeefJekeÀ efJeJejCe

%eeveséejer®³ee meJe& DeesJ³eebJej DeveskeÀ ûebLeebOeejs efJe<e³eJeej efJeJes®eve DeeefCe ieerles®³ee DevegjesOeeves l³eeb®ee efJe®eej
Þeer%eeveséejeb®eer leÊJe%eeve DeeefCe ³eesieefJe<e³ekeÀ YetefcekeÀe DeeefCe l³eeb®³ee mebpeerJevemeceeOeer®es jnm³e

Dece=leevegYeJeeleer} ÒekeÀjCeeb®ee DeeefCe %eeveosJeeb®³ee Deboepes 300 DeYebieeb®ee efJe<e³emeboYee&vegmeej DeeJeµ³ekeÀ lees meceeJesµe DeeefCe efJe®eej
Heele¡e}³eesiemet$es, veejoYeefÊeÀmet$es, Þeerceled µebkeÀje®ee³e& YeieJelHeeo ³eeb®es ³eesieleejeJe}er, meeQo³e&}njer, efJeJeskeÀ®et[eceefCe, DeHejes#eevegYetefle,
Heb®eerkeÀjCe DeeefCe ieerlee Je ye´ïemet$eYee<³e, SkeÀveeLeer YeeieJele ³eeb®es efJe<e³e mecepeeJetve osC³eemeeþer meg³eesi³e GHe³eespeve DeeefCe meboYe&

%eeveséejYeÊeÀ DeeefCe meJe&meeceev³e YeeefJekeÀ, µeefÊeÀHeele meebÒeoeef³ekeÀ, ³eesie DeeefCe YeefÊeÀceeieea³e,DeveskeÀeveskeÀ HebLeeb®es DeeefCe GHeHebLeeb®es HeefLekeÀ
meeOekeÀ, ie=nmLe,JeeveÒemLeer, mebv³eemeer, ³eesieer HeejceeefLe&keÀ, YeieJebleeb®es YeÊeÀ Deµee DeO³eelcee®³ee ceeiee&Jeªve Jeeì®ee} keÀjCeeN³ee
DeeefCe keÀª Feq®íCeeN³ee meJee¥vee DeeefCe %eeveséej Jee*dce³ee®³ee efpe%eemet DeeefCe ÒeeceeefCekeÀ DeY³eemekeÀebvee
DeeJeµ³ekeÀ les mebHetCe& ceeie&oµe&ve keÀjCeeje DeHetJe& ûebLe

}sKekeÀ: efJeYeekeÀj efJe. }s}s (mJeeceer ³eesieséejevebo)

ceeIe µeg.4 µe kesÀ1933 ieCesµepe³ebleer
meesceJeej efo.07.02.2011 ³eesieséej kegÀìerj,Je=boeJeveOeece
 ³eesieoe
Þeer%eeveséejer
ÒeLece Yeeie (4 Yeeieeleer})

ûebLeHeefj®e³emkebÀOe
ûevLeeceeieer} YetefcekeÀe : ieerlee Je %eeveséejer : ³eesie DeeefCe leÊJe%eeve (³eesieoe Þeer%eeveséejer 2)
Heefjefµeä:SkeÀe ³eesi³ee®es DeelceJe=Êe: (1-81) : SkeÀe veeLeefme׳eesi³ee®es DeelceJe=Êe (³eesieoe Þeer%eeveséejer – 1)
ÒeLece mkebÀOe::HetJe&jbie:: (Gvces<e:1-1 -7) (1-119)
Gvces<e:1-1:efJe<e³eÒeJesµe-1: (1-22) ieerlee Je %eeveséejer:
Gvces<e::1-2:efJe<e³eÒeJesµe-2: (23-37)
Gvces<e:2:DeelceªHee meÃgª: (38-60)
ÒeLece Heefj®e³e
Gvces<e 3:ef®eefÜ}eme: (61-79) (³eesieoe Þeer%eeveséejer 3)
Gvces<e:4:ye´ïeefJeÐee Je ³eesieµeem$e: (80-82)
Gvces<e:5:%eeveosJeeb®eer YetefcekeÀe: (83-94 )
Gvces<e:6:Þeerieerlee Je Heele¡e}³eesie: (95-109)
Gvces<e:7:ieerlee Je %eeveséejer Heefj®e³e: (109 - 119)
--------------------------------------------------------------
efÜleer³e mkebÀOe::³eesiemeeOevee::(Gvces<e 8-15)
IIIIIIIIIIIII
Next Part Gvces<e(8):HebLejepe:(120-139) ieerlee Je %eeveséejer :
Gvces<e:9-1:%eeveiegCe}#eCes-1:(140-160)
Gvces<e::9-2:%eeveiegCe}#eCes-2: (161-182) ³eessiemeeOevee
Gvces<e 10:De%eeve}#eCes (1): (183-185)
Gvces<e 11:Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve: (186-193) (³eesieoe Þeer%eeveséejer 4)
Gvces<e 12:De%eeve}#eCes (2):(194-206)
Gvces<e:13:owJeemegjmebHeefÜYeeie: (206-209)
Gvces<e:14:owJeer mebHeoe:(210-224)
Gvces<e::15::Deemegjer mebHeoe:(225-242)
 1
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
ieerlee Je %eeveséejer: ÒeLece Heefj®e³e (³eesieoe Þeer%eeveséejer 3)]
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
²
:::³eesieoe Þeer%eeveséejer:::
:efJe<e³eJeej mebef#eHle Deveg¬eÀceefCekeÀe:
²
::ûebLeHeefj®e³emkebÀOe::

ûevLeeceeieer} YetefcekeÀe: (i-xxxxi)

SkeÀe veeLeefme׳eesi³ee®es DeelceJe=Êe (³eesieoe Þeer%eeveséejer-1)
HetJe&jbie:%eeveséejer DeeefCe ceer: • meble Þeer%eeveséej, %eeveosJeer DeeefCe ceer:}sKeveejbYe - i • %eeveséejer®ee HejermemHeµe& - ii • ûebLe ceePes iegª
-iii • %eeveséejer®eer ÒeceeCeÒele Je DeesJ³eeb®ee DevJe³eeLe& -iv • ûebLeebleer} efJe<e³eevegyebOe, %eeveséejer®³ee cetU DeesJ³ee osC³eeceeieer} keÀejCe-v
• ceO³ejbie-1:Yeejleer³e leÊJe%eeveÒeCee}er:ieerlee-%eeveséejer ³eeleer} leÊJe%eeveefJe®eej:ieerlesleer} leÊJe%eeve efJe®eej -vi • Yeejleer³e leÊJe%eevee®eer
DeesUKe -vii • mecevJe³e -xiii • veeefmlekeÀ oµe&vess DeJewefokeÀ celes -xix • peerJee®es mJeªHe -xx • yeew×cele Je ieerlee, Yeejleer³e leÊJe%eeve
efJe<e³ee®ee meceejesHe-xxiii • ceO³ejbie-2:JeemleJeJeeo:efJe%eeve Je oµe&ves:Heeef½eceel³e leÊJe%eeve, DeeOegefvekeÀ efJe%eeve Je Yeejleer³e
DeO³eelceµeem$e:Realism Je Surrealism-xxiv • pewJeµeem$eer³e ketÀìÒeµve -xxvi • JeemleJelee (Reality) -xxvii
•efJe%eeve Je oµe&ves, ³eesiepe ÒeceeCe Je Surrealism -xxviii • GÊejjbie:ieerlee Je %eeveséejerleer} leÊJe%eeve Je ³eesie:ieerlee Je %eeveséejer:
³eesie DeeefCe leÊJe%eeve:³eesieµeem$ee®ee efJe®eej -xxx • Heele¡e} ³eesiemet$es, ieerlee - %eeveséejer Je ³eesiemet$es -xxxi • ieerlesceeieer} ³eeweif ekeÀ
¢efäkeÀesve,ieerlesleer} ÒeefleHeeÐe ³eesie Je leÊJe%eeve -xxxii • kegÀC[ef}veer Je ieerles®ee ³eesie -xxxiv • %eeveséejeb®es leÊJe%eeve Je ³eesieÒeCee}er -
xxxv • De#ejieCesµee®es ªHekeÀ -xxxvi • DeveskeÀevleJeeo -xxxvii • %eeveséejeb®eer mJeleb$e Òe%ee-xxxviii • %eeveosJeeb®eer mecevJe³e
o=äer- xxxix • meceejesHe-xxxxii
ieerlee Je %eeveséejer: ³eesie DeeefCe leÊJe%eeve(³eesieoe Þeer%eeveséejer -2)
Heefjefµeä:SkeÀe ³eesi³ee®es DeelceJe=Êe: (1-81)

• ³eesieevegYetleeR®es Òel³e#e ÒeceeCe -1 • keÀesCee SkeÀe ³eesiemeeOekeÀe®es DevegYeJe -4 • ieerlee DeeefCe ceer -8 • Òe%eemHeµe& -10
• mebef®eleoµe&ve -12 • ³eesieoe Þeer%eeveséejer -18 • HetJe&mebef®ele -25 • ³eesieekeÀ<e&Ce -26 • G®®e DeeO³eeeqlcekeÀ DeJemLee -34
• efJenbiece ceeie& -Òe®eef}le meb%ee (megOeeefjle leÊeÀe)- 41 • Deelc³ee®es lespeesoµe&ve -46 • ³eesieefJe%eeve -49 • SkeÀveeLeer YeeieJele
-50 • mebpeerJevemeceeOeer -55 • Ye´cejiegbHeÀe DeeefCe menñeo} ³eeb®eer meeHes#e mLeeves -61 • ’Pee}s meejs ÒekeÀeµe ÒekeÀeµe“-64
• ³eesieHeLeeyeeyele®es Debeflece cele -71 • meiegCe meekeÀejeletve efveie&gCe efvejekeÀejekeÀ[s -72 • efvejbpevee®eer DeesUKe -74 • DeelceJe=Êee®ee
Debeflece ®ejCe -75 •’keÀ[e[}er Jeerpe efvejbpeveeR pesJneb“-77 • ceePeer ceveer<ee-78 • Heef½eceHeLe mLeeves Je µetv³es / osnmebkesÀle /
meceeefOe / cegÊeÀer-80 • efJeefJeOe ³eesieceleebvegmeej ³eesie®e¬eÀmLeeves-81
ieerlee Je %eeveséejer: ÒeLece Heefj®e³e (³eesieoe Þeer%eeveséejer 3)
ÒeLece mkebÀOe::HetJe&jbie:: (Gvces<e:1-1 -7) (1-119)

Gvces<e:1-1:efJe<e³eÒeJesµe-1: (1-22)
• ke=ÀHee -1 • efve:Þes³emeÒeeHleer - 6 • DeܳeYeÊeÀer -11 • megke=ÀHes®es JewYeJe -13 • ieerlee-%eeveséejer®es ceefnceeve-14 • Þeerieerles®eer
LeesjJeer -15 • ’ß HetCe&ceo:“-16 • DeÜwleelcekeÀ YeÊeÀer -18 • HejceYeÊeÀer -20• osJeYeÊeÀeb®es efce}ve -21

³eesieoe Þeer%eeveséejer ûebLeHeefj®e³emkebÀOe

efJe<e³eJeej mebef#eHle Deveg¬eÀceefCekeÀe 2

Gvces<e::1-2:efJe<e³eÒeJesµe-2: (23-37)
• ieerlee DevegyebOe -23 • ieerles®eer megmesJ³elee-24 • ieerleesHeosäe Þeernjer -26 • Þeernjer®es efJeYeteflecelJe -27 • Þes³emkeÀj Oece&
keÀesCelee -30 • YeieJeoeJeleejeb®es Òe³eespeve -31 • mebleeb®es keÀe³e& -32 • ieerlesleer} ³eesiee®ee Heefj®e³e -33 • jeieÜs<eeb®es ceesnmeece´ep³e -35
Gvces<e:2:DeelceªHee meÃgª: (38-60)
• ieg©efµe<³eeb®es jnm³e -38 • ’cepe Ëo³eeR meÃg©“-38 • ’efce³eeb Jebefo}e Þeerieg©ef®e“-40 • pe³e veebJee®ee Fefleneme -40
• HejceeLee&®eer pevceYetceer -42 • DeelceªHe ÞeermeÃgªb®eerr ke=ÀHee -44 • ieerleeK³eevee®eer efJeµes<elee -47• ’Yee<³ekeÀejebleQ Jeeì Hegmeleg“ -49
• Þeerieerlee HetJe&Keb[ -49 • ieg©oµe&ve -51 • Þeerieg©YeÊeÀer -53 • Þeerieg©ke=ÀHesves ûebLeefveefce&leer -59
Gvces<e 3:ef®eefÜ}eme: (61-79)
• ef®eefÜ}emeJeeo -61 • ieg©mebmlegleer -62 • HeeomesJee -63 • ef®eodYe´cejªHekeÀ -66 • %eeveosJeeb®³ee leÊJe%eevee®eer ceeb[Ceer -67
• iegªbJejer} Flej ªHekesÀ -68 • Þeeriegªb®es ³eLeeLe& mJeªHe -73 • Hemee³eoeve • ceeG}er®eer efoJ³eece=leOeeje -78
Gvces<e:4:ye´ïeefJeÐee Je ³eesieµeem$e: (80-82)
• DeO³eelceefJeÐee -80 • ieerles®es ceev³eJej ìerkeÀekeÀej - 80 • mebleeb®es Je iegªb®es keÀle&J³e -82
Gvces<e:5:%eeveosJeeb®eer YetefcekeÀe: (83-94 )
• %eeveséejeb®eer Þe×emLeeves -83 • ieerles®ee GHeesodIeele -86 •’ßkeÀejmJeªHee“-87 • efme×Òe%ee-88 • ieg©ke=ÀHee -89
• veeLeHebLee®ee Jeejmee -91 • ³eesieefJe<e³eÒeJesµe -93
Gvces<e6:Þeerieerlee Je Heele¡e}³eesie: (95-109)
• ’³eesieef½eÊeJe=efÊeefvejesOe:“-95 • ³eesieebies -96 • Deemeve Je ÒeeCee³eece -97 • Òel³eenejeoer Debies -98 • %eevesµeeb®es Òel³eenejefJe<e³ekeÀ
ceeie&oµe&ve -99 • ³eesieefµeKej -101 • $eÝlebYeje Je kegbÀ[ef}veer - 104 • F&éejÒeefCeOeeve -106 • ’lem³e Jee®ekeÀ: ÒeCeJe:“ö107
• ³eesieefme×er -107
Gvces<e:7:ieerlee Je %eeveséejer Heefj®e³e: (109 - 119)
• ieerles®ee DeO³ee³eiele efJe®eej -110 • 109DeesJ³eeletve %eeveséejermeej:efvel³eHeeþ %eeveséejer -111
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
X ieer³e lmkebeeÀOe::³ees
XXXXXXXXXXXXXXXXX Je %eeveséejer: Next Part
::efÜleer iemeeOevee::(Gvces<e 8-15) (120 - 242)
ieerlee Je %eeveséejer : ³eessiemeeOevee (³eesieoe Þeer%eeveséejer - 4)
Gvces<e(8):HebLejepe:(120-139): • ieerles®es cece& -120 • Deäebieeoer ³eesieeb®ee DevegyebOe -120 • Deemeve-cegêe-yebOe -123
• ieesj#eceles DeeOeejeoer -125 • ³eesiemeeOeveemLe} -127 • yewþkeÀ -128 • HebLejepee®es efJeµes<elJe -129• ³eceefve³eceeoer
-132 • Deenej efJenej -134 • Yeejleer³e oµe&veeb®es Jewefµeäîe -134 • ³eesieeefOekeÀej -136 • ieesj#eefJejef®ele efme×efme×evleHe×efle:
®e¬eÀefJeJejCee®ee leÊeÀe -139
Gvces<e:9-1:%eeveiegCe}#eCes-1:(140-160): • DeäeoµeiegCe -140 • DeceeefvelJeeoer }#eCes -140 • efJemle=le efveªHeCe -
142 • Deefnbmee -143 • cevee®es cenÊJe -149 • HeÀ}efve<HeÊeer -150 • efveªHeCee®es met$e -150 • ÜbÜjeefnl³e -152
Gvces<e::9-2:%eeveiegCe}#eCes-2: (161-182): • HebLejepeeleer} Deäebie³eesieefveoxµe -161 • %eeveséejer®³ee DeY³eemee®eer HetJe&le³eejer
- 164 • ieesj#eefJe®eej -165 • meiegCeesHeemevee - 166 • Deelcejleer -168 • DeHejes#eevegYetefle - 168 • DeHejes#eevegYetefle Je
Deä ³eesieebies -169 • Jewjei³eeoer }#eCes -170 • pevceeoer oes<e}#eCes -172 •DeveemeÊeÀer F.}#eCes -176 • keÀener cenÊJee®eer
HejceeLe&}#eCes -178
Gvces<e 10:De%eeve}#eCes (1): (183-185)
• De%eeve -183 • ceeveobYeeoer }#eCes -183
Gvces<e 11:Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve: (186-193)
• iegª -185 • Heb®eµ}eskeÀer -185 • DeܳelJe -187
Gvces<e 12:De%eeve}#eCes (2):(194-206)
• Deµegef®elJeeoer }#eCes -194 • J³eefYe®eejer YeÊeÀer F.}#eCes •’Heoe®eer keÀesj ve meb[er“ -205

³eesieoe Þeer%eeveséejer ûebLeHeefj®e³emkebÀOe

3 efJe<e³eJeej mebef#eHle Deveg¬eÀceefCekeÀe

Gvces<e:13:owJeemegjmebHeefÜYeeie: (206-209)
• %eeveesHee³e -206 • efÜefJeOe mebHeoe -207
Gvces<e:14:owJeer mebHeoe:(210-224)
• DeYe³eeoer owJeer mebHeoe:DeYe³e-210• oeve³e%eleHeeoer -211 •DeHewµetv³eeoer owJeer iegCe:DeHewµetv³e
Gvces<e::15::Deemegjer mebHeoe:(225-242)
• Deemegjer mebHeoe}#eCes:De%eevee®³ee mene Ssée³e&jeµeer -225 • owJemegjmebHeefÊe -228 • Deemegjer meie& - 228 • Deemegjeb®es
DeJeiegCe -229 •Deemegjer mebHeoeHeÀ} -237 • DeOeesieleer ìeUC³ee®ee GHee³e -239 • meceejesHe -241
xxxxx
____________________________________________________________________________

::le=leer³emkebÀOe::efJeéeJ³eeHeej::(Gvces<e 16-22) (243-343)

PART " (FUTURE BOOK PARTS 2, 3 and 4)

Gvces<e::16:Òeke=ÀefleefJe®eej:(243-254)
• ÒeemleeefJekeÀ -243 • efJeéemebkeÀuHevee - 243 • Hele¡e}eR®ee Ye´ebleoµe&veefJe®eej -245 • SkeÀleÊJeevegmebOeeve -245 • Òeke=Àefle
Je ef®eefÜ}eme -247 • cee³es®es mJeªHe -251
Gvces<e::17:Depe&vg ee®es meHleÒeµve:(255-261)
• ÒeemleeefJekeÀ -255 • He=®íeµeceve -256 • HebLejepeefveoxµe -261
Gvces<e::18:::ieerlesleer} ³e%ee®es mJeªHe::(262-272)
• ³e%ee®ee efJe®eej -262 • ³e%emebkeÀuHevee -263 • ³e%ee®ee iet{ DeLe& -265 • ³eesieleejeJeef} -265 • ³e%eÒekeÀej - 267
• %eeve³e%e -269 • DeJeieleer®es keÀejCe Je l³eeJejer} GHee³e - 271
::Gvces<e::19-1:#es$e#es$e%eefJe®eej-1:(273-279)
• ÒemleeJevee -273 • #es$e#es$e%e efveCe&³eeHeesìer nesCeejs JeeoefJeJeeo - 274 • ÞeerieesHee}eb®es cele -278 • leÊJeeb®³ee JeieeakeÀjCee®eer
Hegvej&®evee Je leÊeÀs-282 • #es$eJeCe&ve(1) - 281 • cevee®es cenÊJee®es mLeeve -285 • ceve Je megOeeefjle ye´ïeeb[Je=#e -286
• #es$eJeCe&ve(2) -287 • veeLemeebÒeoeef³ekeÀ ³eesie HeefjYee<ee-288 • ®eslevee Je kegbÀ[ef}veer µeÊeÀer-289
Gvces<e:19-2:#es$e#es$e%eefJe®eej-2:(290-306)
• Heb®eerkeÀjCe -290 • DeeefoµebkeÀje®ee³ee¥®ee ÒekeÀjCeûebLe - 290 • Heb®eerkeÀjCe keÀesäkeÀ ¬eÀ.3 Je 4-291 - • Heb®eerkeÀjCe Je
ye´ïeeb[e®ee JebµeJe=#e-292: • ieesj#ecele -kegbÀ[ef}veerµeÊeÀer-293 • efHeC[efJe®eej:veeLeeIej®eer G}ìer KetCe -293 • keÀeeqµcejer
µewJecele - 294 • #es$eJeCe&ve(3) - 295 • #es$e%eefJeYeeie(1) -296 • #es$e%eefJeYeeie(2) - 298 • ef®eefÜ}eme:ef®eefÜ}emee®eer
DeesUKe - 305
Gvces<e:20:Òeke=Àefle-Heg©<eefJe®eej:(307-313)
• ÒeemleeefJekeÀ -307 • mee±îe leÊJe%eeve -309 • Òeke=Àleer®es keÀle&=lJe -311 • Heg©<e -313
Gvces<e::21::#es$e-#es$e%eefJe®eejmeej:(314-324)
• ÒeemleeefJekeÀ:Òeke=Àefle-Heg©<eefJe®eej-314 • meeOeveeceeie& - 314 • #es$e-#es$e%eefJe®eejmecevJe³e -315 • YetleÒeke=Àleer®ee Deble -321
• GHemebnej -323
Gvces<e::22:ef$eiegCece³eer Òeke=Àefle:(325-343)
• Demebiemebie -325 • YetleeslHeÊeer - 327 • peiele - 330 • ef®eefÜ}eme - 331 • ef$eiegCe -333 • DeblekeÀe}®eer ieleer -
337 • ceneefme×eble -342

::®elegLe& mkebÀOe::GHeemeves®³ee KeeCeeKegCee:: (Gvces<e 23les 25) (344 -387)

Gvces<e:23:iegCeeleerleoµe&ve:(344-353)
• iegCeeleerleoµe&ve -344 • iegCeeleerle }#eCes -346 • DeJ³eefYe®eejer YeÊeÀer -349
(CONTINUED ON PG 411)

³eesieoe Þeer%eeveséejer ûebLeHeefj®e³emkebÀOe

 YOGI SAINT
SHRI DNYANESHWAR

³eesieer Þeer%eeveséej
 ieerlee Je %eeveséejer : ³eessiemeeOevee (³eesieoe Þeer%eeveséejer - ef4)
³eesieoe Þeer%eeveséejer Üleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

² HebLejepee®es efJeµes<elJe:HebLejepee®eer Òeew{er-129

’vee Deeefoieg© µebkeÀje“-130
ceneHeg©<eeb®es keÀe³e& Je mebosµe
::efÜleer³e mkebÀOe:: ’efpe³eW ceeieeA®eeb keÀeHe[er~ censµeg DeePegefve~~“ -131
%eeveséejerYej Hemej}s}e HebLejepe
::³eesiemeeOevee:: ’³eesie³eeieefJeefOe~ ³esCeW veesnW efme×er~~“
(Gvces<e 8-15) (He=.¬eÀ.120 les 242) ³eceefve³eceeoer:³ece Je efve³ece HegveefJe&®eej-132
Deefnbmee F.³ece
õõõõõõõõõõõõõö µeew®eeoer efve³ece
Gvces<e ¬eÀ. efJe<e³e He=.¬eÀ. F&éejÒeefCeOeeve
õõõõõõõõõõõõõö ³eesiee®eer yee¿eebies -133
ieerlesleer} oesve ceeie&
8 HebLejepe 120 HebLejepe Je ³eceefve³ece
9-1 %eeveiegCe}#eCes-1 140 Deenej efJenej:³eesi³ee®ee Deenej-134
9-2 %eeveiegCe}#eCes-2 161 Yeejleer³e oµe&veeb®es Jeweµf eäîe:Yeejleer³e oµe&veeb®ee DeY³eeme
10 De%eeve}#eCes-1 183 Hegvepe&vcee®ee efme×eble-135
11 Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve 186 DeHeefjûene®es HeÀ}
12 De%eeve}#eCes-2 194 ³eesieeefOekeÀej: ³eesieeY³eemeemeeþer Hee$elee-136
13 owJeemegjmebHeefÜYeeie 206 meeceev³e meeOekeÀebmeeþer ³eesie:ceeG}eR®eer efveªHeCeµew}er Je
14 owJeer mebHeoe 210 HebLejepe-137
meeceev³e meeOekeÀ, HebLejepe Je ieg©ÒeeHleer-138
15 Deemegjer mebHeoe 225
meeOekeÀebvee met®evee
ieesj#eefJejef®ele efme×efme×evleHe×efle:®e¬eÀefJeJejCee®ee leÊeÀe-139
ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
² Gvces<e:8
ieerlee:
Gvces<e(8)::HebLejepe (120-139) 3:26
5:27,28
6:11,16,17,44,45
ieerles®es cece&:ieerles®es jnm³e-HebLejepe-120 %eeveséejer:
Deäebieeoer ³eesieeb®ee DevegyebOe:HebLejepe Je Heele¡e}³eesie 5:151-160
’DeJ³eÊeÀemeÊeÀ®eslemeeced“-122 6:53-60,153-160,163-191,192-199,201-
HejceYeÊeÀer®ee meesHee ceeie&-123 206-211,291,292,310,320-323,328-
Deemeve-cegêe-yebOe:ieesj#eceles Deäebie³eesie 343,345-353
Jeýeemeve-124 11:110
ieerles®es Deemeve-125 12:158-169,174
13:825,826
ieesj#eceles DeeOeejeoer:DeeOeej Je ®e¬esÀ 18:1130-1134, 1221-1223,1809
DeekeÀeµe®e¬eÀ Hee.³ees.met.:
}#³e Je ¢äer-126 2:12,39
³eesiemeeOeveemLe}:’µeg®eew osµes“-127 3:18
³eesiemeeOeves®es mLe} 4:9
yewþkeÀ: yewmekeÀe Jee Deemeve-128 efme.efme.He.:
’keÀªefve meÃg©mcejCe~ DevegYeefJepes~~“ 2:32-34

³eesiemeeOevee
 ieerlee Je %eeveséejer: ³eessiemeeOevee (³eesieoe Þeer%eeveséejer-4)
³eesieoe Þeer%eeveséejer 120
² DeO³ee³eer Þeerke=À<Ce ieerlesÜejs cnCeleele keÀer:
efÜleer³emkebÀOe:::³eesiemeeOevee
õõõõõõõõ
Gvces<e 8::::::HebLejepe
² O³es³e þsJeCeeje DeeefCe F®íe, Ye³e Je ¬eÀesOe ³eebeJf ejefnle DemeCeeje cegveer ne
ieerles®es cece&::::
ieerles®es jnm³e - HebLejepe
’les<eecenb meceg×lee&.......(12-7)“ ns meiegCeO³eeve³eesi³eebme
efo}s}s Þeerke=À<CeJe®eve }#eele IesTve®e lees ³eesie meeO³e keÀjC³ee®eer
meeOeveieeLee Þeer%eeveosJeebveer %eeveséejer®³ee meneJ³ee DeO³ee³eer ÒekeÀì kesÀ}er
Deens. kegbÀ[ef}v³eefOeÿerle, ieg©Heefoä, }³eÒeOeeve, meecejm³eelcekeÀ,
meiegCeO³eeve³eesie ne®e Òel³e#e DevegYetleer ÒeeHle keÀjC³ee®ee %eeveosJeer®ee
SkeÀcesJe meeOeveceeie& nes³e. ne ceeie& cnCepes®e Þeerke=À<Ceebveer ieerlesÜejs ÒekeÀì
kesÀ}s}s ieg¿e nes³e, Demes oµe&Jele %eeveosJeebveer cnì}s Deens keÀer:
efHeb[W efHeb[e®ee ûeemeg~ lees ne veeLemebkesÀleer®ee obµeg~
Heefj oeTefve ies}e GÎsµeg~ ceneefJe<Ceg~~6-291~~
Þeerieerles®ee jnm³eHetCe& ³eesieceeie & lees ne®e nes³e pees Þeerke=À<Ceebveer
ieerlesYej iegbHetÀve meebefiele}e Deens. l³ee OJeefvelee®es kesÀCeW Þeer%eeveosJeebveer
KeN³ee ûeenerkeÀ Þeesl³eebmeeþer DeeHeuîee meneJ³ee DeO³ee³eeJejer} Yee<³eeblejer
GHe}Jetve oeKeefJe}s Deens. cnCetve les cnCeleele:
les³eeb OJeefvelee®eW kesÀCeW mees[et vf e~ ³eLeeLee&®eer Ie[er Pee[tevf e~
GHe}efJe}er efce³eeb peeCetefve~ ûeenerkeÀ Þeesles~~6-292~~
ne®e ³eesieceeie& DeeefoveeLeÒeCeerle Demetve efJe<CegªHeer celm³eWêeme ÒeeHle
Pee}e Je lees®e ieg©HejbHejsves Þeer%eeveosJeebHe³e¥le ®ee}le Dee}e. DeeefoveeLe
les efJe<Ceg (celm³esbê) Deµeer HejbHeje }eYe}s}e ne ³eesieceeie& cnCetve®e
ceneefJe<Ceg cnCepes Þeerke=À<Ceebveer ieerlesle ÒeefleHeeo}s}e ³eesieceeie& nes³e,
Demes Þeer%eeveosJe OJeefvele keÀjleele. Demees.
Deäebieeoer ³eesieeb®ee DevegyebOe::::
HebLejepe Je Heele¡e}³eesie
³ee efJe<e³ee®ee Heg{s efJe®eej keÀjC³eeHetJeea Þeerieerleebleie&le meneJ³ee
DeO³ee³eeleer} O³eeve³eesie DeLeJee DeY³eeme³eesie ³eeb®ee Heele¡e}³eesie Jee
Deäebie³eesie ³ee®³eeµeer keÀmee mebyebOe Deens, ns DeY³eemeCes Gef®ele þjs}.
ne mebyebOe mHeä nesC³eemeeþer l³ee efJe<e³eeJejer} met®ekeÀ Demes ieerleeµ}eskeÀ
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:8::HebLejepe
Je %eevesµeeb®³ee keÀener DeesJ³ee Heent ³ee. ³eesieefJe<e³ee®ee ÒeejbYe keÀjle Heeb®eJ³ee
mHeµee&vke=ÀlJee yeefnyee&¿eeb½e#eg½ewJeevlejs Ye´gJees:~
ÒeeCeeHeeveew meceew ke=ÀlJee veemeeY³evlej®eeefjCeew~~5-27~~
³eleseqvê³eceveesyegef×ce&gefveceex#eHeje³eCe:~
efJeieles®íeYe³e¬eÀesOees ³e: meoe cegÊeÀ SJe me:~~5-28~~
’yee¿e efJe<e³eeb®ee yeensj®e l³eeie keÀªve; ¢äer Ye´tceO³eele efmLej
þsJetve Je veeefmekesÀletve efJe®ejCeeN³ee ÒeeCe Je DeHeeveeme mece keÀªve; p³eeves
Fbeêf ³es, ceve Je yeg×er ³eebvee efpebkeÀ}s Deens Demee, cees#eÒeeHleer ns®e peerJevee®es
efvejblej cegÊeÀ®e Demelees.“
³eeJej %eeveosJe cnCeleele:
leNneR Jewjei³ee®esevf e DeeOeejW~ efpeneR efJe<e³e oJe[tevf e yeeefnjW~
µejerjeR SkebÀojW~ kesÀ}W ceve~~5-151~~
menpeW efleneR mebOeer YesìeR~ pesLe Ye´tHe}ÁJeeb He[s ieebþeR~
lesLe Heeefþceesjer efoþer~ Hee©Keesefve³ee~~152~~
meeb[tefve oef#eCe Jeece~ ÒeeCeeHeevemece~
ef®eÊeWmeeR J³eesce-~ ieeefce³eW keÀefjleer~~153~~
’osnele Demeleebvee®e peerJevcegÊeÀ ye´ïelJeeme Heesnes®e}s}s Demeleele.
³eesieeves ns meeO³e nesles. Jewjei³ee®³ee peesjeJej Deble:keÀjCeeleer} efJe<e³eJe=Êeer
GHeìtve keÀe{tve l³eebvee mecetU µejerjeyeensj HesÀketÀve ÐeeJes. cevee®³ee Je=Êeer
SkeÀeûe keÀjeJ³ee. F[e, efHebieUe Je meg<egcvee ³ee ³eesievee[îee Dee%ee®e¬eÀele
³esTve efceUleele. YegJe³ee pesLes efceUleele, l³ee efþkeÀeCeer ns ®e¬eÀ Demeles.
l³ee efþkeÀeCeer GHeÀjeìer ¢äer (Debleo&=äer) keÀªve O³eeve keÀjeJes. F[e-
efHebie}e ³eeletve JeenCeejs ÒeeCe Je DeHeeve ³eeb®ee meg<egcvesle ÒeJesµe keÀjeJee.
kegbÀ[ef}veerme peeieJetve TOJe&mLe keÀjeJeer DeeefCe efle}e cetOv³ee&keÀeµeele
IesTve peeJes. efle®³eeyejesyej DeeHeesDeeHe®e ef®eÊe (ceve) Je HeJeve
(ÒeeCe) ns n er ieieveele peeTve Hees n es ® eleele. les L es l³eeb ® ee
}³e keÀjeJee.“
lesLe pewmeeR jL³eesokeWÀ mekeÀ}s~b IesTefve iebiee mecegêeR efce}W~
ceie SkewÀkeÀ Jesie}W~ efveJe[tb ve³es~~5-154~~
lewmeeR JeemeveeblejeR®eer efJeJeb®evee~ ceie DeeHewmeeR Hee©Kes Depe&vg ee~
peQ Jes}eR ieieveeR }³ees cevee~ HeJeveW keÀerpes~~155~~
pesLe ns mebmeejef®e$e Gceìs~ lees cevees©Heg Heìg HeÀeìs~
pewmeW mejesJej Deeìs~ ceie Òeeflecee veeneR~~156~~
lewmeW ceveHeCe cego} pee³eW~ ceie DenbYeeJeeefokeÀ keWÀ Deens~
cnCeewefve µejerjWef®e ye´ïe nes³es~ DevegYeJeer lees~~157~~
’cnCepes ceie p³eeÒeceeCes Flemlele: OeeJeCeeN³ee meJe& pe}ÒeJeenebvee
DeeHeu³eele meeceeJetve IesTve iebiee mecegêer efceUe}er keÀer l³ee JesieJesieȳee
ÒeJeenebvee mecegêentve efYeVe Demes DeefmlelJe Gjle veener, l³eeÒeceeCes Jeemeveebvee
DeefmlelJe Gjle veener. p³eeJej ns mebmeejef®e$e Gceìles, lees Heì cnCepes
³eesieoe Þeer%eeveséejer
ceve! lees pesJne HeÀeìlees, l³eeJesUer pemes mejesJej Deeì}s keÀer l³eeleer}
Òeefleefyebyes HeCe veenerµeer nesleele, l³eeÒeceeCes ceve:Heì}eJej Gceì}s}s
mebmeejef®e$e HeCe veenermes nesles. ceve®e pesLes Demes }³e HeeJetve DeefmlelJenerve
nesles, lesLes l³ee®³ee DeeÞe³eeves jenCeejs DenbkeÀejeoer keÀmes Gjleer}! l³eeJesUer
ceie SkeÀ®e SkeÀ DeJemLee Gjles - leer cnCepes lees ³eesieer Heg©<e osnOeejer
Demeleebvee®e osnemekeÀì Hejye´ïe neslees!“
DeecneR ceeieeb nve meebefiele}W~ peQ osneRef®e ye´ïelJee Dee}W~
leQ SCesb ceeieX HeeJe}W~ cnCeTefve³eeb~~5-158~~
DeeefCe ³eceefve³eceeb®es [eWiej~ DeY³eemee®es meeiej~
¬eÀceewefve ns Heej~ Heele}W leQ~~159~~
efleneR DeeHeCeHeW keÀªefve efve}xHe~ ÒeHeb®ee®es Iesle}W ceeHe~
ceie meeb®ee®esef®e ªHe~ nesTefve þs}W~~160~~
Ssmee ³eesie³egÊeÀer®ee GÎsµeg~ pesLe yeesef}}e Ë<eerkesÀ<eg~
lesLe Depe&gveg megobµeg~ cnCeewefve ®ecelkeÀeefj}e~~161~~
Þeerke=À<Ce cnCeleele keÀer: ’peerJevcegÊeÀer leer ner®e! DeeefCe leer HeeJeC³ee®ee
ceeie& leesner ne®e! ³eceefve³eceeb®es [eWiej }bIetve DeeefCe DeY³eemee®es meeiej
Heej keÀªve ³eesieer l³ee efþkeÀeCeer Heesnes®elees. mebmeejele efve:mebie nesTve lees
ye´ïeªHe nesTve lesLes jenlees.“
³eesieceeiee&®eer ³egÊeÀer Þeerke=À<Ceebveer Deµeer meb#esHeeves meebefiele}er DeeefCe
Depe&vg e cece&%e Demeu³eeves efJeeqmcele Pee}e Je l³eeme les ³eesiejnm³e HetCe&HeCes
peeCetve I³eeJes Demes Jeeìt }eie}s.
Depe&gveeme ne HebLejepee®ee obµeg Hee®eJ³ee DeO³ee³eeR®e Þeerke=À<Ceebveer
Demee Ie[Je}e Deens. ne obµeg ns®e oeKeefJelees keÀer %eeveséejeb®³ee
HebLejepeGHe¬eÀceele DeeefCe Hele¡e}eR®³ee Deäebie³eesieele ³ece, efve³ece,
Deemeve, ÒeeCee³eece Je Òel³eenej ner meceeve Debies Deensle. Jejer}
DeesJ³eeletve leer meJe& Debies mHeä nesleebvee efometve ³esleele. lemes®e OeejCee-
O³eeve ns efJeOeerner l³eeletve mHeä nesleebvee efomeleele. kewÀJeu³eÒeeHleer Jee
ye´ïeÒeeHleer ns meceeefOe efµeKejner l³eebleer} ³eesieefmLeleerJeªve mHeä nesles.
Deµee ÒekeÀejs HebLejepe, ieerlesleer} ³eesieceeie& Je Heele¡e}³eesie ns
meceeve Demeu³ee®es efometve ³esles. Hele¡e}er ef®eÊeJe=ÊeeR®ee efvejesOe meebieleele.
leer cevee®eer SkeÀeûelee kesÀu³eeves meeO³e nesles. %eeveosJener ceve SkeÀeûe
keÀjC³eeme meebieleele; lemes®e efJe<e³eJe=Êeer efvejesOeC³eeme meebieleele; nsner
meec³emLeU }#eele IesC³eemeejKes Deens.
%eeveséej DeefOekeÀ mHeäHeCes cevee}e kegbÀ[ef}veer Je HeJeveemen
ieieveele vesC³ee®eer Je ef®eÊeemen l³eeb®ee }³e keÀjC³ee®eer ³eesie³egÊeÀer
meebieleebvee efomeleele. ³ee meJee¥®ee DeefOekeÀ Keg}emee keÀjC³eemeeþer DeeHeCeebme
meneJ³ee DeO³ee³ee®³ee keÀener DeesJ³eebkeÀ[s JeUeJes }eieles. keÀejCe Heeb®eJ³ee
DeO³ee³eer Jejer} DeesJ³eebletve Þeerke=À<Ceebveer pes meebeif ele}s Deens, l³ee®eer GkeÀ}
l³ee DeO³ee³eer kesÀ}s}er Deens.
pesLe mebv³eeefme}e mebkeÀuHeg legì~W lesLeWe®f e ³eesiee®eW meej Yesì~W
SsmeW ns DevegYeJee®esefve OeìW~ meeb®eW pes³eeb~~6-53~~
³eesiemeeOevee-1
121 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
Deeleeb ³eesiee®e}e®eeb efveceLee~ peNneR þekeÀeJee Depe&gvee ~
leNneR meesHeevee ³ee keÀce&HeLeeb~ ®egkeÀe PeCeeR~~54~~
SCesb ³eceefve³eceeb®esevf e le}JeìW~ efjieW Deemeveeef®e³eW HeeT}JeeìW~
³esF¥ ÒeCee³eecee®esefve Dee[kebÀþW~ Jejewleeb ieeb~~55~~
Heele¡e}³eesiee®eer De<ìebies ³ee DeesJ³eeletve mHeä µeyoele efveoxefµe}er
Deensle. keÀcee&®eer jsKee ve Dees}eb[leeb, ie=nmLeeÞecee®ee l³eeie ve keÀjlee,
³eesiee®es megKe ÒeeHle keÀªve I³eeJe³ee®es Deens.
%eevesµe cnCeleele, ’mebv³eeme keÀjC³ee®ee mebkeÀuHe pesLes HetCe& neslees,
lesLes®e ³eesiee®es meJe&mJe ÒeeHle nesles. DevegYeJee®³ee leepeJ³eele ns peesKetve
Heenlee ³esCeejs Deens. l³eemeeþer ³eesieªHeer HeJe&lee®es efµeKej DeeOeer ieeþ}s
Heeefnpes. l³eemeeþer keÀce&³eesieHeLe®e Dee¬eÀce}e Heeefnpes. l³ee ceeiee&ves ¬eÀceCee
keÀjle Demelee meeOekeÀ ³eceefve³eceªHeer Hee³eL³eeHe³e¥le peeTve Heesnes®elees.
lesLetve lees ³eesieces© ®e{tve peeCeejer Deemeve ªHeer Hee³eJeeì }eieles. leer
®ee}le peeTve ÒeeCee³eece ªHeer keÀ[e ®e{tve ³eesieªHeer [eWieje®³ee
ceO³eYeeieer Heesnes®eeJes }eieles.“
ceie Òel³eeneje®eeb DeeOee[e~ yeg×er®³eeneR Hee³eeb efvemej[e~
pesLe nefþ³eW meebef[leer nes[eb~ keÀ[s}ie~~6-56~~
leNneR DeY³eemee®esefve ye}W~ Òel³eenejeR efveme}W~
veKeeR }eies} {e}W {e}W~ Jewjei³ee®eeR~~57~~
Ssmee HeJevee®esefve HeeþejW~ ³esleeb OeejCes®esefve HewmeejW~
¬eÀceerb O³eevee®eW ®eJejW~ meeb[W lebJe~~58~~
’veblej Òel³eenej ªHeer legìkeÀe DeOeeblejer Deesìib e}s}e keÀ[e }eielees.
yege×
f ªHeer HeeJe}s l³eeJeªve efvemeìleele. ³eesieHeJe&le ®e{tve peeC³ee®eer DeeHe}er
Òeefle%ee - DeeHe}e nÆ l³ee efvemej[îee keÀ[îee®ee }eie Heenleeb®e nþ³eesieer
efJemejleele. HeCe DeY³eemeyeUeves nUtnUt Jewjei³eªHeer veK³ee l³ee efveje}bye
efvemej[îee Òel³eenejªHeer keÀ[îeeJej ef®ekeÀìt }eietve, lees ®e{tve peelee
³eslees. Òel³eenejªHeer keÀ[e ®e{tve Jej ies}s keÀer OeejCee ªHeer Òeµemle
Jeeìsves HeJevee®³ee yeUeves O³eeve ªHeer efµeKej Dees}eb[vt e peeJe³ee®es Demeles.“
’HeJeve cnCepes ce©le Jee cee©le, ÒeeCe, µeÊeÀer, kegbÀ[ef}veer ³ee
meb%eebveer Heg{er} DeesJ³eebletve meneJ³ee DeO³ee³eer G}ÁsKe kesÀ}s}er peieobyee
nes³e:’leQ kegbÀ[ef}veer peieobyee“ (6-272);’ceie ÒeeCegef®e kesÀJe}
peen}er“ (6-283);’lewmeW µeÊeÀer®esb ªHe ceeJe}s“ (6-287); ’SNnJeeR
lees ÒeeCeg kesÀJe} peeefCepes“ (6-288);’keÀeb HeJevee®eeb Oe©“ (6-
289); ’lespeeleQ HeJeveg nejJeer“ (6-299); ’leQ JesUeR kegbÀ[ef}veer ns
YeeKe pee³es~ cee©le SsmeW veece nes³es~ Heefj leQ µeÊeÀerHeCe Deens~ pebJe ve
efce}sb efµeJeeR~~ (6-301).“
ceie les³eeb ceeiee&®eer OeebJe~ Hegjs} ÒeJe=Êeer®eer nebJe~
pesLe meeO³e DeeefCe meeOevee KeWJe~ mecejmeW nes³e~~6-59~~
pesLe Heg{er} Hewme Hee©KeW~ ceeieer} mcejeJeW leQ þekeWÀ~
Ssefme³eW mejefme³eW YetefcekesÀ~ meceeefOe jens~~60~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 122
’ns O³eeveªHeer efµeKej Dees}eb[tve ies}s keÀer meeOekeÀ meceeefOe ªHeer
ces©efµeKej ieeþlees. meeO³e-meeOeveYeso lesLes Gjle veener. Heg{s keÀesþsner
peeJe³ee®es Gjle veener. ³eesieHeJe&le ®e{tve Deeu³ee®es DeefveJee&®³e megKe lesLes
}eYeles. meecejm³e ÒeeHle nesles. O³eelee-O³eeve-O³es³³e ner ef$eHegìer efJeªvepeeles.
ÒeJe= e f Ê e-ef v eJe= e f Ê e veeþJeleele. Deµee Glke= À ä Yet e f c ekes À ®eer ner
meceeO³eJemLee Demeles.
’DeJ³eÊeÀemeÊeÀ®eslemeeced“
mebkeÀuHe legìCeejer peer meceeOeer®eer mejme Yetecf ekeÀe Deens Je Deµee jerleerves
cevee}e DecevemkeÀ keÀjCeejer peer Yetceer Deens, lesLes peeC³eemeeþer %eeveosJe
Heele¡e}³eesieeÒeceeCes®e ³ece, efve³ece, Deemeve, ÒeeCee³eece, Òel³eenej,
OeejCee, O³eeve Je meceeefOe ³ee meJee¥®ee®e DeeHeu³ee ³ee HebLejepe DeLeJee
¬eÀce³eesie ceeiee&le (De.18Jee) meceeJesµe keÀjleele.
les nsner metef®ele keÀjleele keÀer ne ³eesie meeOeCes nefì³eebme cnCepes
nþ³eesi³eebvee keÀþerCe Deens; l³eebvee Òel³eenej meeOeleebvee®e keÀä nesleele Je
³eesiee®eUe®ee efveceLee mJeeOeerve keÀªve IesC³ee®eer DeeHe}er Òeefle%ee ³esLes®e
mees[vt e ÐeeJeer }eieles. l³eeleer} keÌJeef®ele®e keÀesCeer µetv³eele ÒeJesµe keÀjC³eele
meHeÀ} neslees.
³ee meboYee&le }#eele IesC³ee®eer yeeye cnCepes YeieJebleebveer yeejeJ³ee DeO³ee³eer
’keÌ}µs eesçefOekeÀlejmles<eeb DeJ³eÊeÀemeÊeÀ®eslemeeced~~12-5~~“ cnCetve
p³ee efveie&gCe efvejekeÀeje®eer GHeemevee keÀjCeeN³ee O³eeve³eesi³eeb®ee Gu}sKe
kesÀ}e Deens, les Je ns nefì³e s SkeÀ®e nesle. Þeer%eeveosJeeb®ee lemee nþ³eesieeme
efJejesOe lej veener®e; G}ì lees l³eeb®³ee ³eesiemeeOeves®es SkeÀ cenÊJee®es Debie
Deens. HeCe YeeqÊeÀefJevee ³eesie meeOeCeejs nþ³eesieer cee$e keÌ}<s e HeeJeleele, Demes
l³eeb®es DevegYeJeefme× cele efomeles. l³eebvee GÎsµetve les cnCeleele:
Jeeb®etefve ³eesiee®esefve ye}s~ DeefOekeÀ keÀebneR efce}s~
SsmeW veesnW Deeie}W~ keÀäef®e les³eeb~~12-159~~
DeeHegef}³eeb meeìesJeeìeR~ µetv³e Iesleer GþeGþeR~
leQneR ceeleWef®e efkeÀjerìer~ HeeJeleer ieeb~~158~~
efpeneR mekeÀ} Yetleeb®eeb efnleeR~ efveje}byeeR DeJ³eÊeÀeR~
Hemejef}³eeb DeemeÊeÀer~ YeÊeÀerJeerCe ~~160~~
les³eeb censvêeefo HeoW~ keÀefjleeleer JeeìJeOeW~
DeeefCe $eÝef×efmeef×®eeR ÜbÜW~ He[esefve þeefle~~161~~
’DeJ³eÊeÀe®³ee ³eesieesHeemevesves DeefOekeÀ Demes keÀener ÒeeHle nesle veener.
l³eele JesieUs keÀä cee$e Demeleele. les keÀä GHemetve p³eebveer µetv³e DeeHe}smes
keÀªve Iesle}s Deens, lesner ce}e®e HeeJeleele.“ Demes Þeerke=À<Ce cnCeleele.
’YeeqÊeÀefJevee p³eebveer meJe& Yetleeb®es cetU DemeCeeN³ee efveje}bye DeJ³eÊeÀe®eer
DeemeÊeÀer Oeªve ne Demee ³eesie Dee®ej}e Demelees, l³eeb®es Demes nesles.
l³eebvee osJeWêeoer Heoeb®ee ceesn neslees; $eÝef×efmeef×®b ee }esYe He[lees; keÀece¬eÀesOee®es
GHeêJe nesleele. l³eecegUs l³eeb®eer Jeeì De[Je}er peeles.“
Heele¡e} ³eesiemet$eeleer} efJeYetefleHeeoele ns OeeskesÀ mHeä oeKeefJe}s
Deensle.’mLeev³egHeefveceb$eCes mebiemce³eekeÀjCeb Hegvejefve<ìÒemebieeled~~3-
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:8::HebLejepe
51~~Hee.³ees.met.~~“ - osJe efoJ³e GHeYeesieeb®eer ³eesiemeeOekeÀeme efveceb$eCes
osleele. l³eeyeÎ} DeemeÊeÀer Je DenbYeeJe Jeeìuîeeme ³eesie®³egleer nesles; lemes®e
’les meceeOeeJegHemeiee& J³eglLeeves efme׳e:~~3-37~~Hee.³ees.met.~~“
ö³ee met$eebletve ³eesieceeiee&le efceUCeeN³ee efme×er meceeefOeÒeeHleerleer} De[LeUs
Demeuîee®ee Fµeeje efceUlees. Demees.
keÀece¬eÀesOeeb®es efJe}ie~ GþeJeefle Devesie~
DeeefCe µetv³eWmeeR Deebie~ pegbPeJeeJeW keÀeR~~12-162~~
leeneveW leeneveef®e efHe³eeJeeR~ YegkesÀef}³eeb YetkeÀef®e KeeJeeR~
Denesje$e JeeJeeR~ ceJeeJee Jeeje~~163~~
efkebÀyengvee Heeb[Jee~ ne DeeqiveÒeJesµeg veer®e veJee~
YeeleejWJeerCe keÀjeJee~ lees ne ³eesieg~~165~~
’³ee DeJ³eÊeÀefveÿ YeeqÊeÀnerve ³eesieÒekeÀejele efvejekeÀejeµeer }{eF&
keÀjeJeer }eieles. leer osnOeejer ceveg<³eeme leeHeoe³ekeÀ þjles. leneve }eie}er
lej leneve®e H³eeJeer. YetkeÀ }eie}er lej YetkeÀ®e efieUeJeer. je$ebeof Jeme JeeJeebveer
Jeeje ceespeeJee. Leb[erHeemetve ye®eeJe cnCetve Leb[er®e vesmeeJeer. GvneHeemetve
mebj#eCe keÀjC³eemeeþer Gvn®e HeebIejeJes. HeeJemeeHeemetve Jee®eeJes cnCetve
Hepe&v³eJe=äer®³ee®e Iejele jeneJes. efkebÀyengvee veJeje vemeleebvee®e meleer peeC³ee®es
efoJ³e ³ee ³eesieele efvel³e keÀjeJes }eieles.“
SsmeW ce=l³etntefve leerKe~ keÀeb IeesìW keÀ{le efJeKe~
[eWiej efieef}leeb cegKe~ ve HeÀeìs keÀeF¥~~12-168~~
SLe mJeeceer®eW keÀepe~ vee yeeefHekeWÀ J³eepe~
Heefj cejCeWmeeR petbPe~ veer®e veJeW~~167~~
cnCeewefve ³eesieeef®e³eeb Jeeìeb~ peQ efveiee}W megYeìe~
les³eeb og:Kee®ee Jeebìe~ Yeeieeb Dee}e~~169~~
SsmeeneR peNneR efOebJemee~ yeebOeesefve³eeb DeekeÀeµeeb~
PeeWyeleer leNneR keÌ}sµee~ Hee$e nesleer~~174~~
’Oev³ee®es keÀece efkebÀJee efHele=$eÝCe Demes keÀener®e keÀejCe vemelee cejCeeµeer
jespe Pegbpe ÐeeJeer, lemes ³ee ³eesiee®es Dee®ejCe keÀjCes Deens. les ce=l³etntve
leer#Ce Deens. Demee ne ³eesiee®ee [eWiej keÀesCeer efieUeJee! l³eele leeW[®e
HeÀeìtve peeCeej veener keÀeb! cnCetve YeeqÊeÀefJevee efveje}byee®³ee ³eesieesHeemeves®ee
Demee nJ³eeme OejCeeN³eeb®³ee Jeebìer og:Kee®es µess}kesÀ Yeesie®e ³esleele. Demes
Demetvener pej keÀesCeer meeOekeÀ Oew³e& SkeÀJeìtve efvejekeÀeje®ee Demee YeeqÊeÀefJevee
efHe®íe HegjJeer}, lej lees keÌ}sµee®ee®e Oeveer nesF&}.“
Fleke̳ee mHeä µeyoele %eeveosJeebveer ne DeJ³eÊeÀesHeemekeÀebmeeþer Je lesner
YeÊeÀer cnCepes F&éejÒeefCeOeeveefJejefnle keÀjeJe³ee®³ee ³eesieeyeÎ} Fµeeje
efo}s}e Deens. met%eebme DeefOekeÀ yees}Ces ve }ies!
Deelee®e p³ee ³eesi³eeb®es DeeHeCe JeCe&ve Heeefn}s lesmeg×e kegbÀ[ef}veer
peeieJetve, ceO³ecee (meg<egcvee) efJekeÀeµetve, <eìd®e¬eÀYesove ¬eÀceeves®e µetv³eeble
peeC³ee®ee KeìeìesHe keÀjCeejs Deensle. l³eeb®³ee Je HebLejepe ceeiee&®³ee
kegbÀ[ef}veerÒeef¬eÀ³esle Jemlegle: keÀener Yeso efomele veener. Hejbleg HebLejepe
³eesieceeiee&me %eevesµe meesnesHee cnCetve ieewjefJeleele, lej ³ee nþ³eesie ceeiee&me
les og:men cnCeleele.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 123 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

l³eeletvener ³ee nþ³eesi³eebme ³eesieefme×er nesle®e veener Demes veener. HeCe %eeveer F³eWleQ mJemebefJeefÊe~ µewJe cnCeleer µeefÊeÀ~
l³eebvee HebLejepee®³ee HeebeLf ekeÀemeejKes megKe veener, lej og:Kee®ee®e µes}keÀe DeecneR HejceYeeqÊeÀ~ DeeHeg}er cnCees~~18-1133~~
Jeebìe l³eeb®³ee veefµeyeer ³eslees. ³ee Yesoe®es Kejs keÀejCe DeKesj ³eesi³eeves ns cepe efce}efle³esb Jes}W~ les³eeb ¬eÀce³eesefie³eeb HeÀ}W~
O³eeveekeÀjlee keÀesCeles Dee}byeve Iesle}s}s Demeles Je ieg©Heefoä ceeiee&ves ceie mecemlener efveefKe}sb~ efce³eebef®e Yejs~~1134~~
³eesiemeeOevee kesÀ}er efkebÀJee veener ³eeleer} efYeVelesle®e µeesOeeJes }eieles. ’ner®e YeÊeÀer GÊece cnCetve keÀuHeejbYeer ceer YeeieJeleOecee&®³ee veebJeeves
ieg©Heefoä ceeiee&ves peeCeeje meiegCeO³eeve³eesieceeieea F&éejÒeefCeOeevee®es ye´ïeosJeeme GHeosefµe}er nesleer. %eeveer efn}e mJemebefJeÊeer cnCepes
met$e Oeªve peele Demelees. l³eecegUs l³ee}e ceve-yeg×er-ef®eÊe ³eeb®ee leeyee DeelceevegYetleer cnCetve DeesUKeleele; µewJe efn}e µeÊeÀe r Demes veece osleele;
efceUJeCes meesHes peeles. nþ³eesi³eebvee cee$e efveje}bye efvejekeÀeje®es Dee}byeve lej HejceYeÊeÀer Demes Deecner efle}e cnCelees. ner®e l³ee ¬eÀce³eesieer Heg©<ee}e
IesCes Del³eble og:meeO³e þjles. lemes®e l³eeb®³ee ceeiee&le}s Þece iegª®³ee ÒeeHle nesles. leer HeeJetve lees ce}e ÒeeHle neslees. l³eeJesUer ns meJe& efJeée ceêtHe
ceeie&oµe&veeefJevee Yeewecf eeflekeÀÞesCeerves®e Jee{leele. Pee}s}s l³ee}e efomeles.“
l³eeb®³ee ceeiee&le l³eeb®³ee efveje}byee®³ee ÒeeHleer®³ee GefÎäe®es ªHeeblej Deemeve-cegêe-yebOe::::
$eÝef×efme×er Je osJeeefokeÀeb®eer Heos efceUJeC³eele nesT µekeÀles efkebÀJee Flej ieesj#eceles Deä ³eesieebies
³eewefiekeÀ meeceL³ee&®³ee ceesnele les iegbletve He[tve HeLeYe´ä nesC³ee®eer oeì Þeer%eeveosJeÒeefCele HebLejepe ne ³eesieceeie& meJe& ÒekeÀejs keÀce&, %eeve,
µeke̳elee Demeles. ³eemeejK³ee DeveskeÀ keÀejCeebveer ne nþ³eesi³eeb®ee ³eesieceeie& ³eesie Je YeÊeÀer ³eeb®ee Glke=Àä mecevJe³e keÀjCeeje®e Deens, ns ³eeJeªve
ogie&ce Deens, Hejbleg HebLejepe meesHee ceeie& Deens, Demes®e Þeer%eeveséejeb®es }#eele Ieslee ³esF&}. HebLejepe cnCepes®e ¬eÀce³eesie nes³e. Demees. Deµee
yees} meebieleele. ³ee %eevesµeÒeefCele ³eesieceeiee&®ee Heg{s efJe®eej keÀjC³eeDeeOeer l³eeb®³ee
HejceYeÊeÀer®ee meesHee ceeie& ieg©HejbHejsleer} veeLeefme× Þeerieesj#eveeLe ns ³eesiee®³ee De<ìebieebyeeyele
³eeÒeceeCes nefþ³es Jee nþ³eesieer Je pes Heele¡e}³eesieer F&éejÒeefCeOeevee®ee l³eeb®³ee efme×efme×evleHe×efle ³ee ûebLeele keÀe³e cnCeleele, les Heent ³ee:
DeeOeej Iesle veenerle, l³eebvee ³eesieceeie& ogjeHeemle þjlees, Demes Þeer%eevesµeeb®es 1) ’³eceefve³eceemeveÒeeCee³eeceÒel³eenejOeejCeeO³eeve-
cele efomeles. pes ³eesieer YeÊeÀerefµeJee³e ³eesie meeO³e keÀª Heenleele, l³eebvee meceeOe³eesçäe²eefve~ ³ece Fefle GHeµece: meJexeqvê³epe³e: Deenej-
³eesieceeie& og:men®e þjlees. Hejbleg %eevesµeeb®ee pees HebLejepeveeces ³eesieceeie& efveêeöµeerle -JeeleeleHepe³e½ewJeb µevew: µevew: meeOe³esled~~2-
Deens, l³eele Demes keÌ}sµe veenerle; keÀejCe lees meÃg©ke=ÀHeeefOe<þerle, 32~~efme.efme.He.~~
kegbÀ[ef}veerefme×, meecejm³eelcekeÀ, meiegCeYeeqÊeÀmeesHeevee®ee ³eesieceeie&
’³ece, efve³ece, Deemeve, ÒeeCee³eece, Òel³eenej, OeejCee, O³eeve Je
Deens. ³ee®e ceeiee&me DeܳeYeeqÊeÀceeie&-DeÜwleYeeqÊeÀceeie& efkebÀJee meceeefOe“ Deµeer ³eesiee®eer Deeþ Debies Deensle. ³ece cnCepes GHeµece Jee
µeebleer nes³e. meJe& Fbefê³es, Deenej, efveêe, µeerle, Jeele, G<Celee(DeeleHe)
HejceYeeqÊeÀceeie & Demes HeCe cnCeleele. l³eeyeeyele %eevesµeeb®³ee DeesJ³ee
³eebJej nUtnUt pe³e ÒeeHle keÀªve I³eeJee.“
Heent ³ee:
cevee®eer cevemeesÊeÀ OeebJe LeebyeJetve ieg©Òesceele efvel³e efmLej jenC³ee®ee
F³eeb %eeveYeeqÊeÀ menpe~ YeÊegÀ SkeÀJeì}e cepe~
pees Oece&, lees®e ³ece nes³e. ³ee ÒekeÀejs Oecee&vegµeer}lesves peerJeve þsJeCes ns
lees ceeref®e kesÀJeU ns legpe~ Þeglener Deens~~18-1130~~
³ecee®ejCe nes³e.
peQ GYeJegefve³eeb Yegpee~ %eeefve³eeb Deelcee ceePeeb~
2) efve³ece Fefle ceveesJe=Êeerveeb efve³eceveefceefle SkeÀevleJeemees
nW yeesef}}es keÀefHeOJepee~ meHleceeO³ee³eeR~~1131~~
ef v e:me²leew o eef m ev³eb ³eLeeÒeeeq H le - mevleg e f ä Jew j ei³eb
leQ nW keÀuHeeefo YeÊeÀer efce³eeb~ YeeieJeleefce<eW ye´ïes³eeb~
ieg©®ejCeeJeª{lJeefceefle efve³ece}#eCeced~~2-33~~efme.efme.He.~~
GÊece cnCeewefve Oevebpes³ee~ GHeosefµe}er~~1132~~ ’efve³ece cnCepes ceveesJe=Êeer®es efve³eceve, SkeÀeble, efve:mebielee,
’ef$eHegìereJf ejefnle DeJemLee ÒeeHle keÀªve osCeeje ne ceePee YeeqÊeÀ³eesie Deewoeefmev³e, Jewjei³e, owJeeÒeceeCes Devee³eemes pes efceUs} l³eele meblees<e ceeveCes
Deens.“ %eeveYeÊeÀer cnCeleele leer ner®e! efn}e keÀesCeer ®elegLe& YeÊeÀer HeCe Je ieg©®ejCeebµeer efvejblej jenCes.“
cnCeleele. ner®e menpeefmLeleer nes³e(18-1123,1107). ner ³eeleer} Keeme veeLemeebÒeoeef³ekeÀ }#eCes cnCepes ieg©®ejCeeb®eer
¢µ³eceeiee&Heu³ee[®eer YeÊeÀer Deens(18-1123). GHeemevee, ieg©Òesce Je efvel³e nesle Deme}s}s ieg©mcejCe ³eebvee meJee&efOekeÀ
’³ee YeeqÊeÀÜejs pees YeÊeÀ ceeP³eeµeer SkeÀªHe neslees, lees cnCepes cenÊJe Deens. veeLe leÊJe%eevee®³ee ¢äerves ieg©®ejCeeb®³ee efvel³e mesJesle
ceer®e Demelees, ns leg}e ceeefnle Deens®e. ns keÀefHeOJepee! %eeveer ne ceePee Jee mcejCeele jenC³eele meeOekeÀeves yeekeÀer®es meJe& efve³ece HeeUuîeemeejKes
Deelcee®e Deens , Demes ceer leg}e DeeJepe&tve cnì}s nesles!“ Demes Þeerke=À<Ce nesles. Gieer®e veener %eeveosJe JeejbJeej iegªb®es mcejCe keÀjleebvee
meeleJ³ee DeO³ee³ee®ee oeKe}e osle Depe&gveeme meebiele Deensle. efomele!! Demees.

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer
3) Deemeveefceefle mJemJeªHes meceemeVelee~ mJeefmlekeÀemeveb
He¨eemeveb efme×emevecesles<eeb ceO³es ³eLesäceskeÀefJeOee³e meeJeOeevesve
mLeeleJ³eb Fefle Deemeve}#eCeced~~2-34~~efme.efme.He.~~
’mJemJeªHeele efmLej jenCes cnCepes Deemeve! mJeefmlekeÀemeve,
He¨eemeve Jee efme×emeve ³eebceOeer} SkeÀ Deemeve mJes®ísÒeceeCes efme× keÀªve
meeJeOeevelesves yemeCes ns Deemevee®es }#eCe Deens.“
³eeleer} efme×emevee®eer ceeefnleer ieesj#eveeLeebveer ieesj#eµelekeÀ ³ee
ûebLee®³ee Heg{er} µ}eskeÀele efo}er Deens:
’³eesefvemLeeve*dkeÀceef*dIe´cet}Ieefìleb ke=ÀlJee ¢{b efJev³emesveces{^s
HeeoHeLew k eÀces J e ef v e³eleb ke= À lJee meceb ef J eûenced ~ mLeeCeg
meb³eefcelesevq ê³eesç®e}¢µee Heµ³evYe´Jg eesjvlejceslevcees#eJeeìYesopevekebÀ
efme×emeveb Òees®³eles~~“
’³eesefvemLeeveer ®ejCele} ceeb[erHeeµeer IeÆ IesTve yemeeJes. SkeÀ Hee³e
ces{m^ Leeveer yemeJeeJee. mece cnCepes De®e} Je leeþ yemeeJes. meb³eefcele Fbeêf ³eebveer
jeneJes Je Ye´tceO³eele Deble¢&äer }eJeeJeer.“ cees#eÒeo Demes ns efme×emeve
Demeuîee®es ieesj#eveeLe cnCeleele.
Jeýeemeve
³ee®e ieesj#ecelee®ee Jeýeemeve cnCetve Lees[eHeÀej HeÀjkeÀ keÀªve
Þeer%eeveosJeebveer meneJ³ee DeO³ee³eer cegêe cnCele ieewjJe kesÀ}e Deens.
veeLemebÒeoe³eele Deemeve, yebOe Je cegêe ner ³eesieemevee®eer GHeebies Deemeveele
DebleYe&lt e Demeleele.
Þeer%eeveséejer ne Jemlegle: cene³eesieµeem$eeJejer} ÒeceeCeûebLe®e
mecepe}e peeJee. leµeer Þeer%eeveosJeceeG}er®eerner GlkeÀì F®íe DemeeJeer
Demes HeCe l³eeb®³ee JesUÒemebieer keÀe{}su³ee GÃejebJeªve metef®ele nesles.
Òeµve Deens lees kesÀJeU l³eebvee ³eeweif ekeÀ ¢efäkeÀesveeletve mecepeeJetve IesC³ee®ee
Je ³eesieevegYetleeRÜejs l³eeb®³ee mel³e GÃejeb®eer meJe&ce²} DevegYetleer IesC³ee®ee!!
Heg{er} DeesJ³eebceOetve meJeexÊece Demes Jeýeemeve Þeer%eeveosJe DeeHeCeebme
cetUyebOe Je cenecegêe ³eebmen efJeefole keÀjle Deensle.
cegês®eer Òeew{er Ssµeer ~ leQef®e meebefIepew} Deeleeb Heefj³esmeeR~
leNneR G© ³ee peIeveemeeR~ pe[ewefve Iee}er~~6-192~~
®ejCeleUs osJn[eR~ DeeOeejêgcee®³ee yeg[eR~
megIeefìle iee{eR~ meb®ejeR Heeb~~193~~
meJ³e lees le}eR þsefJepes~ lesCeW efmeJeCeerceO³e Heeref[pes~
Jejer yewmeW lees menpeW~ Jeece®ejCeg~~194~~
iegoces{^ebDeebleewleeR~ ®eejeR Debieg}W efveiegleeR~
lesLe meeOe& meeOe& ÒeebleeR~ meeb[tefve³eeb~~195~~
’ieg¿eÜej Je GHemLe ³eele efµeJeCe cnCepes lJe®es®ee meebOee Demelees.
lees menpe mHeµee&ves keÀUC³eemeejKee Demelees. oesvner ceeb[îeebvee HeesìN³ee
ef®ekeÀìJetve yemeeJes. GpeJ³ee Hee³ee®eer ìeb®e efµeJeCeceO³eYeeieer SkeÀ DebiegU
peeiesle jesJetve yemeJeeJeer Je [eJ³ee Hee³ee®ee Ieesìe GpeJ³ee Hee³ee®³ee IeesìîeeJej
menpe yemes} Demee þsJeeJee.“
³eesiemeeOevee-1
124 Gvces<e:8::HebLejepe
ceepeeR Debieg} SkeÀ efveies~ lesLe ìeb®es®esefve GÊejYeeieW~
vesnefìpes Jejer DeebieW~ Hes}}sefve~~6-196~~
G®eef}pes keÀeb vesefCepes~ lewmeW He=ÿeble G®eef}pes~
ieguHeÀܳe Oeefjpes~ lesCeWef®e ceeveW~~197~~
ceie µejerjmeb®eg HeeLee&~ Deµes<egefn meJe&Lee~
Hee<Ceea®ee ceeLeeb~ mJe³ebYeg nes³e~~198~~
Depe&gvee ns peeCe~ cet}yebOee®eW }#eCe~
Jeýeemeve ieewCe~ veece ³eemeeR~~199~~
Jeýeemevee®eer ef¬eÀ³ee ³ee DeesJ³eele JeefCe&}er Deens leer Deµeer: ’³eeÒeceeCes
®ejCeleUebvee cet}eOeej Je mJeeefOeÿeve ®e¬eÀeb®³ee Yeeieele yemeJetve, G®e}}s
ve G®e}}s FlekesÀ µejerj l³eeb®³eeJej De}ieo lees}vt e OejeJes. HeesìN³ee Je
ceekeÀ[ne[ner Deµeer®e De}ieo lees}vt e OejeJeerle; l³ee³eesies mebHetCe& µejerje®ee
ìeb®eebJej lees} meebJeju³eemeejKes nesF&}, HeCe les G®e}}s ve G®e}}s
FleHele®e. µejerj SKeeÐee HeJe&leefµeKejeÒeceeCes Demes yeme}s}s efomes},
Deµeer ner efmLeleer Demeles.“ ner®e cenecegêe nes³e. ³ee efmLeleerle yemetve
ieg©mcejCe keÀjCeeN³ee meeOekeÀeme DeeHeesDeeHe®e cetUyebOe meeOelees Je l³eecegUs
kegbÀ[ef}veer GlLeeHeve ef¬eÀ³esmeeþer DeeJeµ³ekeÀ DemeCeeje ceneJesOe meeO³e
neslees. Deµee µejerjyewmekesÀcegUs neleeb®es yeeJeKes G®e}u³eemeejKes nesleele
Je Heg{s Jeesef{³eeCee Je pee}bOej yebOe meeO³e nesC³eeme ceole nesles, ns
efpe%eemetbveer }#eele I³eeJes. Demees.
Jeýeemeve, cenecegêe Je cetUyebOe Deµeer leerve }#eCes peerle mHeä
efomeleele, leer efmLeleer ceneJesOee®eer Demeles, Demes ³eesieµeem$ecele Deens.
l³eemeeþer keÀjeJe³ee®³ee GJe&efjle veeLemeebÒeoeef³ekeÀ ef¬eÀ³eeb®es JeCe&ve keÀjle
%eeveosJe cnCeleele:
lebJe keÀjmebHegì DeeHewmeW~ Jeece®ejCeeR yewmeW~
yeentceg}eR efomes~ LeesjerJe Dee}er~~6-201~~
ceepeeR GYeej}sefve ob[W~ efµejkeÀce} nes³e iee{W~
ves$eeÜejeR®eeR keÀJee[W~ }eietb Heenleer~~202~~
’keÀjmebHegäeb®eer Deµeer þsJeCe Pee}er keÀer ob[ Je yeeJeKes G®e}u³eemeejKes
nesTve KeebÐeele efµejkeÀceU ie®®e yemeJeu³eemeejKes efomeles. ves$eÜejeb®eer
keÀJee[s cnCepes HeebHeC³ee efceìt Heeneleele.“
Jeýeemeveele yeme}s keÀer cenecegêe }eietve DeeHeesDeeHe®e’SsmeeR DeeOeejeR
cegêe He[W~ DeeefCe DeOeeR®ee ceeie&g cees[W~ lesLe DeHeeveg Deebleg}erkeÀ[W~
JeesnesìeW }eieW~~6-200~~“ ³eeÒeceeCes efHeb[mLe DeHeeveÒeeCee®eer J³eeHleer
ce³ee&efole nesTve lees cet}eOeej les mJeeefOeÿeve ³ee ®e¬eÀebojc³eeve®³ee
DeJekeÀeµeekeÀ[s mejketÀ }eielees. ns nesle Demeleebvee®e keÀjHeu}Jeeb®eer
efJeefµeä DeekeÀeje®eer Debpeg}er le³eej nesTve leer [eJ³ee ®ejCeeJej yemeles.
keÀjmebHegä cnCepes (1) DeeWpeUer oesvner SkeÀGleeCeer Je efle®³eeJej ogmejer
GHe[er - [eJ³ee neleeJej GpeJ³ee nelee®eer DeeefCe (2) ye´ïeebpe}er cnCepes (De)
[eJ³ee nelee®³ee DeeWpeUerle GpeJee nele HeCe oesvner GleeCes þsJeCes Je (ye) GpeJ³ee
nelee®³ee Deespb eUerle [eJee nele- nsner GleeCes®e þsJeCes Demes nes³e.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 125
Jejef®e}W HeeleeR {}leer~ le}eR®eeR le}eR Hegbpee}leer~
lesLe DeOeexeqvceef}le efmLeleer~ GHepes les³eeb~~6-203~~
efoþer jentefve Deebleg}erkeÀ[W~ yeensj HeeT} Iee}s keÀes[W~
leQ þe³eeR þeDees He[s~ veemeeûeHeerþeR~~204~~
’HeeHeC³eeb®³ee Heeleer Kee}er} yeepetme PegkeÀleele. Kee}®³ee HeeHeC³ee
Je l³eeb®³eeletve DeOeexvceeref}le ¢äer yeensj HeÀeketÀ }eieles. Deµeer ¢<ìer
Deblece&gKe®e nesles. l³eeletvener menpe®e leer pej HeebHeC³eeletve yeensj He[}er
lej leer veemeeûeHeerþekeÀ[s®e JeUles.“
ner ¢äer veemeeûeHeerþer cnCepes Dee%ee®e¬eÀeJej }eJeleele Je pesJne
leer yeefnce&Kg e nesles, lesJne HeÀej lej veemeeûeeHe³e¥le®ee®e efle®ee Heu}e Demelees.
l³eeHe}erkeÀ[®es keÀenerner leer Heenele veener.
SsmeW Deebleg®ee Deeblegef®e j®es~ yeensjeR ceeiegleW ve Je®es~
cnCeewevf e jenCeW DeeefOe³es efoþer®eW~ lesLeWe®f e nes³es~~205~~
Deeleeb efomeeb®eer Yesìer I³eeJeer~ keÀeb ªHee®eer Jeeme HeenJeer~
ns ®ee[ mejs DeeIeJeeR~ DeeHewefme³eeb~~206~~
’Demee lees meeOekeÀ Deble}&#îe meeOelees. les SkeÀoe meeOe}s keÀer Hegve:
l³ee®es }#e yee¿e efJe<e³eebkeÀ[s JeUle veener. veblej leer ¢äer melele Deblece&Kg e
Deµeer®e jenles. efoµeeb®eer Yesì I³eeJeer, ªHe efvejKeeJes, ³ee F®íe ceie
Gjle veenerle. Deµeer leer DeOeexvceeref}le ¢äer Demeles.“
ieerles®es Deemeve
DeeHeCe Deelee®e p³ee DeemeveefJe<e³ekeÀ DeesJ³ee Heeefnuîee, l³ee
Þeerieerles®³ee Heg{er} µ}eskeÀebJejer} Deensle:
le$ewkeÀeûeb ceve: ke=ÀlJee ³eleef®eÊeseqvê³eef¬eÀ³e:~
GHeefJeµ³eemeves ³eg¡³eeÐeesieceelceefJeµeg׳es~~6-12~~
meceb keÀe³e efµejesûeerJeb Oeej³esVe®e}b efmLej:~
mebÒes#³e veeefmekeÀeûeb mJeb efoµe½eeveJe}eskeÀ³eved~~6-13~~
’ce=ieeefpeveeoeR®es Deemeve ceeb[vt e l³eeJej yemeeJes. ceve SkeÀeûe keÀjeJes.
ef®eÊe Je Fbefê³es ³eeb®³ee ef¬eÀ³eeb®es efve³eceve keÀjeJes DeeefCe Deble:keÀjCee®³ee
µeg×ermeeþer ³eesieeY³eeme keÀjeJee. µejerj, cemlekeÀ Je ceeve ner mece OeejCe
keÀªve De®e} þsJeeJeer. efmLej jentve veemeeûeer (veemeeûeHeerþer) ¢äer
}eJeeJeer. FkeÀ[s eflekeÀ[s Flej efoµeebkeÀ[s ¢äer JeUJet ve³es.“
Hele¡e}eRveer kesÀJeU ’efmLejmegKeceemeveced~~2-46~~ Hee.³ees.met.~~“
SJe{s®e $eesìkeÀjerl³ee p³eeyeeyele meebefiele}s nesles, l³eeyeeyele YeieJebleebveer
Lees[ke̳ee µ}eskeÀeble (’µeg®eew osµes ÒeefleÿeH³e...~ ...... mJeb
efoµe½eeveJe}eskeÀ³eved~~6-11-13~~) Deemeve keÀesþs Je keÀmes ceeb[eJes;
µejerjefmLeleer keÀµeer DemeeJeer; F.cenÊJeHetCe& efveoxµe kesÀ}e. Hejbleg %eeveosJeebveer
cee$e ³ee meJe&®e yeeyeeReJf e<e³eer meKees} Demes ceeie&oµe&ve keÀªve, Hele¡e}eR®es
met$e Je YeieJebleeb®eer GÊeÀer ³eeb®ee cesU Iee}tve, DeeHeuîee veeLeefme×
mebÒeoe³ee®³ee DevegYeJeebleer HejbHejsves ®ee}le Dee}suîee ³eesieceeiee&®es jnm³e
nele®es keÀenerner jeKetve ve þsJelee efpe%eemetmb eeþer GIe[ keÀªve oeKeefJe}s
Deens . ner ® e %eeveos J eeb ® eer Keeme µew } er Demeuîee®ee Deveg Y eJe
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
DeeHeCeebme %eeveséejer®ee pemepemee meKees} DeY³eeme keÀjeJee, lemelemee
JeejbJeej ³esle peeleess.
ieesj#eceles DeeOeejeoer::::
DeeOeej Je ®e¬esÀ
DeeHeCe ieesj#eefJejef®ele efme×efme×evleHe×efle ³ee ûebLeeleer}
³eceefve³eceeoer Henele Deenesle. Deelee ³ece, efve³ece Je Deemeveeveblej Heg{s les
keÀe³e meebieleele, les Heent.
4) veeLemebÒeoe³eele Þeerieesj#eveeLeceleevegmeej O³eeveemeeþer veT
®e¬esÀ,meesUe DeeOeej, leerve }#³es Je Heb®eJ³eesce (Heeb®e DeekeÀeµes) ³eeb®eer
mebHetCe& ceeefnleer ³eesi³eeme DemeeJeer }eieles. l³ee ûebLee®³ee efÜleer³e GHeosµeebleie&le
µ}eskeÀ ¬eÀ.1 les 31 ceO³es ³ee®es®e JeCe&ve Deens. l³eeÒeceeCes Lees[ke̳eele
meebieeJe³ee®es lej:
(De) <ees[<e DeeOeej cnCepes -1) HeeoebiegÿeOeej, 2) cet}eOeej,
3) iegoeOeej, 4) ces{^eOeej, 5) G[îeeCeeOeej, 6) veeefYeDeeOeej,
7) Ëo³eeOeej, 8) kebÀþeOeej, 9) IebefìkeÀeOeej, 10) lee}gDeeOeej,
11) ef p e»eOeej, 12) Ye´ t c eO³eeOeej, 13) veemeeOeej,
14) veemeecet}keÀJeeìeOeej, 15) }}eìeOeej Je 16)ye´ïejbOe´eOeej
ns nesle. ³eebHewkeÀer Òel³eskeÀ DeeOeejeJej O³eeve keÀjC³ee®eer JesieJesieUer HeÀ}s
Deensle. leer meeOekeÀ efpe%eemetbveer ÒeceeefCele ûebLeebletve mecepeeJetve I³eeJeerle.
(ye) veT ®e¬esÀ Deµeer Deensle: 1) cet}eOeejmLe ye´ïe®e¬eÀ,
2) mJeeefOeÿeve®e¬eÀ, 3) veeefYe®e¬eÀ, 4) Ëo³eeOeejceäo}keÀce}ced
(Deeþ HeebkeÀȳeeb®es Ëo³eeOeej ®e¬eÀ), 5) keÀCþ®e¬eÀ, 6) lee}g®e¬eÀ,
7) Ye´t®e¬eÀ, 8) ye´ïejbOe´efveJee&Ce®e¬eÀ Je 9)DeekeÀeµe®e¬eÀ. ³ee meJe&
®e¬eÀeb®³ee ieesj#eefJejef®ele ceeefnleer®ee leÊeÀe meesyele ³ee Gvces<eeDebleer
(He=.¬eÀ.139Jej) efpe%eemetb®³ee GHe³eesieemeeþer efo}s}e Deens.
³ee He×leerle DeveskeÀ ³eesieHe×leeRvee ceev³e DemeCeejs menñeo}®e¬eÀ
Jee keÀce} oeKeJe}s}s veener. lemes®e yeeje o}eb®es Deveenle®e¬eÀner veener.
ye´ïejbOe´eveblejner meesUe o}eb®es DeekeÀeµe®e¬eÀ ieesj#e meebieleele.
(keÀ) leerve }#³es: 1) Deble}&#îe, 2)yeefn}&#³e Je 3)ceO³e}#³e
([) Heb®eJ³eesce: 1) DeekeÀeµe, 2) HejekeÀeµe, 3) cenekeÀeµe
4) leÊJeekeÀeµe Je 5)met³ee&keÀeµe ns Deensle.
ieesj#eveeLeeb®es <ees[<e DeeOeej ns Heele¡e}OeejCes®es osµe ³eeb®³eeµeer
meceeve Deensle; lej }#³es Je ®e¬eÀ ner O³es³³eJemlegmebyebefOele nesle; J³eesce
ns met#ce leÊJeeJejer} OeejCee-O³eeveefJe<e³e nesle, Demes mLet}ceeveeves cnCelee
³esF&}. Demees. Heele¡e}esÊeÀ OeejCeeefJeOeer keÀmee keÀjeJee, ³ee®es mebef#eHle
efoioµe&ve ³ee DeeOeejeoeRceOetve nesles. Deelee ®e¬eÀebyeeyele DeefOekeÀ ceeefnleer Heent ³ee:
DeekeÀeµe®e¬eÀ
³ee ieesj#eHe×leerÒeceeCes DeekeÀeµe®e¬eÀ ns ye´ïejbOe´evf eJee&Ce®e¬eÀ ³eeveblej
oeKeJe}s Deens. l³eele TOJe&µeÊeÀer®es JeemleJ³e oeKeJe}s}s Deens. veeLeefme×
ieesj#eceles DeOe:µeÊeÀer ®es DeekegbÀ®eve nesTve, ceO³eµeÊeÀer ®ee efJekeÀeme
keÀªve Je TOJe& µ eÊeÀer ® ³ee DeJelejCeeves Je ieg © ke= À Hes v es ne
³eesieoe Þeer%eeveséejer 126 Gvces<e:8::HebLejepe

kegÀb [ef}veer³eesie meeO³e neslees. cnCetve TOJe&µeeqÊeÀmLeeve - HetCee&eif ejerHeerþmLe JewYeJeele ieesj#eefJejef®ele meesUe DeeOeej, veT ®e¬esÀ, leerve }#³es Je
DeekeÀeµe®e¬eÀ ns ye´ïejbOe´eveblej®³ee DeJekeÀeµeele Deme}s Heeefnpes. les Heb®e J³eesce ³eeb®eer Del³eble ieg¿ejerl³ee iegHb eÀCe kesÀ}er Deens. leer ³eesieHeefLekeÀebvee
®e¬eÀ efHeb[ye´ïeeb[e®³ee mebeOf emLeeveele mecepe}s lejer ®ee}s}. met#ce efJe®eejebleer Je DeeHeeHeuîee DevegYetleeRÜejs mecepetve Ieslee ³eC³eemeejKeer
}³e³eesieele meJe& leÊJeeb®ee GHeµece DeekeÀeµeleÊJeer®e neslees DeeefCe Deens. efveJJeU efJeJes®eve keÀªve veerì mecepeC³eemeejKee ne efJe<e³e veener,
DeekeÀeµeleÊJee®ee }³e DeekeÀeµeele neslees. l³ee ¢äerves:’ieieveeR ieieve SJe{s®e ³esLes metef®ele keÀjCes Yeeie Deens! Demees.
}³eeb pee³es~ SsmeW peQ keÀebF¥ Deens~ leQ DevegYeJeW pees nes³es~ lees nesTefve }#³e Je ¢äer
þekesÀ~~6-310~~“ ner DeesJeer %eeveséejeb®es veeLeHejbHejeefme× ³eesiejnm³e %eeves. 6-201 les 206 ³ee DeesJ³eebletve keÀj, ®ejCe Je yeent ³eeb®eer
J³eÊeÀJeCeejer Deens; ns DeekeÀeµe efkebÀJee ieieve®e - Heeefnpes lej l³ee}e DeemevemLe efmLeleer JeCe&ve kesÀ}er Deens. l³eele }#³e Je ¢äer®ee Òeeble
menefpe³eeb ®³ee Yee<esle}e ieievecene} Demes cnCet ³ee - %eevesµeebveer Heg{er} }eielees. ner ¢äer DeOeexvceeref}le Deµeer veemeeûeHeerþer DemeeJeer Deµeer
DeesJ³eeble JeefCe&}s Deens: %eevesµeeb®eer ³eespevee Deens. Jejer} HeebHeC³ee efceìC³ee®³ee DeJemLesle Je
peQ Gvceefve³es®eW }eJeC³e~ peQ legefj³es®eW lee©C³e~ Kee}®³ee HeebHeC³ee Kee}er®e þsJetve ¢äer DeeHeesDeeHe®e veemeeûe#es$eer
Deveeefo peQ DeieC³e~ HejceleÊJe~~6-320~~ efmLejeJeles. ieesj#eceles’veemeeOeejb lem³eeûeb }#e³esled ceve: efmLej:
peQ DeekeÀeje®eeb Òeebleg~ peQ cees#ee®eeb SkeÀevleg~ YeJeefle~~2-22~~efme.efme.He.~~“.
pesLe Deeefo DeeefCe Debleg~ efJejewefve ies}W~~321~~ veemeeûe¢äer þsJetve ceve efmLej keÀjC³ee®eer®e ner met®evee Deens. ner
peQ efJeéee®eW cetU~ peQ ³eesieêgcee®eW HeÀU~ Deble}&#³e ¢äer Deens, ns’efoþer jenewevf e Deebleg}erkeÀ[W“ Je’SsmeW Deebleg®eeb
peQ Deeveboe®eW kesÀJeU~ ®ewlev³e ieeb~~322~~ Deeblege®f e j®es“ ³ee µeyoebveer J³eÊeÀJe}s Deens. ieesj#eceleW (ieesj#eµelekeÀ)
peQ ceneYetleeb®es yeerpe~ peQ cenelespee®eW lespe~ ns }#³e Ye´kt egÀìeR®³ee DeeblejYeeieer cnCepes Dee%ee®e¬eÀele efmLej kesÀ}s Heeefnpes.
SJeb HeeLee& peQ efvepe~ mJeªHe ceePeW~~323~~ ieg©HeeogkeÀeHeb®ekeÀ (Serpent Power- Arthur Avlon) ³ee
’Gvceveerme pesLetve }eJeC³e ÒeeHle nesles; legefj³esme pes lee©C³e osles; ûebLee®³ee ³eesieÒeCee}ervegmeej meÃgª®b ³ee HeeogkeÀe, meÃg©®ejCe, meÃg©cetelf e&
Demes Deveeoer, DeieC³e pes HejceleÊJe Deens - pes ye´ïeeb[e®³eener He}erkeÀ[er} efkebÀJee meoeefµeJe, censµe, µebYet ner ³ee efþkeÀeCe®eer }#³es Jee O³es³e Demet
Deens - pesLes kesÀJeU cees#e®e Jemelees; p³eele efJeéee®es Deeefo DeeefCe Deble µekeÀleele. Demees.
}³e HeeJeleele; pes efJeéee®es cetU Deens; pes ³eesieJe=#ee®es HeÀU Deens - meeO³e yebOe
Deens; pes Heb®eceneYetleeb®es yeerpe Deens; cenelespeeme p³eeletve lespe ÒeeHle ³eeÒeceeCes %eeveosJeeb®eer JeeCeer ÞeerieesHee}ke=À<Ceeb®es ieg¿e DeefYeÒee³e
nesles; efkebÀyengvee pes ceePes - F&éeje®es - efvepemJeªHe Deens; l³ee mJeªHee®eer, G}ie[tve oeKeJele peeles. Deelee yee¿eebieeb®eer efmLeleer HetCe&HeCes ÒekeÀì
pesJne ieieveele ieievee®eer efceUJeCeer nesles, lesJne lees ³eesieer DevegYetleer Ieslees keÀjCeeN³ee Heg{er} µes<e DeesJ³ee Hene:
DeekeÀeµeªHe neslees; ceêtHe neslees!!“ ceie keÀbþvee} Deeìs~ nvegJeìer ns n[ewefle oeìs~
³ee®e DeekeÀeµee}e GÎsµetve meble ÞeerlegkeÀejececenejepeebveer DeeHeu³ee leQ iee{er nesTefve vesnìW~ Je#e:mLe}eR~~6-207~~
efmLeleer®es JeCe&ve keÀjleebvee cnì}s Deens keÀer: ceeefpe IebefìkeÀe }esHes~ Jejer yebOeg pees DeejesHeW~
DeCegjsefCe³eeb LeeskeÀ[eb~ legkeÀe DeekeÀeµeeSJe{e~ lees pee}bOe© cnefCeHes~ Heeb[gkegÀceje~~208~~
efieUtefve meebef[}W keÀ}sJej~ YeJeYe´cee®eeb DeekeÀej~~ veeYeer Jejer HeesKes~ Goj nW LeeskesÀ~
meebef[}er ef$eHegìer~ oerHe GpeefU}e IeìeR~..... Deblejer HeÀebkeWÀ~ Ëo³eekeÀeµeg~~209~~
legkeÀe cnCes Deeleeb~ Gj}es GHekeÀejeHegjleeb~~ mJeeefOeÿeveeJeefjef®e}s keÀebþeR~ veeefYemLeeveele}gJeìeR~
peerJevecegÊeÀer leer ner®e! ef$eHegìer meeb[tve ÞeerlegkeÀejece cenejepe yebOeg He[W lees efkeÀjerìer~ Jeesef{³eeCee~~210~~
DeekeÀeµeeSJe{s pes Pee}s, les®e ieieveeR ieieve }³eeR peeCeW nes³e. Demees. SsmeeR µejerjeyeeefnjer}erkeÀ[W~ DeY³eemee®eer HeebKej He[s~
³eesieµeem$eevegmeej Je cet}le: veeLemebÒeoe³eefme× ³eesi³eeb®³ee lebJe Deebleg $ee³e cees[s~ ceveesOecee&®eer~~211~~
leÊJeÒeCee}erÒeceeCes efJeefJeOe ³eesieebieeb®eer, ®e¬eÀeb®eer Je leoveg<ebefiekeÀ Flej ’keÀjmebHegì Jeece®ejCeeJej þsJeuîeeves Je neleeb®es yeeJeKes Heg{s Deeuîeeves
cenÊJee®eer ceeefnleer DeY³eemeC³eemeeþer efpe%eemetbveer Þeer. yeeyeecenejepe DeeHeesDeeHe®e efµejkeÀceUe®³ee Yeejeves nvegJeìer Je#e:mLe}eJej efJemeeJeles
DeeJeeakeÀj ³eeb®³ee efoJ³eece=leOeeje ³ee ye=nle ûebLee®es met#ce Heefjµeer}ve Je IebefìkeÀe Deele oeye}er peeTve pee}bOejyebOe efme× neslees. kegbÀYekeÀ
keÀjeJes. cnCepes ³eeyeeyele®eer meefJemlej ceeefnleer GHe}yOe nesF&}. ÒeeCee³eecee®eer DeJemLee meeOeC³eemeeþer ³ee meJe& µejerjj®eveekeÀewµeuîeecegUs
³ee efþkeÀeCeer SJe{e®e efveoxµe keÀjCes Gef®ele þjs} keÀer Þeer%eeveosJeebveer mJeeefOeÿeveeJej®³ee Je veeefYemLeeveeKee}®³ee #es$eeJej Jeesef{³eeCeeyebOe
Deelcemeb³ece³eesie ³ee meneJ³ee DeO³ee³eeleer} DeeHeuîee HebLejepee®³ee He[lees Je l³eecegUs veeefYekeÀce} µejerje®³ee HetJexkeÀ[s cnCepes Heg{er} YeeieekeÀ[s

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 127
DeeHeesDeeHe {keÀ}}s peeTve veeefYe TCe& nesles. cnCepes keÀesȳee®es peeUs
pemes ceO³eeletve leeCetve Dees{eJes, lemes veeefYemLeeve veeYeerµeer Heg{®³ee yeepet}e
Dees{uîeeiele nesles. ³ee meJe& DeJemLesle Heesìe®ee Flej Yeeie KeHeeìer}e
cnCepes Heef½eces}e peeTve ³ee Debleie&le Ie[ecees[eRcegUs Ëo³eekeÀeµe Deele
ÒeHegÀef}Ále nesles.“
Ëo³eekeÀeµe ÒeHegÀef}Ále nesC³ee®ee DeLe& ef®eÊe ÒemeVe nesCes Demee®e
kesÀ}e Heeefnpes. %eevesµeeb®³ee ³ee cene³eesieceeiee&le®e Òeke=Àleer®³ee osn-efHeb[ebleie&le
Deme}suîee meJe&®e HemeeN³ee®eer ³eLee³eesi³e veeWo IesTve }³e³eesie meeOeC³ee®eer
³eespeveeye× DeeKeCeer kesÀ}s}er efomeles, leer Deµeer! Demees.
³eesiemeeOeveemLe}::::
’µeg®eew osµes“
µejerj menpemegKeceemevee le ÒeefJeä keÀªve, ÒeeCeeb®eer efmLeleer
J³eJeefmLele keÀªve, cevee}e veemeeûe¢äerves efmLej keÀªve Je ef®eÊee}e
ÒemeVe keÀªve ³ee ³eesiee®eer Heg{er} ef¬eÀ³ee Dee®ej}er peeles. l³eeefJe<e³eer
efJe®eej keÀjC³eeHetJeea ³ee efmLeleerle ³eesi³ee}e µejerjefmLeleerÒeceeCes ceeveefmekeÀ
efmLeleer®esner meg³eesi³e DeefOeÿeve Deme}s Heeefnpes.
%eeveosJe meebieleele keÀer ’µejerje®es yee¿e Je DeeblejmJeªHeDeY³eemeecegUs
Demes Pee}s keÀer ceveesJ³eeHeejeb®es meeceL³e& }ìkesÀ nesles. keÀuHevee }esHeleele;
yee¿e efJe<e³eebkeÀ[s cevee®es OeeJeCes HeebiegUles. ceve mJele:®³ee®e þe³eer efJejece
HeeJeles. #egOee-efveêeb®eer DeeþJeCener Gjle veener.“
Deµee DeJemLesle yeje®e keÀeU µejerje}e, cevee}e Je ef®eÊee}e leeCe
ve oslee ³eesi³ee}e yemelee ³eeJes cnCetve Je osnOecee¥®³ee DeeJeµ³ekeÀlee
pevemebHekeÀe&Heemetve otj jentve veerì YeeieJelee ³eeJ³eele cnCetve %eevesµeebveer
otj¢äerves kesÀ}s}er mLeU Je yewþkeÀer®eer mLeeve F.J³eJemLee DeJe}eskeÀCes
HeÀej®e GHe³egÊeÀ þjs}.
µeg®eew osµes ÒeefleÿeH³e efmLejceemeveceelceve:~
veel³ege®q í^leb veeefleveer®eb ®ew}eefpevekegÀµeesÊejced~~6-11~~
³ee ieerles®³ee µ}eskeÀeJeªve YeieJebleeb®es ³eeyeeyele®es efJe®eej mHeä efometve
³esleele. ’µeg× HeefJe$e Deµee mLeUer Deemeve ceeb[eJes. les Deemeve Del³eble
Gb®e Jee Kees}ieì efþkeÀeCeer vemeeJes. oYee&Jej ce=ieeefpeve Je l³eeJej Jem$e
DeebLeªve Deemeve le³eej keÀjeJes.“
%eevesµe ³eeJej menpe®e meebietve peeleele:
leNneR efJeµes<eW Deeleebe®f e yeese}
f pew}~ Hejer leQ DevegYeJeW GHesiee peeF&}~
cnCeewefve lewmes SkeÀ }eies}~ mLeeve HeeneJes~~6-163~~
pesLe DeejeCegkesÀ®esefve keÀes[W~ yewmeef}³eeb Gþes veeJe[s~
Jewjei³eemeeR ogCeerJe ®e{W~ osefKeef}³eeb peQ~~164~~
pees mebleeR JemeefJe}e þeJees~ meblees<eeefme meeJesJe~
cevee nes³e GlmeeJees~ Oew³ee&®eeb~~165~~
DeY³eemegef®e DeeHeCe³eebleQ keÀjer~ Ëo³eebleQ DevegYeJe Jejer~
SsmeeR jc³eHeCee®eer Leesjer~ DeKeb[ pesLe~~166~~
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
pes³eeb Dee[ peeleeb HeeLee&~ leHe½e³ee& ceveesjLee~
HeeKebef[³eebner DeemLee~ mecet} nes³e~~167~~
mJeYeeJeW Jeeìs ³esleeb~ peNneR JejHe[e pee}eb DeJeef®eleeb~
leNneR mekeÀecegner Heefj ceeIeewleeb~ efveIeeW efJemejW~~168~~
ns jep³e Jej meebef[pew~ ceie efveJeeble SLesef®e Deefmepew ~
SsmeW µeb=ieeefj³eebner GHepeQ~ osKeleKesJeeW~~170~~
³ee DeesJ³eeletve p³ee efþkeÀeCeer ³eesiemeeOevee keÀjeJe³ee®eer l³ee mLeUe®es
megjc³e oµe&ve nesles. ns meJe& meefJemlej meebietve %eevesµeebveer DeeHeuîee
DevegYeJeeb®³ee yees}ebveer meeOekeÀmeppeveebme Del³eglke=Àä ceeie&oµe&ve®e kesÀ}s Deens.
’³ee DeY³eemee}e ³eesi³e efþkeÀeCe µeesOeeJes; pes Heeefnuîeeyejesyej
Jewjei³ee}e Yej ³eslees Je p³ee efþkeÀeCeer menpe yeme}s lejer l³ee®eer DeeJe[
efvecee&Ce nesles Je GþeJesmes Jeeìle veener; pesLes mebleebveer JeemleJ³e kesÀ}s Deens;
p³ee efþkeÀeCeer ceve Glmeeneves Deesmeb[vt e Jeenles; meblees<ee}e keÀeWye HegÀìleele;
p³ee efþkeÀeCeer iesuîeeveblej veeefmlekeÀe}ener ceveeHeemetve leHe½e³ee& keÀjC³ee®eer
ogo&c³e F®íe efvecee&Ce nesles. mebmeejeme leve-ceve-Oeve ³eebveer efJekeÀ}s}e
SKeeoe peerJe pej ®egketÀve keÀe nesF&vee, lesLes Dee}e lej l³ee®es HeeT}
Hejle efHeÀje³e}e ceeieCeej veener; SKeeÐee efJe}emeer Heg©<ee}emeg×e p³ee
mLeevee®ee FlekeÀe ceesn nesF&} keÀer lees jep³emeg×e l³eeJeªve DeesJeeUtve
ìekeÀC³eeme GÐegÊeÀ nesF&}!“
SsmeW ve jenele³eeblesner jeneJeeR~ Ye´cele³eebleWner yewmeJeeR~
LeesHeìesefve ®esJeJeer~ efJejÊeÀerleQ~~6-169~~
peQ SCeW ceeveW yejJebì~ DeeefCe lewmeWef®e Deefle ®eesKeì~
pesLe DeefOeÿeve ÒekeÀì~ [es}eb efomeW~~171~~
’Demes pes megboj Je HeefJe$e mLeeve Demes} keÀer lesLes menpe cnCetve
ies}suîee}e HeCe jeneJesmes Jeeìs} Je p³ee®es HeeT} keÀesþsner efmLej jenle
veener, Deµee}e HeCe lesLes þsJeJetve Iesle}s peeF&}! p³ee efþkeÀeCeer DeY³eeme®e
mJele: nesTve Ie[lees Je DevegYetleer kesÀJeU lesLeer} JeemleJ³eeves®e ³esles,
FlekesÀ les mLeeve efveleeble jceCeer³e DemeeJes. Deµee mLeeveer Deelceoµe&ve
®ece&®e#etbveener menpe Ie[t µekeÀeJes! Demes les mLeeve DemeeJes.“
Deµee efþkeÀeCeer meeOekeÀe}e pevemebHekeÀe&®ee $eeme nesT ve³es Je efvepe&ve
Demetvener, l³ee®³ee Jew³eeqÊeÀkeÀ iejpee Flej$e keÀesþns er ve peelee HetCe& JneJ³eele
DeeefCe l³eecegUs DeKeb[HeCes ³eesieeY³eemeeme ®ee}vee efceUeJeer, ³ee ¢äervesner
les mLeeve mees³eermkeÀj Deme}s Heeefnpes. efJe®e#eCe ¢äer®es %eevesµe cnCetve®e
meebieleele keÀer:
DeeefCekeÀner SkeÀ HeeneJes~ peQ meeOekeÀeR JemeleW nesDeeJeW~
DeeefCe pevee®esefve Hee³ejJeW~ cew}sef®e vee~~6-172~~
pesLe Dece=lee®esefve Hee[W~ ceg}eefnmekeÀì iees[W~
peesef[leer oeì Pee[W~ meoe HeÀ}leer~~173~~
HeeT}eb HeeT}eb GokeWÀ~ Heefj Je<ee&keÀe}eRner ®eesKeW~
efvePe&jW keÀeb efJeµes<eW~ meg}YeW pesLeW~~174~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
’jc³e, HeefJe$e Je megboj Deµee mLeUe®eer DeY³eemeemeeþer efveJe[
keÀjleebvee meeOekeÀeves lesLes mebmeejer peveeb®³ee mebHekeÀe&®ee GHeêJe nesCeej
veener; lemes®e lesLes Flej meceeveOecee& meeOekeÀeb®es JeemleJ³e Deens keÀe; nsner
efvejKetve I³eeJes.“
Òel³e#e ³eesieeY³eemeele pejer l³ee meeOekeÀeb®eer ceole nesC³eemeejKeer
veme}er, lejer De[erDe[®eCeer, Deepeej, jesiejeF&, éeeHeos Fl³eeoeRHeemetve
mebj#eCe keÀjC³eele l³eeb®eer ceole peªj nesT µekesÀ}.
’lesLes megceOegj HeÀ}ebveer HeefjHetCe& Demes Je=#e DemeeJesle Je efþkeÀefþkeÀeCeer
mJe®í, µeerle} Je ®eJeoej HeeC³ee®eer leUer, efJeefnjer DeeefCe HeeJemeeȳeelener
ie{tU ve nesCeejs efvePe&j DemeeJesle.“
nslet ne keÀer meeOekeÀebvee ³eesieeY³eemeemeeþer DeeJeµ³ekeÀ DemeCeeje
³eesi³e lees Deenej Je µeg× efvepe¥legkeÀ HeeCeer F.®eer vewmeefie&keÀjerl³ee®e DeeHeesDeeHe
J³eJemLee JneJeer DeeefCe l³eemeeþer JesieUs keÀä Je DeefOekeÀ JesU }eiet ve³es.
ne DeeleHegner De}gcee}g~ peeefCepeQ leNneR µeerle}g~
HeJeveg Deefle efve½e}g~ cebo Peg}gkeWÀ~~6-175~~
yenglekeÀªefve efve:µeyog~ oeì ve efjies éeeHeog~
µegkeÀ nve <eìdHeog~ lesTbleW veeneR~~176~~
’l³ee mLeeveer keÀ[keÀ GvneUe lej vemeeJee®e; HeCe pes Gvn Demes},
les meJe&oe meewc³e DemeeJes. megmeeì JeeN³eeJeeoUe®ee lees Yeeie vemeeJee; lej
lesLes melele µeerle} cebo HeJevee®³ee PegUgkeÀe ³esle DemeeJ³eele. ne Heefjmej
µeeble Je efve:µeyo®e DemeeJee. l³eele HeesHeì, Ye´cej Je Flej efkeÀ[skeÀerìkeÀ
vemeeJesle. l³ee®eÒeceeCes lesLes éeeHeosner vemeeJeerle.“ ns meieUs keÀes}en}
lej keÀjleele®e. HeCe éeeHeos Je efJe<eejer keÀerìkeÀ peerJeveeme DeHee³ekeÀejkeÀner
þª µekeÀleele.
HeeefCe}ieW nbmeW~ oesveeR ®eejeR meejmeW~
keÀJeCeW SkeWÀ Jes}W yewmeW~ leNneR keÀeskeÀer}g ns~~177~~
efvejblej veeneR~ leNneR Dee}er ies}er kebÀneR~
nesleg keÀeb ce³etjWner~ DeecneR vee ve cnCees~~178~~
Heefj DeeJeµ³ekeÀ Heeb[Jee~ Ssmee þeDees pees[eJee~
lesLe efveiet{ ceþ nesJeeJee~ keÀeb efµeJee}³e~~179~~
oesveeRceeefpe DeeJe[s leQ~ peQ ceeefve}W nes³e ef®eÊeW~
yenglekeÀªefve SkeÀebleW~ yewefmepeW ieeb~~180~~
’Demes Deme}s lejer lesLes Heef#eme=äer Deefpeyeele®e vemeeJeer, Demes
cee$e veener. lesLes HeeC³eele efJenjCeejs nbme, oesve®eej meejme He#eer, ceOetve®e
keÀOeer lejer kegÀntçç kegÀntçç Deµee ceOegj Heb®ece mJejele Dee}eHe IesCeeje
keÀeskeÀerU Je vesnceer®e veener HeCe ceOetve ceOetve efomeCeejs ce³etjner Demee³e}e
njkeÀle veener. ³ee Heef#eieCeebcegUs lesLeer} jc³e JeeleeJejCeele DeefOekeÀ®e
Yej He[Ceej! SkeÀ cee$e Kejs keÀer Deµee mLeeveer meeOekeÀe}e jenlee
³esF&} Je Leb[er-Jeeje Deve TveHeeJemeeHeemetve DeeefCe je$eeryesje$eer Deemeje
Ieslee ³esF}& Demes SKeeos GoeÊe efµeJee}³e efkeÀbJee meeOekeÀe®³ee DeeJe[ervegmeej
SKeeoe ceþ DemeeJee. l³ee efþkeÀeCeer meeOekeÀeves µeke̳eleesJej SkeÀebleele®e
yemetve ³eesiemeeOevee keÀjle peeJes.“
³eesiemeeOevee-1
128 Gvces<e:8::HebLejepe
yewþkeÀ::::
yewmekeÀe Jee Deemeve
³eeÒeceeCes yee¿e HeefjmejefJe<e³ekeÀ yeeyeeR®eer DeeJeµ³ekeÀ leer mees³e keÀªve
Pee}er. Deelee ³eesiemeeOevee keÀjC³eemeeþer keÀesþls ejer Deemeve ceeb[Ces peªj
Deens. l³ee®eer mees³e keÀµeer keÀjeJeer, ns meebieleebvee %eeveosJeeb®eer efJe®e#eCe
¢äer DeefOekeÀeefOekeÀ Òel³e³eeme ³esles:
cnCeewefve lewmeW leQ peeCeeJeW~ ceve jeneleW HeeneJeW~
jens} lesLe j®eeJeW~ Deemeve SsmeW~~6-181~~
Jejer ®eesKeì ce=iemesJe[er~ ceepeeR OetleJem$ee®eer Ie[er~
le}gJeìerb Decees[eR~ kegÀµeebkegÀj~~182~~
mekeÀesce} meefjmeW~ megye× jenleer DeeHewmeW~
SkeÀ Hee[W lewmeW~ Jeespee Iee}eR~~183~~
Heefj meebefJe³eebef®e Gb®e nesF&}~ leNneR Deebie nve [es}s}~
veer®e leNneR HeeJes}~ Yetefceoes<eg~~184~~
cnCeewefve lewmeW ve keÀjeJeW~ meceYeeieW OejeJeW~
ns yeng Demees nesDeeJeW~ Deemeve SsmeW~~185~~
’DeeHe}s ceve ÒemeVe nesF&} Deµee efþkeÀeCeer - ceþele, efµeJee}³eele
efkebÀJee Flej peeieer, HeCe SkeÀebleele ³eesi³e peeiee µeesOetve yewmekeÀe cnCepes
Deemeve j®eeJes. meKe} peefceveerJej keÀesJeUs oYee&kb egÀj SkeÀeJej SkeÀ yeebOetve
j®eeJes. peceerve ieesce³eeves meejJe}s}er Demeuîeeme GÊece®e! oYee¥kegÀjeb®eer
meeOeejCe ®eìF&ÒeceeCes j®evee keÀªve l³eebJej ce=ie®ece& Iee}eJes. Deemevee®eer
Gb®eer peemle vemeeJeer.“ Dev³eLee cegêe - Jeýeemeve F.Òe³eesie keÀjleebvee les
Gb®e meKe} nesTve veerì yemelee ³esCeej veener.
’lemes®e les Deieoer peefceveermejHeìmeg×e vemeeJes. keÀejCe l³eecegUs
Yetefceoes<e-µeerle-G<Ce-keÀeefþC³e F.keÀejCeebcegUs osn megKeele DeemevemLe
nesCeej veener.“ lemes®e Jeýeemeve veerì keÀjlee ³esCeej veener Je DeemeveÒe³eesie
keÀäÒeo nesF&}.
’Deµee ÒekeÀejs Deemeve j®etve l³eeJej OetleJem$ee®eer Ie[er keÀªve
þsJeeJeer. µeke̳eleesJej efnJeeȳeele ceT }eskeÀjer®es Je Gvneȳeele ceT
metleer Jem$e JeeHejeJes. DeemeveeJej yemeleebvee ceve meceeOeeveer DemeeJes.“
ns Jem$e Oetlee ³esC³eemeejKes Demeuîeeves jespe®³ee JeeHejele}s ce=ie®ece&
Ieeceeves Kejeye nesCeej veener; lemes®e nþ³eesiee®³ee p³ee keÀener ef¬eÀ³ee
HebLejepeeµeer mebyebeOf ele DemeuîeecegUs kesÀuîee peeleer}, l³eebÜejs pees µejerjmLe
efJeÐegleÒeJeen meb®eefjle nesF&}, l³ee®es Yetefceceeiex efve:mejCe nesC³eeHeemetve
jesOeve kesÀ}s peeF&} Je l³ee³eesies ³eesieeY³eemeeleer} J³el³e³e ìUs}. Demees.
’keÀªefve meÃg© mcejCe~ DevegYeefJepes~~“
l³eeveblej meeOevee keÀµeer keÀjeJeer ³ee®es ceeie&oµe&ve Heg{er}
DeesJ³eeletve ³esles:
ceie lesLe DeeHeCe~ SkeÀeûe Deble:keÀjCe~
keÀªefve meÃg©mcejCe~ DevegYeefJepes~~6-186~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 129
’Deble:keÀjCe SkeÀeûe keÀªve meÃg©mcejCe keÀjeJes.“ ³eele ceeies l³ee Yeei³eJeble meeOekeÀe®es DeY³eemee®es keÀä meªve peeleele. Heg{s meJe&
meeefiele}s}e HebLejepee®ee Del³eble cenÊJee®ee Yeeie cnCepes meÃg©Heefoä
meeOeveceeie& Devegm³etle Deens. ne meieUe®e ceeie& Flej ³eesieceeiee¥Heemetve
efYeVe Deens lees l³eeleer} meÃg©ke=ÀHes®³ee DeefOeÿeveeves! meÃg©ke=ÀHes®es
veeLemebÒeoe³eele Del³eble Jeweµf eäîeHetCe& ceenelc³e Deens. efme×efme×evleHe×efle
³ee ieesj#eke=Àle ûebLeele ieesj#e iepe&tve meebieleele:
ve iegjesjefOekebÀ~ ve iegjesjefOekebÀ~ ve iegjesjefOekebÀ~
efµeJeµeemevele:~ efµeJeµeemevele:~ efµeJeµeemevele:~~
’DeeefoveeLe efµeJee®ee ³ee ceeefie&³eebme Demee Deeosµe Deens keÀer ieg©Hes#ee
cenÊej Demes keÀener®e veener!!!“
lewmeW mcejlesefve DeeojW~ meyee¿emeeeqÊJekeWÀ YejW~
pebJe keÀefþCeHeCe efJejs~ DenbYeeJee®eW~~6-187~~
’lej Deµee ke=ÀHeeefmebOeg keÀ©CeekeÀ© meÃgªb®es HegC³emcejCe
kesÀu³eeyejesyej®e veeLeHebLeer³e meeOekeÀe}e ³eesiee®ee DevegYeJe ³esC³eeme meg©Jeele
nesles. l³ee}e keÀ<ìHetJe&keÀ keÀener®e ef¬eÀ³ee, ke=Àleer, Je=eÊf eefvejesOe, ÒeeCeÒeef¬eÀ³ee,
Òel³eenej F.keÀjeJes }eiele veenerle. kesÀJeU meÃgª®b ³ee mcejCeeves®e l³ee®ee
ceeie& Òeµemle neslees. l³ee®ee DenbYeeJe menpe®e veenermee neslees. yee¿eeY³eblejer
meeeqÊJekeÀlee Yeªve peeles.“
efJe<e³eeb®ee efJeme© He[s~ Fbefê³eeb®eer keÀmeceme cees[s~
cevee®eer Ie[er Ie[s~ Ëo³eeceeefpe~~6-188~~
SsmeW Sske̳e ns menpeW~ HeÀebJeW lebJe jeefnpes~
ceie lesCeWef®e yeesOeW yewefmepes~ DeemeveeJejer~~189~~
Deeleeb DebieebleQ Debie Oejer~ HeJeveebleQ HeJevegef®e Jejer~
SsmeeR DevegYeJee®eeR Gpejer~ neWef®e }eies~~190~~
’efJe<e³e DeeþJesveemes®e nesleele. ceie Fbeêf ³eebvee Kes®etve Oeªve Òel³eenej
keÀjC³ee®eer iejpe keÀe³e! Fbefê³es HeCe le=Hle neslmeeleer l³eeb®³ee l³eeb®³ee
iees}keÀele efmLej nesleele. Demee Fbefê³epe³e Devee³eemes®e neslees. osnWefê³es,
ceve, yeg×er, ef®eÊe Je DenbkeÀeje®es Demes DeeHeesDeeHe®e Sske̳e nesTve meeOekeÀ
ÒemeVe Deble³ee&ceeves Je meÃgª ns®e Hejceelcee - Hejye´ïe - HejceHeo Deensle
³ee yeesOeHetJe&keÀ Þe×sves DeemeveeJej yemelees ve yemelees lees®e keÀe³e - DeeHeesDeeHe®e
cegêe-yebOe-JesOe F.ef¬eÀ³ee nesT }eietve ÒeCeeHeeveieleer mece nesles. DevegYeJee®eer
Gpejer cnCepes kegÀb [ef}veerµeÊeÀer mJe³esb®e Òeyeg× nesTve Heg{er} ³eesieHeLe
Dee¬eÀceC³eeme meeJeOeeve nesles.“
ÒeJe=efÊe ceeIeewefle ceesnjs~ meceeefOe Ss}e[eR GlejW~
DeeIeJeW DeY³eemetb mejs~ yewmeleKeWJeeW~~6-191~~
’Demes meJe& keÀener DeeHewmes nesle Demeu³eeves meeOekeÀe®es ÒeJe=efÊekeÀe³e&
menpe®e Leebyeles Je ³eesiee®eUe®ee efveceLee þekeÀC³eeleu³ee og:meeO³e keÀäeletve
efveJe=Êe neslmeelee lees þe³eer®e meceeefOe HeeJelees. p³ee meceeefOemegKee®³ee
efoJeeUermeeþer ³eesie DeY³eemeeJe³ee®ee, les DeefveJee&®³e megKe mJe³es®e l³ee®es
Iej Hegmele ³esles Je cnCetve DeemeveeJej meÃgª®b es mcejCe keÀªve yemelee#eCeer®e
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
HebLejepe ÒeJeeme megKeeves®e megKeele efJe®ejC³ee®ee!!“
HebLejepee®es efJeµes<elJe::::
HebLejepee®eer Òeew{er
Deµee ³ee meÃg©ke=ÀHes®³ee cenleercs egU®s e HebLejepee®eer Òeew{er ieele %eeveosJe
cnCeleele keÀer:
lesLe ÒeJe=eÊf eleªb®³ee yeg[eR~ efomeleer efveJe=eÊf eHeÀ}ebe®f e³eeb keÀes[eR~
efpe³eW ceeieeA®ee keÀeHe[er~ censµeg DeePegefve~~6-153~~
HeQ ³eesieerJe=bos Jeefn}eR~ Dee[JeeR DeekeÀeµeeR efveIee}eR~
keÀeR lesLe DevegYeJee®³ee HeeT}eR~ OeesjCeg Heef[}e~~154~~
ÒeJe=eÊf ele© cnCepes ieg©ieesj#eebveer efpe}e HejefHeb[mLe kegbÀ[ef}veerµeÊeÀer
Demes cnì}s Deens, efle®³ee ÒeHeb®eªHe efJemleeje®ee Je=#e. ne®e Þeerieerlesle
DeéelLe cnCetve Òeefme× Deens (De.15).
’³ee kegbÀ[ef}veer®³ee DeeOeej®e¬eÀeHeemetve megª nesCeeN³ee
HebLejepeceeiee&ves peeCeeN³ee meeOekeÀeme DeejbYeeHeemetve®e efveJe=eÊf eHejceevebojmece³e
HeÀUeb®ee me[e®e l³ee ÒeJe=efÊeleª®³ee leUer He[}s}e meeHe[lees.
kegbÀ[ef}veer®³ee cegKeeµeer®e meeOekeÀeme SJe{er HeÀUs efceUleele keÀer pes
DeefveJee&®³e megKe Flej ceeiee&le HetCe& ceeie&¬eÀceCee PeeuîeeefµeJee³e ¢äermener
He[le veener: les l³ee}e ³ee ceeiee&me }eieleebvee®e }eYeles. veJe} veener keÀer
l³ee}e ne ceeie& ®ee}le®e peeJes Demes Jeeìle jenles.“
’HetJd e&keÀe}erve ³eeseif eJe=ob ebveer mee³eemeHetJe&keÀ DeekeÀeµeªHeer DejC³eeletve
ne ceeie& µeesOe}e.“
meceLe& jeceoememJeeceeRveer cnì}s}e:
DeekeÀeµeceeieeA iegHle HebLe~ lees peeefCeleer ³eesefie³es meceLe&~
Flejebme ne ieg¿eeLe&~ menmee vee keÀUs~~oemeyeesOe~~1-9~~
Demee ne lees DeekeÀeµeieceveHeLe yengle DevegYeJeebleer l³ee ³eesi³eebvee keÀUtve Dee}e.
efleneR DeelceyeesOee®esefve GpegkeÀejW~ OeebJe Iesle}eR SkeÀmejW~
keÀeR Sj meie}W ceeie& efveomegjW~ meeb[tefve³eeb~~6-155~~
’Flej ceeiee&leer} Keeb®eeKees®ee peeCeCeeN³ee l³ee HetJe&metjeR®³ee meceLe&
³eesi³eebveer ne mejU ³eesieHeLe meesHeeve µeesOetve keÀe{}e. Flej meJe& De%eeveer
ceeiee¥®ee l³eeie keÀªve l³ee meJee¥veer ne®e HebLejepeceeie& DeJe}befye}e.
l³eecegUs Jeveeblejer ªU}suîee HeeT}JeeìsÒeceeCes ner meg<egcveeHeLee®eer
Jeeì meg×e JesieJesieȳee KeeCeeKegCeebveer megmHeä Pee}er. l³ee JeeìsJejer}
efJeÞeebeflemLeUs, leneveYetkeÀ YeeieJeC³ee®³ee mees³eer, Jeeì®ee}er®es keÀä
efJemeje³e}e }eJeCeejer ceveesjbpeve mLeUs F.®eer ceeefnleer Pee}er.“
’Jemlegle: ne HebLe ¢efä#esHeele Dee}e keÀer meeOekeÀ meieUs osnOece&®e
efJemeªve peelees; keÀe}e®esmeg×e l³ee}e Yeeve Gjle veener. lees pesLes HeeT}
ìekeÀlees lesLes HeeJe}eieefCekeÀ cees#emegKee®eer KeeCe GIe[les. Jeeìsle pej lees
efJemeeJe}e lej nJes les mJeie&megKe l³ee}e efceUles; $eÝef×efme×er nele pees[vt e
meceesj l³ee®³ee mesJesmeeþer GY³ee Demeleele.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer 130 Gvces<e:8::HebLejepe

efveefiepeW HetJeeaef}³eeb ceesnjeb~ keÀeR ³esF&pes Heef½ecesef®e³eeb Iejeb~
efve½e}HeCeW OevegOe&je~ ®ee}Cesb ³esefLeb®es~~6-159~~
³esCeW ceeieX pes³eeb þe³eeb peeF&pes~ lees ieebJees DeeHeCe nesF&pes~
ns meebiees keÀe³e menpeW~ peeCemeeR letb~~160~~
’³ee ceeiee&ves peeCeeje l³eeme pesLes peeJe³ee®es les iebleJ³e cnCepes
HejceelceªHe mJele:®e nesTve peelees. HetJeeaef}³eeb ceesnjeb cnCepes
³eesieµeem$eeR®ee HetJe&ceeie& Dee¬eÀceCe keÀªve ceie Heef½ecese®f e³eeb Iejeb cnCepes
Heef½ececeeiee&leer} Dee%ee®e¬eÀ les DeekeÀeµe®e¬eÀ ner ®e¬eÀmLeeves Dees}eb[vt e
meeOekeÀ Heef½eces®es Iej cnCepes ceneµetv³e menpe®e ieebþt µekeÀlees. HetJe&ceeie&
cnCepes cet}eOeej les Dee%ee®e¬eÀ ³eeHe³e¥le®ee Yeeie nes³e. ner meJe&
ceeie&¬eÀceCee Del³eble efve½e}lesves nesles.“
HeeþeR cenef<e& ³esCeW Dee}s~ meeOekeÀeb®es efme× Pee}W~
DeelceefJeo LeesjeJe}W~ ³esCeWef®e HebLeW~~6-156~~
ne ceeie&g peQ osefKepes~ leQ leneveYetkeÀ efJemeefjpes~
jeef$eefoJeme vesefCepes~ JeeìW F³eW~~157~~
®ee}leeb ®ee}leeb HeeT} pesLe He[s~
lesLe DeHeJeiee&®eer KeeCeer GIe[s~
DeeJnebìef}³eeb leNneR pees[s~ mJeie&megKe~~158~~
’³ee®e ceeiee&ves ³eesie¬eÀceCee keÀjlekeÀjle efkeÀl³eskeÀ ³eesiemeeOekeÀ efme×lJe
HeeJe}s; Deelce%eeveermeg×e ³ee®e ceeiee&ves peeTve ceev³eJej Pee}s. cen<eeAveer
HeCe ye´ïeÒeeHleermeeþer ne®e ceeie& ®eesKeeU}e. Deµee ³ee ceeiee&®ee SkeÀ ceesþe
ceev³eJej HeebeLf ekeÀ cnCepes censµe! ³ee ceeiee&®eer l³ee}e FlekeÀer iees[er }eie}er
keÀer lees Òel³eskeÀ meeOekeÀeyejesyej l³ee®ee Deeefoiegª cnCetve HejleHejle ³ee
ceeiee&®eer ³ee$ee keÀjlekeÀjle®e ³egieeveg³egies DeefJejle Demeerce Deevebo GHeYeesiele
Deens. ne censµe lej Keje HejceYeÊeÀ! lees Depetvener HejceeveboªHe
YeÊeÀer®³ee ®ebêYeeiesle [gbyele®e yeme}e Deens! l³ee®ee YeeqÊeÀYeeJe
De#e³³e Deens!“
’vee Deeefoieg© µebkeÀje“
³ee Deeefoiegª µebkeÀjeHeemetve®e Þeer%eeveosJeeb®eer ieg©HejbHeje DeeefoveeLe
- GceeosJeerveeLe - celm³eWêveeLe ³ee ¬eÀceeves l³eeb®³eeHe³e¥le ³esTve Heesnes®e}er
Deens Je ³ee l³ee®³ee HejbHejeÒeeHle HebLejepe ³eesieceeiee&®es-³ee ieg©ke=ÀHes®es-
JewYeJe l³eeb®ee ne %eeveséejer veeces ef®eêlvemJeªHe ûebLe DeeHeCeebme GHe}Jetve
oeKeJele Deens; meeOekeÀebme DeKeb[ ceeie&oµe&ve keÀjle Deens.
’efpe³eW ceeieeA®ee keÀeHe[er~ censµeg DeePegefve~~“ ner DeesJeer yejs®e
keÀener meebietve peeles. p³ee µebYet®ee ieewjJe ®ewlev³eµebYet cnCetve Þeerke=À<Ce
keÀjleele; pees cnCepes l³eeb®ee HejceYeÊeÀ, p³ee}e JeeKeeCeleebvee mJele:®eer®e
mlegleer keÀjC³ee®ee oes<e }eies}, Demes les cnCeleele; p³ee}e l³eebveer DeeHeu³ee
efµejeR OeejCe kesÀ}s Deens; pees ieerleeleÊJee®eer efvel³evetleve iees[er peeCeCeeje ceneHeg©<eeb®es keÀe³e& Je mebosµe
Deens; pees %eeveséejeb®³ee ieg©HejbHejs®ee Deeefo Deens;’vee Deeefoieg©
µebkeÀje-~ }eieewefve efµe<³eHejbHeje~“ Demee pees Deens; p³ee®³eeHeemetve I³ee.’meJe& keÀcee¥®ee peeCeerJeHetJe&keÀ mecet} l³eeie cnCepes®e mebv³eeme“
ne yeesOee®ee mebJemeeje l³eeb®³ee HejbHejsle Òeme=le Pee}e, lees®e ne ne®e pej l³eeb®³ee ieerleeYee<³ee®ee Keje meboµs e Delee lej Je³ee®³ee DeJeI³ee
meJe&keÀuîeeCekeÀejer efµeJeµebYet HebLejepe HejbHejs®ee Keje HeeF&keÀ Deens,
Demes Þeer%eeveséej ³esLes metef®ele keÀjle Deensle. ne censµe mJele: ³eesieer
Deens. SJe{s®e keÀe³e l³eeves ³eesiee®es efkeÀceeve meJJee }#e ceeie& ÒeJeefle&le kesÀ}s
Deensle. DeeefCe lees Hejce%eeveermeg×e Deens.
lemes®e Òe}³ekeÀe}er meJe& me=äer®ee mebnejkeÀlee& Demee SkeÀ Glke=Àä
keÀce&³eesieer HeCe lees Deens. l³ee®³eele keÀce&, %eeve, ³eesie Je YeÊeÀer ³ee meJe&
leÊJeeb®ee megob j mebiece Pee}e Deens. pej ³ee µebYet}e efpe%eemetvb eer HebLejepe
-%eeveséejer-ieerlee ³eeb®es jnm³e ÒekeÀì keÀjCeejer efJeYetefle cnCetve ceeve}s,
lej %eevesµeeb®es lelJe%eeve Je ieerlee-%eeveséejerleer} ³eesieµeem$ee®ee DeefYeÒee³e
l³eeb®³ee }#eele ³eLeeLe& ³esC³eeme efJe}bye }eieCeej veener!!
censµee®³ee ³ee SkeÀe®e G}ÁsKeeJeªve DeeHeuîee menpe }#eele ³esles
keÀer ieerlee-%eeveséejerÜejs ÞeerieesHee}ke=À<Ce Je %eeveséej ³eebvee DeeHeCeebme
keÀce&-%eeve-YeefÊeÀ-³eesie ³ee ®elegäer®ee mecevJe³e keÀjCeeje SkeÀ®e
³eesieceeie& oeKeJee³e®ee Deens. lees ceeie& Glke=Àä Je menpe Demeuîeeves
Flej ceeiee¥®³ee ®e¬eÀJ³etnele ve efµejlee Je meeOekeÀeb®ee yegef×Yeso ve keÀjlee
l³eebveer ne HebLejepe ®e Glke=Àä ceeie& cnCetve peiee}e efJeefole kesÀ}e Deens.
}eskeÀmebûene®es keÀe³e& Del³egÊecejerl³ee keÀjCeejs Þeerke=À<Ce Je %eeveséej ns
cene%eeveer meeceev³e peveeb®ee yegef×Yeso keÀoeefHener nesT osCeej veenerle;
keÀejCe YeieJebleeb®es Je®eve®e Deens keÀer:
ve yegef×Yesob peve³eso%eeveeb keÀce&meef²Ceeced~
pees<e³eslmeJe&keÀcee&efCe efJeÜev³egÊeÀ: mecee®ejved~~3-26~~
’%eeveer }eskeÀebveer keÀcee&þe³eer DeemeÊeÀ DemeCeeN³ee De%eeveer }eskeÀeb®³ee
Deble:keÀjCeele keÀcee&efJe<e³eer DeÞe×e GlHeVe keÀª ve³es. G}ì mJele:
³eesie³egÊeÀ nesTve meJe& keÀcex GÊece ÒekeÀejs Dee®ejeJeerle Je }eskeÀebkeÀ[tvener
GÊece keÀcee&®ejCe keÀjJetve I³eeJes,“ Deµeer Þeerke=À<CeesÊeÀer Deens.
’yees}s lewmee ®ee}s l³ee®eer JeboeJeer HeeT}W~“ Demes ÞeerlegkeÀejece
cenejepeeb®es cnCeCes Deens. %eevesµe Je Þeerke=À<Ce ³ee efJeYetefle legcneDeecne
meeceev³e peveeb®es DeuHe Òe%eemeeceL³e& peªj }#eele IesTve nesles. Deece®ee
yege×
f Yeso keÀmee nesT µekesÀ} ns l³eebvee veerì ceenerle nesles. cnCetve mJele:®³ee
Dee®ejCeeletvener l³eebveer kewÀJeuîee®³ee KegCee l³eeb®³ee Delejbieer®es jnm³e
DeecneHeg{s ÒekeÀìJeC³eemeeþer DeeefJeYe&tle kesÀuîee.
l³eeb®³ee peerJeve®eefj$ee®es veerì Hejer#eCe kesÀ}s lej DeeHeuîee}e ieerlee
- %eeveséejerleer} ³ee ³eesiejnm³ee®ee -keÀce&-³eesie-%eeve-YeÊeÀer meceeqvJele
keÀjCeeN³ee ³eesiee®ee-yeesOe Jne³e}e peªj ceole nesF&}. ceneHeg©<eeb®³ee
ûebLeeb®ee veerì yeesOe nesC³eemeeþer l³eeb®³ee ®eefj$ee®es DeJe}eskeÀve HeÀej®e
GHe³eesieer þjles.
GoenjCe®e ÐeeJe³ee®es Pee}s lej DeeÐe Þeerce®íbkeÀje®ee³ee¥®es

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 131 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

yeÊeerme Je<ee¥®³ee Dee³eg<³eele l³eebveer SJe{s keÀle&l= Je ieepeJe}s Demeles keÀe³e!
Dee®ee³ee¥veer lej yees}vt e®ee}tve yee}Je³eele®e ®elegLee&Þece mJeerkeÀej}e neslee!
%eeveséejebvee pej ³eesieceeie& DeJeIe[ Deens Je lees l³eep³e Deens ne
mebosµe pej KejesKej®e Ðee³e®ee Demelee;’³eesie³eeieefJeefOe~ ³esCeW veesnW
efmeef×~ Jee³eebe®f e GHeeefOe~ obYeOece&~~“ ³ee l³eeb®³ee nefjHeeþeleer} efJeµes<e
GÊeÀer®ee peveebHeg{s keÀener efJeÜeve pees ³eesieeme ieewCe Je DeJeeb®íveer³e }sKeCeeje
DeLe& ÒekeÀì keÀjleele, lees®e %eevesµeebvee pej DeefYeÒesle Demelee, lej
³eesieefJeYeJeYeeb[ej®e Demee ³eesieevegYeJejnm³e ÒekeÀì keÀjCeeje, HebLejepeeme
mHeä keÀªve meebieCeeje, kesÀJeU ³eesieµeem$e®e p³eele meebefiele}s Deens
Deµee ieerlesJej®ee ne %eeveséejerªHe ûebLe -YeeJeeLe&oerefHekeÀe Demes p³ee®es
l³eebveer veecekeÀjCe kesÀ}s Deens lees - ner DeeHe}er mebpeerJeve KetCe cnCetve keÀeb
yejs ceeies þsJe}er Demeleer! ³eesieµeem$eeJej efJeHeg} ÒekeÀeµePeesle ìekeÀCeejer
DeYebiej®evee keÀe kesÀ}er Demeleer! êäe, ¢µ³e Je oµe&ve ³ee ef$eHegìer®ee
}esHe ns®e meJeexlke=Àä oµe&ve cnCetve ÒekeÀìefJeCeejs Dece=leevegYeJeªHe
oerHeie=n Deece®³ee ceeie&oµe&veemeeþer keÀe yejs efveefce&}s Demeles! ns Demees!
%eeveosJeebveer mecemleebmeeþer De#e³³e Deµeer mebpeerJeve meceeOeer peer ûenCe
kesÀ}er leer keÀe³e ³eesieµeem$e ve ©®eCeeN³eebmeeþer®e keÀer keÀe³e!
%eevesµeeb®ee ³eesieµeem$eefveefo&ä mebpeerJeve meceeOeer IesC³eeceeieer}
GÎsµe peªj®e DeeHeuîee leÊJe%eeveeJej Je Dee®ejCeeJej ÒekeÀeµe
ìekeÀC³ee®ee Je meeOekeÀebvee ceeie&oµe&ve keÀjC³ee®ee®e Deme}e Heeefnpes.
mebpeerJeve meceeOeer ner %eevesµeebveer DeeHeuîeekeÀjlee efo}suîee
mebosµee®eer efpeleerpeeieleer efveµeeCeer Deens. peesHe³e¥le Deecne}e mebpeerJeve
meceeOeer®es jnm³e ³eesieµeem$e¢äîee G}ie[Ceej veener, leesHe³e¥le %eevesµe
Deecne}e iet{®e jenleer}! ieerles®es jnm³eesoId eeìve keÀjCeejer SkeÀcee$e
YeeJeeLe&oerefHekeÀe %eeveséejer Deecne}e leesHe³e¥le Deiec³e®e jener}.
³eesieµeem$eeyeÎ} Òesce, DeeJe[, ©ef®e peesHe³e¥le Deece®³eele efvecee&Ce nesle
veenerle, leesHe³e¥le %eeveséejer®es Deblejbie DeecneHeg{s ÒekeÀì nesCeej veener! leer
kesÀJeU’Hejbleg }eskegÀ JeekeÌ®eeleg³eX~ nesF}
& megeKf e³eeb~~“ Demee SkeÀ ûebLe cnCetve®e
Gjs} Deece®³eemeeþer!
’efpe³eW ceeieeA®ee keÀeHe[er~ censµeg DePegefve~~“
cnCetve ieerlesleer} ³eesieµeem$ee®eer DeeHeCe DeeJe[ Oeªve l³eeyeÎ}
censµeg keÀeHe[er ®³ee efveefceÊeeves %eevesµeebvee keÀe³e mebosµe ÐeeJe³ee®ee Deens,
ns peªj }#eele Iesle}s Heeefnpes. ³eesie - %eeve - keÀce& - YeÊeÀer ³eeb®ee ’³eesie³eeieefJeefOe~ ³esCeW veesns efmeef×~~“
®elegJexCeer mebiece meeOeCeeN³ee HebLejepeekeÀ[s %eevesµe DeeHe}s }#e lees
meeOeCeeN³ee l³ee censµee®³ee efveefceÊeeves JesOeerle Deensle. ns O³eeveer Iesle}s ³eesieµeem$eeR®ee ceeie& %eevesµe meebieleele, l³eeyeÎ} DeemLee veme}su³ee HeCe
lej cee$e DeeHeCeebme’efpe%eemegjefHe ³eesiem³e µeyoye´ïeeefleJele&les~~6- keÀce&keÀeb[ GÊecejerl³ee peeCeCeeN³ee peveeb®eer les De%eev³eeble ieCevee keÀjC³eeme
44~~“ ³ee YeieJeblee®³ee Deeéeemevee®ee peªj Òel³e³e ³eeJee! Deve %eeveséej ®egkeÀle veenerle:
lej ye´ïeefJeÐes®ee megkeÀeU keÀjC³eemeeþer GlmegkeÀ®e Pee}s Deensle. HebLejepe
ne lej meJe& ceeiee&le meesHee Demee ³eesiee®ee ceeie& Demeuîee®es ceeG}erves
cnì}s Deens. l³eeb®es ns Je®eve %eevesµeYeÊeÀebvee og}&ef#elee ³esC³eemeejKes
Keeme®e veener!
%eeveséejerYej Hemej}s}e HebLejepe
lemes®e mebHetCe& %eeveséejer®es Heefjµeer}ve keÀjleebvee nsner }#eele þsJe}s
Heeef n pes keÀer Heb L ejepeoµe& v e kes À JeU %eeves é ejer ® ³ee meneJ³ee
DeO³ee³eeHegjles®e ce³ee&efole veener; lej l³ee®es G}ÁsKe, mebyebOe, DevegyebOe,
Hegveo&µe&ve, mHeäerkeÀjCe, efJemle=eflekeÀjCe, GkeÀ}, Dee}sKeve,
mecevJe³eve Je meceeJesµeve ner %eeveséejerle meJe&$e peeieespeeie ³esle jenleele;
HeÀÊeÀ ns meJe& mecepeeJetve IesC³ee®eer Deece®eer ¢äer cee$e Deme}er Heeefnpes!
GoenjCe®e ÐeeJe³ee®es Pee}s lej ieerles®³ee DeþjeJ³ee DeO³ee³eeJej
cees#ekeÀ}µeg ®e{efJeleebvee %eeveséej DeesJeer ¬eÀ.885 Heemetve 1259 He³e¥le
megceejs 275 DeesJ³eebletve¬eÀce³eesie meebieC³ee®es efveefceÊe keÀªve Hegve: SkeÀoe
³ee HebLejepee®es®e DeLeHeemetve FefleHe³e¥le yejs®e meefJemlej JeCe&ve keÀjleele.
³ee ceeiee&ves peeCeeN³ee meeOekeÀebvee peer efmLeleer ÒeeHle nesles efle®eer lej peJeU
peJeU Òel³eskeÀ DeO³ee³eele®e efþkeÀefþkeÀeCeer JeCe&ves Deensle.
cegUele ns peªj }#eele Iesle}s Heeefnpes keÀer %eevesµeeb®³ee celes
HebLejepe ne®e ieerles®ee ³eesiemeesHeeve ceeie& Deens Je ³ee®e OJeefvelee®es
kesÀCes l³eebveer O³eeve³eesieeJejer} DeeHeuîee efveªHeCeele GHe}Jetve
oeKeefJe}s Deens.
³ee ceeiee&le keÀce& (cnCepes keÀener JesieUe keÀce&³eesie Je l³ee®es DeefYeVe Debie
cnCetve veJns); %eeve (cnCepes keÀener JesieUe %eeve³eesie Je l³ee®eer HeÀ}ÒeeHleer
Demes veJns); JeYeÊeÀer (YeeqÊeÀ³eesie cnCepes keÀener ³eesieleefolej®e DeeieUs
JesieUs Deenss, Demes veJns):³ee meJee&b®ee ³eesieeµeer (meJe&meeOeejCeHeCes p³ee}e
O³eeve³eesie Demes cnCeleele l³ee®³eeµeer) meJeexlke=Àä mebiece³eesie nesTve lees
HebLejepe ³ee ceneleerLe&ªHeeves mecemle meeOekeÀeb®es meJe&ce²} - meJe&keÀuîeeCe
keÀjC³eemeeþer %eeveosJeebveer DeJelejJe}e Deens!!
³ee HegC³emeef}}e cene³eesiee®³ee leerLe&jepeele keÀesCeerner veneJes Je
efJeéeªHeoµe&veeves ke=ÀleeLe& JneJes! %eeveosJe lej cnCeleele®e keÀer:
cnCeewefve Ye}lesefve SLe meÓeJeW veeneJeW~
Òe³eeieceeOeJe efJeéeªHe HeeneJeW~
³esleg}sefve mebmeejemeeR os³eeJeW~ efle}esokeÀ~~11-110~~
Demes Demeuîeeves®e %eeveosJe ûebLemeceeeqHleJesUer Deeéeemeve osleele keÀer:
Heg{gefle Heg{gefle Heg{gefle~ F³eW ûebLeHegC³emebHeÊeeR~
meJe&megKeeR meJe&Yetleerb~ mebHetCe& nesF&pees~~18-1809~~
Demee ne pees HetCe&lJeekeÀ[s vesTve Heesnes®eJeCeeje HebLejepeveeces
DeeefCe Deelcee iees®e© nes³es~ SsmeeR peQ efJeÐee Deens~
leQ DeeFkeÀesefve [ew© Jeens~ efJeÜebmeg pees~~13-825~~
GHeefve<eoebkeÀ[s ve Je®es~ ³eesieµeem$e ve ©®es ~
DeO³eelce%eeveeR pes³eeb®eW~ ceveef®e veeneR~~826~~

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 132
’SkeÀ DeO³eelce%eeve mees[}s lej Flej meJe& µeem$eele Òeefleye=nmHeleer®e
Demee pees ne De%eeveer Demelees, l³ee}e ye´ïeefJeÐee cnCepes mJele:®³ee
DeefJeÐeece³e efJeÐeebHeg{s keÀ:HeoeLe&®e Jeeìles. GHeefve<eoeleer} Je
³eesieµeem$eeleer} %eevee®eer l³ee}e ©ef®e vemeles®e Je DeO³eelce%eeve
nJesnJesmes Demes lej l³ee}e keÀOeer®e Jeeìle veener.“
³eesieµeem$e ve ©®eCeeN³ee Deµeeb®eer ceeG}erves De%eeveer cnCetve
ieCevee kesÀ}er Deens, ns ’³eesie³eeieefJeefOe~³esCeW veesnW efmeef×~~“ ³ee
l³eeb®³ee GÃejeb®es meboYe&nerve DeLe& keÀe{CeeN³eebveer DeJeµ³e O³eeveer
IesC³eemeejKes Deens! Demees.
³eceefve³eceeoer::::
³ece Je efve³ece HegvefJe&®eej
ÒeeCee³eece Je Òel³eeneje®ee efJe<e³e Deelee ®e®ex}e I³eeJe³ee®ee Deens.
lelHetJeea DeeHeCe SkeÀoe ³ece-efve³eceebeJf e<e³eer %eeveséejeb®es keÀe³e cnCeCes Deens,
les Heent ³ee. l³eemeeþer Hele¡euîegÊeÀ ³eceefve³eceeoeR®eer SkeÀ GpeUCeer
keÀª ³ee.
Hele¡e}eRveer meebefiele}s}s ³ece Heg{er}ÒeceeCes nesle: 1) Deefnbmee,
2) mel³e, 3) Demles³e, 4) ye´ïe®e³e& Je 5)DeHeefjûen; lemes®e efve³ece
cnCepes 1) µeew®e, 2) meblees<e, 3) leHe, 4) mJeeO³ee³e Je
5) F&éejÒeefCeOeeve ns nesle.
Deefnbmee F.³ece
Hele¡e}eR®³ee celes Deefnmb e ®s ³ee Hee}veeves meeOekeÀeÒele keÀesCeener Yetlee®eer keÀyeerj F.mebleeb®eer YeeqÊeÀÒesceªHee Deµeer DeJemLee Òeefme×®e Deens!
JewjYeeJevee jenele veener. mel³e l³ee®³ee efþkeÀeCeer efmLej Pee}s cnCepes
³eesi³ee®³ee F®íscee$eskeÀªve keÀesCeleerner efJeµes<e ef¬eÀ³ee ve keÀjlee®e F®ísÒeceeCes
HeÀ} ÒeeHle nesles. Demles³eJe=Êee r®es HeÀ} cnCepes peieogHekeÀejeLe& ³eesi³eeme
nJeer Deme}s}er mebHeÊeer l³ee®³eeHeg{s GHeefmLele nesTve }eskeÀkeÀuîeeCe
meeOelee ³esles. ye´ïe®e³e&Hee}vee ves Jeer³e&}eYe neslees. Jeer³ee&letve®e Deespe ÒekeÀì
nesles. ns Deespe®e ye´ïeÒeeHleermeeþer }eieCeejer Deceesef}keÀ meeOevemebHeÊeer
Deens. DeHeefjûenJe´lee ves HetJe&pevce Je Heg{s ÒeeHle nesCeeN³ee pevceeb®es %eeve
nesles. pevcece=l³et®³ee ®e¬eÀeletve megìC³ee®eer Òeye} F®íe l³eecegUs efvecee&Ce
nesles. ³eceHee}vee®eer ner HeÀ}s Deensle.
µeew®eeoer efve³ece
yee¿e µeew®eecegUs efJe<e³eemeÊeÀ ceeCemeeb®ee mebmeie& DeeHeesDeeHe®e keÀceer
neslees Je meeOekeÀeYeesJeleer®es JeeleeJejCe meeOevesme ³eesi³e Demes HeefJe$e jenles.
lemes®e ceevemeµeew®eecegUs ef®eÊeeleer} jpeesleceesce} veenermes nesTve cevee®eer
ÒemeVelee Jee{les; ef®eÊee®eer SkeÀeûelee meeOeles; Fbefê³es DeeHeuîee mJeeOeerve
jent }eieleele Je ³ee DevegketÀ}lescegUs DeelceleÊJee®ee mee#eelkeÀej nesC³eemeeþer
meeOekeÀ DeefOekeÀeefOekeÀ Hee$e nesle peelees.
meblees<eecegUs p³ee®³eentve Þesÿ Je GÊece Demes ogmejs keÀesCelesner megKe
veener, Demee DeelcemJeªHeYetle menpeevebo ÒeeHle neslees. leHeecegUs µejerj
Je Fbefê³es ³eeleer} ce} veenermee nesTve µejerj ³eesieemeeþer ³eesi³e nesles.
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:8::HebLejepe
mJeeO³ee³eecegUs Fä osJeles®ee mebie, mee#eelkeÀej, mebYee<eCe F.ÒeeHle nesleele.
³eecegUs ef®eÊee®es Òemeeove nesles Je osJeles®ee Devegûen }eYetve Heg{er} ceeie&¬eÀceeCee
keÀUles. ³eesieeY³eemeeleer} efJeIveeb®es efveJeejCe nesles.
F&éejÒeefCeOeeve
F&éejÒeefCeOeeveeves Deelcemee#eelkeÀej keÀªve osCeejer efveefJe&keÀuHe meceeefOe
ÒeeHle nesles. F&éejÒeefCeOeeveele YeeqÊeÀmet$es, YeeieJele Je Flej
jmemeebÒeoeef³ekeÀ ³eebveer G®e}tve Oej}suîee YeÊeÀer®³ee veJeefJeOee
YeeqÊeÀÒekeÀejeb®ee meceeJesµe menpe®e keÀjlee ³eslees. efJe<Cet®³ee YeÊeÀer®es mcejCe,
keÀerle&ve, Yepeve, Hetpeve, De®e&ve, oem³e, meK³elJe, Jebove Je
DeelceefveJesove ³ee ÒekeÀejebleie&le cees[Ceejs cegK³e veT mlej efkebÀJee Hee³eN³ee
Deensle. meJee&le Þesÿ YeÊeÀer cnCepes DeelceefveJesove Je l³eeKee}esKee}®eer
meK³eYeÊeÀer mecepe}er peeles. ³eesiee®es pemes µeem$e efvecee&Ce kesÀ}s ies}s,
lemes®e ³ee YeeqÊeÀceeiee&®esner efJeK³eele Demes µeem$e Òeme=le Pee}s}s Deens.
l³ee®ee ³eesi³e JesUer Hejece<e& IesT!
%eeveosJeeb®³ee nefjHeeþe®³ee SkeÀe DeYebieele’YeeJeWJeerCe osJe ve keÀUs
efve:mebosn~ ieg©JeerCe DevegYeJe~ keQÀ®eeb keÀUW~~“ Demes cnì}s Deens.
YeÊeÀer nerner Kejs lej meÃgªb®³ee DeeÞe³eeves®e ÒeeHle nesles. YeÊeÀer
YeeJeeefOeÿerle Deens DeeefCe ne YeeJemeg×e ieg©iec³e®e Deens! Kejs lej ne
YeeJemeg×e kegÀb [ef}veerµeÊeÀer ®³ee SkeÀe Òeyeg× DeJemLesle®e efpe}e ¼eefoveer
Demes cnCeleele, l³eele®e ÒeeHle neslees. jeceke=À<Ce Hejcenbme, ceerjeyeeF&,
l³eele keÀ[er cnCepes keÀyeerj ns lej YeÊeÀ nesles, lemes®e SkeÀ ceneve
³eesieer HeCe nesles. l³eeb®es ³eesieµeem$eevegYetleerHej DeveskeÀ DeYebie Òeefme× Deensle.
Þeerjeceke=À<Ce Hejcenbme, ceerjeyeeF&, veeceosJe, ieesje kegbÀYeej, ®eesKee
cesUe, µesKe cenbceo, efveUesyee, F.DeveskeÀ YeeqÊeÀceeieea³e mebleeb®es DevegYeJe
Je ³eesieevegYetelf eHej DeYebieeoer j®evee Heeefnuîee lej DeeHeCeeme kegÀb [ef}veer®³ee
³ee ¼eefoveer mJeªHee®ee mee#eelkeÀej neslees DeeefCe ³eesie Je YeefÊeÀ ³eeb®es
kesÀJeU veececee$e efYeVelJe Demeuîee®es efometve ³esles!
Hele¡e}er cnCeleele:’meceeefOeefmeef×jeréejÒeefCeOeeveeled~~2-
45~~Hee.³ees.met.~~“ cnCepes F&éejÒeefCeOeeveeves meceeefOe efme× neslees.
Hele¡e}er F&éejÒeefCeOeevee®ee efve³eceebceO³es meceeJesµe keÀjleele Je
F&éejÒeefCeOeeveeÜejs efveefJe&keÀuHe meceeefOe}eYemeg×e neslees, Demes cnCeleele.
³eele®e YeÊeÀer®es cenÊJe ³eesieceeieea³a eebme Heì}s}s nesles, ns efomeles. efpe%eemetvb eer
ne cegÎe }#eele þsJeC³eemeejKee®e Deens.
YeÊeÀer, ³eesie Je %eeve ns meJe& SkeÀceskeÀebHeemetve HetCe&HeCes efYeVe Deensle
Je l³eeb®es SkeÀceskeÀebvee JeeJe[s Deens Demee pees SkeÀ mecepe Hemej}s}e
Deens, lees efkeÀleer ®egkeÀer®ee Deme}e Heeefnpes, ns mebleeb®eer Je®eves veerì DeY³eeme}er
Demelee keÀUtve ³esles. meJe&®e µeem$eeb®es Dee}es[ve meblemebieleerle kesÀuîeeves
³ee ieesäer veerì mecepeleele. %eeveosJe lej meblemebieleer®es cenÊJe meebieleebvee
ceesþîee keÀUkeÀUerves cnCeleele keÀer ’meeOeg®es mebieleer lejCeesHee³e~~“. Demees!
³eesieoe Þeer%eeveséejer 133 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

³eesiee®eer yee¿eebies ’mebmeeje®³ee DejC³eeletve YeieJebleeb®³ee Sske̳eªHeer ieebJeer

³eceefve³eceebyeeyele SJe{e Keg}emee Hegj!s ³eceefve³eceebveblej ³eesiee®es SkeÀ peeC³eemeeþer ner ¬eÀce³eesiee®eer Jeeì®e ®eebie}er! ieg©efµe<³eJ³eJeneje®eer
cenÊJee®es Debie cnCepes Deemeve ! Deemeve efmLej keÀjC³eemeeþer µejerje®eer HejbHeje ner l³ee®³ee ÒeeHleer®ee ne ceeie& peeCetve IesC³eemeeþer®e ª{ Pee}er
J³eûelee keÀceerkeÀceer keÀjle peeJes Je Devebleeµeer levce³elee mebHeeove keÀjeJeer. Deens. ns Demees. YeeqÊeÀªHeer ef®eÃbies®³ee DeesIeeJeªve ¬eÀce³eesieªHeer veeJesle
efmLej Deemevee®es HeÀ} cnCepes jeie-Üs<e F.ÜbÜebHeemetve meeOekeÀeme Heer[e yemetve mJeeveboe®ee mecegê®e Demee pees YeieJeble Deens, l³ee}e lJejsves peeTve
nesle veener. efceUlee ³esles.“
Hele¡eef}celes ³ece-efve³ece-DeemevemLew³e & ner meJe& ³eesiee®eer yee¿eebbies Deµee jerleerves %eevesµeebveer ³eesie DeeefCe YeÊeÀer®eer meebie[ yeebOe}er Deens.
nesle. ner meeO³e kesÀuîeeefµeJee³e Heg{er} ÒeeCee³eece - Òel³eenejeoer DeY³eeme ³eesieªHeer veeJe DeeefCe YeÊeÀer®ee ÒeJeen Demes meceerkeÀjCe pegUJele ne
keÀjC³ee®eer Hee$elee Debieer ³esCeej veener. ns Kejs®e Deens keÀer µejerj, Fbeêf ³es, ÒeJeemeer mJeevebomeeiejeme peeTve efceUlees. ³eeÒeceeCes meeOeve keÀjCeeN³ee
ceve Je ef®eÊe ner meeOekeÀe}e Jeµe PeeuîeeefµeJee³e ÒeeCee³eecee®³ee DeY³eemee}e efµe<³ee}e %eeveséejeb®³ee celes ³ece-efve³ece-Deemeve-Òel³eenejeoerb®eer
meg©Jeele keÀjlee ³esle veener.pej ye}elkeÀejeves mLet} Deµee yeefn:ÒeeCee³eecee®ee Hele¡e}eR®³ee ÒeCee}er³esJe{er keÀ[keÀ peeb®eCeer veener.
Òe³elve kesÀ}e lej lees HeÀ}oe³eer ve neslee keÌ}µs ekeÀejkeÀ®e þjlees. l³eeletvener ne ieg©YeÊeÀ meeOekeÀ kesÀJeU ieg©mcejCeeves®e meJe& De[LeUs DeeefCe
owJeJeµeele Lees[eHeÀej ÒeeCee³eece pejer meeOe}e lejer lees DeY³eeme Kebe[f le neslees. efJeIves Heej keÀjlees. efkebÀyengvee Þeerieg© ns meoeefµeJeªHe®e Demeu³eeves
Deäebie³eesie ne Hee³ejerHee³ejerves ®e{le peele meceeOeer®es efµeKej
efµe<³eekeÀ[tve ³eesie meeOetve IesC³ee®es keÀece les mJele:®e peeleerves keÀjle
Heeoe¬eÀeble keÀjC³ee®ee Òe³eesie Deens. SkeÀoce efµeKejeJej G[er ceejCes
Demeleele. efµe<³eeves HeÀÊeÀ meÃgªJb ej efvejblej Òesce Je Þe×e þsJetve GHeefoä
meJe&meeceev³e meeOekeÀebvee µeke̳e veener. Demees.
ceeiee&ves kesÀJeU meeOevee keÀjeJe³ee®eer; Flej meJe& Þeeriegª Heentve Iesleele.
ieerlesleer} oesve ceeie&
³ee meJe& ³eceefve³eceeoer GHe®eejeb®ee meceLe& iegª®b ³ee efµe<³ee}e keÀener®e
ieerlesÒeceeCes meeOekeÀeme ³eesiee®es oesve ceeie& GHe}y× nesleele:
GHemeie& keÀmee vemelees, ³ee®es SkeÀ GoenjCe jeceke=À<Ce Hejcenbme Je
1) %eeve Jee meebK³eceeie& - pesLes DeesUKeermeJeWe®f e leêtHelee ÒeeHle
efJeJeskeÀeveboeb®es oslee ³esF}
& . jeceke=À<Ceebveer efJeJeskeÀeveboeb®³ee µejerje}e mHeµe&
nesles. ³eele Hee³ejerHee³ejerves ³eesie¬eÀce Dee®ejC³ee®ee keÀener Òeµve®e GÓJele
veener. efJenbiece ceeie& Demesner ³ee ceeiee&me cnCeleele. kesÀuîeekesÀuîee efJeJeskeÀevebo meceeefOemLe Pee}s ner ieesä l³eeb®³ee ®eefj$eeJeªve
2)³eesieceeie& - ³eele meeOekeÀebvee Hee³ejerHee³ejerves ¬eÀce³eesie Jeeìsves meJee¥vee DeJeiele Deens®e. l³eeJesUer efJeJeskeÀevebo ³eceefve³eceebceO³es keÀesþs
- HebLejepe GHe¬eÀceeves iebleJ³e ÒeeHle nesles. efmLejeJe}s nesles! les lej µeg× veeefmlekeÀ®e nesles, lesJne lej F&éejÒeefCeOeevee®ee
Kejs lej %eeveceeie& ne ³eesieceeiee&®ee®e Deefle µeerIe´ HeÀ} HeeJeCeeje Òeµvener GÓJele veJnlee DeeefCe F&éejÒeefCeOeeveeefJevee ³eesieceeie& lej
GHeÒekeÀej Deens. HetJe&pevceer®eer veececee$e DeHetCe& jeefn}s}er ³eesiemeeOevee og<keÀj®e Deens. jeceke=À<Ce Je efJeJeskeÀevebo ³eeb®es ns GoenjCe ³eceefve³eceebyeeyele
DeeefCe meeOekeÀe®³ee kegÀb [ef}veer®es HetJee&epf e&le mebmkeÀej ³eebveer Lesì ye´ïeeb[eleieg©efµe<³eHejbHejsle efkeÀleer metì Deens, les mHeä keÀjC³eeme Hegjsmes Deens.
Dee%ee®e¬eÀeHe}erkeÀ[er} meb¬eÀceCe ³eeb®³ee ÒeYeeJeeves meeOekeÀ ³ee ceeiee&ves efkebÀyengvee F&éejÒeefCeOeeveeefµeJee³e ³eesieceeie& Dee®eª®e ve³es, Demes®e
µeerIe´ meceeefOeefµeKej ieeþlees. %eeveosJeeb®es ¬eÀce³eesie ³ee efJe<e³eeJejer} %eeveséejeb®es cele efomeles. ³eeyeeyele l³eebveer mHeä®e cnì}s Deens keÀer
efJeJes®eve pesJne DeeHeCe Heent, lesJne l³eeyeÎ} DeefOekeÀ Keg}emee keÀjlee ’³eesie³eeieefJeefOe~ ³esCeW veesnW efmeef×~ Jee³eebef®e GHeeefOe~ obYeOece&~~“
³esF&}. Demees. YeeqÊeÀefJevee ³eesie Dee®ejCes cnCepes keÀebìsjer JeeìsJeªve ®ee}Ces Deens!
HebLejepe Je ³eceefve³ece lejerner ieg©mebÒeoe³e¬eÀces peeCeeN³ee meeOekeÀebvee cegÎece cnCetve pejer
³eesieceeiee&lener ieg©Heefoä ceeiee&ves peeCeeN³ee meeOekeÀebmeeþer %eeveosJeebveer HebLejepe ³eceefve³eceeb®eer keÀ[meCeer }eJele veme}e, lejer les iegCe owJeermebHele
yejer®e jnm³es ûebLeeblejer ÒekeÀì kesÀ}er Deensle. l³eeb®³ee celes ieg©efµe<³e ne cnCetve meeqlµe<³eeþe³eer yeeCeCes DeeJeµ³ekeÀ®e Deens, Demes %eevesµe mecepeleele;
mebÒeoe³e®e ³eesieceeiee&keÀjlee efvecee&Ce Pee}e Deens. les meebieleele: ns %eeveséejer®³ee DeO³e³eveebleer DeeHeCeebme peeCeJetve ³esles.
vee vee mebmeejDee[JeeR~ ¬eÀce³eesieJeeì yejJeeR~ ³eemeeþer®e ³ee owJeer iegCemebHeosJej l³eebveer lesje, meesUe, meleje Je
peese[f }er leer ceowke̳eieebJeeR~ HewþeR pee}eR~~18-1221~~ Deþje ³ee DeO³ee³eeletve yeN³ee®e DeesJ³ee j®euîee Deensle. l³ee DeesJ³ee
ns Demees ¬eÀce³eesieyeesOeW~ lesCeW YeeqÊeÀef®eÃebieW~ cnCepes %eeveséejerleer} ³eesiee®ejCee®es oµe&ve Ie[JeCeeje SkeÀ cenÊJee®ee
ceer mJeeveboesoOeer JesieW~ þeefkeÀ}e keÀeR ieeb~~1222~~ Yeeie®e mecepeuîee Heeefnpesle. ³eesieeJej Þe×e DemeCeeN³ee meeOekeÀebveer l³ee
SkeÀ efµe<³e SkeÀ ieg©~ ne ª{}e meeb®e JesJene©~ SkeÀeSkeÀe iegCemebHeosvegªHe ¬eÀcee¬eÀceeves DeY³eemeCes HeÀej DeeJeµ³ekeÀ Deens.
lees celÒeeeqHleÒekeÀe©~ peeCeeJes³eeb~~1223~~ eflekeÀ[s JeUC³eeHetJeea DeeCeKeer SkeÀ cenÊJee®ee cegÎe }#eele IesT ³ee.

