Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Centro de Investigaciones
Geológicas Guayaquil
ISO
9001 Y 14001
PETROPRODUCCION
Centro de Investigaciones
Geológicas Guayaquil
PETROPRODUCCIÓN
FILIAL DE PETROECUADOR
“MICROPALEONTOLOGÍA
ECUATORIANA”
DATOS BIOESTRATIGRÁFICOS Y PALEOECOLÓGICOS DE
LAS CUENCAS: GRABEN DE JAMBELÍ, PROGRESO, MANABÍ,
ESMERALDAS Y ORIENTE; DEL LEVANTAMIENTO DE LA
PENÍNSULA DE SANTA ELENA, Y DE LAS CORDILLERAS
CHONGÓN COLONCHE, COSTERA Y OCCIDENTAL.
Autores
Dra. Martha Ordóñez: Foraminíferos y Radiolarios
Ing. Nelson Jiménez: Nanofósiles Calcáreos
Ing. Johnny Suárez: Palinomorfos
Con la colaboración de
Ing. Guillermo Toala: Microscopía Electrónica
Ing. Rita Andrade: Asistencia técnica Sr. Franklin Véliz: Preparación de muestras
Anl. Myriam Parra: Diagramación Ing. Kervin Chunga: Microfósiles en secciones
Ing. Italo Zambrano: Palinoestratigrafía
2006
Micropaleontología Ecuatoriana
MICROPALEONTOLOGÍA ECUATORIANA
TABLA DE CONTENIDOS
PRESENTACIÓN…………………………………………………………………………...……………. I
PRESENTACIÓN…………………………………………………………...……………………………. III
PRÓLOGO…………………………………………………………...…………………………………… V
CAPÍTULO 1: INTRODUCCIÓN…………………………………………...…………...……………... 1
1.1. Objetivos del estudio 1
1.2. Métodos y técnicas específicas del estudio 2
1.2.1. Observaciones preliminares 2
1.2.1.1. Recolección en perforaciones 2
1.2.1.2. Tipos de rocas microfosilíferas 2
1.2.2. Preparación de muestras 3
1.2.2.1. Técnicas de extracción mecánica 3
1.2.2.2. El Lavado 3
1.2.2.3. Técnicas de extracción química 4
1.2.2.4. Preparación palinológica 4
1.2.2.5. Preparación para radiolarios 5
1.2.2.6. Preparación de las muestras semiconsolidadas 5
1.2.2.7. Preparación de láminas delgadas 6
1.2.3. Observación de microfósiles 7
1.2.3.1. Utilización del estereomicroscopio 7
1.2.3.2. Microscopio óptico 7
1.2.3.3. Microscopio electrónico 7
1.2.4. Identificación de los microfósiles 8
1.2.4.1. Descripción e ilustración 8
1.2.4.2. Identificación y anotación 8
1.3. Zonaciones Bioestratigráficas aplicadas 9
1.3.1. Zona 27 (Zona de Echitricolporites maristellae - Psiladiporites minimus) 10
1.3.2. Zona 28 (Zona de Crassoretitriletes vanraadshooveni) 10
1.3.3. Zona 29 (Zona de Echitricolporites spinosus) 10
1.3.4. Zona 30 (Zona de Echitricolporites mcneillyi) 10
1.3.5. Zona 31 (Zona de Alnipollenites verus) 10
1.4. Localización de las áreas investigadas 10
Micropaleontología Ecuatoriana
4.6.2. Paleoambiente 77
4.7. Formación Tablazo 77
PRESENTACIÓN
Cabe mencionar que este conocimiento es una clave para comprender la dinámica ambiental del tiempo
actual y por ende la problemática del cambio global.
Además, el libro da una actualización de la litoestratigrafía de las diferentes cuencas sedimentarias del
Ecuador, acompañada por perfiles columnares y descripciones litológicas resumidas, así como la ubicación de
las localidades tipo de las formaciones geológicas, algunas veces documentadas por fotografías tomadas en el
campo.
Un mérito con proyección al futuro es el acceso que da la obra al conocimiento de “materia prima
científica” que posee el Centro de Investigaciones Geológicas en forma de colecciones de microfósiles
fanerozoicos, que motivarán a la nueva generación de jóvenes ecuatorianos a realizar tesis de grado, doctorales e
investigaciones posdoctorales. Todas ellas serán aportes futuros para el conocimiento de la biodiversidad fósil y
la contínua actualización de datos para el desarrollo económico, social y cultural del país.
La esmerada ilustración de las láminas con los microfósiles hallados en las diferentes cuencas
sedimentarias del país, así como la gran calidad técnica y estética de las ilustraciones de microfósiles estudiados
al microscopio óptico y electrónico de barrido, que son parte esencial del catálogo de los principales
microorganismos que integra la obra, son resultado de la empatía existente en todo el grupo de trabajo, donde
cada colaborador, sea investigador, profesional de apoyo, técnico de laboratorio de extracción de microfósiles,
especialista en informática o diseñador gráfico, está compenetrado con la importancia de la obra y conoce con el
suficiente detalle los objetivos de la misma. El resultado es un ejemplo elocuente de las ventajas que posee una
estructura sinérgica horizontal, en contraste con una estructura vertical y autoritaria. También ejemplifica los
buenos resultados que puede brindar una empresa bien administrada por el estado, cuando éste pone énfasis en la
capacitación contínua del personal, en todos los niveles del conocimiento.
Cabe felicitar a todos los involucrados en la obra y desear a este libro un buen éxito.
PRESENTACIÓN
PRÓLOGO
La micropaleontología es un campo de estudio apasionante, tal como es demostrado en este libro que
trata sobre los microfósiles y sus aplicaciones en la bioestratigrafía y paleoecología de las principales cuencas
sedimentarias ecuatorianas, exploradas por CEPE - PETROECUADOR y otras empresas, en búsqueda de
hidrocarburos.
El texto se compone de doce capítulos, siendo el primero el introductorio, en el que se enuncian los
objetivos del estudio, así como los métodos y técnicas específicas de recolección y preparación de muestras de
rocas y sedimentos, necesarios para la búsqueda e identificación de foraminíferos, nanofósiles calcáreos,
palinomorfos, radiolarios y otros microfósiles; trata también sobre las zonaciones bioestratigráficas aplicadas,
localización de las áreas investigadas y de una breve historia de los estudios micropaleontológicos realizados en
el Ecuador. En el segundo capítulo se encuentran anotaciones sobre los grupos microfosilíferos investigados y su
importancia en la práctica geológica y exploración hidrocarburífera.
Los capítulos tres al once, incluyen los nuevos datos bioestratigráficos y paleoecológicos de las
formaciones geológicas, pertenecientes a las Cuencas: Graben de Jambelí, Progreso, Manabí, Esmeraldas y
Oriente; Cordilleras: Chongón Colonche, Costera y Occidental, y al Levantamiento de la Península de Santa
Elena.
El capítulo doce corresponde al Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y
paleoecología, el cual lleva la ilustración y descripción de cada uno de los microfósiles seleccionados, así como
su distribución estratigráfica a nivel mundial y en el Ecuador, formaciones en que han sido encontrados, etc.
Todos los análisis micropaleontológicos son de nuestra exclusividad y por ende las determinaciones
bioestratigráficas formacionales, muchas de ellas a nivel zonal; para las determinaciones paleoecológicas nos
hemos apoyado en los datos litológicos proporcionados por los geólogos regionales. Estas investigaciones
indudablemente serán de beneficio para la comunidad geológica en general, esperando constituyan la base de
posteriores investigaciones por parte de micropaleontólogos y otros científicos, y sirvan de motivación para los
estudiantes futuros especialistas en la Micropaleontología.
Cada capítulo ha sido ilustrado con fotografías tomadas a los Microscopios Electrónico de Barrido y
ópticos del CIGG. También se presentan mapas, cuadros y figuras. Todas las referencias bibliográficas, tanto del
texto como de las ilustraciones, han sido citadas de su fuente original. La nomenclatura estratigráfica ha sido
tomada del Código Argentino de Estratigrafía.
“MICROPALEONTOLOGÍA ECUATORIANA” fue posible gracias a la invalorable colaboración que
hemos recibido de nuestra asistente técnica Ing. Rita Andrade, quien mecanografió, corrigió y diagramó el texto,
además de ser un constante estímulo durante el tiempo que demandó la realización de la obra; del Sr. Franklin
Velíz, quien ha preparado durante más de 15 años miles de muestras de rocas, las que sirvieron para la obtención
de los 3 grandes grupos microfosilíferos investigados; de la Anl. Myriam Parra quien diagramó muchas de las
ilustraciones del texto; del Ing. Italo Zambrano, nuestro compañero durante 15 años y primer palinólogo
ecuatoriano, que nos dejó sus análisis y valiosas interpretaciones, y del Ing. Kervin Chunga quien identificó y
fotografió microfósiles en secciones delgadas de rocas.
VI Micropaleontología Ecuatoriana
Al ser esta obra el resultado de 23 años de trabajo, durante los cuales establecimos vínculos con
numerosos colegas que de alguna manera compartieron su experiencia con nosotros, agradecemos a todos y cada
uno de ellos, así como a los diversos directivos de Petroproducción por las facilidades proporcionadas, entre
ellos: Ings. Kléver Peláez, Manuel Jordán, Luis Ayala, Marco Rivadeneira, Bolívar Araujo, Galo Montenegro,
Guillermo Toala, Edgar Riofrío y Lcdo. Fausto Mejía.
Al Dr. Wolfgang Volhkeimer y al Ing. Marco Rivadeneira, por la lectura crítica al texto y sus
invalorables sugerencias.
A los compañeros del CIGG que proporcionaron la casi totalidad de las muestras de rocas sedimentarias
para su investigación, las que fueron recolectadas en diversas campañas geológicas: Ings. Milton García,
Washington Vilema, Gerardo Berrones, Stalín Benítez, etc.; a los compañeros de la Subgerencia de Exploración
y Desarrollo de Petroproducción y a los geólogos del IRD por iguales motivos.
Capítulo 1
INTRODUCCIÓN
1.1. Objetivos del estudio. Otros objetivos son el dar a conocimiento las
Este trabajo tiene algunos objetivos, los diversas técnicas y métodos de estudio de los
cuales fueron elegidos basados en su importancia microfósiles, aplicados en el Laboratorio del Centro
científica, así como también en su inminente de Investigaciones Geológicas Guayaquil (CIGG), en
aplicación práctica. El objetivo fundamental radica lo que respecta a la recolección de las muestras
en la divulgación de la investigación sedimentarias tanto en afloramientos como en
micropaleontológica ecuatoriana, efectuada en el perforaciones, preparación de muestras para hallazgo
Laboratorio de Bioestratigrafía de la Corporación de los diversos grupos microfosilíferos investigados,
Estatal Petrolera Ecuatoriana (CEPE) – separación y observación de los microfósiles,
PETROECUADOR, desde 1982 hasta la actualidad. identificación, taxonomía y nomenclatura de los
Esta fue realizada a las principales cuencas géneros y especies determinados, así como la toma de
sedimentarias de nuestro país, que en su determinado fotografías a los diversos microfósiles.
tiempo fueron investigadas geológicamente con fines La preparación de un Catálogo de
de búsqueda de hidrocarburos. Esto implica dar a Microfósiles Ecuatorianos es otro objetivo más, en el
conocer las diversas asociaciones microfosilíferas de que se muestran los principales guías estratigráficos y
foraminíferos, radiolarios, nanofósiles calcáreos, paleoambientales en fotografías tomadas con los
ostrácodos, palinomorfos y otros microorganismos microscopios Electrónico de Barrido, Laborlux D y
fósiles, encontrados en las formaciones geológicas Carl Zeiss; también datos referentes a su descripción,
pertenecientes a estas cuencas, tanto en afloramientos dimensiones, diferencias con especies similares,
como en el subsuelo; así como proporcionar el distribución estratigráfica mundial y en el país,
conocimiento de los microfósiles guías estratigráficos formaciones geológicas en que han sido encontrados,
y de facies, que sirvieron para la determinación de etc.
edades relativas restringidas, aplicación y propuestas Todo esto indudablemente ayudará al
de zonas bioestratigráficas, resolución de estudioso de la Micropaleontología Ecuatoriana, ya
correlaciones bioestratigráficas, interpretaciones que podrá disponer de las últimas investigaciones
paleoambientales y reconstrucción de la historia realizadas en el país. Esta será la base para los futuros
geológica de las diversas cuencas. estudios en este campo.
2 1. Introducción
En esta fase, el micropaleontólogo debe ser endurezca. En este punto la lámina está lista para ser
metódico y preciso, con la finalidad de evitar observada al microscopio óptico. Esta preparación
contaminaciones entre las muestras, así como errores consume poco tiempo y es una de las más
columna. El tamaño de los granos disminuye Los residuos secos deben ser colocados en
progresivamente de arriba hacia abajo. Esta operación una cubeta de extracción (preferentemente metálica)
se realiza lentamente bajo un chorro de agua que de fondo oscuro y cuadriculado, para la búsqueda de
atraviesa la columna de tamices (Figura 1.1A). microfósiles bajo un estereomicroscopio (Figura 1.1
Cuando el líquido que sale de la columna está limpio B, C y D).
y libre de sedimentos, el lavado está finalizado. Los Los microfósiles localizados son levantados
residuos son recolectados de cada tamiz y secados en con un pincel fino 001 (de pelo de camello), al que
bandejas de aluminio o refractarias. Los tamices son previamente se ha humedecido, o también con la
limpiados con un cepillo a fin de suprimir los punta de una aguja enmangada, la que de vez en
residuos que queden en las mallas, porque podrían cuando se introduce en plastilina. Los microfósiles
contaminar las muestras que se preparen son colocados en portamicrofósiles de cartón de
posteriormente. Luego los tamices son sumergidos en fondo negro y liso, pegados con goma de tragacanto y
una solución de azul de metileno al 5%, los ordenados de acuerdo a su taxonomía. Hay varios
microfósiles que queden en las mallas son así modelos de portamicrofósiles, con una, dos, tres,
pintados y reconocidos en lavados posteriores. cuatro cavidades, o de 60 cuadrículas, entre los que se
escoge el más conveniente a la investigación (Figura
1.1 E).
(Figura 1.2). Debe tenerse cuidado con la 13. Se realiza el montaje de la muestra poniendo 1 ó
reacción, que en ciertos casos es fuerte y que se 2 gotas en un cubreobjeto, y agregando una gota
la puede controlar con alcohol o agua. de dispersante (cellosize). Se seca a temperatura
5. Se lava y centrifuga varias veces con agua no elevada y se fija a un portaobjeto con
destilada, con la finalidad de eliminar ácidos. El permount, quedando lista la muestra para ser
centrifugado se lo realiza a una velocidad de observada al microcopio.
1500 rpm durante 5 minutos.
6. Se realiza la flotación para la separación de la 1.2.2.5. Preparación para radiolarios.
materia orgánica con una solución de bromuro de El método utilizado para la extracción y
zinc o cloruro de zinc, cuyo peso específico no limpieza de los esqueletos de radiolarios es el ideado
sea mayor de 2.0. Esta mezcla se vierte en una por los Drs. Y. Aita y Ch. Hollis en 1991, el cual
manguera de tigón, que se inserta en “V” en un consiste en:
tubo de ensayo de 100 ml. Se centrifuga a 1500 a. Colocar el residuo de la muestra que contiene
rpm durante 20 minutos y luego se extrae la parte radiolarios en un beaker de pirex de 50 ml y
que se encuentra en suspensión. cubrir con una solución de (NaPO3)6/H2O. Cocer
7. Se lava la muestra que flotó con agua, a fuego lento y adicionar H2O2 para evitar
centrifugando a 1500 rpm. excesiva ebullición. Retirar.
b. Añadir unas pocas gotas de HCl al 33%. Diluir la
solución con agua y lavar a través de un tamiz de
63μm
c. Repetir el proceso si se requiere más limpieza.
d. Transferir el residuo a un beaker de plástico y
añadir de 1 a 2% de HF por 1 a 5 minutos.
e. Diluir la solución, lavar a través del tamiz, con
una solución de NaCO3. Si se ha usado HF,
colocar en un filtro de papel, permitiendo que se
Figura 1.2. Lavado de muestra con ácido
fluorhídrico para la extracción de palinomorfos. escurra. Observar al estereomicroscopio y
preparar placas para su observación al
8. Si es necesario a la muestra se la oxida con una
microscopio óptico.
solución Schultz (ácido nítrico más clorato de
potasio a saturación). El tiempo que el residuo
está bajo la influencia de esta solución varía entre
1.2.2.6. Preparación de las muestras
2 a 5 minutos, pudiendo detenerse la reacción semiconsolidadas.
agregando agua. En el caso de que la muestra sea
9. Se lava la muestra centrifugando a 1500 rpm. semiconsolidada, es decir que no pueda desintegrarse
10. Se trata la muestra durante 4 ó 5 minutos con una por sí sola, se pueden seguir varios procedimientos,
solución de hidróxido de potasio, para eliminar siendo los siguientes los más efectivos: Primero se
los ácidos húmicos. fractura la roca hasta obtener fragmentos de
11. Se lava centrifugando a 1500 rpm. aproximadamente 1cm de diámetro, de esta manera se
12. Se agrega a la muestra ácido clorhídrico al 10%, incrementa la superficie para las reacciones
completando con agua el tubo de ensayo. Luego posteriores. La forma más simple de realizar esta
se centrifuga a 1500 rpm, durante 5 minutos. desintegración es con un mortero de hierro,
6 1. Introducción
líneas anteriores y con Kerex. Este último sobre todo c. Pegar la superficie de la roca pulida a un
aluminio, sacado el lodo de perforación con agua y d. Cortar y pulir la otra superficie, desgastando la
secada en una estufa. Al cabo de unos pocos lámina de roca hasta que sea casi transparente.
segundos de retirada la muestra de la estufa, se le En las láminas que se preparan con fines
la llave, lo cual produce que se disgreguen los deja entre 30 y 50 μm, con el fin de que no se
sedimentos. Se procede luego a su lavado a través de destruyan los microfósiles y se pueda observar
los tamices. nítidamente el detalle de sus estructuras; este
Micropaleontología Ecuatoriana 7
grosor hace también que al observarlos al Permite realizar observaciones con aumentos
microscopio, los colores de birrefringencia sean de hasta x2500. La luz puede ser transmitida o
más intensos. reflejada (Figura 1.5). Es utilizado para las
e. Cubrir la segunda superficie desgastada con un observaciones de nanofósiles calcáreos, radiolarios y
cubreobjetos de vidrio de 0,1mm de espesor, diatomeas, así como de las preparaciones
pegándola con la resina utilizada, con lo que la palinológicas. Permite el estudio de la estructura de
lámina estará lista para su observación (Figura los caparazones de los microfósiles, así como
1.3B y C). pormenores de la diagénesis.
de los caparazones, caracteres morfológicos de los 1cm2, a la cual previamente se le habrá pegado una
microfósiles, nanofósiles calcáreos y palinomorfos. cinta adherente de doble lado. Estos microfósiles
El principio es esquemáticamente el mismo que en un serán recubiertos con un baño de oro - paladio o
microscopio óptico, pero la luz es sustituida por un platino, debido a que los caparazones de los
haz de electrones. Las lentes ópticas son microfósiles no tienen una alta reflectividad
reemplazadas por lentes magnéticas que orientan un electrónica.
haz de electrones. El microscopio con que cuenta el
CIGG es un microscopio electrónico de barrido
1.2.4.2. Identificación y anotación.
(MEB), marca Philips (Figura 1.6), que permite la
El microfósil investigado será atribuido a un
observación y fotografía tridimensional de los
género o a una especie. Esta atribución latina
microfósiles.
binominal dada a un microfósil representa un acto
serio que puede traer consecuencias a las futuras
interpretaciones bioestratigráficas o paleoecológicas.
La identificación debe resultar de una observación
minuciosa de la composición y caracteres
morfológicos, de una comparación con especies
próximas, así como de un raciocinio riguroso.
Como regla general, cada especie tiene una
denominación latina, la que fue creada por su autor.
Figura 1.6. Microscopio electrónico de barrido.
Ej. Globorotalia planispira Bronnimann y Resig,
1.2.4. Identificación de los microfósiles. 1971.
En el momento de la identificación de los Siendo 1971 el año que corresponde a la
microfósiles, son utilizadas algunas técnicas de creación de la especie por Bronnimann y Resig.
trabajo. Un reconocimiento de cada grupo, género o Como los ejemplares denominados especies
especie, necesita el conocimiento de base de la tipo, son en realidad difícilmente accesibles, los
micropaleontología sistemática y utilización de micropaleontólogos utilizan ilustraciones y
bibliografía o colecciones especializadas ya descripciones de estos holotipos que existen en la
existentes. bibliografía especializada de cada grupo de
microfósiles. Comparan así estas ilustraciones y
1.2.4.1. Descripción e ilustración. descripciones con sus observaciones, y determinan de
La descripción de un microfósil se hará de la esta manera las formas investigadas.
manera más precisa, anotando la composición, así En caso de ser imposible el reconocimiento,
como todos los caracteres morfológicos del debido a la falta de bibliografía, o de una mejor
microfósil, como el perfil, número y forma de conservación de los especímenes estudiados, se debe
cámaras, aberturas, porosidad, tamaño, etc. Los utilizar una determinación incompleta que se llama
dibujos y fotografías sobre todo al MEB, son de nomenclatura abierta.
mucha ayuda para la descripción y posterior Ej. Globorotalia aff. plesiotumida, donde aff.
identificación. El aumento de la ilustración debe ser significa afín.
siempre anotado. Globorotalia cf. plesiotumida, donde cf. significa
Para fotografiar microfósiles al MEB estos compárese con.
deben ser montados en una lámina de aluminio de Globorotalia sp., donde sp. significa especie.
Micropaleontología Ecuatoriana 9
Figura 1.8. Correlación de los esquemas bioestratigráficos zonales para el Paleoceno – Holoceno. (1) Valores absolutos,
según Ness et al. (1980). Los esquemas zonales son de los siguientes autores: (2) Bolli (1957 a, b, 1970); Bolli y Bermúdez
(1965); Bolli y Premoli Silva (1973); Bolli y Saunders (1985); (3) Banner y Blow (1965); Blow (1969); Berggren y Van Couvering
(1974); (4) Bukry (1973); (5) Martini (1971); (6) Nigrini (1971); Sanfilippo y otros (1981).
Micropaleontología Ecuatoriana 13
Figura 1.9. Zonación de nanofósiles calcáreos para el Neógeno, propuesta por Martini
(1971).
14 1. Introducción
• La Región Oriental que forma parte de la vasta Micropaleontológicas en el Ecuador”, en el cual cita
llanura amazónica. 20 títulos reunidos al revisar la literatura publicada
Deben incluirse además la Región Insular o durante los últimos 50 años a esa fecha. En la
Galápagos y el Mar Territorial, en el que hemos mayoría de estas publicaciones se hace mención
determinado la bioestratigrafía y paleoecología de los ocasional de uno que otro género o especie de
sedimentos del fondo oceánico, en perforaciones foraminíferos, y aduce que son muy pocas las obras
realizadas en el Graben de Jambelí. que incluyen listas extensas de especies o que traten
La mayor parte de los estudios corresponden de grupos de foraminíferos o de una fauna completa.
a la Región Litoral, que es el sector geográficamente Según este investigador, la primera lista de
más sobresaliente de toda la costa del Pacífico, foraminíferos del Ecuador es la que se encuentra en la
habiéndose investigado en ella las áreas obra de Teodoro Wolf, “Geografía y Geología del
correspondientes al Levantamiento de la Península de Ecuador”, publicada en el año de 1892. Esta lista
Santa Elena, Cuenca Progreso, Cuenca Esmeraldas, contiene los nombres de 19 foraminíferos, 9
Cuenca Borbón, Cuenca Manabí, Cordillera Chongón ostrácodos y 2 briozoos, determinados por G.
- Colonche y Cordillera Costera (CCO); siendo Schacko con una edad pliocénica, y que provienen de
también analizados los microfósiles de la Isla Puná en una arenisca recolectada cerca del pueblo de Uimbi,
el Graben de Jambelí. La exploración y perforación en la parte Norte de la provincia de Esmeraldas. Esta
de estas áreas ha estado a cargo de lista constituye además la segunda mención de
PETROPRODUCCIÓN - Guayaquil y de otras foraminíferos fósiles de América del Sur.
empresas petroleras extranjeras, tales como BELCO, La segunda publicación sobre microfósiles
TEXACO - PECTEN, AMOCO, CGC, EDC, etc. ecuatorianos, aparece 31 años más tarde (1923),
En la Cordillera Occidental se han realizado siendo la de J.M. Sinclair y C.P. Berkey, llamada
estudios microfosilíferos en las zonas de la Cuenca “Cherts and Igneous Rocks of the Santa Elena Oil
Alamor - Lancones, Volcán Chimborazo - Pallatanga Field Ecuador”, la que fue seguida un año más tarde
y Azóguez - Cuenca - Cumbe, primordialmente bajo por otra obra de los mismos autores, titulada
el Convenio PETROPRODUCCIÓN - IRD. “Geology of Guayaquil, Ecuador, South America”.
En la Cuenca Oriente, de gran interés Estas rocas fueron analizadas en secciones delgadas
hidrocarburífero, se han realizado investigaciones al microscopio óptico, observando la presencia de
bioestratigráficas y paleoecológicas a muchas foraminíferos y radiolarios. La edad geológica es
perforaciones, desde el año de 1990. La exploración y determinada por H.N. Coryell, como Cretácico
perforación de estas áreas ha estado a cargo de Tardío.
PETROPRODUCCIÓN. Durante los años 1924-1926, se publican tres
Todas estas áreas se encuentran ubicadas en obras del eminente paleontólogo T.W. Vaughan, que
el mapa geológico del Ecuador (Figura 1.12). contienen investigaciones con macroforaminíferos.
Estas muestras provienen de Ancón, Península de
Santa Elena. Vaughan constata la presencia de
1.5. Breve historia de la
Discocyclina, que es un indicador seguro de edad
Micropaleontología ecuatoriana. eocénica, lo cual fue publicado en la obra “American
En el año de 1945 en la revista “Ecuador and European Tertiary larger Foraminifera”. Las otras
Petrolero”, Hans E. Thalmann publicó un artículo dos publicaciones son: “Recent additions to the
denominado “Resumen de las Investigaciones knowledge of the correlations of the Tertiary geologic
Micropaleontología Ecuatoriana 17
Figura 1.12. Mapa geológico del Ecuador en donde se ubican las áreas investigadas,
tomado del DINAGE - BGS (1993).
18 1. Introducción
formations” y “Foraminifera from the upper Eocene Posterior a esta recopilación de obras
Deposits of the coast of Ecuador”, comprobando con micropaleontológicas por Thalmann, son dignos de
las especies identificadas, la existencia de una mención los siguientes trabajos: “Micropaleontology
intercomunicación entre las regiones atlánticas y of Upper Cretaceous and Paleocene in Western
pacíficas de América a través del Istmo de Panamá. Ecuador”, por H.E. Thalmann., 1946; “A Miocene
Según Thalmann, la primera obra que abarca foraminiferal fauna from Ecuador” de J.A. Cushman
un estudio de una fauna completa de foraminíferos y F.V. Stevenson, en 1948; “Applied
fue “A lower Tertiary foraminiferal fauna from micropaleontology in coastal Ecuador”, de R.M.
Manta, Ecuador”, escrita por J.J. Galloway y M. Stainforth, 1948, que fue una publicación muy
Morrey, en 1929. Este trabajo contiene descripciones consultada durante varios años; “Tertiary
e ilustraciones de las especies de foraminíferos foraminifera of coastal Ecuador” de J.A. Cushman y
encontradas en la vecindad de Manta (Fm Tosagua), R.M. Stainforth, en 1951; “Tertiary foraminifera of
de las cuales 10 de ellas y una variedad eran hasta coastal Ecuador: Pt. II, additional notes on Eocene
entonces desconocidas para la ciencia. species” de J. Hofker, 1956; “Tertiary stratigraphy in
Lamentablemente los autores dieron una conclusión coastal Ecuador. The Stratigraphy of the tertiary
errónea de la edad geológica, creyendo que se trataba rocks of Southern Manabi and Guayas Provinces
de estratos del Eoceno Tardío, determinación que fue (excluding the Santa Elena Peninsula) with notes on
refutada en el mismo año por J.A. Cushman en su Esmeraldas Province, Ecuador” de S.J. Mills, 1967;
obra “A Late Tertiary fauna of Venezuela and other “Tertiary foraminifera of coastal Ecuador. Lower
related regions”, el que basando sus estudios sobre el Oligocene and Lower Miocene” de J. Hofker, 1968.
mismo material, describe y calcula un total de 73 En las décadas del 60 y del 70, el
especies, de las cuales 45 ya estaban reportadas en el micropaleontólogo francés J. Sigal, del Instituto
trabajo de Galloway y Morrey. De este total de Francés del Petróleo (IFP), aporta algunas obras a la
foraminíferos, cinco especies y el género bioestratigrafía ecuatoriana, tales como: “Estratigrafía
Pseudoglandulina son reportados como nuevos para micropaleontológica del Ecuador, datos anteriores y
la ciencia. Su edad geológica fue determinada como nuevos”, 1968; “Quelques acquisitions récents
de probable Mioceno. concernant la chronostratigraphie des formations
Otros títulos recopilados por Thalmann, son: sédimentaires de l´Equateur” en 1969; y “Estudio
“Cretacic Rocks of Ecuador, por W. Berry en 1927; micropaleontológico de las formaciones de la región
“Three species of larger Tertiary foraminifera from costanera del Ecuador”, en 1972. Sigal también fue el
SW Ecuador”, y “Larger foraminifera from the micropaleontólogo en el estudio del Burea d´ Etudes
Eocene of Santa Elena Península, Ecuador” de R. Industrielles et de Coopération de l´ Institud Francais
Wright Barker, publicadas en 1932. Barker fue el du pétrole (Beicip) publicado en 1971 y denominado
primer paleontólogo al servicio de una empresa “Sedimentary formations in Ecuador”. A stratigraphic
petrolera en el Ecuador (Anglo Ecuadorian Oilfields, and micropaleontological Survey. Esmeraldas,
Ltd.). En “Upper Cretaceous limestones near San Manabí, Sierra y Oriente; donde un tomo es dedicado
Juan, prov. of Chimborazo (Western Andes), a la bioestratigrafía de las formaciones sedimentarias
Ecuador” de Thalmann (1943), se data de Cretácico ecuatorianas y donde se ilustran los microfósiles con
Tardío (Maastrichtiano) unos afloramientos de fotografías a los microscopios electrónico de barrido
calizas, ubicados 4 Km al Oeste de San Juan. (MEB) y óptico en 15 láminas.
Micropaleontología Ecuatoriana 19
Cabe anotar que hasta el año 1977, todos los aplicación en primera instancia en las perforaciones
trabajos paleontológicos realizados en las de la Península de Santa Elena, mediante el convenio
formaciones sedimentarias de nuestro país, se CEPE - BELCO. La BELCO a su vez contrata al
encuentran recopilados y aplicadas sus dataciones a Geól. Johnny Suárez, quien actualmente colabora
las formaciones, en el “Léxico Estratigráfico del como palinólogo de Petroproducción, por retiro de
Ecuador” preparado por C.R. Bristow y R. Hoffstetter Zambrano.
(geólogos del Centro National de la Recherche Este personal ecuatoriano se ha venido
Scientifique, Francia). También es digno de mención preparando y adquiriendo experiencia en la
que todos quienes realizaron alguna investigación investigación de microfósiles ecuatorianos en las
micropaleontológica fueron especialistas extranjeros, diversas cuencas sedimentarias, objeto de la
la excepción la constituye la Lcda. Gloria Guevara, exploración hidrocarburífera de PETROECUADOR,
discípula de Sigal, que trabajó en las décadas de 1970 obteniendo de esta manera importantes datos y
y 1980 en el Departamento de Exploración de CEPE, conclusiones sobre la Bioestratigrafía, Paleoecología
siendo inéditas la mayor parte de sus investigaciones. y Geología Histórica de estas cuencas.
Desde 1982, con motivo de la exploración No obstante es importante citar a Thalmann
hidrocarburífera en el Graben de Jambelí, surge la (1945) que expresa que “Dada la enorme riqueza
necesidad de realizar el control paleontológico a las fosilífera de los terrenos ecuatorianos, es escaso lo
perforaciones en la entonces Subgerencia Regional que hasta ahora se ha hecho en esta rama, y que un
Guayaquil (SRG) - CEPE. Con este objetivo vasto campo de investigaciones se extiende delante
comienza a funcionar el Laboratorio de del estudioso”, opinando además que “Es necesario
Bioestratigrafía a cargo de la geóloga ecuatoriana fundar Laboratorios de Paleontología para la
Martha Ordóñez, a fin de que investigue enseñanza de los estudiantes universitarios, que algún
foraminíferos y radiolarios fósiles. Posteriormente en día tendrán que abordar los importantes problemas
1985, CEPE contrata a los geólogos Nelson Jiménez tan íntimamente ligados al desarrollo de la industria
e Italo Zambrano, para desarrollar los grupos de petrolera. El material se encuentra en abundancia,
nanofósiles calcáreos y palinomorfos, para su faltan más investigadores”.