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer
DeeenejefJenej::::
³eesi³ee®ee Deenej
Hele¡e}eR®³ee ³eesiemet$eele ³eesi³ee®ee Deenej keÀmee DemeeJee, ³eeyeÎ}
Keje cnCepes keÀener®e G}ÁsKe veener. l³ee®eÒeceeCes µejerjeoeR®es J³eJenej
Je Jele&CetkeÀ keÀµeers þsJeeJeerle ³ee®esner efveo&µs eve l³eeb®³ee met$eele veener. ³eceefve³ece
HeeUC³eemeeþer ³egÊeÀ Deme}s}e DeenejefJenej cee$e peªj DeefYeÒesle Deme}e
Heeefnpes. l³eecegUs p³eele ÒeeC³eebvee Jee Flej meWefê³e peerJeebvee ogKeJetve®e
pees Deenej efme× neslees, lees ceebmeeµeveeoer ÒekeÀej®ee Deenej DeefnbmekeÀ
Dee®ejCeeefJe©× Demetve l³eep³e®e mecepe}e Heeefnpes.
DeVe ®eesjer keÀªve DeeCe}s}s veme}s Heeefnpes ns Demles³e ne ³ece
meebielees. ye´ïe®e³e& Hee}ve keÀjC³eemeeþer jepeefmekeÀ Je leeceefmekeÀ Deenej
®ee}Ceej veener. cnCetve Deenej meeeqÊJekeÀ®e Deme}e Heeefnpes, ns meg%e Je
efJe®eejer meeOekeÀeb®³ee menpe®e }#eele ³esF&}.
DeHeefjûene®es Je´le HeeUC³eemeeþer efceUs} lesJe{îee Deenejele meblegä
jne³e}e nJes. lemes®e DeVemeb®e³e keÀjlee ³esCeej veener. pej meg³eesi³e
Deenej ve efceUe}e,lej l³eeyeÎ} efleefle#ee yeeUietve efvejenejer jeefn}s
Heeefnpes. keÀejCe De³eesi³e Deeneje®es HeefjCeece ceve Je µejerj ³ee oesneWJej
nesTve l³eecegUs veeef[µeg×erme efJe}bye }eietve ³eesieeY³eemee®es Þece Je JesU
Je=Lee peeC³ee®eer µeke̳elee Demeles.
DeHeefjûene®es Je´le Heg{s v³eeJe³ee®es cnì}s lej DeeHeuîee ³eesiemeeOevesmeeþer
DeeJeµ³ekeÀ Demes} eflelekesÀ®e DeVe YegkesÀ®³ee JesUer ûenCe keÀjCes ³eesi³e
þjs}. keÀejCe ³eesi³ee}e YejHesì, cevecegjeo Deenej keÀªve l³ee®³ee
HeefjCeecemJeªHe µejerjele meeþCeeN³ee oes<eeb®ee Je ®ejyeer®ee HeCe Heefjûen
keÀªve ®ee}Ceej veener.
efve³eceeb®es veerì HeefjHee}ve JneJes cnì}s lej DeVe ns µeg×, leepes Je
jesiepebletb®³ee mebmeiee&Heemetve cegÊeÀ Deme}s lej®e yee¿e Je Deeblejµeg×er Jee
µeew®eemeeþer GHe³eesieer þjs}. lemes®e les DeVe efµepeJeleebvee mJe®í Hee$eeb®ee
GHe³eesie keÀjCes; ³eesi³e ÒeceeCeele les efµepeefJeCes; peemle keÀjHe}s},s peU}s}s
Demes les vemeCes Je HeefJe$e Deble:keÀjCee®³ee J³eÊeÀerves®e les µeg× nsletves
efµepeJe}s}s Je Jee{}s}s Deme}s Heeefnpes; ³ee ieesäer efveefJe&JeeoHeCes®e DeHese#f ele
Deensle. DeVe le³eej keÀjCeejer Je Jee{Ceejer J³eÊeÀer ner jesieebHeemetve cegÊeÀ
Je mJele: Deebleyee&¿e - µejerjeves Je ceveeves µeew®e HeeUCeejer Deme}er Heeefnpes,
ns meebiee³e}e vekeÀes®e! DeeefCe p³ee Hee$eebletve DeVe efµepeJee³e®es Je ûenCe
keÀjeJe³ee®es leermeg×e mJe®í, µeg× Je efvepe¥legkeÀ Deme}er Heeefnpesle. SJe{îee
meieȳee ieesäer µeew®e ³ee efve³eceebleie&le ³esleele.
DeVe pej efYe#ee ceeietve DeeCeeJe³ee®es Demes} lej SJe{îee meieȳee
ieesäerb®eer Hetle&lee nesCes keÀþerCe®e! Deµee JesUer l³eeleu³ee l³eele GÊece Yeejleer³e oµe&veeb®ee DeY³eeme
GHee³e cnCepes keÀesj[îee DeVee®eer®e efYe#ee IesCes Gef®ele þjs}. les veblej
mJele: jebOetve IesCes peemle ³eesi³e. Demees.
³eesiemeeOevee-1
134 Gvces<e:8::HebLejepe
DeeHeuîee ³eceefve³eceeb®³ee Dee®ejCeemeeþer pes meg³eesi³e DeVe efceUs},
l³eele®e meeOekeÀeves meblees<e ceeve}e Heeefnpes Je pej keÀOeer Hegjsmee Je ³eesi³e
Deenej efceUe}e veener, lej DeOe&Heesìer efkebÀJee efvejenej jenCes mJeerkeÀej}s
Heeefnpes. ns meblees<eebleie&le ³esles. Deµee ÒekeÀejs Pee}s}e jmeveeefveûen nener
µeejerefjkeÀ leHee®ee SkeÀ Yeeie cnCetve mJeerkeÀe³e& þjlees.
Deelee mJeeO³ee³e cnCepes ³eesieemeeþer GHe³egÊeÀ Dee®ejCe þsJeCes,
l³eemeeþer HeefJe$e ûebLeeb®es Heefjµeer}ve keÀjCes , GHeefve<eoeb®ee J³eemebie Jee{JeCes,
µeem$emebHeÊeer®es Dee}es[ve keÀjCes, l³eemeeþer DeeJeµ³ekeÀ leer yegef×ceÊee
JeeHejCes, µejerje}e mJeeO³ee³ee®es keÀä ve Jeeìt osCes F.ieesäer
DebleYe&tle Deensle.
leHeele JesieJesieUer Je´lee®ejCes, Hejceelceoµe&vee®ee®e SkeÀcesJe nslet þsJetve,
Devegm³etle Deensle. lej F&éejÒeefCeOeeveele ÒeYegoµe&veeLe& veecepeHe, ceb$epeHe,
Yepeve, keÀerle&ve, F&éeje®³ee ÒeleerkeÀmLeeveeb®eer mJe®ílee jeKeCes, ieg©mesJee
keÀjCes, iegª®b ³ee meodûebLeeb®ee DeY³eeme keÀjCes, meÃgªJb ej Þe×e DemeCeeN³ee
meceeveOecee& meeOekeÀebvee ³eesi³e leer ceole keÀjCes, l³eeb®es ³eesieceeiee&leer} Je
Flej keÀä n}kesÀ keÀjCes, DeeHeuîeemeejK³ee Flejebvee F&µeYeÊeÀer keÀjlee
³eeJeer cnCetve meeOeves efvecee&Ce keÀjCes F.ieesäeR®ee DebleYee&Je neslees.
³ee meJe& efve³eceeb®³ee Hee}veemeeþer meeOekeÀe®es ef®eÊe Je ceve efvel³e
µeeble, ÒemeVe Je cegeof le jener}; meeOekeÀe®ee Yeej FlejebJej He[Ceej veener,
Deµeer o#elee meeOekeÀeme yeeUiee³e}e }eies}. F&éejÒeefCeOeevee®es ³eesieceeiee&le
DeleerJe cenÊJe Demeuîeeves l³eemeeþer ³eesi³e Demee Deenej Je efJenej
meeOekeÀe}e megefveef½ele keÀjeJee }eies}.
lemes®e meeOekeÀe}e lees Deens lesLes®e jentve ³eesiemeeOevee keÀjC³eemeeþer
³eesi³e leer meeOevemeeceûeer - <eìdiegCemebHeÊeer - Deefpe&le keÀjeJeer }eies}.
l³eemeeþer pej lees meeOekeÀ ie=nmLe Demes} lej l³ee}e HeÀej®e keÀeUpeerHetJe&keÀ
³eespeveeye× DeejeKe[e le³eej keÀªve l³ee®es keÀìe#eeves Hee}ve keÀjeJes
}eies}. DeeHeuîee ³eesiemeeOevesle J³el³e³e ³esT ve³es Je ie=nmLeeÞecee®es
keÀce& meebie Heej Hee[lee ³eeJes cnCetve ³eesi³e leer DeeefLe&keÀ, J³eeJemeeef³ekeÀ Je
Flej ÒekeÀej®eer lejleto l³eeves keÀjCes ³eesi³e®e þjs}.
Lees[ke̳eele cnCepes Hele¡e}eRveer pejer ³ee meJe& ieesäer DeeHeuîee
³eesiemet$eele yeejkeÀeF&ves meebefieleuîee vemeuîee, lejer l³ee met$eeb®es veerì
Heefjµeer}ve keÀªve Je l³eeJej veerì efJe®eej keÀªve ³eesiemeeOekeÀebme mJele:®e
DeeHeuîee}e O³es³e ieeþC³eemeeþer DeeJeµ³ekeÀ Demee Deenej-efJenej-Dee®eej
þsJeeJes }eieleer}. l³eemeeþer ³eesiemeeOekeÀepeJeU meejemeej efJe®eej veerì
keÀjCes, De®etkeÀ efveCe&³e IesCes, ®eebie}er yegef×ceÊee Je efle®ee ³eesi³e JeeHej
keÀjCes F. Hee$elee DeeJeµ³ekeÀ Deens.
Yeejleer³e oµe&veeb®es Jewefµe<ìîe::::
Yeejleer³e oµe&ve pesJne met$eªHeeves ûeefLele kesÀ}s peeles, lesJne
ceespeke̳ee®e HeCe HeefjCeecekeÀejkeÀ µeyoeletve l³ee®eer DeefYeJ³eÊeÀer nesle Demeles.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 135
oµe&vee®ee DeY³eeme keÀjCeeN³eepeJeU SkeÀ efJeefµeä Hee$elee DeHese#f ele Deens
Je leer cnCepes mJele: DeY³eeme keÀªve Je efJe®eej keÀªve DeeHeuîee mec³ekeÀ
yegef×Üejs l³ee met$eebceeies oµe&vekeÀl³ee&®eer keÀesCeleer efJe®eejmebHeoe o[}s}er
Deens, l³ee®ee µeesOe IesCes. HeefjÞece, DeY³eeme, J³eemebie Je efJe®e#ekeÀ
yegef×ceÊee ³eeb®³ee DeYeeJeer Yeejleer³e oµe&veeb®ee DeY³eeme keÀjCes Del³eble
keÀþerCe®e mecepe}s Heeefnpes.
lemes®e Yeejleer³e oµe&ves ner efveJJeU leeefke&ÀkeÀ efkebÀJee yeewef×keÀ
keÀeL³eeketÀìer®eer #es$es veJnsle; Òel³eskeÀ oµe&vekeÀlee& peer Òeces³es ceeb[le Demelees;
peer met$es ûeefLele keÀjle Demelees; p³ee celeebvee ÒeceeCe cnCetve ceev³elee osle
Demelees; l³ee meJee¥®³ee JeemleefJekeÀ DeeefCe Òee³eeseif ekeÀ DevegYeJeeb®es Je DevegYetleeR®es
mebHeVe Yeeb[ej®e l³ee®³eepeJeU Demeuîee®es ie=nerleke=Àl³e Deens Je les lemes
DemeuîeeefµeJee³e Yeejleele lejer keÀesCel³eener oµe&veeme peeCel³eeb®eer ceev³elee
ÒeeHle nesCes peJeUpeJeU Deµeke̳e®e mecepe}s Heeefnpes.
³ee ¢efäkeÀesveeletve DeeHeCe Heele¡e}³eesiemet$es, YeieJeÃerlee Je Flej
GHeefve<eoeoer Jee*dce³e DeeefCe %eeveséejer DeY³eeme}er Heeefnpesle, lej®e l³eeb®ee
Keje DeLe& DeeHeuîee}e iebJemes}. keÀesCel³eener oµe&vee®ee Keje DeY³eeme
nesC³eemeeþer DeY³eemekeÀepeJeU DeeCeKeer SkeÀ Hee$elee nJeer; leer cnCepes
lees ceveeves, osneves Deve yeg×erves l³ee oµe&veele peer DevegYeJeefme× Òeces³es
ceeb[}s}er Deensle, l³eeb®eer DevegYetleer Je DevegYeJe IesC³eeme meceLe& Deme}e
Heeefnpes. pej ³eesieoµe&vee®ee DeY³eeme keÀjeJe³ee®ee Deme} lej lees DeY³eemet
³eesieeY³eemeeme Hee$e cnCepes meceLe& Deme}e lej®e l³ee}e ³eesieoµe&ve
veerì keÀUs}; ns SkeÀ Òee³eesefiekeÀ oµe&ve Deens.
p³ee}e meebK³eoµe&vee®ee DeLeJee %eeveceeiee&®ee DeY³eeme keÀjeJe³ee®ee
Deens, l³ee®eer J³eeJemee³eeeqlcekeÀe yeg×er Deµeer DemeeJeer keÀer pesCeWkeÀªve
l³ee}e’DeesUKeermeJeWe®f e HeeJeW~ leêtHelee~~“ Demes neslee Dee}s Heeefnpes.
DeY³eemekeÀebvee }eiet He[CeeN³ee ³ee keÀmeesìîee meJe&meeceev³eebme Deefleµe³e
keÀþerCe Je og:meeO³e®e Jeeìleer}. HeCe efpe%eemet DeY³eemekeÀebvee Þeerieerleeoµe&ve
Demes Deeéeemeve osle keÀer:
HetJee&Y³eemesve lesvewJe efÛ³eles ¿eJeµeesçefHe me:~~
efpe%eemegjefHe ³eesiem³e µeyoye´ïeeefleJele&les~~6-44~~
Òe³elveeÐeleceevemleg ³eesieer mebµeg×efkeÀequye<e:~
DeveskeÀpevcemebefme×mlelees ³eeefle Hejeb ieefleced~6-45~~
’Òe³elve keÀje! DeY³eeme keÀje! kesÀJnelejer pevcepevceeblejer HeCe
efveef½ele®e legcne}e DeeJeµ³ekeÀ leer Þe×e Je meeceL³e& efceUtve %eeve ÒeeHle
nesF&}; ³eesieefme×er nesF&}.“
³eesieµeem$ee®ee DeY³eeme keÀjeJe³ee®ee lej DeeHeuîee}e ner Den&lee
ÒeeHle keÀjeJeer®e }eies}. lemes®e ns µeem$e Þe×s³e DemeuîeecegUs veeefmlekeÀles®ee
l³eeie kesÀ}e lej®e Heg{s peelee ³esF&}. Dev³eLee DeeHeCe ³ee ÒeHeb®eele He[t
ve³es ns®e GÊece! keÀejCe DeeHeuîee}e pej DeÞe× ¢efäkeÀesveeletve ns
µeem$e DeY³eemeeJe³ee®es De}s lej l³ee®es HeÀ} efomeCeej veener. ceie Ye}sner
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
DeeHeCe µeem$eeme veebJes þsJee vee keÀeb! µeem$ee®es DeeHeuîeeJee®etve keÀener
De[}s}s veener. HeCe DeeHeCe®e SkeÀ ogceer&U mebOeer nele®eer Iee}Jetve
yemet! Demees.
Hegvepe&vcee®ee efme×evle
³ee ieerles®³ee Jejer} Deeéeemeveeceeies (6-44,45) Hegvepe&vcee®ee
efme×eble Deens. ieerlesÒeceeCes®e Hele¡e}ercegveeRveener Hegvepe&vce ner mebkeÀuHevee
ceev³e nesleer Demes l³eeb®³ee Heg{er} met$eebJeªve efometve ³esles:
DeHeefjûenmLew³ex pevcekeÀLe³evleemecyeesOe:~~2-39~~ Hee.³ees.met.~~
peeefleosµekeÀe}J³eJeefnleeveeceH³eevevle³e¥mce=eflemebmkeÀej-
³eesjks eÀªHelJeeled~~4-9~~Hee.³ees.met.~~
keÌ}µs ecet}: keÀcee&µe³ees ¢äe¢äpevceJesoveer³e:~~2-12~~
Hee.³ees.met.~~
mebmkeÀejmee#eelkeÀjCeeled HetJe&peeefle%eeveced~~3-18~~
Hee.³ees.met.~~
cegUele®e ef®eÊe ns DeveskeÀ pevceeb®ee Deeµe³e cnCepes Jeemevee Je Je=ÊeeR®³ee
HeefjCeecee®es ÐeeslekeÀ Deens. ns ef®eÊee®es mebmkeÀej }JekeÀj Yeesietve mebHeefJelee
³eeJes Je l³eemeeþer Hegve: pevce I³eeJee }eiet ve³es ³eemeeþer efkeÀl³eskeÀoe ³eesieer
’efvecee&Ceef®eÊeev³eeqmceleecee$eeled~~4-4~~“ ³ee Heeleb¡e}³eesiemet$eeves
oµe&efJe}s}er Dev³e ef®eÊes efvecee&Ce keÀjlees Je DeeHe}s Yeesie l³eebÜejs }JekeÀj
GHeµeceJelees. Deµee ÒekeÀejs lees cegeqÊeÀÜejepeJeU µeke̳e efleleke̳ee lJejsves
ceeie&¬eÀceCe keÀªve peelees, Demes l³ee met$eeb®es DeY³eemekeÀ cnCeleele.
DeHeefjûene®es HeÀ}
DeHeefjûen ³ee ³ecee®es Hee}ve keÀjle lees HejekeÀeÿsme ies}e keÀer
³eesi³eeme HetJe&pevcemce=leer }eYeleele. peeefle-osµe-keÀe} ³eemebyebOeer®³ee Deveble
mce=leeR®ee mebmkeÀejªHe meb®e³e ef®eÊeele Demelees. keÀcee&µe³ee®es cet} ns
jeieÜs<eeoer Heb®ekeÌ}sµe®e Demeleele. l³eeHeemetve®e ¢ä Je De¢ä Deµee
pevceeb®eer HeÀ}s Gefole nesle Demeleele. ef®eÊe SkeÀeûe Pee}s keÀer meceeefOeHeefjCeece
cnCetve ns meJe& keÀener ³eesi³eeme peeCetve Ieslee ³esles.
lemes®e ns mce=eflemebmkeÀej DeesUKetve ³eesi³eeme DeeHeuîee HetJe&pevceeb®es
%eeve ÒeeHle nesles. l³eevegmeej DeeHeCeebme keÀesCeles Yeesie HeÀ}mJeªHe Yeesiee³e®es
Deensle, les keÀUtve ³esles. ³eesieer Deeqmceleeefme×er efceUJetve les Yeesie
YeesieC³eemeeþer DeveskeÀ ef®eÊes efvecee&Ce keÀªve lees keÀce&meb®e³e ³ee®e pevceer
GHeYeesietve cegeÊq eÀHeLeeJej Deûesmej neslees, Demes Hele¡e}er cnCeleele. HetJe&pevce
Je Hegvepe&vceefJe®eej ne ieerlee Je Heele¡e}met$es ³eebvee Demee GYe³eceev³e
Demeuîee®es mHeä®e efomeles. Demees.
Heele¡e}³eesiemet$eeb®³ee efJe®eeje®³ee efveefceÊeeves Yeejleer³e oµe&veeb®³ee
SkeÀe DeeJee&®eerve $eÝef<elegu³e DeY³eemekeÀeb®ee veeceefveoxµe keÀjCes Gef®ele®e
þjs}! lees cnCepes Yeejleer³e ceevemeµeem$e DeLeJee meeLe& DeeefCe
meefJeJejCe Heele¡e} ³eesieoµe&ve ³ee Heele¡e}³eesieoµe&veeJejer} Glke=Àä
Deµee ûebLee®es keÀlex kewÀ.Þeer.ke=À<Ceepeer kesÀµeJe keÀesunìkeÀj ³eeb®ee! meJe&®e
³eesieµeem$eefpe%eemetbveer l³eeb®ee ûebLe peªj DeY³eemeeJee Demee®e Deens.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 136
Yeejleer³e oµe&vee®es Kejs jnm³e keÀesCel³ee He×leerves peeCelee ³esles,
l³ee®ee Þeer. keÀesunìkeÀj cnCepes De}erkeÀ[®³ee keÀeUeleer} Òe³eesieµeer}
Deeoµe&®e! lemes®e Heele¡e}³eesiemet$eebJej l³eebveer ìekeÀ}s}e DevegYeJeefme×
ÒekeÀeµe peªj®e meeOekeÀebme ³eesi³e les ceeie&oµe&ve keÀjCeeje Deens. Fl³e}ced!
³eesieeefOekeÀej::::
³eesieeY³eemeemeeþer Hee$elee
³eesieemeve ûenCe keÀjCeeN³ee Je l³eeHeg{er} ³eesieeY³eeme keÀªve
HetCe&lJeeÒele peeT Feq®íCeeN³ee meeOekeÀeme keÀesCeleer HetJe&le³eejer keÀjeJeer
}eieles Je keÀesCeleer Hee$elee ÒeeHle keÀªve I³eeJeer }eieles, Demee Òeµve Depe&vg eeves
meneJ³ee DeO³ee³eÒemebieer Þeerke=À<Ceeme efJe®eej}e neslee. ³ee ³eesieeefJe<e³eer®³ee
cet}Yetle ÒeµveekeÀ[s JeUt ³ee. ³eesieecegUs efJeéeeYeeme PeekeÀ}e peelees Je
Deblejelc³ee®ee ÒekeÀeµe HeÀebkeÀlees, Demes ³eesieHeÀ} Demeles ns Heì}s}e Depe&vg e
keÀe³e cnCelees les %eevesµeeb®³ee JeeCeerletve ÞeJeCe keÀª ³ee:
peNneR ns Òeleerleer nve Deblejer HeÀebkeWÀ~
leNneR efJeéeef®e ns DeeIeJeW PeebkesÀ~
lebJe Depe&gve cnCeW efvekeWÀ~ meeb®eef®e peer ns~~6-328~~
keÀeb peQ DeeHeCe Deeleeb ossDees~ ne yeesef}}e GHeeJees~
lees ÒeeHleer®eeb þeDees~ cnCeewefve Ie[s~~329~~
F³esb DeY³eemeeR peQ ¢{ nesleer~ leQ YejbJemesevf e ye´ïelJee ³esleer~
ns meebieefle³eeef®e jerleer~ keÀ}}er cepe~~330~~
osJee ieesþeref®e ns SskeÀleeb~ yeesOeg GHepelemes ef®eÊee~
ceeb DevegYeJeW le}Áervelee~ veJns} keÀeF¥~~331~~
cnCeewefve SLe keÀeF¥~ DeveeefjmeW veeneR~
Hejer veeJeskeÀYejer ef®eÊe osF¥~ yees}eb ³eskeÀe~~332~~
YeieJebleebveer meebefiele}s}e HebLejepe ³eesieceeie& Depe&gvee}e Heì}e Je
DeeJe[}e HeCe. ³ee ceeiee&ves peeTve ef$eHegìerjefnle DeJemLee ÒeeHle nesles Je
meeOekeÀeme ye´ïelJe ÒeeHle nesles. Þeerke=À<Ceebveer Kejs lej ³ee HebLejepe ³eesieceeiee&®es
meeOes JeCe&ve®e kesÀ}s nesles. lejerner HeeLee&®³ee ceveele mee#eele leÊJeyeesOe
ÒekeÀì}e! pej ceie DeY³eeme kesÀ}e lej leÊJeÒeeHleer keÀeb yejs nesCeej
veener! HeCe ³eesi³eles®³ee DeYeeJeer ne ³eesie meeOes} keÀe; DeeHeuîee Debieer
pesJe{er ³eesi³elee Deens leer Hegjsµeer Deens keÀe! Demes Demes} lej ne®e ³eesie
Dee®ejC³eeme lees Deeveboeves le³eej Deens. pej vemes} lej l³ee®³ee ³eesi³eles}e
DevegªHe Demee ceeie& Þeerke=À<Ceebveer meg®eJeeJee, Demes l³ee}e Jeeìles Deens.
cnCetve l³eeves Þeerke=À<Ceebvee efJe®eej}s keÀer:
Deeleeb ke=À<Cee legJeeb meebefIele}e ³eesieg~
lees cevee leNneR Dee}e ®eebieg~
Heefj ve µekesÀ keÀªb Heebieg~ ³eesi³eles®eeb~~6-332~~
menpeW Deebeif ekeÀ pesleg}eR Deens~ leslege}f ³eebe®f e peNneR efmeef× pee³es~
leNneR neef®e ceeie&g megKeesHee³eW~ DeY³eemeerve~~334~~
vee leNneR osDees pewmeW meebIeefle}~ lewmeW DeeHeCeHeeb peNneR þkesÀ}~
leNneR ³eesi³elesJeerCe nesF&}~ leQef®e HegmeeW~~335~~
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:8::HebLejepe
peereJf ebe®f e³eeb SsmeW OeejCe~ cnCetve HegmeeJes³eeb peen}W keÀejCe~
ceie cnCesb leNneR DeeHeCe~ ef®eÊe osF&pees~~336~~
neb nes peer DeJeOeeefj}W~ ns peQ meeOeve legcneR efveªefHe}W~
DeeJe[le³eener DeY³eeefme}s~ HeÀebJees µekesÀ~~337~~
’ns pes meeOeve legcner meebefiele}s, l³ee®ee keÀesCeerner DeY³eeme kesÀ}e
lej ®ee}s} keÀe; efkebÀJee keÀener efJeefµeä Hee$elee DemeuîeeefµeJee³e l³ee®ee
DeY³eeme keÀjlee ³esCeej®e veener.“
³eeJej Þeerke=À<Ceebveer pes GÊej efo}s, les SskeÀe:
keÀeR ³eesi³elesJeerCe veener~ SsmeW nve Deens keÀebneR~
lesLe ke=À<Ce cnCeleer keÀeF¥~ OevegOe&je~~6-338~~
nW keÀepe keÀerj efveJee&Ce~ Heefj DeeefCekeÀner peQ keÀeF¥ meeOeejCe~
leQneR DeefOekeÀeje®esevf e Jees[JeWJeerCe~ keÀeF¥ efmeef× pee³eW~~339~~
HeQ ³eesi³elee peQ cnefCepes~ leQ ÒeeHleer®eW DeeOeerve peeefCepes~
keÀeb peQ ³eesi³e nesTefve keÀerpes~ leQ DeejbYeeR HeÀUW~~340~~
leNneR lewmeeR SLe keÀeF¥~ meebefJe³ee®eer kesÀCeer veeneR~
DeeefCe ³eesi³eles®eer keÀeF¥~ KeeCeer Demes~~341~~
Þeerke=À<Ceebveer Depe&gvee®es µebkeÀeefvejmeve kesÀ}s. ’³eesi³elesefµeJee³e ÒeeHle
nesF&} Deµeer peieele keÀesCeleer lejer ieesä Deens keÀe! ner lej efveJee&Ce ÒeeHle
keÀjC³ee®eer ieesä Deens! lej leer DeefOekeÀejeefJevee keÀµeer efceUs}! HeCe
³eesi³elee lejer l³ee}e®e Demeles vee pees Feq®íle HeÀ} Òe³elveHetJe&keÀ ÒeeHle
keÀªve Ieslees! DeeefCe ³eesi³elee Demeleebveemeg×e peer ieesä keÀjeJeer leer keÀe³e
}eie}er®e HeÀU osles keÀe! Deve ³eesi³elee keÀe³e yeepeejele efceUCeejer Jemlet
Deens keÀe! efkebÀJee ³eesi³eles®eer keÀener KeeCe Demeles keÀer keÀe³e!“
veebJeskeÀ efJejÊegÀ~ peen}e osnOeceeA efve³eleg~
leNneR leese®f e veJnW JesJeefmLeleg~ DeefOekeÀeefj³eeb~~6-342~~
³esleg}eef}³eW Dee³eCeerceepeeR SJe{W~ ³eesi³eHeCe letleWneR pees[~W
SsmeW ÒemebieW meebkeÀ[W~ HesÀef[}W les³eeb®es~~343~~
³eesi³elee ÒeeHle keÀªve®e ceie ceer ne ceesþe DeY³eeme keÀjerve Demes
pej þjJe}s lej ³eesieeY³eeme kesÀJne megª nesCeej, Demee ³esLes OJeefveleeLe&
Deens. cnCetve YeieJeble cnCeleele keÀer: ’³ee DeY³eemeemeeþer keÀener HeÀej
ceesþer ³eesi³elee }eieles Demes veener; Lees[erHeÀej efJejÊeÀles®eer YeeJevee efvecee&Ce
Pee}er Je osnOece&, Dee®eej-efJe®eej, Deenej-efJenej F.Lees[s meb³ele Je
efve³eefcele kesÀ}s lej keÀesCeerner ³eesieceeiee&®ee DeefOekeÀejer nesT µekeÀlees. Depe&vg ee!
letmeg×e ³ee meesH³ee ³egÊeÀerves ne ³eesieceeie& - HebLejepe - ®ee}C³eeme menpe®e
³eesi³e nesµeer}!“
³eeÒeceeCes ³eesieceeie& DeJeIe[ Deens Je lees meeO³eemegO³ee meeOekeÀebme
peceCeej®e veener Demee pees ³ee HebLejepeeJej keÀener DeY³eemekeÀeb®ee
DeejesHe Deens, l³ee}e HejmHej %eeveosJeebveer®e menpe GÊej efo}s Deens.
Þeerke=À<Ce Heg{s meebieleele:
veel³eµvelemleg ³eesieesçefmle ve ®ewkeÀevleceveµvele:~
ve ®eeeflemJeHveµeer}m³e peeûelees vewJe ®eepe&gve~~6-16~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
³egÊeÀenejefJenejm³e ³egÊeÀ®esäm³e keÀce&meg~
³egÊeÀmJeHveeJeyeesOem³e ³eesiees YeJeefle og:Kene~~6-17~~
’Deefle KeeCeeN³ee}e Jee efvejenej jentve GHeemeleeHeeme keÀjCeeN³ee}e,
PeesHeeUt}e Jee PeesHe Deefpeyeele ve IesCeeN³ee nÆeûe¿ee}e ne ³eesie ÒeeHle
nesCeej veener. p³ee®ee Deenej-efJenej-keÀcex keÀjCes F.efve³ele Je Heefjefcele
Deensle; p³ee®eer efveêeJemLee Je peeieCes efve³eefcele Deensle; l³ee}e ne ³eesie
meeO³e nesTve mebmeejªHeer og:Kee®ee veeµe keÀjCeeje þjlees.“
Hele¡e}eRveer Fbefê³es Je ceve efve³ele keÀjC³eemeeþer pes ³eceefve³eceeoer
meebefiele}s Deensle, l³eeÒeceeCes Dee®ejCe keÀjCes meeOekeÀebme meg©Jeeleerme
HeÀej®e pe[ peeles. Hejbleg %eeveosJeebveer ³eesieeY³eemeeme Hees<ekeÀ Deµeer
³eeyeeyele®eer meeOeer meesHeer ³egÊeÀer Heg{er} DeesJ³eeletve meebeif ele}er Deens. ³eeÜejs
menpe®e ³eesieeY³eeme Ie[lees Je meeOekeÀ ³eesi³elee-Hee$elee F.Ye´ceeletve
yeensj efveIeeuîeecegUs l³ee®ee ³eesieceeie& DeeHeesDeeHe®e megiece neslees.
ceeG}eR®³ee®e µeyoele cnCee³e®es lej:
pees jmeveWefê³ee®ee DebefkeÀ}e~ keÀeb efveêsmeeR peerJeW efJekeÀ}e~
lees veeneR SLe cnefCele}e~ DeefOekeÀeefj³eeb~~6-345~~
DeLeJee Deeûeneef®e³eW yeeboes[eR~ #egOee le=<ee keÀeW[eR~
DeenejeleQ lees[eR~ cee©efve³eeb~~346~~
efveêse®f e³eeb Jeeìeb ve Je®es~ Ssmee ¢ef{Jes®esevf e DeJelejCeW vee®eW~
leQ µejerjef®e veesnW les³ee®eW~ ceeb ³eesieg keÀJeCee®eeb~~347~~
’efvejesOee®³ee nÆer ceeiee&ves peeCeeN³ee®es µejerj®e Jemlegle:l³ee®³ee
µe$egJele nesles. keÀejCe ³ee nÆerHeCeecegUs SkeÀ JesU pejer l³ee®es Deenej-
efveêe-le=<Cee Deeoer osnOece& leey³eele DeeuîeemeejKes efome}s, lejer osn Je
ceve le[HeÀ[le Demeleele Je l³ee meeOekeÀe}e Heg{er} cenÊJee®eer Deµeer
ÒeCee³eecee®eer Hee³ejer ®e{Ces efveJJeU Deµeke̳eÒee³e nesles.“
cnCeewevf e Deefleµees efJe<e³ees mesJeeJee~ lewmee efJejesOegner ve nesDeeJee~
keÀeb meJe&Lee efvejesOeg keÀjeJee~ nsneR vekeÀes~~6-348~~
Deenej leNneR mesefJepes~ Heefj ³egÊeÀer®esefve ceeHesb ceefJepeQ~
ef¬eÀ³eepeele Dee®eefjpew~ les³eebef®e efmLeleer~~349~~
ceefHele}eb yees}eR yeesef}pew~ efcele}eb HeeT}eR ®eeef}peQ~
efveêsner ceeveg oerpew~ DeJemejW SkeWÀ~~350~~
peeieCeW peNner peen}s~ leNneR nesDeeJeW leQ efcele}W~
³esleg}sefve Oeelegmeec³e meb®e}W~ Demes} megKeW~~351~~
cnCetve %eeveosJe meeOekeÀebvee meebieleele keÀer l³eebveer Deefleµe³e efJe<e³emesJeve
lemes®e l³eeb®ee DeefleefjÊeÀ efJejesOe ner oesvnerner ìeUeJeerle. lemes®e efJe<e³eJeemevee
Dees{tveleeCetve o[Hetvemeg×e ìeketÀ ve³es. Deenej, efveêe, ®ee}Ces, yees}Ces,
JeeieCes, peeieCes, GþCes, yemeCes, efJe<e³emegKe IesCes F.meJe& ³egÊeÀerves efve³eefcele
keÀjeJeerle. ns meJe& Heefjefcele þsJeeJes. cnCepes µejerje®eer vee[erµeg×er menpe®e
nesle peeles.
SsmeW ³egÊeÀer®esefve neleW~ peQ Fbefê³eeb JeesefHepew YeeleW~
leQ meblees<eemeeR Jee{leW~ ceveef®e keÀjer~~6-352~~
³eesiemeeOevee-1
137 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
yeensj ³egÊeÀer®eer cegêe He[s~ lebJe Deeble megKe Jee{s~
lesLe menpegef®e ³eesieg Ie[s~ veeY³eeefmeleeb~~353~~
µejerje}e, cevee}e Je Fbefê³eebvee Demes ³egeqÊeÀHetJe&keÀ meb³ele kesÀ}s keÀer
Deblejer megKe Jee{t }eieles DeeefCe ³eesieeleer} mee³eeme ìeUtve menpe DeY³eeme
Ie[lees. ³eesieeY³eemekeÀeme meeOevee keÀjle Demelee keÀä JeeìC³eeSsJepeer
megKe Jeeìtve l³ee®es ceve meblees<eeves Yeªve peeles.
meeceev³e meeOekeÀebmeeþer ³eesie::::
ceeG}er®eer efveªHeCeµew}er Je HebLejepe
³eeÒeceeCes %eeveosJeebveer Þeerke=À<Cee®es ’³egÊeÀenejefJenejm³e“ ns Je®eve
meeOekeÀebvee ceeie&oµe&ve keÀjC³eemeeþer l³eeleer} ³egÊeÀer HetCe&HeCes GHe}Jetve
oeKeefJe}s Deens. ÞeerceeG}eR®eer ner µew}er mebHetCe& %eeveséejerYej JeejbJeej
ÒekeÀì nesle Demeles. keÀener efþkeÀeCeer lej %eeveosJe mJele:®e meebieleele keÀer
Þeernjer®³ee ceveeleer} ietpe, l³ee®³ee Deblejer®ee YeeJe, l³ee®ee GÎsµe Je
Òel³eskeÀ ieerleesÊeÀerceeie®ee l³ee Hejce efJeYeg Deelc³ee®ee mebosµe ner’les³eeb
OJeefvelee®es kesÀCes“ mees[vt e Je ’³eLeeLee&®eer Ie[er Pee[tve“ les ’ûeenerkeÀ“
Þeesl³eebHeg{s GHe}Jetve oeKeJele Deensle.
%eeveséejer®es ³ee YeeJevesves Heefjµeer}ve kesÀuîeeme efpe%eemetvb ee peªj®e
peeCeJes} keÀer HebLejepe efkebÀJee’¬eÀce³eesie Jeeì yejJeer“ Demes %eeveséej
p³ee ³eesieceeiee&}e cnCeleele, lees l³eeb®³ee Keeme DeeJe[er®ee efJe<e³e Demetve
meJe&meeceev³e peveebvee leejC³eemeeþer Flej efYeVeefYeVe ceeiee¥®³ee
Jeeìsmeve }eielee les ne®e ceeie& Del³eble meg}Ye Demeuîee®es mHeä
ke˻ve oeKeJeleele!!!
³ee ceneHeg©<eeves meJe&meeceev³e peveeb®eer efvekeÀ[ }#eele IesTve l³eebvee
HejceeLe&ceeie& keÀmee meg}Ye nesF} & l³ee®es DeeHeuîee efJe®eejOeejebletve JeejbJeej
efoioµe&ve kesÀ}s Deens. meJe&meeceev³eebme mebmeej HetCe&le³ee mees[tve ®ee}Ceej
veener cnCetve DeeefCe osnJeeveeme keÀcex Deefpeyeele mees[Ces µeke̳e veener ns
mel³e }#eele þsJetve, lemes®e meebK³e³eesieceeiee&®es leerJe´Jesieer meeOekeÀ Del³eble
efJejUe®e meeHe[leele ns HeCe O³eeveer Oeªve, l³eebveer mekeÀU keÀcex keÀjle
Demeleeveeb®e p³ee ³eesieceeiee&®eer Jeeì®ee} keÀjlee ³esF} & ; p³ee ceeiee&le ®ee}le
Demelee ie=nmLeeÞecee®es DeesPes DeeOeer®e keÀHeeUer Deme}suîeeb®³ee [eske̳eeJej
³e%e³eeie, leHe, mebv³eeme-³eefleOece& F.®ee Je osnJeeveeme meeOeC³eeme Del³eble
DeJeIe[, efkebÀyengvee Deµeke̳e®e Demee DeJ³eÊeÀesHeemeves®ee ³eesieceeie& ³eeb®es
Jepeve ve }eolee, p³eele keÀä®e veenerle Demee ne HebLejepe efkebÀJee
¬eÀce³eesie megmHeäHeCes Þeerke=À<Ceeb®es ieerleesHeosµeeceeie®es Kejs ceveesiele
cnCetve ÒekeÀì kesÀ}e!!!
³ee ceeiee&le meÃg©mesJeve-F&éejÒeefCeOeeve-Devev³eµejCelee ner
mevceeie&$e³eer Devegm³etle Deens Je l³ee efveefceÊeeves veJeefJeOee-®elego&µeefJeOee-
®elegOee& Jee Flej meJe& ÒekeÀej®eer YeÊeÀer ne ³ee ³eesiee®ee DeefJeYeep³e Je
ÒeeLeefcekeÀ Yeeie Deens, ns %eeveosJe ÒemebieesHeeÊe mHeä keÀjleebvee efomeleele.
keÀce& Je YeÊeÀer ³eeb®ee ne ³eesieHej ceUe HegÀ}Jele Demelee l³ee}e
³eesieoe Þeer%eeveséejer 138 Gvces<e:8::HebLejepe

meÃg©ke=ÀHesves DeeHeesDeeHe®e %eeveHeÀU }eieles. HeCe %eeveepe&vee®es DeeefCe Demees. cegK³e cegÎe %eevesµeeb®³ee µeyoebJej Þe×e Je mebHetCe& efJeéeeme
%eeve He®eefJeC³ee®es keÀä cee$e ³ee ceeiee&le veenerle. þsJeCes; l³eebvee Devev³eµejCe nesTve jenCes ne®e Deens Je l³eeyeeyele
keÀce&YeÊeÀer, %eeveYeÊeÀer Je F&éejYeÊeÀer ³eeb®ee ne megjc³e ®esleesnj efpe%eemetb®es Je peeCekeÀejeb®es SkeÀcele®e nesF&}. ³ee Devev³eµejCelesletve®e
³eesiemebiece®e ³ee HebLejepe Jee ¬eÀce³eesie ceeiee&®ee DeܳeYeÊeÀer³eesie nes³e. %eevesµeJeeCeer®ee ÒekeÀeµe Deblejbieele ÒekeÀì neslees. ne®e l³ee®ee iegª nes³e
cnCetve®e l³ee}e HebLejepe cnCepes meJe& HebLeeb®ee - ³eesieeb®ee - jepee Je meeOekeÀe}e ³ee ÒekeÀeµeele vee[efUpeleeb meJe& mebmeej megKeeves keÀjle
cnCetve %eeveosJe ieewjefJeleele, les Gef®ele®e nes³e!!! ³eesieµeem$eele pemes Demelee®e HejceOeece iebJemeles.
jepe³eesiee®es ÞesÿlJe ceeve}s}s Deens efkebÀJee cene³eesiee®es pes Demeeceev³elJe meeOekeÀebvee met®evee
mecepe}s peeles, les®e ³ee HebLejepeele meeceeJe}s}s Deens. efkebÀyengvee HebLejepe DeeleeHeeJeslees ³eceefve³ece, Deenej-efJenej Je Dee®ejCe ³eeb®es efJeJes®eve
DeeHeCe ieesj#ecele, Hele¡e}eR®eer ³eesiemet$es, ÞeerieerleesÊeÀ ieesHee}ke=À<Ceeb®eer
ne®e Keje jepe³eesie Jee cene³eesie nes³e!
megJe®eves Je l³eebJejer} %eeveséejeb®es mHeäerkeÀjCe ³eebÜejs Heeefn}s. ³ee meJee&lb etve
meeceev³e meeOekeÀ, HebLejepe Je meÃg©ÒeeHleer SkeÀ ieesä ÒecegK³eeves }#eele ³esles keÀer Òel³eskeÀ meeOekeÀeves DeeHeuîee
³ee HebLejepeeme meJe&meeceev³eeb®³ee peerJeveele %eeveosJe DemeeOeejCe Hee$elesvegmeej Òe³elve keÀjC³eeme meg©Jeele keÀjeJeer. l³ee}e l³ee®es
mLeeve osleele. ³ee ceeiee&ves peeCeeN³ee meeOekeÀebvee meÃgª DeeHewmes®e Yesìleele DeenejefJenej, Dee®ejCe F.efpeleke̳ee G®®elej HeeleUerJej veslee ³esF&},
Je l³eecegUs DeeO³eeeqlcekeÀ #es$eele meeceev³e peveeb®eer peer HeÀmeJeCetkeÀ Je eflelekesÀ l³eeves v³eeJes.
}gyee[CetkeÀ ieg©yeepe ceb[Uer keÀjleele, l³eebHeemetve ³ee ceeiee&®³ee meeOekeÀeb®es meg©Jeeleer}e®e l³ee}e meJe& Deeoµeeb&®es Hee}ve keÀjlee ³esF&} Demes
DeeHeesDeeHe®e j#eCe nesles. l³eebvee keÀesCee}ener iegª keÀªve IesC³ee®eer veener. Hejbleg l³eeves Oeerj ve mees[lee %eevesµeebveer meebeif ele}s}e ceeie& Dee®eªve
Deefpeyeele peªj vemeles, ns HeCe HebLejepee®ee efJe®eej keÀjleebvee }#eele ³egefÊeÀÒe³egÊeÀerves Fbefê³es Je ceve ner Jeµe keÀªve I³eeJeerle; Oeelegmeec³e Je
Iesle}s Heeefnpes. vee[erµeg×er keÀªve I³eeJeer; F&éejeJej Þe×e þsJetve F&éejÒeefCeOeeveeÜejs Je
keÀce&meec³eoµee ÒeeHle Pee}er keÀer meÃgª keÀmes DeeHewmes®e Yesìleele, mebleJe®eveebJej efJeéeeme þsJetve F&éej Je meble-ceneHeg©<e ³eeb®eer ÒesjCee ÒeeLee&Jeer.
nemeg×e Òel³eskeÀ meeOekeÀe®³ee J³eeqÊeÀiele DevegYetleer®ee efJe<e³e Deens. HeCe ³ee jerleerves Jeeietve Hejceséej DeeefCe mebleebme DeeHe}er efveÿe HetCe&le³ee DeHe&Ce
%eevesµeeb®³ee µeyoebJej efveÿe þsJeCeeN³ee meeOekeÀebveer ne #eCe kesÀJne keÀjCeeN³ee meeOekeÀebme l³eeb®³ee ke=ÀHesves DeeHeesDeeHe®e ceeie& efceUle
vee kesÀJne lejer vekeÌkeÀer®e GieJeCeej Je µeem$eeblejer JeCe&ve kesÀ}suîee peelees. Demees.
meeJe&Yeewce }#eCeebveer ³egÊeÀ Deµee meÃgªbµeer DeeHe}er Yesì nesF&}®e ne meceejesHe
efJeéeeme peªj yeeUieeJee!! HebLejepee®es ns ÒeeLeefcekeÀ oµe&ve IesleuîeeJej DeeHeCe Deelee l³ee}e
jeceoemeebveer p³ee iegªyb eÎ} De[ke̳ee®es leerve efceUleele Demes cnì}s Hee³eeYetle DemeCeeN³ee ³eceefve³eceebkeÀ[s JeUt ³ee. ieerlesle ns®e %eeveiegCe}#eCes
Deens, leme}s }eskeÀ Deµee meeOekeÀeb®³ee ceeiee&letve keÀeìîeeÒeceeCes otj HesÀketÀve ³ee meb%esDee[ o[}s}s Deensle, SJe{er met®evee meO³ee He³ee&Hle Deens.
ne efJe<e³e HeenC³eemeeþer DeeHeCeeme Deelee JeUeJes }eieCeej Deens
efo}s peeleele, nsmeg×e DevegYetelf eiec³e®e Deens. cnCetve®e }ewekf eÀkeÀ DeLee&ves
Gvces<e 9-1::%eeveiegCe}#eCes-1 ³eekeÀ[s.
p³ee}e ieg©JejCe ef k eb À Jee iegª keÀjCes Demes cnCeleele, les
%eevesµemebÒeoe³e¢äîee HeÀejmes megmebiele veener. meÃgª Je efµe<³e ³eeb®es
veeles ieesJelme Jee ceelee}skeÀª ³ee mJeªHee®es Demeles. Jeemeje}e peµeer
ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
iee³e µeesOee³e}e efkebÀJee keÀªve I³ee³e}e }eiele veener; }skeÀje}e ceelee
µeesOetve keÀe{e³e}e peµeer }eiele veener; l³ee®eÒeceeCes efµe<³ee}e HeCe meÃgª
ne keÀªve I³ee³e}e efkebÀJee µeesOetve keÀe{e³e}e }eiele veener.
µeem$eeblejer®³ee keÀmeesìîeele ve yemeCeeN³ee, efkebÀyengvee l³eeleer}
keÀesCel³eener SkeÀe keÀmeesìerle veeHeeme nesCeeN³eeme meeOekeÀeves ieg©Heo Deefpeyeele
yene} keÀª ve³es. keÀejCe ieg©Heo ns mJe³ebefme× Deens; DeeefCe efµe<³eeves les
yene} kesÀ}s cnCetve iegª}e efceUle vemeles efkebÀJee Jeeìs} l³ee}e les Heo
ûenCe keÀjC³ee®ee DeefOekeÀejner veener keÀer l³eeves cnCeeJes ,’ce}e iegª
keÀje“ eEkeÀJee ’ceer legce®ee iegª Deens.“ meJe&meeOeejCe meeOekeÀeb®³ee
¢äerves SJe{s efJeJes®eve He³ee&Hle Deens.

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 139 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
õõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõ-õ
ieesj#eefJejef®ele efme×efme×evleHe×efle : ®e¬eÀefJeJejCee®ee leÊeÀe
õõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõ-õ
Deveg¬eÀ. ®e¬eÀ mLeeve Heerþ O³es³e HeÀ} Flej ceeefnleer
1 ye´ïe cet}eOeej (Heeþer®³ee keÀeceªHe Deiveer®³ee meJe& keÀecevee Yeieceb[}ekeÀejele
(cet}eOeej)®e¬eÀ ceCeke̳eeleer} ceekeÀ[- DeekeÀeje®eer meHeÀ} nesCes ef$eJeȳeeb®ee cet}kebÀo
ne[e peJeU) µeÊeÀer (ef$ekeÀesCeeble µeÊeÀer®es
(iegoeOeej) leerve JesìesUs Deme}s}s
ef}²)
2 mJeeefOeÿeve cet}eOeej (ef}²e- Deesef[³eeCe Heef½eceeefYecegKe peielee®es DeekeÀ<e&Ce Heef½eceeefYecegKe
(ces{e^ Oeej) peJeU -GHemLee ef}² ÒeJeeUebkegÀjeb®³ee
-meefVekeÀì) jbiee®es ef}²
3 veeefYe®e¬eÀ veeefYeDeeOeej Je - Gefole met³ee&ÒeceeCes meJe&emf eef×Òeoe³ekeÀ meHee&meejK³ee Heeb®e
(ceefCeHetj®e¬eÀ) Gef[³eeCe DeeOeej De©Ce jbiee®eer Jesìesȳeebveer Jes{}s}s ef}²
³eebceO³es kegbÀ[ef}veer veecekeÀ
ceO³ee µeÊeÀer
4 Ëo³eeOeej®e¬eÀ Je#eÒeosµe(Ëo³eeOeej) - nbmekeÀ}e meJe& Fbefê³es Jeµe DeOeescegKe Deäo}keÀce}
(ns Deveenle nesCes Je l³ee®³ee keÀefCe&kesÀle
veeJee®es ®e¬eÀ ef}²ekeÀej p³eesefle -efpe}e
veJns.) nbmekeÀ}e cnCeleele.
5 keÀCþ®e¬eÀ kebÀþeOeej les IebefìkeÀeOeej - DeveenlekeÀ}e Deveenleefme×er ®eej DebiegU J³eeHleer®es
(efJeµeg×®e¬eÀ) (Dev³e$e (kebÀþ les Iebeìf kesÀHe³e¥le®ee
DeveenleeJejer} Yeeie); ®e¬eÀe®³ee [eJ³ee
efJeJejCeele Debieele F[e Je GpeJ³ee
HeneJes.) Debieele efHe²}e
(met³e&vee[er) Je ceO³eYeeieer
meg<egcvee (DeveenlekeÀ}e)
Deensle.
6 lee}g®e¬eÀ lee}gDeeOeej Je efpe»eOeej - µetv³e ef®eÊe}³e ³eele Dece=leOeejeÒeJeen,
³eebceO³es cet}jbOe´, IebefìkeÀeef}²,
jepeovle, µebefKeveerefJeJej
Je oµeceÜej Deensle.
7 Ye´®t e¬eÀ Ye´ct eO³eeOeej - %eeveves$e Jee®eeefme×er ³eeceO³es Debiegÿcee$e
(Dee%ee®e¬eÀ) oerHeefµeKeekeÀej %eeveves$e
Deens
8 ye´ïejbOe´ ye´ïejbOe´eOeej pee}vOej Heerþ Je ®e¬eÀO³eeve cees#eÒeoe³ekeÀ megF&®³ee DeûeeÒeceeCes leer#Ce
(efveJee&Ce®e¬eÀ) Heerþ (OetceefµeKeekeÀej,met#ce Je met#ce, Oetce´efµeKes®³ee
HeCe ìeskeÀoej) DeekeÀeje®es
9 DeekeÀeµe®e¬eÀ cetOv³ee&keÀeµe HetCee&efiejer ef$ekegÀìekeÀejele meJe& F®íe HetCe& <ees[<eo} TOJe&cegKe
Heerþ TOJe& µeÊeÀer nesCes keÀce} Je l³ee®³ee
keÀefCe&kesÀle ef$ekegÀìekeÀej
µeÊeÀer
õõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõ-
(ìerHe:³ee ieesj#eHe×leerle Deveenle®e¬eÀ Je menñeo}®e¬eÀe®ee G}ÁsKe efomele veener. lemes®e ye´ïejbOe´eveblej meesUe HeekeÀȳeeb®es
DeekeÀeµe®e¬eÀner ieesj#e meebieleele. )
³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

efJeHeÀ} mebv³eeme-156
² µeg× meÊJeiegCee®ee HeefjHees<e
Keje mebv³eeme
::Gvces<e::9-1:: Hele¡e}er, Þeerke=À<Ce Je %eeveosJe
mLew³e& -157
::%eeveiegCe}#eCes-1:: ’DeHejes#eevegYetefle“leer} Deemeve Je mLew³e&
² DeelceefJeefveûen:ceneHeg©<eeb®eer efJe®eejmebHeoe-158
De<ìeoµeiegCeeb®ee Dee{eJee-159
DeäeoµeiegCe:meeOekeÀeb®eer iegCemebHeoe-140 DeelceefJeefveûen Je Òel³eenej-160
DeceeefvelJeeoer }#eCes meceejesHe
De%eeve}#eCes
DeceeefvelJeeoer }#eCes:DeceeefvelJe ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
SkeÀeblemesJeve-141
DeobeYf elJe
efJemle=le efveªHeCe:%eeveosJeeb®eer efveªHeCeeceeieer} YeeJevee -142 Gvces<e:9-1
Deefnbmee:Deefnbmee-143 ieerlee:
DeefnbmeeefJe<e³ekeÀ Dev³e celes 2:54,56,57
HetJe&ceerceebmee 11:55
Dee³egJexo-144 12:13,14,17-19
pewvee®ee³e& 13:7-11
%eevesµeeb®es mJecele %eeveséejer:
keÀeef³ekeÀ Deefnbmee-145 13:184-367,461-505,656-660
Jeeef®ekeÀ Deefnbmee -147 18:1242-1244
¢äerleer} Deefnbmee Hee.³ees.met.:
DeefnbmekeÀ Je=Êeer Je ke=Àleer-148 2:65
cevee®es cenÊJe: ceeveefmekeÀ Deefnbmee-149 DeHe:
ceve Je ³eesie 112,113
ceve Je Fbefê³es G×=le:
ceve Je Deefnbmee Heb.meeleJeUskeÀj:Heg©<eeLe&yeeseOf eveer ieerleeìerkeÀe
HeÀ}efve<HeÊeer:Deefnbmes®es HeÀ}-150
’DeÜsäe meJe& Yetleeveeced“
efveªHeCee®es met$e:%eevesµe ieerles®es met$e Oeªve Demeleele
³eesiemeeOevesle DemeCeejs cevee®es DeleerJe cenÊJe-151
ÜbÜjeefnl³e:#eeefvle
efmLeleÒe%e-152
%eeveosJeeb®es Jeweµf eäîe:%eeveosJeeb®³ee ieerleeLe&evf eªHeCee®es Jeweµf e<ìîe
Deepe&Jeeoer }#eCes:Deepe&Je -153
Dee®ee³eexHeemevee (ieg©YeÊeÀer) -154
µegef®elJe -155
mebv³eeme cnCepes keÀe³e

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 140
² 18)HejleÊJee®es DeekeÀ}ve Deµeer ner Deþje ÒekeÀej®eer %eevemebHeÊeer
::Gvces<e 9-1::
::%eeveiegCe}#eCes-1::
² Deµeer Deensle:
DeäeoµeiegCe::::
meeOekeÀeb®eer iegCemebHeoe
Heg{er} efJe®eejeb®ee ceeieesJee IesC³eeHetJeea pes ³eceefve³ece, DeenejefJenej,
Dee®ejCe F.®es DeefOekeÀ leHeµeer}Jeej efJeJes®eve efþkeÀefþkeÀeCeer DeeefCe efJeµes<ele:
ieerlee-%eeveséejerle peeieespeeieer efJeKegj}s}s Deens, les cegUeletve®e HeenCes
DeeHeuîee ³ee mJeeO³ee³eemeeþer Gef®ele®e þjs}; les Heent ³ee. l³eeleer} meJe&®e
leHeµeer} %eeveséejerle ³eceefve³eceebleie&le mHeä efveoxefµe}s}e veme}e, lejer
l³eeleer} ³eceefve³ece, Deenej-efJenej-Dee®ejCe ³eeb®es yengleskeÀ JeCe&ve
meeOekeÀebmeeþer Deeoµe&Jele Deens. lemes®e efme×ebmeeþer lej l³eeleer}
ceeHeob[eb®eer HeefjHetleea Del³eeJeµ³ekeÀ®e þjles. cnCetve ne iegCemebHeos®ee efJemle=le
efJe<e³e neleeUCes DeeJeµ³ekeÀ Deens. eflekeÀ[s JeUt ³ee:
DeceeefvelJeeoer }#eCes
ÒeLece Þeerieerles®³ee lesjeJ³ee DeO³ee³eele Þeerke=À<Ceebveer %eeveer Heg©<eeb®eer
peer }#eCes meebefiele}er Deensle, leer Heent ³ee; les cnCeleele:
DeceeefvelJeceoefcYelJeceefnbmee #eeefvlejepe&Jeced~
Dee®ee³eexHeemeveb µeew®eb mLew³e&ceelceefJeefveûen:~~13-7~~
Feqvê³eeLex<eg Jewjei³eceven*dkeÀej SJe ®e~
pevcece=l³egpejeJ³eeefOeog:Keoes<eevegoµe&veced~~13-8~~
DemeeqÊeÀjveefYe<Je²: Heg$eoejie=neefo<eg~
efvel³eb ®e meceef®eÊeÊJeefceäeefveäesHeHeefÊe<eg~~13-9~~
ceef³e ®eevev³e³eesiesve YeeqÊeÀjJ³eefYe®eeefjCeer~
efJeefJeÊeÀosµemesefJelJecejeflepe&vemebmeefo~~13-10~~
DeO³eelce%eeveefvel³elJeb leÊJe%eeveeLe&oµe&veced~
Slep%eeveefceefle ÒeesÊeÀce%eeveb ³eoleesçv³eLee~~13-11~~
1) DeceeefvelJe (vece´lee), 2) obYeµetv³elee (DeobeYf elJe), 3) Deefnmb ee,
4) #eeef v le ($eÝpeg l ee), 5) #ecee (Deepe&Je), 6) ieg © mes J ee
(Dee®ee³eexHeemeve), 7) HeeefJe$³e (µeew®e), 8) efmLejlee, 9) Deelcemeb³ece,
10) efJe<e³eJewjei³e, 11) efvejnbkeÀeefjlJe, 12) pevcecejCeeoeR®es mcejCe
(Je ceeveJeer pevce meeLe&keÀer }eJeC³ee®eer yeg×er), 13) osneyeeyele DeveemeÊeÀer,
14) meceef®eÊeÊJe, 15) Devev³e YeieJeÓÊeÀer, 16) SkeÀebleJeemee®eer
DeeJe[ Je pevemebHekeÀe&®eer veeJe[, 17) DeO³eelce%eevee®eer DeeJe[
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1
Demeu³ee®es Þeerke=À<Ce meebieleele. cegceg#etbveer leer Deefpe&le keÀjCes
DeeJeµ³ekeÀ þjles.
De%eeve}#eCes
lemes®e ³ee %eevemebHeÊeer®³ee efJejesOeer }#eCeebveer ³egÊeÀ Demes De%eeve
Demeles, p³ee®ee cegceg#etbveer l³eeie kesÀ}e Heeefnpes. leer De%eeveef®eÚs
1) mevceevee®eer DeHes#ee, 2) oebefYekeÀlee, 3) efnbmee, 4) cevee®es
#egêlJe, 5) kegÀefì}HeCee, 6) ieg©êesn, 7) efve}&ppeHeCee, 8) }esYe,
9) Y³ee[HeCee, 10) ef®eÊee®es ®eb®e}lJe, 11) ce³ee&oenervelJe,
12) efJe<e³eemeÊeÀer , 13) HeefjJeejemeÊeÀer, 14) %eeveenbkeÀej,
15) pevcecejCee®ee efJemej (Je ³ee®e osnele keÀu³eeCe keÀªve IesC³ee®³ee
yeg×er®ee DeYeeJe), 16) JeeOe&ke̳ee®ee efJemej, 17) YeeJeer DeeHeÊeeR®ee efJemej,
18) DeefJeJeskeÀ, 19) ie=nemeÊeÀer, 20) m$eer}Hb eìlJe, 21) mJeeLe&yeg×er,
22) SkeÀeblee®eer veeJe[ Je 23) DeelceefJeÐes®eer veeJe[ Je HejleÊJeoµe&vee®eer
DemeceLe&lee ner ef®eÚs %eeveséejerle De%eeve ³ee veebJeeves ÒekeÀì kesÀ}s}er
Deensle. Demees.
DeceeefvelJeeoer }#eCes::::
Deelee ³ee meJe& %eeve Je De%eeve}#eCeebJej lesjeJ³ee DeO³ee³eeletve
%eeveséej pees ÒekeÀeµe ìekeÀleele Je l³eeefveefceÊe DeeHeCeebme ³eeb®es pes efJemle=le
efJeJes®eve HeenC³eeme efceUles, eflekeÀ[s JeUt ³ee:
1)DeceeefvelJe
leNneR keÀJeCeWner efJe<e³eeR®eW~ meec³e nesCeW ve ©®es~
mebYeeefJeleHeCee®eW~ JeesPeW pes³eeb~~13-184~~
DeeefLe}e®esefve iegCe Jeeefveleeb~ ceev³eHeCeW ceeefveleeb~
³eesi³eles®eW ³esleeb~ ªHe Deebieeb~~185~~
leQ iepeyepees }eies kewÀmee~ J³eeOeW ©bOe}e ce=ieg pewmee~
keÀeb yeeneR lejleeb Je}mee~ oeì}e pesJeeR~~186~~
HeeLee& lesCeW Hee[W~ mevceeveW pees meebkeÀ[s~
ieefjceWleW DeebieekeÀ[s~ ³esJeesef®e vesoerb~~187~~
DeceeefvelJe Je vece´lee ³ee iegCeeb®eer J³eeK³ee keÀjleebvee ceeG}er
cnCeles: ’keÀesCee®eer yejesyejer keÀjeJeer; ceesþsHeCee efceUeJee; DeeHe}s iegCe
JeeCe}s peeJesle; veebJe}ewekf eÀkeÀ JneJee; Deµeer F®íe l³ee ceveg<³ee}e vemeles.
l³eeves kesÀ}s}s cenlkeÀe³e& Je l³ee®eer ³eesi³elee }eskeÀeb®³ee }#eele Deeu³eeme
lees ceevemevceeve ve DeeJe[Ceeje ceveg<³e, HeejO³eeves peeȳeele De[keÀJe}su³ee
njCeemeejKee le[HeÀ[t }eielees. HeesnCeeN³ee ceveg<³ee®eer HeeC³eeleer}
YeesJeN³eele De[keÀu³eeJej peµeer ie[ye[ G[tve peeles, leµeer }ewefkeÀkeÀ
Pee}e Demelee l³ee ceveg<³ee®eer ie[ye[ G[tve peeles. l³ee}e mevceeve
cnCepes mebkeÀì Jeeìles Je lees DeeHeu³eekeÀ[s ceesþsHeCee ³esT®e osle veener.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer 141
Hetp³elee [es}eb ve osKeeJeeR~mJekeÀerÊeea keÀeveeR vee³ekeÀeJeeR~
ne DecegkeÀe SsmeeR veesneJeer~ meWef®e }eskeÀeb~~13-188~~
lesLe melkeÀeje®eer ieesþer~ keWÀ Deeojeb osF&} Yesìer~
cejCeWmeeR meeìer~ vecemkeÀeefjleeb~~189~~
’DeeHeCe SJe{s ceesþs Deenesle ³ee®eer }eskeÀebvee DeeþJeCener nesT ve³es
³eemeeþer lees o#e Demelees. }eskeÀebveer DeeHeu³ee}e HegpeeJes; l³eebveer iee³e}s}er
DeeHe}er keÀerleea SsketÀve Oev³e JneJes; Demes l³ee}e Jeeìle®e veener.
melkeÀejmeceejbYe Peeu³eeme, Deeojeves keÀesCeer vecemkeÀej kesÀu³eeme l³eeHes#ee
cejCe®e DeefOekeÀ Þes³emkeÀj Deens, Demes l³ee}e Jeeìles, ³eele keÀener
veJe} veener.“
Jee®emHeleer®esefve Hee[W~ meJe&%elee peNneR pees[W~
Heefj Jesef[JesceepeeR o[s~ ceefncesYesCeW~~13-190~~
®eeleg³e& }HeJeeR~ cenÊJe nejJeeR~
efHemesHeCe efcejJeeR~ DeeJe[erves~~191~~
}ewefkeÀkeÀe®eeb GÜsieg~ µeem$eebJesjer Gyeieg~
GiesHeCeeR ®eebieg~ DeeLeer Yeª~~192~~
’l³ee}e Deieoer pejer ye=nmHeeflemeceeve meJe&%elee }eYe}er lejer
ceesþHs eCee}e Ieeyeªve lees De%eev³ee®es Jes[ HeebIeªve JeeJejlees. lees DeeHeu³ee
Debieer®es ®eeleg³e& ÒekeÀì nesT osle veener; G}ì }eskeÀebveer DeeHe}e Deveeoj
keÀjeJee cnCetve Jes[e®eejner keÀjlees. l³ee}e veebJe}ewekf eÀkeÀ Pee}s}e DeeJe[le
veener. µeem$e®e®ex®eer l³ee}e iees[er vemeles. ³ee meJee¥SJs epeer Gieer®e mJemLe
jenCes ns®e l³ee}e Deefle efÒe³e Demeles.“
peieW DeJe%eeef®e keÀjeJeer~ mebyebOeeR mees³eef®e ve OejeJeer~
SsmeeR SsmeeR peerJeeR~ DeeJe[er yeng~~13-193~~
leUesìsHeCe yeeCeW~ DeebieeR efnCeeJees KeWJeCeW~
leQ leQef®e keÀjCeW~ yenglekeÀªefve~~194~~
ne peerleg vee veesns~ }eskeÀ keÀuHeer ³esCeW YeeJeW~
lewmeW peerCeW nesDeeJes~ SsmeeR Deeµee~~195
Hew} ®ee}leg keÀeb veesnW~ keÀeR Jeejsefve peeleg Deens~
pevee Ssmeeb Ye´ceg pee³es~ lewmeW nesF&pes~~196~~
ceePeW DemelesHeCe }esHees~ veebJeªHe nejHees~
cepe nesCeW JeeefmeHees~ Yetlepeele~~197~~
SsmeeR pes³ee®eeR veJeefme³es~..~~198~~
’}eskeÀebveer DeeHe}s cnCeCes ceveeJej IesT ve³es; mees³eN³eebveer DeeHeuîee}e
ìeUtve ÐeeJes; Deµeer l³ee®³ee ceveele HeÀej F®íe Demeles. p³ee³eesies
DeeHeuîeekeÀ[s keÀceerHeCee ³esF&} Je }eskeÀ DeeHeuîee}e leg®í mecepeleer}
Deµee ke=Àleer lees DeeJepe&vt e keÀjlees. }eskeÀeb®³ee ¢äerves DeeHe}s peerCes FlekesÀ
#egê JneJes keÀer ne peie}e keÀer ces}e ³ee®eer l³eebvee efKepeieCeleerner vemeeJeer,
Demes l³ee}e Jeeìles. DeeHeuîee Debieer DekeÀle=&lJe FlekesÀ DemeeJes keÀer DeeHeCe
keÀener pejer kesÀ}s lejer JeeN³ee®³ee Jesieeves {keÀ}}e peeCeeje ceeCetme pemee
mJele: ve ®ee}leener }eskeÀebvee ®ee}}s}e efomelees, lemes ³eesiee³eesieeves®e les
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
keÀe³e& Ie[}s Demes }eskeÀebvee YeemeeJes; DeeHe}s DeefmlelJe }eskeÀeb®³ee
vepejsDee[ JneJes; veebJeªHe efµe}ÁkeÀ jent ve³es; ÒeeefCecee$eebveer, meieȳeebveer
DeeHeuîee}e #eg}ÁkeÀ mecepeeJes, Demes lees veJeme keÀjle Demelees.“
SkeÀeblemesJeve
.........~ pees efvel³eg SkeÀeblee peeleg pee³es~
veecesef®e pees efpe³es~ efJepevee®esefve~~13-198~~
Jee³et DeeefCe les³eeb He{sb~ ieieveWefme yees}eW DeeJe[s~
peerJeW ÒeeCeW Pee[W~ Heef{³ebleeR pes³eeb~~199~
’}eskeÀebceO³es DeeHe}s mleesce ceepet ve³es cnCetve lees efvel³e SkeÀeble
mesJelees. Jevee®es veebJemeg×e l³ee}e veJepeerJeve osles; Jee³et l³ee®ee efce$e Demelees;
l³ee}e DeekeÀeµeeµeer mebYee<eCe keÀjCes efÒe³e Jeeìles; Je=#eeoer lej l³ee}e
peerJeeYeeJee®es mees³ejs Jeeìleele.“ legkeÀejece cenejepeebveer cnìuîeeÒeceeCes
’Je=#eJe}Áer Deecneb mees³ejW Jeve®ejW~ Heef#eCeer megmJejW DeeUefJeleer~~...“
Deµeer l³ee®eer Deble³ee&ceer®eer Je=Êeer Demeles.
efkebÀyengvee SsmeeR~ ef®evnW pes³ee osKemeeR~
peeCe les³eeb %eeveWmeeR~ mespe peen}er~~13-200~~
HeQ DeceeefvelJe Heg©<eeR~ leQ peeCeeJeW FneR efce<eeR~
Deeeleeb DeobYeeef®e³eeb Jees}KeermeeR~ meewjmeg osJeeW~~201~~
’ner }#eCes Debieer yeeUieCeeN³ee Heg©<eeþe³eer DeceeefvelJe JeemleJ³e
keÀjle Deens, ns DeesUKeeJes.“ efkebÀyengvee %eevee®³ee yeepesJej lees Heng[}s}e®e
Deens, Demes cnì}s lejer ®ee}s}, Demes %eeveséej meebieleele.
ner }#eCes efpe%eemet meeOekeÀeb®³ee ceveeJej veerì efyebyeJeeJeerle cnCetve
Heg{s les l³eeefJe©× JeeieCeeN³ee, ceevemevceevee®eer nebJe DemeCeeN³eeb®es HeCe
JeCe&ve keÀjleele:
leNneR mebYeeJeveW efpe³eW~ pees ceevee®eer Jeeìg Heens~
melkeÀejW nes³es~ lees<eg pes³eeb~~13-656~~
ieJeX HeJe&lee®eer efµeKejW~ lewmee cenÊJeeJeªefve veglejs~
les³eeb®eeb þe³eeR Hegjs~ De%eeve Deens~~657~~
’}eskeÀebveer DeeHe}e DeeojmelkeÀej kesÀ}e lej®e p³ee}e
peieu³eemeejKes Jeeìles; HeJe&leefµeKejs peµeer meowJe GVele®e Demeleele,
leµeer p³ee®eer ceeve ceeveerHeCeeves leeþ®e jenles; pees keÀOeerner vece´ nesle
veener; l³ee®³eeþe³eer De%eeve Jemeles.“
%eeveosJeebveer ceeveerHeCe Je DeceeefvelJe Deµee HejmHejefJejesOeer
iegCeefJeµes<eeb®³ee efveªHeCeeÜejs meeOekeÀeb®ee Deeoµe& keÀmee DemeeJee ³ee®es
GÊece ceeie&oµe&ve kesÀ}s Deens.
2)DeobefYelJe (obYejeefnl³e)
³ee iegCee®es JeCe&ve keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
..Deeleeb DeobYee®³ee Jees}KeermeeR~meewjmeg osJeeW~13-201~~
leNneR DebefielJe SsmeW~ }esefYe³ee®eW ceve pewmeW~
peerJeg peeJees Heefj vegcemes~ þsefJe}e þsJees~~202~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
les³eeHejer efkeÀjerìer~ Heef[}ener ÒeeCemebkeÀìer~
Heefj megke=Àle ve ÒekeÀìer~ DeebieW yees}W~~203~~
Ke[eCeW Dee}e Heevne~ He}Jeer pesJeeR Depe&gvee~
keÀeb jens HeC³eebievee~ Jeef[}HeCesb~~204~~
Dee{îeg Deebleg[s Dee[Jeer~ ceie Dee{îelee nejJeer~
vee leNneR kegÀ}JeOeg }HeJeer~ DeJesJeebleQ~~205~~
vee vee ke=Àef<eJe}g DeeHeg}W~ HeebIegjJeer Hesefj}W~
lewmeW PeebkeÀer efveHeÀpe}W~ oeveHegC³e~~206~~
%eeveséej meebieleele keÀer ’Deelee DeobYe cnCepes keÀe³e les DeesUKelee
³eeJes cnCetve l³ee®eer }#eCes Hene. }esYeer ceveg<³e peerJe ies}e lejer DeeHeu³ee
Oevee®ee þeJeefþkeÀeCee meebiele veener. l³ee®eÒeceeCes DeobYeer ceveg<³e Deieoer
ÒeeCemebkeÀì pejer Dee}s lejerner DeeHe}s HegC³ekeÀce& Jee®esves efkebÀJee KegCeebveer
keÀµeevesner ÒekeÀì keÀjle veener. peµeer Kees[îeeU iee³e Heevne ®eesjles;
Jesµ³ee DeeHe}s Je³e }HeJeles; efyekeÀì Òemebie ³eslee®e Dee{îe ceveg<³e Debieer®es
ceesþsHeCe }HeJetve oerveJeeCesHeCe pemes oeKeJelees; kegÀ}JeOet pemes DeeHe}s
DeJe³eJe PeebketÀve Demeles; DeLeJee peefceveerle Hesj}s}s yeer µeslekeÀjer ceeleerves
pemes PeeketÀve þsJelees; l³ee®eÒeceeCes DeobYeer ceveg<³e DeeHeuîee neletve Pee}s}s
oeve-HegC³e F.keÀce& ÒekeÀì nesT osle veener.“
Jeefj Jeefj osn ve Hetpeer~ }eskeÀeleQ ve jbpeer~
mJeOece& JeeiOJepeerb~ yeebOees vesCeW~~13-207~~
HejesHekeÀe© ve yees}W~ ve efcejJeeR DeY³eeefme}W~
ve µekesÀ efJeketbÀ pees[}W~ mHeÀerleermeeþer~~208~~
DebieYeesieekeÀ[s Heeneleeb~ ke=ÀHeCeg DeeJe[s~
SNnJeeR Oecee&efJe<e³eeR Lees[W~ yeng ve cnCes~~209~~
IejeR efomeW meebkeÀ[~ osneR®eer Dee³eleer jes[~
Hejer oeveeR pes³eeb nes[~ megjleªbmeer~~210~~
’Demee ceveg<³e mJele:®ee osn iebOe-ceeUeöefìUs ³eebveer Yet<eJetve Iesle
veener; keÀejCe l³eecegUs ne HegC³eJeeve Deens, Deµeer }eskeÀele peeefnjele
nesCes l³ee}e vekeÀes Jeeìles. lees }eskeÀebvee jbpeJeC³eemeeþer µeem$eeoeRJej
ÒeJe®eve keÀjCes F.efce<eebveer mJele:}e ÒekeÀì keÀjle veener; mJele:®³ee
Oecee&®ejCee®eer iJeener efcejJele veener; kesÀ}s}e GHekeÀej yees}tve oeKeJele
veener; DeeHeCe kesÀ}s}e DeY³eeme efcejJele veener; êJ³eepe&ve keÀjC³eemeeþer
Je Þeercebleer efceUJeC³eemeeþer lees DeeHe}er efJeÐee JeeHejle veener; mJele:®³ee
osnefJe<e³ekeÀ yeeyeer HegjJeC³eele lees ke=ÀHeCeeHes#eener ke=ÀHeCe Demelees; Hejbleg
Oecee&Le& keÀe³ee&meeþer Deefle Goej Demelees. l³ee®³ee Iejele meJe& Jemletb®eer
JeeCe Deensmes efomeles. l³ee®es µejerjmeg×e jes[ efomeles. megKeJemlegHeCee®eer
keÀesCeleerner KetCe l³ee®³eekeÀ[s megyeÊee Demetvener efomele veener. Demes Deme}s
lejer oele=lJeele cee$e l³ee®eer keÀuHeJe=#eeµeer®e yejesyejer nesT µekeÀles.“
efkebÀyengvee mJeOeceea Lees©~ DeJemejeR Goe©~
Deelce®e®ex ®eleg©~ SNnJeeR Jes[e~~13-211~~
³eesiemeeOevee-1
142 Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1
’lees mJeOecee&®es Hee}ve Del³eble o#elesves keÀjlees Je l³eeÒeerl³eLe& Ke®e&
keÀjC³eeme ceeies Heg{s Henele veener. HeÀÊeÀ DeO³eelce®e®ee& keÀjleebvee®e l³ee®³ee
Debieer®eer efJeÜÊee ÒekeÀì nesles. SjJeer cee$e lees efveJJeU Jes[eKegUe DemeeJee
Demes efomeles.“
kesÀ}eR®eW o}Jee[W~ n}tb HeeskeÀ} DeeJe[s~
Heefj HeÀ}ewefve³eeb iee{W~ jmee}g pewmeW~~13-212~~
keÀeb cesIeeb®es Deebie Peer}~ efomeW Jeejewefve pewmeW peeF&}~
Heefj Je<e&leer veJe}~ IeveJeì leQ~~213~~
lewmeeb pees HetCe&HeCeeR~ Heeneleeb Oeeleer Dee³eCeer~
SNnJeeR leNneR JeeCeer~ leesef®e þeDees~~214~~
ns Demees F³eeb ef®evneb®ee~ veìvee®eg þe³eeR pes³eeb~
peeCe %eeve les³eebef®e³eeb~ neleeb ®e{}W~~215~~
HeQ ieeb DeobYeHeCe~ cnefCele}W leQ ns peeCe~...~~216~~
’kesÀUHegÀ} HeeskeÀU efomeles. Hejbleg les HeÀU}s keÀer cee$e l³ee®es YejerJe
Je jmeeU kesÀȳeele ªHeeblej nesles; JeeN³eeves menpe efJemkeÀìtve peeleele
FlekesÀ efJejefJejerle Demes {ie Demeleele, HeCe l³eeletve®e Ieveoeì Deµeer
Hepe&v³eJe=äer nesles; l³ee®eÒeceeCes l³ee obYenerve HegC³eelc³eele Flej meJe&
ieesäer leesìke̳ee efomeuîee lejer l³ee®³ee Debieer HetCe&lJee®³ee KegCee Fleke̳ee
HegjsHetj yeeCe}suîee Demeleele keÀer l³ee Heentve efpe%eemetb®es DeeefCe cegceg#etb®es
Deble:keÀjCe HetCe& le=Hle JneJes. ³ee ef®evneb®ee HeefjHees<e p³ee®³eele Pee}s}e
Demelees lees, ns Depe&gvee! DeobYee®eer }#eCes ÒekeÀì keÀjCeeje HetCe&
%eeveer nes³e.“
DeeefCe mJeOecee&®eer ceebie}er~ yeebOes Jee®es®eeb efHebHe}eR~
TefYe}eb pewmeeb osT}eR~ peeCeewefve kegb˨ee~~13-658~~
Iee}eR efJeÐes®eeb Hemeeje~ met³es megke=Àlee®eeb [ebieesje~
keÀjer lesleg}W ceesnjeb~ mHeÀerleeref®e³eeb~~659~~
Deebie JejerJejer ®e®eea~ peveebleQ DeY³eef®e&leeb Jeb®eer~
lees peeCe Heeb De%eevee®eer~ KeeCeer SLe~~660~~
’DeeHeuîee neletve kesÀ}su³ee Oecee&®eer pees mJecegKeeves meowJe mlegleer
keÀjle Demelees; ceesj®es} pemes osJeeJeªve melele Jeejle Demeleele, l³eeÒeceeCes
pees DeeHeuîee efJeÐes®ee efHemeeje meJee¥vee HegÀ}Jetve oeKeJele Demelees; pes
keÀener l³ee®³eekeÀ[tve nesles, les meJe& pees keÀerleea efceUJeC³eemeeþer®e keÀjlees;
pees kesÀ}suîee HegC³ekeÀcee&®ee [ebieesje DeeHe}e DeeHeCe®e efHeìle peiee}e
meebiele Demelees; meJee¥ie Yemceeves ®e®e&tve pees }eskeÀebHeg{s DeeHeCe Oeeefce&keÀ
Demeuîee®ee yeneCee keÀjlees; Demee ceveg<³e meeOekeÀeves keÀmes vemeeJes, l³ee®es
cetefle&ceble ªHe®e nes³e. lees oebefYekeÀ ie=nmLe cnCepes De%eevee®eer
KeeCe®e Demelees.“
efJemle=le efveªHeCe::::
%eeveosJeeb®eer efveªHeCeeceeieer} YetefcekeÀe
³eeveblej %eevesµe Deefnbmesyeeyele efJeJes®eve keÀjC³eekeÀ[s JeUleele. les
yejs®e efJemle=le Deens. eflekeÀ[s JeUC³eeHetJeea ³ee meJe& efJe<e³ee®es meebieesHeebie
ye=nle efJeJes®eve keÀjC³eeceeie®ee l³eeb®ee GÎsµe HeenCes ³eesi³e þjs}.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 143
p³ee DeesJ³eebletve les DeeHe}e ne GÎsµe ÒekeÀì keÀjleele, l³ee DeesJ³ee
SkeÀe ÒekeÀejs l³eeb®³ee ûebLeeceeieer} Yetecf ekesÀJejner ÒekeÀeµe ìekeÀCeeN³ee Deensle.
cnCetve cnì}s lej Lees[s efJe<e³eeblej keÀ©vener eflekeÀ[s ÒeLece JeUt ³ee.
veblej ¬eÀceevegmeej Deefnbmee ³ee efJe<e³eeJejer} DeesJ³ee DeeHeCe HeenCeej®e
Deenesle. Demees.
%eevesµe keÀe³e cnCeleele, les SskeÀe:
SsmeW cnefCele}W osJeW~ leQ yees}W SkeWÀ meebieeJeW~
Heefj HeÀebkeÀ}e ns GHemeeneJeW~ legcner cepe~~13-313~~
cnCee} efnjJeW ®ee©b ieg©b~ efJemejs ceeieer} ceesnj Oe©b~
keÀeb Jeejs}iesb HeebefKe©~ ieieveeR Yejs~~314~~
lewefme³eeb Òesceeef®e³eeb mHetÀleea~ HeÀebJeef}³eeb jmeJe=Êeer~
JeenefJe}e celeer DeebkeÀ}svee~~315~~
%eeveosJe Þeesl³eebvee meebieleele: ’osJeebveer cnCepes Þeerke=À<Ceebveer Deefnmb ee
³ee kesÀJeU SkeÀe µeyoele pes J³eÊeÀ kesÀ}s les Lees[ke̳eele meebieC³eeSsJepeer
’ne %eeveosJe efkeÀleer ye[ye[lees Deens“ Demes legcner Þeesles cnCee}. legcne}e
Jeeìs} keÀer efnjJee ®eeje Heeefn}e keÀer iegjs peµeer lees efJe<eejer Deme}e lejer
ceeie}eHeg{}e efJe®eej ve keÀjlee l³ee®³eeJej legìtve He[leele; efkebÀJee HebKe
HegÀì}s}s HeebKeª pemes DeeHeuîee kegÀJeleer®ee efJe®eej ve keÀjlee Jeeje efHeTve
veYeele Gb®e Gb®e mJe®íbo efJenª Heenles; lemee®e ne efveªHeCe keÀjC³ee®³ee
Yejele jmeJe=ÊeeRvee yenj ³esTve Yeeve efJemeªve celeer}e meg®eleer} les DeeefCe
DeeJe[leer} lemes Òe}eHe keÀjle megì}e Deens.“
leNneR lewmeW veesnW DeJeOeeje~ keÀejCe Deens efJemleejeb~
SNnJeeR Heo leNneR De#ejeb~ efleneR®esef®e~~13-316~~
Deefnbmee cnCeleeb Lees[er~ Heefj leQef®e nes³es GIe[er~
peQ }esìerpeleer keÀes[eR~ celeebef®e³eeb~~317~~
SNnJeeR ÒeeHleW celeeblejW~ LeebleJetefve DeebieYejW~
yeesef}pew} leQ ve mejs~ legcneHeemeeR~~318~~
’HeCe ns meppeveebvees! Kejs®e lemes keÀener HeCe veener. Deefnbmee ns
Heo Deens HeÀÊeÀ leerve De#ejer! HeCe l³ee Heoe®ee SJe{e efJemleej keÀªve
meebieC³eeceeies meyeU keÀejCe Deens. efomeleebvee mJeuHeµee JeeìCeeN³ee ³ee
µeyoe®ee DeLe& keÀªve meebieleebvee celeeceleeb®ee ceesþe ie}ye}e ceepe}s}e
Deens. l³ee celeceleeblejeb®ee efveoxµener ve keÀjlee pej ceer ceePes®e cele legcneJej
}eo}s lej les legcne}e Deefpeyeele ©®eCeej veener.“
jlveHeejefKe³eebe®f e³eeb ieebJeeR~ peeF&} ieb[keÀer leNneR mees[eJeeR~
keÀeeqµcejeR ve keÀjeJeeR~ efce[ieCeW peQ~~13-319~~
keÀeFmeeb Jeemegb keÀeHegje~ cebo pesLe DeJeOeeje~
efHeþe®eeb efJekeÀje~ efle³eW meeleW~~320~~
cnCeewefve F³eW meYeW~ yees}kesÀHeCee®esefve #eesYeW~
}eiemej ve }Yes~ yees}eb ÒeYeg~~321~~
’jlveHeejK³eeb®³ee ieeJeele ieb[keÀer efµeUs}e keÀesCe yejs efJe®eejer}!
jlves meceesj Demeleebvee keÀeb®es®³ee mHeÀefìkeÀekeÀ[s keÀesCe }#e osF&}! p³ee
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
efþkeÀeCeer keÀeHeje®ee HeefjceUmeg×e cebo mecepe}e peelees, lesLes keÀeHetj cnCetve
Gûe Jeemee®es Heerþ keÀesCe yejs efJekeÀle IesF&}! cnCetve legce®³eemeejK³ee
peeCekeÀej Deµee Þeesl³eebHeg{s ceer pej Jee¿eele ye[ye[ efkeÀleerner kesÀ}er lejer
efle®ee keÀener lejer }eie }eies} keÀe!“
meeceev³ee DeeefCe efJeµesKee~ mekeÀ}s keÀerpew} osKee~
leNnerb keÀevee®es³eeb cegKee-~ keÀ[s ves³ee} vee legcner~~13-322~~
µebkesÀ®esefve ieo}W~ peQ µeg× Òeces³e cew}W~
leQ ceeiegleeb HeeT}eR He}s~ DeJeOeeve ³esleW~~323~~
’Deefnbmesyeeyele peer Flej celes Deensle Je Þeerke=À<Ceeb®es pes mJecele
Deens, l³eeb®eer keÀe}JeekeÀe}Je nesF&} Demes pej ceer keÀener yees}}es lej
legcner l³ee®³eekeÀ[s }#e osCeej veener. ®eesKe µeg× efme×ebleªHeer megJeCee&Jej
pej µebkesÀ®ee ceU pecet efo}e, lej ®eewkeÀme ceveg<³ee®es DeJeOeeve KeN³ee
efme×ebleeJej þjCeej veener.“
keÀeb keÀ©efve yeeyegef}³es®eer yegbLeer~ pe}W efpe³eW þeleeR~
les³eebef®e Jeeì Heeneleer~ nbme keÀeF¥~~324~~
keÀeb DeYe´ebHew}erkeÀ[W~ ³esle ®eebefoCeW keÀes[W~
leQ ®ekeÀesj ®eeb®egJe[W~ G®e}leer vee~~325~~
lewmeW legcneR Jeeme ve Heene}~ ûebLeg vesIee Jejer keÀesHee}~
peNneR efveefJe&Jeeo veesns}~ efveªHeCe~~326~~
ve yegPeefJeleeb celeW~ ve efHeÀìs Dee#esHee®es }eieleW~
leQ J³eeK³eeve peer legceleW~ pees[tefve ves oer~~327~~
’peU pejer µeg× Deme}s HeCe l³ee®³eeJej µesJeeUs meeb®e}s}s Deme}s
lej l³ee HeeC³eeJej nbme keÀOeer lejer Glejleer} keÀe! ®eeboC³ee®eer DeeJe[
Deme}s}s ®ekeÀesjmeg×e DeYe´eDee[ o[}suîee ce}t} ÒekeÀeµee®³ee ®ebêekeÀ[s
®eeW®e GIe[tve Heene³e}e le³eej vemeleele . pej ceer efveefJe&Jeeo DemeCeejs
efveªHeCe kesÀ}s veener, lej legcner ceeP³ee yees}C³eekeÀ[s }#e lej osCeej
veener®e; G}ì ³ee ûebLee®ee mJeerkeÀej keÀjCes lej jenes®e, HeCe ceeP³eeJej
keÀesHee}! ieerlee efveªHeCee®³ee efveefceÊeeves legce®ee megKeo menJeeme ÒeeHle
JneJee ner ceePeer F®íe ceer pej meJe& celeeb®es Je Dee#esHeeb®es efvejekeÀjCe ve
keÀjlee ieerlesJej J³eeK³eeve kesÀ}s lej meHeÀU nesCeej veener.“
DeeefCe ceePeW lebJe DeeIeJeW~ ûeLeve SCeWef®e YeeJeW~
peQ legcneR mebleeR nesDeeJeW~ mevcegKe meoe~~13-328~~
SNnJeeR leNneR meeb®eeskeÀejW~ legcneR ieerleeLee&®eW meesF&js~
peeCeewefve ieerlee peerJemejW~ Oeefj}er efce³eeb~~329~~
peQ DeeHeg}s meJe&mJe os³ee}~ ceie F³ewleQ mees[Jetve ves³ee}~
cnCeewefve ûebLeg veesns Jees}~ meeb®eef®e ns~~330~~
keÀeb meJe&mJee®eeb }esYeg Oeje~ Jees}er®ee DeJns© keÀje~
leNneR ieerles cepe DeJeOeeje~ SkeÀef®e ieleer~~331~~
’legcner mebleebveer vesnceer ce}e mevcegKe jeneJes, ³ee®e SkeÀe GÎsµeeves
ceer ne ûebLe keÀjle Deens. legcner ieerleeLee&®es Glke=Àä peeCekeÀej Deenele,
ns cece& peeCetve ceer ieerles}e peeCeerJeHetJe&keÀ Oeªve þsJe}s Deens. ceer Dees}erme
³eesieoe Þeer%eeveséejer
cnCetve þsJe}s}er DeeHe}er ieerlee Hejle efceUeJeer Demes pej legcne}e Jeeìle
Demes}, lej legce®es meJe&mJe Demee pees ieerleeLe&, lees legcner ceeP³ee ³ee
ûebLeele ÒekeÀì keÀjJeeJee DeeefCe ieerles}e mees[Jetve I³eeJes Deµeer ceePeer F®íe
Deens. pej legcner DeeHeuîeepeJeUer} ieerleeLe&ªHeer Oevee®ee }esYe Oeªve
ceeP³ee ³ee ûebLeele GCeerJe jent Ðee} lej legce®eer ieerlee ceeP³eepeJeU®e
jener} Je legcne}e leer Hejle efceUCeej veener!“
efkebÀyengvee cepe~ legceef®e³eW ke=ÀHes®eW keÀepe~
efle³eW}eieeR J³eepe~ ûebLee®es kesÀ}s~~13-332~~
leNneR legcneb jefmekeÀebpeesies~ J³eeK³eeve µeesOeeJes }eies~
cnCeewefve celeebieW~ yees}es þs}es~~333~~
lebJe keÀLes Heme© peen}e~ µ}eskeÀeLe&g otjer ies}e~
keÀerpees #ecee ³ee yees}eb~ DeHel³ee cepe~~334~~
’legce®eer ke=ÀHee efceUeJeer ³ee GÎsµeeves®e Òesefjle nesTve ceer ne ûebLe
keÀjC³eeme ÒeJe=Êe Pee}es Deens. legce®³eemeejK³ee ®eesKeboU jefmekeÀebvee
DeeJe[s} Demes®e efveªHeCe keÀjC³eemeejKes efJe<e³e efveJe[tve yees}eJes }eieles.
cnCetve DeefnbmesefJe<e³ekeÀ celeeb®ee Hejece<e& IesC³eeme ceer GÐegÊeÀ Pee}es. les
keÀjle Demeleebvee ns efJeJes®eve FlekesÀ efJemle=le Pee}s. l³ee®eer cepe }skeÀje}e
#ecee keÀjeJeer.“
DeeefCe IeebmeeDeebleer} nj}g~ HesÀef[leeb }eies Jes}g~
leQ ot<eCe veesns Ke[}g~ meeb[eJee keÀeR~~13-335~~
keÀeb mebJe®eesjeb ®egkeÀefJeleeb~ efoJeme }eie}er³eeb ceeleeb~
keÀesHeeJes keÀeR peerefJelee~ efpeleeCeW keÀerpes~~336~~
Heefj ³eeJejer} ns veesns~ legcner meeefn}s leQef®e yejJeW~
Deeleeb DeJeOeeefjpees osJeW~ yeesef}}W DeeF&meW~~337~~
’DeVee®ee Ieebme iees[ }eiele Demeu³eeves l³eele pejer Ke[e }eie}e
lej lees keÀe{tve ìeketÀve lees Ieebme Keeleele. Jeeìsleer} ®eesjebvee ®egkeÀJetve
³esleebvee ceg}e}e Iejer HejleC³eeme JesU Pee}e lej ceelee keÀener l³ee®³eeJej
keÀesHele veener. lej Deefjä ìU}s cnCetve l³ee®³eeJeªve efvebye}esCe GlejJetve
ìekeÀles. lemes®e ceePes ns efveªHeCe eflelekesÀ efveoex<e veme}s lejer legcner
meblemeppeveebveer ceesþîee Goej Deble:keÀjCeeves l³eele}s meieUs oes<e menve
kesÀ}sle. lej Deelee Þeerke=À<Ce keÀe³e cnCee}s les yeIet ³ee;“ Demes Þeer%eeveosJe
DeeHeuîeekeÀ[s keÀceerHeCee Iesle cnCeleele.
meceer#ekeÀebvee %eeveosJeerle peer JesieJesieȳee efveefceÊeeves HeeuneUerkeÀ
Deµeer JeeìC³ee®ee mebYeJe Deme}s}er DeesJeerj®evee efometve ³esles, l³eeceeieer}
Þeer%eeveosJeeb®ee Jejer} YeeJe Je mHeäerkeÀjCe ûebLeÒesceer Jee®ekeÀebveer Je
ìerkeÀekeÀejebveermeg×e peªj }#eele Iesle}e Heeefnpes. %eeveosJeeb®ee ne
¢efäkeÀesve O³eeveer þsJetve %eeveosJeer®ee DeY³eeme kesÀuîeeme efpe%eemetbvee ³ee
ûebLee®es Kejs DeekeÀ}ve nesC³eeme ceole nesF&}, Demee efJeéeeme ÒekeÀì
keÀªve Deelee Heg{er} DeefnbmeeefJe<e³ekeÀ efJeJes®eveekeÀ[s JeUt ³ee:
³eesiemeeOevee-1
144 Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1
3)Deefnmb ee::::
DeefnbmesefJe<e³ekeÀ Dev³e celes
Deefnbmesyeeyele®es efJeJes®eve %eeveosJeebveer lesjeJ³ee DeO³ee³eeleer} DeesJeer
¬eÀ. 216 les 338 ³eeletve kesÀ}s}s Deens. GC³eeHegN³ee 120 DeesJ³eeletve
Þeer%eeveosJe Deefnmb eseJf e<e³eer®³ee HetJe&ceerceebmekeÀ, pewvee®ee³e& DeeefCe Flejeb®³ee
celeeb®ee Hejece<e& IesTve veblej Þeerke=À<Ceeb®es cnCepes mJele:me YeeJe}s}s
DeefnbmesefJe<e³ekeÀ cele ÒekeÀì keÀjleele. %eeveosJeebveer veeWo Iesle}s}er
DeefnbmesefJe<e³eer®eer JesieJesieUer celes Je efJe®eej Demes Deeensle. HetJe&ceerceebmekeÀ
celeeyeeyele les cnCeleele:
HetJe&ceerceebmee
..Deelee DeeF&keÀ KetCe~ Deefnbmes®eer~~13-216~~
leNneR Deefnbmee yengleer HejeR~ yeesef}}eR Demes DeJeOeejeR~
DeeHeg}e}eb celeeblejeR~ efveªefHeleeb~~13-217~~
Heefj leQ SsmeeR osKee~ pewmee Keeb[tefve³eeb µeeKee~
ceie les³ee®ee yeg[gKee~ kegbÀHe keÀerpew~~218~~
keÀeb yeeng lees[esefve efJekeÀerpes~ ceie YegkesÀ®eer Heer[e jeefKepes~
vee vee osTU cees[ewefve keÀerpew~ Hees}er osJeeb~~219~~
lewmeer efnbmeeef®e keÀªefve Deefnbmee~ efveHeÀpeefJepes ne Ssmee~
HeQ HetJe&ceerceebmee~ efveCeex kesÀ}e~~220~~
Þeerke=À<Ce cnCeleele,’Deelee Deefnbmee cnCepes vekeÌkeÀer keÀe³e les SskeÀ.
Depe&gvee! DeeHeeHe}er celes ÒekeÀì keÀjleebvee DeveskeÀebveer Deefnbmes®eer DeveskeÀ
ÒekeÀejs J³eeK³ee kesÀ}er Deens. HetJe&ceerceebmekeÀeb®ee efveCe&³e SskeÀ. SKeeÐee
Pee[e®³ee HeÀebÐee lees[vt e l³eeb®es®e l³ee®³ee yeg[K³eeYeesJeleer kegÀb HeCe keÀjeJes;
efkebÀJee YegkesÀ®eer Heer[e efveJeejC³eemeeþer DeeHe}e®e yeent lees[tve l³ee®es ceebme
efJekeÀeJes; osTU cees[tve l³ee®ee®e keÀesì l³ee®³eekeÀjlee GYeejeJee; Deµee
ÒekeÀej®es l³eeb®es cele Deens. les cnCeleele keÀer efnbmee kesÀuîeeves®e Deefnbmes®es
Hee}ve nesles.“
³es DeJe=<ìer®esefve GHeêJes~ ieeo}W efJeée DeeIeJeW~
cnCeesefve Hepe&v³es<ìer keÀjeJes~ veevee ³eeie~~13-221~~
lebJe efle³es Fäer®eeb yeg[eR~ Heµegefnbmee jeskeÀ[er~
ceie Deefnbmes®eer Le[er~ keQÀ®eeR efomes~~222~~
Hesefjpes vegmeOeer efnbmee~ lesLe GieJes} keÀe³e Deefnbmee~
Heefj veJe} yeeHee efOebJemee~ ³ee ³eeef%ekeÀeb®ee~~223~~
’GoenjCe®e Ðee³e®es lej Hepe&v³esäer®es®e Ies. Yetlecee$eeb®es DeJe=äerves
pes ne} nesleele - p³ee ³eelevee nesleele, l³ee otj JneJ³eele cnCetve Je=<ìermeeþer
ne ³e%e keÀjeJe³ee®ee. HeCe l³ee ³e%eele Heµetb®ee cee$e efyeveefokeÌkeÀle yeUer
Ðee³e®ee, Deµeer l³ee HetJe&ceerceebmekeÀ ³eeef%ekeÀeb®eer Deefnbmes®eer efceleer Deens.
Depe&gvee! efnbmee keÀjCeeN³ee ke=Àl³eeletve Deefnbmes®es Hee}ve nesCes keÀmes µeke̳e
Deens! efnbmee Hesªve keÀOeerlejer l³eeletve Deefnbmee GieJes} keÀe! HeCe
HetJe&ceerceebmekeÀeb®es Demes pes cele Deens, les ceesþs®e veJe}eF&®es Deens.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer 145 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

Dee³egJexo - efkeÀ[s F.keÀe{tve ìeketÀve ceie les Oeev³e keÀ®®es®e Keeleele. HeCe les HeeCeer
Dee³egJexoe®eer peerJej#eCeªHeer Deefnbmee HeCe efnbmee keÀjC³eeJej®e ieeUleebvee l³eele}s efkeÀleerlejer met#ce peerJe HeÀ[ke̳eele De[ketÀve cejleele.
DeeOeej}s}er Deens, l³eeyeeyele %eevesµe cnCeleele: l³eele}s DeveskeÀ peerJe HeeC³eeJee®etve peiet µekeÀle veenerle, lesner le[HeÀ[tve
DeeefCe Dee³egJexogner DeeIeJee~ ³eeef®e ceesnjeb Heeb[Jee~ cejleele. lemes®e DeVe keÀ®®es®e Keeuîeeves les ve He®euîeecegUs Deblejelc³eeme
peQ peerJeekeÀejCes keÀjeJee~ peerJeIeeleg~~13-224~~ og:Ke Heesnes®eles! efnbmee ìUeJeer cnCetve l³eeveer kesÀ}s}er Deµeer ner ke=Àl³es
veevee jesieer Deene}}er~ }es}leer YetleW osefKe}eR~ HeCe efnbmeelcekeÀ®e þjleele.“
leQ efnbmee efveJeejeJes³eeb kesÀ}er~ ef®eefkeÀlmee keÀeR~~225~~ Denes Jemeleerb OeJe}ejW~ cees[tefve kesÀ}W osT} osJnejs~
’DeeefCe Depe&gvee! Dee³egJexo leesmeg×e ³ee ³eeef%ekeÀebmeejKee®e Deens. veeieewefve JesJnejW~ ieJeeboer Ieele}er~~13-230~~
SkeÀe®ee peerJe Jee®eJeC³eemeeþer l³eele peer Deew<eOes Deensle, leer ogmeN³ee cemlekeÀ HeebIegjefJe}W~ lebJe le}JeìeR GIe[W Heef[}W~
peerJeeb®ee Ieele keÀªve®e efme× nesleele. veevee jesieebveer meb$emle Pee}suîee Iej cees[ewefve kesÀ}W~ ceeb[Je Heg{W~~231~~
Yetleeb®eer l³eeHeemetve nesCeejer peerJeefnbmee ìUeJeer cnCetve lej Dee³egJexoe®eer vee vee HeebIegjCeW~ pee}tefve pewmeW leeHeCeW~
ef®eefkeÀlmee Deens.“ pee}W DeebieOegCeW~ kegbÀpeje®eW~~232~~
lebJe ef®eefkeÀlmes Heefn}W~ SkeÀe®eW kebÀo KeCeefJe}W~ yew} efJekeÀewefve ieesþe~ Hegbmee }eJeesefve yeebefOepes ieebþeb~
SkeÀe GHe[efJe}W~mecet} meHe$eeR~~13-226~~ F³eeb keÀjCeeR keÀeR ®esäe~ keÀeF¥ nbmees~~233~~
SkeWÀ Dee[ cees[efJe}er~ Depebiecee®eer Kee} keÀe{efJe}er~ ’Jeme}s}er Iejs cees[vt e l³eebHeemetve osTU yeebOeeJes; }eskeÀebvee }gyee[tve
SkeWÀ ieYeeA GkeÀ[efJe}er~ HegìeceepeeR~~227~~ DeVeme$es Iee}eJeerle; efµejesYet<eCe cnCetve keÀcejs®es vesmeles Jem$e keÀe{tve
Depeeleµe$eg le©Jejeb~ meJee¥ieeR osJeefJe}er³eeb ef®ejeb~ [eske̳ee}e ieg[
b eUeJes; Iej cees[vt e l³eeHeemetve ceeb[Je GYeejeJee; Leb[erHeemetve
SsmeW peerJe IesTefve OevegOe&je~ keÀesj[s kesÀ}s~~228~~
ye®eeJe JneJee cnCetve HeebIe©Ces peeUtve l³eeb®eer Tye I³eeJeer; Debie OegJeeJes
DeeefCe pebieceener nele~ }eTefve keÀe{}W efHeÊe~
cnCetve SKeeÐee nÊeerves HeeC³eeSsJepeer meeW[sves DebieeJej ef®eKe}®e G[Jetve
ceie jeefKe}W efµeCele~ DeeefCekeÀ peerJe~~229~~
I³eeJee; yew} efJeketÀve l³ee Hewµeebveer l³ee®³eemeeþer ieesþe yeebOeeJee; HeesHeìe}e
’l³ee ef®eefkeÀlmeeµeem$eevegmeej Deew<eOe³eespevee keÀjleebvee keÀener Pee[eb®es
mees[tve efouîeeveblej l³ee®³eemeeþer efHebpeje DeeCeeJee; DeefnbmeeJeeÐeeb®³ee
kebÀo KeCetve keÀe{leele; lej keÀener Pee[s cetUebmekeÀì Je HeeveebmekeÀì
Deµee leNns®³ee l³ee ceke&Àì®esäe Heentve nmeeJesmes Jeeìles.“
GHeìleele; keÀeneR®ee yegOb ee lees[vt e lees Deew<eOeermeeþer JeeHejleele; lej keÀener
%eevesµeeb®es mJecele
Je=#eeb®eer mee}®e mees}tve Iesleele; HeÀUs osC³ee®³ee DeJemLesle Deme}s}s
³ee meJe& DeesJ³eebJeªve SkeÀJeej pejer DeeHeCe vepej efHeÀjJe}er lej
ieeYes #eejeb®eer Hegìs osTve GkeÀ[Jeleele. meJee¥Òeleer efveJezj YeeJe DemeCeeN³ee
le©Jejeb®³ee meJee¥ieebJej ef®ejs osTve l³eeb®ee ®eerkeÀ keÀe{tve Deew<eOeer le³eej ceeG}erbveer veblej Þeerke=À<Ceeb®es cnCetve pes DeefnbmeeOecee&efJe<e³eer ceveesiele
keÀjleele. Demes keÀªve l³ee Je=#eeb®ee peerJevejme DeeìJetve l³eebvee µeg<keÀ meebefiele}s Deens, les menpe mecepes}. les cnCeleele:
keÀªve mees[leele. ÒeeefCecee$eeb®esmeg×e ne}ne} keÀªve l³eeb®³eeHeemetve SJeb efnbmeeef®e Deefnbmee~ keÀce&keÀeb[eR ne Ssmee~
jmee³eves efme× keÀjleele. ns meJe& keÀµeemeeþer, lej jesieebveer pepe&j Pee}suîee efme×evleg megcevemee~ Jees}Kes letb~~13-236~~
ceeveJe ÒeeC³eeb®es ne} keÀceer JneJesle cnCetve!“ Heefn}W Deefnbmes®es veebJe~ DeecneR kesÀ}s pebJe~
pewvee®ee³e& lebJe mHetÀleea yeebOe}er nebJe~ F³eW celeeR~~237~~
HetJe&ceerceebmekeÀ Je Dee³egJexoer³e ef®eefkeÀlmeeHe×leer ³eeleer } leNneR kewÀmesefve ³e³eebleQ iee}eJeW~ cnCeewefve Heef[}W yees}eJeW~
DeefnbmeeefJe<e³ekeÀ efJe®eejeb®ee Hejece<e& IesleuîeeJej %eeveséej DeefnbmeeJeeoer SjJeeRef®e legJeebner peeCeeJeW~ Ssmeeef®e YeeJees~~238~~
Flej pewvee®ee³ee¥®eer Deefnmb ee keÀesCel³ee ÞesCeer®eer Deens, les meebieleele. %eevesµe cnCeleele: yengle keÀªefve efkeÀjerìer~ neef®e efJe<e³ees F³es ieesþer~
SkeÀeR Oecee&ef®e³eeb JeenCeer~ iee}tb Deeoefj}W HeeCeer~ SNnJeerb keÀeb Dee[JeeìeR~ OeebefJepew}~~239~~
lebJe iee}efle³eeb Deene}Ceer~ peerJe ces}s~~13-234~~ HetJe&ceerceebmee, Dee³egJexo Je Flej celeeb®ee Hejece<e& Iesleu³eeJej %eeveosJe
SkeÀ ve He®eleeref®e keÀCe~ F³eW efnbmes®eW YesCe~ l³eeb®eer ieCevee keÀce&keÀeb[ele keÀjleele. les cnCeleele: ’efnbmes}e®e ns
lesLe keÀoefHe&}s ÒeeCe~ nWef®e efnbmee~~235~~ keÀce&keÀeb[er Deefnbmee Demes ieeW[me veebJe yene} keÀjleele. Deefnbmes®es ceer
’ keÀener }eskeÀ - pewve ³eleer F.HeeC³eeÜejs Heesìele peblet peeTve efJeJes®eve keÀjC³eeme meg©Jeele kesÀ}er, lesJneb®e ceePes }#e ³ee celeebkeÀ[s
l³eeb®eer efnbmee nesT ve³es cnCetve HeeCeer ieeUtve efHeleele. lemes®e DeVe JesOe}s ies}s. keÀejCe ner celes l³eep³e®e Demeu³eeves l³eeb®ee efveoxµe keÀªve
efµepeJeleebvee l³eeleuîee peerJeeb®eer efnmb ee nesT ve³es cnCetve l³eele}s peerJepeblet l³eeleer} efJemebieleer ner oeKeJeCes Yeeie®e nesles. ns Depe&gvee! let ceePee ne

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 146
YeeJe peeCetve Ies. cnCepes ³ee Dee[ceeiee&®³ee efJe<e³eeJej ceer SJe{s efJeJes®eve
keÀe kesÀ}s, les leg}e keÀUtve ³esF&}.“
DeeefCe mJeceleeef®e³eeb efveOee&je~ }eieewefve³eeb OevegOe&je~
ÒeeHleeb celeeblejeb~ efveJex®eg keÀerpew~~13-240~~
SsmeeR ns DeJeOeejeR~ efveªefHeleer Hejer~
Deeleeb ³e³eebJejer~ cegK³e peQ ieeb~~241~~
leQ mJecele yeesef}pew}~ Deefnbmes ªHe keÀerpew}~
pesCeW Gefþef}³eeb Deebleg}~ %eeve efomes~~242~~
Heefj leQ DeefOeef<þ}sefve DebeieW~ peeefCepes Dee®ejlesefve yeieW~
pewmeeR keÀmeJeìer meebieW~ Jeeefve³eebleQ~~243~~
lewmeW %eeveeceveeef®e³eW Yesìer~ meefjmeseb ®f e Deefnmb es®eW efyebye Gþer~
leQef®e SsmeW efkeÀjerìer~ Heefjme Deeleeb~~244~~
’lemes®e Deefnbmesyeeyele mJecele meebieleebvee Flej celeceleeblejeb®ee
mees#ecees#e }eJeCes leke&À¢äîee DeeJeµ³ekeÀ®e Demeles. cnCetve ns efveªHeCe
keÀjCes jemle®e nesles. Deelee ceer ceePes cele leg}e meebielees. ns Depe&gvee! les
HeÀej cenÊJee®es Deens. les SskeÀu³eeJej Deefnbmee cnCepes keÀe³e les leg}e
cetefle&ceble Òeleerle nesF&}. ceie leg}e Deefnbmee Je %eeve ³eeb®³ee Deblejer®ee
Keje YeeJeyebOe DeekeÀUs}. pemes meesves HeejKee³e}e les keÀmeesìer}e }eJeeJes
}eieles; l³eeÒeceeCes Deefnmb ee p³ee®³eeþe³eer Jemeles, l³ee®³ee Dee®ejCeeJeªve
Deefnbmes®eer Kejer DeesUKe nesles. Kejer Deefnbmee %eeveJeevee®³ee cevee®³ee
DeJekeÀeµeele HetCe& ®ebêefyebyeeÒeceeCes ÒekeÀeµele jenles. keÀmes les SskeÀ!“
keÀeef³ekeÀ Deefnbmee
³eeveblej YeieJebleeb®³ee mJeeblejer®ee Deefnmb eeefJe<e³ekeÀ YeeJe Je cele ÒekeÀì }eiele veenerle; ceelee Òesceeves peµeer DeeHeu³ee leevngu³eeJej mvesneU
keÀjC³eemeeþer %eeveosJe Demes cnCeleele keÀer:
leNneR lejbieg vees}ebef[leg~ }njer HeeSb ve HeÀesef[leg~
meeb®e}g ve ceesef[leg~ HeeefCe³ee®eeb~~13-245~~
JesieW DeeefCe }smee~ efoþer Iee}tefve DeebefJemee~
peUeR yekegÀ pewmee~ HeeT} met³eW~~246~~
keÀeb keÀce}eJesjer Ye´ce©~ Hee³e þsefJeleer n}gbJee©~
kegÀ®egbyew} kesÀme©~ F³eeb µebkeÀe~~247~~
lewmeW HejceeCeg Heeb efJeiegble}W~ peeCegefve peerJe meeveg}W~
keÀe©C³ee®eer HeeT}W~ }HeTefve ®ee}W~~248~~
’yeieUe pemee Deeefce<eeJej vepej þsJetve mebLe HeeC³eele lejbiener ve
Gþt oslee, }eìeb®ee KeUyeUeì ve ceepeefJelee, pe}o ieleerves HeCe De}ieo
HeeC³eele HeeT}s ìekeÀlees; efkebÀJee keÀce}o}eleer} megkeÀesce} Hejeie
®egjieUleer} ³ee Yeerleerves Ye´cej pemee keÀce}eJej Deuneo Hee³e þsJelees;
lemee®e p³ee®ee ceveesOece&®e Deefnbmee Pee}e Deens Demee ceveg<³e peefceveerJej
®ee}leebvee Yetceer®³ee keÀCeekeÀCeeletve jenCeejs meeveg}s peerJe ef®ej[tve peeT
ve³esle cnCetve l³eeb®³eeJejer} keÀ©Cesves ¬eÀeble nesle HeeT}s peCeg keÀesCeener ÒeeC³eeJej HeeT}meg×e He[t ve³es cnCetve o#e Demelees; p³ee}e
vemeu³eemeejKee®e ®ee}lees.“
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1
lees ke=ÀHes®eer Jeeìg keÀefjleg~ leQ efoµeeef®e mvesnW Yeefjleg~
peerJeele}eR DeebLeefjleg~ DeeHeg}e peerJeg~~13-249~~
Ssefme³eeb peleveeb~ ®ee}Ces pes³eeb OevegOe&je~
nW DeefveJee&®³e HeefjceeCee~ Hegefjpesvee~~250~~
’l³ee meevegu³ee peerJeebpeJeUtve peeleebvee lees l³eeb®³eeJej DeeHeu³ee
ke=ÀHee¢äer®ee Je<ee&Je keÀjle l³eeb®³eekeÀ[s ÒesceYeefjle vepejsves Heenele, DeeHeu³ee
peerJee®³ee Gyes®es l³eeb®³eemeeþer HeebIeªCe Hemejle Jeeì ®ee}lees. l³ee®³ee
l³ee De}ewekf eÀkeÀ ®ee}er®es JeCe&ve keÀjC³eeme GHecee lejer keÀesþvt e DeeCeeJeer!“
HeQ ceesne®esefve meebie[s~ }emeer efHe}W Oejer leeW[W~
lesLe oeleeb®eW Deeiej[s~ }eieleer pewmeW~~13-251~~
keÀeb mvene}g ceeSb~ leevn³ee®eer Jeeì Heens~
efle³eW efoþer Deens~ nb}gJeej peQ~~252~~
vee vee keÀce}o}sb~ [es}efJepeleer {e}W~
lees pesCeW Hee[W yegyeg}W~ Jeeje IesHeW~~253~~
lewmesefve ceeo&JeW HeeSb~ YetceerJejer v³eefmeleg peeSb~
}eieleer lesLe nesSb~ peveeb megKe~~254~~
Ssefme³eeb }efIecee ®ee}leeb~ ke=ÀefceefkeÀìkeÀ Heb[gmeglee~
osKeW leNneR ceeIeewleeb~ n}tb®e efveIes~~255~
cnCes HeeDees Oe[He[w}~ leNneR mJeeceer®eer efveêe cees[w}~
j®e}sHeCe He[w}~ Peesleer nve~~256~~
F³eeb keÀekegÀ}gleer~ JeeneCeer Ies ceeIeewleer~
keÀesCnsner J³eÊeÀer~ ve Je®es Jejer~~257~~
’ceebpejerves efHe}ebvee Oeªve vesle Demelee efle®es oeble pemes l³eebvee
Jeelmeu³eHetCe& ¢äer®ee Je<ee&Je keÀjles; keÀce}o}eves {eU}s}e Jeeje pemee
[esȳeeb®³ee yegyegUebveener nUgJeejHeCes megKeeJelees; lemee®e ceeo&Jeeves lees YetceerJej
Heov³eeme keÀjlees. l³ee®³ee leµee ®ee}C³eeves Deepetyeepet®³ee meJe& ÒeeefCecee$eebvee
DeleerJe megKe nesles. Deµee }eIeJeeves pejer lees ®ee}le Deme}e lejer Jeeìsle
ke=ÀefcekeÀerìkeÀ efome}s lej l³eebb®³ee Deblejer JeemleJ³e keÀjCeeN³ee ÒeYet®eer
DeeHeu³ee HeeJe}eb®³ee DeeJeepeeves efveêe Yebietve l³eeb®³ee Deejeceele J³el³e³e
³esF&} ³ee Yeerleerves lees G}ì HeeJe}er ceeIeeje efHeÀjlees.“
³eeHetJeea %eeveosJeebveer keÀeef³ekeÀ Deefnbmes®es ªHe oeKeJetve efo}s. Deelee
l³eeb®³ee J³eefÊeÀcee$eebµeer DemeCeeN³ee Jele&CetkeÀer®es JeCe&ve keÀjle les cnCeleele:
peerJee®esefve veebJeW~ le=CeeleWner vees}eb[JeW~
ceie ve }sefKeleeb peeJeW~ nW keWÀ ieesþer~~13-258~~
cegbefie³eW ces© vees}eb[JeW~ ceµekeÀe efmebOeg ve lejJes~
lewmee Yesefìef}³eeb ve keÀjJeW~ Deefle¬eÀceg~~259~~
SsmeeR pes³eebef®e ®ee}er~ ke=ÀHeeHeÀ}eR Dee}er~....~~260~~
’#eg}ÁkeÀµee peerJepebletbmeeþerner p³ee®es Deble:keÀjCe SJe{s legìles; pees
meeOes le=Cee®es Heelesner Dees}eb[vt e peelee ³esle veener; lees ceveg<³e l³ee}e keÀesCeer
³eesieoe Þeer%eeveséejer 147 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

J³eÊeÀer Yesì}er lej efle®ee Deveeoj keÀªve peeF&} ns keÀmes mebYeJes}! keÀeb veeoye´ïeef®e cegmeW Dee}W~ keÀer iebieeHe³e Deme}}W~
cegbieer}e keÀOeerlejer ces© HeJe&le Dees}eb[lee ³esF&} keÀe! ef®e}ì keÀOeer mecegê HeefleJe´leW Dee}W~ JeeOe&ke̳e keÀeb~~268~~
Heej keÀªve peeF&} keÀe! l³ee o³eeê& Deble:keÀjCee®³ee ceneceeveJeeme Jeeìsle lewmeW meeb®e DeeefCe ceJee}~ efcele}W Heefj jmee}~
YesìCeeN³ee Òel³eskeÀ J³eefÊeÀcee$ee®es #escekegÀµe} Heeefnu³eeefJevee Heg{s ®ee}lee®e yees}s pewmeW keÀu}es}~ Dece=lee®eW~~269~~
³esle veener, ns efve:mebµe³e mecepe! lees ceveg<³e cnCepes Jeeìsle YesìCeeN³ee ’l³eeletve keÀesCeer l³eeves yees}eJes Deµeer efJevebleer kesÀ}er®e lej l³ee®es ceve
Òel³eskeÀ peerJecee$eeme ke=ÀHeeHeÀU osCeeje ke=ÀHeeHeÀUebveer }ie[}s}e peCet jeKeeJes ³ee nsletves lees pes keÀener yees}lees les FlekesÀ keÀUJeȳee®es Demeles keÀer
®ee}leeyees}lee Je=#e®e Demelees.“ SskeÀCeeN³ee}e DeeHeCe peCet DeeF&Jeef[}eb®es®e efpeJneȳee®es ce=ocg eOegj iebYeerj
Jeeef®ekeÀ Deefnbmee yees}Ces SskeÀle Deenesle, Demes JeeìeJes. l³ee®es yees}ner ceespekesÀ®e HeCe FlekesÀ
’®e}eb keÀuHeleªb®es DeejJe“ ner GÊeÀer meeLe& HetCe& keÀjCeeN³ee l³ee mee#esHeer Je ceJeeU Demeleele keÀer pemes keÀener Dece=lee®es jmeeU keÀ}ÁesU®e
cenelc³eeefJe<e³eer %eeveosJe Heg{s cnCeleele: keÀeveeJej He[leensle; pemes keÀener mee#eele veeoye´ïe®e DeJelej}s Deens;
...osKeefme efpe³ee}er~ o³ee Jee®es~~13-260~~ peCet iebies®es HeefJe$e lees³e®e ogLe[er Yeªve keÀ}ÁesU keÀjles Deens; peCet
mJe³eW éemeCeW®e megkegÀceej~ cegKe ceesne®eW ceensj~ Deef$eHelveer Devemet³eeceeles®es HeeefleJe´l³e HeefJe$e JeeOe&ke̳e HeeJe}s Deens.“
ceeOeg³ee& peen}s DebkegÀj~ oµeve lewmeW~~261~~ efJejesOeg Jeeoye}g~ ÒeCegHeeHe{e}g~
Heg{eb mvesn HeePejs~ ceeieeb ®ee}leer De#ejW~ GHenemeg ®ee}g~ Jece&mHeµe&g~~13-270~~
µeyo HeeþeR DeJelejW~ ke=ÀHee DeeLeer~~262~~ Deeìg Jesieg efJeboeCeg~ Deeµee µebkeÀe ÒeYeejCeg~
lebJe yees}CeWef®e veener~ yees}es cnCes peNneR keÀeF¥~ ns mebv³eefme}W DeJeiegCeg~ efpe³eeb Jee®ee~~271~~
leNneR yees}g keÀesCneneR~ KegHew} keÀeF¥~~263~~ ’l³ee®³ee Jee®esves GHejeseOf ekeÀ yees}Ces, lebìîeeme GÊespevee osCes, ÒeeC³eele
’l³ee®eer Jee®ee cnCepes cetefle&ceble o³ee®e Demeles. l³ee®es éemevemeg×e HeeHeYeeJevee efvecee&Ce keÀjCes, ìeketÀve yees}Ces, Jeceea }eieleer}mes µeyo JeeHejCes,
megkegÀceej, nUgJeej Yeemeles. l³ee®es cegKe µeebleer Je Deeveboeves FlekesÀ cebe[ f le DeÆeneme keÀjCes, DeeJesµeeves yees}Ces, Keesìer Deeµee oeKeJeCes, mebµe³eele
Demeles keÀer l³ee®³eeJeªve DeeHe}er vepej #eCewkeÀmeg×e nìt ve³es, Demes Hee[Ces, keÀHeìeves yees}Ces, ÒeleejCee keÀjCes, Fl³eeoer pes DeJeiegCe Demeleele,
ceesne®es ceensj®e les Demeles. l³ee®eer obleHebÊeÀer cnCepes ceeOeg³ee&}e HegÀì}s}s l³eeb®ee HetCe&le³ee l³eeie kesÀ}s}e Demelees.“
peCet DebkegÀj®e! l³ee®³ee ªHeeves ®ee}leeyees}lee efpeJneUe®e ÒekeÀìlees ¢äerleer} Deefnbmee
DeeefCe veblej l³ee®³ee cegKeeR®es mvesneU yees} SsketÀ ³esleele. DeeOeer l³ee®eer Jeeef®ekeÀ Deefnbmes®es efveªHeCe kesÀu³eeveblej Deefnbmee HetCe&HeCes Debieer
ke=ÀHee ÒeeHle nesles DeeefCe veblej ke=ÀHeeoµe&keÀ µeyo DeJelejleele. Yetlecee$eebµeer yeeCe}su³ee ceveg<³ee®eer ¢äer keÀµeer Demeles, les JeefCe&leebvee %eeveosJe
SkeÀªHe Pee}su³ee l³ee ke=ÀHeeJebleeme keÀesCeeµeer keÀener yees}tve JesieUs Demes cnCeleele keÀer:
DeeCeKeer keÀe³e meebielee ³esF&}! HeCe pejer lees keÀener yees}}e®e lej les DeeefCe les³eeef®e Hejer efkeÀjerìer~ LeeT pes³eeef®e³es efoþer~
keÀesCee}e KegHes} Demes keÀmes yejs Demes}!“ meebef[}er³eeb Ye´tkegÀìer~ ceeskeÀef}³eeb~~13-272~~
yees}leeb DeefOekegÀner efveIes~ leNneR keÀesCneneR JeceeA ve }ies~ YetleeR Jemlet Deens~ efle³eW ªHeeW µekesÀ efJeHee³eW~
keÀesCneefme ve efjIes~ µebkeÀe ceveeR~~13-264~~ cnCeewefve Jeeme ve Heens~ yenglekeÀªefve~~273~~
ceebef[}er ieesþer nve cees[w}~ JeeefmeHew} keÀesCner Gþw}~ ’l³ee®eÒeceeCes Depe&vg ee! l³ee®eer ¢äer efmLej Je Deeê& Demeles. l³ee®eer
DeeFkeÀesefveef®e JeesJeeb[er}~ keÀesCner peNneR~~265~~ YegJeF&meg×e keÀOeer G®e}le veener.l³ee®³ee }}eìer keÀOeer $eeefmekeÀHeCee efkebÀJee
leNneR ogJee}eR keÀesCneb ve nesDeeJeer~ kebÀJeCee®eer YegJb eF& veg®e}eJeer~ jeie oeKeJeCeejer yeejerkeÀµeerner Deeþer vemeles; pejer l³ee®eer ¢äer FlekeÀer
Ssmee YeeDees peerJeeR~ cnCeewefve Giee~~266~~ ceeo&JeHetCe& Demeles, lejerner lees keÀesCeener YetleekeÀ[s [esUs GIe[tve HeenCes
’³eoekeÀoeef®ele DeeHeu³eekeÀ[tve yees}leebvee DeefOekeÀGCee µeyo ies}e ìeUlees. keÀejCe ve peeCees! meJee¥le³ee&ceer JeemleJ³e keÀjCeeN³ee YeieJebleekeÀ[s
lej lees keÀesCee®³ee Jeceea }eies}; keÀesCee}e l³ee®³ee nsletyeÎ} µebkeÀe efvecee&Ce ®egketÀve jesKetve Heeefn}s ies}s lej l³ee Yetlesµeeme leer vepej yees®es} Je keÀä
nesF&}; keÀesCeer Yeerleerves o®ekesÀ}; keÀesCeer meebieC³eekeÀ[s og}&#e keÀjer}; Heesnes®eleer}!“
keÀesCee}e DeeHeu³ee yees}C³eeves keÌ}sµe nesleer}; keÀesCee}e DeeHeu³ee Ssmeener keÀesCns SkeWÀ Jes}bs~ Deebleg}er ke=ÀHes®esefve ye}W~
yees}C³ee®ee jeie ³esF&}; ³ee Yeerleerves lees menmee Giee®e jenlees.“ GIe[esefve³eeb [es}s~ efoþer Iee}er~~13-274~~
ceie ÒeeefLe&}e efJeHee³eW~ peNneR }esYeW yees}eW pee³es~ leNneR ®ebêefyebyeewefve Oeeje~ efveIeleeb veJnleer iees®eje~
leNneR Heefjmes les³eeb nes³es~ cee³eyeeHeg~~13-267~~ Heefj SkeÀmejeb ®ekeÀesjeb~ efveIeleer oeWoW~~275~~

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 148
lewmeW ÒeefCe³eebmeeR nes³es~ peNneR lees Jeemeg Heens~
les³eeb DeJe}eskeÀvee®eer mees³es~ ketÀceeaner vesCeW~~276~~
’Deµeer l³ee®eer ceveesOeejCee Deme}er lejer pej keÀe SKeeos JesUer
l³ee®³ee Deblejer®eer ke=ÀHee Deesmeb[tve ³esTve l³eeves [esUs GIe[tve keÀesCeeJej
¢efä#esHe ìekeÀ}e, lej p³eeÒeceeCes ®ebêefyebyeentve efveIeCeeN³ee megOeece=lee®³ee
Oeeje [esȳeebvee efomele vemeleebveener l³ee efHeTve®e pemes ®ekeÀesj He#eer
Hegä nesleele, l³eeÒeceeCes®e ÒeefCecee$eebme leer ¢äer Dee¼eooe³ekeÀ þjles.
l³eeves keÀesCeekeÀ[s menpe Heeefn}s lej l³ee ¢äer®eer mej keÀemeJeer®³ee DeeHeu³ee
efHe}ebkeÀ[s HeenC³ee®³ee ¢äer}ener vemeles; FlekeÀer l³ee®eer ¢äer
ÒesceYeefjle Demeles.“
DeefnbmekeÀ Je=Êeer Je ke=Àleer
yees}Ces, ®ee}Ces Je yeIeCes ³eebÜejs Deefnbmee ÒekeÀì keÀjCeeN³ee l³ee
ceveg<³ee®es nmlemHeµee&oer ke=Àleer keÀµee leµee®e Deefnmb eece³e Demeleele, Heene:
efkebÀyengvee DeeF&meeR~ efoþer pes³eeb®eer YetleebmeeR~
keÀjner osKemeer~ lewmesef®e leQ~~13-277~~
nesTefve³eeb ke=ÀleeLe&~ jeefn}s efme×e®es ceveesjLe~
lewmeW pes³ee®es nele~ efveJ³ee&Heej~~278~~
’³eeÒeceeCes p³ee®eer ¢äer meJe& YetleebÒeleer o³eeê& Je keÀe©C³eHetCe& Demeles,
l³ee®es nele Je mHeµe& oesvnerner ÒeefCecee$eebme keÌ}sµenejkeÀ Je megKekeÀejkeÀ
Demeleele. efme×eb®es ceve pemes l³eeb®³ee ceveesjLeHetleeaves mleyOe nesles, lemes®e
l³ee ke=ÀHeeUt®es nmle keÀener®e keÀjCeer³e ve Gju³eeves ®esäejefnle - efveJ³ee&Heej
Pee}s}s Demeleele.“
De#eceW DeeefCe mebv³eeefme}W~ keÀeR efvejeROeve DeeefCe efJePee}s~
cegkesÀefve Iesle}W~ ceewve pewmeW~~13-279~~
les³eeb Hejer keÀeF¥~ pes³eeb keÀjeb keÀjCeW veeneR~
peQ DekeÀle&³eeef®e³eeb þeF¥~ yewmees ³esleer~~280~~
Deemeg[w} Jeeje~ veKe }eies} Debyeje~
F³eeb yeg×er keÀjeb~ ®eeUJees ves oer~~281~~
lesLe DeebieeJejer} G[JeeJeer~ keÀe [es}eb efjieleeb Pee[eJeeR~
HeµegHe#³eeb oeJeeJeer~ $eemecegêe~~282~~
F³eeb kesÀTefle³eeb ieesþer~ veeJe[s ob[g keÀeþer~
ceie µem$eeb®es efkeÀjerìer~ yees}CeW keWÀ~~283~~
’keÀceXefê³esner De#ece DemeeJeerle DeeefCe Jej mebv³eemener mJeerkeÀejeJee;
Deiveer keÀeÿjefnlener DemeeJee DeeefCe efJePetvener peeJee; cegke̳eeves ceewveJe´le
DebieerkeÀejeJes; l³eeÒeceeCes ke=Àeflejefnle Deme}s}s nele®e l³ee®³ee efveJ³ee&Heej
jenC³eemeeþer peCet Dee}s}s Demeleele. JeeN³ee}e HeÀìkeÀe yemes};
DeekeÀeµee}e DeeHe}er veKes ©Heleer} DeeefCe Heb®eceneYetleeR Jemleer keÀªve
DemeCeeN³ee YeieJeblee}e keÀä Heesnes®eleer} ³ee Yeerleerves pees ceveg<³e DeeHe}s
nelemeg×e ®eUt osle veener; lesLes DebieeJej yeme}su³ee ceeµee JeejeJ³ee,
[esȳeebYeesJeleer IeeWIeeJeCeejer ef®e}ìs nekeÀ}eJeerle, efkebÀJee HeµegHe#³eebvee
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1
efYeJeJeC³eemeeþer DeeefJeYee&Je keÀjeJesle, ns l³ee®³eekeÀ[tve keÀmes yejs nesF&}!
ns Depe&gvee! p³ee}e neleer meeOeer keÀeþer efkebÀJee ob[ IesCes HeCe ©®ele veener,
l³eeves neleer µem$e IesC³ee®eer keÀe³e Jeelee&!“
}er}ekeÀce}W Kes}CeW~ Heg<Hecee}e Pes}CeW~
ve keÀjer cnCes ieesHeÀCeW~ SsmeW nesF&}~~13-284~~
ne}leer jesceeJe}er~ ³e³ee}eieeR Deebie ve kegÀjJee}eR~
veKeeb®eer iegb[e}er~ yeesìebJejer~~285~~
’menpe cepesle cnCetve keÀceUebµeer KesUeJes efkebÀJee Heg<HeceeUe neleele
Pes}eJ³ee, lej leer ke=Àleer nJesletve JeeJejCeeN³ee met#ce ef®e}ìeefokeÀebvee ieesHeÀCeerves
ceejuîeemeejKes ÒeeCeIeelekeÀ nesF&}; cnCetve lees lemes keÀOeerner ®egketÀve HeCe
keÀjle veener. DebieeJejer} jesceeJe}er®³ee DeeÞe³eeves jenCeejs meevegkeÀ}s
peerJe ogKeeJeleer} ³ee Ye³eeves lees menpe cnCetvener Debiemeg×e keÀOeer kegÀjJeeUle
veener. veKeebJej JemeCeeN³ee met#ce pebletbvee GHeêJe nesT ve³es cnCetve keÀOeer
lees veKes keÀeHele veener; cnCetve veKeeb®³ee iegb[eȳee l³ee®³ee yeesìebJej
Jee{}suîee Demeleele.“
lebJe keÀjCes³ee³eeef®e DeYeeJees~ Heefj Ssmeener He[s }eJees~
leefNnb neleeb neef®e mejeJees~ peQ peese[ f peleeb~~13-286~~
keÀeb veeefYekeÀejeb G®eef}pew~ neleg Heef[ef}³eeb osF&pew~
DeeÊee&leQ mHefµe&pew~ De}gcee}g~~287~~
nsneR GHejesOeW keÀjCeW~ leNneR DeeÊe&Ye³e nejCeW~
vesCeleer ®ebêefkeÀjCeW~ efpeJne}e lees~~288~~
HeeJeesefve lees mHeµe&g~ ce}³eeefve}g KejHegmeg~
lesCeW ceevesb Heµeg~ kegÀjJee}CeW~~289~~
’vecemkeÀej keÀjC³eemeeþer nele pees[Ces; DeYe³e oµe&JeC³eemeeþer
nele G®e}Ces; He[}suîee, De[KeUCeeN³ee ceveg<³eeme nele osCes; Deelee¥®es
og:Ke efveJeeªve l³eebvee efo}emee osCes, l³eebvee nUgJeej kegÀjJeeUCes;
Deµeemeeþer®e neleeb®ee JeeHej keÀjC³ee®eer l³ee®eer meJe³e Demeles. Heere[ f leeb®³ee
Jesovee µeceefJeC³eemeeþer lees l³eebvee mHeµe& keÀjC³eemeeþer veeF&}epeeves nmleeoer
Debieeb®ee GHe³eesie keÀjlees; HeCe l³ee mHeµee&®eer µeerle}lee ®ebêefkeÀjCemHeµee&mb ener
GCes DeeCeCeejer Demeles. Heµetbvee ieeWpeejCeeN³ee l³ee®³ee neleeb®ee mHeµe&
ce}³e HeJe&leeJeªve Jeenle ³esCeeN³ee ®eboveiebOeeves megiebefOele Pee}suîee
Jee³egmHeµee&mener veepegkeÀHeCeele ceeies ìekeÀlees.“
peQ meoe efjleW ceeskeÀ}W~ pewmeeR ®eboveebieW efveme}W~
ve HeÀ}leebner efve<HeÀ}W~ nesleeref®e vee~~13-290~~
Deeleeb Demees ns Jeeipee}~ peeCeW leQ keÀjle}~
meppevee®eW µeer}~ mJeYeeJe pewmeW~~291~~
’®ebovee®es meJeebb&ie GHe³eesieer Demeles. l³ee}e kesÀJeU mJeeefoä HeÀUs
³esle veenerle, cnCetve keÀesCeer keÀOeer l³ee}e efve<HeÀU cnCes} keÀe! l³ee®eÒeceeCes
l³ee cenevegYeeJee®es nmle efjÊeÀ Deme}s lejer l³eebvee keÀesCeer efjÊeÀ Jee
efve©He³eesieer keÀmes cnCes}! les lej Yetlecee$eeb®³ee keÀ©Cesves Yej}s}s®e
Demeleele! ns Demes efkeÀleer JeCe&ve keÀjeJes! meppeveeb®es µeer} mJeYeeJe pemes
³eesieoe Þeer%eeveséejer 149 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