20 1. Introducción
Micropaleontología Ecuatoriana 21
Capítulo 2
GRUPOS DE MICROFÓSILES
INVESTIGADOS Y SU IMPORTANCIA
EN LA PRÁCTICA GEOLÓGICA Y
EXPLORACIÓN HIDROCARBURÍFERA
marino profundo con influencia silícea; los presentadas en este estudio. Estos aspectos han sido
nanofósiles calcáreos son muy útiles por la rapidez en dados por especialistas precedentes.
la obtención de dataciones, ya que la preparación de
sus láminas de rocas de origen marino, se la puede 2.1. Foraminíferos.
hacer en breve tiempo, así también su observación e
Son los microfósiles más intensamente
identificación, y los palinomorfos que son muy útiles
investigados, debido a que no sólo son excelentes
para dataciones en paleoambientes continentales,
fósiles característicos de edad y ambiente, sino que
transicionales y marinos someros.
generalmente abundan más que los otros tipos, sobre
La Micropaleontología se encuentra en la
todo en formaciones marinas cretácicas y cenozoicas.
actualidad considerada como una de las ciencias con
Se conocen a nivel mundial alrededor de 50000
mayor potencialidad desde el punto de vista práctico
especies entre fósiles y recientes. Además de ser su
en la Geología aplicada, llegando a ser de una gran
tamaño relativamente grande (oscila entre 0.3 y 1
ayuda en la Ingeniería Geológica y Económica, según
mm), que permite su búsqueda y estudio con
Civis y otros (1989).
microscopios estereoscópicos de relativamente poco
El desarrollo de la Estratigrafía Secuencial
aumento (de 20 a 120 aumentos), así como también la
también ha potenciado a la Micropaleontología, como
facilidad de su separación, generalmente mediante la
parte fundamental de la geociencia integrada. La
disgregación y un simple lavado de sedimentos
Magnetoestratigrafía depende también de dataciones
deleznables, a través de un juego de tamices.
muy precisas con microfósiles, para poder identificar
con seguridad los distintos crones. La Geoquímica de
isótopos del oxígeno y carbono obtiene sus mejores
resultados cuando se analizan las conchillas o
esqueletos de los microfósiles. Los microfósiles están
siendo ahora utilizados no sólo para estudiar los
eventos pasados sino también para detectar problemas
medioambientales recientes (Martín, R.E. ed., 2000).
En conclusión, el estudio con microfósiles
tiene numerosas ventajas, ya que debido a la
pequeñez de su tamaño, a su gran abundancia, a su
amplia distribución geográfica y a su facilidad de
fosilización, han permitido el gran desarrollo de la
Micropaleontología Aplicada, la que ha colaborado
en la solución de importantes problemas geológicos
(bioestratigráficos y paleoecológicos) y en los
paleobiológicos (evolución y extinción).
Se presentan a continuación aspectos
generales y descriptivos de cada uno de los grupos Figura 2.1. Foraminíferos bentónicos: A.)
Quinqueloculina sp.; B.) Bolivina bicostata; C.)
microfosilíferos investigados en el Área de Nonion grateloupi; D.) Uvigerina peregrina.
Bioestratigrafía del CIGG, microfósiles que han
servido para precisar la bioestratigrafía y Sistemáticamente son un Orden del Phylum
paleoecología de las cuencas sedimentarias Protozoa, es decir se trata de organismos unicelulares
Micropaleontología Ecuatoriana 23
modificación de esta forma (Figura 2.3). En el Lorenzo, Grupo Ancón, Pambil, Viche y Onzole, de
esqueleto de los nassellarios, se distinguen tres edades comprendidas entre el Coniaciano y el
elementos fundamentales: el anillo meridiano, el Plioceno.
esqueleto celósico y el trípode (Figura 2.4). El
esqueleto celósico a menudo está subdividido en 2.3. Nanofósiles calcáreos.
varios compartimentos interiores, marcados por
El nanoplancton constituye el elemento más
constricciones en el exterior.
común de los fangos calcáreos. La mayor parte de los
Hasta hace unas pocas décadas atrás, los
nanofósiles calcáreos pertenece a los cocolitofóridos,
radiolarios eran poco utilizados en la determinación
los que fueron descubiertos por Ehrenberg en 1836 y
relativa de las rocas, ya que el escaso interés para este
considerados elementos mineralógicos. El término
grupo por parte de los micropaleontólogos, hacía
cocolito fue usado por primera vez por Huxley en
pensar que la distribución estratigráfica de sus
1858, refiriéndose a las plaquitas que cubrían
especies era muy extensa. En la actualidad se ha
pequeños organismos unicelulares encontrados en
reconocido su valor bioestratigráfico, siendo los
sedimentos oceánicos recientes (Figura 2.5).
radiolarios Cenozoicos, uno de los grupos más
Actualmente son considerados como
investigados y la zonación de radiolarios tropicales
elementos calcíticos de algas. Están constituidos por
más actualizada, la de Sanfilippo y Nigrini (1998).
un grupo de formas muy heterogéneo, cuyo tamaño
es generalmente menor a 30 μm, pudiendo llegar a las
63 μm.
Los radiolarios fósiles ecuatorianos han sido Los nanofósiles calcáreos se presentan
anteriormente objeto de muy poca investigación, generalmente como escudos microscópicos de calcita,
hallándose referencias de ellos en los trabajos de secretados por las algas pardas unicelulares
Thalmann, H.E. (1946); Stainforth, R.M. (1948); y haptophyceas, que son algas que integran parte de las
Davis, A.G. (1956). Estudios de radiolarios con comunidades del microplancton. Su importancia
aplicación bioestratigráfica son los de Ordóñez, M. y reside en que son productoras primarias en la cadena
León, M. (1988); Ordóñez, M. (1995); Ordóñez, M. y alimenticia. Fósiles remanentes de estas algas son los
otros (1995); y Ordóñez, M. (2002), pudiendo decirse cocolitos o nanofósiles calcáreos que a veces están
que a partir de 1988, se incursiona por primera vez en agrupados en una cocósfera, o integrando parte de
formaciones: Calentura, Cayo, Guayaquil, San Triásico Tardío. Sus formas muy variadas y su
Micropaleontología Ecuatoriana 25
abundancia, los han convertido en excelentes un elevado número de especies, siendo uno de los
herramientas para determinar edades relativas con grupos de microfósiles mejor preservados a lo largo
precisión, con fines focalizados en la exploración de de la columna geológica. Han sufrido importantes
hidrocarburos y en la investigación. modificaciones morfológicas a lo largo del tiempo.
Los estudios para cocolitos se pueden hacer Los caparazones de los ostrácodos del Cámbrico se
empleando una cantidad muy pequeña de muestra, un caracterizan por ser quitino – fosfáticos, con escasa
pequeño cubo de ¼ de pulgada de sedimento, es presencia de carbonato de calcio.
suficiente. Es el grupo primordialmente utilizado en El Paleozoico fue una Era caracterizada por
el control paleontológico de las perforaciones por la la abundancia y variedad de ostrácodos en ambientes
rapidez en su preparación y análisis. marinos. Las formas calcáreas se presentan a partir
Los cocolitos tienen muchas características del Ordovícico. El tamaño de las valvas es pequeño,
morfológicas. Las divisiones sistemáticas mayores a oscilando entre 0.4 y 1.5 mm, aunque pueden haber
nivel de familia se basan en su morfología periférica, de mayores dimensiones, alcanzando hasta los 5mm.
siendo las formas principales las de estrella y de Como microfósiles, los ostrácodos son una
cristales de nieve: Asterolitos; las de espinas herramienta importante en el estudio de las
alargadas: Esfenolitos; discos aplanados con secuencias estratigráficas, permitiendo realizar
perforaciones: Discolitos; anillos con formas inferencias estratigráficas, paleoecológicas,
ovaladas y circulares: Zygolitos; plaquetas unidas o paleoclimáticas, etc.
conectadas por un tubo central: Placolitos; formas
circulares o estrelladas presentando simetría
pentameral: Pentalitos.
Los nanofósiles calcáreos sirven también
para efectuar estudios paleoambientales y para
determinar corrientes oceánicas producidas en el Figura 2.6. Ostrácodos: A) Cytheretta sp.; B)
Protocythere gr. alexanderi.
pasado.
Los nanofósiles calcáreos han sido Una de las grandes ventajas de este grupo de
encontrados en las cuencas geológicas de la costa y el organismos, es que se encuentra presente en una gran
oriente ecuatoriano en rocas sedimentarias de origen cantidad de secuencias no marinas, en las cuales los
marino. Los estudios de nanofósiles calcáreos foraminíferos y nanofósiles calcáreos se hallan
reportados en este texto, son los primeros realizados ausentes. Los ostrácodos habitan en todos los
por personal ecuatoriano del CIGG. ambientes: marinos, de aguas dulces y salobres. En
las cuencas sedimentarias del Ecuador principalmente
más interesante para el micropaleontólogo son los En el Ecuador han sido hallados oogonios de
oogonios, que son estructuras reproductivas, que carofitas junto a una asociación de ostrácodos en las
suelen encontrarse en los sedimentos de origen formaciones Tena y Chalcana de la Cuenca Oriente,
continental lacustre o salobre estancado. con edades de Cretácico Tardío y Mioceno, en
Los oogonios de las carofitas están ambientes continentales de agua dulce.
compuestos de largas células envolventes,
generalmente en número de 5, que se originan
2.7. Microfósiles en secciones
alrededor de un huequito basal y ascienden por lo
general en una espiral siniestra, a veces diestra o aún delgadas.
verticalmente, alrededor de la cavidad central que Una de las técnicas empleadas en la
incluye la ovicélula. Cuando madura el cigoto, se investigación micropaleontológica, es la observación
forma calcita en las paredes internas cóncavas de e identificación de microfósiles en láminas delgadas.
estas células envolventes; si el depósito es delgado se Brown (1943) introdujo el concepto de microfacies,
observarán en los fósiles surcos correspondientes a con el fin de caracterizar las láminas delgadas de
las células, pero si llena casi completamente el rocas carbonatadas desde un punto de vista
interior de la célula se verán elevaciones o aristas; o paleontológico y petrológico.
también el depósito puede ser de tipo intermedio. Una microfacies cabría entenderla como el
La forma de los oogonios es variable, conjunto de características (micropaleontológicas,
generalmente son algo más largos que anchos, pueden petrológicas y sedimentológicas) observables al
ser de forma elíptica, ovalada, esférica o hasta de microscopio que caracterizan a una roca (Figura
frasco (Figura 2.14). El tamaño oscila entre 100 μm 2.15).
y 2 mm.
Su relativa evolución rápida, sus caracteres Para poder determinar las características
morfológicos bien diferenciados, así como su micropaleontológicas de las microfacies en los
abundancia, hacen de este grupo una excelente diferentes periodos del Fanerozoico, es necesario
herramienta para la bioestratigrafía de sedimentos primero sintetizar la historia evolutiva de los
continentales en algunos intervalos temporales. microfósiles a lo largo de este Eón, así como la
Las biozonaciones más interesantes distribución estratigráfica de cada grupo. La mayor
coinciden con los momentos de máxima parte de las rocas sedimentarias es susceptible de ser
diversificación, como en el Cretácico Temprano, el estudiada mediante esta técnica, tanto en
Cretácico Tardío y el Paleógeno. afloramientos como en perforaciones. Por la sencillez
30 2. Grupos de microfósiles investigados y su importancia en la práctica geológica y
exploración hidrocarburifera
y rapidez con la que pueden ser confeccionadas las reconstrucción de las distintas comunidades que
láminas, su uso está extendido en diversas disciplinas habitaron dicho biotopo, sus relaciones y los factores
geológicas relacionadas con la reconstrucción de limitantes a los que estuvieron sujetas.
cuencas. Su principal ventaja es la de posibilitar la En el Centro de Investigaciones Geológicas
observación e identificación de los microfósiles y de de PETROPRODUCCIÓN - Guayaquil, se han
ejemplares juveniles o fragmentos de macrofósiles, realizado observaciones y determinaciones
dentro de su contexto litológico. En la lámina delgada taxonómicas a microfósiles contenidos en láminas
los restos fósiles coexisten con partículas no delgadas, correspondientes a las formaciones:
biogénicas, cuyas características texturales y Santiago, Napo, Calentura, Javita, San Mateo, Cerro,
abundancia relativa nos informan sobre el ambiente etc., que han servido para la determinación de edades
físico donde se depositaron. También permiten la y reconstrucciones paleoambientales.
Micropaleontología Ecuatoriana 31
Capítulo 3
Figura 3.1. El Graben de Jambelí: Mapa donde se ubica el tope aproximado del Mioceno. Tomado de CEPE – WG.
3. Nuevos datos bioestratigráficos y paleoecológicos de las formaciones geológicas ecuatorianas
Micropaleontología Ecuatoriana 33
pertenecientes a perforaciones de la línea sísmica D-2 base de N9), así como a la extinción de Turborotalia
al NO de la isla, debajo de la Fm Progreso, según lo (Turborotalia) birnageae (Mioceno Temprano tardío,
reportan García y Vilema (1986). En cambio la Fm N7 - Mioceno Medio temprano, 3/4 de N9), las que
Subibaja ha sido bien identificada en algunos pozos ocurren junto a otras importantes especies guías, a
del Graben de Jambelí. saber: Cassigerinella chipolensis, Globigerina
Con respecto a la litoestratigrafía en la foliata, Globigerina praebulloides, Globigerina cf.
perforación Golfo de Guayaquil - 1, según Benítez y regularis, Globigerina venezuelana, Globigerina
otros (1982), de los 12000’ a los 13870’ (fondo del woodi, Globigerinita glutinata, Globorotalia
pozo) se caracteriza por presentar una potente continuosa, Globorotalia cf. extans, Globorotalia
secuencia conformada por lutitas grises y cremas, con fohsi peripheroronda, Globorotalia miozea,
comunes foraminíferos que no están bien preservados Globorotalia obesa, Globorotalia siakensis y
en la base, y areniscas finas arcillosas en el tope, la Globigerinoides subquadratus (Figura 3.3).
cual fue atribuida al Miembro Saiba. Sobre esta Foraminíferos bentónicos encontrados son: Ammonia
secuencia se encuentran facies transicionales, becarii, Ammonia sp., Bolivina floridana, Bolivina
correspondientes al Miembro Zacachum, las que nobilis, Bucella sp., Bulimina sp., Buliminella
consisten de areniscas y arcillolitas de varios colores: elegantissima, Buliminella sp., Cassidulina sp.,
gris, verde, café y rojo, que presentan carbón y pirita, Discorbinella sp., Florilus scaphus, Fursenkoina
con escasos microfósiles. Esta Formación también punctata, Nonionella sp., Nonionellina sp. y
fue encontrada en el Pozo Amistad Sur - 1. Quinqueloculina sp., que determinan un
paleoambiente marino de plataforma central.
3.4.1. Edad relativa del fondo del pozo Sobre esta secuencia, se encuentra el
Miembro Zacachum, caracterizado por presentar
Golfo de Guayaquil - 1.
esporádicos foraminíferos bentónicos, cuyo principal
En base a una búsqueda exhaustiva de
representante es Ammonia becarii.
foraminíferos planctónicos en 4 muestras de ripios
del fondo del pozo Golfo de Guayaquil -1, se
determina una edad precisa a este intervalo 3.4.2. Edad relativa del fondo del pozo
correspondiente al Miembro Saiba de la Fm Domito - 1.
Subibaja. En el pozo Domito - 1 localizado en el borde
Observando la lista de foraminíferos de la plataforma continental, el análisis
planctónicos guías identificados, junto a su micropaleontológico conjunto (CIGG, Corelab y
distribución estratigráfica (Figura 3.2), se nota que la BPC) de 10 muestras comprendidas entre los
edad relativa recae en la Zona de Praeorbulina intervalos 9300’- 12100’ de profundidad, proporciona
glomerosa Bolli y Saunders, 1985, entre las Zonas N8 los siguientes resultados:
y parte basal de N9, del Mioceno Temprano tardío De los 11500’ hasta los 12100’, analizados
(según la zonación de Banner y Blow, 1965; Blow, en el Centro de Investigaciones Geológicas
1969, Berggren y Van Couvering, 1974), en base a Guayaquil (CIGG) la edad es de Mioceno Temprano
las apariciones de Globigerina aff. druryi (Mioceno tardío, NN4, por hallarse los nanofósiles calcáreos:
Temprano tardío, N8 - Mioceno Medio), Globigerina Sphenolithus ciperoensis (Mioceno Temprano) y
2
falconensis (Mioceno Temprano tardío, /3 N7 - Discoaster druggi (NN2 - NN4); otros importantes
Holoceno) y Globigerinoides cf. sicanus (Mioceno microfósiles guías encontrados son: Globorotalia
Temprano tardío, ¼ N7 - Mioceno Medio temprano, acrostoma (N7 - N11), Globorotalia fohsi
Micropaleontología Ecuatoriana 35
Figura 3.3. Foraminíferos planctónicos del fondo del pozo Golfo de Guayaquil – 1: 1.
Globorotalia fohsi peripheroronda, 2. Globigerina praebulloides, 3. Globorotalia miozea, 4.
Cassigerinella chilopensis, 5. Praeorbulina cf. sicana, 6. Globorotalia continuosa, 7.
Globigerinoides subquadratus, 8. Globigerina aff. druryi, 9. Globorotalia obesa, 10.
Globorotalia siakensis, 11. Turborotalia (Turborotalia) birnageae, 12. Globigerina
falconensis.
Micropaleontología Ecuatoriana 37
peripheroronda (N6 -2/3 N11), Globigerina De los 14990’ a los 16090’ se encuentran los
2
pseudociperoensis ( /3 N7 - N13), Globigerina foliata foraminíferos bentónicos: Ammonia becarii,
(Mioceno Temprano - Holoceno), Helicosphaera Buliminella elegantissima, Cibicides sp., Elphidium
ampliaperta (NN2 - NN4), (Figura 3.4), sp., Hanzawaia sp. y Valvulineria sp. Los
Globorotalia aff. semivera (Mioceno Temprano), palinomorfos son comunes y abundantes, citándose
Globigerina druryi (Mioceno Temprano tardío, N8 – entre otros: Deltoidospora sp., Echiperiporites
Mioceno Medio) y el palinomorfo Multimarginites estelae, Laevigatosporites sp., Magnastriatites
vanderhammeni (Mioceno Temprano tardío – howardi, Striatricolpites catatumbus, Striatricolpites
Mioceno Medio) (Figura 3.5). sp., Verrucatosporites usmensis y Zonocostites
Según la British Petroleum Company (BPC.) ramonae.
en este intervalo ocurren Helicosphaera ampliaperta, A los 14990’-15000’ se encuentra el
Discoaster druggii (NN2 - NN4) y Sphenolithus palinomorfo Echitriletes mulleri (Oligoceno -
heteromorphus. Mioceno Temprano).
De los 9300’ a los 11000’ analizados en el A los 14860’ - 14870’ se encuentra una
CIGG, la datación es Mioceno Temprano tardío - conchilla recristalizada perteneciente al foraminífero
Mioceno Medio temprano, NN4 - NN5, por la planctónico, Globigerinoides sicanus (Mioceno
ocurrencia de Globorotalia acrostoma (N7 - N11), Temprano tardío - Mioceno Medio temprano).
Globigerina falconensis (Mioceno Temprano tardío, A los 13750’ - 13760’ se considera el tope
2
/3 N7 - Holoceno) y Multimarginites vanderhammeni del Miembro Saiba, donde se encuentran los
(Mioceno Temprano tardío - Mioceno Medio). Según siguientes foraminíferos bentónicos: Cibicides sp.,
la BPC a los 10920’ ocurre Sphenolithus Elphidium aff. schmittii, Quinqueloculina angulata,
heteromorphus (NN3 - NN5). Quinqueloculina lamarckiana, Saccammina sp. y
A los 9300’ de profundidad, aplicando la Trochammina sp.
zonación de nanofósiles calcáreos de Martini (1971), En lo concerniente al Miembro Zacachum,
según Corelab (1985) corresponde a la zona NN5, desde los 11700’ hasta los 12400’ de profundidad se
que es el límite entre el Mioceno Temprano tardío y caracteriza por la abundancia del polen de manglar
el Mioceno Medio temprano, por la ocurrencia de los Zonocostites ramonae. Los palinomorfos en general
nanofósiles calcáreos: Sphenolithus heteromorphus son abundantes hasta los 12400’, después
(NN3 - NN5) y Discoaster exilis (NN5 - NN8). disminuyen, siendo los más característicos:
El paleoambiente de depositación Deltoidospora spp., Echiperiporites akanthos
corresponde a marino de plataforma externa, de aguas (Eoceno - Mioceno), Laevigatosporites spp.,
cálidas, por la común ocurrencia de géneros como: Perfotricolpites digitatus, Psilaperiporites minimus,
Bolivina, Uvigerina, Buliminella, Anomalinoides, así Retitricolporites guianensis (Eoceno Medio -
como a una buena representación de foraminíferos Mioceno), Retitriletes sommeri (Mioceno -
planctónicos. Holoceno), Striatricolpites catatumbus,
Striatricolpites sp., Systemathopora placacantha
3.4.3. Edad relativa del fondo del pozo (Eoceno Medio - Mioceno Medio), Verrucatosporites
pozo Golfo de Guayaquil - 1, tiene una edad de marino de plataforma central a externa, de aguas
Mioceno Temprano tardío, N8 - base de N9; por la cálidas.
asociación de foraminíferos planctónicos encontrada;
en el pozo Amistad Sur - 1, la edad es de Mioceno 3.5. Formación Progreso.
Temprano tardío desde el fondo del pozo hasta los Aflora en la parte Norte de la Isla Puná,
14990’ de profundidad por la ocurrencia del entre los sectores de Río Hondo, El Placer y Cerro
palinomorfo Echitriletes mulleri (Oligoceno - Yanzún, según García y Vilema (1986).
Mioceno Temprano) y de Mioceno Temprano tardío - Litológicamente consiste de areniscas
Mioceno Medio temprano hasta los 13750’ por el conchíferas, con espesores decimétricos a métricos
hallazgo del foraminífero planctónico bien cementados de coloración café - amarillenta;
Globigerinoides sicanus (Mioceno Temprano tardío - limolitas arcillosas suaves, masivas, gris a gris
Mioceno Medio temprano); en el pozo Domito - 1, la verdosas no calcáreas, que alternan con o pasan a
Fm Subibaja tiene una edad de Mioceno Temprano limolitas arenosas o areniscas finas, y un nivel de
tardío desde los 11500’ hasta los 12100’ de tobas gris claras de grano fino, semiduras, laminadas,
profundidad y Mioceno Temprano tardío - Mioceno de 3 m de potencia, observados entre los Ríos Hondo
Medio temprano de los 9300’ a los 11000’ de y El Placer.
profundidad. La Fm Progreso ha sido también encontrada
En el pozo Golfo de Guayaquil - 1, el en los pozos Golfo de Guayaquil - 1, Amistad Sur - 1,
Miembro Zacachum tiene una edad de Mioceno Amistad - 1, 2, 3 y 4 y Domito - 1.
Temprano tardío - Mioceno Medio temprano en parte En las dos primeras perforaciones la litología
por posición estratigráfica, como por la ocurrencia de consiste de arcillolitas grises y en menor proporción
Ammonia becarii (Mioceno - Holoceno); así también areniscas finas. Localmente se encuentran arcillolitas
en el pozo Amistad Sur - 1, por Echiperiporites de color café y verde.
akanthos (Eoceno - Mioceno), Retitricolporites En la Isla Puná, las muestras MP - 069 y MP
guianensis (Eoceno Medio - Holoceno), Retitriletes - 072 atribuidas a la Fm Progreso y recolectadas en el
sommeri (Mioceno - Holoceno) y Systemathopora Cerro Yanzún, contienen escasos microfósiles, a
placacantha (Eoceno Medio - Mioceno Medio). saber:
Foraminíferos bentónicos: Ammobaculites sp.,
3.4.3.2. Paleoambiente: Ammonia becarii, Bathysiphon sp., Bulimina cf.
El Miembro Saiba presenta un subornata, Buliminella sp., Cibicides sp., Dentalina
paleoambiente marino de plataforma central en el sp., Trochammina sp. y Uvigerina peregrina.
pozo Golfo de Guayaquil - 1, en cambio el Miembro Foraminíferos planctónicos: Globigerinoides
Zacachum corresponde a un paleoambiente conglobatus y Globigerina sp.
transicional, posiblemente estuarino, lo que significa La muestra MP - 096 ubicada cerca de Río
que a la transgresión que caracteriza al Miembro Hondo, contiene los foraminíferos bentónicos:
Saiba de la Fm Subibaja, sigue una regresión bien Bolivina sp., Hanzawaia concentrica, Lenticulina
representada en el Miembro Zacachum. americana, Saccammina sp., Textularia cf. mayeri,
El intervalo analizado de la Fm Subibaja en Textularia panamensis y Valvulineria sp.
el pozo Domito - 1 (pozo ubicado en borde de En la línea sísmica J -1, el análisis de 8
plataforma), tiene un paleoambiente de depositación muestras, reporta:
Micropaleontología Ecuatoriana 41
En el pozo Golfo de Guayaquil - 1, la edad localidad tipo desde El Placer hasta Punta Nueva en
es de Mioceno Medio – Mioceno Tardío, por posición los acantilados de la Isla Puná. En la base se
estratigráfica, y en el pozo Amistad Sur - 1 de encuentran areniscas café oscuro, compactas con
Mioceno Medio a Mioceno Tardío por la ocurrencia finas intercalaciones de arcillolitas y limolitas suaves,
del palinomorfo Echitricolporites spinosus (Mioceno que pasan lateralmente a microconglomerados y
Medio - Holoceno) y del nanofósil calcáreo areniscas con conchillas de moluscos, con potencia de
Reticulofenestra pseudoumbilica (Mioceno Medio - hasta 1 m. También se observan brechas de rocas
Plioceno Temprano) y la ocurrencia de ígneas en matriz de ceniza volcánica. Al tope se
Echitricolporites mcneillyi datador del Plioceno. encuentran areniscas finas, arcillosas, de coloración
amarillenta, con pocas intercalaciones de limolitas y
3.5.2. Paleoambiente: arcillolitas suaves, gris oscuras y frecuentes areniscas
Las asociaciones de foraminíferos con conchas de moluscos, poco potentes; se presentan
encontradas en unas pocas muestras de afloramientos además conglomerados en rellenos de canal.
en la Isla Puná, sugieren un paleoambiente marino de Al Miembro Lechuza en los Cerros de
plataforma interna a estuarino. Zambapala, entrando por la Quebrada Guada, se le
En las perforaciones Golfo de Guayaquil - 1 observa la siguiente litología: en la base areniscas
y Amistad Sur - 1, continúa el paleoambiente muy friables, finas a medias, de apariencia masiva,
estuarino. con intercalaciones milimétricas de limolita; hacia el
tope se observan secuencias de 3 a 4 m de potencia de
3.6. Formación Puná. areniscas limosas laminadas y al tope coquinas o
Según Benítez (1995) aflora en el borde NE areniscas conglomerádicas con moluscos.
de la Isla Puná y en una franja de dirección NE - SO Para los afloramientos de la Fm Puná el
que la conforman los cerros Zambapala hacia la parte análisis de 75 muestras, reporta una escasa presencia
Sur de la isla. Estas dos áreas de afloramientos están de foraminíferos.
separadas por un área subsidente que ocupa la parte En los afloramientos atribuidos al Miembro
central oriental de la isla. Placer se encuentra la siguiente microfauna:
La Formación ha sido denominada y Foraminíferos bentónicos: Ammonia becarii,
dividida en dos miembros: Placer el inferior y Bathysiphon sp., Bolivina sp., Buliminella sp.,
Lechuza el superior, por los geólogos de la Dirección Eponides sp., Haplophragmoides sp., Nonion cf.
General de Geología y Minas (DGGM) (1948). costiferum, Nonion sp., Nonionella atlantica,
Según Benítez (1995) la Fm Puná Inferior se Nonionella miocenica, Rhabdammina sp.,
encuentra bien desarrollada en la parte subsidente del Spiroplectammina sp., Textularia isidroensis y
Graben de Jambelí, presentando una potencia de 600 Uvigerina peregrina.
m en el pozo Golfo de Guayaquil - 1 y de 1200 m en Foraminíferos planctónicos: Globigerina tapuriensis,
el pozo Tenguel - 1. Litológicamente se encuentra Globigerina digitata (Mioceno Tardío - Holoceno),
conformada por secuencias monótonas de areniscas Globorotalia sp. y Globigerina sp.
finas y lutitas gris verdosas. En el Miembro Lechuza se encuentra la
En la Isla Puná se encuentra pobremente siguiente microfauna:
representada, aflorando en los cerros Zambapala y Foraminíferos bentónicos: Ammonia becarii,
Mala, así como en los acantilados del NE de la isla. Ammonia sp., Bathysiphon sp., Bolivina marginata,
García y Vilema (1986) describen la litología en la Bulimina pseudoaffinis, Bulimina cf. uvigerinaformis,
Micropaleontología Ecuatoriana 43
Figura 3.6. Foraminíferos planctónicos del Plioceno, de las perforaciones del Graben
de Jambelí: 1. Globorotalia crassaformis oceanica, 2. Globorotalia bononiensis, 3.
Globorotalia plesiotumida, 4. Globorotalia aff. continuosa, 5. Globigerina nepenthes, 6.
Globigerina apertura, 7. Globigerina decoraperta, 8. Globigerinita glutinata, 9.
Globigerinoides obliquus, 10. Pulleniatina praecursor, 11. Globoquadrina dehiscens, 12.
Hastigerina aequilateralis.
44 3. Nuevos datos bioestratigráficos y paleoecológicos de las formaciones geológicas ecuatorianas
conglomerata (Plioceno Temprano, N18, ½ N19 - sedimentarios en las perforaciones del Graben de
Holoceno). Jambelí (Figura 3.7).
En el Plioceno Medio, no han sido Según Ordóñez (1991) el Pleistoceno
observados indicadores estratigráficos, por lo que no Temprano, Zona N22, se encuentra en el pozo Golfo
se ha reconocido la Zona N20, marcando un hiatus, de Guayaquil - 1 a los 1170’ - 3030’ por el hallazgo
posiblemente por no depositación de sedimentos. de Globorotalia humerosa (Mioceno Tardío -
El Plioceno Tardío, Zona N21 en el pozo Pleistoceno Temprano), Globorotalia planispira
Golfo de Guayaquil - 1 a los 3090’ - 4020’ de (Plioceno Tardío - Pleistoceno Temprano) y
profundidad se caracteriza por la extinción de Globigerinoides obliquus obliquus (Mioceno
Globorotalia bononiensis (Plioceno Temprano - Temprano - Pleistoceno Temprano, ½ de Zona N22).
Plioceno Tardío) y Globigerina decoraperta En el pozo Esperanza – 1, la Zona N22 se
(Mioceno Medio - Plioceno Tardío), así como por la encuentra entre las profundidades 1540’ - 9520’ por
ocurrencia de Globorotalia puncticulata (Plioceno la ocurrencia de Globorotalia planispira (Plioceno
Tardío - Holoceno), Hastigerina aequilateralis Tardío - Pleistoceno Temprano), Globorotalia
(Plioceno Tardío - Holoceno) y Pulleniatina primalis humerosa (Mioceno Tardío - Pleistoceno Temprano),
(Mioceno Tardío - Pleistoceno Temprano temprano). Globigerinoides extremus (Plioceno Tardío -
En el pozo Esperanza - 1, la Zona N21, se Pleistoceno Temprano temprano), Globigerinoides
reporta desde los 10520’ hasta los 12020’ de obliquus (Mioceno Temprano - Pleistoceno
profundidad, por el hallazgo de Globigerina Temprano) y Pulleniatina primalis (Mioceno Tardío -
decoraperta (Mioceno Medio - Plioceno Tardío), Pleistoceno Temprano temprano).
Globigerina apertura (Mioceno Tardío, ½ N16 – En la perforación Tenguel - 1, la Zona N22,
Plioceno Tardío, ¼ N21) y Globorotalia inflata ha sido atribuida por Ordóñez (1991) al potente
(Plioceno - Holoceno). intervalo 2000’ - 11710’, en base al hallazgo de:
La Zona N21 del pozo Tenguel - 1, se la Globorotalia planispira (Plioceno Tardío -
encuentra entre los 12000’ - 12710’ de profundidad, Pleistoceno Temprano), Globorotalia humerosa
por la ocurrencia de Globigerina apertura (Mioceno (Mioceno Tardío - Pleistoceno Temprano) y
Tardío - Plioceno), Globorotalia crassaformis ronda Pulleniatina primalis (Mioceno Tardío - Pleistoceno
(Plioceno - Holoceno), Globorotalia inflata (Plioceno Temprano).
- Holoceno) y Pulleniatina praecursor (Plioceno De los 980’ a los 4450’ del pozo Amistad
Medio tardío - Plioceno Tardío). Sur - 1, está presente esta Zona por encontrarse los
En el pozo Amistad Sur - 1, el Plioceno foraminíferos planctónicos: Globorotalia planispira
Tardío posiblemente se encuentra a las profundidades (Plioceno Tardío - Pleistoceno Temprano),
de 5100’ - 6120’, edad sugerida por los palinólogos Globorotalia multicamerata (Plioceno Temprano -
de Litton (1986). Pleistoceno Temprano) y Globorotalia crassaformis
En el pozo Domito - 1, el Plioceno Tardío (Plioceno - Holoceno); están presentes también los
posiblemente está entre las profundidades 3970’ - nanofósiles calcáreos: Helicosphaera kamptneri
5020’ por la ocurrencia de Globigerina bulloides (Mioceno - Pleistoceno), Helicosphaera sellii
quadrilatera, subespecie observada en estas edades. (Mioceno Tardío - Pleistoceno Temprano),
Según Benítez (1995) la Fm Puná Superior Calcidiscus leptoporus (Mioceno - Pleistoceno) y
es la secuencia datada de Pleistoceno Temprano, Pseudoemiliania lacunosa (Pleistoceno), así como los
bien representada con potentes intervalos palinomorfos: Multispinula quanta (Pleistoceno),
46 3. Nuevos datos bioestratigráficos y paleoecológicos de las formaciones geológicas ecuatorianas
raros foraminíferos planctónicos encontrados, le dado buenos resultados; los análisis palinológicos
asignan a la Formación una edad de Plioceno. efectuados por Corelab (1985) en la muestra GB –
En las 5 perforaciones del Graben de 137, dan una edad de Pleistoceno, por el hallazgo del
Jambelí, estudiados por Ordóñez (1991), en base a marcador zonal palinológico Alnipollenites verus y
edad Plioceno Temprano, N18 – Plioceno Tardío, ambiente de depósito marino marginal.
N21, no habiéndose encontrado especies diagnósticas En las perforaciones del Graben de Jambelí,
del Plioceno Medio, Zona N20. La Fm Puná según Ordóñez (1991) se han encontrado edades de
Superior es de edad Pleistoceno Temprano, Zona Pleistoceno Tardío, correspondientes a la Zona N23 y
• Zona N23 del Pleistoceno Tardío - Holoceno. ausencia del marcador zonal Globorotalia
corresponden a la Fm Puná y la Zona N23 es por ser el espécimen propuesto, mucho más
determinadas, resultado de la investigación del límite Plioceno - Pleistoceno en esta área, el cual
Figura 3.8. Correlación bioestratigráfica del Plio – Pleistoceno, realizada en 5 perforaciones del Graben de Jambelí. Tomado de Ordóñez (1991).
49
50 3. Nuevos datos bioestratigráficos y paleoecológicos de las formaciones geológicas ecuatorianas
Referencia original: Ordóñez, 1991. Zona de rango Globorotalia crassaformis viola y Globorotalia
Figura 3.11. Zonación palinológica propuesta para el Campo Amistad (en amarillo).
Figura 3.13 Correlación bioestratigráfica entre los pozos Golfo de Guayaquil – 1 y Amistad Sur – 1.
Modificada de Benítez (1995). Zonación numérica aplicada de Berggren y Van Couvering (1974). Especies
ilustradas: 1. Uvigerina peregrina, 2. Globorotalia tumida, 3. Pulleniatina obliquiloculata, 4. Globorotaloides
hexagonum, 5. Bolivina bicostata, 6. Globorotalia planispira, 7. Globorotalia humerosa, 8. Globorotalia
crassaformis, 9. Globigerinoides conglobatus, 10. Globigerinita glutinata, 11. Globorotalia acostaensis, 12.
Globorotalia bononiensis, 13. Bucella hannai, 14. Hanzawaia concentrica, 15, 16, 26, 33, 40 y 48. Ammonia
becarii, 17. Bolivina nobilis, 18. Bolivina floridana, 19. Globorotalia siakensis, 20. Globigerinoides sicanus, 21.
Turborotalia birnageae, 22. Hystrichosphaeridium choanophorum, 23. Multiespinula quanta, 24. Alnipollenites
verus, 25. Psilastephanoporites tesseroporus, 27. Globigerina digitata, 28. Reticulofenestra pseudoumbilica, 29.
Helicosphaera sellii, 30. Sphenolithus abies, 31. Calcidiscus macintyrei, 32. Echitricolporites mcneillyi, 34.
Ligolodinium machaerophorum, 35. Foveotriletes ornatus, 36. Echitricolporites spinosus, 37. Spinizonocolpites
echinatus, 38. Hystrichosphaeridium sp., 39. Crassoretitriletes vanraadshooveni, 41. Verrucatosporites usmensis,
42. Microthallites sp., 43. Zonocostites ramonae, 44. Multimarginites vanderhammeni, 45. Echiperiporites estelae,
46. Psilatriporites sp., 47. Globigerinoides sicanus.
(1995), con las dataciones relativas a nivel de época y Temprano tardío, Zona N8 correspondiente a la Fm
zona (Figura 3.13). Subibaja, hasta el Pleistoceno Tardío, Zona N23,
La zonación numérica aplicada es la de equivalente a la Fm Tablazo. Se ilustran las
Berggren y Van Couvering (1974). Dicha correlación asociaciones de foraminíferos, nanofósiles calcáreos
comprende edades que van desde el Mioceno y palinomorfos, característicos de estas edades.
60 3. Nuevos datos bioestratigráficos y paleoecológicos de las formaciones geológicas ecuatorianas
Micropaleontología Ecuatoriana 61
Capítulo 4
CUENCA PROGRESO
Figura 4.1. Mapa geológico de la Cuenca Progreso donde se ubica el pozo Santo Domingo – 1. Adaptado de CEDEGE (2001).
4. Cuenca Progreso
Micropaleontología Ecuatoriana 63
La Fm Zapotal se caracteriza por presentar primero en usar este nombre fue Hagen (1925) para
microfauna y microflora muy escasas, debido en parte designar el intervalo 0 - 168 m del pozo Zapotal - 1.
a que en el conjunto de sedimentos predominan facies La Fm Dos Bocas aflora en el margen Oeste de la
de origen continental sobre facies marinas, hecho que Cuenca Progreso, habiendo sido reconocida también
ha limitado la obtención de microfósiles diagnósticos. en el centro y Este de la cuenca en los pozos Santo
Sin embargo muestras pertenecientes a una facies Domingo - 1, Rodeo - 1 y Las Cañas - 1. Mills (1967)
marina de esta Formación contienen escasos menciona que en los Ríos Moreno y Ciénega, entre
microfósiles, entre ellos los foraminíferos bentónicos: Azúcar, Subibaja, Dos Bocas y Ciénega
Gyroidina sp., Cibicides sp., Bathysiphon sp. y respectivamente, se encuentran buenos afloramientos.
Rhabdammina sp., así como fragmentos y moldes Excelentes afloramientos se encuentran en el
internos de microgasterópodos; no se han encontrado Río Zapotal, en el Río Grande de San Antonio y en el
nanofósiles calcáreos, ni palinomorfos. Benítez pueblo de Buenos Aires, García (1983); Zorrilla
(1986) considera la Formación como la facies (1998).
transgresiva basal del ciclo marino Dos Bocas. Litológicamente la Fm Dos Bocas consiste
de arcillolitas limosas color café oscuro
Figura 4.3. Columna estratigráfica del pozo Santo Domingo – 1. Adaptado de Zorrilla
(1999).
66 4. Cuenca Progreso
de Buenos Aires, entre las coordenadas 553250 – americana, Hanzawaia concentrica, Hanzawaia sp.,
9’741500 y 553100 - 9’741650, donde hay escasa Haplophragmoides carinatum, Haplophragmoides
presencia de foraminíferos y algunos radiolarios, spp., Lenticulina americana, Lenticulina senni,
entre los que se cuentan: Lychnocanoma elongata Lenticulina spp., Melonis affinis, Melonis agrestis,
(Mioceno Temprano, Zona de Lychnocanoma Nodosaria lamellata, Nodosaria longiscata,
elongata – Zona de Stichocorys wolffii), Theocyrtis Nodosaria vertebralis, Nodosaria sp., Nonionella sp.,
annosa (Oligoceno Medio, Zona de Dorcadospyris Plectofrondicularia californica, Pseudononion
ateuchus – Mioceno Temprano medio, Zona de obductus, Pseudononion pizarrensis, Rectuvigerina
Stichocorys delmontensis), Eucyrtidium diaphanes transversa, Siphogenerina lamellata, Sphaeroidina
(Oligoceno Temprano, Zona de Theocyrtis tuberosa – bulloides, Uvigerina auberiana, Uvigerina gallowayi,
Mioceno Temprano, Zona de Calocycletta costata), Uvigerina multicostata, Uvigerina peregrina,
Cyrtocapsella cornuta (Mioceno Temprano, Zona de Uvigerina sp. y Valvulineria venezuelana.
Cyrtocapsella tetrapera – Mioceno Tardío, Zona de Foraminíferos planctónicos: Catapsydrax dissimilis,
Didymocyrtis penultima), Calocycletta aff. serrata Catapsydrax stainforthi, Catapsydrax unicavus,
(Mioceno Temprano temprano, Zona de Catapsydrax sp., Globigerina ciperoensis,
Cyrtocapsella tetrapera) y Calocycletta virginis Globigerina euapertura, Globigerina praebulloides,
(Mioceno Temprano, Zona de Cyrtocapsella Globigerina tripartita, Globigerina venezuelana,
tetrapera – base de Mioceno Medio); otros Globigerina spp., Globorotalia continuosa,
radiolarios ocurrentes son: Cenellipsis sp., Globorotalia obesa, Globorotalia siakensis,
Cyrtocapsa pyrum, Cyclampterium aff. pegetrum, Globorotalia opima nana / continuosa, Globorotalia
Hymeniastrum sp., Stylodictya sp., Theocorythium sp., Globigerinita incrusta, Globigerinita sp.,
aff. vetulum y Theocorythium sp. (Figura 4.4). Globigerinoides diminutus, Globigerinoides
La ausencia de ejemplares bien conservados quadrilobatus altiapertura, Globigerinoides ruber,
del radiolario Calocycletta serrata, no permite definir Globigerinoides quadrilobatus primordius,
con una absoluta certeza la Zona de Cyrtocapsella Globigerinoides subquadratus, Globigerinoides
tetrapera, correlacionable con la Zona N4, a la que quadrilobatus sacculifer, Globigerinoides
probablemente corresponde este afloramiento. quadrilobatus triloba, Globigerinoides sp. y
La asociación de foraminíferos encontrada Globoquadrina altispira globosa.
en afloramientos de la Fm Dos Bocas (Figura 4.5), es Unos pocos nanofósiles calcáreos han sido
la siguiente: identificados: Coccolithus miopelagicus, Coccolithus
Foraminíferos bentónicos: Astacolus ovatus, sp., Sphenolithus moriformis y Helicosphaera
Bathysiphon sp., Bolivina advena, Bolivina arta, kamptneri.
Bolivina bicostata, Bolivina cuadriae, Bolivina En el pozo Santo Domingo - 1, en el
isidroensis, Bolivina marginata, Bolivina intervalo 2110’ - 9930’ atribuido a la Fm Dos Bocas,
multicostata, Bolivina pisciformis, Bolivina sp., los foraminíferos son abundantes y diversos (Figura
Bulimina striata, Bulimina uvigerinaformis, Bulimina 4.6).
sp., Buliminella curta, Buliminella ecuadorana, Foraminíferos bentónicos: Amphistegina lessonii,
Buliminellita mirifica, Cassidulina californica, Bathysiphon spp., Bolivina advena, Bolivina arta,
Cassidulina delicata, Cibicidoides floridanus, Bolivina charapotoensis, Bolivina directa, Bolivina
Cibicidoides crebbsi, Cibicides matanzasensis, dispar, Bolivina floridana, Bolivina isidroensis,
Cibicides sp., Ecuadorota bristowi, Hanzawaia Bolivina marginata, Bolivina pisciformis, Bolivina
Micropaleontología Ecuatoriana 67
vaughani, Bolivina sp., Brizalina alata, Brizalina siakensis, Globorotalia obesa, Globorotalia opima
granti, Brizalina sp., Bulimina rostrata, Bulimina nana / continuosa, Globorotalia sp., Globigerinita
striata, Bulimina uvigerinaformis, Bulimina sp., incrusta, Globigerinita naparimaensis, Globigerinita
Buliminella curta, Buliminella ecuadorana, sp., Globigerinoides extremus, Globigerinoides
Buliminella sp., Buliminellita mirifica, Cassidulina inmaturus, Globigerinoides obliquus,
californica, Cassidulina subglobosa, Cibicidoides Globigerinoides ruber, Globigerinoides
compresus, Cibicidoides floridanus, Cibicidoides quadrilobatus triloba, Globigerinoides quadrilobatus
crebbsi, Cibicidoides spp., Discorbis sp., primordius, Globigerinoides quadrilobatus
Ellipsonodosaria verneulli, Ecuadorota bristowi, altiapertura, Globigerinoides quadrilobatus
Fursenkoina sp., Guttulina sp., Hanzawaia sacculifer, Globigerinoides subquadratus,
americana, Hanzawaia concentrica, Hanzawaia Globigerinoides sp., Globoquadrina altispira
isidroensis, Hanzawaia mantaensis, Lenticulina globosa, Globoquadrina baroemoensis,
americana, Lenticulina arbensis, Lenticulina calcar, Globoquadrina dehiscens, Globoquadrina larmeui,
Lenticulina clericii, Lenticulina senni, Lenticulina Globoquadrina praedehiscens, Globoquadrina sp. y
sp., Nodosaria consobrina, Nodosaria lamellata, Hastigerina sp.
Nodosaria longiscata, Nodosaria vertebralis,
Nonionella turgida, Nonionella sp., Oridorsalis 4.2.1. Edad asignada:
umbonatus, Plectofrondicularia californica, La base de la Fm Dos Bocas, parece
Plectofrondicularia sp., Pleurostomella acuminata, corresponder a la Zona de radiolarios Cyrtocapsella
Pleurostomella sp., Pseudonodosaria sp., tetrapera de Riedel y Sanfilippo, 1978 a, del Mioceno
Pseudononion affinis, Pseudononion incisus, Temprano temprano, por el hallazgo de Cyrtocapsella
Pseudononion obductus, Pseudononion pizarrensis, cornuta, Calocycletta virginis y Calocycletta aff.
Pseudononion sp., Pyrgo sp., Quinqueloculina spp., serrata, encontrados en un afloramiento de la
Rectuvigerina curta, Rectuvigerina transversa, población de Buenos Aires.
Rectuvigerina multicostata, Rectuvigerina sp., En el pozo Santo Domingo - 1, el hallazgo
Rhabdammina sp., Sigmoilina celata, Sigmoilina sp., de un ejemplar de Globorotalia kugleri (Mioceno
Siphogenerina lamellata, Spirosigmoilina sp., Temprano temprano, Zonas N4 - ½ N5) a los 9810’ -
Sphaeroidina chilostomata, Spiroloculina sp., 9820’, indica para esta profundidad la Zona N4 de
Stilostomella advena, Uvigerina hispida, Uvigerina foraminíferos planctónicos.
peregrina, Uvigerina rugosa, Uvigerina sp., La sección central de la Formación tiene una
Valvulineria venezuelana y Valvulineria spp. edad de Mioceno Temprano temprano, N5 – Mioceno
Foraminíferos planctónicos: Cassigerinella Temprano medio, N6, correlacionables con las Zonas
chipolensis, Cassigerinella sp., Catapsydrax de Catapsydrax dissimilis – Catapsydrax stainforthi,
dissimilis, Catapsydrax stainforthi, Catapsydrax por la ocurrencia de los foraminíferos planctónicos
unicavus, Catapsydrax sp., Globigerina guías: Globigerinita naparimaensis (Mioceno
angustiumbilicata, Globigerina brazieri, Globigerina Temprano temprano, ½ N5 – Holoceno),
ciperoensis, Globigerina euapertura, Globigerina Catapsydrax unicavus (Eoceno Medio – Mioceno
leroyi, Globigerina praebulloides, Globigerina Temprano medio, N6), Catapsydrax stainforthi
venezuelana, Globigerina woodi, Globigerina sp., (Mioceno Temprano temprano, N4 – Mioceno
Globorotalia continuosa, Globorotalia fohsi Temprano medio, N7), Catapsydrax dissimilis
peripheroronda, Globorotalia kugleri, Globorotalia (Eoceno Medio – Mioceno Temprano medio, N6),
Micropaleontología Ecuatoriana 71
Globoquadrina dehiscens (Mioceno Temprano Berggren y Van Couvering (1974) para foraminíferos
temprano, N5 – Plioceno Temprano), Globorotalia planctónicos, las cuales son descritas a continuación
opima nana / continuosa (Oligoceno Tardío – (Figura 4.7).
Mioceno Temprano medio, N6), Globoquadrina
altispira globosa (Mioceno Temprano temprano, N5 4.2.2.1. Zonas de foraminíferos
– Plioceno Medio) y Globigerinoides subquadratus planctónicos.
(Mioceno Temprano temprano, N5 – Holoceno).
4.2.2.1.1. Zona de Globigerinoides
La última ocurrencia de Catapsydrax
primordius.
dissimilis a los 2110’ – 2120’ en el pozo Santo
Zona: N4
Domingo – 1, marca a esta profundidad el tope de la
Tipo de Zona: Zona de rango concurrente.
Zona N6.
Referencia original: Blow (1969), enmendada por
Bolli y Saunders (1985).
4.2.2. Zonas bioestratigráficas aplicadas
Definición: Intervalo desde la primera ocurrencia de
a la Fm Dos Bocas. Globigerinoides primordius / trilobus a la última
Como resultado de la determinación ocurrencia de Globorotalia kugleri.
específica de los radiolarios y foraminíferos Ocurrencia: La Zona de Globigerinoides primordius
planctónicos presentes en sedimentos de los diversos es correlacionable con la Zona de radiolarios
afloramientos y ripios del pozo Santo Domingo - 1 de Cyrtocapsella tetrapera encontrada en el
la Fm Dos Bocas, se aplica las zonaciones afloramiento de Buenos Aires.
bioestratigráficas de Sanfilippo y otros (1981), para
radiolarios; y las de Bolli y Saunders (1985) y de 4.2.2.1.2. Zona de Catapsydrax dissimilis.
72 4. Cuenca Progreso
Uvigerina multicostata, Uvigerina isidroensis, los bordes de la cuenca, llevando una gran cantidad
Valvulineria venezuelana y Valvulineria sp. de nutrientes del fondo, que generan a su vez áreas de
Foraminíferos planctónicos: Catapsydrax dissimilis, gran productividad orgánica de variada composición.
Catapsydrax stainforthi, Catapsydrax unicavus,
Globigerina ciperoensis, Globigerina venezuelana,
4.4. Formación Subibaja.
Globigerina praebulloides, Globigerina sp.,
Se han denominado así a los limos calcáreos
Globorotalia siakensis, Globorotalia obesa,
con abundancia de foraminíferos, que afloran al Norte
Globorotalia scitula, Globigerinoides quadrilobatus
y Oeste del pueblo de Subibaja y al Sur de Zacachum.
triloba, Globigerina tripartita, Globigerinoides
Los geólogos de la IEPC, como Landes (1944), Smith
quadrilobatus sacculifer, Globigerinoides
(1947) y Williams (1947) definieron esta Formación,
quadrilobatus altiapertura, Globigerinoides
pero fue Marks (1951) quien fijó la sección tipo en el
subquadratus, Globoquadrina altispira globosa,
camino Zacachum - Buenos Aires. Este autor
Globoquadrina dehiscens, Globoquadrina larmeui y
estableció la existencia de los miembros Saiba
Globigerinita incrusta.
(inferior) y Zacachum (superior), que no se
diferencian en su litología. Lo que si es observable es
4.3.1. Edad asignada: la disminución de la microfauna y el aumento de
La edad asignada es de Mioceno Temprano moluscos en el Miembro Zacachum, indicando una
temprano, N5 - Mioceno Temprano medio, N6, en somerización del paleoambiente.
base a la asociación de foraminíferos planctónicos, en El mapeo de esta Formación ha sido uno de
especial a las ocurrencias de Globigerinoides los mayores éxitos de las campañas de campo de la
quadrilobatus altiapertura (Mioceno Temprano década del 80 de la CEPE – SRG, apoyado en los
temprano, N4 – Mioceno Temprano tardío, ½ N8), datos micropaleontológicos. Desde la realización de
Catapsydrax stainforthi (Mioceno Temprano los primeros cortes estratigráficos a lo largo de las
temprano, N5 – Mioceno Temprano medio, N7) y líneas de Vibroseis LV - 26 y LV - 16, García (1983)
Catapsydrax dissimilis (Eoceno Medio – Mioceno demuestra que esta Formación ocupa un área mucho
Temprano medio, N6). mayor a la originalmente asignada. Así se ha
comprobado que aflora en el Km 40 de la carretera
4.3.2. Paleoambiente: Guayaquil - Salinas en el pueblo de El Consuelo; en
En virtud de la variedad microfosilífera el camino Chongón - Julio Moreno (sitio La
registrada: foraminíferos, restos de peces, espículas Teresita), en el camino de subida a Bellavista y en los
silíceas de espongiarios, frústulas de diatomeas y bordes Occidental y Oriental de la cuenca.
radiolarios, se infiere para este momento geológico Litológicamente está formada por limolitas
un ambiente marino de plataforma externa a talud calcáreas, de aspecto moteado, debido a la gran
continental, de 200 a 300 m de profundidad. Es cantidad de foraminíferos. También son comunes las
evidente que debieron prevalecer ciertas condiciones limolitas gris verdosas a gris oscuras. Se encuentran
especiales en el ambiente para que se presente este estratos poco potentes de areniscas finas de
enriquecimiento orgánico silício en sedimentos muy coloración café amarillenta en la parte superior del
finos característicos de esta Formación, los cuales Miembro Zacachum.
suelen presentarse cuando existen afloramientos de Esta Formación se caracteriza por presentar
aguas profundas, debido a corrientes verticales que abundancia de foraminíferos bentónicos y
hacen ascender el agua de los fondos oceánicos hacia planctónicos, escasos radiolarios spumellarios, pocas
74 4. Cuenca Progreso
fohsi fohsi, por la ocurrencia del marcador zonal macromoluscos principalmente pelecípodos y
Globorotalia fohsi peripheroronda (Mioceno gasterópodos, así como frecuentes restos de peces.
2
Temprano, N6 - Mioceno Medio, /3 N11), de Algunos foraminíferos bentónicos
Globorotalia siakensis (Oligoceno Tardío - Mioceno encontrados en muestras de afloramientos son:
Medio) y de Globigerina woodi (Mioceno Temprano, Ammobaculites americanus, Bathysiphon sp.,
N6 - Plioceno Temprano). Bolivina advena, Bolivina marginata, Bolivina
pisciformis, Bulimina uvigerinaformis, Buliminella
4.4.2. Paleoambiente: elegantissima, Buliminella ecuadorana, Cibicides
base, que se va somerizando hacia el tope. multicostata, Nonionella atlantica, Nonionella incisa
y Valvulineria venezuelana.
En la muestra M - 942 tomada en el Río
4.5. Formación Progreso.
Grande de San Antonio, y correspondiente a la base
La Fm Progreso ha sido mencionada desde
de la Formación, la asociación de foraminíferos
los primeros trabajos geológicos realizados en la
determinada es la siguiente:
cuenca, tales como los de Coloma Silva (1939),
Foraminíferos bentónicos: Amphistegina aff. lessonii,
Landes (1944) y Thalmann (1946). La localidad tipo
Anomalina affinis, Bolivina marginata, Buliminella
fue definida por Marks (1951) en la carretera
sp., Nonionella sp., Nodosaria sp. y Uvigerina
Progreso – Playas, unos 11 Km hacia el Sur, desde la
isidroensis.
antigua estación del ferrocarril. García (1983)
Foraminíferos planctónicos: Globorotalia siakensis,
menciona que la Formación aflora desde el Río de
Globigerinoides quadrilobatus triloba, Globigerina
Miel hasta el centro de la cuenca, observándose la
nepenthes, Globigerinoides subquadratus y
base de la misma en el Río Grande de San Antonio
Globigerina praebulloides.
(coordenadas 565.85 – 9724.25) y el tope de la
Formación en el Río del Mate.
4.5.1. Edad asignada:
La litología comprende areniscas calcáreas y
La edad asignada a la Fm Progreso es de
coquinas de turritelas y ostreidos, intercaladas con
Mioceno Medio para la base por la ocurrencia de los
arcillas gris oliva. Las areniscas son de textura
foraminíferos planctónicos Globigerina nepenthes
variable mal clasificadas, con guijas subredondeadas.
(Mioceno Medio – Plioceno Tardío) y Globorotalia
En el área de Zacachum en la base de la Formación,
siakensis (Oligoceno Tardío – Mioceno Medio). El
las areniscas y coquinas forman un banco potente de
tope por posición estratigráfica llega al Mioceno
rumbo NO – SE buzando hacia el centro de la cuenca
Tardío.
y que puede ser seguido varios kilómetros. Estas
areniscas son medianas a gruesas con estratificación
cruzada y guijarros de varios centímetros; su 4.5.2. Paleoambiente:
composición es litofeldespática. Teniendo en cuenta el contenido faunístico,
En el Río del Mate hacia el tope de la se establece que la Fm Progreso, evidencia un
Formación, se observa la litología característica de ambiente marino somero en la base; según Benítez y
coquinas, areniscas con guijas y arcillas gris oliva. otros (1986) las areniscas conglomerádicas
Esta Formación se caracteriza por la escasez coquinoideas son correspondientes a subfacies de
o ausencia de microfósiles, presentando en cambio canal y las alternancias limo - arcillosas laminadas
Micropaleontología Ecuatoriana 77
(1985) ha sido definida hacia el SO y SE, en el corte cf. incrusta, Globoquadrina larmeui y Orbulina
Capítulo 5
Figura 5.1. Mapa geológico de ubicación de la Cordillera Chongón Colonche. Tomado de Vilema y Cobos (2004).
5. Cordillera Chongón Colonche
Micropaleontología Ecuatoriana 81
varían entre los 5 y 30 m de espesor y han sido de moluscos pelecípodos del género Inoceramus sp.
encontrados de Sur a Norte en las quebradas: Estero En el Río Grande en las coordenadas 9808715.28 -
Las Minas, Río Paco, Estero Limón, Estero 551090.05 también se encuentran moldes de
Guaraguau, Estero La Naranja, Estero La Derecha, Inoceramus sp.
Estero Zamoreño, Río del Diablo, Estero de Caña y
Río Grande (Figura 5.3). 5.2.1. Edad asignada:
El contenido microfosilífero incluye en La presencia de Archaeoglobigerina
forma esporádica foraminíferos, radiolarios y cretacea (Coniaciano - Maastrichtiano inferior),
nanofósiles calcáreos (Figura 5.4), estando los Pseudotextularia nuttalli (Coniaciano –
macrofósiles representado principalmente por Maastrichtiano), Hedbergella holmdelensis
moluscos. (Coniaciano - Maastrichtiano inferior), Whiteinella
La Fm Calentura está caracterizada por la baltica (Cenomaniano superior - Santoniano inferior),
siguiente asociación de microfósiles: Whiteinella archaeocretacea (Turoniano -
Foraminíferos bentónicos: Bolivina incrassata, Coniaciano), Heterohelix moremani (Albiano
Bolivina kickapoensis, Bolivina reussi, Cassidulina superior - Santoniano inferior), Whiteinella
cretacea, Cibicides subcarinatus, Dentalina gracilis, paradubia (Cenomaniano medio - Coniaciano
Eponides haidingerii, Gyroidina sp., Lenticulina superior) y Dicarinella imbricata (Turoniano superior
rotulata y miliolínido. - Coniaciano medio), le asignan una edad de
Foraminíferos planctónicos: Archaeoglobigerina Coniaciano inferior – Coniaciano medio.
cretacea, Dicarinella canaliculata, Dicarinella cf.
hagni, Dicarinella imbricata, Hedbergella 5.2.2. Zona bioestratigráfica:
delrioensis, Hedbergella cf. flandrini, Hedbergella Se ha determinado la Zona de Dicarinella
holmdelensis, Heterohelix globulosa, Heterohelix primitiva de Caron (1978) que es una zona de
moremani, Heterohelix planata, Heterohelix reussi, foraminíferos planctónicos aplicable al Coniaciano de
Helvetoglobotruncana cf. prahelvetica, la Fm Calentura, cuyas características según el autor
Pseudotextularia nuttalli, Pseudotextularia sp., son:
Whiteinella archaeocretacea, Whiteinella baltica, Zona: Dicarinella primitiva.
Whiteinella inornata y Whiteinella paradubia. Categoría: Zona de intervalo.
Nanofósiles calcáreos: Watznaueria barnesae, Edad: Coniaciano inferior.
Zygolithus stenopous y Zygolithus diplogrammus. Autor: Caron (1978)
Los palinomorfos están ausentes. Definición: Intervalo desde la primera ocurrencia de
Algo de anotar es el escaso número de Dicarinella primitiva y la primera ocurrencia de
ejemplares que se ha podido aislar en la mayoría de Dicarinella concavata.
las muestras de rocas, debido en muchos casos a la Ocurrencia: Ocurre en muestras de la Quebrada
dificultad para su disgregación, ya que se observa una Guaraguau y Río Grande.
relativa frecuencia de microfósiles en las láminas
delgadas. 5.2.3. Paleoambiente:
En afloramientos del Río Guaraguau en el Aplicando el criterio de la distribución de los
tope de la caliza, en las coordenadas 9775745 - foraminíferos del Cretácico Tardío de Sliter (1972)
595886, se han encontrado abundantes moldes para la Fm Calentura en los afloramientos del Río
internos y externos con escasos restos de conchillas Guaraguau, se puede deducir el inicio de una
Micropaleontología Ecuatoriana
Figura 5.3. Mapa de ubicación del Río Guaraguau donde aflora la Fm Calentura: A) Lutitas silíceas con intercalaciones de tobas y
areniscas, B) Caliza negra de la Fm Calentura, C) Inoceramus sp. en calizas negras, D) Pillow lavas de la Fm Piñón. Fuentes: Velasco y
83
Figura 5.5. Mapa de ubicación de la Fm Guayaquil en la sección Vía Perimetral: A) Límite Cretácico/Terciario.
87
88 5. Cordillera Chongón Colonche
Nanofósiles calcáreos: Coccolithus paenepelagicus, aff. gracillima, Nuttallides truempyi, Nuttallides sp.,
Coccolithus sp., Kamptnerius magnificus, Micula Robulus macrodiscus, Valvulineria cf. umbilicatula y
murus, Micula cf. prinssi, Micula sp., Quadrum cf. Valvulineria sp.
sissinghii, Tetralithus cf. gothicus, Tetralithus cf. Foraminíferos planctónicos: Globigerina aff. fringa,
nitidus, Tetralithus cf. obscurus, Tetralithus sp. y Globigerina linaperta, Globigerina cf. nitida,
Watznaueria barnease. Globigerina triloculinoides, Globigerina sp.,
Los palinomorfos en esta parte de la sección Globorotalia aequa, Globorotalia pseudomenardii,
de la Fm Guayaquil son muy raros. Sin embargo en la Globorotalia pussilla pussilla, Globorotalia
muestra G - 30, ocurre una pequeña asociación simulatilis, Globorotalia wilcoxensis, Globoconusa
conformada por: Amphidiadema cf. rectangularis, sp. y Morozovella cf. angulata.