Demeleele, l³ee®e lees[er®es l³ee®es keÀjle}, nmle, mHeµe& Deeoerner Demeleele, cesIeiepe&vesHes#eener pes iebYeerj Deens; Deveble %eeveDe%eevee®es pes Yeeb[ej
ns efveef½ele mecepe.“ Deens; efJeée p³eeves nesles-peeles; l³ee cevee®ee Fbefê³eebµeer DemeCeeje
cevee®es cenÊJe:::: ³eesieµeem$e¢äîee cenÊJee®ee Demee mebyebOe Heg{er} DeesJ³eeletve meebiele
ceeveefmekeÀ Deefnbmee %eeveosJe cnCeleele:
peQ yeerpe YegF¥ KeeWefJe}W~ leQef®e Jejer ©Keg peen}s~
³eeveblej l³ee ceneceeveJee®³ee Deble:keÀjCeele Deefnmb ee keÀµeer efyebye}s}er
lewmes Fbefê³eebÜejeR HeÀebkeÀ}W~ Deblejef®e~~13-296~~
Demeles; lees ceeveefmekeÀ Deefnbmes®es keÀmee HegleUe®e Demelees, l³ee®es JeCe&ve HeQ ceevemeeRef®e peNneR~ Deefnbmes®eer DeJemejer~
keÀjle %eevesµe cnCeleele: leNneR keQÀ®eer yeensjer~ Jeesmeb[s}~~297~~
Deeleeb ceve les³ee®eW~ meebiees cnCees peNneR meeb®eW~ DeeJe[s leQ Je=Êeer efkeÀjerìer~ DeeOeer ceveewveer Gþer~
leNneR meebefiele}s keÀesCne®eW~ efJe}eme ns~~13-292~~ ceie leQ Jee®es efoþer~ keÀjebmeeR ³es~~298~~
keÀeF¥ µeeKee veJns le©~ pe}WJeerCe Demes meeie©~ Jeeb®etefve ceveeRef®e veeneR~ leQ Jee®esefve Gceìs} keÀeF¥~
lespe DeeefCe lespeekeÀe©~ Deeve keÀeF¥~~293~~ yeerpesJeerCe YegF¥~ DebkegÀj Demes~~299~~
DeJe³eJe DeeefCe µejerj~ ns Jesie}e}W keÀeF¥ keÀerj~ GieceeRef®e Jee}tefve pee³es~ leQ JeesOeer keQÀ®eW Jeens~
keÀeR jmeg DeeefCe veerj~ efmeveeR DeeLeer~~294~~ peerJeg iesef}³eeb Deens~ ®esäe osneR~~300~~
cnCeewefve peQ ns meJe&~ meebefiele}s yee¿e YeeJe~ cnCeewefve ceveHeCe cees[s~ leQ Fbefê³eeb DeeOeeRef®e Gye[s~
leQ ceveef®e ieeb meeJe³eJe~ SsmeW peeCeW~~295~~ met$eOeejsJeerCe meeF&Ke[W~ JeeJees pewmeW~~301~~
ceeveefmekeÀ Deefnmb es®es yenejoej JeCe&ve SskeÀe! ’Deefnmb ekeÀe®³ee cevee®eer lewmes ceve ns Heeb[Jee~ cet} ³e³eeb Fbefê³eYeeJeeb~
Je=Êeer Je Dee®eej keÀmes Demeleele, ns meebie cnCetve let cnCelees Densme, lej nsef®e jeneìs DeeIeJeeb~ FneR ÜejeR~~302~~
ns Depe&gvee! DeeleeHeeJeslees keÀe³ee, Jee®ee, ®e#et, nmle, mHeµe&, Heeo,
ceve Je Fbefê³es
®e}veJe}ve F.efJe<e³eerb®es l³ee DeefnbmekeÀ cegveer®es pes efJe}eme JeCe&ve kesÀ}s,
les cevee®es®e veJnsle keÀe³e! µeeKeebefJeCe leª keÀesCeer keÀOeer Heeefn}e Deens ’Je=#eeÜejs peefceveerle Hesj}s}s yeerpe®e pemes µeeKeeb®³ee ªHeeves Hemejles,
keÀe! pe}eJee®etve meeiej Demelees keÀe! lespe ns®e lespeesjeµeer®es DeefmlelJe - l³ee®eÒeceeCes Fbeêf ³eJe=ÊeeR®³eeÜejs ceve®e ÒekeÀìles. ceveele®e pej Deefnmb es®eer
efveOeeve veJns keÀe³e! DeJe³eJe efceUtve®e µejerj nesles vee! Dees}eJee ne JeeCe Demes}, lej leer Fbeêf ³eebletve keÀµeer DeJelejs}! Fbeêf ³eebÜejs YeemeCeejer
HeeC³ee®ee®e iegCe veener keÀe! l³ee®eÒeceeCes ceer peer DeeleeHe³e¥le keÀe³ee, Jee®ee, Je=Êeer cetU ceveele®e mHegÀjCe HeeJeles Je ¢äer, Jee®ee, nmleeefobÜejs DeekeÀej
®e#egjeefobÜejs ÒekeÀìCeejer Deefnbmee}#eCes efveªefHe}er, l³eeb®es yee¿e YeeJe Iesles. p³eeÒeceeCes yeerpe vemeleebvee Yetceerletve jesHe DebkegÀjle veener, l³ee®eÒeceeCes
JeefCe&}s; les meJe& l³ee Fbefê³eeb®es DeOJe³e&t pes ceve Demeles, l³ee®es®e veenerle pes ceveele®e vemeles, les Jee®esÜejs ÒekeÀìs}®e keÀmes! GieceeHeeµeer®e Deeìtve
keÀe³e! Fbefê³es cnCepes meeJe³eJe ceve®e!“ peeCeeje Peje pemee veoer®³ee Hee$eeletve Jeenle peeT µekeÀle veener; pemee
ceve Je ³eesie peerJe iesuîeeJej osne®³ee ®esäe yebo He[leele; efkebÀJee met$eOeejeefJevee
YeieJebleebveer’Feqvê³eeCeeb ceve½eeeqmce“ cnCetve p³ee}e DeeHe}er efJeYetelf e keÀUmet$eer yeenguîeeb®eer ne}®ee} peµeer Leebyeles; leÜle®e cevee®ee ceveHeCee
Demes cnì}s Deens; pes ³eesieeY³eemee®es cet}Üej Deens; mebkeÀuHeefJekeÀuHee®es veä nesle Demeleebvee®e Fbefê³eeb®eer µeÊeÀer HeCe veenerµeer nesles. ns ceve®e
Fbefê³eYeeJeeb®es cetU Demeuîeeves les®e meJe& Fbefê³eebÜejs jeneìle Demeles.“
ceensjIej Deens; p³ee®³ee Hee³eeJej YeeqÊeÀÒeemeeo GYee kesÀ}e peelees; pes
efveefce<eeOee&le ye´ïeeb[ Hee}Les Iee}t µekeÀles; pes peiee®eer mee#eele GlHeÊeer ceve Je Deefnbmee
keÀjCeejs ye´ï³eemJeªHe Deens; p³ee®³eeHeg{s nefì³eeb®eer nes[ ceeIeej Iesles; Heefj efpe³es Jes}eR pewmeW~ peQ nesTefve Deebleg Demes~
pes ¢{ efJeéeeme Oej}e Demelee Òel³e#e Hejceelc³ee®eer ÒeeHleer keÀªve osT yeensjeR ³es lewmeW~ J³eeHeejªHeW~~13-303~~
µekeÀles; pes Þe×ecet} Deens; p³ee®³ee ye}eHeg{s efJeéeeefce$eemeejKes $eÝ<eerner ³e³ee}eieeR meeb®eeskeÀejW~ceveeR Deefnbmee LeebJes Leesjs~
Hejemle Pee}s; Kejs lej pes efJeéee®³ee meece´ep³eHeoer efJejepeceeve nesC³ee®eer efHekeÀ}er êgleer DeeojW~ yeesYeele efveIes~~304~~
DeekeÀeb#ee Oeªve peerJeeme pevcece=l³et®³ee Deveble DeejeR®³ee ®e¬eÀeJej Deveble cnCeewefve Fbefê³eW leQef®e mebHeoe~ Jesef®eleebner GoeJeeoe~
keÀe}eHe³e¥le efHeÀjJeles; pes meeiejentvener DeLeebie Deens, ces©efµeKejeHes#eener Deefnbmes®ee Oeboe~ keÀefjles Deeneefle~~305~~
mecegêW oeìW Yeefjlesb~ leQ mecegêef®e Yejer leefj³eebleQ~
GVele Deens, YeeieJeleesÊece ye}erjepeentvener ye}Jeeve Deens; DeekeÀeµeentvener
lewmeW mJemebHeÊeer ef®eÊesb~ Fbefê³eeb kesÀ}W~~306~~
ienve Deens; Heef#ejepe Jewveles³eeHes#eener Gb®e YejeN³ee pes Iesles; veeiejepe ’ceveele peer Jeemevee Demes} leer®e Fbefê³eeb®³ee J³eeHeejªHeeves yeensj
JeemegkeÀerntvener pes ®eHe} Deens; efJeÐeg}Álesmejme pes oerefHleceeve Deens; He[les. HekeÌJe Pee}suîee HeÀUe®ee efkebÀJee Oeev³ee®ee megJeeme pemee Deepetyeepet}e

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 150
HewÀ}eJelees, leµeer®e ceveele Iej keÀªve yeme}s}er Deefnbmee®e Fbefê³eebÜejs
yeensj GHeÀUtve ³esles. Deefnmb eeªHeer Je=eÊf eYeeb[Je} Fbeêf ³eebveer efkeÀleerner Ke®e&}s
lejer l³eeb®ee melele HegjJeþe l³ee®e ceveeletve neslees Je l³ee êJ³ee®es keÀOeerner
GCes He[le veener. DeefnbmeeªHeer mebHeÊeerves Yej}suîee ef®eÊee®ee, meeiej
p³eeÒeceeCes Yejleer®³ee }eìebÜejs Kee[îeele-KeepeJeCeeble HeeCeer Yejlees;
l³eeÒeceeCes Fbeêf ³eebÜejs DeeHeuîee Deefnmb eeOevee®ee efJeefve³eesie ceve®e keÀjles.“
ns yeng Demees Hebef[leg~ Oe©efve yee}keÀe®eeb neleg~
Jees}er ef}ner J³eÊegÀ~ DeeHeCeef®e~~13-307~~
lewmeW o³ee}glJe DeeHeg}W~ cevesb neleebHee³eeb DeeefCe}W~
ceie lesLe GHeÀpeefJe}W~ DeefnbmesleQ~~308~~
³e³eekeÀejCeW efkeÀjerìer~ Fbefê³eebef®e³eeb ieesþer~
ceveeef®e³eeb jeneìeR~ ªHe kesÀ}W~~309~~
’yee}keÀe}e ef}ne³e}e efµekeÀJeCeejs Hebleespeer pemes l³ee®³ee nelee}e
Oeªve mJele:®e }sKeve keÀjle Demeleele, lemes®e DeeHe}s o³ee}glJe Fbeêf ³eebvee
osTve ceveeves l³eeb®³eele Deefnmb ee GHepeJe}s}er Demeles. ns Depe&vg ee! ³eeÒeceeCes
Jee®ee-®e#et-nmleHeeoeoer Fbefê³eebÜejs nesCeeN³ee Deefnbmes®es JeCe&ve keÀjCes
cnCepes®e cevee®³ee DeefnbmeelcekeÀ Je=ÊeeR®es oµe&ve Ie[JeCes Deens.“
Ssmee ceveW osnW Jee®ee~ meJe& mebv³eemeg ob[e®ee~
peen}eb þe³eeR pes³ee®eeb~ osKeµeer}~~13-310~~
lees peeCe Jesune}~ %eevee®es Jes}eG}~
ns Demees efveKe}~ %eeveef®e lees~~311~~
peQ Deefnbmee keÀeveW DeeF&efkeÀpeQ~ ûebLeeOeejW efveªefHepew~
leQ HeeneJeer nW GHeÀpew~ leQ leesef®e HeeneJee~~312~~
meeOeejCeHeCes 120 DeesJ³eeletve kesÀ}suîee ³ee DeefnbmesJejer}
efveªHeCeeDebleer %eeveosJe cnCeleele: ’Deµee ÒekeÀejs ceve, Jee®ee Je osn
³eebÜejs p³eeves efnbmes®ee l³eeie kesÀ}s}e Demelees, lees cnCepes %eevee®es ceesþs
cebefoj®e Deens; efkebÀyengvee lees cnCepes cetefle&ceble %eeve®e nes³e! ûebLeeblejer
efveªHeCe kesÀ}s}er Je ÞeJeCeeÜejs SskeÀ}s}er Deefnmb ee Òel³e#e HeeneJeer, Deµeer
F®íe Peeuîeeme l³ee ceveg<³ee®es®e oµe&ve I³eeJes. lees cnCepes mee#eele
Deefnbmee®e!“ Demees.
HeÀ}efve<HeÊeer::::
Deefnbmes®es HeÀ}
Deefnbmee ne meJe&Þesÿ ³ece ceeve}e peelees. l³ee®es HeÀ} Hele¡e}er
meebieleele les Demes Deens:
Deefnmb eeÒeefleÿe³eeb lelmeefVeOeew Jewjl³eeie:~~2-35~~Hee.³ees.met.~~
³ee ³ecee®³ee Hee}vee®es HeÀ}mJeªHe meJe& Yetlecee$eeb®eer meeOekeÀeÒeleer
efveJezj Je=Êeer nesles. lemes®e ³eesiemeeOevee efveefJe&IveHeCes keÀjlee ³esles. meJe& YetleebÒeefle
efveJezj YeeJe Demeuîeeves l³ee}e ieerlesle meebefieleuîeeÒeceeCes HejceelceÒeeHleer
nesles. l³eeefJe<e³eer Þeerke=À<Ceeb®es Je®eve Deens:
celkeÀce&ke=ÀvcelHejcees ceÓÊeÀ: me²Jeefpe&le:~
efveJezj:meJe&Yetles<eg ³e: me ceecesefle HeeC[Je~~11-55~~
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1
’ns Depe&vg ee! keÀesCeener Yetlecee$eeµeer Jewj ve keÀjCeeje, ceeP³ee®emeeþer
keÀcex keÀjCeeje, ceeP³eele HejceYeeJe þsJeCeeje, Jeemeves®ee mebie mees[}s}e
lees ceePee YeÊeÀ ce}e®e ³esTve efceUlees.“
%eevesµeebveer DeeHeuîee GHejes}esÁ Kf ele 120 DeesJ³eeletve Deefnbmes®eer peer
}#eCes ÒekeÀì kesÀ}er Deensle, l³eebveer pees ³egÊeÀ Demelees, lees efveef½ele®e
YeieJeble meebieleele lemee YeÊeÀ Demelees DeeefCe lees Je YeieJeble keÀener
JesieUs vemeleele.
’DeÜsäe meJe&Yetleeveeced“
meJe& YetleebÒeleer Üs<eyeg×er ve þsJeCeeje Je l³eeb®³eeJej Òesce keÀjCeeje ne
YeÊeÀ YeieJeble cnCeleele keÀer l³eebvee efÒe³e Demelees:
DeÜsäe meJe&Yetleebveeb cew$e: keÀ©Ce SJe ®e~
efvece&cees efvejn*dkeÀej: meceog:KemegKe: #eceer~~12-13~~
meblegä: meleleb ³eesieer ³eleelcee ¢{efve½e³e:~
ce³³eefHe&leceveesyegef׳eex ceÓÊeÀ: me ces efÒe³e:~~12-14~~
’YetleebÒeleer DeÜsäe, l³eeb®³eeJej Òesce keÀjCeeje, l³eeb®ee efce$e,
l³eeb®³eeJej o³ee Je<e&JeCeeje, ceceleejefnle, DenbkeÀejefJeJeefpe&le, megKeog:Ke
meceeve ceeveCeeje, meJe& ÜbÜs menve keÀjCeeje, #eceeyeg×er®ee, meblegä
Deble:keÀjCee®ee, cevee®ee megevf e½e³e kesÀ}s}e, Deble:keÀjCee®es efve³eceve kesÀ}s}e
Je ce}e ceve DeeefCe yeg×er DeHe&Ce kesÀ}s}e,melele ceePes O³eeve keÀjCeeje lees
ceePee ³eesieer YeÊeÀ ce}e DeleerJe efÒe³e Deens.“
efveªHeCee®es met$e::::
%eevesµe ieerles®es met$e Oeªve Demeleele
DeÜsäeoer iegCeeb®es JeCe&ve keÀjleebvee Þeer%eeveosJe ieerles®es met$e Oeªve®e
meJe& efJeJes®eve keÀjle Demeuîee®es DeeHeCeebme efometve ³esleele. DeceeefvelJe,
DeobefYelJe, Deefnbmee, #eeefvle F.iegCeeb®es G}ÁsKe Jee efJeJejCeowJeer mebHeoe
³ee ¢äerves HeCe cenÊJee®es Deens. Þeerke=À<Ceebveer ceveg<³eeves owJeer mebHeoe Deefpe&le
keÀjeJeer Demes GHeoseµf e}s Demeuîeeves ³ee Deþje iegCeeb®es lesjeJ³ee DeO³ee³ee®³ee
efveefceÊeeves JeCe&ve keÀjleebvee meeOekeÀeb®³ee ceveeJej les efyebyeJeC³eemeeþer %eeveséej
mepeie Deensle, ns DeeHeuîee}e efometve ³esles.
Þeer%eeveosJe ieerles®es cetU met$e Je efle®³ee Òeces³ee®ee DeebJeekeÀe }#eele
þsJetve®e DeeHe}s efveªHeCe keÀjleele, ns %eeveséejer®es DeO³e³eve keÀjle
Demelee DeeHeCeeme JeejbJeej peeCeJetve ³esles. Demees.
DeeleeHeeJeslees %eeveséejeb®es pes Deefnmb eseJf e<e³eer®es efJeJes®eve DeeHeCe Heeefn}s,
l³eele DeY³eemekeÀeb®³ee ¢äerves oesve Del³eble cenÊJee®³ee ieesäer
DeeHeCeebme Dee{Uleele. l³ee Deµee:
1) Þeer%eeveséejebveer efþkeÀefþkeÀeCeer Þeerieerles®³ee µ}eskeÀebJej DeesJ³ee
j®eleebvee DeveskeÀoe me{U nmleeves JewHeguîee®eer µeyomebHeÊeer GOeU}s}er
efomeles. ns kesÀJeU keÀeJ³ejmee®ee HeefjHees<e keÀjC³eemeeþer®e kesÀ}s}s DemeeJes
Demee keÀesCee®ee iewjmecepe nesC³ee®eer µeke̳elee l³eeb®³ee vepejsmeceesj DemeeJeer.
l³ee®ee G}ie[e l³eebveer Jej G}ÁKs e}su³ee ³ee Yeeieeleer} keÀener DeesJ³eebÜejs
kesÀ}e Deens.
³eesieoe Þeer%eeveséejer
ke=ÀleeLe& ceneYeeieebme ns peªj peeCeJes} keÀer %eeveséejerleer} SkeÀner
µeyo DeefOekeÀGCee veener. Òel³eskeÀ DeesJeer}e, Òel³eskeÀ µeyoe}e, SJe{s®e
keÀe³e HeCe %eeveséejerleer} Òel³eskeÀ De#eje}emeg×e mJeleb$e cetu³e Deens
Demes ceeveCeejs DeveskeÀ %eeveséejerÒesceer meËo³e DeY³eemekeÀ, meeOekeÀ, Jee®ekeÀ
DeeefCe DemebK³e YeesUsYeeye[s JeejkeÀjer Deve %eeveséejYeÊeÀ Deensle.
l³eeb®es cele pejer SkeÀJesU yeepet}e þsJet cnì}s lejer %eeveosJeeb®eer
mJele:®eer mee#e Demes®e meebieles keÀer %eeveséejerceO³es ieerleeLe& mHeä
keÀjC³eemeeþer, YeieJebleeb®eer GÊeÀer G}ie[tve oeKeJeC³eemeeþer, Þeernjer®³ee
Deblejer®es YeeJe ÒekeÀì keÀjC³eemeeþer, De%e Je meg%e Deµee meJe& meeOekeÀebvee
ceeie&oµe&ve keÀjC³eemeeþer DeeefCe ns meJe& jmee®ee HeefjHees<e keÀjle keÀjle,
veepegkeÀHeCes cejeþer Yee<esJej De}bkeÀejeb®ee meepe ®e{Jele ®e{Jele, peer
veJejmeeb®³ee #eerjeyOeerletve DeejmHeeveer De#ej Jee*dce³ejlves ÒekeÀì Pee}s}er
Deensle, l³eeleer} keÀesCeles®e jlve ogmeN³ee jlveebHes#ee keÀceer oerHleer®es-keÀceer
lespee®es Jee efvemlespe veener. keÀejCe l³ee Òel³eskeÀ De#ejjlveele ye´ïelespee®ee
Deesveecee®e ûeefLele kesÀ}s}e Deens!!!
2) ³eesiemeeOevesle DemeCeejs cevee®es DeleerJe cenÊJe
mebHetCe& ³eesiemeeOeves®ee Hee³ee cnCepes ceve®e nes³e. lemes Heeefn}s lej
ceveg<³ecee$ee®³ee megKeog:Keebvee Jemlegle: ceve®e keÀejCe Demeles. yebOe Deve
cees#ee®es keÀejCemeg×e ceve ns®e Deens. ef®eÊeeleer} JeemeveekeÀes<e Je cevee®es
mebkeÀuHeefJekeÀuHemeeceL³e& ³ee oesvneR®³ee meb³eesieeves Fbefê³es ef¬eÀ³ee keÀjleebvee
efomeleele. meJe& ef¬eÀ³eeb®³ee ceeies ceve®e Demeles. cnCetve®e YeieJeble cnCeleele
keÀer’Fbefê³eeefCe HejeC³eengefjeqvê³esY³e: Hejb ceve:~~3-42~~“ :
Fbefê³eebntve ceve Þesÿ Deens, Hej Deens; l³eeb®³ee ef¬eÀ³eeb®es ceve®e
efve³eceve keÀjles.
Fbefê³es oceve keÀjCes ns nefì³eebme, le[erleeHemeebme, ceesþceesþîee
$eÝef<ecegveeRvee HeCe keÀþerCe Jeeì}s}s Deens. nÆeves pees Fbefê³es Jeµe keÀª
Heenlees, l³eeves ³eesieogiee&Jej peeCeeje ceeie& ve ®ee}lee®e mees[tve
efou³eemeejKee Deens. cnCetve ÞeerieesHee}ke=À<Ce Je %eeveosJe meebieleele
keÀer Fbefê³eebceeies p³ee ceve, ef®eÊe Je yeg×er ³ee ÒesjCee Deensle, l³ee keÀµee
Jeµe keÀªve Ieslee ³esleer} ³ee®ee Kejs lej DeY³eeme kesÀ}e Heeefnpes.
YeieJebleeHe³e¥le vesCeeN³ee ceeiee&le keÀesCel³ee vee keÀesCel³ee ÒekeÀejs cevee}e
DeeHe}ssmes keÀªve IesCes, ef®eÊeeleer} kegÀJeemevee mebmkeÀej Iee}JeCes Je
ef®eÊee®³ee megmebmkeÀejµeÊeÀer®ee meeOeves}e DevegketÀ} Demee GHe³eesie keÀªve
IesCes; lemes®e yeg×er}e megmebmkeÀeefjle keÀªve ³ee $e³eer®ee YeieJeεe&veemeeþer
GHe³eesie keÀªve IesCes, ³ee GHee³eeb®ee DebleYee&Je Demelees®e. ieerlee-
%eeveséejerÜejs ³eesiemeeOeves®es YeÊeÀceveesJe=ʳeevegketÀ} Demes pes efJeefJeOe
¬eÀcemeesHeeve Je ìHHes ÒekeÀì}s Deensle, les ³ee ³egÊe̳eeb®ee DeefOeke=Àle GHe³eesie
keÀmee keÀjeJee ³ee®es®e ceeie&oµe&ve keÀjleele.
³eesiemeeOevesmeeþer DemeCeejs ns cevee®es DeleerJe cenÊJe meJe&®e mebleebveer
ceev³e kesÀ}s}s Deens. efJeµes<e cnCepes ÞeerjeceoememJeeceer meceLee¥veercevee®es
µ}eskeÀ j®etve meeOekeÀebvee ³eeefJe<e³eer Glke=À<ì ceeie&oµe&ve kesÀ}s}s Deens.
³eesiemeeOevee-1
151 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
%eeveosJeeb®ee nefjHeeþner ³ee®emeeþer Deens. cevee}e F&µeÒeeHleermeeþer
meleke&À keÀjCes ³ee GÎsµeeves %eeveséejerlener Deeiesceeies ÒemebieesHeeÊe DeveskeÀ
efJeOeeves ³esleele. l³eemeeþer Deefnbmes®es efveªHeCe keÀjleebvee Fbefê³es Je ceve
³eeb®ee HejmHej mebyebOe mHeä keÀjCeeN³ee %eeveosJeebveer j®e}suîee GHejes}esÁ Kf ele
DeesJ³ee meeOekeÀebvee GÊece ceeie&oµe&ve keÀjleele. Demees.
ÜbÜjeefnl³e::::
4)#eeefvle (#eceeJe=Êeer, ÜbÜs menve keÀjCes)
%eev³eeb®eer }#eCes meebieleebvee %eeveosJeebveer #eeefvle ³ee iegCemebHeos®es
JeCe&ve kesÀ}s Deens. meeOekeÀebmeeþer Deeoµe& þjCeeN³ee iegCeefveOeeveeb®es ³ee
efce<eeves DeeHeesDeeHe®e JeCe&ve nesle Deens. l³eeb®es Devee¬eÀesµe #ecesefJe<e³eeR®es
meebieCes SskeÀe:
cnCes GvcesKe}es®evee~ meeJeOe nesF& Depe&gvee~
ke˻ legpe %eevee~ Jees}Keer Deeleeb~~13-338~~
leNneR %eeve ieeb leQ SLeW~ Jees}Kes letb efve©les~
Dee¬eÀesµesefJeCe pesLeW~ #ecee Demes~~339~~
DeieeOe mejesJejeR~ keÀceef}Ceer efpe³eebHejer~
keÀeb meowJee®³ee IejeR~ mebHeefÊe pewmeeR~~340~~
HeeLee& ³esCeW Hee[W~ #ecee pes³eebleQ Jee{s~
leQner }#es HegÀ[W~ }#eCe meebiees~~341~~
Þeerke=À<Ce cnCeleele: ’ns %eeveûenCeemeeþer GÊece ¢äer DemeCeeN³ee
Depe&gvee! leg}e %eevee®eer DeesUKe keÀªve oslees; eflekeÀ[s DeJeOeeve os.
megKeog:Keeoer ÜbÜeb ®es DeeIeele pees menpe menve keÀjlees; cnCepes®e p³ee®³ee
efþkeÀeCeer Devee¬eÀesµe #ecee Demeles, l³ee®³eepeJeU®e %eeve Demeles, Demes
mecepe. DeLeebie mejesJejele p³eeÒeceeCes keÀce}eb®es efJeHeg} Jes} Hemejleele
efkebÀJee Yeei³eJebleeb®³ee Iejer peµeer DeceeHe mebHeÊeer Demeles; l³eeÒeceeCes l³ee
%eeveJeevee®es efþkeÀeCeer DeHeej #eeefvle Demeles. l³ee®eer }#eCes
DeekeÀUtve Ies.“
leNneR Heef{³es leQ }sCeW~ DeebieeR YeeJeW pesCeW ~
Oeefjpew lewef®e meenCeW~ meJe&ef®e pes³eeb~~13-342~~
ef$eefJeOe cegK³e DeeIeJeW~ GHeêJeeb®eW ces}eJeW~
Jejer Heef[ef}³eeb veJns~ JeebkegÀ[e pees~~343~~
DeHesef#ele HeeJes~ leQ pesCeW lees<eW ceeveeJeW~
DeveHesef#eleener keÀjJes~ leesef®e ceeveg~~344~~
’DeeJe[lee De}bkeÀej pemee DebieeJej keÀewlegkeÀeves OeejCe keÀjleele,
l³eeÒeceeCes meJe& ÜbÜs lees menve keÀjlees. DeeO³eeeqlcekeÀ, DeeefOeYeeweflekeÀ Je
DeeefOeowefJekeÀ ns pes ef$eleeHe ceveg<³ee}e og:Kemeeiejele }esìleele, lesmeg×e
lees µeebleHeCes menve keÀjlees. Jeebeíf le Jemlet®³ee ÒeeHleerves pesJe{e n<e& JneJee,
lesJe{e®e l³ee}e ve DeeJe[CeeN³ee ieesäer Jeeìîee}e Deeuîee Demelee neslees.“
pees ceeveeHeceeveeleQ meens~ megKeog:Ke pesLe meecee³eW~
efveboemlegleer veesns~ ogKeb[g pees~~13-345~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 152
Gvne}sefve pees ve leeHes~ efnceJebleeR ve keÀebHes~
keÀeef³emesefvener ve JeeefmeHes~ Heele}s³eeb~~346~~
mJeefµeKejeb®ee Yee©~ vesCeW pewmee ces©~
Oeje ³e%emegkeÀª~ JeesPeW ve cnCes~~347~~
vee vee ®eje®ejeR YetleeR~ oeìCeer veesns ef#eleer~
lewmee veevee ÜbÜeR ÒeeHleeR~ Ieecespes vee~~348~~
’ceeveHeceeve, megKeog:Ke, efveboemlegleer ner ÜbÜs lees efmLeleÒe%elesves
meejKeer®e ceevelees. µeerleG<Ce l³ee}e meceeve®e Yeemeleele. efvemeiee&leer}
keÀesCel³eener mebkeÀìe}e lees Ieeyejle veener. JejeneJeleej ÞeerefJe<Cetbvee pemes
He=LJeeriees}e®es DeesPes Jeeìle veener; ces©HeJe&le peµeer }er}³ee mJeefµeKejs
OeejCe keÀjlees; veevee Yetleeb®³ee Yeejeves He=LJeer peµeer o[He}er peele veener;
lemee®e lees ceneHeg©<e JesieUeuîee ÜbÜbe®³ee meeefVeO³eele keÌ}sµejefnle
ceveeves jenlees.“
IesTefve pe}e®eW }esì~ Deeef}³eeb veoerveoeb®es mebIeeì~
keÀjer Jee[ Heesì~ mecegêg pesJeeR~~13-349~~
lewmeW pes³ee®³ee þeF¥~ ve meenCeW kebÀneRef®e veeneR~
DeeefCe meenleg Demes SsmeWneR~ mcejCeg vegjs~~350~~
Debieeb pew Heele}W~ leQ ke˩efve Iee}eR DeeHeg}W~
SLe meenlesefve veJe}W~ IesefHepesvee~~351~~
ns Devee¬eÀesµe #ecee~ pes³eeHeemeeR efÒe³eesÊecee~
peeCe lesCeW ceefncee~ %eeveeefme ieeb~~352~~
lees Heg©<eg Heeb[Jee~ %eevee®ee Jees}eJee~.....~~353~~
’veoerveoeb®es mecegoe³e HeeC³ee®es }esì IesTve DeeuîeeJej mecegê
menpe®e pemes ceesþs Heesì keÀjlees; lemes lees meJe& keÀener menpe®e menve
keÀjlees; HeCe DeeHeCe keÀener menve keÀjle Deenesle, Demes l³ee}e mcejCener
nesle veener. pes keÀener Yeesie Jeeìîee}e ³esleele, les DeeHe}s®e mJeªHe mecepetve
lees efJeveele¬eÀej Yeesielees. DeeHeCe keÀener ÜbÜs DevegYeJelees Deenesle, menve
keÀjlees Deenesle, Deµeer l³ee}e YeeJevee®e vemeles; lesLes l³ee menveµeer}les®ee
DenbkeÀej l³ee}e keÀesþvt e DemeCeej! Deµeer #eeefvle p³ee®³ee Debieer menpe®e
Demeles, lees %eevemeKee Demelees; efkebÀyengvee l³ee®³ee meen®e³ee&ves %eeveeme
cenÊee ÒeeHle nesles, ns let peeCetve Deme.“
efmLeleÒe%e
Deµeer ner #eeefvle cnCepes Devee¬eÀesµe #eces®eer - ÜbÜs menve keÀjC³ee®³ee
µeÊeÀer®eer }#eCes %eeveosJeebveer ÒekeÀì kesÀ}er Deenle. DeceeefvelJeeoer
DeäeoµeiegCe mebHeÊeer ®es efJeJes®eve keÀjleebvee l³eeb®³ee [esȳeebmeceesj ieerles®³ee
ogmeN³ee DeO³ee³eer Depe&gveeves efJe®eej}s}e Òeµve Deme}e Heeefnpes
Demes Jeeìles:
efmLeleÒe%em³e keÀe Yee<ee meceeefOemLem³e kesÀµeJe~
efmLeleOeer: efkeÀb ÒeYee<esle efkeÀceemeerle Je´pesle efkeÀced~~2-54~~
’meceeOeerle Deme}suîee efmLeleÒe%ee®eer }#eCes keÀesCeleer Demeleele;
lees yees}lees keÀe³e; jenlees keÀmee DeeefCe Jeeielees keÀmee,“ ns Depe&vg e peeCetve
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1
IesT Feq®ílees. l³ee®³ee He=®ísme GÊejeoeKe} YeieJeble pes meebieleele,
l³eebHewkeÀer Heg{er} oesve µ}eskeÀ }#eCeer³e Deensle:
og:Kes<JevegefÜivecevee: megKes<eg efJeielemHe=n:~
JeerlejeieYe³e¬eÀesOe: efmLeleOeerce&gefve©®³eles~~2-56~~
³e: meJe&$eeveefYemvesnmleÊelÒeeH³e µegYeeµegYeced~
veeefYevevoefvle ve Üseäf lem³e Òe%ee Òeefleefÿlee~~2-57~~
’og:Ke ÒeeHle Pee}s Demelee p³ee®es ceve GefÜive nesle veener; megKe
ÒeeHle Pee}s Demelee pees l³ee®³eeefJe<e³eer efveefj®í Demelees; Òeerleer, Ye³e Je
¬eÀesOe ns p³ee®es veä Pee}s}s Demeleele; p³ee®eer keÀesþ®s e DeemeÊeÀer vemeles;
µegYe DeeefCe DeµegYe ÒeeHle Pee}s Demelee pees vee lej ÒemeVe neslees, vee Üs<e
keÀjlees, vee efKeVe neslees; l³ee®eer yeg×er efmLej Pee}s}er Demeles. lees®e
efmLeleÒe%e nes³e; lees®e cegveer nes³e.“
Deµee %eeveer YeÊeÀe®eer efmLeleer meebieleebvee Je l³ee®eer mlegleer yeejeJ³ee
DeO³ee³eer keÀjle Demelee YeieJeeve keÀe³e cnCeleele, les SskeÀe:
³ees ve Ë<³eefle ve Üsefä ve µees®eefle ve keÀe*d#eefle~
µegYeeµegYeHeefjl³eeieer YeeqÊeÀceev³e: me ces efÒe³e:~~12-17~~
mece: µe$eew ®e efce$es ®e leLee ceeveHeceeve³ees:~
µeerlees<CemegKeog:Kes<eg mece: me²efJeJeefpe&le:~~12-18~~
leguîeefvevoemlegefleceezveer meblegäes ³esve kesÀveef®eled~
DeefvekesÀle: efmLejceefleYe&eÊq eÀceevces efÒe³ees vej:~~12-19~~
’pees keÀµeelener Deevebo Jee og:Ke ceevele veener; pees keÀµee®eener Üs<e
keÀjle veener; µegYe Je DeµegYe ³ee oesvner YeeJeveeb®ee p³eeves l³eeie kesÀ}e
Deens; pees µe$et Je efce$e, ceeve Je DeHeceeve ³eeb®³ee efþkeÀeCeer mece Demelees;
lemes®e µeerle Je G<Ce, megKe Je og:Ke ner p³ee}e meejKeer®e Demeleele; pees
DeemeeqÊeÀjefnle Deens; efveboe Je mlegleer p³ee}e mecemeceeve®e Jeeìleele;
pees ceveveµeer} Demelees; pees ÒeeHle HeefjefmLeleerle meblees<eeves jenlees; pees
keÀesþs®e cecelee þsJele veener; Demee efmLejyeg×er Deme}s}e, YeefÊeÀ³egÊeÀ
Deble:keÀjCee®ee ceveg<³e ce}e efÒe³e Deens.“
%eeveosJeeb®es Jeweµf eäîe::::
%eeveosJeeb®³ee ieerleeLe&efveªHeCee®es efJeµes<elJe
³ee efJeJes®eveeJeªve efpe%eemetbme DeJeiele nesF&} keÀer ieerles®es efveªHeCe
keÀjle Demelee %eeveosJe melele mebHetCe& ieerlee®e DeeHeuîee [esȳeebmeceesj
þsJeleele. YeieJebleeb®³ee GHeosµee®es met$e meelel³eeves l³eeb®³ee vepejsmeceesj
Demeles. meJe&meeceev³eebme ieerleeLe& veerì mecepeeJee ³ee leUceUerHeesìer les
JeejbJeej leer®e leer®e ieesä ve kebÀìeUlee JesUesJesUer JesieJesieȳee meboYee&le
Hegve:Hegve: ceeb[C³eeme keÀOeerner efye®ekeÀle veenerle.
keÀener efJe®eejJebleebvee ³eele Hegve©ÊeÀer®ee oes<e keÀoeef®ele efomes}. HeCe
lemee oes<e %eevesµeeb®³ee Heojer Iee}Ces cnCepes %eeveosJeeb®ee ns ieerleeefveªHeCe
keÀjC³eeceeie®ee GÎsµe DeeefCe l³eebvee p³eeb®ee Deefle keÀUJeUe Deens, les
meeceev³e peve Je l³eeb®es HeejceeefLe&keÀ keÀuîeeCe DeeHeuîee vepejsDee[
keÀjC³eemeejKes þjs}! lemes®e Jemlegle: ieerleelejer SkeÀ®e SkeÀ ieesä
Hegve:Hegve: JesieJesieȳee ÒekeÀejs meebiele veener keÀe!
³eesieoe Þeer%eeveséejer
ieerles®ee GÎsµe Þeerke=À<Ceeb®ee meeOee meesHee GHeosµe meeceev³e ceeCemee®³ee
ceveeJej HetCe&HeCes efyebyeJeCes ne Demeuîeeves ieerles}e pemee Hegve©efÊeÀoes<e oslee
³esle veener, lemee®e lees %eeveosJeer}ener oslee ³esle veener. ieerleekeÀejeb®ee ne
GÎsµe, ieerlesleer} GHeosµee®ee keWÀêefyebot Je ieerles®³ee HeefjIee®eer J³eeHleer,
ieerles®es leÊJe%eeve Je les Òel³e#e DevegYeJeC³ee®ee ³eesie ³eeb®es Devegµeer}ve
keÀjle %eeveosJeebveer keÀe³e cnì}s Deens, eflekeÀ[s efpe%eemetbveer }#e ÐeeJes.
%eevesµe Demes cnCeleele:
leQ ceneefme×eblee®ee DeebJeekeÀe~ efme×evlekeÀ#ee DeveskeÀe~
efYe[Tefve DeejbYeg osKee~ oeefJeleg Demes~~18-1242~~
SLe DeefJeÐeeveeµeg ns mLe}~ lesCeW cees#eesHeeoeve ns HeÀ}~
³ee oesneR kesÀJe}~ meeOeve %eeve~~1243~~
ns Fleg}Wef®e veevee Hejer~ efveªefHe}W ûebLeefJemleejeR~
leQ Deeleeb oesneR De#ejeR~ DevegJeeoeJeW~~1244~~
%eeveséejerle pees ceneefme×eble ieerleeLe& cnCetve ÒeefleHeeefo}e Deens,
l³eeDebleie&le DeveskeÀ efme×eble Je GHeefme×ebleeb®³ee keÀ#ee Deensle. ne
ceneefme×eble cnCepes ieerleeLe& ns pej SkeÀ DeHeefjefcele J³eemee®es Jele&gU
mecepe}s lej Flej efme×eble Je GHeefme×eble ner l³eeleer} íesìîee ceesþîee
Heefjefceleer®eer DeveskeÀ Jele&gUs mecepe}er Heeefnpesle. DeefJeÐes®ee veeµe ne ³ee
ceneefme×eblee®ee GÎsµe mecepe}e Heeefnpes Je cees#eÒeeHleer ns l³ee®es HeÀU
mecepeeJes. ³ee oesvner meeO³eebmeeþer %eeve ns®e kesÀJeU SkeÀcee$e meeOeve
Deens. ne®e lees ceneefme×eble!!
ÒemebieesHeeÊe lemes®e JesieJesieȳee efveefceÊeebveer mebHetCe& %eeveséejerletve
Þeer%eeveosJe ns®e DeveskeÀ ÒekeÀejs ÒeefleHeeefoleele, Demes Jejer} DeesJ³eebÜejs
l³eebveer mHe<ì kesÀ}s Deens. ieerleeoµe&veeleer} GHeHeʳee, meceerkeÀjCes, ³egÊe̳ee
Je GHee³e ³eeb®ee mec³ekeÀ efJe®eej keÀªve, ³ee oµe&veeves ÒeeHle nesCeejs HeÀ}
meeOekeÀebvee menpe ®egbefyelee ³eeJes, cnCetve ner meeOekeÀeb®eer ceeG}er l³eeb®³ee
³eesi³e Demes %eeveece=lee®es Ieeme keÀªve l³eeb®³ee cegKeer YejJeles; ns®e ceveesjce
oµe&ve DeeHeCeebme JeejbJeej meJe&$e %eeveséejerYej efomeles!!!
Hebef[leeb®³ee (Scholars of Philosophic Thought)
Yee<esle cnCee³e®es lej ieerleeLee&®es efJeµ}s<eCe (Analysis), Hejer#eCe
(Examination) Je mecevJe³eve (Synthesis) ³ee %eeveef¬eÀ³ee
Fleke̳ee menpeHeCes, meceLe&HeCes Je meeceev³e peveeb®³ee He®eveer He[leer}
Deµee mecebpemeHeCes neleeUCeejer De}ewefkeÀkeÀ efJeYetleer kesÀJeU %eeveosJe®e
Demet µekeÀleele.
met%e les De%e meJe& peerJeebvee ieerleeLe& mHeä keÀªve oeKeJeCes ns pej
%eeveosJeeb®es GefÎä mecepe}s, lej l³ee®³ee Hetleeameeþer l³eebveer ieerlee Je
lelmeyebOeer DeveskeÀeveskeÀ Oece&ûebLe, Jeso-µeem$es-HegjeCes- mce=efleJee*dce³e
Je ³eebJej®³ee ìerkeÀe DeeefCe Yee<³es; ÒekeÀjCeûebLe, oerefHekeÀe F.ef}efKele
j®evee; ceewefKekeÀ Jee*dce³e Je DeeK³eeef³ekeÀe, oblekeÀLee; Flej
celeeveg³ee³eeb®es Je ÒecegKe JewefokeÀ Je DeJewefokeÀ HejbHejebµeer mebyebefOele
DemeCeeN³eeb®es efme×eble, ûebLe Je efJe®eejÒeCeeu³ee; ieerles®³ee cegK³e
³eesiemeeOevee-1
153 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
ÒeefleHeeovee®ee efJe<e³e pees ³eesie Je ³eesieµeem$e l³eemebyebOeer®eer meJe&
mew×ebelf ekeÀ Je Òe³eeseif ekeÀ DevegYetelf eHetCe& ceeefnleer: mJele:®e efoJ³e efme׳eesieer
Demeuîeeves ³eesieµeem$eemebyebOeer DeveefOekeÀejer Jee keÀceer DeefOekeÀejer
J³eÊeÀeRme keÌJeef®ele®e %eele Demet µekeÀCeejs DeefOeke=Àle %eeve Je efJe%eeve;
veeLemebÒeoe³e, l³ee®es leÊJe%eeve Je veeLeeb®eer ³eesieÒeCee}er; mJele:®e
Þeerke=À<Cece³e Pee}s}s Demeuîeeves YeieJebleeb®³ee efoJ³eeefleefoJ³e
HetCe&Heg©<eesÊece Þeerke=À<Ce DeJeleeje®es Deblejbie jnm³e; YeÊeÀ, %eeveer Je
³eesieer Demee Glke=Àä ef$eJesCeermebiece ÒekeÀìJeCeejer DeÒeces³e meJe¥keÀ<e
efme×Òe%ee; mJeleb$e keÀuHeveeµeÊeÀer Je yegef×efJe}eme; DeeHeuîee
Deble³ee&ceer®eer meJe& peerJeeb®es keÀu³eeCe keÀª Feq®íCeejer keÀ©Ceece³e mepeie
ef®e®íÊeÀer; mJele:me ÒeeHle Pee}s}s ye´ïe%eeve Je ye´ïeefJeÐee;
meJe&%eele=lJe Je meJe&YeeJeeefOeÿele=lJe ³eebÜejs ÒeeHle nesCeejer
YeieJeowée³e&met®ekeÀ ³eµe, Þeer, keÀerleea, Deewoe³e&ÒeYe=leer <eìdiegCemebHele;
³eesi³eebme ÒeeHle nesCeeN³ee efJeYetelf e (efme×er) Je ÒeecegK³eeves Deäceneefme×er;
DeeefoveeLeebHeemetve ÒeJeeefnle Pee}s}er Je ÞeerefveJe=efÊeveeLeeb®³ee ke=ÀHesves
ÒeeHle Pee}s}er ieg©HejbHejesHeefoä mebÒeoe³ee®eer ie²es$eer; meÃgª Je
mebleeb®ee DeeµeerJee&o :: ³ee meJe& meeOevemebHeÊeer®ee efJeéee®³ee Feflenemeele
³egieeveg³egieele keÌJeef®ele®e Ie[tve ³esCeeje DeYetleHetJe& efJeµee} cenemebiece
keÀªve DeeHe}s Je DeeHeuîee meÃgªb®es ns GefÎä - ns peerJeveO³es³e HetCe&
kesÀ}s Deens: SJe{s®e veJns lej meeceev³eeleuîee meeceev³e ceveg<³eememeg×e
lees ieerleeLe& He®eveer He[C³eeme GHekeÀejkeÀ þjCeeje mekeÀU peerJecee$eebme
DeeµeerJee&oªHe Demee ne %eeveosJeer veecekeÀ SkeÀceskeeefÜleer³e ÒeemeeefokeÀ
ûebLejepeeefOejepe efvecee&Ce keÀjC³ee®es Þes³e SkeÀcee$e Þeer%eeveosJeebvee®e
ÐeeJes }eieles!!! Demees.
Deepe&Jeeoer }#eCes::::
5)Deepe&Je
Deelee Deepe&Je ner %eeveiegCemebHeoe DeJe}esketÀ. Deepe&Jee®es efveªHeCe
keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
...Deelee Hejerme Deepe&Jee~ ªHe keÀªb~~13-353~~
leNneR Deepe&Je leQ SsmeW~ ÒeeCeeb®es meewpev³e pewmeW~
DeeJe[W les³eebner oes<eW~ SkeÀe®eW ieeb~~354~~
keÀeb leeW[ Heentefve ÒekeÀeµeg~ ve keÀjer pesJeeR ®eb[ebµeg~
peieeb SkeÀef®e DeJekeÀeµeg~ DeekeÀeµe pewmeW~~355~~
lewmeW pes³ee®eW ceve~ ceeCemeeÒeefle Deeve Deeve~
veJns DeeefCe Jele&ve~ SsmeW HeQ leQ~~357~~
peQ peieef®e mevees}Ke~ peieWmeeR pegveer mees³ejerkeÀ~
DeeHeHej ns YeeKe~ peeCeCes veener~~357~~
’®eebieuîee DeeefCe JeeF&ì, megä DeeefCe ogä, DeeJe[l³ee Jee veeJe[l³ee
Deµee meJe& ÒeeC³eebµeer lees meejK³ee®e meewpev³eeves Jeeielees - pemes ÒeeCe
Òel³eskeÀ ÒeeC³eeµeer meceyeg×erves Jeeieleele lemes®e! met³e& pemee megªHe leµee®e
kegÀªHe ®esnN³eebJej meejKee®e ÒekeÀeµe Hee[lees efkebÀJee meJe& peieleeme Je
l³eeleer} ³e®®e³eeJele ÒeeefCecee$eebme Jee Jemlegpeeleeme p³eeÒeceeCes DeekeÀeµe
³eesieoe Þeer%eeveséejer 154
SkeÀe®e DeJekeÀeµeele J³eeHetve Demeles; l³ee®eÒeceeCes Deepe&Jee®es cetelf e&ceble ªHe®e
Deme}s}e lees Heg©<e meJe& ceveg<³ecee$eebµeer meceeve®e JeeieCetkeÀ þsJelees Je
l³ee®eer Òel³eskeÀ ceveg<³eeÒele SkeÀ®e meÓeJevee Demeles - leer cnCepes Deepe&JeHetCe&
meewpev³ee®eer! mecemle peielepeeleebµeer l³ee®eer cew$eer Demeles; l³eeb®³eeµeer
l³ee®eer peCet keÀener pegveer mees³ejerkeÀ Demeles. cnCetve DeeHe}e Je HejkeÀe
Demee YesoYeeJe l³ee®³eeHeeµeer vemelees.“
Ye}lesCeWmeeRner ces}g~ HeeefCe³ee Ssmee {e}g~
keÀJeCesefJeKeeR Dee[}g~ vesIes ef®eÊe~~13-358~~
Jeeefj³ee®eer OeebJe~ lewmeW mej} YeeJe~
µebkeÀe DeeefCe nebJe~ veener pes³eeb~~359~~
cee³esHeg{eb yee}keÀeb~ efjIeleeb ve He[s DeeJeekeÀe~
lewmeW ceve osleeb }eskeÀeb~ vee}esef®e pees~~360~~
’Heeveer lesje jbie kewÀmee! efpemeceW efce}eDees Jewmee! “ Deµeer efnboerle
cnCe Deens. ’HeeCeer pemes keÀesCel³eener êeJeele DeeHe}e JesieUsHeCee ve þsJelee
efcemeUtve peeles, l³ee®eÒeceeCes l³ee ceveg<³ee®³ee ef®eÊeele keÀesCeeneryeÎ} efJekeÀuHe
vemelees. lees meJe& }eskeÀele menpe mecejme nesTve jenlees-pemee keÀener
l³eeb®³eele}e®e SkeÀ! Jeeje Jeent }eie}e keÀer pemee SkeÀe JesUer SkeÀ®e
efoµee Oejlees, efleleke̳ee®e mejUHeCee®es l³ee Deepe&Jeer Heg©<ee®es JeeieCes Demeles.
neJejsHeCee Je µebkesÀKeesjHeCee Deµee JeekeÀ[îee ceveesJe=ÊeeRvee l³ee®³eepeJeU
Leeje®e vemelees. ceelesmeceesj GIe[sJs eeIe[s ³esleebvee yee}keÀ pemes mebkeÀes®ele
veener, l³ee®eÒeceeCes lees ceveg<³e }eskeÀebmece#e DeeHeuîee ceveeleer} ieg¿e
iees<ìermeg×e efveJ³ee&pe Deble:keÀjCeeves meebielees.“
HeÀebkeÀef}³eeb FbefoJejeb~ HeefjJee© veeneR OevegOe&je~
lewmee keÀeveekeÀesHeje~ vesCeW peerJe~~13-361~~
®eesKee}HeCe jlvee®eW~ jlveeJejer efkeÀjCee®eW~
lewmeW Heg{eb ceve pes³ee®eW~ keÀjCeW HeeþeR~~362~~
’p³eeÒeceeCes Gce}}s}s keÀce}Heg<He DeeHe}e Heefjce} }HeJetve þsJet
µekeÀle veener, l³eeÒeceeCes l³ee meppevee}e mJele:®³ee Deble:keÀjCeeleer}
YeeJe }HeJelee ³esle veenerle. jlveeJeªve HejeJeefle&le nesCeejs efkeÀjCe pemes
l³ee jlvee®³ee lespeeqmJeles®eer HeejKe keÀªve osleele; l³eeÒeceeCes l³ee meppeve
ie=nmLee®eer ke=Àl³es l³ee®³ee efvece&U cevee®es cetuîeebkeÀve keÀªve oeKeJeleele.“
Dee}es®etb pees vesCeW~ DevegYeJeef®e peesieeJeCeW~
OejeR ceeskeÀ}eR Deble:keÀjCeW~ veJnse®f e pes³eeb~~13-363~~
efoþer veesns efceCeOeer~ yees}CeW veeneR mebefoiOeeR~
keÀJeCeWmeeR nerveyeg×er~ jeneefìpes vee~~364~~
’lees keÀesCeleener mebkeÀuHe keÀjle veener; meJe&oe DeelceevegYeJeer efveceive
Demelees; lemes®e l³ee®³ee Deble:keÀjCeJe=Êeer meJe&Lee Hejceelc³eeme DeefHe&}us îee
Demeuîeeves l³ee Flej keÀesCel³eener efJe<e³eesceeAveer ef}Hle nesle veenerle Je ne
efJe<e³e mees[, lees Oej, Deµeer l³ee®³ee ef®eÊee®eer ®e}efye®e} nesle veener.
l³ee®eer ¢äer efve<keÀHeì Demeles. l³ee®es mebYee<eCe keÀOeerner Dee[JeUCee®es
vemeles. lees keÀesCeener ÒeeC³ee}e leg®í, nerve }sKele veener.“
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1
oeneneR Fbefê³eW Òeebpe}W~ efveÒeHeb®eW efvece&}W~
Heeb®ener Hee}Je ceeskeÀ}W~ Deeþner Òenj~~13-365~~
Dece=lee®eer Oeej~ lewmeW Gpetb Deblej~
efkebÀyengvee pees ceensj~ ³e³eeb ef®evneb®eW~~366~~
lees Heg©<eg megYeìe~ Deepe&Jee®ee DeebieJeþe~
peeCe lesLesef®e Iejìe~ %eeveW kesÀ}e~~367~~
’ef®eÊeJe=Êeer efve<ÒeHeb®e Peeu³eecegUs l³ee®eer oµeWefê³es l³ee®³ee
Deble:keÀjCeeleer} mejU YeeJe Je efvece&}lJe ÒekeÀì keÀjleele. ef®eÊeele
eqkeÌ}älee vemeuîeeves meJe& keÀe} l³ee®es Heb®eÒeeCe Gpet Jeenleele. efkebÀyengvee
l³ee®es Deble:keÀjCe®e Dece=leOeejsmeejKes Gpet Demeles, cnCee vee! ns megpeeCe
Depe&gvee! ner mekeÀ} ef®eÚs ÒekeÀì keÀjCeeje lees Hegg©<e Deepe&Jee®eer cetleea®e
Demelees. l³ee®³ee®e þe³eer %eeve JeemleJ³e keÀªve jeneles.“
³eeÒeceeCes %eev³eeþe³eer JemeCeeN³ee Deepe&Je ³ee iegCemebHeos®es JeCe&ve
%eeveosJe mebHeVe keÀjleele.De<ìeoµeiegCemebHeÊeer JeCe&ve keÀjleebvee les Òel³eskeÀ
efþkeÀeCeer les les iegCeefveOeeve %eeveer Heg©<eeþe³eer mJe³ebYet®e Demeles, ns mete®f ele
keÀjleele. ³eeJeªve meeOekeÀebmeeþer les Demee SkeÀ yeesOe Òeoefµe&le keÀjleele
keÀer %eeveer Heg©<eeb®es ns iegCe pej keÀesCeer meeOekeÀ meeOeveebleie&le DeeHeuîee
Debieer yeeCeJeC³ee®ee Òe³elve keÀjer}, lej l³ee®eer meeOeveHeLeeJej peªj
GVeleer nesle peeF&}.
efkebÀyengvee yeg×er®ee ceUkeÀìe OegJetve ìeketÀve, keÀce&meec³eoµee ÒeeHle
keÀªve IesTve, ieg©Yesì Ie[efJeC³ee®³ee ¬eÀce³eesie JeeìsJej®³ee ÒeJeemeele
efvel³e yeeUieeJeer }eieCeejer efµeoesjer cnCepes ner DeceeefvelJeeefoÒeYe=leer
Deäeoµeieg C emeb H ele cnì}s lejer ®ee}s } ! ner ® e ef µ eoes j er
ieg©GHeosµeeveblej pes keÀesJeUs meeb®e %eeve GÂesefOele nesles, lesJne l³ee
keÀesce} %eeveebkegÀje®eer peHeCetkeÀ keÀªve l³ee®eer Jee{ keÀjC³eemeeþer
DeeJeµ³ekeÀ þjles.
6) Dee®ee³eexHeemevee (ieg©YeÊeÀer)
Dee®ee³e& cnCepes Þeeriegª! l³eeb®eer GHeemevee keÀjC³ee®es mebHetCe& jnm³e
Þeer%eeveosJeebveer lesjeJ³ee DeO³ee³ee®³ee efveefceÊeeves ÒekeÀì kesÀ}s Deens. lemes
l³eebveer %eeveséejer, Dece=leevegYeJe Je ®eebieosJeHeemeäer ³ee ûebLeeblejer,
lemes®e ÞeerefveJe=efÊeveeLeeb®³ee mlegefleHej Deµee ieg©efveoxµeHej keÀener
DeYebieebletvener Þeeriegª®b es $eÝCe Je l³eeb®es ceefnceeve nele®es keÀener ve jeKelee
ÒekeÀì kesÀ}s®e Deens; DeeefCe lesner Fleke̳ee HejesHejerves keÀer l³eeb®³ee
Þeeriegªyb eÎ}®³ee mecemle YeeJeYeeJeveeb®es ceveesjce Òeefleefyebye ÒekeÀìJeCeejs ns
meeefnl³e cnCepes peCet efye}esjer Deejµeebveer efveefce&}s}e efµeµecene}®e!
Þeeriegª -meÃgª ne µeyo®e %eeveosJeebvee SkeÀe De}ewekf eÀkeÀ DeJekeÀeµeele
IesTve peelees. l³eeb®eer meJe&ieeceer Òe%ee pesJne ³ee SkeÀe®e efJe<e³eeJej keWÀefêle
nesles, lesJne lej De}bkeÀeefjkeÀ meeefnl³eefveefce&leer keÀjCeeN³ee ³ee Yee<eeÒeYet®ee
Deble:keÀjCemeeiej ieg©ªHeer ®ebêc³eeme Heentve G®ebyeUtve ³eslees Je Þeeriegª®ee
ceefncee efkeÀleer meebiet Je keÀmee meebiet, ³ee®es l³eebvee Yeevener jenle veener ³ee®eer
mHeä keÀyeg}er l³eebveer %eeveséejerle peeieespeeie efo}er Deens.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 155
ieg©efve<þe ³ee mebHetCe& efJe<e³ee®es DeJe}eskeÀve DeeefCe lesjeJ³ee
DeO³ee³eeleer}’Deeleeb ³e³eeJejer~ ieg©YeÊeÀer®eer Hejer~meebiees ieeb DeJeOeejer~
®elegjveeLee~~13-368~~“ ³ee DeesJeerHeemetve les’Heefj lees yees}g
GHemeeneJee~ DeeefCe Jees}ies DeJeme© os³eeJee~ Deeleeb cnCesve peer
yejJee~ ûebLeeLe&gef®e~~13-459~~“ ³ee keÀyeg}er®³ee DeesJeerHe³e¥le®³ee
GC³eeHegN³ee 90-92 DeesJ³eeletve efJeµes<e efJemleejHetJe&keÀ kesÀ}s}s ieg©YeÊeÀer
Jee Dee®ee³eexHeemeves®es meefJemlej efJeJes®eve DeeHeCe HetJeea®e DeJe}esefkeÀ}s
Deens.(Gvces<e:2 :DeelceªHee meÃgª - He=.¬eÀ. 55 les60)
Deµee jerleerves Þeerke=À<Ceeb®³ee’Dee®ee³eexHeemeveced“ (De.13µ}eskeÀ 7)
³ee GÊeÀerJej Þeer%eeveséejebveer keÀeseìf keÀesìer met³ee¥®ee ÒekeÀeµe ìekeÀ}e Deens.
efkebÀyengvee Þeerieerles®³ee mebÒeoe³eemeboYee&le ne µeyo efkeÀleer cenÊJee®ee Deens,
ns jnm³e®e peCet l³eebveer DeeHeuîeeHe³e¥le %eeveséejer®³ee meceûe ûebLej®evesÜejs
DeeefCe DeeHeu³ee ieg©mebÒeoe³ee®³ee GoenjCeeÜejs DeeCetve Heesnes®eJe}s Deens,
cnCee vee!
7) µegef®elJe (HeeefJe$³e)
³eeveblej®³ee keÀener DeesJ³ee’µeew®eced“ ³ee Þeerke=À<CeesÊeÀeryeeyele®³ee
Deensle. µejerj Je Deble:keÀjCe ³eeb®es HeeefJe$³e cnCepes®e yee¿e Je Deble:µeg×er
³eeb®ee yeesOe µeew®eced - µeew®e Jee µege®f elJe ³ee µeyoebveer neslees. Þeer%eeveosJeebveer
kesÀ}s}s efJeJes®eve Heene:
cnCes µegef®elJe ieeb SsmeW~ pes³eeHeemeeR efomeW~
Deebie ceve pewmeW~ keÀeHegje®eW~~13-461~~
keÀeb jlvee®eW o}Jee[W~ lewmeW meyee¿e ®eesKe[W~
Deeble yeensjeR SkeWÀ Hee[W~ met³e&g pewmee~~462~~
yeensjeR keÀcex #eeef}}e~ efYelejeR %eeveW Gpeef}}e~
FneR oesneR Hejer Dee}e~ HeeKee}e SkeÀe~~463~~
Þeerke=À<Ce cnCeleele, ’keÀeHetj pemee Debleyee&¿e OeJe}µegYe´ Demelees,
lemes®e µegef®elJe Debieer DemeCeeN³ee ceveg<³ee®es µejerj (yee¿eebie) Je ceve
(Deblejbie) ner oesvnerner HeefJe$e Je µeg× Demeleele. peµeer jlvee®eer oerHleer
l³ee®³ee Deele Je yeensj oesvnerkeÀ[s HeÀekeÀles; efkebÀJee met³e& pemee Deblejerner Je
yeensªvener ÒekeÀeµece³e Demelees; l³ee®eÒeceeCes efJeefnle keÀcex Hejceelc³eeÒeerl³eLe&
kesÀuîeecegUs l³ee ceveg<³ee®es µejerj cnCepes keÀceXefê³es Je %eeveWefê³es ³eeb®ee
yeefnjbiemebIeele vee[erµeg×er Peeuîeeves HetCe&le³ee µeg× neslees Je Deblejer
%eeveGpejer®eer oerHleer HeÀekeÀuîeeves ceve, ef®eÊe, Deble:keÀjCe Je yeg×er ³ee
met#ce Deblejbie mebIeelee®eerner µeg×er nesTve l³eebvee ÒeYegke=ÀHesves HeeefJe$³e
ÒeeHle nesles.“
ce=efÊekeÀe DeeefCe pe}W~ yee¿e SCeW ces}W~
efvece&}g nesSb yees}W~ Jesoe®esefve~~13-464~~
’µeem$ee%esvegmeej osne®eer yeefnjbie µeg×er ce=efÊekeÀe Je peU ³eeb®³ee
JeeHejeves nesles Je Deblejbie (ceve, yeg×er, ef®eÊe Je Deble:keÀjCe) Þegefle
(JesoJeeCeer) SsketÀve efvece&U nesles“-Demeener µeg×er®ee SkeÀ ÒekeÀej %eeveosJe
³esLes meebieleele.
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
Ye}lesLe yeg×er ye}eR~ jpeW Deeefjmee Gpe}eR~
meeQoCeer HesÀ[er efLeie}er~ Jem$eebef®e³eeb~~13-465~~
efkebÀyengvee F³eeHejer~ yee¿e ®eesKe DeJeOeejeR~
DeeefCe %eeveoerHeg DeblejeR~cnCeewefve µeg×~~466~~
’p³eeÒeceeCes ceveg<³e jebieesUer (jpe:keÀCe) JeeHeªve Deejmee mJe®í
keÀjlees; efkebÀJee yeensªve keÀeUHeì Je yes{ye efomeCeejs Hejìe®³ee YeÆer®es
Yeeb[s l³ee®³eeKee}er Deeb®e }eJeuîeeJej Deeleer} YeÆer®³ee keÀHe[îeebJej®ee
ceU Je [eie mJe®í keÀjles; l³ee®eÒeceeCes yeg×er®ee ³eesi³e JeeHej keÀªve
Òeke=Àleerµeer mebyebefOele keÀcex®e HeCe leer ³egÊeÀerves kesÀuîeeves Je %eeveeiveerves
Deblejbie GpeUtve ìekeÀuîeeves lees ceveg<³e Debleyee&¿e µeg× Je HeefJe$e neslees.“
mebv³eeme cnCepes keÀe³e
³ee DeesJ³eeletve %eeveosJe keÀcex ve ìekeÀC³ee®ee - mebv³eemeûenCee®³ee
Devegef®ele ceeiee&ves keÀce&mebv³eeme meeO³e keÀjC³ee®ee efve<HeÀU Òe³elve ve
keÀjC³ee®ee - YeieJebleeb®ee efJe®eej Hegve½e mete®f ele keÀjleele. DeejµeeJej®ee
ceU pemee jebieesUer cnCepes SkeÀ ÒekeÀej®eer OetU JeeHeªve®e otj kesÀ}e
peelees, l³ee®eÒeceeCes Òeke=Àleer®³ee #es$eele jentvener Òeke=Àefleefve³eesepf ele keÀcex®e
³eesie³egÊeÀerves kesÀuîeeves ceveg<³eeme menpe®e %eeveªHeer DeejµeeJej yeme}s}s
Òeke=Àleer®es ÒeJe=ÊeerªHeer jpe:keÀCe otj keÀjlee ³esleele, Demee DeefYeÒee³e ³esLes Deens.
lemes®e keÀcex keÀjCes pejer yegef×ÒeeceeC³eJeeoer mebv³eeµeeb®³ee
¢efäkeÀesveeletve ieebJe{U Jee Deesye[Oeesye[ Jeeì}s, lejer Hejìe®es
Deesye[Oeesye[ Je keÀeUskegÀÆ keÀepeUerves ceeKe}s}s YeÆer®es Yeeb[s pemes
keÀHe[îeebJej®es [eie Je ceU veenermee keÀjles; leµeer®e leer keÀcex ³eesi³e ³egÊeÀerves
cnCepes HejceséejeÒeerl³eLe& Je HeÀ}ekeÀeb#eejefnle nesTve kesÀu³eeves Keje
keÀce&mebv³eeme³eesie ÒeeHle keÀªve osleele ne Þeerke=À<Ceeb®ee DeefYeÒee³e
Þeer%eeveosJeebveer ³esLes jespe®³ee J³eJenejeleer} oesve meceHe&keÀ ¢äeble osTve
Þeesl³eeb®³ee ceveeJej ³eLeeLe& efyebyeJe}e Deens.
efJeÜeve cnCeleele keÀer Þeerceod DeeÐe µebkeÀje®ee³e&YeeieJeleebveer l³eeb®³ee
ieerleeYee<³eele ®elegLee&Þecee®eer DeLee&le mebv³eemeeÞecee®eer Ye}eJeCeer kesÀ}s}er
Deens. cee.}es.efìUkeÀeb®ee efkebÀyengvee ³ee®emebyebOeer ceesþe Dee#esHe neslee Je
l³ee®ekeÀjlee l³eeb®³ee ieerleejnm³e ³ee ûebLee®eer GYeejCeer Pee}er nesleer.
’Yee<³ekeÀejebleQQ Jeeì Hegmeleg“ ³ee %eeveosJeerleer} DeesJeer®eer mebieleer }eJeleebvee
yeN³ee®e efJeÜeveebveer les Yee<³ekeÀej cnCepes µebkeÀje®ee³e&®e nesle, Demes Deeûeneves
ÒeefleHeeefo}s Demeu³ee®es peeCekeÀej cnCeleele.
Deelee DeeHeCe %eeveséejerleer} p³ee DeesJ³ee DeY³eemele Deenesle,
l³eeb®³eeJeªve mHeä®e efometve ³esles keÀer %eeveosJeebveer ®elegLee&Þecee®eer DeLee&le
meeceev³e peve p³ee}e mebv³eeme cnCeleele Je pees HeefjJe´epekeÀeJemLee,
ob[OeejCee F.efJeOeeRveer cebef[le Deens, l³eemebyebOeer Del³eble ÒeefleketÀ} cele
³esLes J³eÊeÀ kesÀ}s Deens. ³ee®ee®e DeLe& ’Yee<³ekeÀejeleQ Jeeì Hegmeleg“ceOe}s
les Yee<³ekeÀej Dee®ee³e& µebkeÀjYeeieJele vemeues Heeefnpesle! DeeefCe
³eesieoe Þeer%eeveséejer 156 Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1

pej keÀe %eeveosJe meebieleele leµeer meeOekeÀe®eer Kejer mebv³emleJe=Êeer Pee}er®e les Peeuîee®eer }#eCes keÀesCeleer, leer Heene:
lej l³ee}e l³ee yee¿e osKeeJ³ee®eer - ®elegLee&Þeceer ob[, keÀceb[}t®eer Deve ³e³ee}eieeR yee¿e efJeYeeieg~ keÀcex Oegle}e ®eebieg~
HeefjJe´epekeÀeJemLes®eer keÀe³e peªj! DeeefCe %eeveW HesÀef[}e Jebieg~ DeblejeR®ee~~13-473~~
%eeveosJeeb®es ³ee mebyebOeele}s ns meJe& efJe®eej cnCetve®e cegÎece }#e ’yee¿eefJeYeeie cnCepes oµeWeêf ³es, Heb®eÒeeCe, Je µejerjmLe veeef[mecetn
osC³ee³eesi³e®e Deensle. ³eeb®es µege×
f keÀjCe keÀce&³eesiee®³ee Dee®ejCeeves - efJeefnle keÀcex F&éejeÒeerl³eLe&
efJeHeÀ} mebv³eeme Je HeÀ} F&éejeHe&Ce keÀjC³ee®³ee ¬eÀce³eesieceeiee¥leie&le®³ee meeOeveÒeCee}erves
ne mebv³eemeefJe<e³ekeÀ DeefYeÒee³e®e mHeä keÀjle les Heg{s cnCeleele: nesles. lemes®e ceve-ef®eÊe-yeg×er-Deble:keÀjCe-DenbkeÀej ³ee met#ceefJeYeeiee®eer
SjJeeR leNneR Heeb[gmeglee~ Deebleg µeg× vemeleeb~ µeg×er l³ee®³eeJej Dee}suîee De%eeveeJejCee®³ee efvejmeveeves - leceesce³e
yeesnjer keÀce& lees leÊJeleeb~ efJeìbyeg ieeb~~13-467~~ DeefJeÐeeªHe Òeke=ÀeflemJeªHe yebOevee®³ee efveJe=Êeerves - %eeveeves nesles.“
’ns Heeb[gHeg$ee! yee¿ele: mebv³eeme mJeerkeÀeªve keÀcex peeUC³ee®ee µeg× meÊJeiegCee®ee HeefjHees<e
Òe³elve keÀªve vew<keÀc³e&efme×er ÒeeHle keÀª HeenCeejs l³ee keÀce&ÒeJe=Êeer®ee lesLe Debleyee&¿e ies}W~ efvece&}lJe SkeÀ peene}W~
cegUeletve®e veeµe keÀª ve µekeÀuîeeves Deble:µeg×er efceUJet µekeÀC³eeme efkebÀyengvee mej}W~ µegef®elJeef®e~~13-474~~
kesÀJeU DemeceLe& Demeleele, Demes®e veJns lej keÀcex ve keÀjC³ee®es cnCeewefve meÓeJe peerJeieleg~ yeensjeR efomeW HeÀebkeÀleg~
{eW i e Peeuîeeves keÀce& m eb v ³eemeceeiee& ® eer Deµee ÒekeÀejs Iees j peQ mHeÀefìkeÀie=neR®es [es}leg~ oerHeg pewmeW~~475~~
efJeìbyevee®e keÀjleele.“ ’Demes Deeblej Je yee¿e ³ee oesvner ÒekeÀejeb®es µege×f meec³e Pee}s cnCepes
ce=le peNnerb µe=bieeefj}e~ iee{Je leerLeeA veneefCe}e~ l³eeb®³eele keÀener®e Yeso Gjle veener. ceveg<³e meJe&Lee efvece&U neslees. l³eeveblej
keÀìg ogefOe³eeb ceeefKe}e~ ieg}W pewmee~~13-468~~ Gjles les kesÀJeU SkeÀmebOe µegef®elJe®e! ³ee DeJemLesle SkeÀe µeg×
Jeesme ie=neR leesjCe yeebefOe}W~ keÀeb GHeJeemeeR DeVes ef}befHe}W~ meÊJeiegCee®ee®e kesÀJeU HeefjHees<e neslees Je lees l³ee®³ee osn Je Deble³ee&ceeletve
kegbÀketÀ meWotj kesÀ}W~ keÀeblenerveW~~469~~ mHeÀefìkeÀe®³ee efoJ³eeDeeletve ÒekeÀìCeeN³ee ÒekeÀeµe}njeRÒeceeCes
keÀ}me ef{cee®eW HeeskeÀ}~ pe}es Jejer}W Pe}e}~ DeeboesUleebvee efomelees!“
keÀe³e keÀªb efJeef®e$e HeÀ}~ Deebleg µesCe~~470~~ Keje mebv³eeme
’ce=le µejerj µe=ib eejeJes; GefkeÀj[e HegÀb keÀCeeN³ee ieo&Yee}e leerLe&pe}eves Deelee Keje mebv³eeme cnCepes keÀe³e les %eeveosJeeb®³ee µeyoele SskeÀe:
mveeve Iee}eJes Je l³eeves Hejle GefkeÀj[îeeJej }esUtve IeeCe JneJes; keÀ[t efJekeÀuHe pesCes pesCeW GHepes~ veeefLe}eR efJeke=Àefle efveHeÀpes~
YeesHeUe l³ee®ee keÀ[gHeCee Iee}JeC³eemeeþer iegUeves ®eesHe[eJee; Deesmee[ DeÒeJe=Êeer®eeR yeerpeW~ DebkegÀj Iesleer~~13-476~~
Ieje®³ee ÒeJesµeÜejer cebie} leesjCe yeebOeeJes; GHeeµeer le[HeÀ[CeeN³ee ceeCemee}e leQ DeeF&keWÀ DeLeJee YesìW~ Heefj ceveeR keÀeF¥ef®e vegceìW~
DeVe Kee³e}e ve Iee}lee les l³ee®³ee DebieeJej LeeHeeJes; HeefleefJenerve m$eerves cesIejbieW ve keÀeìs~ J³eesce pewmeW~~477~~
meewYeei³eef®eÚs u³eeJeerle; ngyesntye HeÀUemeejKes efomeCeejs HeCe Deele µesCe ’p³ee p³ee ³eesieeves ceveele efJekeÀuHe efvecee&Ce nesTve DeefJeke=Àle ceve
Yej}s}s HeÀUe®es KesUCes keÀjeJes; efkeÀbyengvee Deele YejerJe meesves veme}suîee, efJeke=Àle nesT µekeÀles; p³ee ieesäeRcegUs Hejceelc³eele ef®eÊe }eJeC³eeme
oie[e®³ee efkebÀJee efHeleUs®³ee HeeskeÀU keÀUmeeJej meesvesjer ceg}ecee HeÀemetve yeeOee GlHeVe nesles; Deµeeb®³ee oµe&veeves Jee ÞeJeCeeves l³ee®³ee ceveeJej keÀenerner
ke=Àef$ece PeUeUer DeeCeeJeer; ns meJe& pemes yee<keÀUHeCee®es ®eeUs nesleer},
HeefjCeece nesle veener. cesIe keÀeUskegÀÆ pejer Deme}s lejer l³eeb®³eecegUs DeekeÀeµe
l³ee®eÒeceeCes JejJej mebv³eeme keÀª HeenCeeN³ee®es ceveesjLe nesle.“
lewmeW keÀce& Jeefjef®e}W keÀ[eb~ ve mejs Leesj cees}W kegÀ[e~
keÀener [eieeUle veener , l³ee®eÒeceeCes l³ee peer J evceg Ê eÀeme
veJns ceefojs®eeb Ie[e~ HeefJe$e ieebieW~~13-471~ Fbeêf ³eeb®³eemebyebOeecegUs pejer Deieoer HejekeÀesìer®es efJe<e³eesHeYeesie Ie[}s, lejer
’p³eeÒeceeCes kegÀ[ekeÀ®eN³ee}e cees}eves efJekeÀlee ³esle vemeles; Jee ceefojsves l³ee efJekeÀejer Fbefê³eesHeYeesieeb®ee l³ee®³eeJej keÀener®e HeefjCeece
Yej}s}e Ie[e l³ee®³eeJej HeefJe$e iebieepe} efµebHe[u³eeves HeefJe$e nesT nesle veener.“
µekeÀle veener; l³ee®eÒeceeCes ³eesie³egÊeÀer ve meeOelee efveJJeU JejJej®ee SNnJeeR Fbefê³eeb®esefve ces}W~ efJe<e³eebJejeR leNneR }es}W~
keÀce&mebv³eeme keÀjC³ee®ee Òe³elve meHeÀ} nesT µekeÀle veener.“ Heefj efJekeÀeje®esefve efJeìe}W ~
cnCeewevf e DeblejeR %eeve nesDeeJeW~ ceie yee¿e }eYes} mJeYeeJeW~ ef}befHepesef®e vee~~13-478~~
Jejer %eeve keÀcex mebYeJeW~ SsmeW keWÀ pees[s~~13-472~~ Yesìef}³eeb JeeìsJejer~ ®eesKeer DeeefCe ceenejer~
’cnCetve Deble³ee&ceer %eeve JneJes Je DeeHeesDeeHe®e keÀce&mebv³eeme Ie[eJee; lesLe veele}s efle³eeHejer~ jeneìes peeCeW~~479~~
lemes®e keÀce& keÀjleebvee®e %eevener ÒeeHle JneJes; keÀcee¥®ee l³eeie keÀªve veJns! ’p³eeÒeceeCes Jeeì ®ee}leebvee SKeeÐee ye´eïeCe m$eer}e cenejerCe Yesì}er
DeeefCe Deµee jerleerves Debleyee&¿e µeg×er JneJeer.“ lejer l³ee peµee SkeÀceskeÀeRvee mHeefµe&lener veenerle, l³ee®eÒeceeCes osn³ee$ee

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer
Ie[leebvee Je efJe<e³eYeesieeb®ee J³eeHeej Ie[le Demeleebveemeg×e l³ee Heg©<ee®³ee
Deble:keÀjCeeme les efJe<e³e mHeµe& keÀjle veenerle, Deµeer l³ee®eer
Jele&CetkeÀ Demeles. “
keÀeb HeefleHeg$eebleQ Deeef}bieeR~ SkeÀef®e leQ le©Ceebieer~
lesLe Heg$eYeeJee®eeb DeebieeR~ ve }iese®f e keÀece~~13-480~~
lewmes Ëo³e ®eesKe~ mebkeÀuHeefJekeÀuHeeR mevees}Ke~
ke=Àl³eeke=Àl³e efJeµesKe~ HegÀ[W peeCeW~~481~~
HeeefCe³es efnje ve efYepes~ DeeOeCeeR nj}g ve efµepes~
lewmeeR efJekeÀuHepeeleW ve ef}befHepes~ ceveesJe=Êeer~~482~~
les³eeb veebJe µegef®elJeHeCe~ HeeLee& ieeb mebHetCe&~
ns osKeefme lesLe peeCe~ %eeve Deens~~483~~
’le©Ceer pejer HeleerÒeceeCes®e Heg$ee}ener keÀJeìeUle Deme}er, lejer
Heg$eeefJe<e³eer efle}e peµeer keÀeceJeemevee GHepele veener; lemes®e l³ee Heg©<ee®es
Ëo³e pejer mebkeÀuHeefJekeÀuHe peeCele Deme}s, lejer keÀce& keÀesCeles Je DekeÀce&
keÀesCeles ns HetCe&HeCes DeesUKetve Demeles. HeeC³eeves efnje efYepele veener efkebÀJee
GkeÀUl³ee HeeC³eele ìekeÀ}e cnCetve keÀener oie[ efµepele veener.
l³ee®eÒeceeCes l³ee µeg× Heg©<ee®³ee ceveesJe=Êeer keÀOeerner efJekeÀuHeebveer ef}Hle
nesle veenerle. ns HeeLee&! µegef®elJee®eer ner }#eCes pesJne ¢<ìerme He[leer},
lesJne lesLes %eevee®es DeefmlelJe Deens, Demes vekeÌkeÀer mecepe.“
Hele¡e}er, Þeerke=À<Ce Je %eeveosJe
³eeÒeceeCes Þeer%eeveosJeebveer µege®f elJe ³ee ÞeerieesHee}ke=À<Ceeb®³ee mebkeÀuHeves®eer
meceûe GkeÀ} keÀjle Demeleebvee®e Hele¡e}erke=Àle µeew®e ³ee efve³eceeJej
meeOekeÀeb®³ee efnleeLe& ÒekeÀeµe ìekeÀ}e Deens. ³eesieceeiee&®eer Hele¡eef}ke=Àle
met$es mebe#f eHle Deensle. keÀejCe leer yees}vt e®ee}tve met$es®e Deensle. met$ekeÀl³ee&me
met$eeleer} SkeÀ De#ej pejer DeLe& ve yeo}lee keÀceer keÀjlee Dee}s lejer
Heg$epevceeSJe{e Deevebo neslees, Demes cnCeleele.
YeieJeÃerleekeÀl³ee¥me ÞeerieesHee}ke=À<Ceeb®eer efoJ³e JeeCeer efle®³ee
De}ewekf eÀkeÀlesmeeþer YeieJelkeÀe³ee&Le& ûeefLele keÀªve þsJeC³ee®eer F®íe nesleer.
Depe&gve ne vej $eÝ<eeR®ee DeJeleej®e Demeuîeeves l³ee}e Jemlegle: Deiec³e
Demes keÀener®e veJnles. Hejbleg DeJeleejkeÀe³ee&Le& Je }eskeÀebvee G×jC³eemeeþer
Hejce YeeJeeslkeÀì Demee Þeerke=À<Ceepe&gveeb®ee efoJ³e DeelcemebJeeo ÒekeÀì}e.
Hejbleg leesner GC³eeHegN³ee 700 µ}eskeÀele®e ûeefLele kesÀ}e ies}e.
%eeveosJeebveer cee$e ns ceeieer} meJe& GCes HesÀ[C³eemeeþer µeyoeb®eer ke=ÀHeCelee
ve oeKeefJelee, l³eeG}ì µeyomebHeefÊeYeeb[eje®eer cegÊeÀ nmles GOeUCe
keÀªve, meJe& meeOekeÀebmeeþer ³eesieµeem$eer³e meeOevemeeceûeer Kegu³ee efo}eves
ÒekeÀì keÀªve, ÞeerHele¡eef}cegveer, lemes®e ÞeerieesHee}ke=À<Ce ³eeb®es ceveesiele
DeeHeu³eeHeeJeslees meceLe&HeCes DeeCetve Heesnes®eefJe}s Deens, ³eeyeÎ} ke=Àle%elee
J³eÊeÀ keÀjeJeer, lesJe{er Lees[er®e!!
8)mLew³e&
³eeveblej®³ee DeesJ³eebletve %eeveosJe mLew³e&ced ³ee Þeerke=À<Ceebveer JeeKeeCe}su³ee
iegCee®eer GkeÀ} keÀªve meebieleele. ³eesieµeem$ee®³ee efpe%eemetbvee mLew³e&
³eesiemeeOevee-1
157 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
cnì}s keÀer’efmLejmegKeceemeveced~~2-46~~“ ³ee Heele¡e}met$ee®eer Je
l³eeÜejs DeefYeÒesle Deme}su³ee meeOeveeYetle efmLej Deemevee®eer lJeefjle
DeeþJeCe nesCes mJeeYeeefJekeÀ®e Deens. Hejbleg Þeer%eeveosJeebveer meneJ³ee
DeO³ee³eele®e Deemeve [es}Ceejs vemeeJes, ne DeefYeÒee³e ³eeJej J³eÊeÀefJe}s}e
Deens . les J ne l³eeb ® ³ee [es È ³eeb m ecees j ’µeg®eew osµes ÒeefleÿeH³e
efmLejceemeveceelceve:~ veel³egeq®í^leb veeefleveer®eb ®ew}eefpevekegÀµeesÊejced
~~6-10~~“ ne ieerles®ee µ}eskeÀ neslee.
DeHejes#eevegYetleerleer} Deemeve Je mLew³e&
Deelee cee$e les p³ee efmLejles®ee Je lelmebyebefOele Deemevee®ee Hejece<e&
Iesle Deensle, les ³eesieeª{ cegveer®³ee - %eev³ee®³ee meboYee&le Deens.
meenefpekeÀ®e l³eeb®eer ¢äer meeOeveeceeiee&®³ee ÒeejbYeer®³ee yee¿eelkeÀejeR®³ee
ìHH³eebkeÀ[tve Lesì meeOevee®eer Je meeO³ee®eer pesLes KeWJe cnCepes efceþer
He[}er Deens, l³ee GÊegib ee®e} Deµee meeOeves®³ee ces©efµeKejekeÀ[s JeU}er
Deens. ÞeerceoeÐeµebkeÀje®ee³ee¥veer l³eeb®³ee DeHejes#eevegYetelf e ³ee ÒekeÀjCeûebLeele
& kesÀ}s}s DeemevemLew³e& ³ee yeeyeleerle l³eeb®³ee meceeblej efJe®eejmejCeer®es
efveefoä
ÒeleerkeÀ Deens.
Dee®ee³e& cnCeleele:
megKesvewJe YeJesÐeeqmceVepem$eb ye´ïeef®evleveced~
Deemeveb leefÜpeeveer³eeVeslejlmegKeveeµeveced~~112~~
efme×b ³elmeJe&Yetleeefo efJeéeeefOeÿeveceJ³e³eced~
³eeqmceve efme×e: meceeefJeäemleÜw efme×emeveb efJeog:~~
~~113~~DeHe.~~
’p³ee DeJemLesle megKeHetJe&keÀ efvejblej ye´ïeef®ebleve keÀjlee ³esF&},
efle}e®e Deemeve cnCelee ³esF&}; ³eeJ³eefleefjÊeÀ Flej meJe& DeemeveÒekeÀej
cnCepes ye´ïemegKee®ee veeµe keÀjCeejs mecepeeJesle. pes mecemle Yetleeb®es
DeeefokeÀejCe Deens, pes efJeéee®es DeefJeveeµeer DeefOeÿeve Deens Je p³eele®e
efme×peve efmLele Demeleele, l³ee}e®e efme×emeve cnCeleele.“
meeOeves®³ee ÒeeLeefcekeÀ DeJemLesle Deme}su³ee cegceg#etbme Dee®ee³ee¥®eer
ner efJe®eejmejCeer OekeÌkeÀe osCeejer Jeeì}er lejer meeOeves®es iebleJ³emLeeve
mHeä keÀªve oeKeJeCeejer l³eeb®eer ner JeeCeer cnCepes meeOeveeHeLeeJejer}
µelekeÀevegµelekesÀ ceeie&oµe&ve keÀjCeejer oerHeceeef}keÀe®e cnì}er Heeefnpes.
³eeefveefceÊeeves Dee®ee³e& Je %eeveosJe efJe®eejeb®³ee yeeyeleerle SkeÀceskeÀebpeJeU
KejesKej®e efkeÀleer ³esleele, ns %eeveosJeer®³ee Heg{er} DeesJ³eeletve mHeä
efometve ³esles:
DeeefCe efmLejlee meeb®es~ Iej efjiee}er pes³ee®eW~
lees Heg©<e %eevee®eW Dee³eg<³e ieeb~~13-484~~
osn leNneR Jejef®e}erkeÀ[W~ DeeHegef}³ee Hejer efnb[s~
Heefj yewmekeÀe ve cees[s~ ceevemeeR®eer~~13-484~~
JelmeeJeªefve Oesveg®es b~ mvesn jevee ve Je®es~
veJnleer Yeesie meefle³es®eW~ ÒesceYeesie~~486~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
keÀeb }esefYe³eeb otj pee³es~ Heefj peerJe þsJ³eeef®e³eW þe³eW~
lewmee osn ®eef}leeb veJns~ ®e}g ef®eÊeeb~~487~~
’p³ee®³eeþe³eer efmLejlee meb®e}er lees ceneHeg©<e %eevee®³ee Dee³eg<³eªHe
nes³e. lees®e %eevee®es peerJeve neslees. l³ee®ee osn Òeke=ÀleerJeµes keÀenerner keÀce&
keÀjle Demesvee keÀe! HeCe l³ee ceveg<³ee®³ee ceveeme KejsKegjs mLew³e& ÒeeHle
Pee}s}s Demeles. keÀejCe lees meoe ye´ïe}erve Demelees. iee³e peµeer Jeveele
®eje³e}e ies}er lejer efle®es JeemejeJej®es Òesce veenermes nesle veener; efkebÀJee
meleer peeCeeN³ee m$eerves pejer µe=bieej kesÀ}e lejer lees pemee Heleerµeer jceceeCe
nesC³eemeeþer vemelees; }esYeer ceveg<³e keÀesþsner ies}e lejer pemee l³ee®ee peerJe
l³eeves peHetve þsJe}su³ee mebHeÊeerle®e iegble}s}e Demelees; l³eeÒeceeCes l³ee
mLew³e& ÒeeHle Pee}su³ee Heg©<ee®es ef®eÊener keÀcee&vegmeej osn®esäe keÀjle
Demeleebveemeg×e HejceelcemJeªHeer®e De{U Demeles.“
peele³eeb DeYe´emeJeW~ pewmeW DeekeÀeµe ve OeebJeW~
Ye´ceCe®e¬eÀeR ve Ye´ceW~ Oe´gJeg pewmee~~13-488~~
HeebefLekeÀeef®e³eeb ³esjPeejeb~ meJeW HebLeg ve Je®es OevegOe&je~
keÀeb veener pesJeeR le©Jejeb~ ³esCeW peeCeW~~489~~
lewmee ®e}veJe}veelcekeÀeR~ Demeesefve ³es Heeb®eYeeweflekeÀeR~
YetleesceeA SkeÀeR~ ®eef}pesvee~~490~~
’{ie JeeN³eeyejesyej OeeJele peeleele, lesJne DeekeÀeµener l³eeb®³eeyejesyej
OeeJeu³eemeejKes Yeeme}s lejer les efmLej®e jenles; leejkeÀe®e¬eÀ Oe´Jg eeYeesJeleer
efHeÀjleebvee efomeles, HeCe Oe´Jg eleeje DeeHeuîee peeieer De®e} jenlees; HeebLemLeeb®³ee
Jeeì®ee}erves Jeeì mejleebvee pejer Yeeme}er lejer leer keÀener peeie®eer n}lemeg×e
veener; efkebÀJee DeeHeCe Jeeìsves OeeJele Demelee Deepetyeepet®eer Pee[s ceeiesceeies
peeleebvee efomeleele, lejer cegUele leer peeieer®e peµeer®³ee leµeer efmLej
Demeleele; l³eeb®eÒeceeCes Heb®eceneYetleebveer yeve}s}e l³ee Heg© g <ee®ee osn pejer
l³ee l³ee ceneYetlee®³ee GceeaÒeceeCes ®e}veJe}ve keÀjle Deme}s}e efome}e,
lejer l³ee®eer l³ee SkeÀcee$e DeeefoleÊJeeµeer Pee}s}er SkeÀleevelee cee$e keÀOeerner
Yebie HeeJele veener.“
Jeengì}er®essefve ye}W~ He=efLeJeer pewmeeR ve {}s~
lewmee GHeêJeGcee}W~ ve }esìs lees~~13-491~~
owv³eog:KeeR ve leHes~ YeJeµeeskeÀeR ve kebÀHes~
osnce=l³eg ve JeeefmeHes~ Heele}sefve~~492~~
DeeefÊe&DeeµeeHeef[YeejW~ Je³e J³eeOeer iepejW~
Gpetb Demeleeb HeeefþceesjW~ ve nes ef®eÊe~~493~~
’JeeoUe®³ee peesjeves He=LJeer peµeer {Ule veener; lemee®e leeHe$e³eeb®³ee
Gceeȳee®ee l³ee}e GHeêJe nesle veener. owv³eog:Ke l³ee}e leeHe osT
µekeÀle veener. osn ce=l³egJeµe nesleebvee l³ee®eer Ye³eeves ieeUCe G[tve peele
veener. og:Kee®³ee Deele&lesves efkebÀJee Deeµes®³ee veeoer }eietve, efkebÀJee cneleejHeCe
Jee J³eeOeeR®³ee peesjevesmeg×e l³ee®es DeelcemevcegKe Deme}s}s ef®eÊe Hegve½e
osn Je ÒeHeb®e ³eeb®³eekeÀ[s yeefnce&gKe nesle veener.“
³eesiemeeOevee-1
158 Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCeö1
efveboe efvemlespe ob[eR~ keÀece}esYee JejHe[eR~
Heefj jesceeb veJns JeebkegÀ[er~ ceevemee®eer~~13-494~~
DeekeÀeµe nW Jeesmejes~ He=efLeJeer Jejer efJejes~
Heefj vesCeW ceesnjeW~ Ëo³eJe=Êeer~~495~~
’efveboe Je DeHeceeve ³eeb®³ee le[eK³eebveer Jee keÀece DeeefCe }esYe ³eeb®³ee
ceeN³eevesmeg×e l³ee®³ee l³ee cevee®ee kesÀmener JeekeÀ[e nesle veener. DeekeÀeµe
veenermes nesJees Je DeeCeKeer He=LJeer HeCe efJeªve veenerµeer nesJees; l³ee Heg©<ee®³ee
HejceelcemeceefHe&le ef®eÊeJe=Êeer Hejle cnCetve mebmeejer HeoeHe&Ce keÀjle veenerle.“
neleeR ne}eb HegÀ}eR~ HeemeJeCee pesJeeR ve Iee}eR~
lewmee veesnesìs ogJee&ke̳eµes}eR~ mese}
f }eb meebleeb~~13-496~~
#eerjeCe&Jee®eeb keÀ}Áes}eR~ kebÀHeg veesnW ceboje®e}eR~
keÀeb DeekeÀeµe ve pe}s pee}eR~ JeCeefJe³ee®eeb~~497~~
lewµee Deeuîeeiesef}³eeb Gceea~ veJns iepeyepe ceveesOeceeba~
efkebÀyengvee Oeer© #eceeR~ keÀuHeebleerner~~498~~
’nÊeerJej Keb[erYej HegÀ}eb®ee Jeeìs} eflelekeÀe ceeje kesÀ}e lejer lees
pemee DeeHe}e ceesnje ceeies JeUJele veener; lemee®e lees efmLejceleer®ee Heg© g <e
Deieoer µes}ke̳ee DeHeµeyoeb®³ee ceeN³eevesner DeeHe}er cetU®eer µeebleer Yebiet
osle veener. #eerjmecegêeleer} }eìeb®es leeb[Jeve=l³ener pemes ceboje®e}eme
kebÀHe HeeJeJet µekeÀle veener efkebÀJee DeekeÀeµe pemes JeCeJ³ee®³ee pJeeUebceO³es
peUtve peele veener; lemes®e ef®eÊee}e efJe<e³eesceeAveer efkeÀleerner ûeemeC³ee®ee
Òe³elve kesÀ}e lejer l³ee®eer ceveesJe=Êeer ve {Ulee, ve ®eUlee DeKeb[
Hejceelc³eele®e }erve Deme}s}er peµeer®³ee leµeer®e jenles; efkebÀyengvee
keÀuHeeblemece³emeg×e lees menpe Oew³e&HetJe&keÀ meentve peelees.“
HeQ mLew³e& SsmeeR YeeKe~ yeesef}pes peQ meefJeµesKe~
leQ ns oµee ieeb osKe~ osKeCes³eeb~~13-499~~
ns mLew³e& efveOe[W~ pesLe DeebieW peerJeW pees[s~
leQ %eevee®eW GIe[W~ efveOeeve meeb®eW~~500~~
’ns megpeeCe Depe&gvee! mLew³e& ³ee meb%esves efJeµes<elJeeves JeCe&ve keÀjeJeer
leer ner®e oµee nes³e. De{U Demes ns mLew³e& l³ee®³ee GHejesÊeÀ }#eCeebveer
p³ee Heg©<ee®³ee Debieer ÒekeÀì HeeJeles, lesLes®e %eevee®ee KejeKegje µeeéele
efveOeer Demelees.“
DeelceefJeefveûen::::
ceneHeg©<eeb®eer efJe®eejmebHeoe
³eeÒeceeCes mLew³e&ced ³ee iegCeefJeµes<ee®es Þeer%eeveséejke=Àle meeÐeble JeCe&ve
DeeHeCe Deelee®e DeJe}esekf eÀ}s Deens. ÞeerµebkeÀje®ee³ee¥®³ee DeHejes#eevegYetelf e
meboYee&leer} efmLej Deemeve Je efme×emeve ³ee keÀuHeveeb®eener ³ee efveefceÊeeves
DeeHeCe Lees[ke̳eele Hejece<e& Iesle}e. Dee®ee³ee¥®³ee SleefÜ<e³ekeÀ keÀuHeveeb®ee
HeeþHegjeJee efpe%eemetvb eer kesÀ}e lej l³eebvee ³eeveblej JeefCe&}us îee DeelceefJeefveûen
³ee ieerleesÊeÀ iegCemebHeos®es DeekeÀ}ve nesleebvee keÀener De[®eCe ³esCeej veener.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 159 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

Jemlegle: leÊJeJesÊes ceneHeg©<e ns osµe-keÀe}eoer YesoebcegUs He=LekeÀ J³eÊeÀer 9)DeelceefJeefveûen, Demeb³ece, mJewje®eej,Fbeêf ³eeb®eer
Deensle Demes pejer }ewekf eÀkeÀeLee&ves Yeemele Deme}s, lejer mekeÀ} ceneHeg©<e Deelcemeb³ece,ceveesefveûen, G®í=Kb e}lee
ns efvejblej ye´ïeele®e efmLele Demeleele. ye´ïemeeHes#e ogmeN³ee®es DeefmlelJe Fbefê³eoceve
ÞegleeRvee ceev³e veener. cnCetve meJe& ceneHeg©<e SkeÀ®e nesle Je l³eebveer DeeHeCeebme 10)Fbeêf ³eeLee&®b ³ee efþkeÀeCeer Fbeêf ³eYeesieeefJe<e³eer Del³eble DeemeÊeÀer
meebeif ele}su³ee mel³ee®esner keÀmes SkeÀlJe®e efometve ³esles, ns mLew³e& ³ee iegCee®³ee Jewjei³e, YeesieefJe<e³eemebyebOeer
efveefceÊeeves ³ee DeHejes#eevegYetleer Je %eeveosJeeb®³ee DeesJ³eeb®³ee GoenjCeeJeªve Goemeervelee
keÀUtve ³esles. Demees. 11)DevenbkeÀej DenbkeÀej
ieerles®es efveoxµeve DeeefCe l³eeJej %eeveosJeeb®es Yee<³e ner pej DeeHeCe 12)pevce, ce=l³et, peje ³eeleer} og:Ke DeeefCe oes<e ³eeb®ee efJe®eej
ÒemebieesHeeÊe ÞeerµebkeÀje®ee³ee¥®³ee efJeefJeOe Jee*dce³ej®eveebÜeje SkeÀceskeÀebµeer DeeefCe J³eeOeerle og:Ke DeeefCe ve keÀjCes
lee[tve Heeefn}er, lej Þeerke=À<CeesÊeÀer Je Þeer%eeveosJeeb®ee l³eeJejer} DeefYeÒee³e oes<e HeenCes
mecepeC³eeme KetHe®e meene³³e nesles, nsner efpe%eemetbme peªj 13)DeveemeÊeÀer DeemeÊeÀer
peeCeJeC³eepeesies Deens. 14)Heg$e, oeje, ie=neoerb®³ee Heg$e, m$eer, ie=neoeRJej ceesn þsJeCes,
keÀesCeener ceneHeg©<eeb®³ee efJe®eejmebHeos®ee Je l³eeb®³ee Je®eveeb®³ee KeN³ee efþkeÀeCeer ceesn, cecelee ³eeb®³eeJej cecelJe þsJeCes
DeLee&®ee µeesOe I³eeJe³ee®ee Deme}e, lej Flej ceneHeg©<eeb®³ee GÊeÀeR®³ee ve þsJeCes
Je efJe®eejoerHee®³ee ÒekeÀeµeele®e lees keÀjCes meg³eesi³e þjles. Dev³eLee Hegjµs ee 15)SkeÀeblemesJeve keÀjCes SkeÀeblemesJeve ve keÀjCes
meeceûeerDeYeeJeer lees µeesOe kesÀJeU mJele:®³ee®e yeg×erves kesÀ}e lej lees HetCe&lJeeme 16)pevemecetnele peeC³ee®eer pevemecetnele JeeJejC³ee®eer DeeJe[
veslee ve ³esTve DeeHeCe l³ee ceneHeg©<eeb®³ee leÊJe%eevee®³ee Deceesef}keÀ veeJe[
þsJ³eeme keÀoeef®ele HeejKes nesT µekeÀlees, ns HeCe ³ee efveefceÊeeves peeCeJeles. 17)Fä Je DeefveäeefJe<e³eer FäeyeÎ} Òesce Je Deefveäe®ee Üs<e;
ceneHeg©<e®e KeN³ee DeLee&ves ogmeN³ee ceneHeg©<eeb®eer YeeKe DeesUKeC³eeme meowJe meceef®eÊe DemeCes Fäeefveäe®³ee ÒeeHleereJf e<e³eer efJe<eceef®eÊe
meceLe& Demeleele. DemeCes
ne efJe®eej }#eele þsJetve DeeHeCe DeeHe}er efpe%eemee le=Hle keÀjC³ee®³ee 18)F&éeje®³ee efþkeÀeCeer F&éeje}e ve ceeveCes, Devev³e YeeJe ve
keÀeceer Deûesmej nesT ³ee. lelHetJeea Hejle SkeÀoe %eeveeme DeeJeµ³ekeÀ l³ee Devev³e ef®eÊeeves OejCes, meJee¥vee HejmHejefYeVe ceeveCes;
DeäeoµeiegCe }#eCeeb®ee SkeÀ OeeJelee Dee{eJee IesT ³ee. DeJ³eefYe®eeefjCeer YeÊeÀer DeLeJee YeÊeÀer®e ve keÀjCes; Jee
DeäeoµeiegCeeb®ee Dee{eJee DeJ³eefYe®eeefjCeer YeÊeÀer ve keÀjCes
³ee efþkeÀeCeer efpe%eemetb®es }#e peelee peelee Heb. efJe.oe.meeleJeUskeÀj 19)DeO³eelceefJe®eejele efvel³e DeO³eelcee®ee efJe®eej ve keÀjCes
³eeb®³ee Heg©<eeLe&yeeseOf eveer ìerkeÀe ³ee ÞeerceÓieJeÃerlesJejer} ûebLeekeÀ[s JesOeCes ceive DemeCes
³eesi³e þjs}. l³eeb®³ee ûebLeele lesjeJ³ee DeO³ee³eele YeieJebleebveer meebeif ele}suîee 20)leÊJe%eevee®³ee cees#eªHe leÊJe%eeve ve SskeÀCes DeeefCe l³ee®³ee
%eeve}#eCeeb®ee Je leefÜjesOeer De%eeve}#eCeeb®ee DeY³eemekeÀebme GHe³egÊeÀ nslet®es oµe&ve keÀjCes nslet®eener efJe®eej ve keÀjCes
Demee GneHeesn kesÀ}s}e Deens. Þeer. meeleJeUskeÀjebveer ieerles®³ee µ}eskeÀ ¬eÀ. ~ ~
13-8 les 13-13 ceO³es JeefCe&}us ³ee }#eCeebvee Heg{er}ÒeceeCes Jeerme }#eCeele (³ee®es veebJe %eeve) (³ee®es veebJe De%eeve)
efJeYeeie}s Deens: ³eeHetJeea®e DeeHeCe DeäeoµeiegCemebHeÊeer®es Þeer%eeveséejeefYecegKe JeCe&ve
(De)%eevee®eer }#eCes (ye) De%eevee®eer }#eCes keÀjC³eemeeþer meg©Jeeleer}e %eevee®eer Deþje }#eCes Je l³eeefJejesOeer iegCeeb®ee
1)Deefnbmee, De¬etÀjlJe efnbmee, ¬eÀew³e& G}ÁsKe kesÀ}e neslee. kewÀ.DeCCee ceesjséej kegbÀìs ³eeb®³ee %eeveséejer®³ee
2)DeceeefvelJe ceeefvelJe, IeceW[ Òeleerle (kegÀb ìsÒele) ieerleeµ}eskeÀebµeer %eeveséejer®³ee DeesJ³ee lee[tve oeKeefJe}suîee
3)DeobeYf elJe obefYelJe, obYe Deensle. lemes®e Þeer. meeKejscenejepeeb®³ee %eeveséejer®³ee meebÒeoeef³ekeÀ
4)#eeefvle, #ecee Deµeeefvle, DemeceeOeeve, #ecee ve keÀjCes Òeleerlener ³ee®e kegbÀìsHe×leerÒeceeCes %eeveséejer®³ee mebyebefOele DeesJ³ee, lemes®e
5)Deepe&Je, mej}lee kegÀefì}lee ieerleeµ}eskeÀHeoefJe®íso meceHe&keÀjerl³ee efveoxeµf e}s}s Deensle. %eeveséejeb®³ee
6)Dee®ee³eexHeemevee, ieg©mesJee (ieg©nervelJe), iegªµeer efJejesOe ieerleeLe&evf eªHeCeefJe<e³ekeÀ’Heoe®eer keÀesjner ve meebe[ f lee“ ³ee Deeéeemevee®ee
7)µeew®e, µeg×lee, HeefJe$elee DeHeefJe$elee, ceef}velee ceeieesJee IesC³eeme DeY³eemekeÀebvee ³ee oesvner ÒeleeR®es Glke=Àä meene³³e nesles,
8)mLew³e&, efmLejlee ®eb®e}lee, DeefmLejlee ns ³eeefveefceÊee veceto keÀjeJesmes Jeeìles.

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 160 Gvces<e:9-1::%eeveiegCe}#eCes-1

ns meJe& }#eele Ieslee Je %eeveséej mJele: cnCeleele, l³eeÒeceeCes ’SJeb ’efJe<e³eeb®eer Üejs peer Fbefê³es Deensle, l³eeb®³ee meceerHe Deble:keÀjCe
F³eW DeJeOeeje~ %eeve}#eCeW Deþje~ Þeerke=À<CeW OevegOe&je~ efveªefHe}er~~13- Dee}s Deens, Demes keÀU}s lej keÀecee®es HeÀeJes} DeeefCe DeµeeªHeer keÀesunerves
649~~“; %eeve}#eCes Deþje®e Deensle. HeCeÞeerceÓieJeÃerlee - pej les Heeefn}s, lej efle}e Deble:keÀjCee®ee HeÀ[µee Hee[C³ee®eer Dee³eleer®e
Heg©<eeLe&yeesefOeveer ìerkeÀe -³eele leer Jeerme Deensle, Demes Heb.meeleJeUskeÀj mebOeer efceUs}; ³ee Yeerleerves lees mJele:}e peeCeerJeHetJe&keÀ peHelees. mJewje®eejer
meg®eefJeleele. ³eele Kejs lej lemee keÀener efJejesOe veener. keÀejCe (De)(13 m$eer}e efle®ee oeb[iee Heleer yeUs®e pemee Iejeyeensj efHeÀjketÀner osle veener,
Je 14) - DeveemeÊeÀer Je Heg$eoejeie=neþe³eer ceesn ve þsJeCes ³eeb®ee Þeer%eeveosJe l³ee®eÒeceeCes lees %eeveer Heg©<e DeeHeu³ee ceveesJe=ÊeeRvee efJe<e³eebpeJeU
DeveemeÊeÀer ³ee SkeÀe®e iegCe}#eCeele meceeJesµe keÀjleele. DeveemeÊeÀerves efHeÀjkeÀC³eeme ceppeeJe keÀjlees.“
l³eebvee osn, Heg$e, oeje, ie=n F.®eer DeveemeÊeÀer DeefYeÒesle Deens. meceejesHe
lemes®e (De)(15 Je 16) - SkeÀeblemesJevee®eer DeeJe[ Je pevemebHekeÀe&®eer DeeleeHe³e¥le DeeHeCe %eeveiegCe}#eCes ³ee Gvces<ee®ee Heefn}e Yeeie
veeJe[ ³ee oesvner }#eCeeb®ee %eeveséejerle SkeÀe®e iegCe}#eCeele meceeJesµe Heeefn}e. GJe&efjle }#eCeebmeeþer DeeHeCe Deelee JeUt ³ee Gvces<e:9-
kesÀ}s}e Deens. Demes SketÀCe Deþje iegCe®e ÒecegKe %eeve}#eCes cnCetve 2::%eeveiegCe}#eCes-2 ³eekeÀ[s.
%eeveséejerle JeefCe&}s Deensle. Demees.
9) DeelceefJeefveûen Je Òel³eenej
DeelceefJeefveûen ³ee µeyoe®eer GkeÀ} Deelce-efJe-efveûen cnCepes
Deelc³ee®ee efJeµes<e efveûen cnCetve kesÀ}er peeles. ³ee}e®e meceeveeLeea Je ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
meceeJesµekeÀ µeyo cnCepes Deelcemeb³ece, ceveesevf eûen, Fbeêf ³eoceve F.Oej}s
peeleele. efJejesOeeLeea µeyoeble Demeb³ece, mJewje®eej, Fbeêf ³eeb®eer G®í=Kb e}lee
F.®ee meceeJesµe neslees. cnCetve DeelceefJeefveûen cnCepes Òel³eenej Demee
DeLe& efveIelees.
Deelee %eeveosJeebvee DeelceefJeefveûeneefJe<e³eer keÀe³e meebieeJe³ee®es Deens,
les Heent ³ee:
DeeefCe Fmee}g pewmee Iejeb~ keÀeb obef[³eeb neefle³esjeb~
ve efJemebyes Yeeb[ejeb~ }gyOekegÀ pewmee~~13-501~~
SkeÀ}ewefle³eeb yee}keÀe-~ Jejer He[ewefve þekesÀ DebefyekeÀe~
ceOegefJeKeeR ceOegceef#ekeÀe~ }esefYeCeer pewmeeR~~502~~
Depe&gvee pees ³e³eeHejer~ Deble:keÀjCe peleve keÀjer~
vesoer GYeW þekeÀeW ÜejeR~ Fbefê³eeb®eeb~~503~~
’Oeve}esYeeves meHe&³eesveerle ies}s}e peerJe pemee DeeHe}s Oeve þsJe}s}s
efþkeÀeCe mees[le veener; ³ees×e pemee nl³eejeme efJemebyele veener; keÀJe[er®egyb ekeÀ
pemee DeeHeu³ee Oevemebûeneme #eCecee$ener vepejsDee[ nesT osle veener;
ceOee®³ee meeþîee®³ee peleveemeeþer ceOeceeµeer peµeer melele o#e Demeles Je
l³ee}e keÀesCeer nelener }eJeu³eeme nu}e ®e{Jetve DeeHe}e ÒeeCener HeCeeme
}eJeles; efkebÀJee SkegÀ}l³ee SkeÀ yee}keÀeJej Iee}e He[}e Demelee ceelee
l³ee®³ee DebieeJej DeeHe}s Deebie PeesketÀve osTve mJele:®ee peerJener Oeeske̳eele
Iee}tve pemes yeeUe®es mebj#eCe keÀjles; l³eeÒeceeCes, ns Depe&gvee! lees %eeveer
Heg©<e DeeHeu³ee Deble:keÀjCee®es efJe<e³eebHeemetve mebj#eCe keÀjlees DeeefCe
Fbefê³eeb®³ee GbyejþîeeJejner l³ee}e GYes jent osle veener.“
cnCes keÀece yeeieg} SskesÀ}~ ns Deeµee efme³eejer osKew}~
leNneR peerJee ìskesÀ}~ cnCeewefve efyens~~13-504~~
yeensjer Oeerì pewmeeR~ oeìgiee Heefle keÀ}eefme~
keÀjer ìsnCeer lewmeeR~ ÒeJe=ÊeermeeR~~505~~

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

efve³ece
² cet}yebOe
veemeeûe¢äer
::Gvces<e::9-2:: ÒeeCee³eece
Òel³eenej
::%eeveiegCe}#eCes-2:: OeejCee
² O³eeve
meceeefOe
HebLejepeeleer} Deäebie³eesieefveoxµe:13-506 les 511³ee DeesJ³eele Jewjei³eeoer }#eCes:efJe<e³eJewjei³e-170
ÒekeÀìCeeje Deäebie³eesie Je HebLejepe -161 DevenbkeÀeefjlJe-171
Òel³eenej meeOekeÀeb®eer Üwle Je DeÜwle DevegYetefle
Hele¡e}er Je ieesj#e ³eeb®ee Òel³eenej efvejnbkeÀeefjlee-172
ÒeeCee³eece -162 pevceeoer oes<e}#eCes:pevcece=l³et®e¬eÀ
kegbÀ[ef}veerµeÊeÀer Òeyeg× keÀjCes Je OeejCee JeeOe&ke̳eoes<eefJe®eej -173
®ebê-met³ee¥®es mebHegä J³eeefOeoes<e-175
Hele¡e}er Je OeejCee -163 %eeveosJeeb®eer efJemle=le efJeJes®eveeceeieer} OeejCee
%eevesµe Je OeejCee ’yeg[leeb ns peve~ osKeJes vee [esUeb~“ -176
ieesj#e Je OeejCee DeveemeÊeÀer F.}#eCes:DeveemeÊeÀerr
mecevJe³eve megKe Je og:Keele meceef®eÊeÊJe -177
O³eeve Je meceeefOe keÀener cenÊJee®eer HejceeLe&}#eCes:Devev³eYeÊeÀer-178
Heele¡e}efJe®eej F&éejÒeefCeOeeve
meceeefOe-164 Devev³eYeÊeÀer
meb³ece ceOegjeYeÊeÀer
%eeveséejer®³ee DeY³eemee®eer HetJe&le³eejer:%eeveséejer®es DeekeÀ}ve keÀªve DeÜwleYeÊeÀer -179
IesCes SkeÀebleefÒe³elee
ieesj#eefJe®eej:ieesj#ecele-165 DeO³eelce%eevee®eer SkeÀebeflekeÀ DeeJe[-180
ieesj#eeb®es meiegCe Je efveie&gCe Dece=leevegYeJeeleer} %eeveKeb[ve
O³eeve Dece=leevegYeJeeJejer} ceewef}keÀ ûebLe
meiegCe les efveie&gCe HejleÊJee®es DeekeÀ}ve
ceveHeJeveµetv³elee %eev³ee®³ee ÞesCeer -181
meiegCeesHeemevee:ieerlesleer} YeÊeÀer Je meiegCeesHeemevee Þeesle=Je=ob e®eer Yetecf ekeÀe:Þeesl³eeb®ee Òeeflemeeo
met$e¬eÀceCee-166 meceejesHe ö182
efJeéeelcekeÀe®eer GHeemevee
%eeve, ³eesie Je YeÊeÀer ³eeb®ee mecevJe³e ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
DeJ³eefYe®eejer YeÊeÀer
’ceePeeb mee#eelkeÀejeR~“-167
Deelcejleer:meceeefOe Je Deelcejleer-168
DeHejes#eevegYetefle:µebkeÀje®ee³e& Je Deäebie³eesie
DeHejes#eevegYetefle Je Deä ³eesieebies -169
³ece

³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-2
ieerlee:
2:69
9:22,34
11:54,55
12:2,6,7
14:11,26,27
%eeveséejer:
11:676,685,687,688,694
13:506-511,535-648
14:371,377,380,382,386-389,392,395,397,401-407,615,697-699
Hee.³ees.met.:
2:14,32,45
3:1-4
efme.efme.He.:
2-36-39
DeHe.:
104,105,114-116,118-126
Dece=.:
8:10,12,18,19

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 161 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

² Fbeêf ³eÒeJe=ÊeeR®³ee oceveeves Òel³eenej meeO³e keÀjC³eemeeþer lees Heg©<e cevee®³ee

::Gvces<e::9-2::
::%eeveiegCe}#eCes - 2::
² DeO³eelce%eeveesHeepe&veeLe& peeiee®e Deens Je pees efJe<e³eeb®³eeyeeyele peeiee Deens,
HebLejepeeleer} Deäebie³eesieefveoxµe::::
13-506 les 511 ³ee DeesJ³eele ÒekeÀìCeeje HebLejepe
DeeHeCe Heenle Deme}suîee DeelceefJeefveûen ³ee %eeveiegCe}#eCee®³ee
meboYee&le Hele¡e}erÒeCeerle Deäebie³eesiee®eer %eeveséejeb®³ee HebLejepeeµeer meebie[
Iee}CeeN³ee keÀener DeesJ³ee lesjeJ³ee DeO³ee³eeletve DeeHeCeeme ieJemeleele, efJe<e³eebyeeyele®eer peeie veä keÀªve l³eebvee l³eeyeeyele efveefêmle kesÀ}s Deens
l³ee Deµee:
me®esleveeR JeeCeWHeCeW~ osnemeieì DeeìCeW~
meb³eceeJejer keÀjCeW~ yegPeewefve Iee}eR~~13-506~~
cevee®³ee ceneÜejeR~ Òel³eenejeef®e³eeb þeCeeblejeR~
pees ³eceoce µejerjeR~ peeieJeeR GYes~~507~~
DeeOeejeR veeYeeR kebÀþeR~ yebOe$e³eeb®eeR IejìeR~
®ebêmet³e&mebHegìeR~ met³eW ef®eÊe~~508~~
meceeOeer®eW mespesHeemeeR~ yeebOeewefve Iee}W O³eeveWmeeR~
ef®eÊe®ewlev³emecejmeeR~ Deebleg jles~~509~~
Deieeb Fbefê³eefveûenes pees~ lees ne peeefCepees~
ne DeeLeer lesLe efJepe³ees~ %eevee®eeb HeQ~~510~~
pes³eebef®e Dee%ee DeeHeCe~ efµejeR Jeens Deble:keÀjCe~
ceveg<³eekeÀejW peeCe~ %eeveef®e lees~~511~~
³ee DeesJ³eebletve %eeveosJe DeelceefJeefveûen cnCepes keÀe³e ns mHeä
keÀjleebvee ³eesiee®³ee Deäebieeb®ee efveoxµe keÀjC³eeme efJemejle veenerle.
1) ³ece, 2) efve³ece Je 3) Deemeve ³ee leerve Debiee®ee efJe®eej DeeHeCe
HetJeea®e kesÀ}e Deens. ³eebleer} ³eceefve³ece Je GJe&ejf le Debieebyeeyele ³ee DeesJ³eeble
keÀe³e cnì}s Deens, les Heent ³ee:
³ece Je efve³ece
’me®esleveeR......yeebOeewevf e Iee}s..~~13-509~~ “ Demes %eeveosJe
cnCeleele. lees Heg©<e efpeJebleHeCeer®e osnemekeÀì efJe<e³eeb®eer DeeìCeer keÀjlees
DeeefCe Fbefê³eebvee meb³ecee®³ee meeceL³ee&ves efceìJetve ìekeÀlees. YeeJeeLe& Demee efveYeer&[HeCee cnCepes Òel³eenej Demes ³ee veeLeHebLee®³ee DeOJe³e&t®es
keÀer ³ece Je efve³eceeb®³ee Je´lee®ejCeeves lees Heg©<e Fbefê³eeb®eer l³eeb®³ee cele Deens.
efJe<e³eebmebyebOeer®eer peeCe veenerµeer keÀjlees. Lees[ke̳eele Fbefê³es efJe<e³eebyeeyele
peeieer ve jenlee PeesHeer peeleele.
4)Òel³eenej
’cevee®eeb ceneÜejeR ~.....GYes~~13-507~~“ ³ee DeesJeerletve ns®e DeefYeÒesle Deens. Hejbleg ieesj#eveeLe SkeÀ HeeT} Heg{s peeTve DeeHe}e
%eeveosJe keÀe³e metef®ele keÀjleele, Hene. ³eceefve³eceeb®³ee Hee}veeves Je Keeme veeLeHebLeer³e yeeCee oeKeJele cnCeleele keÀer meeOekeÀeves efJe<e³eebeJf e<e³eer
ceneÜejer - pesLetve meJe& ÒeJe=ÊeeR®ee Giece neslees, lesLes®e l³ee efJe<e³eebyeeyele
efveêeOeerve Deme}su³ee HeCe Deble³ee&ceer me®esleve Deme}su³ee Fbefê³eebJej
³eceoceeb®es HenejskeÀjer GYes keÀªve ceveeleer} efJe<e³eesHeYeesie Jeemeveeb®ee }ieece
Kes®etve þsJelees.
YeeJeeLe& Demee Deens keÀer pees efJe<e³eebyeeyeleerle PeesHe}e Deens, lees
lees DeO³eelce%eeve mebHeeove keÀjC³eeyeeyele efveefêmle Deens. YeieJebleebveer
cnì}s}s®e Deens keÀer:
³ee efveµee meJe& Yetleeveeb lem³eeb peeieefle& meb³eceer~
³em³eeb peeûeefle Yetleeefve mee efveµee Heµ³elees cegves:~~2-69~~
³ee ceneHeg©<eeves Fbefê³eebvee meb³ecee®³ee efµemleerves JeeieJetve l³eeb®eer
Je cnCetve leer Deelce%eeveeLe& peeieer Deensle. cnCetve®e Demes HeCe cnCelee
³esF&} keÀer ³ee®e Fbefê³eebvee l³eeves efJe<e³eÒeJe=Êeer pesLetve Jeerles, l³ee cevee®³ee
ceneÜejer HenejskeÀjer cnCetve vesce}s Deens. ns Demes peeieªkeÀ HenejskeÀjer
cevee}e efJe<e³eJe=ÊeeRkeÀ[s efHeÀjkeÀC³eeme ÒeefleyebOe®e keÀjleele Je Keje Òel³eenej
- p³ee®eer HeefjCeleer cevee®eer efJe<e³eYeesieÒeJe=Êeer cees[C³eele nesles - lees meeO³e
keÀjC³eeme ner Deµeer efveJee&Utve Ieele}s}er Fbefê³es®e meene³³e keÀjleele.
Hele¡e}er Je ieesj#e ³eeb®ee Òel³eenej
Òel³eeneje®eer J³eeK³ee Hele¡e}er Deµeer keÀjleele:
’mJeefJe<e³eeçmebÒe³eesies ef®eÊemJeªHeevegkeÀej FJeseqvê³eeCeeb
Òel³eenej:~~2-54~~Hee.³ees.met.~~“
cnCepes DeeHeeHeu³ee efJe<e³eeb®ee mebmeie& ve keÀjlee Fbeêf ³eebveer ef®eÊee®³ee
mJeªHeeme Devegmeªve jenCes, cet}mJeªHeele }erve nesCes, ³eeme Òel³eenej
Demes cnCeleele.
Þeerieg©ieesj#eveeLe Òel³eenej cnCepes keÀe³e les meebieleebvee DeeHeu³ee
efme×efme×evleHe×efle ³ee ûebLeele cnCeleele keÀer:
’Òel³eenejefceefle ®ewlev³elej²eCeeb Òel³eenjCee ³eLee veeveeefJekeÀej
ûemeveeslHeVeefJekeÀejm³eeefHe efveJe=eÊf e: efveYee&leerelf e Òel³eenej}#eCeced~~
efme.efme.He.~~2-36~~“
®ewlev³elejbieeb®es Deblece&gKeerkeÀjCe Je veevee efJekeÀejeb®ee ûeeme, GlHeVe
Pee}su³ee efJekeÀejeb®eer efveJe=Êeer Je efJe<e³eJeemevee DeeefCe efJe<e³eesHeYeesie ³eebeJf e<e³eer
cegUele Hele¡eef}ÒeCeerle Òel³eenej Je ieesj#eceles Òel³eenej ³eele leµeer
efYeVelee veener. oesIeebveener Òel³eenejeves Fb eb êf ³eeb®es efJe<e³eeHeemetve efveJe=Êe nesCes,
cevee®es Je ef®eÊee®es efJe<e³eJe=ÊeeRHeemetve nìCes Je HejceelceªHeer }erve nesCes

³eesiemeeOevee-1
copyrights reserved by author:V.V.LELE ISBN:13:978-1480157576
³eesieoe Þeer%eeveséejer 162 Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2

efYe[mle jent ve³es. ÒeejyOeJeµeele pes keÀener efJe<e³eYeesie ÒeeHle nesleer}, Deelee GHejesÊeÀ’DeeOeejeR veeYeeR kebÀþeR~ yebOe$e³eeb®eer IejìeR~“
l³eebvee l³eep³e ceevetve otj jenCes cnCepes efJe<e³eebyeeyele Yeerleer JeeìCes Jee ³ee DeesJeer®³ee Heefnu³ee DeOex}erle %eeveosJe mejUmejU HebLejepe
Yeer[mle jenCes, ne yeUpeyejer®ee Òel³eenej Deens. mebkeÀuHevesµeer mebyebefOele Je meneJ³ee DeO³ee³eer meebefiele}s}e ÒeeCee³eece
G}ì ef®eÊe meowJe mJemJeªHeer®e jceu³eecegUs efJe<e³eJe=Êeerner leoekeÀej®e keÀmee meg®eJele Deensle, Hene. DeeOeejeR cnCepes cet}eOeejer cet}yebOe,
nesleele. ner peer menpeefmLeleer Deens, efle®³eeJej®e veeLemebÒeoe³ee®ee Yej veeYeeR cnCepes veeefYemLeeveer Jeese{f ³eeCee yebOe Je kebÀþeR cnCepes kebÀþmLeeveer
Deens Je meeOekeÀ efJe<e³eesHeYeesieele yee¿eelkeÀejer ceive Deme}s}e efome}e pee}bOejyebOe Demes leerve yebOe ³eesieceeiee&le }eJe}s peeleele. ³ee yebOeeb®ee
lejer Deblejer efvel³e HejceelcemJeªHeer jenC³ee®eer l³ee®eer efmLeleer®e Keje meefJemlej GÎsµe l³eeb®³ee HebLejepemebyebefOele DeesJ³eebletve ÒekeÀì neslees.
Òel³eenej nes³e, Demes veeLemebÒeoe³ee®es cele efomeles. DeeHeCener Deelee®e lejerner ³ee yebOe$e³eeb®es ÒecegKe GefÎä ÒeeCeeHeeveeb®es efve³eceve keÀªve
Heeefn}s Deens keÀer %eeveosJeeb®esner cele ³ee celeeµeer efkeÀleer lebleesleble kegbÀ[ef}veerpeeie=leer Je efJekeÀemeÒeef¬eÀ³esme meene³³e keÀjCes Je }³e³eesie
pegUles les! meeOeC³eeme ceole keÀjCes ns®e Demeles.
5)ÒeeCee³eece 6) kegbÀ[ef}veerµeÊeÀer Òeyeg× keÀjCes Je OeejCee
’DeeOeejeR veeYeeR kebÀþeR~ ......met³eW ef®eÊe~~13-508~~“ ner ’®ebê met³e&mebHegìeR~ met³eW ef®eÊe~~13-508~~“ ³ee DeesJeer®³ee
DeesJeer Deäebie³eesieeleer} ÒeCee³eeceeefJe<e³eer }#eCeer³e Deens. yeefn:ÒeeCee³eece GÊejeOee&le yeje®e iet{ DeLe& Deens. JejJej HeenCeeN³ee}e Je kegÀb [ef}veereJf e<e³eer
cnCepes éeemeÒeéeemeeoer js®ekeÀ, HetjkeÀ, kegÀb YekeÀeoer Òeef¬eÀ³eebveer kesÀ}e peelees. DeveefYe%e DemeCeeN³ee}e ³esLeer} iet{ mecepeCes keÀþerCe Deens. ®ebê Je
³esLes %eevesµe Yej osle Deensle, lees met#ce Jee Deeblej ÒeeCee³eeceeJej! met³e& ³eebveer Deveg¬eÀces F[e Je efHe²}e ³ee ³eesieµeem$eesÊeÀ vee[îeeb®ee
yeefn:ÒeeCee³eece keÀjCeeN³eeb®ee nslet pejer met#ce ÒeeCee³eece meeO³e keÀjC³ee®ee yeesOe neslees.’F[e efHebie}e pesLe SkeÀJeìefle“ Je ’®ebêmet³e&mebHegìeR “ ³ee
Deme}e, lejer lees Òel³e#eele DeeCeCes ns meeceev³ele³ee keÀþerCe®e oesvner %eevesµeesÊeÀerle DeefYeÒesle Deme}s}s mLeeve cnCepes ef$eJesCeermebiecee®es
mecepe}s Heeefnpes. mLeeve, pesLes F[e, efHebie}e Je meg<egcvee ³ee eflevner vee[îee efceUleele les
%eeveosJeeb®ee ³eesieceeie& GHejebieer keÀener JesUe nefì³eeb®³ee ÒeCee}erµeer Ye´tceO³emLeeve lemes®e cet}eOeejmLeeve. ³ee oesvner mLeeveer ³ee eflevner
meec³e Deme}s}e pejer efome}e, lejer l³eeb®³eele DeeefCe nþ³eesieer Jee nefì³es vee[îee SkeÀ$e ³esleele. kegÀb [ef}veer peeie=le Pee}er keÀer cet}eOeej®e¬eÀer GYeer
³eeb®³eele Keje HeÀjkeÀ He[lees, lees %eeveosJeeb®³ee ÒeCee}erleer} ³eesie nesles Je meg<egcveeceeiex efle®es ®e}ve Ye´tceO³e®e¬eÀeHe³e¥le nesles. cnCetve ³ee
kegÀb [ef}v³eefOeÿerle Deme}e lejer ÒecegKele:ieg©Heefoä Deens ³ee cetU cegÐeeJej DeesJeer®³ee GÊejeOee&ves kegÀb [ef}veerpeeie=leer les efle®es cet}eOeej®e¬eÀeHeemetve
DeeefCe l³eeb®³ee ³eesieeme Deme}su³ee ¬eÀce³eesiee®³ee DeefOe<þeveeJej! DeeHeCeebme Ye´tceO³emLeeve Jee Dee%ee®e¬eÀ ³esLeHe³e¥le®es meb¬eÀceCe metef®ele
³ee ³eesieefYeVeleseJf e<e³eer HeÀejmee efJe®eej keÀjCes DeefYeÒesle veener. kesÀJeU ’nefì³es kesÀ}s}s Deens.
meeb[leer~ nes[e keÀ[s}ie~~6-56~~“ ³ee meneJ³ee DeO³ee³eeleer}
®ebêmet³ee¥®es mebHegä (mebHegìer) cnCepes F[e Je efHebie}e ³ee vee[îeebveer
%eevesµeesÊeÀerle®e ³ee nefì³eeb®ee efJe®eej keÀjCes Òemlegle Deens.
oesvner yeepetbveer Jesefä}s}er meg<egcvee vee[er nes³e. l³eele lees ³eesieer DeeHe}s
nefì³eebvee Òel³eenej meeO³e keÀjCesmeg×e Deµeke̳e nesles, ns l³eeb®³ee
ef®eÊe met³eW cnCepes Iee}lees; cnCepes ef®eÊee®ee meg<egcvesle ÒeJesµe keÀjlees.
’ceie Òel³eeneje®eeb DeeOee[e~ yegef×ef®e³eebner Hee³eeb efvemej[e~ pesLe
ef®eÊe meg<egcvesle ÒeJesµe keÀjles, les meg<egcveeceeie& kegbÀ[ef}veerµeÊeÀerves
nefì³es meeb[leer nes[e~ keÀ[s}ie~~6-56~~“ ³ee DeesJeerle cnì}s Deens.
peeie=l³egHejeble Kees}vt e ceeskeÀUe kesÀuîeeveblej®e, ns ³eesieµeem$e peeCekeÀejebme
lemes®e nþ³eesieer pes Deble:mLe ÒeeCee³eece meeO³e keÀªve, ®ebêmet³e& yegPeeJeCeer
DeJeiele Deens®e! ³esLes ef®eÊe ne µeyo peerJe meb%ekeÀ HeCe mecepelee ³eslees.
keÀªve, µetv³e meeO³e keÀª Heenleele, l³eeb®ee ceeie& pejer kegbÀ[ef}veerJej
DeeOeeefjle Deme}e DeeefCe Deieoer ieg©Heefoä Deme}e, lejer lees peerJe Je efµeJe ³eeb®eer ieebþYesì - Heo-efHeb[e®es meecejm³e - kegÀb [ef}veer®³ee
F&éejÒeefCeOeeveeµeer efJevcegKe Demeu³eeves Je efveJJeU mJeÒe³elveeefOeÿerle ceO³emLeerves nesles, Demeener SkeÀ mebkesÀle ³ee ³eesieceeiee&®³ee peeCekeÀejebceO³es
Demeu³eeves, l³eebvee lees ³eesie keÌ}sµeoe³ekeÀ þjlees; keÀejCe lees meiegCe Òeefme× Deens.
YeeqÊeÀefJejefnle Demelees. ef®eÊeeme ne pees JesOe }eielees, peerJee®ee efµeJeekeÀ[s ne pees ÒeJeeme
³eeyeeyele®es ef J eJes ® eve DeeHeCe Het J eea SkeÀoe kes À }s } s Deens megª neslees, leer®e OeejCee nes³e. Deäebie³eesieebleie&le’³eceefve³eceemeve-
(Gvces<e:8::HebLejepe-He=.¬eÀ.126,127). lesJne %eeveosJeeb®³ee ³eesieceeiee&®eer Òel³eenejÒeeCee³eeceeoerb“ veblej®es mLeeve OeejCes®es Deens. ³ee DeesJeerletve
Jeweµf eäîes Je l³eeb®³ee HebLejepeÒeCee}er®eer cet}Yetle Debies cnCepes ieg©Heefoä, %eeveosJeesHeefoä HebLejepee®es DeeCeKeer SkeÀ Jewefµeäîe ÒekeÀì nesles. les
kegÀb [ef}veeremf e×, }³eÒeOeeve, meecejm³eelcekeÀ, meiegCeO³eeve³eesie ner Deensle, cnCepes l³eeb®³ee OeejCesme }ewefkeÀkeÀle: meeHeÀu³e ÒeeHle nesles, les
Demes metef®ele kesÀ}s nesles. Demees. kegbÀ[ef}veerµeÊeÀer®³ee Òeyeg× nesC³eecegUs®e!