Deflandrea acuminata, Deflandrea cretacea, Radiolarios: Buryella aff. dumitricai, Buryella
Deflandrea sp., Dinogymnium lamarense, tetradica, Buryella sp., Dictyomitra andersoni,
Dinogymnium sp., Manumiella druggii, Manumiella Lithomesphilus coronatus, Lychnocanoma costata,
seelandica, Manumiella sp., Polypodeaceoisporites Lychnocanoma sp., Phaseliforma laxa, Phaseliforma
sp. y Thalassiphora sp. cf. subcarinata, Phaseliforma spp., Podocyrtis
En las muestras G - 31 a la G - 40 del papalis, Phormocyrtis cf. turgida y Theocapsomma
Miembro superior de la Fm Guayaquil se ha amphora.
encontrado un predominio de radiolarios, El límite Cretácico / Terciario ha sido
spumellarios sobre los nassellarios. En la muestra G - localizado entre las muestras G - 30 y G - 31
35 ocurre el foraminífero planctónico Globorotalia ilustradas en la columna estratigráfica (Figura 5.8),
umbilicata del Paleoceno. debido a la última ocurrencia del radiolario
Los radiolarios presentes en las muestras Amphipyndax tylotus, considerado mundialmente
mencionadas son los siguientes: Amphisphaera como el marcador zonal de la Zona de Amphipyndax
privus, Buryella cf. dumitricai, Buryella tetradica, tylotus de Foreman (1987) y cuyo tope es el límite
Buryella sp., Conocaryomma aff. universa, Maastrichtiano – Daniano; así también se ha
Dictyomitra andersoni, Dictyomitra sp., considerado el cambio faunístico, del predominio de
Lychnocanoma costata, Lithomesphilus coronatus, radiolarios nassellarios en el Maastrichtiano a
Phaseliforma laxa, Phaseliforma cf. meganosensis, radiolarios spumellarios en el Paleoceno,
Phaseliforma cf. subcarinata, Phaseliforma sp., acontecimiento de implicaciones paleoecológicas,
Phormocyrtis cf. turgida, Podocyrtis papalis, que ha sido observado también en otras regiones del
Podocyrtis sp. y Theocapsomma amphora, asociación mundo. Además se observa la ocurrencia en forma
típica del Paleoceno. abundante del palinomorfo Manumiella druggii, que
Posteriormente, en el asesoramiento de confirma la existencia de tan importante evento
Mejía (1997), quien incluye en su estudio niveles geológico en el afloramiento de la Fm Guayaquil.
superiores de la misma sección, se pudieron precisar
las zonas del Paleoceno: P1, P1 - P3, P3, P4, P4 - P5 5.4.1. Edad asignada:
y P5 (Figura 5.7), en base a la ocurrencia de: La presencia de microfósiles guías
Foraminíferos bentónicos: Anomalina cf. acuta, encontrados en los sedimentos de la Vía Perimetral,
Bolivina aff. exigua, Buliminella cushmani, correspondientes al Miembro inferior de la Fm
Epistomina aff. caracolla, Epistomina sp., Guayaquil, ha posibilitado determinar el
Lenticulina munsteri, Lenticulina sp., Nodosarella Maastrichtiano inferior para la base de la Formación,
92 5. Cordillera Chongón Colonche
Figura 5.8. Asociaciones de radiolarios característicos del Cretácico – Terciario de la Fm Guayaquil en la Vía Perimetral.
93
94 5. Cordillera Chongón Colonche
El contenido de gran cantidad de sílice en el Formación. La muestra PO - 130 tomada por Jaillard
ambiente marino de la Fm Guayaquil, es lo que ha (1993) en la base de la Fm San Eduardo en la Cantera
favorecido la proliferación de organismos de Hormigones Precón, contiene la siguiente
segregadores de esqueleto silício como los microfauna datadora de Paleoceno Tardío tardío,
radiolarios, fragmentos de espículas silíceas de correspondiente a la Zona P5 de foraminíferos
espongiarios y diatomeas, lo cual está relacionado planctónicos y a la NP9 de nanofósiles calcáreos.
con alguna actividad volcánica o la presencia de Foraminíferos bentónicos: Alabamina sp., Bulimina
upwelling o corrientes de aguas frías provenientes de cf. ovata, Cibicidoides sp., Dentalina aff.
latitudes altas del Sur. basiplanata, Dentalina sp., Lenticulina sp.,
En base al contenido microfaunístico y a las Nodosaria consobrina, Nodosaria pyrula, Nodosaria
características litológicas, el paleoambiente de sp., Pleurostomella sp. y Siphogenerinoides sp.
depositación para la parte inferior de la Fm Guayaquil (Cretácico – Paleoceno).
es marino, cuya profundidad es cerca de la CCD Foraminíferos planctónicos: Chiloguembelina cf.
(profundidad de compensación de carbonatos). La wilcoxensis (Paleoceno Tardío – Eoceno Temprano),
parte superior corresponde a un ambiente marino Globigerina nitida (Paleoceno Tardío, Zona P5 –
sobre la CCD; la escasa presencia de microfósiles Eoceno Temprano, Zona P7), Globigerina sp.,
calcáreos corrobora las profundidades batiales. Globorotalia aequa (Paleoceno Tardío, ½ Zona P4 –
2
Eoceno Temprano, /3 Zona P6), Globorotalia
5.5. Formación San Eduardo. wilcoxensis (Paleoceno Tardío, Zona P5 – Eoceno
Aflora en el flanco Sur de la Cordillera Temprano, Zona P7) y Globorotalia cf. lensiformis
Chongón Colonche. La localidad tipo se encuentra en (Figura 5.9).
la Cantera San Eduardo de la fabrica Cemento Nanofósiles calcáreos: Discoaster multiradiatus
Nacional Rocafuerte cerca de Guayaquil. Ha sido (Paleoceno Tardío, Zona NP9 – Eoceno Temprano,
descrita por geólogos de la International Ecuadorian Zona NP11), Discoaster sp., Fasciculithus
Petroleum Company (IEPC) como Landes (1944) y tympaniformis (Paleoceno Medio, Zona NP5 –
Williams (1947). Benítez (1995) propone como Paleoceno Tardío, Zona NP9), Heliolithus kleinpellii
nueva localidad tipo la Cantera Cerro Blanco ubicada (Paleoceno Medio, Zona NP6 – Paleoceno Tardío,
a unos 15 km al Oeste de Guayaquil, donde se Zona NP9), Heliolithus cf. riedelii, Heliolithus sp.,
presenta el máximo espesor de la Formación. Markalius inversus, Sphenolithus primus (NP4 –
Las calizas son de tipo turbidítico, que van NP11) y Sphenolithus sp.
desde calcarenitas hasta calciruditas. Sus Radiolarios: Phormocyrtis striata exquisita
componentes están formados por detritos arrecifales; (Paleoceno – Eoceno Temprano), Cenosphaera sp. y
el color varía de gris a crema. Benítez (1988) observa Lithomespilus coronatus (Campaniano Medio –
diferentes ciclos sedimentarios en la Fm San Eoceno Temprano).
Eduardo; la unidad basal está constituida por La muestra PO - 132 tomada unos 5 m sobre
turbiditas de origen terrígeno, ordenadas en la PO – 130 contiene una asociación de microfósiles
secuencias grano estrato - decreciente y por un diversa a su precedente, que ha sido datada de Eoceno
incremento progresivo de turbiditas calcáreas y lutitas Temprano, Zona P8 de foraminíferos planctónicos y
silíceas. La potencia varía de 0 a 120 m. NP12 de nanofósiles calcáreos.
Las investigaciones micropaleontológicas Foraminíferos bentónicos: Bulimina ovata, Bulimina
realizadas en el CIGG, se limitan a la base de esta sp., Cibicides spp. y Trifarina sp. (Eoceno –
96 5. Cordillera Chongón Colonche
Capítulo 6
Figura 6.1: Mapa geológico del Levantamiento de la Península de Santa Elena, modificado de Sheppard (1937).
6. Península de Santa Elena
Micropaleontología Ecuatoriana 101
Figura 6.4: Corte Punta Ancón – Punta Mambra, Península Santa Elena. Fuente Montenegro y
Loor (1988): A) Areniscas de la Fm Socorro en el Campamento de Ancón; B) Turbiditas de la Fm
Socorro debajo de la planta de tratamiento de agua en Punta Mambra.
Micropaleontología Ecuatoriana 107
La Fm Clay Pebble Beds es una unidad arcillas con yeso y restos de plantas y láminas de
definida por Brown y Baldry (1925), la que se limolitas con ondulitas.
presenta litológicamente como una masa El contenido microfosilífero analizado en el
desorganizada de lutitas verde grisáceas y areniscas CIGG, proviene de las muestras extraidas de los
en bancos rotos, con bloques de areniscas, lutitas, afloramientos: Punta Ancón – Punta Mambra, Punta
cherts y calizas. Localmente se observa una serie Blanca - Ayampe, Chongón Colonche (a 3.1 km al
estratificada, siendo más frecuente presenciar un NNE de las Balsas), Río Javita, Río Culebra; así
conjunto caótico de bloques de clastos aislados en como de las perforaciones: Emporio 2019, Albión –
una matriz lutítica. Su espesor varía de 0 a 750 m, 1, Fulton - 1, Tigre - 15, Achallán - 84, Engunga - 4
según Bristow y Hoffstetter (1977). Bolívar - 1, 1538, 1230, 1548, A - 3002, Tigre - 1004,
Las formaciones Socorro y Seca definidas B1 – NSX1 - 1X, DOX1 - 1X, San Pablo - 1X,
por Murray (1923) de la AEO Ltd; han sido ANX1 - 1X y Matachivato - X1 (Figuras 6.5, 6.6 y
estudiadas con detalle por Marchant (1956, 1957), 6.7), que han servido para establecer las diferentes
Small (1962), Montenegro y Loor (1988), Jiménez y unidades bioestratigráficas del Eoceno Medio,
Mostajo (1988). Consisten litológicamente de basadas en las ocurrencias estratigráficas de los
conglomerados en la base; lutitas con intercalaciones microfósiles diagnósticos presentes en las muestras
de limolitas laminadas; areniscas finas con rizaduras estudiadas.
en bancos centimétricos y areniscas clasificadas en En la Fm Clay Pebble Beds, los microfósiles
bancos decimétricos; estas intercalaciones detríticas son más bien escasos, sin embargo en la parte media
son interpretadas respectivamente como turbiditas a superior de la sección de Punta Ancón - Punta
muy finas y turbiditas clásicas. Estas dos unidades Mambra, están presentes los nanofósiles calcáreos:
han sido diferenciadas en registros de pozos en Discoaster lodoensis (encontrado también en el pozo
Ancón, en donde la parte inferior es rica en areniscas B1 - NSX1 - 1X a la profundidad de 4780’ - 4800’) y
y la superior mayormente lutítica y calcárea. Tribrachiatus orthostylus.
En el campo esta distinción es difícil Los sedimentos de los Acantilados de
apreciarla, siendo la transición gradacional entre Ancón, en el tope de la Formación, contienen los
ambas facies. siguientes microfósiles:
La Fm Punta Ancón ha sido definida por Foraminíferos bentónicos: Bathysiphon eocenica,
Brown y Baldry (1925) y Sheppard (1928). Marchant Bulimina aff. microcostata, Nodosaria pyrula y
(1956, 1957) incluye a esta Formación dentro del Valvulineria sp.
Grupo Ancón, propuesta adoptada por Marksteiner y Foraminíferos planctónicos: Globorotaloides
Alemán (1991), Montenegro y Loor (1991) y Benítez carcoselleensis y Globigerinateka sp.
(1991). La Fm Punta Ancón representa la unidad Radiolarios: Dictyoprora mongolfieri, Lithapium
superior del Grupo Ancón, descansa en contacto plegmacantha, Lithocyclia ocellus, Lythochitris
abrupto sobre la Fm Seca. Montenegro y Loor (1988) vespertilio y Phormocyrtis striata striata.
definieron un conjunto que incluye areniscas masivas Nanofósiles calcáreos: Chiasmolithus medius,
de color verde oscuro, con laminaciones horizontales, Helicosphaera lophota y Toweius callosus.
madrigueras grandes, abundantes restos de plantas y Palinomorfos: Clavatricolpites doemeni,
troncos carbonizados; areniscas masivas de color Cyclusphaera euribei, Verrucatosporites usmensis y
verde oscuro; calizas a veces conglomerádicas, Psilastephanoporites tesseroporus, encontrados
bioturbadas con gasterópodos y lamelibranquios; también en el pozo B1 - NSX1 - 1X.
108 6. Península de Santa Elena
Theocotyle cf. conica, Theocotyle ficus, Theocotyle Hystrichosphaeridium sp., Perfotricolpites digitatus,
venezuelensis, Thyrsocyrtis triacantha, Thyrsocyrtis Polotricolporites versabilis, Psilastephanoporites
rhizodon y Thyrsocyrtis robusta. stellatus, Psilatricolpites simplex, Psilatricolporites
Nanofósiles calcáreos: Birkelundia staurion, normalis, Pluricellaesporites spumelatus,
Braarudosphaera biegelowii, Chiasmolithus Retitricolpites americana, Retitricolporites
consuetus, Chiasmolithus expansus, Chiasmolithus amazonaensis, Retitricolpites guianensis,
gigas, Chiasmolithus grandis, Chiasmolithus medius, Retibrevitricolpites triangulatus, Syncolpites
Chiasmolithus modestus, Chiasmolithus solitus, echinatus, Syncolpites pericostatus, Syncolpites
Coccolithus gammation, Coccolithus pelagicus, humbertoides, Striatricolpites catabumbus,
Cyclicargolithus marismontium, Discoaster Spirosyncolpites spiralis, Uvaesporites sp.,
barbadiensis, Discoaster bifax, Discoaster binodosus, Verrucatosporites usmensis, Wetzeliella articulata y
Discoaster deflandrei, Discoaster cf. diastypus, esporas triletes indeterminadas.
Discoaster falcatus, Discoaster fimbriatus, Macroforaminíferos: Asterocyclina sp., Lepidocyclina
Discoaster kuepperi, Discoaster lodoensis, sp. y Operculinoides cf. vaughani.
Discoaster martinii, Discoaster multiradiatus,
Discoaster saipanensis, Discoaster sublodoensis, 6.3.1. Edad asignada:
Discoaster tamalis, Discoaster tanii nodifer, La microfauna y microflora encontradas en
Ericsonia robusta, Helicosphaera seminulum, el Grupo Ancón, han permitido inferir la siguiente
Helicosphaera lophota, Helicosphaera euphratis, edad a estas entidades: en la parte media de la Fm
Micrantholithus angulosus, Micrantholithus Clay Pebble Beds se han encontrado
atenuatus, Micrantholithus basquensis, microorganismos como: Tribrachiatus orthostylus
Micrantholithus entaster, Micrantholithus flos, (Eoceno Temprano - Eoceno Medio), Discoaster
Nannotetrina cristata, Nannotetrina quadrata, lodoensis (Eoceno Temprano - Eoceno Medio
Neococcolithes dubius, Neococcolithes minutus, Temprano), Toweius callosus (Paleoceno - Eoceno
Pemma basquensis basquensis, Pemma papillatum, Temprano), e Hystrichosphaeridium aracajuensis
Pemma rotundum, Pontosphaera distincta, (Paleoceno – Eoceno Temprano), determinando una
Pontosphaera punctosa, Reticulofenestra dictyoda, edad de Eoceno Temprano, Piso Ypresiano,
Reticulofenestra umbilica, Rhabdosphaera creba, correspondiente a las Zonas NP12 de Tribrachiatus
Rhabdosphaera inflata, Sphenolithus moriformis, orthostylus Martini (1971), y NP13 de Discoaster
Sphenolithus primus, Sphenolithus pseudoradians, lodoensis Martini (1971). En la parte superior de la
Tribrachiatus orthostylus, Transversopontis Formación el hallazgo del radiolario marcador zonal
obliquipons, Toweius callosus y Zygrhablithus Dictyoprora mongolfieri, cuya aparición marca la
bijugatus. base de la zona de su nombre, data el Eoceno Medio
Palinomorfos: Bombacacidites sp., temprano, correlacionable con la Zona P10 de
Cicatricosisporites sp., Cordosphaeridium foraminíferos planctónicos.
diktyoplokus, Cricitripontes almadaensis, Deflandrea Las formaciones Socorro, Seca, y Punta
cf. laevigata, Deltoidospora sp., Echitricolpites Ancón están comprendidas entre las edades de
spinosus, Echitricolpites sp., Hystrichosphaeridium Eoceno Temprano - Eoceno Medio tardío,
alagoensis, Hystrichosphaeridium aracajuensis, correspondiendo cada una de ellas a las siguientes
Dymnodinium sp., Hystrichosphaeridium cf. partes de la época y a su vez comprendiendo las
salvadoresis, Hystrichosphaeridium sergipensis, respectivas zonas bioestratigráficas:
Micropaleontología Ecuatoriana 113
• Fm Socorro: Eoceno Medio temprano - Eoceno género Hantkenina. Las primeras formas
Medio medio. pertenecientes al género Globigerinatheka aparecen
Zonas P11 - base de P12, de foraminíferos cerca del mismo nivel. Algunos géneros y especies
planctónicos. ocurren antes de la zona, pero llegan a ser frecuentes
Zonas de Thyrsocyrtis triacantha - base de solamente en la base del Eoceno Medio: Acarinina
Podocyrtis ampla, de radiolarios. bullbrooki, Acarinina spinuloinflata, Globigerina
Zona NP15, de nanofósiles calcáreos. senni, Morozovella spinulosa y Turborotalia
• Fm Seca: Eoceno Medio medio. cerroazulensis. Criterios que han prevalecido para el
Zona P12 reconocimiento de la base del Eoceno Medio son la
Zona de Podocyrtis ampla extinción de Acarinina soldadoensis soldadoensis y
Zonas NP15-NP16 la aparición de Acarinina bullbrooki.
• Fm Punta Ancón: Eoceno Medio medio-Eoceno Importantes especies encontradas en la Zona:
Medio tardío. Clavigerinella eocanica jarvisi, Chiloguembelina
Zona P13 martini, Globigerina hagni, Globigerina cf. senni,
Zona de Podocyrtis mitra Globorotalia broedermanni y Pararotalia inermis.
Zona NP16 Ocurrencia de la Zona: Se la ha encontrado en las
perforaciones del Campo Ancón: 1538, 1548,1230,
6.3.2. Zonación bioestratigráfica del Tigre 1004, Emporio 2019, Matachivato - X1 y North
Figura 6.8: Distribución estratigráfica de los principales microfósiles guías del Grupo Ancón de la Península de Santa Elena: 1. Zonación de foraminíferos planctónicos de
Bolli y Saunders (1985); 2. Zonación numérica de foraminíferos planctónicos de Berggren y Van Couvering (1974); 3. Zonación de nanofósiles calcáreos de Martini (1971); 4.
Zonación de radiolarios de Sanfilippo et al (1981).
6. Península de Santa Elena
Micropaleontología Ecuatoriana 115
Edad: Eoceno Medio temprano. Pablo, Guayacán X - 1, Montañita y Palo Santo, así
Capítulo 7
CUENCA MANABÍ
Figura 7.1: Mapa geológico de la Cuenca Manabí con la ubicación del pozo Ricaurte – 1.
Adaptado de DINAGE – BGS (1993).
Micropaleontología Ecuatoriana 121
Los trabajos exploratorios de TEXACO – Cibicides sp., Dentalina cf. confluens, Eponides sp.,
PECTEN proporcionan datos sobre la profundidad Nonionella cretacea, Nonionella sp., Valvulineria sp.
del basamento y su configuración en la parte central y lituólido.
de la cuenca. Según Santos (1983) la Cuenca Manabí Foraminíferos planctónicos: Hastigerinoides watersi
presenta dos sectores bien diferenciados: hacia el Sur y Schackoina sp.
el basamento se encuentra a poca profundidad, entre Radiolarios: Están principalmente representados por:
1 y 2 Km, mientras que hacia el Norte el basamento Amphipyndax stocki, Amphipyndax tylotus,
se profundiza y amplía paulatinamente hasta alcanzar Amphipyndax sp., Dictyomitra andersoni,
profundidades de hasta 9 Km. En la Cuenca Manabí, Dictyomitra multicostata, Diacanthocapsa granti,
no se encuentran rocas aflorantes de Piñón, éstas Diplostrobus sp., Phaseliforma spp. y Spongodiscus
corresponden a la Cordillera Costera. spp. (Figura 7.3); adicionalmente se encuentran en
casi todo el intervalo esporádicos radiolarios
7.2. Formación Cayo. spumellarios sphaeroideos y discoideos, así como
raros fragmentos de espículas silíceas de
La Fm Cayo ha sido bien diferenciada en el
espongiarios.
pozo Ricaurte – 1 con la ayuda de los análisis de
nanofósiles calcáreos, foraminíferos y radiolarios. Ha
sido localizada entre los 11400’ - 14510’ de 7.2.1. Edad asignada:
profundidad, presentando en su base lutitas de unos La ocurrencia de Quadrum gothicum
180’ de espesor, encima de las cuales se encuentran (Santoniano superior – Maastrichtiano inferior) y de
areniscas y conglomerados tobáceos correlacionables Micula decussata (Coniaciano superior -
con la Fm Cayo ss de la Cordillera Chongón Maastrichtiano) a los 14500’ - 14510’ de profundidad
Colonche. Los contactos inferior y superior son del pozo Ricaurte - 1, determinan una edad de
considerados como transicionales, según lo expresan Santoniano superior – Campaniano. Una datación de
Bristow y Hoffstetter (1977) y Markesteiner y Campaniano medio – Campaniano superior se le
Alemán (1991). La Fm Cayo no aflora en la Cuenca asigna al intervalo 13740’ - 11400’, por estar
Manabí, sino en la Cordillera Costera. presentes: Arkhangelskiella cymbiformis
Los nanofósiles calcáreos son el grupo (Campaniano medio – Maastrichtiano) y
microfosilífero mejor representado en este intervalo, Reinhardtites anthophorus (Santoniano inferior –
encontrándose entre los más representativos: Campaniano) a los 13730’ - 13740’; el radiolario
Arkhangelskiella cymbiformis, Arkhangelskiella Dictyomitra multicostata (Campaniano medio –
scabrosa, Coccolithus paenepelagicus, Cretadiscus Maastrichtiano) que ocurre en casi todo el intervalo;
colatus, Cyclolithus cf. redimiculatus, Cyclolithus Hastigerinoides watersi (Santoniano medio –
solidus, Discolithus octocentralis, Eiffellithus cf. Campaniano) está presente a los 13600’ - 13610’;
octoradiatus, Heliolithus spp., Markalius cf. inversus, Bolivina incrassata (Campaniano – Maastrichtiano) a
Micula staurophora, Micula decussata, Micula sp., los 12300’ - 12310’; Quadrum cf. gothicum
Nannoconus cf. farinacciae, Quadrum gothicum, (Santoniano superior – Maastrichtiano inferior) a los
Reinhardtites anthophorus, Tetralithus spp., 12250’ - 12160’; Eiffellithus cf. octoradiatus
Watznaueria barnesae, Watznaueria britannica, (Santoniano – Campaniano) a los 11500’- 11510’;
Watznaueria sp. y Zygodiscus cf. sisyphus. Dictyomitra andersoni (Campaniano – Paleoceno) a
Foraminíferos bentónicos: Bathysiphon sp., Bolivina los 11720’ - 11730’ y 11450’ - 11460’; Quadrum
incrassata, Bolivina sp., Cibicides subcarinatus, gartneri (Turoniano – Campaniano) y Amphipyndax
Micropaleontología Ecuatoriana 123
Lenticulina americana, Lenticulina clericii, profundidad, siendo los siguientes los guías
Lenticulina cf. macrodiscus, Lenticulina aff. mayi, bioestratigráficos que han datado las profundidades
Melonis sp., Nodosaria consobrina, Nodosaria en que han sido encontrados: Braarudosphaera cf.
longiscata, Nodosaria spp., Nonionella sp., bigelowii (Cenomaniano superior - Maastrichtiano) a
Oridorsalis ecuadorensis, Pleurostomella alternans, los 11350’ - 11360’; Dictyomitra multicostata
Pleurostomella spp., Pseudoglandulina laevigata, (Campaniano medio - Maastrichtiano) encontrada
Pseudoglandulina. cf. turbinata, Pseudonodosaria desde los 11250’ y que ocurre en casi todo el
sp., Pullenia bulloides, Pullenia sp., intervalo; Quadrum gothicum (Santoniano superior -
Spiroplectammina adamsi, Stilostomella sp., Maastrichtiano inferior) y Micula cf. concava
Uvigerina spp., Valvulina sp., Valvulineria cf. (Santoniano - Maastrichtiano) a los 10800’ - 10810’
samanica, Valvulineria subbadenensis, Valvulineria de profundidad. A partir de los 10710’ - 10700’ la
suturalis y Valvulineria spp. edad es de Maastrichtiano, por ocurrir en esta
Foraminíferos planctónicos: Globigerina linaperta, profundidad Cylindralithus gallicus (Maastrichtiano);
Globigerina cf. stonei, Globigerina triloculinoides, Archaeoglobigerina blowi (Coniaciano superior -
Globigerina sp., Globorotalia pseudobulloides y Maastrichtiano) está presente a los 10440’ - 10450’;
Globorotalia spp. Arkhangelskiella cymbiformis (Campaniano medio -
Nanofósiles calcáreos: Chiasmolithus bidens, Maastrichtiano) y Dictyomitra andersoni
Chiasmolithus consuetus, Chiasmolithus cf. gigas, (Campaniano - Maastrichtiano) ocurren a los 10350’-
Chiasmolithus spp., Coccolithus crassus, Coccolithus 10360’; Eiffellithus octoradiatus (Campaniano -
cavus, Coccolithus spp., Cruciplacolithus tenuis, Maastrichtiano) y Chiastozygus amphipons (descrita
Cyclagelosphaera alta, Cyclagelosphaera sp., del Maastrichtiano) a los 10050’ - 10060’; y
Discoaster elegans, Discoaster sp., Ericsonia cava, Watznaueria barnesae (Neocomiano –
Ericsonia robusta, Fasciculithus cf. involutus, Maastrichtiano) a los 9970’ - 9980’ de profundidad.
Fasciculithus cf. lillianae, Fasciculithus Concluyendo una edad de Campaniano medio –
tympaniformis, Fasciculithus spp., Heliolithus Maastrichtiano inferior al intervalo 11360’ - 10800’ y
kleimpellii, Heliolithus sp., Markalius cf. astroporus, de Maastrichtiano al intervalo 10710’ - 9970’.
Markalius inversus, Markalius spp., Neocrepidolithus La Fm Guayaquil Superior que comprende el
cf. biskayae, Neococcolithes spp., Prinsius bisulcus, intervalo 9960’ - 9190’ del pozo Ricaurte - 1, ha sido
Sphenolithus primus, Sphenolithus spp., Toweius cf. datada de Paleoceno por encontrarse los siguientes
eminens, Toweius callosus, Toweius pertusus y microfósiles guías: Prinsius bisulcus (Paleoceno
Toweius sp. Temprano tardío, NP4b – Paleoceno Tardío, ¼ NP9)
Los radiolarios spumellarios están presentes y Coccolithus cf. cavus (Paleoceno, NP2 – NP9) a los
en casi todo el intervalo en forma frecuente, 9950’ – 9960’; a los 9900’ – 9910’ ocurre Toweius
representados principalmente por formas pertusus (Paleoceno Tardío, ¼ NP6 – Eoceno
sphaeroideas y discoideas, también se observan raros Temprano) excelente guía bioestratigráfico que
nassellarios, cuyo principal representante es ocurre en casi todo el intervalo; a los 9750’ – 9760’
Dictyomitra multicostata. Neocrepidolithus biskayae (Paleoceno Tardío, ¼ NP7
– ¼ NP9); a los 9700’ – 9710’ Bathysiphon gerochi
7.3.1. Edad asignada: (Paleoceno), Bulimina midwayensis (Campaniano –
La Fm Guayaquil Inferior en el pozo Paleoceno Tardío), Fasciculithus tympaniformis
Ricaurte – 1 ocurre desde los 11360’a los 9960’ de (Paleoceno Medio, NP5 – Paleoceno Tardío, NP9) y
Micropaleontología Ecuatoriana 125
Cruciplacolithus tenuis (Paleoceno); a los 9650’ – profundo de plataforma externa a batial de 200 a 500
9660’ ocurre Toweius cf. eminens (Paleoceno Tardío, m de profundidad, el cual continúa en el Paleoceno
NP7b – Eoceno Temprano); a los 9600’ - 9640’ Tardío, tal vez con una leve somerización por el
Globigerina triloculinoides (Paleoceno) y aumento de la fracción carbonatada indicada por una
Globigerina linaperta (Paleoceno Tardío – Eoceno mayor representación de foraminíferos calcáreos.
Tardío); a los 9550’ – 9560’ Fasciculithus
tympaniformis (Paleoceno Medio, NP5 – Paleoceno 7.4. Formación Zapallo.
Tardío, NP9), Heliolithus kleimpellii (Paleoceno No aflora en la Cuenca Manabí. En el
Medio, NP6 – Paleoceno Tardío, NP9a) y intervalo 9140’ – 8690’ del pozo Ricaurte - 1, los
Globorotalia pseudobulloides (Paleoceno); a los análisis micropaleontológicos permiten determinar
9460’ – 9470’ están presentes Cruciplacolithus cf. que esta secuencia es correlacionable
tenuis (Paleoceno), Heliolithus kleimpellii y Prinsius bioestratigráficamente con la Fm San Mateo de la
bisulcus (Paleoceno Tardío). CCO de Bristow y Hoffstetter (1977). Según Benítez
De los 9400’ hasta los 9190’ corresponde a (1995) se encuentra constituida litológicamente por
la zona NP9 del Paleoceno Tardío tardío por el unos 160 m de lutitas algo calcáreas, grises, duras,
hallazgo de Fasciculithus involutus (Paleoceno encontrándose en el tope arcillolitas de color gris
Tardío tardío, NP9 – Eoceno Temprano temprano), oscuro, suaves y algo calcáreas. Los foraminíferos y
Cruciplacolithus tenuis (Paleoceno), Heliolithus nanofósiles calcáreos están bien representados
kleimpellii (Paleoceno Medio, NP6 – Paleoceno (Figura 7.4).
Tardío, NP9a) (especie que ocurre hasta los 9400’ – Foraminíferos bentónicos: Ammodiscus arenaceus,
9410’ marcando la zona NP9a), Fasciculithus Ammodiscus incertus, Anomalina chirana,
tympaniformis, Fasciculithus cf. lillianae (Paleoceno Anomalinoides alazanensis, Anomalinoides aff.
Tardío tardío, NP9), Globigerina linaperta, pompilioides, Anomalinoides sp., Asterigerina sp.,
Discoaster elegans (Paleoceno Tardío tardío, tope Bathysiphon carapitanus, Bathysiphon eocenica,
NP9 – Eoceno Temprano) que ocurre a los 9240’ – Bathysiphon sp., Bolivina alazanensis, Bolivina sp.,
9250’ marcando el tope de la zona y Fasciculithus Bulimina lineata, Bulimina ovata, Bulimina pupoides,
involutus (Paleoceno Tardío, NP9b – Eoceno Bulimina stalacta, Buliminella peruviana,
Temprano) encontrado a los 9190’ – 9200’. Cassidulina globosa, Cassidulina subglobosa,
Resumiendo en el intervalo 9960’ – 9190’ Ceratobulimina alazanensis, Chilostomella sp.,
del pozo Ricaurte – 1, se depositaron sedimentos del Chilostomelloides oviformis, Cibicides coryelli,
Paleoceno Tardío, existiendo un hiatus para el Cibicides floridanus, Cibicides mexicanus, Cibicides
Paleoceno Temprano y Medio. Las zonas de spp., Cyclammina cf. cancellata, Cyclammina spp.,
nanofósiles calcáreos de Martini (1971) reconocidas Dorothia sp., Eggerella bradyi, Eggerella spp.,
son: NP6 – ¼ NP9 a los 9960’ – 9950’, ¼ NP6 – NP9 Eponides cocoaensis, Eponides umbonatus, Fissurina
a los 9910’ – 9900’, ¼ NP7 – NP9a a los 9750’ – sp., Gyroidina girardana, Gyroidina orbicularis,
9550’, NP9a a los 9410’ – 9400’, y el tope de NP9 a Gyroidina aff. soldanii, Guttulina irregularis,
los 9250’ – 9190’. Haplophragmoides carinatum, Haplophragmoides
spp., Karreriella cf. nuttalli, Lagena asferoides,
7.3.2. Paleoambiente: Lagena striata, Lenticulina americana, Lenticulina
La asociación de microfósiles de la Fm calcar, Lenticulina clericii, Lenticulina spp.,
Guayaquil Inferior evidencia un ambiente marino Lingulonodosaria sp., Marginulinopsis sp., Melonis
Micropaleontología Ecuatoriana 127
affinis, Melonis pompilioides, Nodosaria consobrina, seminulum, Helicosphaera sp., Lapideacassis cf.
Nodosaria longiscata, Nodosaria spp., Nonion acatus, Pontosphaera multipora, Pontosphaera sp.,
costiferum, Nonion ecuadoranum, Nonion planatum, Reticulofenestra dictyoda, Reticulofenestra
Nonionella hantkeni, Oridorsalis ecuadorensis, hampdenensis, Reticulofenestra umbilica,
Oridorsalis umbonatus, Pullenia bulloides, Pullenia Reticulofenestra spp., Sphenolithus moriformis,
quinqueloba, Pyrgo danvillensis, Pyrgo spp., Sphenolithus radians, Sphenolithus sp., Toweius cf.
Quinqueloculina cf. contorta, Quinqueloculina callosus y Zygodiscus sigmoides.
laevigata, Quinqueloculina spp., Rectuvigerina sp.,
Sigmoilina tenuis, Sigmomorphina trinitatensis, 7.4.1. Edad asignada:
Sphaeroidina bulloides, Sphaeroidina sp., El intervalo 9140’ - 8690’ del pozo Ricaurte
Spiroplectammina nuttalli, Stilostomella curvatura - 1, correspondiente a la Fm Zapallo, fue datado de
var. spinea, Textularia spp., Triloculina sp., Eoceno Medio medio, NP16 – Eoceno Tardío,
Uvigerina gallowayi, Uvigerina mantaensis, NP19/20, por la ocurrencia de Coccolithus
Uvigerina peruviana, Uvigerina cf. multicostata, eopelagicus (Eoceno Medio – Mioceno Medio),
Uvigerina yazooensis, Uvigerina sp., Vulvulina Reticulofenestra dictyoda (Eoceno Temprano –
jarvisi y Vulvulina spinosa. Eoceno Medio medio, NP16a) y Globorotalia
Foraminíferos planctónicos: Catapsydrax dissimilis, bolivariana (Eoceno Medio – Eoceno Tardío
Catapsydrax unicavus, Clavigerinella eocanica temprano) que ocurren a los 9140’ – 9150’ de
eocanica, Clavigerinella eocanica jarvisi, profundidad; Discoaster saipanensis (Eoceno Medio,
Clavigerinella spp., Globigerina ampliapertura, NP16b – Eoceno Tardío, NP20), Cribrocentrum
Globigerina eocaena, Globigerina linaperta, reticulatum (NP16b – Eoceno Tardío, NP19a),
Globigerina officinalis, Globigerina ouachitaensis, Dictyococcites bisectus (Eoceno Medio, NP16b –
Globigerina pseudoampliapertura, Globigerina Oligoceno Tardío), Toweius cf. callosus (Eoceno
trilocularis, Globigerina tripartita, Globigerina Temprano – Eoceno Medio), Clavigerinella eocanica
venezuelana, Globorotalia bolivariana, Globorotalia jarvisi (Eoceno Medio – Eoceno Tardío temprano,
cf. centralis, Globorotalia opima nana, Globorotalia P15a), Discoaster cf. gemmifer (Eoceno Temprano –
cerroazulensis cerroazulensis y Globorotalia spp. Eoceno Medio medio, NP16), Discoaster cf. bifax
Nanofósiles calcáreos: Chiasmolithus spp., (Eoceno Medio medio – Eoceno Medio tardío,
Coccolithus bisectus, Coccolithus eopelagicus, NP16), y Helicosphaera seminulum (Eoceno
Coccolithus floridanus, Coccolithus pelagicus, Temprano – Eoceno Medio medio, NP16), que datan
Coronocyclus nitescens, Cribrocentrum reticulatum, de Eoceno Medio medio – Eoceno Medio tardío,
Cyclicargolithus luminis, Cyclicargolithus Zona NP16b a los 9100’ – 9140’; Catapsydrax
marismontium, Cyclococcolithus floridanus, unicavus (Eoceno Medio tardío, P14 – Mioceno
Dictyococcites bisectus, Dictyococcites abisectus, Temprano) a los 8940’ – 8950’ indica una edad no
Dictyococcites cf. callidus, Dictyoccocites scrippsae, más antigua que la zona P14; Cyclicargolithus
Discoaster barbadiensis, Discoaster cf. bifax, marismontium (Eoceno Medio, NP16 – Eoceno
Discoaster cf. gemmifer, Discoaster saipanensis, Tardío, NP19a) a los 8890’ – 8900’; Lapideacassis
Discoaster cf. saundersii, Discolithus cf. punctosus, acatus (Eoceno Tardío), Helicosphaera cf. reticulata
Ericsonia formosa, Discoaster sp., Helicosphaera cf. (Eoceno Medio tardío, NP17 – Oligoceno Temprano)
compacta, Helicosphaera intermedia, Helicosphaera y Coronocyclus nitescens (Eoceno Tardío –
lophota, Helicosphaera cf. reticulata, Helicosphaera Mioceno), a los 8880’ – 8890’ asignan la zona NP17;
128 7. Cuenca Manabí
NP21), Globigerina ampliapertura (Eoceno Tardío – Medio), Helicosphaera recta (Oligoceno Medio,
Oligoceno Medio, P20), Globigerina ouachitaensis NP24 – Mioceno Temprano), Chiasmolithus altus
(Eoceno Tardío – Oligoceno Medio, P21a), (Oligoceno Temprano, 2/3 NP22 – Oligoceno Tardío,
Discoaster tinguarensis (Oligoceno Temprano), NP24), Discoaster lidzii (Oligoceno Tardío -
Globigerina pseudoampliapertura (Eoceno Tardío – Mioceno Temprano), Reticulofenestra lockeri
1
Oligoceno Medio temprano, /3 P19), Globorotalia (Oligoceno – Mioceno) y Discoaster saudersii
opima opima (Oligoceno), Helicosphaera reticulata (Oligoceno – Mioceno Temprano). A los 6450’ -
(Eoceno Tardío – Oligoceno Temprano, NP22), 6460’ la última ocurrencia (extinción) de
Globigerina angiporoides (Eoceno Tardío – Sphenolithus ciperoensis (Oligoceno Medio, NP24 –
Oligoceno Medio temprano, P19/20), Sphenolithus Oligoceno Tardío, NP25) le asigna la edad de
predistentus (Eoceno – Oligoceno Medio, NP23), Oligoceno Tardío.
Reticulofenestra hillae (Eoceno Medio – Oligoceno Cabe mencionar que ejemplares de
Temprano, NP22), Reticulofenestra hampdenensis Globigerina ampliapertura se encuentran a través de
(Eoceno Medio, NP15 – Oligoceno Medio, NP23) y este intervalo, sugiriendo que dicha especie ocurre en
Globigerina prasaepis (Oligoceno). La última nuestros sedimentos hasta las Zonas P21b – P22 del
ocurrencia (extinción) de Reticulofenestra hillae es a Oligoceno Medio – Oligoceno Tardío, y no sólo hasta
los 7650’ – 7660’, marcando una edad no más joven la Zona P20, como se la reporta a nivel mundial.
que la Zona NP22. De los 7610’ a los 6600’ la edad
es de Oligoceno Medio tardío, Zona NP24, por
7.5.2. Paleoambiente:
encontrarse los siguientes indicadores estratigráficos:
La abundante y variada asociación
Sphenolithus ciperoensis (Oligoceno Medio, NP24 –
microfosilífera determina un paleoambiente marino
Oligoceno Tardío, NP25), Coccolithus miopelagicus
de plataforma externa a talud superior, de aguas
(Oligoceno Tardío – Mioceno), Helicosphaera
cálidas.
oblicua (Oligoceno Medio, NP24 – Mioceno
Temprano, NN4), Dictyococcites bisectus (Eoceno
Medio – Oligoceno Tardío, NP25), Helicosphaera 7.6. Formación Tosagua.
compacta (Eoceno – Oligoceno Tardío, NP24), Es la Formación que aflora más
Helicopontosphaera cf. recta (Oligoceno Tardío – extensamente en el flanco occidental de la Cuenca
Mioceno Temprano), Globigerina galavisi (Eoceno – Manabí.
Oligoceno Medio, P21), Globorotalia opima opima Según Whittaker (1988) la Fm Tosagua tiene
(Oligoceno), Sphenolithus pseudoradians (Eoceno su máximo espesor conocido (1000 m) en las
Medio – Oligoceno Tardío), Sphenolithus dissimilis perforaciones Tosagua y Santa Ana en el centro de la
(Oligoceno Tardío – Mioceno Temprano), cuenca y su litología consiste de lutitas chocolates -
Helicopontosphaera wilcoxonii (Eoceno Tardío – café, en bloques a la intemperie.
Oligoceno Temprano), Pyrocyclus orangensis Benítez (1995) propone que la Fm Tosagua
(Oligoceno Tardío – Mioceno Temprano), abarque solamente las rocas miocénicas de la cuenca,
Zygrhablitus bijugatus (Eoceno – Oligoceno Tardío, con lo cual sería el equivalente estratigráfico de las
NP25), Sphenolithus distentus (Oligoceno Medio, formaciones Dos Bocas + Villingota + Subibaja, de la
NP23b – Oligoceno Tardío, NP24), Discoaster cf. Cuenca Progreso. En el mapa de superficie de la
nodifer (Eoceno Tardío – Oligoceno Tardío), cuenca no se han encontrado rocas correlacionables
Globorotalia siakensis (Oligoceno Medio – Mioceno en todos sus aspectos con la Fm Dos Bocas, la cual si
132 7. Cuenca Manabí
Glandulina laevigata, Glandulina sp., Globobulimina multicostata, Vaginulina cf. mexicana, Virgulina
alazanensis, Globobulimina cf. gibba, Guttulina pontoni, Vulvulina flexilis y Vulvulina spinosa var.
jarvisi, Guttulina irregularis, Gyroidina altiformis, miocenica.
Gyroidina cf. girardana, Gyroidina soldanii, Foraminíferos planctónicos: Catapsydrax dissimilis,
Hanzawaia concentrica, Haplophragmoides spp., Catapsydrax stainforthi, Catapsydrax unicavus,
Hoeglundina elegans, Hopkinsina ecuadorensis, Globigerina angustiumbilicata, Globigerina
Karreriella cf. bradyi, Lagena cf. acusticostata, ciperoensis, Globigerina tripartita, Globigerina
Lagena asperoides, Lagena striata, Lagena venezuelana, Globigerina woodi, Globigerinita
substriata, Laticarinina pauperata, Lenticulina incrusta, Globigerinita spp., Globigerinoides
americana, Lenticulina calcar, Lenticulina clericii, quadrilobatus primordius, Globigerinoides
Lenticulina nuttalli, Lenticulina occidentalis, quadrilobatus sacculifer, Globigerinoides
Lenticulina senni, Lenticulina vicksburgensis, quadrilobatus triloba, Globigerinoides subquadratus,
Liebusella pozonensis, Marginulina striatula, Globigerinoides aff. transitoria, Globoquadrina
Marginulina cf. subbullata, Marginulinopsis dehiscens, Globoquadrina larmeui, Globorotalia cf.
marginulinoides, Martinottiella communis, continuosa, Globorotalia obesa, Globorotalia
Martinottiella pallida, Melonis affinis, Melonis siakensis y Globorotaloides suteri.
pompilioides, Nodosaria consobrina, Nodosaria Nanofósiles calcáreos: Calcidiscus leptoporus,
lamellata, Nodosaria longiscata, Nodosaria nuttalli, Calcidiscus macintyrei, Coccolithus miogammation,
Nodosaria pariana, Nodosaria raphanistrum, Coccolithus miopelagicus, Coccolithus
Nodosaria vertebralis, Planulina ecuadorana, neogammation, Coccolithus orbis, Coccolithus
Plectofrondicularia californica, Plectofrondicularia pelagicus, Coccolithus spp., Cyclococcolithus
vaughani, Pleurostomella alternans, Pleurostomella floridanus, Discoaster aulakos, Discoaster
sp., Pseudoclavulina alazanensis, Pseudoclavulina cf. deflandrei, Discoaster druggii, Discoaster lidzii,
mexicana, Pseudonodosaria comatula, Pullenia Discoaster nephados, Discoaster perplexus,
bulloides, Pullenia quinqueloba, Pyrgo danvillensis, Discoaster sanmiguelensis, Discoaster cf. sauderssi,
Quinqueloculina lamarckiana, Quinqueloculina Discoaster trinidadensis, Discoaster variabilis,
orbiculata, Quinqueloculina seminula, Rectuvigerina Discoaster spp., Discolithina vigintiforata,
curta, Rectuvigerina transversa, Robulus Discolithina spp., Dictyococcites antarcticus,
subaculatus, Rhabdammina spp., Saracenaria italica, Dictyococcites productus, Dictyococcites sp.,
Saracenaria sckenki, Saracenaria cf. senni, Helicosphaera ampliaperta, Helicosphaera
Sigmoilina tenuis, Sigmomorphina trinitatensis, kamptneri, Helicosphaera mediterranea,
Sigmomorphina spp., Siphonodosaria abyssorum, Helicosphaera oblicua, Helicosphaera parallela,
Siphonodosaria gracillima, Siphonodosaria Helicosphaera cf. scisura, Helicosphaera truempyi,
subspinosa, Sphaeroidina bulloides, Helicosphaera spp., Ilselithina fusa, Pyrocyclus
Spiroplectammina sp., Stilostomella advena, hermosus, Sphenolithus belemnos, Sphenolithus
Stilostomella caribaea, Stilostomella subspinosa, conicus, Sphenolithus dissimilis, Sphenolithus
Stilostomella verneuilli, Textularia mexicana, heteromorphus, Sphenolithus moriformis y
Textulariella cf. miocenica, Textularia sp., Triquetrorhabdulus cf. carinatus.
Triloculina tricarinata, Tritaxia spp., Uvigerina La facies Subibaja comprendida desde los
auberiana, Uvigerina becarii, Uvigerina gallowayi, 4860’ hasta los 3350’ de profundidad en el pozo
Uvigerina hispida, Uvigerina mantaensis, Uvigerina Ricaurte – 1, consiste de lutitas limosas gris oscuras,
Micropaleontología Ecuatoriana 135
algo calcáreas, fosilíferas, en la que se encuentran Saracenaria cf. latifrons, Saracenaria cf. schencki,
abundantes microfósiles (Figura 7.6). Saracenaria spp., Sigmoilina tenuis, Sigmoilopsis
Foraminíferos bentónicos: Allomorphina sp., schlumbergeri, Siphonodosaria abyssorum,
Ammobaculites hockleyensis, Ammodiscus sp., Siphonodosaria verneuilli, Sphaeroidina bulloides,
Bathysiphon carapitanus, Bolivina barbata, Bolivina Spiroplectammina gracilis, Spiroloculina limbata,
marginata, Bolivina pisciformis, Bolivina plicata, Spiroloculina aff. texana, Stillostomella advena,
Bulimina falconensis, Bulimina striata, Bulimina Stilostomella verneuilli, Stilostomella spp., Textularia
marginata, Buliminella ecuadorana, Cassidulina leunzingeri, Textularia mexicana, Textularia
subglobosa, Ceratobulimina alazanensis, Cibicides panamensis, Textulariella miocenica, Triloculina sp.,
crebbsi, Cibicides floridanus, Cibicides trinitatensis, Tritaxia sp., Uvigerina auberiana, Uvigerina becarii,
Cyclammina cancellata, Dentalina communis, Uvigerina gallowayi, Uvigerina hispida, Uvigerina
Dentalina consobrina, Dentalina pauperata, laviculata, Uvigerina aff. multicostata, Uvigerina
Dentalina spp., Epistomina spp., Eponides peregrina y Vulvulina spinosa var. miocenica.
mantaensis, Fissurina marginata, Frondicularia spp., Foraminíferos planctónicos: Cassigerinella
Fursenkoina sp., Gaudryina aff. triangularis, chipolensis, Globigerina juvenilis, Globigerina
Glandulina laevigata, Globobulimina sp., Gyroidina venezuelana, Globigerina woodi, Globigerinita
soldanii, Guttulina irregularis, Hanzawaia spp., incrusta, Globigerinoides cf. inmaturus,
Haplophragmoides emaciatum, Haplophragmoides Globigerinoides obliquus, Globigerinoides
spp., Hoeglundina elegans, Lagena striata, quadrilobatus sacculifer, Globigerinoides
Lenticulina americana, Lenticulina calcar, quadrilobatus triloba, Globigerinoides sicanus,
Lenticulina clericii, Lenticulina aff. occidentalis, Globigerinoides subquadratus, Globigerinoides
Lenticulina senni, Lenticulina thalmanni, Lenticulina transitoria, Globoquadrina altispira globosa,
vicksburgensis, Liebusella pozonensis, Liebusella sp., Globoquadrina dehiscens, Globorotalia continuosa,
Lingulina prolata, Marginulina aff. hantkeni, Globorotalia fohsi peripheroronda, Globorotalia
Marginulina striata, Marginulina subbullata, obesa, Globorotalia siakensis, Hastigerina
Martinottiella communis, Martinottiella pallida, praesiphonifera, Orbulina bilobata, Orbulina
Melonis affinis, Nodosaria acuminata, Nodosaria suturalis, Orbulina universa, Praeorbulina
longiscata, Nodosaria raphanistrum, Nodosaria glomerosa y Sphaeroidinellopsis spp.
schlichti, Nodosaria cf. soluta, Nodosaria vertebralis, Nanofósiles calcáreos: Calcidiscus macintyrei,
Nonion pompiloides, Oridorsalis umbonatus, Coccolithus miopelagicus, Coccolithus
Planulina ecuadorana, Planulina mantaensis, neogammation, Coccolithus pelagicus,
Planulina marialana, Planulina spp., Cyclococcolithus floridanus, Cyclococcolithus
Plectofrondicularia californica, Plectofrondicularia leptoporus, Cyclococcolithus orbis, Cyclococcolithus
cf. longistriata, Plectofrondicularia sagittula, spp., Discoaster adamanteus, Discoaster aulakos,
Plectofrondicularia vaughani, Praeglobobulimina Discoaster braarudii, Discoaster deflandrei,
ovata, Pseudoclavulina alazanensis, Discoaster exilis, Discolithina vigintiforata,
Pseudoglandulina comatula, Pseudoglandulina cf. Discolithina formosa, Dictyococcites antarcticus,
incisa, Pseudonosaria comatula, Pseudonodosaria Dictyococcites productus, Helicosphaera cf.
spp., Pyrgo spp., Quinqueloculina seminula, ampliaperta, Helicosphaera burkei, Helicosphaera
Quinqueloculina spp., Rectuvigerina curta, californiana, Helicosphaera granulata,
Rectuvigerina transversa, Saracenaria italica, Helicosphaera intermedia, Helicosphaera kamptneri,
136 7. Cuenca Manabí
Helicosphaera minuta, Helicosphaera parallela, zonal, junto a Orbulina suturalis (Mioceno Medio,
Helicosphaera rhomba, Pyrocyclus hermosus, N9 – Holoceno), Globorotalia fohsi peripheroronda
Pyrocyclus inversus, Rhabololithus spp., (Mioceno Temprano – Mioceno Medio, 2/3 N11),
Reticulofenestra pseudoumbilica, Sphenolithus Discoaster braarudii (Mioceno Medio, NN6 –
heteromorphus y Sphenolithus moriformis. NN10a), Praeorbulina glomerosa (Mioceno
Temprano – Mioceno Medio, N9a) y Globigerinoides
(Mioceno Temprano, NN3b – NN5), Globorotalia paleoambiente marino de Plataforma externa a Talud
continuosa (Mioceno Temprano N6b – Plioceno superior, somerizándose levemente para la parte
subquadratus y Globigerinoides aff. bulloides, que conmunis, Eponides cf. antillarum, Eponides sp.,
dan una datación de Mioceno Medio temprano, N9 – Fissurina sp., Fursenkoina sp., Globobulimina sp.,
Mioceno Medio medio, N13. Gyroidina aff. altiformis, Gyroidina soldanii,
En el pozo Ricaurte - 1 a la Fm Angostura se Hanzawaia concentrica, Haplophragmoides
la ha definido desde los 3310’ hasta los 100’ de emaciatum, Haplophragmoides spp., Lagena striata,
profundidad. Su litología desde la base hacia el tope, Lenticulina americana, Lenticulina calcar,
según Benítez (1995), consiste en areniscas blancas Lenticulina clericii, Lenticulina hedbergi, Lenticulina
cuarzosas y areniscas marrones cuarzo – feldespáticas vicksburgensis, Lenticulina sp., Marginulina
con fragmentos líticos y hornblenda, donde se subbullata, Marginulinopsis marginulinoides,
intercalan limolitas grises oliva, suaves y lutitas Martinottiella communis, Martinottiella pallida,
grises azuladas, calcáreas, de consistencia suave. Martinottiella pozonensis, Melonis pompilioides,
Sobre éstas se apoyan lutitas grises a grises azuladas, Nodosaria consobrina, Nodosaria lamellata,
físiles, algo calcáreas, con intercalaciones espaciadas Nodosaria longiscata, Nodosaria schlichti,
de areniscas de color gris claro de grano fino a Nodosaria vertebralis, Nonion costiferum, Nonion
grueso, algunas de ellas tobáceas y localmente pizarrensis, Nonion weaveri, Nonionella spp.,
glauconíticas. Conglomerados y areniscas con Oridorsalis umbonatus, Planulina ecuadorana,
conchillas e intercalaciones de lutitas grises, Plectofrondicularia californica, Plectofrondicularia
calcáreas, suaves. Limolitas y arcillolitas grises, floridana, Plectofrondicularia yamuriana,
suaves, moderadamente calcáreas, con intercalaciones Pseudoglandulina laevigata, Pseudoglandulina sp.,
de areniscas de color gris claro, algo calcáreas, Pseudonodosaria spp., Quinqueloculina laevigata,
friables y glauconíticas. Quinqueloculina seminula, Quinqueloculina sp.,
Los nanofósiles calcáreos y foraminíferos Rectuvigerina senni, Rectuvigerina transversa,
son frecuentes en este intervalo. Robulus cf. senni, Saracenaria italica, Saracenaria
Foraminíferos bentónicos: Alabamina polita, senni, Saracenaria sp., Sigmoilopsis schumbergeri,
Ammonia becarii, Ammonia sp., Amphicoryna sp., Sigmoilopsis sp., Sphaeroidina bulloides,
Anomalina salinasensis, Baggina sp., Bathysiphon Siphonodosaria verneuilli, Spiroloculina cf. texana,
carapitanus, Bathysiphon sp., Bolivina advena, Spiroloculina sp., Stilostomella advena, Stilostomella
Bolivina barbata, Bolivina bicostata, Bolivina sp., Textularia leunzingeri, Textularia mexicana,
caudriae, Bolivina cf. cochei, Bolivina interjuncta, Textularia cf. miocenica, Textularia nipeensis,
Bolivina isidroensis, Bolivina marginata, Bolivina Textularia sp., Textulariella barrettii, Uvigerina
pisciformis, Bolivina plicata, Bolivina pozonensis, auberiana, Uvigerina hispida, Uvigerina laviculata,
Bolivina subglobosa, Bolivina sp., Bulimina Uvigerina multicostata, Uvigerina peregrina,
alazanensis, Bulimina marginata, Bulimina pupoides, Uvigerina cf. smithi y Valvulineria californica.
Bulimina striata, Bulimina uvigerinaformis, Foraminíferos planctónicos: Globigerina bulbosa,
Buliminella ecuadorana, Buliminellita sp., Cancris Globigerina foliata, Globigerina nepenthes,
sagrai Cassidulina laevigata, Cassidulina Globigerina praebulloides, Globigerina cf. seminula,
subglobosa, Cassidulina spp., Cibicides americanus, Globigerina venezuelana, Globigerina woodi,
Cibicides crebbsi, Cibicides floridanus, Globigerinita incrusta, Globigerinita uvula,
Chilostomella cf. oolina, Chilostomella sp., Globigerinoides inmaturus, Globigerinoides
Ceratobulimina alazanensis, Clavulina sp.,
obliquus, Globigerinoides subquadratus,
Cyclammina cancellata, Cyclammina spp., Dentalina
Globigerinoides quadrilobatus sacculifer,
Micropaleontología Ecuatoriana 139
Nanofósiles calcáreos: Braarudosphaera cf. De los 1650’ a los 1450’ la edad es de NN7
bigelowii, Calcidiscus macintyrei, Catinaster – NN8 por posición estratigráfica; de los 1460’ a los
coalitus, Coccolithus eopelagicus, Coccolithus 480’ corresponde a la Zona NN8 del Mioceno Medio
macyntyrei, Cyclococcolithus orbis, Cyclococcolithus Globigerina aff. nepenthes (Mioceno Medio tardío,
spp., Dictyococcites antarcticus, Dictyococcites N14 – Plioceno Temprano); y de los 440’ a los 100’
productus, Discoaster adamanteus, Discoaster las zonas atribuidas son: NN8 – NN9 del Mioceno
aulakos, Discoaster bellus, Discoaster brouweri, Medio tardío, por la ocurrencia de Discolithina
Discoaster deflandrei, Discoaster exilis, Discoaster pseudoumbilica (Mioceno Medio – Plioceno Medio),
cf. hamatus, Discoaster kugleri, Discoaster Discoaster brouweri (Mioceno Medio – Plioceno) y
Capítulo 8
CORDILLERA COSTERA
Figura 8.1: Mapa geológico de la Cordillera Costera. Adaptado de DINAGE – BGS (1993).
Micropaleontología Ecuatoriana 147
Figura 8.3: Distribución estratigráfica de los foraminíferos planctónicos y radiolarios guías, encontrados en sedimentos de la Fm San Lorenzo de la
Cordillera Costera, en Manabí.
151
152 8. Cordillera Costera
ampla), Podocyrtis aff. helenae (Eoceno Medio Zona de Theocotyle cryptocephala – base de
medio), Podocyrtis papalis, Phormocyrtis striata Thyrsocyrtis triacantha).
striata, Stauralastrum sp., Sethochytris babylonis, La muestra M – 79 de La Pila, que es una
Spongotractus pachystylus, Spongodicus spp., limolita poco calcárea, preparada para lámina
Thyrsocyrtis triacantha y Thyrsocyrtis sp. delgada, contiene:
Palinomorfos: Bombacacidites spp., Circulodinium Foraminíferos bentónicos: Bolivina aff. alazanensis,
spp., Heterosphaeridium sp., Palaeocystodinium sp., Bolivina basisenta, Bolivina jacksonensis, Cibicides
Systematophora sp. y esporas triletes indeterminadas. tuxpamensis, Cibicides westi, Cibicides sp.,
En sedimentos provenientes de la Quebrada Dentalina sp., Discocyclina aff. anconensis,
Loma Atravesada, se encuentran los siguientes Globobulimina sp., Pyrgo sp., Nummulites hyalina,
microfósiles: Valvulineria stainforthi, Valvulineria subbadenensis
Foraminíferos bentónicos: Anomalinoides acutus, y miliólido.
Anomalinoides sp., Buliminella sp., Cibicides spp., Foraminíferos planctónicos: Chiloguembelina
Lagena aff. raricostata, Lagena sp., Siphonodosaria martini, Chiloguembelina venezuelana, Globigerina
abyssorum, Stilostomella sp., Valvulineria samanica eocaena, Globigerinatheka sp. y Globorotalia sp.
y Valvulineria aff. subbadenensis. En el camino Membrillal – Sangan, se
Foraminíferos planctónicos: Globigerina primitiva, encuentra una microfauna abundante y variada:
Globigerina spp. y Acarinina spinuloinflata. Foraminíferos bentónicos: Asterigerina crassaformis,
Nanofósiles calcáreos: Coccolithus gigas, Bolivina jacksonensis, Bolivina maculata,
Coccolithus sp., Chiastozygus sp., Chiasmolithus spp. Bolivinoides alazanensis, Bolivinoides sp., Bulimina
y Zygolithus sp. lineata, Bulimina jacksonensis, Bulimina spp.,
Los microfósiles contenidos en secciones Cancris cocoaensis, Cassidulina crassa, Cassidulina
delgadas son: subglobosa, Cassidulina spp., Cibicides hodgei,
Foraminíferos bentónicos: Bolivina jacksonensis, Dentalina consobrina, Ellipsonodosaria spp.,
Bulimina jacksonensis, Bulimina sp., Cibicides Eponides minimus, Eponides umbonatus, Hanzawaia
tuxpamensis, Cibicides spp., Discocyclina sp., aff. ammophila, Lenticulina sp., Siphonodosaria
Globobulimina sp., Hoeglundina spp., Valvulineria abyssorum, Siphonodosaria sp., Plectofrondicularia
spp., Schenckiella fragilis, Schenckiella sp. y vaughani, Pleurostomella sp., Spirobolivina sp.,
Stainforthia sp. Stilostomella sp., Uvigerina yazooensis, Uvigerina
Foraminíferos planctónicos: Acarinina spinuloinflata, mantaensis, Valvulineria sp. y Virgulina sp.
Globigerina eocaena, Globigerina hagni, Foraminíferos planctónicos: Acarinina broedermanni,
Globigerinatheka sp. y Globorotalia bolivariana. Acarinina spinuloinflata, Acarinina sp.,
Radiolarios: Se encuentran frecuentes radiolarios Chiloguembelina aff. venezuelana, Chiloguembelina
spumellarios, entre ellos Flustrella charlestonensis. sp., Globigerina medizzai (Eoceno Medio medio –
En el sitio La Pila la recuperación de Eoceno Tardío), Globigerina spp., Globorotalia
microfósiles en muestras deleznables fue escasa, a bolivariana, Planorotalites aff. pseudoscitula
saber: (Eoceno Temprano, P9 – Eoceno Medio, P14),
Foraminíferos bentónicos: Cassidulina subglobosa, Pseudohastigerina micra (Eoceno Medio –
Cibicides aff. hodgei y Cibicides sp. Oligoceno Temprano), Pseudohastigerina spp.,
Radiolarios: Dictyoprora mongolfieri, Dictyoprora Turborotalia wilsoni y Truncorotaloides rohri
amphora y Thyrsocyrtis aff. robusta (Eoceno Medio, (Eoceno Medio).
Micropaleontología Ecuatoriana 157
tipo es de edad Eoceno Medio medio, Zona de Medio – Eoceno Tardío), Dictyoprora mongolfieri
Podocyrtis ampla, correlacionable con la Fm Cerro, (Eoceno Medio – Eoceno Tardío), Theocyrtis
temprano - Eoceno Medio medio), Distatodinium aff. (Eoceno Tardío, Zona de Thyrsocyrtis bromia),
craterum (Eoceno Medio medio – Oligoceno Lithocyclia ocellus (Eoceno Medio – Eoceno Tardío)
Capítulo 9
CUENCA DE ESMERALDAS
Savoyat y otros (1970 b) expresan que a la encuentra localizada al Norte de una falla de
Cuenca de Esmeraldas se la puede dividir de una dirección NO – SE que limita la zona elevada. Es una
manera esquemática en tres partes (Figura 9.1): zona subsidente de eje SO – NE, que corresponde a la
• Una zona occidental (que es la Cuenca de continuación de la Cuenca de Chagui al Sur de
Esmeraldas ss). Colombia. Savoyat y otros opinan que la transgresión
• Una zona central elevada, con los Horsts de Borbón rellenó ampliamente el corazón del sinclinal
Punta Ostiones, del Río Verde y del Río Cube. y alcanzó el zócalo en la parte Norte. Su estratigrafía
• Una zona subsidente ubicada al NE, que ha sido una de las más estudiadas por investigadores
Zona Occidental: En las Montañas de Muisne, hay Geológos del CIGG han realizado diversas
un eje sinclinal poco marcado, de dirección O – SO – campañas exploratorias a estas cuencas; así en 1998
E – NE, de poca profundidad, que alcanza los 2500m. mediante el Convenio PETROPRODUCCIÓN –
Zona Central: Corresponde a una región alta fallada Horst del Río Verde; en 1999 conjuntamente con los
Figura 9.1: Mapa geológico mostrando la Cuenca de Esmeraldas ss, el Horst del Río Verde y la Cuenca Borbón. Modificado de
DINAGE – BGS (1993).
9. Cuenca de Esmeraldas
Micropaleontología Ecuatoriana 165
Figura 9.2: Columna estratigráfica generalizada de la Cuenca Borbón. Tomado de Evans y Whittaker
(1982). J – Kp: Jurásico – Cretácico, Fm Piñón. Ez: Eoceno, Fm Zapallo. O – Mp: Oligoceno –
Mioceno, Fm Pambil. Mv: Mioceno, Fm Viche. MA: Mioceno, Fm Angostura. Mo: Mioceno, Fm Onzole
Inferior. Plo’: Plioceno, Miembro Súa. Plo: Plioceno, Fm Onzole. Plo’’: Plioceno, Miembro Estero
Plátano. Plo: Plioceno, Onzole Superior. QT: Pleistoceno, Fm Tablazo.
166 9. Cuenca de Esmeraldas
Viche en discordancia; estas dos formaciones son Uvigerina hispida, Uvigerina aff. hosiusi, Uvigerina
difíciles de separar en el campo. peregrina y Uvigerina rugosa.