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 163 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

Hele¡e}er Je OeejCee Demee YeeJe ef®eÊeele Oeªve, l³ee efvejekeÀej DeelceleÊJeeJej efveJee&le
OeejCesefJe<e³eer Hele¡e}eR®es cele HeenCes ³esLes Gef®ele þjs}. Òeosµeeleer} oerHep³eesleer peµeer efve<kebÀHe Je efmLej Demeles, l³eeÒeceeCes De®e}
’osµeyebOeef½eÊem³e OeejCee~~3-1~~Hee.³ees.met.~~“ Jee efmLej Deµeer ef®eÊee®eer SkeÀeûelee meeOeeJeer.“
ef®eÊee}e keÀesCel³ee lejer osµeeJej cnCepes mLeeveeJej peCet yeebOetve mecevJe³eve
þsJeuîeemeejKes efmLej keÀjCes ner OeejCee nes³e. OeejCesle ef®eÊee®eer SkeÀeûelee ³eeJeªve mecepetve ³esles keÀer pesJne ieesj#emebHeeefole OeejCes®ee DeJe}bye
meeOeC³ee®ee Del³eble ÒeeLeefcekeÀ DeY³eeme kesÀ}e peelees. OeejCee, O³eeve Je kesÀ}e peelees, lesJne OeejCee ner DeelceleÊJeeJej Deble:keÀjCeosµeele kesÀ}er
meceeefOe ner Heele¡e}³eesiee®eer peer leerve Deblejbie meeOeves Deensle, l³eele peeles. ne Deble:keÀjCeosµe cnCepes efHeC[ Je ye´ïeeC[ ³eeb®ee mebefOeosµe
ef®eÊewkeÀeû³e ns®e }#³e Demeles. nes³e. ³ee efþkeÀeCeer efvejekeÀejeJej OeejCee kesÀ}er Demelee HeÀ}mJeªHe
JesieJesieȳee osµeeJej OeejCee keÀjCes Je efle®ee DeY³eeme Jee{Jele peeCes Hele¡e}erÒeCeerle ceneefJeosneJe=Êeer ÒeeHle nesCeej DeeefCe lelHeÀ} cnCetve
³ee GHee³eebveer JesieJesieUer HeÀ}s ÒeeHle nesleele. menñeej®e¬eÀeJej OeejCee %eeveÒekeÀeµee®eer®e ÒeeHleer nesCeej, ns ceevee³e}e keÀener njkeÀle veener.
kesÀuîeeme ceneefJeosneJe=Êeer ÒeeHle nesles. efle®³ee ³eesieeves ef®eÊeeleer} pees ³ee ¢äerves efJe®eej kesÀ}e Demelee %eeveosJeeb®es OeejCee ³ee
meeeqÊJekeÀ ÒekeÀeµe Demelees, l³eeJej Deme}s}s jpemleceesiegCeeb®es DeeJejCe efJe<e³eeyeeyele®es cele DeeHeCe’®ebêmet³e&mebHegìeR~ met³eW ef®eÊe~~“ ³ee
#e³e HeeJeles. ³ee ³eesies lees µeg× meÊJeÒekeÀeµe meJe& Fbefê³eebÜejs ÒekeÀì nesT DeOex}er®³ee DeeOeejs Jej Heeefn}s Deens, les veerì keÀUC³eeme yejs®e meene³³e
}eielees. ieerlesle ns keÀe³e&keÀejCe }#eCeebÜejs meebefiele}s Deens: nesles Je Debl³e Deäebieeb®ee efJe®eej keÀjCes meg}Ye peeles.
meJe&Üejs<eg osnsçeqmcevÒekeÀeµe GHepee³eles~ 7) O³eeve Je 8) meceeefOe
%eeveb ³eoe leoe efJeÐeeefÜJe=×b meÊJeefcel³egle~~14-11~~ ’meceeOeer®es mespeWmeeR~ yeebOetefve Iee}eR O³eevesmeeR~ ef®eÊe
Þeerke=À<Ce cnCeleele: ’³ee osneceO³es meJe& Fbeêf ³eeb®³ee efþkeÀeCeer ÒekeÀeµe ®ewlev³emecejmeeR~ Deebleg jles~~13-509~~“ ³ee DeesJeerle O³eeve Je
cnCepes %eeve pesJne GlHeVe nesles, lesJne meÊJeiegCee®eer efJeµes<e Je=×er Pee}er meceeefOe ³ee GJe&efjle Deäebieeb®ee efveoxµe Deens. Hele¡e}erÒeCeerle
Deens, Demes mecepeeJes.“ Deäebie³eesiee®eer µesJe쮳ee ìHH³ee®eer DeblejbiemeeOeves cnCepes O³eeve Je
%eevesµe Je OeejCee meceeefOe. lemes Heeefn}s lej OeejCee, O³eeve Je meceeefOe ³ee eflevner Deblejbie
DeeHeCe Heeefn}s®e Deens keÀer meg<egcvesle ef®eÊe ÒeefJeä keÀªve OeejCee meeOeveebleie&le ìHH³eele µeem$eer³e ¢<ìerves pejer efYeVelee Deme}er, lejer
meeOeeJeer Demes %eeveosJeebveer metef®ele kesÀ}s Deens. ³ee OeejCeeHe×leerves Òee³eeseif ekeÀ mlejeJej OeejCee®e O³eeveele HeefjJeefle&le nesles Je O³eeve®e meceeOeerle
mJeeYeeefJekeÀle³ee meeOekeÀeme l³eeHeg{®ee cnCepes menñeej®e¬eÀekeÀ[s HeefjJeefle&le nesles.
peeC³ee®ee ceeie& efveoxefµele kesÀ}e peelees Je Deµee ÒekeÀejs Hele¡e}eRveer OeejCee les O³eeve les meceeefOe ne Jemlegle: SkeÀ®e ¬eÀcemeesHeeve pejer
JeeKeeCe}suîee ceneefJeosneJe=ÊeerkeÀ[s l³ee®eer Jeeì®ee} JneJe³eeme nJeer. efomele Deme}e, lejer peesHeeJeslees meceeefOe efveefJe&keÀuHe DeJemLes®es ìeskeÀ
lelHeÀ}mJeªHe Hele¡e}er cnCeleele lemee ÒekeÀeµeeJejCee®ee #e³e nesTve ieeþle veener Je l³eener DeJemLesle DeKeb[ jenle veener, leesHeeJeslees meeOekeÀe}e
%eeveÒekeÀeµe HeÀekeÀ}e Heeefnpes. ³eeefJe<e³eer ÞeerieesHee}ke=À<Ceebveer meÊJeiegCee®eer OeejCee Je O³eeve ner Debies JeejbJeej neleeUeJeer }eieleele. Hejbleg melele
efJeµes<e Je=×er Je %eeveÒekeÀeµee®es ÒemHegÀìerkeÀjCe meebietve ³ee Heele¡e} DeY³eemeu³eecegUs OeejCee Je O³eeve lemes®e meceeOeer®ee HetJe& Yeeie
³eesiemet$eeJej GÊece ÒekeÀeµe ìekeÀ}e Deens. SJeb®e ’Heele¡e}³eesiemet$es cnCepesmeefJekeÀuHe meceeO³eJemLee ner meJe& meeOeCes l³ee}e Deefle meesHes Je
-¾¾ ieerlee -¾ ¾ %eeveséejer “ Demee ne ³eesieceeiee&®eer GkeÀ} keÀjCeeje menpe peeles.
¬eÀce³eesie®e Deens, Demes cnCeeJesmes Jeeìles. Demees. meeOekeÀeves SkeÀoe pejer efveefJe&keÀuHe meceeefOe meeOe}e lejer l³eeHetJeea®es
ieesj#e Je OeejCee
ìHHes l³ee}e kesÀJnener efJeveemee³eeme Dee¬eÀcelee ³esleele. l³ee®eer keÀejCes
³eeefveefceÊeeves %eevejepeeb®³ee ieg©HejbHejsleer} Jeefjÿ Dee®ee³e& cnCepes DeY³eeme ¢{ neslees DeeefCe efveefJe&keÀuHeeJemLesleer} ef®eÊee®ee DevegYeJe
Þeerieesj#eveeLeeb®es cele Heent ³ee: Je l³ee DevegYeJee®es Dee}byeve Ieslee ³esCes, ner nesle. Demees.
’OeejCes e f l e meyee¿eeY³evlej SkeÀces J e ef v epeleÊJe-
Heele¡e} efJe®eej
mJeªHeecesJeevle:keÀjCesve meeOe³esled ³eLee ³eÐeoglHeÐeles leÊeefVejekeÀejs
Hele¡e}er O³eeveemebyebOeer cnCeleele:
Oeej³esled mJeelceeveb efveJee&leoerHeefceJe Oeej³esefoefle OeejCee}#eCeced
’le$e Òel³e³ewkeÀleevelee O³eeveced~~3-2~~Hee.³ees.met.~~“
~~2-37~~efme.efme.He.~~“
OeejCesle ef®eÊe keÀesCel³eelejer osµeeJej efmLej keÀjCes Devegm³etle
ieesj#e cnCeleele keÀer, ’OeejCee cnCepes yee¿epeieleele efkeÀbJee Demeles, lej O³eeveele efJeefµeä osµeeJej efmLej kesÀ}suîee ef®eÊee}e
Deblepe&ieleele SkeÀ®e efvepeleÊJemJeªHe Deens, Deµeer Je=Êeer Deble:keÀjCeele keÀesCeleerner YeeJevee Dee}byeveeLe& I³eeJe³ee®eer Demeles DeeefCe l³ee YeeJeves®ee
OeejCe keÀjCes. pes pes GlHeVe nesles, les les efvejekeÀejeves OeejCe kesÀ}s Deens Òel³e³e cnCepes DevegYeJe efJe}erve ve nesT oslee Heg{er} Je l³eeHeg{er}

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 164
#eCeele Demee GÊejesÊej DeefOekeÀeefOekeÀ keÀe} efìkeÀJele pee³e®ee Demelees.
Demee lees efìkeÀJeCes cnCepes l³ee®e Òel³e³ee®eer SkeÀleevelee nes³e.Deµeer
Òel³e³ewkeÀleevelee efìketÀ }eie}er cnCepes l³ee DeJemLes}e O³eeve cnCeleele.
SJeb®e ef®eÊe keÀesþs lejer efmLej keÀjCes ner OeejCee, lej efmLej kesÀ}suîee
ef®eÊee®ee efJeefµeä Je=eÊf eHeefjCeece meejKee efìkeÀJeCes ns O³eeve nes³e. Demees.
meceeefOe
meceeefOe }#eCe meebieleebvee Hele¡e}er cnCeleele:
leosJeeLe&cee$eefveYee&meb mJeªHeµetv³eefceJe meceeefOe:~~3-
3~~Hee.³ees.met.~~
OeejCesves ef®eÊee}e efmLejlee ÒeeHle PeeuîeeJej keÀesCel³eener YeeJ³e
JemletJej ef®eÊewkeÀeû³e keÀjCes ns O³eevee®es mJeªHe Demeles. O³eeveeJemLee
HekeÌJe Pee}er keÀer leer®e meceeO³eJemLee nes³e. YeeJ³e JemletKesjerpe Flej
keÀesCeleener DeLe& ef®eÊeele ve mHegÀjCes ner®e l³ee YeeJ³e Jemleg®eer
DeLe&cee$eefveYee&melee nes³e. ³ee DeJemLesle’ceer O³eelee DecegkeÀ SkeÀe O³es³ee®es
O³eeve keÀjle Deens“ ns DevegmebOeevener jnle veener; lej ef®eÊe kesÀJeU
O³es³ewkeÀiees®ej nesles.
Deµee JesUer ef®eÊeJe=ÊeeR®ee ÒeJeen O³es³eekeÀejlesves DeKeb[HeCes ®ee}}e
Demelees. HeCe ³eecegUs®e lees De%eelemee Yeemelees. meceeefOekeÀe}er pees Demee
Je=efÊeÒeJeen Demelees, l³eecegUs®e l³ee JesU®³ee O³eevee}e ’mJeªHeµetv³eb
FJe“ cnCepes peCet keÀe³e mJeªHeµetv³e Demes cnì}s Deens.
meceeefOekeÀe}er ef®eÊee®eer YeeJ³e Jemletµeer FlekeÀer levce³elee nesCes,
O³es³e kesÀJeU DeLe&ªHeeves Yeemeceeve nesCes Je l³ee®³ee mJeªHee®es
DevegmebOeeve ve nesCes ne®e meceeefOe nes³e.
meb³ece
Hele¡e}eRveer meb³eceeefJe<e³eer DeeHeuîee met$eele pes meebefiele}s Deens, les
mecepetve IesleuîeeefµeJee³e ³ee OeejCee, O³eeve Je meceeefOe efJe<e³ekeÀ keÀuHevee
HetCe& mHeä nesCeej veenerle. les cnCeleele:
$e³eceskeÀ$e meb³ece:~~3-4~~Hee.³ees.met.~~
cnCepes®e OeejCee, O³eeve Je meceeefOe ns eflevner SkeÀ$e ÒeJe=Êe Pee}s
cnCepes lees meb³ece nes³e. Lees[ke̳eele p³ee osµeeJej OeejCee keÀjeJe³ee®eer
lees osµe, p³ee YeeJ³e Jemlet®es O³eeve keÀjeJe³ee®es leer YeeJ³e Jemlet ns SkeÀ®e
Demetve ³eebJej®e pesJne O³eeve HekeÌJe nesles; lesJne meceeefOe ÒeeHle nesTve
meb³ece efme× neslees. OeejCes®ee osµe Je O³eeveeleer} YeeJ³e JesieJesieUs Demelee
meceeefOe efme× Peeuîeeme, lees meb³ece veJns. O³eeve Je meceeefOe ns ܳe
vesnceer®e SkeÀ$e ÒeJe=Êe Demeleele. HeCe l³eele OeejCee ner HeCe ÒeJe=Êe
PeeuîeeefµeJee³e meb³ece efme× nesle veener. O³eeve Je meceeefOe ³eebmeesyele OeejCee
ÒeefJeä Pee}er Heeefnpes cnCepes meb³ece neslees.
%eeveséejer®³ee DeY³eemee®eer HetJe&le³eejer::::
%eeveséejer®es DeekeÀ}ve keÀªve IesCes
ieerlee Je %eeveséejer ³eebveer Òee³eesefiekeÀjerl³ee YeieJelÒeeHleermeeþer -
Deelce%eeveemeeþer - efve:Þes³emeÒeeHleermeeþer ne Hele¡e}erÒeefCele meb³ece
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2
Glke=Àäjerl³ee neleeU}s}e Demeu³eeves l³ee®es ns ³eesieµeem$eer³e mJeªHe
meeOekeÀebme GÊece ÒekeÀejs %eele Deme}s Heeefnpes.
Heele¡e}³eesiemet$eeleer} OeejCee, O³eeve,meceeefOe Je meb³ece ³ee
mebkeÀuHeveeb®es SJe{s DeekeÀ}ve keÀªve IesleuîeeefµeJee³e %eeveosJeeb®eer
³eesieµeem$eefJe<e³ekeÀ YetefcekeÀe lebleesleble mecepeCes og:meeO³e DemeuîeecegUs
DeeefCe DeeHeuîee DeekeÀ}veeLe& lees®e efJe<e³e Iesle}s}e Demeuîeeves ³ee
HeeefjYeeef<ekeÀ µeyoeb®eer vescekeÀer ceeefnleer DemeCes DeeJeµ³ekeÀ Deens.
%eeveséejeb®³ee ³eesieµeem$e Je YeeqÊeÀceeie& ³eemebyebOeer®³ee mebkeÀuHevee
l³eeb®³ee Jee*dce³eele efþkeÀefþkeÀeCeer ³esleele. %eeveséejer I³ee efkebÀJee
Dece=leevegYeJe I³ee; Jee l³eeb®eer DeYebiemebHeoe DeY³eemee; DeeHeCeebme
%eeveséejeb®³ee leÊJe%eeveefJe<e³ekeÀ leeeqÊJekeÀ Je ³eesieHej Òee³eeseif ekeÀ Yetecf ekesÀ®es
DeekeÀ}ve nesC³eemeeþer Þeerke=À<Ceepe&vg emebJeeoHej YeieJeÃerles®es jmeûenCe l³eebveer
p³ee keÀce&, ³eesie Je YeÊeÀer ³eeb®eer %eeveeµeer efJeefµeä iegbHeÀCe keÀjle kesÀ}s
Deens; les cet}le: mecepeeJetve IesC³eeefµeJee³e He³ee&³e®e veener!
³eesieµeem$ee®ee DeYetleHetJe& GlkeÀ<e& Yeejleer³e mebmke=Àleer®³ee HetJe&metjeRveer
kesÀ}e neslee; l³ee®ee pees Jee*dce³eerve Jeejmee DeeHeCeebme efJeefJeOe meeOeveebÜejs
GHe}yOe neslees, lees pejer efJeµee} Deme}e lejer Òee³eeseif ekeÀ ceeefnleerDeYeeJeer
Je Òe³eesie keÀjC³eemeeþer peer pevcepevceeblejer®eer le³eejer }eieles, l³eeDeYeeJeer
efJemce=le iegHleOeveemeejKee Deens.
ns iegHleOeve pej DeeHeuîee}e GHe}yOe JneJes Demes Jeeìle Demes}
lej l³ee µeem$ee®³ee DeeHeuîeeHe³e¥le Heesnes®e}suîee Jee*dce³ee®ee keÀmetve
DeY³eeme kesÀ}e Heeefnpes DeeefCe lees Del³eble keÀäÒee³e Jeeì}e lejer l³eele
Heejbielelee ÒeeHle kesÀuîeeefµeJee³e %eeveséejeb®³ee leÊJe%eevee®eer mew×eefvlekeÀ
lemes®e Òee³eesefiekeÀ Heeée&Yetceer keÀUCes DeJeIe[®e þjs}.
meeOes®e GoenjCe IesT ³ee. SKeeÐee }sKekeÀeves ef}efn}s}s l³eeleuîee
l³eele meesHesmes HegmlekeÀ I³ee. peesJej DeeHeuîee}e l³ee }sKekeÀe}e DeJeiele
Deme}s}s l³ee HegmlekeÀeleer} efJe<e³eemebyebOeer %eeve GHe}yOe nesle veener Je
l³ee %eevee®es DeeHeCe DeefOekeÀejer nesle veener, leesJej l³ee HegmlekeÀe®ee meeOeemee
efJe<e³emeg×e DeeHeuîee ¢äerves ogyeexOe®e Jeeìlees. ns pej meJe&meeceev³e
DeJee&®eerve %eeveÒekeÀeje®es Demeles, lej Del³eble iet{, Hegjeleve, meJe&
leÊJe%eevee®ee cegkegÀìceCeer µeesYeCeejs pes Deelce%eeve - l³ee®³eeefJe<e³eer
%eeveosJeeoer %eel³eeb®eer YetefcekeÀe mecepetve IesCes efkeÀleer DeJeIe[ þjs}, ns
efpe%eemetbvee lJeefjle GceieeJes.
l³eeletve %eeveosJeeb®ee SkebÀoj DeeJeekeÀe®e DeefleefJe}#eCe Demeuîeeves
DeeHeCe efkeÀleerner Òe³elveHetJe&keÀ l³eeb®eer Jee*dce³emebHeoe DeY³eeme}er, lejer
DeeHeCe %eeveosJe vemeuîeeves JeejbJeej l³ee #es$eele efLeìs®e He[lees. efkebÀyengvee
%eeveosJeebmeceesj DeeHeCe }neve®e jenCes DeeHeuîee Hejce Þes³ee®es Deens.
legkeÀejece cenejepeeb®eer ’}neveHeCe os ieeb osJee~ cegib eer meeKejs®ee jJee~~“
ner GÊeÀer HejceeLe&#es$eele Je leefÜ<e³ekeÀ leÊJe%eevee®³ee DeO³e³eve#es$eele
HeÀej®e ®eHeKe} yemeles!!
³eesieoe Þeer%eeveséejer 165 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

DeeHeCe %eeveosJeebHeg{s yee}keÀ®e jeefn}es lej l³eebvee ceele=mJeªHeele ÒekeÀejebveer keÀjleele - SkeÀ meiegCe Je SkeÀ efveie&gCe. meiegCe O³eeve ns
HeenCes DeeHeuîee}e meesHes Jeeìles Je lesJne®e ner %eeveséejceeG}er - ner JeCe&Yesoeves cnCepes efJeéeelcekeÀ ªHeeves Je efveie&gCe O³eeve kesÀJe}YeeJeeves
®ewlev³e®e¬eÀJeleea meece´e%eer - DeeHeuîeemeejK³ee DepeeCe yee}keÀebme mJele:®³ee kesÀ}s peeles.“
DebkeÀeJej IesTve, efJeÜppeveebme Deefle pe[ DemeCeejer %eeveséejer mJecegKeeves meiegCe O³eeveemeeþer pejer YeieJebleeb®³ee keÀesCel³eener efJeYetleer®eer Jee
DeeHeuîee}e mecepeeJetve meebieles Deens, Demes DevegYeJeC³ee®es Yeei³e }eYeles. DeJeleeje®eer GHeemevee kesÀ}er lejer lees®e efJeéeelcekeÀ Jee efJeéeªHeeves veì}s}e
efkebÀyengvee lemes®e Deeéeemeve l³eebveer met®ekeÀjerl³ee %eeveséejer®³ee yeejeJ³ee Deens Je efJeéee®es DeeefoleÊJe lees®e Deens, ner OeejCee keÀjCes ³eesieceeiee&le
DeO³ee³eejbYeer®³ee’pe³e pe³e Jees µeg×~s GoejW Òeefme×s~...~~ les ...Deeleeb DeefYecele Deens.
efvejesefHeve ÒeyebOeg~ DeJeOeeve oerpes~~ (12-1 les 12-19) “ ³ee meiegCe les efveie&gCe
DeesJ³eeletve ûeefLele kesÀ}s Deens. l³ee®ee Hejece<e& DeeHeCe ieg©YeÊeÀer, ieg©Òesce SkeÀoe ne ¢efäkeÀesve mecepeeJetve Iesle}e cnCepes DeeHeuîee
Je ieg©ceefncee ³eeb®³ee SkeÀe Jesieȳee meboYee&le Iesle}e neslee. Demees. HegjeCeJee*dce³eeletve peer l³ee l³ee efJeefµeä osJeles®³ee leer®e ye´ïeeb[e®eer ®ee}keÀ
ieesj#eefJe®eej:::: osJelee Deens, efJeéee®eer meJexmeJee& Deens, DeeÐeleÊJe Deens, F.p³ee mebkeÀuHevee
Dee{Uleele, l³eeb®ee G}ie[e neslees. Goe.efµeJeHegjeCeele efµeJe®e Deveeoer,
ieesj#ecele
Deveble, veeceªHeebveer efJeéeeble³ee&ceer veì}s}e Deens F.peer l³ee osJeles®eer
Hele¡e}eR®ee OeejCee, O³eeve Je meceeefOeefJe<e³ekeÀ DeefYeÒee³e
SkeÀebeflekeÀ JeCe&ves kesÀ}er peeleele; leµeer®e ieCesµeHegjeCeeletve efkebÀJee
Heeefnuîeeveblej ieg© ieesj#eeb®³ee l³eeyeeyele®³ee efJe®eejeb®eener Hejece<e& IesCes
cegÃ}HegjeCeeletve ÞeerieCesµee®eer, osJeerHegjeCeeletve osJeer®eer, ÞeerceÓeieJeleeletve
Gef®ele þjs}. OeejCeeefJe<e³ekeÀ l³eeb®³ee J³eeK³es®ee GneHeesn DeeHeCe
ÞeerefJe<Cet®eer JeCe&ves kesÀ}s}er Dee{Uleele.
Deieesoj®e kesÀ}e Deens. Deelee les O³eeveemebyebOeer keÀe³e cnCeleele, les Hene: efkebÀyengvee Deµeer SkeÀebeflekeÀ Je Deefleµe³eesefÊeÀmJeªHe JeCe&ves®e l³ee
’DeLe O³eeveefceefle~ Deefmle keÀ½eve HejceeÜwlem³e YeeJe: me SJe l³ee owJeleeefYeceev³eeb®es HejmHejele keÀ}n efvecee&Ce keÀjC³eeme keÀejCeerYetle
Deelceself e ³eLee ³eÐelmHeÀgjefle leÊelmJeªHecesJeself e YeeJe³esled meJe&Yetles<eg Peeuîee®eer Feflenemee®eer mee#e Deens. µewJe Je Jew<CeJeeb®es oeef#eCeel³eebceO³es
mece¢efä½esefle O³eeve}#eCeced~~2-38~~efme.efme.He.~~“ Pee}s}s efJeleC[Jeeo Je mebIe<e& ³eekeÀjlee Òeefme× Deensle.
’Hejce DeÜwle ne®e Deelcee Deens, Demee YeeJe ef®eÊeele Oeªve pes pes JesieJesieȳee HebLeesHeHebLeebceO³es DeeHe}e®e ceeie& meJee&le Þesÿ Je DeeHe}er®e
mHegÀjCe HeeJeles, les les DeelcemJeªHe Deens Deµeer YeeJevee keÀjCes Je meJe&YetleebÒele owJeles meJe&Þesÿ Demee pees DenbkeÀej efometve ³eslees; l³eeceeies Kejs lej ³ee®e
mece¢äer þsJeCes; ns l³eeb®³ee celes O³eeve}#eCe nes³e.“ mJeªHee®eer Deefveä YeeJevee Demeles Je l³eecegUs meiegCe O³eeveesHeemeves®ee
meceeefOe}#eCe meebieleebvee Þeerieesj#eveeLe cnCeleele: Keje GÎsµe cnCepes meevleekeÀ[tve DevevleekeÀ[s meeOekeÀeves keÀjeJe³ee®ee
’DeLe meceeef O e}#eCeced ~ meJe& l eÊJeeveeb meceeJemLee ÒeJeeme, efJeYetefleGHeemevesletve efJeéeªHeer Hejceséeje®eer De®e&vee keÀjCes Je
efve©ÐecelJecevee³eemeefmLeefleceÊJeefceefle meceeefOe}#eCeced~~2- efvejbpeve, efve<keÀ}, Deveeoer, DeHeefjces³e, F.iegCeyeesOeelcekeÀ mJeªHee®eer
39~~ efme.efme.He.~~“ - efveie&gCee®eerö peeCeerJe keÀªve IesCes Je l³ee®ee mee#eelkeÀej keÀªve IesCes ,
’meceeefOe cnCepes meJe&leÊJeeb®eer meceeJemLee - leêtHelee - ne vepejsDee[ nesle Demelees. Demees.
Fbefê³eefJe<e³eeb®ee l³eeie -vew<keÀc³e&efme×er - Devee³eeme efmLeleer®ee YeeJe - ceveHeJeveµetv³elee
menpeeJemLee Jee menpemeceeefOe Jee mebpeerJevemeceeefOe Jee ®ee}leer O³eeve Je meceeefOe ³eeb®es SketÀCe mJeªHe keÀUtve IesC³eemeeþer
yees}leer meceeefOe!“ ieesj#eveeLeeb®³ee ieesj#eµelekeÀ ³ee j®evesleer} Heg{er} µ}eskeÀner HeÀej
ieesj#eeb®es meiegCe Je efveie&gCe O³eeve GHe³egÊeÀ þjlees:
O³eevee®es meiegCe Je efveie&gCe O³eeve Demes ÒekeÀejYeso ieesj#eebveer ’³eoe meb#eer³eles ÒeeCees ceevemeb ®e efJe}er³eles~ leoe mecejmewkeÀlJeb
meebefiele}s}s Deensle: meceeefOejefYeOeer³eles~~iees.µe.~~“
’meJe&ef®evleemeceeJeefle& ³eesefieves Ëefo Jele&les~ ³eÊelJes efveef½eleb ’pesJne ÒeeeCe #eerCe neslees, l³ee®eer ieleer Leebyeles, lesJne ceve }³e
®eslemleÊeg O³eeveb Òe®e#eles~ efÜOee YeJeefle leodO³eeveb meiegCeb efveie&gCeb HeeJeles Je meecejm³e ÒeeHle nesTve meceeOeerle efmLeleer nesles.“
leLee~ meiegCeb JeCe&Yesosve efveie&gCeb kesÀJe}b efJeog:~~iees.µe.~~“ ÒeeCe Je ceve HeebiegUCe s ner ÒeLeceeJemLee Oej}er lej ceveHeJeveµetv³elee
’³eesi³ee®³ee Deble:keÀjCeele meJe& leNns®es efJe®eej Demeleele. Hejbleg ner meceeOeermeeþer DeeJeµ³ekeÀ DeJemLee Oej}er Heeefnpes. ³ee keÀuHeves®ee,
pesJne l³ee®es ef®eÊe DeelceJemletJej ¢{ Pee}s}s Demeles - efmLej nesles - peer HetCe&HeCes veeLeHebLeer³e efJeµes<e Deens, efle®ee DeeHeCeebme %eeveséejeb®es
l³ee efmLeleer}e O³eeve Demes cnCeleele. ³ee DeelceJemlet®es O³eeve oesve ³eesieefJe<e³ekeÀ efJe®eej mecepetve IesC³eeme HeÀej®e GHe³eesie nesCeej Deens.

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 166
met$e¬eÀceCee
DeeleeHeeJeslees %eeveséejÒeCeerle DeܳeYeeqÊeÀ ³eesiee®es Jee Deܳe - keÀce& J³eefYe®eejYeeJe nesF&} Je leg}e ceePeer ÒeeHleer nesCes otj jener}.“
- %eeve - YeeqÊeÀ ³eesiee®es, p³eeme HebLejepe DeLeJee ¬eÀce³eesie Demes veebJe
Deens, l³ee®es pes Lees[sLees[kesÀ efJeJes®eve DeeHeCe Heeefn}s}s Deens, les ³eeHeg{s
³esCeeN³ee DeesJ³ee Heeefnuîeeveblej keÀesCel³ee efoµesves ®ee}}s Deens, les efpe%eemetmb e
}eie}er®e Gcepes}.
meiegCeesHeemevee::::
ieerlesleer} YeÊeÀer Je meiegCeesHeemevee
meiegCe O³eeve Je meceeefOeefJe<e³ekeÀ efJe®eej mHeä keÀjleebvee Þeerke=À<Ceebveer
meebefiele}s Deens keÀer:
ceeb ®e ³eesçJ³eefYe®eejsCe YeeqÊeÀ³eesiesve mesJeles~
me iegCeevmeceleerl³ewleevye´ïeYet³ee³e keÀuHeles~~14-26~~
ye´ïeCees efn Òeefleÿencece=lem³eeJ³e³em³e ®e~
µeeéelem³e ®e Oece&m³e megKem³ewkeÀeefvlekeÀm³e ®e~~14-27~~
’DeJ³eefYe®eejer YeefÊeÀ³eesieeves pees ceePeer GHeemevee keÀjlees, cnCepes
DeYeso efJeéeelcekeÀ mJeªHeele pees ceePes O³eeve keÀjlees; lees ³ee iegCeebHe}erkeÀ[s
peeTve cnCepes Je=efÊelejbiejefnle nesTve, l³eeme ye´ïelJeÒeeHleer nesles.
Dece=le, DeJ³e³e, µeeéele, Oece&ªHe, megKeªHe Je DeefÜleer³e Demes pes
ye´ïe Deens, les ceer®e Deens.“
OeejCee, O³eeve Je meceeefOe ns efJe<e³e Þeer%eeveosJeeb®³ee ³eesieµew}erves
neleeUleebvee l³eebvee keÀce&, %eeve, ³eesie Je YeÊeÀer ner meieUer efkeÀleer
DeefYeVe Jeeìleele, ns l³eebveer Jejer} ieerleesÊeÀ µ}eskeÀeb®ee DeeOeej IesTve
p³ee DeesJ³ee j®euîee Deensle, l³eebJeªve menpe efoioµe&veeme ³esles.
ieerles®³ee ³ee µ}eskeÀeJejer} %eevesµeeb®³ee DeesJ³ee ne GHeemeves®ee efJe<e³e
meceHe&keÀjerl³ee mHe<ì keÀjleele. l³eeleer} cenÊJee®³ee DeesJ³eeb®ee letle& G}ÁKs e
keÀªve DeeHeCe Heg{s peeT ³ee:
leNneR J³eefYe®eejjefnleW ef®eÊeW~ YeeqÊeÀ³eesieW ceeleW~
mesJeer lees iegCeebleQ~ peekeÀ}tb µekesÀ~~14-371~~
lewmeW efJeée ³esCeW veebJeW~ ns ceeref®e HeQ DeeIeJeW~
IesF¥ ®ebêefyebye mees}eJeW~ ve }ies pesJeeR~~377~~
cnCeewefve efJeéeHeCe peeJeW~ ceie ceeleW Ies³eeJeW~
lewmee veesns DeeIeJeW~ mekeÀìef®e ceer~~380~~
Ssmesefve ceeleW peeefCepes~ leQ DeJ³eefYe®eej YeefÊeÀ cnefCepes~
SLe Yesog keÀeF¥ osefKepes~ leNneR J³eefYe®ee© lees~~381~~
les cnCeleensle: ’ceeP³eeJee®etve ogmejerkeÀ[s keÀesþsner ef®eÊe iegblet ve
oslee YeeqÊeÀ³eesieeves pees ceePeer GHeemevee keÀjlees, lees iegCeebvee leey³eele þsJet
µekeÀlees. iegCe cnCepes veeceªHeelcekeÀ efJeéeeleer} cee³es®ee KesU Jee Hemeeje!
efJeée cnCepes JesieUs ogmejs keÀener vemetve ceer®e Deens. ®ebêentve l³ee®³ee
®ebêkeÀ}e Jesieȳee keÀe Demeleele! cnCetve efJeéee®ee Hemeeje yeepet}e
meeªve ceePeer GHeemevee keÀjlee ³esF&} Demes veJns; lej efJeéeelcekeÀ
Demee pees ceer Deens, l³ee®eer®e let GHeemevee keÀj. ner®e DeJ³eefYe®eejer
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2
YeÊeÀer nes³e; Dev³eLee YeÊeÀer kesÀ}erme lej lees cepe Hejceelc³eeÒeefle
³e³eekeÀejCes YesoebleQ~ meeb[gefve DeYesoW ef®eÊeW~
DeeHeCeebmeieì ceeleW~ peeCeeJeW ieeb~~14-382~.
nes keÀeb lejbieg }neve~ Hejer efmebOegmeeR veeneR efYeVeg~
lewmee F&éejer ceer Deeveg~ veesnsef®e ieeb~~386~~
Ssmesefve mecejmeW~ ¢äer peQ GunemeW~
leQ YeeqÊeÀ HeQ SsmeW~ DeecneR cnCees~~387~~
’cnCetve ns Depe&gvee! ’DeeHeCeebme ceer®e Deens Demes mecepetve Je ns
efJeée pes efomeles, Yeemeles, ÒekeÀeµeles; les meJe& ceer®e Deens“ Deµeer YeeJevee
þsJetve l³ee®³eenermekeÀì l³eeleuîee ceePeer®e let GHeemevee keÀjle pee. lejbie
Jee }eì ner mecegêentve HeÀej®e }neve Demeles. HeCe leer mecegêeHes#ee JesieUer
keÀe Demeles! lemee®e let ns peeCetve Deme keÀer’let mJele:meg×e F&éejentve
efYeVe Demee keÀesCeerner veenerme.“ ner®e meesçnbJe=Êeer nes³e. “
%eeve, ³eesie Je YeÊeÀer ³eeb®ee mecevJe³e
Þeerke=À<Ce cnCeleele: ’ner®e mecejme ¢<ìer nes³e. ³ee O³eeveeJemLes®ee
pees HeefjHeekeÀ efkebÀJee meceeO³eJemLee Demeles, efle}e®e ceer YeÊeÀer
Demes cnCelees.“
les Heg{s cnCeleele:
DeeefCe %eevee®eW ®eebieeJeW~ F³eWef®e o=<ìer veebJeW~
³eesiee®esner DeeIeJeW~ meJe&mJe ns~~14-388~~
efmebOet DeeefCe pe}Oeeje~ ceepeeR }eie}er DeKeb[ Oeeje~
lewmeeR Je=Êeer Jeerje~ ÒeJelex leQ~~389~~
’%eevee®es jnm³e Jee HeefjHekeÌJe DeJemLee leer ner®e ! ³eesiemeJe&mJemeg×e
ner®e DeJemLee nes³e. %eeve, ³eesie Je YeÊeÀer ³ee ef$eOee veebJeebveer ner
meceeO³eJemLee DeesUKe}er peeles. Hejbleg Jemlegle: efle®³eele ³ee veeceebHejlJes
keÀenerner Yeso vemelees, ns let peeCetve Deme. Depe&gvee! mecegêeJej cesIeebletve
DeKeb[ Oeeje Je<e&t }eie}er Demelee mecegê, cesIe Je Hepe&v³eOeeje ³ee eflenerlener
Demeles les SkeÀcee$e pe}®e! cesIe, pe}Je=efäOeeje Je mecegê ns veeceªHeeves
efYeVeefYeVe Jeeìleele; lejer l³eeb®ee DeeOeej pe}®e Deens. l³ee®eÒeceeCes ceer,
let Je ns efJeée JesieJesieUs Yeeme}es lejer Deblejer DeeHeCe SkeÀ®e Deenesle, ns
peeCeCes DeeefCe leµeer DeKeb[ Je=Êeer OeejCe keÀjCes ns®e ³ee YeÊeÀer, %eeve Jee
³eesie ³eeb®es meej Deens.“
Ssmesefve ceie HejmHejW~ peQ meesçnbJe=Êeer DeJelejs~
leQ efle³esefnmekeÀì mejs~ DeeHewmes³eeb~~14-392~~
ceePesb Hew}HeCe pee³es~ YeÊeÀ nW Ss}HeCe þe³eW~
Deveeefo Sske̳e peQ Deens~ leQef®e efveJe[s~~395~~
’Deµeer ner meesçnbJe=Êeer Jej meebefiele}suîee Glke=Àä ÒekeÀej®³ee
GHeemevesves - DeJ³eefYe®eejer YeÊeÀerves ÒekeÀì nesles DeeefCe GHeemekeÀ Je GHeem³e,
O³eelee Je O³eeve, peerJe Je ye´ïe ³eele DeYesoYeeJe efvecee&Ce neslees. ner
meesçnbJe=Êeer meg×e ceie DeeHeesDeeHe }³ee}e peeles. efceþe®ee keÀCe pemee
³eesieoe Þeer%eeveséejer 167
mecegêele efJeªve l³ee®³eeµeer SkeÀjme nesTve peeJee; l³eeÒeceeCes GHeemekeÀ
Je ceer ³eele}e YesoYeeJe efJemefpe&le kesÀuîeeJej ceer lees®e Deen s ³ee %eevee®ee -
meesçnb YeeJee®eener -Demle neslees. cee³es®³ee Jee efJeéeeHew}erkeÀ[s ceer Demelees
Je YeÊeÀ l³ee®³ee FkeÀ[u³ee keÀebþeJej Demelees; efkebÀJee lees YeÊeÀ Deens Je
ceer keÀesCeer l³ee®³eentve JesieUe Deens; Deµee meieȳee ef®eÊeJe=ÊeeR®ee
Demle nesTve peerJe Je ye´ïe ³eeble pes Deveeoer Sske̳e Deens, les
ÒekeÀì nesles.“
³ee®e efmLeleer®es JeCe&ve J³eemecen<eer&¥®³ee ye´ïemet$eeJejer} Yee<³eeletve
Þeerce®íbkeÀje®ee³ee¥veer ’peerJees ye´ïewJe vee Heje~“ ³ee GÊeÀerves kesÀ}s Deens.
DeJ³eefYe®eejer YeÊeÀer
efkebÀyengvee SsmeeR peQ oµee~ leQ ye´ïelJe ieeb megobµee~
ns lees HeeJeW pees Ssmee~ ceeleW Yepes~~14-397~~
³e³ee ye´ïelJeeefmeef®e HeeLee&~ mee³egp³e SsmeeR JesJemLee~
³eeef®e veebJe ®eewLee~ Heg©<eeLe&g ieeb~~401~~
Þeerke=À<Ce Heg{s cnCeleele: ’³ee®es cece& veerì DeesUKeCeeN³ee Depe&gvee!
(megobµee!) ner®e oµee cnCepes ye´ïelJe! ce}e DeJ³eefYe®eejer YeÊeÀerves
YepeCeeje YeÊeÀ l³ee³eesies ³ee®e DeJemLes}e ÒeeHle neslees. %eeve, YeÊeÀer Jee
³eesie ³eebÜejs Deµee ÒekeÀejs efoJ³e¢äerves ceePeer GHeemevee keÀjCeeje Þesÿ
Heg©<e cnCepes ye´ïelJee®³ee cegkegÀìer DeûeYeeieer PeUeUCeejs oereHf leceeve jlve®e
nes³e! ®eewLee Heg©<eeLe& Jee cees#e cnCetve }eskeÀele Òeefme× DemeCeejer
mee³egp³ecegÊeÀer cnCepes®e ner ye´ïelJeoµee nes³e.“
Hejer ceePes DeejeOeve~ ye´ïelJeerb nes³e meesHeeve~
³esLe ceer nve meeOeve~ iecesve nes~~14-402~~
leNneR PeCeW PeCeW SsmeW~ legefPe³eeb ef®eÊeeR HewmeW~
HeQ ye´ïe Deeve vemeW~ ceerJeeb®eewefve~~403~~
Deiee ye´ïe ³ee veebJee~ DeefYeÒeeJees ceer Heeb[Jee~
ceeref®e yeesef}pes DeeIeJeeb~ µeyoeR FneR~~404~~
’Hejbleg ceePes DeejeOeve ns ye´ïeÒeeHleer®ee meesHeeve Deens, Demes pej
mecepeµeer} DeeefCe l³eekeÀjlee ceer meeOeve Deens, Demes pej leg}e Jeeì}s
Demes}, lej leµeer ®egkeÀer®eer keÀuHevee let keÀªve IesT vekeÀesme. ns HeeLee&!
ceeP³eeHes#ee ye´ïe keÀener efvejeUs veener. ye´ïe ³ee veebJeeves ce}e®e mebyeesefOele
keÀjleele. Dece=le, DeJ³e³e, µeeéele, Oece&, megKe, DeefÜleer³e F.µeyo
ce}e®e GÎsµetve ³eesefpe}s peeleele.“
HeQ ceb[} DeeefCe ®ebêcee~ oesve veJnleer megJecee&~
lewmee cepe DeeefCe ye´ïee~ Yesog veeneR~~14-405~~
Deieeb efvel³e peQ efve<kebÀHe~ DeveeJe=Êe Oece&ªHe~
megKe peQ GceHe~ DeefÜleer³e~~406~~
efJeJeskegÀ DeeHeg}W keÀece~ meeªefve þekeÀer peQ Oeece~
efve<keÀ<ee&®eW efve:meerce~ efkebÀyengvee ceer~~407~~
’ns megJec³ee&! ns ®elegj Depe&gvee! ®ebêcee DeeefCe l³ee®eer ÒeYee
SkeÀceskeÀebHeemetve efJeYeÊeÀ vemeleele; l³ee®eÒeceeCes ceer DeeefCe ye´ïe DeYeso
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
Deenesle. ns megpeeCee! pes ye´ïe efvel³e, efve<kebÀHe, mHebojefnle Je
mHegÀjCejefnle, ÒekeÀì Oece&ªHe, Dece³ee&o megKe Je DeeveboªHe DeeefCe
SkeÀcesJeeefÜleer³e Deens; pes ceneefme×evlee®ee DeeJeekeÀe Jee HejekeÀesìer®es
mLeeve Deens; les ceer®e nes³e!“
’ceePeeb mee#eelkeÀejeR “
OeejCee, O³eeve Je meceeefOe efJe<e³ekeÀ efme×evle, }#eCes Je Flej
efJeJes®eve %eeveséejerle efkeÀl³eskeÀ efþkeÀeCeer kesÀ}s}s Deens. cetUele®e
ÞeerceÓieJeÃerlee ne ûebLe ³eesieefJe<e³ekeÀ Demeuîeeves efkeÀl³eskeÀ µ}eskeÀ ³ee
Deblejbie ³eesieebieebµeer mebyebefOele Deensle. Þeerke=À<Ceebveer meebefiele}suîee
meceeO³eJemLes®³ee efveoµe&keÀ Deµee yeN³ee®e ieerleeµ}eskeÀeb®ee SkeÀefpevemeer
Dee{eJee DeeHeCe HetJeea®e SkeÀoe Iesle}e neslee. meceeefOeHeefjCeece Glke=Àäjerl³ee
ÒekeÀì keÀjCeejs DeveskeÀ µ}eskeÀ ieerlesle Deensle. meO³ee®³ee efJeJes®evee}e
Devegmeªve YeieJebleeb®ee DeeCeKeer SkeÀ µ}eskeÀ DeeHeuîee ¢äermeceesj
menpe ³eslees:
YeÊe̳ee lJevev³e³ee µeke̳e DencesJebefJeOeesçpe&gve~
%eelegb êägb ®e leÊJesve ÒeJesägb ®e HejvleHe~~11-54~~
Þeerke=À<Ce cnCeleele: ’ns Depe&vg ee! Deµee efJeéeelcekeÀ mJeªHee®ee pees
ceer Deens, l³ee ce}e leÊJele: peeCeCes, HeenCes DeeefCe ceeP³eele®e }erve
nesCes, kesÀJeU ³ee Devev³eYeÊeÀer ®³ee ³eesieeves®e µeke̳e Deens.“
Þeer%eeveosJeeb®³ee ³eeJejer} keÀener megboj Je cece&ûeenkeÀ DeesJ³ee yeIee:
leNneR efJeéeelcekeÀ ªHe[W~ peQ oeefJe}W DeecneR legpeHegÀ[s~
leQ µebYegner Hejer ve pees[s~ leHe keÀefjleeb~~11-676~~
lewmee ceer SkeÀef®e Hejer~ Deebleg[W ceeb DeJeOeejeR~
peNneR YeÊeÀer ³esTefve Jejer~ ef®eÊeeleQ ieeb~~685~~
keÀeb mekeÀ} pe}mebHeefÊe~ IesTefve mecegêeleQ efiebJeefmeleeR~
iebiee pewµeeR Devev³eieleer~ efce}e}eref®e efce}W~~687~~
lewmes meJe&YeeJemebYeejW~ ve Oejle Òesce SkeÀmejW~
cepeceepeeR meb®ejW~ ceeref®e nesTefve~~688~~
Þeerke=À<Ce cnCeleele: ’Dejs DeebOeȳee Depe&gvee! leg}e pes ns ceePes
efJeéeelcekeÀ efJeéeªHe oeKeJe}s, les µebYegmeejK³ee De®eeì leHe
keÀjCeeN³eebveemeg×e DevegYeJee³e}e efceUle veener. ³e%e, oeve, JesoeO³e³eve
³eebveermeg×e ce}e ³ee mJeªHeele Hene³e}e efceUle veener. HeÀÊeÀ
Devev³eYeÊeÀer®³ee ³eesieeves - l³ee YeÊeÀerves ef®eÊeele ÒeJesµe kesÀ}e lej®e ceePes
ns Kejs mJeªHe ¢<ìerme He[C³ee®es Yeei³e }eYeles. iebiee peµeer DeeHe}er
mekeÀ} pe}mebHeÊeer IesTve Devev³eieeflekeÀ nesTve meeieje}e
efceUeuîeeKesjerpe jenle veener; l³ee®eÒeceeCes meJe&YeeJemebYeej ceeP³eeJej
Je<e&Jetve cnCepes meJe& efþkeÀeCeer ceer®e Deens, ner YeeJevee þsJetve ceeP³eeJej
DeveeJej Òesce keÀjCeeje YeÊeÀ ceêtHe nesTve ceeP³eele®e ÒeJesµelees.“
lewmeW ceePeeb mee#eelkeÀejeR~ mejs DenbkeÀeje®eeR Jeejer~
DenbkeÀej}esHeeR DeJeOeejeR~ Üwle pee³es~~694~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 168 Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2

ceie ceer lees ns DeeIeJeW~ SkeÀ ceeref®e DeeefLe mJeYeeJeW~ kegÀb [ef}veerÒeyeesOeve DeeJeµ³ekeÀ þjles. kegÀb [ef}veerµeÊeÀer ®³ee meene³³eeves
efkebÀyengvee meeceeJeW~ mecejmeW lees~~695~~ Je ieg©ÒeYeeJeeves meeOekeÀ OeejCee-O³eeve ³eele ¢{ nesle peelees Je l³ee}e
’ceePee Demee mee#eelkeÀej Pee}su³ee YeÊeÀe®ee DenbkeÀej veenermee Deܳe Jee DeÜwle yeesOee®eer peerleerpeeieleer KetCe DemeCeeje meceeefOe
neslees; cnCepes lees, efJeée DeeefCe ceer ns He=LeiHe=LekeÀ Deenesle, ner l³ee®eer ÒeeHle neslees.
peeCeerJe veä nesles. DenbkeÀej }esHelee®e l³eecegUs Üwlee®eer peer Òeleerleer ³esle Demee lees meeOekeÀ O³eevejle Pee}s}s - O³es³eekeÀej ÒeeHle Pee}s}s
nesleer, leer veenerµeer nesTve l³ee}e meJe&$e DeÜwle Jee Deܳe ¢äer ÒeeHle ef®eÊe meceeOeer®³ee µespesJej cnCepes µe³³esJej DeeCetve mees[lees. lesLes
nesles. lesJne ceer, lees Je ns meJe& efJeée ns mJeYeeJele: SkeÀ ceer®e Deenesle, ns Deelcejleer ÒeeHle nesles cnCetve jeflemegKeefveoxµekeÀ GHecee ³esLes %eeveosJeebveer
l³ee®³ee Òel³e³eeme ³esles. HeCe Kejs cnCepes l³ee}e ³ee®eerner peeCeerJe Gjle JeeHeju³ee Deensle.meceeefOe ner peCet keÀesCeer Yeesie}es}gHee m$eer DeeefCe
veener. ns %eevemeg×e }esHeles. keÀejCe lees ceeP³eele®e mecejme nesTve ef®eÊe peCet keÀesCeer ®eb®e} vej Demes keÀuHetve meceeOeer®³ee mespesHeeµeer efle}e
meeceeJetve peelees.“ Heeefnpes lesJne Deelcejleer efceUeJeer cnCetve meeOevee¬eÀce Dee®eªve yeUs®e
¢<ìe¢<ì mekeÀ}~ pes³eeb®eW ceeref®e kesÀJe}~
O³es³eekeÀej Pee}s}s ef®eÊe lesLes DeeCetve l³ee}e lesLes®e yeebOetve þsJeC³ee®eer
pesCeW efpeCe³ee®eW HeÀ}~ cepeef®e veece þsefJe}W~~697~~
keÀuHevee ³esLes DeO³eeËle Deens.
YegleW ns YeeKe efJemej}e~ peQ efoþeR ceeref®e Deens meto}e~
cnCeewefve efveJezj peen}e~ meJe&$e Yepes~~698~~ Kejs lej ef®eÊe ns cegÊeÀíboer vejemeejKes Deens. ³ee Je=ÊeerJeªve l³ee
Ssmee pees YeÊegÀ nes³es~ les³eeb®es ef$eOeelegkeÀ ns pee³eW~ Je=ÊeerJej Demes les mJe®íbo efJenjle Demeles. DeKeb[ l³ee}e SkeÀe®e Je=Êeer®ee
leQ ceeref®e nesTefve þe³eW~ Heeb[Jee ieeb~~699~~ DeekeÀej osCes HeÀej DeJeIe[ Deens. cegÊeÀíboer veje}e keÀesCee SkeÀe®e
’p³ee®ee FnHej}eskeÀ meJe& keÀener ceer®e nesTve jeefn}es Deens Je m$eerpeJeU yeebOetve þsJeCes efkeÀleer keÀþerCe Demeles! ³ee meJee¥®eer peeCe þsJetve®e
p³eeves DeeHeuîee peieC³ee®es Òe³eespeve kesÀJeU ceePeer®e ÒeeHleer nesCes Demes ³esLes ef®eÊe Je meceeefOe ³eeb®es meen®e³e& ³ee GHecee ÒekeÀejeves metef®ele
efveef½ele þjJe}s Deens; p³ee®³ee ¢äerme Yetlecee$es celmJeªHe®e efomeleele; kesÀ}s Deens.
lees meJe& YetleebJej meejKes®e Òesce keÀjlees. l³ee®eer ¢äerner ceeP³eeJ³eefleefjÊeÀ Deµee l³ee ef®eÊee}e meceeOeerµeer jefle cnCepesmeecejm³e ÒeeHle
Flej keÀenerner keÀµeelener Heent µekeÀle®e veener. keÀejCe efle®³eele ceer®e Peeu³eeJej Deble³ee&ceer DeelcemegKe cnCepes Deelcejefle ÒeeHle nesles, ner
Yeªve jeefn}s}e Demelees. Demee pees YeÊeÀ Demelees, lees cee³es®³ee - keÀuHevee ³esLes ceeb[}er Deens. ³ee}e®e DeelceefJeefveûen Deµeer meb%ee Þeerke=À<Ce
ef$eiegCeeb®³ee - Heb®eceneYetleelcekeÀ µejerjeHeu³ee[ peelees Je kesÀJeU ceer®e osleele, ns meebieleebvee DeesJeer ¬eÀ.13-511 ceO³es %eeveosJe cnCeleele:
nesTve ³ee osnele JeemleJ³e keÀjlees. l³ee®ee osn, ceve, yeg×er Je Fbefê³es, ’Deble:keÀjCeefJeefveûen lees ne®e! pesLes Deble:keÀjCeefveûen cnCepes
Heb®eÒeeCe Je µejerjkeÀes<e F.meJe& mecegoe³e meJe&mJeer ceêtHe®e cnCepes DeelceefJeefveûen Demes}, lesLes®e %eeve megÒeefleefÿle Demeles. pesLes %eeve
®ewlev³emJeªHe neslees, ns let efveef½ele peeCetve Deme.“ Demeles, lesLes ef®eÊe }erve nesless. ns Depe&gvee! Deµee ÒekeÀejs ye´ïelJe ÒeeHle
Deelcejleer:::: Pee}s}e lees Heg©<e cnCepes ceveg<³eªHeeves ÒekeÀì}s}s mee#eele %eeve®e Deens;
meceeefOe Je Deelcejleer ye´ïe®e Deens; ns let vekeÌkeÀer mecepetve Deme.“
%eeveosJeeb®es meceeefOeefJe<e³ekeÀ pes meefJemlej efJeJes®eve DeeHeCe Jej Heeefn}s DeHejes#eevegYetefle::::
Deens, l³eeJeªve meceeefOe cnCepes keÀe³e ³eeyeeyele®eer l³eeb®eer keÀuHevee µebkeÀje®ee³e& Je Deäebie³eesie
DeeHeuîee}e keÀUtve ³esles. lemes®e Hele¡e}er, ieesj#eveeLe DeeefCe %eeveosJe Deelceef J eef v eûen cnCepes keÀe³e ns mHeä keÀjC³eemeeþer
³eeb®es ³eeefJe<e³eer®b es ns meJe& efJeJes®eve HeeefnuîeeJej %eeveosJeeb®³ee’meceeefOe®³ee Þeer%eeveséejebveer ³ee efþkeÀeCeer(13-506 les 511) oneyeeje DeesJ³ee j®euîee
mespeWmeeR~ yeebOeewefve Iee}eR O³eeveWmeeR~ ef®eÊe ®ewlev³emecejmeeR~ Deebleg Deensle. l³eeb®ee DeLe& Je l³eeceeie®eer Yetecf ekeÀe DeeleeHeeJeslees DeeHeCe JesieJesieȳee
jles~~13-509~~“ ³ee meceeefOeefJe<e³ekeÀ DeesJeer®ee DeLe& ûenCe keÀjC³eeme Hew}tbJej ÒekeÀeµe ìekeÀle Heeefn}er.
ceole nesles. %eeveosJeeb®³ee SkesÀkeÀe DeesJeer®ee efJe®eej keÀjeJe³ee®ee cnCepes %eeveosJeeb®eer Deäebie³eesiee®³ee efJeefJeOe Debieebyeeyele®eer keÀuHevee
keÀOeerkeÀOeer efpe%eemetvb ee keÀesþks eÀesþs µeesOeeJes }eieles, ³ee®eer mJeuHe keÀuHevee Þeerceoe®ee³e& µebkeÀj YeieJeeveeb®³ee Yetecf ekesÀµeer efkeÀleer efceUleerpegUleer Deens,
peeCekeÀejeb m e ³es C ³eemeeþer ner Dees J eer cnCepes SkeÀ Glke= À ä ns DeeHeCe Deemevee®³ee efveefceÊeeves Heeefn}s®e Deens. les®e meec³e Flejner
GoenjCe Deens. Debieebyeeyele DeY³eemeC³eepeesies Demeuîeeves ³eceefve³ece les meceeefOeefJe<e³ekeÀ
³ece-efve³ece-Deemeve-Òel³eenej-ÒeeCee³eece ³ee ceeiee&ves Heg{s peeCeeje pes efJe®eej Dee®ee³ee¥®³ee DeHejes#eevegYetelf e ³ee ÒekeÀjCeûebLeeÜejs efoioefµe&le
meeOekeÀ pesJne O³eeve-OeejCee ³ee Deblejbie Òeebleele ÒeJesµelees, l³eeJesUer nesleele, l³eeb®ee SkeÀoe mebef#eHle Dee{eJee IesT ³ee:

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer
DeHejes#eevegYetefle Je Deä ³eesieebies
1)³ece:- meJe¥ ye´ïesefle efJe%eeveeefoeqvê³eûeecemeb³ece:~
³eceesç³eefceefle mecÒeesÊeÀesçY³emeveer³ees cegncg e&ng :g ~~104~~De~~
’ns efJeée ye´ïeªHe®e Deens Demes peeCetve Fbeêf ³es Jeµe keÀªve IesC³eeme
³ece cnCeleele. ne DeY³eeme JeejbJeej kesÀ}e Heeefnpes.“
2)efve³ece:-mepeeleer³eÒeJeen½e efJepeeleer³eeflejmke=Àefle:~
efve³ecees efn Hejevevoes efve³eceeefl¬eÀ³eles yegOew:~~105~~De.~~
’mepeeleer³e Je=Êeer®ee ÒeJeen ®ee}t þsJeCes Je efJepeeleer³e Je=eÊf eÒeJeeneb®eer
GHes#ee keÀjCes ne®e HejeveboÒeeHleermeeþer efve³ece Deens. yegef×ceeve ceveg<³es
³ee®es keÀìe#eeves Hee}ve keÀjleele.“
mepeeleer³e ÒeJeen cnCepes meJe& keÀener ye´ïe®e Deens ³ee’meJe¥ KeefuJeob
ye´ïe“ ³ee Je=Êeer®ee ef®eÊeÒeJeen DeeefCe efJepeeleer³e ÒeJeen cnCepes mJele: Je
efJeéeeleer} Flej Jemlet He=LeiHe=LekeÀ Deensle Demee Fbefê³eiees®ej DeeYeeme.
DeY³eemekeÀebme mepeeleer³e ef®eÊeÒeJeeneme GÊespeve osCes Je efJepeeleer³e ÒeJeene®eer
GHes#ee keÀjCes, ne GHee³e Dee®ee³e& meg®eJele Deensle.
3)cet}yevOe:- ³eeyeeyele Dee®ee³e& cnCeleele:
³evcet}b meJe&Yetleeveeb ³evcet}b ef®eÊeyevOeveced~
cet}yevOe: meoe mesJ³ees ³eesieesçmeew jepe³eeseif eveeced~~114~~De~~
’pes mecemle Yetleeb®es DeeefokeÀejCe Deens Je p³eeves meeOekeÀe®ee DebieerkeÀej
kesÀ}e Demelee ef®eÊe efmLejlee HeeJeles; l³ee®es meoe mesJeve keÀjCes ne®e
cet}yebOe nes³e Je Demee cet}yebOe ÒeeHle nesCes ne®e jepe³eesi³eeb®ee ³eesie nes³e.“
4) veemeeûe¢äer:-veemeeûeHeerþer ¢äer keÀµeer }eJeeJeer, ns Hene:
¢äeR %eevece³eeR ke=ÀlJee Heµ³eso ye´ïece³eb peieled~
mee ¢efä: Hejceesoeje ve veemeeûeeJe}esekf eÀveer~~116~~De.~~
’¢äer %eevece³e keÀªve meJe& peiele ye´ïece³e Deens, Demes DeJe}eskeÀve
keÀjCes ner®e Deefle GÊece ¢<ìer Deens. kesÀJe} veemeeûeeJej DeJe©× kesÀ}s}er
¢äer keÀefveÿ ÒekeÀej®eer Deens. veeefmekeÀeûeeJej ¢äer þsJeC³eeHes#ee pesLes
êäe, oµe&ve Je ¢µ³e ner ef$eHegìer }esHe HeeJeles, lesLes®e ¢<ìer þsJeCes ns
³eesi³ee®es Hejce keÀle&J³e Deens.“
ieerlesle YeieJebleebveer’meceb keÀe³e efµejesûeerJe Oeej³eVe®e}b efmLej:~
mebÒes#³e veeefmekeÀeûeb mJeb efoµe½eeveJe}eskeÀ³eved~~6-13~~“ Demes
meebeif ele}s Deens. ieerleeYee<³eele Dee®ee³ee¥veer kesÀ}s}e Keg}emee Je meceb keÀe³e
³ee µeyoe®eer Je veeefmekeÀeûe¢äer ®eer DeHejes#eevegYetelf e Üejs kesÀ}s}er J³eeK³ee
efpe%eemetvb eer lee[tve Heeefn}er keÀer Dee®ee³ee¥®es ÒeceeCeûebLe Flej Jee*dce³ee®³ee
DevegjesOeeves keÀe DeY³eeme}s Heeefnpesle, ns }JekeÀj mecepeles.
meceb keÀe³e ³eeyeeyele les keÀe³e cnCeleele, les Hene:
De²eveeb meceleeb efJeÐeelmeces ye´ïeefCe }er³eles~
vees ®esVewJe meceevelJece=peglJeb µeg<keÀJe=#eJeled~~115~~De.~~
’ef®eÊe pesJne ye´ïeemece nesTve }erve nesles, lesJne®e keÀe³es®eer mecelee
ÒeeHle nesles. JeeU}suîee Je=#eeÒeceeCes Debiee®eer mecelee Jee efve½e}lee Kejer
mecekeÀe³elee veJns.“
5) ÒeeCee³eece:-ef®eÊeeefomeJe&YeeJes<eg ye´ïelJesVewJe YeeJeveeled~
efvejesOe: meJe&Je=Êeerveeb ÒeeCee³eece: me G®³eles~~118~~De.~~
³eesiemeeOevee-1
169 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
’meJe& ÒekeÀej®³ee ef®eÊeJe=Êeer ye´ïeªHe®e Deensle, Deµeer YeeJevee kesÀuîeeves
meJe& Je=ÊeeR®ee efvejesOe nesTve Keje ÒeeCee³eece meeO³e neslees.“
efve<esOeveb ÒeHeáem³e js®ekeÀeK³e: meceerjCe:~
ye´ïewJeeeqmceefle ³ee Je=eÊf e: HetjkeÀes Jee³egjerejf le:~~119~~De.~~
lelemleÜ=efÊevew½euîeb kegÀcYekeÀ: ÒeeCemeb³ece:~
De³eb ®eeefHe Òeyeg×eveece%eeveeb Ie´eCeHeer[veced~~120~~De.~~
’ÒeHeb®e cnCepes peiele DeeYeeme Deens, Demes JeeìCes cnCepes®e ÒeHeb®ee®ee
efve<esOe keÀjCes. ne®e js®ekeÀ nes³e. HetjkeÀ cnCepes ceer®e ye´ïe Deens, ner
Je=Êeer OeejCe keÀjCes. Deµee jerleerves ye´ïeekeÀej Je=Êeerves efmLele - efve½e}
jenCes cnCepes®e kegbÀYekeÀ ÒeeCee³eece nes³e. ÒeeCee³eece cnCetve js®ekeÀ,
HetjkeÀ Je kegÀb YekeÀ meeOeC³eemeeþer veekeÀHeg[îee oeyeCes ns efveJJeU De%eev³eeb®es
}#eCe Deens.“
6) Òel³eenej:- Dee®ee³e& cnCeleele:
efJe<e³es<Jeelceleeb o=ädJee cevemeeef½eefle ceppeveced~
Òel³eenej: me efJe%es³eesçY³emeveer³ees cegceg#egeYf e:~~121~~De.~~
’efJe<e³eebvee DeelceªHe HeenCes Je cevee}e ®ewlev³eele [gyeJetve osCes ne®e
Òel³eenej Demetve cegceg#etbveer lees®e DeY³eemeeJee.“
7)OeejCee:-
³e$e ³e$e cevees ³eeefle ye´ïeCemle$e oµe&veeled~
cevemees OeejCeeb ®ewJe OeejCee mee Heje celee~~122~~De.~~
’ceve pesLes pesLes Dees{ Iesles, lesLes lesLes ye´ïee®es®e oµe&ve keÀjle
cevee}e efmLej keÀjCes ner®e meJeexÊece OeejCee nes³e.“
8)O³eeve:
ye´ïewJeeeqmceefle meÜ=ʳee efveje}cye le³ee efmLeefle:~
O³eeveµeyosve efJeK³eelee Hejceevevooeef³eveer~~123~~
’ceer ye´ïe®e Deens, ³ee meodJe=Êeer®³ee HeefjHees<eeves peer Hejceevebooe³ekeÀ
efveje}bye efmLeleer ÒeeHle nesles, leer®e O³eeve µeyoeves efJeK³eele Deens.“
9) meceeefOe:- ³eeyeeyele Dee®ee³e& cnCeleele:
efveefJe&keÀej le³ee Je=ʳee ye´ïeekeÀej le³ee Hegve:~
Je=eÊf eefJemcejCeb mec³ekedÀ meceeefOej%ee&vemeb%ekeÀ:~~124~~
SJeb ®eeke=Àefleceevevob leeJelmeeOeg meceY³emesled~
Jeµ³ees ³eeJel#eCeelHegmb e: Òe³egÊeÀ: mecYeJesled mJe³eced~~125~~
lele: meeOeveefvece&gÊeÀ: efme×es YeJeefle ³eesefiejeìd~
lelmJeªHeb ve ®ewkeÀm³e efJe<e³ees cevemee efiejeced~~126~~
’efveefJe&keÀej Je ye´ïeekeÀej ³ee Je=Êeerletve peer Je=Êeernerve efmLeleer ÒeeHle
nesles, leer®e %eevemeceeefOe nes³e. ³eeletve ÒeeHle nesCeeN³ee Deeveboe®ee Hegve:Hegve:
Òel³e³e Iesle Iesle pesJne #eCeYejele®e ceveg<³ee®es ef®eÊe meceeefOeceive nesTve
peeles, lesJne efme×lJe ÒeeHle nesles. lees efme× meJe& meeOeveeb®³ee Dee®ejCeeHeemetve
cegÊeÀíbo Demelees. l³ee®es ns ieg¿e mJeªHe keÀesCee®³eener JeeCeer®ee efkebÀJee
cevee®ee efJe<e³e nesT µekeÀle veener.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer 170 Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2

’Jee®ees ³eeqmceefVeJele&vles leoJeÊegbÀ kesÀve µeke̳eles~...... Oe[e[erle }esnjmeeR~G[er ve Iee}JeW pewmeeR~

~~108~~DeHejes.~~“ ve keÀjJes Gµeer~ Depeieje®eer~~515~~
- ’p³ee mJeªHeeHeemetve Jee®ee Hejle efHeÀjles Je pes cevee®³ee cegþerle Depe&gvee lesCes Hee[W~ pes³eemeeR efJe<e³eJeelee& veeJe[s~
meeceeJe}s peeT µekeÀle veener; Deµee l³ee ye´ïeerYetle ³eesefiejepee®es JeCe&ve vesoer Fbefê³eeb®esefve leeW[s~ keÀebneR®e peeJees~~516~~
keÀesCe keÀª µekesÀ}!“ ’DeeefCe l³ee®³ee ceveeJej efJe<e³eebyeeyele®es Jewjei³e HegjsHetj efyebye}s}s
Demeles Je les l³ee®³ee ke=Àleerletve ÒekeÀì nesles. DeesketÀve ìekeÀ}suîee DeVee®eer
ÞeerceoeÐeµebkeÀje®ee³ee¥®³ee DeHejes#eevegYetelf e ³ee mHegÀì ÒekeÀjCeûebLee®ee
DeeHeCe Deäebie³eesie meeOevesmeboYee&le efJe®eej kesÀ}e. meeO³e [esȳeebmeceesj peµeer efµemeejer ³esles efkebÀJee Òeslee}e keÀJeìeUe³e}e pemes keÀesCeerner Heg{s nesle
þsJeuîeeJej meeOeveeb®es mJeªHe cet{ ceveg<³eeHeemetve ³eesi³eebHe³e¥le keÀmes yeo}le veener; efJe<e pemes keÀesCee}ener KeeJeJele veener; peUl³ee Jeemletle ÒeJesµe
peeles, nsmeg×e ³eeJeªve mHeä nesles. keÀje³e}e pemee keÀesCeer OepeeJele veener; JeeIee®³ee iegnls e p³eeÒeceeCes keÀesCeer
ye´ïemJeªHee®ee JesOe IesT Feq®íCeeN³ee meeOekeÀe®eer ³eceefve³eceeoer Jemleer keÀje³e}e le³eej vemelees; GkeÀUl³ee }esnjmeele peµeer G[er
®e³ee& keÀµeer DemeeJeer, l³ee®es Dee®ee³e& Lees[ke̳eele HeCe Glke=Àä Demes Iee}Jele veener; Depeieje®eer Gµeer keÀje³e}e pemee keÀesCeerner OepeeJele
ceeie&oµe&ve ³esLes keÀjleele. Dev³eLee l³eeb®es Yee<³eeoer pe[pebyee} ûebLe veener; ns Depe&gvee! ³ee meieȳeebÒeceeCes®e l³ee %eeveer Heg©<ee}e efJe<e³eeb®eer
l³eeleer} HetJe&He#e-GÊejHe#eeoer leee|keÀkeÀ Je µeem$eer³e efJe®eejmejCeercegUs mecetU veeJe[ Demeles; lees Fbefê³eYeesieebÜejs cevee}e efJe<e³emegKe
kesÀJeU efJeÜeve Hebef[leeb®es®e nesTve jeefn}s Deensle. %eeveosJeeb®³ee keÀeUer HegjJele veener.“
³ee®e efJeÜppeveebveer Dee®ee³ee¥®³ee ³ee meejmJeleOevee®es yeemeve mJele:®³ee Heg{s %eeveséej meebieleele:
Ieje®³ee KegbìerJej }ìkeÀeJetve þsJe}s nesles. cnCetve meJe&meeceev³e peve l³ee pes³eeb®eeb ceveeR Dee}m³e~ osneR Deefle keÀeµ³e&~
ceewef}keÀ efJe®eejebvee HeejKes Pee}s nesles. ³eceoceeR mJeejm³e~ pes³eebmeeR ieeb~~13-517~~
³ee mekeÀ} peveebvee G×eje®ee ceeie& oeKeJeeJee, cnCetve keÀUJeȳeeves leHeesJe´leeb®eeb ces}eJee~ pes³eeb®eeb þeF¥ Heeb[Jee~
Je Deb l ejer ® ³ee Gceeȳeeves meJe& meb l emeppeveeb v eer Òeeke= À leele ³egieebleg pes³ee ieebJee-~ Deebleg ³esleeb~~518~~
yeng ³eesieeY³eemeeR nebJe~ efJepeveekeÀ[s OeebJe~
ye´ïeefJeÐeeleÊJeefJe®eej Je ³eesiemeeOevee efJe<e³ekeÀ ÒeyeesOeve ceeb[C³eeme
ve meens pees veebJe~ meebIeelee®eW~~519~~
meg©Jeele kesÀ}er. cegkegÀb ojepeebHeemetve ner ÒeLee ª{ Pee}er Demes mecepeleele.
veeje®eeef®e DeebLegjCeW~ Het³eHebkeÀeR }es}CeW~
³ee meJee&le %eevesµeeb®es mLeeve cegkegÀìceC³ee®es Deens.
lewmeW }sKeer YeesieCeW~ SsefnkeÀeR®eW~~520~~
%eevesµeeb®³ee ûebLemebHeos®es DeO³e³eve Je efJeµes<ele: l³eeb®³ee }eskeÀceevemeele
’p³ee®³ee ceveele efJe<e³eesHeYeesieebyeeyele HetjsHetj DeeUme Yej}s}e
Òesceeves Òe®eef}le DemeCeeN³ee Þeer%eeveséejer ³ee Dece=leesHece ûebLee®³ee mesJeveeves®e
Demelees; osn HeCe ceveeHeemetve ³eceefve³eceeoer HeeUu³eeves Je Fbefê³eefve³eceve
l³ee peveleepeveeo&veeme ies}er meele µelekesÀ Devecees} ceeie&oµe&ve kesÀ}s kesÀuîeeves ke=Àµe Pee}s}e Demelees; p³eeves leHe Je Je´leeb®es yeng} Dee®ejCe
Deens, ns meJe& met%eebme efJeefole Deens®e. }eskeÀceev³e efìUkeÀebveer ieerleejnm³e kesÀ}s}s Demeles; p³ee}e efJepeveJeemee®eer FlekeÀer DeeJe[ Demeles keÀer
³ee DeeHeu³ee ûebLeele ÒeefleHeeefo}su³ee }eskeÀmebûeneLe& %eeveesÊej keÀcee&®es }eskeÀJemleerle ÒeJesµe keÀjleebvee ³egieeble Dees{Jeu³eeFlekesÀ l³ee}e og:Ke nesles;
kesÀJe{s ns GoeÊe GoenjCe Deens! Demees. p³ee}e ³eesieeY³eemee®eer neJe Demeles; pees melele Jeveeblejer®e JeemleJ³e keÀjCes
Jewjei³eeoer }#eCes:::: Hemeble keÀjlees Je ceveg<³emecegoe³ee®es veebJener keÀeveer He[t osle veener; SsefnkeÀ
10) efJe<e³eJewjei³e Yeesie p³ee}e leer#Ce yeeCeeb®³ee µe³³esÒeceeCes og:Keo DeeefCe IeeCeerle
Deelee Heg{er} YeeieekeÀ[s JeUt ³ee. DeceeefvelJeeoer DeäeoµeiegCeeb®es }esUC³eemeejKes efkeÀUmeJeeCes Jeeìleele;“ DeeefCe
%eevesµeke=Àle efJeJejCe DeeHeCe Heenle Deenesle. l³eeleer} Jewjei³e ³ee iegCeeyeeyele mJeiee&leQ ceevemeW~ SskeÀesefve ceeveeR SsmeW~
%eevejepeeb®³ee DeesJ³eebHeemetve DeeHeuîee}e keÀe³e yeesOe neslees, les Heent ³ee: kegÀefn}W efHeefµele pewmeW~ éeevee®eW keÀeb~~13-521~~
%eeveosJe cnCeleele: leQ ns efJe<e³eJewjei³e~ peQ Deelce}eYee®eW Yeei³e~
DeeefCe efJe<e³eebefJeKeeR~Jewjei³ee®eer efvekeÀer~ ³esCeW ye´ïeeveboe³eesi³e~ peerJe nesleer~~522~~
HegjJeCeer ceevemeeR keÀeR~ efpeleer DeeLeer~~13-512~~ Ssmee GYe³eYeesieeR $eemeg~ osKemeeR pesLe yengbJemeg~
Jeefce}s³eeb DeVee~ }e} ve IeeWìeR pesJeeR jmevee~ lesLe peeCe jefnJeemeg~ %eevee®eeb letb~~523~~
Deebie ve met³eW Deeef}bievee~ Òesleeef®e³eeb~~513~. ’mJeiee&leer} GHeYeesieeb®es meeOes JeCe&vener p³ee}e ces}us ³ee kegÀ$³ee®³ee
efJe<e KeeCeW veeieJeW~ pe}le IejeR ve efjieJeW~ me[}su³ee ceebmeeÒeceeCes IeeCesj[s Jeeìles; Deµee ÒekeÀej®es pes efJe<e³eJewjei³e
J³eeIe´efJeJejeb ve efJe®eJes~ Jemleer pesJeeR~~514~~ Demeles, les cnCepes DeelceÒeeHleer keÀªve osCeejs megowJe®e peCet mee#eele

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 171 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

DeJelej}s}s Demeles. ns ÒeeHle Pee}s}s peerJe ye´ïeevebo efceUJeC³eeme Hee$e DenbkeÀejªHeer mej l³eeves keÀe{tve ìekeÀ}s}e Demelees. {ie pejer DeekeÀeµeele
þjleele. Ssenf keÀ Je Heej}ewekf eÀkeÀ Deµee oesvner ÒekeÀej®³ee megKeesHeYeesieebeJf e<e³eer efome}s lejer DeekeÀeµee®ee pemee l³eeb®³eeµeer keÀenerner mebyebOe vemelees, lemee®e
p³ee®es ceve HetCe&le³ee efJejÊeÀ Pee}s}s Demeles, l³ee®³eeþe³eer %eevee®es JeemleJ³e l³ee®ee osneÜejs nesCeeN³ee keÀce&®esäebµeer keÀesCeleener mebyebOe vemelees.“
Demeles; Depe&gvee! ns let veerì peeCetve Deme.“ ceÐeHeeDeebieer®eW Jem$e~ }sHeeneleeR®eW µem$e~
11)DevenbkeÀeefjlJe yew}eJesjer µeem$e~ yeebOe}W Deens~~13-532~~
Demee lees %eevee®ee HegleUe Deme}s}e Heg©<e keÀmee DevenbkeÀejer Demelees, les³eeb Hee[W osneR~ Deens ns meWef®e veeneR~
l³ee®es iegCeJeCe&ve Hene: efvejnbkeÀejlee Heener~ veebJe les³eeb~~533~~
DeeefCe me®ee[eef®eSb Hejer~ FäeHetleX keÀjer~ ns mebHetCe& pesLe efomeW~ lesLeWef®e %eeve Demes~
Heefj kesÀ}sHeCe µejerjeR~ JemeeW ves oer~~13-524~~ F³eW efJeKeeR DeveeefjmeW~ yees}eW ve³es~~534~~
JeCe&ÞeceHees<ekeWÀ~ keÀceX efvel³evewefceefÊekeWÀ~
’ceÐeH³ee}e peµeer Jem$ee®eer µeg× vemeles; ef®e$eeleer} ceveg<³ee}e
les³eebceepeeR keÀeF¥ ve þkeWÀ~ Dee®eefjleeb~~525~~
efkebÀJee efµeuHeeke=Àleer}e pemes l³eeb®³ee neleer oeKeJe}suîee µem$eeb®es Yeeve
Heefj ns efce³eeb kesÀ}W~ keÀeR ns ceePesefve peen}W~
SsmeW veeneR þsefJe}W~ JeemevesceepeeR~~526~~ vemeles; efkebÀJee yew}eJej }eo}suîee DeesP³eele pejer µeem$e F.efJe<e³eebJejer}
pewmeW DeJeef®eleHeCes~ Jee³etefme meJe&$e efJe®ejCeW~ ûebLe Ke®®etve Yej}s}s Deme}s, lejer lees pemee l³eeleer} %eevee}e HeejKee®e
keÀeb efvejefYeceeve GowpeCeW~ met³ee&®eW pewmeW~~527~~ jenlees; l³ee®eÒeceeCes l³ee Leesj Heg©<ee}e DeeHeCe osnele JeemleJ³e keÀjle
keÀeb Þegefle mJeYeeJelee yees}s~ iebiee keÀepeWefJeCe ®ee}W~ Deenesle, ³ee®eer meeOeerµeer peeefCeJener vemeles. ³ee®e Je=Êeer}e Kejs lej
lewmeW DeJeäbYenerve Ye}W~ Jele&CeW pes³ee®eW~~528~~ efvejnbkeÀejlee cnCeleele. ner Je=Êeer pesLes DeeHeuîee mebHetCe& Ssée³ee&ves ÒekeÀì
’DeeefCe mekeÀece Heg©<eeÒeceeCes Fä Je DeeHetle& µeem$emebcele keÀcex lees nesles, lesLes®e %eeve Demeles. ³eeyeeyele ogcele DemeCes µeke̳e veener.“
keÀjlees. HeCe l³ee keÀcee¥®³ee HeÀ}ele DeemeÊeÀer þsJele veener Je DeeHeCe keÀener meeOekeÀeb®eer Üwle Je DeÜwle DevegYetefle
efJeµes<e keÀce& kesÀ}s Deens, ner YeeJeveemeg×e Debieer JeeieJele veener; JeCee&ÞeceOecee&me Deµee jerleerves Þeer%eeveosJe efvejnbkeÀejer Heg©<ee®es mecegef®ele JeCe&ve
Devegmeªve keÀjeJe³ee®eer efvel³evewefceefÊekeÀ keÀcexmeg×e lees keÀenerner $egìer ve keÀjleele. l³eeb®ee DeelceleÊJeefJeJeskeÀemebyebOeer®ee efJe®eej GceieC³eeme ³eeves
þsJelee keÀjlees. Hejbleg ³ee meJe& keÀcee¥®ee keÀlee& DeeHeCe Deenesle efkebÀJee DeeHeCe HeÀej meene³³e nesles. osnele Demetvener l³ee®eer peeCeerJener vemeCes ns SkeÀ
kesÀu³eeves®e ns keÀe³e& Pee}s, Demee DenbkeÀej l³ee®³eepeJeU vemelees. Jee³et efvejnbkeÀeefjles®es ÒecegKe }#eCe }#eele þsJeC³eemeejKes Deens. osn cnCepes®e
pemee mJeYeeJele:®e meJe&$e efJe®ejlees; met³e& pemee DeeHe}s GieJeC³ee®es ceer ner efceL³eeYeeJevee Demeuîee®es l³eebveer metef®ele kesÀ}s Deens. ÒeHebb®ee®es Jee
efvel³ekeÀle&J³e efvejnbkeÀejer Je=Êeerves Heej Hee[lees; Jeso mJeYeeJele:®e pemes efJeéee®es DeefmlelJe les kesÀJeU ÜwleelcekeÀ o=äerves®e ceev³e keÀjleele, nsner
yees}kesÀ Deensle; iebiee peµeer keÀenerner Òe³eespeve ceveele ve þsJelee Jeenle }#eele þsJe}s Heeefnpes. DeÜwle ¢efämeeHes#e Demes He=LekeÀ DeefmlelJe les
peeTve ÒeeCeercee$eebvee peerJeveoe³eer nesles; lemes®e l³ee %eev³ee®es meJe& keÀce& ceev³e keÀjle veenerle.
DenbkeÀejjefnle Demeles.“ %eeveosJeeb®es Jee*dce³e DeY³eemeleebvee DeeHeCeebme Demes peeCeJeles keÀer
$eÝlegkeÀe}eR leNneR HeÀ}leer~ Heefj HeÀ}}eR ns vesCeleer~
leÊJeefJe®eej keÀjleebvee meJe&meeceev³e meeOekeÀeb®³ee HeeleUerJej Üwlee®ee
les³eeb Je=#eebe®f e³es SsmeeR efmLeleer~ keÀceeA meoe~~13-529~~
DeeefJe<keÀej efJeée Je ceer ³ee He=LekeÀ yeesOeeves nesle Demelees, ns }#eele
SJeb ceveeR keÀceeA yees}eR~ pesLe DenbkeÀeje GKeer pee}eR~
SkeÀeJe}er®eer keÀeef{}er~ oesjer pewmeeR~~530~~ þsJetve®e les DeÜwlee®ee efJe®eej ÒeefleHeeefoleele.’Denb ye´ïeeeqmce“,’leled lJeced
mebyebOesJeerCe pewmeeR~ DeYe´W Demeleer DeekeÀeµeeR~ Deefme“, De³eceelcee ye´ïe“, ’meJe¥ Ke}g Fob ye´ïe“ F.ceneJeeke̳esmeg×e
osneR keÀceX lewmeeR~ pes³eeefme ieeb~~531~~ Deµeer®e ÜwleHej Yee<ee JeeHejle meeceev³e peveebme DeÜwle meebieleebvee efomeleele.
’Je=#eebme ³eesi³e $eÝlegkeÀeUer HeÀ}s }ie[leele; HeCe DeeHeuîee HeÀUeb®ee Kejs lej %eeveosJeeb®ee ef®eefÜ}eme nemeg×e leÊJe%eeve nesC³ee®³ee
mJeeo keÀmee Deens, les Je=#e pemes peeCele veenerle; leµeer®e l³ee Heg©<ee®eer ceeiee&Jej®ee SkeÀ DevegYetefleHetCe& Demee ìHHee Deens. De%eev³eeme Üwlee®eer
keÀcee¥yeÎ}®eer meoe ÒeJe=Êeer Demeles. l³eeves kesÀ}suîee keÀcee&}ener ³eLeekeÀe} Òeleerleer ³esle Demeles. meJe& peie KejesKej®e DeefmlelJeele Deens; pes efomeles,
HeÀU ÒeeHle nesles; HeCe lees keÀce&HeÀ}e®eer DeHes#ee keÀjle veener. DeeefCe l³eekeÀ[s Yeemeles, ÒekeÀeµeles, les meJe& mel³e®e Deens; ceer keÀesCeer efJeéeentve JesieUe
{gbketÀvener Heenle veener. efkebÀyengvee l³ee}e keÀce&HeÀ}ele Deefpeyeele iees[er Deens; Fbeêf ³eiees®ej Deµee ³ee efJeéee®³ee HemeeN³eele efkebÀJee l³eeceeies keÀesCelesner
vemeles. ceeUsme iegbHeÀCeeje Oeeiee keÀe{tve Iesleu³eeJej l³eeleer} ceCeer pemes met#ce leÊJe veener; DeLeJee mecepee lemes keÀener leÊJe Deme}s®e lej les, ceer
ieUtve He[leele, l³ee®eÒeceeCes ceve, Jee®ee Je keÀce& ³eebvee iegbHeÀCeeje Je efJeée ner He=LeiHe=LekeÀ Deenesle; ceer®e keÀlee&, YeesÊeÀe Deens; meJe& Jemlet

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 172
ceeP³ee megKe Jee og:KeekeÀjlee Deensle; Deµee ÒekeÀej®es efJe®eej De%eev³ee®³ee
HeeleUerJejer} Üwlee®³ee Òeleerleerle cees[leele.
l³eentvener Òeiele Pee}su³ee meeOekeÀemener ner Üwle Òeleerleer ³esle®e Demeles.
HeCe lees ceer, efJeée Je lees Demes eflevner Deenesle DeeefCe ns eflevner pejer
He=LeiHe=LekeÀ Yeeme}es lejerner ns meJe& lees®e Deens; ne meJe& l³ee®ee®e efJe}eme
Deens; l³ee®eer F®íe Deens cnCetve ceer Je efJeée l³ee®³eentve JesieUs Yeemelees
efkebÀJee Demelees; lees®e ³ee DeefKe} ye´ïeeb[e®³ee Je l³eeleer} ceer ®³ee ªHeeves
efJeveì}e Deens; lees®e Jemlegle: keÀlee&, YeesÊeÀe Je meJe& keÀener Deens;’meJe¥
Keef u Jeob ye´ ï e“ ne®e leÊJeef J e®eej Deens ; Deµee ÒekeÀej®³ee
ef®eefÜ}eme Hej efve<keÀ<ee&Jej ³eslees.
Depetvener Heg{s Òeiele Pee}suîee meeOekeÀeme ne®e ef®eefÜ}eme Òel³e#e
DevegYetleerme ³eslees; lees leÊJeefJe®eej kesÀJeU Jew®eeefjkeÀ efkebÀJee mew×eefvlekeÀ
HeeleUerJej jenle veener, l³ee®³ee Òel³e#e ke=Àleerletve ÒekeÀì neslees. ³ee®e
HeeleUerJej l³ee}e Hejceelc³ee®ee efJeéeelcekeÀ HeeleUerJej mee#eelkeÀej Ie[lees.
Devev³eµejCeles®eer Kejer YeeJevee ³ee®e HeeleUerJej ÒekeÀìles. efJeéeele lees
l³eeleer}®e SkeÀ Je l³ee®³eeµeer DeefYeVe Demee nesTve efJe®ejlees. KeN³ee
Deeveboe®eer mLet} ceeveeves Je GÊejesÊej met#celesves l³ee}e DeesUKe nesle
peeles, leer ³ee®e efJeefµeä HeeleUerJej!
’meJe¥ Ke}g Fob ye´ïe“ ³ee Þegleer®ee mee#eele DevegYeJe l³ee}e meJe&keÀeU
³esle Demelees. meesçnb YeeJee®eer GHeemevee keÀjC³ee®eer HeeleUer ³ee®e YeeJeele
ÒekeÀìles. ceneJeeke̳eeb®ee - ’De³eceelcee ye´ïe“, Denb ye´ïeeeqmce“, F.®ee
Òel³e#e yeesOe l³ee}e lesJne®e neslees.
efvejnbkeÀeefjlee
³eeveblej®³ee Debeflece HeeleUerJej Je=#eeJej®eer JeeU}s}er Heeves peµeer
DeeHeesDeeHe®e ieUtve He[eJeer lemee l³ee meeOekeÀe®ee DenbkeÀej ieUtve He[lees
Je l³ee}e efvejnbkeÀej Je=Êeer ÒeeHle nesles. Kejs lej ner Je=Êeer ef®eÊee®eer Je=Êeer
cnCetve veener®e! %eeveosJener cnCetve®e ³ee DeJemLes}e efvejnbkeÀej Je=Êeer Jee
YeeJevee ve cnCelee efvejnbkeÀeefjlee Demee µeyoÒe³eesie keÀjleele.’meesçnb“
lesner DemleeJeles - les ³ee®e Yetecf ekesÀJej! ³ee efmLeleerle efJe®ejCeeN³ee peerJeeme
mee#eele DeÜwle ÒeeHleer nesles.
ne®e DeܳeYeeJe nes³e - DeLee&le®e kesÀJeU meeceev³e leÊJeefJe®eejkeÀ
meeOekeÀebme DeLe&yeesOe JneJee ³ee®e ¢efäkeÀesveeletve ³ee efmLeleer}e YeeJe,
Je=eÊf e, ÒeeHleer, F.meeceev³e µeyoeb®ee Òe³eesie kesÀ}e peeT µekeÀlees. Jemlegle:
lees Heg©<e ye´ïe®e neslees. ye´ïee®es JeCe&ve keÀesCe keÀª µekesÀ}! %eeveosJe®e les
JeCe&ve ke˻ peeCeesle!
%eeveosJeeb®es $eÝCe meceepeeJej Kejs lej ns®e Deens keÀer pes ye´ïe
Jee®eeleerle cnCetve leÊJe%eev³eele efJeK³eele Deens; cevee}e pesLes efJe®eej
keÀjC³eemeeþer cnCetve Heesnes®eleener ³esle veener; yeg×er®ee pesLes }eie }eiele
veener; Deµee l³ee ye´ïee}e µeyoebekf eÀle keÀªve l³eebveer legce®³eeDeece®³eeHeg{s
les keÀjle}ece}keÀJeled mHeä kesÀ}s Deens.
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2
ner %eeveosJeeb®eer keÀjCeer DevegYeJeC³eemeeþer DeeHeuîee}e %eeveséejer Je l³eeb®³ee
Dece=leevegYeJe, DeYebiecee}e, F.Jee*dce³ee®es Heefjµeer}ve, DeO³e³eve, ef®ebleve
Je ceveve keÀjCes Gef®ele®e þjles. Demees.
pevceeoer oes<e}#eCes::::
12) pevce - ce=l³eg - JeeOe&ke̳e - jesie - og:Ke ³ee ceeveJeer osne®³ee
oes<eebHeemetve ³eesi³e yeesOe IesCes
Deelee les ’pevcece=l³egpejeJ³eeefOeog:Keoes<eevegoµe&veced“ ³ee
YeieJebleesÊeÀerkeÀ[s JeUleele, les Heent ³ee. %eeveséej cnCeleele:
DeeefCe pevcece=l³egog:KeW~ J³eeefOeJeeOe&ke̳ekeÀ}g<eW~
F³eW Deebieeb ve ³esleer osKeW~ og©efve pees~~13-535~~
meeOekegÀ efJeJeefme³eeb~ keÀeb GHemeie&g ³eesefie³eeb~
HeeJes GCes³eeb Hegjs³eeb~ JeesLebyee pesJeeR~~536~~
pevcece=l³eg®e¬eÀ
’melele ³esCeejs pevce-ce=l³et, µejerje}e ÒeeHle nesCeejs J³eeOeer, JeeOe&ke̳e
Je og:Ke, ceve DeeefCe µejerj ³eeb®eer og:Kes Je HeelekesÀ ner DeeHeu³eeJej ³esTve
He[C³eeDeeOeer®e lees meeJeOe neslees Je DeelceleÊJeefJeJeskeÀµeer} Demelees. meeOekeÀ
pemee meeOeveekeÀe}er nesCeeN³ee efHeµee®®eeoer Ye´ceebeJf e<e³eer o#e jentve l³eeHeemetve
mJele:}e peHelees; ³eesieer pemee ³eesiee}e GHemeie&keÀejkeÀ Deµee De[LeȳeebHeemetve
yeepetme mejlees; ieJeb[er pemee efYeble Jes[erJeebkeÀ[er yeebOe}er peeT ve³es cnCetve
DeeOeerHeemetve®e DeesUyb ee yeeUietve l³ee®ee o#elesves JeeHej keÀjlees; l³ee®eÒeceeCes
Deelee lejer Hegve: pevce I³ee³e}e }eiet ve³es cnCetve ³ee®e pevceele lees Deefle
o#e Demelees.“
Jewj pevceeblejeR®eW~ meHee& ceveewefve ve Je®es~
lesJeeR Deleerleeb pevceeb®eW~ GCeW pees Jeens~~13-537~~
[esUeb nj}g ve efJejs~ Iee³eeR keÀesle ve efpejs~
lewmeW keÀe}eR®eW ve efJemejs~ pevceog:Ke~~538~~
’meHe& pevceespevceer ceeieer} JewjYeeJevee JeeieJelees. HetJe&pevceeb®es -
Hegve:Hegve: pevce I³ee³e}e }eieC³ee®es µeu³ener l³ee®³ee ceveele Demes®e
me}le Demeles. [esȳeele ies}s}er OetU peµeer DeÞetbveer efJejIeUtve peele
veener efkebÀJee µejerjeJej Jeej keÀjCeejs µem$e pemes peKecesle efpeªve
efle®³eemekeÀì veenermes nesle veener: l³ee®eÒeceeCes JeejbJeej pevce IesC³ee®³ee
og:Kee®es l³ee}e keÀOeer®e efJemcejCe nesle veener.“
cnCes Heg³eielex efjiee}e~ Dene cet$ejbOe´s efveiee}e~
keÀìeb efce³eeb ®eeefì}e~ kegÀ®emJesog~~13-539~~
Ssefme Ssefme³eeb Hejer~ pevcee®eeb keÀebìe}e Oejer~
cnCes Deelee ve keÀjeR~ pesCeW Ssmesb nes³e~~540~~
Heefj pevceleer leQ }epe~ ve meb[eR pes³ee®eW efvepe~
mebYeeefJeleeb efvemlespe~ ve efpejW pesJeeR~~543~~
’l³ee}e Demes Jeeìles keÀer HegbJeeves Yej}suîee ieYee&µe³ee®³ee KeesUerle
ceer keÀe jeefn}es Je cet$eceeiee&ves - ³eesveerÜejs - ce}e keÀe yejs ³eeJes }eie}s!
mlev³e cnCetve ceer DeeJe[erves mleveebJejer} mJeso keÀmee yejs ®eeì}e! l³ee®³ee
³eesieoe Þeer%eeveséejer 173
Jeeìs}e ner peer meJe& IeeCe Dee}er, leer Deelee Hegve: og:Kee}e keÀejCeerYetle
nesT ve³es cnCetve lees Hegvepe&vce IesC³eeyeeyele kebÀìeU}s}e Demelees. ³eemeeþer
³ee pevceer l³eeves ke=Àleefve½e³e kesÀ}s}e Demelees keÀer keÀenerner Pee}s lejer
Hegve: pevcee}e ³ee³e}e }eiet ve³es.“
nejer Gce®eeJes³eeb~ pegJeejer pewmee ³es [e³eeb~
keÀeR Jewje yeeHee®es³eeb~ Heg$e pe®es~~13-541~~
ceeefjef}³ee®esefve jeieW~ Heeþerb®ee pesJeeR met[ ceeies~
lesCeW Dee#esHeW }eies~ pevceeHeeþeR~~542~~
’p³eeÒeceeCes pegieejele nj}s}e ceveg<³e ies}s}s efpebkeÀC³ee®³ee F<exves
veJee [eJe KesUC³eeme meppe neslees; efHel³ee}e ceejCeeN³eeb®ee met[
IesC³eemeeþer Heg$e pemes DeekeÀeµeHeeleeU SkeÀ keÀªve mees[lees; efkebÀJee þej
ceej}su³ee ceeCemee®³ee Heeþ®ee YeeT met[keÀjer nesTve mebOeermeeþer pemee
ìHetve yemelees; lemee®e lees ceveg<³e Hegvepe&vce ìeUC³eemeeþer Peìlees. mebYeeefJele
ceveg<³eeme p³eeÒeceeCes DeHeceeve menve nesle veener, l³ee®eÒeceeCes yegef×ceeve
ceveg<³eeme Hegve:Hegve: pevce I³eeJee }ieC³ee®es µeuîe [eb®ele Demeles.“
DeeefCe ce=l³eg HegÀ[eb Deens~ lees®e keÀuHeebleer keÀeb Heens~
Heefj Deepeef®e nes³es~ meeJeOeg pees~~13-544~~
’keÀuHeebleer ³esCeeje ce=l³et keÀe Demesvee! ns Deieesoj®e peeCetve IesTve
lees Heg©<e ce=l³etveblej Hegve: pevce I³eeJee }eiet ve³es cnCetve JesUer®e meeJeOe
nesTve, Hegvepe&vce ìeUC³eemeeþer pes keÀener meeOeve keÀjeJe³ee®es, l³eemeeþer
HeÀej®e Lees[e JesU yeekeÀer Gj}e Deens ns peeCetve Demelees Je pes keÀener
Gef®ele Demes}, les keÀje³e}e ÒeejbYe keÀjlees.“
ceepeeR DeLeeJe cnCeleeb~ Leef[³esef®e Heeb[gmeglee~
HeesnesCeej Dee³eleeb~ keÀemeW pesJeeR~~13-545~~
keÀeb ve HeJeleeb jCee®eeb þeDees~ meebYeeef}pes pewmee DeeJees~
Jees[Ce megFpes IeeJees~ ve }ieleebef®e~~546~~
Heens®ee HesCee JeeìJeOeeb~ lebJe Deeefpeef®e nesF&pes meeJeOee~
peerJe ve efveieleeb Deew<eOeeb~ OeebefJepes pesJeeR~~547~~
’pemes Heg{s DeLeebie HeeCeer Deens ns peeCeuîeeJej HeesnCeeje ceveg<³e
DeeOeerHeemetve®e l³eeÒeceeCes ³ee®e leerjeJej le³eejer keÀªve HeeC³eele Glejlees;
efkebÀJee ³eg×eJej efveIeleebvee µetj Jeerj pemes DeeHe}s DeJeOeeve Je µem$eem$es
meebYeeUtve Heg{®es HeeT} ìekeÀlees; DeLeJee µem$ee®ee Jeej DebieeJej
He[C³eeDeeOeer®e peµeer {e} Heg{s keÀªve lees Pes}}e peelees; GÐee p³ee
JeeìsJeªve ceeie&¬eÀceCee keÀjeJe³ee®eer Deens, efle®³eeJej Jeeìceejs Demeu³ee®es
peeCeC³ee®eer o#elee Deeou³ee cegkeÌkeÀeceer®e meeJeOe Jeeìmeª peµeer Ieslees;
peerJe peeC³eeHetJeea®e lees Jee®eefJeC³eemeeþer Deew<eOeekeÀjlee JesUer®e OeeJeeOeeJe
peµeer keÀjeJeer; ³ee meJee&meejKeer®e ce=l³et ÒeeHle nesC³eeHetJeea®e lees ceveg<³e
Heg{}e pevce I³eeJee }eiet ve³es ³ee®eer lepeJeerpe keÀªve þsJeC³ee®eer
o#elee yeeUielees.“
SjJeeR SsmeW Ie[s~ pees pe}leeb IejeR meebHe[s~
lees ceie ve HeJee[s~ kegÀne KeCeeW~~13-548~~
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
®eeWef{³eW HeeLe© ies}e~ lewmesefve pees yeg[e}e~
lees yeeWyesnermekeÀì efvecee}e~ keÀesCe meebieW~~549~~
cnCeewefve meceLexmeeR Jewj~ pes³eeb Heef[}W ne[KeF&j~
lees pewmee DeeþneR Heenj~ Hejpetefve Demes~~550~~
vee leNneR kesÀ}Je}eR veesJejer~ keÀeb mebv³eemeer efpe³eeHejer~
lewmee ve cejleeb pees keÀjer~ ce=l³egmet®evee~~551~~
’veener lej Demes nesF&} keÀer peUl³ee Iejele meeHe[uîeeJej efJenerj
KeCeCes megª keÀjCes pemes cetKe&HeCee®es þjles; efkebÀJee Kees} HeeC³eele oie[
pemee yeg[lees, lemes yeg[eu³eeJej Deej[eDeesj[e keÀªve keÀe³e GHe³eesie!
cnCetve p³eeÒeceeCes meceLe& ceeCemeeµeer ne[Jewj Dee}s Demelee ceveg<³e pemee
meJe&oe µem$emeppe jenlees; efkebÀJee ie[ievesj Pee}s}er kegÀceejer veesJejer
meemejer peeC³eemeeþer peµeer cevee®eer le³eejer keÀjles; DeLeJee mebv³eemeer
mebv³eeme IesTve peµeer mebmeeje®eer DeemeÊeÀer mees[C³eeme efme× neslees;
l³eeÒeceeCes®e lees Oeerj Heg©<e Òel³e#e cejCe ³esC³eeHetJeea®e Hegve: pevcece=l³et®³ee
®e¬eÀele meeHe[eJes keÀeiet ve³es ³ee®eer le³eejer keÀªve þsJelees.“
HeQ ieeb pees ³e³eeHejer~ pevceWef®e pevce efveJeejer~
cejCeW ce=l³eg ceejer~ DeeHeCe Gjs~~13-552~~
les³eeb DeeLeeR %eevee®eW~ meebkeÀ[W veeneR meeb®eW~
pes³eeb pevcece=l³eg®eW~ Ëo³eeR µeu³e~~553~~
’pevcece=l³eg®e¬eÀele meeHe[uîee®es p³ee®³ee ceveele µeu³e [e®ele
Demeles, lees ³ee pevceeleer} keÀle&=lJeeves®e Heg{s ³esCeejs pevce ìeUlees Je
³esCeeN³ee ce=l³etves®e Heg{er} ce=l³egceeef}kesÀ®ee Yebie keÀjlees; pevcece=l³Jeeleerle
Deµee mJeªHeeves lees Gjlees. ns Depe&vg ee! GÎb[ %eevee®es JeemleJ³e l³ee®³ee®e
Iejer Demeles.“
³eeÒeceeCes pevcece=l³egªHeer ÒeHeb®eeleer} oes<e %eele DemeCeeje Heg©<e
pevce Je ce=l³et®es ®e¬eÀ efveJeejC³eele o#e Demelees.
JeeOe&ke̳eoes<eefJe®eej
³eeveblej peje cnCepes JeeOe&ke̳e ³ee oes<ee®es %eeveséej JeCe&ve keÀjleele:
DeeefCe les³eebef®eHejer peje~ ve ìskeÀleeb µejerjeb~
lee©C³eeef®e³eeb Yeje-~ ceepeeR osKeW~~13-554~~
cnCes Deeefpe®eeb DeJemejeR~ Hegäer peQ µejerjeR~
leQ Heens nesF&} keÀeb®ejer~ Jee}}eR pewmeeR~555~~
efveowJee®eW JesJemeeS~ lewmeW þeefkeÀleer neleHeeS~
Decebef$e³eeb jep³ee®eer Hejer Deens~ ye}eb ³es³eeb~~556~~
HegÀ}ebef®e³eeb Yeesieeb-~ }eieeR Òesce ìebiee~
leQ keÀjs³eeb®eeb ieg[Iee~ lewmeW nesF&}~~557~~
’DeeefCe le©CeHeCeer®e lees ns DeesUKetve Demelees keÀer Deepe Hegä efomele
DemeCeeN³ee µejerje}e JeeOe&ke̳e ÒeeHle neslee®e les JeeU}su³ee keÀe®ejerÒeceeCes
nesF}& . keÀceveefµeyeer ceeCemee®ee keÀesCeleener J³eJemee³e pemee DeeleyeÆîee®ee
þjlees, l³eeÒeceeCes®e JeeOe&ke̳e Dee}s keÀer neleeHee³eebleer} yeU Deesmeªve
l³eebvee ceb$eCeenerve jep³eeÒeceeCes DeJekeÀUe ³esF} & . HegÀ}eb®ee megJeeme IesC³eeme
³eesieoe Þeer%eeveséejer 174
®eìeJe}suîee ³ee veekeÀe®ee megjsKe DeekeÀej efyeIe[tve peeTve les Gbìe®³ee
ieg[I³eemeejKes yes{ye efomet }eies}.“
Jees{e}eb®eeb KegjeR~ DeeKe© DeeleW yegjeR~
leQ oµee ceePeeb efµejeR~ HeeJes} ieeb~~13-558~~
He¨eo}Wefme Fmee}W~ Yeeb[leeleer peQ ns [es}W~
leQ nesleer He[Je}W~ efHekeÀ}eR pewmeeR~~559~~
YebJeF¥®eeR He[}W~ JeesceLeleer efmevemee}W~
G© kegÀefnpew} pe}W~ DeebmegJeeb®esefve~~560~~
’ieesþîee®³ee Dees{erves mee³ebkeÀeUer HejleCeejer iegjs DeeHeu³ee Kegjebveer
JeeìsJeju³ee le=Cee®eer peµeer oµee keÀªve ìekeÀleele, leµeer®e oµee ceeP³ee
megboj cemlekeÀer megµeesefYele efomeCeeN³ee Deepe®³ee kesÀµekeÀ}eHee®eer nesF&}.
keÀceUeµeer mHeOee& keÀjCeejs ceePes ves$e Heg{s efHekeÀuîee He[JeUeÒeceeCes efvemlespe
efomet }eieleer}. lee©C³eesvceeoeves ®e{CeeN³ee ³ee Oeveg<³eeke=Àleer YegbJe³eeb®es
kesÀme JeeU}suîee Pee[eb®³ee HeÀebÐeebmeejKes Jes[sJeebkeÀ[s }eWyet }eieleer}.
keÀejCeeefµeJee³e [esȳeeletve melele JeenCeeN³ee DeÞetvb eer Tj efYepetve peeF&}.“
pewmeW yekegÀef}b®eW Kees[~ efiejye[tefve peeleer mej[~
lewmeW efHe®e[er leeW[~ mejkeÀefìpew}~~13-561~~
jebOeJeCeer Jees}erHegÀ[W~ HeNnW Gvceeefoleer KeeleJe[s~
lewmeeRef®e ³eW veekeÀe[W~ ef}[efye[leer}~~562~~
leebyeg}W Deesþ jeTb~ nebmeleeb oeble oeTb~
meveeiej efcejTb~ yees} pesCeW~~563~~
JeeOe&ke̳eele nesCeejer leeW[e®eer DeJeoµee JeCe&ve keÀjle %eeveosJe cnCeleele:
’p³eeÒeceeCes yeeYeUer®es Kees[ mej[s efiejye[tve ìekeÀleele, lemes meieUs
lees[
b Legkb eÀer®³ee HeÀJeeN³eeves }[ye[tve peeF&}. mJe³ebHeekeÀe®³ee ®eg}erHeg{er}
®ejele KejkeÀìs, HeeCeer F.meebþtve peµeer ogie¥Oeer ³esT }eieles, leµeer®e
veekeÀele µeWyet[ ef}[ye[tve peeTve IeeCe ³esT }eies}. p³ee cegKee®es
Deesþ Deepe ceer leebyeg}eves jbieJeerle Deens; nmeleebvee µegYe´, yeUkeÀì obleHebÊeÀer
DeefYeceeveeves efcejJelees Deens; efpeYesves megmebmke=Àle µew}eroej Yee<ee yees}lees
Deens DeeefCe DeeHeu³ee JeÊe=ÀlJeeves yees}Ces yenejer®es keÀjlees Deens; les meJe&
keÀUenerve nesF&}.“
les³eebef®e Heens ³ee leesb[e~ ³esF&} pe}byeìe®eeb }eW{e~
F³eeb Gce}leer oe{e~ oebleebmenner~~13-564~~
kegÀ}Jee[er efjCeW oeì}eR~ keÀeb JeebkeÀef[³eeb {esjW yewme}eR~
lewmeW vegþs} keÀeF¥ kesÀ}er~ peerYeef®e nW~~565~~
kegÀme}W keÀesj[eR~ Jeejsefve peeleerb yej[eR~
lewmeeR DeeHeefÊe leeW[eR~ oeef{³eWmeeR~~566~~
DeeKee[er®esefve pe}W~ pewmeeR efPejHeleer µew}e®eer ceew}W~
lewmesb Keeb[erntefve }e}W~ He[leer Hetj~~567~~
’cneleejHeCeer ³ee®e cegKeeletve }eUs®ee }eW{e ³esle jener} DeeefCe
}eskeÀebvee efkeÀUme ³esF&}. oe{e Je oeble He[tve peeleer}. DeHeÀeì keÀpee&ves
µeslekeÀer®ee Goerce pemee þHHe yemeeJee; efkebÀJee HeeJemee®eer Pe[ }eie}er keÀer
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2
Dee[esµee}e yeme}s}er iegjs peµeer peeie®es GþC³ee®es veebJener Iesle veenerle;
l³ee®eÒeceeCes cneleejHeCeer keÀener kesÀu³ee peerYe peeie®³ee peeieer JeUCeejmeg×e
veener, ceie megÞeeJ³e yees}Ces kegÀþ}s!s ceeUjeveele ieJelee®eer kegÀmes DemleeJ³emle
He[eJeer leµeer DeJemLee Deepe veerì efveiee jeKe}suîee ³ee oe{er®³ee kesÀmeeb®eer
lesJne nesTve peeF&}. Dee<ee{e®³ee HeeJemee®³ee Pe[erle HeJe&leeb®eer efµeKejs
peµeer HeeCe}esìebveer HeePejleele, lemes oeleeb®³ee efKeb[ejeletve }eUs®es
}es쮳ee }esì Jeent }eieleer}.“
Jee®esefme DeHeJee[g~ keÀeveeR DeveIe[g~
efHeb[g ie©Jee ceekeÀ[g~ nesF&} ne~~13-568~~
le=Cee®eW yegpeJeCeW~ Deeboes}W JeejsiegCeW~
lewmeW ³esF&} keÀebHeCeW~ meJee¥ieemeeR~~569~~
Hee³eW He[leer JeWie[eR~ nele Je}leer} cegjkegbÀ[er~
yejJesHeCe yeeie[er~ vee®eefJepew}~~570~~
ceUcet$eÜejW~ nesTefve þekeÀleer KeesbkeÀjW~
veJeefme³eW nesleer FlejW~ ceePeeb efveOeveeR~~571~~
osKeesefve LegbkeÀer} peieg~ cejCee®eeb He[w} Heebieg~
mees³eefj³eeb Gyeieg~ ³esF&} ceePeeb~~572~~
’HeW{e Yeªve kesÀ}s}s yegpeieeJeCes JeeN³ee®³ee peesjeves pemes n}les,
leµeer®e cneleejHeCee®³ee Yejeves ceePeer ner keÀe³ee LejkeÀeHes}. yees}leebvee
peerYener }[Ke[s}. }eskeÀeb®es yees}Ces SskeÀC³eeme keÀeve De#ece nesleer}.
µejerjeke=Àleer ceekeÀ[emeejKeer efomet }eies}. ®ee}leebvee HeeJe}s Jes[erJeekeÀ[er
He[t }eieleer}. neleebvee keÀeHejs Yejs}. meO³ee oceoej efomeCeejs ns µejerj
ceie meeWieemeejKes n}lee[g}leebvee efomes}. ce}cet$eÜejs HegÀìke̳ee
Yeeb[îeemeejKeer nesleer} DeeefCe }eskeÀ ce}e Gyeietve peeTve ceer kesÀJne
cejlees cnCetve Jeeì Heenle yemeleer}. ceePes µejerj IeeCeerves DemJe®í nesTve
ogie¥Oeer megìs} DeeefCe }eskeÀebvee ceePeer efkeÀUme ³esF&}. Deieoer peJeU®es
veelesJeeF&keÀner ce}e kebÀìeUtve peeleer}!“
efm$e³eeb cnCeleer efJeJemeeR~ yee}sb peeleer cet®íer¥~
efkebÀyengvee ef®e}meeR~ Hee$e nesF&ve~~13-573~~
GYe}er®eeb Gpeieje~ mespes³eeb meeFef}³eeb Iejeb~
efµeCeJeer} ne cneleeje~ yengleebleQ~~574~~
’}eskeÀeb®³ee efkeÀUmes}e ceer Hee$e nesF&ve. ceePes Ye³eeCe ªHe Heentve
yee³ekeÀebvee ceer efHeµee®®eemeejKee Jeeìsve DeeefCe ce}e Heentve }neve ceg}s
yesµeg× nesleer}. KeeskeÀuîee®³ee GyeUerves µespeejHeepeej®³eeb®eer PeesHecees[
nesTve les cnCet }eieleer} keÀer ne Lesj[e }eskeÀebvee HeÀej efµeCeJeCeej
Deens. DeeHe}s JeeOe&ke̳e mJele:}e DeeefCe Flejebvee keÀmes $eemeoe³ekeÀ nesCeej
Deens, ³ee®ee le©CeHeCeer®e Demee efJe®eej keÀªve µejerjmegKe efkeÀleer veéej
Deens ns l³ee}e JesUer®e keÀUtve ³esles.“
SsmeeR JeeOe&ke̳ee®eer met®eCeeR~ DeeHeefCe³eeb le©CeHeCeeR~
osKeW ceie ceveeR~ efJeìs pees ieeb~~13-575~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
cnCeW HeenW ns ³esF&}~ DeeefCe Deeleeb®eW Yeesefieleeb peeF&}~
ceie keÀe³e Gjs}~ efnlee}eieeR~~576~~
cnCeesefve veeF&keÀCeW HeeJeW~ lebJe DeeFkeÀewefve Iee}eR DeeIeJeW~
Hebieg ve nesleeb peeJeW~ lesLe pee³es~~577~~
’GHeYeesieebvee lees efJeìtve peeTve cnCet }eies} keÀer ns lee©C³e
YeesieleeYeesielee keÀOeer®e meªve peeF&} DeeefCe JeeOe&ke̳e pesJne oej þesþeJet
}eies}, lesJne ce}e mJeefnleekeÀjlee keÀener®e keÀjlee ³esCeej veener. cnCetve
yeefnjsHeCee ³esC³eeDeeOeer®e pes keÀener HejceeLe&Hej efJe®eej ÞeJeCe keÀjeJe³ee®es
les lees keÀªve Ieslees. lemes®e HebiegHeCee ³esC³eeDeeOeer®e osJeoµe&ve, leerLe&³ee$ee
Jeiewjs pes keÀener keÀjeJe³ee®es les keÀªve Ieslees.“
efoþer pebJe pee³es~ lebJe HeneJeW lesleg}W Heens~
cetkeÀlJee DeeOeer Jee®ee Jeens~ megYeeef<eleW~~13-578~~
nele nesleer Keg}W~ ns Heg{er} ceesìkeWÀ keÀ}W~
DeeefCe keÀªefve Iee}eR mekeÀ}W~ oeveeefokeÀ~~579~~
lesOeJeeb SsmeeR oµee ³esF&} HegÀ[W~ leQ ceve nesF&} Jes[W~
lebJe ef®ebletefve þsJeeR ®eesKe[W~ Deelce%eeve~~580~~
’¢äer DeOet nesC³eeHetJeea®e pes keÀener Jee®eve, Heeje³eCe, DeO³eelceûebLe
Heefjµeer}ve keÀjeJe³ee®es les lees keÀªve Ieslees; pes keÀener HeneJe³ee®es, les meJe&
lees Heentve Ieslees. peerYe veeþeU nesC³eeDeeOeer®e pes keÀener mlees$e, ceb$e,
peHe, Heþve F.keÀjeJe³ee®es les lees keÀªve Ieslees. nele KegUs nesC³eeDeeOeer®e
oeveeoer HegC³ekeÀcex keÀªve þsJelees. Deµeer Ieesj oµee cneleejHeCeer ÒeeHle
nesCeej, ns DeeOeer®e peeCetve lees Deelee®e ³eesi³e lemee Jeeielees. lesJne cevee}e
veerì efJe®eej keÀjC³ee®es meeceL³e& jenCeej veener, ns peeCetve Deelee®e ®eebie}er
leÊJe%eeves DeY³eemetve Deelce%eevee®es ef®ebleve keÀªve þsJelees.“
pewmeW ®eesj Heens PeeWyeleer~ lebJe Deeefpeef®e ©efmepew mebHeÊeer~
keÀeb PeebkeÀePeebkeÀeR Jeeleer~ ve Je®eleeb keÀerpes~~13-581~~
lewmeW JeeOe&ke̳e ³eeJeW~ ceie peQ Jee³eeb peeJes~
lewb Deeleebef®e DeeIeJeW~ meJeleW kesÀ}W~~582~~
Deeleeb cees[tefve þs}eR ogieX~ keÀeb Jeef}le Oeefj}W KeieW~
lesLe GHes#etefve pees efjies~ lees veeieJe}e keÀeR~~583~~
’®eesj GÐee DeeHeu³eeJej legìtve He[leer}, cnCetve peµeer Deepe®e
DeeHe}er mebHeÊeer DeeHeu³eeHeemetve otj keÀjeJeer; efkebÀJee efoJee ies}e veener
lees®e PeekeÀHeekeÀ keÀªve þsJeeJeer; l³eeÒeceeCes JeeOe&ke̳e Deeu³eeJej DeJeIes®e
Dee³eg<³e Jee³ee peeT ve³es cnCetve pees Deepe®e le©CeHeCeer HejceeLee&®eer
keÀeUpeer Ieslees, lees mebO³eekeÀeUer pees efkeÀ}Áîee®ee Deemeje Iesle veener lemee
efkebÀJee He#eer Iejìîeele ve Hejlelee je$eer Pee[ePeg[Heele yemetve jeefn}s lej
pemes veeieJe}s peeleele, lemee HeÀmele veener.“
lewmeW Je=×eH³e nes³es~ Dee}WHeCeW Jee³eeb pee³es~
pees lees µeleJe=× Deens~ vesCeeW keQÀ®eeb~~13-584~~
Peeef[}eR keÀes}sb Pee[er~ les³eeb ve HeÀ}W pesJeeR yeeW[eR~
peen}e Deeqive leNneR jeKeeW[er~ pee}er} keÀeF¥~~585~~
³eesiemeeOevee-1
175 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
cnCeewefve Je=×eH³ee®esefve DeeþJeW~ Je=×eH³ee pees veeieJeW~
les³eeb®eeb þe³eeR peeCeeJeW~ %eeve Deens~~586~~
’JeeOe&ke̳e Dee}s keÀer ceveg<³e µelee³eg<eer pejer Deme}e lejer les J³eLe&®e
Deens. SkeÀoe efleUe®es yeeW[ efle[keÀ}s keÀer l³eele}s leerU Flemlele: efJeKeªve
peeleele; Deiveer Pee}e lejer jeKes}e peeUt µekeÀle veener; ns }#eele þsJetve
lee©C³e Deens leesJej®e l³ee®ee HejceeLe&meeOeveemeeþer GHe³eesie keÀªve
IesCeeje, Je=×eHekeÀeUe®eer peeCeerJe þsJetve Dee³eg<³e efJeKeªve peeT osle
veener Je cnCetve JeeOe&ke̳eekeÀ[tve veeieJe}e peele veener. Kejs lej Demee
ceveg<³e Je=×eH³eeme®e veeieJelees.“
J³eeefOeoes<e
³eeveblej J³eeefOeoes<ee®es JeCe&ve keÀjle %eeveosJe cnCeleele:
lewmeWef®e veevee jesie~ Heef[Ieeleer HegÀ[eb Deebie~
lebJe Deejesi³ee®eeb GHesie~ keÀªefve Iee}er~~13-587~~
’l³ee®eÒeceeCes lees megyeg× ceeCetme veevee jesieebveer µejerj ûeeme}s
peeC³eeHetJeea®e Deejesi³ee®ee GHe³eesie HejceeLe&ÒeeHleer keÀªve IesC³eemeeþer
keÀªve Ieslees.“
Deelee og:Ke ³ee oes<eeyeÎ} SskeÀe:
meeHee®eeb leeW[eR~ Heef[}er peQ Gb[er~
leQ }eTefve meeb[eR~ Òeyeg×g pewmee~~13-588~~
lewmee efJe³eesieg pesCeW og:KeW~ efJeHeefÊe µeeskeÀ HeesKesb~
leQ mvesn meeb[tefve megKes~ Goemeg nes³es~~589~~
’meeHee®es leeW[ }eie}s}s KeeÐeHeoeLe& µeneCee ceveg<³e pemes ìeketÀve
oslees, l³eeÒeceeCes p³ee ceceles®³ee ³eesieeves efJe³eesie, og:Kes Je µeeskeÀ ÒeeHle
nesleele, leer cecelee®e ìeketÀve osTve meceeOeeveer Je=Êeer þsJeCeeje Je meJe&$eebÒele
Goemeerve jenCeeje ceveg<³e megKeele jenlees.“
Deµee ÒekeÀejs peje-JeeOe&ke̳e-og:Ke F.efJeefJeOe oes<e ÒeeHle Pee}s
Demelee efveûen keÀjCeeN³ee Òeyeg× Heg©<ee}e GÎsµetve %eeveosJe
cnCeleele keÀer:
DeeefCe pesCeWpesCeWkeÀ[s~ oes<e metoleer} leeW[W~
les³eeb keÀce&jbOe´eb iegb[s~ efve³ecee®eW oeìer~~13-590~~
Ssefmeefme³eeb DeeFleer~ pes³ee®eer Hejer Demeleer~
leesef®e lees %eevemebHeefÊe~ ieesmeebJeer ieeb~~591~~
’DeeefCe p³ee p³ee Fbefê³eeb®³ee Dee®ejCeeÜejs HejceeLe&ceeiee&Heemetve
otj YeìkeÀC³ee®ee oes<e efvecee&Ce neslees, l³ee l³ee Fbefê³ee®es leeW[ efve³ecee®ee
OeeW[e l³eele keÀebs[tve lees yebo keÀjlees. Deµee ÒekeÀejs meJe&oe pees o#elee
yeeUielees Je meJe& ÒekeÀej®³ee veeieJeCegkeÀerHeemetve peHelees, lees®e %eeveªHe
mebHeÊeer®ee Oeveer Demelees Demes, ns Depe&gvee! let efveef½ele mecepe.“
efJemle=le efJeJes®eveeceeieer} %eeveosJeeb®eer OeejCee
Demes peJeU peJeU 80 DeesJ³eebceOetve %eeveosJe Þeerke=À<Ceeb®³ee ’pevce-
ce=l³eg-J³eeefOe-og:Keoes<eevegoµe&veced“ ³ee Heoe®es efJeJejCe keÀjleele.
Deefnbmee, Dee®ee³eexHeemeve ³eeb®es ³ee®eÒeceeCes yeN³ee®e DeesJ³eeletve JeCe&ve
³eesieoe Þeer%eeveséejer 176
kesÀ}s}s DeeHeCe ceeies®e Heeefn}s Deens. l³eele Dee®ee³eexHeemeveskeÀjlee
peJeUpeJeU veJJeo DeesJ³eeletve, lej Deefnbmesyeeyele Deoceemes µebYej
DeesJ³eeletve efJeJes®eve kesÀ}s}s Dee{Ules. Deefnbmee ÒekeÀjCeer SJe{îee DeesJ³ee
j®eC³eeceeie®es %eeveosJeeb®es mHeäerkeÀjCe DeeHeCe HetJeea®e Heeefn}s Deens.
Dee®ee³eexHeemeve ne lej %eeveosJeeb®ee Del³eble DeeJe[er®ee efJe<e³e -
l³eeb®es meJe&mJe®e! lesjeJ³ee DeO³ee³eebleie&le kesÀ}su³ee GC³eeHegN³ee µebYej
DeesJ³eebJ³eefleefjÊeÀ Flej DeO³ee³eeleer} l³eeb®³ee Deboepes De[er®eµes
ieg©ÒeµeefmleHej DeesJ³eener DeeHeCe Heefnuîee mkebÀOeele DeJe}esekf eÀu³ee nesl³ee®e.
%eeveséejer®³ee Deboepes SketÀCe veT menñe DeesJ³eebHewkeÀer Hee®eµes les meneµes
DeesJ³ee ieg©YeÊeÀer, ieg©Òeµemleer Jee ieg©efµe<³e mebyebOeeJej ÒekeÀeµe Hee[CeeN³ee
Deµee Oejlee ³esleele.
cnCepes keÀenerkeÀener DeO³ee³eeb®³ee Jeeìs}e Dee}suîee DeesJ³eeb®³ee
mebK³es®³ee peJeUpeJeU ogHeìernvt ener peemle DeesJ³ee(De.¬eÀ. 1,3,4,5,7,
8,10 Je 12) Je keÀenerkeÀener ceesþîee DeO³ee³eeb®³ee DeesJeermebK³esntvener
peemle DeesJ³ee (De. ¬eÀ. 2,6,9,11,14,15,16Je 17) efkebÀJee lesJe{îee®e
DeesJ³ee %eeveséejebveer %eeveséejerle iegª ³ee SkeÀe®e efJe<e³eeme DeHe&Ce
kesÀ}su³ee efomeleele.
Gj}s}s lesjeJee DeO³ee³e(1169DeesJ³ee) Je DeþjeJee DeO³ee³e
(1810DeesJ³ee) ns %eeveséejerleer} meJee&le ceesþs DeO³ee³e Deensle. l³eeb®³ee
HeCe Deveg¬eÀces 1/2 Je 1/3 SJe{îee mebK³es®³ee ³ee DeesJ³ee nesleele.
Sket À Ce ieg©YeefÊeÀHej DeesJ³eeb®eer %eeveséejerleer} mebK³ee vekeÌkeÀer®e
}#eCeer³e Deens.
³ee meJe& efJeJes®eveeJeªve }#eele ³esF&} keÀer pesJne %eeveosJe SKeeÐee
efJe<e³ee}e HeVeeme efkebÀJee DeefOekeÀ DeesJ³ee osle Demeleer}, lej l³eeceeies
keÀener efJeJeef#ele nslet efkebÀJee l³ee efJe<e³ee®es Devev³emeeOeejCe cenÊJe Deme}s®e
Heeefnpes. ieerles®³ee (13-7,8,9,10 Je 11) ³ee Hee®e®e µ}eskeÀebJej
l³eebveer peJeUpeJeU meeleµes DeesJ³ee j®euîee Deensle Je ieerles®eer SketÀCe
µ}eskeÀmebK³ee meeleµes Deens, lej %eeveséejer®eer DeesJeermebK³ee peJeUpeJeU
veT menñe Deens. ³eeJeªve Þeerke=À<CeesÊeÀ DeceeefvelJeeoer iegCeebme
%eeveosJeeb®³ee }sKeer efkeÀleer cenÊJe Deens, ns keÀUtve ³esles.
Demee®e keÀenermee Yeeie l³eebveer HebLejepe Je ¬eÀce³eesie ³ee DeeefCe
kegbÀ[ef}veermebyebefOele ³eesiee®³ee JeCe&veekeÀjlee yeN³ee®e DeesJ³eeb®ee Òe³eesie
keÀªve kesÀ}s}e efomelees. l³eeJeªve %eeveosJeeb®³ee efpeJneȳee®³ee lemes®e
meeOekeÀeb®³ee efnlee®³ee ¢äerves keÀesCeles efJe<e³e les Del³eble cenÊJee®es
mecepeleele, l³ee®eer keÀuHevee megpeeCe efpe%eemetbvee menpe®e ³esles.
ieg©, kegbÀ[ef}veer Je HebLejepe-¬eÀce³eesie, %eeveer Heg©<e Je l³ee®eer
keÀLeveer-jnveer-menveer, keÀce&, %eeve, YeÊeÀer Je ³eesie ns l³eeb®³ee Del³eble
efpeJneȳee®es efJe<e³e Demeuîee®es DeeHeCeebme ³eeJeªve Òeleerle nesles.
³eebJ³eefleefjÊeÀ Flej keÀesCel³ee efJe<e³eebme les DeefOekeÀ cenÊJe osleele, les
ÒemebieesHeeÊe Heg{s ³esF}
& ®e. meg%e lej l³eeb®ee DeefOekeÀ µeesOe DeeHeuîee mJeleb$e
yege×
f ceÊesves mJele:®e IesT µekeÀleele. HeCe ne SkeÀ Deefle cenÊJee®ee efJeÜeveebveer
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2
menmee og}e& #f e}s}e cegÎe ceveeJej veerì þmeJetve Iesle DeeHeu³ee DeY³eemee®³ee
Heg{er} YeeieekeÀ[s JeUt ³ee!
DeeCeKeerner SkeÀ ieesä efJemejlee keÀecee ve³es. %eeveosJe pejer ³ee
efJeefµeä efJe<e³eebvee DeefOekeÀ cenÊJe osle Deme}s lejer l³eeb®ee SketÀCe DeesIe
³ee meJe&®e efJe<e³eeb®es meecejm³e meeOeC³eekeÀ[s Deens. ³eesieefJe<e³ekeÀ keÀesCeleerner
meeOeermegOeer yeeye Deveg}esÁ Kf ele jent ve³es ³ee®eer l³eebveer HegjHs etj o#elee Iesle}er
Deens. HejceeLee&®³ee ÒeeHleermeeþer pes pes DeeJeµ³ekeÀ Deens, les les l³eebveer
keÀesþs vee keÀesþs vekeÌkeÀer®e meebefiele}s Deens. lemes cnì}s lej %eeveosJeeb®ee
SketÀCe ieerleeefveªHeCee®ee DeJekeÀeµe efJemle=le Demetvener mecevJe³eelcekeÀ
Je SkeÀmebOe®e - Holistic, Unified, Symbiotic - Demee
Demeuîee®es DeeHeCeeme peeCeJeles. Demees.
’yeg[leeb ns peve~ osKeJes vee [esUeb “
pevce-ce=l³eg-peje-J³eeefOe Je og:Ke ³ee oes<eeb®es ³esJe{s meefJemlej
JeCe&ve keÀjC³eeceeie®ee %eevesµeeb®ee GÎsµe mHeä®e efomelees. meJe& ÒeeCeer
keÀce&HeÀ}e®³ee DeemeÊeÀercegUs Je keÀce&®e¬eÀele meeHe[uîeecegUs pevcece=l³et®³ee
Je leoveg<ebieeves peje, J³eeefOe Je og:Ke ³eeb®³ee DeeJele&veele De[keÀ}s}s
Deensle. HeCe l³eebvee l³eeceeie®eer keÀejCeHejbHeje DeJeiele veener. ceveg<³epevceele®e
l³eebvee meejemeejefJeJeskeÀyeg×er ÒeeHle nesT µekeÀles. Hejbleg leesner pevce
HeµegHe#³eeoer ÒeeC³eebÒeceeCes GHeYeesie Je osneoeRmeeþer®e Ke®e& kesÀuîeeves
pevemeeceev³eebme lees meeLe&keÀer }eJelee ³esle veener.
SJe{îee ®eewN³eebµeer }#e ³eesveeRletve efHeÀªve Deeu³eeJej efceUe}suîee
³ee og}Y& e vejpevcee®ee }eskeÀebkeÀ[tve nesCeeje veeµe ³ee mebleÞesÿebvee HeenJele
veener. l³eebvee Ke[ye[Jetve peeies keÀjC³eemeeþer®e ³ee oes<eeb®es JeemleJe oµe&ve
keÀªve osCeeN³ee meefJemlej DeesJ³eeb®eer l³eebvee j®evee keÀjCes Yeeie He[}s}s
Deens. efveoeve %eeveséejebJej Þe×e þsJeCeeN³ee Je %eeveséejer®es ³eLeemeebie
Heefjµeer}ve keÀjCeeN³ee efpe%eemetbvee lejer ³eeHeemetve ³eesi³e lees yeesOe JneJee
ner®e l³eeb®³ee Deblejer®eer DeHes#ee Deme}er Heeefnpes.
meJe&®e peve pej ³ee DeesJ³ee ceveeHeemetve ûenCe keÀjleer}, lej }JekeÀj®e
les HejceeLee&®³ee ceeiee&}e Pe[Pe[tve }eieleer}, Demes l³eebvee Jeeìle DemeeJes.
pejer ³ee DeesJ³ee %eeveer cnCepes meeOeves®eer HeefjHetCe& meebielee kesÀ}suîee efme×eb®³ee
iegCemebHeos®es JeCe&ve keÀjCeeN³ee Demeu³ee lejer l³eeÜejs meeceev³e peveebvee
pees yeesOe keÀªve Ieslee ³eslees lees Heeefn}e keÀer %eevesµeeb®³ee Òe%es®es ns DeeCeKeer
SkeÀ Jewefµeäîe }#eele ³esles.
DeveemeÊeÀer F.}#eCes::::
13) DeveemeÊeÀer
pevce-ce=l³et F.®es efJeJes®eve kesÀuîeeJej les ieerles®³ee ’DemeeqÊeÀjveefYe<Je²:
Heg$eoejie=neefo<eg~ efvel³eb ®e meceef®eÊelJeefceäeefveäesHeHeefÊe<eg ~13-
9~~“ ³ee µ}eskeÀebleie&le®³ee DeemeÊeÀer ³ee efJe<e³eekeÀ[s JeUleele. DeemeÊeÀer
oesve ÒekeÀej®eer Demeles. SkeÀ cnCepes mJele:®³ee osneoermebyebOee ®r eer Je ogmejer
Heg$e-keÀeblee-efJeÊe-ie=n-mebHeÊeer F.mebyebOeer®eer!
³eesieoe Þeer%eeveséejer 177
%eeveséej cnCeleele:
Deeleeb DeeefCekeÀner SkeÀ~ }#eCe De}ewefkeÀkeÀ~
meebiesve DeeF&keÀ~ Oeve¡es³ee~~13-592~~
leNneR pees ³e³ee osneJesjer~ Goemeg Ssefme³eeb Hejer~
GefKeleeb pesmee efye{ejeR~ yewmeefJe}e Deens~~593~~
’SKeeoe GHeje ceveg<³e pemee SKeeÐee®³ee Iejer Dee}e lej l³ee}e
³epeceevee®³ee IejeyeÎ} pesJe{er cecelee Jeeìs}, lesJe{er®e cecelee %eeveer
Heg©<e DeeHeuîee osneyeeyele yeeUielees. osneyeÎ} SJe{er Goemeervelee
yeeUieCeeN³eeme Heg$e-oeje-mebHeÊeer F.peer l³ee osneµeer®e mebyebeOf ele Demeleele,
l³eeb®eer keÀener®e lecee vemeCeej“; ns GIe[ keÀjleebvee les cnCeleele:
keÀeb Pee[e®eer meeG}er~ Jeeìs peeleeb efceve}er~
IejeJejer lesleg}er~ DeemLee veener~~13-594~~
meeG}er meefjmeeref®e Demes~ Heefj Demes ns vesefCepes pewmeW~
efm$e³es®es lewmeW~ }es}gH³e veener~~595~~
’Jeeì ®ee}le Demelee }eieCeeN³ee Pee[e®³ee meeJe}erJej Jeeìmeª®eer
pesJe{er DeemLee Demeles, lesJe{ermeg×e lees IejeoejeJej þsJele veener. Iej
cnCepes SkeÀeÒekeÀejs osnekeÀjlee Pee[emeejKee SkeÀ DeeÞe³e®e Demeles.
lemes®e DeeHeu³eeyejesyej DeeHe}er meeJe}er vesnceer®e Demeles. HeCe DeeHeCe
keÀener efle®es HeÀej keÀewlegkeÀ keÀjle yemele veener. l³ee®eÒeceeCes %eeveer Heg©<ee}e
DeeHeuîee Helveer®es peer l³ee®³ee íe³esÒeceeCes meeLe osle Demeles, efle®es Deefpeyeele
DeekeÀ<e&Ce vemeles. “
DeeefCe Òepee leQ pee}eR~ efle³eW Jemleer keÀerj Dee}er~
keÀeb iees©JeW yewme}eR~ ©Keele}eR~~13-596~~
pees mebHeÊeerceepeeR Demeleeb~ Ssmee ieces Heeb[gmeglee~
pewmee keÀeb Jeeìs peeleeb~ mee#eer þsefJe}e~~597~~
’lemes®e Heg$e-keÀv³eeoer mebleleer Pee}er, lej leer l³ee}e DeeHeuîeekeÀ[s
SkeÀ je$e Jemeleer}e Dee}suîee DeeieblegkeÀeÒeceeCes Jeeìles. pesJe{ss Òesce Pee[e}e
DeeHeu³ee meeJe}er}e yeme}suîee iegjeyeÎ} Jeeìs}, lesJe{s®e lees %eeveer
l³ee mebleleeryeÎ} yeeUielees. DeeefCe owJeJeµeele pej l³ee}e DeieefCele mebHeÊeer
ÒeeHle Pee}er, lej lees efle®³eekeÀ[s Fleke̳ee Deef}Hlelesves Heenlees, pemes
keÀener JeeìsJej efome}suîee ¢µ³eebyeÎ} Jee Ieìvesyeeyele $e³emLe
Jeeìmeªves HeeneJes.“
efkebÀyengvee Hegbmee~ Heebpeefj³eebceepeeR pewmee~
Jesoe%esmeeR lewmee~ efyentefve Demes~~13-598~~
³esNnJeeR oeje ie=n Heg$eeR~ veeneR pes³eeb cew$eer~
lees peeCe Heeb Oee$eer~ %eeveeefme ieeb~~599~~
’efHebpeN³eele}e HeesHeì pemee mJewj mJeeleb$³e GHeYeesiet µekeÀle veener,
l³ee®eÒeceeCes lees %eeveer DeeHeCeebme Jesoµeem$eeoeR®³ee Dee%eeb®es yebOeve ceevetve
l³eeb®³ee meebieC³eeyeensj peeTve mJewje®ejCeer nesle veener. Deelcee ne osnªHeer
efHebpeN³eele Jemleer}e Dee}e Deens Je Jesoe%eeªHeer iepe l³ee efHebpeN³ee}e
yemeJe}s Deensle. efHebpeN³eele jentve®e HeesHeì pemee keÀe³e les keÀjlees,
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
l³ee®eÒeceeCes lees %eeveer Jesoe%eeb®es yebOeve HeeUlees. keÀejCe l³ee}e ns HekeÌkesÀ
ceenerle Demeles keÀer efHebpeN³eeyeensj G[tve peeTve mJewj meb®eej keÀjC³eeme
les iepe ÒeefleyebOe keÀjleele Je lemee Òe³elvemeg×e DeHee³ekeÀejkeÀ þªve osne}e
kesÀÁµe nesleele.“
’³eeÒeceeCes osn, oeje, Heg$e, ie=n F.Jej cecelee ve þsJeCeeN³ee l³ee
%eev³ee®es ns®e De}ewekf eÀkeÀ }#eCe Deens. He=LJeer peµeer ÒeeefCecee$eebvee DeeOeej
osles, lemee lees mee#eele %eevee}e DeeOeejYetle Demelees, cnCee vee!“
14) megKe Je og:Keele meceef®eÊelJe
³eeveblej megKe Jee og:Ke ÒeeHle Pee}s Demelee meceef®eÊelJe þsJeCeeN³ee
%eev³ee®eer DeJemLee meebieleebvee %eeveosJe cnCeleele:
DeeefCe ceneefmebOeg pewmeW~ ûeer<ceJe<eeA meefjmeW~
Fäeefveä lewmeW~ pes³ee®eeb þe³eeR~~13-600~~
keÀeb eflevneR keÀe} nesleeb~ ef$eOee veesnW meefJelee~
lewmee megKeog:Kee ef®eÊeeb~ Yesog veeneR~~601~~
pesLe veYee®esefve Hee[W~ mecelJee GCeW ve He[W~
lesLeef®e %eeve jeskeÀ[W~ Jees}Ke letb~~602~~
’cenemecegê pemee Je<ee&keÀeUer Yeªve peele veener, l³ee®eÒeceeCes lees
ceneHeg©<e Fäe®eer ÒeeHleer Pee}er Demelee n<eexlHegÀ}Á nesle veener Jee
Deefveäe®eer Pee}er Demelee ef®eÊee®eer µeebleer {Ut osle veener. mekeÀeU,
ogHeej Je mebO³eekeÀeUer met³e&efkeÀjCeeb®ee ÒekeÀeµe pejer JesieJesieȳee cee$es®ee
Deme}e Je mekeÀeUer Go³ee}e ³esCeeje jJeer pemee ceO³eevner G®®eHeoeme
Heesnes®e}e Je mee³ebkeÀeUer Demlebiele Pee}e, lejer pemee lees ef$eOee nesle
veener; l³ee®eer peµeer leerve ÒekeÀej®eer DeJemLee nesle veener - lees lemee®e
De{U, De®e} jenlees, HeÀÊeÀ He=LJeer®³ee Ye´ceCeeves®e l³ee®es DeekeÀeµeele
®e}ve Je}ve Pee}s}s efomeles - l³ee®eÒeceeCes megKe Jee og:Ke keÀµee®³eener
ÒeeHleerves l³ee ceneHeg©<ee®es ef®eÊe oes}e³eceeve nesle veener. keÀenerner Pee}s
lejer l³ee®eer µeebleer De{U®e jenles.“
’DeekeÀeµe pemes meoemeJe&keÀeU -efoJemee Je je$eer, Je<ee& Je ûeer<ceele,
{ie Demeleebvee Je vemeleebvee DeeHe}s iegCeOece& ve yeo}lee lemes®³ee lemes®e
jenles, l³ee®eÒeceeCes keÀesCel³eener Òemebieer De®e} Je µeeble jenCeeN³ee
ef®eÊee®³ee Heg©<eepeJeU®e KejsKegjs %eeve Demeles, Demes ns HeeLee&! let
efveef½ele DeesUKe.“
ef®eÊee®es mecelJe ne ieerlesle yeN³ee®eoe ³esCeeje efJe<e³e Deens. mlegleer Je
efveboe, }eYe Je neveer, Fä Je Deefveä, efÒe³e Je DeefÒe³e, megKe Je og:Ke,
Deµee keÀesCel³eener ÜbÜele efmLejef®eÊe jenCeeN³ee Hegg©<ee®es JeCe&ve ieerlesle
ÒemebieesHeeÊe ³esle jenles. meceeefOeefmLeleer ÒeeHle Pee}suîee Heg©<ee®³ee ef®eÊee®ee
ne iegCeOece& Deens Je ieerles®es cetU GefÎä®e meceeefOeÒeeHleer ns®e Demeuîeeves
³eeefJe<e³eer %eeveséejerlener JesieJesieȳee meboYee&le DeveskeÀ DeesJ³ee ³esleele.
l³eeefJe<e³eeR®es efpe%eemetb®es meceeOeeve l³ee l³ee DeesJ³eeb®ee efJe®eej keÀjleebvee
keÀjlee ³esF} & . ³ee efþkeÀeCeer cee$e %eeveosJeebveer ne efJe<e³e meb#esHele:®e JeCe&ve
kesÀ}e Deens, Demes cnì}s Heeefnpes. Demees.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 178
keÀener cenÊJee®eer HejceeLe&}#eCes::::
15) Devev³eYeÊeÀer
³eeveblej %eeveosJeeb®ee SkeÀ Del³eble DeeJe[er®ee Je ieerleeY³eemekeÀeb®³ee
¢äerves Del³eble cenÊJee®ee efJe<e³e ³eslees -lees cnCepes Devev³eYeÊeÀer!
%eeveséejerle DeveskeÀ efþkeÀeCeer ³ee efJe<e³eer®es HegjHs etj JeCe&ve kesÀ}s}s Dee{Ules.
efkebÀyengvee Devev³eYeÊeÀer cnCepes®e DeJ³eefYe®eeefjCeer YeÊeÀer, DeܳeYeÊeÀer,
DeÜwleYeÊeÀer, %eeveYeÊeÀer, Devev³eefme×eYeÊeÀer, ®eewLeer YeÊeÀer, HejceeYeÊeÀer
Jee lelmece Flej veeceeefYeOeeveebveer DeesUKe}er peeCeejer YeÊeÀer®e nes³e.
ner YeÊeÀer ne®e HebLejepeg®ee efveceLee Jee ¬eÀce³eesiee®es iebleJ³e mLeeve
nes³e. YeefÊeÀ³eesie Keje lees ne®e! ne %eeveosJeeb®³ee Del³eble efpeJneȳee®ee
efJe<e³e Deens. Flej efþkeÀeCeer KetHe®e JeefCe&}suîee ³ee YeÊeÀer®es meO³ee®es
JeCe&ve l³ee ceeveeves mJeuHe®e HeCe mejme Deens. ³ee Devev³eYeÊeÀer®eer
cetUHeereþf keÀe F&éejÒeefCeOeeve ³ee Hele¡eef}ÒeCeerle mebkeÀuHevesµeer efveie[erle
Pee}s}er Deens. F&éejÒeefCeOeeve ne Hele¡e}er efve³ece cnCetve meebieleele lees
Heg{er} met$eeletve:
µeew®emevlees<eleHe:mJeeO³ee³eséejÒeefCeOeeveeefve efve³ecee:~~2-
32~~Hee.³ees.met.~~
F&éejÒeefCeOeeve
F&éejÒeefCeOeevee®ee ne efJe<e³e DeeHeCe keÀener Debieebveer HetJeea®e SkeÀoe
neleeU}s}e Deens. ef®eÊee®³ee O³eeveeoer DeJemLeele ÒeCeJeeoer veececeb$eeb®ee
JewKejer, ceO³ecee Jee Heµ³ebleer JeeCeerletve peHe keÀjCes; ÒeCeJe efkebÀJee Flej veeces
leêtHe nesTve peHeCes Je mJele: DeeefCe F&éej ns DeefYeVe®e Deenesle ³ee
YeeJevesves l³ee®³eeµeer SkeÀªHe SkeÀef®eÊe nesCes; ³eeb®ee F&éejÒeefCeOeeveele
pemee meceeJesµe keÀjleele, lemee®e J³eJenejeJemLesle meJe& keÀcex F&éejeÒeerl³eLe&
keÀjCes; F&éejeHe&Ce yeg×erves efve<keÀece Deble:keÀjCeeves keÀce& keÀjCes; nsmeg×e
l³ee®³eele cees[les.
F&éejÒeefCeOeeveeves DemebÒe%eele meceeefOe HeCe ÒeeHle neslees, Demes
Hele¡e}eRveer meebefiele}s Deens:
meceeefOeefmeef×jeréejÒeefCeOeeveeled~~2-45~~Hee.³ees.met.~~
F&éejÒeefCeOeevee®es ns cenÊJe HetCe&HeCes peeCeCeeN³ee Hele¡e}eR®³ee met$eeb®ee
Deeµe³e®e Þeerke=À<Ceebveer ieerlesle JeejbJeej Je ÒecegKele: yeejeJ³ee DeO³ee³eele
ÒekeÀì kesÀ}s}e Deens, ns DeeHeCeebme ieerleeef®ebleve keÀjleebvee peªj peeCeJeles:
Devev³eeef½evle³evlees ceeb ³es pevee: He³e&gHeemeles~
les<eeb efvel³eeefYe³egÊeÀeveeb ³eesie#esceb Jenec³enced~~9-22~~
cevcevee YeJe ceÓÊeÀes ceÐeepeer ceeb vecemkegÀ©~
ceecesJew<³eefme ³egÊewÀJeceelceeveb celHeje³eCe:~~9-34~~
celkeÀce&ke=ÀvcelHejcees ceÓÊeÀ: me²Jefpe&le:~
efveJezj: meJe&Yetles<eg ³e: me ceecesefle HeeC[Je~~11-55~~
ce³³eeJesµ³e cevees ³es ceeb efvel³e³egÊeÀe GHeemeles~
Þe׳ee Hej³eesHesleemles ces ³egÊeÀlecees celee:~~12-2~~
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2
³es leg meJee&efCe keÀcee&efCe ceef³e meV³em³e celHeje:~
Devev³esvewJe ³eesiesve ceeb O³ee³evle GHeemeles~~12-6~~
les<eecenb meceg×lee& ce=l³egmebmeejmeeiejeled~~
YeJeeefce veef®ejelHeeLe& ce³³eeJesefµele®eslemeeced~~12-7~~
F.DeveskeÀ YeieJeÜ®eves ³eemeeþer G×=le keÀjlee ³esleele. YeÊeÀebvee YeieJebleebveer
efo}s}er ner Deeéeemeves DeeefCe Deµeer JeÊeÀJ³es pesLes pesLes ³esleele, lesLes lesLes
l³eeb®³eeJej %eeveosJeebveer HeCe DeeHeuîee JeÊeÀ=lJeeves meepe ®e{Jeuîee®es Òemebie
%eeveséejerle DemebK³e Deensle Je les DeeHeCe ÒemebieesHeeÊe Heentner! Demees.
Devev³eYeÊeÀer
Deelee Devev³e YeieJeÓÊeÀerefJe<e³eer %eevesµe keÀe³e cnCeleele, les
Heent ³ee:
DeeefCe ceerJeeb®etefve keÀeF¥~ DeeCeerkeÀ ieesceìs veeF¥~
Ssmee efve½e³ees efleF¥~ pes³ee®eeb kesÀ}e~~13-603~~
µejerj Jee®ee ceeveme~ efHe³ee}er ke=Àleefve½e³ee®eeb keÀesµe~
SkeÀ ceerJeeb®etefve Jeeme~ ve Heenleer Deeve~~604~~
efkebÀyengvee efvekeÀì efvepe~ pes³ee®eW peen}W cepe~
lesCeW DeeHeCeHes³eeb Deecneb mespe~ SkeÀer kesÀ}er~~605~~
efjieleeb Je}ÁYeeHegÀ[W~ veeneR DeebieeR peerJeeR meebkeÀ[W~
efle³eW keÀebles®esefve Hee[W~ SkeÀmej}e cepe~~606~~
’ns Depe&vg ee! l³ee Þesÿ Heg©<ee®³ee keÀe³ee, Jee®ee Je ceve ³ee efleneRveerner
cepe SkeÀe YeieJebleeJee®etve ogmejs ®eebie}s keÀener®e veener, Demee ke=Àleefve½e³e
kesÀ}s}e Demelees DeeefCe l³eeves Deµeer Òeefle%ee kesÀ}s}er Demeles keÀer lees
ceeP³eeefµeJee³e DeeCeKeer keÀµee®eerner F®íe keÀjCeej veener. efkebÀyengvee l³eeves
DeeHeu³ee Deble³ee&ceer ceePeer®e cetleea yemeJe}s}er Deens; lees HetCe&le: ceeP³ee
mJeªHeer le}Áevr e nesTve jenlees. HeleerpeJeU keÀebles}e pemee keÀener®e mebkeÀes®e
Jeeìle veener DeeefCe ceve Je µejerjmeg×e l³ee®³eeHeg{s GIe[s keÀje³e}e leer
peµeer }epele veener, lemes®e l³ee YeÊeÀe®esner Demeles. lees ce}e SkeÀefveÿsves
Devegmejlees DeeefCe ceeP³eeHeemetve keÀener®e }HeJetve ve þsJelee l³ee®³ee Deblejer®es
meJe& YeeJe Je l³ee®eer meJe& megKeog:Kes DeeefCe Flej meJe& keÀener ce}e ve
mebkeÀes®elee efJeefole keÀjle Demelees.“
ceOegjeYeÊeÀer
meK³e Je DeelceefveJesove Deµee p³ee YeeqÊeÀHebLee®³ee oesve meJe&Þesÿ
Deµee Debeflece YetefcekeÀe Deensle, l³ee ³ee®e nesle. %eeveosJe pesJne YeieJeble
DeeefCe YeÊeÀ ³eebvee Deµeer Je}ÁYe Je keÀebles®eer YetefcekeÀe keÀuHetve leµeer
GHecee osleele, lesJne keÀener DeY³eemekeÀeb®ee keÀ} l³eele ceOegjeYeÊeÀer
µeesOeC³eekeÀ[s nesT µekeÀlees. Hejbleg %eeveosJeebveer ³ee ÒekeÀeje}e GÊespeve
efo}s Demes}®e efkebÀJee lees Heg©<eebmeeþer YeÊeÀer keÀjC³ee®ee meJe&Þesÿ YeeJe
Deens Deµeer ceev³elee efo}er Demes}®e, DeeefCe meJe&meeceev³e meeOekeÀebveer ne
meeOeveeÒekeÀej ®eesKeeUeJee Deµeer l³eeb®eer mebceleer Demes}®e, Demes keÀener
cnCeJele veener.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 179 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

l³eeb®es ieewUCeer, efJejefnCeer ³ee ÒekeÀejele cees[Ceejs yejs®e DeYebiener ne pees Devev³e ³e³ee Hejer~ ceer peen}eneR ceeleW Jejer~
ceOegjeYeeqÊeÀYeeJe ÒekeÀì keÀjleele. Kejs lej Je´peeleer} ieeseHf ekeÀe, ceerjeyeeF&, leesef®e lees cetle&Oeejer~ %eeve HeQ ieeb~~610~~
peveeyeeF¥meejK³ee YeÊeÀesÊecee efm$e³eebveer ne ceOegjeYeeqÊeÀYeeJe YeieJebleeÒele
’iebies®es GokeÀ pemes meeieje}e SkeÀoe efceUe}s keÀer melele l³ee}e
menpe®e OeejCe kesÀ}s}e Demelees. efceUle®e jenles. l³ee®eÒeceeCes lees YeÊeÀner celmJeªHe PeeuîeeJejner
³ee DeLeea®e veejoYeeqÊeÀmet$eele YeÊeÀer®eer J³eeK³ee keÀjleebvee’³eLee
meJe&mJeeves ceePes Yepeve keÀjCes cnCepes ceeP³eele ef®eÊe }eJeCes keÀjle®e
Je´peieesefHekeÀeveeced“ Demes cnì}s Deens. ³eeyeÎ} ogcele DemeC³ee®es jenlees. met³ee&yejesyej Go³e HeeJeeJes DeeefCe met³ee&yejesyej®e Demlebiele JneJes
keÀejCe veener. ieewUCe Je efJejefnCeer ³ee ÒekeÀejele cees[CeeN³ee DeYebieebletve
ne SkeÀefveÿ YeeJe pemee l³ee®³ee ÒeYes}e µeesYee³eceeve keÀjlees; efkebÀJee
%eeveosJeebÒeceeCes®e Flej DeveskeÀ mebleebveer ne YeeqÊeÀYeeJe ÒekeÀì kesÀ}e Deens.
HeeC³ee®³ee He=ÿYeeieeJej Gunemeeves KeUeUCeeN³ee }eìe Jemlegle:
HeCe lejerner keÀesCee Heg©<eeves ne YeeJe meceLe&HeCes Hes}Ces keÀþerCe®e! meble
HeeC³eeHeemetve peµee DeefYeVe®e Demeleele; l³ee®eÒeceeCes ceeP³eeµeer Devev³e
Peeu³eeJejner pees YeÊeÀ ceePeer GHeemevee keÀjle jenlees, lees cetefle&ceble
Þeerieg}eyejeJe cenejepe DeeefCe Þeerjeceke=À<Ce HejcenbmeebmeejK³ee Del³eg®®e
DeeO³eeeqlcekeÀ DeefOekeÀeje®³ee J³eÊeÀeRveer DebieerkeÀej}s}e ceOegj YeeJe
%eeve®e Deens!“
DeHeJeeoelcekeÀ®e mecepe}e Heeefnpes. Devev³eYeÊeÀer®ee ne }e[keÀe efJe<e³e l³eebveer Flej$e KetHe®e efJemleej}e
De}erkeÀ[®³ee keÀeUele keÀener HebLeesHeosäîeebveer mJele:me Þeerke=À<Ce Je
Deme}e lejer ³ee mLeUer kesÀJeU Deeþ meceLe& DeesJ³eebletve lees J³eÊeÀ
DeeHeuîee m$eerefµe<³eebme jeOee-ieesHeer Demee YeeJe keÀuHetve jemeef¬eÀ[e
kesÀuîeeJej %eeveosJe %eeveer Heg©<ee®³ee DeeCeKeer SkeÀe iegCemebHeoskeÀ[s Þeesl³eeb®es
F.µe=bieejÒeOeeve meeOevee keÀjC³eeme ÒeJe=Êe kesÀ}s}s DemeeJes Demes efomeles.
}#e JesOeleele:
HeCe µeeÊeÀ Jeececeeiee&®³ee Dee®ejCeeÒeceeCes®e Deµee DeveefOekeÀeN³eebveer ner
16) SkeÀevleefÒe³elee
lees %eeveer SkeÀebleefÒe³e Demelees ³eeyeÎ} DeceeefvelJee®³ee µeer<e&keÀeKee}er
meeOevee keÀª Heeefn}er lej YeeweflekeÀ Je DeeO³eeeqlcekeÀ DeJeveleerHes#ee DeeefCe
og}ezefkeÀkeÀeJ³eeqleefjÊeÀ l³ee®es HeÀ} keÀe³e DemeCeej! l³ee®es JeCe&ve keÀjCeeN³ee DeesJ³ee DeeHeCe HetJeea®e Heeefnuîee Deensle (13-
198,199). SkeÀeb l eef Ò e³eles ® ee ef J e<e³e Heg v e: SkeÀoe meeb i eleeb v ee
YeieJeblemeg×e Demee kesÀJe} yee¿e DeJe[byejelcekeÀ Je=Lee ceOegjYeeqÊeÀYeeJe
l³eep³e®e ceeveleele ns l³eeb®³ee’He$eb Heg<Heb HeÀ}b lees³eb ³es ces YekeÌl³ee
%eeveosJe cnCeleele:
Òe³e®íefle~ leonb YeÊe̳egHeËleceµveeefce Òe³eleelceve:~~9-26~~“ ³ee DeeefCe leerLex OeewleW leìW~ leHeesJeveW ®eesKeìW~
Je®eveeJe©ve mHeä keÀUtve ³esF} & . YeieJebleebvee YeÊeÀe®³ee Deblejer®eer YeeJevee DeeJe[leer keÀHeeìW~ JemeJetb pes³eeb~~13-611~~
efÒe³e Deens, ve keÀer yee¿e Jes<eYet<ee efkebÀJee Dee[byej! µew}keÀ#eeb®eer kegÀnjW~ pe}eµe³e HeefjmejW~
keÀebleeYeÊeÀer®³ee Þesÿlece YeeJeeJemLesle Heesnes®e}suîee YeÊeÀe}e DeefOeÿer pees DeeojW~ veiejeb ve ³es~~612~~
m$eerJes<e, le¢µe DeeYet<eCes Je DeeJesµe ³esCes meenefpekeÀ®e Deme}s, lejer Deµee yeng SkeÀebleeJesjer Òeerleer~ pes³eeb peveHeoeJesjer Kebleer~
Heg©<eYeÊeÀebvee m$eerme¢µe DeJe³eJe efvecee&Ce nesCes Je m$eerme¢µe Flej YeeJevee peeCe ceveg<³eekeÀejW cetÊeea~ %eevee®eer lees~~613~~
efvecee&Ce nesCes, Deµeer }#eCes HeCe efomeCes keÀoeef®ele Þeerjeceke=À<Ce ’leerLex, leHeesJeves, HeefJe$e iegnekebÀojs Je veÐee Jee mecegêe®ee keÀebþ
Hejcenbmeeb®³ee GoenjCeeJeªve DeeJeµ³ekeÀ þª µekesÀ}. Deµeer }#eCes Deµee µeg× peeieer SkeÀeblemesJeve keÀjC³ee®eer l³ee %eeveer YeÊeÀeme HeÀej
DeeJe[ Demeles. l³ee}e veiejele ³esCesmeg×e DeeJe[le veener. }eskeÀebHeemetve
³ee leLeekeÀefLele ceOegjeYeÊeÀer®³ee efkeÀleer Dee®ee³ee¥þe³eer ÒekeÀì Pee}er nesleer,
otj Deme}s}er HeJe&lejepeer, l³eeleer} kegÀnjs, mejesJejs Je le}eJeeb®ee Heefjmej
ne SkeÀ efJe®eej keÀjC³eemeejKee cegÎe Deens. DeLee&le ceOegjeYeÊeÀer®ee ne
ner l³ee®eer DeeJe[er®eer JeemleJ³emLeeves Demeleele. Deµeer pevemenJeemee®eer
efJe<e³e Deefle iet{ Demeuîeeves l³eeyeeyele keÀener efve³ece þjJelee ³esCes keÀþerCe
Deens.HeCe DeeHeCe l³eeyeÎ} Jej cnìuîeeÒeceeCes keÀener DeìkeÀU cee$e veeJe[ Je SkeÀebleeJej Deefleµe³e Òeerleer p³ee®³ee efþkeÀeCeer Demeles, lees ceveg<³e
keÀª µekeÀlees. Demees. cnCepes ceveg<³eekeÀejeves DeJeleerCe& Pee}s}s %eeve®e nes³e!“
DeÜwleYeÊeÀer meneJ³ee DeO³ee³ee®³ee efveªHeCeelener Þeer%eeveséejebveer ³eesiemeeOevesmeeþer
Devev³eYeÊeÀereJf e<e³eer %eeveosJe cnCeleele: GHe³egÊeÀ DemeCeeN³ee meg³eesi³e Heefjmeje®es jc³e JeCe&ve kesÀ}s}s nesles.
efce}ewefve efce}leef®e Demes~ mecegêeR iebieepe} pewmeW~ les Je ns JeCe&ve lee[tve Heeefn}s keÀer YeÊeÀebvee Je meeOekeÀebvee SkeÀebleJeeme
ceer nesTefve cepe lewmeW~ meJe&mJeW Yepeleer~~13-607~~ ef k eÀleer Deleer J e ef Ò e³e Demelees , les menpe }#eele ³es l es .
met³ee&®eeb nesCee nesF&pes~ keÀeb met³ee&meJeWef®e peeF&pes~ ’efJeefJeÊeÀosµemeseJf elJecejeflepe&vemebmeefo“ ³ee Þeerke=À<CeesÊeÀ HeoeJej kesÀ}s}s
nW efJekeÀ}sHeCe meepes~ ÒeYesefme pesJeeR~~608~~ ns %eeveosJeeb®es efJeJes®eve Heeefnuîeeveblej DeeleeHe³e¥le JeefCe&}suîee
HeQ HeeefCe³eeef®e³eW YetefcekeWÀ~ HeeCeer le}Hes keÀewlegkeWÀ~ iegCemebHeosJ³eefleefjÊeÀ Gj}su³ee oesve iegCeeb®ee efJe®eej keÀª ³ee. ns oesve
leQ }njer cnCeleer }ewefkeÀkeWÀ~ SNnJeeR leQ HeeCeer~~609~~ iegCe keÀcee}er®es cenÊJee®es Deensle.