Litológicamente se trata de una arcilla parda, Foraminíferos planctónicos: Globigerina
a veces siltosa, con nódulos y bancos lenticulares de angustiumbilicata, Globigerina druryi, Globigerina
calizas y algunos bancos arenosos. La microfauna es cf. foliata, Globigerina praebulloides, Globigerina
siempre abundante y visible a la lupa en el campo venezuelana, Globigerina woodi, Globigerina sp.,
(Figura 9.9). Globigerinita incrusta, Globigerinita uvula,
En la zona de Río Verde en el flanco Sur del Globigerinita sp., Globigerinoides quadrilobatus
anticlinal afloran 900 m de la Formación; también es triloba, Globigerinoides subquadratus,
aflorante en la parte Norte del mismo, a lo largo de la Globigerinoides trilobus inmaturus, Globoquadrina
carretera Quinindé – Esmeraldas y en las riberas del sp., Globorotalia acrostoma, Globorotalia
Río Esmeraldas. continuosa, Globorotalia fohsi fohsi, Globorotalia
En la sección Norte del Horst de Río Verde fohsi peripheroacuta, Globorotalia fohsi
en arcillolitas gris verdosas y gris azuladas ocurren peripheroronda, Globorotalia siakensis, Globorotalia
los siguientes microfósiles: scitula, Globorotalia sp. y Orbulina circularis.
Foraminíferos bentónicos: Anomalinoides Nanofósiles calcáreos: Coccolithus pelagicus,
incrassatus, Bolivina aff. albatrossi, Bolivina arta, Coccolithus miopelagicus, Coccolithus sp.,
Bolivina floridana, Bolivina pisciformis, Bolivina sp., Cyclolithus leptoporus, Discoaster bollii, Discoaster
Bulimina rostrata, Bulimina striata, Cassidulina deflandrei, Discoaster cf. kugleri, Discoaster sp.,
subglobosa, Ceratobulimina alazanensis, Cibicides Discolithina japonica, Discolithina sp.,
aff. crebbsi, Cibicides spp., Cibicidoides renzi, Dictyococcites antarcticus, Dictyococcites productus,
Dentalina communis, Dentalina consobrina, Dictyococcites sp., Helicosphaera cf. californica,
Dentalina pauperata, Dentalina spp., Eggerella sp., Helicosphaera kamptneri, Helicosphaera sp.,
Entosolenia aff. spinolaminata, Eponides umbonatus, Pyrocyclus hermosus, Pyrocyclus inversus,
Fursenkoina sp., Globocassidulina oblonga, Reticulofenestra pseudoumbilica, Sphenolithus
Gyroidina soldanii, Gyroidina spp., Gyroidinoides heteromorphus y Sphenolithus sp.
planulatus, Hanzawaia mantaensis, Heterolepa sp., Radiolarios: Artostrobium miralestense, Artostrobium
Hoeglundina elegans, Karreriella aff. subcilindrica, sp., Calocycletta costata, Calocycletta virginis,
Lagena striata, Lenticulina spp., Marginulina aff. Calocycletta sp., Carpocanistrum spp., Cyrtocapsella
subbullata, Melonis affinis, Melonis sphaeroides, aff. tetrapera, Cyrtocapsella sp., Didymocyrtis
Nodogenerina advena, Nodosarella paucistriata, mamifera, Didymocyrtis violina, Euchitonia spp.,
Nodosaria lamellata, Nodosaria longiscata, Lychnodictyum audax, Spongaster sp., Spongodiscus
Nodosaria aff. pyrula, Nodosaria stainforthi, spp., Stylotrochus spp., Theocyrtium vetulum y
Nuttallides sp., Osangularia bengalensis, Planulina actinómmidos.
sp., Plectofrondicularia californica, Pleurostomella Palinomorfos: Bombacacidites spp.,
aff. alternans, Pullenia bulloides, Quinqueloculina Cicatricosisporites spp., Circulisporites spp.,
seminula, Rectuvigerina hubbardi, Siphonina Crassiectoapertites aff. colombianus, Deflandrea sp.,
tenuicarinata, Sphaeroidina bulloides, Deltoidospora spp., Echitricolporites sp.,
Siphonodosaria abyssorum, Stilostomella cf. Foveotriletes ornatus, Laevigatosporites spp.,
bortonica, Stilostomella curvatura spinea, Microthallites spp., Nijssenosporites fossulatus,
Stilostomella verneuilli, Uvigerina auberiana, Operculodinium sp., Perisyncolporites pokornyi,
Micropaleontología Ecuatoriana 177
La edad asignada para los sedimentos de la Foraminíferos bentónicos: Eponides sp., Hanzawaia
sección Norte del Horst de Río Verde es de Mioceno evansi, Lagena striata, Nonion aff. costiferum,
Medio temprano, Zona N10 de Globorotalia fohsi Nonion sp. y Pseudononion pizarrensis.
fohsi, por la ocurrencia del marcador zonal, junto a Foraminíferos planctónicos: Globigerina woodi,
Globorotalia fohsi peripheroacuta (Mioceno Medio Globigerina sp., Globorotalia menardii, Globorotalia
temprano, 1/3 Zona N9 – N10), Globorotalia fohsi sp., Globigerinoides obliquus obliquus,
temprano, Zona N10 – Mioceno Tardío) y Discoaster En afloramientos localizados en las riberas
bolli (Mioceno Medio – Mioceno Tardío). del Río Santiago, ocurre la siguiente microfauna
(Figura 9.10):
Foraminíferos bentónicos: Ammonia tepida,
9.4.2. Paleoambiente:
Ammonia sp., Cibicidoides crebbsi, Eponides sp.,
El paleoambiente es marino de Plataforma
Fursenkoina sp., Hanzawaia evansi, Hanzawaia cf.
externa en base a la asociación microfosilífera, con
mantaensis, Hanzawaia sp., Lagena striata, Nonion
representación de foraminíferos planctónicos,
aff. costiferum, Nonion sp., Nonionella aff. atlantica,
nanofósiles calcáreos, radiolarios y algunos
Pseudononion pizarrensis, Pseudononion sp.,
palinomorfos.
Quinqueloculina aff. bicostata, Quinqueloculina cf.
poeyana, Quinqueloculina sp., Trifarina cf. angulosa
9.5. Formación Angostura. pauperata, Uvigerina mantaensis, Uvigerina aff.
Su facies típica encontrada en la Cuenca de peregrina y Uvigerina sp.
Borbón en el Río Santiago, consiste en un Foraminíferos planctónicos: Globigerina apertura,
conglomerado basal de unos 40 m de espesor, Globigerina calida calida, Globigerina calida
seguido por unos 35 m de sedimentos arenosos y praecalida, Globigerina woodi, Globigerina spp.,
siltosos de aspecto masivo con lamelibranquios, Globigerinita incrusta, Globigerinita sp.,
gasterópodos y escafópodos. Las areniscas son de Globigerinoides obliquus extremus, Globigerinoides
color amarillo – rojizo, a menudo con estratificación obliquus obliquus, Globigerinoides quadrilobatus
cruzada. La Formación se vuelve más fina y más triloba, Globorotalia menardii, Globorotalia obesa,
Micropaleontología Ecuatoriana 179
Globorotaloides hexagonum, Globorotaloides sp., N19), así como de ciertos foraminíferos bentónicos
Hastigerina siphonifera y Hastigerina sp. exclusivos del Mioceno.
Nanofósiles calcáreos: Coccolithus sp., Los afloramientos de la Fm Angostura en el
Dictyococcites sp., Helicosphaera sp., Horst de Río Verde, tienen una edad de Mioceno
Reticulofenestra pseudoumbilica y Sphenolithus sp. Tardío, siendo los principales foraminíferos
En el Horst de Punta Verde se encuentran los planctónicos guías: Globigerina praebulloides
siguientes microfósiles: praebulloides (Eoceno Tardío – Mioceno Tardío,
Foraminíferos bentónicos: Ammonia tepida, N17), Globigerina aff. bulbosa (Mioceno Medio,
Amphistegina gibbosa, Bolivina subaenariensis, N11 – Mioceno Tardío, N16), Globigerina bulloides
Cibicidoides crebbsi, Cassidulina delicata, Cibicides (Mioceno Tardío, N16 – Holoceno), Globigerina
aff. grimsdalei, Fissurina sp., Hanzawaia evansi, calida (Mioceno Tardío, N16 – Holoceno),
Quinqueloculina lamarckiana, Pseudononion sp., Globorotalia acostaensis (Mioceno Tardío –
Nonion aff. costiferum, Uvigerina marksi y Uvigerina Holoceno) y Hastigerina aequilateralis (Mioceno
peregrina. Tardío, Zona N16 – Holoceno).
Foraminíferos planctónicos: Globigerina aff. bulbosa,
Globigerina bulloides, Globigerina calida, 9.5.2. Paleoambiente:
Globigerina decoraperta, Globigerina eamesi, Marino de Plataforma interna, por ocurrir
Globigerina aff. falconensis, Globigerina cf. foliata, representantes de los géneros Ammonia,
Globigerina aff. pseudociperoensis, Globigerina aff. Quinqueloculina, Nonionella y Hanzawaia.
praebulloides, Globigerina praebulloides
praebulloides, Globigerina rubescens, Globigerina 9.6. Formación Onzole.
woodi, Globigerina sp., Globigerinita incrusta,
La Fm Onzole está dividida en dos unidades:
Globigerinoides obliquus, Globigerinoides
inferior y superior, las que se encuentran separadas
quadrilobatus triloba, Globigerinoides sp.,
por las areniscas del Miembro Súa (Evans y
Globoquadrina altispira, Globoquadrina cf.
Whittaker, 1982).
langhiana, Globorotalia acostaensis, Globorotalia
El Miembro Onzole Inferior comprende
obesa, Globorotalia sp., Hastigerina aequilateralis y
entre 300 a 800 m de espesor de lodolitas limosas
Hastigerina siphonifera.
uniformes, con lentes y raros estratos de areniscas
pobremente gradadas.
9.5.1. Edad asignada: El Miembro Súa consiste de cerca de 250 m
Para la localidad tipo y para los de areniscas grauvaquicas bien estratificadas, las
afloramientos del Río Santiago, la edad es de cuales se afinan hacia el Este, a cerca de 10 m en el
Mioceno Tardío, Zonas N16 – N17, por la ocurrencia Río Esmeraldas. Las areniscas bioturbadas de color
de los siguientes foraminíferos planctónicos: naranja a gris amarillento son de grano grueso a fino
Globigerina calida praecalida (Mioceno Tardío, con lentes de guijas e intercalaciones de limolitas. El
Zona N16 – Holoceno), Globigerina apertura contacto inferior varía desde una discordancia
(Mioceno Tardío, ½ N16 – Plioceno Medio), ondulante, hasta una disconformidad plana, y el
Globigerinoides obliquus extremus (Mioceno Tardío, contacto con la suprayacente es gradacional
¾ N16 – Holoceno), Globigerina calida calida (Montenegro, 2001).
(Mioceno Tardío, N16 – Holoceno) y Globigerina El Miembro Onzole Superior en los
woodi (Mioceno Temprano – Plioceno Temprano, sedimentos expuestos en la vecindad de Punta Gorda,
Micropaleontología Ecuatoriana 181
Discoaster intercalcaris, Discoaster cf. loeblichii, NN11), Discoaster cf. intercalaris (Mioceno Tardío,
Discoaster cf. pentaradiatus, Discoaster Zonas NN11 – ½ NN12), Discoaster surculus
quinqueramus, Discoaster spp., Helicosphaera (Mioceno Tardío, Zona NN11 – Plioceno Medio) y
kamptneri, Helicosphaera spp., Pyrocyclus inversus, Coronocyclus cf. nitescens (Eoceno Tardío –
Pyrocyclus sp., Reticulofenestra pseudoumbilica y Mioceno Tardío).
Reticulofenestra sp. Los afloramientos de la Fm Onzole
Radiolario: Euchitonia sp. encontrados en la Vía Atacames – La Unión de
Atacames, corresponden al Miembro superior, por su
9.6.1. Edad asignada: datación de Plioceno Temprano, dada por la presencia
En la Cuenca Esmeraldas ss, en los de: Reticulofenestra pseudoumbilica (Mioceno Medio
afloramientos localizados en la playa al Oeste de – Plioceno Medio), Dictyococcites productus
Esmeraldas, la edad relativa es de Plioceno (Mioceno – Plioceno), Sphenolithus abies (Mioceno
Temprano, Zonas N18 – N19, correspondiente al Tardío – Plioceno), Helicosphaera sellii (Mioceno
Miembro superior de la Fm Onzole por la ocurrencia Tardío – Plioceno), Discoaster variabilis (Mioceno –
de Globorotalia tumida (Plioceno Temprano, N18 – Plioceno Medio), Sphaeroidinella seminulina
Holoceno), Globorotalia merotumida/plesiotumida (Mioceno Tardío tardío, N17 – Plioceno Medio,
(Mioceno Tardío – Plioceno Temprano, N19), N20), Globigerina cf. woodi (Mioceno – Plioceno
Reticulofenestra pseudoumbilica (Mioceno Medio – Temprano, N19) y Theocorythium aff. vetulum
Plioceno Medio) y Pulleniatina aff. praecursor (Plioceno).
(Plioceno Temprano, N18 – Plioceno Tardío). En el Horst de Río Verde, afloran los dos
En los afloramientos del Río Camarones, la miembros, siendo datada la base de la Formación de
datación es de Plioceno Temprano, Zona N19 por Mioceno Tardío, N16 – Plioceno Temprano, 1/3 N19,
encontrarse: Globorotalia aff. merotumida (Mioceno por estar presentes los siguientes guías
Tardío – Plioceno Temprano, N19), Globorotalia bioestratigráficos: Globorotalia aff. merotumida
tosaensis (Plioceno Temprano, N19 – Pleistoceno (Mioceno Tardío, N16 – Plioceno Temprano, 1/3
Temprano), Discoaster cf. challengeri (Mioceno N19), Sphaeroidinellopsis paenedehiscens (Mioceno
Medio – Plioceno Medio), Discoaster intercalcaris Tardío – Pleistoceno Temprano), Globorotalia
(Mioceno Tardío – Plioceno Temprano, ½ Zona humerosa (Mioceno Tardío – Pleistoceno Temprano)
NN12), Globigerina nepenthes (Mioceno Medio – y Globorotalia acostaensis (Mioceno Tardío –
Plioceno Medio, N20), Globigerina woodi (Mioceno Holoceno).
– Plioceno Temprano, N19), Sphaeroidinella El Miembro superior con una edad de
dehiscens (Plioceno Temprano, Zona N19 – Plioceno Temprano, N18 – Plioceno Medio, N20,
Holoceno), Globigerina apertura (Mioceno Tardío– comprende las siguientes especies guías:
Plioceno Medio, ¼ N20), Globorotalia ungulata Sphaeroidinella dehiscens (Plioceno Temprano –
(Plioceno – Holoceno) y Discoaster cf. quinqueramus Holoceno), Discoaster brouweri (Mioceno Medio –
(Mioceno Tardío – Plioceno Temprano, Zona NN12). Plioceno), Sphenolithus abies (Mioceno Tardío –
El Miembro inferior de la Formación ha sido Plioceno) y Reticulofenestra pseudoumbilica
encontrado en los afloramientos de Estero Plátano, (Mioceno Medio – Plioceno Medio).
los cuales han sido datados de Mioceno Tardío, Zona En la Cuenca de Borbón en los afloramientos
NN11, por la ocurrencia de los nanofósiles calcáreos: del Río Santiago, ocurre el Miembro inferior de edad
Discoaster berggrenii (Mioceno Tardío, Zona Mioceno Tardío ½ N16 – 2/3 N17, por estar presentes:
186 9. Cuenca de Esmeraldas
Globigerina calida praecalida (Mioceno Tardío – NN11 de nanofósiles calcáreos y a las Zonas N16b –
Holoceno), Globigerina cf. bulbosa (Oligoceno N17a de foraminíferos planctónicos. El Miembro
Tardío – Mioceno Tardío, ½ N17), Hastigerina superior tiene una edad de Plioceno Temprano, Zonas
aequilateralis (Mioceno Tardío – Holoceno), N18 - N19, siendo exclusiva de N19 en los
Globigerina bulloides (Mioceno Tardío – Holoceno), sedimentos del Río Camarones.
Globorotalia acostaensis (Mioceno Tardío –
Holoceno), Discoaster cf. loeblichii (Mioceno Tardío, 9.6.2. Paleoambiente:
½ NN10 – ½ NN11), Discoaster quinqueramus Los sedimentos del Miembro inferior
(Mioceno Tardío, ½ NN10 – Plioceno Tardío, corresponden a un paleoambiente de Plataforma
NN17), Discoaster intercalcaris (Mioceno Tardío, continental, probablemente de Plataforma central en
NN11), Discoaster asymmetricus (Mioceno Tardío, ½ su base, la que se fue profundizando hacia el tope; en
NN10 – Plioceno Tardío, NN17) y Discoaster cf. tanto que para el Miembro superior, la abundancia y
pentaradiatus (Mioceno Tardío, NN9 – Plioceno diversidad de los foraminíferos bentónicos, junto a la
Tardío, NN17). buena representación de foraminíferos planctónicos y
Resumiendo estas dataciones, se determina nanofósiles calcáreos determinan un paleoambiente
que el Miembro inferior de la Fm Onzole tiene una marino de aguas cálidas, que alcanza profundidades
edad de Mioceno Tardío correspondiente a la Zona hasta de talud superior.
Micropaleontología Ecuatoriana 187
Capítulo 10
CORDILLERA OCCIDENTAL
Uno de los rasgos geológicos más Alamor - Lancones, de la Zona Volcán Chimborazo -
importantes en el Ecuador es la Cordillera de los Pallatanga y de la Zona de Azóguez - Cuenca –
Andes, que incluye al Este rocas metamórficas y Cumbe; la mayor parte de ellas realizadas dentro del
conforma la Cordillera Oriental (Litherland et al. convenio PETROPRODUCCIÓN – IRD.
1994) y al Oeste rocas magmáticas básicas de origen
oceánico que constituyen la Cordillera Occidental, 10.1. Zona Cuenca Alamor-
(Boland et al. 2000, Hughes y Pilatasig 2002)
(Figura 10.1).
Lancones.
Jaillard y otros (2002) dentro del marco del En esta zona se han analizado
cuatro zonas de estudio de los sedimentos detríticos de las formaciones: Cazaderos, Alamor, El Naranjo,
Figura 10.1: Mapa geológico del Ecuador en donde se ubican las áreas estudiadas en la
Cordillera Occidental. Modificado de DINAGE – BGS (1993) y de Jaillard (2003). 1) Zona
Volcán Chimborazo – Pallatanga. 2) Zona de Azóguez – Cuenca. 3) Cuenca Alamor –
Lancones.
Micropaleontología Ecuatoriana 189
continental, entre las profundidades de 50 a 100 m. de sedimentos constituidos desde la base por un nivel
La ocurrencia de troncos petrificados son indicativos conglomerádico contenido en una matriz arcillosa, los
de una regresión marina. que son portadores de fósiles invertebrados
principalmente moluscos tales como pelecípodos y
10.1.2. Formación Alamor. cefalópodos de la Subclase Ammonoidea. En la parte
aparentemente en secuencias turbidíticas. Los parte inferior de la Formación, se han encontrado los
elementos son de rocas volcánicas, de lutitas negras y siguientes foraminíferos bentónicos: Bathysiphon sp.,
PO.84 tomada al Oeste del Río Playas está Cibicides sp., Gyroidina depressa, Marginulina
representada por los siguientes microfósiles: cretacea (Cretácico), Marginulina spp., Nonionella
Nodosaria consobrina y Schenckiella sp. superior de esta Formación, contiene los siguientes
Campaniano inferior, por la presencia de los Maastrichtiano), Tetralithus cf. obscurus, Tetralithus
nanofósiles calcáreos Eiffellithus eximius (Turoniano spp., Watznaueria barnesae, Zygolithus lacunatus
Campaniano inferior).
10.1.3.1 Edad asignada:
10.1.2.2. Paleoambiente: La asociación faunística encontrada en la
El paleoambiente determinado para esta parte inferior de esta Formación es de Cretácico y la
Formación es marino. de la parte superior indica una edad de Campaniano.
Capítulo 11
CUENCA ORIENTE
Figura 11.1. Mapa geológico de ubicación de la Cuenca Oriente. Modificado de BEICIP (1971)
Micropaleontología Ecuatoriana 201
matriz silícea (Rivadeneira y Baby, 1999). Lophotriletes sp., Perotriletes sp. y Reticulatisporites
Los palinomorfos encontrados en muestras sp. y fragmentos de quitinozoarios del género
de afloramientos tomadas en la zona entre Desmochitina sp., conjunto microflorístico que es
Cuchaentza e Israel en la Cordillera de Cutucú, están característico del Devónico en otras cuencas, como
representados principalmente por los acritarcos las del SE del Perú.
Baltisphaeridium sp., Cassidinium cf. undulosum,
Cassidinium sp., Duvernaysphaera radiata, 11.1.2. Paleoambiente:
Duvernaysphaera sp., Egneptoysis cf. gorkae, En base a la presencia de los quitinozoarios
Hymenozonotriletes sp., Veryhachium downiei, y conchillas de cefalópodos ammonoideos y
Veryhachium cf. legrandi, Veryhachium trispinosum nautiloideos, para esta Formación se determina un
y Veryhachium sp. También se presentan géneros de paleoambiente marino.
esporas mal preservadas: Leiozonotriletes cf.
insignitus, Leiotriletes sp. y Punctatisporites sp.
11.2. Hallazgos de moluscos
(Figura 11.2).
En los sedimentos del pozo Sacha Profundo cefalópodos en un núcleo del pozo
la microflora encontrada se presenta mal preservada y Sacha Profundo.
carbonizada, lo que no ha permitido su identificación
En 1930 Schindewolf postula el origen de
específica, pudiéndose identificar a nivel genérico las
los ammonoideos a partir de los nautiloideos
siguientes esporas: Brachotriletes sp., Densoisporites
bactrítidos. Erben (1966) describe una “transición
sp., Lophotriletes sp., Perotriletes sp. y
espectacular” observada a través de una secuencia
Reticulatisporites sp., además se observan fragmentos
morfológica gradual de cefalópodos en el Devónico
de quitinozoarios, principalmente del género
Temprano de la Lutita Hunsrück de Alemania. Esta
Desmochitina sp., así cono la presencia de moluscos
secuencia morfológica confirma al parecer la
cefalópodos de tamaño pequeño.
hipótesis de Schindewolf, ya que incluye bactrítidos,
anarcéstidos y formas intermedias (Figura 11.3).
11.1.1. Edad asignada: En un núcleo de lutitas gris oscuras del pozo
Basándose en la asociación de acritarcos Sacha Profundo correspondiente al intervalo 16123’ –
encontrados en muestras de afloramientos en la 16139’, se observan algunas conchillas enrolladas de
Cordillera del Cutucú, se determina una edad de ammonites de tamaño pequeño en diferentes
Devónico Medio - Devónico Tardío, por la presencia posiciones; por otra parte en la profundidad 16139’ se
de Cassidinium cf. undulosum (Devónico), encuentran dos conchillas de nautiloideos, una de
Duvernaysphaera radiata (Devónico Medio - forma ortocónica (recta) y otra cirtocónica
Carbonífero Temprano), Egneptoysis cf. gorkae (ligeramente curvada). El hallazgo de estos fósiles,
(Devónico Tardío), Veryhachium trispinosum hace suponer que se tendría parte de una asociación
(Ordovícico – Pérmico), Veryhachium downiei semejante a la reportada por Erben en 1966. De
(Devónico Tardío?), Veryhachium cf. legrandi confirmarse esta secuencia evolucionaria, la edad
(Devónico Tardío?), y de la espora Leiozonotriletes relativa sería de Devónico Temprano (Gedinniano -
cf. insignitus (Devónico – Carbonífero Temprano). Emsiano), edad en que se produce la evolución de los
En el pozo Sacha Profundo se le asigna una ammonoideos anarcéstidos a partir de los nautiloideos
edad de Devónico en base a la presencia de las bactrítidos, en sedimentos depositados en un
esporas Brachotriletes sp., Densoisporites sp., ambiente marino (Ordóñez, 1996) (Figura 11.4).
202 11. Cuenca Oriente
Figura 11.7: Palinomorfos característicos de las formaciones paleozoicas y mesozoicas de la Cuenca Oriente: 1. Callialasporites dampieri, 2.
Densoisporites microgranulatus, 3. Alisporites magnus, 4. Rugulatisporites sp., 5. Callialasporites sp., 6. Callialasporites trilobatus, 7. Veryhachium
trispinosus, 8. Duvernaysphaera radiata, 9. Veryhachium cf. downiei, 10. Cassidinium cf. undulodum, 11. Hymenozonotriletes sp., 12. Lophotriletes sp.
11. Cuenca Oriente
Micropaleontología Ecuatoriana 209
Fm Hollín Superior se presentan raros foraminíferos de Albiano medio - Albiano superior, en base al
planctónicos: Hedbergella planispira y Ticinella estudio micropaleontológico de muestras de
madecassiana; raros nanofósiles calcáreos: afloramientos, ripios y núcleos de pozos:
Parhabdolithus cf. elongatus y Zygolithus ponticulus; En un corte de sección del Río Misahuallí, a
y comunes palinomorfos: Camarazonosporites la parte superior de la Fm Hollín, se le asigna una
insignis, Cicatricosisporites hallei, edad de Albiano, por la presencia de
Cicatricosisporites sp., Inaperturopollenites simplex, Camarazonosporites insignis (Albiano -
Multiporopollenites polygonalis, Perotriletes Cenomaniano), Perotriletes pannuceus (Albiano -
pannuceus, Perotriletes sp., Plicatella tricarnitatus, Cenomaniano) y Reyrea polymorphus (Aptiano -
Reticulatasporites jardinus, Sestrosporis Albiano).
pseudoalveolatus y Sofrepites legouxae. En el pozo Pungarayacu - 30 a las partes
En el pozo Huachito - 1, el intervalo de la inferior y media de la Fm Hollín, se las data de
Fm Hollín (indiferenciada) presenta similares Albiano inferior - Albiano medio, por la ocurrencia
características bioestratigráficas a las del pozo en este intervalo de los palinomorfos Ephedripites
Biguno - 1. irregularis (Albiano inferior - Albiano medio) y de
En los pozos Sacha - 122, Sacha - 126, un sólo ejemplar de Classopollis echinatus (Albiano
Sacha - 129, Sacha - 130 y Huamayacu - 2, en medio - Albiano superior) en la base del intervalo.
muestras de núcleos de la Fm Hollín (indiferenciada), Para la parte superior de la Fm Hollín la edad es de
se encuentran palinomorfos como: Araucariacites Albiano medio - Albiano superior, por la ocurrencia
australis, Araucariacites sp., Camarazonosporites de Elaterosporites verrucatus (Albiano medio -
insignis, Cicatricosisporites hallei, Deltoidospora Albiano superior), aunque la presencia de
minor, Deltoidospora sp., Gleicheniidites senonicus, Hexaporopollenites emelianovi (Albiano superior -
Impadecispora apiverrucata, Inaperturopollenites Campaniano inferior, de Brasil) en la base de este
simplex, Klukisporites variegatus, Laevigatosporites intervalo sugiere una edad no más antigua que
hoordtti, Laevigatosporites sp., Reticulatasporites Albiano superior.
jardinus, Reticulatasporites sp. y Tappanispora En los pozos Paraíso - 1, Paraíso - 7 y
loeblichii. Paraíso - 8, a la Fm Hollín (indiferenciada) se le
En el pozo Cononaco - 26, en muestras de asigna una edad de Albiano por la presencia de
núcleos de la Fm Hollín (indiferenciada), sólo se Perotriletes pannuceus (Albiano - Cenomaniano),
encuentran raros palinomorfos como: Araucariacites Reyrea polymorphus (Aptiano - Albiano),
australis, Callialasporites dampieri, Callialasporites Camarazonosporites insignis (Albiano -
sp., Camarazonosporites insignis, Cicatricosisporites Cenomaniano) y Callialasporites dampieri (Jurásico -
shalmaricus, Classopollis classoides, Crassulina sp., Albiano).
Multiporopollenites polygonalis, Perotriletes En el pozo Biguno - 1 a la parte superior de
pannuceus, Reticulatasporites jardinus y Reyrea la Fm Hollín se le asigna la edad de Albiano por la
polymorphus. ocurrencia del foraminífero planctónico Ticinella
madecassiana (Albiano), el nanofósil calcáreo
11.6.1. Edad asignada: Parhabdolithus cf. elongatus (Neocomiano -
A las partes inferior y media de la Fm Hollín Albiano) y los palinomorfos Camarazonosporites
se les asigna la edad relativa de Albiano inferior - insignis (Albiano - Cenomaniano) y Sofrepites
Albiano medio; para la parte superior la datación es legouxae (Albiano - Turoniano).
212 11. Cuenca Oriente
Figura 11.9. Columna estratigráfica con sus unidades litológicas y microfósiles guías
bioestratigráficos del pozo Pungarayacu – 30, de la Cuenca Oriente ecuatoriana.
214 11. Cuenca Oriente
superior; para las Lutita Basal, Caliza “T” y Albiano medio - Albiano superior, para la
Arenisca “T”, la edad relativa es de Albiano Caliza “T”, por la presencia de los palinomorfos
superior, en base al estudio micropaleontológico de Elaterosporites verrucatus (Albiano medio - Albiano
muestras de afloramientos, núcleos y ripios de los superior), Elaterosporites protensus (Albiano medio -
pozos: Albiano superior) y Striopollenites dubius (Albiano
En el pozo Pungarayacu - 30, para la Fm medio - Albiano superior).
Napo Basal se determinan las siguientes edades: Albiano superior - Cenomaniano inferior,
Albiano medio – Albiano superior para los intervalos para la Arenisca “T”, edad asignada por su posición
que corresponden a las Arenisca Basal y Caliza estratigráfica y por la ocurrencia en este intervalo de
“C”, edad que ha sido asignada por posición los palinomorfos Elaterosporites castelaini (Albiano
estratigráfica; para las Lutita Basal, Caliza ”T” y la - Cenomaniano) y Perotriletes pannuceus (Albiano -
Arenisca “T” (parte inferior), la datación es de Cenomaniano).
Albiano superior, por la presencia en la base de este En los afloramientos del Río Upano en
intervalo del foraminífero planctónico Guembelitria Chinimbimi, en la Fm Napo Basal se determinan las
cenomana (Albiano superior - Turoniano inferior); siguientes edades:
del nanofósil calcáreo Eiffellithus turriseiffellii Albiano, para el intervalo que corresponde a
(Albiano superior. - Maastrichtiano); y del la Arenisca Basal, Caliza “C” y parte inferior de la
dinoflagelado Exochosphaeridium bifidum (Albiano Lutita Napo Basal, por la ocurrencia de los
superior - Campaniano); así como por la extinción en foraminíferos planctónicos Ticinella primula
la parte superior de este intervalo de los palinomorfos (Albiano) y Ticinella madecassiana (Albiano), y del
Elaterosporites protensus (Albiano medio - Albiano nanofósil calcáreo Parhabdolithus elongatus
superior) y Elaterosporites verrucatus (Albiano (Neocomiano - Albiano).
medio - Albiano superior). Albiano medio – Albiano superior, para las
Para la parte superior de la Arenisca “T”, se parte media y superior de la Lutita Napo Basal y
determina la edad de Albiano superior – para la Caliza “T”, por la ocurrencia en todo este
Cenomaniano inferior, por posición estratigráfica, ya intervalo del palinomorfo Elaterosporites verrucatus
que no se encuentran microfósiles diagnósticos. (Albiano medio - Albiano superior) y por el hallazgo
En los pozos Huamayacu - 2 y Cononaco - del foraminífero planctónico Globigerinelloides
26 se asigna a la Arenisca “T” una edad de Albiano caseyi (Albiano medio - Albiano superior). La
superior, por la presencia de Elaterosporites abundancia relativa de Elaterosporites protensus en
protensus (Albiano medio - Albiano superior) y de la parte superior de la Caliza “T”, sugiere una edad
Monocolpopollenites spheroidites (Albiano superior - de Albiano superior.
Maastrichtiano inferior). En el pozo Paraíso – 1, al intervalo de la
En una sección de la Fm Napo Basal del Río Arenisca “T” se le asigna la edad de Albiano medio
Misahuallí, se determinan las siguientes edades: – Albiano superior, por el hallazgo de los
Albiano, para la Lutita Basal, por la palinomorfos Elaterosporites protensus (Albiano
presencia de los foraminíferos planctónicos medio - Albiano superior) y Elaterosporites
Hedbergella globigerinellinoides (Albiano - verrucatus (Albiano medio - Albiano superior).