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer 180
17)DeO³eelce%eevee®eer SkeÀebeflekeÀ DeeJe[
%eeveosJe cnCeleele:
DeeefCekeÀner Heg{gefle~ ef®eÚs ieeb megceleer~
%eeveeef®e³eW efve©leer-~ }eieeR meebiees~~13-614~~
leNneR Hejceelcee SsmeW~ peQ SkeÀ Jemleg DemeW~
leQ pes³eeb efomeW~ %eeveemleJe~~615~~
leQ SkeÀJeeb®etefve DeeveW~ efpe³eW YeJemJeiee&oer %eeveW~
leQ De%eeve DeeF&meW ceveW~ efve½e³ees keÀjer~~616~~
mJeiee& peeCeW ns meeb[eR~ YeJeeefJeKeeR keÀeve Pee[eR~
os Deelce%eeveeR yeg[eR~ meÓeJee®eer~~617~~
’ns megceleer Depe&gvee! %eeve}#eCeeb®ee veerì yeesOe JneJee cnCetve ceer
Depetvener keÀener }#eCes leg}e meebielees. HejceelceJemlet®ee DevegYeJe p³ee
%eeveeves ³eslees, les DeO³eelce%eeve JeieUlee mJeie& ÒeeHle keÀªve osCeejer Jee
mebmeejele megKeeves keÀe}¬eÀceCee keÀjlee ³eeJeer cnCetve GHe³eesieer He[Ceejer
Flej meJe& %eeves l³ee®³ee ¢äerves De%eeveele cees[leele. mJeiee&}e peeC³ee®eer
DeefYe}e<ee lees mees[tve oslees Je mebmeejeyeÎ}ner lees efvece&ce neslees. lees Keje
%eeveJeble HeÀÊeÀ Deelce%eeveele®e Deeveboeves jceceeCe neslees.“
Yebieef}Sb JeeìW~ µeesOetefve³eeb DeeJnebìW~
efveefIepes pesJeeR veerìW~ jepeHebLeW~~13-618~~
lewmeW %eevepeeleeb keÀjer~ DeeIeJeWef®e SkeÀerkeÀ[W meejer~
ceie ceve yeg×er ceesnjer~ Deelce%eeveeR~~619~~
cnCes SkeÀ nsef®e DeeLeer~ ³esj peeCeCes leQ Ye´ebleer~
SsmeeR efvekegÀjWmeeR celeer~ ces© nesSb~~620~~
’SKeeÐee ÒeJeeµeeves pemes pesLes Jeeìe HegÀìleele, lesLes Deeu³eeJej
Dee[Jeeìe l³eeietve jepeceeie& mJeerkeÀejeJee, lemes®e lees ceneYeeie meJe& %eeveeb®³ee
yeeyeleerle keÀjlees. Deelce%eeveeJ³eefleefjÊeÀ Flej meJe& %eeve lees SkeÀe yeepet}e
meeªve ìekeÀlees Je ceve DeeefCe yeg×er kesÀJeU DeO³eelce%eeveekeÀ[s®e }eJelees.
DeO³eelce%eeve®e HeÀÊeÀ Kejs %eeve Deens Je Flej %eeves ner mebmeejemebyebOeer
Jee mJeiee&mebyebOeer Demeuîeeves ÒeHeb®eeFlekeÀer®e Ye´eeb lf eceeve Deensle, ³ee efve½e³eeme
l³ee®eer celeer ces©ÒeceeCes DeeOeejYetle nesles.“
SJeb efve½e³ees pes³ee®eeb~ ÜejeR DeO³eelce%eevee®eeb~
Oe´gJe osJees ieieveeR®eeb~ lewmee jeefn}e~~621~~
les³eeb®eeb þeF¥ %eeve~ ³e³ee yees}eb cnCemeer JesJeOeeve~
peQ %eeveeR yewme}W ceve~ lesJnebef®e lees leQ~~622~~
leNneR yewme}sHeCeW peQ nes³es~ leQ yewmeleebef®e yees}W ve nes³es~
leNneR %eevee les³eebb Deens~ meefjmee Hee[g~~623~~
’p³eeves Demee ¢{efve½e³e DeO³eelce%eevee®³ee Üejer DeeCetve efmLej
kesÀ}e, l³ee®³eeþe³eer %eeve Demeles. ceePes ns yees}Ces leg}e Dee[JeUCee®es
Jeeìle Demes} lej lemes ceevet vekeÀesme. l³ee Heg©<ee®es %eeveeJej pesJne Òesce
yeme}s lesJne®e lees Òel³e#e %eeveªHe Pee}e. Demes %eeve Pee}suîee l³ee
Heg©<ee}e %eeve neslee®e DeeHeCeebme keÀeneR®e %eeve Pee}s}s veener, Demes
Jeeìles Je ns®e %eeve Kejs keÀer p³eeme mejme cnCelee ³esF&}.“
³eesiemeeOevee-1
Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2
Dece=leevegYeJeeleer} %eeveKeb[ve
³ee µesJe쮳ee DeesJeerletve %eeveosJe %eeve Peeu³ee®es SkeÀ Deefleµe³e
cenÊJee®es }#eCe meebieleele. %eev³eeme %eeve Peeu³ee®es peeefCeJesle®e vemeles.
ns®e }#eCe l³eebvb eer Dece=leevegYeJee®³ee %eeveKeb[ve ³ee ÒekeÀjCeele efJemleeªve
JeefCe&}s Deens. De%eeveKeb[ve ÒekeÀjCeer 295 DeesJ³ee j®etve De%eevee®es
³eLeeleL³e JeCe&ve kesÀuîeeJej %eeveKeb[ve ÒekeÀjCeer kesÀJeU 19 DeesJ³eeletve
%eeveosJeebveer meoj }#eCee®es efJeJes®eve kesÀ}s Deens. l³eemebyebOeeleer} l³ee®³ee
Dece=leevegYeJeeleer} keÀener }#eCeer³e DeesJ³eeb®ee efveoxµe kesÀ}e®e Heeefnpes:
De%eevee®eeb ÒeJeÊe&g~ veeneR pes³eeb ieebJeeDeebleg~
lesLe %eevee®eer leNneR ceeleg~ keÀesCn peeCeW~~8-10~~De~~
cnCeewefve De%eeve veeneR~ lesLeWef®e ies}W %eeveneR~
Deeleeb efveefce<eesvces<eeb oesneR~ þs}er Jeeì~~8-12~~
DeeefCe peeCeW leesef®e vesCeW~ vesCeW leesef®e peeCeW~
Deeleeb keWÀ DemeW efpeCeW~ %eevee-De%eevee~~8-18~~
SJeb %eevee%eeveW oesvneR~ HeesìeR metefve Denveerb~
Gow}e ef®eÃieveeR~ ef®eoeefol³eg ne~~8-19~~
’p³ee ieeJeele De%eevee®eer Jeelee&®e veener, lesLes %eevee®eer keÀesCe keÀLee
meebies}! cnCetve De%eeve veener lesLes %eevener veener Je peeCeCes lemes®e vesCeCes
³ee oesvner ef¬eÀ³eebvee Deefpeyeele®e JeeJe veener. keÀejCe pees peeCelees lees®e
peeCele veener Je vesCelee Demelees lees®e peeCelees. %eeve Je De%eeve ³eeb®eer ner
leNne DemeuîeecegUs l³eebvee DeefmleÊJe®e Gjle veener. Deµee ÒekeÀejs
%eeve DeeefCe De%eeve ner oesvner Heesìele Iee}tve ef®eoekeÀeµeele ef®elmet³e&
GieJe}e Deens.“
Dece=leevegYeJeeJejer} ceewef}keÀ ûebLe
%eev³ee®³ee DeJemLes®es Demes yees}kesÀ JeCe&ve %eeveosJe Dece=leevegYeJeele
keÀjleele. peeleepeelee ef p e%eemet b m eeþer meeb i eeJe³eeme nJes keÀer
Dece=leevegYeJe DeY³eemeC³eemeeþer ceO³ekeÀe}erve veeLeHejbHejesHeefoä
Þeereµf eJekeÀuîeeCemJeeceeR ®eer Dece=leevegYeJeeJejer} efvel³eevebokw e̳eoereHf ekeÀe ner
ÒeemeeefokeÀ j®evee, DeJee&®eerve meble Òe%ee®e#et Þeerieg}eyejeJecenejepe ³eeb®eer
Dece=leevegYeJekeÀewcegoer Je ÞeerjbieveeLe cenejepe HejYeCeerkeÀj ³eeb®es megyeesOe
DeLee&men JesoebleHej Demes Dece=leevegYeJeefJeJejCe ns ûebLe HeÀej GHe³egÊeÀ
Deensle. Demees.
18) HejleÊJee®es DeekeÀ}ve (’leÊJe%eeveeLe&oµe&veced“)
’DeO³eelce%eeveefvel³elJeb“ ³ee Heoe®es %eeveséejke=Àle oµe&ve
IesleuîeeJej Deelee DeþjeJ³ee %eeveiegCee®ee - ’leÊJe%eeveeLe& oµe&veced“
³ee Heoe®ee Hejece<e& IesT ³ee. %eeveosJe cnCeleele:
DeeefCe leÊJe%eeve efvece&}~ HeÀ}W peQ SkeÀ HeÀ}~
leQ %es³ener Jejer mej}~ efoþer pes³eeb~~13-624~~
³esNnJeeR yeesOeeb Dee}sevf e %eeveW~ peNneR %es³e ve efomese®f e ceveW~
leNneR %eeve}eYegner ceves~ peen}e meeblee~~625~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 181
DeebOe}sefve neleeR efoJee~ IesTefve keÀe³e keÀjeJee~
lewmee %eeveefve½e³ees DeeIeJee~ Jee³eeb pee³e~~626~~
peNneR %eevee®esefve ÒekeÀeµesb~ HejleÊJeeR efoþer ve HewmeW~
leQ mHeÀtleeaef®e Demes~ DebOe nesTefve~~627~~
cnCeewevf e %eeve pesleg}W oeJeeR~ lesleg}eR ner Jemlete®f e DeeIeJeeR~
leQ osKeW SsmeeR nesDeeJeer~ yegef× ®eesKe~~628~~
’lemes®e p³ee µeg× DeelceleÊJee®es efvece&U leÊJe%eeveeÜejs %eeve nesles,
l³ee %es³e Jemlet}e®e - HejceelceleÊJee}e®e lees Lesì peeTve efYe[lees.
JeemleefJekeÀ %eeveeves pees yeesOe JneJe³ee®ee lees nesTvener pej %es³e Jemlet®eer
Òeleerleer ³esle vemes} lej %eeve}eYe nesTvener cevee}e Kejs meceeOeeve
efceUt µekeÀle veener. DeebOeȳee®³ee neleer efoJee oTve keÀe³e GHe³eesie!
cnCetve cevee}e meceeOeeve ve osT µekeÀCeeje %eeve}eYe nesTvener keÀener
GHe³eesie veener. lees Jee³ee®e peeCeej! %eevee®³ee ÒekeÀeµeeves HejceelceleÊJeeJej
pej ¢äer efmLej nesT µekeÀle vemes}, lej lees yeesOe DeebOeUe®e cnì}e
Heeefnpes. %eevee®³ee Gpes[ele pes pes efomeles, les les HejceelceÊJe®e Deens,
Demee yeg×er®ee SkeÀoe efve½e³e Pee}e keÀer leer efveoex<e nesles.“
³e³ee}eieeR %eeveW efveoexKeW~ oeefJe}W %es³e osKeW~
lewmesefve GvcesKeW~ DeeefLe}e pees~~13-629~~
pesJn{eR %eevee®eer Je=ef×~ lesJn{er®e pes³ee®eer yeg×er~
lees %eeve ns µeyoeR~ keÀjCeW ve }ies~~630~~
Hew %eevee®esefve ÒeYesmeJeW~ pes³ee®eeR celeer %es³eeR HeeJeW~
lees neleOejefCe³ee efµeJeW~ HejleÊJeeleQ~~631~~
leesef®e %eeve ns yeesef}leeb~ efJemcees keÀJeCe Heeb[gmeglee~
keÀe³e meefJele³eebleQ meefJelee~ cnCeeJeW Demes~~632~~
’³eekeÀjlee efvece&U %eeveeves oeKeJe}s}s %es³e peer Heenles, l³ee µeg×
yeg×erves pees mebHeVe Deens, lees®e Keje %eeveer! efveJJeU %eeveeSJe{er®e p³ee®eer
yegef× Deens, l³ee®ee }eie Kejs lej %eeve ³ee µeyoeHeeJesleesmeg×e Heesnes®ele
veener. Hejbleg %eevee®eer ÒeYee Hemeju³eeyejesyej®e p³ee®eer yeg×er HejleÊJeeÒele
peeTve Heesnes®eles, lees neleesnele HejleÊJee}e peeTve Yesìlees. Demee
Heg©<e mee#eele %eeve®e Demelees, ³eele keÀe³e veJe}! ns Depe&gvee! met³ee&}e
pemes met³e&®e cnì}s Heeefnpes, lemes l³ee Heg©<ee}emeg×e %eeve®e
cnì}s Heeefnpes.“
%eev³eeb®³ee ÞesCeer
%eevejepeebveer’leÊJe%eeveeLe&oµe&veced“ ³ee ieerleesÊeÀ HeoeJej Demee
ÒekeÀeµe ìekeÀ}e Deens. ³eeefveefceÊeeves l³eebveer %eev³eeb®³eener oesve ÞesCeer kesÀ}su³ee
efomeleele. SkeÀe}e %eeve nesles HeCe HejleÊJee®ee mee#eelkeÀej nesle veener.
GIe[GIe[ HejleÊJee®ee DeeefJe<keÀej nesle Demeleebvee HeCe l³ee®³ee yeg×er®es
[esUs DebOe Demeuîeeves l³ee}e lees keÀUle veener. Deµee J³eÊeÀerme %eeveosJe
%eeveer cnCee³e}e le³eej®e veenerle. l³ee®³ee Heg{uîee Hee³ejerJejuîee Heg©<eeme
%eeve Peeuîeeyejesyej®e HejleÊJee®es Kejs mJeªHe efomeles; mee#eelkeÀej neslees;
oµe&ve Ie[les. %eeveosJe l³ee}e®e %eeveer cnCeleele.
³eesiemeeOevee-1
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
SJe{s®e keÀe³e, lej lees®e Òel³e#e %eeve Deens, Demes l³ee}e ieewjJeleele.
l³eeb®³eepeJeU GOeejerGmeveJeejer®ee keÀejYeej veener. meejs keÀmes jesKeþeskeÀ
Deens. l³eeb®eer %eev³eeyeeyele®eer mHeäesÊeÀer HeeefnuîeeJej DeeHeCeebme peeCeJeles
keÀer %eeveséej vesnceer meeOekeÀeb®³ee efnlee®ee®e efJe®eej keÀªve ³eesi³e les®e
meebieleele DeeefCe l³eeb®es meebieCes Òemebieer HejKe[ Demeu³eeves les keÀesCeeme
yees®etner µekeÀles; Hejbleg meeOeveeHeLeeJejer} Òeieleermeeþer ner mHeäesÊeÀer®e
GÊece; Gieer®e iegUceì Yee<ee JeeHejC³eeHes#ee pes ³eesi³e Demes}, les mejU
mHeä meebieCeW DeO³eelcee®³ee Òeebleele Þes³emkeÀj þjles.
Þeesle=Je=ob e®eer Yetecf ekeÀe::::
Þeesl³eeb®ee Òeeflemeeo
³eeveblej %eeveosJe ’Slep%eeveefceefle ÒeesÊeÀced“ veblej®³ee ’De%eeveb
³eoleesçv³eLee“ ³ee Heoe®³ee efJekeÀemeemeeþer De%eeve}#eCes efveªefHeleele.
l³ee DeeOeer %eeveHeoeb®ee SJe{e efJekeÀeme keÀµeekeÀjlee keÀje³e}e }eie}e ns
Þeesl³eebcegKes meebiee³e}e cee$e les ®egkeÀle veenerle. les cnCeleele:
lebJe Þeeslee cnefCele}W Demees~ ve meebieefle³ee®ee Deeflemees~
ûebLeesÊeÀer lesLe Dee[mees~ Ieeef}meeR keÀeb~~13-633~~
legPee neef®e Deecneb Lees©~ JeÊe=ÀlJee®eeb HeengCes©~
peQ %eeveefJeKees HeÀe©~ efve©efHe}e~~634~~
keÀenermes mebef#eHle Demes®e’DeO³eelce%eeveefvel³elJeb“ DeeefCe
’leÊJe%eeveeLe&oµe&veced“ ³ee cenÊJee®³ee HeoebJej®es %eeveosJeeb®es Yee<³e
SsketÀve Þeesl³eebveer l³eeyeeyele peje veeHemebleer oeKeJe}er Deens. Þeesles cnCeleele:
’³eeyeeyele JeCe&ve keÀjleebvee SJe{e ke=ÀHeCeHeCee keÀjC³ee®eer leg}e Kejer
lej keÀener DeeJeµ³ekeÀlee veJnleer. Þeerke=À<Ceebveer®e ieerlesle pes meebefiele}s
Deens, les mHeä keÀjleebvee let Gieer®e®e ìbieUcebieU keÀe keÀjleesme!
DeO³eelce%eeve Je leÊJe%eeve efJe<e³eeR®es efveªHeCe let pej DeeCeKeer
efJemleejHetJe&keÀ meebeif ele}s Demelesme lej Deecne}e HeÀej DeeJe[}s Demeles.
Demees. HeCe leg}ener oes<e osC³eele DeLe& veener. keÀejCe Kejs lej
Deelce%eeveefJe<e³ekeÀ iegCemebHeos®es SketÀCe meefJemlej JeCe&ve keÀªve let
meJe&jmemebHeVe Deµee DeeHeu³ee JeÊeÀ=lJee®ee Deecneme HeengCe®eej®e
kesÀ}e Deensme!“
jmeg nesDeeJee DeuHecee$eg~ ne Ieslemes keÀefJeceb$eg~
leNneR DeebJelegevf e µe$eg~ keÀefjleesemf e keÀeb ieeb~~13-635~~
keÀefJe cnCepes leÊJe%e. meJe&meeceev³ele: leÊJe%ee®es yees} ogceer&U®e
Demeleele Je lees DeeHe}s DeelceevegYeJe ÒekeÀì keÀjleebvee met$eelcekeÀ µew}erle
Lees[ke̳eele Je jmeHeefjHees<eekeÀ[s }#e ve oslee les meebielees - lesner keÀesCee
Lees[îee Yeei³eJebleebme®e! l³ee®es yees} Flejebvee Òee³e: ogyeexOe®e þjleele.
Þeesles cnCeleele keÀer, ’ns %eevesµee! letmeg×e l³ee keÀJeeRHeemetve ceb$eCee
kesÀJneHeemetve IesT }eie}eme! Deelce%eevee®es yees}Ces Fleke̳ee }JekeÀj
keÀe DeeJejles Iesle}sme! Deµee jerleerves Deecne}e ieerles®ee DeLe& megboj,
HeefjHetCe& Je jmeelcekeÀjerl³ee meebieC³ee®es Deeéeemeve osTve Deeceb$eCe
keÀjCeeN³ee legP³eemeejK³eeves keÀJeeRÒeceeCes efpe%eemeeHetleea ve kesÀu³ee®³ee og:Keele
Deecne}e }esìtve osT ve³es.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer 182 Gvces<e:9-2::%eeveiegCe}#eCes-2

þe³eeR yewmeefle³eW Jes}W~ peQ jmemees³es IesTefve He}W~ cnCeewefve ³e³ee JeeKeeCee-~ HeemeeR meW Dee}er ®eewiegCee~
efle³eW®eeb S© Jees[Je efce}W~ keÀesCeeb DeLee¥~~13-636~~ vee cnCees ve³es osKeleeb~ nesmeer %eeveer~~645~~
DeeIeJeebef®e efJeKeeR Yeeoer~ Heefj meebpeJeCeer ìskeÀeW vesoer~ ’legP³ee JeÊe=ÀlJee®ee ne %eeveefJe<e³ekeÀ Òemebiener eflelekeÀe®e jesceeb®ekeÀejer
leQ Kegjlees[er vegmeOeer~ HeesKeer keÀJeCe~~637~~ Deens. Deecne}e HeCe %eevee®eer HeÀej iees[er Deens DeeefCe legPeerner %eeveeJej
lewmeeR %eeveW celeer ve HeÀebkesÀ~ ³esj peuHeleer vesCeeW kesÀlegkeWÀ~ KetHe Òeerleer Deens. cnCetve legP³ee ³ee efveªHeCee}e ®eewHeì peesµe ®e{}e
Heefj leQ Demees veerkeWÀ~ kesÀ}W legJeeb~~638~~ Deens. %eeveosJee! let KejeKegje [esUme %eeveer Deensme. cnCetve®e leg}e
’SKeeÐee megiejCeerves ®eebie}e mJe³ebHeekeÀ efme× keÀªve DeefleLeerbvee %eeveeJej®es SJe{s ns megjme ÒeJe®eve keÀjlee Dee}s.“ Deelee ns Þeesles
pesJee³e}e yemeJeeJes Je Jee{C³eeHetJeea®e DeVe IesTve HeUtve peeJes, lej l³ee %eeveosJeebvee Heg{er} efveªHeCe keÀjC³ee®ee Deeûen keÀjle cnCeleele:
DeeojeefleL³ee}e keÀe³e DeLe&! meJe&iegCemebHeVe HeCe otOe oslesJesUer keÀebmes}e leNneR Deeleeb ³e³eeJesjer~ Òe%es®ee ceepeg Oejer~
nele HeCe ve }eJet osCeeN³ee Je }eLee ceejCeeN³ee iee³eer}e vegmeleer HeesmeC³eele HeoW meeb®e keÀjer~ efveªHeCeeR~~13-646~~
keÀe³e nbµeer}! keÀener peCe KetHe yee<keÀU ye[ye[ keÀjleele efkeÀbJee ®eìkeÀoej ³ee mebleJeeke̳eemeefjmeW~ cnefCele}W efveJe=efÊeoemeW~
J³eeK³eeves osleele. HeCe l³eele %eevee®ee Debµener vemelees. l³eeb®³eeÒeceeCes ceePeWner peer SsmeW~ ceveesiele~~647~~
yeefjkeÀ let Deecne}e SkeÀoce efvejeµe keÀjle veenerme. HeCe legPes Glke=Àä ³e³eeJesjer Deeleeb legcneR~ Dee%eeefHe}e mJeeceer~
%eevemebHeVe J³eeK³eeve efkeÀleerner SskeÀ}s lejer Hegjsmes Jeeìle veener. cnCetve Jee³eeb Jeeied ceer~ Jee{eW vesoer~~648~~
Deecner legP³eeJej Lees[e jes<e pejer oeKeJe}e Deme}e, lejer let lees ceveeJej ’%eeveosJee! ns Demees! F&µeke=ÀHesves leg}e peer ner meJe¥keÀ<e Òe%ee ÒeeHle
Pee}er Deens, efle®³ee meeceL³ee&®ee Deeoj keÀj Je ieerles®eer Heos ³eLeeLe&
IesT vekeÀes yejs!“
GkeÀ}Jetve oeKeJe.“
pes³eeb %eeve}sµeesÎsµeW~ keÀerpeleer ³eesieeefo meeOeveW~
ns meblemeppeveeb®es ÒesceU yees} SsketÀve efveJe=eÊf eoeme %eeveosJe cnCee}s,
OeCeer®eW DeeefCe legefPe³eeb SsmeW~ efveªHeCe~~13-639~~
’cenepeve nes! ceeP³eener ceveele legce®³eemeejKeer®e F®íe Deens keÀer ieerleeLe&
Dece=leeef®e meebleJeekegÀ[er~ }eieeW keÀeb DevegIe[eR~
mHeä keÀjeJee. Deelee legcner Dee%ee efo}er®e Deens, lej ceer J³eLe& }ebyeCe
megKee®eeb efomeeR keÀes[er~ ieefCepeleg keÀeb~~640~~
ve }eJelee Heg{uîee Þeerke=À<Ceepe&gvemebJeeoe®es ³eLeeLe& efveªHeCe keÀjerve.“
’p³ee %eevee®³ee DeuHeµeemeg×e ÒeeHleermeeþer ³eesieeoer meeOeveeb®es keÀä
meceejesHe
keÀjleele, l³ee ye´ïe%eevee®es legP³eemeejKes DeeefCe megjsKe Demes efveªHeCe
Þeesl³eebvee efo}suîee ³ee DeefYeJe®eveeÒeceeCes Heg{s %eeveosJe De%eeveHeoe®es
keÀmes keÀjeJes, ns let®e peeCeesme. megKee®es efoJeme keÀesìîeJeOeer ies}s lejer
efveªHeCe keÀjCeej Deensle, l³eemeeþer DeeHeCe JeUt ³ee Gvces<e ¬eÀ.10-
l³eeb®eer keÀesCeer ceespeoeo keÀjer} keÀe³e!“
De%eeve}#eCes (1) ³eekeÀ[s . veJeJ³ee Gvces < eele Jeef C e& } s u îee
HetCe&®ebêsmeeR jeleeR~ ³egie SkeÀ Demees ve Heenleer~
%eeveiegCe}#eCeeb®³ee Del³eble efJejesOeer Deµeer leer }#eCes DeesUKetve meeOekeÀeves
leNnerb keÀe³e Heenle Deeneefle~ ®ekeÀesjW leQ~~13-641~~ efve½e³eHetJe&keÀ l³eeb®ee l³eeie keÀjCes, efn}e®e ³eceefve³eceeb®eer Kejer Heefn}er
lewmeW %eevee®eW yees}CeW~ DeeefCe ³esCeW jmee}HeCeW~ Hee³ejer cnì}s Heeefnpes.
Deeleeb HegjW keÀesCe cnCes~ DeekeÀefCe&leeb~~642~~
DeeefCe meYeei³eg HeengCee ³es~ megYeieeef®e Jee{leer nes³es~ ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
leQ mejes ve³es jmemees³eW~ SsmeW DeeLeer~~643~~
’SkeÀ ³egie DeJeOeer®eer HetCe&®ebêe®eer je$e GHeYeesieeJe³eeme efceUe}suîee
®ekeÀesjebvee efoJeme Gpee[eJee Demes keÀOeerlejer Jeeìs} keÀe! lemes®e let ns pes
%eeveemebyebOeer Fleke̳ee jmeeUHeCes yees}}eme, les SskeÀleebvee Deecne}e kebÀìeUe
keÀOeer lejer ³esF&} keÀe! Òescee®ee HeengCee Yeei³eJeµeele Iejer Dee}e Demelee
DeeojeefleL³eµeer} megie=efnCeer l³ee}e Jee{t }eie}er keÀer lesner DeVee®es
meÓei³e®e cnCeeJes }eies}. Deµee JesUer DeVeye´ïee}emeg×e Demes Jeeìs}
keÀer l³ee megYeies®es Jee{He keÀjCes Je l³ee Yeei³eJeeve mees³eN³ee®es pesJeCe keÀjCes
ner keÀOeer mebHet®e ve³esle.“
lewmee peen}e Òemebieg~ peQ %eeveer Deecnebefme }eieg~
DeeefCe legpener Devegjeieg~ DeeefLe ³esLe~~13-644~~

³eesiemeeOevee-1
³eesieoe Þeer%eeveséejer efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

² ²
:: Gvces<e 10:: ::Gvces<e 12::
::De%eeve}#eCes (1):: ::De%eeve}#eCes (2)::
² ²
De%eeve:De%eeve}#eCes-183 Deµegef®elJeeoer }#eCes: Deµegef®elJe-194
ceeveobYeeoer }#eCes:ceevemevceevee®eer neJe Je DeHes#ee DeefmLejlee Je cevee®es ®eeáeuîe
obYe DeelceefJeefveûene®ee DeYeeJe Jee Demeb³ece-195
efnbmekeÀ Je=Êeer efJe<e³eemeÊeÀer, YeesieemeÊeÀer Jee DeJewjei³e
De#eeefvle DenbkeÀej-196
Deveepe&Je (kegÀefì}lee)-184 pevcece=l³et F.leer} oes<e ve efomeCes-197
Dee®ee³e&êesn mebmeejÒeJe=Êeer
ce=l³egYe³e
ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
JeeOe&ke̳ee®eer peeCeerJe-198
² J³eeefOe Je og:KeHejbHeje-199
DeemeÊeÀer osneoeR®eer osnemeÊeÀer
ie=nemeÊeÀer-200
::Gvces<e 11:: oejemeÊeÀer
::Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve:: FäeefveäÒeeHleerves ns}eJeCes -201
J³eefYe®eejer YeÊeÀer F.}#eCes:J³eefYe®eejer YeÊeÀer
² SkeÀebleJeemee®eer veeJe[ Je pevemebHekeÀe&®eer DeeJe[-202
DeO³eelce%eevee®eer veeJe[ -203
’Heefj SkeÀ}er efoþer vemes“
iegª:ieg©oµe&ve-185 HegC³eelcekeÀ HeeHee®ee ceeie&-204
Dece=leevegYeJee®es DeefOekeÀeefjlJe Je iegª HejleÊJeoµe&veeme - DeekeÀ}veeme De#ecelee
Dece=leevegYeJe Je ieg©mebmlegleer meceejesHe:%eeveosJeeb®eer ieerleeLe&eJf e<e³ekeÀ mHeäesÊeÀer
Heb®eµ}eskeÀer:veeLeefvej¡eve ye´ïe Je ye´ïeefJeÐee ’Heoe®eer keÀesj ve meb[er“ -205
%eevesµeeb®eer Heb®emet$eer De%eeve
%eevesµeeb®es leÊJe%eeve-186 efJeÜppeve Je %eeveséejer
DeÜwleelcekeÀ Deeefo³egieg} Þeesl³eeb®es Deeéeemeve
efJeµJe Je HeefjHetCe& µebYet Heg{er} DevegmebOeeve
%eeveosJeeb®es ef®eefÜ}emee®es leÊJe%eeve ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
DeܳelJe: Dece=leevegYeJeeleer} ieg©ªHeer DeÜwleleÊJe-187 Gvces<e:10 Gvces<e:12
ieg©Òemeeo %eeveséejer:
Jee®ee$eÝCe -192 13:677-690,692-858 %eeveséejer:13:649-
’SkeÀesçnced“-193 Gvces<e:11 655,661-675
ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß Dece=.:1-6;DeesJ³ee:2:1-80;3:32

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 183 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

² %eeve veener, lesLes De%eevee®es JeemleJ³e Demeles. Demees. HeCe leg}e ne efJe<e³e
mHeä keÀUeJee cnCetve De%eevee®eer keÀener }#eCes meebielees.“
ceeveobYeeoer }#eCes
::::Gvces<e10:::: %eeveosJe DeäeoµeiegCeeb®³ee meboYee&le De%eeve}#eCes Jele&Jeleebvee ÒeLece
:::De%eeve}#eCes(1)::: DeceeefvelJeeoer efJejesOeer De%eeve}#eCe ÒekeÀì keÀjleele:
1) ceevemevcee®eer nebJe Je DeHes#ee Je 2)obYe
² ³eemebyebOeer®es efJeJes®eve DeeHeCe HetJeea®e (DeesJeer ¬eÀ. 13-656 les 660)
Heeefn}s Deens. %eeveosJe %eevemebHeos®³ee iegCeeb®ee Je }#eCeeb®ee efJe®eej
De%eeve:::: keÀjleele, lesJne®e l³eeb®eer ¢äer leefÜjesOeer cnCepes De%eeveJe=Êeer®³ee
De%eeve ÒekeÀeµeveeJejner Demeles, ns l³eeefveefceÊe DeeHeCe Heeefn}s nesles. Deelee Heg{er}
%eeveosJe meebieleele; Þeerke=À<Ceebveer Depe&gvee}e DeceeefvelJeeoer Deþje De%eeve}#eCe Heent ³ee:
%eeve}#eCes ³eeÒeceeCes meebefiele}er. les cnCee}s keÀer, p³eeÒeceeCes DeceeefvelJe Je DeobefYelJe ns iegCe %eeveosJeebveer %eeve}#eCes
SJeb F³eW DeJeOeeje~ %eeve}#eCes Deþje~ meeieleebvee mHeä kesÀ}s Deensle, lemes®e De%eeve}#eCes ÒekeÀì keÀjC³ee®³ee
Þeerke=À<Ces OevegOe&jeb~ efvejesefHe}eR~~13ö649~~ efveefceÊeeves les ceevemevceevee®eer neJe Je obYe ³eeb®eer ®e®ee& keÀjleele. nslet ne
ceie cnCes ³ee veebJeW~ %eeve SLe peeCeeJeW~ keÀer Þeerke=À<Ceebveer %eeveeJ³eefleefjÊeÀ yeekeÀer }#eCes DemeCeejs les De%eeve Demes
ns mJecele DeeefCe DeeIeJeW~ %eeefve³eW cnCeleer~~650~~ pes meebefiele}s, les meJe&meeceev³e meeOekeÀebvee mHeä JneJes. ³ee®eÒeceeCes
keÀjle}Jejer Jeeìes}e~ [es}leg osefKepes DeebJe}e~ Deäeoµe%eeve}#eCeebHewkeÀer Flejner Òel³eskeÀ }#eCeevegªHe De%eeve}#eCe
lewmeW %eeve DeecneR [es}eb~ oeKeefJe}W legpe~~651~~ ³eeHeg{s meebieleebvee les ÒeLece efnbmekeÀ Je=Êeer cnCepes DeefnbmesefJejesOeer }#eCe
Deeleeb Oeve¡e³ee ceneceleer~ De%eeve SsmeeR Jeobleer~ ÒekeÀì keÀjleele:
leWneR meebieeW J³eÊeÀeR~ }#eCeWmeeR~~652~~ 3) efnbmekeÀ Je=Êeer
’meJe& %eeveer Heg©<e Je ceePes mJecele Demes®e Deens keÀer p³ee®³ee efþkeÀeCeer DeeefCe JeÚer JeveeR efJe®ejW~ lesLe pe}leer pewmeeR mLeeJej pebieceW~
ner Deäeoµe %eeve}#eCes ¢iiees®ej nesleele, l³ee}e®e %eeve Pee}s}s Demeles, lewmeW pes³ee®esefve Dee®ejW~ peieeb og:Ke~~13-661~~
Demes peeCeeJes. leUneleeJej DeeJeUe þsJe}e lej l³ee®ee DeekeÀej JeeìesUe keÀJelegkeWÀ peQ peQ peuHeW~ leW meye}entvener leerKes ªHeW~
Deens, ns mHeä®e efomeles. l³ee®eÒeceeCes leg}e %eeve Deecner Òel³e#e efJe<eentefve mebkeÀuHeW~ ceejkegÀ pees~~662~~
kesÀ}s. ns ceneceleer Depe&vg ee! p³ee}e De%eeve cnCetve mebyeesOeleele, l³ee®eer les³eebleQ yeng De%eeve~ leeWef®e De%eevee®eW efveOeeve~
HeCe }#eCes leg}e Deelee mHeä meebielees.“ efnbmesmeeR Dee³eleve~ pes³ee®eW efpeCeW~~663~~
³eeÒeceeCes De%eeve}#eCes meebieC³eeme ye×HeefjkeÀj Pee}s}s ’Jeveeblejer Hesì}s}e JeCeJee meJe& Je=#e Je ÒeeefCecee$e ³eebme oe©Ce ³eelevee
Þeerke=À<Ce Depe&gvee}e meebieleele keÀer ’...........Slep%eeveefceefle osle peeUtve ìekeÀlees. l³eeÒeceeCes l³ee efnmb ekeÀe®es Dee®ejCe peieeleer} meJe&
ÒeesÊeÀce%eeveb ³eoleesçv³eLee~~13-11~~“ DeeleeHe³e&lb e meebeif ele}suîee ÒeeefCecee$e Je Je=#eJe}ÁeRme og:Keoe³ekeÀ þjles. lees menpe cnCetve pejer
%eeve}#eCeebJ³eefleefjÊeÀ Je efJejesOeer }#eCeebveer De%eeve cnCepes keÀe³e keÀener ye[ye[}e lejer leer#Ce µem$eebntvener peemle Jesoveeoe³ekeÀ Demes
³ee®ee yeesOe neslees. l³ee®es yees} }eieleele Je l³ee®³ee ceveeleer} efJe®eej Je OeejCeeyeg×er lej
SjJeeR %eeve HegÀ[W peeef}³eeb~ De%eeve peeCeeJeW Oeve¡e³ee~ efJe<eeHes#eener Deefle IeelekeÀ Demeleele. efkebÀyengvee p³ee®es peerJeve cnCepes
peQ %eeve veJnW DeeHewme³eeb~ De%eeve leQef®e~~13-653~~ efnmb es®es ®ee}lesyees}les Iej®e nes³e, lees ceveg<³e Deefle De%eeveer Deens. SJe{s®e
HeenW Heeb efoJemeg DeeIeJee mejs~ ceie je$eer®eer yeejer Gjs~ keÀe³e lej lees cnCepes De%eeveªHeer Oevee®ee mee#eele Keefpevee®e Demelees,
Jeeb®etefve keÀebneR ogmejW~ veeneR pesJeeR~~654~~ Demes keÀe mecepesveeme!“
lewmeW %eeve pesLe veeneR~ leQef®e De%eeve HeeneR~ 4) De#eeefvle
leNneR meebieeW keÀeF¥ keÀeF&b~ ef®eÚW efle³eW~~655~~ ne #eeefvle®³ee efJejesOeer iegCe Deens. l³eemebyebOeer Heg{er} DeesJ³ee Heene:
’ns Oeve¡e³ee! %eeve cnCepes keÀe³e ns mHeä keÀU}s keÀer De%eeve DeeefCe HegbÀkesÀ Yeelee HegÀieW~ jsef®eef}³eeb meJeWef®e GHeÀieW~
cnCepes keÀe³e les DeeHeesDeeHe®e keÀUs}. pes %eeve veener, les meJe& De%eeve®e lewmee meb³eesieefJe³eesieW~ ®e{s JeesnìW~~13-664~~
nes³e. pemee efoJeme ceeJeU}e keÀer je$e Je je$e veme}er keÀer efoJeme®e He[}eR Jeeefj³ee®eeb Je}mee~ Oeg}eR ®e{W DeekeÀeµeeb~
Demelees, ³eebJ³eeqleefjÊeÀ eflemejs keÀener DeefmlelJeele veener; l³ee®eÒeceeCes pesLes nefjKee Je}Ies lewmee~ mlegleerJes}W~~665~~

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 184
efveboe ceesìkeÀeR DeeF&keWÀ~ DeeefCe keÀHee}g Oeªefve þekeWÀ~
LeWyeW efJejs Jeejsefve µeesKeW~ ef®eKe}g pewmee~~666~~
lewmee ceeveeHeceeveeR nesS~ pees keÀesCnerner Gceea ve meens~
les³ee®eeb þe³eeR Deens~ De%eeve HegjW~~667~~
’}esneje®ee Yeelee pemee l³eele Jeeje HegÀb keÀuîeeves HegÀielees, lemee lees
}eYeeves ®e{tve peelees Je Yeelee pemee l³eeleer} nJee efveIetve ies}er keÀer
®esHeìtve peelees, lemee pees neveercegUs c}eve neslees; JeeJeìUerle meeHe[}s}er
OetU pemeer ieievee}e peeTve efYe[les, lemee pees mlegleer kesÀuîeeves n<eexlHegÀ}Á
nesTve peelees Je mJele:®eer Lees[erHeÀej pejer efveboe SskeÀe³e}e Dee}er, lejer
keÀHeeU Oeªve yemelees; lemes®e pemee ef®eKe} HeeJemee®³ee efµeblees[îeebveer
Dees}e neslees Je JeeN³eeves }ies®e JeeUtvener peelees, l³eeÒeceeCes p³ee®eer DeJemLee
ceeveeHeceeveeves #eCeele Deeveboer lej #eCeele oerve nesles DeeefCe p³ee}e
leeHe$e³eeb®ee Lees[ener $eeme menve nesle veener, l³ee ceveg<³ee®³ee efþkeÀeCeer
HegjsHetj De%eeve Demeles.“
#eeefvle ®³ee efveefceÊeeves ÞeerieesHee}eb®eer Yetecf ekeÀe ieerles®³ee µ}eskeÀ ¬eÀ.2-
54,56 Je 57 Üeje DeeHeCe efJe®eejele Iesle}er nesleer®e. De#eeefvle ®³ee
efveefceÊeeves ieesHee}ke=À<Ceeb®³ee’megKeog:Kes meces ke=ÀlJee }eYee}eYeew
pe³eepe³eew~ ........~~2-38~~ “ ³ee GÊeÀer®ee Heefj®e³e SkeÀe Jesieȳee
meboYee&le %eevesµe DeeHeCeebme keÀªve osle Deensle!
5) Deveepe&Je (kegÀefì}lee)
³ee }#eCeeyeeyele %eevesµe cnCeleele:
DeeefCe pes³eeb®eeb ceveeR ieebþeR~ JeefjJeefj ceeskeÀ}eR Jee®ee efoþeR~
DeebieW efceUs peerJeW HeeþeR~ Ye}les³eeb os~~13-668~~
J³eeOee®eW ®eeje Iee}CeW~ lewmeW Òeebpe} peesieeJeCeW~
®eebieeb®eer Deble:keÀjCeW~ efJe© keÀjer~~669~~
ieej µeWJee}W iegb[eì}eR~ keÀeb efvebyees}er pewmeeR efHekeÀ}er~
lewmeeR pes³ee®eeR Ye}eR~ yee¿eef¬eÀ³ee~~670~~
De%eeve les³ee®eeb þe³eeR~ þsefJe}W Demes HeeneR~
³e³ee yees}eb Deeve veeneR~ mel³e ceeveeR~~671~~
’pees Deeleuîee ieeþer®ee Demelees; pees JejJej ceeskeÀUsHeCeeves Je Òesceeves
Jeeieleebvee efomelees; SKeeÐeeµeer efce$elJee®es veeìkeÀ keÀjle Demeleebvee®e pees
l³ee}e µe$etneleer meesHeJeC³eeme keÀ®ejle veener; HeejOeer HeµegHe#³eebvee ®eeje
Iee}tve l³eeb®ee peerJe jeKeleebvee efome}e, lejer l³ee®ee Deble:mLe nslet pemee
l³ee ÒeeC³eeb®ee Ieele®e keÀjC³ee®ee Demelees, l³eeÒeceeCes p³ee®es JeeieCes
JejkeÀjCeer meppeveHeCee®es Je keÀveJeeUt Je=Êeer®es Yeeme}s, lejer p³ee®³ee
Deble³ee&ceer kegÀefì} nslet Demelees; pees DeeHeuîee Jele&veeves meppeve }eskeÀeb®³ee
Deble:keÀjCeeme keÌ}sµe oslees; oie[ Keje lej efmLej DeeOeej oslees, HeCe
lees µesJeeȳeeves ef}Heì}e keÀer pemee HeÀmeJee nesTve peerJeeme IeelekeÀner
þª µekeÀlees; ef}yb eesUer pejer efHekeÀ}er, lejer KeeC³eeme peµeer keÀ[gpenj®e
}eieles; l³eeÒeceeCes®e p³ee®³ee ef¬eÀ³ee yee¿ele: efkeÀleerner meesppJeU efomeu³ee
³eesiemeeOevee-2
Gvces<e:10::De%eeve}#eCes (1)
lejer Deble³ee&ceer efveIe&C= elee®e Demeles; lees ceveg<³e De%eevee}e DeeOeej Demelees,
ns cee$e mel³e®e Deens!“
6) Dee®ee³e&êesn
³eeveblej ieg©YeÊeÀer Jee Dee®ee³eexHeemeve ³eeefJe©×®³ee Dee®ee³e&êesn
³ee De%eeveer ceveg<³ee®³ee }#eCee®ee efJe®eej keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
DeeefCe ieg©kegÀ}W }epes~ pees ieg©YeÊeÀer Gcepes~
efJeÐee IesTefve ceepes~ ieg©meeRef®e~~13-672~~
les³ee®ebs veebJe IesCeW~ nW Jee®eW µetêeVe nesCeW~
Heefj Ie[}W }#eCeW~ yees}leeb F³eW~~673~~
Deeeleeb ieg©YeÊeÀe®eW veebJe IesJeeW~ lesCeW Jee®eW Òee³eef½eÊe osJeeW~
ieg©mesJekeÀeb veebJe Heene nes~ met³e&g pewmee~~674~~
³esleg}sefve Heebieg HeeHee®ee~ efvemlejs} ns Jee®ee~
pees ieg©leuHeiee®eeb~ veeceeR Dee}e~~675~~
ne ne³eJesjer~ les³eeb veebJee®eW Ye³e nejer~
ceie cnCes DeJeOeejeR~ DeeefCekeWÀ ef®eÚW~~675~~
’DeeHe}er ieg©HejbHeje meebieleebvee p³ee}e keÀceerHeCee Jeeìlees; ieg©mesJee
keÀjC³eeme pees kebÀìeUlees; ieg©keÀ[tve efJeÐee ûenCe kesÀuîeeJej ieg©efJe<e³eer
ke=Àle%e jenC³eeSsJepeer ’iejpe mejes, JewÐe cejes“ ³ee v³ee³eeves pees ieg©êesn
keÀjC³eemener ceeiesHeg{s Heenle veener; l³ee®eer }#eCes meebieC³eemeeþer ³esLes
l³ee ieg©êes¿ee®es veeJe I³eeJes }eie}s Kejs; HeCe l³ee®³ee veecee®ee G®®eej
keÀjCes cnCepes efpeJns}e DeHeefJe$e -Decebie} HeoeLee&ves efJeìeUCes®e nes³e.
l³ee®es Heefjceepe&ve Deelee ieg©YeÊeÀe®es®e veeJe IesTve kesÀ}s Heeefnpes. met³e&
pemee DebOe:keÀeje®ee veeµe keÀjlees, l³eeÒeceeCes ieg©mesJekeÀe®es veeJemeg×e
ieg©efvebokeÀe®³ee veeJee®³ee G®®eejecegUs }eie}suîee HeeHee®ee GHeµece keÀjer}.
ieg©mesJekeÀe®³ee veecee®esmeg×e kesÀJe{s cenÊJe Deens, Hene. ns HeeLee&! ieg©êesn
ns Ieesj De%eeveebOekeÀeje®es mee#eele ªHe Deens. Depetvener De%eeve}#eCes
meebielees, leer SskeÀ!“
³ee efþkeÀeCeer %eeveséej Demee ieg©êesn ³ee KeN³eeKegN³ee
De%eeve}#eCee®ee G}ÁKs e veeF&}epeemleJe keÀjleele. keÀejCe ieerles®³ee Heoe®ee
DeLe& mHeä keÀjC³eemeeþer lees meebeif ele}e®e Heeefnpes. HeCe ne efJe<e³e l³eeb®ee
meeHeÀ veeJe[lee Deens. cnCetve les lees 2-3 DeesJ³eeble®e mebHeJeleele Je leesmeg×e
ieg©YeÊeÀe®es ceenelc³e JeCe&ve keÀjle®e!
ieg©YeÊeÀe®³ee veeceeves ieg©êesne®eer }#eCes efveªHeC³ee®es HeelekeÀ otj
JneJes ³ee nslegves®e les cnCeleele keÀer’³esleg}sefve Heebieg HeeHee®ee~ efvemlejs}
ns Jee®ee~~“
DeeleeHeeJeslees keÀener De%eeve}#eCes DeeHeCe Heeefn}er. peeleepeelee
³ee ieg©cenleer®³ee ¢äerves Heg{er} Gvces<e ¬eÀ.11 -Dece=leevegYeJeeleer}
ieg©oµe&ve ³eeletve DeeHeCe ÒeLece Dece=leevegYeJeeleer} SkeÀ DeHetJe& Heent ³ee.
les Deens %eevesµeebveer Ie[Je}s}s ieg©oµe&ve ! eflekeÀ[s JeUt ³ee.
ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
³eesieoe Þeer%eeveséejer 185 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

² Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve
%eeveosJeebveerner meÃgª®es ceesþs yenejoej JeCe&ve Dece=leevegYeJeele kesÀ}s
Deens. l³eeJeªve DeeHeesDeeHe®e meeOekeÀe®³ee efme×eJemLes®esner efveªHeCe
::Gvces<e11:: Pee}s}s efomeles. Dece=leevegYeJee®es ogmejs ÒekeÀjCe ieg©mleJeve cnCetve®e
::Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve :: Òeefme× Deens. lemes®e Dece=leevegYeJeejbYeer®³ee µ}eskeÀebletvener meÃgª®b es mJeªHe
mHeä nesles. DeeHeCeebme %eevesµe leÊJe%eeve DeY³eemeleebvee l³ee meJee¥®ee
² Hejece<e& Iesle}e Heeefnpes. lees IesleuîeeefµeJee³e pes’meeOekeÀeb®es efme× Pee}s“,
les keÀesCel³ee DeJemLes}e Heesnes®e}s, ns keÀUCes DeJeIe[ Deens.
iegª:::: ³ee meboYee&le Dece=leevegYeJeeJej megboj efJeJes®eve keÀjCeejer
ieg©oµe&ve Þeereµf eJekeÀuîeeCemJeeceeR®eer efvel³eevebokw e̳eoereHf ekeÀe ner ÒeemeeefokeÀ j®evee
%eeveséejerYej efJeKegj}suîee meele-Deeþµes ieg©efveÿeHej DeesJ³eebHewkeÀer Je ÞeerjbieveeLe cenejepe HejYeCeerkeÀj ³eeb®es Dece=leevegYeJeefJeJejCe ns
yeN³ee®e DeesJ³ee DeeHeCe HetJeea®e DeJe}esefkeÀuîee Deensle. KegÎ lesjeJ³ee ûebLe meeOekeÀebvee ceeie&oµe&keÀ Je yeesOeHej þjleele, ns HetJeea®e efpe%eemetb®³ee
DeO³ee³eelener ³ee efJe<e³eeJej megceejs veJJeo-Heb®eeCCeJe DeesJ³ee lejer Deensle. efveoµe&veeme DeeCetve efo}s}s Deens®e. lemes®e HeeJeme®³ee ÞeermJeeceer
ieg©YeÊeÀer®es %eevejepeebvee JeeìCeejs DeHetJe& ceenelc³e Þegeflemebcele®e Deens. mJeªHeeveboeb®ee meekeÀer Je=Êeeleer} DeJee&®eerve cejeþer Yee<esle}e
ceeleeefHelee pevceoeles J³eJenejefµe#ekeÀ iegª nesle. HeCe meÃgª Dece=leevegYeJemeg×e ³ee ¢äerves DeÒeeflece Deens, ns veceto kesÀ}s®e
mee#eele peerJevecejCee®³ee DeveblekeÀe}erve ®e¬eÀvesefce¬eÀceeletve peerJeeme Heeefnpes. Demees.
keÀe³ece®ee cegÊeÀ keÀjCeeje Hejce megËo nes³e. iegª cnCepes leceveeµekeÀ, Heb®eµ}eskeÀer::::
veeLeefvej¡eve ye´ïee®eer ye´ïeefJeÐee
mebmeejYe³enejkeÀ! iegª cnCepes p³ee®³eeHeg{s efJeéemeg×e }Ieg þjles lees! iegª
cnCepes cetelf e&ceble ye´ïe! ieg©ieerlee Je Flej$e iegª®eer peer DeHeÀeì mlegleer Dece=leevegYeJee®³ee ÒeLeceejbYeer efµeJeµeeqÊeÀmeceeJesµeve ³ee ÒekeÀjCeeHetJeea
Dee{Ules, leer iegª ne Hejceséej®e Demeuîee®³ee peeCeerJesletve kesÀ}s}er Deens. pes µ}eskeÀ ³esleele, l³eele %eeveosJe veeLeefvej¡eve ye´ïe cnCepes meÃgªmb ebyebOeer
iegª Je Dece=leevegYeJee®ee DeefOekeÀej keÀe³e cnCeleele, les Hene:
iegª ne®e %eeveoelee Je De%eeveebOekeÀej Iee}JeCeeje ÒeYeeoerHe! ³eo#ejceveeK³es³eceevevocepeceJ³e³eced~
veeceosJeebveer meiegCe mee#eelkeÀej keÀªve Iesle}e. l³eebvee YeeJemeceeOeer ÒeeHle ÞeerceefVeJe=eÊf eveeLeself e K³eeleb owJeleceeÞe³es~~1-1~~De.~~
Pee}er. HeCe %eeveÒeeHleermeeþer DeKesj efJemeesyee Kes®ejebvee µejCe peeJes }eie}s ’pes De#ej cnCepes veä ve nesCeejs, DeveeK³es³e cnCepes JeeCeer}e
Je lesner Heeb[gjbiee®³ee ÒesjCesves! SJe{s meÃgª®es ceenelc³e Deens. efJe<e³e ve nesCeejs, DeevevomJeªHe, GlHeefÊejefnle, veeµejefnle,
melHeg©<eeb®es meebieCes®e Deens keÀer p³ee meeOekeÀeb®eer meiegCe ÞeerceefVeJe=eÊf eveeLe ³ee veebJeeves Òeefme× Deme}s}s owJele mee#eele veeLeefvej¡eve
mee#eelkeÀeje®eer Je meceeefOeefme×er®eer GHeemevee HetCe& Pee}er Demes}, ye´ïe®e Deens, l³ee Þeeriegªbvee ceer µejCe Deens.“
les®e %eevee®es cnCepes Dece=leevegYeJee®es DeefOekeÀejer nesle. veeceosJe %eevee®es Demes ns kesÀJe}ye´ïemJeªHe iegª! l³eeb®eer efJeÐee ye´ïeefJeÐee µee*dkeÀjer
DeefOekeÀejer Pee}s nesles DeeefCe les l³eebvee veblej Pee}sner. ne HeÀej ceesþe cnCepes DeeefoveeLe ÞeerµebkeÀjebHeemetve Giece HeeJe}s}er Jee mee#eele
DeefOekeÀej Deens. cees#emegKeoeleer! efle}e Jevove keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
meiegCeÒeeHleer Je meceeefOeefme×erveblej veeceosJeeb®ee DenbkeÀej efµe}ÁkeÀ ieg©efjl³eeK³e³ee }eskesÀ mee#eeefÜÐee efn µee*dkeÀjer~
jeefn}e neslee. meeceev³e ceeCemes p³ee}e DenbkeÀej cnCeleele, lees ne pe³el³ee%ee vecemlem³ew o³eeêe&³ew efvejvlejced~~2~~De.~~
vemelees. meeOekeÀe®³ee GVeefleceeiee&Jejer} Dees}eb[eJe³ee®eer DeKesj®eer Hee³ejer ’mecemle efJeÐeebceO³es iegª cnCepes Þesÿ cnCetve ye´ïeefJeÐee Òeefme×
ner HeejceeefLe&keÀ HeefjYee<esle DenbkeÀej cnCetve DeesUKe}er peeles. Deens. leer mee#eele megKeoe³ekeÀ(µeebkeÀjer) Deens. efle®ee pe³epe³ekeÀej Demees.
Heele¡e}³eesieµeem$eele ner®e Deeqmcelee cnCetve DeesUKe}er peeles. ner efJeÐeeosJeermeg×e iegª ÞeerefveJe=efÊeveeLeebÒeceeCes®e Goej Je o³eeê&
ner Hee³ejer Dees}eb[uîeeKesjerpe meeOekeÀe}e efJeéeelcekeÀ osJee®eer Kejer Dele:keÀjCee®eer Demetve meeOekeÀe®es efvel³e efvejblej keÀu³eeCe®e keÀjles.“
mesJee Ie[le vemeles. ner Hee³ejer Dees}eb[tve peeC³eeme ceole keÀjlees, lees®e %eevesµeeb®eer Heb®emet$eer
Keje meÃgª! DeeefCe efµe<³emeg×e SkeÀoe ner Hee³ejer Dees}eb[tve ies}e keÀer Dece=leevegYeJee®³ee µ}eskeÀHeb®ekeÀeHewkeÀer ns Heefn}s oesve µ}eskeÀ iegª Je
iegª®ee DeefOekeÀej OeejCe keÀjlees. meÃgª®es Je meeOekeÀe®³ee Debeflece l³eeb®eer efJeÐee - ye´ïeefJeÐee - ³eebefJe<e³eer %eevesµeeb®eer keÀe³e YetefcekeÀe Deens,
DeJemLes®es Demes ns Ëo³ebiece ef®e$e Deens. ³eeyeÎ} KetHe®e meebietve peeleele. ns µ}eskeÀ }#eele ve Ieslee®e pej DeeHeCe

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 186 Gvces<e:11:Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve

%eeveséejer®ee DeLe& G}ie[Jele yeme}es, lej DeeHeuîee neleer HeÀej keÀener ³egieg}eleer} keÀesCeener SkeÀeme mJeleb$ejerl³ee HeenCes %eel³eebveemeg×e µeke̳e
}eieCeej veener Demes Jeeìles, FlekesÀ %eevesµe Jee*dce³eele l³eeb®es cenÊJe nesle veener, FlekeÀer leer oesIes SkeÀceskeÀele meb³eesie HeeJe}s}er Deensle. ³ee
Deens. DeeefCe lemes Heeefn}s lej ns mebHetCe& µ}eskeÀHeb®ekeÀ cnCepes meb³eesieecegUs yeesOe neslees lees l³eeb®³eeceOeer} SkeÀcee$e DeÜwleleÊJee®ee! ns
%eeveosJeeb®es leÊJe%eeve, Þe×e, HejbHeje, Dee®eej Je ³eesieÒeCee}er ³eeb®eer DeÜwleleÊJemeg×e l³ee ³eggieg}e®³ee Deveble keÀe}eHeemetve ®ee}le Dee}suîee
Heb®emet$eer®e cnCee vee! jeme¬eÀer[sves vepejsDee[ keÀªve þsJe}s Deens.
%eevesµe HeÀej HeeuneU }eJeleele Demee mecepe keÀªve Iesle}suîeebveer l³ee DeeefoleÊJee®es DeekeÀ}ve JneJes Je l³ee®ee mee#eelkeÀej JneJee
ns Hee®e µ}eskeÀ pej veerì mecepeeJetve Iesle}s lej l³eeb®³ee }#eele ³esF&} cnCetve ³ee DeeefoleÊJee®³ee DeeµeerJee&oeves®e He}erkeÀ[s [eskeÀeJetve Heenlee
keÀer Yeejleer³e met$ekeÀejeb®³ee met$ej®eves®³ee Deeoµee&yejngketÀce j®e}s}s ns ³esles. keÀe}e®³ee meerceejs<esyeensj [eskeÀeJetve HeenC³eemeeþer l³ee Deeefo³egieg}eme
µ}eskeÀ cnCepes %eevesµeoµe&vee®eer met$es Deensle DeeefCe %eevesµe efJe<e³e cnCetve Jevove keÀjeJe³ee®es! cnCepes®e ³ee ³egieg}eme les pemes Deens,
meefJemlej mecepeeJetve osC³eele pes efJe}#eCe ®eeleg³e& oeKeJeleele, l³eentvener lemes®e mJeerkeÀeje³e®es! Demes ns %eeveosJeeb®es Lees[ke̳eele meebefiele}s}s
DeleerJe yegef×ceÊee Je Òe%eemeeceL³e& l³eebveer DeeHe}s leÊJe%eeve Lees[ke̳ee leÊJe%eeve Deens.
µeyoele ceeb[leebvee ³ee Heb®eµ}eskeÀerÜejss ÒekeÀì kesÀ}s Deens. efkebÀyengvee efJeée Je HeefjHetCe& µebYet
ìerkeÀekeÀej Je Dee#esHekeÀ ³eeb®³eepeJeU %eeveosJeeb®es ns efoiiepe meeceL³e& ³ee leÊJe%eevee}e ÒekeÀì keÀjCeeje Hee®eJee µ}eskeÀ Demee Deens:
DeJe}eskeÀC³eeFlekeÀer mJeleb$e Òe%ee Je efoJ³e ¢äer Deme}er, lej®e l³eebvee cet}eûee³ee³e ceO³ee³e cet}ceO³eeûecetle&³es~
³ee met$eeb®es jnm³e Je %eevesµe leÊJe%eeve G}ie[t µekesÀ}! Demees. #eerCeeûecet}ceO³ee³e vece: HetCee&³e µeebYeJes~~5~~De.~~
%eevesµeeb®es leÊJe%eeve ’pees meJe& efJeéee®³ee cet}ejbYeer, Debleer Je ceO³eblejer DeeHeuîee®e cetle&
%eevesµe leÊJe%eeve Je DeO³eelceJee*dce³ee®eer ieg©efkeÀ}Áer cnCelee ³esleer}, ªHeeves efJe}melees Je efJeée vemeleebvee - les Òe}³emLe Pee}s Demeleebner -
Deµee ³ee µ}eskeÀHeb®ekeÀeleer} Flej eflevner µ}eskeÀebJej ¢efä#esHe ìekeÀle DeeHeuîee HetCe& ªHeeves Demelees, l³ee GlHeefÊe, efmLeleer Je }³e ³ee GHeeOeeRveer
Heg{s peeT ³ee: ef}Hle ve nesCeeN³ee SkeÀcesJeeefÜleer³e HejcemegKekeÀejkeÀ, Deveeoer, HeefjHetCe&
meeOe¥ kesÀve ®e keÀm³eeOe¥ efµeJe³ees: meceªefHeCees:~ µebYetme ceer Hegve:Hegve: Jevove keÀjlees.“
%eelegb ve µeke̳eles }iveefceefle Üwle®í}evcegng:~~3~~ %eeveosJeeb®es ef®eefÜ}emee®es leÊJe%eeve
DeÜwleelcevemleÊJeb oµe&³evleew efceLemlejeced~ Deµee jerleerves %eevesµeeb®³ee ¢äerves efJeéee®³ee Deeefo, ceO³e Je Deble ³ee
leew Jevos peieleeceeÐeew le³eesmleÊJeeefYeHeÊe³es~~4~~De.~~ DeJemLeebHeemetve les Lesì efJeée vemeC³ee®³ee DeJemLesHe³e¥le meJe&oe - meJe&
’meceªHe Deµee efµeJe Je efµeJee Jee µeÊeÀer ³ee meb%eebveer peeCeu³ee efþkeÀeCeer l³ee SkeÀe HejceelceleÊJeeJee®etve keÀener®e veener. cnCetve efµeJe-
peeCeeN³ee Deeefo³egieg}e®ee keÀesCelee Yeeie keÀesCee®ee Je l³ee oesIeeb®es efce}ve µeÊeÀer ns Deeefo³egieg}meg×e les®e SkeÀ leÊJe Deens Je efJeée nemeg×e l³ee®e
keÀesCel³ee ÒekeÀejs Pee}s Deens, ns DeekeÀ}ve keÀjC³eeHe}erkeÀ[er} Üwle Deens. leÊJee®ee efJe}eme Deens. ³ee®e keÀuHevesletve ef®eefÜ}eme ner meb%ee efvecee&Ce
ns Üwle DeveekeÀ}veer³e Demeuîeeves l³eeb®³eeceO³es - efµeJe Je efµeJee ³eeb®³eele Pee}er Deens.
cet}le: DeÜwle Deme}s Heeefnpes. Deµee ÒekeÀejs DeÜwle ÒekeÀeµeJeCeeN³ee l³ee les leÊJe Deevebooe³ekeÀ Deens; megKekeÀj Deens; mJemebJesÐe Deens. l³ee
efJeéee®³ee Deeefo³egieg}eme, l³eeleer} Hejce DeÜwleleÊJee®es ce}e ³eLeeLe& leÊJee®ee meled-ef®eled-DeevevoªHe DeeefJe<keÀej meJe&otj Yeªve jeefn}s}e
oµe&ve JneJes cnCetve ceer DeefYeJeeove keÀjle Deens.“ Deens; ³ee DeLee&ves keÀener }eskeÀ Dece=leevegYeJeele Heg{er} µ}eskeÀ
DeÜwleelcekeÀ ³egieg} Demeuîee®es Oejleele:
pe[ - ®esleve efJeéee®ee Hemeeje Heentve %eel³eebvb eer Òeke=Àefle-Heg©<e Demes efoefJe Yetceew leLeekeÀeµes yeefnjvle½e ces efJeYeg:~
l³eeceeie®es DeeefoleÊJe DemeeJes cnCetve cnì}s. keÀeneRveer Heg{s peeTve ³ees efyeYeel³eJeYeemeelcee lemcew Yeeveelceves vece:~~6~~De.~~
Òeke=Àleer®es Heje Je DeHeje Òeke=Àefle Demes met#ce Yeso keÀefuHe}s. l³ee®eÒeceeCes ’efJeéee}e Debleyee&¿e J³eeHetve Gj}suîee Je l³ee}e ÒekeÀeefµele keÀjCeeN³ee
Heg©<ee®esner #ej, De#ej Je GÊece Demes efJekeÀuHe peeCe}s peeleele. efJeée DeelcejJeerme ceePee vecemkeÀej Demees.“
pej Òeke=Àleer®ee Hemeeje ceeve}s lej l³ee}e Heg©<ee®es DeefOeÿeve Deens. peeCekeÀej Je efpe%eemetbme GHejes}ÁsefKele µ}eskeÀj®evee vekeÌkeÀer®e
Heg©<eeefµeJee³e Òeke=Àefle Je Òeke=Àleereµf eJee³e Heg©<ee®es DeefmlelJe keÀefuHelee ³esCeej DeeJe[leer} Deµee®e Deensle. p³eeÒeceeCes %eevesµe cnCeleele keÀer ieerles®ee
veener, Demes DeefYeVe DemeCeejs ns pees[Hes Deens. l³eecegUs efJeéeeleer} mebHetCe& DeefYeÒee³e’SkeÀ}e“ veJece DeO³ee³e meebielees Je ieerles®³ee meeleµes
keÀesCeleener ÒeHeb®e l³ee oesIeebJej®e DeeOeeefjle Demelees. µ}eskeÀeb®ee DeeJeekeÀe DeþjeJ³ee DeO³ee³ee®ee µesJeì®ee SkeÀìe µ}eskeÀ -
SkeÀceskeÀe}e melele Deeef}ib etve jenCeeN³ee, SkeÀ ogmeN³ee}e mJele:®³ee me¡e³ee®ee HetCeexÃej -’³e$e ³eesieséej: ke=À<Cees ..~~18-78~~“
Debieeves DeJeiegbþerle keÀjCeeN³ee, ³ee efJeéee®es DeeefokeÀejCe DemeCeeN³ee ³ee oeKeJelees; l³ee®eÒeceeCes DeeHeCeebme Demes peeCeJeles keÀer %eevesµe leÊJe%eeve

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 187 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

Je j®eveeb®es ceeefce&keÀ DeefYeÒee³eoµe&ve Dece=leevegYeJee®³ee DeejbYeer®es ns kesÀJeU ’mJeelceyeesOe ne®e peCet keÀesCeer ®ebê. l³ee®es ®eeboCes meJe&ojt Hemejles.
Hee®e Jee mene µ}eskeÀ GÊecejerl³ee ÒekeÀì keÀjleele. Demees. l³ee ®ebêe®³ee DeelceyeesOeªHe meHleoµe keÀ}e Flemlele: efJemekeÀUerle nesTve
DeܳelJe:::: iesuîee nesl³ee. ÞeermeÃgªb®³ee ke=ÀHeeHetCe& keÀìe#eeves®e l³ee ef}}³ee Hegve:
Dece=leevegYeJeeleer} iegªªHeer DeelceleÊJe HeewefCe&ces®³ee HetCe&®ebêªHeeves ÒekeÀì nesTve peerJeeJej DeelcemegKee®³ee
DeeHeCeeme Dece=leevegYeJee®³ee efÜleer³e ÒekeÀjCeeleer} ieg©ceeG}er®eer ®eeboC³ee®ee Je<ee&Je keÀª }eieleele.“
mlegleer Je JeCe&ve Deelee HeenJe³ee®es Deens. l³eekeÀ[s JeUt ³ee. pees Yesìef}³eebef®e meJeW~ Hegjefle GHee³ee®eW OeebJeW~
%eeveosJe cnCeleele: ÒeJe=efÊeiebiee efmLejeJeW~ meeiejeR efpe³eW~~2-8~~
Deeleeb GHee³eJeveJemebleg~ pees Dee%es®ee DeensJelebleg~ ’pevcecejCee®³ee ®e¬eÀele meeHe[}s}e peerJe l³ee mebkeÀìeletve megìvt e
Decetle&ef®e Heefj cetle&g~ keÀe©C³ee®ee~~2-1~~De.~~ peeT Feq®ílees Je l³eemeeþer veevee meeOeves Je GHee³e keÀª Heenlees. meÃgª®b eer
’cees#eesHee³eªHeer Jevee}e yenj DeeCeCeeje pees Jemeble; ye´ïeefJeÐes®³ee Yesì Pee}er keÀer GHee³e µeesOeCes Je keÀjCes mebHeles DeeefCe l³eeyejesyej®e peerJe
kebÀþeleer} pees meewYeei³ee}bkeÀej; DeJ³eÊeÀ Demetvener ÒeeefCecee$eeb®³ee Òeeke=ÀeflekeÀ yebOeveeletve cegÊeÀ neslees. ÒeJe=efÊe ner®e peCet keÀener iebiee. leer p³ee
G×ejemeeþer keÀ©CeeJ³eeHle nesTve DeJeleej IesCeeje pees meÃgª l³ee®es meeiejeme efceUles Je l³eeveblej Heg{}e ceeie& efle}e µeesOele peeJes }eiele
mcejCe keÀª ³ee.“ veener, lees cnCepes meÃgªªHe keÀe©C³eefmebOeg! iebieesokeÀ pemes efmebOegpe}ele
cees[esefve cee³eekegbÀpeª~ cegÊeÀceesefle³ee®ee Jeesie©~ efceUeuîeeveblej JesieUs keÀjlee ³esle veener, lemes®e peerJee®es meÃg©Yesìerveblej
pesJeefJeleeb meÃgª~ efveJe=efÊe Jebog~~2-2~~ JesieUs DeefmlelJe Gjle veener. lees HejceelceªHe nesTve peelees.“
’cee³eeªHe nÊeerJej Pe[He Iee}tve l³ee®es ieb[mLeU HeÀes[vt e l³eeletve pes³eeb®esefve DeveJemejW~ êäe }s ¢µ³ee®eW ceesefnjW~
efveIee}suîee DeelcecegeqÊeÀªHe ceesl³eeb®ee Ieeme DeeHeuîee efµe<³eµeeJekeÀebvee pees YesìleKeWJees mejs~ yengªHeef®e nW~~2-9~~
YejJeCeeN³ee meÃg©ªHe vejefmebneme - efveJe=efÊeveeLeebme - Jevove ’meÃg©mJeªHeeHeemetve efJevcegKe PeeuîeecegU®s e peerJeHeCee ³eslees Je êäe
keÀª ³ee.“ efJeéeÒeleerleer IesC³eele mJele:}e efJemeªve l³eele jceceeCe nesTve peelees.
DeefJeÐes®es Dee[JeW~ Yegbpeerle peerJeHeCee®eW YeJeW~ Hejbleg meÃgª Deelcejepee®eer HegveYexì Pee}er keÀer ns yengveeceªHeOJev³eelcekeÀ
les³eeb ®ewlev³ee®eW OeebJes~ keÀe©C³eW pees keÀeR~~2-3~~ efJeée ceeJeUles. peerJeeme efµeJee®eer Yesìer Ie[les. peerJe efJeéeelc³eeµeer
’DeefJeÐeeªHe DeHeÀeì DejC³eeletve peerJeHeCee OeejCe keÀªve og:Ke SkeÀªHelee DevegYeJelees.“
YeesieCeeN³ee ®ewlev³ekeÀCeeb®³ee keÀ©Cesves lees meÃgª OeeJetve ³eslees.“ DeefJeÐes®eW keÀe}JeKeW~ keÀer bmJeyeesOemegefoveeR HeÀebkeWÀ~
pes³ee®esefve DeeHeebieHeeleW~ ye×g cees#eHeCeer Deeles~ meerle}W ÒemeeoekeXÀ~ pes³ee®esefve~~2-10~~
Yesìs peeCeles³eeb peeCeleW~ pes³eeHeemeeR~~2-4~~ ’DeefJeÐee ne®e IeveIeesj DebOekeÀej! meÃg©ÒemeeoªHe met³ee&®ee mHeµe&
’p³ee®³ee kesÀJeU DeOeexvceeref}le Deµee ¢efäHeeleevesner yebOe cees#eele neslee®e lees®e DeefJeÐeece³e lece peerJeekeÀjlee yeesOece³e efoJemee®³ee ÒekeÀeµeele
HeefjCele neslees Je p³ee®³ee meeefVeO³eevesner %eelee-%es³e-%eeve ³ee ef$eHegìer®ee HeefjJele&ve HeeJelees.“
}³e neslees, l³ee meÃgªmeejKee $eelee ef$eYegJeveelener keÀesCeer veener.“ ieg©Òemeeo
kewÀJeuîekeÀvekeÀeef®e³eeb oevee~ pees ve keÀ[meer meeveLeesje~ pes³ee®esefve ke=ÀHeemeef}}W~ peerJet ne þeJeJesjer HeebKee}W~
êäîeeef®e³eeb oµe&vee~ Hee{eT pees~~2-5~~ peQ efµeJeHeCener JeeWefJe}W~ DeebieeR ve }eJeeR~~2-11~~
’kewÀJeuîe cnCepes cees#emegKe. ye´ïeefJeÐes®³ee Yeeb[ejeleer} megJeCe&jeµeer ’meÃgªb®³ee ke=ÀHeemJeªHe HeefJe$e pe}eves mveeve kesÀuîeeJej peerJe
cnCepes kewÀJeuîekeÀvekeÀ. l³ee®es oeve keÀjCeeje meÃgª }neveLeesj FlekeÀe µeg× neslees keÀer l³ee}e efµeJee®es efµeJeHeCemeg×e DeeWJeUs Jeeìles Je lees
Demee YesoYeeJe keÀjle veener. Deelcejepee®es oµe&vemegKe I³eeJes lej l³ee}e mHeµe&meg×e keÀª Feq®íle veener. keÀejCe efµeJe ne µeÊeÀer®³ee GHeeOeerves
l³ee®³ee®e mebieleerves!“ meÜmletmeeHes#e Deµeg×®e þjlees.“
meeceL³ee&®esefve efyekeWÀ~ pees efµeJee®esneR ieg©lJe efpebkeWÀ~ jeKeeW peeleeb efµe<³eeleW~ ieg©HeCeneR Oeeef[}W efLeleW~
Deelcee DeelcemegKe osKeW~ Deeefjmeeb efpe³eW~~2-6~~ leNneR ieg©ieewjJe pes³eeleW~ meebef[ef®evee~~2-12~~
’efµeJe ne meJee¥®ee Deeefoiegª Deens. l³ee®esner ieg©lJe OeejCe keÀjC³ee®es ’efµe<³ee}e Deelce%eeve Òeoeve kesÀuîeeJej iegª®es ieg©HeCemeg×e mebHeles.
meeceL³e& meÃgªbpeJeU Demeles. p³ee efµe<³ee}e meÃgªªHe Deejmee ÒeeHle Hejbleg Deµee ÒekeÀejs efµe<³ee}e ieg©HeoJeer efceUeuîeeves l³ee meÃgª®b ee ieefjcee
neslees, lees efJeveemee³eeme DeelcemegKe v³eeneUlees.“ Jee{lees®e, keÀceer keÀener nesle veener.“
yeesOe®ebêeef®e³eeb keÀ}e~ efJeKegjuîee SkeÀ Jes}eb~ SkeÀHeCe veJns megmeeme~ cnCeesevf e ieg©efµe<³ee®es keÀªefve efceme~
ke=ÀHeeHegefveJe }er}eb~ keÀjer pes³ee®eer~~2-7~~ HeenCeWef®e DeeHeg}er Jeeme~ Heenleef®e Demes~~2-13~~

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 188
’SkeÀekeÀer ve jceles“ ³ee ÞegefleJe®eveeÒeceeCes SkeÀìsHeCee®ee kebÀìeUe
³esTve®e keÀer keÀe³e, l³ee DeelceJemletves mJele:}e iegª Je efµe<³eªHeele
efJeYeÊeÀ kesÀ}s Je l³ee efveefceÊeeves leer DeeHeuîee}e v³eeneUt }eie}er.“
pes³ee®esefve ke=ÀHeeleg<eejW~ Hejle}W DeefJeÐes®eW ceesefnjW~
HeefjCeceW DeeHeejW~ yeesOeece=leW~~2-14~~
’meÃgª®b ³ee ke=ÀHeeleg<eeje®³ee efmeb®eveeves peerJee®³ee Deblejer®eer DeefJeÐee
nìles Je les ke=ÀHeeleg<eej®e yeesOeece=leele HeefjCele nesleele.“
JesÐee osleeb efceþer~ JesoketÀner met³eW HeesìeR~
leNneR veesnWef®e Gefµeìer~ efoþer pes³ee®eer~~2-15~~
’meÃgª pesJne cetle& ªHe OeejCe keÀjleele, lesJne les peiele (efJeée),
peerJe Je F&µe ³ee meJee¥®es keÀuîeeCe keÀjleele. Hejbleg ns keÀjle Demeleebveemeg×e
l³eebvee %eelee, %es³e, %eeve /keÀlee&, keÀce&, ef¬eÀ³ee /êäe, ¢µ³e, oµe&ve
³ee ef$eHegìer®ee mHeµe&ner nesle veener. DeJeleej OeejCe kesÀ}e lejer l³eele
l³eeb®eer ¢äer ef$eHegìer pesLes efJe}³e HeeJeles, l³ee Deveble leÊJeele®e
}erve Demeles.“
pes³ee®esefve meeJee³eW~ peerJe ye´ïeGHej }ens~
ye´ïe le=Ceele}eR pee³eW~ Goeme pesCeW~~2-16~~
’ye´ïe ³ee veecee®eemeg×e p³ee leÊJee}e mHeµe& nesT µekeÀle veener,
l³ee leÊJeele p³eeb®eer ke=ÀHee¢äer }eYe}s}e peerJe ÒeefJeä neslees; HeCe les
pej Goemeerve Demeleer} - l³eebveer pej ke=ÀHeeo=äer kesÀ}er veener - lej
peerJe®e keÀe³e HeCe ye´ïemeg×e keÀJe[ercees} - ieJelee®³ee keÀe[ernvt ener #eg}kÁ eÀ
þjles. FlekesÀ l³eeb®³ee menpe ¢efä#esHee®es cenÊJe Deens.“
GHeemleerJesjer jeyeleer³ee~ GHee³eHeÀ}eR ³esleer cees[tefve³eeb~
JeefjJebef[}W pes³eeef®e³eeb~ Deveg%ee keÀeb~~2-17~~
’l³ee®³ee Deveg%esves Devegefÿ}s}e keÀesCeleener GHee³e efkebÀJee meeOeve
efme×eRveer }ie[tve ies}us îee keÀuHeJe=#eeÒeceeCes DecetHe cees#eHeÀU meeOekeÀe®³ee
Heojele ìekeÀlees.“
pes³ee®eeb efoefþJee Jemebleg~ pebJe ve efjies efveieceJeveeDeebleg~
lebJe DeeHegef}³eW HeÀ}eR neleg~ ve IesHeleer ner~~2-18~~
’JesoªHe Jevejepeerle peesHeeJeslees meÃg©ke=ÀHee¢efäªHeer Jemeblee®es
Deeieceve nesle veener, leesJej DeHeej cees#eHeÀ}oeles les Jeve HeÀUW
Oejle veener.“
Heg{s ¢efä®esefve De}ieW~ Kees®eer keÀeR efveJeìW ceeies~
³esJe{s³eeb pewlee vesIes~ DeeHeCeHeW pees~~2-19~~
’efµe<³ee®³ee osneme l³eeb®³ee ¢äerves mHeµe& keÀjlee#eCeer®e l³ee®es
osnyebOeve ieUtve He[les Je ¢äer GHeÀjeìer nesTve Lesì DeelceJemletme
peeTve efYe[les. SJe{s meeceL³e& Debieer JeeieJeCeeN³ee l³ee meÃgªbvee cee$e
DeeHeCe efµe<³ee®ee osnYeeJe efpebkeÀ}e Demee meeOee efJe®eejner mHeµe&le veener~“
}IeglJee®esefve cego}W~ yewme}e ieg©lJee®eW mes}W~
veemetefve veeefLe}W~ meowJe pees~~2-20~~
³eesiemeeOevee-2
Gvces<e:11:Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve
’peerJeeves }IeglJe Iesle}s, lej meÃgª iegg©lJe Iesleele. JeemleefJekeÀ
Heenlee }IeglJe Je ieg©lJe ³ee GHeeOeer®e ®ewlev³ee}e vemeleele. l³eecegUs
}IeglJee®ee yeesOe Iee}Jetve ieg©lJee®ee yeesOe keÀªve ÐeeJes Demes keÀener vemeles.
l³eecegUs pes meowJe Demeles, les®e SkeÀcee$e ®ewlev³e®e DeeHeuîeeþe³eer
efJe}mele Demeles.
veeneR leNneR pe}eR yegef[pes~ leQ IeveJeì pesCeW leefjpes~
pesCes leefjef}³eebner vegefjpes~ keÀJeCeeR þeF¥~~2-21~~
’ÒeHeb®e ne veener®e. kesÀJeU DeeYeemecee$e ÒeHeb®emeeieje®³ee pe}ele
pe[osnelcekeÀ yeg×er®ee peerJe yeg[le Demeleebvee meÃgªb®³ee meene³³eeves
lejlees. HeCe lees lej}s}e peerJe vee lej ÒeHeb®eele Demelees vee
leejCeeN³eepeJeU.“
keÀejCe cet}le:®e ÒeHeb®e, peerJe Je meÃgª ns meJe& cee³eepeeU Deens.
®ewlev³ee®eer leêtHeeJemLee keÀOeer Yebie}er®e veener; efJeée nesCes-peeCes-DemeCes
ns meJe& ce=iepe}eÒeceeCes ceeef³ekeÀ Jee efceL³ee Demeles, Demee ³ee DeesJeer®ee
Deeµe³e Deens.
DeekeÀeµe ns meeJesJe~ ve yebOes DeekeÀeµee®eer nebJe~
SsmeW keÀesCneR SkeÀ YejerJe~ DeekeÀeµe pees~~2-22~~
’meJe&$e DeekeÀeµe Yeªve jeefn}s}s Deens. les peeCeerJes}e efJe<e³e nesle
Demeles. meÃg©mebe%f ele ef®eoekeÀeµee®³ee leg}ves}e ns iegCeYeemeelcekeÀ DeekeÀeµe
Heemebiee}ener Hegjle veener.“
ef®evce³e DeekeÀeµeemeejKes leÊJe meJe&$e mece Hemej}s Deens Je l³ee®es®e
SkeÀ ªHe meÃgª cnCetve ³ee }eskeÀer Òeefme× Deens; Demee ³ee DeesJeer®ee
YeeJe Deens.
®ebêeefo megµeerle}W~ Dee[}eR pes³ee®esefve ces}W~
met³e&g pes³ee®esefve Gpee}W~ keÀ[Jemesvee~~2-23~~
’l³ee meÃgª Deelcejepee®³ee lespeeHeemetve®e ®ebêeoer megµeerle} p³eesleer
lemes®e met³ee&oer ÒeKej ÒekeÀeµe efvecee&Ce Pee}s Deensle.“
meeOekeÀe}e meeOeveekeÀe}er nesCeejer ÒekeÀeµe Je p³eesefleoµe&ves ner l³ee
meÃgª®³ee®e DeeieceveKegCee Je Deelcejepee®³ee DevegYetelf emet®ekeÀ efveµeeC³ee®e
Demeleele, ne mebkesÀle ner DeesJeer efoioefµe&le keÀjles.
peerJeHeCee®esefve $eemeW~ ³eeJe³ee DeeHegef}³eW oµesb~
efµeJener cegngle& Hegmes~ pes³eeb peesefµe³eebleQ~~2-24~~
’peerJe Gl¬eÀeble oµesle efµeJe neslees. lejerner l³ee®eer YeJeoµee mebHele
veener. efµeJeHeCee®eer µeeRJe Dees}eb[tve ye´ïelJeÒeeHleer kesÀJne nesF&}, ³ee®eer
efµeJemeg×e meÃgªbpeJeU GleeJeUsHeCeeves efJe®eejCee keÀjle Demelees.“
l³ee}emeg×e meÃgª leejkeÀ Demeleele, ne YeeJe ³esLes oµe&Je}e Deens.
®eebefoCeW mJeÒekeÀeµee®eW~ }sF&}e ÜwleogefCeleW~
leNneR GIe[sHeCe ve Je®es~ ®eeboe®eW pes³eeb~~2-25~~
’meÃgª peCet HeeweCf e&ces®ee megob j Dee¼eokeÀejkeÀ ®eeboC³eele PeekeÀ}s}e
- ÜwleJem$eeves Dee®íeo}s}e - ®ebêcee®e Deens - pees SJe{s Jem$eÒeeJejCe
IesTvener GIe[e®e efomelees; PeekeÀ}e peele veener. “
³eesieoe Þeer%eeveséejer 189
ÜwleYeeJeeves efJeéeele meb®ejleebvee efomeCeejs meÃgª DeeHe}s mJeªHe
³eeqlkebÀef®elener }HeJet µekeÀle veenerle, ne YeeJe ner DeesJeer ÒekeÀì keÀjles.
pees GIe[ keÀeR ve efomeW~ ÒekeÀeµe keÀeR ve ÒekeÀeµeW~
DemelesHeCeWef®e vemes~ keÀJnCeerkeÀ[W~~2-26~~
’®ebêc³eemeejKee efomeCeeje ne pees meÃgª lees FlekeÀe GIe[HeCes
JeeJejle Demeleebveener DeesUKet ³esle veener. lees mJeÒekeÀeefµele Demetvener l³ee®ee
ÒekeÀeµe [esȳeebvee efomele veener.“ l³ee®³eekeÀ[s HeenCeeN³ee®³ee êäe-
¢µ³e Je oµe&ve ³ee ef$eHegìer®ee Demle®e nesle Demeu³eeves lees Fbefê³eebvee
efJe<e³e nesle veener Demes %eeveosJeeb®es cnCeCes Deens.
Deeleeb pees lees FneR µeyoeR~ keWÀ cesUJetb Devegceevee®eer ceeboer~
ne ÒeceeCeener Jees vesoer~ keÀesCeener ceeb~~2-27~~
’³eeÒeceeCe µs eyoeleerle, efJe<e³eeleerle, Fbeêf ³eeleerle Demee pees Deelceejece
meÃgª Deens, l³ee}e lekeÀe&oer Devegceeveebveer efkebÀJee Òeces³eeoer ÒeceeCeebveer efme×
keÀjeJes cnì}s lej lees l³ee Òel³e³eebvee oeo ve oslee, kesÀJe} -mJe³ebemf e× -
mJemebJesÐe Demee®e jenlees.“ l³ee®es JeCe&ve keÀmes keÀjeJes ne®e ce}e Òeµve
He[lees, Demes %eeveosJe GÃejleele.
pesLeW µeyoe®eer ef}Heer Hegmes~ vesCeWmeeR ®eeJe}W yewmeW~
ogpe³ee®³ee jeieeR ©meW~ SkeÀHeCee pees~~2-28~~
’µeyo pesLes ceewveeJeleele, lesLes l³ee®es mJeªHe ÒekeÀì nesles. pesLes
ÜwleYeeJe ÒekeÀì neslees, lesLetve lees ©metve peelees FlekeÀe SkeÀ}sHeCee®ee
DeefYeceeveer lees meÃgª Deens.“
ÒeceeCee®eer mejer mejs~ leQ Òeces³esef®e DeeefJe<keÀjW~
veJe} ces®eg ³es OegjW~ veenerHeCee®eW~~2-29~~
’Devegceeve lekeÀe&oer ÒeceeCeebveer pees Deens cnCetve efme× keÀjleele, lees
l³ee ÒeceeCeebvee Dees meg×e osle veener. l³ee ÒeceeCeeoeRvee efve<ÒeYe kesÀuîeeJej
cee$e ne DeeHe}e DeeHeCe®e DeÒeces³e-Òeces³e cnCetve mee#eele neslees. ³ee
l³ee®³ee DemeCes-vemeCesHeCee®eer keÀcee}®e Deens. yeg×er®³ee - cevee®³ee -
lekeÀe&®³ee - Fbefê³eeb®³ee Deleerle Deme}suîee l³ee leÊJee®ee mee#eelkeÀej
Fbefê³es, ceve, yeg×er, leke&À ner meieUer HeebiegUuîeeJej neslees, ns l³ee®es
Jewefµeäîe Deens.“
keÀeneryeener De}gcee}g~ osKeW SkeÀeoW Jes}t~
leNneR osKeW lesneR efJeìe}t~ pes³eeb ieebJeebr~~2-30~~
’Demee l³ee®ee mee#eelkeÀej nesCes ns meeOekeÀe®es cenÓei³e Deens.
Hejbleg l³ee leÊJee®³ee ¢äerves ne mee#eelkeÀejmHeµe&meg×e l³ee®³eeHeemetve
}ebye®ee Deens. keÀejCe Fbeêf ³es, ceve, leke&À, yeg×er Fl³eeoeRvee HeWie DeeuîeeJej
nesCeeje DeelceleÊJee®ee mee#eelkeÀej nemeg×e Üwleele cees[Ceeje Deens Je
lees lej mee#eele DeÜwle leÊJe Deens. Üwlee®³ee oesjeves ®e{tve peeTve
DeÜwlee®ee yee}sefkeÀ}Áe keÀmee efpebkeÀlee ³esF&}! lej ne mee#eelkeÀej pees
cnCeleele, lees DenbkeÀej ve efpejlee®e nesle Demeuîeeves leÊJemeeHes#e
DemHeµ³e&®e cnì}e Heeefnpes!“
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
lesLeW veceveW keÀeb yees}W~ kesÀTleeR met³eW HeeG}W~
DeebieeR }eTefve veeef[}W~ veebJeef®e ³esCeW~~2-31~~
’FlekesÀ meeWJeUW pes meÃgª Demeleele, l³eebvee ÒeefCeHeele keÀjeJee efkebÀJee
l³eeb®eer mlegleer keÀjeJeer Jee l³eeb®eer cetleea O³eeveer OejeJeer Deµee osn-Jee®ee-
ceve-ef®eÊeeoer GHekeÀjCeeb®³ee meene³³eeves l³eeb®³eeHeeJeslees keÀmes yejs Heesnes®elee
³esF&}! l³eeb®³ee veecee®ee pe³epe³ekeÀej efJeée keÀjles. l³ee veeceele les
nceKeeme iebJemeleele, Demee ÞegleeR®ee HeCe metj Deens. HeCe Kejs Heeefn}s
lej ÞegleeRveemeg×e DeeHe}s veece meeietve l³ee Deelce³eeves HeÀmeJe}s®e Deens.
keÀejCe l³ee Deveec³ee}e veece les kegÀþ}s DemeCeej!“
veJns Deelce³ee DeelceÒeJe=efÊe~ Jee{efJeleeb keWÀ efveJe=efÊe~
³ee veebJee®eer Jee³e yegbLeer~ meebef[ef®evee~~2-32~~
’Deelcee µeg× Deens. lees ÒeJe=Êeer®³ee ÒeJeenele Dees{}e peeF&}®e
keÀmee! ÒeJe=Êeer®³ee ÒeJeenele ve meeHe[}suîee Deelce³eeves DeelceeefYecegKe
JneJes ne meeOevemebkesÀlener J³eLe&®e Deens. ÒeJe=Êeer p³ee®³eeþe³eer veener, l³ee}e
efveJe=eÊf e ³ee meeHes#e Je=Êeerµeer keÀe³e cele}ye! lejerner ³ee Deelcejepe meÃgªvb eer
efveJe=eÊf eveeLeªHeeves efveJe=eÊf e ³ee veebJee®eer KeesU HeebIej}er Deens®e.“
efveJel³e& lebJe veeneR~ ceeb efveJele&JeeR ne keÀebneR~
leNneR kewÀmee yewmes þeF¥~ efveJe=efÊeveecee®eeb~~2-33~~
’efveJe=Êeerµeer pej ³ee}e keÀener®e keÀle&J³e veener Je ne keÀµeeHeemetvener
efveJe=Êe nesC³ee®ee pej Òeµve®e GÓJele veener, lej efveJe=efÊe veece OeejCe
keÀªve ne keÀe jenlees!“
Heefj met³ee&efme DebOekeÀe©~ kewÀb peen}e neslee iees®e©~
leNner leceejer ne [ie©~ Dee}eef®e keÀeR~~2-34~~
’met³ee&ves keÀOeer DebOekeÀej Heeefn}e neslee keÀeb! lejerner DebOeeje®ee
veeµekeÀ cnCepes µe$et cnCetve leceejer ns veebJe l³ee}e osleele®e vee!
l³ee®eÒeceeCes þe³eer ÒeJe=Êeer®ee }sµener vemeCeeN³ee DeelceªHeer meêbveer
ÒeJe=Êeer®ee efvejeme keÀjCeejs Deµee DeLee&®es ns efveJe=efÊe veece OeejCe
kesÀ}s}s efomeles.“
lewmesb }efìkeWÀ ³esCeW ª{W~ pe[ ³esCeW GefpeJe[W~
ve Ie[s lesneR Ie[W~ ³eeef®e³eeb ceeJee~~2-35~~
’efJeée DeeYeeme Deens, leesner ³ee®³ee®e cee³esves ÒekeÀeµelees. pe[ ÒeHeb®e
l³ee ®eslevee®³ee meeef#elJeele efJejepeceeve Pee}s}e Yeemelees. Ieìvee keÀesCeleerner
Ie[le veener, Ie[}s}er veener Je Ie[Ceejner veener. lejer ³ee®³ee cee³es®³ee
Dee[Jem$eeves íe³eeHe좵³eeÒeceeCes l³ee Ie[leebvee efomeleele.“
neb ieeb cee³eeJeµeW oeefJemeeR~ leQ ceeF&keÀ cnCetefve Jeeef}meeR~
DeceeµkeÀ lebJe veJnmeer~ keÀJeCeeneR efJeKees~~2-36~~
’mJele:®³ee cee³esves pes ¢µ³e legcner oeKeJelee, les®e DeeYeeme Deens;
efceL³ee Deens; Demes cnCele ÞegeflecegKeeves legcner®e l³ee®ee efve<esOe keÀjlee
DeeefCe mJele: cee³es®³eeHe}erkeÀ[er} Deenesle Demee efveoxµe keÀªve l³eeGHej
DeeHeCe keÀµee®eener efJe<e³e vemelees, ns meebietve, ns meÃgjes! ns je³ee! legcner
Deecne meieȳeebvee HeÀej yeg®ekegÀȳeele ìekeÀ}s Deens.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer 190
efµeJe efµeJee meÃgª~ legpe}e iet{e keÀe³e keÀªb~
SkeÀener efveOee&je keÀªb~ osleesefme keÀeb~~2-37~~
’efµeJe Je efµeJee ³ee Deblejer®³ee ³egieg}elcekeÀ meÃgg©osJee! let FlekeÀe
iet{ Pee}eme lej Deecner oerveebveer keÀe³e keÀjeJes! legPes oµe&ve keÀesCel³ee
DeeOeejeves I³eeJes! keÀener®e keÀUsveemes nesles. keÀejCe keÀesCel³eener GHee³eeves
legPes mJeªHe DeekeÀUtve Ieslee ³esle veener.“
veeces ªHeW yengbJemeW~ Gyeeªefve Heeef[}eR JeesmeW~
meÊes®esefve DeeJesµeW~ lees<e}eefme vee~~2-38~~
’SkeÀesnced~ yengm³eeced~~“ Deµee mHetÀleea®³ee DeeJesµeeves veeceªHeelcekeÀ
yengeJf eOelee Deme}suîee ³ee efJeéee®eer efveefce&leer let kesÀ}erme. HeCe l³ee efJeéeele
mJele: ve jentve - l³ee veeceªHeeb®³ee Deleerle Demes mJele:}e þsJetve let
l³eeme Deesme Hee[}sme. Demee efJe}eme keÀªve - ne KesU KesUtve leg}e
meblees<e Jeeìlees vee!“
peerJeg Iesleef}³eeb GCebs~ ®ee}eW vesefomeer meepeCeW~
Ye=l³eg Gjs mJeeceerHeCes~ leQneR veJns~~2-39~~
’p³ee®³eeJej let ke=ÀHee keÀjleesme, l³ee®ee osnYeeJe let veenermee keÀjleesme.
Deµee ÒekeÀejs l³ee®³ee peerJeYeeJee®eer DeesJeeUCeer IesTve PeeuîeeefµeJee³e let
l³ee®³eeJej }esYe J³eÊeÀ keÀjle veenerme. HetJeea lees legP³ee mesJekeÀe®ee YeeJe
lejer OeejCe keÀªve Deeveboele jener; HeCe let l³ee}e vee Oe[ mesJekeÀ, vee
Oe[ Oeveer Deµee DeJemLes}e vesTve þsJeleesme. cnCepes l³ee}e YeeJeeYeeJeeleerle
efmLeleerle let Heesnes®eJetve osleesme!“
efJeµes<ee®esefve veebJeW~ DeelcelJener ve meenJeW~
efkebÀyengvee veJns~ keÀesCner ³e³ee~~2-40~~
’letb meeq®®eoevebomJe©He Deelcee Deensme, Demes cnì}s}smeg×e let
®ee}Jetve Iesle veenerme.efkebÀyengvee let cnCepes keÀesCeerner veenerme, Demes cnCeCes®e
Yeeie He[les.“
jeleer vegjsef®e met³ee&~ vee leNneR }JeCe HeeefCe³eeb~
vegjs pesJeeR ®esF&ef}³eeb~ veero pewµeer~~2-41~~
keÀeHegje®eW Le}erJe~ vegjsef®e Deeieer®eer yejJe~
vegjsef®e ªHeveebJe~ lewmeW les³eeb~~2-42~~
’met³eexo³eeveblej je$e Gjle veener; HeeC³ee®³ee mebHekeÀe&le ceerþ efµe}ÁkeÀ
jenle veener; keÀeHegje®es De}bkeÀej Deeieer®eer PeU He®eJetve efìkeÀle veenerle;
l³ee®eÒeceeCes ns meÃgg©je³ee! legP³eeþe³eer veeceªHe efµe}ÁkeÀ jent
µekeÀle veener.“
³ee®³ee neleeb Hee³eeb He[s~ lebJe JebÐelJeW Heg{W ve ceb[W~
ve He[sef®e ne efYe[s~ Yesoeef®e³eeb~~2-43~~
’³ee Deµee meÃgª Deelc³ee}e vecemkeÀej keÀjeJee cnì}s lej ne lees
keÀªve IesC³eemeeþer meceesj ³esF&} lej vee! keÀejCe l³ee}e Yeso - efYeVelJe
mHeµe&le veener.“
³eesiemeeOevee-2
Gvces<e:11:Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve
DeeHeCeebÒeefle jJeer~ Goes ve keÀjer pesJeeR~
ne JebÐe veJns lesJeeR~ JevoveemeeR~~2-44~~
keÀeb meceesjHeCe DeeHeg}W~ ve }eefnpes keÀeF¥ kesÀ}W~
lewmeW JebÐelJe Iesle}W~ efnjesefve ³esCeW~~2-45~~
DeekeÀeµee®ee Deeefjmee~ vegþer Òeefleefyebyee®eeb þbmee~
ne JebÐe veJns lewmee~ vecemkeÀejemeeR~~2-46~~
Heefj veJns leNneR ve nes~ ns JesKeeefme keÀeb IesJees~
Heefj Jebefole³eebneR þeJeeW~ GjeW vesoer~~2-47~~
’jJeer pemee mJele:Òeefle Gefole nesle veener, lemee®e ne ieg©jepee
Jeboveeves JebÐe nesle veener. p³eeÒeceeCes DeeHeCe®e DeeHeuîee}e meeceesjs ³esT
µekeÀle veener, l³ee®eÒeceeCes ³ee}e ne®e Jebove keÀmes yejs keÀª µekesÀ}!
DeekeÀeµee®ee Deejmee kesÀ}e lej l³eele Òeefleefyebye Gceìs} keÀe! lemee®e
³ee}e vecemkeÀej kesÀuîeeves vecemkeÀej nesF&} keÀeb! Demees.“
’pej l³ee}e Jebove keÀjCes µeke̳e vemes} lej vemees. DeeHeCe lejer
l³ee®³eeefJe©× YeeJeeves keÀe JeeieeJes! Hejbleg Demes Deme}s lejer ³ee}e Jebove
keÀjCeeN³ee®ee LeebieHeÊeemeg×e lees meÃgª jent osle veener.“
Deelcee ne meÃgª. l³ee®³eeµeer meJe&Lee DeefYeVe! l³ee}e efYeVeYeeJeeves
Jebove keÀjCes keÀesCee}ener µeke̳e veener. HeCe ns }#eele Dee}s keÀer DeeHeCe®e
Deelcee Deenesle ns keÀUtve ³esles. l³eeveblej meeOekeÀe}e Deelc³eentve efYeVelJeeves
jenlee ³esle veener. ns®e Deelc³ee}e kesÀ}s}s Kejs Jebove! Demes Jebove
keÀjCeeN³ee®ee peerJeYeeJe lees meÃgª Deelcejepee veenermee keÀjlees, ne ³ee
DeesJeer®ee YeeJeeLe&!
Deebieewevf e SkegÀCee Pees}~g HesÀef[leebe®f e leNneR lees yeeefnjer}~g
keÀ[g efHeÀìs Deeleg}g~ ve HesÀef[leebef®e~~2-48~~
veevee efyebyeHeCeemeefjmeW~ IesTefve Òeefleefyebye veemes~
ves}W JebÐelJe ³esCeW lewmeW~ JebolesvemeeR~~2-49~~
’vesmet®³ee Oeesleje®ee SkeÀ Heoj HesÀ[}e lej meJe&®e Oeeslej megìles
Je ceveg<³e efJeJem$e neslees; efkebÀJee [yekeWÀ Deeì}s keÀer Òeefleefyebye veenermes nesles
Je efyebye SkeÀìs®e Gjles. l³ee®eÒeceeCes ³ee}e Jebove keÀª HeenCeeN³ee peerJee®es
nesles. ³ee®³eeHeeJeslees JeboveekeÀjlee pees Heesnes®elees, lees JesieUe Demee Gjle®e
veener; Gjlees lees SkeÀcee$e GIe[e Deelcee!“
veener ªHee®eer pesLes mees³eW~ lesLe ¢äer®eW keÀeF¥ef®e veesns~
Deecneb HeÀ}}W ns Hee³eW~ Ssefµe³eeb oµee~~2-50~~
iegCeeles}eef®e³eeb mees³eefjkeÀeb~ efveJee&efn}eR oerHekeÀef}keÀe~
leQ keÀeb nesF&} Hegef}keÀe~ keÀeHegjeef®e³eeb~~2-51~~
les³eeb oesneW HejmHejW~ nes³e vee pebJe cesunsjW~
lebJe ner®esneR mejW~ meefjmeWef®e~~2-52~~
lesJeer osKesve ceer ³es³eeleQ~ lebJe ies}W JebÐe JebefoleW~
®esF&ef}³eeb keÀebleW~ mJeHveeRef®e pesJeeR~~2-53~~
efkebÀyengvee F³eeb YeeKee~ Üwlee®eeb pesLe GHeKee~
HesÀ[tefve³eeb mJemeKee~ Þeerieg© Jebefo}e~~2-54~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
p³ee}e ªHe veener, l³ee®³eeþe³eer ¢äer®ee }eie }eieCes mebYeJele
veener. Deµee ³ee meÃgªbvee Jebove keÀjC³eemeeþer l³eeb®eer HeeJe}s Deecneme
Deelee meeHe[}erle. ke˵eer les Heene:
’les} Jeele ³eebvee Deiveer®ee mebHeke&À Pee}e keÀer efoJee GpeUle jenlees
Je yeje®e JesU efìkeÀlees. Hejbleg keÀeHeje®³ee Ke[îee}e pej Deiveer®ee mHeµe&
Pee}e lej keÀeHetj Je Deiveer oesvnerner veenermes nesleele. keÀeHetj les}Jeeleer®³ee
efoJ³eeÒeceeCes keÀener efveJee&n keÀª µekeÀle veener. ÞeermeÃgª Deelce³ee®eer
HeeJe}s pesJne ceer Heent ies}es, lesJne keÀeHeje®ee Deiveerµeer meb³eesie Ie[eJee,
lemes®e Deieoer Pee}s. JebÐe, Jebefolee Je Jebove ner ef$eHegìer®e lesLes mecetU
}esHe HeeJe}er.“
’mJeHveele m$eer efomeeJeer Je peeie ³eslee®e HeeneJes, lees DeeHeuîeeefµeJee³e
keÀesCeer®e veener; meÃgª}e Jebove keÀje³e}e peeJes lej Deµeer®e efmLeleer
Pee}er. ÜwleYeeJeves®es HeenCes meeceev³eebme vesnceer®es®e Demeles. Hejbleg meÃgªkb eÀ[s
ÜwleYeeJeeves HeenCes cnCepes efveJJeU keÀä Deve mee³eeme! efkebÀyengvee l³eeb®³ee
HeeJe}ebvee Jebove keÀª cnì}s lej DeeHeCe DeeHeuîee}e®e - DeeHeuîee
megËoeme cnCepes Deelcejepeeme Jebove keÀjlees Deenesle, Demes nesles.“
Þeeriegªbvee Jebove keÀjC³ee®ee ÒekeÀej ne Demee Deens, Demes %eeveosJe
mHeä keÀjleele.
³ee®³ee meK³ee®eer veJeeF&~ DebieeR SkeÀHeCe ªHe veener~
DeeefCe ieg©efµe<³ee ogJee}erneR~ HeJee[g kesÀ}e~~2-55~~
kewÀmee DeeHeCeeb DeeHeCe~ oeWJeerCe mees³ejsHeCe~
³eentefve efJe}#eCe~ veeneR ne veesnW~~2-56~~
’³ee meÃgª®³ee Je efµe<³ee®³ee meK³elJee®es veJe} lej Heene. ³eeb®³eele
Üwle lej veener®e veener; HeCe DeÜwle Jee SkeÀlJe lejer Deens cnCeeJes lej
lesmeg×e ÜwlemeeHes#e Demeuîeeves DeÜwlener veener. SkeÀlJee®³ee ³ee efJeµes<e
}#eCeeves cebef[le Demes ns leÊJe iegª-efµe<³e ³ee pees[ieesUer®³ee ªHeeves
efJemleejles, efJe}meles Je ef®eefÜ}eme keÀjles. mJele:le®e oesve efYeVe J³eÊeÀer
keÀefuHelee ³esle veenerle; lejerner mJele:®eer mJele:µeer®e efJe}#eCe mees³ejerkeÀ
ieg©efµe<³eªHeeves ne ceneve DeelceosJe keÀjlees.“
peie DeeIeJeWef®e HeesìeR cee³es~ ieieveeSJe{W nesTefve þe³eW~
keÀeR leQef®e efvemeeR meens~ veeneRHeCee®eeR~~2-57~~
keÀeb HetCe&leW DeeOeeª~ efmebOeg pewmeW ogYe&ª~
lewmee efJe©×e HeengCesª~ ³e³ee®eeb oejeR~~2-58~~
lespee leceeleQ keÀeF¥~ HejmHejW veerkeWÀ veeneR~
Heefj meJee&b®eeb þeF¥~ met³e&tef®e Demes~~2-59~~
SkeÀ cnCeleeb YesoW~ leW keÀeR veeveelJeW veebos~
efJe©×W DeeHeCe³eeb efJe©×W~nesleer} keÀeF¥~~2-60~~
cnCeewevf e efµe<³e DeeefCe ieg©veeLeg ~ ³ee oesvneR µeyoeb®ee DeLe&~g
Þeerieg©ef®e Heefj nesleg~ oesWneW þeF¥~~2-61~~
³eesiemeeOevee-2
191 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
’³ee®³ee Heesìele meJe& efJeée meeceeJe}s}s Deens. ne ieieveentvener efJeµee}
Deens. keÀejCe ieieve meJe¥keÀ<e Demetvener l³ee Deelc³eele®e Demeles. Demee
ne ieg©jepe Deelcee DeJ³eÊeÀoµesle veenerHeCeeves Demelees, ns kesÀJe{s Dee½e³e&!
efmebOet pe}eves HeefjHetCe& Demelees. efkebÀyengvee peieeleer} meJe& pe}e®ee Gieceefyebot
efmebOet®e Demelees. Demes Deme}s lejer Je<ee&keÀe}er efkeÀleerner cesIeOeeje
Je<eexle, Jee melele ogLe[er Yeªve JeenCeeN³ee efJemleerCe& Heeìe®³ee efkeÀleerner
ceneveÐee l³ee}e keÀe ve efceUesle; lees l³ee pe}eves keÀOeer®e Yeªve peele
veener . Deµee®e ÒekeÀej®ee efJejesOeeYeeme oeKeJeCeeje osKeeJee ³ee
Deelc³eeþe³eer efveHepelees.“
’lespe Je lece ³eeb®es HejmHejele Heìle veener; ÒekeÀeµe Demelees lesLes
DebOeej Demele veener Je DebOeej Demelees lesLes ÒekeÀeµe Jemele veener. Demes
Deme}s lejer lespe Je lece ³eebvee DeeOeej Je DeefmlelJeÒeoelee SkeÀcesJe met³e&®e
vemelees keÀe!“
’Þegleerves DeelceªHe SkeÀlJeeves Demeles, DeefÜleer³e Demeles, Demes
ÒeefleHeeove kesÀ}s Deens. Hene³e}e peeJes lej le=CeeHeemetve efµeJeeHe³e¥le les
DeelceleÊJe DeveskeÀlJeeves efJejepeles. lej ns DeveskeÀlJe Jee efÜlJe cetU
Deelc³ee®³ee SkeÀlJee®es®e nesle Demeuîeeves leer oesvner cnCepes DeÜwle Je
Üwle ner SkeÀcee$e DeÜwle®e Deme}er Heeefnpesle. efme×ebleeHeemetve GHepeCeejs
Òeces³e pejer efYeVe Jeeì}s lejer les l³ee efJejesOeer Demet µekeÀle veener. cnCetve
efµe<³e Je ieg©veeLe ns oesvner µeyo meceeveeLeea Je SkeÀe®e SkeÀe®es efveoxµekeÀ
Deme}s Heeefnpesle. oesve efþkeÀeCeer DemeCeejs les SkeÀ}s SkeÀ DeelceleÊJe Jee
ieg©leÊJe®e Demeles.“
keÀeb megJeCe& DeeefCe }sCeW~ JemeleW SkeWÀ megJeCeX~
JemeleW ®ebê ®eebefoCeW~ ®ebêeref®e pesJeeR~~2-62~~
vee vee keÀeHegj DeeefCe Heefjce}g~ keÀeHegjef®e kesÀJe}g~
iees[er DeeefCe ieg}g~ iet}gef®e pesJeeR~~2-63~~
lewmee ieg©efµe<³eefce<eW~ neef®e SkegÀ GunemeW~
peNneR keÀeF¥ efomeW~ oesveerHeCeW~~2-64~~
’megJeCe& DeeefCe l³ee®ee yeveJe}s}e De}bkeÀej ³ee oesIeele SkeÀ megJeCe&cee$e
pemes Demeles; efkebÀJee ®ebê DeeefCe ®eeboCes ³eebvee keÀejCe cetU ®ebê®e pemee
Demelees; efkebÀJee ietU Je l³ee®eer iees[er peµeer DeefYeVe Demeleele; lemee®e
efµe<³e Je iegª ³eeb®³ee ªHeeves oesve efþkeÀeCeer efomele Deme}e, lejer ne
SkeÀcee$e Deelcejepe®e lesLes Gunmele Demelees - efJe}mele Demelees.“
Deeefjmee DeeefCe cegKeeR~ ceer efomes ner GKeer~
ns DeeHegef}³es Dees}Keer~ peeCeW cegKe~~2-65~~
Heene Heeb efvej¡eveeR efveow}e~ lees efveefJe&Jeeo SkeÀ}e~
Heefj ®esleeb ®esJeefJeleeb pee}eb~ oesveeR leesef®e~~2-66~~
leQ leesef®e ®eslee leesef®e ®esleJeeR~ lesJeeR neef®e yegPeW yegPeeJeeR~
ieg©efµe<³elJe veeboJeeR~ Ssmesefve ne~~2-67~~
’oHe&CeeceO³es efomeCeejs cegKe vemetve l³ee®es Òeefleefyebye Demeles. cnCepes
DeeYeemecee$e Demeles, ns peeCeCeeje ceveg<³emeg×e Deejµeeleuîee Òeefleefyebyeeme
³eesieoe Þeer%eeveséejer
ceePes cegKe cnCetve pemee DeesUKelees; efkebÀJee efvepe&ve DejC³eele pees efvepe}e,
lees mJele:me®e efvepeJelees Je peeiee Pee}e keÀer mJele:®ee mJele:®e peeiee
neslees; l³ee}e efvepeJeCeejs Je peeieJeCeejs Flej keÀesCeerner pemes lesLes vemeles,
l³eeÒeceeCes®e Deelcejepe®e iegª Je efµe<³e Deµeer ªHes oeKeJelees Je l³eeb®eer
SkeÀermeg×e lees®e oeKeJelees. Deµee ÒekeÀejs meÃgª Deelcee iegª-efµe<³eªHeeves
efJe}eme keÀjlees.“
oHe&CesJeerCe [es}eb~ DeeHeg}W Yesìer®ee meesnes}e~
Yeesefieleeb leNneR }er}e~ meebielees nW~~2-68~~
SJeb ÜwleemeeR Gcemees~ vesoer Sske̳eemeeR efJemekegÀmees~
meesF&efjkeÀer®eeb Deeflemees~ HeesefKelemes~~2-69~~
’[esȳee}e pej DeejµeeefJevee DeeHe}er mJele:®eer Yesì Pee}er Demeleer,
lej meÃgª®eer ner }er}e DeeHeCe mecepetve IesT µekeÀ}es Demelees. ÜwlelJeeves
JeeJeªvener Sske̳eeme Deefpeyeele OekeÌkeÀe }eiet ve oslee Je DeÜwleeletve
efkebÀef®evcee$ener ve {Ulee ieg©efµe<³e ÜwleYeeJee®ee HeefjHees<e keÀjC³ee®eer leer
meÃgªb®eer }er}e Deleke̳e&®e Dens.“
efveJe=efÊe pes³eeb veebJe~ efveJe=efÊe pes³eeb yejJe~
pes³eeb efveJe=efÊeef®e jeCeerJe~ efveJe=efÊe®eer~~2-70~~
’p³ee®es veebJe efveJe=efÊe Deens; p³ee®eer µeesYee HeCe efveJe=efÊe®e Deens;
p³ee®es meece´ep³e HeCe efveJe=efÊe®e Deens, Demee ceePee meÃgª Deens - lees®e
Deelcee Deens!“
Jeeb®eewefve ÒeJe=efÊeefJejesOeW~ keÀeb efveJe=efÊe®esefve yeesOeW~
DeeefCepes lewmee JeeoW~ efveJe=efÊe veesnW~~2-71~~
’Deµee ÒekeÀejs, vee lej ÒeJe=Êeer®³ee efJejesOeeves Jee vee efveJe=Êeer®³ee
yeesOeeves efveJe=eÊf e efceUJeeJeer, lej leµeer Deelcejepe meÃgª®b eer efveJe=eÊf e veener.
leer ÒeJe=efÊe-efveJe=efÊemeeHes#e vemetve menpe®e efveJe=efÊeefmLeleer Deens.“
DeeHeCeeb osTefve jeleer~ efoJemee DeeefCe GVeleer~
ÒeJe=efÊe Jeejer efveJe=efÊe~ veJns lewmee~~2-72~~
’je$e mJele: veenerµeer nesTve efoJemee}e oeKeJeles, lemee ÒeJe=efÊe
Iee}Jetve efveJe=efÊe DeeCeCeeje ceePee meÃgª oeleej veener.“
DeeHesmeje®eW yeU~ IesTefve efceKeW keÀer}~
lewmeW jlve veJnW efveefKe}~ ®e¬eÀJeefÊe& ne~~2-73~~
’jlveeKee}er l³ee®es lespe ®ecekeÀeJes cnCetve Ieemetve iegUiegUerle kesÀ}s}e
Oeelet®ee He$ee Iee}leele. l³ee³eesies jlve efoceeKeele PeUketÀ }eieles. lemes
keÀener ³ee efveJe=efÊe®es veener. lees efveefKe} ®e¬eÀJeleea Deelcejepe efoceeKeele
mJeevebomeece´ep³eeJej efJejepeceeve Pee}s}e Deens.“
ieievener metefve HeesìeR~ peQ ®ebêces®eeR HeIe}W Hegäer~
leQ ®eebefoCeW lesCeWefme Gþer~ Deebie pes³ee®eW~~2-74~~
lewmeW efveJe=efÊeHeCeemeeR keÀejCe~ neef®e DeeHeCe³eeb DeeHeCe~
IesJeeJes³eeb HetÀ}ef®e Pee}W Ie´eCe~ DeeHeg}er ¢efle~~2-75~~
’®ebê ÒekeÀeµe}e keÀer ieieveYej l³ee®es ®eeboCes efJeKegjles; les ®eeboCes
pemes ye®ekeÀYej ®ebêefyebyeeHeemetve®e HegÀì}s}s Demeles; efkebÀJee DeeHe}e®e iebOe
³eesiemeeOevee-2
192 Gvces<e:11:Dece=leevegYeJeeleer} ieg©oµe&ve
IesC³eemeeþer HegÀ}eves DeeHeCe®e pemes veekeÀ JneJes; l³ee®eÒeceeCes mJele:®e
mJele:}e YeesieeJes cnCetve ne efveJe=efÊe Pee}e.“
³ee ³eesies ns leÊJe mJemebJesÐe Deens, Demes %eeveosJe meebieleele.
ef®eefÜ}emee®ee ne ceeveefyebot Deens.
efoþer cegKeeef®e³eeb yejJesb~ HeeþerkeÀ[tefve peQ HeeJeW~
leQ Deeefjmee Oeeb[e}eJeW~ }ieleer keÀeF¥~~2-76~~
keÀeR jeleeR nve iesef}³eeb~ efoJeme nve Heeleef}³eeb~
keÀe³e met³e&HeCe met³ee&~ nesDeeJeW }eieW~~2-77~~
cnCeewefve yeesO³e yeesOeewefve~ IesHeW ÒeceeCeW meeOeewefve~
Ssmee veesnW YejbJemesefve~ ieesmeeJeer ne~~2-78~~
SsmeW keÀjefCe³esJeerCe~ mJe³ebYeef®e peQ efveJe=efÊeHeCe~
les³eebef®e Þeer®ejCe~ Jebefo}W SsmeW~~2-79~~
’¢äer JeUJetve pej DeeHeu³ee®e cegKeeJej ìekeÀlee Dee}er Demeleer
lej Deejµee®eer iejpe Gj}er vemeleer; l³ee®eÒeceeCes mJele:®es ªHe mJele:}e
DeekeÀ}ve nesle vemeu³eeves Þeerieg©ªHe Deejµee®eer l³eekeÀjlee DeeJeµ³ekeÀlee
Demeles (76). je$e efvecee}er Je efoJeme Heele}e cnCepes®e met³ee&}e met³e&HeCe
³esles Demes veener; lej met³e&HeCee met³ee&þe³eer mJele:efme×®e Demelees. l³ee®eÒeceeCes
Þeeriegªbveer ÒekeÀeefµele kesÀ}s}s cnCetve®e efµe<³ee®es DeelceªHe efme× nesles
Demes vemetve les l³ee®³eeþe³eer mJe³ecesJe®e Demeles (77). cnCetve yeesOe Pee}e
efkebÀJee Þeeriegªvb eer yeesOe kesÀ}e cnCetve efµe<³eeme DeelceleÊJee®eer ÒeeHleer Pee}er
Demes vemetve les leÊJe l³ee oesIeebþe³eer meejKesHeCeeves®e efJejepeles, ³eele
keÀe³e mebµe³e! Demes ieg©efµe<³emebyebOeefJeJeefpe&le pes meÃgª Deelcejepee®es
Þeerieg©lJe, l³ee®es Þeer®ejCe %eevejepe Jebefoleele (78,79).“
ieg©Òemeeo
Deeleeb %eeveosDees cnCes~ Þeerieg©ÒeceeCeW ³esCeW~
HesÀef[}er Jee®ee$eÝCeW~ ®eeQneR Jee®eeb®eeR~~2-80~~
les cnCeleele: ’³eeÒekeÀejs Þeeriegªbvee Jebove kesÀu³eecegUs ceer ®eejner
Jee®eeb®³ee $eÝCeeletve cegÊeÀ Pee}es - G$eÝCe Pee}es.“
Jee®ee$eÝCe
®eejner Jee®ee cnCepes Heje, Heµ³ebefle, ceO³ecee Je JewKejer Jee
%eeveosJeeb®³ee µeyoele Yeejefle. yeesOe ÒeeHle keÀªve osC³eemeeþer ³ee Jee®eeb®ee
GHe³eesie Demelees. JewKejer les Heje ne yeesOee®ee ÒeJeeme GÊejesÊej met#ce
nesle peelees. JewKejerceO³es lees kesÀJeU JejJej®ee Demelees. lej HejsceO³es
leesmeesçnb ³ee DevegmebOeeveeves J³eÊeÀ neslees. Þeerieg© Jee Deelcee ne Hejs®³eener
Heu³ee[ veebolees. lees Hejeoer ®eejner JeeCeer ÒekeÀeefµele keÀjlees. ³ee ®eejner
Jee®eeb®³ee Üejs Pee}s}e yeesOe DeefJeÐee Jee De%eeve ³ee Òeebleeleer}®e
Demelees. pesJne DeefJeÐes®ee Òeeble Dees}eb[eJee cnCepes®e ®eejner Jee®eeb®ee
Òeosµe ¬eÀeble keÀªve peeJes, lesJne Kejer Deelceoµee DevegYeJee³e}e efceUles.
³ee ®eejner Jee®eeb®ee Òeeble cnCepes ßkeÀeje®³ee De, G, ce Je
DeOe&cee$ee. ³eeb®ee Gu}sKe peeie=efle, mJeHve, meg<egeqHle Je leg³ee& ³eebÜejs
³eesieoe Þeer%eeveséejer 193 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

HeCe kesÀ}e peelees. ®eejner Jee®ee efveJe=Êe nesCes Jee ³eeb®³ee $eÝCeeletve cegÊeÀ l³eeyeeyele®es %eeveosJeeb®es mee#esHeer leÊJe%eeve ³eeb®eener Hegjsmee Heefj®e³e
nesCes ³ee®ee DeLe& ³ee ®eejner DeJemLee, p³ee efJeéeeefYeJ³eÊeÀer®³ee efveoµe&keÀ DeeHeCe l³eeb®³ee Dece=leevegYeJeeleer} Heb®eµ}eskeÀer Je ieg©mleJevee®³ee
Deµee Deensle, l³eeb®³eeHe}erkeÀ[er} DeelceleÊJee®eer DevegYetelf e IesCes - p³ee}e Ssbµeer DeesJ³eeletve keÀªve Iesle}e.
mJemebJesÐelee cnCeleele, leer DevegYeJeCes. Jee®ee$eÝCee®es mJeªHe Je les iegª ne®e Deelcee DeeefCe lees®e F&éej! Deelcee lees®e iegª DeeefCe lees®e
efkeÀleer }eieì Demeles, les %eeveosJe Jee®ee$eÝCeHeefjnej ³ee Dece=leevegYeJee®³ee F&éej! iegª, Deelcee DeeefCe F&éej ³eeb®es Demes DeefYeVelJe Deens.’ieg© ,
le=leer³e ÒekeÀjCeele mHeä keÀjleele.l³eeb®eer l³eeyeeyele®eer SkeÀ }#eCeer³e Deelcee, Hejsµeg“ ns SkeÀ®e! Demes meb l eeb v eer ³ee ieg ª -F& é ej-
DeesJeer Deµeer Deens: DeelceleÊJeemebyebOeer cnì}s}s Deens®e! Hele¡e}er F&éejeefJe<e³eer Je l³ee®³ee
leQ $eÝCeµes<e Jee®ee F³eeb~ ves HesÀ[Jesef®e cejesefve³eeb~ ieg©lJeeyeeyele’me S<e HetJex<eeceefHe keÀe}sveeveJe®ísoeled~~1-26~~“ Demes
leQ Hee³eeb He[ewefve efce³eeb~ mees[efJe}W~~3-32~~ pes cnCeleele les Demes %eeveséejeb®³eener JeeCeerletve Gceieles. ³ee ¢äerves
ce=l³etHejeblener ceeies }eieCeejs, peerJee}e pevceeceeietve pevce I³ee³e}e Heeefn}s keÀer l³eeb®³ee J³eeHekeÀ leÊJe%eevee®ee DeeefCe meJe¥keÀ<e DeelceevegYetleer®ee
}eJetve mebmeeje®³ee HesÀN³eele peKe[Ceejs Demes pes ³ee mebmeeje®es yebOeve DeLe& Dece=leevegYeJeeÜejs keÀmee G}ie[t }eielees, les DeeHeCeebme mecepet
cnCepes $eÝCe Demeles, l³ee}e Jee®ee$eÝCe cnCeleele. les kesÀJeU SkeÀe®e }eieles. Demees.
GHee³eeves efHeÀìles. les cnCepes DeHeej DeelceOevemebHeÊeerves ³egÊeÀ DemeCeeN³ee efkeÀleerner iees[ Deme}e lejer Dece=leevegYeJeeJejer} J³eeK³eeve ne DeeHe}e
Þeeriegªvb eer pej cesnjyeeveer keÀªve les HesÀ[}s lej®e! Deve ceie lees GHeke=Àle cetU efJe<e³e veener. %eeveséejebvee mecepeeJetve IesC³eemeeþer DeeHeCe %eeveséejer®eer
efµe<³e l³ee Þeeriegª®ee®e lej kesÀJeU nesTve jenCeej veener keÀe! keÀebme Oej}er Deens. l³eele ÒemebieesHeeÊe l³eeb®es Flej Jee*dce³ener
’SkeÀesçnced“ [eskeÀeJeCeej®e! keÀejCe l³eeb®³ee Flej Jee*dce³eke=ÀleeR®ee DeemJeeo IesleIesle®e
ns }eieì $eÝCe DeeefokeÀe}Heemetve - pesJne ’SkeÀesçnced~ DeeHeCeebme Kejs %eeveosJe DeekeÀUtve ³esCeej Deensle.
yengm³eeced~~“ ner DeeefoÒeJe=eÊf e J³ee}er - peerJeeHeeþer pevcece=l³et }eie}s, Demees. Deelee cetU efJe<e³eekeÀ[s Hejlet ³ee; De%eeve}#eCeeb®ee GJe&ejf le
lesJneHeemetve®es Deens. ns De%eevepev³e Deens. cnCepes Kejs lej $eÝCener Yeeie Heg{er} Gvces<e ¬eÀ.12 - De%eeve}#eCes (2) ³eele Heent ³ee.
veener Je l³ee Jee®eener veenerle. cnCetve efkeÀleerner pevcece=l³et Pee}s lejer les
efHeÀìle veener. pevceespevceer peerJeemeesyele ³esCeejs De%eeve cnCepes®e ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
Jee®ee$eÝCe. l³ee®eer peeCeerJe peerJeeme peiele Jee efJeéee®eer DevegYetefle ³ee
ªHeeves nesle Demeless.
DeelceefmLeleer ÒeeHle neslee®e ns $eÝCe µes<e jenle veener. les veenermes
nesles. ³ee®e DeLee&ves %eeveosJe cnCeleele keÀer (De.2-80) :
’mJemebJesÐe DeelceleÊJeeme (Dece=leevegYeJee®³ee efÜleer³e ÒekeÀjCeer JeCe&ve
kesÀu³eeÒekeÀejs) Jebove keÀªve, l³ee®es Þeer®ejCe Gjeµeer keÀJeìeUtve Iesleu³eeves®e
ceer ®eejner Jee®eeb®³ee $eÝCeeb®eer HesÀ[ keÀª µekeÀ}es; ceePee peerJeYeeJe -
peieleÒeleerleer efvecee}erle; ef$eHegìer meeb[vt e ceeP³ee Deblejer®ee oerHe GpeU}e;
ceer o=µ³e- êäe-oµe&ve ³eeb®³ee Deleerle Pee}es; peerJe Je efµeJe ³ee oesvner
YeeJeebletve cegÊeÀ Pee}es; ceePes Deble:mJeªHe ce}e iebJeme}s; ceer Hejle ceer
Pee}es; ceer Deelee DeelceevegYeJeele efveceive Pee}es Deens.“
ne®e lees Dece=leevegYeJe! DeeefCe ner®e leer %eeveosJeeb®eer DevegYetefle!
ner®e lej mebHetCe& %eeveséejer, Dece=leevegYeJe, ®eebieosJeHeemeäer DeeefCe l³eeb®³ee
efJeefJeOe DeYebiej®eveebletve melele Gceìle jenles!
³ee DevegYetleer®es mJeªHe DeeHeCeebme DeekeÀUu³eeKesjerpe %eeveosJe
DeeHeCeebme Hejs®³eener Heu³ee[®es jenleer}! cnCetve ieg©Jebovee®³ee
efveefceÊeeves l³eebveer Dece=leevegYeJeele ÒekeÀìefJe}s}er DeelceevegYetleer DeeHeCe
DeJe}esefkeÀ}er.efle®es mJeªHe peeCetve IesC³ee®ee SkeÀ Òe³elve DeeHeCe kesÀ}e.
lemes®e Deelc³ee®es mJeªHe, peerJe-peiele- F&éej ³eeb®ee mebyebOe Je

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer
² Demelees; p³ee®³ee ceveele efJekeÀuHeeb®es peeUs Hemej}s}s Demeles; p³ee®es
::Gvces<e::12::
::::De%eeve}#eCes (2)::::
² DeeefCe mJeeLex De}gcee}W~ pees Oew³ee&Heemetefve ®e}s~
Deµegef®elJeeoer }#eCes::::
De%eeve}#eCeeleer} ieg©êesn ³ee Dee®ee³eexHeemevee efJejesOeer iegCee®ee
Hejece<e& DeeHeCe ceeies Iesle}e neslee (Gvces<e ¬eÀ.10). Deelee %eeveosJe
µegef®elJee ®³ee efJejesOeer Deµegef®elJe }#eCe meebieleele, les Heent ³ee;
7)Deµege®f elJe
Deµegef®elJee®es JeCe&ve keÀjleebvee les cnCeleele:
leNneR DeebieW keÀceX {er}e~ pees ceveW efJekeÀuHeW Yej}e~
De[Jeerb®ee DeJeie}}e~ kegÀneb pewmeeb~~13-677~~
les³eeb leeW[eR keÀebìJe[s~ Deebleg vegmeOeeR ne[W~
Deµegef®eef®e lesCeW Hee[W~ meyee¿eg pees~~678~~
pewmeW Heesìe}eieeR metCeW~ GIe[W PeebefkeÀ}W ve cnCeW~
lewmeW DeeHeg}W HejeJeW vesCeW~ êJ³ee}eieeR~~679~~
S³eeb ûeecekegÀ}e®eeb þe³eeR~ pewmee efceUCeeR þeDees DeþeDees veeneR~
lewmee m$eerefJe<e³eerb keÀeneR~ efJe®eejervee~~680~~
%eeveosJe cnCeleele: ’pees keÀce&s keÀjC³ee®ee DeeUme keÀjlees; p³ee®es
ceve meebmeeefjkeÀ efJekeÀuHeebveer Yej}s}s Demeles; lees cnCepes keÀeìsjer Peg[Hg eebveer
Dee®íeo}s}e DeeefCe IeeCe Je ne[kesÀ ³eebveer Yej}s}e pemee keÀener
Dee[jeveele}e Dee[®e nes³e. lees Debleyee&¿e DeHeefJe$e Demelees. kegÀ$es pemes
GIe[îeeJej He[}s}s HeoeLe& Je PeekeÀ}s}s HeefJe$e DeVe ³eeleer} HeÀjkeÀ ve
peeCelee Jeeìs} lesLes leeW[ Iee}les, lemee®e ne De%eeveer ceveg<³e DeeHe}s Je
HejkesÀ Demee Oeveeleer} HeÀjkeÀ peeCele veener. keÀesCel³ee ceeoerµeer mebYeesie
keÀjeJee ³eeefJe<e³eer éeevekegÀ}ele pemes keÀesCeles®e veerefleefve³ece vemeleele;
keÀesCelee®e efJeefOeefve<esOe vemelees; lemes®e ³ee ceveg<³eeme keÀesþu³eener m$eerµeer
mebie keÀjC³eele efokeÌkeÀle Jeeìle veener.“
keÀcee&®eeb Jes}g ®egkesÀ~ keÀeb efvel³evewefceefÊekeÀ þebkeWÀ~
leQ pes³eeb ve ogKes~ peerJeeceepeeR~~681~~
HeeHeer pees efvemeieg~ HegC³eeefJeKeeR Deefle efve}eieg~
pes³ee®eeb ceveeR Jesieg~ efJekeÀuHee®eeb~~682~~
lees peeCe efveKe}eb~ De%eevee®ee Hegle}e~
pees yeebOeewefve Demes [es}eb~ efJeÊeµesleW~~683~~
’keÀcee¥®eer þjJetve efo}s}er JesU les les keÀce& ve keÀjlee®e ìU}er efkebÀJee
efvel³e Jee vewefceefÊekeÀ keÀcex keÀjC³ee®es jeefn}s, lejer p³ee}e keÀener®e og:Ke
Jeeìle veener; HeeHeeefJe<e³eer pees efve}&ppe Demelees Je HegC³eeefJe<e³eer yesiegceeve
³eesiemeeOevee-2
194 Gvces<e:12:De%eeve}#eCes (2)
ef®eÊe Oeveoew}leerle, µesleerJee[erle, Iejeoejele De[keÀ}s}s Demeles; lees
ceveg<³e cnCepes efveJJeU De%eevee®ee HegleUe®e mecepeeJee.“
8)DeefmLejlee Je cevee®es ®eeb®euîe
³eeveblej mLew³e & ³ee %eeveiegCemebHeÊeer®³ee efJejesOeer De%eeve}#eCe pes
DemLew³e&, l³ee®es efJeJes®eve keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
pewmeW le=Ceyeerpe {}s~ cegbefie³es®esefve~~13-684~~
HeeJees metoef}³ee meJeW~ pewmeW efLe}Áj keÀe}Jes~
lewmee Ye³ee®esefve veebJeW~ iepeyepes pees~~685~~
Jee³et®esefve meeJee³eW~ Oet efoieblee pee³eW~
og:KeJeelee& nes³es~ lewmeW pes³eeb~~686~~
ceveesjLeebef®e³eeb Oejmee~ JeenCeW pes³eeef®e³eeb ceevemeeb~
HetjeR He[ef}³eeb pewmee~ ogefOe³eeb HeeneR~~687~~
’DeeefCe ns Depe&vg ee! p³eeÒeceeCes ieJelee®es yeer cegib eer®³ee OekeÌke̳eevesmeg×e
n}les, l³eeÒeceeCes Lees[îeeµee mJeeLee&vesmeg×e pees kesÀ}suîee efve½e³eeHeemetve
{Ulees; [yeke̳eele HeeT} He[}s, lej les pemes l³eeleer} ef®eKe} Je
HeeCeer keÀe}Jetve peeles, lemes Ye³ee®es veebJe SsketÀve®e p³ee®³ee ef®eÊeele
keÀe}JeekeÀe}Je nesles; Jee³et®³ee Peeske̳eeves Oetj pemee Lesì ef#eeflepeeHe³e¥le
HesÀkeÀ}e peelees Deved DeemecebleYej Hemejlees, lemes p³ee®es ceve og:KeJeelee&
SskeÀlee®e HetCe& J³eeHe}s peeles; Hegjele He[}s}e JeeUkeÀe YeesHeUe p³eeÒeceeCes
HeeC³ee®³ee }eìsyejesyej Jeeìs} eflekeÀ[s Jeenle peelees, lemes ceveesjLeeb®³ee
Hegjeves p³ee®es ceve Flemlele: efoµeenerve YeìkeÀle Demeles; lees ceveg<³e
De%eeveer Demelees.“
JeeGOeCeeef®e³eeb Hejer~ pees DeeÞees keWÀneRef®e ve Oejer~
#es$eeR leerLeeA HegjeR~ LeejeW vesCeW~~688~~
keÀeb ceeleef}³eeb mej[e~ Heg{leer yeg[ Heg{leer µeW[e~
efnb[CeJeeje keÀesj[e~ pewmee pes³eeb~~689~~
pewmee jeWefJeuîeeefJeCeW~ jebpeCeg LeejeW vesCeW~
lewmee He[s leQ jeneCeW~ SNnJeeR efnb[W~~689~~
les³ee®eeb þe³eeR GÎb[~ De%eeve Demes efJeleb[~
pees ®eeb®euîeW YeeJeb[~ ceke&Àìe®esb~~690~~
’DeeefCe JeeJeìUerÒeceeCes pees keÀesþns er efmLej jenele veener Je keÀesCel³eener
#es$eele, leerLe&mLeeveer Jee De³eesO³eeoer cees#eoe³ekeÀ meHle HegN³ee ³eele jent
Fef®íle veener; ceepe}s}e mej[e pemee Pee[e®³ee yeg[eHeemetve µeW[îeeHe³e¥le
Je Hegve: µeW[îeeHeemetve yeg[K³eeHe³e¥le J³eLe& KesHee keÀjle Demelees, l³eeÒeceeCes
pees efvejLe&keÀ YeìkebÀleer keÀjlees; peefceveerle jesJe}s}e jebpeCe®e SkeÀe efþkeÀeCeer
pemee veeF&}epeemleJe He[tve jenlees, lemee pees ceveg<³e yeUs®e yemeJe}e
lej®e SkeÀe peeieer Leebyelees, Dev³eLee Gieer®e®e meJe&otj efnb[le jenlees;
l³ee ceeCemeeþe³eer ceekeÀ[emeejKes ®eeb®euîe Demeles DeeefCe lees GÎb[
De%eeveer Demelees.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer 195 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

9) DeelceefJeefveûene®ee DeYeeJe keÀener peeCele veener; l³ee ceveg<³ee®³ee efþkeÀeCeer De%eevee®eer HegjHs etj YejYejeì
DemLew³e&met®ekeÀ DeesJ³eebveblej %eeveosJe Demeb³ece Jee DeelceefJeefveûene®ee Deens, Demes peeCeeJes.“
DeYeeJe ³ee De%eeve}#eCee®ee efveoxµe keÀjleele: 10)efJe<e³eemeÊeÀer, YeesieemeÊeÀer Jee DeJewjei³e
DeeefCe HeQ ieeb OevegOe&je~ pes³eeef®e³eeb Debleje~ efJe<e³eJewjei³e ³ee %eeveiegCee®³ee efJejesOeer iegCe cnCepes DeJewjei³e
veeneR Jees{Jeeje~ meb³ecee®ee~~13-692~~ Jee efJe<e³eemeÊeÀer . l³eeyeÎ} %eeveosJeeb®es efJeJes®eve Heene:
}Wef[³eW Dee}e }eW{e~ ve ceveeR Jee}gJes®eeb Jejb[e~ DeeefCe efJe<e³eeb®eer iees[er~ pees peerleg ces}e ve meb[eR~
lewmee efve<esOeeef®e³eeb leeW[eb~ efyensvee pees~~693~~ mJeieeaneR KeeJe³ee pees[er~ ³esLeewefveef®e~~13-702~~
Je´leeleQ Dee[ cees[er~ Oecee&leQ Hee³eW Jees}eb[eR~ pees DeKeb[ Yeesieeb pe®es~ pes³eeb J³eemeve keÀec³eef¬eÀ³es®eW~
efve³ecee®eeR Deebme lees[er~ pes³eeef®e ef¬eÀ³ee~~694~~ cegKe osKeewefve efJejÊeÀe®eW~ me®ew} keÀjer~~703~~
veeneR HeeHee®eeb keÀebìe}e~ vesoer HegC³eemeeR efpeJne}e~ efJeKees efµeCeewefve pee³es~ Heefj ve efµeCes meeJeOeg veesns~
}epes®eeb HeW[Je}e~ KeeCeewefve Iee}eR~~695~~ kegÀefn}eb neleeR Kee³es~ keÀes{er pewmee~~704~~
kegÀ}WmeeR pees Heeefþceesje~ Jesoe%esmeeR ogNne~ ’DeeefCe p³ee}e efJe<e³eeb®eer KetHe DeeJe[ Demeles; efpeJebleHeCeer®e keÀe³e
ke=Àl³eeke=Àl³eJ³eeHeejeb~ efveJee[g vesCeW~~696~~ HeCe cesuîeeveblejner mJeiee&le GHeYeesie efceUeJesle cnCetve pees cegÎece FäeHetle&
’DeeefCe ns Depe&gvee! p³ee®³ee Deble:keÀjCee}e meb³ecee®ee OejyebOe keÀcex keÀjlees; pees DeKeb[ efJe<e³eele jceceeCe neslees; p³ee}e keÀec³e keÀcee¥®es
veener; DeesnesUe}e Hetj Dee}e keÀer pemee lees JeeUt®³ee yeebOee}e pegceevele J³emeve®e Deens; pees efJejÊeÀ Je efve<keÀece Heg©<ee}e HeeefnuîeeJej Decebie}e®ee
veener, lemee efJeefOeefve<esOeHej JesoJe®eveebvee pees Ieeyejle veener; pees Je´les mHeµe& Pee}emes ceevelees; efJe<e³e p³ee®³ee GHeYeesieebveer efµeCeleer} HeCe pees
DeOe&Jeì ìeketÀve oslees; mJeOece& Dees}eb[tve peelees; efve³eceebvee Leeje osle keÀener kesÀuîee efJe<e³eebveer efµeCele veener; efJe<e³eesHeYeesieebDee[}s OeeskesÀ p³ee}e
veener; p³ee}e HegC³ee®ee efpeJneUe veener Deve HeeHee®ee kebÀìeUe veener; pees Deefpeyeele keÀUle veenerle; cenejesieer pemee me[}suîee neleebveer pesJelees,
ce³ee&oenerve Deve }ppeenerve Deens; pees kegÀ}Oece& kegÀ}e®eej ceevele HeCe l³ee®eer l³ee}e efkeÀUme Jeeìle veener, leµeer p³ee}e efJe<e³eJeemeveeb®eer
veener; pees Jesoe%esme yeemeveele iegb[eUtve þsJelees; pees ³eesi³ee³eesi³e keÀce& efkeÀUme®e Jeeìle veener, lees De%eeveer®e Demelees.“
peeCele veener; lees De%eeveer Demelees.“ Kejer ìWkeÀeW vesoer G[w~ }eleewefve HeÀes[er veekeÀe[W~
Jemeebs pewmee ceeskeÀeìg~ Jeeje pewmee DeHeÀeìg~ leNneR pesJeeR ve keÀe{s~ ceeIeewlee Ke©~~705~~
HegÀì}e pewmee Heeìg~ efvej¡eveeR~~697~~ lewmee pees efJe<e³ee}eieeR~ G[er Iee}er pe}efle³eW Deeieer~
DeebOeUW neefle© ceele}W~ [eWiejeR pewmeW Hesì}W~ J³emevee®eeR DeebieeR~ }sCeeR efcejJeer~~705~~
lewmeW efJeKeeR megì}W~ ef®eÊe pes³ee®eW~~698~~ ’iee{Jee}e iee{Jeer DebiemHeµe& keÀª osle veener, Jej }eLeebveer l³ee®es
HeQ Gye[e keÀeF¥ He[s~ ceeskeÀeìg keÀesCneb®e veeleg[s~ veekeÀe[ HeÀes[tve keÀe{les, lejer les pemes iee{Jeer®ee ceeie mees[le veener,
ûeeceÜejeR®eW Dee[W~ vees}eb[er keÀesCn~~699~~ l³eeÒeceeCes efJe<e³eesHeYeesieebveer p³ee®es µejerj efµeCe}s efkebÀJee µejerjeJej #eles
pewmeW me$eeR DeVe pee}W~ keÀeR meeceev³ee yeerkeÀ Dee}W~ He[}er, Debie ogOe&j jesieebveer ûeeme}s ies}s, lejermeg×e peUl³ee Deeieerle
JeemeefCe³es®eW GYe}W~ keÀesCn ve efjies~~700~~ G[er IesC³eemeejKee efJe<e³eeb®ee }eie ve mees[C³ee®ee cetKe&HeCee pees keÀjlees
Je l³ee J³eeOeeR®³ee KegCee pees }sC³eebmeejK³ee efcejJelees, l³ee®eer DeeCeKeer
lewmeW pes³ee®eW Deble:keÀjCe~ ³es³ee®eeb þe³eeR mebHetCe&~
efkeÀleerlejer De%eeve}#eCes meebielee ³esleer}.“
De%eevee®eer peeCe~ $eÝef× Deens~~701~~
HegÀìewefve He[s lebJe~ ce=ie Jee{Jeer nebJe~
’mees[}s}e HeesU pemee ceeskeÀeì Demelees; Jeeje pemee yesHeÀece Jeenlees;
Heefj ve cnCes leQ ceeJe~ jesefnCeer®eeR~~13-707~~
DejC³eeleer} HeeC³ee®ee ÒeJeen pemee Jeeì HegÀìs} eflekeÀ[s OeeJelees; efkeÀbJee lewmee pevceewefve ce=l³eg Jejer~ efJe<e³e $eeefmeleeb yengleeR HejeR~
DeebOeUe nÊeer pej ceepe}e lej pemee yesYeeve Deve efoµeenerve nesTve leNneR $eemeg vesIes Oejer~ DeefOekegÀ Òesce~~708~~
Jeeìs} lees ÒeU³e ceepeJelees; [eWiejeJej Hesì}s}e JeCeJee pemee keÀesCeerkeÀ[sner Heefnef}³eW yee}oµeW~ DeeF& yee nWef®e efHemeW~
Hemejlees; l³eeÒeceeCes p³ee ceveg<³ee®es ef®eÊe Jeemevee Je GHeYeesieele mJewj lew mejs ceie m$eerceebmeW~ Yeg}ewefve þekeWÀ~~709~~
meb®eej keÀjles; DeVeme$eele pemee keÀesCee}ener ÒeJesµe Demelees; meeceev³e ceie m$eer Yeesefieleeb OeeJeeW~ Je=×eH³e }eies ³esJeeW~
ceeCetme efceUe}s}e Lees[ener DeefOekeÀej pemee Jeeìs} lemee ieepeJele megìlees; lesJneb leesef®e ÒesceYeeJees~ yee}keÀeefme DeeCeer~~711~~
Jesµ³es®es oej pemes meJee¥vee Keg}s Demeles; l³eeÒeceeCes p³ee®es Deble:keÀjCe ’ce=iepeUe®³ee ceeies leneve}s}s njerCe }eieles, les pemes Gj HegÀì}e
meJe& ÒekeÀej®³ee efJe<e³eebvee cegÊeÀÜej þsJeles, ®eebie}s-JeeF&ì, ke=Àl³e-Deke=Àl³e lejer ns ce=iepeU Deens Demes ceevee³e}e le³eej vemeles, lemee pevceeHeemetve

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 196
lees DebleeHe³e¥le p³ee}e efJe<e³eebveer efkeÀleerner íU}s lejer l³eeb®³eeefJe<e³eer Jewjei³e
yeeUieCes lej otj®e jeefn}s, G}ì l³ee efJe<e³eebJej DeefOekeÀ®e Òesce þsJetve
pees Demelees; yeeUHeCeer DeeF& Jeef[}ebefJe<e³eer }esYe Je cee³esves pees Jes[e
Pee}s}e Demelees Deve le©CeHeCeer m$eer®³ee osne}e Yeg}vt e efle®ee®e nesTve
pees jenlees; m$eermebiemegKe Yeesieleebvee cnleejHeCe Dee}s keÀer lees®e }esYe Je
ÒesceYeeJe ceie ceg}eyeeUeb®³eeefJe<e³eer pees Oeªve jenlees, lees Keje®e
De%eeveer Demelees.“
DeebOe}W J³ee}W pewmeW~ lewmee yee}W HeefjJemes~
Heefj peer cejslees ve $eemeW~ efJe<e³eebmeeR pees~~712~~
peeCe les³ee®eeb þeF¥~ De%eeveemeeR Hee© veeneR~
Deeleeb DeeefCekeWÀ keÀeF¥~ ef®eÚW meebiees~~713~~
’DeebOeȳee yeeF&}e cet} Pee}s lej l³ee®es meJe& keÀjCes pejer efle®³ee
DeeJeeke̳eeyeensj®es Deme}s lejerner cee³esves Jes[er nesTve cejsmleesJej leer peµeer
l³ee®eer keÀeUpeer keÀjles Deve l³ee®³eemeeþer peµee Kemlee Keeles, lemee®e
pees keÀäkeÀejkeÀ efJe<e³eebvee DeeefCe ceg}syeeUs, m$eer ³eebvee Deefpeyeele ve
$eemelee l³eeb®ee Deefle }esYe Oejlees; l³ee ceeCemeeþe³eer De%eevee®ee keÀOeer®e
legìJe[e vemelees. De%eev³ee®eer DeeCeKeerner keÀener }#eCes leg}e meebielees,
leer SskeÀ.“
11) DenbkeÀej
efvejnbkeÀej Je=Êeer®³ee efJe©× De%eeve}#eCes meebieleebvee DenbkeÀejer
Je=Êeer®es JeCe&ve Heene:
leNneR osn nWef®e Deelcee~ Ssmes³eeb pees ceveesOecee&~
Je}Ieesefve³eeb keÀcee&~ DeejbYeg keÀjer~~13-713~~
DeeefCe GCesb keÀeb Hegjs~ peQ peQ keÀeF¥ Dee®ejs~
les³ee®esefve DeeefJe<keÀejW~ kegbÀLees }eies~~714~~
[esF&³es þsefJe}W YeespeW~ osJe}efJemeW pesJeeR HegbÀpes~
lewmee efJeÐeeJe³emee ceepeW~ GleeCee ®ee}W~~715~~
cnCes ceeref®e SkegÀ DeeLeer~ ceePeebef®e IejeR mebHeÊeer~
ceePeer Dee®ejleer jerleer~ keÀesCneb Deens~~716~~
veeneR ceePesefve Hee[W Jee[g~ ceer meJe&%eg SkegÀef®e ª{g~
Ssmee ieJe&legäerieb[g~ IesTefve þekeWÀ~~717~~
’pees osne}e®e Deelcee mecepetve keÀcex keÀjlees; neletve Ie[}suîee
íesìîeeceesþîee ieesäeR®³ee DeefYeceeveeves pees ieJee&ves HegÀielees; osJe<eea pemee
[eske̳eeJej þsJe}suîee osJee®³ee osJneN³eeves ceepetve peeTve Iegcet }eielees,
lemee pees efJeÐee Je lee©C³e ³eeb®³ee ceepeeves cemle nesTve íeleer Heg{s
keÀe{tve ®ee}lees; pees mJele:}e®e meJee¥Hes#ee Þesÿ mecepelees; p³ee}e kesÀJeU
DeeHeuîee SkeÀìîee®³ee®e Iejer peCet mebHeÊeer Deens DeeefCe Flej meieUs
peCet efYekeÀejer®e Deensle, Demee ieJe& Jeeìlees; pees mJele:®es Dee®ejCe®e
meJe&Þesÿ Deens, Demes mecepelees; pees DeeHeuîee lees[er®ee peieele ogmeje
keÀesCeer®e veener Demes mecepelees; pees mJele:®e mJele:}e meJe&%e Je }eskeÀceev³e
³eesiemeeOevee-2
Gvces<e:12:De%eeve}#eCes (2)
Demeuîee®es mecepelees; Demee lees ceveg<³e DeµeeÒekeÀejs ieJee&}ener mebleg<ì
keÀjer}, Fleke̳ee DenbkeÀejer ceveesJe=Êeer®ee Demelees.“
J³eeefOe }eieef}³eeb ceeCemee~ ve³es Yeesie oeTb pewmee~
veerkeWÀ ve meens pees lewmee~ Heg{er}eb®eW~~13-718~~
HeQ iegCeg lesleg}e Kee³eW~ mvesn peeef}leg pee³es~
pesLe þsefJepes lesLe nes³es~ cemeerSsmeW~~719~~
peerJeveW efmebefHele}e efle[Heer[eR~ efJeefpe}eb ÒeeCe meeb[eR~
}eie}e leNneR keÀe[er~ GjeW ves oebr~~720~~
Dee}gcee}t ÒekeÀeµe keÀjer~ lesleg}sefveef®e Gyeeje Oejer~
lewefme³eeb oerHee®³ee Hejer~ megefJeÐeg pees~~721~~
’J³eeefOeûemle ceeCemee}e efJe<e³e GHeYeesielee lejer ³esle veenerle Jee
Jep³e& lejer keÀjeJes }eieleele. l³ee}e GHeYeesi³e Jemlet pej oeKeJe}er lej
l³ee®eer peµeer le[HeÀ[ nesles, lemes p³ee}e ogmeN³ee®es ®eebie}s Deefpeyeele
HeenJele veener. }neve efoJe}er peµeer Jeele KeeTve ìekeÀles, letHe peeUtve
ìekeÀles; pesLes þsJeeJeer lesLes keÀepeUer keÀjles, Lees[ms es HeeC³ee®es LeWye p³eesleerJej
G[e}s lej le[le[ Demee DeeJeepe keÀjles, JeeN³ee®³ee PegUkesÀmejµeer
cee}Jetve peeles, pescelesce efceCeefceCelee ÒekeÀeµe osles Je lees osleebveemeg×e
peUHeÀUle Demeles; DeeefCe ®egketÀve pej efle®³ee p³eesleer®eer PeU Deepetyeepet}e
}eie}er lej meJe&mJee®eer peeUtve jeKejebieesUer keÀjles DeeefCe lesJne ieJelee®eer
SKeeoer keÀe[ermeg×e mees[le veener; Deµee l³ee }neve oerHeemeejKeer
DeuHeÒekeÀeµekeÀ DeeefCe meJe&veeµekeÀ Deµeer l³ee®eer yegef×ceÊee Deve
efJeÜÊee Demeles.“
DeesKeoe®esefve veebJeW Dece=leW~ veJepJe© pewmee DebyegLes~
keÀeb efJeKeef®e nesTefve HejleW~ meHee¥ otOe~~13-722~~
lewmee meÃgCeeR celme©~ J³eglHeefÊe DenbkeÀe©~
leHees %eeveW DeHee©~ leeþe ®e{s~~723~~
’pees Lees[îeeµeener %eeveeves ye[ye[t }eielees; p³ee®³ee menJeemeeves
Flejeb®³ee Heojele %eeve pescelesce®e HeCe $eeme cee$e YejHetj He[lees; otOe
Dece=leemeejKes pejer Deme}s lejer veJepJej Pee}suîee ceeCemee}e les pemes
kegÀHeL³ee®es Je efJe<eemeejKes ceejkeÀ Demeles; lemes®e meHee&}e pej otOe Heepe}s
lej pemes l³ee®es efJe<eele ªHeeblej nesTve les ceejkeÀ þjles, Demes®e p³ee
ceveg<³ee®es meÃgCener ogie&gCeele pecee nesleele, lees De%eeveer®e nes³e.“
Debl³eg jeefCeJeW yewmeefJe}e~ DeejW OeejCeg efieef}}eb~
lewmee ieJeX HegÀie}e~ osKemeeR pees~~724~~
pees }eþCeW Ssmee ve }JeW~ HeeLe© pesJeeR ve êJeW~
iegefCe³eemeeR veeieJeW~ HeÀes[meW pewmee~~725~~
efkebÀyengvee les³eeHeemeeR~ De%eeve Deens Jee{ermeeR~
ns efvekeÀjW ieeb legpeHeemeeR~ yees}leg DemeeW~~726~~
’l³ee}e pej µeem$e%eeve Deme}s, lej l³eeves DenbkeÀej Jee{lees.
leHe Je %eeve pej l³ee®³eepeJeU Deme}erle lej l³eebveer l³ee}e DeHeej ieJe&
®e{lees. jep³eHeoeJej yeme}s}e nerve Je=Êeer®ee ceveg<³e efkeÀbJee }ekeÀ[e®ee
³eesieoe Þeer%eeveséejer 197
Keebye efieU}s}e Depeiej pemes J³eLe&®e HegÀieleele, lemee pees ieJee&ves HegÀie}s}e
Demelees; pees oie[emeejK³ee keÀþerCe keÀeUpee®ee Demelees; HegÀjmes ®eeJe}s
Demelee l³ee®es efJe<e GlejJeCes pemes ceebe$f ekeÀe®³eener DeeJeeke̳eeyeensj®es Demeles;
lemes®e Deµee ceveg<³ee}e leeȳeeJej DeeCeCes µeneC³eemegjl³ee %eel³eebveener
Deµeke̳eÒee³e Deles. ns Oeve¡e³ee! Deµee ceveg<³ee®es De%eeve Jee{er}e }eie}s}s
Demeles, ns ceer leg}e efve#etve meebielees.“ ³ee ÒeceeCes l³ee DenbkeÀejer ceveg<³ee®es
De%eeve %eeveosJeebveer ÒekeÀìefJe}s Deens.
12) pevce-ce=l³eg-peje-J³eeefOe-og:Ke ³eeleer} oes<e ve efomeCes
(ceveg<³epevcee®es meeLe&keÀ keÀjC³ee®eer yeg×er vemeCes)
%eeve}#eCes Heenleebvee ³eeHetJeea®e DeeHeCe ³ee efJe<e³eeJejer} megceejs SWµeer
DeesJ³eeb®ee Hejece<e& Iesle}e neslee. De%eeve}#eCeeb®³ee efveefceÊeeves Hejle ne
efJe<e³e les efJemleejHetJe&keÀ neleeUleele.
mebmeejÒeJe=Êeer
ÒeLecele: p³ee}e pevce IesC³eeyeeyele JeeF&ì Jeeìle veener l³ee®es JeCe&ve
keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
DeeefCekeÀ HeeneR Oevebpe³ee~ pees ie=nosnmeeceefûe³eeb~
ve osKes keÀe}e®es³eeb~ pevceeleQ ieeb~~13-727~~
ke=ÀleIvee GHesieg kesÀ}e~ keÀeb ®eesje JesJne© efoOe}e~
efvemegieg mleefJe}e~ efJemejs pewmee~~728~~
Jees{eef}leeb }eefJe}W~ leQ lewmeWef®e keÀeve Hetme Jees}W~
keÀeR Heg{leW Jees{e}g Dee}W~ metCeW pewmeW~~729~~
yes[gkeÀ meeHee®eeb leeW[er~ peelemes meyeg[yeg[eR~
lees ceef#ekeÀebef®e³eeb keÀes[eR~ mcejsvee keÀeF¥~~730~~
lewmeeR veJener ÜejW ñeJeleer~ DeebieeR osne®eeR }gleer efpeleeR~
pesCeW pee}eR leQ ef®eÊeeR~ mcejsvee pes³eeb~~731~~
’DeeefCe ns Depe&gvee! pees ie=nosneoer mebHeÊeer®³ee veeoeves mebkeÀìce³e
HetJe&pevceceeef}keÀe efJemejlees; ke=ÀleIve ceveg<³e pemes GHekeÀej mcejle veener
efkebÀJee }yee[ ceveg<³e pemes ogmeN³eekeÀ[tve Iesle}s}s $eÝCe meesef³emkeÀjHeCes
efJemejlees; GÎece Heg©<e pemee l³ee}e kesÀ}suîee efJevebleer®ee DeJnsj keÀjlees;
}eieì kegÀ$³ee®es keÀeve Je µesHetì keÀeHetve pejer l³ee}e nekeÀ}tve }eJe}s,
lejer les meJe& efJemeªve les Hejle }eieìHeCee keÀjle pemes peJeU ³esles;
DeeHeCe meeHee®³ee leeW[ele efieU}s peele Deenesle, ns efJemeªve yes[tkeÀ
pemee Deepetyeepet}e IeeWieeJeCeeN³ee ceeµeebvee KeeC³eemeeþer peerYe nJesle
HeÀ}keÀejle Demelees; l³eeÒeceeCes®e ³ee pevceer pes ns µejerj ÒeeHle Pee}s
Deens, l³ee®eer ogo&µee Heentvener, l³ee®eer meJe& Üejs ce}cet$eeves Yej}s}er
efometvener Je lJe®es}e }eieCeejer jesiejeF& Heentvener p³ee ’HegvejefHe peveveb
HegvejefHe cejCeb“ HejbHejs®³ee keÀejCeeves ns vejkeÀme¢µe µejerj ÒeeHle nesle
Dee}s Deens; les meJe& lees De%eeveer Heg©<e efJemejlees.“
ceele=keÀesojkegÀnjeR~ metefve efJeÿs®eeb oeþjeR~
peþjeR veJeceemeJesjer~ GkeÀ[}e pees~~732~~
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
leQ ieYeeA®eeR JesLee~ keÀeb peQ pee}W GHepeleeb~
leQ keÀeF¥ef®e meJe&Lee~ veeþJeeR pees~~733~~
ce}cet$eHebkeÀeR~ }es}les yee} DebkeÀeR~
leQ osKeewefve ve LegbkeÀeR~ $eemeg ves Ies~~734~~
keÀe}ef®e vee pevce ies}W~ HeenWef®e Heg{gefle Dee}W~
ns SsmeW keÀeF¥ Jeeì}W~ veeneR pes³eeb~~735~~
’pevce IesleuîeecegUs®e µejerj Je ner mebkeÀìHejbHeje DeeHeuîeeceeies
}eie}er Deens, ner ieesä l³ee®³ee cevee}e Deefpeyeele me}le veener. ceeles®³ee
GojªHeer DebOekeÀejce³e iegnsle veT ceefnves efHe®etve ce}cet$eele GkeÀ[}e
ies}e, lesJne Pee}s}er J³eLee pees pevce Ieslee®e efJemeªve peelees; DeeF&®³ee
ceeb[erJej ce}cet$eele }esUCeejs yee}keÀ Heentve p³ee}e efµemeejer ³esle
veener Je p³ee®³ee cevee}e’vekeÀes les yee}HeCe Deve vekeÀes lees ne pevce
meju³eeJej ³esCeeje eflelekeÀe®e keÀäÒeo ogmeje pevce!“ Demee efJe®eejmeg×e
mHeµe& l e veener; lees pevceHejbHejsefJe<e³eer efJemcejCe Pee}s}e peerJe
De%eev³ee®ee®e Demelees.“
ce=l³egYe³e
³eeveblej ce=l³egYe³eeefJe<e³eer yesHeJee& DemeCeeN³ee ceveg<³ee®es JeCe&ve
%eeveosJe keÀjleele:
DeeefCe HeQ les³eebef®e Hejer~peerefJelee®eeR HeÀjejer~
osKeewefve pees ve keÀjer~ ce=l³egef®eblee~~13-736~~
efpeCes³ee®esefve efJeéeemeW~ ce=l³eg SkeÀ ³esLeW Demes~
ns pes³ee®esefve ceevemeW~ ceeefvepesvee~~737~~
DeuHeesokeÀeR®ee ceemee~ ns veeìW Ssefme³eeb Deeµee~
ve Je®esef®e keÀeb pewmee~ DeieeOe [esneb~~738~~
’DeeefCe l³ee®eÒeceeCes pees ceveg<³e µejerjmegKeele ceµieg} nesTve
Dee³eg<³e GHeYeesieC³eele obie jenlees DeeefCe DeìU ce=l³et®ee Je l³eeveblej
Hegve: ÒeeHle nesCeeN³ee pevcee®ee efkebÀef®elener efJe®eej keÀjle veener; ceveg<³eosn
veéej Deens Je pees pevcee}e Dee}e Deens, lees keÀOeer vee keÀOeerlejer cejCeej®e,
ns DeeHeCe peCet keÀener Decej®e Deenesle Deµee efJeéeemeeves pees ceveelener
³esT osle veener; íesìîee [yeke̳eele}er ceemeesUer l³eele}s HeeCeer keÀOeer®e
DeeìCeej veener ³ee Ye´ceele jentve p³eeÒeceeCes Kees} [esnele peeC³ee®ee
efJe®eejner keÀjle veener;“ DeeefCe
keÀeb ieesjeref®e³eeb Yeg}erb~ ce=ie J³eeOee efoþer ve Iee}eR~
ie}g ve Heenleeb efieef}}eR~ceerveW Gb[er~~739~~
oerHeeef®e³eeb Peieceiee~ pee}er} ns Helebiee~
vesCeJeWef®e HeQ ieeb~ pes³eeHejer~~740~~
ieJne© efveêemegKeW~ Iej pe}le Demes leQ ve osKeW~
vesCeleeb pesJeeR efJeKeW~ jebefOe}W DeVe~~741~~
lewmee peerefJelee®esefve efce<eW~ ne ce=l³egef®e Dee}e Demes~
ns vesCesef®e jepemeW~ megKeW pees ieeb~~742~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 198
’njerCe pemes HeejO³ee®³ee µeerU} s e Yeg}vt e peeTve l³ee®³ee ªHeeves
Dee}s}e DeeHe}e keÀeU DeesUKet µekeÀle veener; efkebÀJee ieUekeÀ[s }#e ve
oslee ceemee pemes Deeefce<e efieUlees; oerHekeÀeb®³ee PeieceeieeìekeÀ[s DeekeÀef<e&}}
s e
Helebie pemee lees DeeHeuîee}e peeUtve ìekeÀer} FkeÀ[s O³eeve osle veener;
pemee SKeeoe DeeUµeer ceeCetme Iej peUle Deme}s lejer efveêemegKeeme
Deeb®eJeeJes }eiet ve³es cnCetve eflekeÀ[s }#e osle veener; DeLeJee DeVeele efJe<e
Ieele}s}s Deens, ns ceenerle veme}s}e ceveg<³e pemes les Deeveboeves Keelees;
l³ee®eÒeceeCes jepeme megKeesHeYeesieebveer Oegob Pee}s}e ceveg<³e Deµee peieC³ee®³ee
ªHeeves DeeHeCe mee#eele ce=l³etme cnCepes De%eeveebOekeÀejeme keÀJeìeUlees
Deenesle, ns }#eele IesT µekeÀle veener.“
µejerjeRef®e Jee{er~ Denesje$eeb®eer pees[er~
efJe<e³emegKe Òeew{er~ meeb®eef®e ceeveeR~~13-743~~
Heefj yeeHeg[e SsmeW vesCeW~ peQ Jesµ³es®eW meJe&mJe osCeW~
leQef®e veeieJeCeW~ ªHe SLeW~~744~~
meebJe®eesje®eW meepeCeW~ leQef®e leQ ÒeeCe IesCeW~
}sHee mveHeve keÀjCeW~ leQef®e cejCe~~745~~
Heeb[gjesieW Deebie megì}W~ leQ les³eeef®e veebJe Kegbì}W~
lewmeW vesCeW Yeg}}W~ Deenejefveêe~~746~~
’µejerjmeeceL³e&, yeU DeeefCe efJe<e³emegKeeb®ee DeefJejle Yeesie IesC³ee®eer
#ecelee ner ef®ejbleve Deensle, Deµee efJeéeemeeves lees ceveg<³e peiele Demelees.
HeCe l³ee yeeHe[îee}e keÀUle veener keÀer Jesµ³ee meJe&mJee®es oeve keÀjC³ee®³ee
efce<eeves®e DeeHeuîee efieNneF&keÀebvee peµeer }gyee[le Demeles; l³ee®eÒeceeCes
Deµee Ss<eele peieC³ee®³ee ªHeeves®e l³ee®ee ce=l³et l³ee}e keÀJesle Iesle Demelees.
þieeµeer cew$eer keÀjCes ns ÒeJeeµee}e pemes ÒeeCeIeelekeÀ þjles; efkebÀJee
ef®eleej}suîee osneke=ÀleeRvee mJe®í keÀjeJes cnCetve l³eebvee HeeC³eeves Ieele}s}s
mveeve pemes l³ee ef®e$eeke=ÀleeR®ee veeµe keÀjCeejs þjles; Heeb[gjesieecegUs
µejerje®eer Pee}s}er Jee{®e l³ee µejerje}e peµeer IeelekeÀ Demeles;
l³ee®eÒeceeCes µejerjmeeceL³e& Je efJe<e³eesHeYeesie ³eeb®³eecegUs DeeHe}e Ieele nesle
Deens, ns l³eeb®³eele obie Pee}s}e lees cetKe& ceveg<³e peeCetve Iesle veener.“
mevcegKe µet}e~ OeebJeles³eeb Hee³eW ®eHe}eb~
ÒeefleHeoeR ³es peJe}eb~ ce=l³eg pesJeeR~~13-747~~
lesJeeR osneb pebJe pebJe Jee{g~ pebJepebJe efoJemee®eeb HeJee[g~
pebJe pebJe megjJee[g~ Yeesieeb®ee ne~~748~~
lebJe lebJe DeefOekeÀeefOekeWÀ~ cejCe Dee³eg<³eeleQ efpebkeWÀ~~
ceerþ pewmeW GokeWÀ~ Ieebefmepele Demes~~749~~
lewmeW peerefJele pee³eW~ les³eemleJe keÀe}g Heens~
ns neleeWneleeR®eW veesnW~ þeTkeÀeR les³eeb~~750~~
efkebÀyengvee Heeb[Jee~ ne DeebieeR®ee ce=l³eg veer®e veJee~
ve osKes pees ceeJee~ efJe<e³eeb®eeb~~751~~
lees De%eeveosµeeR®ee jeDees~ ³e³eeb yees}eb ceneyeenes~
ve He[s ieeb JeeìeJees~ DeeefCekeÀeb®eeb~~752~~
³eesiemeeOevee-2
Gvces<e:12:De%eeve}#eCes (2)
b ’µet}ekeÀ[s ves}e peeCeeje kewÀoer YejYej ®ee}}e lej l³ee®ee ce=l³et
pemee HeeJe}eieefCekeÀ l³ee®³eepeJeU }JekeÀj ³eslees; l³ee®eÒeceeCes
µejerjmeeceL³ee&®eer efoJemeeieefCekeÀ nesle peeCeejer Je=×er, SkeÀeceeietve SkeÀ
peeCeejs efoJeme Je Jee{Ceejs Je³e DeeefCe efJeHeg} efJe<e³eesHeYeesie ³eeb®³ee ªHeeves
ce=l³eg µejerje}e ûeemele ®ee}}e Deens, ns mHeä nesles. ceerþ HeeC³ee®³ee
mebHekeÀe&le Dee}s keÀer pemes nUtnUt efJejIeUle peeTve veä nesles,
l³ee®eÒeceeCes Dee³eg<³ee®³ee peele Deme}suîee efoJemeeieefCekeÀ ®eesjHeeJe}ebveer
ce=l³et DeeHeuîeekeÀ[s Heg{sHeg{s mejkeÀle Demelees ner efvel³ee®eer DevegYeJeele}er
ieesämeg×e p³ee}e keÀUle veener; efkebÀyengvee efJe<e³eeb®³ee Ye´elb eercegUs µejerje®eer
HeeC³eele ìekeÀ}suîee ceerþemeejKeer jespe nesCeejer Peerpe pees DeekeÀUtve
IesTve meeJeOe nesle veener; lees De%eeveosµeeR®ee jepee®e Demelees. l³eekeÀjlee
DeeCeKeer }#eCes HeenC³ee®eer peªjer®e veener,“ Demes Þeerke=À<Ce ceneyeent
Depe&gvee}e meebieleele.
JeeOe&ke̳ee®eer peeCeerJe
³eeveblej peje cnCepes JeeOe&ke̳eoes<e Hegve: SkeÀoe v³eeneUleebvee
Þeer%eeveosJe cnCeleele:
HeQ peerefJelee®esefve megKeW~ pewmee keÀeb ce=l³eg ve osKesb~
lewmeeef®e lee©C³elees<eW~ peje ve ieCeer~~13-753~~
keÀ[e[eR }esì}e iee[e~ efµeKejewefve megì}e OeeW[e~
lewmee ve osKeW pees HegÀ[eb~ Je=×eH³e Deens~~754~~
’lees pemee megKeesHeYeesieele jbietve peeTve ce=l³et®eer HeJee& keÀjle veener,
lemee®e lee©C³ee®³ee Gceeaves Oegbo nesTve JeeOe&ke̳ee®eener efJe®eej keÀjle
veener. [eWieje®³ee keÀ[îeeJeªve }esì}s}e iee[e pemee Yeive neslees,
efkebÀJee HeJe&leefµeKejeJeªve megì}s}e OeeW[e pemee ojerle®e keÀesmeUlees;
l³ee®eÒeceeCes lee©C³ee®³ee peesceeveblej cneleejHeCeer®es ogye&}lJe ³esCeej®e
Deens, ns lees peeCele vemelees.“
keÀeb Dee[Jeesn}eb HeeCeer Dee}W~ cnwme³ee®eW Pegbpe ceele}W~
lewmeW lee©C³ee®eW ®e{}W~ Yegjjs pes³eeb~~13-755~~
Hegäer }eieW efJeIejes~ keÀebefle Heens efvemejes~
ceeLeeb DeeojeR efµejes-~ YeeieeR kebÀHeg~~756~~
oe{er meeT} Oejer~ ceeve ne}ewefve Jeejer~
leNneR pees keÀjer~ efÒe³es®eeb Hewmeg~~757~~
Heg{er} GjeR Deeo}W~ lebJe ve osKeW pesJeeR DeebOe}W~
keÀeb [esu³eeJejer} efveie}W~ Dee}µeer lees<eW~~758~~
lewmeW lee©C³eHeCe DeepeeR®eW~ Yeesefieleeb Je=×eH³e HeesneW®eW~
ve osKeW leesef®e mee®eW~ De%eeveg ieeb~~759~~
’SjJeer keÀesj[îee JeenCeeN³ee veeuîeebvee legHeÀeveer HeeJemeecegUs Dee}s}e
}eW{e pemee iepe&le Demelees efkebÀJee jevejs[îeeb®³ee Pegbpeerle pemee Gvceeo
Demelees; l³eeÒeceeCes l³ee}e Deepe®es lee©C³e GHeYeesieleebvee Heg{s ³esCeejs
JeeOe&ke̳e - p³eeJesUer DebieeJejer} ®ejyeer Je Hegäer veenerµeer nesles, µejerjkeÀebleer
ce}erve efomeles, oe{er [eske̳ee®es kesÀme Heeb{js nesleele, ceeve veVee keÀª
³eesieoe Þeer%eeveséejer 199
b}eieles, cemlekeÀe}e kebÀHe megìt }eielees, DeeefCe lejerner efÒe³e Jemlet Je
ceg}eceeCemeeb®ee }esYe keÀceer ve neslee Jee{le®e peelees - les JeeOe&ke̳e, GjeJej
DeeoUt HeenCeejer Jemlet peµeer DeebOeȳeeme efomele veener efkebÀJee PeesHeeUtme
peµeer [esȳeebJej®eer ef®eHee[s efomele veenerle, l³eeÒeceeCes efomele veener. lees
ceveg<³e KejesKejer®es De%eeve®e nes³e.“
osKeW De#eceW kegÀypeW~ keÀeR efJeìeJetb }eies HegbÀpeW~
Heefj ve cnCes HeenW ceePeW~ nWef®e YeJes~~13-760~~
DeeefCe DeebieeR Je=×les®eer~ meb%ee ³es cejCee®eer~
Heefj pes³eeb lee©C³ee®eer~ Yeg}er ve efHeÀìs~~761~~
lees De%eevee®eW Iej~ nW meeb®eef®e Ies GÊej~
lesJeeRef®e Heefj³esmeer Leesj~ ef®eÚs DeeefCekeWÀ~~762~~
’Heebieȳee DeeefCe kegÀye[îee oerve ceeCemeeb®eer oµee HeeefnuîeeJej
DeeHeCener Demes nesT µekeÀlees, ns O³eeveele ve Ieslee lee©C³eceoeves yesnes<e
nesTve pees l³eebvee Jes[eJetve oeKeJelees Je Je=×lJee®eer ce=l³egoµe&keÀ ef®eÚs
DebieeJej efomet }eie}er lejer p³ee®³eeJejer} lee©C³ee®eer Yet} keÀener kesÀuîee
Glejle veener, lees ceveg<³e De%eevee®es mee#eele JemeeflemLeeve Demelees.
De%eev³ee®eer DeeCeKeerner keÀener }#eCes O³eeveele Ies.“
J³eeOeer Je og:KeHejbHeje
JeeOe&ke̳eoes<e Deoµe&veeveblej J³eeOeer Je og:Ke ³eeb®es oes<e-
Deoµe&veeyeeyele®³ee DeesJ³ee Heene:
leNneR JeeIeeef®e³eW Dee[JeW~ ®eªefve SkeÀJes} Dee}eb owJeW~
lesCeW efJeéeemeW HegÀ[eb OeebJeW~ Jemeesb pewmee~~13-763~~
keÀeb meHe&IejebDeebleg~ DeJe®eìW þsJee DeeefCe}e mJemLeg~
³eslegef}³eemeeþeR efveef½eleg~ veeefmlekegÀ nes³es~~764~~
lewmesefve DeJe®eìW nW~ SkeÀoesveeR Jes}eb }ens~
SLe jesie SkeÀ Deens~ ns ceeveervee pees~~765~~
Jewefj³eeb veero Dee}er~ Deeleeb ÜbÜW ceePeeR mej}eR~
nW ceeveeR lees meefHe}eR~ cegkeÀ}e pesJeeR~~766~~
lewmeer Deenejefveês®eer Gpejer~ jesie efveJeebleg peeWJejer~
lebJe pees ve keÀjer~ J³eeOeeref®eblee~~767~~
’lemes®e JeeIee®³ee jeveeletve SkeÀoe ®eªve megjef#ele jeefn}s}e HeesU
l³ee jeveele JeeIe veener®e ³ee iewjmecepegleerves pemee lesLes ®ejle efnb[lees;
efkebÀJee meeHee®³ee efyeUele Deme}s}s Oeve DeJeef®ele keÀe{tve I³ee³e}e efceUe}s}e
ceveg<³e pemee lesLes meHee&®es JeemleJ³e Demeles ns ceevee³e}e cegUer®e le³eej
vemelees; l³ee®eÒeceeCes keÀener keÀeU GÊece Deejesi³e }eYe}s, jesieeb®ee GHeêJe
Pee}e veener ns Heentve pees ceveg<³e DeeHe}e osn Heg{sceeies jesieûemle nesT
µekesÀ}, ns }#eele Iesle veener; Jewjer PeesHe}s}e Deens cnCetve DeeHe}s Ye³e
mej}s Demes ceevetve efve<keÀeUpeer jenCeeje ceveg<³e pemee ceg}eyeeUebmen
JewN³eeneletve veeµe HeeJelees, lemee jesie ÒemegHleeJemLesle Demeleebvee DeeefCe
Deenejefveêe efve³ele þsJelee ³esle Demeleebvee J³eeOeerJej ³eesi³e lees GHe®eej
keÀªve ve IesleuîeecegUs jesiee}e yeUer He[lees.“
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
DeeefCe m$eerHeg$eeefoces}W~ mebHeÊeer pebJe pebJe HeÀ}W~
lesCeW jpeW [es}W~ peeleer pes³ee®eW~~768~~
meJe}Wef®e efJe³eesieg He[w}~ efJe}wefve efJeHeÊeer ³esF&}~
ns og:Ke Heg{er}~ osKesvee pees~~769~~
lees De%eeve ieeb Heeb[Jee~........~~770~~
’DeeefCe m$eerHeg$eeoeR®³eemen mebHeÊeer®³ee DeeOeejs megKesvewJe peerJeve¬eÀceCee
keÀjerle Demeleebvee pemepeµeer mebHeÊeer efceUle peeles, lemelemee keÀvekeÀ Je
keÀeblee ³ee jpeesoes<eªHeer Oegjeves [esUs efceìtve Iesle}s}e pees ceveg<³e kesÀJnener
ner megKes veä HeeJetve DeeHeCe ogKee®³ee ielexle }esì}s peeT µekeÀlees, ns
keÀUtve IesC³eeme DemeceLe& Demelees, lees, ns Heeb[Jee! De%eeve®e Demelees.“
13) DeemeÊeÀer (osn, ie=n, m$eermebyebOeer®eer)
³eeÒeceeCes pevce-ce=l³eg-peje-J³eeefOe-og:Keoes<e-Deoµe&ve cnCepes
ns meJe& ve peeCeC³ee®³ee De%eeve}#eCee®ee efJemle=le efJe®eej kesÀuîeeJej
%eevejepe Heg{er} De%eeve}#eCee®ee eflelekeÀe®e efJe®eej keÀjleele. DeemeÊeÀer
³ee }#eCee®ee efJe®eej les osnemeÊeÀer, iesnemeÊeÀer Je oejemeÊeÀer Deµee
leerve ÒekeÀejs keÀjleele:
osnemeÊeÀer (Jee Fbefê³e}es}gHelee )
lees De%eeve ieeb Heeb[Jee~ DeeefCe leesner leesef®e peeCeeJee~
pees Fbefê³es DeJnebmeJee~ ®eejeR SLe~~13-770~~
d Je³emes®esefve GJee³eW~ mebHeÊeer®esefve meeJee³eW~
mesJ³eemesJ³e peeveW~ mejkeÀefìleg~~771~~
ve keÀjeJeW leQ keÀjer~ DemebYeeJ³e ceveeR Oejer~
ef®eblet ve³eW leQ efJe®eejer~ pes³ee®eer celeer~~772~~
efjIes pesLe ve efjIeeJeW~ ceeies peQ ve Ies³eeJeW~
mHeµeX pesLe ve }eieeJeW~ Deebie ceve~~773~~
’DeeefCe Depe&gvee! pees Fbefê³eebvee cevemeesÊeÀ efJe<e³e HegjJelees, leesmeg×e
mee#eele De%eeve®e Demelees. pees lee©C³ee®³ee Yejeves ceocemle nesTve Je
mebHeÊeer®³ee yeUeJej efJe<e³eesHeYeesie Ieslees DeeefCe l³ee®³eele ³eesi³e-De³eesi³e
Demes keÀener peeCele veener; pes keÀª ve³es les keÀjlees; p³eeb®eer F®íe Oeª
ve³es l³ee ieesäeR®eer Deebme yeeUielees; p³eeb®ee efJe®eejner ceveele DeeCet ve³es
Deµee l³eep³e ke=Àl³eeb®es ef®ebleve keÀjlees; pesLes peeT ve³es lesLes peelees; pes
IesT ve³es les ceeielees; p³ee}e ceveeves Jee Debieeves mHeµe&meg×e keÀª ve³es,
l³ee efþkeÀeCeer Iemeì keÀjlees;“ DeeefCe
ve Je®eeJeW lesLe pee³es~ ve HeeneJeW leQ pees HeenW~
ve KeeJeW leQ Kee³es~ lesJeeRef®e lees<es~~774~~
ve OejeJee lees mebieg~ ve }ieeJeW lesLe }eieg~
vee®ejeJee lees ceeie&g~ Dee®ejs pees~~775~~
vee³ekeÀeJeW leQ Dee³ekeWÀ~ ve yees}eJeW leQ YegbkesÀ~
Heefj oes<e nesF&} ns ve osKeW~ ÒeJeÊe&leeb~~776~~
’pesLes efjIet ve³es lesLes efjIelees; pes Heent ve³es les Heenlees; pes KeeT
ve³es les Keelees DeeefCe Deµee Dee®ejCeeves meblees<e HeeJelees; p³ee®eer meesyele
³eesieoe Þeer%eeveséejer 200
Oeª ve³es l³ee®³eeyejesyej jenlees; pesLes ceve }eJet ve³es, lesLes ceve }eJelees;
p³ee ceeiee&ves peeT ve³es, l³ee®e ceeiee&ves peelees; pes SsketÀ ve³es, les®e SskeÀlees;
pes yees}t ve³es, les®e ye[ye[lees; DeeefCe ns meJe& kesÀuîeeves DeeHeuîee DebieeR
oes<e ef®ekeÀìleele, ³ee®ee keÀener®e efJe®eej l³ee®³ee ceveele ³esle veener.“
Debieeb ceveeefme peQ ©ef®e ³eeJes~ ³esleg}es vf e ke=Àl³eeke=Àl³e veeþJeW~
pees keÀjCes³ee®esefve veebJeW~ Ye}leQef®e keÀjer~~777~~
Heefj HeeHe cepe nesF&}~ keÀeb vejkeÀ³eelevee ³esF&}~
ns keÀeF¥ef®e Heg{er} osKesvee pees~~778~~
les³ee®esefve Deebie}ieW~De%eeve peieeR oeìgieW~
peQ me%eeveener mebieW~ PeeWyees mekesÀ~~779~~
Heefj Demees nW DeeF&keÀ~ De%eeveef®eÚ DeeefCekeÀ~
keÀeb legpe mec³ekeÀ~ peeCeJeW peQ~~780~~
’osnWefê³es Je ceve ³eebvee pes pes DeeJe[s} les les ke=Àl³eeke=Àl³ee®ee
efJeefOeefve<esOe ve yeeUielee pees yesiegceeveHeCes keÀjlees DeeefCe Deµee ke=Àl³eebveer
DeeHeuîee}e HeeHe }eies}, vejkeÀ³eelevee YeesieeJ³ee }eieleer}, ³eeyeÎ}
p³ee}e Lees[erner µebkeÀe ³esle veener, l³ee ceveg<³ee®³ee DeeÞe³eeves peieele
De%eevee®eer Jee{ nesle Demeles Je les De%eeve veä keÀjCes %eeveer Heg©<eebveemeg×e
pe[ Demeles. Demees. leg}e DeeCeKeer keÀener }#eCes meebielees, p³eecegUs l³ee
De%eeveeme let veerì DeesUKet µekeÀµeer}.“
ie=nemeÊeÀer
leNneR pes³ee®eer Òeerleer Hegjer~ iegble}er osKeefme IejeR~
veJeiebOekesÀmejeR~ Ye´cejer pewmeeR~~13-781~~
meekeÀjWef®e³eeb jemeeR~ yewme}er vegþs ceeµeer~
lewmesefve m$eeref®eÊe DeeJesµeeR~ pes³ee®eW ceve~~782~~
þs}eb yes[tkeÀ kegbÀ[eR~ ceµekeÀ iegble}e µeWyeg[eR~
{esj meyeg[yeg[eR~ ©le}e HebkeÀeR~~783~~
’DeeefCe veJeesvceeref}le keÀce}e®³ee kesÀmeje®³ee iebOeekeÀ<e&Ceeves Ye´cejer
peµeer }gyOe nesles, leµeer p³ee®eer IejeoejeJej Òeerleer Demeles; meeKejs®³ee
jeµeer}e ceeµeer peµeer ef®ekeÀìtve yemeles, l³eeÒeceeCes p³ee®es ceve Je ef®eÊeJe=Êeer
m$eer®³ee DeemeÊeÀerves Yeªve peeTve efJe<e³eesHeYeesieebvee ef®ekeÀìtve yemeleele;
yes[tkeÀ pemee ketÀHe mees[tve peeT µekeÀle veener; ef®e}ì pemes µebsye[ele
De[ketÀve yemeles; efkebÀJee ef®eKe} o}o}erle HeÀme}s}s {esj pemepemes
yeensj He[C³ee®eer le[HeÀ[ keÀª }eieles, lemelemes l³eele DeeCeKeerDeeCeKeer
©lele peeles; l³eeÒeceeCes l³ee®eer ceve, ef®eÊe Je osn ner meieUer®³ee meieUer
Ieje®³ee DeemeÊeÀerle De[keÀ}s}er Demeleele.“ DeeefCe
lewmeW IejeRntefve efveIeCeW~ veeneR peerefJeleW cejCeW~
pes³eeb meeHe nesTefve DemeCeW~ YeeìeR efpe³eW~~784~~
efÒe³eesÊecee®eeb kebÀþeR~ Òeceoe Ies Deebìer~
lewµeeR peerJeWmeer keÀeWHeìer~ Oeªefve þekesÀ~~785~~
ceOegjmeesÎsµeW~ ceOegkeÀjer pe®es pewmeW~
ie=nmebieesHeve lewmeW~ keÀjer pees ieeb~~786~~
³eesiemeeOevee-2
Gvces<e:12:De%eeve}#eCes (2)
cneleejHeCe pee}W~ ceeefCekeÀ SkeÀ efJeHeeF&}W~
les³ee®eW keÀeb pesleg}W~ ceeleeefHelejeb~~787~~
lesleg}sefve Hee[W HeeLee&~
IejeR pes³eeb ÒesceDeemLee~.....~~788~~
’efkebÀyengvee pees efpeJebleHeCeer®e keÀe³e HeCe cesuîeeJejner iesnemeÊeÀerves
l³ee Iejele meHe& nesTve JeeJejlees; efÒe³ekeÀje®³ee ieȳee}e le©Ceer peµeer
IeÆ efceþer ceejles, lemee®e p³eeves DeeHe}e peerJeÒeeCe KeesHeìele ieglb eJe}s}e
Demelees; ceOee®³ee }esYeeves ceOeceeµeer pemes DeefJejle HeefjÞece keÀjles,
l³eeÒeceeCes pees Iejeoeje®eer osKeYee} Jeeìs} lesJe{s keÀä IesTve keÀjlees;
DeeefCe GleejJe³eele Pee}su³ee SkegÀ}l³ee SkeÀ Heg$eeJej ceeleeefHel³eeb®es pesJe{s
Òesce Demeles, lesJe{s®e Òesce pees DeeHeuîee ie=neJej keÀjlees, lees ceveg<³e
De%eeveer Demelees.“
oejemeÊeÀer, keÀebleemeÊeÀer Jee m$eer}es}gH³e
ceneHeg©<eeb®eW ef®eÊe~ peeef}³eeb Jemlegiele~
þekesÀ JesJnejpeele~ pes³eeHejer~~13-789~~
lewmee m$eerosnW pees peerJeW~ He[ewefve³eeb meJe&YeeJesb~
keÀesCe ceer keÀe³e keÀjeJeW ~ keÀeF¥ vesCeW~~790~~
neefve }epe ve osKeW~ HejeHeJeeog vee³ekeWÀ~
pes³ee®eer Fbefê³eW SkeÀcegKeW~ efm$e³eeb kesÀ}eR~~791~~
’DeeefCe ns HeeLee&! l³ee}e m$eerefµeJee³e keÀener®e meg®ele veener.
ceneHeg©<eeb®es ef®eÊe pesJne mJemJeªHeer }erve nesles, lesJne l³eeb®es meJe& J³eJenej
efJejece HeeJetve pemes kesÀJeU mJeªHeevegmebOeeve®e Gjles; l³eeÒeceeCes lees
m$eer}es}gHe m$eerosneµeer efpeJeeYeeJeeves ef®eÊeJe=Êeer SkeÀJeìtve le}Áerve neslees
Je DeeHeCe keÀesCe Je DeeHe}s keÀle&J³e keÀe³e ³ee®ee l³ee}e HetCe& efJemej He[lees.
m$eer®ee GHeYeesie IesC³eele®e p³eeves DeeHe}er meJe& Fbefê³es SkeÀJeì}s}er
Demeleele, l³ee}e l³ee³eesies ÒeeHle nesCeejs }eskeÀeHeJeeo, }eskeÀ}ppee Je
vegkeÀmeeve ³eeb®eer keÀener®e ef#eleer vemeles.“
ef®eÊe DeejeOeer efm$e³eWleQ~ efm$e³es®esefve íboW vee®eW~
ceekeÀ[ iee©ef[³ee®eW~ pewmeW nes³e~~792~~
DeeHeCeHeW efµeCeJeeR~ Fäefce$e ogjeJeer~
ceie keÀJe[eef®e Jee{Jeer~ }esYeer pewmee~~793~~
lewmee oeveHegC³eW Keeb®eer~ iees$ekegÀìgbyee Jeb®eer~
Heefj ieejer Yejer efm$e³es®eeR~ GCeeR nes vesoeR~~794~~
’l³ee®es ef®eÊe melele efm$e³eeb®eer DeejeOevee keÀjles; lees efm$e³eeb®³ee
lee}eJej vee®elees; iee©[er pemee ceekeÀ[eme KesUJelees, leµee efm$e³ee
l³ee}e DeeHeuîee FµeeN³eeJej KesUJeleele; }esYeer ceveg<³e pemee mJele:
mebHeÊeermeeþer Jeeìs} les keÀä GHemelees, Fäefce$eeb®eerner HewµeebHeg{s lecee
yeeUiele veener Je kesÀJeU mebHeÊeer Jee{JeC³eekeÀ[s®e pemes DeeHe}s meJe&
ef®eÊe Jes®elees, l³ee®eÒeceeCes lees m$eer}bHeì Heg©<e efm$e³eeb®es }e[keÀes[
HegjJeC³eemeeþer Fäefce$e Je kegÀìgbyeer³e ³eeb®eer Jeb®evee keÀªve DeeefCe oeveeoer
ieesäeRletve ye®ele keÀªve lees meJe& Hewmee efle®³eeJej }eJelees.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer 201
Hetefpeefleb owJeleW peesieeJeeR~ ieg©leQ yees}W PekeÀJeeR~
cee³eyeeHeeb oeJeeR~ efve[ejHeCe~~13-795~~
efm$e³es®eeb leNneR efJeKeeR~ YeesiegmebHeÊeer DevesieeR~
DeeefCe Jemleg efvekeÀeR~ peQ peQ osKeW~~796~~
ÒesceeefLe}sefve YeÊeÀW~ pewmesefve Yeefpepes kegÀ}owJeleW~
lewmee SkeÀeûeef®eÊeW~ m$eer pees GHeemeeR~~797~~
meeb®e Deeve ®eesKe~ leQ m$eer³esmesef®e efJeµesKe~
³esjebefJeKeeR peesieeJeCetkeÀ~ leQner veeneR~~798~~
’owJeleeb®eer Hetpeemeeceûeer pesJe{îee keÀceer Ke®ee&le Je keÀeìkeÀmej keÀªve
Ieslee ³esF&}, lesJe{er lees Ieslees; iegªbvee oef#eCee osleebvee pesJe{e kebÀpet<eHeCee
keÀjlee ³esF} & lesJe{e lees keÀjlees. DeeF&Jeef[}ebmeeþer Ke®e& keÀjleebvee pesJe{e
cnCetve nele DeeKe[lee Ieslee ³esF&}, lesJe{e lees Ieslees; HeCe m$eer}e nJeer
DemeCeejer Jemlet Deve Yeesiemeeceûeer cee$e lees keÀenerner keÀªve DeeCetve oslees.
Keje YeÊeÀ ÒesceYeeJeeves DeeHeuîee DeeJe[l³ee kegÀ}owJeleeµeer SkeÀef®eÊe nesTve
l³ee®eer HetpeeDe®e&veeoer keÀjlees, lemee®e lees keÀece}gyOe SkeÀeûeef®eÊeeves
meJe&YeeJeskeÀªve efm$e³es®eer GHeemevee keÀjlees. m$eer}e GÊeceesÊece Jem$es,
DeeYet<eCes osTve efle®es KeeC³eeefHeC³ee®es nJes les }e[ lees keÀewlegkeÀeves HegjJelees.
HeCe kegÀìgbyeeleer} Flej J³eÊeÀeR®ee GojefveJee&nner lees ceesþîee ef®ekeÀìHeCes
keÀjlees efkebÀJee l³eeb®³eekeÀ[s Deefpeyeele }#e osle veener.“
F³eQleQ nve keÀesCn osKes}~ F³eWmeeR JesKeemeW peeF&}~
leNneR ³egieef®e yeg[w}~ SsmeW pes³eeb~~13-799~~
vee³eìs³eeb YesCe~ ve ceesef[pew veeiee®eer DeeCe~
lewmeeR Hee}eR GCeKetCe~ efm$e³es®eer pees~~800~~
’DeeHeuîee m$eerkeÀ[s keÀesCeer JeekeÀ[s Heeefn}s efkebÀJee efle®³ee ceveeefJe©×
keÀesCeer Jeeie}s, lej l³ee}e ³egieeble JneJee lemes og:Ke nesles. veeieosJeles®³ee
veebJeeves Jeeefn}s}er µeHeLe pej cees[}er les vee³eìe neslees ³ee Yeerleerves peµeer
leer keÀesCeer cees[le veener, l³ee®eÒeceeCes efm$e³es®ee keÀesHe nesF}& ³ee Ye³eeves lee
pes pes cnCes}, pes pes Fef®í}, les les lees ceveg<³e keÀjlees.“
efkebÀyengvee Oevebpe³ee~ m$eeref®e meJe&mJe pes³eeb~
Deeve efle³eWef®e³eeb peeef}³eeb~ -}eieeR Òesce~~13-801~~
DeeefCekeÀner peQ mecemle~ lesefLeb®eW mebHeÊeerpeele~
leQ peerJeentefve DeeHle~ ceeveer pees ieeb~~802~~
lees De%eeveemeeR cet}~ De%eevee lesCeW ye}~
ns Demees kesÀJe}~ lees leQef®e ªHe~~803~~
’HeÀej keÀe³e lej ns Oevebpe³ee! m$eer cnCepes®e l³ee®es meJe&mJe Demeles.
efle®³eeHeemetve Pee}suîee Heg$eHeew$eeoer ÒepesJej pees peerJeeHee[ Òesce keÀjlees,
m$eer®es DeeJe[les Je efÒe³e pes pes keÀener Demeles, l³eeyeÎ} p³ee}e keÀcee}er®es
meewneê& Demeles, efm$e³es®es ef®eÊeekeÀ<e&keÀ Demes ªHe-}eJeC³e-DeJe³eJeeoer
OevemebHeÊeer®es p³eeme peerJeeHe}erkeÀ[s Òesce Demeles, lees ceveg<³e De%eeveJe=#ee®es
cetU Demetve l³ee Je=#ee®es Hees<eCe keÀjlees.SJe{s®e keÀe³e! lej lees ceveg<³e Kejs
lej De%eeveªHe®e Demelees.“
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
14) Fä Je Deefveä ÒeeHleerves ns}eJeCes (megKeog:Keeb®³ee DeeIeeleeves
iepeyepetve peeCes)
DeemeÊeÀer ³ee efJe<e³ee®es meefJemlej JeCe&ve kesÀuîeeJej’efvel³eb ®e
meceef®eÊelJeb F<ìeefveäesHeHeefÊe<eg“ ³ee iegCeeefJe©× DemeCeeN³ee ceveesJe=Êeer®es
De%eevee®³ee meboYee&le JeCe&ve keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
DeeefCe ceele}s³eeb meeiejerb~ ceeskeÀ}ef}³eeb lejer~
}eìeb®eeb ³esjPeejeR~ Deeboes}W pesJeeR~~13-804~~
lesJeeR efÒe³e Jemlet HeeJeW~ DeeefCe megKeW pees Gb®eeJeW~
lewmeeef®e DeefÒe³eemeJeW~ le}Jeìg Ies~~805~~
Ssmesefve pes³ee®eeb ef®eÊeeR~ Jew<ec³emeec³ee®eeR JeesKeleer~
Jeens lees ceneceleer~ De%eeve ieeb~~806~~
’DeeefCe DeLeebie KeJeU}suîee o³ee&Jej lejeHeÀe meeHe[}e lej lees
pemee }eìebyejesyej #eCeele Jej lej #eCeele Kee}er Demee ns}keÀeJes Keele
Flemlele: lejbielees, l³eeÒeceeCes pees efÒe³e Jemlet ÒeeHle Pee}er Demelee megKee®³ee
Del³eg®®e efµeKejeJej Deeª{lees DeeefCe DeefÒe³e Jee Deefveä ÒeeHle Pee}s
Demelee Oee[keÀve og:Kee®³ee ojerle keÀesmeUlees; p³ee®³ee ef®eÊee}e ³eeÒeceeCes
megKeog:Ke ÒeeHleerves n<e&µeeskeÀ nesleele, lees ceveg<³e cnCepes, ns ceneceleer
Depe&gvee! mee#eele De%eeve nes³e.“
J³eefYe®eejer YeÊeÀer F. }#eCes::::
15) J³eefYe®eejer YeÊeÀer
YeieJebleebveer’ceef³e ®eevev³e³eesiesve YeeqÊeÀjJ³eefYe®eeefjCeer~“ Demes
%eeveer Heg©<eeb®³ee YeefÊeÀYeeJee®es - Devev³e Deble:keÀjCeeletve mHegÀj}suîee
efveÿs®es - iegCe ieeef³e}s Deensle. ner %eeveJeevee®eer YeÊeÀer nes³e. ³eeG}ì
De%eev³ee®eer YeÊeÀer ner J³eefYe®eeefjCeer YeÊeÀer ³ee meojele cees[les. lees
Devev³e lej vemelees®e HeCe keÀOeer ne osJe lej keÀOeer lees osJe, Demes
mece³eevegªHe, l³ee®³ee iejpesÒeceeCes GHeeefmelees. %eeveosJe cnCeleele:
DeeefCe ceepeeb þe³eeR YeÊeÀer-~ HeÀ}e}eieeR pes³eeb DeeÊeea~
OeveesÎsµesb efJejÊeÀer~ veìCeW pesJeeR~~13-807~~
keÀeb keÀeblee®eeb ceevemeeR~ efjieewefve mJewefjCeer pewmeeR~
jeneìW peejsmeeR~ peeJe³ee}eieeR~~808~~
lewmee ceeleW efkeÀjerìer~ Yepeleer ieeb HeeTìeR~
keÀªefve pees efoþer~ efJeKees met³eW~~809~~
DeeefCe YeefpeVeef}³eebmeJeW~ lees efJeKees peNnerb ve HeeJeW~
leNneR meeb[eR cnCeW DeeIeJeW~ ìJee} ns~~810~~
’OeveÒeeHleer®ee nslet þsJetve DeveskeÀebvee þkeÀJeC³eemeeþer pemes yewjei³ee®es
meeWie keÀe{eJes, lemes pees ceeP³eekeÀ[tve l³ee®eer ve[ YeeieJe}er peeJeer ³ee
HeÀ}ÒeeHleermeeþer ceeP³ee YeÊeÀer®es {beiW e j®elees; DeLeJee peejeµeer efyeveyeesYeeì
ÒeCe³e keÀjlee ³eeJee Je veJeN³ee}e pejener mebµe³e ³esT ve³es cnCetve peeefjCeer
m$eer peµeer DeeHeuîee Heleer®³ee Deble:keÀjCeele efµeªve l³ee}e DeeHeuîee
cegþerle þsJet Heenles, l³eeÒeceeCes p³ee®³ee ¢äerHeg{s ceeP³ee Yepevee®es {eWie
keÀªve l³ee³eesies efJe<e³e®e ÒeeHle keÀªve IesC³ee®eer DeveeJej keÀecevee Demeles;
³eesieoe Þeer%eeveséejer
Yepeve kesÀuîeeyejesyej pej l³ee}e Jeebeq®íle efJe<e³e ÒeeHle Pee}e veener
lej pees ce}e ìeketÀve osTve osJe Jeiewjs meJe& Leesleeb[ Deens, Demes cnCet
}eielees;“ DeeefCe
kegÀCeyeì kegÀ}Jee[er~ lewmee Deeve Deeve osJe ceeb[eR~
Deeefo}e®eeR HejJe[eR~ Jejer les³eeb~~811~~
’De[eCeer DebOeÞe× kegÀCeyeer pemee JesieJesieȳee n}ke̳eeme}ke̳ee
owJeleebkeÀ[s Je osJe<ee&kb eÀ[s meejKee JesieJesieȳee efveefceÊeebveer OeeJele megìlees,
ne osJe HeeJelees, lees osJe veJemee}e HeeJelees, ³ee®³eeHeg{s keÀeWye[s keÀeHe,
l³ee®³eeHeg{s yekeÀN³ee®ee yeUer os, Deµee n}ke̳ee OeejCeeb®eer veJememee³eemeªHe
l³ee®³ee celes Glke=Àä Deme}s}er Yeieleer keÀjlees; pees ceveg<³e megefµeef#ele
Demetvener Je µeem$ee®eej ceenerle Demetvener l³ee kegÀCey³eemeejKee®e JesieJesieȳee
owJeleeb®eer efvejefvejeȳee HeÀ}ÒeeHleermeeþer De®e&vee keÀjlees Je l³eeHeeþer DeeHeuîee
kegÀ}osJeles®eer DeeefCe kegÀ}e®eejeb®eer HejJe[ nesT oslees; DeeefCe cegK³e cnCepes
osJeeefOeosJe pees ceer, l³ee}ener mejU efJemeªve peelees;“ DeeefCe
les³eeb ieg©ceeiee¥ ìWkeWÀ~ pes³ee®eeb megiejJee osKeW~
leNneR les³ee®eeb ceb$e efµekesÀ~ S©b vesIes~~812~~
ÒeeefCepeeleWmeeR efveÿg©~ mLeeJejeR yeng Ye©~
lesJeeRef®e veeneR SkeÀme©~ efveJee&nes pes³eeb~~813~~
’p³ee iegª®ee Leeìceeì, yees}yee}e HeÀej Demelees, l³ee iegª®³ee
mebÒeoe³eeJej p³ee®es ceve menpe®e yemeles Je l³ee®ee®e ceb$e pees nJ³eemeeves
Ieslees DeeefCe Flej melHeg©<eeb®³ee Je®eveebme keÀJe[er®esner cees} p³ee®³ee }sKeer
vemeles; pees ÒeeefCecee$eebµeer efveÿgjHeCes Jeeietve owJeleebvee ÒemeVe keÀjeJes ³ee
nsletves l³eeb®es yeUer osCes F.efveIe&=Ce ke=Àl³es efveo&³eer nesTve keÀjlees; p³ee®eer
Hee<eeCe, Òeeflecee F.letve osJee®es JeemleJ³e Demeles, Deµeer KegU®eì Þe×e
Demeles Je p³ee®³ee JeeieC³eele Yetleeble³ee&ceer®³ee Hejceelc³eeJej®eer efveÿe
DeYeeJeeves®e J³eÊeÀ nesles; lees De%eeveer keÀmee Jeeielees, les Heene:“
ceePeer cetÊeea efveHeÀpeJeer~ leQ Ieje®eeb keÀesveeR yewmeJeeR~
DeeHeCe osJeesosJeer~ ³ee$eW pee³eW~~13-814~~
efvel³e DeejeOeve ceePeW~ keÀepeeR kegÀ}owJeleeb Yepes~
HeJe&efJeµesKeW keÀerpes~ Hetpee DeeJee~~815~~
’lees ceePeer cetleea Jee Òeeflecee le³eej keÀªve Ieje®³ee oµe&veer Yeeieele
Jee keÀesHeN³eele yemeJelees DeeefCe ce}e ìeketÀve mJele: cee$e veevee owJeleeb®³ee
leerLe&³ee$ee keÀjle yemelees. ojjespe ceePeer Hetpee keÀjlees, lemee®e ÒemebieefJeµes<eer
lees kegÀ}osJelesme Hetpelees DeeefCe efJeµes<e HeJe&C³ee meeOetve Dev³e owJeleeb®eer
Hetpee Iee}lees; Iejele ceePeer mLeeHevee kesÀ}er lejer ogmeN³ee osJeleeb®eer De®e&vee
keÀjle yemelees.“
ceePeW DeefOeÿeve IejeR~ DeeefCe JeeWJemeW Deevee®eW keÀjer~
efHele=keÀe³ee&JemejeR~ efHelejeb®ee nes³es~~13-816~~
SkeÀeoµeer®eeb efoJemeeR~ pesleg}e Hee[g DeecnemeeR~
lesleg}eef®e veeieebmeeR~ Heb®eceer®eeb efoJemeeR~~817~~
³eesiemeeOevee-2
202 Gvces<e:12:De%eeve}#eCes (2)
®eewLe ceesìkeÀeR Heens~ Deeve ieCesµee®eeb nes³es~
®eJeomeeR cnCes cee³es~ legneb®e Jees ogiex~~818~~
efvel³e vewefceefÊekeWÀ keÀcex meeb[eR~ ceie yewmeW veJe®eb[er~
Deeefol³eJeejeR Jee{eR~ YewjJeeb Hee$eeR~~819~~
’Þee×, efHele=keÀe³e& efveIee}s keÀer lees efHelejeb®ee YeÊeÀ neslees, SkeÀeoµeer®³ee
efoJeµeer efpelekeÀe ceeve ce}e (cnCepes ÞeerefJe<Ceg}e) lees oslees, lesJe{e®e ceeve
veeieHeb®eceer}e lees veeieosJeleebvee oslees. ®elegLeea Heentve l³ee efoJeµeer lees
ieCesµee®es Je´le keÀjlees, lej ®elegoµ& eer}e ogiex}e Yepelees. efvel³e Je vewecf eefÊekeÀ
keÀcex keÀje³e®es mees[tve lees veJe®eb[er ³eeie keÀjlees. jefJeJeej Dee}e keÀer
l³eeves yeefnjesyeemeþer Hee$e Jee{}s®e mecepee.“
³eeÒeceeCes veevee owJeleeb®eer keÀec³e Hetleeameeþer De®e&vee keÀjCeeN³ee®es Heg{s
JeCe&ve SskeÀe:
HeeþeR meesceJeej HeeJeW~ DeeefCe yes}WmeeR ef}bieW OeebJeW~
Ssmee SkeÀ}eef®e DeeIeJeW~ peeieJeer pees~~13-820~~
Ssmee DeKeb[ Yepeve keÀjer~ Giee vemes #eCeYejer~
DeeIeJesefve ieebJeÜejeR~ DensJe pewmeeR~~821~~
lewmesefve pees ieeb YeÊeÀg~ mewje osKemeeR OeebJeleg~
peeCe De%eevee®eeb cetÊe&t~ DeJelee© lees~~822~~
’DeeefCe meesceJeej Dee}e keÀer pees yes} IesTve µebkb eÀje®³ee osJeUekeÀ[s
OeeJe Ieslees DeeefCe ef}biee®e&ve keÀjlees; Deµee ÒekeÀej pees DeeHeuîee ceeLeeR
veevee osJeleeb®eer GHeemevee IesTve leer keÀµeeryeµeer Heej Hee[C³eele meceeOeeve
ceevelees; melele osJeosJe keÀjle yemelees Je #eCeYejner mJemLeef®eÊe nesTve
SkeÀeûelee keÀjle veener; p³eeÒeceeCes ieeJekegÀmeeJej Hee} þesketÀve yeme}s}er
Jesµ³ee Deeuîeeiesuîee meJee¥®eer®e Helveer nesless, l³eeÒeceeCes pes pes cnCetve osJe
Demeleer}, l³ee meJee¥®eer YeÊeÀer keÀª HeenCeeN³ee Je l³eeHee³eer J³eLe& OeeJeHeU
keÀjCeeN³ee Je keÀä Heojele yeebOeCeeN³ee YeÊeÀe®³ee ªHeeves De%eeve®e cetelf e&ceble
DeJelejles Demes cnCesveeme keÀe!“
YeieJebleebµeer ³eeÒeceeCes Devev³e - SkeÀeûe ef®eÊe ve keÀjCeeN³ee osJeYeesȳee
Je mJeeLeea YeÊeÀeb®³ee yesie[er mJeYeeJee®es pes JeCe&ve %eeveosJe keÀjleele,
l³eeJeªve DeeCeKeer SkeÀe ieesäerme Hegäer efceUles - leer cnCepes ef®eÊewkeÀeû³e
ner ³eesieµeem$eele}er Del³eble cenÊJee®eer ÞesCeer. ef®eÊewkeÀeû³eeme l³eebveer efo}s}s
ns cenÊJe l³eebveer kesÀ}s}e ³eesieceeiee&®ee HegjmkeÀej mHe<ì keÀjles.
16) SkeÀebleJeemee®eer veeJe[ Je pevemebHekeÀe&®eer DeeJe[
J³eefYe®eejer YeÊeÀer®es ³eeÒeceeCes JeCe&ve kesÀuîeeJej %eeveosJe
’efJeefJeÊeÀosµemeseJf elJecejeflepe&vemebmeoer“ ³ee iegCeeefJe©×®es De%eeve}#eCe
cnCepes SkeÀebleJeeme veeJe[Ce s Je }eskeÀebceO³es jenC³ee®eer DeeJe[ ³eeb®es
JeCe&ve keÀjle cnCeleele:
DeeefCe SkeÀeblee ®eesKeìW~ leHeesJeveW leerLeX leìW~
osKeewefve pees ieeb efJeìW~ leesner leesef®e~~13-823~~
pes³eeb peveHeoeR megKe~ iepeyepes®eW keÀJeeflekeÀ~
Jeevetb DeeJe[s }ewefkeÀkeÀ~ leesneR leesef®e~~824~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 203 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

’DeeefCe leHeesJeves, leerLee¥®eer mLeeves, HeefJe$e veÐeeb®es keÀeþ Deve ÒemeVe mce=leeR®eer ®e®ee&~ obµeg peCeW iee©ef[³ee®eeb~
µeeble Heefjmejele p³ee}e kebÀìeUe ³eslees, lees DeeefCe p³ee}e }eskeÀele, meceepeele efveIebìg Òe%es®eeb~ HeeF&kegÀ keÀjer~~832~~
JeeJejC³eele Je peveeb®³ee ie}yeuîeele jene³e}e DeeJe[les Je DeeHe}e }ewekf eÀkeÀ J³eekeÀjCeeR ®eesKe[e~ lekeÀeA Deefle iee{e~
}eskeÀebveer iee³e}s}e DeeJe[lees, leesmeg×e De%eeveer Demelees.“ Heefj Deelce%eeveeR HegÀ[eb~ peel³ebOeg pees~~833~~
17) DeO³eelce%eevee®eer veeJe[ ’veerleereJf e<e³ekeÀ meJe& µeem$es l³ee}e Glke=Àäjerl³ee DeekeÀ}ve nesleele;
’DeO³eelce%eeveefvel³elJeb“ ³ee %eeveiegCeefJejesOeer Deme}suîee JewÐekeÀµeem$e l³ee}e mecepeles; keÀeJ³e DeeefCe veeìkesÀ ³eele lej l³ee®³eeFlekeÀe
DeO³eelce%eevee®eer veeJe[ Jee Deefpeyeele l³ee®eer iees[er vemeCes, ³ee cece&%e keÀesCeer®e vemelees; mce=leeR®ee DeLe& l³ee}e®e keÀUlees; Fbêpee} lemes®e
De%eeveiegCe}#eCee®es %eeveosJe Deelee JeCe&ve keÀjleele: efJe<eefJeÐes®es jnm³e lees peeCelees; JewefokeÀ J³eekeÀjCe keÀes<e (efveIebìg)
DeeefCe Deelcee iees®e© nes³es~ SsmeeR peQ efJeÐee Deens~ l³ee®³ee Òe%es®ee ®eekeÀj nesTve jenlees; J³eekeÀjCeele lees cece&%e Demelees;
leQ SskeÀewefve [ew© Jeens~ efJeÜebmeg pees~~13-825~~ leke&Àµeem$eelener l³ee}e Glke=Àä ieleer Demeles - ns meJe& ³esle Deme}s lejer
GHeefve<eoebkeÀ[s ve Je®es~ ³eesieµeem$e ve ©®es~ cegK³e cnCepes pes DeO³eelce%eeve l³eeyeeyele cee$e lees pemee keÀener
DeO³eelce%eeveeR pes³ee®eW~ ceveef®e veeneR~~826~~ pevceebOe®e Demelees.“
Deelce®e®ee& SkeÀeR DeeLeeR~ Ssefme³eW yeg×er®eeR efYebleer~ ’Heefj SkeÀ}er, efoþer vemes~“
Heentefve pes³eeef®e celeer~ Jees{e}g pee}eR~~827~~ Deµee DeO³eelce%eeveer HetCe&HeCes Hebieg Deme}suîeeyeÎ} Heg{s SskeÀe:
Flej µeem$es, keÀ}e, keÀewµeuîe, J³eeJeneefjkeÀ Dee[eKes ³eele ®elegj leQ SkeÀeJeeb®etefve DeeIeJeeb µeem$eeR~ efme×ebleefvecee&CeOee$eer~
Demetvener pees DeO³eelceele De[eCeer®e Demelees, l³ee®³eeyeÎ} efJemle=le JeCe&ve Heefj pe}s leQ cet}ve#e$eeR~ ve HeenW ieeb~~13-834~~
³ee DeesJ³eeletve Dee{Ules: ’Flej meJe& µeem$es, keÀ}e, efJe%eeve ³eeleer} meceûe %eeve DemeCeeje,
’DeeefCe Deelcemee#eelkeÀej nesF&} Demes p³ee ye´ïeefJeÐes®es meeceL³e& l³eeb®es Glke=Àä DeekeÀ}ve keÀjCeeje, l³eeleer} Òeces³es Je efme×ebleeb®ee
Deens, leer SsketÀve efle®eer efveboe keÀjC³eeFlekeÀe pees HejekeÀesìer®ee cetKe& Demelees; pevceoelee Je cetelf e&ceble DeeOeej Demee lees yege×
f ceble, cegK³e pes DeO³eelce%eeve
pees GHeefve<eoebkeÀ[s {gkb etÀvener Heenle veener; p³ee}e ³eesieµeem$e DeeJe[le les peeCele vemeuîeeves Flej meg}#eCeebveer mebHeVe Deme}suîee HeCe cetU
veener; DeO³eelce%eeve keÀªve IesC³eele p³ee®es ceve®e }eiele veener; ve#e$eeJej pevce}suîee yee}keÀe®ee ceeleefHelee cegKeeJe}eskeÀvemeg×e ve
Deelce®e®ex®ee Òeeble cetKee¥meeþer efkebÀJee YeesUmeìebmeeþer®e Deens, DeO³eelce keÀjlee®e pemee l³eeie keÀjleele, l³eeÒeceeCes®e l³eep³e Demelees.“
cnCepes efveJJeU KegU®eìHeCee Deens, les DeeHeuîeemeejK³ee µeneC³eemegjl³eebmeeþer ceesje®eeb DeebieeR DemeesmeW~ efHemeW Deeneefle [es}meW~
veener, Demee efve½e³e keÀªve p³ee®eer yeg×er ÒeHeb®eeleer} efJe<e³eesHeYeesie Heefj SkeÀ}eR efoþer vemes~ lewmeW leQ ieeb~~13-835~~
GÊece leNnsves Ieslee ³eeJesle ³ee }e}mesves meJe& DeefJeÐeece³e #es$eele cegÊeÀ ’ceesje®³ee DebieeJej KetHe efHemeeb®ee ceveesnj HegÀ}esje Demelees. l³ee
meb®eej keÀjles;“ Òel³eskeÀ efHemee}e [esUe Demelees. HeCe lees ceesj DebOe Demes} lej ns DeveskeÀ
keÀce&keÀeb[ leNneR peeCeW~ cegKeesÃle HegjeCeW~ µeesYes®es ves$e l³ee®³ee keÀe³e keÀecee®es! les keÀe³e l³ee®³ee [esȳeeb®eer peeiee
p³eesefle<eeR lees cnCeW~ leQmeWef®e nes³es~~828~~ Lees[er®e Iesleer}! l³ee®eÒeceeCes DeveskeÀeveskeÀ µeem$es ceeefnle Demetvener
efµeuHeeR Deefle efveHegCe~ metHekeÀceeAneR ÒeJeerCe~
DeO³eelceµeem$e pej DeJeiele vemes} lej les %eeve J³eLe& nes³e.“
efJeefOe DeLeJe&Ce~ neleeR DeeLeeR~~829~~
peNneR HejceeCegSJe{W~ mebpeerJeveercet} pees[s~
keÀeskeÀeR veeneR þs}W~ Yeejle leNneR cnefCele}W~
leNneR yeng keÀe³e iee[W~ YejCeW ³esjW~~13-836~~
Deeiece DeeHeÀefJe}W~ cetle& nesleer~~830~~
’pemes keÀce&keÀeb[ lej lees Glke=Àä®e peeCelees; l³ee}e HegjeCes cegKeesÃle ’Dee³egJexoele DeveskeÀ GÊeceesÊece pe[eryegìer, JevemHeleer F.Deew<eOeer
Demeleele; p³eesefle<eele GÊece ieleer Demeles - Deieoer lees Jele&Jeer} lemes®e Ye³eevekeÀeleuîee Ye³eevekeÀ, IeelekeÀ Deµee jesieebJej jeceyeeCe cnCetve Òeefme×
nesles; efµeuHeµeem$eele lees efveHegCe Demelees; HeekeÀkeÀewµeuîe l³ee}e GÊece Deensle. Hejbleg mebpeerJeveer JevemHeleer efkebÀJee keÀuHeleª®³ee cetUe®ee
DeJeiele Demeles; DeLeJe&Jeso Je ceb$eleb$e l³ee®³ee nele®ee ceU Demelees; HejceeCetSJe{e legkeÀ[emeg×e ceesþîeeleuîee ceesþîee jesieeJej, SJe{s®e keÀe³e
keÀeskeÀµeem$eele}s keÀenerner l³eeves peeCeeJe³ee®es þsJe}s}s vemeles; ceneYeejleeoer ce=l³etJejner ceele keÀªve cegÊeÀer osCeeje Demeuîeeves lees SJe{emee pejer
ûebLe l³ee}e Heeþ Demeleele; Jesoeb®³ee $eÝ®eeHeþCee®es HeÀU Deµee ceb$eosJelee efceUe}e, lej iee[e Yeªve þsJe}suîee l³ee Flej Dee³egJexoer³e Flej
l³ee®³eeHeg{s meekeÀej nesleele, Demee lees Jee®emHeleerner Demelees;“ Jeveew<eOeeR®eer keÀe³e iejpe!“
veereflepeele megPes~ JewÐekeÀner yegPes~ Dee³eg<³eWJeerCe }#eCeW~ efmemeWJeerCe De}bkeÀjCeW~
keÀeJ³eveeìkeÀeR ogpeW~ ®elegj veeneR~~831~~ JeesnjWJeerCe JeeOeeJeCeW~ lees efJeìbyeg ieeb~~13-837~~

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer
lewmeW µeem$epeele peeCe~ DeeIeJeWef®e DeÒeceeCe~
DeO³eelce%eeveWJeerCe~ SkeÀ}sefve~~838~~
’Glke=Àä meecegefêkeÀ ef®eÚs µejerjeJej JeeieefJeCeeN³ee ceveg<³ee}e pej
Dee³eg<³ejs<ee®e vemes}; efµej®íso kesÀ}suîee keÀyebOeeJej efkeÀleerner GÊece
Demes De}bkeÀej- DeeYet<eCes Ieele}s}er Demeleer}; efkebÀJee efJeJeenceb[He KetHe®e
Glke=Àä Demee mepeJe}s}e efome}e lejer l³ee}e peµeer JeOetJej
DeeuîeeefµeJee³e Kejer µeesYee ³esle veener; l³ee®eÒeceeCes Flej meJe& µeem$es
pej DeO³eelce%eeve veme}s lej DeÒeceeCe þjleele.“
³e³ee}eieeR Depe&gvee HeeneR~ DeO³eelce%eevee®eeb þeF¥~
pes³eeb efvel³eyeesOeg veeneR~ µeem$ecet{e~~839~~
les³eeb µejerj peQ pee}s~ leQ De%eevee®eW yeer ©pe}W~
les³ee®eW J³eglHeefÊelJe ies}W~ De%eeveJes}eR~~840~~
’cnCetve®e ns Depe&gvee! p³ee®eer celeer Flej µeem$eeoeR®³ee mebHeosves
cet{ Pee}s}er Deens, p³ee}e keÀe[erFlekesÀ HeCe %eeve Jee DeO³eelcee®es
Òesce veener, l³ee ceeCemee}e ÒeeHle Pee}s}e vejosn efveJJeU De%eeveebkegÀj®e
nes³e; DeeefCe l³ee®es Heebe[ f l³e cnCepes ieievee®³ee ceeb[JeeJej Hemej}s}er
De%eeveJes}®e nes³e.“
lees peQ peQ yees}s~ leQ De%eeveef®e HegÀ}}W~
les³ee®eW HegC³e peQ HeÀ}}W~ leQ De%eeveef®e ieeb~~13-841~~
’lees efkeÀleerner ®eeleg³ee&ves mebYee<eCe keÀjes; ÒeJe®eve osJees; l³ee®eer meieUer
Yee<ee efkeÀleerner mee}bke=Àle Deme}er, l³ee®es yees} cnCepes kesÀJeU De%eeveJes}erme
Dee}s}er, ogªve DeekeÀ<e&keÀ efomeCeejer HeCe IeeCesjer®³ee HegÀ}ebHes#eener Deefle
Gûe oHee&®eer De%eeveHeg<Hes®e nesle. SJe{s®e keÀe³e, lej ³eLeemeebie mebHeVe
kesÀ}suîee JesoefJeOeeRHeemetve l³ee}e pes pes HegC³e ÒeeHle nesles, lesmeg×e l³ee}e
l³ee®³ee µeem$eesÊeÀ keÀcee¥®es efceUe}s}s De%eeveHeÀ}®e Demeles keÀer p³ee®ee
µeneCeer ceeCemes ogªve HeeefnuîeeJejmeg×e l³eeie keÀjleele.“
HegC³eelcekeÀ HeeHee®ee ceeie&
³eeÒeceeCes Hejle SkeÀoe JesoefJeefnle keÀcex keÀce&HeÀ}e®³ee Deeµesves
keÀjCeeN³ee DeeµeeUYetle ³eeef%ekeÀeb®ee %eeveosJe DeefOe#esHe keÀjleele. keÀejCe
l³eebvee Jesoeb®ee Keje iet{ DeLe& Deefpeyeele keÀUle veener. ³e%eHeleer pees
Hejceelcee lees l³eeb®³ee ³e%ekeÀcee&le DeefOeefÿle vemelees. l³ee®es DeeJe[les
DeO³eelceµeem$e - l³eeves mJele: meebefiele}ss ns ³eesieµeem$e GHese#f eCeeN³ee
keÀce&þeb®ee ceeie& %eeveosJeebveer HegC³eelcekeÀ HeeHee®ee ceeie& ceeve}e Deens.
HegC³eelcekeÀ HeeHe kesÀuîeeves ceveg<³e mJeiee&}e peelees; HeeHeelcekeÀ HeeHe
kesÀuîeeves lees vejkeÀele peelees!
kesÀJeU HegC³e cnCepes YeieJelmesJesves, efve<keÀece keÀce&³eesieeves,
%eeveerYeÊeÀerves - cnCepes HebLejepe ceeiee&ves®e ceveg<³e cegÊeÀ neslees; Demes
%eeveosJeeb®es meJee¥vee Je efJeµes<e cnCepes yegef×ceble Hebef[leebvee meebieCes Deens.
³eeÒeceeCes’DeO³eelce%eeveefvel³elJeb“ ³ee %eevemebHeos®³ee $eÝCeelcekeÀ Hew}®t es
cnCepes DeO³eelce%eeveeyeeyele keÀe[ercee$ener efpeJneUe vemeC³ee®es l³eebveer
meJe& }eskeÀebvee Ke[ye[Jetve peeies keÀjCeejs ns efJemle=le JeCe&ve kesÀ}s Deens.
³eesiemeeOevee-2
204 Gvces<e:12:De%eeve}#eCes (2)
18) HejleÊJeoµe&veeme - DeekeÀ}veeme - De#ecelee
’leÊJe%eeveeLe&oµe&veced“ ³ee Heoele DeefYeÒesle Deme}suîee
%eeve}#eCee®ee efJeJeskeÀ DeeHeCe HetJeea®e Heeefn}e Deens. %eeveosJe Deelee
Lees[ke̳eele®e leefÜjesOeer De%eeveiegCee®ee cnCepes HejleÊJee®es DeekeÀ}ve
keÀªve IesC³eele De#ecelee ³ee De%eeve}#eCee®ee Hejece<e& keÀmee Iesleele,
les Heene:
DeeefCe DeO³eelce%eeve kebÀneR~ pesCeW ceeefve}Wef®e veeneR~
lees %eeveeLe&g ve osKes keÀeF¥~ ns yees}eJeW Demes~~13-842~~
Ss}eref®e Le[er ve HeJeleeb~ He}s pees ceeIeewlee~
les³eeb Hew}efÜHeeR®eer Jeelee&~ keÀe³e nes³es~~843~~
keÀeb oejJebþeef®e pes³ee®eW~ µejerj jeWefJe}W Keeb®eW~
lees keWÀJeeR HeefjJeejeR®esb~ þsefJe}W osKes~~844~~
lesJeer DeO³eelce%eeveeR pes³eeb~ Devees}Ke Oevebpe³ee~
les³ee %eeveeLe&g osKeeJes³eeb~ efJeKees keÀeF¥~~845~~
cnCeewefve Deeleeb efJeµesKeW~ lees %eevee®eW leÊJe ve osKes~
ns meebieeJeW DeebKes}sKeW~ ve }ies legpe~~846~~
’DeeefCe p³ee}e DeO³eelceefJe<e³ee®ee mHeµe&meg×e veener, lees DeO³eelceeves
mee#eele DevegYeJeeJe³eeme efceUCeeje Hejceelcee peeCet®e µekeÀCeej veener, ns
keÀe³e meebiee³e}e nJes! veoer®³ee Ss}leerjeHe³e¥lemeg×e ve peelee pees ceeieuîee
HeeJe}er veoer Heenlee®e }ebyetve®e HeUtve peelees, l³ee}e Hew}leerjeJejer}
Òeosµee®eer peeCekeÀejer keÀµeer DemeCeej! p³ee}e Ieje®ee Gbyejemeg×e
Dees}eb[e³e}e Dee}e veener, lees l³ee Iejeleer} mebHeÊeer v³eeneUt µekesÀ}
lej ceesþs®e Dee½e³e& Ie[s}! l³ee®eÒeceeCes DeO³eelceefJe<e³eele DeveefYe%e
DemeCeeje HejleÊJe DeekeÀ}ve keÀjC³eeme De#ece DemeCeej®e ns keÀener
cegÎece meebiee³e}e vekeÀes; efkebÀJee l³ee®eer ner De#ecelee ceespeC³eemeeþer ieefCeleer
HeefjceeCee®eer keÀener JesieUer iejpe veener.“
meceejesHe::::
%eeveosJeeb®eer ieerleeLe&efJe<e³ekeÀ mHeäesÊeÀer
Deþje %eeveiegCe}#eCeeb®es JeCe&ve kesÀuîeeJej l³eeHeeþesHeeþ ³eeÒeceeCes
Deþje De%eeve}#eCeeb®ee Hejece<e& IesC³eeceeieer} DeeHe}e GÎsµe mHeä
keÀjle %eeveosJe cnCeleele:
pesJne meieYex Jeeef{}W~ lesJnebef®e HeesìeR®eW Oee}W~
pewmeW ceeieer} HeoW yeesef}}W~ nsef®e nes³es~~13-847~~
Jeeb®eewefve³eeb JesieUW~ ªHe keÀjCeW ns ve efce}W~
IesF¥ DeJebefle}W DeebOe}W~ leQ ogpevesefme ³es~~848~~
SJeb F³eW GHejleer~ %eeveef®eÚW ceeiegleeR~
DeceeefvelJeeefoÒeYe=efle~ JeeKeeefCe}eR~~849~~
peQ %eeveHeoW Deþje~ kesÀef}³eeb ³esjer ceesnjeb~
De%eeve ³e³ee DeekeÀeje~ menpeW ³esleer~~850~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 205 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

’Heoe®eer keÀesj ve meb[eR“ Þeesl³eeb®es Deeéeemeve

Þeerke=À<Ceebveer YeieJeÃerlee®³ee lesjeJ³ee DeO³ee³eeleer} 7,8,9,10
Je 11 ³ee µ}eskeÀebÜejs %eeveHeos meebietve DekeÀjeJ³ee µ}eskeÀe®³ee
GÊejeOee&leer} DeO³ee& ’De%eeveb ³eoleesçv³eLee“ ³ee µ}eskeÀ®elegLe&Heeoele
De%eeve cnCepes pes %eeve veJns les, Deµeer De%eevee®eer J³eeK³ee kesÀ}er
Deens. l³eeyeÎ}®eer DeeHe}er YetefcekeÀe mHeä keÀjleebvee®e %eeveosJe Hejle
Deeéeemeve osleele keÀer les ieerles®³ee Heoe®ee YeeJeeLe& meebieleebvee l³ee Heoe®eer
keÀesjner mees[tve yees}le vemeleele. les cnCeleele:
’pesJne ieYe&Jeleer m$eerme pesJeCe Jee{eJes lesJne DeeHeesDeeHe®e efle®³ee
Gojeleer} ieYee&me les Heesnes®euîee®es pemes meceeOeeve efceUles, lemes®e
%eeveHeoeb®es meefJemlej JeCe&ve pes kesÀ}s l³eele®e DeeHeesDeeHe leefÜjesOeer
De%eeveHeoeb®es efJeJejCe DeefYeÒesle nesles. Kejs lej %eeveHeos JeefCe&uîeeJej
De%eeveHeos Hegve: efJemleeªve meebieC³ee®es Òe³eespeve Gjle veener. DeebOeȳee
ceeCemee}e efveceb$eCe kesÀ}s Demelee, lees pemee [esUme Jeeìe[îee}e meesyele
IesTve ³eslees®e, l³ee®eÒeceeCes DeceeefvelJeeoer %eeveef®eÚs peer efveªefHe}er,
leer®e G}ì DeLee&ves efHeÀjJe}er cnCepes l³eeefJejesOeer peer ef®eÚs leer®e De%eevee®eer
}#eCes nesle, Demes mecepeC³eele keÀesCelee®e Òel³eJee³e veener.“
ceeieeb µ}eskeÀe®esefve DeOee&OeX~ SsmeW meebefiele}W cegkegbÀoW~
vee GHeÀjeìer %eeveHeoW~ leQef®e De%eeve~~851~~
cnCeewefve F³eeb JeenCeeR~ kesÀ}er c³eeb GHe}JeCeer~
Jeeb®etefve otOee ces}Jetefve HeeCeer~ HeÀej keÀerpes~~852~~
lewmeW peer ve ye[ye[er~ Heoe®eer keÀesj ve meeb[eR~
Heefj cet}OJeveeref®e³eW Jee{eR~ efveefceÊe pee}eW~~853~~
’SJeb®e %eeve DeeefCe De%eeve ef®eÚs JesieUe}er meebieC³ee®eer iejpe vemeles,
cnCetve®e cegkegÀb oeves (cnCepes Þeerke=À<Ceebveer)’De%eeveb ³eoleesçv³eLee“ Fleke̳ee
meb#esHeeves De%eevee®es JeCe&ve kesÀ}s Deens. cnCetve legce®ee pej Demee mecepe
Pee}e Demes} keÀer ne %eeveosJe ogOeele HeeCeer efcemeUtve les Jee{JeeJes,
lemes Gieer®e®e ye[ye[ }eJetve De%eeve}#eCeeb®es }byes®eJe[s JeCe&ve keÀjle
yeme}e Deens, lej ceer legcne}e efveef½ele Deeéeemeve oslees keÀer les lemes veener
DeeefCe ieerles®³ee Heoe®³ee ³eLeeLee&}e mees[tve ceer keÀenerner meebiele veener.
efkebÀyengvee cegkegbÀoe®es pes ceveesiele ieerlesle Deens, les®e ceer legcne}e ³ee
De%eeve}#eCeeb®ee efJemleej keÀªve meebieC³ee®³ee efveefceÊeeves DeefOekeÀ mHeä
keÀªve oeKeJelees Deens.“
efJeÜppeve Je %eeveséejer
%eeveosJe meebieleele keÀer’ieerles®³ee Heoe®eer keÀesjner ve meeb[lee“ Je Hetle&lesmeeþer Heg{er} Gvces<e ¬eÀ.13:owJeemegjmebHeefÜYeeie ³eele DeeHeCe
cnCepes ieerleeLe& ³eeqlkebÀef®elener ve [eJe}lee Je l³eele Heoj®es keÀenerner lees efJe®eej Heent ³ee. Fl³e}ced~
DeefOekeÀGCes ve keÀjlee les lees HeÀÊeÀ DeefOekeÀ mHe<ì keÀªve oeKeJele
Deensle. l³eeb®es ns Deeéeemeve }#eele ve Ieslee®e l³eeb®³ee %eeveséejer ³ee ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
ÒeemeeefokeÀ ûebLee®ee DeLe& µeesOet HeenCeeN³ee efkebÀJee ieerles®es efJeJes®eve keÀjleebvee
DeLeJee ieerles®es jnm³eesoId eeìve keÀª Heenleebvee %eeveséejerme [eJe}CeeN³ee
keÀefLele efJeÜppeveeb®³ee neleer ³eLeeLe& ieerleeLe& meeHe[Ces og}&Ye®e cnì}s
Heeefnpes. Demees.
Þeesl³eebvee keÀoeef®ele DeeHeCe kesÀ}s}e ne %eeveHeoeb®ee efJemleej
ceeveJeCeej veener, ³ee DeeµebkesÀves yeeJej}suîee %eeveosJeebme DeYe³e osle Þeesles
keÀe³e cnCeleele, Hene:
lebJe Þeesles cnCeefle jens~ kesÀ Heefjneje þeDees Deens~
efyeefnmeeR keÀeb Jee³eW~ keÀefJeHees<ekeÀe~~13-584~~
letleQ Þeercegjejer~ cnefCele}sb ÒekeÀì keÀjer~
peQ DeefYeÒee³e ieJnjeR~ PeebefkeÀ}W DeecneR~~585~~
leQ osJee®eW ceveesiele~ oeefJele Deeneefme cetle&~
nsner cnCelee ef®eÊe~ oeìs} legPeW~~856~~
Þeesles cnCeleele: ’%eeve DeeefCe De%eeve Heoeb®ee SJe{e efJemleej keÀe
kesÀ}e l³ee®es mHeäerkeÀjCe keÀjle yemet vekeÀesme. leÊJe%eeveoµe&keÀ %eeveosJee!
legPes efJeJes®eve Deecne}e DeeJe[s} keÀe veener Deµeer J³eLe& µebkeÀe ceveele
yeeUiet vekeÀesme. Deecne}e mecepetve ®egkeÀ}s Deens keÀer leg}e Þeerke=À<Ceebveer
mJele:®e ieerleeªHeer iegnsle iegHle jeKetve þsJe}s}s DeefYeÒee³e mHeä keÀªve
meebieC³eeme Dee%eeefHe}s Deens Je cnCetve®e let ³ee ieerleeLe&%eeve³e%eeefveefceÊe
les osJee®es ceveesiele Deece®³eeHeg{s cetefle&ceble meekeÀej keÀjlees Deensme. HeCe
legP³ee efJeve³eµeer} mJeYeeJeecegUs ³ee®eer mHeä keÀyet}er osleebvee legPes ef®eÊe
YeejeJetve peeF&}.“
cnCeewefve Demees nW ve yees}eW~ Heefj meebefJe³eeb ieeb meblees<e}es~
peQ %eeveleefj³eW ces}efJe}es~ ÞeJeCemegKeeef®e³eeb~~ 857~~
Deeleeb F³eeJesjer~ peQ lees Þeernjer~
yeesef}}e leQ keÀjer~ keÀLeve JesieeR~~858~~
’cnCetve ³eeefJe<e³eer DeefOekeÀ keÀener let Deecne}e meebieeJesme Demee
Deecner leg}e Deeûen keÀjCeej veener. HeCe let Deecne}e legP³ee Jeeiiebies®³ee
%eeveveewkesÀletve efn[
b Jetve pes ieerlee%eeveªHeer pe}eµe³eele cevemeesÊeÀ efJenej
keÀjC³ee®es DecetHe megKe efo}s Deensme, l³eecegUs Deecner KetHe®e meblees<e}es
Deenesle. let Deelee Heg{s ÞeernjeRveer Depe&gvee}e keÀe³e GHeosµe kesÀ}e lees
}JekeÀj keÀLeve keÀj. lees SskeÀC³eeme Deecner HeÀej Deelegj}es Deenesle.“
Heg{er} DevegmebOeeve
³eeÒeceeCes ³eceefve³ece DeesUKeC³eeme GHe³egÊeÀ DeeefCe Del³eeJeµ³ekeÀ
Deµeer %eeve DeeefCe De%eeve ³ee iegCeeb®eer }#eCes %eeveosJe lesjeJ³ee DeO³ee³eele
efveªefHeleele. ³ee®ee®e µes<e efJe®eej meesUeJ³ee DeO³ee³eer ieerlesle
owJeemegjmebHeos ®³ee efveefceÊeeves kesÀ}s}e Deens. lejer efJe<e³ee®³ee meelel³eemeeþer

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

Deefle cenÊJee®eer SkeÀ mebHeoe:µeeefvle-216

² µeeefvle cnCepes ef$eHegìer®ee }esHe
µeeefvle Je Hemee³eoeve
::Gvces<e::13:: ieerlesleer} µeevleer®ee DeLe&
ieerleeµ}eskeÀ (12-12)leer} ’l³eeiee®íeefvlejvevlejced“-217
::owJeemegjmebHeefÜYeeie:: ieerleeµ}eskeÀ 12-12 Jejer} %eevesµeeb®³ee DeesJ³ee
³ee DeesJ³eeb®ee mej}eLe&
%eeveesHee³e:owJeemegjmebHeefÜYeeie-206 %eeve ³ee µeyoe®ee DeLe& -218
%eeveesHee³ee®es cenÊJe %eeve µeyoe®es oesve DeLe&
%eeveÒeeHleer®ee ceeie& ieerlee µ}eskeÀ 12-12 ceOeer} %eeve ne SkeÀ Òeieefleoµe&keÀ ìHHee
efÜefJeOe mebHeoe:owJeer Je Deemegjer mebHeoe-207 meeOekeÀe®³ee Òeieleer®ee Dee}sKe
owJeer mebHeoe %eeveséejer ner lej ieerlee%eeveÒekeÀeµeµe}ekeÀe®e!-219
Deemegjer mebHeoe-208 DeHewµetv³eeoer owJeer iegCe:DeHewµetv³e
meeOegkeÀLee-209 ke=ÀHee¢äer-220
Yetleo³ee
ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß De}es}gHelJe-221
Jewjei³e
² ceeo&Je
Nner (pevce-cejCee®eer }epe)-222
De®eeHeuîe
::Gvces<e::14:: Òel³eenej
::owJeer mebHeoe:: lespe
µetv³ee®ee ceeie& Je ’#egjm³e Oeej:“ -223
#ecee
DeYe³eeoer owJeer mebHeoe:DeYe³e-210 Oe=elf e
meÊJemebµeg×er µege®f elJe
%eeve³eesieJ³eJeefmLeleer Deêesn -224
oeve³e%eleHeeoer:oeve-211
DeceeefvelJe
melejeJ³ee DeO³ee³eeletve oeve
meJJeerme iegCe: meJJeermeW iegCep³eesleeR®es efveje¡eve Je Deelcejepee®es Deew#eCe
³e%e, oeve Je leHe -212
oce (Fbefê³eoceve) meceejesHe
³eeie ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
mJeeO³ee³e-213 Gvces<e 13:
leHe ieerlee:
leHe Je HebLejepe-214 9:12-15;15:19,20;16:1-3
Deepe&Je %eeveséejer:9:172-196;16:47-67
Deefnbmee Gvces<e 14:
mel³e ieerlee:2:66,70,71;3:25;4:39;5:1,4,5,12;6:7,14,15,20;
mel³e Je HejleÊJeoµe&ve 9:31;12:4,12;17:20-28;18:53,62
efme×efme×evleHe×efle Je mel³e-215 %eeveséejer:3:169;11:9;12:141-143;16:68-212;
De¬eÀesOe 18:1794-1799
l³eeie efme.efme.He.:6:61

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer
² ³ees ceecesJecemeccet{es peeveeefle Heg©<eesÊececed~
::Gvces<e13::
::owJeemegjmebHeefÜYeeie::
² Deµee OeejCesves meJee¥le³ee&ceer DemeCeeN³ee ceePeer meJe& ÒekeÀej®³ee YeeJeeves
%eeveesHee³e::::
owJeemegjmebHeefÜYeeie
DeeleeHe³e¥le DeeHeCe %eeveséejer®³ee lesjeJ³ee DeO³ee³eele JeefCe&}s}er
%eeveiegCemebHeefÊe}#eCes Heeefn}er. ³eeb®ee meeOekeÀeb®³ee Deenej-efJenej-
Dee®ejCe-efJe®eej-³ece-efve³ece-meeOeves®eer efoµee Je iebleJ³e Fl³eeoer
peerJeveµew}erµeer Ieveoeì mebyebOe Deens, ³ee®es HetJeea®e metleesJee®e kesÀ}s nesles,
ns efpe%eemetbvee mcejle Demes}®e.
l³ee®eÒeceeCes meesUeJ³ee DeO³ee³eebleie&le ieerlesves kesÀ}s}s owJeemegjmebHeÊeer®es
efJeJes®eve DeY³eemeCesmeg×e meeOekeÀeb®³ee ¢äerves Del³eeJeµ³ekeÀ®e Deens. owJeer
mebHeoe Je Deemegjer mebHeoe ³eeb®es efveoxµeve ÞeerieesHee}ke=À<Ceebveer l³ee efþkeÀeCeer
kesÀ}s Deens. owJeer mebHeoe ûee¿e Je Deemegjer mebHeoe Deûee¿e Demes l³eeb®es
cegceg#etbvee meebieCes Deens.
owJeer mebHeleiegCe}#eCes Je l³eeefJejesOeer Deemegjer mebHeleiegCe}#eCes ³eeb®es
%eeveosJeebveer l³eeefveefceÊe kesÀ}s}s efJeJes®eve ³ee ¢äerves DeY³eemeCes DeeJeµ³ekeÀ
Deens. l³eekeÀ[s DeeHeCe Deelee JeUCeej Deenesle. meesUeJ³ee DeO³ee³eeleer}
ne pees efJe<e³e DeeHeCe Deelee neleeUCeej Deenesle, lelHetJeea Lees[er HetJe&Heereþf keÀe
HeenCes Gef®ele þjs}.
%eeveesHee³ee®es cenÊJe
HebOejeJ³ee DeO³ee³eele Je=#eeJej ªHekeÀ keÀªve mebmeej efkeÀleer #eCeYebiegj
Je Demeej Deens ns ieerlesle mHeä kesÀ}s Deens. l³ee®eÒeceeCes #ej, De#ej Je
GÊece Heg©<eeb®es mHeä efveoµe&ve l³ee DeO³ee³eele Dee}s Deens. Heg©<eesÊecee®eer
Yesì JneJeer Demes JeeìCeeN³eebvee, DeelceleÊJee®eer ÒeeHleer JneJeer, ³eemeeþer
%eeve ns®e meeOeve Deens, ns lesLes mHeä kesÀ}s Deens.
l³ee JeCe&veecegUs peeCel³eebvee KetHe meblees<e Pee}e. DeelceleÊJee®eer ÒeeHleer
JneJeer ner DeekeÀeb#ee cegceg#etle efvecee&Ce Pee}er. l³eeb®³ee le=Hleermeeþer %eeveosJe
owJeemegjmebHeos ®³ee JeCe&veeefveefceÊe Hejle %eeve Je De%eeve ³eeb®ee ceeieer}
efJe<e³e®e SkeÀe DeLeea Heg{s ®ee}Jeleele.
HebOejeJ³ee DeO³ee³eeleer} DeO³eelce%eeveefJe<e³ekeÀ efveªHeCe SsketÀve
%eeles DeHeej megKeeJe}s, lej Flej cegceg#etb®eer efpe%eemee peeie=le Pee}er.
’ns cece&%e Depe&vg ee! pees ce}e Heg©<eesÊecee}e peeCelees Je ceeP³eeµeer SkeÀªHe
neslees, lees®e Keje meJe&%eeveer DeeefCe lees®e Keje HejekeÀesìer®ee YeÊeÀ!“
Demes GÃej HebOejeJ³ee DeO³ee³ee®³ee µesJeìuîee oesve µ}eskeÀele
YeieJebleebveer keÀe{}s:
³eesiemeeOevee-2
206 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
me meJe&efJeÓpeefle ceeb meJe&YeeJesve Yeejle~~15-19~~
Fefle ieg¿eleceb µeem$eefceocegÊeÀb ce³eeveIe~
SleodyegoOd Jee yegeg ×f ceevm³eelke=Àleke=Àl³e½e Yeejle~~15-20~~
’ns Yeejlee! pees %eeveer ³ee ÒekeÀejs ce}e - Heg©<eesÊecee}e - peeCelees,
lees meJe&%e nes³e. lees mJele:nermekeÀì meJe& efJeée ns ceePes®e mJeªHe Deens,
YeÊeÀer keÀjlees. ns HeeHee®ee mHeµe&ner ve Pee}suîee Yeejlee! ³eeÒeceeCes ns
Del³eble ieg¿e µeem$e ceer leg}e keÀLeve kesÀ}s. ³ee®es %eeve keÀªve IesTve
yegef×ceeve ceveg<³e ke=Àleke=Àl³e neslees.“
Heg{s meesUeJ³ee DeO³ee³eer l³eeÒemebieer ÞeernjeRveer Gunemeeves %eevee®es
KetHe JeCe&ve kesÀ}s. les cnCeleele:
SJeb F³eWefJeKeeR keÀerj~ peeCeleW yegPeeefJe}W DeHeej~
Heefj cegceg#eg Flej~ meekeÀeb#e pee}W~~16-47~~
l³ee cepe Heg©<eesÊecee~ %eeveW Yesìs pees megJecee&~
lees meJe&%eg leesef®e meercee~ YeÊeÀeref®ener~~48~~
SsmeW ns $ew}eske̳evee³ekeWÀ~ yeesef}}W DeO³ee³eeble µ}eskeWÀ~
lesLe %eeveef®e yengleskeWÀ~ Jeeefve}W lees<eW~~49~~
Yeªefve ÒeHeb®ee®eeb IeeWìg~ keÀerpes osKele³eeef®e osKeleeb êäg~
Deevebomeece´ep³eeR Heeìg~ yeebefOepes peerJeeb~~50~~
³esJe{s³eeb }eþsHeCee®eeb GHeeJees~ Deeveg veeneRef®e cnCes osJees~
ne mec³ei%eevee®eeb jeJees~ GHeeJeebceepeebr~~51~~
’ns %eeve meJe& mebmeeje®ee SkeÀe Ieesìele efvejeme keÀªve, menpele³ee
ê<ìe-o=µ³e efceUJeCeer keÀªve, ef$eHegìerjefnle DeJemLee ÒeeHle keÀªve osles
Je peerJee}e mJeevebomeece´ep³ee®ee cegkegÀì ®e{Jeles. %eeveeSJe{e meceLe& GHee³e
ogmeje veener®e! ne GHee³eeb®ee jepee®e cnCee vee!“
SsmeW Deelceefpe%eemeg peQ nesles~ efleneR lees<e}sefve ef®eÊeW~
DeeojW les³eeb %eeveeleQ~ JeesJeeef}}W peerJeW~~52~~
Deeleeb DeeJe[eR lesLe He[s~ les³eebef®e DeJemejW Heg{s Heg{W~
efjieeW }eieW ns Ie[W~ Òesce SsmeW~~53~~
cnCeesevf e efpe%eemet®b eebHewkeÀeR~ %eeveeR Òeleerleer nes vee pebJe efvekeÀeR~
lebJe ³eesie#esce %eeveefJeKeeR~ mHegÀjs}ef®e keÀeR~~54~~
’ns SsketÀve Deelceefpe%eemet pes nesles l³eebveer Deeveboeves Je Del³eeojeves
%eeveesHee³eeJeªve DeeHe}e peerJe DeesJeeU}e. FlekesÀ Òesce p³ee Jemlet®³ee
efþkeÀeCeer efvecee&Ce nesles, leer Jemlet®e melele ceveele Yeªve jenles, ne Òescee®ee
efve³ece®e Deens. ³ee®e DeeJe[erves %eeveesHee³ee®³ee efþkeÀeCeer Òesce Jeme}s}s
cegceg#et, peesHe³e¥le ¢{ %eeveÒeeHleer Je %eeveÒeleerleer nesle veener, leesHe³e¥le
melele %eeveeefJe<e³eer efJe®eej keÀjCeej®e vee!“
%eeveÒeeHleer®ee ceeie&
Deelee ns %eeve keÀmes nesF&} l³eeefJe<e³eer %eeveosJe cnCeleele:
cnCeewefve leQef®e mec³ei%eeve~ kewÀmesefve nes³es mJeeOeerve~
peeef}³eeb Je=ef׳elve~ Ie[s} keWÀJeeR~~16-55~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 207
keÀeb GHepeesef®e peQ ve }ens~ peQ GHepe}WneR DeebJnebìe met³eW~
leQ %eeveeR efJe©× keWÀ Deens~ ns peeCeeJeW keÀeR~~56~~
ceie peeCeles³eeb peQ efJeª~ les³ee®eer Jeeì Jeenleer keÀªb~
%eevee nve leQef®e efJe®eeªb~ meJe& YeeJeW~~57~~
’cnCetve les mec³ei%eeve keÀmes ÒeeHle nesF&} Je Pee}s}s %eeve o={
keÀmes nesF&}, lemes®e les %eeve nesC³eeme pes ÒeefleyebOe keÀjleele Je Pee}suîee
%eevee®ee efJeHe³ee&me keÀªve oeKeJeleele, les %eevee®es µe$et keÀesCe Deensle, ns
meJe& peeCetve Iesle}s Heeefnpes. ceie %eeveeme ÒeeflejesOe keÀjCeeN³eebvee Iee}Jetve
osTve %eeveceeie& ceeskeÀUe keÀjC³ee®ee GHee³e ceveesYeeJes SsketÀ ³ee.“
Ssmee efpe%eemet legcneR mecemleeR~ YeeJees pees Oeefj}e Demes} ef®eÊeeR~
lees HegjJeeJe³ee }#ceerHeleer~ yeesef}pew}~~16-58~~
%eeveemeeR megpevce pees[W~ DeeHeg}er efJeÞeebleerner Jejer Jee{W~
leQ mebHeÊeer®eW HeJee[s~ meebefIepew} owJeer~~59~~
DeeefCe %eeveeef®e³eW keÀeceekeÀejW~ peQ jeieÜs<eemeeR os LeejW~
efle³eW Deemegefj³eWner IeesjW~ keÀjer} ªHe~~60~~
’Demee pees legce®³ee efpe%eemet Deble:keÀjCeeleer} YeeJe Deens. lees HetCe&
keÀjC³eemeeþer YeieJeble meesUeJee DeO³ee³e keÀLeve keÀjle Deensle. efpe®³ee
³eesieeves GÊece %eeve efvecee&Ce nesles Je megKeÒeeHleer nesles, l³ee owJeer mebHeos ®es
les iegCeJeCe&ve keÀªve %eeveeme peeUtve ìekeÀCeeN³ee Je jeieÜs<eeoeRvee Leeje
osCeeN³ee Ieesj Deemegjer mebHeos ®es HeCe ªHeoµe&ve l³eeefveefceÊe Ie[s}.“
efÜefJeOe mebHeoe::::
owJeer Je Deemegjer mebHeoe
veJeJ³ee DeO³ee³ee®³ee yeejeJ³ee Je lesjeJ³ee Deµee oesve µ}eskeÀeletve
Deemegjer Je owJeer mebHeÊeeRvee keÀejCe DemeCeeN³ee owJeer Je Deemegjer Òeke=ÀleeR®ee owJeer mebHeÊeer®es efveoxµeve Þeerieerles®³ee 16-1,2 Je 3 ³ee µ}eskeÀeletve kesÀ}s}s
pees efveoxµe ieesHee}ke=À<Ceebveer kesÀ}e neslee, lees Demee Deens: Deens, les Demes:
ceesIeeµee ceesIekeÀcee&Cees ceesIe%eevee efJe®esleme:~
je#emeerceemegjerb ®ewJe Òeke=Àefleb ceesefnveeR efÞelee:~~9-12~~
cenelceevemleg ceeb HeeLe& owJeeR Òeke=ÀefleceeefÞelee:~
Yepevl³evev³ecevemees %eelJee YetleeefoceJ³e³eced~~9-13~~
’pes efJeJeskeÀµetv³e }eskeÀ je#emeer Je Deemegjer Òeke=ÀleerJej peeleele, l³eeb®³ee
F®íe efve<HeÀU nesleele; l³eeb®eer keÀcex efve<HeÀU nesle Je l³eeb®es %eevener
efve<HeÀU®e Demeles. HeCe ns HeeLee&! owJeer Òeke=Àleer®ee DeeÞe³e keÀjCeejs
cenelces Yetleeb®es DeeefokeÀejCe Je DeJ³e³e Deµee ce}e peeCetve ceePes Devev³e
YeÊeÀ nesleele.“
ne®e efJe<e³e Deelee meesUeJ³ee DeO³ee³eele Iesle %eeveosJe cnCeleele:
menpe Fäeefve<ìkeÀjCeeR~ oesIeeref®e F³eeb keÀJelegefkeÀCeer~
ns veJeceeO³ee³eerb~ GYeejCeer kesÀ}er~~16-61~~
lesLe meeTcee IesJee³ee GJeeJeew~ lebJe Jees[Je}e Deeve ÒemleeJees~
leefj les³eeb ÒemebieW Deeleeb osJees~ efveªefHele Demes~~62~~
³e³ee efveªHeCee®esefve veebJeW~ DeO³ee³eHeo mees}eJeW~
}eJeCeer Heenleeb peeCeeJeW~ ceeefie}eJesjer~~63~~
³eesiemeeOevee-2
Gvces<e:13:owJeemegjmebHeefÜYeeie
’Deµee ³ee owJeer Je Deemegjer Òeke=ÀleeR®es veJeceeO³ee³ee r efveªHeCe kesÀ}s
nesles. JeemleefJekeÀ lesLes®e l³eeb®es efJeJes®eve HetCe& keÀjeJe³eeme nJes nesles. HeCe
efleleke̳eele Flej cegÎs GHeefmLele PeeuîeecegUs les jentve ies}s. les JeCe&ve
DeeefCe l³ee Òeke=ÀleeRveer GHeeefpe&le kesÀ}suîee mebHeÊeeR®es efJeJes®eve Deelee meesUeJ³ee
DeO³ee³ee®³ee efveefceÊeeves Þeerke=À<Ce efveªefHele Deensle, ns peeCekeÀejebveer }#eele
I³eeJes,“ Demes %eeveosJe meebiele Deensle. Demees.
Heefj ns Deeleeb Demees ÒemlegleeR~ %eevee®eeb efnleeefnleeR~
meceLee¥ mebHeefÊe~ F³eebef®e oesveeR~~16-64~~
peQ cegceg#egceeieeA®eeR yees}eJeeR~ peQ ceesnje$eer®eeR Oece&efoJeeR~
leQ DeeOeer lebJe owJeer~ mebHeÊeer SskeÀes~~65~~
pesLe SkeÀ SkeÀebleQ HeesKeeR~ SsmeW yengle HeoeLe& ³eskeÀeR~
mebHeeefopeleer leQ }eskeÀeR~ mebHeefÊe cnefCepes~~66~~
leQ owJeer megKe mebYeJeeR~ lesLe owJeeb iegCeeb SkeÀesHepeerJeer~
pee}eR cnCeewefve owJeer~ mebHeÊeer ns~~67~~
’Deelee %eeve efceUJeCes Jee De%eeve HeesmeCes ³eekeÀjlee ³ee owJeer Je
Deemegjer mebHeoe®e keÀejCeerYetle Demeleele. cegceg#etvb ee DeelceÒeeHleer®³ee ceeiee&}e
}eJeCeejer Je mebmeejceesnªHeer efveµee Iee}JeCeejer Oece&ceµee}ªHe®e Deµeer
peer owJeer mebHeoe Demeles, efle®es ÒeLece DeJe}eskeÀve keÀª ³ee. efpe®³ee ³eesieeves
Flej HeoeLe& efceUJelee ³esleele, efle}e ³ee }eskeÀer mebHeÊeer Demes cnCeleele.
owJeer megKeÒeeHleer keÀªve osCeejer Je owJeer iegCeeb®es Hees<eCe keÀjCeejer cnCetve
efn}e owJeer mebHeÊeer Demes cnCeleele.“
owJeer mebHeoe
³eeÒeceeCes %eeveosJe owJeer mebHeos®es JeCe&ve keÀjC³eeme ye×HeefjkeÀj nesleele.
DeYe³eb meÊJemebµegef×d%ee&ve³eesieJ³eJeefmLeefle:~
oeveb oce½e ³e%e½e mJeeO³ee³emleHe Deepe&Jeced~~16-1~~
Deefnbmee mel³ece¬eÀesOeml³eeie: µeeefvlejHewµegveced~
o³ee Yetles<Je}es}gHlJeb ceeo&Jeb Ûerj®eeHe}ced~~16-2~~
lespe: #ecee Oe=efle: µeew®eceêesnesveeefleceeefvelee~
YeJeefvle mecHeob owJeerceefYepeelem³e Yeejle~~16-3~~
meJJeerme ÒekeÀej®³ee owJeer iegCemebHeÊeer ³eeÜejs meebefieleu³ee Deensle,
l³ee Deµee:
1) DeYe³e, 2) meÊJemebµeg×er, 3) %eeve³eesieJ³eJeefmLeleer,
4) oeve,5) oce, 6) ³e%e, 7) mJeeO³ee³e, 8) leHe, 9) Deepe&Je,
10) Deefnmb ee, 11) mel³e, 12) De¬eÀesOe, 13) l³eeie, 14) µeeefvle,
15) DeHewµetve, 16) o³ee, 17) De}es}gHelJe, 18) ceeo&Je,
19) Ûer, 20) De®eeHeuîe, 21) lespe, 22) #ecee, 23) Oe=efle,
24) µeew®e, 25) Deêesn Je 26) DeceeefvelJe
Deefnbmee, Deepe&Je, µeew®e, #ecee, DeceeefvelJe ³eebmeejKes iegCe HetJeea
lesjeJ³ee DeO³ee³eeleer} %eeveiegCe}#eCes Heenleebveener DeeHeCe DeY³eeme}s
³eesieoe Þeer%eeveséejer 208 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

nesles. l³ee®eÒeceeCes Deefnbmee, mJeeO³ee³e, mel³e, leHe, F.keÀener iegCe vemeuîeecegUs lees Jee³ee peeJee; efkebÀJee DeebOeȳee®³ee neleer DepeeCelesHeCes
Hele¡e}erÒeCeerle ³eceefve³eceebleie&le ³esleele, nsner DeeHeCeeme efJeefole Deens®e. ceesleer ³eeJee Deve l³eeves lees Ke[e cnCetve HesÀketÀve ÐeeJee, l³eeÒeceeCes Jee³eHeÀU®e
lesjeJ³ee Je meesUeJ³ee DeO³ee³eeleer} %eeve Je owJeermebHeo}#eCes yengleskeÀ Demeles. efkebÀyengvee l³eeves He{}s}er µeem$es cnCepes Deye}s®³ee neleer efo}s}er
De<ìebie³eesieeleer} ³eceefve³eceeb®ee meceeJesµe keÀjleele, Demes DeeHeuîee}e µem$es efkebÀJee Deµegef®eYe&tle ceeCemee}e kesÀ}s}e ceb$eesHeosµe pemes l³eeb®³ee
efometve ³esles. GHe³eesiee®es vemetve G}ì l³eeb®ee Ieele®e keÀjleele, l³eeÒeceeCes Demeleele.
Hele¡e}eR®³ee met$eªHeeves keÀLeve kesÀ}suîee ³eesieµeem$eeleer} lewmeW %eevepeele les³eeb~ DeeefCe peQ keÀeF¥ Dee®eefj}W Oevebpe³ee~
F&éejÒeefCeOeeveeÜejs meceeefOe ÒeeHle keÀjC³ee®ee ÒecegKe nslet meceesj þsJetve leQ DeeIeJeWef®e ies}W Jee³eeb~ peQ ef®eÊenerve~~178~~
l³eeb®³ee efJe®eejmejCeer®ee Þeerke=À<Ceebveer ieerlesÜejs efJemleej Je mHeäerkeÀjCe HeQ leceesiegCee®eeR je#emeer~ peQ meÂgef×leQ ûeemeeR~
kesÀu³ee®es efomeles. %eevesµe Þeerke=À<Ceeb®ee efJe®eej veerì mecepeeJee cnCetve Je efJeJeskeÀe®eeb þeDeesef®e Hegmeer~ efveµee®ejer~~179~~
mJele:®³ee efJemle=le DevegYeJee®ee DeeHeCee}e }eYe keÀªve osC³eemeeþer efle³eW Òeke=Àefle JejHe[W peen}W~ cnCeTefve ef®ebles®esevf e keÀHees}W ies}~b s
%eeveséejerÜejs ne meJe& efJe<e³e Deefleµe³e meewkeÀ³ee&ves DeeHeCeeHeg{s ceeb[leele, Jeefj leeceefme³es®eW Heef[}W~ cegKeeceepeeR~~180~~
ns efpe%eemetbvee HejleHejle meebiee³e}e vekeÀes®e! Demees.
’l³eeb®es ef®eÊe lecemeebOekeÀejeves Yeªve ies}s}s Demeuîeeves Je ceesneves
Deemegjer mebHeoe
ef}Hle Pee}s}s Demeuîeeves l³eebveer pes keÀener %eeve mebHeeove kesÀ}s}s Demeles
³ee meJJeerme iegCeer owJeermebHeÊee ®r es %eeveosJeebveer kesÀ}s}s JeCe&ve HeenC³eeHetJeea
Je les pes keÀener keÀce&keÀeb[ keÀjleele, les meieUs®e Jee³ee peeles. meÂg×er}e
Deemegjer mebHeÊeer®es Je veblej owJeer mebHeÊeer®es veJeJ³ee DeO³ee³eele µ}eskeÀ
efieUtve ìekeÀCeeN³ee Je efJeJeskeÀe®ee þeJeefþkeÀeCee veä keÀjCeeN³ee DebOeeN³ee
¬eÀ. 9-12 Je 13 ³eebJej l³eebveer kesÀ}s}s efJeJes®eve Heent ³ee:
leceesiegCee®³ee je#emeer Òeke=Àleer®³ee DeOeerve PeeuîeecegUs les efle®³ee ÒeHeb®eef®eblee
³e³ee}eieer pevce}sef®e leQ ceesIe~ pewmeW Jeeef<e&³eWJeerCe cesIe~
Deve ceesnªHeer iee}HeÀ[s Deme}suîee leecemeer cegKeele De}ieo®e
keÀeb ce=iepe}e®eW lejbie~ ogªefveef®e HeeneJeW~~9-172~~
DeLeJee keÀeunsjer®eW DeefmeJeej~ vee leNneR Jees[yb ejer®eW De}bkeÀej~
peeTve He[leele.“
keÀeR iebOeJe&veiejeR®eW DeeJeej~ DeeYeemeleer keÀeb~~173~~ pesLe Deeµesef®e³eW }e}W~ Deebleg efnbmee efpeYe }es}W~
meebJejer Jeeef{Veuîee mej}eb~ Jejer HeÀ} vee Deebleg HeeskeÀ}e~ lesJeeRe®f e meblees<ee®eW ®eekeÀ}W~ DeKeb[ ®eIe}eR~~9-181~~
keÀeb mleve pee}W ie}eb~ µesef}³es pewmeW~~174~~ peQ DeveLee&®eer keÀeveJesjer~ DeJee}gJes ®eeefìle efveIes yeensjer~
lewmeW cetKee&®eW les³eeb efpe³ee}W~ DeeefCe efOekedÀ keÀce& les³eeb®es efveHeÀpes~ peQ ÒeceeoHeJe&leeR®eer ojer~ meoeef®e ceele}eR~~182~~
pewmeW meebJejer HeÀ} Dee}W~ IesHes vee efopeW~~175~~ pesLe Üw<eeef®e³eeb oe{e~ KemeKemeeb %eevee®eeb keÀefjleer jie[e~
’cnCetve Deµee leceesiegCeer ceeCemeeb®es - Deemegjer mebHeos®es Oeveer nesCeeN³eeb®es peQ DeieefmleiebJemeCeer cet{eb~ mLet}yeg×er~~183~~
pevcee}e ³esCes J³eLe&®e Deens. p³eeÒeceeCes Hepe&v³eJe=äer ve keÀjCeejs cesIe Jee SsmeW Deemegefj³es Òeke=Àleer®eeb leeW[eR~ pew pee}W ieeb YetleeW[eR~
ce=iepeUe®es lejbie ogªve®e yejs efomeleele; efkebÀJee ceeleer®es Iees[smJeej, leQ yeg[ewefve ies}W kegbÀ[eR~ J³eeceesne®eeb~~184~~
Fbêpee}eves efveefce&}} s s De}bkeÀej efkebÀJee iebOeJe&veiejer®ee oeKeJe}s}e mJeefHve} ’p³ee je#emeer®³ee cegKeeleer} DeeµeeªHeer }eUsle efnbmeeªHeer peerYe
DeeYeeme pemes efceL³ee Demeleele Jee pemee keÀeb[îeeefveJe[gbie mejUmeesì meblees<ee®es Keeb[kesÀ keÀªve efvel³e ®eIeUle Demeles, peer DeveLe&ªHeer efJe<e³e
Jee{lees - l³ee}e vee µeW[îeeJej HeÀU Demeles vee Deele ieeYee! efkebÀJee cevemeesÊeÀ Keele Demeles Je peer Deesþebvee }eie}s}s efJe<e³emegKe ®eeìle
µesUer®es DepeeieU mleve pemes otOe osC³ee®³ee GHe³eesiee®es vemeleele; lemes®e yemeles; Je peer ÒeceeoªHeer HeJe&leeleer} ceepe}s}er ojer Deens; efpe®³ee
l³ee cetKee&®es peerJeve J³eLe& efve©Ðeesieer Demeles. meebJejer®³ee Pee[e}e Dee}s}s leeW[eleer} Üs<eªHeer oe{e #eCeele %eevee®ee Yegiee Hee[leele Je DeiemleeRveer
HeÀU pemes neleer ve }eielee®e HegÀìtve l³eeleuîee cneleeN³ee JeeN³eeJej p³eeÒeceeCes FuJe} je#emee}e ®eeJetve KeeTve Gojele He®eJetve ìekeÀ}s,
efJeªve peeleele, l³ee®eÒeceeCes l³eeb®es keÀesCelesner keÀce& GHe³egÊeÀ HeÀ} l³eeÒeceeCes peer je#emeer mLet}yeg×er®³ee cet{ebvee ®eeJetve®eeJetve Keeles Je
osle veener.“ DeeHeuîee efJeµee} Gojele meoekeÀjlee ie[He keÀjles, Deµee Deemegjer
ceie peQ keÀebneR leQ Heef{Ve}W~ leQ ceke&ÀìW veejU leesef[³e}s~ Òeke=Àleer®³ee leeW[er pes peerJe Yetlee}e ìekeÀ}suîee yeUerÒeceeCes peeleele, les
keÀeb DeebOeu³eeneleeR Heef[Ve}W~ ceesleer pewmeW~~9-176~~ Ye´ebleer®³ee kegbÀ[ele þej yeg[tve peeleele.“
efkebÀyengvee les³ee®eeR µeem$eW~ pewmeeR kegÀceejerneleeR efoOe}eR µem$eW~ SJeb leceeef®e³eW Heef[}W ieleX~ ve HeefJepeefle®eer efJe®eeje®esevf e neleW~
keÀeb Deµeew®³ee ceb$e-~ yeerpeW keÀefLe}eR~~177~~ ns Demees leQ ies}W pesLeW~ leQ µeg×eref®e veeneR~~185~~
’DeeefCe les pes keÀener Heebef[l³e efceUJeleele, les cnCepes ceekeÀ[eves cnCeewevf e Demeesleg F³eW Jee³eeCeer~ keÀe³eµeeR cetKee¥®eer yees}CeeR~
veejU lees[tve I³eeJee HeCe l³ee}e lees keÀmee HeÀes[eJee Je KeeJee ns ceenerle Jee³eeb Jee{efJeleeb JeeCeer~ efµeCes} nve~~186~~

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer
SsmeW yeesef}}W osJeW~ lesLe peer cnefCele}W Heeb[JeW~
DeeFkeÀ pesLe Jee®ee efJemebJeW~ leQ meeOegkeÀLee~~187~~
’³eeÒeceeCes pes leceesiegCee®³ee ielexle He[}s les %eeveJeevee®³ee neleer
ÒeHeb®eeletve mees[JeC³eemeeþer meeHe[lemeg×e veenerle. keÀejCe les Deµee efþkeÀeCeer
Heesnes®eleele keÀer pesLes l³eeb®ee HeÊee®e }eiele veener. Demees! ns JeCe&ve keÀªve
keÀe³e GHe³eesie! l³ee cetKee¥®eer keÀLee meebieCes cnCepes J³eLe& JeeCeer}e efµeCeJeCes®e
nes³e,“ Demes Þeerke=À<Ceeb®es cnCeCes Depe&gvee}e Heì}s. lesJne Þeerke=À<Ce
cnCee}s, ’lej Deelee p³eeb®³ee JeCe&veeves Jee®es®es ÞeceHeefjnej nesleer}, leer
meeOegkeÀLee - owJeer mebHeefÊeceeve ceneYeeieeb®es Yeei³e - ÞeJeCe keÀj.“
meeOegkeÀLee
Deemegjer mebHeoe OeejCe keÀjCeeN³ee Je je#emeer Òeke=Àleer®ee Heie[e
DemeCeeN³eeb®es JeCe&ve kesÀuîeeJej owJeer Òeke=Àleer®ee DeeÞe³e IesCeeN³ee cenelc³eeb®es
JeCe&ve keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
leNneR pes³eebef®e³eW ®eesKeìW ceevemeeR~
ceer nesTefve Demes #es$emebv³eemeer~
pes³eeb efvepes³eebleQ GHeemeer~ Jewjei³e ieeb~~9-188~~
pes³ee®esevf e DeemLese®f e³eeb meÓeJee~ Deebleg Oeceg& keÀjer jeCeerJee~
pes³eeb®eW ceve Jees}eJee~ efJeJeskeÀemeeR~~189~~
peQ %eeveiebieW veene}W~ HetCe&lee pesTefve Oee}W~
peQ µeeefvlemeer Dee}W~ Hee}Je veJes~~190~~
#es$emebv³eemeer cnCepes SkeÀeÐee #es$eele mebv³eeme IesTve vesnceerkeÀjlee
jenCes - pemes meÃg© Þeer mJeeceer mJeªHeeveboebveer SkeÀe efJeµes<e keÀe}eveblej
melele HeeJeme#es$eer mebv³emle Je=Êeerves µesJeìHe³e¥le JeemleJ³e kesÀ}s.
Þeerke=À<Ce cnCeleele: ’ns Depe&gvee! cenelces owJeer Òeke=Àleer®ee DeeÞe³e
keÀªve Demeleele. l³eeb®³ee µeg× ef®eÊeele ceer #es$emebv³eemeer nesTve
jenlees. les ceePes YeÊeÀ Demeleele. l³eeb®eer GHeemevee Jewjei³e mJele:®e keÀjles.
l³eeb®³ee meÜ=ÊeerHetCe& Deble:keÀjCeele Oecee&®es meece´ep³e Demeles. efJeJeskeÀeyeÎ}
Kejs Òesce - Keje mvesn - l³eeb®³ee ceveele melele Jemele Demelees.
%eeveiebieewIeele mveele Pee}s}s les peerJe meoe HeefjHetCe& Demeleele. les cnCepes
µeebefleªHeer Je=#ee}e veeJeerve HegÀì}s}er Hee}Jeer®e!“
peQ HeefjCeecee efveiee}W keÀeWye~ peQ Oew³e&ceb[Hee®eW mlebYe~
pewb DeevebomecegêeR kegbÀYe~ ®egyekeÀ}ewefve Yej}W~~9-191~~
’HetCe&ceo:~ HetCe&efceob~ HetCee&led HetCe&cego®³eles~~ HetCe&m³e
HetCe&ceeoe³e~ HetCe&cesJeeJeefµe<³eles~~“ ³ee Þegleerves yeesOe nesCeeN³ee HeefjHetCe&
DeJemLes}e keÀeWye HegÀìeJesle, lemes les cenelces Demeleele. ye´ïelJe efmLejHeCes
Hes}CeeN³ee Oew³e&ªHeer ceb[Hee®es les peCet DeeOeejmlebYe Demes Keebye®e Demeleele!
Deevebomecegêele ®egyekeÀUtve Yej}s}s les pemes keÀener kegbÀYe®e nesle!“
pes³eeb YeÊeÀere®f e ³esleg}eR ÒeeHleer~ peQ kewÀJeuîee HejewleW mej cnCeleer~
pes³eebe®f e³eW }er}cs eepeerb veerleer~ efpe³ee}eR efomes~~9-192~~
peQ DeeIeJeebef®e keÀjCeer~ }sF&}W µeebleer®eeR }sCeeR~
pes³eeb®eW ef®eÊe iebJemeCeer~ J³eeHekeÀe cepe~~193~~
³eesiemeeOevee-2
209 Gvces<e:13:owJeemegjmebHeefÜYeeie
’HejekeÀesìer®eer YeÊeÀer l³eebvee ÒeeHle Pee}s}er DemeuîeecegUs
cees#ee®eermeg×e l³eebvee lecee vemeles. l³eeb®es menpe keÀcee&®ejCe cnCepes®e
cees#eceeie& ÒekeÀì keÀjCeejer veerleer Jee ³egÊeÀer®e nes³e. meJe& Fbefê³eebvee l³eebveer
µeebeflemJeªHe De}bkeÀejebveer cebef[le kesÀ}s}s Demeles. l³eeb®es ef®eÊe cnCepes
pees ceer ÒeYet meJe&J³eeHeer, l³ee}emeg×e J³eeHeCeejer iebJemeCeer Demeles
cnCee vee!“
SsmeW peQ cenevegYeeJe~ peQ owefJe³es Òeke=Àleer®eW owJe~
peQ peeCeewefve³eeb meJe&~ mJeªHe ceePeW~~9-194~~
ceie Jee{lesefve ÒesceW~ ceeleW Yepeefle peQ cenelces~
Heefj ogpesHeCe ceveesOeceX~ efµeJele}W veener~~195~~
SsmeW ceeref®e nesTefve Heeb[Jee~ keÀefjleer ceePeer mesJee~
Heefj veJe}eJees lees meebieeJee~ Demes DeeF&keÀ~~196~~
’Demes pes cenevegYeeJe Demeleele, les owJeer Òeke=Àleer®³ee Debieer®es iegCe®e
Demeleele cnCee vee! pes ceePes mJeªHe peeCeCeejs Demeleele, lejerner DeKeb[
Deve GÊejesÊej Jee{l³ee Òesceeves ceePeer YeÊeÀer keÀjleele; DeeefCe leer YeÊeÀermeg×e
ceeP³eeµeer SkeÀªHe nesTve keÀjleele; ³eeÒeceeCes celmJeªHe nesTve ceePeer
GHeemevee keÀjCeeN³ee l³ee cenelc³eeb®³ee YeÊeÀer®ee ÒekeÀej Deefle Glke=Àä
Demelees; lees, ns HeeLee&! let SskeÀ®e!“
³eeÒeceeCes owJeer mebHele yeeUieCeeN³ee cenepeveeb®es JeCe&ve kesÀuîeeveblej
meleleb keÀerle&³evlees ceeb ³elevle½e ¢{Je´lee:~
vecem³evle½e ceeb YekeÌl³ee efvel³e³egÊeÀe GHeemeles~~9-14~~
%eeve³e%esve ®eeH³ev³es ³epevlees ceecegHeemeles~
SkeÀlJesve He=LekeÀlJesve yengOee efJeéeleescegKeced~~9-15~~
³ee µ}eskeÀeletve YeieJebleebveer l³eeb®³ee YeÊeÀer®es mJeªHe efJeµeo kesÀ}s
Deens. %eeveosJeeb®³ee l³eeJejer} DeesJ³ee Je SketÀCe®e ne efJe<e³e DeeHeCe
YeÊeÀermebyebOeer efJeµes<e efJe<e³eefJeJes®eve keÀjleebvee Heent ³ee.
letle& DeeHeCe meesUeJ³ee DeO³ee³ee®³ee’DeYe³eb meÊJemebµege×f .....~“
³ee ÒeLece µ}eskeÀeJejer} %eeveosJeebveer kesÀ}s}s Yee<³e Heent ³ee. l³eemeeþer
Heg{er} Gvces<e ¬eÀ. 14 - owJeer mebHeoe ³eekeÀ[s JeUt ³ee.
ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
³eesieoe Þeer%eeveséejer 210
² Deeleeb meÊJeµegef× peQ cnefCepes~ leQ SWmee ef®eÚeR peeefCepes~
::Gvces<e14::
::owJeer mebHeoe:::
² ’Deelee meÊJeµeg×er keÀµee}e cnCeeJes, les SskeÀ. jeKe peµeer peUle
1)DeYe³e::::
DeYe³e cnCepes mec³ei%eeve -DeÜwleeJemLee ÒeeHle PeeuîeeJej peer
efveYe&³elee ³esles, l³ee meÃgCeeyeÎ} %eeveosJe cnCeleele:
Deeleeb les³eebef®e owJeer iegCee-~ ceepeeR Oegjs®eeb yewmeCee~
yewmeW les³eeb DeekeÀCee&~ DeYe³e SsmeW~~16-68~~
leNneR Iee}tefve ceneHegjeR~ ve IesHes yeg[Ces³eeef®e efµe³eejer~
keÀeb jesieg ve ieefCepes IejeR~ HeL³eeef®e³eeb~~69~~
lewmee keÀcee&keÀcee&ef®e³eeb ceesnjeb~ Gþtb vesotefve DenbkeÀeje~
mebmeeje®eeb ojeje~ meeb[CeW ³esCeW~~70~~
DeLeJee Sske̳eYeeJee®esefve HewmeW~ ogpeW ceevetefve Deelcee SsmeW~
Ye³eJeelee& osµeW~ oJe[CeW peQ~~71~~
HeeCeer yeg[Tb Sb ceerþeleQ~ lebJe ceerþef®e HeeCeer DeeleW~
lesJeeR DeeHeCe pee}sefve DeÜwleW~ veeµeW Ye³e~~72~~
Deieeb DeYe³e ³esCeW veebJeW~ yeesef}pes leQ ns peeCeeJeW~
mec³ei%eevee®eW DeeIeJeW~ OeebJeCeW ns~~73~~
efvejnbkeÀej Je=Êeer PeeuîeeJej, DeÜwleYeeJeeves mebmeejele JeeJejleebvee
pevce-ce=l³et®eer Jeelee& vemeCes; l³eeb®es Ye³e veenermes nesCes cnCepes %eeveosJeeb®³ee Jele&ve keÀjC³eeves ef®eÊeele keÀesCeleener #eesYe GlHeVe nesT osle veener. Heleer
celes DeYe³e nes³e. l³eemebyebOeer ceeG}er cnCeles:
’mecemle owJeeriegCemebols e Þesÿ Je ÒeLece ¬eÀceebkeÀe®³ee mLeevee®ee pees
iegCe, l³ee}e DeYe³e Demes cnCeleele. p³eeÒeceeCes ceneHegjele G[er®e
Iesle}er veener lej yeg[C³ee®es Ye³e Deefpeyeele vemeles efkebÀJee efve³ele
DeenejefJenejeoer JeeieCetkeÀ þsJeuîeeme jesiee®eer yeeOee nesle veener; l³ee®eÒeceeCes
keÀce& Je DekeÀce& ³eeb®³ee efveefceÊeeves DenbkeÀejJe=Êeer GlHeVe ve nesT efouîeeves
mebmeejYe³e ìUles. HeeCeer efceþe}e yeg[Jet ies}s lej efceþe®ee veeµe ve neslee 3) %eeve³eesieJ³eJeefmLeleer::::
les pemes HeeC³eeµeer SkeÀªHe nesTve yeg[C³ee®³ee Ye³eeHeemetve cegÊeÀ nesles,
l³eeÒeceeCes DeÜwleefmLeleerle jeefnuîeeves Je meJe& efJeée DeelceJe=Êeerves HeenC³eeves
mebmeeje®es Ye³e veä nesles. ns Depe&gvee! mec³ei%eeveeyejesyej DemeCeeje Je
l³ee}e peHeCeeje ne DeYe³e veeJee®ee j#ekeÀ®e Deens, cnCesveeme!“
2)meÊJemebµeg×er::::
mebmeejele JeeJeªvener l³ee®eer yeeOee ve nesCes ne pees DeYe³e veeJee®ee
owJeer iegCe Deens, l³ee®es JeCe&ve kesÀuîeeveblej %eeveosJe meÊJemebµeg×er cnCetve
ieerlesle efveefo&ä kesÀ}suîee owJeer iegCeemebyebOeer cnCeleele:
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
leNneR pe}W vee efJePes~ jeKeeW[er pewmeeR~~16-74~~
keÀeb Heeef[Jeeb Jee{er ve ceies~ DeJemeW legìewefve ceeieW~
ceepeeR Deeflemet#ce DeebieW~ ®ebêg pewmee jens~~75~~
vee leNneR Jeeef<e&³eeb meebef[}er~ ûeer<ceW veeneR ceebef[}er~
ceepeerb efvepeªHeW efveJe[}er~ iebiee pewmeer~~76~~
veener Je cnCetve leer efJePelemeg×e veener Demes cnCeeJes }eieles; ÒeefleHeos}e
DemeCeejer ®ebêkeÀ}e Jee{leer Demeles, lej DeceeJeem³es}e keÀ}eb®ee }esHe
neslees, HeCe ®ebê cee$e keÀ}eb®ee mHeµe& ve neslee pemee ÒeefleHeosHeemetve DebJemesHe³e¥le
DeeHeuîee met#ce mJeªHeele yeo} ve nesT oslee DeeHe}s DeefmlelJe pemes®³ee
lemes jeKetve þsJelees; Je<ee&keÀe}er ceneHegjeves ogLe[er Dees}eb[Ceeje iebieewIe Je
ûeer<cekeÀeUeR keÀenermee mebkegÀef®ele Pee}s}e lees®e ÒeJeen, ns Heenleebvee pejer
efYeVe Jeeì}s, lejer l³ee oesvnerlener p³eeÒeceeCes iebiee®e ÒekeÀì nesles;“
lewmeer mebkeÀuHeefJekeÀuHee®eer Jees{er~ meeb[et vf e jpelecee®eeR keÀeJe[er~
Yeesefieleeb efvepeOecee&®eer DeeJe[eR~ yeg×er Gjs~~16-77~~
Fbefê³eJeieX oeefJeef}³eeb~ efJe©×e DeLeJee Yeuîee~
efJemce³ees keÀebneR kesÀu³ee~ vegþs ef®eÊeeR~~78~~
ieebJeeb iesef}³eeb Je}ÁYeg~ HeefleJe´les®eeb efJejn#eesYeg~
Ye}lesmeefCe neefve}eYeg~ ve ceveeR pesJeeR~~79~~
lesJeeR melmJeªHe ©®e}sHeCeW~ yegef× peQ SsmeW Devev³e nesCeW~
leQ meÊJeµegef× cnefCepes~ kesÀµeernblee~~80~~
’l³ee®eÒeceeCes peer yeg×er mebkeÀuHe-efJekeÀuHe ns pes cevee®es iegCeOece&
Deensle, l³eeb®eer Dees{ mees[vt e Je jpeesleceesiegCeeb®es DeesPes ìeketÀve mJemJeªHeer
efveceive nesTve peeles, leer ceie Fbeêf ³eeb®³ee ®eebieuîee Je l³eep³e efJe<e³eebvegmeej
ieebJee}e ies}e Demelee l³ee®³ee efJejneves J³eekegÀ} Pee}er lejer HeefleJe´les}e
l³eele DeeHe}s keÀener megKe yeg[euîee®es og:Ke vemeles Je leer les megKe ÒeeHle
keÀªve IesC³eemeeþer Jeeìs} l³ee®³eeµeer HeleermeejKeer peJeUerkeÀ peµeer keÀjle
veener; l³ee®eÒeceeCes melmJeªHeer }erve Pee}s}er yeg×er DeelceªHeer Devev³e
nesTve efmLej jenles.“ Þeerke=À<Ce Deµee yeg×er®³ee Devev³elJee}emeÊJeµeg×er
cnCetve JeeKeeCeleele.
ieerles®³ee Hee®eJ³ee DeO³ee³ee®³ee
meV³eemeb keÀce&Ceeb ke=À<Ce Hegve³eexieb ®e µebmeefme~
³e®ís^s³e Sle³eesjskebÀ levces ye´tefn megefveef½eleced~~5-1~~
³ee Depe&gvee®³ee µebkesÀ®es meceeOeeve keÀjleebvee YeieJebleebveer keÀener µ}eskeÀele
Demes cnì}s nesles:
mee±îe³eesieew He=Leiyee}e: ÒeJeoefvle ve HeefC[lee:~
SkeÀceH³eeefmLele: mec³eiegYe³eesefJe&voles HeÀ}ced~~5-4~~
³elmee±îew: ÒeeH³eles mLeeveb leÐeesiewjefHe iec³eles~
SkebÀ mee±îeb ®e ³eesieb ®e ³e: Heµ³eefle me Heµ³eefle~~5-5~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 211 Gvces<e:14:owJeer mebHeoe

mee±îe-%eeve-mebv³eeme DeeefCe ³eesie-keÀce&³eesie ³ee oesve efveÿe ’efJeJeb®evesle Deme}suîeebvee, ceie lees µe$et keÀe Demesvee, ceole
’%eeve³eesiesve mee±îeeveeb keÀce&³eesiesve ³eesefieveeced (3-3)“ ³ee µeyoele keÀjC³eemeeþer ³eLeeµeÊeÀer Oeve, SJe{s®e keÀe³e lej DeeHe}e osn, Jee®ee,
YeieJebleebveer meebeif eleuîee nesl³ee. l³eeb®es keÀener JeCe&ve l³eebveer veblej kesÀ}s. les cevemeg×e Jes®eC³eeme ceeiesHeg{s ve HeenCes; JeeìsJej®ee Je=#e pemee DeeHeuîeekeÀ[s
SsketÀve Depe&vg eeves Þeerke=À<Ceebvee efJeveJe}s keÀer ³ee oesvner ceeiee&leer} Þes³emkeÀj ³esCeeN³ee Òel³eskeÀ Jeeìmeª}e Deved ÒeeefCecee$ee}e DeeHeuîeepeJeU®es meJe&
keÀesCelee, les meebieeJes. l³eeJej Þeerke=À<Ceebveer ³ee oesvner ceeiee¥®es meejKes®e keÀener cnCepes He$es, Heg<Hes, HeÀUs, cetUs Je meeJe}er osTve lees<eJelees;
cenÊJe Demeu³ee®es meebefiele}s DeeefCe leÊJele: Je HeefjCeecemJeªHe ³eesie Je l³ee®eÒeceeCes p³eeJesUer pes pes oslee ³esF&} les les, leve- ceve-Oeveemeefnle
%eeve ³eeb®es SkeÀlJe ÒekeÀì kesÀ}s. ner Heeée&Yetceer O³eeveele IesTve %eeveosJeebveer osTve Þeeble efpeJeebvee lees<e osC³eemeeþer GHe³eesieer He[Ces ³ee owJeer iegCee}e
Þeerke=À<CeesÊeÀ %eeve-³eesie-J³eJeefmLeleer ³ee iegCee®eer kesÀ}s}er J³eeK³ee oeve cnCeleele. Demee ne iegCe cnCepes cees#eªHeer þsJee HeenC³eemeeþer
v³eeneUCes ceveesjbpekeÀ þjles. les cnCeleele: owJeer ¢äer ÒeeHle JneJeer cnCetve [esȳeele Iee}eJe³ee®es peCet
Deelee Deelce}eYeeefJeKeeR~ %eeve³eesieeceepeeR SkeÀeR~ Debpeve®e nes³e!“
peQ DeeHegef}³eeb þekeÀeR~ nebJes Yejs~~16-81~~ melejeJ³ee DeO³ee³eeleer} oeve
lesLe meieef}³eW ef®eÊeJe=Êeer~ l³eeieg keÀjCeW Ssµeeb efjleeR~ oeveeefJe<e³eer Heg{sner melejeJ³ee DeO³ee³eele 20,21 Je 22 ³ee
efve<keÀeceW HetCee&ngleer~ ngleeµeeR pewmeeR~~82~~ oeveµ}eskeÀ$e³eerletve YeieJebleebveer meeeqÊJekeÀ, jepeme Je leeceme
keÀeb megkegÀef}veW DeeHeg}eR~ Deelcepee melkegÀ}eR®e efoOe}eR~oeveÒeef¬eÀ³eeb®es JeCe&ve kesÀ}s Deens.Þeerke=À<Ceebveer meebefiele}s Deens keÀer:
ns Demees }#ceer efLejeJe}er~ cegkegbÀoeR pewmeeR~~83~~ oeleJ³eefceefle ³eÎeveb oer³elesçvegHekeÀeefjCes~
lewmesefve efJekeÀ}WHeCeW~ peQ ³eesie %eeveeR®e ³ee Je=efÊekeÀ nesCeW~ osµes keÀe}s ®e Hee$es ®e leÎeveb meeeqÊJekebÀ mce=leced~~17-20~~
lees eflepee iegCeg cnCes~ Þeerke=À<CeveeLeg~~84~~ ’mJeOecee&ves efceUJe}suîee Oeveeletve oeve keÀjCes ns keÀle&J³e Deens Deµee
Þeerke=À<Ce meebieleele: ’lej %eeve Jee ³eesie ³ee oesvner efveÿeleer} yeg×erves, pes oeve ³eesi³e mLe}er, keÀeUer Je Hee$elee Heentve, p³ee®³eeHeemetve
peer SkeÀ DeeHeuîee ceveele Yejs}, efle}e Deelce}eYee®³ee GÎsµeeves Jeentve HejleHesÀ[er®eer Jee Òel³egHekeÀeje®eer DeHes#ee veener Deµee}e efo}s peeles, l³ee
IesTve l³eeÒeerl³eLe& Je l³ee efveÿsþe³eer DeeHeuîee meJe& ef®eÊeJe=Êeer®b ee mebv³eeme
oevee}e meeeqÊJekeÀ oeve Demes cnCeleele.“
keÀjCes; pemee kegÀ}erve Heg©<e DeeHe}er keÀv³ee megkegÀUele®e oslees; efkebÀJee
³eÊeg Òel³egHekeÀejeLe¥ HeÀ}cegefε³e Jee Hegve:~
®eb®e} DemeCeejer }#ceer peµeer cegkegbÀoeHeeµeer efmLej nesTve jenles;
oer³eles ®e HeefjeqkeÌ}äb leÎeveb jepemeb mce=leced~~17-21~~
l³ee®eÒeceeCes ³eesie efkebÀJee %eeve ³ee keÀesCel³eener SkeÀe efveÿs}e DeeHe}s ®eb®e}
ef®eÊe - DeeHe}s Deble:keÀjCe DeHe&Ce keÀjCes, ³ee eflemeN³ee iegCee}e %eeve- ’pes oeve GHekeÀej keÀjC³eemeeþer efkebÀJee GHekeÀejeb®eer HejleHesÀ[
³eesie-J³eJeefmLeleer Demes cnCeleele.“ keÀjC³eemeeþer DeLeJee HeÀ}e®eer DeHes#ee Oeªve Deveceeve keÀjle efo}s peeles,
l³ee oevee}e jepeme oeve Demes cnCeleele.“
DeO³eelcee®es ns pes oesve ceeie& Deensle, l³eeleer} DeeHeCeeme pees ³eesi³e
Demes} l³ee}e leve,ceve Je Deble:keÀjCe osTve l³ee®es DeKeb[ Dee®ejCe DeosµekeÀe}s ³eÎeveceHee$esY³e½e oer³eles~
keÀjCes, Demes ³ee iegCee®es }#eCe Deens. Demelke=ÀleJece%eeleb leÊeecemecegoeËleced~~17-22~~
oeve-³e%e-leHeeoer:::: ’pes oeve De³eesi³e mLe}er, De³eesi³e keÀeUer Je De³eesi³e J³eÊeÀer}e,
4)oeve melkeÀejjefnle Je DeJens}veeHetJe&keÀ, nsìeUCeer keÀªve efo}s peeles, l³ee}e
oeve ³ee meÃg C emeb H eÊeer ® es ow J eer mJeªHe JeCe& v e keÀjleeb v ee leeceme oeve Demes cnCeleele.“
%eeveosJe cnCeleele: meeeqÊJekeÀ oevemeg×e cees#eeLeea ceeCemeeves keÀmes keÀjeJes, ³ee®ee YeieJeeve
Deeleeb osnJee®eeef®eÊesb~ ³eLeemebHeVeW efJeÊesb~ Þeerke=À<Ce Heg{er} µ}eskeÀele efveoxµe keÀjle cnCeleele:
Jewjer peeef}³eebner DeeÊee&leQ~ ve Jeb®eCeW pes keÀeb~~16-85~~ lemceeoesefcel³egoeËl³e ³e%eoeveleHe:ef¬eÀ³ee:~
He$e Heg<He íe³ee~ HeÀ}W cet}W Oevebpe³ee~ ÒeJele&vles efJeOeeveesÊeÀe: meleleb ye´ïeJeeefoveeced~~17-24~~
Jeeìs®eeb ve ®egkeWÀ Deeef}³eeb~ Je=#eg pewmee~~86~~ ’cnCetve ye´ïeJeeÐeeb®³ee DeeefCe cees#eeLeea Heg©<eeb®³ee µeem$ee}e Devegmejle
lewmeW ceveewefve OeveJejer~ efJeÐeceeveW Deeuîee DebJemejeR~ nesCeeN³ee ³e%e, oeve, leHe F.ef¬eÀ³ee ß ³ee De#eje®ee G®®eej keÀjle
Þeebleeef®e³eeb ceveesnejeR~ GHe³eesieeb peeCeW~~87~~ vesnceer megª nesle Demeleele.“
les³eeb veebJe peeCe oeve~ peQ cees#eefveOeevee®eW Debpeve~ leefol³eveefYemevOee³e HeÀ}b ³e%eleHe:ef¬eÀ³ee:~
ns Demees.....~~88~~ oeveef¬eÀ³ee½e efJeefJeOee: ef¬eÀ³evles cees#ekeÀe*de#f eefYe:~~17-25~~