Cenomaniano inferior) y Ticinella primula (Albiano); En el pozo Huachito - 1, al intervalo de la
y del nanofósil calcáreo Parhabdolithus elongatus Arenisca “T”, por la presencia de los foraminíferos
(Neocomiano - Albiano). planctónicos Heterohelix globulosa (Albiano superior
Micropaleontología Ecuatoriana 221
observan ostrácodos de los géneros Bairdia sp., asociación de microfósiles estudiados en los
Candona sp. y Darwinula sp. diferentes pozos:
En el pozo Biguno - 1, en el intervalo En el pozo Pungarayacu – 30, para la parte
atribuido a la Fm Tena, se encuentran escasos basal de la Fm Tena, la edad es de Campaniano –
foraminíferos bentónicos calcáreos tales como: Maastrichtiano, por la última ocurrencia de
Cibicides sp., Gavelinella sp. y Praebulimina prolixa; Heterohelix globulosa (Albiano superior –
se observan también escasos palinomorfos Maastrichtiano) que marcaría el límite entre la Fm
determinados a nivel genérico: Deltoidospora sp., Napo y la Fm Tena. También está presente el
Monocolpites sp. y Laevigatosporites sp. foraminífero bentónico Neobulimina canadiensis
En el pozo Auca - 25, en la Arenisca Basal (Campaniano - Maastrichtiano). Para la parte superior
Tena, los foraminíferos y nanofósiles calcáreos están la datación relativa es de Campaniano -
ausentes, se encuentran unicamente raros Maastrichtiano por posición estratigráfica y por la
palinomorfos en la parte inferior, a saber: Circulina ocurrencia del oogonio de carofita Amblyochara sp.
sp., Gabonisporis vigorouxi, Gabonisporis sp., (Cretácico Tardío).
Retitricolpites sp. y el dinoflagelado Dinogymnium En el pozo Biguno – 1, al intervalo de la Fm
aff. heterocostatum. En la parte superior se Tena, se le asigna una edad de Cretácico Tardío
encuentran: Diporites sp., Foveotriletes cf. indiferenciado, en base a la asociación de
margaritae, Foveotriletes sp., Granulatosporites sp., microfósiles presentes.
Inaperturopollenites sp., Proxapertites cf. En el pozo Auca - 25 para la zona de la
operculatus, Psilastephanoporites brasiliensis, Arenisca Basal Tena, parte inferior, se le asigna una
Psilastephanoporites sp. y Tricolpites sp. edad de Coniaciano superior – Campaniano, por la
En el pozo Frontera - 4A, en el intervalo de presencia de los palinomorfos: Dinogymnium aff.
la Fm Tena, en la parte inferior se encuentran raros heterocostatum (Coniaciano superior – Campaniano)
foraminíferos bentónicos calcáreos como Cibicides y Gabonisporis vigorouxi (Coniaciano -
subcarinatus, Cibicides sp. y Praebulimina prolixa; Maastrichtiano). Para la parte superior se le asigna
los nanofósiles calcáreos están ausentes y los una edad de Campaniano – Maastrichtiano, siendo la
palinomorfos son muy raros. En la parte superior los base determinada por posición estratigráfica y el tope
foraminíferos y nanofósiles calcáreos están ausentes, por la ocurrencia de Psilastephanoporites brasiliensis
encontrándose solamente oogonios de carofitas del (Coniaciano - Maastrichtiano).
género Amblyochara sp. y raros palinomorfos como En el pozo Frontera - 4A, al intervalo de la
Deltoidospora sp. y Tricolpites sp. Fm Tena se le asigna una edad de Campaniano –
En el pozo Ishpingo - 4, el intervalo de la Fm Maastrichtiano, siendo la base determinada por
Tena (parte inferior) se presenta estéril en nanofósiles posición estratigráfica y el tope definido por la
calcáreos y palinomorfos, pero se encuentran raros presencia del oogonio de carofita Amblyochara sp.
foraminíferos, representados por: Ammobaculites cf. (Cretácico Tardío), y los foraminíferos bentónicos
colombianus, Cibicides subcarinatus, Heterohelix Cibicides subcarinatus (Cretácico) y Praebulimina
globulosa y Praebulimina prolixa. prolixa (Cretácico).
En el pozo Ishpingo – 4, al intervalo de la
11.8.1. Edad asignada: Fm Tena (parte inferior) se le asigna una edad de
Se asigna una edad de Campaniano? - Maastrichtiano por la asociación de microfósiles
Maastrichtiano a la Fm Tena, en base a la representados por: Praebulimina prolixa (Cretácico),
238 11. Cuenca Oriente
Micropaleontología Ecuatoriana 239
Figura 11.19. Microfósiles guías de las formaciones cretácicas de la Cuenca Oriente: 1. Porochara sp., 2.
Amblyochara sp., 3. Candona sp., 4. Monocolpopollenites spheroidites, 5. Palaeocystodinium sp. A, 6.
Dinogymnium pustilicostatum, 7. Dinogymnium euclaense, 8. Heterohelix globulosa, 9. Ammobaculites cf.
irregulariformis, 10. Multiporopollenites polygonalis, 11. Syncolpites sp., 12. Heterohelix reussi, 13. Whiteinella
aff. archaeocretacea, 14. Micula sp., 15. Complexiopollis cf. turonis, 16. Heterohelix pulchra, 17. Coccolithus
paenepelagicus, 18. Complexiopollis praetumensis, 19. Heterohelix moremani, 20. Whiteinella inornata, 21.
Hedbergella cf. planispira, 22. Zygolithus stenopous, 23. Gnetaceaepollenites diversus, 24. Eiffellithus
turriseiffellii, 25. Galeacornea causea, 26. Elaterosporites klaszy, 27. Elaterosporites africaensis, 28. Watznaueria
barnesae, 29. Oligosphaeridium totum, 30. Clavihedbergella simplex, 31. Elaterosporites protensus, 32.
Ephedripites sp., 33. Elasterosporites verrucatus, 34. Camarazonosporites insignis, 35. Guembelitria cenomana,
36. Sofrepites legouxae, 37. Deltoidospora sp., 38. Reticulatosporites jardinus, 39. Perotriletes pannuceus, 40.
Classopollis classoides, 41. Pentapsis valdiviae, 42. Mandíbula de anélido.
una influencia marina, representada por escasos zonal un género de oogonio de carofita.
En la parte superior la ocurrencia de propone una zona en base a este estudio; para las
frecuentes oogonios de carofitas junto a comunes formaciones Napo Medio y Superior se aplican las
paleoambiente de depósito continental, de aguas Sissingh (1977) por hallazgo de los marcadores
Figura 11.20: Zonas propuestas para el Cretácico de la Cuenca Oriente, según el estudio realizado
en el pozo Pungayaracu – 30.
Micropaleontología Ecuatoriana 241
inferior de la Fm Napo Basal, se sugiere este tipo de Para la Fm Napo Medio, con foraminíferos
zona de apogeo, por ser ésta la especie más común en planctónicos se propone la Zona de Heterohelix
el intervalo analizado. reussi por su aparición en el Turoniano medio y su
La edad determinada para esta zona es frecuencia muy representativa en estos sedimentos;
Albiano medio - Albiano superior. con nanofósiles calcáreos la Zona de Quadrum
gartneri por la presencia del marcador zonal, según
11.9.2. Zonas de Guembelitria cenomana y Sissingh (1977).
Figura 11.21 A: Cuadro de distribución estratigráfica de los foraminíferos bentónicos y planctónicos del Cretácico de la Cuenca Oriente.
11. Cuenca Oriente
Micropaleontología Ecuatoriana
Figura 11.21 B: Cuadro de distribución estratigráfica de los nanofósiles calcáreos del Cretácico de la Cuenca Oriente.
243
244
Figura 11.21 C: Cuadro de distribución estratigráfica de los palinomorfos (polen y esporas) del Cretácico de la Cuenca Oriente.
11. Cuenca Oriente
Micropaleontología Ecuatoriana 245
Psilatricolporites pachydermatus, Psilatricolporites Copytus sp., Cyprideis sp., Cypridopsis sp., Cyprois
operculatus, Retitricolporites guianensis, sp., Cytheretta sp., Cytheropteron sp., Eucypris sp.,
Verrucatosporites usmensis y Zonocostites ramonae Gomphocythere sp. y Neocyprideis sp.
(Figura 11.25). También se presentan comunes palinomorfos
En el pozo Pichincha – 10, en el intervalo de como: Corsinipollenites oculusnoctis,
la Fm Chalcana se presentan de comunes a Laevigatosporites catanejensis, Magnastriatites
abundantes oogonios de carofitas determinados a howardi, Mauritidites franciscoi, Perfotricolpites
nivel genérico como: Clarites sp., Lamprothamnium digitatus, Psilaperiporites minimus, Psilatricolporites
sp. y Tectochara sp.; así como comunes ostrácodos maculosus, Psilatricolporites pachydermatus,
identificados a nivel genérico: Cytherella sp., Psilatricolporites operculatus, Psilatricolporites sp.,
Macrocypris sp. y Paracypris sp. Los palinomorfos Retistephanoporites crassiannulatus, Retitricolporites
son muy raros, representados por: Verrucatosporites guianensis, Verrucatosporites usmensis y
sp. y Magnastriatites sp. Zonocostites ramonae (Figura 11. 26).
En el pozo Ishpingo - 4, en el intervalo de la
Fm Chalcana, en las partes inferior y media la 11.12.1. Edad asignada:
presencia de microfósiles es pobre, sólo se encuentran Pocos estudios se han realizado en la Fm
raros ostrácodos. Hacia la parte superior es más Chalcana, asignándosele una edad de Mioceno, en
evidente la presencia de los microfósiles. Allí se base al estudio microfosilífero de los pozos:
encuentran comunes foraminíferos: Elphidium aff. En el Pozo Pichincha - 10, al intervalo de la
articulatum y Rotalia sp.; comunes ostrácodos: Fm Chalcana, por la ocurrencia de oogonios de
252 11. Cuenca Oriente
Figura 11.26. Microfósiles característicos de las formaciones Terciarias de la Cuenca Oriente ecuatoriana: 1. Cyatheacidites annulatus, 2. Psilatricolporites
pachydermatus, 3. Haplocytherideo, 4. Verrucatosporites usmensis, 5. Malvacipollis spinulosa, 6. Corsinipollenites oculusnoctis, 7. Perfotricolpites digitatus, 8.
Psilatricolporites operculatus, 9. Darwinula sp., 10. Cytheretha sp., 11. Cypridopsis sp., 12. Gomphocythere sp., 13. Neocyprideis sp., 14. Bombacacidites foveoreticulatus,
15. Laevigatosporites aff. catanejensis, 16. Zonocostites ramonae, 17. Psilatricolporites maculosus, 18. Magnastriatites howardi, 19. Ammobaculites sp., 20.
Trochamminoides ammonoides, 21. Haplophragmoides cf. deflata, 22. Haplophragmoides aff. jarvisi, 23. Cicatricosisporites dorogensis, 24. Monoporites annulatus, 25.
Retitricolporites guianensis, 26. Perisyncolporites pokornyi, 27. Haplophragmoides sp.
253
254 11. Cuenca Oriente
Figura 11.27 A: Distribución estratigráfica de los principales foraminíferos del Terciario de la Cuenca
Oriente.
Micropaleontología Ecuatoriana 255
carofitas y ostrácodos determinados a nivel genérico, resultados muy satisfactorios, ya que sólo se
se le asigna una edad de Mioceno. encuentran raros palinomorfos, a saber:
En el pozo Ishpingo - 4, al intervalo de la Fm Deltoidospora adriennis, Cyatheacidites annulatus y
Chalcana, por la ocurrencia del ostrácodo esporas de hongos.
Neocyprideis sp. (Eoceno - Mioceno) y de los En análisis de ripios, del pozo Ishpingo – 4,
palinomorfos: Psilaperiporites minimus (Mioceno - en un intervalo atribuido a la Fm Arajuno, se
Pleistoceno) y Psilatricolporites pachydermatus encuentran raros foraminíferos como: Elphidium aff.
(Oligoceno - Mioceno Tardío temprano de articulatum; raros ostrácodos: Cyprideis sp y un
Venezuela), se lo data como Mioceno. haplocytherideo, así como comunes palinomorfos:
Corsinipollenites oculusnoctis, Magnastriatites
11.12.2. Paleoambiente: howardi, Magnastriatites sp., Malvasipollis
La presencia de comunes oogonios de spinulosa, Mauritidites franciscoi, Perfotricolpites
carofitas y ostrácodos, evidencian que el ambiente de digitatus, Perfotricolpites sp., Psiladiporites minimus,
depósito en la Fm Chalcana es continental, lacustre. Psilatricolporites maculosus, Psilatricolporites
operculatus, Psilatricolporites pachydermatus,
Arajuno Inferior, compuesta por areniscas con que se tiene, sugiere una edad de Mioceno Medio –
lentes de guijarros y pocos conglomerados, Mioceno Tardío, por la ocurrencia en esta Formación
Arajuno Medio, constituida por arcillolitas rojas, con pachydermatus (Oligoceno? - Mioceno Tardío
CAPÍTULO 12
CATÁLOGO DE MICROFÓSILES
ECUATORIANOS APLICABLES EN
BIOESTRATIGRAFÍA Y
PALEOECOLOGÍA
258 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 1
Lámina # 2
SINONIMIA Y REFERENCIA: Bolivina incrassata Reuss, 1851, p. 29, pl. 5, fig. 13.
DESCRIPCIÓN: Caparazón elongado, biserial, comprimido, periferia subredondeada.
Cámaras bajas, anchas, arqueadas. Suturas limbadas al nivel de la pared o suavemente
deprimidas. Pared calcárea perforada, lisa. Abertura en forma de ojal, subterminal, con placa
dental interna.
TAMAÑO: Longitud 0.6 – 1.25 mm; ancho superior a 0.2 mm; espesor 0.08 – 0.14 mm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano superior -
Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano -
Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm San Lorenzo de la Cordillera
Costera de Manabí; Fm Guayaquil Inferior de la Cordillera Chongón Colonche; Fm Cayo de
la Cuenca Manabí; Fm Yunguilla de la Cordillera Occidental.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: McGugan, A. 1982.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Vista de la cara lateral en que se aprecia el
biseriado y las suturas limbadas; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche,
Maastrichtiano.
Micropaleontología Ecuatoriana 261
Lámina # 3
SINONIMIA Y REFERENCIA: Bolivinita planata Cushman, 1927, p. 115, pl. 23, figs. 9
a, b.
DESCRIPCIÓN: Caparazón comprimido, bordes truncados, cóncavos, caras anchas;
cámaras distintivas. Suturas limbadas pero no salientes. Pared lisa y sin ornamentación.
Abertura en el margen periférico de la última cámara formada.
TAMAÑO: Longitud 0.50 mm; ancho 0.25 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie se distingue de Bolivinita elevi en
que ésta última es mucho más estrecha.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cretácico Tardío.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera de
Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón comprimido, cara lateral ancha y
bordes truncados; Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí, Campaniano medio.
262 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 4
Lámina # 5
Lámina # 6
Lámina # 7
SINONIMIA Y REFERENCIA: Gyroidina simplex White, 1928, p. 296, pl. 40, fig. 7.
DESCRIPCIÓN: Caparazón cercanamente planoconvexo, cara dorsal ligeramente convexa,
cara ventral muy convexa, usualmente 6 cámaras en la última vuelta. Suturas radiales al nivel
de la concha. Cámaras muy apretadas, largas y estrechas; periferia algo redondeada. Abertura
una ranura larga en la base de la última cámara.
TAMAÑO: Diámetro 0.25 – 0.6 mm; espesor 0.12 – 0.33 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie es distinguida de las formas más
elaboradas de Eponides por su forma más simple. Se diferencia de Eponides mexicana en que
no es aplanada ni cóncava ventralmente; ni dorsalmente convexa como en Eponides
guayabalensis.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cretácico Tardío.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio -
Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera
de Manabí; Fm Guayaquil Inferior de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Cushman, J.A. 1946; Ellis, B.F. y Messina, A.R.
1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral muy convexa; abertura una ranura
larga en la base de la última cámara; Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí,
Campaniano medio.
266 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 8
Lámina # 9
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Truncatulina spinea Cushman, 1926, p. 22, pl. 2, fig. 10.
DESCRIPCIÓN: Caparazón pequeño, trocoespiral, cara dorsal aplanada o ligeramente
cóncava, cara ventral cónica a suavemente redondeada; periferia aguda, con una espina corta
por sutura. Siete a nueve cámaras en la vuelta final. Suturas en la cara dorsal al nivel de la
pared, curvadas u oblicuas. En la cara ventral, limbadas a suavemente deprimidas. Pared
perforada, lisa. Abertura una ranura elongada en la base de la cara apertural, extendiéndose en
forma cerrada a la periferia.
TAMAÑO: Diámetro 0.3 mm; altura 0.2 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Globorotaloides spineus es una especie muy
pequeña, pero muy distintiva en sus caracteres.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano - Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio -
Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Cayo y Guayaquil Inferior
de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: McGugan, A. 1982.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Cara ventral cónica, con una espina corta por
sutura. B) Cara apertural mostrando la abertura que es una ranura elongada en la base de la
última cámara; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche, Maastrichtiano.
268 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 10
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globulina horrida Reuss, 1846, p. 110, pl. 43, fig. 14.
DESCRIPCIÓN: Caparazón subglobular con base ancha y redondeada; pocas cámaras.
Suturas no deprimidas. Pared finamente espinosa y usualmente una terminación apertural
fistulosa.
TAMAÑO: Longitud 0.22 – 0.5 mm; espesor 0.15 – 0.46 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de la forma típica Globulina lacrima
lacrima, por presentar la superficie finamente espinosa y la terminación apertural fistulosa.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Albiano superior – Paleoceno Medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Maastrichtiano.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Guayaquil Inferior de la
Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Cushman, J.A. 1946.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón subglobular con terminación
apertural fistulosa; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche, Maastrichtiano.
Micropaleontología Ecuatoriana 269
Lámina # 11
Lámina # 12
Lámina # 13
Lámina # 14
Lámina # 15
Lámina # 16
SINONIMIA Y REFERENCIA: Marginulina cretacea Cushman, 1937, p. 94, pl. 13, figs.
12 - 15.
DESCRIPCIÓN: Caparazón muy comprimido, primera porción enrollada, después
desenrollada; periferia dorsal fuertemente convexa, no lobulada; periferia ventral cóncava.
Margen dorsal agudo, margen ventral ligeramente redondeado. Cámaras nítidas,
incrementando gradualmente en tamaño como en ancho, no son infladas. Suturas distintivas,
ligeramente curvadas, no deprimidas. Pared lisa. Abertura radiada en el ángulo periférico
externo.
TAMAÑO: Longitud 1.20 a 1.60 mm; ancho 0.50 a 0.80 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Marginulina cretacea difiere de Marginulina
hamulus en la mayor compresión del caparazón, periferia aguda, y margen ventral cóncavo.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cretácico.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera de
Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Cushman, J.A. 1946.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón muy comprimido con la primera
porción enrollada y después desenrollada; Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí,
Campaniano medio.
Micropaleontología Ecuatoriana 275
Lámina # 17
SINONIMIA Y REFERENCIA: Marginulina taylorana Cushman 1937, p. 96, pl. 14, fig. 7.
DESCRIPCIÓN: Caparazón 3 veces más largo que ancho, primera porción con un
enrollamiento cerrado, después 3 o 4 cámaras desenrolladas, subcilíndricas. Cámaras
distintivas, incrementando gradualmente en tamaño según se van agregando, las cámaras
tardías ligeramente infladas. Suturas distintivas, ligeramente curvadas, en la porción superior
ligeramente deprimidas. Pared lisa, pulida. Abertura radiada en el ángulo periférico externo.
TAMAÑO: Longitud 1.00 – 1.25 mm; diámetro 0.40 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Marginulina taylorana difiere de Marginulina
bullata en el enrollamiento más grande de la porción temprana, que es ligeramente
comprimido, en las cámaras menos infladas y en la carencia de un cuello apertural.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cretácico.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera de
Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón con una primera porción con
enrollamiento cerrado y después con 3 cámaras grandes desenrolladas; abertura radiada; Fm
Cayo de la Cordillera Costera de Manabí, Campaniano medio.
276 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 18
Lámina # 19
Lámina # 20
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Nuttallinella coronula Belford, 1958, p. 97, pl. 19, figs. 1 –
14, textfig. 4.
DESCRIPCIÓN: Caparazón trocoide que puede ser un poco deprimido, cóncavo – convexo
a biconvexo, con una carena ancha y porosa; suturas sinuosas en la cara ventral; ombligo
ventral pequeño, y una placa dental plegada en cada cámara; cara apertural muy baja; abertura
ventral, una ranura estrecha en la base de la última cámara, con un pequeño labio,
extendiéndose sobre el margen periférico de la cámara hacia el ombligo.
TAMAÑO: Diámetro 0.45 – 1.25 mm; espesor 0.17 – 0.3 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: El caparazón de Nuttallinella coronula es más
aplanado, ancho y largo que Nuttallinella florealis, presentando además una carena de borde
mellado.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano – Maastrichtiano
inferior.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera de
Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Bolli, H.M., Beckmann, J.P. y Saunders, J.B. 1994.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Cara ventral convexa, mostrando un ombligo
pequeño. B) Cara apertural; Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí, Campaniano
medio.
Micropaleontología Ecuatoriana 279
Lámina # 21
Lámina # 22
Lámina # 23
SINONIMIA Y REFERENCIA: Bulimina prolixa Cushman y Parker, p. 98, pl. 15, figs. 5 a
- b.
DESCRIPCIÓN: Caparazón largo y estrecho, triangular en sección con los ángulos
redondeados, cámaras numerosas, 6 a 7 vueltas distintivas, algunas de las vueltas sucesivas
giran directamente sobre cada serie adyacente formando una línea en zigzag. Suturas
distintivas, muy levemente deprimidas. Pared lisa, perforada. Abertura elongada, bien
apartada desde la unión de la tercera cámara precedente.
TAMAÑO: Longitud 0.25 – 0.27 mm; diámetro 0.11 – 0.12 mm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cretácico.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Santoniano - Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Jadán del Grupo Yunguilla de
la Cordillera Occidental; Fm Napo Superior de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón triangular en sección con los ángulos
redondeados; suturas muy nítidas, Fm Jadán del Grupo Yunguilla de la Cordillera Occidental,
Maastrichtiano.
282 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 24
SINONIMIA Y REFERENCIA: Pullenia coryelli White 1929, p. 56, pl. 5, fig. 22.
DESCRIPCIÓN: Caparazón subesférico, ligeramente más alto que ancho, con 6 o 7 cámaras
en la última vuelta. Suturas indistintas. Superficie lisa. Abertura un arco en la base de la
última cámara.
TAMAÑO: Diámetro 0.2 – 0.55 mm; espesor 0.18 – 0.48 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie difiere de las formas más jóvenes
en tener un mayor número de cámaras y en sus suturas indistintas, debido a la carencia de una
depresión.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Maastrichtiano - Paleoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera de
Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón subesférico con suturas indistintas y
abertura típica; Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí, Campaniano medio.
Micropaleontología Ecuatoriana 283
Lámina # 25
SINONIMIA Y REFERENCIA: Pullenia cretacea Cushman, 1936, p. 75, pl. 13, fig. 8.
DESCRIPCIÓN: Caparazón subglobular, planoespiral en el adulto, completamente involuto,
frecuentemente algo comprimido, muy levemente umbilicado; periferia anchamente
redondeada; cámaras distintivas. Suturas nítidas, deprimidas, radiales o ligeramente curvadas.
Pared lisa, perforada. Abertura elongada, estrecha, en la base de la cara apertural,
extendiéndose desde el ombligo al otro lado, con un labio delicado.
TAMAÑO: Diámetro 0.2 – 0.33 mm; espesor 0.18 – 0.25 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Pullenia coryelli en que su
caparazón es algo más comprimido, tiene pocas cámaras en la vuelta final y una cara apertural
alta.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Santoniano - Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Guayaquil Inferior de la
Cordillera Chongón Colonche; Fm Guayaquil de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón subglobular, planoespiral involuto,
con cámaras muy nítidas; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche, Maastrichtiano.
284 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 26
Pyramidina Brotzen
Lámina # 27
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Valvulineria allomorphinoides Reuss 1860, p. 223, pl. 11,
fig. 6.
DESCRIPCIÓN: Caparazón trocoide, biconvexo; periferia redondeada, cámaras nítidas, 4, 6
o 7 en la vuelta adulta; cámara final grande; pared lisa; suturas suavemente deprimidas y un
labio umbilical grande.
TAMAÑO: Diámetro 0.25 – 0.62 mm; grosor 0.12 – 0.3 mm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Turoniano – Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio -
Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Guayaquil Inferior de la
Cordillera Chongón Colonche; Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Bolli, H.M., Beckmann, J.P. y Saunders, J.B. 1994.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caras dorsal y ventral de dos ejemplares. A)
Cara dorsal convexa con contorno ligeramente redondeado. B) Cara ventral mostrando la
cámara final grande; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche, Maastrichtiano.
286 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 28
SINONIMIA Y REFERENCIA: Robulus alexanderi Sandidge, 1932, p. 313, pl. 24, figs. 1 -
2.
DESCRIPCIÓN: Caparazón de enrollamiento cerrado, fuertemente convexo; margen
periférico subagudo; cara apertural triangular; pocas cámaras, en número de 8. Suturas
indistintas en las etapas tempranas y con un leve relieve en las últimas cámaras. Las aberturas
tempranas son parcialmente visibles en la periferia. Pared lisa. Abertura en el ángulo
periférico, radiada, con la parte inferior extendiéndose como una ranura dentro de la cara
apertural.
TAMAÑO: Diámetro 0.7 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Robulus alexanderi recuerda a Lenticulina
ovalis, pero difiere en tener una abertura robulina.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cretácico.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Cretácico Tardío.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Guayaquil Inferior de la
Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón fuertemente convexo y margen
periférico subagudo, pared lisa; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche.
Micropaleontología Ecuatoriana 287
Lámina # 29
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Silicina epigona Rzehak, 1895, p. 214, pl. 6, fig. 1.
DESCRIPCIÓN: Caparazón ovalado, comprimido; enrollamiento planoespiral, 2 por vuelta,
involuto a ligeramente evoluto. Suturas indistintas, al nivel de la pared. Pared finamente
aglutinada. Abertura terminal, redondeada.
TAMAÑO: Longitud 0.3 – 1.2 mm; espesor 0.2 mm; ancho 0.16 – 1.0 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Rzehakina epigona var. lata, en que
ésta presenta un mayor ensanchamiento; en que su forma es casi circular y en que la última
vuelta presenta una apariencia mucho más prominente.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Santoniano – Eoceno Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano – Eoceno
Medio.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Grupo Azúcar, Fm Cayo de la
Cordillera Costera de Manabí; Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena; Fm Guayaquil
de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: McGugan, A. 1982.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A y B) Caparazones ovalados, comprimidos y
planoespirales. A) Fm Socorro del Grupo Ancón del Levantamiento de Santa Elena, Eoceno
Medio. B) Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche, Maastrichtiano.
OBSERVACIONES: Esta especie ha sido encontrada en sedimentos ecuatorianos hasta el
Eoceno Medio.
288 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 30
Lámina # 31
SINONIMIA Y REFERENCIA: Buliminella cushmani Sandidge 1932, p. 280, pl. 42, figs.
18 - 19.
DESCRIPCIÓN: Caparazón pequeño, apretadamente fusiforme, circular en sección
transversal, el extremo inicial puntiagudo, el extremo apertural más redondeado en el tope.
Cámaras numerosas, finamente perforadas, delicadas. Abertura en forma de coma abriéndose
al final de la última cámara, extendiéndose desde cerca del ápice.
TAMAÑO: Longitud 0.26 – 0.5 mm; espesor 0.2 – 0.32 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie es muy similar a Turrilina
carseyae, pero difiere en ser más pequeña y más compacta, además las cámaras son menos
infladas, y las suturas son más curvadas.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cretácico Tardío.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio –
Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera
de Manabí; Fm Yunguilla de la Cordillera Occidental.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Cushman, J.A. 1946.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón pequeño en el que se observa el
extremo apertural más redondeado, con la abertura en forma de coma; Fm Yunguilla de la
Cordillera Occidental, Maastrichtiano.
290 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 32
Lámina # 33
SINONIMIA Y REFERENCIA: Nautilus becarii Linné, 1767, Syst. Nat., ed. 12, p. 162.
DESCRIPCIÓN: Conchilla dispuesta en una espira helicoidal, con caras anchas igualmente
biconvexas, periferia redondeada más o menos lobulada. Cámaras ligeramente infladas y
dispuestas en tres o cuatro vueltas. Pared calcárea finamente perforada. Suturas en la cara
espiral suavemente deprimidas o al nivel de la concha y marcadas por material transparente
algo grueso; en la cara ventral irregularmente excavadas en sus bordes, así también en el área
umbilical donde presenta granos irregulares. Abertura interiomarginal.
TAMAÑO: Diámetro mayor 0.7 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Se diferencia de Ammonia tepida, en que ésta
es más pequeña y subcircular en vista lateral. Ammonia tepida fue considerada una variedad
de Rotalia becarii.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno – Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Medio – Holoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Subibaja, Progreso, Puná y
Tablazo? del Graben de Jambelí; Fm Angostura de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino somero a transicional.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: De Sansores, J.C. y Flores – Covarrubias, C. 1972.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral mostrando las suturas
irregularmente excavadas en sus bordes, y el área umbilical donde presenta granos irregulares;
Fm Tablazo? del Graben de Jambelí, Pleistoceno Tardío, Zona N23.
Micropaleontología Ecuatoriana 293
Lámina # 34
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Anomalina rubiginosa Cushman, 1926, p. 607, pl. 21, fig.
6.
DESCRIPCIÓN: La forma de la conchilla varía de moderadamente planoconvexa
(predominante en el Cretácico Tardío) a biconvexa y pseudoplanoespiral (la mayor parte en el
Paleoceno); el enrollamiento es usualmente casi involuto. Abertura a lo largo del margen
ventral de la última cámara formada.
TAMAÑO: Diámetro 0.26 – 1.05 mm; grosor 0.16 – 0.53 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: El concepto de especie de Cushman y sus
coautores incluye una concha algo más evoluta con una cara ventral fuertemente pustulosa,
que puede indicar una relación con el grupo de Anomalinoides dorri aragonensis.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano – Paleoceno Tardío.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Paleoceno Tardío.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Guayaquil Superior de la
Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Bolli, H.M., Beckmann, J.P. y Saunders, J.B. 1994.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Conchilla pseudoplanoespiral con
enrollamiento involuto. B) Vista frontal donde se aprecia la abertura en forma de arco, en la
base de la última cámara; Fm Guayaquil Superior de la Cordillera Chongón Colonche,
Paleoceno.
294 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 35
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Bolivina costata d´Orbigny var. bicostata Cushman, 1926.
DESCRIPCIÓN: Conchilla inflada; periferia subcarinada. Suturas fuertemente curvadas,
deprimidas, con procesos retrales parcialmente cubiertos por la ornamentación de fuertes
costas longitudinales, que continúan intactas a través de la mayor parte de la conchilla, en el
centro se observan dos costas, que son las más pronunciadas. Pared finamente perforada.
TAMAÑO: Conchilla mediana a grande, superior a los 850 μm en altura.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Bolivina bicostata difiere de Bolivina
subaenariensis Cushman en que esta última presenta la conchilla más comprimida.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno – Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Tardío –
Pleistoceno Tardío.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Puná del Graben de Jambelí;
Fms Angostura y Onzole de la Cuenca Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Central a Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Whittaker, J.E., 1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchillas con suturas fuertemente curvadas,
cubiertas parcialmente con fuertes costas longitudinales. A) Fm Puná del Graben de Jambelí,
Pleistoceno Temprano, Zona de Globorotalia planispira; B) Fm Onzole de la Cuenca Borbón,
Mioceno Tardío – Plioceno Temprano.
Micropaleontología Ecuatoriana 295
Lámina # 36
Lámina # 37
Lámina # 38
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Textilaria quadrilatera Schwager, 1866, p. 253, pl. 7, fig.
103.
DESCRIPCIÓN: Conchilla alargada, ligeramente piramidal, de lados planos y sección
transversal rectangular; con costillas generalmente con quilla en los cuatro ángulos de la
concha. Las cámaras aumentan gradualmente en amplitud y altura y se disponen en forma
biserial. El prolóculo con una espina gruesa y lisa. Las primeras cámaras pueden presentar
una o más costillas longitudinales, elevadas y próximas entre sí. Suturas rectas en el espesor
de la concha y oblicuas en los otros dos lados. Pared fina, hialina, calcárea perforada.