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 212
’cees#ee®eer F®íe keÀjCeejs ceveg<³e HeÀ}e®eer DeHes#ee ve þsJelee ³e%e,
oeve DeeefCe leHe ³ee efJeefJeOe ef¬eÀ³ee leled ³ee De#eje®ee G®®eej keÀªve
ye´ïeeHe&Ce yeg×erves keÀjle Demeleele.“
meÓeJes meeOegYeeJes ®e meefol³eslelÒe³egp³eles~
Òeµemles keÀce&eCf e leLee me®íyo: HeeLe& ³egp³eles~~17-26~~
’keÀlee& meêtHe nesC³eemeeþer Je meoes<e keÀce& efveoex<e Je HetCe& nesC³eekeÀjlee
meled ³ee ye´ïeJee®ekeÀ µeyoe®eer ³eespevee keÀjleele.“
³e%es leHeefme oeves ®e efmLeefle: meefoefle ®ees®³eles~
keÀce& ®ewJe leoLeea³eb meefol³esJeeefYeOeer³eles~~17-27~~
’³e%e, oeve Je leHe ³eeb®³eeceOeer} v³etvelee peeTve mebHetCe&lee ÒeeHle
nesCes, ³ee}ener meled cnCeleele. ³ee®³eekeÀjlee kesÀ}suîee Je cnCetve leêtHe
Pee}suîee keÀcee&}e leled cnCeleele.“
DeÞe׳ee ngleb oÊeb leHemleHleb ke=Àleb ®e ³eled~
Demeefol³eg®³eles HeeLe& ve ®e lelÒesl³e vees Fn~~17-28~~
’ns HeeLee&! DeÞe×sves kesÀ}s}s nJeve, efo}s}s oeve, Dee®ej}s}s leHe
Deve kesÀ}s}s keÀce& pes Demes}, l³ee}e Demeled Demes cnCeleele; ce=l³et
HeeJeu³eeJej cnCepes Hej}eskeÀer l³ee®es HeÀ} veener Je Fn}eskeÀerner veener.“
³e%e, oeve Je leHe
meJJeerme ÒekeÀej®³ee owJeer iegCemebHeosleer} oeve, ³e%e Je leHe ³ee leerve
iegCeeb®es efJemle=le JeCe&ve Jejer} µ}eskeÀebletve melejeJ³ee DeO³ee³eer YeieJebleebveer
kesÀ}s}s Deens. les DeeHeCe veblej ye´ïeJeeÐeeb®eer %eeveséejerle efJeJesef®e}s}er
®e³ee& DeJe}eskeÀleebvee HeenCeej Deenesle®e. l³eeefveefceÊe %eevesµeebveer kesÀ}s}s
mHeäerkeÀjCe HeCe lesJne®e DeeHeCeebme Heene³e}e efceUCeej Deens.
letlee&me oeve ³ee iegCee®es Je leefVeefceÊeeves ³e%e Je leHe ³ee oesve iegCeeb®es
pes oµe&ve meesUeJee DeO³ee³e Ie[Jelees, les HeenCes Gef®ele þjs}. les Heg{s
SkeÀe SkeÀe iegCemebHeos®³ee JeCe&vee®³ee JesUer DeeHeesDeeHe ÒekeÀì kesÀ}s peeF&}.
5) oce (Fbefê³eoceve)::::
Fbefê³eoceve keÀjCes cnCepes oce. ³ee®es iegCemJeªHe JeefCe&leebvee
%eeveosJe cnCeleele:
...........SskeÀ ef®eÚ~ ocee®eW leQ ~~16-88~~
leNneR Fbefê³eefJe<e³eeR efceUCeeR~ keÀªefve IeeHes efJelegìCeer~
pewmeW leesef[pes Ke[g HeeCeer~ HeejkesÀ³eeb~~89~~
lewmee efJe<e³epeeleeb®eeb Jeeje~ Jeepees vesefopes Fbefê³eÜejeb~
F³eW yeebOeewefve Òel³eeneje~-neleeR JeesHeer~~90~~
’lej Deeleeb ocee®eer }#eCes SskeÀ. p³eeÒeceeCes ie{tU HeeC³eele efveJeUer®es
yeer Ieele}s keÀer ceeleer leUe}e yemetve mJe®í HeeCeer lesJe{s Jej jenles,
l³eeÒeceeCes oce ne Fbefê³eeb®eer efJe<e³eebµeer Pee}s}er SkeÀleevelee Yebie keÀªve
Fbeêf ³eebvee efJe<e³eebHeemetve JesieUs keÀjlees; lees keÀesCel³eener Fbeêf ³ee®ee efJe<e³eeµeer
mebyebOe pe[t osle veener, lej Fbefê³es yeebOetve l³eebvee Òel³eeneje®³ee mJeeOeerve
megHetle& keÀjlees“.
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
Deebleg}eb ef®eÊee®eW DeebieJejer~ meeb[ewevf e ÒeJe=Êeer He}s yeensjer~
DeebieeR megF&pes oeneRneR ÜejeR~ Jewjei³ee®eer~~91~~
éeemeeséeemeengveer yengbJemeW~ Je´leW Dee®ejW KejHegmeW~
Jeesmebefleleeb jeef$eefoJemeW~ veejeCekegÀ pes³eeb~~92~~
HeQ oceg SsmeW cnefCeHes~ lees ne peeCe mJeªHeW~....~~93~~
’lemes®e lees Jewjei³ee®ee Deiveer onener Fbeêf ³eeb®³ee ÒeJesµeÜejer HesìJetve
ceveef®eÊeeHeemetve meJe& efþkeÀeCe®³ee ÒeJe=eÊf e veecekeÀ n[Uer}e yeensj HeUJetve
}eJelees. melele éeemees®ídJeeme keÀjCes ns pej SkeÀ Je´le mecepe}s lej les
efpeleke̳ee meelel³eeves ®ee}Je}s peeles, l³eeHes#eener keÀ[keÀ efve<þsves oce
Fbefê³eocevee®es Je´le #eCecee$ener Gmeble ve Ieslee ®ee}efJelees. oce p³ee}e
cnCeleele, l³ee owJeer iegCemebHeos®es mJeªHe ns Demes Deens.“
6) ³eeie (³e%e)::::
l³eeveblej ³e%e ³ee owJeer iegCee®es JeCe&ve keÀjleebvee %eeveséej }eskeÀceevemeele
ª{}suîee ³e%e cnCepes nescekegbÀ[ - Deefive - ye´eïeCe - nesce - nJeve
- ceb$e ³ee JewefokeÀ HejbHejsleer} keÀuHeves}e Deieoer DeveHesef#ele Demes ³e%ee®es
meeJe&ef$ekeÀ, meJe&cebie} mJeªHe Heg{er} DeesJ³eeletve meebieleele:
.....~ ³eeieeLe&gner meb#esHeW~ meebIees SskeÀ~~16-93~~
leNneR ye´eïeCe keÀªefve OegjW~ efm$e³eeefokeÀ Hew} cesjW~
ceePeejeR DeefOekeÀejW~ DeeHeg}e}sefve~~94~~
pes³eeb peQ meJeexÊece~ Yepeveer³e osJeleeOece&~
leQ lesCeW ³eLeeiece~-efJeOeer keÀerpes~~95~~
pewmee efÜpeg <eìdkeÀcex keÀjer~ µetê les³eeleQ vecemkeÀejeR~
keÀeR oesneWefmener mejesYejer~ efveHeÀpes ³eeieg~~96~~
’Deelee leg}e ³e%ee®es mJeªHe mebef#eHlejerl³ee meeielees, les SskeÀ.
ye´eïeCeeHeemetve lees lenle m$eerµetêeoeRHe³e¥le pes meJe& efJeefJeOe DeefOekeÀejer
Deensle, l³eebveer DeeHeeHeuîee JeCee&ÞeceOecee&me Devegmeªve ³eesi³e leer DevegªHe
osJelee®e&veeoer Je Flej ke=Àl³es ³eLeeµeem$eesÊeÀ Je Jesoe%esvegmeej keÀjeJeerle.
µetêeves Jesoevegmeejer <eìdkeÀcex keÀjC³eele lelHej Deme}suîee ye´eïeCeebvee Jebove
keÀjeJes, ns µeem$eesÊeÀ Deens. Demes kesÀuîeeves l³eebvee oesIeebveener ³e%e
Glke=Àäjerl³ee mebHeVe kesÀuîee®es HeÀU ÒeeHle nesles.“
lewmeW DeefOekeÀejHe³ee&}es®eW~ ns ³e%e keÀjCes meJee¥®eW~
Heefj efJeµes<e HeÀ}eµes®eW~ ve IeeHes ceepeeR~~97~~
DeeefCe ceer keÀlee& Ssmee YeeJees~ veseof pes osne®esevf e ÜejW peeJeeW~
vee Jesoe%esmeeR leNneR þeJees~ nesF&pes mJe³eW~~98~~
Depe&gvee SJeb meb%eg~ meJe&$e peeCe ³e%eg~
kesÀJeuîeceeieeA®eeb DeefYe%eg~ meebIeefle ne~~99~~
’Deµee jerleerves DeeHeeHeuîee DeefOekeÀejHejlJes, ceer keÀlee& Demee YeeJe
ceveele ve Oejlee Je HeÀUeµes®es efJe<e l³eele ve keÀe}efJelee pees efve³ele
keÀce&mJeªHe ³e%e kesÀ}e peelees, l³eeb®ee keÀlee& mJe³es®e Jesoe%es®es cetU efþkeÀeCe
- cnCepes veeje³eCe -nesTve peelees. ³eeÒeceeCes ns pes meJee¥veer Dee®ejC³eeme
³eesi³e Je meJe&cebie} keÀjCeejs ³e%ee®es mJeªHe let peeCetve Iesle}sme, les,
³eesieoe Þeer%eeveséejer 213
ns Depe&gvee! kewÀJeuîeceeiee&®³ee meeOekeÀebmeeþer Del³egÊece Þes³emkeÀj Deens,
Demes peeCeles cnCeleele.“
³ee efþkeÀeCeer %eeveosJeebveer ne kewÀJeuîeceeieea®ee ³e%e Deens, ns mHe<ì
kesÀ}s Deens. l³eeHeemetve efYeVe Demee ³eeef%ekeÀeb®ee Jee Jeweof keÀeb®ee mJeie&ÒeeHleer®³ee
Deeµesves efkebÀJee Flej keÀeceveeHetleeameeþer kesÀ}s}e ³e%e³eeie mecepeeJee. l³ee®es
Òel³eblej %eeveosJeer®³ee DeY³eemekeÀebvee Flej$e ³esF&}®e. keÀejCe l³eeb®ee
GHeneme keÀjleebvee %eeveosJe’efOekedÀ l³ee ³eeef%ekeÀeb®es peerCeW“ Demes GÃej
keÀe{leebvee DeeHeuîee}e Dee{Uleele. l³ee®eÒeceeCes ³e%ee®eer efJemle=le keÀuHevee
DeeHeCeebme %eeveosJeer®³ee eflemeN³ee, ®eewL³ee Je Hee®eJ³ee DeO³ee³eele Dee{Utve ³esles.
7) mJeeO³ee³e::::
Deelee ®eW[gJeW Yetceer neCeerpes~ ns veJns lees neleeb DeeefCepes~
keÀeR µesleeR yeer efJeKegefjpew~ Hejer efHekeWÀ }#eW~~16-100~~
vee leNneR þsefJe}W osKeeJes³eeb~ Deeoj keÀerpes efoefJe³eeb~
keÀeb µeeKee HeÀ}W ³eeJe³ee~ efmebefHepes cet}~~101~~
ns yeng Demees Deeefjmee~ DeeHeCeHeW osKeeJes³eeb pewmee~
Heg{le Heg{leer yengbJemee~ Gefìpes Òeerleer~~102~~
lewmee ÒeefleHeeÐeg pees F&ée©~ lees nesDeeJes³ee}eieeR iees®e©~
Þegleer®ee efvejble©~ DeY³eemeg keÀjCeW~~103~~
leQ efÜpeebmeeref®e ye´ïemet$e~ Sjeb mlees$e keÀeb ceb$e~
DeeJele&veW HeefJe$e~ HeeJeeJes³eeb leÊJe~~104~~
HeeLee& ieeb mJeeO³eeJees~
yeesef}pes lees ne cnCes osJees~......~~105~~
%eeveosJeebveer HetJeea lesjeJ³ee DeO³ee³eele %eeveiegCe}#eCeeb®es JeCe&ve keÀjleebvee
’DeO³eelce%eeveefvel³elJeb“ Je’leÊJe%eeveeLe&oµe&veced“ ³ee iegCeebmebyebOeer
pes efJeJes®eve kesÀ}s nesles, les mJeeO³ee³e cnCepes keÀe³e ns Heenleebvee DeeHeCe
}#eele þsJeCes DeeJeµ³ekeÀ þjles.
Deelee %eeveosJe mJeeO³ee³eeefJe<e³eer cnCeleele: ’p³eeÒeceeCes ®eW[t
peefceveerJej DeeHeìC³eeceeies lees GmeUtve Hejle neleele ³eeJee Demee nslet
Demelees; efkebÀJee µesleele yeer efJeKegjC³eeceeies Oeev³eeves mece=× HeerkeÀ neleer
³eeJes Demee GÎsµe Demelees; DeLeJee efoJee }eJeC³ee®ee nslet þsJe}suîee Jemlet
l³ee®³ee ÒekeÀeµeele HeeneJ³eele Demee Demelees; efkebÀJee Je=#eeme µeeKee-HeÀUs
³eeJeerle, cnCetve l³ee®³ee cegUeme HeeCeer Ieele}s peeles; efkebÀJee mJele:®es ªHe
efvejKeC³ee®³ee DeeJe[ermeeþer Deejmee JeejbJeej mJe®í kesÀ}e peelees;
l³eeÒeceeCes ÞegleeRveer ÒeefleHeeefole kesÀ}s}e F&éej iees®ej JneJee cnCetve l³eeb®ee
efvejblej DeY³eeme keÀjCes; lemes®e ye´eïeCeebveer ye´ïemet$eeb®eer Je Flejebveer mlees$es
Jee veececeb$eeb®eer DeeJele&ves keÀjCes ³eeme, ns Depe&vg ee! mJeeO³ee³e cnCeleele,“
Demes Þeerke=À<Ceebveer meebefiele}s.
³ee DeesJ³eeb®³ee efveefceÊeeves HejleÊJeoµe&ve nesC³eemeeþer DeO³eelce%eevee®eer
DeeJe[ Oeªve keÀjeJe³ee®³ee mJeeO³ee³ee®es DeeHeCeebme oµe&ve nesles. l³eeletve
Del³eble meesHee ceeie& cnCepes efÜpeebveer ÞegleeR®ee -ye´ïemet$eeb®ee DeY³eeme
³eesiemeeOevee-2
Gvces<e:14:owJeer mebHeoe
keÀjCes Je Flejebveer mlees$es-veececeb$e ³eeb®ee DeeOeej IesTve l³eeb®ee efvel³e
peHe keÀjCes, ne ¢iiees®ej neslees.
³eeletve %eeveosJe Þegeflemebcele ceeie&®e ÒeefleHeeove keÀjleebvee efomeleele.
’Jesoeb®ee lees DeLe& Deecnebefmeef®e þeJee“ ³ee meble ÞeerlegkeÀesyeeje³eeb®³ee
GÊeÀer®es Kejs cetU DeeHeCeebme Demes %eeveséejerle meeHe[les. l³eebveerner ne
veecepeHee®ee GHeemevee¬eÀce }eskeÀebHeg{s þsJe}e, ns DeeHeCeebme %eele Deens®e! Demees.
mJeeO³ee³ee®ee DebleYee&Je Hele¡e}ercegveer efve³eceebceO³es keÀjleele. lemes®e
mJeeO³ee³eele F&éejÒeefCeOeeve ne®e cegK³e nslet Demeuîeeme ÒeeHleJ³e meceeefOe
ne Demelees. efpe%eemetbvee ns l³eeleer} ieg¿e %eeveosJeebveer Jej kesÀ}suîee
mJeeO³ee³ee®³ee HeefjYee<esµeer lee[tve Heenleebvee }eie}er®e }#eele ³esF&}.
8) leHe::::
leHeebmb ebyebOeer %eeveosJe cnCeleele:
.. Deeleeb leHe µeyoeefYeÒeeJees~ DeeF&keÀ meebIees~~16-105~~
leNneR oeveW meJe&mJe osCeW~ Jesb®eCeW leQ JesLe& keÀjCes~
pewmeW HeÀ}ewefve mJe³eW megkeÀCeW~ Deew<eOeer®eW pesJeeR~~106~~
veevee OetHee®eeb DeeqiveÒeJesµeg~ keÀvekeÀeR legkeÀe®eeb veeµeg~
keÀeb efHele=He#eg HeesefKeleeb Nnemeg~ ®ebêemeeR pesJeeR~~107~~
lewmee mJeªHeeef®e³eeb Òemeje-~ }eieeR ÒeeCeWefê³eµejerjeb~
DeeìCeer keÀjCeW peQ Jeerje~ leQef®e leHe~~108~~
’Deelee leHe cnCepes keÀe³e les SskeÀ. pejer oeve cnCetve meJe&mJe efo}s
lejer HeÀ}eµee þsJeuîeecegUs les pemes J³eLe& þjles; efkebÀJee jesieeJej GHe®eej
cnCetve Deew<eOeer®ee GHe®eej keÀjleebvee leer mJele: peµeer veenerµeer nesTve
jesieÒeeflejesOeeme meene³³e keÀjles; efkebÀJee Deiveer ÒepJeef}le keÀªve Oetj
pemee veenermee neslees; megJeCe& nesleebvee ceUe®ee pemee veeµe neslees; efHele=He#ee®eer
(lees JeÐe He#e Demeuîeeves) pemepeµeer Je=×er nesle peeles, lemelemee efle}e
keÀejCe DemeCeeN³ee ®ebêc³ee®ee pemee Nneme nesle peele Debleer }esHe neslees;
l³ee®eÒeceeCes DeelcemJeªHe ÒekeÀìeJes cnCetve ÒeeCe-Fbefê³es-µejerj ³eeb®eer
DeeìCeer keÀjCes ³eeme leHe cnCeleele.“
DeLeJee DeveeefjmeW~ leHee®eW ªHe peNneR DemeW~
leNneR peeCe ogOeeR nbmeW~ meto}eR ®eeb®etb~~16-109~~
lewmeW ossnpeerJeeef®e³eW efce}CeeR~ pees Go³epele met³eW HeeCeer~
lees efJeJeskeÀ Deble:keÀjCeeR~ peeieefJepes~~110~~
Heenleeb Deelce³eekeÀ[W~ Heefj yeg×er®eeb Hewmeg meebkeÀ[W~
meefveê mJeHve yeg[s~ peeieCeeR pewmeW~~111~~
lewmee DeelceHe³ee&}es®eg~ ÒeJelex pees meeb®eg~
leHee®eeb ne efveJex®eg~ OevegOe&je~~112~~
’DeLeJee leHee®es mJeªHe ogmeN³ee ÒekeÀejs meebiee³e®es cnì}s lej ogOeele
nbme ®ees®e Iee}lees, lesJne lees pemes HeeCeer ogOeeHeemetve De}ieo JesieUs
keÀjlees; l³eeÒeceeCes peerJe pesJne osneµeer pe[lees cnCepes p³eeJesUer pevce
neslees, l³ee®eJesUer Deble:keÀjCeele efJeJeskeÀ peeie=le þsJetve peer osnyeg×er, cnCepes
³eesieoe Þeer%eeveséejer 214 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

Deveelceyeg×er, leer Deelceyeg×erHeemetve JesieUer keÀjCes l³eeme leHe cnCeleele. 11) mel³e::::
Deelcee HeneJee cnCetve yeg×er®ee pesJne DeveelceHeoeLee¥letve mebkeÀes®e nesTve lemes Heeefn}s lej mel³e ne Hele¡eef}ÒeCeerle ³ece Deens Je l³ee®ee
DeelceJe=Êeerle SkeÀeûelee nesles, lesJne mJeHve Je les oeKeJeCeejer efveêe ³eeb®ee ª{eLe& Kejs yees}Ces Demee Iesle}e peelees. cnCepes SkeÀe DeLeea Hele¡e}eR®es
peeie=leercegUs SkeÀe®e JesUer veeµe JneJee, lemes nesTve Deelceoµe&ve Ie[les, mel³e cnCepes %eevesµe cnCeleele lemes Jeeef®ekeÀ leHe nes³e.
les ³ee®e leHeecegUs, Demes, ns Depe&gvee let peeCe!“ mel³ee®ee ³esLes DeefYeÒesle DemeCeeje DeLe& Heg{er} DeesJ³eeletve Heent ³ee.
leHe Je HebLejepe %eeveosJe mel³eeefJe<e³eer cnCeleele:
³eeÒeceeCes leHe cnCepes cegK³elJes DeveelceHeoeLee¥®eer cnCepes ÒeeCe- mel³e Je HejleÊJeoµe&ve
osn-Fbefê³es ³eeb®eer DeeìCeer Demee %eeveosJeeb®ee pees DeefYeÒee³e Deens, lees Deeleeb leerKe nesTefve ceJee}~ pewmeW peeleer®eW cegkegÀ}~
l³eebveer %eeveséejerle efþkeÀefþkeÀeCeer Je cegK³elJesmeneJ³ee DeO³ee³eele keÀeb lespe Heefj µeerle}~ µeµeebkeÀe®eW~~16-115~~
veeLeHebLeeR®ee obµeg (’lees ne veeLemebkesÀleeR®ee obµeg“) peeCeJetve osleebvee µekesÀ oeefJeleebe®f e jesieg HesÀ[g~ DeeefCe efpeYeW leNneR veJns keÀ[g~
ÒekeÀì kesÀ}s}e Deens. jepe³eesie Jee kegÀb [ef}v³eefOeefÿle meÃg©ke=ÀHeebekf eÀle leQ JeesKeog veeneR ceeb Ie[g~ GHecee keQÀ®eeR~~116~~
}³e³eesieelcekeÀ jepe³eesieebleie&le peer leÊJes, ÒeeCe F.®eer DeeìCeer cnCepes ’keÀce}keÀef}keÀe mHeµee&}e ce=ot Je megKeo Deme}er lejer efle®es ìeskeÀ
}³e leer®e %eevesµeceles leHe nes³e,Demes efomeles. leer#Ce Demeles Je leer HeeCeer Yesotve pe}eµe³eeletve Jej ³esles; efkebÀJee ®ebêe®es
9)Deepe&Je:::: lespe cnCeeJes lej les µeerle} ®eeboCes®e Demeles; efkebÀJee Heeefnuîeeyejesyej®e
Deeleeb yee}e®eeb efnleeR mlev³e~ pewmesb veeveeYetleeR ®ewlev³e~ jesie veenermee keÀjCeeN³ee Je mJeeoner keÀ[t vemeCeeN³ee Deew<eOee®eer GHecee
lewmeW ÒeeefCecee$eeR meewpev³e~ Deepe&Je leQ~~16-113~~ ÐeeJeer cnì}s, lej lemes Deew<eOe peieele vemeuîeeves l³ee®eerner GHecee ³ee
’yeeUe}e mleveeleer} otOe pemes efnlekeÀejkeÀ Demeles efkebÀJee meJe& iegCee}e oslee ³esCeej veener.“
Yetleebvee ®ewlev³e pemes GHekeÀejkeÀ Demeles, l³eeÒeceeCes meJe& ÒeeefCecee$eebÒeleer leNneR ceTHeCeW yegyeg}W~ Peie[leebneR Heefj vee[}W~
Devev³eYeeJe DemeCes cnCepes Deepe&Je nes³e.“ ³esNnJeeR HeÀes[er keÀeWje}W~ HeeCeer pewmeW~~16-117~~
efpe%eemetbveer ³eeefveefceÊeeves Hegve: SkeÀoe ³eeHetJeea lesjeJ³ee DeO³ee³ele lewmeW lees[eJes³eeb mebosnes~ leerKe pewmeW keÀeb }esnes~
Deepe&Jeeme ªHe keÀjleebvee %eeveosJeebveer j®e}suîee DeesJ³eeb®es Heefjµeer}ve ÞeeJ³elJeW leNneR ceeOeg³e&~ Hee³eeR Iee}eR~~118~~
keÀjCes efnleeJen þjs}. Demees.
’Hejbleg HeeCeer pemes yegyegUebvee }eie}s lej l³ee®es meef}}lJe l³eebvee
10) Deefnbmee::::
keÀener KegHele veener; lejer les®e HeeCeer pesJne efJe¬eÀeU keÀ[skeÀHeejeRJej
³eeHetJeea®e lesjeJ³ee DeO³ee³eele Deefnmb es®es efJeJejCe yeN³ee®e efJemleejeves
keÀesmeUles, lesJne l³eebvee efPepeJetve HeÀes[vt e keÀe{les; l³eeÒeceeCes mel³e Yee<eCe
kesÀ}s Demeuîeeves %eeveosJe Deelee meb#esHeeves meebieleele:
Deelceeveelcemebons veenermes keÀjC³eemeeþer }esKeb[e®³ee leer#Ce ìeskeÀeÒeceeCes
DeeefCe peieeef®e³eeb megKeesÎsµeW~ µejerjsb Jee®ee ceevemeW~
Deme}s, lejerner l³ee®es ÞeeJ³elJe ceeOeg³ee&}e ceeies ìekeÀCeejs Demeles.“
jeneìCeW leQ Deefnbmes~ ªHe peeCe~~16-114~~
DeeF&keÀleeb keÀewlegkeWÀ~ keÀeveeleQef®e efveIeefle cegKeW~
’DeeefCe peiee}e megKe JneJes cnCetve µejerj, ceve Je Jee®ee ³eebveer
JeeieCes ner Deefnbmee nes³e.“ peQ mee®eejJes®esefve veerkeWÀ~ ye´ïener YesoeR~~16-119~~
³ee efþkeÀeCeer peeleepeelee DeeefCekeÀner SkeÀ peeCeJeles- les cnCepes efkebÀyengvee efÒe³eHeCeW~ keÀesCneleWneR PekeÀJetb vesCeW~
%eeveosJe SKeeoer ieesä meb#esHeeves HeCe lejerner meceLe&HeCes meebiet µekeÀleele - ³eLeeLe& leNneR KegHeCeW~ veeneR keÀJnCne~~120~~
Deve ns l³eeb®³eeJej HeIeUHeCee®ee efceL³eejesHe keÀª OepeCeeN³ee DeÞe×ebmeeþer ’efkebÀyengvee les FlekesÀ DeeJe[er®es Demeles keÀer SskeÀCeeN³ee}e les melele
[esȳeele Debpeve Iee}Ceejs þjeJes! legcneDeecneb meeceev³eeb®³ee yeg×erle SskeÀle®e jneJesmes Jeeìles. les FlekesÀ mel³eeves DeesleÒeesle Yej}s}s Demeles keÀer
veerì GlejeJes cnCetve®e %eeveosJe kesÀJeU efJemleej keÀjleele. l³eeb®³ee l³eeÜejs Òel³e#e ye´ïee®ee HeCe JesOe Iesle}e peelees. Demes Deme}s lejer l³eecegUs
mJele:®³ee keÀuHevee lej Deieoer megmHeä (³ee ìerkeÀekeÀejeb®³ee Yee<esle keÀesCee}ener HeÀmeJe}s peele veener Je les ³eLeeLe& pejer Deme}s lejer keÀesCee}ener
meebiee³e®es lej succinct, lucid and crystal-clear) Deµee KegHele veener.“
Demeleele, ns efveefJe&Jeeo! Demes Demeleebvee l³eeb®³ee %eeveosJeer meebieC³eeceeieer} SjJeeR ieesjer keÀeveeR iees[~ Heefj mee®ee®eeb HeeKee}eR keÀer[~
GÎsµeeb®eer J³eLe& ieHeÀ}le keÀªve IesTve l³eeb®³eeJej Jeeìs} les Deeieer®eW keÀjCeW GIe[~ Heefj pe}es leQ meeb®e~~16-121~~
DemebcepemeHeCes Je=LeejesHe keÀjCes ³ee®ee DeLe& ìerkeÀekeÀejeb®eer yee}yeg×er ns®e keÀeveeR }eieleeb cengj~ DeLeX efJeYeeb[eR efpeJnej~
OejeJes }eies}! Demees. leQ Jee®ee veJns megboj~ }eJeef®e Heeb~~122~~

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer
’lemes Heeefn}s lej HeejO³ee®es meeJepeebvee Yeg}JeC³eemeeþer cnì}s}s
ieeCes keÀevee}e pejer iees[ }eiele Deme}s lejer les Jemlegle: IeelekeÀ Demeles;
Deiveer HejKe[ Deens, keÀejCe l³ee®es peeUCes ®eesªve}Hetve nesle vemeles,
lej pJeeUeb®³ee HetCe& ÒekeÀeµeele nesle Demeles. HeCe peUes leme}s mel³e!
keÀeveebJej iees[ µeyo He[}s lejer pej l³eeb®³ee DeLee&le efJe<e }He}s}s
Deme}s, lej leer Jee®ee veJns; lej megboj efomeCeejer }eJe®e nes³e.“
Heefj DeefnleeR keÀesHeewefve meesHe~ }e}veeR ceT pewmeW Heg<He~
efle³eW ceeles®eW mJeªHe~ pewmeW keÀeb nes³e~~16-123~~
lewmeW ÞeJeCemegKe®elegj~ HeefjCeceewefve mee®eej~
yees}CeW peQ DeefJekeÀej~ leQ mel³e SLeW~~124~~
’cnCetve ceeles®es mJeªHe pemes ceg}e®³ee efnleemeeþer ke=ÀlekeÀ keÀesHee®es
Hejbleg Deblejer cee$e HegÀ}emeejKes megkegÀceej Demeles; l³eeÒeceeCes jeieÜs<eeoer
efJekeÀejebvee Leeje ve osCeejs HeCe ÞeJeCee®es HetCe& megKe ÒeeHle keÀªve osCeejs,
lemes®e ye´ïeÒeeHleer keÀªve osC³eele ®eesKe Demeles, les®e yees}Ces Kejs mel³e
cnCelee ³esles.“
³eeÒeceeCes mel³e cnCepes mel³ee®es - HejleÊJee®es mee#eele oµe&ve
keÀªve osC³eeme meceLe& DemeCeejs ke=ÀHeeJebleeb®es yees} Demes %eeveosJeeb®es cele
efomeles. ³eeJ³eefleefjÊeÀ J³eeJeneefjkeÀ mel³e-Demel³e ³eeb®ee efJe®eej l³eeb®³ee
¢<ìerves leHe ³ee mebkeÀuHevesµeer mebyebeOf ele Demeuîee®es %eeveséejer®es Heefjµeer}ve
keÀjleebvee DeeHeCeebme peeCeJeles.Hele¡eef}ÒeCeerle mel³e ne ³ece Demee®e
leHe ³ee meojele %eeveséej¢äîee cees[lees.
efme×efme×evleHe×efle Je mel³e
³eeefveefceÊeeves Þeerieg©ieesj#eveeLeebveer efme×efme×evleHe×efle ³ee ûebLeele
mel³e ³ee®eer kesÀ}s}er J³eeK³ee DeJe}eskeÀC³eemeejKeer Deens. les cnCeleele:
mel³eceskeÀcepeb efvel³ecevevle½ee#e³eb Oe´gJeced~
%eelJee ³emleg Jeos×erj: mel³eJeeoer me keÀL³eles~~6-61~~
~~efme.efme.He.~~
’mel³e SkeÀe Depe, efvel³e, Deveble, De#e³e, Oe´gJe Deµee Jemlet}e
peeCetve l³eeefJe<e³eer®es Oeerj Heg©<ee®es yees}Ces nes³e. Demee Heg©<e cnCepes
mel³eJeeoer!“ ner Þeerieg©ieesj#eveeLeeb®eer mel³ee®eer Je mel³eJeeÐee®eer J³eeK³ee
%eeveséejeb®³ee J³eeK³esµeer efkeÀleer efceUleerpegUleer Deens, ns efpe%eemetb®³ee
lJeefjle }#eele ³esF&}.
12) De¬eÀesOe::::
De¬eÀesOeeefJe<e³eer %eeveosJe cnCeleele:
Deeleeb Ieeef}leebner HeeCeer~ pewmeer Hee<eeCeeR ve efveIes DeeCeer~
keÀeb ceefLeef}³eeb }esCeer~ keÀebpeer vesoer~~16-125~~
lJe®ee Hee³eW efµejeR~ ne}s³eebneR HeÀ[s ve keÀjer~
Jemebleerner Debyejer~ ve nesleer Heg<HeW~~126~~
veevee jbYes®esefve ªHeW~ µegkeÀeR vegefþpesef®e kebÀoHeX~
keÀeb YemceeR JeÚer GÎerHeW~ Ie=leWner pesJeer~~127~~
³eesiemeeOevee-2
215 Gvces<e:14:owJeer mebHeoe
’p³eeÒeceeCes oie[e}e HeeCeer efo}s lejer l³ee®³eeletve DebkegÀj HegÀìle
veener; keÀebpeer IegmeU}er lej }esCeer efceUle veener; meHee&®³ee keÀebleer®³ee
efµejesYeeieer }eLe neCe}er lejer leer HeÀ[e GYeejle veener; pejer Jemeble$eÝlet
Deme}e lejer DeekeÀeµee}e HegÀ}s Gce}le veenerle; jbYesmeejK³ee
}eJeC³eJeleer}e Heentvener ÞeerµegkeÀosJeebvee keÀeceÒesjCee nesle veener; pemee
YemceeJej legHee®ee me[e efµebHe[}e lejer l³eele Deiveer ÒeoerHle nesle veener;“
lesJeeRef®e kegÀcejW ¬eÀesOeW Yejs~ lewefme³eeb ceb$eeb®eer yeerpee#ejW~
efle³eW efveefceÊeWner DeHeejW~ ceerve}er³eeb~~128~~
Heefj Oeele³eebner Hee³eeb He[leeb~ vegþer ielee³eg Heeb[gmeglee~
lewmeer vegHepes GHepeefJeleeb~ ¬eÀesOeesefce& ieeb~~129~~
De¬eÀesOelJe SsmeW~ veebJe leQ ³es oµes~
peeCe ÞeerefveJeemeW~ cnefCele}W les³eeb~~130~~
’DepeeCe ceg}eyeeUebveemeg×e ¬eÀesOe GlHeVe keÀjleer} Deµee µes}ke̳ee
µeyoeb®³ee Yeef[ceejeves Je lelmece Dev³e Flej efkeÀleerner efveefceÊes Deme}er,
lejer p³eeÒeceeCes Dee³eg<³e mebHe}suîee}e Òel³e#e efJeOeeleemeg×e peerJeve osT
µekeÀle veener, l³eeÒeceeCes p³ee®³ee efþkeÀeCeer ¬eÀesOeesceea ÒekeÀì nesle veener,
l³ee®³ee oµes}e De¬eÀesOelJe Demes cnCeleele,“ ns HeeLee&}e Þeerke=À<Ce
meebieles Pee}s.
De¬eÀesOelJe ³ee owJeer iegCee®es DeeHeCe DeJe}eskeÀve keÀjle Demeleebvee
lesjeJ³ee DeO³ee³eele efveªefHe}suîee #eeefvle ($eÝpeglee) ³ee iegCeemebyebOeer
DeeHeCeeme mcejCe nesCes meenefpekeÀ®e Deens. #eeefvle Je De¬eÀesOelJe ns
HejmHejHetjkeÀ iegCe®e Deensle.
13) l³eeie::::
Deeleeb ce=efÊekeÀel³eeies Ieìg~ leblegl³eeiesb Heìg~
l³eefpepes pesJeeR Jeìg~ yeerpel³eeieW~~16-131~~
keÀeb l³epetefve efYebleercee$e~ l³eefpepes DeeIeJeWef®e ef®e$e~
keÀeb efveêel³eeieW efJeef®e$e~ mJeHvepee}~~132~~
vee vee pe}l³eeieW lejbie~ Je<ee&l³eeieW cesIe~
l³eefpepeleer pewmeW Yeesie~ Oevel³eeieW~~133~~
lesJeeR yegef×cebleeR osneR~ Denblee meeb[tefve HeeneR~
meebef[pes Deµes<ener~ mebmeejpeele~~134~~
les³eeb veebJe l³eeieg~ cnCes lees ³e%eebieg~...~~135~~
l³eeieeefJe<e³eer %eeveosJe cnCeleele, ’p³eeÒeceeCes ce=eÊf ekeÀe veme}er lej
Ieì efvecee&Ce keÀjlee ³esle veener; leblet veme}s lej Jem$e efJeCe}s peeT
µekeÀle veener; efkebÀJee efYeble G×ddJemle kesÀ}er lej efle®³eeJej®eer ef®e$es veä
HeeJeleele; efveêel³eeie kesÀ}e, lej ef®e$eefJeef®e$e mJeHves }esHe HeeJeleele; pe}®e
pej Gj}s veener lej lejbie veenermes nesleele; Oevee®³ee l³eeieeves meJe&®e
Yeesieeb®ee l³eeie Ie[lees; l³eeÒeceeCes yegef×ceeve ceveg<³e DenbkeÀej l³eeietve
DeJeI³ee mebmeeje®ee l³eeie keÀjlees Je ne®e Keje l³eeie nes³e,“ Demes
³e%eebie (meb.ÞeereJf e<Cegmenñeveecemlees$e) veeJeeves megeJf eK³eele Deme}s}s YeieJeeve
Þeerke=À<Ce meebieleele.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer
³ee efþkeÀeCeer DeeHeCeebme lesjeJ³ee DeO³ee³eer JeCe&ve kesÀ}suîee
DeäeoµeiegCeefveOeeveebHewkeÀer efvejnbkeÀeefjlJe ³ee iegCee®es mcejCe nesles. Keje
l³eeie kesÀJeU DenbkeÀej l³eeieuîeeves®e DeeefJeYe&lt e neslees. DenbkeÀej l³eeieCes
cnCepes p³ee³eesies ns mebmeejef®e$e ceveesªHeer HeìeJej Gceìles, lees ceveesªHe
Heì®e HeÀe[Ces Demes %eeveosJeeb®es meebieCes Deens.
ne efJe}#eCe l³eeie meeOeeJee cnCetve®e meJe& GHee³e - DeeO³eeeqlcekeÀ
O³eeme - GHeemevee - ³eesie F.Òe³elve Demeleele DeeefCe DenbkeÀeje®ee l³eeie
meeOeCes ³eele®e l³eeb®eer FeflekeÀle&J³elee Demeles. HebLejepee®ee ceeie& ³ee®e
l³eeieemeeþer GHe³eesepf e}e Deens. DeeefCe kegÀb [ef}veer®es Debelf ece iebleJ³e cnCepes
DenbkeÀej}esHe®e veener keÀeb! peerJeYeeJee®ee efµeJeYeeJeele }³e nesCes Je
l³eeHe}erkeÀ[er} pes ef®eoekeÀeµe Deens, p³eele DeekeÀeµeleÊJeemen meJe&
GlHeefÊe-efmLeefle-}³eeoerner }³e HeeJeCes (ieieveer ieieve }³ee pee³es~
SsmeW pew keÀebF¥~~6-310~~), Deµeer efmLeleer %eevesµe DeeHeCeeb
meJee&meeþer Jeebe®q íleele.
Deefle cenÊJee®eer mebHeoe:µeeefvle::::
14) µeeefvle
.....ns ceevetefve megYeieg~ HeeLe&g Hegmes~~16-135~~
Deeleeb µeebleer®eW peQ ef}bie~ leQ J³eÊeÀ cepe meebie~
osJees cnCeefle ®eebie~ DeJeOeeve osF&~~136~~
leNneR efie}ewefve %es³eeleQ~ %eelee %eevener ceeIeewleW~
nejHes efveªleW~ leQ µeeeqvle HeQ ieeb~~137~~
pewmee Òe}³eebyeg®eeb GYe[g~ yeg[Jetefve efJeéee®ee HeJee[g~
nes³e DeeHeCeHeW efveefye[g~ DeeHeCeHeebef®e~~138~~
ceie Giece DeesIe efmebOeg~ ne vegjsef®e JesJnejYesog~
Heefj pe}wke̳ee®eeb yeesOeg~ leesneR keÀJeCeeb~~139~~
lewmeeR %es³ee osleeb efceþer~ %eele=lJener He[s HeesìeR~
ceie Gjs leQef®e efkeÀjerìer~ µeebleer®eW ªHe~~140~~
osJeeb®es cnCeCes SskeÀuîeeJej les DeeJe[}s cnCetve Depe&gve cnCelees
’osJee! ce}e µeebleer ³ee iegCemebHeos®eer }#eCes mHeä keÀªve meebiee.“
l³eeJej osJeebvee meceeOeeve Jeeìtve les cnCeleele, ’yejs lej SskeÀ. veerì
}#e os!“
µeeefvle cnCepes ef$eHegìer®ee }esHe
’%es³ee}e efieUtve l³eeceeieesceeie %eelee Je %eeveosKeer} pesLes Kejs lej
veenermes nesleele, leer®e Jemlegle: µeebleer nes³e. pemee ÒeU³ekeÀeUeR®ee DeLeebie
DeieeOe pe}meceg®®e³e meJe& efJeée yeg[Jetve DeeHeuîee efþkeÀeCeer SkeÀcee$e
oeìlees; DeeefCe l³ee®³eele HeeC³ee®es DeesnesU, veoer Je mecegê Demee JesieJesieUîee
YeeJeeb®ee Yesomeg×e Gjle veener; l³ee SkeÀ}e SkeÀ, mJele:®ee mJele:®e
Deme}suîee pe}Oeerþe³eer pe}YeeJee®eemeg×e pemee Go³e nesT µekeÀle
veener; keÀejCe l³eeJesieUs Demes ogmejs keÀener DeefmlelJeele®e vemeles;
l³ee®eÒeceeCes %es³e cnCepes pes DeÜwle Deens, l³ee}e keÀJeUuîeeJej l³eele®e
³eesiemeeOevee-2
216 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
%eele=lJee®eemeg×e }³e neslees - peerJeeefµeJee®³ee YesìerDebleer vee peerJe JesieUsHeCeeves
jenlees, vee efµeJe l³ee efYeVe Demelees. Deµee efmLeleerle peer efve<keÀ} DeJemLee
ÒeeHle nesles, leer®e µeebleer nes³e.“
µeeefvle Je Hemee³eoeve
SJeb®e µeeblee r ner meJe&#esÿ owJeer iegCemebHele cnCepes %eelee- %es³e-
Je %eeve ner ef$eHegìer }esHe HeeJe}s}er DeJemLee nes³e. %eeveosJeeb®ee µeebefle
ne HeÀej DeeJe[lee efJe<e³e Deens. efkebÀyengvee mebHetCe& Dece=leevegYeJe l³eebveer -
µeeefvle cnCepes ef$eHegìerefJejefnle DeJemLee -³ee®e SkeÀe efJe<e³eeJej
j®e}e Deens!
%eeveosJeer®es meejYetle Demes pej keÀener SkeÀe µeyoeves J³eÊeÀ nesle
Demes}, lej lees µeyo cnCepes µeeefvle ne®e cnì}e Heeefnpes!!! ³ee
µeebleer®es meJee&lcekeÀ, meJe&cebie}, µegYebkeÀj mJeªHe -les HetCe&lJe - meJee¥vee
ÒeeHle JneJes, Demes l³eeb®es Hemee³eoevee®³ee DeesJ³eebletve ceeieCes Deens. µeeefvle
³ee mJeuHe µeyoe®ee efJemleej megKeoHeCes ÒekeÀì keÀjCeejer l³eeb®eer
DeesJeer cnCepes®e:
efkebÀyengvee meJe&megKeeR~ HetCe& nesTefve efleneR }esefkebÀ~
Yeefpepees DeeefoHeg©KeeR~ DeKebef[le~~18-1799~~
ieerlesleer} µeebleer®ee DeLe&
µeevleer®es ef}bie ÒekeÀìJeC³eeefveefceÊe l³eebveer Deelee®e meesUeJ³ee
DeO³ee³eele pes meebefiele}s Deens, lees®e µeevleer®ee DeLe& ieerles®³ee Heg{er}
µ}eskeÀeble DeefYeÒesle Deens:
³egÊeÀ: keÀce&HeÀ}b l³eÊeÌJee µeeefvleceeHveeself e veweÿ
f keÀerced~...~~5-12~~
’³eesieer keÀce&HeÀ}e®ee l³eeie kesÀuîeeves µeeefvle ÒeeHle keÀjlees.“
³eg¡eVesJeb meoelceeveb ³eesieer efve³eleceeveme:~
µeeefvleb efveJee&CeHejceeb celmebmLeeceefOeie®íefle~~6-15~~
’efve³eleef®eÊe kesÀ}s}e ³eesieer meoe ceeP³eeµeer ³egÊeÀ neslees Je
HejceefveJee&CeªHe µeeefvle ÒeeHle keÀjlees DeeefCe ceeP³eele®e efJe}erve neslees.“
ef#eÒeb YeJeefle Oecee&lcee µeée®íeefvleb efveie®íefle~
keÀewvles³e Òeeflepeeveerenf ve ces YeÊeÀ: ÒeCeµ³eefle~~9-31~~
’ogje®eejermeg×e melele ce}e Yepeuîeeves }JekeÀj®e Oecee&lcee neslees
Je µeevleer }e meJe&keÀeU ÒeeHle keÀªve Ieslees.“
ieerlesle µeeefvle Jee µeeefvleced Jee lelmebyebefOele µeyo De@veer yesPebì Je
YeieJeeveoeme ³eeb®³ee ieerlesleer} µeyomeeefjCeervegmeej Heg{er} efþkeÀeCeer
Dee}s}s Deensle:
µeeefvle: 2-66 (Deµeeefvle ³ee µeyoemen),12-12
µeeefvleced:2-70 Je 71, 4-39,5-12 , 6-15, 9-31 Je 18-62
µeevle:-18-53
µeevlejpemeced Je Òeµeevlecevemeced:6-27
Òeµeevlem³e:6-7
Òeµeevleelcee:6-14
³eesieoe Þeer%eeveséejer
les µ}eskeÀ Demes:
veeefmle yegef×j³egÊeÀm³e ve ®ee³egÊeÀm³e YeeJevee~
ve ®eeYeeJee³ele: µeeefvle jµeevlem³e kegÀle: megKeced~~2-66~~
DeeHet³e&ceeCece®e}Òeefleÿb-
mecegêceeHe: ÒeefJeµeefvle ³eÜled~
leÜlkeÀecee ³eb ÒeefJeµeefvle meJex
me µeeefvle ceeHveeself e ve keÀecekeÀeceer~~2-70~~
efJene³e keÀeceev³e: meJee&vHegceeb½ejefle efvemHe=n:~
efvece&cees efvejnbkeÀej: me µeeefvle ceefOeie®íefle~~2-71~~
Þe×eJeeB}ÁYeles %eeveb lelHej: meb³eleseqvê³e:~
%eeveb }yOJee Hejeb µeeefvle ceef®ejsCeeefOeie®íefle~~4-39~~
³egÊeÀ: keÀce&HeÀ}b l³eÊeÌJee µeeefvle ceeHveesefle vewefÿkeÀerced~
De³egÊeÀ: keÀecekeÀejsCe HeÀ}s meÊeÀes efveyeO³eles~~5-12~~
efpeleelceve: Òeµeevle m³e Hejceelcee meceeefnle:~
µeerlees<CemegKeog:Kes<eg leLee ceeveeHeceeve³ees:~~6-7~~
Òeµeevleelcee efJeieleYeerye&´ïe®eeefjJe´les efmLele:
ceve: meb³ec³e ceeq®®eÊees ³egÊeÀ Deemeerle celHej:~~6-14~~
Òeµeevle cevemeb ¿esveb ³eesefieveb megKecegÊececed~
GHewefle µeevle jpemeb ye´ïeYetlecekeÀuce<eced~~6-27~~
Den*dkeÀejb ye}b oHe¥ keÀeceb ¬eÀesOeb Heefjûenced~
efJeceg®³e efvece&ce: µeevlees ye´ïeYet³ee³e keÀuHeles~~18-53~~
lecesJe µejCeb ie®í meJe&YeeJesve Yeejle~
lelÒemeeoelHejeb µeeefvleb mLeeveb ÒeeHm³eefme µeeéeleced~~18-62~~
GHejesÊeÀ µ}eskeÀeleer} ¬eÀ.5-12, 6-15 Je 9-31 ³ee µ}eskeÀebÒeceeCes®e
µ}eskeÀ ¬eÀ. 2-66,70 Je 71, 4-39 Je 18-62 ³ee µ}eskeÀele µeeefvle
³ee µeyoe®ee DeLe& lees®e Deens, Demes Lees[îee efJe®eejebleer DeeHeCeebme peeCeJeles.
Flej efþkeÀeCeer µeevle, Òeµeevle ³ee µeyoeb®ee Òe³eesie ieerlee cevee®³ee Je
ef®eÊee®³ee DeefJe®e}lesmebyebOeele, Je=efÊe ve GþC³eemebyebOeele Je µeeble nesCes
(6-27) ³ee DeLeea keÀjleebvee efomeles.
ieerleeµ}eskeÀ(12-12)ceOeer} ’l³eeiee®íeefvlejvevlejced“::::
Deelee SkeÀe Del³eble cenÊJee®³ee µeeefvle ³ee µeyoeµeer mebyebefOele
Deµee µ}eskeÀe®³ee DeLee&keÀ[s JeUt ³ee. ne ieerlesleer} µ}eskeÀ efJeÜeveebveer
HeÀej®e JesieJesieȳee ÒekeÀejs DeLe& kesÀ}s}e Deve yeng®eef®e&le Demee®e Deens.
lees cnCepes ieerlee µ}eskeÀ ¬eÀ.12-12:
Þes³ees efn %eeveceY³eemeep%eevee×îeeveb efJeefµe<³eles~
O³eeveelkeÀce&HeÀ}l³eeieml³eeiee®íeefvlejvevlejced~~12-12~~
µeeefvle ®ee DeeleeHe³e¥le mHeä kesÀ}s}e DeLe& }#eele IesTve®e Je
l³ee®ee l³eeieeµeer Deme}s}e GHejesu}sefKele mebyebOe O³eeveele IesTve ne
µ}eskeÀ DeeHeCeebme keÀmee megiece neslees, les Heent ³ee:
³ee µ}eskeÀe®ee mebmke=Àle J³eekeÀjCeeOeejs DeLe& }eJeleebvee efJeÜeveeble
SkeÀcele nesle vemeu³ee®es efomeles. lemes®e DeY³eeme, %eeve, O³eeve,
³eesiemeeOevee-2
217 Gvces<e:14:owJeer mebHeoe
keÀce&HeÀ}l³eeie Jee l³eeie DeeefCe µeeefvle Deµee GÊejesÊej Þesÿ-Þesÿlej
Hee³eN³ee meeOekeÀeb®³ee Jeie&JeejerkeÀjlee Je Òeieleer®ee Dee}sKe þjJeC³eemeeþer
kesÀu³ee®es pes meke=Àεe&veer Jeeìles, l³ee®³ee ³eLeeLe&lesyeÎ}ner ³ee µ}eskeÀele
³esLes JeeHej}su³ee ³ee µeyoeb®es ieerlesleer} Flej efþkeÀeCeer pes JesieJesieUs DeLe&
JesieJesieUs efJeÜeve Iesleele, l³ee ¢äerves Òeµveef®eÚ GHeefmLele nesles.
l³eeyeeyele®eer ®e®ee& DeeHeCe veblej keÀª ³ee. meO³ee Þeer%eeveosJeebveer ne efJe<e³e
mHeä JneJee cnCetve p³ee DeesJ³ee j®euîee Deensle, l³ee Heent ³ee.
ieerlee µ}eskeÀ (12-12) Jejer} %eevesµeeb®³ee DeesJ³ee
Þeer%eeveosJeeb®³ee ³ee µ}eskeÀeJej j®e}su³ee p³ee DeesJ³ee efJeÜeveebveer
oeKeJe}suîee efomeleele, l³ee ÒeLeceoµe&veer DeeHeu³ee}e ne µ}eskeÀ
GkeÀ}C³eeme ceole keÀjC³eekeÀjlee keÀþerCeÒee³e®e Jeeìleele. SkeÀe He#eer
Jew.Þeer.µeb.Jee. leLee ceeceemeensye oeb[ks eÀj DeeefCe Flej DeveskeÀeb®³ee lelmece
%eeveséejerÒeceeCes ³ee µ}eskeÀeKee}er efo}su³ee DeesJ³ee Deµee:
DeY³eemeentefve ienve~ HeeLee& ceie %eeve~
%eeveeHeemeewefve O³eeve~ efJeµesef<epes~~12-141~~
ceie keÀce&HeÀ}l³eeieg~ lees O³eeveeHeemeewefve ®eebieg~
l³eeieentefve Yeesieg~ µeebeflemegKee®eeb~~142~~
Ssefme³eeb F³eeb Jeeìeb~ FneRef®e HesCeW megYeìe~
µeebleer®ee ceeefpeJeþe þeefkeÀ}e lesCeW~~143~~
³ee DeesJ³eeb®ee mej}eLe&
³ee DeesJ³eeb®ee mejU DeLe& kesÀ}e lej %eeveosJeeb®³ee cnCeC³eevegmeej
’DeY³eemeentve %eeve ienve Deens; %eeveeHes#ee O³eeve efJeµes<e Deens; O³eeveentve
keÀce&HeÀ}l³eeie ®eebie}e Demelees; Je keÀce&HeÀ}l³eeieeHes#ee µeebeflemegKee®ee
Yeesie ®eebie}e Deens. ns Depe&gvee! ³ee®e Jeeìsves Je ns®e cegkeÌkeÀece Iesle l³eeves
µeebleer®ee ceO³e ieebþ}e Deens.“- Deµee l³ee®³eeþe³eer Heg{®³ee 12-13les
19 ³ee µ}eskeÀele JeefCe&}}s er }#eCes Dee{Uleele Je lees®e ke=Àleke=Àl³e neslees.
ne DeLe& Lees[emee {esyeU®e Deens. DeesJeer 12-143 vegmeej DeY³eeme,
%eeve, O³eeve, keÀce&HeÀ}l³eeie Je µeebefle Demes ìHHes Demeu³ee®es Devegceeve
keÀjlee ³esles. leovegmeej HetdJeea®³ee DeesJ³eeleer} DeY³eemeentefve,
%eeveeHeemeewefve, F.µeyoeleer} (ntefve) DeeefCe (Heemeewefve) ³ee µeyoeb®ee
DeLe& (Hes#ee) Demee keÀjC³eeSsJepeer (l³eeletve) Demee kesÀ}e Demelee
¾ %eeve -¾
’DeY³eeme -¾ ¾ O³eeve -¾
¾ keÀce&HeÀ}l³eeie -¾
¾µeeefvle“
Demee ne meeOevee¬eÀce efveefo&ä nesT µekeÀlees. l³ee®ee efJe®eej keÀª ³ee.
Deieesoj®e cnìu³eeÒeceeCes Jej efo}s}e mej}eLe& {esyeU®e Jeeìlees
Je efJeµes<e cnCepes DeY³eeme, %eeve, O³eeve Je keÀce&HeÀ}l³eeie ³ee ®eej
Hee³eN³eeb®ee veerì G}ie[e Pee}e veener lej DeeefCe keÀce&HeÀ}l³eeie - l³eeie
- µeeefvle ³ee Hee³eN³eeb®es ³eLeeLe& DeekeÀ}ve nesT µekeÀ}s veener lej
efpe%eemetvb ee þs®ekeÀeUu³eemeejKes Jeeìles. cnCetve ³ee ieesäer®b ee veerì G}ie[e
Pee}e Heeefnpes. l³ee ¢äerves DeeHeu³ee DeuHeceleervegmeej efJe®eej keÀªve
Keje DeLe& DeekeÀUtve IesC³ee®ee Òe³elve DeeHeu³ee}e keÀje³e}e®e }eies}.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 218 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

%eeve ³ee µeyoe®ee DeLe&
%eeveosJeebveer Þeerieerles®eer peer DeO³ee³emebieleer }eJe}er Deens, leer mJeleb$e
Deens. l³eeb®³ee celes Heefn}e DeO³ee³e ne µeem$eÒeJe=eÊf eÒemleeJe keÀjCeeje
Deens. ogmeN³ee DeO³ee³eele cees#eoeveer mJeleb$e DemeCeejs’%eeveÒeOeeve ns
µeem$e“ ³ee met$ee®eer GYeejCeer kesÀ}er Deens. ogmeje DeO³ee³e JeemleJele:
mee±îe³eesie Jee %eeve³eesie ³ee lJeefjle HeÀ}ÒeeHleer keÀªve osCeeN³ee
efJenbiece ceeiee&®ee HeCe DeOJe³e&g mecepeeJee }eies}.
eflemeN³ee DeO³ee³eele kesÀJeU keÀce& Òeefleefÿ}s Deens. ®eewL³ee
DeO³ee³eeHeemetve les yeejeJ³ee DeO³ee³ee®³ee GHejesÊeÀ ’...Þes³ees efn
%eeve....~~12-12~~“ ³ee µ}eskeÀeHe³e¥leGHeemeveekeÀeb[ Deens, ns
}#eele IesCes Òemlegle cenÊJee®es Deens. lesLeHeemetve (12-13) les lesje,
®eewoe Je HebOeje ns DeO³ee³e ieerles®es %eevekeÀeb[ Deensle. DeO³ee³e 16,17
Je 18 ns HegmleerJepee Deensle. lemes Heeefn}s lej DeþjeJee DeO³ee³e ne
keÀ}µeeO³ee³e Demetve l³eele ieerleeµeem$e Hejle mebef#eHlejerl³ee ÒecegKe
cegγeeb®ee Gu}sKe keÀjle GpeUCeerJepee meebeif ele}s Deens, Demes %eeveosJeeb®es
cele efomeles.
GHejesu}seKf ele ®eef®e&le µ}eskeÀ 12-12 ne yejesyej GHeemevee keÀeb[e®³ee
DeKesj®ee þjlees. ³eeveblej 12-13 ³ee µ}eskeÀeHeemetve %eevekeÀeC[
efJeJes®eveeme ÒeejbYe neslees. ogmeN³ee DeO³ee³eeleer} %eeve cnCepes®e mee±îe
Je mebv³eeme cnCepes®e l³eeie ³ee ieesäer mHeä Deensle. l³eeleer} %eeve
Je 12-12 ³ee µ}eskeÀeleer} %eeve ³ee µeyoeb®ee DeLe& JesieUe }eJe}e
Heeefnpes. keÀejCe ogmeN³ee DeO³ee³eeveg<ebieeves JeeHej}e peeCeeje %eeve ne
µeyo Debeflece efmLeeflemet®ekeÀ Deens, lej 12-12 ³ee µ}eskeÀeleer} %eeve
ne µeyo SkeÀ ìHHee (stage) oeKeJelees.
%eeve µeyoe®es oesve DeLe&
Deelee ieerlesleer} %eevekeÀeb[ cnCetve pes13, 14 Je 15 DeO³ee³e, peeefCeJes®ee Demee SkeÀ Òeeble }eielees keÀer lesLes Je veblej meeOekeÀeme keÀesCeer
lemes®e yeejeJ³ee DeO³ee³ee®ee GÊejeOe& Oej}s Deensle, l³eeleer} yeje®emee DeleeReêf ³e µeÊeÀer, Hejceelcee Jee ye´ïe ner Deensle Je DeeHeCemeg×e l³ee®³eeµeer
Yeeie %eeveer Heg©<eeb®eer }#eCes - cnCepes Debelf ece DeJemLee ÒeeHle Pee}su³ee DeefYeVe Deenesle, Demee ceneJeeke̳eesHeefoä yeesOe ÒeeHle neslees.
ceneHeg©<eeb®eer }#eCes, %eeve ÒeeHle nesC³ee®³ee ceeiee&leer} yeeOee,
l³eemeeþer Òeke=Àefle-Heg©<e F.ÒeHeb®eefJe®eej Je leÊJeefJe®eej Jee efJeJeskeÀ
³eeb®ee GneHeesn, #es$e#es$e%eefJe®eej, ef$eiegCeeleerle HejceelcemJeªHe,
mebmeejJe=#e Je l³ee®³ee ísovee®ee efJe®eej, cegÊeÀeb®es mJeªHe, DeÜwleefmLeleer,
#ej-De#ej-GÊece Heg©<eefJe®eej Je DeÜwle%eeveer YeÊeÀ lemes®e %eeveesÊej
keÀce& ³eeb®ee efJe®eej keÀjC³eemeeþer efJeJese®f e}e Deens. ³ee efJe<e³emeeefjCeervegmeej
%eevekeÀeb[ ³eeleer} %eeve ne µeyomeg×e meeOekeÀe®³ee Debelf ece Òeieleeryeeyele
JeeHej}e Deens, Demes keÀUtve ³esles.
Hejbleg ieerles®³ee GHejesÊeÀ 12-12 ³ee µ}eskeÀeceOeer} %eeve ne
µeyo Debeflece efmLeleer®ee efveoµe&keÀ veener, lej %eevekeÀeb[eleer} %eeve
³eeefJe<e³eer®³ee ÒeejbYeer®³ee SkeÀe Òeiele DeJemLes®ee met®ekeÀ Deens, Demes
mecepeeJes }eieles.
ieerleeµ}eskeÀ 12-12 ceOeer} %eeve ne SkeÀ Òeieefleoµe&keÀ ìHHee
cnCetve Demes cnCeeJesmes Jeeìles keÀer Òeieleer®ee kesÀJeU SkeÀ ìHHee cnCetve
pees %eeve µeyoe®ee JeeHej kesÀ}e Deens Je leesner DeY³eeme ³ee ìHH³eeveblej
ÒeeHle nesCeejer DeJemLee cnCetve, lesJne ³esLes %eeve cnCepes DeelceeveelceefJeJeskeÀHej
%eeve; lemes®e les kesÀJeU HegmlekeÀer %eeve veener lej Jesoebleer p³eeme Hejes#e
%eeve cnCeleele, les %eeve nes³e, nsmeg×e mHeä nesles. ns %eeve ÒeeHle
keÀjC³ee®es meeOeveDeY³eeme nes³e.
DeY³eeme cnCepesmeg×e keÀce&³eesiee®es Dee®ejCe, %eeve³eesiee®es
Dee®ejCe Je ³eesiee®es Dee®ejCe ³eeb®ee efveoµe&keÀ mecepeeJee }eies}. ne
DeY³eeme cnCepes meneJ³ee DeO³ee³eele efveJJeU pees O³eeve³eesie DeLeJee
DeY³eeme³eesie cnì}e Deens, l³ee®ee®e kesÀJeU mecepelee ³esCeej veener.
efve<keÀece keÀce&³eesiee®ee meeOekeÀeJemLesleer} DeY³eeme ne keÀce&³eesi³eebmeeþer,
DeelceeveelceefJe®eej Je efJeJeskeÀ ³eeb®ee yege× f ³eesiee®ee DeeÞe³e IesTve kesÀ}s}e
DeY³eeme ne %eeve³eesiee®³ee meeOekeÀebmeeþer, O³eeve³eesiee®ee DeY³eeme meJe&
³eesi³eebmeeþer - cnCepes ¬eÀce³eesieer, O³eeve³eesieer, YeeqÊeÀ³eesieer, %eeve³eesieer,
keÀce&³eesieer F.ÒekeÀejs pes DeesUKe}s peeleele, l³ee meJee¥meeþer
meebefiele}e Deens.
meeOeves ® ³ee DeY³eeme ³ee ìHH³eele meeOekeÀeb ® eer ef J eef µ eä
ceveesYetefcekesÀvegªHe J³eÊeÀ nesCeejer meeOeveef¬eÀ³ee meeOeejCeHeCes þUkeÀ Je
JewefµeäîeHetCe& Jeeìle Deme}er, lejer Heg{s peeTve %eeve Je leoveblej®³ee
ìHH³eele leer HegmeìHegmeì nesle peeTve Debeflece ìHH³eele cnCepes µeeefvle
³ee YetefcekesÀJej YesoefJeJeefpe&le®e nesles, ns DeeHeCe HetJeea DeÜwleYeÊeÀer ®³ee
efJeJes®eveele Heeefn}s®e Deens.
meeOekeÀe®³ee Òeieleer®ee Dee}sKe
DeY³eemeeletve %eeve ne ìHHee ³eslees. ³esLes %eeveµeÊeÀe r peeie=le nesles.
%eeveµeÊeÀer peeie=le Pee}er keÀer O³eeveeJemLeeÒeeHleer®ee ceeie& megkeÀj
neslees. ceneJeeke̳eesHeefoä’meesçnb“ Jee lelmece’De³eceelcee ye´ïe“
F.YeeJevee KeN³ee DeLee&ves cetle& nesT }eieleele. meeOekeÀe}e ne kesÀJeU
Yeeme neslees efkebÀJee ceesnefveêeiele DeJemLee ÒeeHle nesles, Demes veJns lej
meeOekeÀ KejesKej®e l³ee®³eeµeer SkeÀªHe nesT }eielees. cnCetve %eeveesÊej
DeJemLee cnCetve ns O³eeve efJeefµeä Deens, Demes ³ee12-12 ³ee µ}eskeÀele
cnì}s Deens.
Kejer O³eeveeJemLee cnCepes ceer-letHeCee ®ee YeeJe veenermee nesle
peelees Je l³ee®³ee keÀ[tve Ie[Ceejer keÀcex keÀle&=lJeceojefnle nesleele.
keÀle&l= Jejeefnl³eecegU®s e Keje keÀce&HeÀ}l³eeie Jee mebv³eeme Jee efvejnbkeÀeefjlee
ÒeeHle nesleele. ³ee}e®e l³eeie Demes cnCelee ³esles. ³ee®e l³eeiee®es JeCe&ve
owJeer iegCemebHeos®ee lesjeJee iegCe pees Heeefn}e, lesJne DeeHeCe efvejere#f e}s Deens.

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer
³ee®e l³eeie cnCepes efvejnbkeÀej ³ee Yetecf ekesÀ®eer HeefjCeleer meeOekeÀe}e
µeeefvle ÒeeHle nesC³eele nesles. µeeefvle®es®e ogmejs veebJe ye´ïe Deens. ner®e
ye´eïeer efmLeleer, efmLeleÒe%eeJemLee, HejceOeece F.veeceebveer DeesUKe}er peeCeejer
efme×eJemLesleer} Debeflece HeefjCeleer nes³e.
Deelee®e µeeefvle ³ee owJeer iegCemebHeos®es meesUeJ³ee DeO³ee³eebleie&le®es
pes ef$eHegìereJf ejefnle DeJemLeeoµe&keÀ JeCe&ve DeeHeCe Heeefn}s, l³eevegmeej cnCepes
l³eeieeceOetve DenbkeÀej veenermee Peeu³eeJej µeeefvle®ee ceeefpeJeþe -
efþkeÀeCe keÀmes ÒeeHle nesles, ns DeeHeuîee menpe O³eeveele ³esF&}. cnCetve®e
YeieJebleebveer’Þes³ees efn %eeveceY³eemeep%eevee×îeeveb efJeefµe<³eles~
O³eeveelkeÀce&HeÀ}l³eeieml³eeiee®íeefvlejvevlejced~~12-12~~“ Demes
cnìuîee®es mHeä efometve ³esles.
%eeveséejer ner lej ieerlee%eeveÒekeÀeµeµe}ekeÀe®e!
’Þes³ees efn %eeveceY³eemeeled.....~~“ ³ee µ}eskeÀe®eer ÒemebieesHeeÊe
GkeÀ} keÀjleebvee DeeHeuîee}e %eeveosJeer®ee efkeÀleer ceeie&oµe&veHej GHe³eesie
neslees, ns }#eele Dee}s. ieerles®ee YeeJeeLe& ³eLeeLe& ÒekeÀì keÀjCeejer Je
lees mHeä keÀjCeejer %eeveÒekeÀeµeµe}ekeÀe cnCepes®e %eeveséejer ns
³eeefveefceÊeeves Hegve: ÒekeÀ<ee&ves peeCeJeles.
mebmke=Àle Yee<esleer} ieerlee cegK³elJes Dee<e&(archaic) Jee
Dee<e&Òe³eesieeµeer Ieefveä mebyebOe DemeCeejer Deens, Demes HeCe keÀener
peeCekeÀejeb®es cele Deens. lemes®e leer yees}erYee<esleer} mebJeeoHej Deens. l³eecegUs
DeeOegevf ekeÀ mebmke=Àle J³eekeÀjCee®es Jee ÒeecegK³eeves p³ee}e HeeefCeveer³e Demes
cnCeleele, pejer les lemes Òee®eerve Deme}s lejer, l³ee J³eekeÀjCee®es keÀebìks eÀesj
efve³ece }eJetve ieerles®³ee µ}eskeÀeb®ee DeLe& µeesOet HeenCeeN³eebvee HeÀej efvejeµee
HelkeÀjeJeer }eieles, Demeener celeÒeJeen efJeÜeveeble Òe®egj Deens.
³ee meJe& ieeWOeUeletve yeensj He[C³eemeeþer efveJe=efÊeveeLeebveer yejs®e
keÀämee³eeme keÀªve mebmke=Àleeleer} ieerlee meg}Ye JneJeer cnCetve peer GkeÀ}
keÀªve efo}er, l³ee DeeOeejs®e DeeHeCe %eeveosJeer®eer j®evee kesÀ}er Deens,
Demes %eeveosJe cnCeleele.l³eeb®es les GÃej }#eCeer³e Deensle:
leerjW mebmke=Àlee®eeR ienveW~ lees[ewevf e ceNneefì³eeb µeyomeesHeeveW~
jef®e}eR Oece&efveOeeveW~ ÞeerefveJe=efÊeosJeW~~11-9~~
’ÞeerieerleeiebieewIeekeÀebþ®³ee mebmke=Àle HeoeJeuîeeb®³ee, µeyoeLee&®³ee
Je DevJe³eeLee&®³ee keÀþerCelej Deµee Gb®e [iejeR®es keÀ[sefkeÀveejs lees[tve
ÞeerefveJe=efÊeveeLeebveer l³eeb®³ee efþkeÀeCeer cejeþer µeyomeesHeeveeb®ee
%eeveséejerªHeeves Hee³eN³eeHee³eN³eeb®ee Ieeì yeebOetve lees peveebvee ÒekeÀì
keÀjC³ee®eer ÒesjCee %eeveosJeebme efouîeeves, Òel³eskeÀ Deeyee}Je=×
m$eer H eg © <eeoer ieer l eeÒes c eeR v ee l³ee %eeveos J eer ® ³ee Òe³eeieªHeer
ieerleeLe&leerLee&le cevemeesÊeÀ [gbyetve ceeOeJee®es cnCepes Þeerke=À<Cee®es
efJeéeªHeoµe&ve keÀjC³ee®es Oece&efveOeeve ÒeeHle Pee}s}s Deens,“ Demes
%eeveosJe cnCeleele.
meowJe efJevece´Je=Êeer®³ee %eeveosJeebveer lejermeg×e DeefYeceeveHetJe&keÀ efo}s}s
ns Deeéeemeve efkeÀleer meeLe& Deens, ns ieerleeLee&®³ee mecegêele [gy³ee ceeªve
³eesiemeeOevee-2
219 Gvces<e:14:owJeer mebHeoe
ieesles KeeC³ee®eer JesU Dee}er keÀer mecemle efpe%eemetb®³ee melJej O³eeveele
³esles. Demees.
DeHewµetv³eeoer owJeer iegCe::::
15) DeHewµetv³e (Hejoes<e ve HeenCes - Deme}s}s veenermes keÀjCes)
veblej DeHewµetv³e ³ee µeyoeves J³eÊeÀJe}s}er iegCemebHeoe meebieleebvee
%eeveosJe cnCeleele:
Deeleeb keÀoLe&efJele J³eeOeer~ ye}erkeÀjCeeef®e³eW DeeOeeR~
DeeHeHeª ve µeesOeer~ meÜwÐeg pewmee~~16-141~~
keÀeb ef®eKe}eR ©Hele}eR iee³eW~ Oe[YeekeÀ[ vee Heens~
pees efle³eWef®e³eeb i}eveer nes³es~ keÀe}eYeg}e~~142~~
vee vee yeg[le³eeleW mekeÀ©Ceg~ ve HegmeW Debl³epeg keÀeR ye´eïeCeg~
keÀe{tefve jeKeW ÒeeCeg~ nWef®e peeCeW~~143~~
’jesie yeUeJeC³eeHetJeea®e l³ee®ee veeµe keÀjC³eele o#e Deme}s}e
peeefleJeble JewÐe ³eesi³e leer Deew<eOe³eespevee keÀjleebvee pemee DeeHe}e Je HejkeÀe
Demee YesoYeeJe Jele&le veener; ef®eKe}ele ©le}s}er iee³e Oe[OeekeÀì Deens
keÀer YeekeÀ[ ns efle®³ee keÀemeeefJeµeerves ef®eÊe J³eekegÀU Pee}s}e pemes Heenle
veener, lej keÀenerner keÀªve efle}e ef®eKe}eletve yeensj keÀe{C³ee®ee Òe³elve
keÀjlees; HeeC³eele yeg[Ceeje ceveg<³e Debl³epe Deens keÀer ye´´eïeCe Deens, ns
ve Heenlee o³eeJeeve pemee l³ee®ee ÒeeCe Jee®eJeC³eeJej®e DeeHe}s }#e
keWÀefêle keÀjlees;
keÀeR ceneJeveeR HeeefHe³eW~ GIe[eR kesÀ}er efJeHee³eW~
leer vesmeefJeuîeeJeerCe ve Heens~ efµeäg pewmee~~16-144~~
lewmeW De%eeveÒeceeoeefokeÀeR~ keÀeb ÒeeÊeÀveerbneR meoesKeeR~
efvebÐelJee®eeb meJe&efJeKeeR~ efKeef}}W peQ~~145~~
les³eeb DeebefiekeÀ DeeHeg}W~ osTefve³eeb Ye}W~
efJemejpeleer me}W~ me}leeR efle³eW~~146~~
’efkebÀJee Dee[jeveele HeeefHeäebveer Del³ee®eej kesÀ}suîee m$eer}e
mees[JeCeeje meY³e ie=nmLe pemee efle}e Jem$e vesmeJeuîeeefµeJee³e efle®³eekeÀ[s
Heenle veener; l³ee®eÒeceeCes De%eeve, GvceÊeHeCee JeiewjWcegUs efkebÀJee
keÀceveefµeyeecegUsner efvebÐe Jele&ve keÀjCeeN³eeb®es oes<e ve Heenlee l³eeb®³eele
Deme}s}s SkeÀeìogkeÀì iegCe®e HeenCes Je DeeHeuîee ke=ÀHee¢äer®ee l³eeb®³eeJej
Je<ee&Je keÀªve l³eeb®es les me}Ceejs oes<e veenermes keÀjCes, ner Je=Êeer
owJeerieCemebHeVeeb®eer®e Demeles.“ lemes®e:
Deieeb Heg{er}e®eeb oesKeg~ keÀªefve³eW DeeHege} f ³eW efoþeR ®eesKeg~
ceie IeeHeW DeJe}eskegÀ~ les³eeJesjer~~16-147~~
pewmee Hegpetefve osJees Heeefnpes~ Hesªefve µesleeb peeF&pes~
leesKeewefve Òemeeog IesF&pes~ DeefleLeer®ee~~148~~
lewmeW DeeHeg}sefve iegCeW~ Heg{er}e®eW GCeW~
HesÀ[tefve³eeb HeeneCeW~ les³eekeÀ[W~~149~~
Jeeb®etefve ve efJebefOepes JeceeA~ veeleg[efJepes DekeÀceeA~
ve yees}efJepes veeceeR~ meoesKeeR efleneR~~150~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 220
’Flejeb®es oes<e DeeHeuîee ¢efä#esHecee$eW veä keÀªve ceie l³eebvee
mevceeiee&}e }eJeCeeje lees meppeve Demes®e Jeeielees, pemes owJeleeb®eer Hetpeeoer
GHe®eej kesÀuîeeJej ceie ÒemeVe ef®eÊeeves l³eeb®es oµe&ve I³eeJes; efkebÀJee µesleele
Oeev³e Hesªve les GieJeuîeeJej nef<e&le ¢äerves l³eekeÀ[s HeeneJes; efkebÀJee
ÒeLece DeefleLeer®eer mesJee keÀªve l³ee}e ÒemeVe keÀjeJes Je ceie l³ee®ee DeeµeerJee&o
I³eeJee. DeeHeuîee Debieer®³ee ke=ÀHee¢äerves Flejeb®es GCes HesÀ[tve ceie
l³eeb®³eekeÀ[s HeneJes; keÀejCe keÀesCee®es Jece& keÀe{Ces, l³ee}e HeeHekeÀcee&ceO³es
iegble}s}e jent osCes Je l³ee®³ee oes<eeb®ee G}ÁsKe keÀjCeW ns eflevner oes<e
DeeHeuîeekeÀ[s®e ³esleele. “
Jeefj keÀesCns GHee³eW~ Heef[}W leQ GYeW nes³es~
leQef®e keÀerpes Heefj Iee³eW~ vesoeJesb JeceeA~~16-151~~
HeQ GÊeceeef®e³eebmeeþeR~ veer®e ceeefvepes efkeÀjerìer~
ns Jeeb®etefve efoþer~ oesKeg ve IesHes~~152~~
DeHewµetv³ee®eW }#eCe~ Depe&gvee ns HegÀ[W peeCe~
cees#eceeieeA®eW megKeemeve~ cegceg#etb ns~~153~~
’lemes®e keÀesCeer JeeF&ì efmLeleerle Jee DeOeceeJemLesle Deme}e lej l³ee}e
Gefpe&leeJemLesle DeeCeCes Jee l³ee®ee G×ej keÀjCes, l³ee}e HeeHeeHeemetve
Jee®eJeCes Je l³ee®³ee Jecee&Jej Òenej ve keÀjCes, ns meppeveeb®es keÀle&J³e®e
þjles. Depe&gvee! DeOeceemener GÊece ceveg<³eemeejKes®e JeeieJeCes Je l³ee®³ee
oes<eeb®ee veeceefveoxµener ve keÀjCes, ns®e DeHewµetv³ee®es }#eCe Deens DeeefCe les
cegceg#etmb eeþer cees#eceeiee&Jej ®ee}C³eemeeþer Deme}s}er megKeemeerve Hee}Keer®e
Deens, Demes mecepe.“
ke=ÀHee¢äer
DeHewµetv³e cnCepes Hejoes<eeJe}eskeÀve, efveoxµeve Je l³eeÒeefle
eflejmkeÀej ³eeb®ee DeYeeJe. lemes®e l³ee oes<eebJej DeeHeuîee owJeer ke=ÀHee¢<ìer®ee
ÒeYeeJe Hee[tve les veä keÀjCes Je ÒeeefCecee$eebvee Deel³ebeflekeÀ oes<eebHeemetve
cegÊeÀ keÀªve HeefJe$e keÀjCes. ner meeOeves®eer Del³egÊece DeJemLesleer}
SkeÀ Hee³ejer Deens. ³ee DeJemLesleer} meeOekeÀ ne efme×eJemLesle®e
Heesnes®e}s}e Demelees.
lees pesLes peelees lesLeer} oes<e veenermes keÀªve Deemeceble HeeefJe$³eeves Je
cee²uîeeves Yeªve ìekeÀlees. ³ee®e owJeer iegCemebHeÊeer®ee DeÒel³e#e G}ÁsKe
%eeveosJeebveer Hemee³eoevee®³ee Heg{er} DeesJ³eeletve kesÀ}s}e Deens:
peQ Ke}eb®eer J³ebkeÀìer meeb[es~ les³eeb melkeÀceeA jleer Jee{es~
Yetleeb HejmHejW He[es~ cew$e peerJeeb®eW~~18-1794~~
ogefjlee®eW efleefcej peeJees~ efJeée mJeOece& met³eX Heenes~
pees peQ Jeeb®íer} lees leQ }enes~ ÒeeCeerpeele~~1795~~
Je<e&le mekeÀ} cebie}eR~ F&éejefveÿeb®eer ceebefo³ee}er~
DeveJejle Yetceb[}eR~ Yesìesleg Yetleeb~~1796~~
®e}eb keÀuHeleªb®eW DeejJe~ ®esleveeef®ebleeceCeeR®ebs ieebJe~
yees}leW peQ DeCe&Je~ efHe³et<ee®eW~~1797~~
®ebêceW peQ De}ebíve~ ceele¥[ peQ leeHenerve~
leQ meJee¥ner meoe meppeve~ mees³ejW nesleg~~1798~~
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
Deµee ÒekeÀejs Heefleleebvee HeeJeve keÀªve l³eeb®ee G×ej keÀjCeejs les
DeHewµetv³e ³ee iegCee®es cetelf e&ceble ÒeleerkeÀ DemeCeejs meppeve mees³ejs meJe&$eebvee
megKeer keÀªve, l³eebvee HetCe&lJe Òeoeve keÀjle, DeeefoHeg©<ee®³ee Yepeveele
jle keÀªve mees[leele. mebleeb®es keÀe³e& les ns®e!!
16) Yetleo³ee::::
Yetleo³ee ³ee owJeer iegCemebHeosyeeyele %eeveosJe cnCeleele:
Deeleeb o³ee leQ SsmeeR~ HetCe&®ebefêkeÀe pewmeeR~
efveJeefJeleeb ve keÀ[meeR~ meeveLeesj~~16-154~~
lewmeW og:efKeleeb®eW efµeCeCeW~ efnjleeb mekeÀCeJeHeCeW~
GÊeceeOece vesCeW~ efJeJeb®et ieeb~~155~~
’Yetleo³ee cnCepes mecemle ÒeeefCecee$e, Yetlepeele ³eeb®³eeÒeefle keÀ©Ces®ee
YeeJe Je ke=ÀHeeUt Je=Êeer. HetCe&®ebê p³eeÒeceeCes }neveLeesj Demee YesoYeeJe ve
keÀjlee meJe& peieeJej DeeHeuîee megKeo ®eeboC³ee®eer Je=äer keÀªve Dee¼eo
oslees, l³ee®eÒeceeCes mecemle og:efKeleeb®es og:Ke otj keÀjCeeN³ee l³ee
keÀ©CeeJeblee®³ee ¢äer}e GÊece Je veer®e Demee Yeso efomele veener.“
Hewb peieeR peerJeveemeeefjKeW~ Jemleg DebieeJejer GHeKeW~
Heefj peeles peerefJele jeKeW~ le=Cee®esneR~~16-156~~
lewmee Heg{er}e®esefve leeHeW~ keÀ}Je}ef}³eW ke=ÀHeW~
meJe&mJeWmeeR efoOe}W DeeHeCeHeW~ leNneR Lees[es ®f e ieceW~~157~~
efvecve Yejef}³eeb GCeW~ HeeCeer {}eWef®e vesCeW~
lesJeeR Þeeblee leesKeewefve peeCeW~ meeceesjs³eeb~~158~~
’p³eeÒeceeCes le=Cee}e peerJeveoeve keÀjleebvee peU mJele: veenermes nesles,
l³ee®eÒeceeCes Flejspeveeb®³ee og:Keeves Deble:keÀjCe keÀUJeUCeeN³ee l³ee
ke=ÀHeeJebleeves l³eeb®es leeHe njC³eemeeþer pejer mJele:®³ee meJe&mJee®es oeve kesÀ}s,
lejer keÀceer®e kesÀ}s Demes l³ee}e Jeeìles. HeeC³ee®ee DeesnesU pemee Jeeìsle
Dee}suîee Keeb®eKeUi³eeble HegjHs etj HeeCeer YejuîeeefµeJee³e Heg{s mejkeÀle veener,
lemee®e lees o³eeJeble meceesj Dee}suîee Þeebleeb®es ÞeceHeefjnej Je og:KeefveJe=Êeer
kesÀuîeeefJevee yeepet}e mejle veener.“
HeQ Hee³eeR keÀebìe vesnìs~ lebJe J³eLee peerJeeR Gceìs~
lewmee Hees}W mebkeÀìW~ Hegef{}eb®esefve~~16-159~~
keÀeb HeeJees µeerle}lee }ens~ keÀeR [esu³eebef®e}eieeR nes³es~
lewmee HejmegKeW pee³eW~ megKeeJeleg~~160~~
’Hee³eele pejer keÀeìe ©He}e lejer l³ee®eer Jesovee peµeer efpeJeeblejer
Gceìles, lemes®e l³ee ke=ÀHeeUtme Flejeb®³ee mebkeÀìebveer mJele:®e
HeesUuîeemeejKes Jeeìles. Hee³eebvee µeerle}lee Òeoeve kesÀ}er, lej [esUsner
pemes efveJeleele, lemee®e Flejeb®³ee megKeeves lees meppeve megKeeJelees.“
efkebÀyengvee le=e<f elee}eieeR~ HeeCeer Deejeef³e}W DemeW peieeR~
lewmeW og:efKeleeb®eeb mes}YeeieeR~ efpeCeW pes³ee®eW~~16-161~~
lees Heg©Keg Jeerjje³ee~ cetefÊe&ceble peeCe o³ee~
ceer Go³epeleebef®e les³eeb~ $eÝefCe³eeb }eYes~~162~~
’efkebÀyengvee le=<eelee&®eer le=<ee njCe keÀjC³eemeeþer®e pemes HeeCeer Demeles,
lemes®e og:efKeleeb®es og:Ke njCe keÀjC³eemeeþer®e p³ee ceneYeeiee®es peereJf ele
³eesieoe Þeer%eeveséejer 221 Gvces<e:14:owJeer mebHeoe

Demeles, lees Heg©<e cnCepes, ns JeerjÞesÿe! cetelf e&ceble o³ee®e Demelees. ceePeer DenbkeÀeje®ee DeYeeJe Demeuîeeves lees efJe<e³eele Jemlegle: DeemeÊeÀ vemelees,
Deµeer YeÊeÀer keÀªve lees ce}e $eÝCeer keÀjlees. l³ee Yeei³eJeblee®³ee Demes %eeveosJeebveer JeCe&ve kesÀ}s}s Deens. lemes®e ieerlesleer} Heg{er} µ}eskeÀner
pevceeHeemetve l³ee}e Yetleo³ee Je ceer cnCepes meJexéej ÒeeHle nesleele, ³ee meboYee&le }#eCeer³e Deens:
Demes efveef½ele mecepe.“ meÊeÀe: keÀce&C³eefJeÜebmees ³eLee kegÀJe&efvle Yeejle~
Yetleo³esmebyebOeer SJe{s efJeJes®eve DeeHeCe Heeefn}s. l³eele SkeÀ cenÊJee®es kegÀ³ee&eÜf ÜebmleLeemeÊeÀeef½eefkeÀ<e&}
g e&ks eÀme*dûenced~~3-25~~
%eeveosJeeb®es meebieCes Deens. les cnCepes pesLes Kejer Yetleo³ee lesLes lees ’p³eeÒeceeCes keÀcee&®³ee HeÀ}emeÊeÀerves De%eeveer }eskeÀ keÀce& keÀjleele,
ceneHeg©<e Je pesLes les oesvner lesLes YeieJeblee®es keÀe³ece DeefOeÿeve Demeles. l³ee®eÒeceeCes DeveemeÊeÀ ceveg<³eeves }eskeÀmebûeneLe& keÀce& keÀjeJes.“ ceeG}er
ner ieesä l³eebveer’lees Heg©Keg Jeerjje³ee~ cetefÊe&ceble peeCe o³ee~ ceer %eeveosJeeb®eer ³eeefJe<e³eer®eer DeesJeer Deµeer Deens:
Go³epeleebef®e les³eeb~ $eÝefCe³eeb }eYes~~“ ³ee DeesJeerle mHeä osKeW HeÀ}eef®e³eeb Deeµee~ Dee®ejs keÀecegkegÀ pewmee~
kesÀ}er Deens. keÀceea Ye© nesDeeJee lewmee~ efvejeµeener~~3-169~~
17) De}es}gHelJe:::: ³eeefJe<e³eer efme× Je DeeHlekeÀece Heg©<eeb®eer }#eCes JeefCe&leebvee DeeCeKeer
De}es}Hg elJe efkebÀJee efJe<e³eeefYe}e<es®ee DeYeeJe ³ee owJeer iegCemebHeÊeeryeeyele efJe®eej kesÀ}e peeF&}. Demees.
%eeveosJe cnCeleele: 18) ceeo&Je::::
Deeleeb met³ee&efme peerJeW~ Devegmej}s³eeb jepeerJeW~ ³eeveblej ceeo&Je ³ee owJeer iegCee®es JeCe&ve keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
Heefj lees leQ ve efµeJes~ meewjY³e pewmesb~~16-163~~ Deeleeb ceeefµe³eeb pewmeW ceesnes}~ pe}®ejeb pesJeeR pe}~
keÀeb Jemebleeef®e³eeb JeeneCeer~ Deeef}³eeb JeveÞeere®f e³eebb De#eewenf Ceer~ keÀeb Heef#e³eeb Debleje}~ ceeskeÀ}W ns~~16-168~~
leQ ve keÀjerlegef®e IesCeer~ efveiee}e lees~~164~~ vee leNneR yee}keÀesÎsµeW~ ceeles®eW mvesn pewmeW~
ns Demees ceneefme×ermeeR~ }#ceerner Deeef}³eeb HeemeeR~ keÀeb Jemebleer®eeb mHeµeX~ ceT ce}³eeefve}g~~169~~
Heefj ceneefJe<Ceg pewmeeR~ ieCeeref®evee~~165~~ [es}³eeb efÒe³ee®eer Yesìer~ keÀeb efHeef}³eeb ketÀceea®eer efoþer~
’pejer met³ee&}e l³ee®³ee Go³eeyejesyej Gce}CeeN³ee Je l³ee®³ee lewmeeR Yetlecee$eeR jeneìer~ ceJee} leQ~~170~~
Demleeyejesyej efceìCeeN³ee keÀceUemeejKee megËo Deme}e, lejer lees pemee ’ceOegceef#ekeÀebvee ceesnesU pemes Deejeceoe³eer Demeles Je l³eebvee l³ee®eer
l³ee®³ee megJeemee®eener }eYe Iesle veener; efkebÀJee Jemeble$eÝlet®³ee menJeemeeves peµeer ceesþer Dees{ Demeles; pe}®ejebvee pe} pemes efÒe³e Je Del³eeJeµ³ekeÀ
JeveÞeer®es JewYeJe pejer Keg}tve ceesnJeCeejs Demeles, lejermeg×e lees l³eeleer} Demeles; He#eebvee DeblejeU pemes DeeveboefJeYeesj keÀjCeejs Demeles; ¢äer}e
keÀener®e ve GHeYeesielee pemee Deee}e lemee®e efveIetve peelees; ns Demees! efÒe³e J³eÊeÀer®es oµe&ve pemes ÒemeVe keÀjles; efkebÀJee keÀemeJeer®³ee efHe}Áebvee
Deäceneefme×eRmen Òel³e#e }#ceer pejer l³ee®³eeHeeµeer Deme}er lejer efle®eer ¢äer peµeer Hees<ekeÀ Demeles; l³eeÒeceeCes p³ee®eer ¢äer Yetlecee$eebÒeefle
ceneefJe<Cet pemes efle®³eele iegblele veenerle; ÒesceUHeCee®eer Demeles;“ DeeefCe
lewmeW Ssenf keÀeR®eW keÀeR mJeieeA®eW~ Yeesie HeeF&keÀ peeef}³eeb F®ís®eW~ mHeµeX Deefle ce=og~ cegKeeR Iesleeb megmJeeog~
Heefj YeesieeJeW ns ve ©®es~ ceveeceepeeR~~16-166~~ Ie´eCeemeeR megiebOeg~ Gpee}t DebieW~~16-171~~
yengJesb keÀe³e keÀewlegkeÀeR~ peerJeg veesns efJe<e³eeefYe}eKeer~ lees DeeJe[s lesJn{e Iesleeb~ Ye}les³eeb efJe©× peNneR ve nesleeb~
De}es}gHelJeoµee }e[keÀer~ peeCe leQ ns~~167~~ leNneR GHeceW ³esleeb~ keÀeHegj keÀeR~~172~~
’l³ee®eÒeceeCes SsefnkeÀ Je mJeie&}eskeÀer®es Yeesie pejer Feq®íuîeeÒeceeCes Heefj ceneYetleW HeesìeR Jeens~ lesJeeRe®f e HejceeCetceepeeR meecee³eW~
ÒeeHle nesT µekeÀle Deme}s, lejer les GHeYeesieeJes ner ceveele F®íe®e vemeCes, ³ee efJeéeevegmeej nes³es~ ieieve pesJeeR~~173~~
SJe{s®e keÀe³e lej menpe keÀewlegkeÀevesmeg×e peerJee}e efJe<e³eeefYe}e<ee GlHeVe keÀe³e meebieeW SsmeW efpeCeW~ peQ peiee®esefve peerJeW ÒeeCeW~
ve nesCes, ner®e KejerKegjer De}es}gHelJeoµee nes³e.“ les³eeb veebJe cnCeW~ ceeo&Je SsmeW~~174~~
Jewjei³e ’DeLeJee pees mHeµee&}e ce=og DemeCeeN³ee, megiebOeer Je Heeb{N³eeµegYe´,
³eeHetJeea lesjeJ³ee DeO³ee³eele Deäeoµe%eeve}#eCes meebieleebvee mJeeefoä Deµee keÀeHejemeejKee®e, Hejbleg l³ee®ee Jeeìs} lesJe{e GHe³eesie
efJe<e³eJewjei³e ³ee meboYee&le %eeveosJeebveer kesÀ}s}s efJeJes®eve Jee®ekeÀebvee DeeþJele kesÀuîeeme DeHee³ekeÀejkeÀ þjC³ee®ee iegCeOece& mees[tve, ceeo&JeHetCe&,
Demes}®e. efJe<e³eesHeYeesie Je efJe<e³eeefYe}e<ee ³eeefJe<e³eer Flejner efþkeÀeCeer keÀ}bkeÀjefnle efvece&U Deµee Deble:keÀjCee®ee, meJee¥vee Deevebo Òeoeve keÀjCeeje
%eeveosJeebveer DeeHe}s efJe®eej J³eÊeÀ kesÀ}s}s Deensle. l³ee®eÒeceeCes %eeveer Je Je p³ee®ee efkeÀleerner menJeeme ÒeeHle Pee}e lejer ÒeeefCecee$eebvee DeleerJe
HeefjHetCe& ceeCemeeb®eer J³eJenej}#eCes meebieleebveemeg×e ef$eHegìerjefnle DeJemLesle GHekeÀejkeÀ®e þjCeeje Demee Demelees; pees ceneYetlesmeg×e Heesìele Iee}CeeN³ee
l³ee ceveg<³eele J³eJenejle: efJe<e³eemeÊeÀer pejer efomele Deme}er, lejer DeekeÀeµeleÊJeeÒeceeCes efJeéeJ³eeHeer Demelees Je p³ee®es peerJeve cnCepes peieeleer}

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer
³e®®e³eeJele Jemlegcee$eeb®ee Deblejelcee Demeles: l³ee Heg©<ee®es ns iegCepeele
cnCepes Kejs ceeo&Je nes³e,“ Demes YeieJeeve Þeerke=À<Ce cnCeleele.
ns ceeo&Je cnCepes Kejs efJeéeyebOeglJe. ns p³ee®³eeþe³eer JeemleJ³e
keÀjles, lees Keje ÒeeefCecee$eeb®ee megËo Je efJeéeelcee®e Demelees. ceeo&Je ne
iegCe %eev³eeb®³ee Deepe&Je (De.13) ³ee iegCee®ee men®ej®e mecepe}e
lejer ®ee}s}.
19) Nner (pevcecejCee®eer }epe)::::
JeejbJeej pevcecejCe ³ee ®e¬eÀele He[tve jeneJes }eiele Demeuîee®eer
peeCeerJe Je l³eeletve cegÊeÀ nesC³ee®eer F®íe ³eebvee %eeveosJe Nner Demes
cnCeleele. l³eeb®³ee Heg{er} DeesJ³ee Heene:
Deeleeb Hejepe³eW jepee~ pewmee keÀoefLe&pes keÀepeeb~
keÀeb ceeefve³eeb efvemlespee~ efveke=ÀäemleJe~~16-175~~
vee vee ®eeb[e} cebefojeµeer~ DeJe®eìW Deeef}³eeb mebv³eeµeer~
ceie }epe nes³e pewmeeR~ GÊecee les³eeb~~176~~
#eef$e³eeb jCeeR He}ewevf e peeCeW~ leQ keÀesCn meens }eefpejJeeCeW~
keÀeb JewOeJ³eW Hee®eeefjCeW~ cenemeefle³eWleQ~~177~~
’³eg×ele Hejeefpele Pee}s}e jepee pemee ceeveneveercegUs }eqppele
neslees; DeLeJee ceeveer Heg©<e nerve oµee ÒeeHle PeeuîeeJej keÀäer neslees;
leceesiegCeer ceveg<³ee®³ee Iejer ®egketÀve peeC³ee®ee ³eesie Deeuîeeme mebv³emleeme
pemes ®egkeÀuîee®egkeÀuîeemeejKes Jeeìles; #eef$e³ee}e jCeebieCeeletve Heeþ
oeKeJetve HeUtve peeCes pesJe{s ceeveneveer®es Jeeìles; ceneHeefleJe´lesme
JewOeJ³emet®ekeÀ µeyoebveer Hee®eejCe kesÀ}s lej pemes menve nesle
veener:“ efkebÀJee
ªHemeeb Gow}W kegÀä~ mebYeeefJeleeb kegÀìer®eW yeesì~
les³eeb }epee ÒeeCemebkeÀì~ nes³es pewmeW~~16-178~~
lewmeW DeewìneleHeCeW~ peQ µeJe nesTefve efvepeCeW~
GHepeeW GHepeeW cejCeW~ veeJeeb veeJeeb~~179~~
efle³eW ieYe&cesocegmeW~ jÊeÀcet$ejmeW~
JeesleeRJe nesTefve DemeCeW~ leQ }eefpejJeeCeW~~180~~
ns yeng Demees osnHeCeW~ veebJeeªHeeefme ³esCeW~
veeneR }eefpejJeeCeW~ ³eentefve~~181~~
Ssmewefme³eeb DeJekeÀ}e~ IesHeW µejerje®eeb keÀebìe}e~
leQ }epe HeQ efvece&}eb~ efvemegiee iees[~~182~~
’ªHeJeeveeme kegÀä Pee}s lej l³ee®eer peµeer kegÀ®ebyeCee nesles; lemes®e
mee[sleerve nelee®es µejerj nesTve jenCes Je pevcecejCee®³ee og½e¬eÀele
meeHe[Ces, ieYee&®³ee ªHeeves ceso, m$eerjpe Je Jeer³e& ³eeb®ee ieesUe nesTve
jenCes, ns Del³eble }eefpejJeeCes nes³e. SJe{s®e keÀe³e, l³eeHejlJes’osn
ne ceer®e,“ Deµee YeeJevesves veeceªHeeme ³esCes, ns efve}&ppe ceeCemeeme efÒe³e
Deme}s lejer meg%e ceveg<³ee}e Deµee }eefpejJeeC³ee efpeC³ee®ee
kebÀìeUe®e ³eslees.“
yegef×ceeveeb®³ee ³ee®e owJeer mebHeodiegCeeme Nner cnCepes }ppee -
pevcecejCee®³ee ®e¬eÀeyeeyele Goemeervelee Jee J³eLee yeeUieCes - Demes Þeernjer
cnCeleele. ns ® e l³eeb v eer ³eeHet J eea les j eJ³ee DeO³ee³eele
³eesiemeeOevee-2
222 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
’pevcece=l³egpejeJ³eeefOeog:Keoes<eevegoµe&veced“ ³eebÜejs meteJf ele kesÀ}s nesles;
SJe{s®e keÀe³e HeCe l³eeJej %eeveosJeebveer kesÀ}s}s efJemle=le DeeK³eeve HeCe
DeeHeCeebme mcejle®e Demes}.
20) De®eeHeuîe (Fbefê³eeb®es efve³eceve Jee oceve, Fbefê³epe³e)::::
³eefJe<e³eer %eeveosJe cnCeleele:
Deeleeb met$eleblet legìef}³eeb~ ®esäeef®e þekesÀ mee³eKeef[³eeb~
pewmeeR ÒeeCepe³eW keÀceXefê³eeb~ KegbìW ieleer~~16-183~~
keÀeR ceeJe}ef}³eeb efovekeÀ©~ mejs efkeÀjCeeb®ee Heme©~
lewmee ceveespe³eW Hemee©~ yeg×eRefê³eeb®eeb~~184~~
SJeb ceveHeJeveefve³eceW~ nesleeR oeneR Fbefê³eW De#eceW~
leQ De®eeHeuîe JeceX~ ³esCeW nes³e~~185~~
’p³eeÒeceeCes keÀUmet$eer yeeng}er vee®eJeC³ee®eer oesjer legì}er keÀer efle®eer
ne}®ee} Leebyeles; l³eeÒeceeCes ÒeeCepe³e meeOe}e keÀer keÀceXefê³eeb®es J³eeHeej
menpe®e yebo He[leele. met³e& ceeJeU}e keÀer l³ee®es efkeÀjCe pemes mecesì}s
peeleele, l³ee®eÒeceeCes ÒeeCepe³eeyejesyej ceveespe³e nesTve %eeveWefê³es
Fbefê³eefJe<e³eebHeemetve efveJe=Êe nesleele Je Deelcejleerle mecesìleele. ³eeÒeceeCes
ceve Je HeJeve ³eeb®es efve³eceve keÀªve - l³eeb®³eeJej efJepe³e efceUJeuîeeJej -
peer oµeWefê³eeb®eer efveJe=Êeer nesles, leer®e Kejer Fbefê³eeb®eer efmLejlee Jee
De®eeHeuîe nes³e.“
Òel³eenej
De®eeHeuîe ne iegCe Demee Hele¡euîegÊeÀ Òel³eenej ³ee ³eesieebieeµeer
efveie[erle Deens. nþ³eesieÒeoerefHekesÀle ’HeJevees }er³eles ³e$e cevemle$e
efJe}er³eles~~4-23 n.³ees.Òe.~~“ Demes cnì}s Deens. HeJeve, ceve
DeeefCe efyebog ³eeb®ee ³eesieµeem$eele Ieefve<ì mebyebOe Deens. ³ee ¢äerves
³eesieeY³eeme keÀª Feq®íCeeN³ee meeOekeÀebveer %eeveosJeeb®³ee Jejer} DeesJ³ee
DeY³eemeuîee Heeefnpesle. Deµee ÒekeÀej®³ee ³eesieeY³eemee®³ee ¢äerves HeÀej
cenÊJee®³ee DeesJ³ee %eeveséej DeveskeÀ Òemebieer j®eleele DeeefCe Òe®eef}le
efJe<e³eebJejer} ª{ SkeÀceeieea keÀuHeveebvee OekeÌkeÀe osleele.
³ee ieesäerJeªvener ieerles®ee DeLe& keÀjleebvee l³eeb®ee ³eesieµeem$eekeÀ[s
efkeÀleer Dees{e Deens, ns HeCe DeeHeuîee }#eele ³esles DeeefCe ieerles®ee DeLe&
³eesieHej®e keÀeb }eJe}e Heeefnpes, les efpe%eemetvb ee peeCeJetve ³esles. Deµeer efkeÀl³eskeÀ
mLeUs %eeveséejerle Deensle keÀer p³eeb®³eeJeªve ns efJeOeeve efme× nesles. leer
DeeHeCe JesUÒemebieer Òel³e#e®e Heent DeeefCe Heenlener Deenesle.
ÒeeCee³eeceeves kesÀJe}kegbÀYekeÀefme×er Je ÒeeCepe³e Je ceveespe³e, lemes®e
ÒeeCe}³e Je cevees}³e Je DeeHemegkeÀ®e Fbefê³epe³e efkebÀJee Òel³eenej
DeLeJee De®eeHeuîe ³eeb®eer efme×er nesCes ³ee efJe<e³eeJej yejs®e ef}efKele ³eeweif ekeÀ
Jee*dce³e Deens. ÞeerceoeÐeµebkeÀje®ee³ee¥®ee ³eesieleejeJe}er ne lej ³ee
efJe<e³eeJej}e Del³eble DeefOekeÀejer ûebLe®e Deens. DeeHeCe pesJne HebLejepe
DeY³eemet lesJne ³ee efJe<e³eeJej ÒemebieesHeeÊe ÒekeÀeµe Hee[t®e! letle& Fl³e}ced~
21) lespe::::
’lespe: #ecee Oe=efle: µeew®eceêesnesveeefleceeefvelee~ YeJeefvle mebHeob
owJeerceefYepeelem³e Yeejle~~16-3~~“ ³ee µ}eskeÀeÜejs J³eÊeÀefJe}suîee
owJeer mebHeos®es JeCe&ve keÀjleebvee lespe ³ee iegCeemebyebOeer %eeveosJe cnCeleele:
³eesieoe Þeer%eeveséejer
JeesKeìW cejCeeSsmeW~ leQneR Dee}W DeeqiveÒeJesµeW~
Heefj ÒeeCeséejesÎsµesb~ ve ieCeeref®e meleer~~16-186~~
lewmee DeelceveeLeeef®e³eeb DeeOeer~ }eTefve efJe<e³eefJe<ee®eer yeeOeer~
OeebJees DeeJe[W HeeCeOeer~ µetv³eeef®e³eW~~187~~
ve þekesÀ efve<esOeg Dee[~ ve He[s efJeOeer®eer Yeer[~
vegHepeWef®e peerJeeR keÀes[~ ceneefme×er®eW~~188~~
SsmeW F&éejekeÀ[s efvepe~ OeebJeW DeeHewme³eeb menpe~
les³eeb veebJe lespe~ DeeO³eeeqlcekeÀ peQ~~189~~
’DeeqiveÒeJesµe keÀªve cejCe HelkeÀjeJes }eieC³eemeejKeer keÀeUerpe
efHeUJeìtve ìekeÀCeejer DeJemLee ÒeeHle Pee}er, lejer Heleermen menieceve
keÀjCeeN³ee HeefleJe´les®³ee les efKepeieCeleerlener vemeles. l³ee®eÒeceeCes
DeelceveeLee®³ee - Hejceelc³ee®³ee ÒeeHleermeeþer efJe<e³eefJe<eªHeer keÀeìs
Hemej}suîee µetv³ee®³ee mebkegÀef®ele ceeiee&ves OeeJe IesC³eeme lees ceneYeeie keÀ®ejle
veener. efJeefOeefve<esOe, µeem$eeµeem$e, ceneefme×eR®ee ceesn ns l³ee®³ee }sKeer
keÀener®e vemeleele. Deµee ÒekeÀejs mJeelc³ee®eer Hejceelc³eekeÀ[s peer menpe
Dees{ Demeles, efle}e®e DeeO³eeeqlcekeÀ lespe Demes cnCeleele.“
µetv³ee®ee ceeie& Je ’#egjm³e Oeej:“
µetv³ee®³ee ³eesieceeiee&Jeªve ®ee}tve peeC³ee®ee ne pees owJeermebHeos®³ee
meboYee&le %eeveosJe G}ÁsKe keÀjleele, l³eeJeªvemeg×e ceIeeµeer®e
meebefieleuîeeÒeceeCes DeeHeCeebme l³eeb®ee ieerleesÊeÀ ³eesieceeie& keÀesCelee Deens,
³eeefJe<e³eer®ee ¢efäkeÀesve peeCetve IesC³eeme ceole nesles. %eeveséejebveer
³eesieceeiee&®ee pees HegjmkeÀej kesÀ}e Deens, lees JeoleesJ³eeIeele Demee vemetve
l³eeb®³ee meceûe efJe®eejÒeCee}er®es les ÒecegKe met$e®e ceeveeJes }eieles.
³ee®e lespe ³ee iegCemebHeosme Deveg}#etve Þegleerle’#egjm³e Oeej:“
cnCepes JemleN³ee®³ee Heel³eeJeªve ®ee}C³eeFlekeÀe megleer#Ce Demee
DeO³eelceceeie& efveoxeµf e}e peelees. µetv³ee®ee keÀeìsjer ceeie& ³eesieceeiee¥leie&le
mecepe}e peelees. ³eeÜejs efveoxeµf e}s}e megleer#Ce Oeejoej ceeie& %eeveceeiee&®es
iecekeÀ HeCe oµe&Jelees. SJeb ®e keÀe³e, %eeve Je ³eesie ns oesvner ceeie& - ³ee
oesvner efveÿe ¬eÀceC³eeme efkeÀleer DeJeIe[ Deensle, ns®e ³eeÜejs mHeä
nesles. cnCetve®e GÊece DeefOekeÀejer Heg©<eebveener l³eebJeªve pevce®es pevce
®ee}le jeefnuîeeJej®e Þeerieerlee meebieles, l³eeÒeceeCes’... yengveeb pevceveecevles
%eeveJeevceeb ÒeHeÐeles~~7-19~~“ Demes ÒeeHleJ³emLeeve ieJemeles.
YeeqÊeÀceele¥[ meble ÞeerlegkeÀejece cenejepeebveer HeCe ³ee meJe& Deìerleìer®³ee
ceeie&¬eÀceCesme - YeÊeÀermen Flej meJe&®e ceeiee¥vee GÎsµetve’®eCes KeeJes
}esKeb[e®es~ lesJne ye´ïeHeoeR vee®es~~“ Demes cnì}s Deens, les DeeHeCee
meJee¥vee þeTkeÀ®e Deens! l³eecegUs ne efJe<e³e FLes®e mebHeJet ³ee.
22) #ecee::::
Deeleeb meJe&ner meenefle³eeb ieefjcee~ ieJee& ve ³es leQef®e #ecee~
pewmeW osn Jeenewefve jescee~ JeenCeW vesCeW~~16-190~~
’p³eeÒeceeCes osneJej®es meJe& jesce melele Jeentvener osne}e l³eeb®eer
meeOeer Jeelee&meg×e vemeles; l³eeÒeceeCes meJe& og:Kes menve keÀªvener DeeHeuîee
menveµeer}les®³ee ieJee&®³ee mHeµe&efJejefnle cevee®es DemeCes, cnCepes®e #ecee
ne iegCe nes³e.“
³eesiemeeOevee-2
223 Gvces<e:14:owJeer mebHeoe
23) Oe=efle::::
DeeefCe ceele}er³eeb Fbeêf ³eeb®esb DeeJesie~ keÀeb Òee®eerveW KeJeU}W jesie~
DeLeJee ³eesieefJe³eesie~ efÒe³eeefÒe³eeb®eW~~16-191~~
³es³eeb DeeIeefJe³eeb®eeef®e Lees©~ SkeWÀ Jes}W Dee}s³eeb Heg©~
leNneR Deieefmle keÀeb nesTefve Oeer©~ GYee þekesÀ~~192~~
DeekeÀeµeeR Oetcee®eeR jsKee~ Gefþ}er yengOeeb Deeieef}keÀeb~
leQ efie}eR SkeÀeR Peg}gkeÀeb~ Jeeje pesJeeR~~193~~
lewmeW DeeefOeYetleeefOeowJeleeb~ DeeO³eelceeoer GHeêJeeb~
Heele}s³eeb Heeb[Jee~ efie}gefve Iee}eR~~194~~
’DeeefCe Fbefê³eeb®³ee efJe<e³emesJevee®eer Dees{ DeefveJeej efvecee&Ce Pee}er
Demelee; efkebÀJee pegveeì yeUkeÀì jesie GHeÀeUtve Dee}s Demelee; DeLeJee
DeefÒe³e Jemlet®b ee ³eesie Jee efÒe³e Jemlet®b ee efJe³eesie Pee}e Demeleebveener pes Oew³e&
Deieefmle $eÝ<eebrÒeceeCes efve½e} mlebYeemeejKes nesTve GYes þekeÀles; Jeeje
p³eeÒeceeCes DeekeÀeµeele Gþ}s}er Oetce´jsKee #eCeele efJejJetve ìekeÀlees;
l³eeÒeceeCes pes Oew³e& DeeefOeYeewelf ekeÀ,DeeefOeoweJf ekeÀ Je DeeO³eeeqlcekeÀ Demes ef$eleeHe
SkeÀe®e JesUer ÒeeHle Pee}s Demeleebveemeg×e l³eebvee menpe efieUtve mJemLe
jenles;“ DeeefCe
Deeleeb F&éejÒeeHleer}eieeR~ ÒeJeÊe&leeb %eeve ³eesieebr~
efOebJemes³eebef®e DeebieeR GCeerJe veesns~~16-195~~
SsmeW ef®eÊe#eesYee®eeb DeJemejeR~ G®e}ewevf e Oes³ee¥ peQ ®eebieeJeW keÀjer~
Oe=efle cnCes DeJeOeejer~ efle³eWleQ ieeb~~196~~
’F&éejÒeeHleermeeþer %eeve Jee ³eesieceeieea ³eesieOeejCee keÀª Heenleebvee
p³ee Oew³ee&®eer Debieer GCeerJe veme}er Heeefnpes; ³eeÒeceeCes ef®eÊe#eesYe nesCeeN³ee
efyekeÀì Òemebieelemeg×e pes Oew³e& menveµeer}les®eer Heefjmeercee ieeþleebveener
menpe µeebleJe=Êeer OeejCe keÀjC³eeme keÀejCeerYetle nesles, l³ee}e®e Oe=efle
Demes cnCeleele.“
Oe=leer®es meÊJe, jpe Je lece ³ee ef$eiegCeeb®³ee ³eesies GÓJeCeejs ef$eÒekeÀej
YeieJebleebveer µesJeìer DeþjeJ³ee DeO³ee³eer meebefiele}s Deensle. ³esLes cee$e
meeeqÊJekeÀ Oe=leer®³ee GÊeceebµeeme®e les Oe=efle Deµeer meb%ee osleele. Demees.
24) µegef®elJe (HeeefJe$³e)::::
³eeveblej µegef®elJe ³ee owJeer iegCemebHeÊeer®es JeCe&ve µeyoebefkeÀle keÀjle
%eeveosJe cnCeleele:
Deeleeb efveJee&}tefve keÀvekeWÀ~ Yeefj}e ieebieW efHe³etKeW~
les³eeb keÀ}µeeef®e³eebmeeefjKeW~ µeew®e Demes~~16-197~~
peQ DeebieeR efve<keÀeceg Deee®ee©~ peerJeeR efJeJeskegÀ mee®ee©~
lees meyee¿eg Ieef[}e DeeekeÀe©~ µegef®elJee®eeb~~198~~
’DeeefCe µeg× meesv³ee®³ee GpeU}suîee keÀ}µeele iebies®es efJeµeg×
Dece=leleguîe pe} YejeJes, l³eeÒeceeCes pees µejerjeves efve<keÀece Dee®ejCe keÀjlees
Je Deblejer DeelceeveelceefJeJeskeÀeves HeefjHetCe& Demelees, lees Yeei³eµee}er Heg©<e
cnCepes De#ejµe: DeekeÀejeme Dee}s}s - cetle& Pee}s}s µegef®elJe®e nes³e.“
lesjeJ³ee DeO³ee³eele Iesle}s}e ³ee iegCee®ee Hejece<e& DeeHeCe HetJeea®e
DeJe}eskeÀ}e Deens.
³eesieoe Þeer%eeveséejer
25) Deêesn (meJe&Yetleefnlewjle:):Yetlecee$eeb®es efnle keÀjCes::::
yeejeJ³ee DeO³ee³eele YeieJeeve cnCeleele:
meefVe³ec³eseqvê³eûeeceb meJe&$e meceyeg׳e:~
les ÒeeHvegJeefvle ceecesJe meJe&Yetleefnles jlee:~~12-4~~
’meJe& Fbeêf ³eebvee Jeµe keÀªve meJee&Yb etleeR SkeÀe®e meceYeeJeeves jenCeejs
meJe& Yetleeb®es efnle HeenC³eele iegble}s}s les cenelces ce}e®e ÒeeHle nesleele.“
³ee®e µ}eskeÀeletve J³eÊeÀJe}s}e YeeJe Deêesn ³ee owJeeriegCee®es JeCe&ve keÀjleebvee
[esȳeebHeg{s Deme}s}s %eeveosJe cnCetve®e cnCeleele keÀer:
keÀeb HesÀef[le HeeHe leeHe~ HeesefKele leerjeR®eW HeeoHe~
mecegêe pee³e DeeHe~ iebies®eW pewmeW~~16-199~~
keÀeb peiee®eW DeebO³e HesÀef[legb~ efÞe³esef®e jeT}W GIef[legb~
efveIes pewmee YeemJeleg~ Òeoef#eCeW~~200~~
’p³eeÒeceeCes iebies®es HeeCeer peiee®es HeeHe Je leeHe veenermes keÀjle,
keÀeþebJejer} Pee[ePeg[Heebvee peerJeveoeve keÀjle mJele: µesJeìer mecegêele
efJe}erve nesTve mJele:®es mJeleb$e DeefmlelJemeg×e Gª osle veener; DeLeJee
met³e&veeje³eCe pemee peieeleer} DebOekeÀej veenermee keÀjle, keÀce}e cnCepes
}#ceer®eer efveJeememLeeves DemeCeeN³ee keÀce}o}ebvee ÒeHegÀef}Ále keÀjle,
efvejHes#elesves peiee®³ee Òeoef#eCesme jespe efveIelees;“
lewmeeR yeebefOe}eR mees[erle~ yeg[e}eR keÀe{erle~
meebkeÀ[eR HesÀ[erle~ DeeÊee¥ef®e³eeb~~16-201~~
efkebÀyengvee efoJemejeleeR~ Hegef{}eb®eW megKeGVeleer~
DeeefCele DeeefCele mJeeLeeA~ ÒeJesefµepes~~202~~
Jeeb®etevf e DeeHege}
f ³eeb keÀepee}eieeR~ ÒeeefCepeelee®eeb DeefnleYeeieeR~
mebkeÀuHeeef®ener Dee[Jebieer~ ve keÀjCeW peQ~~203~~
HeQ DeêesnlJe Ssefµe³eeb ieesþer~ SskeÀmeeR efpe³eeb efkeÀjerìer~
leQ meebefiele}W ns efoþer~ HeeneW ³es lewmeW~~204~~
’l³eeÒeceeCes cee³eeye× peerJeebvee mees[Jele, mebmeejog:Keele yeg[e}suîeebvee
Jee®eJele, Deelee¥®³ee mebkeÀìe®es efveJeejCe keÀjle, SJe{s®e keÀe³e! HeCe
je$ebefoJeme Flejeb®es megKe Jee{JeC³eemeeþer Peìle Demeleebvee®e
DeelceesHe}yOeer keÀªve IesCes Je DeeHeuîee Deelcejleerme yeeOekeÀ þjCeeN³ee
ÒeeefCecee$eeb®³ee Deefnlee®ee efJe®eejmeg×e ceveele ve DeeCeCes ner®e DeêesnlJe
³ee owJeer iegCee®eer ÒekeÀì }#eCes mecepe.“
26) DeceeefvelJe::::
DeceeefvelJe ³ee iegCeeefJe<e³eer ³eeHetJeea®e lesjeJ³ee DeO³ee³eele DeesJ³ee menpe®e ceeP³ee cegKeeves ÒekeÀì Peeuîee Deensle.“
%eeve}#eCeeb®³ee efveefceÊeeves meefJemlej ®e®ee& kesÀ}s}er nesleer. l³eemebyebOeer
efveoxµe keÀªve %eeveosJe cnCeleele:
DeeefCe iebiee µebYet®eeb ceeLeeb~ HeeJeesevf e mebkeÀes®eW pesJeeR HeeLee&~ efo*dcet{ ve Pee}es, lej®e veJe}!
lesJeeR ceev³eHeCesb meJe&Lee~ }epeCeW peQ~~16-205~~
leQ ns Heg{le Heg{gefle~ DeceeefvelJe peeCe megceleer~
ceeieeb meebefIele}W efkeÀleer~ leQef®e leQ yees}eW~~206~~
’mebHetCe& peieleeme JebÐe Deµee ÞeerµebYet®³ee cemlekeÀeR efJejepeceeve
Jne³e}e efceUe}s lejer iebiee peµeer l³ee mevceeveeves mebkeÀes®etve peeles, ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
³eesiemeeOevee-2
224 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
l³ee®eÒeceeCes, ns HeeLee&! ceeveceev³elee ÒeeHle PeeuîeeJej efveieJeea jenCes ne®e
owJeer iegCemebHeos®ee µesJeì®ee meJJeermeeJee DeceeefvelJe veebJee®ee iegCe nes³e.
³ee®es HetJeea®e KetHe JeCe&ve kesÀ}sDemeuîeeves Hejle les®e les meebiele yemele veener.“
meJJeerme iegCe::::
meJJeermeW iegCep³eesleeR®³ee efvejebpeveeves Deelcejepee®es Deew#eCe
³eeÒeceeCes mecemle owJeer mebHeÊeer®³ee meJJeerme iegCeeb®es JeCe&ve kesÀuîeeJej
efle®es ceefnceeve meebieleebvee %eeveséejeb®es yees} Gceìleele, les Demes:
SJeb FneR meJJeermeW~ ye´ïemebHeoe ns Jemele Demes~
cees#e®e¬eÀJeleea®esb pewmeW~ Deûenej nes³es~~16-207~~
veevee ns mebHeÊeer owJeer~ ³ee iegCeleerLee¥®eer veer®e veJeer~
efveefJe&CCemeiejeb®eer owJeer~ iebieeef®e Dee}er~~208~~
’ns Depe&gvee! SJeb ®e keÀe³e keÀer ³ee meJJeerme owJeer iegCeeb®³ee ªHeeves
Òel³e#e ye´ïee®es Ssée³e&®e ÒekeÀì nesles, cnCesveeme keÀeb! ns meJJeerme owJeer iegCe
cnCepes peCet keÀener ®e¬eÀJeleea cees#ejepeeves ceneHeg©<eebvee efo}s}s Deûenej®e
nes³e! efkebÀJee ³ee meJJeerme owJeeriegCeªHeer leerLe&#es$eebveer cebef[le Pee}s}er
efvel³evetleve owJeer iebiee®e l³ee efJejÊeÀHeg©<eªHeer meiejebveer ceneÒe³elveeves ³ee
DeJeveerle}eJej DeeJeenve keÀªve DeJeleefjle kesÀ}er Deens, Demesner cnì}s
lejer ³eesi³e®e nesF&}!“s
keÀeR iegCekegÀmegceeb®eer cee}e~ ns IesTefve cegÊeÀeryee}e~
Jewjei³eefvejHes#eeb®ee ie}e~ efieJebemf ele Demes~~16-209~~
keÀeR meJJeermeW iegCep³eesleer~ FneR Gpe}tefve Deejleer~
ieerlee Deelce³eeb efvepeHeleer~ veerjbpeveeb Dee}er~~210~~
GieefUleeR efvece&}W~ iegCe F³eWef®e cegÊeÀeHeÀ}W~
owJeer µegeqÊeÀHeÀ}W~ ieerleeCe&JeeR®eer~~211~~
keÀe³e yeng Jeevetb SsmeeR~ DeefYeJ³eÊeÀer ³es DeeHewmeeR~
kesÀ}W owJeer iegCejeµeer~ mebHeefÊeªHe~~212~~
’HeÀej keÀe³e Jeevet!b ³ee meJJeerme owJeer iegCeªHe kegÀmegceeb®eer cee}e neleer
IesTve peCet keÀener meewYeei³ekeÀebef#eCeer cegeqÊeÀ³egJeleer®e Jewjei³eeves cebef[le
Deµee Heg©<ee®³ee µeesOeele Demeles, cnCesveeme!“
%eeveosJe cnCeleele: ’ ³ee®e meJJeerme owJeer iegCeeb®³ee p³eesleer GpeUtve
Þeerieerlee DeeHeu³ee Heleer}e - Deelcejepee}e - DeesJeeUerle Demeles. ns
meJJeerme iegCe cnCepes peCet keÀener ieerleeªHeer mecegêele}s owJeer mebHeefÊeªHeer
efµebHeuîeeletve yeensj He[}s}s DeespemJeer ceesleer®e nesle. DeeefCekeÀ efkeÀleer
JeCe&ve keÀjeJes! owJeer iegCejeµeer®³ee mebHeÊeer®es ceefnceeve J³eÊeÀJeCeeN³ee ³ee
³eeÒeceeCes owJeer iegCemebHeÊeer®es megjKs e JeCe&ve keÀªve l³ee iegCeebvee DeeHeuîee
DeleerJe µeg× keÀeJ³ejmeele efJeYeesj keÀjCeeN³ee %eeveosJeeb®³ee Òe%esves DeeHeCe
meceejesHe
Demees. Deelee Heg{er} Gvces<e ¬eÀ. 15 - Deemegjer mebHeoe ³eele
DeeHeCe Deemegjer mebHeos®es efJeµes<e Heen t³ee.
³eesieoe Þeer%eeveséejer efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

ke=Àl³eeke=Àl³eefJeJeskeÀ -241
² meceejesHe:Heg{er} efJe<e³ee®es DevegmebOeeve
meesUeJ³ee DeO³ee³ee®ee meceejesHe -242
Gvces<e::15::Deemegjer mebHeoe:: melejeJ³ee DeO³ee³ee®ee ÒeejbYe
melejeJ³ee DeO³ee³eeleer} efJe<e³e efJeµes<e
²
Deemegjer mebHeoe}#eCes:De%eevee®³ee mene Ssée³e&jeµeer -225
obYe ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
oHe&
DeefYeceeve -226
¬eÀesOe Gvcesn 15:
Hee©<³e ieerlee:
De%eeve-227 16:4-24
Deemegjer mebHeos®es HeeµeJeer ye} 17:1
Deemegjer mebHeÊeer®es HeÀ} 18:53,67
owJeemegjmebHeefÊe:owJeer Je Deemegjer mebHeefÜYeeie-228 %eeveséejer:
Deemegjer me=äer: Deemegjer meie& 16:217-263,265-473
Deemegjeb®es DeJeiegCe:Deemegjer oes<e-229
Deemegjer efJe®eejmejCeer
Deemegjer Jele&ve-231
Deemegjeb®eer keÀeceef}Hmee
Deemegjeb®es m$eer}es}gH³e -232
Deemegjeb®es DeLeexHeepe&ve
Deemegjer ceveesjLeeb®es peeUs -233
mebleeb®eer ¢äer
Deemegjer DenbkeÀej
Deemegjeb®eer DeJeieleer:Deemegjeb®es vejkeÀieeefcelJe -234
Deemegjer GHeemevee:oebefYekeÀlee -235
Deemegjer ³e%eÒekeÀej
Deemegjeb®ee F&éejefJeÜs<e -236
Deemegjer iegCeÒeeyeuîe
Deemegjeb®ee ¬eÀew³ee&eJf e<keÀej
Deemegjer mebHeoeHeÀ}:Deemegjer ÒeJe=Êeer®es HeÀ} -237
Deemegjer ³eesevf eÒeeHleer-238
vejkeÀÒeJesµee®eer leerve Üejs
DeOeesieleer ìeUC³ee®ee GHee³e:vejkeÀeHeemetve cegÊeÀer®ee GHee³e -239
’lees Yesìs ceeG}er Deelcee“
DeelceYesìer®eer Jeeì®ee} -240
keÀececeesenf leeb®eer ieleer
µeem$eefveÿs®es cenÊJe

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 225 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)

² keÀejCe peQ peerefJeleeb~ leQ Jeeefve}W leNneR Deefle mesefJeleeb~

leNneR DeVeef®e Heeb[gmeglee~ nesS efJeKe~~221~~
lewmee ¢äe¢äe®eeb meKee~ Oece&g pee}e peQ HeÀesKeeefjpes osKee~
::::Gvces<e15:::: leNneR leefjlee leesef®e oesKee-~ }eieeR nes³es~~222~~
cnCeewefve Jee®es®eeb ®eewyeeje~ Ieeleef}³eeb Oecee&®eeb Hemeeje~
:::Deemegjer mebHeefÊe::: Oece&gef®e lees DeOece&g nes³es Jeerje~ lees obYeg peeCeW~~223~~
² ’efkebÀJee peer veeJe yeg[l³ee}e ceneHegjeletvemeg×e Jee®eJet µekeÀles, leer®e
veeJe pej [eske̳eeJej yeebOetve HeeC³eele G[er ceej}er lej peµeer yeg[JeC³ee}e
Deemegjer mebHeoe}#eCes:::: efveefceÊe nesles; Jee DeVe pejer peerJevee}e OeejCe keÀjCeejs Je Hees<ekeÀ Deme}s
De%eevee®³ee mene Ssée³e&jeµeer lejer les®e DeeflemesJeve kesÀ}s lej Òeke=Àleer}e efJe<eemeceeve DeHee³ekeÀejkeÀ þjles;
ceeieer} Gvces<eeletve DeeHeCe owJeer mebHeos®es oµe&ve Iesle}s. l³eeveblej l³ee®eÒeceeCes FnHej}eskeÀer DeeHe}s keÀuîeeCe keÀjCeeje cnCetve pees Oece&
%eevesµe De%eevee®³ee jeµeer®e Deµee Deemegjer iegCemebHeos®ee Hejece<e& IesC³eemeeþer Òeefme× Deens, l³ee®es DeJe[byej ceepeefJeuîeeves Je l³ee®ee [ebieesje efHeìuîeeves
JeUleele, lesJne l³eeb®³eemeceesj ÞeerieesHee}ke=À<Ceeb®es- lees oes<eeme Je DeOecee&me pevce oslees; ³ee Je=Êeer}e obYe cnCetve peeCeeJes.
ocYees oHeexçefYeceeve½e ¬eÀesOe: Hee©<³ecesJe ®e~ 2)oHe&::::
De%eeveb ®eeefYepeelem³e HeeLe& mebHeoceemegjerced~~16-4~~ Ssenf keÀ mebHeÊeer, ceevecejeleye, megKeesHeYeesie Je l³ebe®eer meeceûeer ³eeb®³ee
ns Je®eve Demeles. ³eele G}ÁsefKe}suîee mene ÒekeÀej®³ee Deemegjer mebHeÊeer- ³eesieeves peesoHe& efvecee&Ce neslees, l³ee Deemegjer iegCee®es JeCe&ve keÀjle
1) ocYe, 2) oHe&, 3) DeefYeceeve,4) ¬eÀesOe, 5) keÀþesjlee Je %eeveosJe cnCeleele:
6) De%eeve ³eeb®es JeCe&ve %eeveosJe keÀjleele. Deeleeb cetKee&ef®e³eeb efpeYeW~ De#eje®eeb DebyegKee megYes~
DeeefCe lees ye´ïemeYes~ ve efjPes pewmee~~16-224~~
1) ocYe::::
keÀeb ceeogjer }eskeÀeb®ee Iees[e~ iepeHeeflener ceeveer Lees[e~
DeeHeCe kesÀ}suîee Oecee&®ejCee®ee [ebieesje efHeìCes DeOecee&}e keÀmes keÀeb keÀebefì³esJeefjef}³eeb mej[e~ mJeie&gner veer®eg~~225~~
keÀejCe nesles, ns ocYe ³ee Deemegjer iegCemebHeÊeer®³ee JeCe&veeefveefceÊe mHeä le=Cee®esefve FbOeveW~ Deeieer OeebJes ieieveW~
nesles. %eeveosJe cnCeleele: efLe}Ájye}W ceerveW~ ve ieefCepes efmebOeg~~226~~
leNneR les³eeb Deemegjeb~ oes<eebceePeeR pes³eeb Jeerje~ ’p³eeÒeceeCes Hebe[f leeb®³ee meYesle yees}C³eemener ®eej De#ejs efµekeÀ}s}e
Jee[HeCee®eeb [ebieesje~ lees obYeg Ssmee~~16-217~~ DeuHeefµeef#ele cetKe& menpe efOeìeJelees; efkebÀJee leyesuîeele jenC³eeme
pewmeeR DeeHeg}eR peveveer~ veive oeefJeef}³eeb peveeR~ efceUe}s}e þeCeyebo Iees[e SsjeJelee}ener leg®í ceevelees; efkebÀJee keÀeìsjer
leQ leerLe&ef®e Heefj HeleveeR~ keÀejCe nes³e~~218~~ kegbÀHeCeeJej}e mej[e peCet keÀener mJeie&megKe®e efceUeuîee®³ee Deeveboele
keÀeb efJeÐee ieg©Heefoäe~ yeesYeeF&ef}³eeb ®eesneìeb~ J³eûe Demelees; p³eeÒeceeCes µeg<keÀ Deµee #egê ieJelee®³eener mebmeiee&ves Deeieer®es
Fäoe Heefj Deefve<ìe~ nsleg nesleer~~219~~ }esU ieievee®ee ûeeme keÀjC³eemeeþer OeeJeC³ee®es De®eeì meenme keÀjleele;
’meJe& ÒekeÀej®³ee Deemegjer iegCemebHeosceO³es oes<eeb®eer KeeCe®e Demee Jee [yeke̳eele megKeeves keÀe}¬eÀceCee keÀjle Deme}s}er ceemeesUer mecegêe}ener
meJe& oes<eeb®³ee Jeef[}keÀerves efcejJeCeeje iegCe cnCepes, ns Jeerje Depe&gvee! leg®í }sKeC³eeme OepeeJeles;“ DeeefCe
obYe nes³e. ceelee ner mee#eele leerLe&ªHe Demeles. leer Heg$eeefokeÀebvee HeeJeve lewmee ceepes efm$e³ee OeveW~ efJeÐee mlegleer yengleW ceeveW~
keÀªve osCeejer Deme}er Je ceele=YeÊeÀerves ceesþceesþer HeelekesÀ pejer veeµe HeeJele SkeWÀ efoJemeeR®esefve HejeVeW~ DeuHekegÀ pewmee~~227~~
Deme}er lejer, DeeHeCe®e efle}e ienîe& Jele&vee®eer þjJeCes ns Heg$ee®³ee Helevee®es DeYe´®íe³esef®e³eeb pees[er~ efveowJeg Iej cees[er~
ceesþs keÀejCe pemes nesles; DeLeJee ieg©Heefoä efJeÐee - ye´ïeefJeÐee - pejer ce=ieebyeg osKeesefve HeÀes[er~ HeeefCe³ee[W cetKe&g~~228~~
Fä les®e osCeejer Deme}er- efve:Þes³eme ÒeeHle keÀªve osCeejer Deme}er lejer efkebÀyengvee SsmesmeW~ GleCeW peQ mebHeefÊeefcemeW~
efle®eer ®eJneìîeeJej Òeefme×er kesÀuîeeme cnCepes meJee¥vee efle®es meJebie oeve lees oHe&g ieeb DeveeefjmeW~ ve yees}W IesF¥~~229~~
kesÀuîeeme leer peµeer meeOekeÀe®³ee - efµe<³ee®³ee Deefveäeme keÀejCeerYetle ’pemee SkeÀe efoJemee®³ee HejeVeevesner oefjêer ceveg<³e ceepelees;
nesT µekeÀles;“ l³eeÒeceeCes efm$e³ee, Oeve, efJeÐee, mlegleer Jee yengceeve efceUeuîeeves pees
HeQ DeebieW yeg[leeb ceneHegjeR~ peQ JesieW keÀe{er Hew}leerjeR~ cetKe&HeCee®ee ceepe ®e{lees Je l³ee Fn}ewefkeÀkeÀ meeceûeer®³ee mebHeeoCeerves
leQ veeJeef®e yeebeOf eef}³eeb efµejeR~ yeg[Jeer pewmeeR~~16-220~~ µeeéele DeelcemegKee}ener leg®í }sKeC³ee®eer peer ÒeJe=Êeer GHepeles - cetKee&ves

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer
pemes {iee®eer meeJe}er efceUe}er keÀer Ieje®eer iejpe mej}er cnCetve Iej
cees[eJes; efkebÀJee ce=iepeUe®ee efJemleej Heentve HeeCeJeþîee®eer iejpe
keÀe³e cnCetve lees veä keÀjeJee - leµee Je=Êeer}eoHe& ³eeefµeJee³e ogmejs
keÀe³e cnCeeJes!
3)DeefYeceeve::::
DenbkeÀejer - F&éejleÊJeele }erve ve nesCeeN³ee DeefYeceeve ³ee Deemegjer
iegCeÒeJe=Êeer®es %eeveosJeeb®es JeCe&ve Heene:
DeeefCe peiee vesoeR efJeéeemeg~ peeCeerb efJeéeemeeR Hegp³eg F&µeg~
peieeR SkegÀ lespemeg~ met³e&tef®e ne~~16-230~~
peiemHe=nW DeemHeo~ SkeÀ meeJe&YeewceHeo~
ve cejCeW efveefJe&Jeeo~ peieeb Heef{³eW~~231~~
’mecemle peieeleer} ceveg<³ecee$es JesoJeeke̳e ÒeceeCe ceeveleele Je cnCetve
Jesoebveer Jebefo}s}e F&éej l³eebvee Del³eble Hetp³e Demelees. keÀejCe mecemle
efJeéeele F&éej ne®e Keje lespemJeer met³e& mecepeeJee - l³ee®³eeHeg{s }eKees
met³ee¥®es lespe efHeÀkesÀ®e þjles. DeelceefJeoebvee ÒeeHle nesCeejs meeJe&YeewceHeo
cnCepes F&µelJe meJe& peielee®³ee mHe=nsme Kejs lej SkeÀcesJe keÀejCe
Deme}s Heeefnpes.“
cnCeewefve peNneR GlmeenW~ ³eebleQ Jeevetb pee³eW~
keÀeR leQ DeeFkeÀesevf e celme© JeenW~ HegÀieeW }eieW~~16-232~~
cnCeW F&éejeleQ Kee³eW~ les³eeb Jesoeb efJeKe met³eW~
ieewjJeeceepeeR pee³eW~ Yebieerle DemeW~~233~~
’les F&éejHeo cnCepes Kejs DecejlJe®e! cnCetve Deµee meeJe&Yeewce
F&éeje®eer - DeelceleÊJee®eer }eskeÀ mlegelf emlees$es ieeleele. HeCe leer ogjefYeceev³eeme
DeeJe[le veenerle. lees F&éeje®eener celmej keÀjlees Je l³ee}e Jeso cnCepes
efJe<eemeceeve®e Jeeìleele. lees mJele:®e DeeHeCe F&éej Deenesle Demee ieJe&
Jeenlees Je DeeHe}e ceesþHs eCee efcejJeC³eele meieUs yeU Ke®e& keÀjle jenlees.“
Helebiee veeJe[sb p³eesleer~ KeÐeeslee Yeevet®eer Kebleer~
keÀeb efìefìYeWleQ DeeHeebHeefle~ Jewjer kesÀ}e~~16-234~~
lewmee Denbveecee®esefve ceesnW~ F&éeje®eW veecener ve meens~
JesoebleQ cnCes ns~ cepe meJeleer pee}er~~235~~
Ssmee ceev³eles®eeb Hegäerieb[g~ lees DeefYeceeveer Hejce}b[g~
jewjJee®eeb ª{g~ ceeie&gef®e lees ne~~236~~
’p³eeÒeceeCes Helebieele p³eesleer®es lespe menve ve nesTve leer efJePeJeeJeer
cnCetve efle®³eeJej DeelceIeelekeÀer G[er IesC³ee®eer ÒeJe=Êeer GHepele®e Demeles;
efkebÀJee keÀepeJ³eebvee pemee met³ee&®³ee lespee®ee celmej®e Jeeìlees; DeLeJee
FJeuîeeµee efììJeerves DeceeHe, DeLeebie meeiejeµeer J³eLe& DeefYeceeveeves pemes
Jewj DeejbYeeJes; l³eeb®eÒeceeCes lees DeefYeceeveer veeefmlekeÀ ceevecejeleyeeves HegÀietve
peeTve Denbles®³ee ceesnele iegjHeÀìuîeecegUs F&éeje®es veebJemeg×e DeeHeuîeeHeg{s
keÀe{t osle veener DeeefCe F&éeje®es efvel³e ÒeefCeOeeve keÀjCeeN³ee Jesoebvee lees
DeeHeuîee meJeleermeceeve }sKelees. lees ceveg<³e cnCepes jewjJe vejkeÀe®ee cetelf e&ceble
ceeie&®e mecepe vee!“
³eesiemeeOevee-2
226 Gvces<e:15:Deemegjer mebHeoe
³eeJeªve Demesner efomeles keÀer JesoÒeCeerle F&éejÒeefCeOeeve ³ee owJeer
iegCeeefJe©× Demes ³ee DeefYeceeve ³ee Deemegjer iegCeeme %eeveséej mecepeleele.
4)¬eÀesOe::::
Flejeb®es Yeei³e, megKe menve ve nesCes; FlejebyeÎ} nsJee JeeìCes;
F&<³ee& DemeCes Je Hejke̳eeb®es megoJw e Heentve jes<e ÒeeHle nesCes, ne ¬eÀesOe veeJee®ee
Deemegjer iegCe nes³e. l³eeyeÎ} %eeveosJe cnCeleele:
DeeefCe Hegef{}eb®eW megKe~ osKeefCe³ee®eW nes³e efceme~
®e{s ¬eÀesOee®eW efJeKe~ ceveesJe=ÊeeR~~16-237~~
µeerle}eef®e³eW YesìeR~ leele}eb les}eR Deeieer Gþer~
®eebog osKeewefve pe}W HeesìeR~ keÀesuns pewmeW~~238~~
efJeéee®es Dee³egKe pesCeW Gpe}W~ lees meg³e&t Gow}e osKeewevf e meJe}s~
HeeefHe³eeb HegÀìleer [es}W~ [g[g}e®eW~~239~~
’DeeefCe Flejeb®es megKe ¢äer}e He[lee®e p³ee ceveesJe=ÊeerJej ¬eÀesOee®es
efJe<e ®e{les; leeHe}suîee les}eJej pejer Leb[ HeeCeer efµe[keÀ}s, lejer l³eele
pJeeUe peµeer Gþles; µeerle} Dee¼eooe³eer ®ebêc³eemener Heentve keÀesunîee®es
keÀeUerpe pemes celmejûemle nesles; efJeéee}e ceeie&oµe&keÀ Demee met³e& GieJelee®e
Iegye[e®es [esUs pemes HeeC³eemeejKes ¢efänerve nesleele;“ DeeefCe
peiee®eer megKe Heenebì~ ®eesjeb cejCeentefve leerKe~
ogOee®eW keÀe}ketÀì~ nes³e J³ee}eR~~16-240~~
DeieeOeW mecegêpe}W~ Òeeefµeleeb DeefOekeWÀ pe}W~
Je[Jeeeqive ve efce}W~ µeebefle kebÀneR~~241~~
lewmee efJeÐeeefJeveesoefJeYeJeW~ osKeW Hegef{}eb®eer owJeW~
lebJe lebJe jes<e ogCeeJeW~ ¬eÀesOeg lees peeCe~~242~~
’peiee}e Heneì pejer megKekeÀejkeÀ Jeeìles lejer ®eesje}e leer®e peµeer
cejCeentvener og:Keo Jeeìles; otOe pejer Flejebme Dece=leleguîe Deme}s lejer
meHe& cee$e pemes l³ee®es keÀe}ketÀìele ªHeeblej keÀjlees; mecegêeSJe{s DeieeOe
peU Òeeµeve keÀªvener Je[JeeveU pemee µeeble lej nesle veener®e, lej
G}ì Ye[keÀle®e jenlees; l³ee®eÒeceeCes ogmeN³eeb®es efJeÐee, megKe, JewYeJe
F.megowJe ¢äerme He[}s keÀer ceveesJe=Êeer ©ä nesCes, ner ¬eÀesOe ³ee Deemegjer
mebHeos®eer }#eCes Deensle.“
5) Hee©<³e (keÀþesjJe=Êeer)::::
Deelee Hee©<³e cnCepes keÀþesjJe=Êeer ³ee Deemegjer iegCemebHeos®es JeCe&ve
keÀjle %eeveosJe cnCeleele:
DeeefCe ceve meHee&®eer kegÀìer~ [es}s veeje®eeb®eeR megìer~
yees}CeW leQ Je=äer~ Fbie}eb®eer~~16-243~~
³esj leQ ef¬eÀ³eepeele~ leQ efleKe³ee®eW keÀJe&le~
SsmeW meyee¿e Keemeeefmele~ pes³eeb®esb ieeb~~244~~
lees ceveg<³eele DeOeceg peeCe~ Hee©<³ee®eW DeJelejCe~..~~245~~
’p³ee®es ceve meHee&ÒeceeCes melele IeelekeÀ mebkeÀuHe Jeenles; [esUs melele
peCet leer#Ce yeeCeeb®eer Je=äer kesÀuîeemeejKes Flejeb®es Deble:keÀjCe efJeoerCe&
keÀª Heenleele; yees}Ces lej peCet Fbieȳee®e [meeJ³eele FlekesÀ penjer
³eesieoe Þeer%eeveséejer 227
Demeles; p³ee®³ee Flej ef¬eÀ³ee µejerjeJej keÀjJele ®ee}JeeJeer leµee
Flejebvee keÀäoe³ekeÀ Jeeìleele; Deµee Debleyee&¿e keÀþesjHeCeeves Jele&Ceeje
ceveg<³e DeOeceeOece Demelees. lees cnCepesHee©<³ee®ee - keÀþesjles®ee -
DeJeleej®e Demelees!“
6) De%eeve::::
³ee Deemegjer mebHeos®es JeCe&ve kesÀuîeeveblej %eeveosJe Deelee µesJe쮳ee
HeCe cegK³e Deemegjer iegCeekeÀ[s JeUleele. lees cnCepes De%eeve !:
.....Deeleeb DeeF&keÀ KetCe~ De%eevee®eer~~16-245~~
leNneR µeerlees<CemHeµee&~ efveJee[g vesCeW Hee<eeCeg pewmee~
keÀeb je$eer DeeefCe efoJemee~ peel³ebOeg lees~~246~~
Deeieer Gefþ}e DeejesieCeW~ pewmee KeeÐeeKeeÐe ve cnCeW~
keÀeb Heefjme Hee[g vesCeW~ meesve³eeb }esneb~~247~~
vee leNneR veevee jmeeR~ efjIeewefve oJeea pewmeeR~
Heefj jmeemJeeoemeeR~ vesCeW pesJeeR~~248~~
’HeeHe-HegC³e, keÀce&-DekeÀce&, efJeefOe-efve<esOe ³eebvee ve peeCeCeeN³ee De%eeve
³ee Deemegjer iegCe}#eCee®es JeCe&ve %eeveosJe Demes keÀjleele:
’Deelee De%eevee®eer }#eCes SskeÀ. oie[e}e pemee µeerlees<Ceeleer}
mHeµe&Yeso keÀUle veener; Jee pevceebOe pemee je$e Je efoJeme ³eele}e HeÀjkeÀ
peeCeC³eeme De#ece Demelees; Deiveer ÒeHegÀ}Á Pee}e keÀer pes efceUs} l³ee®ee
³eesi³ee³eesi³e Demee efJe®eej ve keÀjlee ûeeme keÀjlees; efkebÀJee Hejerme pemee
}esKeb[ Je meesves ³eeleer} HeÀjkeÀ peeCele veener; mJe³ebHeekeÀele}er HeUer
peµeer meJe& ÒekeÀej®³ee DeVeHeoeLee&le yeg[tvener jmeejmeebleer} mJeeoYeso
peeCele veener;“ DeeefCe
keÀeb Jeeje pewmee HeejKeerb~ veJnsef®e ieeb ceeiee&ceeiee&efJeKeeR~
lewmeW ke=Àl³eeke=Àl³eefJeJeskeÀeR~ DebOeHeCe peQ~~16-249~~
ns ®eesKe ns cew}~ SsmeW vesCeesefve³eeb yee}~
osKeW leQ kesÀJe}~ cegKeWef®e Iee}er~~250~~
lewmeW HeeHeHegC³ee®eW efKe®eìW~ keÀjewefve Keeleeb yegef×®esäW~
keÀ[g cengj ve JeeìW~ SsµeeR peQ oµee~~251~~
efle³eW veebJe De%eeve~ ³e³eeb yees}eb veeneR Deeve~...~~252~~
’efkebÀJee Jeeje pemee keÀesCel³ee ceeiee&ves peeJes ³ee®eer HeejKe ve keÀjlee
Jeeì HegÀìs} lemee Jeenle peelees; l³eeÒeceeCes kegÀþ}er ieesä keÀjeJeer Deve
kegÀþ}er keÀª ve³es, ³ee®ee efJeJeskeÀ peer yeg×er peeCele veener; mJe®í-DemJe®í
³ee®ee efJe®eejner ceveele ve DeeCelee yee}keÀ pemes efceUs} leer Jemlet lees[ b ele
Iee}le Demeles; l³eeÒeceeCes HeeHe Je HegC³e ³eeb®ee efJeJeskeÀmeg×e peer yeg×er peeCele
veener Je ®eebie}s JeeF&ì ns leejlec³e vemeC³eeves keÀesCel³eener keÀeceele ÒeJe=Êe
nesles, leer ÒeJe=efÊeoµee cnCepes cetefle&ceble De%eeve nes³e.“
Deemegjer mebHeos®es HeeµeJeer ye}::::
³eeÒeceeCes Deemegjer mebHeos®³ee ceespeke̳ee®e mene iegCeeb®eer }#eCes meebietve
PeeuîeeJej %eeveosJe Deemegjer mebHeos®es HeeµeJeer ye} JeCe&ve keÀjleebvee cnCeleele:
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
....SJeb meener oesKeeb®eW ef®eÚ~ meebefIele}W~~16-252~~
FneRef®e meenerb oesKeebieeR~ ns Deemegjer mebHeÊeer oeìgieer~
pewmeW Leesj efJe<e³e megYeiesDeebieeR~ Debie meeveW~~253~~
keÀeb efleIeeb JeÚeR®eeR Heebleer~ Heenleeb Lees[bs þe³e ieceleer~
Heefj efJeéener ÒeeCeengleer~ keÀªb ve Hegjs~~254~~
’³eeÒeceeCes Deemegjer mebHeÊeer®³ee menener oes<eeb®es JeCe&ve kesÀ}s. p³eeÒeceeCes
DeìkeÀj yeebOee Deme}suîee }neveKegN³ee m$eer®³ee efþkeÀeCeer ye}JeÊej
ceovejepe þeCe ceeb[tve yeme}s}e Demelees Je meJe& }eskeÀebme Yeg}Jelees;
l³eeÒeceeCes efomee³e}e mene®e pejer ns oes<e Deme}s, lejer l³eeb®³eeþe³eer
Deemegjer mebHeÊeer®es meJe& ye} SkeÀJeìtve efþ³³ee osTve yeme}s}s Dee{Ules.
Òe}³eeeqive, efJeÐegoeqive Je keÀe}eeqive ns meJe& Deiveer pejer leerve®e Deme}s
lejer les HebÊeÀerves yeme}s lej l³eebvee ÒeeCeengleerme DeJeIes efJeéemeg×e keÀceer®e
He[les;“ efkebÀJee
Oeele³eebner iesef}³eeb µejCe~ ef$eoes<eeR ve ®egkesÀ cejCe~
les³eeb efleneR®eer ogCeer peeCe~ meener oesKe nW~~16-255~~
FneR meeneR oesKeeR mebHegCeeA~ pee}er F³eWef®e GYeejCeer~
cnCeewefve Deemegjer GCeer~ mebHeoe veesns~~256~~
’keÀHeÀ, efHeÊe Je Jeele ³ee HeÀÊeÀ eq$eoes<eebveer p³ee®³ee µejerjeme ûeeme}s
Deens, l³ee peerJee}e Òel³e#e ye´ïeosJener Jee®eJet µekeÀle veener; Deµee l³ee
IeelekeÀ ef$ekedÀHes#eener ogHeìerves ceneIeelekeÀ Demes ns leerve ogCes mene Deemegjer
mebHeÊeeroes<e Deensle. owJeer mebHeefÊeiegCeeb®³ee efJejesOeele DemeCeeN³ee ³ee menebvee
iegCe keÀmes cnCeeJes! l³eebvee oes<e cnCeCes®e ³eesi³e! HeÀÊeÀ mene oes<eebJej
DeeOeej}s}er Deens Demes cnCetve veieC³e mecepeC³eeFlekeÀer #eg}ÁkeÀ Deµeer
ner Deemegjer mebHeoe veener; lej leer DeleerJe ye}e{îe Deens.“
Deemegjer mebHeÊeer®es HeÀU::::
Deelee %eeveosJeeb®³ee cegKeeves Deemegjer mebHeÊeer®es HeÀ} SskeÀe:
Heefj ¬etÀj ûeneb®eer pewmeeR~ ceeboer efce}W SkeWÀef®e jeµeer~
keÀeb ³esleer efvebokeÀeHeemeeR~ DeµesKeW HeeHeW~~16-257~~
cejCeeje®eW Deebie~ Heef[Ieeleer DeeIeJeW jesie~
keÀeb kegÀcegleeA og³eexie~ SkeÀJeìleer~~258~~
keÀeb Dee³eg<³e peeefle³eW Jes}W~ µesef}Sb meeleJesG}eR efce}W~
lewmes veeneR oesKe meie}W~ pees[leer les³eeb~~259~~
’meJe& ¬etÀj ûeneb®ee og³eexie pemee SkeÀe®e jeµeer}e SkeÀJeìtve les
jeefµe#es$e otef<ele nesles; efkebÀJee efvebokeÀepeJeU peµeer meJe& HeeHes ³esleele;
cejCeesvcegKe Pee}suîee ceveg<³ee®³ee µejerjeleer} meJe& megHleÒemegHle jesie
l³ee}e pemes ûeemeleele; efkebÀJee kegÀcegnglee&Jej pemes meieUs og³eexie SkeÀoce
pegUtve ³esleele; DeLeJee ce=l³egmece³eer®³ee Jesoveeble Yej cnCetve µesUer}e
meele veebi³eeb®eer FbieUer HeCe [meeJeer; l³eeÒeceeCes p³ee ceveg<³ee®es ogYee&i³e
Demes}, l³ee}e ns Deemegjer mebHeÊeer®es meener®³ee meener oes<e ef®ekeÀìleele.“
efJeéeeefme}e Deebleg[Jeerpes ®eesje~ efµeCe}e megFpes ceneHegje~
lewmeW oes<e FneR veje~ Deefveä keÀerpes~~16-260~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 228 Gvces<e:15:Deemegjer mebHeoe

cees#eceei³ee&keÀ[W~ peQ ³e³eeb®eeb DebyegKee He[s~ Þeerke=À<Ce meebieleele: ’³ee oesvner mebHeÊeebHR ewkeÀer cegK³e peer owJeer mebHeÊeer
leQ ve efveIesef®e SsmeW cnCeesefve yeg[s~ mebmeejer lees~~261~~ Deens, leer cnCepes cees#eªHeer met³ee&®³ee Deeiecevee®eer veeboer osCeejer G<ee®e
DeOeceeb ³eesveer®eeb HeeGìeR~ Glejle pees efkeÀjerìer~ mecepesveeme keÀeb! DeeefCe Flej cnCepes ogmejer peer Deemegjer mebHeoe, leer
mLeeJejebneR le}gJeìeR~ yewmeCeW Ies~~262~~ cnCepes }esYeceesnªHeer }esnµe=bKe}e nes³e - leer peerJee}e mebmeejyebOeveele
ns Demees les³eeb®eeb þeF¥~ efce}ewefve meener oesKeeR FneR~ De[keÀJeles. Deemegjer mebHeÊeer®eer ner Ye³eevekeÀ HeefjCeleer Heentve keÀesCee}ener
Deemegjer mebHeÊeer HeeneR~ Jee{efJepes~~263~~ Ye³e®e Jeeìs}. Hejbleg meJe&®³ee meJe& menener Deemegjer oes<eeb®ee pees mJeeceer
’p³ee®³eeJej mebkeÀìe®³ee JesUer efJeéeeme ìekeÀeJee, lees ®eesj efveIeeJee; neslees, l³ee}e®e ns }eiet He[les.“
efkebÀJee oce}eYeeie}s}e ceveg<³e ceneHegjele meeHe[eJee; l³eeÒeceeCes l³ee letb lebJe Heeb[Jee~ meebefiele}s³eeb owJee~
ceveg<³ee®es ns mene Deemegjer mebHeoeoes<e Deefveä keÀjleele. l³eeb®eer vepej iegCeefveefOe yejJee~pevce}eefme~~269~~
pej cegceg#etJej He[}er lej mebmeeje®eer DeleerJe ÒeJe=Êeer efvecee&Ce nesles Je lees cnCeewefve HeeLee& letb ³ee~ owJeer mebHeefÊe mJeeefce³ee~
mebmeejielexle Kees}Jej yeg[le®e peelees. l³ee®³eecegUs FlekeÀe DeOe:Heele nesDeesefve ³eeJeW GJee³ee~ kewÀJeuîeeef®e³eeb~~270~~
neslees keÀer DeOeceeOece ³eesveeR®³ee Glejb[erJeªve Iemejle IejbieUle ceveg<³e ’let lej Depe&gvee! owJeer iegCeeb®ee Glke=Àä þsJee®e ÒekeÀì}e Deensme.
meJe& veer®elece cet{ ³eesveerle µesJeìer pevce Ieslees. meieȳee }eskeÀebceO³es Deµee leg}e Deemegjer mebHeÊeer®ee OeekeÀ yeeUieC³ee®es keÀejCe®e veener. Dejs! met³ee&}e
ÒekeÀejs ns mene oes<e Deemegjer mebHeÊeer Jee{Jele®e peeleele.“ je$e keÀOeer OeekeÀ Iee}t µekesÀ} keÀe³e! let lej owJeer mebHeÊeer®ee mJeeceer
owJeemegjmebHeefÊe:::: Deensme. efle®³ee ³eesieeves kewÀJeuîemegKee}e meeceesjs pee!“
owJeer Je Deemegjer mebHeefÜYeeie DeeefCe owJeeb Deemegjeb~ mebHeefÊeJebleeb vejeb~
³eeÒeceeCes owJeer Je Deemegjer Deµee oesvner mebHeoeb®es JeCe&ve keÀªve Deveeefoefme× Gpeje~ jeneìer®ee Deens~~16-271~~
Pee}s. peeCekeÀej Je meg%e ³ee ÒekeÀej®³ee iegCeYeso}#eCeebveer owJeer Je Deemegjer pewmee je$eer®eeb DeJemejeR~ J³eeHeeefjpes efveµee®ejeR~
mebHeÊeer veerj#eerjv³ee³eeves JesieUeuîee keÀjleele. ³eeleer} owJeer mebHeoe cees#eÒeo efoJemee megJ³eJenejeR~ ceveg<³eeefokeÀeR~~272~~
Demeles, lej Deemegjer mebHeoe yebOeveele Hee[tve YeJe®e¬eÀele efHeÀjJele jenles. lewefme³eeb DeeHeg}eef}³eeb jeneìeR~ Jele&leer oesveeR me=äer~
cnCetve®e ÞeerieesHee}ke=À<Ce cnCeleele: owJeer DeeefCe efkeÀjerìer~ Deemegjer SLe~~273~~
owJeer mebHeefÜcees#ee³e efveyevOee³eemegjer celee~ lesJeeRef®e efJemleeªefve owJeer~ %eevekeÀLeveeefo ÒemleeJeeR~
cee µeg®e: mecHeob owJeerceefYepeeleesçefme HeeC[Je~~ 16-5~~ ceeieer} ûebLeer yejJeeR~ meebefiele}eR ~~ 274~~
owJeer mebHeo}#eCeebveer Depe&vg e mebHeVe neslee. cnCetve l³ee}e Þeerke=À<Ceebveer ’Deelee owJeer Je Deemegjer mebHeefÊeceeve }eskeÀeb®³ee JeeieCegkeÀer®³ee
DeYe³eJe®eve efo}s Je ’efYeT vekeÀesme“ Demes cnì}s. l³ee®eÒeceeCes ³ee Deveeefoefme× jerleer Deensle. pemes je$eer®³ee JesUer efveµee®ej Je efoJemee
}eskeÀer owJeer Je Deemegjer ³ee oesvner ÒeJe=ÊeeR®eer ceveg<³es Je ÒeeCeer keÀmes GlHeVemevceev³e ceveg<³ecee$es J³eJenej keÀjleele; l³eeÒeceeCes owJeer Je Deemegjer me=äer
nesleele, nsner keÀefLele kesÀ}s. les Demes: DeeHeeHe}s J³eeHeej JesieJesieȳee ÒekeÀejs keÀjleele. ns Depe&gvee! (lesjeJ³ee
Üew Yetlemeieez }eskesÀçeqmcevowJe Deemegj SJe ®e~ DeO³ee³ee®³ee JesUer %eeveiegCeeb®ee GlkeÀ<e& keÀjleebvee) HetJeea®e owJeer iegCemebHeos®ee
owJees efJemlejµe: ÒeesÊeÀ Deemegjb HeeLe& ces ÞegCeg~~16-6~~ efJemleejeves Hejece<e& Iesle}e neslee.“
Deemegjer meie&::::
lesjeJ³ee DeO³ee³eele HetJeea owJeer mebHeoiegCeeb®es %eeve}#eCeeb®³ee efveefceÊeeves
efJemleejHetJe&keÀ JeCe&ve kesÀ}s®e nesles. Deelee ³eeHeg{s %eeveosJe Deemegjer iegCeeb®es Deemegjer me=äer
Je l³eebHeemetve ÒeeHle nesCeeN³ee efmLeleer®es efJemle=le JeCe&ve keÀjleele. les cnCeleele: Þeerke=À<Ce meebieleele:
F³eeb oesneRceepeeR Heefn}er~ owJeer peQ cnefCele}er~ Deeleeb Deemegjer peQ me=<ìer~ lesefLebef®e GHe}T ieesþer~
leQ cees#emet³eX Heeefn}er~ GKeeef®e peeCe~~16-265~~ DeJeOeevee®eer efoþer~ os Heeb efvekeÀeR~~16-275~~
³esjer peQ ogmejer~ mebHeefÊe keÀeb Deemegjer~ ’Deelee Deemegjer me=äer®es meefJemlej JeCe&ve Heent ³ee. lejer DeJeOeeve
leQ }esYeceesne®eer Kejer~ meeKe}er peerJeeb~~266~~ osTve veerì SskeÀ.“
Heefj ns DeeFkeÀesefve PeCeW~ Ye³e Iesmeer nes ceveW~ leNneR JeeÐeWJeerCe veeog~ vesoer keÀJeCeener meeog~
keÀe³e je$eeR®ee efoveW~ OeekegÀ Oeefjpew~~267~~ keÀeb DeHeg<HeeR cekeÀjbo~ ve }Yes pewmee~~16-276~~
ns Deemegjer mebHeefÊe les³eeb~ yebOee}eieeR Oevebpe³ee~ lewmeeR Òeke=Àefle ns Deemegj~ SkeÀ}eR veesnW iees®ej~
pees meener oesKeeb ³e³eeb~ DeeÞees nesS~~268~~ pebJe SkeÀeoW µejerj~ ceeuneleer vee~~277~~

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 229
ceie DeeefJe<keÀj}e }ebkegÀ[W~ HeeJekegÀ pewmee pees[s~
lewmeeR ÒeeefCeosneR meebHe[W~ DeeìesHe}er ns~~278~~
leQ JesUeR peQ Jee{er Gbmee~ leQef®e Deebleg}eb jmeeb~
osnekeÀe© nes³es lewmee~ ÒeeefCe³eeb®eeb~~279~~
Deeleeb les³eebef®e ÒeeefCe³eeb~ ªHe keÀªb Oevebpe³ee~
Ieef[}W peQ Deemegefj³eeb~ oesKeJe=×er~~280~~
’pemee JeeÐeeefµeJee³e veeo nesle veener; Heg<HeeefµeJee³e megJeeme ³esle veener;
leµeer®e osne®ee DeeÞe³e kesÀuîeeefµeJee³e nerDeemegjer Òeke=Àefle DeeHe}s iegCe
oeKeJet µekeÀle veener. }ekeÀ[e®³ee meene³³eeves Deiveer pemee ÒekeÀìlees,
l³ee®eÒeceeCes ÒeeefCeosne®³ee mebmeiee&ves leer Òeke=Àefle ÒekeÀìles. Deeleer} jme Je
Tme ner peµeer SkeÀe®e DeekeÀejeveer Jee{le peeleele, l³eeÒeceeCes®e Deemegjer
ÒeJe=efÊe Je efleves DeeÞe³e kesÀ}s}e ÒeeefCeosn ner oesvner SkeÀe®e mHeboeves
mHegÀjleele. Deµee Deemegjer mebHeosves Heesme}suîee Je Deemegjer oes<eeb®³ee Je=×erme
keÀejCe nesCeeN³ee ÒeeC³eeb®eer Deelee }#eCes Heent ³ee.“
Deemegjer DeJeiegCe::::
Deemegjer oes<e
³eeÒeceeCes %eeveosJeeb®ee Deemegjer mebHeooes<eebyeÎ} Heg{er} GneHeesn megª
neslees. ÞeerieesHee}ebveer cnì}suîee :
ÒeJe=efÊeb ®e efveJe=efÊeb ®e pevee ve efJeogjemegje:~
ve µeew®eb veeefHe ®ee®eejes ve mel³eb les<eg efJeÐeles~~16-7~~
³ee µ}eskeÀeJej Yee<³e keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
leNneR HegC³ee}eieeR ÒeJe=efÊe~ keÀeb HeeHeeefJeKeeR efveJe=efÊe~
³ee peeCeCes³ee®eer jeleer~ les³eeb®eW ceve~~16-281~~
efveieCes³eeb DeeefCe ÒeJesµee~ ef®eÊe vesefoleg DeeJesµee~
keÀes<ekeÀerìg pewmee~ peeef®eVe}e HeQ~~282~~
keÀeb efoOe}W ceeiegleer ³esF&}~ keÀeR ve³es ns Heg{er}~
ve Heeneleeb os Yeeb[Je}~ cetKe& ®eesjeb~~283~~
lewemf e³eeb ÒeJe=eÊf e efveJe=eÊf e oesveeR~ veseCf epeleer Deemegjer peveeR~
DeeefCe µegef®elJe mJeHveeR~ ve osKeleer leQ~~284~~
’HegC³eeefJe<e³eer ÒeJe=Êeer DemeeJeer DeLeJee HeeHeeHeemetve efveJe=Êe JneJes, ns
peeCeC³ee®ee ÒekeÀeµe l³eeb®³ee ceveele keÀOeer®e He[le veener. keÀesµekeÀerìkeÀ
pemee ÒeJesµeÜej Je efveie&ceÜej ve þsJelee®e DeeHe}e keÀesµe efJeCeC³ee®³ee
veeoele l³eele yebefomle nesTve peelees, l³eeÒeceeCes ÒeJe=efÊe Je efveJe=efÊe ve
peeCeCeejs Deemegj peve De%eeveebOekeÀejele ie[He nesleele. l³eebvee mJeHveelener
µegef®elJee®ee mHeµe&meg×e nesle veener.“
keÀe}ercee meeb[er} keÀes}mee~ Jejer ®eesKeer nesF&} Jee³emee~
je#emener ceebmee~ efJeìes µekesÀ~~16-285~~
Heefj Deemegefj³eeb ÒeeefCe³eeb~ µeew®e veeneR Oevebpe³ee~
HeefJe$elJe pesJeeR Yeebef[³eeb~ ceÐeeef®e³eeb~~286~~
Jee{efJeleer efJeOeer®eer Deebme~ keÀeb Heeneleer Jeef[}eb®eer Jeeme~
Dee®eeje®eer Yee<e~ vesCeleeref®e leQ~~287~~
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
’keÀesUmee SkeÀJesU keÀeUsHeCee ìekesÀ}; keÀeJeUe Heeb{jeµegYe´ nesF} & ;
je#emee}ener ceebmee®ee kebÀìeUe ³esT µekesÀ}; Hejbleg ceÐee®³ee Hee$eeme
pemes HeeefJe$³e keÀoeefHener mHeµe& keÀjCeej veener, lemes®e Deemegjer ÒeJe=Êeer®³ee
ceeCemeebvee µegef®elJe ³esCes µeke̳e veener. Oece&µeem$eeves Iee}tve efo}suîee
Dee®eeje®³ee ce³ee&oe ve peeCeCeejs les cet{, Je[er}OeeN³eeb®³ee GÊece
Dee®ejCee®es DevegkeÀjCe keÀjleer} ns lej mebYeJele®e veener; lej l³eeb®³ee
Dee®ejCeeves µeem$eesÊeÀ efJeOeeR®ee ieewjJe Gb®eeJes} Deµeer Deeµee keÀµeer
yeeUielee ³esF} & !
pewmeW ®ejCeW µesef}³ee®eW~ keÀeb OeebJeCeW Jeeefj³ee®eW~
pee}CeW Deeieer®eW~ Ye}lesGleW~~16-288~~
lewmeW Heg{eb metefve mJewj~ Dee®eefjleer leQ Deemegj~
mel³eWefme Jewj~ meoeef®e les³eeb~~289~~
’µesUer peµeer meceesj pees keÀener HeeveesjePee[esje ³esF} & lees efJe®eej ve
keÀjlee ®ejle peeles; efkebÀJee Jeeje pemee Jeeì HegÀìs} lemee Jes[eJeekeÀ[e
OeeJele peelees Je Deiveer pemee Jeeìsle ³esF&} les les peeUle megìlees;
l³eeÒeceeCes®e mJes®ísvegmeej Dee®ejCe keÀjCeeN³ee l³ee Deemegjeb®es JeeieCes
mJe®íboer Demeles; mJewj Demeles DeeefCe mel³eeµeer cnCepes Deelce%eeveeµeer
l³eeb®es meoe®es®e Jewj Demeles.“
peNneR veebefie³eeb DeeHegef}³eeb~ efJeb®et keÀjer ieglekegÀef}³eeb~
leNneR meeb®eeb yeesef}³eeb~ yees}leer leQ~~16-290~~
DeHeevee®esefve leeW[W~ peNneR megiebOee ³esCeW Ie[s~
leNneR mel³e les³eeb pees[s~ DeemegjebleQ~~291~~
SsmeW leQ ve keÀefjleer keÀeF¥~ DeebieWef®e JeesKeìW Heener~
Deeleeb yees}leer leQ veJeeF&~ meebefIepew}~~292~~
SNnJeeR keÀjs³eeb®eeb þe³eeR ®eebie~ leQ les³eeefme keQÀ®eW veerì Deebie~
lewmee Deemegjeb®ee Òemebie~ ÒemebieW Heefjme~~293~~
GOeJeCeer®eW pesJeeR leeW[~ Gie}eR OegbJee®eW GYe[~
ns peeefCepeQ lesJeeR GIe[~ meebiees leQ yees}~~294~~
’efJeb®eJee®³ee veebieerves pej [bKeeSsJepeer iegoieguîee nesleer}; lej®e les
Deemegj mel³ee}e ceeveleer}. DeHeeveÜejeves mejCeeN³ee Jee³etme megiebOe pemee
³esT µekeÀle veener, leÜle®e l³ee Deemegjebvee mel³e ÒeeHleer keÀOeer®e nesT
µekeÀle veener. l³eebvee mel³ee®eer keÀener®e ®ee[ vemeles. keÀejCe les meJe&Lee
DecebieU Demeleele. DeeefCe Jejleer l³eeb®es efJe®eej keÀmes Demeleele, les meebielees
Hene. p³eeÒeceeCes Gbìe®es meJe&®e Debie Jes[sJeekeÀ[s Demeles, lemes®e l³ee
Deemegjeb®³ee efJe®eejmejCeer®es Demeles. efle®³eele mej}lJe Deefpeyeele meeHe[le
veener. Oegje[îee®es leeW[ pemes keÀeUskegÀÆ Demeles®e, Jej les melele keÀeUekegÀÆ
Oetj HeCe DeeskeÀle Demeles; lemes®e l³ee cetKe& Deemegjeb®es cetKe&lJee®es Òe}eHe
Demeleele. les ceer meebielees; let SskeÀ.“
Deemegjer efJe®eejmejCeer
³eeÒeceeCes Deemegjeb®es leÊJe%eeve (???), Kejs lej efJe®eejmejCeer
meebieleebvee ieerlee cnCeles:
³eesieoe Þeer%eeveséejer
Demel³eceÒeefleÿb les peieoengjveeréejced~
DeHejmHejmecYetleb efkeÀcev³elkeÀenwlegkeÀced~~16-8~~
’ns peie Demel³e, Oecee&Oece&J³eJemLeejefnle Deens; les F&éejjefnle
Deens; les keÀececet}keÀ Je m$eerHeg©<eeb®³ee HejmHejmeb³eesieeves GlHeVe nesCeejs
Deens; ogmejs keÀe³e!“Demes les cnCeleele.
Lees[ke̳eele meebiee³e®es lej DeJee&®eerve efJe<e³eesHeYeesieJeeÐeeb®eer
(Materialists) Je Òee®eerve ®eeJee&keÀJeeÐeeb®eer (}eskeÀe³eleeb®eer) ’$eÝCeb
ke=ÀlJee Ie=leb efHeyesled~ ³eeJeppeerJeb megKeb peerJesled~~“ Deµee p³ee
efJe®eejmejC³ee nesle, l³eeb®es Glke=Àä Òeefleefyebye®e Deemegjer ÒeJe=Êeer®³ee
}eskeÀe®eejele Deve efJe®eejele Dee{Ules.
Þeer%eeveosJe Deemegjer mebHeÊeer®es kesÀJeU JeCe&ve keÀªve®e Leebyele veenerle;
lej l³ee Deemegjeb®³ee efJe®eejmejCeer®es efveke=ÀälJe HeìJetve osC³eemeeþer,
lemes®e meeOekeÀebveer l³ee ceesnce³e leceeHeemetve meJe&LewJe otj jeneJes ns
efyebyeJeC³eemeeþer, ns meJe& JeCe&ve efJemleejHetJe&keÀ keÀjle Deensle. Deelee les
Jejer} µ}eskeÀeyeeyele keÀe³e keÀe³e cnCeleele, les Heent ³ee:
leNneR efJeée ne Deveeefo þeDees~ SLe efve³eblee F&éejjeDees~
®eeJeef[³eW v³eeDees Dev³eeDees~ efveJe[g Jesog~~16-295~~
JesoeR Dev³ee³eeR He[W~ lees efvej³eYeesieW ob[s~
mebv³eemeer lees megjJee[W~ mJeieeA efpe³es~~296~~
SsmeeR ns efJeéeJ³eJemLee~ Deveeefo peQ HeeLee&~
F³eWleQ cnCeleer leQ Je=Lee~ DeeIeJeWef®e ns~~297~~
³e%ecet{ þekeÀ}W ³eeieeR~ osJeefHemeW Òeefleceeef}bieeR~
veeieefJe}W YeieJesb ³eesieer~ meceeefOeYe´ceW~~298~~
Deemegj keÀe³e cnCeleele, les Heene: ’efJeée Deveeoer Demetve l³ee®ee
efve³eblee keÀesCeer F&éej Deens Je lees Jesoe%esÜejs Devegµeemeve ®ee}Jelees; Jesoyee¿e
Jele&veeme vejkeÀ Deve JesoefJeefnle Dee®ejCeeme mJeie& pees[lees Deµeer peer
Deveeoer efJeéeJ³eJemLee Deens; Demes cnCeleele, les meJe& keÀener Leesleeb[
Deens. ³e%eeJej Þe×e DemeCeejs cet{ Demetve les ³e%ekeÀcee¥®³ee HeÀ}eb®³ee
Keesìîee Ye´ceeves þkeÀJe}s ies}s Deensle. lemes®e osJeHetpee keÀjCeejs, cetleea Je
ef}ib ee®e&vee keÀjCeejs efHemes®e nesle. meceeOeer®ee Ye´ce nesCeejs ³eesieer Je mebv³eemeer
J³eLe&®e mebmeejeleer} megKe YeesieCes mees[tve veeieJe}s ies}s Deensle.“
lesLe DeeHeg}sefve ye}W~ Yeesefiepes peQ peQ JeWìe}W~
nsJeeb®etefve keQÀ Jesie}W~ HegC³e Deens~~16-299~~
vee DeµeÊeÀHeCeW DeebefiekeWÀ~ Jesie}JeWìe}eR ve ìkesÀ~
Ssmee ieeefopes JeerCe efJe<e³emegKeW~ leQef®e HeeHe~~300~~
l³ee Deemegjeb®es Demes cnCeCes Deens keÀer: ’DeeHeuîee meeceL³ee&ves pes
pes Glke=Àä Ssenf keÀ megKeesHeYeesie Yeesielee ³esleele, l³eebJee®etve JesieUs HegC³e Je
HegC³eHeÀ} les keÀesCeles DemeCeej! ogye&}e}e efJe<e³eesHeYeesie ÒeeHle keÀªve
Ieslee ³esle veenerle Je l³ee®eer l³eebJee®etve peer leieceie nesles, les®e HeeHee®es HeÀU
veener keÀeb!“
³eesiemeeOevee-2
230 Gvces<e:15:Deemegjer mebHeoe
cnCepes®e meeceL³e& ner HegC³eeF& Je osne®eer Jee cevee®eer ogye&}lee ns®e
HeeHeHeÀ} Demeuîee®es les ceeveleele. Heg{s les Demesner cnCeleele keÀer:“
ÒeeCe Iesleer mebHeVeeb®es~ leQ HeeHe peNneR meeb®eW~
leNneR meJe&mJe neleeb ³es les³eeb®eW~ ns HegC³eHeÀ} keÀeR~~16-301~~
Deemegjer }eskeÀ cnCeleele: ’mebHeVe ceeCemeeb®es peerJe IesTve l³eeb®es
meJe&mJe }gyee[Ces ns pej KejesKejer®e HeeHekeÀce& Demeles, lej l³eeb®eer mebHeÊeer
}gyee[CeeN³eeb®³ee neleer GHeYeesieemeeþer He[les, ns keÀmes yejs Pee}s Demeles!
HeeHekeÀcee&®es SJe{s ®eebie}s HeÀU Fn}eskeÀer®e pej Yeesiee³e}e efceUle Demes},
lej les HeeHe®e keÀmes Demes}!“
ye}er Deye}eleQ Kee³eW~ nsef®e yeeefOele peNneR nes³es~
leNneR ceeme³eeb keÀeb ve nes³e~ efvemebleeve~~16-302~~
DeeefCe kegÀ}s µeesOetefve oesveeR~ kegÀceejeb®eW µegYe}iveeR~
ces}Jeerpeleer ÒepeemeeOeveeR~ nsleg peNneR~~303~~
leNneR HeµegHe#³eeoer peeleer~ pes³eeb efceleer veener mebleleer~
les³eeb keÀesCe ÒeefleHeÊeeR~ efJeJeen kesÀ}W~~304~~
’ye}Jeeveeves Deye}e®ee Ieele keÀjCes Je l³ee}e KeeCes ns pej keÀe
HeeHe®e Demes} lej ceesþs ceemes íesìîee ceeµeebvee efpeJeble efieUleele, l³eeb®es
efve:mebleeve keÀeb nesle vener! DeeefCe GÊece kegÀ}s µeesOetve µegYecegntlee&Jej Jej
DeeefCe JeOet ³eeb®ee efJeJeen pej megÒepeveveemeeþer®e kesÀ}e peelees, lej p³ee
HeµegHe#³eeoeRvee DeceeHe mebleleer nesles, l³eeb®es efJeJeen keÀesCel³ee efJeefOeefJeOeeveeves
mebHeVe nesleele yejs!“
®eesefj³eW®eW Oeve Dee}W~ leNneR keÀesCne leQ efJeKe pee}W~
Jee}YeW HejÜej kesÀ}W~ keÀes{er keÀesCneR nes³es~~16-305~~
cnCeewefve osJees ieesmeebJeer~ lees Oecee&Oece&g YeesieJeer~
DeeefCe Hej$ee®eeb ieebJeeR~ keÀjer lees Yeesieer~~306~~
’®eesjer®es Oeve keÀesCee}e efJe<e nesTve ceejles keÀe! J³eefYe®eej
keÀjCeeN³eebme Kejs®e keÀOeer kegÀäjesie neslees keÀe! peieele ¢µ³e lej JesieUs®e
efomeles. cnCetve®e keÀesCeer F&éej cnCetve efJeéee®ee efve³eblee Deens Je lees
HeeHeHegC³ee®eer HeÀ}s mJeie&vejkeÀeefoÜejs peerJeeme ce=l³egHe½eele YeesieefJelees, Demes
mecepeCes cetKe&HeCee®es®e veener keÀe!“
Heefj Hej$e vee osJees~ ve efomes cnCeewefve leQ JeeJees~
DeeefCe keÀlee& efveces cee þeDees~ Yeesi³eeefme keÀJeCeg~~16-307~~
’DeeefCe lees F&éejner lej efomele veener; les mJeie&vejkeÀ}eskeÀner efomele
veenerle DeeefCe ns HeeHeHegC³e p³eeves Yeesiee³e®es lees peerJener lej osneyejesyej®e
cejlees! ceie les Yeesie YeesieC³eemeeþer peerJe®e pej Gjle veener, lej lees
vemeCeeje F&éej, vemeCeeN³ee mJeie&vejkeÀebceO³es peerJeeme Fn}eskeÀebr®³ee
HeeHegC³eeb®es Yeesie osJeJelees Demes cnCeCes Oeeoeble Keesìs®e veener keÀe!“
SLe GJe&efµe³eeb Fbê megKeer~ pewmee keÀeb mJeie&}eskeÀeR~
lewmeeef®e ke=Àefcener vejkeÀeR~ }es}gleg µ}eIeW~~16-308~~
cnCeewefve vejkegÀ mJeie&g~ veJns HeeHe HegC³eYeeieg~
peQ oesneR þe³eeR megKeesHeYeesieg~ keÀecee®ee®eer lees~~309~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer 231
³e³eekeÀejCeW keÀeceW~ m$eerHeg©<e³egiceW~
efce}leer pesLe pevceW~ DeeIeJeW peieg~~310~~
DeeefCe les Deemegj Demesner cnCeleele keÀer: ’Denes! legce®ee lees HegC³eÒeleeHeer
Fbê pemee mJeiee&leuîee GJe&µeer}e Yeesietve megKe Ieslees, lemes®e IeeCeerle}s
veejkeÀer efkeÀ[smeg×e mJele:}e megKeer mecepele veenerle keÀe³e! cnCetve vejkeÀ
Je mJeie& ner HeeHeHegC³ee®³ee HeÀ}eves ÒeeHle nesleele, ns cnCeCes J³eLe&®e þjles.
keÀejCe mJeie& Je vejkeÀ ³ee oesvner efþkeÀeCeer keÀeceesHeYeesie lej meejKee®e
efceUlees. keÀece DeeefCe efJe<e³e ³eebJ³eefleefjÊeÀ ÒeeefCecee$eebvee ogmejs ceesþs megKe
les keÀe³e DemeCeej! DeeefCe keÀeces®ísves SkeÀ$e Dee}s}er vej DeeefCe ceeoer
³eeb®eer pees[er ner®e meJe& peielee®³ee GlHeÊeer®es keÀejCe veJns keÀe³e! l³ee
me=peveeceeies F&éejer nslet Deens, Demes cnCeCes cnCepes efveJJeU YebHekeÀHeCee®e
veener keÀe!“
DeeefCe peQ peQ DeefYe}eKeW~ mJeeLee&}eieeR ns HeesKeW~
HeeneR HejmHejsb ÜsKeW~ keÀeceef®e veeµeer~~16-311~~
SJeb keÀeceeJeeb®etefve keÀebF¥~ peiee cet}ef®e veeF&b~
SsmeW yees}leer HeeneR~ Deemegj leQ~~312~~
Deeleeb Demees ns efkeÀ[e}~ yees}er ve keÀªb HeIe}~
meebieleebef®e meHeÀes}~ neslemes Jee®ee~~313~~
’keÀece ne®e ³eeÒeceeCes peie efveefce&lees; l³ee®³ee Hetleeameeþer®e peiee®eer
Je=×er nesles Je keÀece mebHeeoleebvee efvecee&Ce nesCeeN³ee peerJeIesC³ee mHeOexle®e
ÒeeC³eeb®ee ce=l³et Je peiee®ee veeµe neslees, ns®e Jemlegle: Kejs Deens! peiee®ee
efvecee&lee, Hees<eCe keÀjCeeje Je veeµe keÀjCeeje keÀesCeer keÀHees}keÀefuHele F&éej
Deens, Demes veener; lej kesÀJeU keÀece®e meJe& keÀener keÀjlees. ³eeÒeceeCes
keÀeceeefJevee peielee®es ogmejs DeeefokeÀejCe Demet®e µekeÀle veener.“
%eeveosJe cnCeleele: ’³ee ÒekeÀej®eer Deµ}eI³e ye[ye[ keÀjCes, les,
les Deemegj®e peeCeesle! l³eeb®³ee l³ee Jele&CegkeÀer®es JeCe&ve kesÀuîeeves Jee®es}e
Þece®e nesleele. cnCetve ns JeCe&ve Deelee Hegjs Pee}s!“
Deemegjeb®es Jele&ve
Deµeer efJe®eejmejCeer DemeCeeN³ee Deemegjeb®eer JeeieCetkeÀ keÀµeer Demeles,
les Heg{er} µ}eskeÀele oµe&efJe}s Deens:
Sleeb ¢efäceJeäY³e veäelceeveesçuHeyeg׳e:~
ÒeYeJevl³egûekeÀcee&Ce: #e³ee³e peieleesçefnlee:~~16-9~~
’Deµee Deemegjer ¢efäkeÀesvee®ee DebieerkeÀej keÀªve %eeve veä Pee}s}s
DeuHeyeg×er, GûekeÀceea Je peielee®es DeefnlekeÀejkeÀ Demes les veä Deemegj
peielee®eener efJeOJebme keÀjC³eeme ÒeJe=Êe nesleele.“
³ee µ}eskeÀeJej Yee<³e keÀjleebvee %eeveosJe cn³eCeleele:
DeeefCe F&éejeef®e³eeb Kebleer~ vegmeefOe³eeef®e keÀefjleer ®eebLeer~
nsner veeneR ef®eÊeeR~ efve½e³ees SkegÀ~~16-314~~
efkebÀyengvee GIe[~ DeebieeR Yejewefve³eeb HeeKeeb[~
veeefmlekeÀHeCee®eW ne[~ jeWefJe}W peerJeeR~~315~~
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
leQ JesUeR mJeiee&}eieeR Deeo©~ keÀeb vejkeÀe®eeb De[o©~
³ee Jeemeveeb®eeb DebkegÀ©~ pe}ewefve ies}e~~316~~
ceie kesÀJe} ³es osnKees[eb~ DecesO³eesokeÀe®eeb yeg[yeg[e~
efJe<e³eHebkeÀeR megne[e~ yeg[e}W ieeb~~317~~
’DeeefCe F&éeje®³ee DeefmlelJeeefJe<e³eer efveJJeU leke&Àìs j®ele yemeCeeN³ee
l³ee Deemegjeb®³ee ef®eÊee®ee ’F&éej veener®e!“ Demee ¢{efve½e³e Pee}s}e
Demelees. efkebÀyengvee les GIe[ GIe[®e veeefmlekeÀHeCee®ee DebieerkeÀej keÀjleele
Je F&éejeefJe<e³eer Deveeoje®ee peenerj mJeerkeÀej keÀjleele. Deµee
ceveesOeejCescegUs l³eebvee mJeiee&®eer F&Hmee Jee vejkeÀe®eer µ}eIee keÀµeer leer
Deefpeyeele Gjle veener. cnCetve efJe<e³eªHeer o}o}erleer} IeeCesj[îee
yeg[yeg[îeeÒeceeCes l³eeb®ee osn eflejmkeÀjCeer³e neslees.“
peQ DeeìeJes nesleer pe}®ej~ leQ [esneR efce}leer OeeRJej~
keÀeb He[eJeW nes³e µejerj~ leQ jesieeb Go³ees~~16-318~~
GowpeCeW kesÀlet®eW pewmeW~ efJeéee Deefve<ìef®e oesKeW~
pevceleer leQ lewmeW~ }eskeÀeb Deeìg~~319~~
efJeª{ef}³eeb DeµegYe~ HegÀìleer leQ leQ keÀeWYe~
HeeHee®eW keÀerÊeeamlebYe~ ®ee}les leQ~~320~~
DeeefCe ceeieeb HegÀ[eb pee}CeW~ Jeeb®etefve Deeieer keÀeF&b vesCeW~
lewmeW efJeªef®e SkeÀ keÀjCesb~ Ye}les³eeb~~321~~
Heefj leQef®e ieeb keÀjCeW~ Deeoefjleer mebYe´ceW pesCeW~
lees DeeF&keÀ HeeLee& cnCes~ ÞeerefveJeemeg~~322~~
’pemee peU®ejeb®ee mebnejmece³e ÒeeHle Pee}e keÀer keÀesUer peeUs
IesTve DeeHeesDeeHe®e [esneJej ³eslees; efkebÀJee osnHeele nesC³ee®³ee mece³eer
µejerjele jesieeb®ee ÒeeogYee&Je neslees; efJeéee®es Deefveä Je HeeHeeb®ee megkeÀeU
nesC³ee®³ee JesUer®e OetcekesÀlet®ee Go³e neslees; l³ee®eÒeceeCes }eskeÀeb®ee #eesYe
keÀjC³eemeeþer®e Deµee Deemegjeb®ee pevce neslees. DeµegYee}e HegÀìCeejs keÀeWYe®e
Demes les Deemegj cnCepes HeeHee®es ®ee}lesyees}les keÀerefle&mlebYe®e cnCee
vee! p³eeÒeceeCes Deiveer meJe&$e pes efceUs} les peeUle megìlees, l³ee®eÒeceeCes
meJee¥vee Heer[e osCeejs les Deemegj keÀmes Jeeieleele les, ns HeeLee&!
}#eHetJe&keÀ SskeÀ.“
F&éejÒeefCeOeeve ³ee ef¬eÀ³es®es HeÀ} Hele¡e}eRveer meceeefOe meebefiele}s
Deens. leefÜjesOeer F&éejÜs<e ne®e p³eeb®³ee Hee®eJeer}e Hetpe}s}e Deens, l³ee
Deemegjeb®eer Jele&CetkeÀ meeOJeer µeebleer veeieefJeC³ee®eer®e DemeCeej, ns keÀe³e
meebiee³e}e nJes!
Deemegjeb®eer keÀeceef}Hmee
YeieJeeve Þeerke=À<Ce Heg{s cnCeleele:
keÀececeeefÞel³e og<Hetjb ocYeceeveceoeeqvJelee:~
ceesneodie=nerlJeemeodûeenevÒeJele&vlesçµege®f eJe´lee:~~16-10~~
’ogYe&j Deµee keÀecee®ee DeeÞe³e keÀªve oebefYekeÀHeCee, ceeve Je ieJe&
³eebveer ³egÊeÀ neslmeeles Je ceesneves ogjeûen OejCeejs les Deemegj HeeHekeÀcee&le
ÒeJe=Êe nesleele.“
³eesieoe Þeer%eeveséejer
³ee HeeHee®ejCeeme ÒeJe=Êe Pee}suîee Deemegjeb®eer Jele&CetkeÀ %eeveosJe ûeefLele
keÀjleele, leer Deµeer:
leNneR pee} HeeefCe³eW ve Yejs~ Deeieer FbOeve ve Hegjs~
les³eeb ogYe&jebef®e³eW Oegjs~ YegkeÀe}g pees~~16-323~~
les³eeb keÀecee®ee Jees}eJee~ peerJeeR Oeªefve³eeb Heeb[Jee~
obYeceeveeb®ee ces}e~ ces}efJeleer leQ~~324~~
ceeleef}³eeb kegbÀpeje~ Deeie}eR pee}eR ceefoje~
lewmee ceoe®eeb leeþe lebJe peje~ ®e{leeb DeebieeR~~325~~
’pemes ceemes OejC³ee®es peeUs HeeC³eeves Yej}s peeT µekeÀle veener;
efkeÀleerner FbOeve Ieele}s, lejer Deiveer meowJe Dele=Hle®e jenlees; l³ee®eÒeceeCes
’GHeYeesi³esve ve µec³eles“ Deµee meowJe JeKeJeKe}su³ee keÀeceeµeer peerJesYeeJes
cew$eer keÀjCeejs les Deemegj obYe Je ceevee®ee [ew} ve efcejJeleer} lej®e veJe}!
ceepe}suîee nÊeer}e Heepe}suîee oeªÒeceeCes l³eeb®³ee Debieer ceoe®ee leeþe
®e{lees Je JeeOe&ke̳e SkeÀoe Dee}s keÀer ceeies HeeT} ve Ieslee pemes Je=e× Ef iele®e
nesle peeles, lemee lees leeþe melele Jee{le®e peelees.“
DeeefCe Deeûeneb leesef®e þeDees~ Jeefj ceesþîee Ssmee meeJeeJees~
ceie keÀe³e Jeevet efveJee&nes~ efve½e³ee®eeb~~16-326~~
efpeneR HejesHeleeHeg Ie[s~ HejeJee peerJeg jie[s~
efleneR keÀceX nesTefve iee{s~ pevceJe=Êeer~~327~~
ceie DeeHeg}W kesÀ}W HeÀeskeÀeefjleer~ DeeefCe peieeleQ efOekeÌkeÀeefjleer~
oeneR efoµeeR Hemeefjleer~ mHe=nepee}~~328~~
Ssmesefve ieeb DeeìessHes~ Leesefj³eW DeeefCeleer HeeHeW~
Oece&Oesvet KegjHeW~ megì}W pewmeW~~329~~
’keÀecee®ee Demee DeeÞe³e kesÀuîeecegUs l³eeb®³ee nÆerHeCee}e,
ogjeûene}e Je cetKe&HeCee}e meercee®e vemeles. l³eecegUs les peCet ¢{efve½e³e
kesÀuîeeÒeceeCes ogJe&=Êe nesleele. p³ee keÀejCes HejHeer[e nesF&}, Flej peerJeeb®es
ne} nesleer}, Demee ogä ÒeJe=ÊeeR®ee pevcepeele Jeejmee®e pemee keÀener
l³eebvee efceUe}s}e Demelees. l³eeb®³ee og<ke=Àl³eeb®eener l³eebvee ieJe& Demelees.
DeeefCe peveeb®eer keÀenerner }ppee vemeCeejs les oener efoµeebvee DeeHe}s neJeªHeer
peeUs Hemejleele. Deµee ÒekeÀejs les HeeHeer, osJee}e mees[}s}er iee³e peµeer
GYeer efHekesÀmeg×e Jeeì HegÀìs} leµeer KegjHeuîeeiele KeeTve HeÀmle keÀjle
megìles, lemes HeeHekeÀce& keÀjle ceeskeÀeì megìleele.“
melele keÀeceesHeYeesieeb®eer Jeeb®íe keÀjCeeN³ee l³ee Deemegjebyeeyele
ieerlee cnCeles:
ef®evleeceHeefjces³eeb ®e Òe}³eevleecegHeeefÞelee:~
keÀeceesHeYeesieHejcee SleeJeefoefle efveef½elee:~~16-11~~
’keÀeceesHeYeesie ns®e HejcemegKe Je GefÎä ceeveCeejs les Deemegj DeecejCeeble
ûeemeCeeN³ee keÀeceef}Hmesves Jes[sefHemes®e nesTve lees efceUJeC³eemeeþer melele
Oe[He[ keÀjleele.“
³eesiemeeOevee-2
232 Gvces<e:15:Deemegjer mebHeoe
³eeJej Yee<³e keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
³eeef®e SkeÀe Dee³eleer~ les³eebef®e³eeb keÀce&ÒeJe=Êeer~
DeeefCe efpeefCe³eebner Hejewleer~ Jeenleer ef®eblee~~16-330~~
Heelee}entefve efvecve~ efpe³esef®e³eW Gbef®e³eW meeveW ieieve~
peQ Heenleeb ef$eYegJeve~ DeCegner veesnW~~331~~
leQ ³eesieHeìe®eer ceJeCeer~ peerJeeR ³eceefve³ece ef®ebleJeCeer~
peQ meeb[t ve³eW cejCeeR~ Je}ÁYee SsmeeR~~332~~
lewmeeR ef®eblee DeHeej~ Jee{efJeleer efvejblej~
peerJeeR metefve Demeej~ efJe<e³eeefokeÀ~~333~~
’DeeefCe kesÀJeU keÀeceesHeYeesieeb®³ee ceeies }eieCes ³ee®e SkeÀe OeejCesves
l³eeb®³ee keÀcee¥®ee meesme Demelees. keÀeceeefYe}e<ee µeceJeC³eemeeþer les Deemegj
peerJeeHee[ Òe³elve keÀjleele. HeeleeUeHes#eener peer meKees} Je efpe}e ieievener
þWieCes®e Yeemes}; efpe®ee efJemleej Heeefn}e lej ef$eYegJevener LeeskeÀ[s Jeeìs};
³eesieceeiee&leer} ³eceefve³eceeoeR®es pemes Denefve&µe ef®ebleve Je Hee}ve keÀjeJes
}eieles, leµeer #eCee®eener Keb[ ve He[Ceejer Je Helveer peµeer Heleer®ee osn
He[}e lejer l³ee}e mees[Ces peeCele veener, leµeer ce=l³etveblejner mees[tve ve
peeCeejer keÀeceesHeYeesieeb®eer Hejce }e}mee Je Demeej efJe<e³eeb®eer Denefve&µe
efJeJeb®evee les Deemegj Jeenleele.“
Deemegjeb®es m$eer}es}gH³e
efm$e³eeb ieeF&}W DeeF&keÀeJeW~ m$eerªHe [es}eb osKeeJeW~
meJeXefê³eW Deeef}bieeJeW~ efm$e³esleWef®e~~16-334~~
kegÀjJeb[er keÀerpes Dece=lesb~ SsmeW megKe efm$e³esHejewleW~
veeneRef®e cnCeewefve ef®eÊeW~ efve½e³ees kesÀ}e~~335~~
ceie les³eeb m$eerYeesiee-~ }eieeR Heelee}mJeiee&~
OeeJeleer efoeqiJeYeeiee-~ Hejewlesner~~336~~
’efm$e³eeb®es iee³eve SskeÀeJes; efm$e³eebvee [esUs Yeªve HeeneJes; l³eebvee
melele efvejKele jeneJes; meJe& Fbefê³eebveer efm$e³eebvee Deeef}bieve ÐeeJes;
m$eermegKeeHeg{s Dece=lener }epes}; Demee l³eeb®³ee ef®eÊee®ee efve½e³e®e Pee}s}e
Demelees. DeeefCe Demes DevegHece m$eermegKe Je efm$e³eeb®ee Yeesie DeeHeuîee}e
efceUeJee ³ee F®ísves les Deemegj mJeie&, HeeleeU Je l³eeb®³eener He}erkeÀ[s
oµeefoµeebvee OeeJe Iesleele.“
Deemegjeb®es DeLeexHeepe&ve
DeeµeeHeeµeµelewye&×e: keÀece¬eÀesOeHeje³eCee:~
F&nvles keÀeceYeesieeLe&cev³ee³esveeLe&meáe³eeved~~16-12~~
’µeleµe: DeeµeeHeeµeebveer peKe[}s}s Je keÀece¬eÀesOeeb®ee Heie[e yeme}s}s
Demes les Deemegj DeeHe}er keÀeceef}Hmee le=Hle keÀjC³eemeeþer Jeeìs} l³ee
ceeiee&ves êJ³emeb®e³e keÀjC³eeme ÒeJe=Êe nesleele.“
%eevesµe meebieleele:
Deeefce<ekeÀJe}g Leesjer Deeµee~ ve efJe®eeefjleeb efie}er ceemee~
lewmeW keÀerpes efJe<e³eeµee~ les³eebmeer bieeb~~16-337~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
Jeebeíf le lebJe ve HeJeleer~ ceie keÀesjef[³ese®f e Deeµes®es mebleleer~
Jee{Tb Jee{Tb nesleer~ keÀesµekeÀer[s~~338~~
DeeefCe Hemej}e DeefYe}eKeg~ DeHetCe&g nes³es leesef®e ÜsKeg~
SJeb keÀece¬eÀesOeentefve DeefOekegÀ~ Heg©<eeLe&g veener~~339~~
’Deeefce<ee}e Yeg}}s}e ceemee pemee efJe®eej ve keÀjlee ieUele
De[keÀlees; lemes®e efJe<e³eeefYe}e<esves l³ee Deemegjeb®es nesles. keÀesµe efJeCeCeeje
jsµeercekeÀer[e pemee l³ee keÀesµeele®e iegjHeÀìtve jenlees, l³eeÒeceeCes Jeebefíle
keÀeceesHeYeesie ÒeeHle ve Peeuîeeme les Deemegjer }eskeÀ DeeHeu³ee®e Dele=Hle
Jeemeveeb®³ee iegbHeÀ}suîee keÀesµeele keÀeW[}s peeleele. l³eeb®³ee Jee{l³ee
DeefYe}e<eeb®eer le=Hleer nesle vemeuîeeves l³eebvee Üs<eYeeJevee ûeemeles Je l³eeletve®e
keÀece¬eÀesOeeb®eer Jee{ nesle Demeles. l³ee keÀeceesceea Je ¬eÀesOeesceea®b ³ee HeesìeR Jeeìs}
leer ke=Àl³es keÀjCes, ³ee He}erkeÀ[s l³eebvee ogmeje Heg©<eeLe&®e Gjle veeneR“
efone Kees}CeW jeleeR peeieesJee~ þeCeebleefj³eeb pewmee Heeb[Jee~
Denesje$eeRneR efJemeebJee~ Yesìsef®evee~~16-340~~
lewmeW Gb®eewefve }esefì}W keÀeceW~ vesnìleer ¬eÀesOeeef®e³eW {sceW~
leNneR jeieÜs<e ÒesceW~ ve ceeleer keWÀneR~~341~~
’Depe&gvee! efoJemee Debiej#ekeÀ cnCetve JeeJejCeeN³ee Je je$eer peeielee
Heneje keÀjCeeN³ee efµeHee³eeme pemee keÀOeerner efJemeeJee vemelees Je mJemLeleener
efceUle veener, l³eeÒeceeCes keÀecee®³ee JeKeJeKe}suîee }eìsJej Gb®eeJe}suîee
Je ¬eÀesOee®³ee Ke[keÀeJej melele HesÀkeÀ}s peeTve DeeHeìCeeN³ee l³eeb®³ee
ef®eÊee}e jeieÜs<e melele ûeemele Demeu³eeves Òesce Je µeebleer®ee Deevebo keÀmee
lees efceUle®e veener.“
lesJeeRef®e peerJeeRef®e³eeb nebJee~ efJe<e³eJeemeveeb®ee ces}eJee~
kesÀ}e Heefj lees YeesieeJee~ DeLex keÀeR vee~~16-342~~
cnCeewefve YeesieeJes³eepeesiee~ Hegjlee DeLe& HeQ ieeb~
DeeCeeJes³eeb peiee~ PeeWyeleer mewje~~343~~
SkeÀeleQ meeOetefve ceeefjleer~ SkeÀe®eW meJe&mJe neefjleer~
SkeÀe}eieeR GYeeefjleer~ DeHee³e³eb$eW~~344~~
’ef®eÊeele keÀeceesHeYeesieeb®eer DeleerJe DeemeÊeÀer Oejuîeeves leer HetCe&
keÀjeJe³ee®eer lej Oeve lej Heeefnpes vee! cnCetve efJe<e³eJeemevee HetCe& JneJ³eele
³eemeeþer HewkeÀeHewkeÀe ieesUe keÀjC³eemeeþer les peiee}e }gyee[le megìleele.
lemes keÀjleebvee les keÀesCee}e mebOeer meeOetve þej keÀjleele; lej keÀesCee®ess
meJe&mJe HeUJetve vesleele; lej keÀesCeemeeþer IeelekeÀer ³eespevee DeeKeleele.“
HeeefµekeWÀ HeesleeR Jeeiegje~ megCeer memeeCes ef®ekeÀeìer KeeW®eje~
IesTefve efveIeleer [eWieje~ HeejOeer pewmeW~~16-345~~
leQ HeesmeeJes³eeb Heesì~ ceeªefve ÒeeefCe³eeb®eW mebIeeì~
DeeefCeleer SsmeW efveke=Àä~ lewneR keÀefjleer~~346~~
HejÒeeCeIeeleW~ ces}efJeleer efJeÊeW~
efceveef}³eeb ef®eÊeW~ lees<eCeW kewÀmeW~~347~~
’HeÀemes, Heesleer, peeUer, kegÀ$eer, memeeCes, ef®eceìs, Yee}s F.IesTve
HeµegHe#eer HekeÀ[C³eemeeþer pemes HeejOeer [eWiejoN³ee, jevesJeves Hee}Leer
³eesiemeeOevee-2
233 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
Iee}leele Je Hejleleebvee pemes ÒeeC³eeb®es mecegoe³e ceeªve DeeCetve
GHepeerefJekeÀe keÀjleele; lesJe{er®e veer®e ke=Àl³es les Deemegjer Òeke=Àleer®es }eskeÀ
mejmekeÀì keÀjle Demeleele. ogmeN³eeb®³ee ÒeeCeeb®eener Ieele keÀªve les
êJ³eesHeepe&ve keÀjleele Je l³ee³eesies efceUCeejs Oeve l³eeb®³ee ef®eÊee}e efkeÀleer
meblees<eJeles, Heene.“
Deemegjer ceveesjLeeb®es peeUs
l³eebvee Jeeìles:
FoceÐe ce³ee }yOeefceceb ÒeeHm³es ceveesjLeced~
FocemleeroceefHe ces YeefJe<³eefle HegveOe&veced~~16-13~~
’ceer Deepe ns efceUJe}s; GÐee DeefOekeÀ efceUJeerve! DeeleeHeeJeslees ceer
FlekesÀ Oeve ieesUe kesÀ}s Deens DeeefCe Heg{smeg×e ceer ³eentve efkeÀleer lejer
DeefOekeÀ OeveêJ³e ieesUe keÀjerve,“ Demes ceveesjLe les melele keÀjle Demeleele.
mebHetCe& efJeéeeleer} OevemebHeÊeer®³ee neJesves Deemegme}suîee l³ee
Deemegjebyeeyeele %eeveosJe cnCeleele:
cnCes Deeefpe efce³eeb~ mebHeefÊe yengleskeÀebef®e³eeb~
DeeHeg}eb neleeR kesÀef}³eeb~ Oev³eg vee ceer~~16-348~~
Ssmee µ}eIees pebJe pee³es~ lebJe ceveeR DeeefCekeÀner Jeens~
meJeWef®e cnCes Heens~ DeeefCekeÀeb®esner DeeCet~~349~~
ns pesleg}W Demes peesef[}W~ les³ee®esefve Yeeb[Je}W~
}eYee IesF&ve Gj}W~ ®eje®ej~~350~~
Ssmesefve Oevee efJeéeeef®e³eeb~ ceeref®e nesF&ve mJeeefce³eeb~
ceie efoþer He[s les³eeb~ Gjes vesoer~~351~~
lees cnCelees:’yengleskeÀeb®es êJ³e ceer nmleiele kesÀ}s Deens. ceeP³eemeejKee
Oev³e ceer®e!“ Deµeer Oev³elee ceeveleebvee l³ee}e Jeeìles keÀer ’Deelee ceer
Flejeb®esner Oeve efpebketÀve IesF&ve DeeefCe ns SJe{s meieUs efceUJe}s keÀer l³ee
OevemebHeos®³ee peesjeJej mebHetCe& efJeée®e Heeoe¬eÀeble keÀªve l³eeleer} meieȳee
OeveêJ³ee®ee mJeeceer ceer SkeÀìe®e nesFv& e. DeeefCe p³ee®³ee p³ee®³eeJej ceePeer
¢äer peeF&} les les ceeP³ee DebefkeÀle keÀªve IesF&ve.“
mebleeb®eer ¢äer
Deµee jerleerves neJesves ûeeme}suîee l³ee Deemegjeb®eer ¢äer nHeeHe}s}er
Demeles Je p³ee®³eeJej leer He[les, l³ee®ee efJeveeµe cee$e ef}efn}s}e Demelees.
³eeG}ì mebleeb®eer ¢äer cnCepes’ns Demees efoþer pes³eeJejer PeUkesÀ~ keÀeR
ne He¨ekeÀ© ceeLeeb Hee©Kes~ lees peerJegef®e Heefj legkesÀ~ censµeWmeeR~~10-
9~~“ Deµeer ke=ÀHeeHetCe& Demeles. meblemeppeve - owJeer iegCemebHeefÊeceeve Je
leefÜjesOeer Deemegj, ogä, Ke}eb®es pes JeCe&ve %eeveséej keÀª µekeÀleele, les
KejesKej®e keÀewlegkeÀemHeo veener keÀeb!
Deemegjer DenbkeÀej
l³ee Deemegjebvee keÀe³e Jeeìles, les Heene:
Demeew ce³ee nle: µe$egn&efve<³es ®eeHejeveefHe~
F&éejesçncenb Yeesieer efme×esçnb ye}JeevmegKeer~~16-14~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
’ne ceePee µe$et ceer ceej}e; Flejner µe$etbvee ceer þej ceejerve!
ceeP³eemeejKee GHeYeesieeb®ee }eYe keÀesCee}ener efceUle veener; ceer®e
meeceL³e&µee}er Deens! ceeP³eemeejKee megKeer keÀesCeer lejer Deens keÀe³e! ceer®e
Keje F&éej Deens!“
%eeveosJe cnCeleele:
ns ceeefj}W leQ Jej Lees[W~ DeeCeerkeÀner meeOeerve iee{s~
ceie veebosve HeJee[W~ SkeÀ}eef®e ceer~~16-352~~
ceePeeR nesleer} keÀeceejeR~ efle³esJeeb®etefve SjW ceejeR~
efkebÀyengvee ®eje®ejeR~ F&ée© lees ceer~~353~~
ceer YeesieYetceer®ee jeDees~ DeeefCe meJe&megKeemeeR þeDees~
cnCetefve Fbogner JeeJees~ ceelesb Heentefve~~354~~
’DeeleeHe³e¥le ceer Lees[s®e µe$et ceej}s cnCee! Depetvener ceesþs ceesþs
ye}Jeeve µe$et ceer þej keÀjerve Je veblej DeefKe} efJeéeele ceer SkeÀìe®e
ceneve Ssée³e&µee}er nesTve megKeeves jenerve. pes ceePeer Dee%ee ceeveleer} Je
oemeevegoeme nesleer}, lesJe{s meieUs mees[tve Flej meJe& }eskeÀ ceer þej
ceejerve. meJe& ®eje®eje}e J³eeHeCeeje F&éej lees ceer®e Deens; ceer mecemle
GHeYeesie IesCeeje mece´eì Deens; ceeP³eeþe³eer®e mecemle megKe Je Ssée³e&
³eeb®ee mebiece Pee}e Demeu³eeves ®ebêmeg×e ce}e Heentve keÀeUJeb[vt e peeF&}.“
ceer ceves Jee®ee osnW~ keÀjer leQ kewÀmeW veesns~
keQÀ cepeJeeb®etefve Deens~ Dee%eeefme×g Deeve~~16-355~~
lebJeef®e yeef}³ee keÀe}g~ pebJe ve efomes ceer Delegye&}g~
megKee®ee keÀerj efveKe}g~ jeefmeJee ceer~~356~~
’ceve, Jee®ee Je osn ³eebÜejs ceer pes pes keÀener F®ísve, meebiesve Je
keÀjerve les les meieUs HeÀ}êtHe Pee}s®e Heeefnpes - keÀejCe ceeP³eeJee®etve
Flej keÀesCee®eer Dee%ee ³ee ®eje®ej me=äerJej ®ee}les keÀe! ceeP³eemeejK³ee
Deleg} ye}µee}er vejµeeo&} t e®eer peesJej ieeþ He[le veener, leesJej®e keÀeUe®eer
cenÊee Deens. SkeÀoe ceeP³eemeceesj GYee kesÀ}e keÀer Òel³e#e keÀeUe®eener
LejkeÀeHe G[s}! Demee meJe& ÒekeÀejs ³eµeJeble, keÀerefle&Jeble, meeceL³e&µee}er
Je megKeesHeYeesie IesCeeje ceeP³eemeejKee keÀesCeerner HetJeea Pee}e veener Deve
Heg{sner nesCeej veener.“
Deµeer oHeexÊeÀer JeeneCeeN³ee Deemegjebvee Jeeìles keÀer:
Dee{îeesçefYepeveJeeveeqmce keÀesçv³eesçefmle me¢µees ce³ee~
³e#³es oem³eeefce ceeseof <³e Fl³e%eeveefJeceesenf lee:~~16-15~~
’ceer ceesþe OeveJeeve Deens; Leesj kegÀ}eleer} Deens;ceeP³eemeejKee
ogmeje keÀesCe Deens yejs! ceer DeveskeÀ GÊeceesÊece ³e%e keÀjerve; oeves osFv& e Je
cepesle DeeceesoÒeceeso keÀjerve,“ Deµee De%eeveeves les Deemegj ceesefnle
Pee}s}s Demeleele.
³eeJej %eeveosJe cnCeleele:
kegÀyes© DeeefLe}e nes³es~ Heefj lees vesCeW ceePeer mees³eW~
mebHeÊeer cepemece veesns~ ÞeerveeLeeneR~~16-357~~
³eesiemeeOevee-2
234 Gvces<e:15:Deemegjer mebHeoe
ceeefPe³eeb kegÀ}eR®eeb Gpee}t~ keÀeb peeefleieesleeb®eeb ces}g~
Heeneleeb ye´ïeener n}gb~ GCeeef®e efomes~~358~~
cnCeesefve efcejefJeleer veebJeW~ Jee³eeb F&éejeefo DeeIeJeW~
veeF&b cepeefme mejer HeeJes~ SsmeW keÀesCneR~~359~~
Deeleeb }esHe}e DeefYe®ee©~ l³ee®ee keÀjerve ceer peerCeex×e©~
Òeefleÿerve Hejcee©~ ³eeieeJesjer~~360~~
’kegÀyesj Ssée³e&Jeeve Deeens; HeCe ceePeer mej l³ee}e veener! }#ceerHeleer
YeieJeevemeg×e mebHeÊeer®³ee yeeyeleerle ceeP³eentve GCee®e Deens! ceeP³ee G®®e
kegÀUeHeg{s DeeefCe ceesþceesþîee veeJeepe}suîee veel³eebHeg{s ye´ïeosJee®es ceesþHs eCe
Deve Þesÿlee Heemebiee}ener HegjCeej veener. Giee®e®e l³eeb®eer veeJes JeeKeeCe}er
peeleele. Kejs lej ceeP³eemeejKes Þesÿ keÀesCeer®e veener. Deelee meO³ee
DeefYe®eej, leb$eµeem$es }esHe HeeJe}er Deensle. DeefYeceb$eCe Òe³eesieebveer mebHeVe
keÀjeJe³ee®es ³eeiener veä®e Pee}s Deensle. l³ee meJee¥®ee ceer peerCeex×ej
keÀªve l³ee HejbHeje Hegve: Òeefleÿerve. “
ceeleW ieeleer Jeeefveleer~ veìvee®eW efjPeefJeleer~
les³eeb osF&ve ceeieleer~ leQ leQ Jemleg~~16-361~~
ceeefpejeb DeVeHeeveeR~ Òeceoeb®eeb Deeef}bieveeR~
ceer nesF&ve ef$eYegJeveeR~ DeeveboekeÀe©~~362~~
’ceePes iegCeieeve keÀjCeejs, ceeP³eeJej mlegelf emegceves GOeUCeejs, ceePes
Yeeì nesTve pes jenleer}: ce}e ve=l³eiee³eveeves Je DeebieesHeebieeb®eer oµe&ves
osTve p³ee Òeceoe efjPeJeleer}, l³ee meJee¥vee pes pes Heeefnpes Demes}, les
les ceer osFv& e. Oegob keÀjCeeN³ee DeVeHes³eebveer Je ceÊe efm$e³eeb®³ee Deeef}ib eveebveer
yesnes<e nesCeeN³ee ceePeer peieeleer} Deevebocetleea Deµeer ef$eYegJeveele
keÀerleea ieepes}.“
keÀe³e yeng meebieeW SsmeW~ leQ DeemegjÒeke=ÀefleefHemeW~
legjbefyeleer DemeesmeW~ ieieefve}W efle³eW~~16-363~~
’HeÀej keÀe³e meebieeJes! Deemegjer Òeke=Àleer®³ee Gvceeoeves Jes[es Hf emes nesTve
les Deemegj Demes ceveesjLeeb®³ee [es}eN³eele ceive nesleele. DeeefCe pes keÀOeer®e
Demet µekeÀle veener, Deµee DeekeÀeµeHeg<Hee®ee megJeeme IesC³ee®ee J³eLe& O³eeme
IesC³eele obie nesTve yemeleele.“
Deemegjeb®es vejkeÀieeefcelJe
Deµee veevee Deemegjer Òeke=ÀefleefJeYe´ceebveer mebceesefnle Pee}su³ee l³ee
Deemegjeb®eer keÀe³e ieleer nesles, Heene:
DeveskeÀef®eÊeefJeYe´evlee ceesnpee}meceeJe=lee:
ÒemeÊeÀe: keÀeceYeesies<eg Heleefvle vejkesÀçµeg®eew~~16-16~~
’Deµee DeveskeÀeveskeÀ ÒekeÀejs Ye´efcele ef®eÊe Pee}s}s Je Òeke=Àleer®³ee
ceesnªHeer peeȳeele HeÀme}s}s, lemes®e keÀeceesHeYeesieele Del³eble DeemeÊeÀ
Pee}s}s les De%eeveer Deemegj cene DeHeefJe$e Deµee vejkeÀele He[leele.“
DeeefCe veblej®³ee 16-9 ³ee ieerleeµ}eskeÀele meebefieleuîeeÒeceeCes YeieJeeve
l³eebvee keÀe³ece®e Ieesj Deµee Deemegjer ³eesveerle {keÀ}tve osleele.
³eesieoe Þeer%eeveséejer 235
vejkeÀieeceer Deµee l³ee DeemegjebyeÎ} %eeveosJe keÀe³e cnCeleele, Heene:
pJeje®esefve DeeìesHeW~ jesieer Ye}lewmeW peuHeW~
®eeJe}leer mebkeÀuHeW~ peeCe leQ lewmeW~~16-364~~
De%eeve Deebleg}W Oeg}er~ cnCeewefve Deeµee Jeengì}er~
YeesJebef[peleer Debleje}eR~ ceveesjLeeb®eeb~~365~~
Deefve³ece Dee<ee{cesIe~ keÀeb mecegêesefce& DeYebie~
lewmeW keÀeefceleer Devesie~ DeKeb[ keÀece~~366~~
’pJej ®e{}s}e jesieer pemee keÀeneryeener yejUle megìlees, lemes les
DeemegjermebHeoeûemle }eskeÀ DeKeb[ mJewj ceveesjLe ®ee}Jeleele. Jeeìs} les
keÀecemebkeÀuHe melele kesÀuîeeves De%eevee®eer peCet OetU®e l³eeb®³ee ceveesjLeeb®³ee
DeblejeUele meoe YeesJeb[le Demeles Je efle®³ee YeesJeN³eele l³eeb®es ef®eÊe meoe®es®e
De[keÀ}s}s Demeles. Dee<ee{ele}s cesIe pemes Jeeìs} lesJe{s meejKes
yejmeleele; efkebÀJee mecegêe®³ee }eìe peµee Jeeìs} leµee melele ³eslepeele
Demeleele; l³eeÒeceeCes les Deemegjer mJeYeeJee®es }eskeÀ DeKeb[ DeveskeÀeveskeÀ
keÀeces®íe keÀjle megìleele.“
ceie HeQ keÀeceveeef®e les³eeb~ peerJeeR peeuîee Jes}efj³eeb~
JeesjefHe}eR keÀebefì³eeb~ keÀce}W pewmeeR~~16-367~~
ceie Heene[eef®e³eeb ceeLeeb~ neb[er HegÀì}er HeeLee&~
peerJeeR lewmeW meJe&Lee~ kegÀìkeWÀ pee}W~~368~~
lesOeJeeb ®e{efle³es jpeveer~ lecee®eeR nesSb HegjJeCeer~
lewmeW ceesnes Deble:keÀjCeer~ Jee{esef®e }eies~~369~~
’ceie l³ee keÀeceveeb®³ee Jes}erªHeer peeȳeebJej®eer l³eeb®eer
Deble:keÀjCeªHeer keÀceUs Deeµeeefvejeµes®³ee keÀeìîeebJeªve Kes®e}er peeTve
ef®ejHeÀe[}er peeleele; efkebÀJee oie[eJej ceeþ DeeHeìtve l³ee®³ee peµee
efþkeÀN³eeefþkeÀN³ee JneJ³eele, lemes Deµee efvejeµes®³ee Ke[keÀeJej DeeHeìtve
l³eeb®³ee keÀeceesceeaûemle Deble:keÀjCee®es µeleµe: legkeÀ[s nesleele. peµeer efveµee
Jee{le peeles, leµeer lecee®eer ®e{leer keÀceeve Demeles; l³ee®eÒeceeCes keÀeces®íe
Òeye} Jne³e}e }eieuîee keÀer Deble:keÀjCeele ceesn Jee{er}e }eielees.“
DeeefCe pebJe pebJe Jee{s ceesnes~ lebJe lebJe efJe<e³eeR Deejesnes~
efJe<e³e lesLe þeDees~ HeelekeÀebmeeR~~16-370~~
HeeHeW DeeHeg}sefve LeebJeW~ pebJe keÀefjleer ces}eJes~
lebJe efpeleebef®e DeeIeJeW~ ³esleer vejkeÀeR~~371~~
cnCeewefve ieeb megceleer~ peQ kegÀceveesjLeeb Heeef}leer~
leQ Deemegj ³esleer Jemleer~ les³eeb þe³eeb~~372~~
’DeeefCe pemepemee Deble:keÀjCeeleer} ceesn Jee{er}e }eielees, lemelemes
efJe<e³e lesLes þeCe ceeb[tve yemeleele. Deved efJe<e³eJeemevee cnCepes HeeHee®es
JemeeflemLeeve®e! HeeHes peµeer SkeÀJeìt }eieleele, lemee efpeJebleHeCeer®e vejkeÀ
YeesieeJee }eielees, cnCesveeme! vejkeÀªHeeves mecemle og:Kes®e l³ee
ceeCemee®³eeJej }esìleele. cnCetve ns megceleer Depe&vg ee! kegÀJeemeveebvee DeeÞe³e
osCeejs les Deemegj Ieesj Deµee vejkeÀele Heleve HeeJeleele.“
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
pesLe DeefmeHe$ele©Je©~ Keefojebieeje®esb [eWie©~
leeHe}eb les}eR meeie©~ Gleleeleer~~373~~
pesLe ³eeleveeb®eer ÞesCeer~ ns efvel³e veJeer ³ecepee®eCeer~
He[leer efle³eW oe©CeeR®e~ vejkeÀ}eskeÀeR~~374~~
’l³ee vejkeÀele le}Jeejer®³ee leer#Ce Heel³eeb®eer Heeves Deme}s}er Pee[s
Demeleele; Kewje®³ee peUpeUerle efveKeeN³eeb®es [eWiej Demeleele; Deve
leeHe}suîee les}e®es meeiej GmeUle Demeleele. p³ee efþkeÀeCeer ³eeleveeb®³ee
efvel³e veJ³ee pee®eC³ee ³ecejepe YeesieJeerle Demelees; Deµee l³ee oe©Ce
vejkeÀ}eskeÀeleer} ³eelevee ³ee®e pevceer efpeJebleHeCeer YeesieeJ³ee }eieleele.
cnCetve®e’Deeµee J³ee}er ogefjleebleQ“ ³ee GÊeÀerÒeceeCes keÀeceesHeYeesieebvee
Hejce ceeveCeejs les Deemegj vejkeÀieeceer nesleele.“
Deemegjer GHeemevee::::
oebefYekeÀlee
SsmeW vejkeÀeef®e³eW mes}s~ Yeeieerve peQ pevce}W~
lesner osKees Yeg}}W~ ³eefpeleer ³eeieeR~~16-375~~
SNnJeeR ³eeieeefokeÀ ef¬eÀ³ee~ }enCeW leQef®e Oevebpe³ee~
Heefj efJeHeÀ}leer Dee®ejewefve³eeb~ veeìkeÀer pewmee~~376~~
Je}ÁYeeef®e³eeb Gpeefj³ee~ DeeHeCe³eeb Heefle kegÀefm$e³ee~
pees[ewefve lees<eleer pewefme³eeb~ DeensJeHeCeW~~377~~
’vejkeÀe®ee®e kesÀJeU DeeÞe³e DemeCeeN³ee Deµee l³ee Deemegjebveer
kesÀ}suîee ³e%e³eeieebeJf e<e³eer keÀe³e meebieeJes! obYe Je ceepe ³eeb®³eemeeþer®e kesÀJeU
DeemeÊeÀ nesTve les ³e%e³eeieeoer ef¬eÀ³ee keÀjleebvee efomeleele. Kejs lej
³e%e³eeie ³ee®e KeN³ee Jeebíveer³e ef¬eÀ³ee Deensle. Hejbleg veeìkeÀer mJeYeeJee®es
les Deemegj l³ee obYeHetJe&keÀ keÀjleele Je l³eeb®es ³e%e³eeiemeg×e efve<HeÀU nesleele.
Jesµ³ee peµee efieNneF&keÀe}e Heefle ceevetve lees<eleele Je DeKeb[ meewYeei³eJeleer
cnCetve DeefYeceeveeves efcejJeleele, l³eeÒeceeCes keÀeceJeemeveeb®ee mJeerkeÀej keÀªve
kesÀ}s}s l³ee Deemegjeb®es ³e%e }ìkesÀ®e nesle.“
Deemegjer ³e%eÒekeÀej
Deµee Deemegjeb®ee ³e%eÒekeÀej keÀmee Demelees, ns meebieleebvee YeieJeeve
Þeerke=À<Ce cnCeleele:
DeelcemecYeeefJelee: mleyOee OeveceeveceoeeqvJelee:~
³epevles veece³e%ewmles ocYesveeefJeefOeHetJe&keÀced~~16-17~~
’les DeeHeCee}e®e Þesÿ ceeveCeejs Denbcev³e IeceW[Keesj Deemegj
Oeveceoeves, ceeveeves GvceÊe nesTve µeem$eefJeefOeefJenerve Demee kesÀJeU veeJee®ee
Je osKeeJ³eeHegjlee ³e%e HeeKeb[erHeCes keÀjleele.“
³ee®es JeCe&ve %eeveosJe Demes keÀjleele:
lewmesb DeeHeCe³eeb DeeHeCe~ ceeefveleeb cenbleHeCe~
HegÀieleer DemeeOeejCe~ ieJeX lesCeW~~16-378~~
ceie }Jees vesCeleer kewÀmeW~ DeeefìJee }esne®eW Keebye pewmeW~
keÀeb GOeJe}W DeekeÀeµeeR~ efµe}ejemeer~~379~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
lewmeW DeeHegef}³eW yejJeW~ DeeHeCeebef®e efjPeleeb peerJeW~
le=Ceentvener DeeIeJeW~ ceeefveleer veer®e~~380~~
’DeeefCe DeeHeCe keÀesCeer ceesþs Oeeefce&keÀ Deenesle, Demee ye[speeJe keÀªve
les Deemegj ieJee&ves HegÀietve peeleele, les FlekesÀ keÀer DeesleerJe }esnmlebYe efkeÀbJee
DeekeÀeµeeµeer efYe[t HeenCeeN³ee HeJe&leeÒeceeCes®e les vece´ nesCes peeCele veenerle.
mJele:®³ee Denbcev³elesves megKeer Pee}s}s les ÒeeCeer Flej meJee¥vee
keÀmHeìeÒeceeCes }sKeleele.“
Jejer Oeveeef®e³eeb ceefoje~ ceepetefve OevegOe&je~
ke=Àl³eeke=Àl³eefJe®eejeb~ meJeleW kesÀ}W~~16-381~~
DeebieeR Dee³eleer SsmeeR~ lesLe ³e%ee®eer ieesþ keÀe³emeer~
leNneR keÀe³e keÀe³e efHemeeR~ ve keÀefjleer ieeb~~382~~
’DeeefCe OeveêJ³ee®eer Oegboer ®e{uîeeves GvceÊe Pee}suîee l³ee
Deemegjebvee ke=Àl³eeke=Àl³eefJeJeskeÀ, yejsJeeF&ì F.®ee efJe®eej efµeJele veener.
ceoceesnieJee&eYf eceeveeves ¢ä Pee}suîee DeµeebkeÀ[tve ³e%e nesF} & ns mebYeJeveer³e
lejer Deens keÀe! HeCe Debieer efHemes Yej}s keÀer ceeCemes keÀe³e keÀjle veenerle!“
cnCeewefve keÀesCnW SkeWÀ Jes}W~ ceew{îeceÐee®esefve ye}W~
³eeieeef®ener ìJee}er~ Deeoefjleer~~16-383~~
vee kegbÀ[ ceb[He Jesoer~ vee Gef®ele meeOevemece=×er~
DeeefCe les³eebmeeR lebJe efJeefOe~ ÜbÜef®e meoe~~384~~
osJeeb ye´ïeCeeb®esefve veebJeW~ Dee[Jeejsvener veesneJeW~
SsmeW DeeLeer lesLe ³eeJeW~ }eies keÀJeCee~~385~~
’cnCetve®e keÀOeerkeÀOeer les Deemegj cet{les®³ee Oegboerle ³e%e keÀjC³ee®eer
vekeÌkeÀ} keÀjleele. kegÀb [, ceb[He Je JesoereJf ejefnle, lemes®e Gef®ele ³e%emeeceûeer
veme}s}e DeeefCe efJeefOeefJeOeevejefnle Demee l³eeb®ee ³e%eÒekeÀej Demelees. osJe
DeeefCe yee´ïeCe ³eeb®³eeµeer meoe®es®e Jewj DemeCeeN³ee l³eeb®³ee JeeN³ee}emeg×e
les keÀmes GYes jenleer}!“
HeQ Jeeme©Jee®eeb YeeWkeÀmee~ ieeF&Heg{eb þsJetefve pewmee~
GieeCee Iesleer #eerjjmee~ yegef×Jeble~~16-386~~
lewmeW ³eeiee®esefve veebJeW~ peie JeeTefve nebJeW~
veeieefJeleer DeeIeJeW~ DensjeJesjer~~387~~
Ssµee keÀebneR DeeHegef}³eeb~ nesefceleer peQ Gpeefj³eeb~
lesCeW keÀeefceleer ÒeeefCe³eeb~ meJe&veeµeg~~388~~
’Hejbleg Jeemeª ces}us îee ieeF&Heg{s ogmejs Jeemeª GYes keÀªve efnkeÀceleer
}eskeÀ pemes efle®³ee keÀemesle Deme}suîee veme}suîee meJe& ogOee®ee Pee[e
Iesleele, l³eeÒeceeCes les oebefYekeÀ Deemegj ³e%ee®es efveefceÊe keÀªve Densj
ieesUe keÀjC³ee®³ee nsletves peiee}e®e }gyee[le megìleele. kesÀJeU mJeeLee&Heesìer
les pes keÀener DeefJeefOeHetJe&keÀ nescenJeve keÀjleele, l³eelemeg×e Flejeb®³ee
meJe&veeµee®ee®e mebkeÀuHe l³eebveer mees[}s}e Demelees.“
³eesiemeeOevee-2
236 Gvces<e:15:Deemegjer mebHeoe
Deemegjeb®ee F&éejefJeÜs<e
mJele:®³ee Je Flej ÒeeefCecee$eeb®³ee ªHeeves veì}s}e Deble³ee&ceer pees
Deelcee Demelees, l³ee}e keÀä Heesnes®eJeCeeN³ee l³ee Deemegjeb®eer Je=Êeer ÒekeÀì
keÀjleebvee ÞeerieesHee}ke=À<Ce meebieleele:
Den*dkeÀejb ye}b oHe¥ keÀeceb ¬eÀesOeb ®e mebefÞelee:~
ceeceelceHejosns<eg ÒeefÜ<evleesçY³emet³ekeÀe:~~16-18~~
’DenbkeÀej, ye}, oHe&, keÀecevee DeeefCe ¬eÀesOeeoeRvee Leeje osCeejs les
Deemegj DeeHeuîee Je Flej ÒeeefCecee$eeb®³ee osnebme J³eeHetve DemeCeeN³ee cepe
Deble³ee&ceer®ee Üs<e Je efveboe keÀjCeejs Demeleele.“
DenbkeÀejeoer Je=ÊeeRvee Leeje osCeeN³ee Je Hejceelc³ee®ee Üs<e Je efveboe
keÀjCeeN³eebvee ³e%ee®es HeefJe$e HeÀ} keÀOeer®e ÒeeHle nesle veener. SJe{s®e keÀe³e
lej ns meJe& DeJeiegCe cnCepes l³eeb®³ee HejceelceÒeeHleer®³ee ceeiee&leer} Deemegjer
mebHeoeªHe OeeW[®e Deens. Deµee Heg©<eebvee ieerleeµeem$e meebiet ve³es, ³ee
DeLee&®es ceOegmetovee®es ieerlesleer} Jeeke̳e Heene:
Fob les veeleHemkeÀe³e veeYeÊeÀe³e keÀoe®eve~
ve ®eeµegÞet<eJes Jee®³eb ve ®e ceeb ³eesçY³emet³eefle~~18-67~~
DeleHemJeer, DeYeÊeÀ, p³eebvee ieerleeµeem$eeefJe<e³eer DeemLee veener
Jee pes F&éeje®eer Demet³ee keÀjleele, l³eebvee ns µeem$e meebiet ve³es, Demes
YeieJeble meebieleele.
DenbkeÀejeoer DeJeiegCeebHeemetve efveJe=Êe nesCeeN³ee GoeÊe Heg©<eeyeÎ}
ieerlee meebieles:
Den*dkeÀejb ye}b oHe¥ keÀeceb ¬eÀesOeb Heefjûenced~
efJeceg®³e efvece&ce: µeevlees ye´ïeYet³ee³e keÀuHeles~~18-53~~
’DenbkeÀej, ye}, IeceW[, keÀece, ¬eÀesOe Je Heefjûen cnCepes
DeLe&meb®e³eeoer ³eeb®ee l³eeie keÀªve ceceleejefnle Je µeeble Deble:keÀjCee®ee
Heg©<e meeq®®eoeveboIeve ye´ïeele Sske̳e HeeJeC³eeme Hee$e neslees.“ Demees.
Deemegjer iegCeÒeeyeuîe
Deemegjeb®es DeefJeefOeHetJe&keÀ kesÀ}s}s ³epeve³eepeve Je l³eeb®ee ÒeeefCecee$eebµeer
Deme}s}e GHepele JewjYeeJe ³eeb®es JeCe&ve keÀjle %eeveosJe cnCeleele:ceie
HegÀ[eb Yesjer efveµeeCe~ }eTefve leQ oeref#eleHeCe~
peeieeR HeÀeskeÀejleer DeeHeCe~ JeeJees JeeJees~~16-389~~
lesJneb cenÊJeW lesCeW DeOeceeb~ ieJee& ®e{W ceefncee~
pewmeW }sJeW efoOe}W lecee~ keÀepe}e®eW~~390~~
lewmeW ceew{îe IeCeeJeW~ Deew×l³e Gb®eeJeW~
DenbkeÀe© ogCeeJeW~ DeefJeJeskeÀkegÀneR~~391~~
ceie ogpes³eebef®e YeeKe~ vegjJeeJe³eeb efve:µesKe~
yeef}³esHeCe DeefOekeÀ~ nesSb ye}~~392~~
Ssmee DenbkeÀejye}eb~ peeef}³eeb SkeÀ Jes}eb~
oHe&meeie© Jes}eb~ meeb[tefve Gles~~393~~
’DeeefCe KetHe ieepeeJeepee keÀªve DeeHeuîee Oeeefce&keÀHeCee®ee J³eLe&
[ebieesje efHeìC³eele l³ee Deemegjebvee HeÀej meblees<e neslees Je l³ee Òeefme×erves
³eesieoe Þeer%eeveséejer
l³eeb®ee ieJe& Je DenbkeÀej Heesme}e peelees. DeeOeer®e keÀeȳeekegÀÆ Deme}suîee
DebOeeje}e Jej pemes keÀepeUe®es }sHe ÐeeJesle, l³eeÒeceeCes Deµee ke=ÀleeRveer
l³eeb®ee cetKe&HeCee Jee{lees; G×ìHeCee Jee{er}e }eietve DenbkeÀej Je DeefJeJeskeÀ
ogCeeJeleele. ceie les DeeHeuîee}e keÀesCeer ÒeeflemHeOeea DemeeJee, nsmeg×e menve
keÀª µekeÀle veenerle Je l³ee®ee efve:Heele keÀjC³eemeeþer meJe& yeU SkeÀJeìtve
GYes jenleele. DenbkeÀej Demee yeUer Pee}e keÀer ceie l³eeb®ee oHe&meeiejner
ce³ee&oe Dees}eb[lees.“
ceie Jeesmeb[}sefve oHeX~ keÀeceeneR efHeÊe kegÀ©HeW~
les³eeb OeieeR meQOe Heef}Hes~ ¬eÀesOeeiveer lees~~16-394~~
lesLe Gvne}e Deeieer Kejceeje~ les}elegHeeef®e³eeb keÀesþeje~
}eie}e DeeefCe Jeeje~ megefì}e pewmee~~395~~
lewmee DenbkeÀe© ye}eb Dee}e~ oHe&g keÀece¬eÀesOeeR iegef{}e~
³ee oesneR®ee ces}g peen}e~ pes³eeb®eeb DeebieeR~~396~~
leQ DeeHegef}³eeb meJesµee~ ceie keÀesCeer keÀesCeer efnbmee~
³ee ÒeeefCe³eebleQ Jeerjsµee~ ve meeefOeleer ieeb~~397~~
’oHee&ves Deµeer Heefjmeercee ieeþ}er keÀer keÀecee®esner efHeÊe KeJeUles DeeefCe
l³ee oHe& Je keÀeceeb®³ee Deiveerves l³eeb®³ee ¬eÀesOeeiveerle Yej He[les. DeeOeer®e
ÒeKej GvneUe DemeeJee DeeefCe l³eele les}elegHeeves Yej}suîee keÀesþejeme
Deeie }eieeJeer, lemes l³eeb®³ee DenbkeÀeje}e ªHe ³esles. Jej l³eele keÀece Je
¬eÀesOe, lemes®e oHe& ³eeb®eerner Yej He[les. Demee ³ee Deemegjer iegCeeb®ee efce}eHe
p³eeb®³eeþe³eer Pee}s}e Demelees, les }eskeÀ DeeHeuîee mJele:®³ee osnemekeÀì
Flej meJe& ÒeeefCecee$eeb®eer keÀesCeleerner efnmb ee keÀjC³eele keÀµee®eerner keÀcelejlee
Yeemet osle veenerle.“
Heefn}W lebJe OevegOe&je~ DeeHegef}³eeb ceebme©efOeje~
JeW®eg keÀefjleer DeefYe®eeje-~ }eieewefve³eeb~~16-398~~
lesLe peeef}leer efpeSb osnW~ ³eebceepeeR pees ceer Deens~
les³eeb Deelces³eeb cepe Iee³eW~ Jeepeleer leQ~~399~~
DeeefCe DeefYe®eeefjkeÀeR efleneR~ GHeêefJepeQ pesleg}W keÀeF¥~
lesLe ®ewlev³e ceer HeeneR~ efµeCeg HeeJeW~~4~~
’ns OevegOe&j Depe&vg ee! les Deemegj meJe&ÒeLece mJele:®³ee®e jÊeÀceebmee®ee
DeefYe®eejemeeþer Jes®ee keÀjleele. l³eeb®³ee l³ee Heer[uîee peeCeeN³ee osneble³ee&ceer
pees ceer Deens, l³ee cepe}emeg×e Deµee jerleerves Heer[e osC³eeme les keÀ®ejle
veenerle. l³eeb®³ee Deµee DeIeesjer ke=ÀleeRveer cepe Deelcejepeeme efkeÀleer le[eKes
yemeleele, l³ee®eer l³eebvee keÀoeefHener HejJee vemeles.“
DeeefCe DeefYe®eejeJesie}W~ efJeHeeSb peQ DeJeie}W~
les³eeb ìeefkeÀleer Fìe}W~ DeHewµetv³ee®eer~~16-401~~
meleer DeeefCe melHeg©Ke~ oeveµeer} ³eeef%ekeÀ~
leHemJeer De}ewefkeÀkeÀ mebv³eemeer peQ~~402~~
keÀeb YeÊeÀ nve cenelces~ F&³eW ceePeeR efvepee®eeR OeeceW~
efveJee&ef}}eR nesceOeceX~ ÞeewleeefokeÀeR~~403~~
³eesiemeeOevee-2
237 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
les³eeb Üs<ee®esefve keÀe}ketÀìW~ yemeìewefve efleKeìW~
kegÀyees}eb®eer meoìW~ metefle keÀeb[W~~404~~
’DeeefCe peejCeceejCee®³ee le[eK³eeletve pes peerJe l³eeb®³ee neletve
Jee®eleele, l³eeb®³eeJej DeeHeuîee efJeKeejer oes<e¢äer®ee ceeje keÀªve l³eeb®es
Deefnle keÀjC³eele les Deemegj lelHej Demeleele. HeefleJe´lee, melHeg©<e,
oeveµeer} Heg©<e, ³eeef%ekeÀ Jee ³e%eJesÊes, }eskeÀesÊej leHemJeer Je mebv³eemeer,
lemes®e ceePes YeÊeÀ DeeefCe cenelces ner peer ceePeer ÞeewleeefokeÀ ³e%eef¬eÀ³eebveer
µeg× Pee}s}er efveJeememLeeves nesle, l³eebveemeg×e les Deemegjer ÒeJe=Êeer®es }eskeÀ
DeeHeuîee kegÀµeyoeb®³ee leer#Ce Oeej }eJe}suîee DeeefCe Üs<eªHe keÀe}ketÀìeves
®eesHe[}suîee yeeCeebveer efJebOeleele.“
Deemegjer mebHeoeHeÀ}::::
Deemegjer ÒeJe=Êeer®es HeÀ}
YeieJebleeb®³ee YeÊeÀebvee DeeefCe cenelc³eebveemeg×e Deµee Heer[CeeN³ee l³ee
ogäebvee YeieJeeve keÀe³e efµe#ee keÀjleele, les ieerlesves Heg{er} µ}eskeÀele J³eÊeÀ
kesÀ}s Deens:
leevenb efÜ<ele: ¬etÀjevmebmeejs<eg vejeOeceeved~
ef#eHeec³epem$eceµegYeeveemegjer<JesJe ³eesefve<eg~~16-19~~
’l³ee DeelceÜsäîee, ¬etÀjkeÀcee& vejeOeceebvee ceer DecebieU DeeefCe
HeeHee®eejer Deµee Deemegjer ³eesveeRceO³es Deveble keÀe}emeeþer {keÀ}tve oslees.“
l³eeyeÎ} %eeveosJe cnCeleele:
SsmeW DeeIeJeW®eer Hejer~ ÒeJeÊe&}W ceePeeb JewjeR~
leNneR les³eeb HeeefHe³eeb peQ ceer keÀjer~ leQ DeeF&keÀ Heeb~~16-405~~
leNneR ceveg<³eosne®eeb leeiee~ IesTefve ©meleer peQ peieeb~
HeoJeer efnjewefve HeQ ieeb~ SsmeW þsJeer~~406~~
peQ kesÀÁµeieebJeeR®ee GkeÀj[e~ YeJeHegjer®eeb HeeveJe[e~
³eQ lece³eesveer les³eeb cet{eb~ Je=efÊeef®e oW~~407~~
ceie Deeneje®esefve veebJeW~ le=Cener pesLe vegieJeW~
leQ J³eeIe´Je=ef½ekeÀ Dee[JeW~ lewefme³eW keÀjer~~408~~
lesLe #egOeeog:KeW yengleW~ lees[tefve Keeleer DeeHeCe³eebleQ~
cejeWcejesb ceeiegleW~ nesleef®e Demeleer~~409~~
’Deµee ÒekeÀejs meJe&YetlemLe Deµee ceeP³eeµeer efvel³e Jewj keÀjCeeN³ee
l³ee HeeHeer }eskeÀeb®eer keÀe³e ieleer nesles, les SskeÀ. ceveg<³eosne®ee DeeÞe³e
keÀªve peiee®³ee meJe&veeµeeme ÒeJe=Êe nesCeeN³ee l³eebvee ceer ceveg<³elJeeHeemetve
HetCe&le³ee Jebe®f ele keÀjlees. DeeefCe efvel³e kesÀµÁ eªHe ieeJeeb®ee GefkeÀj[e DemeCeejer
Je mebmeejeleer} ef®eKe}je[®e Deµeer peer lecees³eesveer, leer l³ee cetKee¥vee ceer
Jeleve cnCetve yene} keÀjlees. p³ee DejC³eele le=CeeefokeÀner GieJele veener,
Deµee DejC³eele l³eebvee ceer pevcee}e Ie}lees. lesLes DeleerJe og:Keeves Heere[ f le
nesTve les mJele:®es®e DeJe³eJe lees[lees[tve Keeleele Je cejceªvemeg×e
HejleHejle lesLes®e GlHeVe nesleele.“
keÀeb DeeHeg}eb iej}pee}eR~ pe}le³eeb Deebiee®eeR HeWo}eR~
leQ meHe&ef®e keÀjer efye}eR~ efve©bOe}e~~16-410~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
Heefj Iesle}e éeemeg IeeHes~ ³esleg}sefve ceeHeW~
efJemebJee les³eeb veeìesHes~ ogpe&veemeeR~~411~~
Ssmesefve keÀuHeebef®e³eeb keÀes[er~ ieefCeleebner mebK³ee Lees[er~
lesleg}eb Jes}g ve keÀe{er~ keÌ}sµeewefve les³eeb~~412~~
leNneR les³eebefme pesLe peeCeW~ lesefLeb®eW ns Heefn}W HesCeW~
leQ HeeJeewefve SjW oe©CeW~ ve nesleer og:Kes~~413~~
’DeLeJee DeeHeuîee®e efJe<ee®³ee oeneves p³eeb®eer lJe®ee melele oiOe
nesle Demeles, Demes efyeUele jenCeejs meHe& les nesleele. Deµee jerleerves efve:éeeme
ìekeÀC³eeme }eielees lesJe{îee JesUs®eener efJemeeJee l³ee ogäeb®³ee peerJee}e
}eYele veener. keÀesefìkeÀuHemeg×e keÀceer He[leer}, Fleke̳ee Deveble keÀeU
l³ee vejeOeceeb®eer l³ee keÌ}µs eeletve ceer mees[JeCetkeÀ keÀjle veener. l³ee cet{ebvee
pesLes keÀe³ece®es cegkeÌkeÀecee}e pee³e®es Deens, l³ee ÒeJeemee®ee ne kesÀJeU
Heefn}e ìHHee nes³e. ner og:Kes cnCepes l³eeb®³eeHeg{s Jee{tve þsJe}suîee Flej
oe©Ce og:Keeb®³ee ceeveeves keÀener®e veJnsle!“
Deemegjer ³eesveeR®eer ÒeeHleer
l³ee cet{ebvee YeieJebleeb®eer ÒeeHleer nesle veener, ns meebieleebvee ieerlee cnCeles:
DeemegjeR ³eesefveceeHeVee cet{e pevceefve pevceefve~
ceeceÒeeH³ewJe keÀewvles³e lelees ³eevl³eOeceeb ieefleced~~16-20~~
’ns Depe&gvee! Demes les cet{ Heg©<e pevceespevceer Deemegjer ³eesveer ÒeeHle
nesTve l³eentvener DeOece ieleeRvee peeleele Je ce}e ÒeeHle nesCes l³eebvee
ogjeHeemle®e Deens.“
³ee efþkeÀeCeer SkeÀ ieesä mHeä kesÀ}er Heeefnpes - leer cnCepes Deemegjer
³eesveer®ee pees G}ÁsKe ³ee µ}eskeÀele kesÀ}s}e Deens, l³eeves keÀe³e metef®ele
nesles les. Deemegjer mebHeefÊeceeve ÒeeC³eebvee Deemegjer pevce®e efceUlees. l³eebvee
owJeer pevce ÒeeHle nesle veenerle. Deeµee, DeekeÀeb#ee, ceesn Je le=<Cee, keÀece Je
¬eÀesOe F.vee mLeeve®e DemeCeeje vejkeÀ Je l³ee ÒekeÀej®es Yeesie ÒeeHle nesCeeN³ee
³eesveer®e l³eebvee efceUleele, Demes Heg{er} meboYee&Jeªve metef®ele nesles.
³ee µ}eskeÀeJej Yee<³e keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
ne þe³eJesjer~ mebHeefÊe peQ Deemegjer~
DeOeesieleer DeJeOeejeR~ peesef[}er peQ~~16-414~~
HeeþeR J³eeIe´eefo leecemeeb~ ³eesveer peQ Dee}gcee}t Ssmee~
osneOeeje®ee Gmeemee~ DeeLeer pees ne~~415~~
leesner ceer JeesuneJee efnjs~ ceie leceef®e nesleer SkeÀmejW~
pesLes ies}s DebOeejs~ keÀe}Jeb[wpes~~416~~
’l³ee Deemegjer mebHeÊeer®³ee pees[erves peer DeOeesieleer l³eebveer pees[}er
Deens, leer SskeÀ! ÒeLece les J³eeIe´eoer leeceme ³eesveerle pevceleele DeeefCe veblej
l³eener ³eesveerle osneOeeje®³ee ªHeeves ceePee pees Dees}eJee Je meb³eesie Ie[le
Demelees, leesner ceie Deeìtve peeTve les Deµee ³eesveerle He[leele keÀer pesLes
leceebOekeÀej®e Demelees. l³ee efþkeÀeCeer ÒekeÀeµee}e peeiee lej vemeles®e HeCe
DebOeejmeg×e keÀeUJeb[tve peeF&}, FlekeÀer Ye³eeCe ielee& Demeles.“
pes³eeef®e HeeHee ef®e}meer~ vejkeÀ Iesleer efJeJemeer~
µeerCe pee³e cet®íer¥~ efµeCeW pesCeW~~16-417~~
³eesiemeeOevee-2
238 Gvces<e:15:Deemegjer mebHeoe
ce}g pesCeW cew}W~ leeHeg pesCeW Hees}W~
pes³eeb®esefve veebJeW me}s~ ceneYe³e~~418~~
HeeHee pes³ee®ee keÀebìe}e~ GHepes Decebie} Decebie}e~
efJeìe}gner efJeìe}e~ efyens pes³eeb~~419~~
SsmeW efJeéee®es³eeb JeesKeìs³ee~ DeOece leQ Oevebpe³ee~
leQ leQ nesleer Yeesietefve³eeb~ leecemee ³eesveer~~420~~
’p³eeb®³ee HeeHeÒeJe=Êeer}e Heentve HeeHee}emeg×e efkeÀUme Jeeìs};
vejkeÀe}emeg×e p³ee®eer Yeerleer Jeeìs}; p³ee®³ee DeJepe[HeCeecegUs µeerCee}e
HeCe cet®íe& ³esF&}; ceUmeg×e p³ee®³eecegUs ceUs}; p³ee ³eesveeR®³ee veeJeeves
ceneYe³ener LejkeÀebHes}; HeeHener p³ee®³ee HeeHeer ÒeJe=Êeer}e kebÀìeUs};
DecebieUe}ener p³ee®³ee DecebieUeyeÎ} Yeerleer Jeeìs}; efJeìeUmeg×e p³ee®³ee
efJeìeUe}e Ieeyejs}; Demes efJeéeeleer} DeOeceeOece efveke=Àä pes pevce Je
³eesveer, l³eele les ÒeeCeer J³eeIe´eoer leeceme ³eesveer Yeesieu³eeveblej He[leele.“
Dene meebieleeb Jee®ee j[s~ DeeþefJeleeb ceve efKej[W~
keÀìejW cetKeeA kesÀJe{W~ peesef[}W efvej³e~~16-421~~
keÀeef³eme³eeb leQ Deemegj~ mebHeefÊe HeesefKeleer JeeTj~
efpe³eeb efoOe}W Ieesj~ Heleve SsmeW~~422~~
cnCeewefve legJeeb OevegOe&jeb~ veesneJeW ieeb efle³eeb ceesnjeb~
peesef[leeb Jeemeg Deemegjeb~ mebHeefÊeJeblee~~423~~
DeeefCe obYeeefo oesKeeR meeneR~ ns mebHetCe& pes³eeb®eeb þe³eeR~
leQ l³epeeJeW ns keÀeF¥~ cnCees keÀerj~~424~~
%eeveosJe cnCeleele keÀer, ’ns Depe&gvee! l³ee Deemegjebveer cetKe&HeCeeves
kesÀJe{er ner DeOeesieleer Je keÀmee ne vejkeÀ ÒeeHle keÀªve Iesle}e, ns meebieleebvee
Jee®eemeg×e j[kegbÀ[er}e ³esles; l³ee ieesäeR®³eecegUs ceve ne³e KeeTve ceeies
nìles; p³ee Deemegjer mebHeoscegUs l³eebvee FlekeÀer JeeF&ì ieleer ÒeeHle nesles Je les
Demes Ieesj Heleve HeeJeleele, l³ee Deµee mebHeÊeer}e les keÀe yejs Heesmetve
Jee{Jeleele! cnCetve ns Depe&vg ee! p³ee efþkeÀeCeer l³ee Deemegjer mebHeefÊeceeveeb®es
jenCes Demes}, l³ee yeepet}e let efHeÀjketÀmeg×e vekeÀesme! DeeefCe obYeeoerkeÀªve
meJe& mene®³ee mene Deemegjer oes<e p³eeb®³eeþe³eer Jemeleele, l³eeb®ee l³eeie
keÀjeJee, ns Kejs lej meebiee³e®eer iejpe lejer Deens keÀe!“
vejkeÀÒeeHleer®eer leerve Üejs
l³eeveblej ÞeerieesHee}ke=À<Ce cnCeleele:
ef$eefJeOeb vejkeÀm³esob Üejb veeµeveceelceve:~
keÀece: ¬eÀesOemleLee }esYemleceeoslel$e³eb l³epesled~~16-21~~
’ns Depe&gvee! keÀece, ¬eÀesOe Je }esYe ner eflevner vejkeÀe®eer Üejs nesle Je
l³eeÜejs Deelc³ee®ee veeµe neslees - cnCepes Deelc³ee®eer DeOeesieleer nesles.
cnCetve ³ee efleneR®ee l³eeie kesÀ}e Heeefnpes.“
Heefj keÀece ¬eÀesOe }esYe~ ³ee efleneR®eWner LeeWye~
LeebJeW lesLe DeµegYe~ efHekeÀ}W peeCe~~16-425~~
meJe& og:KeeR DeeHegef}³eeb~ oµe&ve Oevebpe³ee~
Hee{eT ns Ye}les³eeb~ efoOe}W Deeneefle~~426~~
keÀeb HeeefHe³eeb vejkeÀYeesieeR~ megJeeJes³ee}eieeR peieeR~
HeelekeÀeb®eer oeìgieer~ meYeeef®e ns~~427~~
³eesieoe Þeer%eeveséejer
leQ jesKe ieeb lebJeef®eJejer~ DeeF&efkeÀpeleer HeìeblejeR~
pebJe ns efleneR DeblejeR~ Gþleer vee~~428~~
’Hejbleg keÀece-¬eÀesOe-}esYe ³ee $e³eer®es HesJe®e pesLes HegÀì}s Deens,
lesLes HeeHeeb®eer KeeCe®e GlHeVe Pee}er Demes mecepeC³eeme njkeÀle veener.
Depe&vg ee! keÀesCeemener DeeHeCeebme menpe Yesìlee ³eeJes cnCetve og:Keeves þsJe}s}s
peCet Jeeìe[s®e Demes ns efleIes nesle. HeeefHeäebvee nceKeeme vejkeÀele }esìCeejer
ceb[Uer cnCepes ns oeb[ies keÀece, ¬eÀesOe Je }esYe®e nesle. peesJej ³ee efleIeebveer
Deble:keÀjCe keÀeyeerpe kesÀ}s veener, leesJej®e HegjeCeeleuîee jewjJeeoer
keÀLeeb®eer ceeleyyejer!“
DeHee³e FneR Deme}ie~ ³eelevee FneR meJebie~
neCeer neCeer veesnW ns efleIe~ nsef®e neCeer~~16-429~~
keÀe³e yeng yees}eW megYeìe~ meebefieleef}³eeb efveke=Àäe~
vejkeÀe®eeb oejJebþe~ ef$eµebkegÀ ne~~430~~
³ee keÀece¬eÀesOe}esYeeb-~ ceepeeR peerJesb pees nes³e GYee~
lees efvej³eHegjer®eer meYee~ mevceeve HeeJes~~431~~
cnCeewevf e Heg{le Heg{leer efkeÀjerìer~ ns keÀece¬eÀesOeeefooesKe ef$eHegìer~
l³epeeJeeref®e ieeb JeesKeìer~ DeeIeJeeb efJeKeeR~~432~~
’menpeiel³ee DeHee³e keÀjCeejs, ³eelevee mJemleele efceUJetve osCeejs
Je neveermeg×e neveer cnCeJetve IesC³eeme DeHee$e þjeJeer, FlekesÀ ns efleIes
neveerkeÀejkeÀ Deensle. HeÀej keÀe³e meebieeJes! ns Oevebpe³ee! leerve efKeUs
þeskeÀ}suîee GbyeN³eemeejKes ns efleIes vejkeÀHegjer®es ÒeJesµeÜej®e nesle. ³ee
keÀece¬eÀesOeeoeRceO³es pees ceveeHeemetve DeemLee yeeUietve Demelees, lees
vejkeÀHegjer®ee Òeefleÿerle veeiejerkeÀ®e nes³e cnCesveeme! cnCetve®e ner keÀeceeoer
ef$eoes<eeb®eer ef$eHegìer meJe&LewJe efvebÐe Demeuîeeves HetCe&le³ee l³eeieeJeer.“
DeOeesieleer ìeUC³ee®ee GHee³e::::
vejkeÀeHeemetve cegÊeÀer®ee GHee³e
Þeerke=À<Ce cnCeleele keÀer keÀece¬eÀesOe}esYeªHeer leerve oejeb®³ee
vejkeÀeHeemetve }ebye jenCeeje ceveg<³e Þesÿ ieleer}e peelees.
SlewefJe&cegÊeÀ: keÀewvles³e leceesÜejwefm$eefYeve&j:
Dee®ejl³eelceve: Þes³emlelees ³eeefle Hejeb ieefleced~~16-22~~
Þeerieerlee cnCeles ’³ee leerve ÒekeÀej®³ee vejkeÀÜejebHeemetve cegÊeÀ DemeCeeje
Heg©<e DeeHeuîee Deelcees×ejeLe& ceeP³ee Dee%esvegmeej Jele&ve keÀjlees Je l³ee³eesies
lees Hejceieleer ÒeeHle keÀjlees DeeefCe ce}e®e ³esTve efceUlees.“
³eeefJe<e³eer %eeveosJeeb®ee Keg}emee Heene:
Oecee&efokeÀeb ®eewneR Deebleg~ Heg©<eeLee&®eer leQef®e ceeleg~
keÀjeJeer peQ meebIeeleg~ meeb[er} ne~~16-433~~
ns efleneR peerJeeR pebJe peeieleer~ lebJeJesjer efvekeÀ³ee®eer ÒeeHleer~
ns ceePes keÀeve vee³ekeÀleer~ osDees cnCes~~434~~
’pees ceveg<³e ³ee eflevneR®³ee - keÀece¬eÀesOe}esYeªHeer ef$eketÀìe®ee mebIe
mees[tve oslees, l³eeves®e Oece&, DeLe&, keÀece Je cees#e ³ee ®eej Heg©<eeLee¥®eer
meebie DeHes#ee keÀjeJeer. ner $e³eer peesHeeJeslees Ëo³eele Jemeles, leesHeeJeslees GÊece
Heg©<eeLe& cnCepes pees cees#e, lees ÒeeHle nesT µekesÀ}, Demes ceermeg×e keÀOeer®e
SskeÀ}s}s veener,“ Demes Þeerke=À<Ceeb®es cnCeCes Deens.
³eesiemeeOevee-2
239 efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
pes³eeb DeeHeCeHeW Heef{³es~ Deelceveeµee pees efyens~
lesCesb ve OejeJeer ns mees³eW~ meeJeOee nesF&pes~~16-435~~
Hesìer yeebOeesefve Hee<eeCe~ mecegêeR yeeneR DeebieJeCe~
keÀeR efpeJeeJes³eeb pesJeCe~ keÀe}ketÀìe®eW~~436~~
FneR keÀece¬eÀesOe}esYeWmeeR~ keÀe³e&efme×er peeCe lewmeeR~
cnCeewefve þeDeesef®e Hegmeer~ ³e³eeb®eeb ieeb~~437~~
’pees mJeelc³eeJej Òeerleer keÀjlees Je Deelceveeµee}e Yeerlees, l³eeves ³ee
efleIeeb®eer mebiele keÀOeer®e Oeª ve³es. meowJe meeJeOeef®eÊe DemeeJes. Gjeµeer
OeeW[e yeebOetve IesTve mecegêele Debie }esìtve osCes efkebÀJee keÀeUketÀì efJe<ee®es
pesJeCe keÀjCes, ³eeb®ee Debeflece HeefjCeece pemee osne®ee veeµe nesCes ne®e
Demelees, lemee®e ³ee keÀece, ¬eÀesOe Je }esYeeb®³ee ³eesies Deelceveeµe neslees.
cnCetve ns Depe&gvee! ³eeb®ee þeJeefþkeÀeCee®e mecetU veä keÀj.“
’lees Yesìs ceeG}er Deelcee“
peQ keÀeF¥ DeJe®eìW~ ns eflekeÀ[eR meebKe} legìs~
leQ megKeW DeeHegef}³eW JeeìW~ ®ee}es }eYes~~16-338~~
ef$eoesKeeR meebef[}W µejerj~ ef$ekegÀìeR efHeÀìef}³eeb veiej~
ef$eoen efveceeef}³eeb Deeblej~ pewmeW nes³e~~339~~
lewmee keÀeceefokeÀeR efleIeeR~ meebef[}e megKe HeeJeesefve peieeR~
mebieg }ens cees#eceeieeA~ meppeveeb®ee~~340~~
’pesJne keÀOeer SkeÀmece³eeJe®ísoks eÀªve ³ee keÀece-¬eÀesOe-}esYeªHeer
leerve keÀ[îeeb®eer mebmeejeme peKe[Ceejer De%eeveµe=bKe}e - ner DeJepe[
yes[er legìles, lesJne®e DeeHeuîee}e megKeemegKeer DeelceevegYeJee®eer Deeveboce³e
Jeeì ®ee}lee ³esles. keÀHeÀ-efHeÊe-Jeele ³ee ef$eoes<eebHeemetve µejerje®eer megìkeÀe
Pee}er keÀer les pemes efvejece³e nesles; ®eesjer, efµeboUkeÀer Je ®ene[er ³ee ef$eketÀìeb®ee
veeµe Peeu³eeJej veeieefjkeÀebvee peµeer Kejer µeeblelee DevegYeJelee ³esles; DeLeJee
DeeefOeYeewelf ekeÀ, DeeefOeoweJf ekeÀ Je DeeO³eeeqlcekeÀ Demes ef$eleeHe veenermes PeeuîeeJej
Deblejbieer Kejer efvece&}lee ÒeeHle nesles; l³ee®eÒeceeCes ³ee keÀece-¬eÀesOe-}esYeªHeer
ef$eketÀìeves pees Heg©<e ìeketÀve efo}e, lees®e ³ee peieele Keje megKeer neslees.
l³ee}e®e cees#eceeieea ¬eÀceCee keÀjC³eemeeþer meppeveeb®eer mebiele }eYeles.“
ceie melmebieW Òeye}W~ me®íem$ee®esefve ye}W~
pevcece=l³eg®eerb efvecee}W~ efvemlejW jeveW~~16-441~~
leQ JesUeR DeelceeveboW DeeIeJeW~ peQ meoe JemeleW yejJeW~
leQ lewmeWef®e HeeìCe HeeJeW~ ieg©ke=ÀHes®eW ~~442~~
lesLe efÒe³ee®eer Heefjmeercee~ lees YesìW ceeG}er Deelcee~
le³eW KeWJeW Deeìs ef[bef[cee~ meebmeeefjkeÀ ns~~443~~
Ssmee pees keÀece¬eÀesOe}esYeeb~ Pee[er keÀªefve þekesÀ GYee~
lees SJeef{³eeb }eYeeb~ ieesmeebJeer nes³e~~444~~
’l³ee³eesies ÒeyeU melmebie Ie[tve ³esTve me®íem$ee®eer ÒeeHleer nesles Je
lees pevcece=l³egªHeer Ieveoeì keÀeveveeletve megKeªHe yeensj He[lees. l³eeJesUer
ceie l³ee}e pesLes meowJe Deelceeveboe®eer Jemleer Demeles, les ieg©ke=ÀHeeªHeer
veiej }eieles. l³ee veiejele®e l³ee}e efÒe³eesÊece Deµee ceeG}er Deelc³ee®eer
®ejceYesì nesles DeeefCe ÒesceU Deelcejepee®³ee Deeef}ib eveeves l³ee®³eeceeie®ee
pevce-ce=l³eg-mebmeejeoer $eeHeeb®ee memesefceje veenermee neslees. ns Depe&gvee!
³eesieoe Þeer%eeveséejer 240 Gvces<e:15:Deemegjer mebHeoe

pees ceveg<³e keÀece¬eÀesOe}esYeebvee Heej veenermes keÀªve ìekeÀlees, lees SJe{îee meejKeer®e ke=ÀHee keÀjCeeje, meJe&$eebme efnleeefnle oeKeJeCeeje pees efHele=leguîe
ceesþîee }eYee®ee - Deelceeveboe®ee mJeeceer nesTve peelees.“ Jesojepee - l³ee®esner meebieCes pees pegceevele veener; pees ye´ïeosJeeves
DeelceYesìer®eer Jeeì®ee} ceveg<³eeefokeÀebvee µeem$eªHeeves kesÀ}s}er Dee%ee HeeUle veener; p³ee}e
³ee DeesJ³eebÜejs Þeer%eeveosJeebveer Deelce³ee®³ee Yesìer®eer peer Jeeì®ee} Deelceefnlee®eer keÀJe[erFlekeÀermeg×e keÀeUpeer veener; pees Fbeêf ³eeb®es keÀes[keÀewlegkeÀ
ÒekeÀì kesÀ}er Deens, leer Del³eble ceveesjbpekeÀ DeeefCe efpe%eemetbvee ceeie&oµe&keÀ keÀjC³eele®e ceµieg} Deens; Demee pees HetCe&HeCes keÀecee®³ee Deenejer ies}s}e
Deens. keÀece-¬eÀesOe Je }esYe ³ee $e³eerJej®e ³ee peielee®ee meeje keÀejYeej Deens Je l³eeb®es meebieCes ceveeHeemetve SskeÀlees; lees ceveg<³e cnCepes efveJJeU
®ee}lees. l³ee $e³eer®ee l³eeie keÀjCeeje - Kejs lej p³ee}e l³ee $e³eerves®e mJewje®eeje®³ee Dee[jeveele Jeeì ®egkeÀ}s}e HeebLemLe nes³e. l³ee}e
HetCe&HeCes kebÀìeUtve mees[tve efo}s Deens Deµee}e mebmeeje®es Je l³eeleer} cegefÊeÀªHeer efvePe&je®es HeeCeer, Òel³e#e lej otj®e! HeCe mJeHveele lejer
megKeog:Keeoer, pevcece=l³egªHeer oes<eeb®es Hegve: cegKeeJe}eskeÀve keÀjeJes }eiele ®eeKee³e}e efceUs} keÀe³e!“
veener. lees ceveg<³e mebmeejªHeer Ieesj DejC³eeletve yeensj He[lees Je DeeefCe Hej$e lebJe pee³es~ ns keÀerj les³eeb Deens~
meblemeppeveeb®eer mebiele Oeªve Je ÞeerieerlesÜejs ÒekeÀìefJe}suîee me®íem$ee®eer HeNneR SsefnkeÀner ve }ens~ Yeesie Yeesietb~~16-450~~
keÀeme Oeªve l³eeÒeceeCes GefÎä Je Jele&CetkeÀ þsJele þsJele cees#eªHeer leNneR ceeµee}eieeR Yeg}}e~ ye´eïeCeg HeeCeyeg[eb efjie}eb~
Deeveboveiejerle peeTve Heesnes®elees. keÀeR lesLener HeeJe}e~ veeefmlekeÀJeeog~~451~~
lesLes®e l³ee}e ceelesÒeceeCes ÒesceU Deµee Del³eble }e[ke̳ee Deelc³ee®eer lewmeeb efJe<e³eeb®esefve keÀes[W~ pesCesb Hej$ee kesÀ}s GIe[W~
Yesì nesles Je l³ee®³ee efceþerle efJemeeJetve meJe& mebmeeje®eer oieoie Je YegCeYegCe lebJe leesef®e DeeefCekeÀerkeÀ[W~ cejCesb ves}e~~452~~
³eeletve lees keÀe³ece®ee cegÊeÀ neslees. ceie kesÀJeU Deelceeveboele ceive nesTve SJeb Hej$e vee mJeie&g~ vee SsefnkeÀner efJe<e³eYeesieg~
Gj}s}s Dee³eg<³e peerJevcegÊeÀeJemLesle J³eleerle keÀjle, efvel³ele=Hle nesTve lesLe kesÀTlee Òemebieg~ cees#ee®eeb lees~~453~~
’DeeefCe l³ee®es Heej}ewekf eÀkeÀ keÀuîeeCe nesle veener, ns lej efveefJe&Jeeo®e!
meowJe jenlees. pes HejceOeece, pes efve:Þes³eme, Òes³emee®eer peer ®ejcemeercee,
HeCe l³ee}e SsefnkeÀ megKeesHeYeesiener Oe[ efceUle veenerle. ceemes KeeC³eeme
YeieJeblee®eer peer mee#eele Yesì - leer l³ee}e keÀe³ece®eer ÒeeHle nesleele.
}e®eeJe}s}e ye´eïeCe keÀesȳeeb®³ee peeleerle meeceeJetve pee³e}e Heener}, lej
keÀuîeeCee®ee ne Debeflece ìHHee Iesle Iesle lees Hejceeveboele efJe}erve neslees!
l³ee}emeg×e les keÀesUer Deme}e veeefmlekeÀ DeeHeuîeele vekeÀes cnCetve DeeHeuîeele
keÀececeesefnleeb®eer ieleer
IesCeej veenerle. lemes®e efJe<e³emegKee®³ee DeeJe[erves DeelcekeÀuîeeCee®ee ceeie&
keÀeceeoeRHeemetve cegÊeÀ DemeCeeN³ee Heg©<ee®eer Þesÿ ieleer meebieleebvee®e p³eeves mees[tve efo}e, l³ee}e JesoefJe©× Jele&CegkeÀerves efpeJebleHeCeer®e ce=l³et
ÞeerieesHee}ke=À<Ce leefÜjesOeer JeeieCeeN³eeb®eer efkeÀleer nerve DeJemLee nesles, les ÒeeHle Pee}e. l³ee}e vee Deelcees×ej vee mJeie&! vee SsefnkeÀ efJe<e³eesHeYeesie!
HeCe meebieleele. les Demes: lej cees#ee®eer keÀe³e Jeelee&!“
³e: µeem$eefJeefOeceglme=p³e Jele&les keÀecekeÀejle:~ cnCeewefve keÀecee®esefve ye}W~ pees efJe<e³e mesTb Heens me}W~
ve efmeef×ceJeeHveesefle ve megKeb ve Hejeb ieefleced~~16-23~~ les³eeb efJe<e³ees vee mJeie&g efce}s~ vee G×js lees~16-454~~
’pees µeem$eesÊeÀ ceeiee&ves ve Jeeielee keÀeceeoeR®ee oeme neslees, l³ee}e ’cnCetve keÀecee®³ee ÒeYeeJeeves ceesefnle nesTve pees ceveg<³e efJe<e³eeb®es
Deelce}eYe keÀmee nesCeej! l³ee}e Deelce}eYe, Hejceieleer Jee HejcemegKe mesJeve keÀjC³eeme GÐegÊeÀ Pee}e Deens, l³ee}e efJe<e³emegKener efceUle veener
ner ÒeeHle nesCes ogjeHeemle®e Deensle. SJe{s®e keÀe³e! l³ee}e meeOes SsefnkeÀ - mJeie& efceUCes Jee Deelcees×ej nesCes ner lej l³ee}e kesÀJeU Deµeke̳e®e!“
megKeesHeYeesie efceUCes HeCe keÀþerCe Deens.“ µeem$eefveÿs®es cenÊJe
³eeyeÎ} %eeveosJe cnCeleele: Deµeer J³eJemLee keÀece¬eÀesOeeoeR®eer Demeuîeeves Þeerke=À<Ce GHeoseµf eleele:
vee ns DeeJe[ewefve keÀeF&b~ keÀeceeefokeÀeb®eeef®e þeF¥~ lemcee®íem$eb ÒeceeCeb les keÀe³ee&keÀe³e&J³eJeefmLeleew~
oeefì}er pesCeW [esF¥~ Deelce®eesjW~~16-445~~ %eelJee µeem$eefJeOeeveesÊeÀb keÀce& keÀle&eg cf enen&emf e~~16-24~~
pees peieeR meceeve meke=ÀHeg~ efnleeefnle oeefJeleeb oerHeg~ ’cnCetve ns Depe&vg ee! keÀe³e keÀjCes ³eesi³e Deens Je keÀe³e keÀjCes De³eesi³e
lees Deceev³e kesÀ}e yeeHeg~ Jesog pesCeW~~446~~ Deens, ³ee®ee G}ie[e kesÀJeU megµeem$e®e keÀª µekeÀles Je leg}e µeem$eesÊeÀ
ve Oejeref®e efJeefOe®eer Yeer[~ ve keÀjeref®e DeeHeg}er ®ee[~ keÀcex keÀjCes®e Gef®ele Deens.“
Jee{Jeerle ies}e keÀes[~ Fbefê³eeb®eW~~447~~ ³eeJej %eeveosJe cnCeleele:
keÀece¬eÀesOe}esYeeb®eer keÀebme~ ve mees[eref®e Heeef}}eR YeeKe~ ³eekeÀejCesb yeeHee~ pes³eeb DeeLeer DeeHeg}er ke=ÀHee~
mJewje®eejeb®eW Demeesme~ Je}Ie}e jeve~~448~~ lesCeW Jesoeef®e³eeb efvejesHee~ Deeve ve keÀerpes~~16-455~~
lees megìkesÀef®e³eeb JeeneCeeR~ ceie efHeJeeW ve }enW HeeCeer~ Heleeref®e³eeb celeeb~ Devegmejewefve HeefleJe´lee~
mJeHveeRner leQ keÀeneCeer~ otjeref®e les³eeb~~449~~ Devee³eemeW Deelceefnleeb~ Yesìsef®e leQ~~456~~
’DeeefCe ns Deelce}eYeeefJe<e³eer®es ceePes meebieCes ve DeeJe[CeeN³ee p³eeves vee leNneR ieg©Je®evee~ efoþer osleg pelevee~
keÀeceeoeR®³ee efþkeÀeCeer DeelceIeelekeÀerHeCeeves yeg[er efo}er Deens; meJee¥Jej efµe<³e DeelceYegJevee-~ ceepeeR HewmeW~~457~~

³eesiemeeOevee-2
³eesieoe Þeer%eeveséejer 241
ns Demees DeeHeg}eb þsJee~ neleeb DeeLeer peNnerb ³eeJee~
leNneR DeeojW pesJeeR efoJee~ Heg{eb keÀerpes~~458~~
lewmeW Deµes<eebneR Heg©<eeLee&~ pees ieesmeebJeer nes cnCes HeeLee&~
lesCeW Þegeflemce=efle ceeLee~ yewmeCeW IeeHeW~~459~~
’cnCetve®e yeeyee Depe&vg ee! p³ee}e mJeefnlee®eer keÀeUpeer Demes} l³eeves
Jesoeb®es meebieCes og}#& et ve³es. p³eeÒeceeCes Heleer®³ee celeeÒeceeCes Jeeietve HeefleJe´lee
DeelcekeÀuîeeCe HeeJeles; Þeeriegª®b es meebieCes efpeJeeHee[ peleve keÀjCeeje efµe<³e
Deelcejepeele ÒeJesµelees; iegHle efþkeÀeCeer Deme}s}e DeeHe}e Keefpevee neleer
IesC³eemeeþer DeeojHetJe&keÀ efoJ³ee}e Heg{s keÀjeJes; l³ee®eÒeceeCes mecemle
Heg©<eeLeeb®b& ee - keÀece-Oece&-DeLe& -cees#e ³eeb®ee mJeeceer pees nesT Feq®ílees,
l³eeves Þegefle DeeefCe mce=efle ³eebvee Deeojeves DeeHe}s cemlekeÀ }JeJeeJes.“
µeem$e cnCes} meeb[eJeW~ leQ jep³ener le=Ce ceeveeJeW~
peQ IesJeJeeR leQ ve cnCeeJeW~ efJeKeesneR efJe©×~~16-460~~
Ssefme³eeb JesowkeÀefveÿe~ peeef}³eeb peNneR megYeìe~~
leNnerb keWÀ Deens Deefveäe~ YesìCeW ieeb~~461~~
’µeem$eeves l³eep³e þjefJe}s Demelee jep³ener le=CeJele ìeketÀve ÐeeJes
Je efJe<eÒeeµeve keÀjeJes Demes meebefiele}s Demelee lesner H³eeJes! ns Depe&gvee!
p³ee®eer Jesoeb®³eeþe³eer SJe{er efveÿe Demes} l³ee®es Deefnle keÀmes nesF} & !“
HeQ DeefnleeHeemetefve keÀe{leer~ efnle osTefve Jee{efJeleer~
veener ÞegefleHejewleer~ ceeT}er peieeb~~16-462~~
cnCeewefve ye´ïesmeeR cesUJeeR~ lebJe ns keÀesCnW ve meb[eJeer~
Deieeb legJeebner Ssmeeref®e YepeeJeer~ efJeµes<eWmeeR~~463~~
pew Deeefpe Depe&gvee letb SLeW~ keÀjeJes³eeb mel³e µeem$es meeLeX~
pevce}emeeR ye}eLeX~ Oecee&®esefve~~464~~
DeeefCe Oecee&vegpe ns SsmeW~ yeesOeWef®e Dee}W DeeHewmeW~
cnCeewefve DeveeefjmeW~ keÀª ve³eW~~465~~
’ceveg<³ecee$eebvee DekeÀuîeeCeeHeemetve Jee®eJeCeejer Je mJele:®es mlev³e
Heepetve Jee{JeCeejer ÞegleermeejKeer ÒesceU ceeG}er ogmejer keÀesCe Demes}! leer
efpeJee}e ye´ïeÒeeHleer keÀªve osles. cnCetve®e efle®eer keÀesCeer nsUmeeb[ keÀª
ve³es, ns®e GÊece! DeeefCe Depe&gvee! let lej efle®eer efJeµes<e®e Deeojeves mesJee
keÀjeJeerme. keÀejCe Oecee&vegpe cnCepes Oecee&®ee HeeþerjeKee YeeT cnCetve let
pevcele:®e Òeefme×erme Dee}eme DeeefCe meJe& mel³e µeem$eebvee meeLe&
keÀjC³eemeeþer legPee cnCepes vej veecekeÀ $eÝ<eeR®ee ne pevce Deens. cnCetve®e
keÀle&J³e DeeefCe DekeÀle&J³e ³eeb®ee efveJee[e keÀjleebvee, DeeHe}s efnle Je Deefnle
Heenleebvee, let kesÀJeU me®íem$ee®³ee keÀmeesìerJej HeejKe keÀjle pee. Demes
kesÀuîeeJej pes DekeÀjCeer³e Jee l³eep³e Jee nerve ke=Àl³e Demes}, les let
o#eleeHetJe&keÀ ìeUle pee.“
keÀe³ee&keÀe³e&efJeJeskeÀeR~ µeem$eWef®e keÀjeJeer HeejKeer~
Deke=Àl³e kegÀ[W leQ }eskeÀeR~ Jee}eJeW ieeb~~16-466~~
ceie ke=Àl³eHeCeW KejW efveies~ leQ legJeeb DeeHeg}sefve DeebieW~
Dee®ejewefve DeeojW ®eebieW~ meejeJeW ieeb~~467~~
peQ efJeéeÒeeceeC³ee®eer cegoer~ Deeefpe legJeeb neleeR Demes megyeg×er~
}eskeÀmebûenemeeR ef$eµeg×er-~ ³eesi³eg nesmeer~~468~~
³eesiemeeOevee-2
efÜleer³e mkebÀOe -(8-15Gvces<e)
SJeb DeemegjJeieg& DeeIeJeeb~ meebieewefve lesLeeR®eeb efveieeJee~
leesner osJeW Heeb[Jee~ efveªefHe}e~~469~~
’DeeefCe pes melke=Àl³e cnCetve keÀmee}e Glejs}, les let mJele: GÊece
jerleerves Dee®eªve }eskeÀebkeÀjlee Deeoµe& Iee}tve ÐeeJeeme. µeg×meÊJeiegCeeves
let mebHeVe Deensme Je cnCetve pees efJeéeÒeceeCe Demee ceer Ë<eerkesÀµe Deens,
leesner leg}e Jeµe Deens. cnCetve let pes keÀener keÀjµeer}, les®e Flejspevener
Dee®ejleer} DeeefCe efJeéee}e ÒeceeCe Demes legPes JeeieCes þjs}. ef$eJeie&µe$etHb eemetve
cegÊeÀ Pee}suîee legP³eemeejK³ee ceneYeeieeb®ee}eskeÀmebûen keÀjCes ne®e
lej Keje Oece& Deens. cnCetve let µeem$e pes cnCeles, les®e ÒeceeCe Oeªve
Jeeiele pee. cnCepes Flej }eskeÀner leg}e Devegmeªve peiee®eer Ie[er efJemkeÀìt
osCeej veenerle Je cees#eOecee&}e DevegketÀ} Demes Jele&leer}.“
ke=Àl³eeke=Àl³eefJeJeskeÀ
%eeveosJe GÂeseOf eleele: ’Deµee ÒekeÀejs DeeleeHe³e¥le Þeerke=À<Ceebveer Deemegjer
mebbHeÊeer Je oes<emecegoe³eeb®eer meJe& }#eCes meeÐeble JeCe&ve keÀªve meebefiele}er
Deensle Je l³ee oes<eebHeemetve pe}eleer} He¨eHe$eeÒeceeCes Deef}Hle keÀmes jeneJes,
³eeyeeyele®ee mebHetCe& GHeosµener kesÀ}s}e Deens.“
³eeÒeceeCes owJeemegjmebHeefÜYeeie efveoxefµele keÀªve meebieleebvee veJece
DeO³ee³eeHeemetve megª Pee}s}e efJe<e³e ÒemebieesHeeÊe lesjeJee DeO³ee³e Je meesUeJee
DeO³ee³e ³eele efJeµes<e Keg}emee Je GneHeesn keÀjle keÀjle %eeveosJe meesUeJ³ee
DeO³ee³eer lees HetCe& keÀjleele.
cees#eceeieea cegceg#etbveer Je efpe%eemetbveer ns peerJeve peiele Demelee keÀmes
Jeeie}s Heeefnpes, keÀe³e kesÀ}s Heeefnpes Je keÀe³e ìeU}s Heeefnpes, ³ee®es Deemegjer
mebHeÊeer®³ee meJe& Oeeske̳eebmen mHeä efJeJes®eve ³ee meieȳeeletve ³esles.
lemes®e Heele¡e}³eesieefveefoä & ³eceefve³eceeoer Dee®ejCee®es Kejs Òe%eeJeener
efoioµe&vemeg×e ³eeletve®e kesÀ}s Deens, Demes efJe®eejebleer DeeHeuîee vepejsme
³esles. jepe³eesiee®eer mecemle Yetecf ekeÀe ceveesYetceerJej DeeOeej}s}er Demeuîeeves
ceve Je mebmeej DeLeJee peiele ³eeb®ee ³eesi³e lees cesU meeOekeÀeves keÀmee
Iee}eJee, ³ee®ee Deeoµe& ³ee efJeJes®eveeÜejs meebie ef®eef$ele kesÀ}s}e Dee{Ulees.
JeemleefJekeÀle: ne mebHetCe& Yeeie veener cnì}s lejer npeej-yeejeµes
DeesJ³eeletve JeefCe&}} s e Deens. cnCepes %eeveosJeer®³ee meHleceebµe lejer l³ee®eer
J³eeHleer mecepeC³eeme Òel³eJee³e vemeeJee. mebmeejceeieea Je cees#eceeieea Deµee
oesIeebveener Del³egÊece GHeosµe Deµee ³ee DeesJ³ee Deensle. meeOekeÀe}e pes
pes keÀjCeer³e Deens Je pes pes DekeÀjCeer³e Deens, l³ee®ee mebHetCe&
ke=Àl³eeke=Àl³eefJeJeskeÀ ³ee DeesJ³eebletve oµe&efJe}s}e efomelees. Demees.
meceejesHe::::
Heg{er} efJe<e³ee®es DevegmebOeeve
1)³ece, 2) efve³ece, 3)Deemeve, 4) ÒeeCee³eece, 5)Òel³eenej,
6) OeejCee, 7)O³eeve Je 8)meceeefOe ner peer Heele¡e}³eesieµeem$eeves
efveoxeµf e}s}er Deä ³eesieebies Deensle, l³eeb®ee mecemle meeûe efJe®eej DeeHeuîee}e
keÀjC³eeme ceole JneJeer cnCetve DeeHeuîee ûebLee®³ee ³ee Yeeiee®ee
DeeleeHe³e¥le®ee j®evee Dee}sKs e kesÀ}s}e Demeuîee®es efJe®e#eCe efpe%eemet®b ³ee
lJeefjle O³eeveele Dee}s®e Demes}.
³eesieoe Þeer%eeveséejer
ns efJeJes®eve DeeHeCe Þeer%eeveosJeer®³ee DeeOeejs, lemes®e Heele¡e}³eesiemet$eeb®ee
HeeþHegjeJee keÀjlekeÀjle DeeefCe cegK³ele: ieerleesÊeÀer®³ee met$eoµe&veHej µew}erletve
DeJe}eskeÀ}s Deens. lees®e cegK³e DevegyebOe keÀe³ece jeKetve ³eeHeg{sner DeeHeCe
³eceefve³eceeoer Dee®ejCeeves µeg× Pee}suîee, Deemeve-ÒeeCee³eece ³eele efmLej
nesT HeenCeeN³ee Je Òel³eenejele keÀcee}er®eer efve<Ceelelee ÒeeHleJ³e mecepeCeeN³ee
meeOekeÀebmeeþer %eeveosJeeb®³ee µew}eroej meceLe& DeesJ³eebÜejs ÒekeÀì}s}s
ceeie&oµe&ve ³eeHeg{sner DeJe}esketÀ!
l³ee®eÒeceeCes meeOekeÀe®es iebleJ³e cnCepes OeejCee-O³eeve-meceeefOeªHeer
Deblejbie ³eesieebieebkeÀ[s DeeHeuîee}e DeefveJee³e&HeCes JeUeJes®e }eieCeej Deens,
ns ³ee efJeJes®evee®³ee JeUCeeJeekeÀCeebÜejs Devegm³etle®e Deens. ne iet{lece
efJe<e³e leejlejc³eeves DeeHeCeeme efJeµeo keÀjlee ³eeJee cnCetve Þeer%eeveosJeebkeÀ[s
meeceL³ee&®es ceeieCes ceeiele DeeHeCe Heg{s peeT ³ee!
meesUeJ³ee DeO³ee³ee®ee meceejesHe
meesUeJ³ee DeO³ee³ee®ee meceejesHe keÀjleebvee %eeveosJe cnCeleele:
F³eeJejer lees Heeb[g®ee~ kegÀce© meÓeJees peerJeeR®eeb~
Hegmes} lees ®ewlev³ee®eeb~ keÀeveeR DeeF&keÀe~~16-470~~
mebpe³eW J³eemeeef®e³eeb efvejesHee~ lees Jes}g HesÀef[}e les³eeb ve=Heeb~
lewmee ceerner efveJe=efÊeke=ÀHee~ meebIeewve legcneb~~471~~
legcneR meble ceeefPe³eeb keÀ[eb~ efoþer®eeb keÀje} yeng[e~
leNneR legcneb ceeveW SJe{e~ nesF&ve ceer~~472~~
cnCeewefve efvepe DeJeOeeve~ cepe Jees}ies Hemee³eoeve~
oerpees peer meceLe& nesF&ve~ %eeveosJees cnCes~~473~~
’mebpe³eeves J³eemeke=ÀHesves p³eeÒeceeCes l³ee Oe=lejeä^ ve=Hee®ee JesU
ceneYeejleer³e ³eg×e®ee ®e#egJezmel³eb Je=Êeeble keÀLeve keÀjC³ee®³ee efce<eeves l³ee}e
ieerlee SskeÀJetve meeLe&keÀer }eJe}e, l³ee®eÒeceeCes Þeerevf eJe=eÊf eveeLeeb®³ee ke=ÀHesves
meceLe& Pee}s}e ne %eeveosJe HeCe legcne meblemeppeveebvee ieerleeLe& mHeä
keÀªve meeieC³eeme efveefceÊecee$e nesle Deens.“
’legcner mebleebveer pej ceeP³eeJej ke=ÀHee¢<ìer®ee Je<ee&Je kesÀ}e, lej
legcne}e Hemeble He[s} FlekesÀ íeve JeÊe=ÀlJe ce}emeg×e keÀjlee ³esF&}.
DeeHeCe DeeHeuîee DeJeOeevee®es Hemee³eoeve ceeP³ee Heojer ìekeÀe. cnCepes
ceer Þeerke=À<CeesÊeÀer mHeä keÀªve meebieC³eeves Oev³e nesFv& e!“ Demes Hegve:Hegve:
%eeveosJe Deepe&Jeeves Þeesl³eebvee efJeveJeleebvee DeeHeuîee}e efomeleele.
les Heg{s meebieleele: ’³ee GHejeble Heb[jg epee®ee lees megHeg$e Depe&vg e DeeHeuîee
Deble:keÀjCeeleer} Òeµve Þeerke=À<Ceebvee efJe®eejer}. lees legcner peerJeeYeeJeeves
®ewlev³eªHeer ÞeJeCeWefê³eebÜejs DeJeOeeveHetJe&keÀ SskeÀe.“
melejeJ³ee DeO³ee³ee®ee ÒeejbYe
³eeÒeceeCes meesUeJ³ee DeO³ee³ee®ee meceejesHe kesÀuîeeJej melejeJ³ee
DeO³ee³ee®³ee megjJeeleer}e Depe&gveeves kesÀ}s}e Òeµve Demee Deens:
³es µeem$eefJeefOeceglme=p³e ³epevles Þe׳eeeqvJelee:~ ßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßßß
les<eeb efveÿe leg keÀe ke=À<Ce meÊJeceenes jpemlece:~~17-1~~
³eesiemeeOevee-2
ieerlee Je %eeveséejer : ³eessiemeeOevee (³eesieoe Þeer%eeveséejer - 4)
242 Gvces<e:15:Deemegjer mebHeoe
’ns ke=À<Cee! peer ceveg<³es µeem$eefJeOeer}e peeCele veenerle, Hejbleg kesÀJeU
mJeeYeeefJekeÀ Þe×sves ³egÊeÀ nesTve osJe, je#eme, ³e#e Jee YetleieCeeb®es Hetpeve
keÀjleele, l³eeb®eer ieleer keÀe³e yejs nesles - meeeqÊJekeÀer, jepemeer keÀer leecemeer?“
³ee efþkeÀeCeer veceto keÀjeJesmes Jeeìles keÀer DeO³ee³e16 µ}eskeÀ ¬eÀ.23ceO³es
YeieJebleebveer mHeä kesÀ}s nesles keÀer ’µeem$eefJeOeer}e mees[tve kesÀJeU
keÀeceeves Òesefjle nesTve JeeieCeeN³eebvee SsefnkeÀ Jee Heej}ewefkeÀkeÀ keÀesCeles®e
megKe Jee Hejceieleer ³eebHewkeÀer keÀener®e ÒeeHle nesle veenerle.“
l³eecegUs ³ee DeO³ee³eejbYeer Depe&vg eeves ne Òeµve GHeefmLele kesÀ}e Deens,
pees meeceev³e peveebmeeþer GHe³egÊeÀ þjeJee. keÀejCe µeem$eefveoxµe mecepetve
IesC³ee®eer kegÀJele vemeCeejer ceeCemes peieele KetHe Demeleele. l³eecegUs l³eeb®eer
µeem$eeJej Þe×e Deme}er lejer l³eeÒeceeCes Jele&ve Ie[le veener. lejer Deµeeb®eer
ieleer keÀesCeleer Demes Depe&gve Þeerke=À<Ceebvee efJe®eejlees.
melejeJ³ee DeO³ee³ee®ee efJe<e³eefJeµes<e
³eemebyebOeer melejeJ³ee DeO³ee³eele yejs®e mHeäerkeÀjCe Deens. cegK³e
cnCepes HetJe&pevceeb®³ee mebmkeÀejebcegUs mJeYeeJele: efvecee&Ce Pee}s}er Þe×e
meeeqÊJekeÀ, jepeme Je leeceme ³ee leerve ÒekeÀej®eer Demeles. ef$eiegCeeb®³ee
keÀceerDeefOekeÀlescegUs l³eele ogmeN³ee oesve ÒekeÀejeb®es Lees[syengle efceÞeCener
efometve ³esles. l³eeÒeceeCes l³ee®eer YeieJeble DeeHeuîeemeejKee®e DemeeJee, Deµeer
Þe×e Demeles Je lees DeeHeuîee Òeke=ÀleeriegCeebvegmeej YeieJeblee}e osJeeoer,
³e#eje#emeeoer Jee YetleefHeµee®®eeoer ªHeele keÀuHetve l³eeb®eer YeeqÊeÀHetJe&keÀ
Hetpee keÀjlees.
Hejbleg Òeke=Àleer®³ee DeìU efve³eceebvee G}ÁIb elee ve DeeuîeecegUs lees l³ee
l³ee Hetefpele osJeeoer YeeJeebvee ÒeeHle neslees. ³eeleer} kesÀJeU meeeqÊJekeÀ Þe×e
mees[vt e Flej oesvner Þe×e ceveg<³ee®ee DeY³eglkeÀ<e& keÀjC³eeme meceLe& vemeleele.
lemes®e mJeµejerjeme Heer[e osle Ieesj leHee®ejCe keÀjCeejs Je Flejeb®ee Ieele
keÀªve ³e%e³eeieeoer keÀjCeejs ns meJe& nerve ³eesveeRÒele peeleele.
³eeÒeceeCes µeem$eefJeOeer ve peeCelee vegmel³ee®e Þe×s®³ee DeeOeejs
HejceHeoe}e PeeWyet HeenCeeN³eeb®eer ieleer nesles. cnCetve Þeerke=À<Ceebveer Deµee
}eskeÀebvee meg³eesi³e ceeie&oµe&veHej GHeosµe melejeJ³ee DeO³ee³eele kesÀ}s}e
Dee{Ulees. l³eele ³e%e-oeve-leHeeoer ef¬eÀ³ee keÀµee ÒekeÀejs mebHeVe keÀjeJ³eele
³eeyeeyele megyeesOe ceeefnleer Deens. Demees. HeCe leer HeenC³eeHetJeea DeeHeCe Deelee
efJeéeJ³eeHeej keÀmee ®ee}lees, Òeke=Àefle-Heg©<eefJe®eej, F.efJe<e³e Heent ³ee. iegCe
ns Òeke=Àleer®es®e GHeefJeYeeie Demeuîeeves, ceveg<³eeb®ee iegCeebOeejs Jele&Ceeje J³eeHeej
Heg{s mecepeC³eemeeþer Òeke=Àleer®es Kejs mJeªHe Je keÀe³e& F.keÀe³e Deens, les
DeeOeer Heeefn}s Heeefnpes.
l³eemeeþer DeeHeCe Deelee Heg{er} le=leer³e mkebÀOe - efJeéeJ³eeHeej ³ee®³ee
Gvces<e ¬eÀ. 16 - Òeke=ÀefleefJe®eej ³eekeÀ[s ÒeLece JeUt ³ee.
THE AUTHOR  
VIBHAKAR LELE                                                                                                    
 BE, BSC, LLB  
 
PROFFESSIONAL ENINEERING CONSULTANT 
RESEARCHER WITH INTEREST IN MANY SUBJECTS 
 
(Topics  of  interest:  Mathematics,  Astronomy,  Cosmogony,  Science, 
Engineering,  Genetics,  Physics,  Chemistry,  Molecular  Sciences) 
PROFICIENCY  IN  ENGLISH  AND  INDIAN  LANGUAGES  and  in 
Literature 
 
Researcher  of  Oriental  Disciplines  of  Philosophy,  Mysticism,  Yoga, 
Jnyan, Bhakti, Tantra, Vedas and the Upanishads 
Connoisseur in Siddha‐Mahayoga Dnyaneshwar's & Patanjali's Yoga 
 
GURU  Tradition:  Main  Line  of  Siddha  tradition  of  Adinatha  – 
Umadevi  –Gorakshanatha  –Gahininatha  –Dnyaneshwar  – 
Satyamalanatha  –  Guptanatha  –  Kesarinatha  –  Shivdeenanatha  – 
Vasudevanatha 
Indebted  To  The  Paramparas  of:  1.  Gaudapada's  tradition  from 
Shrimat Acharya Shankar – Adwaitanand – Satyadevanand 
2. Siddha tradition of Nityanand – Avadhutanand 
 
AUTHOR OF MARATHI BOOK ³eesieoe Þeer%eeveséejer
YOGADA SHRI DNYANESHWARI  (Parts 1, 2, 3 & 4) 
SkeÀe veeLeefme׳eesi³ee®es DeelceJe=Êe (³eesieoe Þeer%eeveséejer – 1)                                       
ieerlee Je %eeveséejer : ³eesie DeeefCe leÊJe%eeve (³eesieoe Þeer%eeveséejer – 2)
ieerlee Je %eeveséejer: ÒeLece Heefj®e³e (³eesieoe Þeer%eeveséejer 3)
ieerlee Je %eeveséejer: ³eessiemeeOevee (³eesieoe Þeer%eeveséejer 4)

English Books Series: ‘KUNDALINI YOGA: YOGA OF GITA AS EXPOUNDED BY SAINT SHRI DNYANESHWAR IN 

DNYANESHWARI– 1ST AND 2ND PARTS’ 
PART 1: PHILOSOPHY AND YOGA OF GITA AND DNYANESHWARI 
PART 2: AUTOBIOGRAPHY OF A NATHA SIDDHA YOGI 
PART 3: INTRODUCTION TO GITA AND DNYANESHWARI 
FUTURE BOOKS IN THIS SERIES: ‘YOGA OF GITA – 4TH PART’: ‘Yoga Practice, Methods and Processes’ 
Dear Reader 

If you have reached this page, it means that you must have found my
book interesting. I write on the Yoga of Gita and Dnyaneshwari, in
English and Marathi languages. It is based on what I have learnt from
saint Dnyaneshwar’s commentary on the Shrimad-Bhagwad-Gita and
his other compositions, Amritanubhava and Abhangas. I welcome you
to my further books on the subject, to be published under the same main
title ³eesieoe Þeer%eeveséejer in Marathi, a series starting from this book. My
English language series is being published under the main title of
‘Kundalini yoga: Yoga of Gita as Expounded by Saint Shri
Dnyaneshwar’. The English as well as the Marathi language series are
published with suitable subtitles on the topics they deal with. For
example, this book has the subtitle of ieerlee Je %eeveséejer: ³eessiemeeOevee (³eesieoe Þeer%eeveséejer 4). The last
partS were published under the titles of SkeÀe veeLeefme׳eesi³ee®es DeelceJe=Êe (³eesieoe Þeer%eeveséejer – 1); ieerlee Je %eeveséejer :
³eesie DeeefCe leÊJe%eeve (³eesieoe Þeer%eeveséejer – 2)and ieerlee Je %eeveséejer: ÒeLece Heefj®e³e (³eesieoe Þeer%eeveséejer 3)I would like
to follow the same style. The subject of Gita, Dnyaneshwari and its
Yoga is vast. Hence I am giving this treatment to the matter to enable
the readers to read it in short spans of easy to read books.

Thanks for your patronage.

Vibhakar Lele
Author 
 
 
 
 
 
 
 
  YOGI SAINT
 
SHRI DNYANESHWAR
 
 
 
 
 

                                                

³eesieer Þeer%eeveséej  

I HUMBLY LAY DOWN MY HEAD AT THE SACRED LOTUS AT THE FEET OF DNYANADEV,
EVER IN REVERENCE 
 
 IIIIIIIIIIII

ieg©mebÒeoe³e
³e
HejbHeje:

HejbHeje:
copyrights reserved by author:V.V.LELE ISBN:13:978-1480157576