Abertura situada en la base de la última cámara, de forma subcircular a elíptica, perpendicular
a la sutura y ovalada, con labio.
TAMAÑO: Longitud mayor de 1.2 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Bolivinita angelina, desciende con la variación
de Bolivinita quadrilatera.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno – Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Plioceno Temprano tardío.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Onzole de la Cuenca
Esmeraldas.
PALEOAMBIENTE: Marino de Talud Continental.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: De Sansores, J.C. y Flores – Covarrubias, C. 1972;
Whittaker, J.E., 1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Vista lateral. B) Vista de margen
apreciándose la abertura; Fm Onzole de la Cuenca Esmeraldas, Plioceno Temprano tardío,
Zona N19.
298 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 39
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Bolivina subadvena Cushman var. spissa, 1926, p. 45, pl.
6, fig. 8a, b.
DESCRIPCIÓN: Conchilla moderadamente comprimida con periferia carenada. Suturas
inclinadas, curvadas, al nivel de la pared a limbadas. Pared en su mayor parte lisa con poros
gruesos concentrados en la base de las cámaras, alineados en las primeras cámaras formadas;
finas aristas longitudinales con puente en las suturas; las costas más prominentes ocurren en la
porción inicial, especialmente en la forma microsférica.
TAMAÑO: De 450 a 750 μm de altura.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Bolivina fimbriata Hassno es un sinónimo
junior del taxón de Cushman.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno - Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Tardío – Plioceno
Temprano.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Onzole de la Cuenca Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino de Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Whittaker, J.E., 1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A.) Vista lateral de la conchilla en que se
aprecian las suturas inclinadas y las finas aristas longitudinales, B) Detalle de la superficie
porosa; Fm Onzole de la Cuenca Borbón, Plioceno Temprano.
Micropaleontología Ecuatoriana 299
Lámina # 40
SINONIMIA Y REFERENCIA: Bulimina marginata d´Orbigny, 1826, p. 269, pl. 12, figs.
10 - 12.
DESCRIPCIÓN: Conchilla oval, cónica; numerosas cámaras, infladas, todas visibles; el
margen ventral de cada cámara sobresale de la cámara precedente, forma siempre el mismo
ángulo y presenta un borde definido con una serie de espinas o crenulaciones, el resto de las
cámaras es lisa; suturas claras y deprimidas; pared delgada y transparente; en especímenes
más antiguos, grueso, blanco y generalmente opaco. Abertura en forma de cono en la parte
inferior de la última cámara con un reborde sencillo.
TAMAÑO: Longitud hasta 0.7 mm; diámetro 0.35 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Se asemeja con Bulimina denudata pero ésta
tiene una pared lisa, excepto para los márgenes de las cámaras labradas en la parte baja, que
son muy delicadas e irregularmente dentadas.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno Medio – Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Medio - Holoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Puná del Graben de Jambelí;
Fm Onzole de la Cuenca Borbón; Fm Angostura de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Interna a Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: De Sansores, J.C. y Flores – Covarrubias, C. 1972.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla oval con numerosas cámaras infladas
que presentan un borde de espinas; abertura con un reborde fino; Fm Puná del Graben de
Jambelí, Pleistoceno Temprano, Zona de Globorotalia planispira.
300 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 41
SINONIMIA Y REFERENCIA: Bulimina rostrata Brady, 1884, p. 408, pl. 51, figs. 14 - 15.
DESCRIPCIÓN: Conchilla de tamaño pequeño a medio, el mayor ancho cercano al tope.
Cámaras y suturas obscurecidas por prominentes costas longitudinales que corren continuas
desde la parte inicial a la cámara final. Cara apertural relativamente baja.
TAMAÑO: 250 - 550 μm en altura.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Bulimina rostrata difiere de Bulimina sculptilis
y de otras formas similares, en que es mucho más pequeña y corta y en que tiene cámaras y
suturas menos prominentes.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Oligoceno – Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno - Plioceno
Temprano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Onzole Superior de la Cuenca
Borbón; Fm Tosagua de la Cuenca Manabí; Fm Dos Bocas de la Cuenca Progreso.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Whittaker, J.E. 1981.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla con costas longitudinales prominentes
y continuas a todo lo largo; Fm Onzole Superior de la Cuenca Borbón, Plioceno Temprano,
Zona N19.
Micropaleontología Ecuatoriana 301
Lámina # 42
SINONIMIA Y REFERENCIA: Bulimina semicostata Nuttall, 1930, p. 285, pl. 23, figs. 15
- 16.
DESCRIPCIÓN: La forma de la conchilla es ligeramente triangular. Las suturas no son bien
visibles, pero en las últimas cámaras que son menos nítidas las costas, ellas son ligeramente
hundidas; las últimas tres o cuatro cámaras son lisas. Las primeras cámaras indistintas,
cubiertas con costas longitudinales finas e irregulares. Abertura pequeña.
TAMAÑO: Longitud 0.25 – 0.56 mm; espesor 0.15 – 0.28 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie recuerda a Bulimina semistriata,
de la que es distinguida por sus estriaciones gruesas y su forma más elongada.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Socorro y Seca del
Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Externa.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Bolli, H.M., Beckmann, J.P. y Saunders, J.B. 1994.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla ligeramente triangular, en que las
primeras cámaras son ornamentadas con costas longitudinales finas e irregulares y las últimas
son lisas; Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena, Eoceno Medio temprano, Zona P10.
302 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 43
A B
Lámina # 44
Lámina # 45
Lámina # 46
SINONIMIA Y REFERENCIA: Cassidulina subglobosa Brady, 1884, p. 60, pl. 54, figs. 17
a - c.
DESCRIPCIÓN: Conchilla subglobular, inequilateral, periferia ovalada, algunas veces algo
comprimida por ambas caras, borde periférico gruesamente redondeado, ligeramente
lobulado. Pocas cámaras, infladas. Pared calcárea, lisa y pulida, finamente perforada. Suturas
ligeramente deprimidas, bien diferenciadas. Abertura amplia, corta, en forma de ojal o de
aspecto oval.
TAMAÑO: Varía en tamaño de 200 a sobre las 650 μm en diámetro.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Cassidulina subglobosa subglobosa se
diferencia de Cassidulina subglobosa var. quadrata y de Cassidulina subglobosa var.
horizontalis, porque éstas 2 últimas variedades tienen las cámaras menos infladas que la
forma típica, la forma es cuadrangular y la abertura está cerrada hasta el enrollamiento axial,
en Cassidulina subglobosa subglobosa la abertura está en un ángulo.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno - Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno - Holoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Pambil y Onzole de la
Cuenca Borbón; Fms Zapallo, Playa Rica, Subibaja y Angostura de la Cuenca Manabí; Grupo
Ancón del Levantamiento de Santa Elena; Fm Puná del Graben de Jambelí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Whittaker, J.E. 1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla de pared calcárea, lisa y pulida,
mostrando pocas cámaras, infladas, suturas deprimidas y abertura en forma de ojal; Fm
Onzole de la Cuenca Borbón, Mioceno Tardío tardío – Plioceno Temprano temprano.
306 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 47
Lámina # 48
A B
Lámina # 49
Lámina # 50
Lámina # 51
Lámina # 52
Lámina # 53
Lámina # 54
Lámina # 55
Lámina # 56
A B
Lámina # 57
A B
Lámina # 58
SINONIMIA Y REFERENCIA: Cristellaria americana Cushman, 1918, p. 50, pl. 10, fig.
5.
DESCRIPCIÓN: Conchilla estrechamente enrollada, ligeramente aquillada, con 5 o 6
cámaras en la última vuelta. Suturas visibles, uniéndose en la región umbonal para formar un
umbo prominente. Superficie lisa y pulida. Abertura radiada con una ranura media hacia el
interior de la cámara.
TAMAÑO: Diámetro hasta 1.50 mm; espesor 0.75 mm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno - Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno - Holoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Zapallo, Playa Rica y
Angostura de la Cuenca Borbón; Fm Dos Bocas de la Cuenca Progreso; Fm Tosagua de la
Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Bermúdez, P.J. y Seiglie, G.A. 1963.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla planoespiral con una quilla delgada, y
suturas uniéndose en la región umbonal; Fm Dos Bocas de la Cuenca Progreso, Mioceno
Temprano temprano – Mioceno Temprano medio, Zonas N5 – N6.
318 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 59
SINONIMIA Y REFERENCIA: Clavulina communis d’Orbigny, 1826, p. 268, pl. 12, figs.
1 - 2.
DESCRIPCIÓN: Conchilla alargada, subcilíndrica, la primera porción algo fusiforme, la
última de lados casi paralelos y sección transversal redondeada Primer estadio trocoespiral
con 4 a 5 cámaras por espira, continuando a triserial, biserial y finalmente uniserial. Suturas
poco claras en el primer estadio, en el adulto ligeramente deprimidas. Pared finamente
aglutinada; abertura terminal, redondeada o elíptica, con un pequeño labio.
TAMAÑO: Longitud mayor de 2.5 mm; diámetro 0.35mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Martinottiella pallida, porque las
cámaras de esta especie en la porción uniserial son mucho menos altas y sus suturas son
deprimidas.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno?, Mioceno - Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Temprano medio –
Mioceno Temprano tardío.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Subibaja de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: De Sansores, J.C. y Flores – Covarrubias, C. 1972;
Whittaker, J.E. 1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla alargada, subcilíndrica, pared
finamente aglutinada; primer estadio trocoespiral, después triserial, biserial y finalmente
uniserial; Fm Subibaja de la Cuenca Manabí, Mioceno Temprano medio – Mioceno
Temprano tardío, Zona N8.
Micropaleontología Ecuatoriana 319
Lámina # 60
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Nonionina affinis Reuss, 1851, p. 72, pl. 5, fig. 32.
DESCRIPCIÓN: Conchilla subovalada en vista lateral; margen completo en vista de borde,
biumbilicada, comprimida; periferia redondeada. De 12 a 15 cámaras en la última vuelta;
pared nítidamente perforada. Suturas limbadas al nivel de la concha o suavemente
sobresalidas y suavemente curvadas. Abertura en forma de media luna en la base de la última
cámara.
TAMAÑO: Diámetro de 350 - 550 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Melonis barleeanum difiere de Melonis affinis
en que la primera tiene un borde grueso del material de la concha cerca de una depresión
umbilical grande, suturas fuertemente limbadas y más de 10 cámaras en la última vuelta.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno - Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Oligoceno - Holoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Pambil y Onzole de la
Cuenca Borbón; Fm Dos Bocas de la Cuenca Progreso.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Whittaker, J.E. 1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Vista lateral de la conchilla biumbilicada,
comprimida y nítidamente perforada. B) Vista de margen donde se aprecia la abertura en la
base de la última cámara; Fm Onzole de la Cuenca Borbón, Plioceno Temprano, Zonas N18 –
1
/3 N19.
320 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 61
Lámina # 62
SINONIMIA Y REFERENCIA: Cushman, J.A. y Renz, H.H., 1941, p. 15, pl. 3, fig. 4.
DESCRIPCIÓN: Caparazón elongado, uniserial, delgado, estrechándose en la parte inicial
aguda y ensanchándose en la última porción formada; cámaras numerosas, incrementando
rápidamente en tamaño según se van agregando. Suturas nítidas, suavemente limbadas y
ligeramente deprimidas en la última porción. Pared ornamentada por 6 costas longitudinales,
platiformes, continuas a través del largo de la conchilla. Abertura radiada, terminal,
redondeada, sin un cuello distintivo.
TAMAÑO: Longitud 1.80 a 2.50 mm; diámetro 0.40 a 0.45 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie difiere de Nodosaria acuminata
en sus cámaras pequeñas, más infladas en la porción adulta, en su conchilla más delgada y en
sus costas platiformes.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno Temprano – Mioceno
Medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Oligoceno – Plioceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Pambil y Onzole de la
Cuenca Borbón; Fms Villingota y Subibaja de la Cuenca Progreso.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón elongado, uniserial, cámaras
numerosas, pared ornamentada por costas longitudinales; Fm Onzole de la Cuenca Borbón,
Plioceno Temprano tardío, Zona N19.
322 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 63
Lámina # 64
Lámina # 65
Lámina # 66
Lámina # 67
Lámina # 68
Lámina # 69
Lámina # 70
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Siphonina tenuicarinata Cushman, 1927 a, p. 166, pl. 26,
figs. 11, 12.
DESCRIPCIÓN: Usualmente 5 cámaras en la vuelta final; las suturas no son claras en la
cara espiral, son deprimidas en la cara umbilical. En vista de borde la conchilla es biconvexa,
pero con la cara umbilical bastante más alta. Periferia con carena fina y fimbriada. Pared lisa
con gruesas perforaciones arregladas periféricamente a lo largo de las suturas y sobre el
umbo. Abertura con reborde fialino extendido.
TAMAÑO: Diámetro de 300 – 400 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Se distingue de Siphonina bradyana porque
ésta presenta suturas limbadas distintivas. Siphonina tenuicarinata es aparentemente bastante
variable en el desarrollo del tamaño de los poros y en el ancho de la carena.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Oligoceno - Mioceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Viche de la Cuenca Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Whittaker, J.E. 1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A.) Vista umbilical de la conchilla, mostrando
la carena fimbriada y poros grandes, B.) Detalle de la abertura con reborde fialino; Fm Viche
de la Cuenca Borbón, Mioceno Medio temprano, Zona N10.
330 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 71
Lámina # 72
Lámina # 73
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Uvigerina gallowayi Cushman, 1929, p. 94, pl. 13, figs. 33
- 34.
DESCRIPCIÓN: Conchilla alargada y fusiforme en la forma microesférica, y un poco más
pequeña en la megaloesférica; extremo apertural truncado. Cámaras algo infladas. Suturas
obscurecidas por la ornamentación. Pared calcárea, ornamentada con 12 a 18 costillas
longitudinales, laminares, que se continúan a través de las suturas, espinosas en el extremo
inicial, desaparecen en las últimas cámaras que son prácticamente lisas. Abertura terminal con
un cuello corto, con labio situado en una depresión de la cara externa de la última cámara.
TAMAÑO: Longitud entre 0.75 – 0.95 mm; diámetro 0.4 – 0.5mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Uvigerina bermudezi, por que
Uvigerina gallowayi es más esbelta y las costillas longitudinales se hacen espinosas en el
extremo inicial.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Oligoceno - Mioceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Oligoceno Medio, P21 –
Mioceno Temprano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Pambil de la Cuenca Borbón;
Fm Dos Bocas de la Cuenca Progreso; Fm Subibaja de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Externa a Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: De Sansores, J.C. y Flores – Covarrubias, C. 1972.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Conchilla fusiforme con cámaras algo
infladas, costillas longitudinales que se continúan a través de las suturas. B) Detalle de la
abertura terminal con cuello; Fm Pambil de la Cuenca Borbón, Oligoceno Medio.
Micropaleontología Ecuatoriana 333
Lámina # 74
Lámina # 75
SINONIMIA Y REFERENCIA: Uvigerina schwageri Brady, p. 575, pl. 74, figs. 8 - 10.
DESCRIPCIÓN: Caparazón elongado, cámaras infladas y ornamentadas con costas
longitudinales distribuidas en forma espaciada y variando en longitud, las que se extienden
sobre las suturas. Abertura al final del cuello.
TAMAÑO: Altura de 500 a 900 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Es similar a Uvigerina mexicana pero difiere
en tener costas gruesas y menos continuas.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno - Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno - Plioceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Viche y Onzole de la Cuenca
Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Whittaker, J.E. 1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Concha elongada con cámaras infladas, y
ornamentada con costas longitudinales; Fm Onzole de la Cuenca Borbón, Plioceno Temprano
temprano.
Micropaleontología Ecuatoriana 335
Lámina # 76
Lámina # 77
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globigerina washitensis Carsey, 1926, p. 44, pl. 7, fig. 10.
DESCRIPCIÓN: Caparazón trocoespiralmente enrollado, cámaras globulares rápidamente
ensanchándose, 4 a 5 en cada una de las 2 a 3 vueltas; suturas radiales, deprimidas; ombligo
estrecho a ensanchado; periferia ecuatorial lobulada; pared calcárea sin carena. Superficie con
áreas rectangulares a hexagonales, pocos a algunos poros diminutos en las áreas y raros en el
retículo elevado. Abertura un arco interiomarginal de extensión variada, desde umbilical a
espiroumbilical y bordeada por un labio angosto.
TAMAÑO: El diámetro de la concha es alrededor de los 0.5 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Favusella washitensis es considerada como la
especie representativa del género Favusella.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Albiano – Cenomaniano medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano medio – Albiano
superior.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Caron, M. 1985; Loeblich, A.R.Jr. y Tappan, H.
1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral mostrando las cámaras globulares y
la superficie con áreas hexagonales, ligeramente visibles; Fm Napo Basal de la Cuenca
Oriente, Albiano superior.
338 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 78
SINONIMIA Y REFERENCIA: Anomalina bentonensis Morrow, 1934, p. 201, pl. 30, figs.
4a – b.
DESCRIPCIÓN: Caparazón pequeño, cercanamente simétrico levemente involuto; las
primeras vueltas son parcialmente expuestas en ambas caras hacia el centro; de 7 a 9 cámaras
en la última vuelta, las cámaras son cerradamente arregladas; la periferia suavemente
lobulada. La última cámara es usualmente más larga que alta; las aberturas residuales son
claramente visibles en ambos ombligos; la abertura primaria es periférica, pasando a la cara
dorsal; pared claramente perforada.
TAMAÑO: Diámetro del holotipo 0.4 mm, espesor 0.2 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie difiere de las otras conocidas, por
ser más ligeramente planoespiral, literalmente simétrica y tener una periferia ancha y
redondeada.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Albiano – Cenomaniano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano superior –
Cenomaniano inferior.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940; Caron, M. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral en que se observan las aberturas
residuales; Fm Napo Basal de la Cuenca Oriente, Albiano superior.
Micropaleontología Ecuatoriana 339
Lámina # 79
Lámina # 80
A B C
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globigerinelloides praerihillensis Pessagno, 1967, p. 277,
278, pl. 90, figs. 1 – 2.
DESCRIPCIÓN: Caparazón planoespiral, biumbilical, parcialmente evoluto; pared externa
radial hialina, perforada; contorno lobulado; cámaras redondeadas, de 6 a 7 en la última
vuelta; suturas deprimidas, curvadas; abertura un arco ancho y bajo, interiomarginal
ecuatorial, bordeada por labio, con porciones umbilicales laterales de sucesivas aberturas
remanentes; superficie lisa.
TAMAÑO: Diámetro de 0.40 a 0.50 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Globigerinelloides ferreolensis, en
poseer pocas cámaras que incrementan más rápidamente en tamaño en la última vuelta.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano inferior, Zona de
Globotruncana ventricosa – Maastrichtiano superior, Zona de Gansserina gansseri.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Maastrichtiano.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm San Lorenzo de la Cordillera
Costera en Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Caron, M. 1985; Pessagno, E. Jr. 1967.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A y C) Caras ventral y apertural de especímenes
de la Fm San Lorenzo. C) Detalle de la cara ventral, en que se observan porciones umbilicales
laterales de aberturas remanentes, Maastrichtiano.
Micropaleontología Ecuatoriana 341
Lámina # 81
Lámina # 82
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globotruncanella citae Bolli, 1951, p. 197, pl. 35, figs. 4 –
6.
DESCRIPCIÓN: Caparazón distintivamente comprimido en ambas caras; cerca de 5
cámaras petaloideas en la última vuelta de la cara ventral; suturas radiales, deprimidas; pared
calcárea perforada, con superficie pustulosa y carena periférica; abertura primaria
interiomarginal, umbilical – extraumbilical, en las primeras cámaras provistas con un pórtico
pequeño triangular, con aberturas accesorias alrededor del margen.
TAMAÑO: Diámetro 0.33 – 0.47 mm; espesor 0.14 – 0.27 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Se diferencia de Globotruncanella havanensis
por la presencia de una carena periférica rudimentaria, comparada con sólo un margen
imperforado y pústulas alineadas. Filogenéticamente Globotruncanella citae es considerada
como un descendiente de Globotruncanella havanensis.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Maastrichtiano, Zona de Gansserina
gansseri – Abathomphalus mayaroensis.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Maastrichtiano.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm San Lorenzo de la Cordillera
Costera de Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Caron, M. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral en que se observa la pared
perforada y las pústulas; Fm San Lorenzo de la Cordillera Costera de Manabí, Maastrichtiano.
Micropaleontología Ecuatoriana 343
Lámina # 83
A B
Lámina # 84
Lámina # 85
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globigerina subdigitata Carman, 1929, p. 315, pl. 34, figs.
4 – 5.
DESCRIPCIÓN: Caparazón trocoideo, en las primeras etapas con espira muy baja,
haciéndose cercanamente planoespiral en el adulto. Las últimas 4 cámaras más grandes y
elongadas con terminaciones bruscas. Caparazón finamente perforado.
TAMAÑO: Diámetro 0.40 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: La última vuelta está formada por 7 cámaras en
el holotipo comparada con 5 a 6 cámaras en Hastigerinoides alexanderi y Hastigerinoides
watersi. Difiere además de Hastigerinoides alexanderi en que las cámaras son mucho menos
elongadas y de Hastigerinoides watersi en tener extremos redondeados en lugar de clavados.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Aptiano - Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Turoniano medio –
Santoniano inferior.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B. F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral mostrando las últimas cámaras más
grandes y elongadas; Fm Napo Medio de la Cuenca Oriente, Coniaciano.
346 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 86
Lámina # 87
Lámina # 88
Lámina # 89
Lámina # 90
SINONIMIA Y REFERENCIA: Hastigerinella simplex Morrow, 1934, p. 198, pl. 30, fig. 6.
DESCRIPCIÓN: En la cara umbilical de 4 a 6 cámaras globulares en la primera etapa,
haciéndose radialmente elongadas. Superficie de las cámaras espinosa. Abertura primaria
extraumbilical – umbilical extendiéndose en la periferia, bordeada por un labio bien
desarrollado; los labios de las aberturas precedentes pueden ser parcialmente visibles a lo
largo de la vista umbilical; suturas típicamente radiales y deprimidas. En la cara espiral la
periferia ecuatorial es fuertemente lobulada a digitada dependiendo de la forma de las
cámaras, este rango es de globular a subclavado; suturas radiales y deprimidas; cámaras
incrementando rápidamente en tamaño. En vista lateral suavemente asimétrica, tendiendo a
ser cóncavo – convexa.
TAMAÑO: Diámetro de 0.25 – 0.40 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Es similar a Hedbergella flandrini, de la cual
difiere en la elongación distintiva de la última cámara que es más fuerte.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Albiano – Santoniano medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano superior –
Coniaciano medio.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente;
Fm Calentura de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Robaszynski, F. y Caron, M. 1979.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara umbilical con 5 cámaras globulares y
espinosas; Fm Napo Medio de la Cuenca Oriente, Coniaciano.
Micropaleontología Ecuatoriana 351
Lámina # 91
Lámina # 92
Lámina # 93
Lámina # 94
Lámina # 95
Lámina # 96
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Textularia striata Ehrenberg, 1840, p. 135, pl. 4, figs. 1a,
2a, 3a.
DESCRIPCIÓN: Caparazón biserial, cámaras globosas que aumentan gradualmente de
tamaño a medida que se agregan; abertura en forma de arco interiomarginal con reborde;
superficie recorrida por estrías.
TAMAÑO: Altura máxima: 0.30 mm; ancho máximo 0.18 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: La especie difiere de su probable ancestro
Heterohelix globulosa en poseer menos costas más fuertemente desarrolladas y el caparazón
un poco más ensanchado en vista lateral.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Turoniano medio - Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Turoniano medio –
Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm San Lorenzo de la Cordillera
Costera de Manabí; Fm Napo de la Cuenca Oriente; Fm Calentura de la Cordillera Chongón
Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Bertels, A. 1970; Caron, M. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A y B) Caparazones biseriales con cámaras
globosas, con la superficie recorrida por estrías; Fm San Lorenzo de la Cordillera Costera de
Manabí, Maastrichtiano.
Micropaleontología Ecuatoriana 357
Lámina # 97
Lámina # 98
Lámina # 99
Lámina # 100
Lámina # 101
Lámina # 102
SINONIMIA Y REFERENCIA: Ticinella raynaudi Sigal, 1966, p. 200 - 2, pl. VI, figs. 1(a -
b) - 3(a - b).
DESCRIPCIÓN: Caparazón trocoespiral, umbilicado, cámaras más elongadas que las otras
especies del género; suturas curvadas en la cara espiral, radiales y deprimidas en la cara
umbilical; periferia redondeada sin carena; periferia de contorno lobulado; pared calcárea con
superficie finamente perforada.
TAMAÑO: Diámetro de 0.30 a 0.35 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Ticinella raynaudi es similar a Ticinella
primula en su trocoespira levemente alta, periferia más lobulada y para las últimas cámaras
una dirección que llega a ser radialmente elongada, incluso digitiforme.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Albiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano superior –
Cenomaniano inferior.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Caron, M. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral mostrando el ombligo, las cámaras
elongadas y el contorno lobulado; Fm Napo Basal de la Cuenca Oriente, Albiano superior.
Micropaleontología Ecuatoriana 363
Lámina # 103
Lámina # 104
Lámina # 105
Lámina # 106
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globotruncana inornata Bolli, 1957, p. 57, pl. 13, figs. 5a
– c.
DESCRIPCIÓN: Caparazón trocoespiral con la última y ocasionalmente la penúltima
cámaras comprimidas que muestran una periferia lateral angulosa o una carena débil. Sin
embargo Pessagno, 1967, observando los especímenes tipo señaló que una verdadera carena
aguda no está presente. Caparazón con pocas cámaras.
TAMAÑO: Diámetro 0.44 mm, ancho 0.2 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Whiteinella inornata difiere de Whiteinella
archaeocretacea en su margen periférico agudo e imperforado.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Turoniano inferior – Santoniano
inferior.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Turoniano medio –
Santoniano inferior.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente;
Fm Calentura de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Caron, M. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral mostrando la última cámara algo
comprimida; Fm Napo Superior de la Cuenca Oriente, Coniaciano – Santoniano inferior.
Micropaleontología Ecuatoriana 367
Lámina # 107
Lámina # 108
Lámina # 109
Lámina # 110
Lámina # 111
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Hastigerinella eocanica Nuttall, 1928, p. 376, pl. 50, figs.
9 - 11.
DESCRIPCIÓN: Caparazón con primera porción trocoide, después desarrollándose
planoespiralmente; primeras cámaras globigerinaformes, después cámaras elongadas con
extremidades lisas, redondeadas. Abertura un arco en la última cámara en la cara ventral. Por
lo general lo que se conserva son las cámaras aisladas.
TAMAÑO: Promedio de longitud 0.7 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: La diferencia con Clavigerinella eocanica
jarvisi radica en que las cámaras de Clavigerinella eocanica eocanica son más ensanchadas.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Temprano, 1/3 P9 – Eoceno
Tardío, 2/3 P15.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Punta Ancón, Seca, Socorro
y Clay Pebble Beds del Grupo Ancón en el Levantamiento de Santa Elena; Fm Zapallo de la
Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Externa.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Vista lateral de raro espécimen que conserva
casi completo el caparazón con sus cámaras elongadas; Fm Seca del Levantamiento Santa
Elena, Eoceno Medio medio, Zona P12. B) Cámara aislada de un ejemplar de la Fm Seca.
Micropaleontología Ecuatoriana 373
Lámina # 112
Lámina # 113
Lámina # 114
A B
Lámina # 115
Lámina # 116
Lámina # 117
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globigerina linaperta Finlay, 1939c, p. 125, pl. 13, fig. 54
- 56.
DESCRIPCIÓN: El caparazón es una trocoespira compacta, ambas caras espiral y umbilical
ligeramente aplanadas. La última vuelta generalmente compuesta de 3 ½ cámaras
subglobulares que incrementan rápidamente en tamaño, la última ocupando cerradamente la
mitad de la vuelta. El perfil trilobado, margen anchamente redondeado. Suturas deprimidas,
radiales. Ombligo somero. Abertura grande pero muy baja, en posición algo umbilical –
extraumbilical, con labio distintivo. Superficie del caparazón gruesamente perforada,
distintivamente cancelada.
TAMAÑO: Diámetro de 0.3 a 0.4 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: La usualmente pequeña Globigerina
triloculinoides es considerada ancestral al grupo. Globigerina angiporoides es cercanamente
descrita, pero tiene un enrollamiento estrecho y más compacto.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Paleoceno Tardío – Eoceno Tardío.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Paleoceno – Eoceno Tardío.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Guayaquil y San Mateo de la
Cuenca Manabí; Fm Zapallo de la Cuenca Borbón; Fms Socorro, Seca y Punta Ancón del
Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard,
J.H. y Jeffords, R.M. 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral mostrando las cámaras
subglobulares; la última cámara ocupando la mitad de la vuelta; Fm Punta Ancón del
Levantamiento de Santa Elena, Eoceno Medio medio – Eoceno Medio tardío, Zonas P13 –
base P14.
Micropaleontología Ecuatoriana 379
Lámina # 118
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globigerina nepenthes Tood, 1957, p. 301, pl. 78, fig. 7.
DESCRIPCIÓN: Caparazón trocoespiral, compacto; espira variando de alta a baja. De 4 a 5
cámaras en la vuelta final, suavemente infladas y subiguales, excepto la última. Perfiles
variables indefinidos. Suturas comunmente indistintas, en las últimas vueltas dentadas, casi
radiales en ambas caras. Abertura un arco ancho en la porción umbilical, sobresaliendo de la
última cámara, bordeada por reborde engrosado. Superficie toscamente perforada con
hoyuelos.
TAMAÑO: Diámetro 0.4 a 0.6 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Algunos autores sugieren una estrecha relación
con Globigerina druryi.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno Medio – Plioceno Medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Tardío – Plioceno
Temprano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Puná del Graben de Jambelí;
Fm Onzole de la Cuenca Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino, Plataforma Central a Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard,
J.H. y Jeffords, R.M. 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral mostrando la abertura grande en la
porción umbilical y la superficie groseramente perforada con hoyuelos; Fm Puná del Graben
de Jambelí, Plioceno Temprano.
380 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 119
Lámina # 120
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globigerina prasaepis Blow, 1969, p. 382, pl. 10, fig. 13,
pl. 18, figs 3 - 7.
DESCRIPCIÓN: El caparazón globoso grande consiste en cerca de 14 cámaras arregladas en
una trocoespira baja con 3 ½ cámaras en la vuelta final. Las cámaras de la vuelta final son
moderadamente infladas, subesféricas, pero claramente oprimidas, especialmente la última
cámara. El ombligo es profundo, abierto y rectangular en su contorno. La abertura en la
última cámara es un arco bajo elongado, bordeada por un delicado labio fino continuo. La
pared es densa y gruesamente perforada. Los poros abiertos en distintivos hoyuelos, los cuales
están bordeados por pequeñas rugosidades en forma de mamelón.
TAMAÑO: Diámetro máximo hasta 0.45 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Globigerina prasaepis es distinguida de
Globigerina pseudovenezuelana, por que ésta posee un alero apertural distintivo en forma de
diente; de Globigerina euapertura, porque ésta tiene una abertura restringida y un labio
apertural bien desarrollado.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Oligoceno Temprano, P19 –
Oligoceno Tardío, P21 – P22.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Oligoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Pambil de la Cuenca Borbón;
Fm Playa Rica de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino de Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Ellis, B.F. y Messina, A.R. 1940.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara umbilical mostrando 3 ½ cámaras en la
última vuelta, siendo la última cámara claramente oprimida, pared gruesamente perforada; Fm
Pambil de la Cuenca Borbón, Oligoceno Medio, Zona P21.
382 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 121
Lámina # 122
Lámina # 123
A B
Lámina # 124
Lámina # 125
Lámina # 126
Lámina # 127
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globoquadrina altispira globosa Bolli, 1957 b, p. 111, pl.
24, figs. 9 – 10.
DESCRIPCIÓN: El caparazón es una trocoespira grande, algo elevada, de cámaras
globulares que incrementan regularmente en tamaño. Usualmente 5 cámaras en la vuelta final.
El perfil espiral lobulado, la cara tiene aspecto piramidal. Suturas distintivas, deprimidas.
Abertura intraumbilical, escondida por un alero triangular del material de la conchilla; estas
proyecciones son usualmente visibles en las cámaras tempranas dentro del ombligo ancho y
profundo. La pared de la concha finamente canceolada, puede ser ligeramente espinosa.
TAMAÑO: Diámetro hasta 0.8 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Globoquadrina altispira altispira en
que ésta presenta una espira más elevada y apretada, con cámaras axialmente prolongadas.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Oligoceno Tardío – Plioceno Medio,
1
/3 N20.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Temprano –
Plioceno Temprano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Onzole de la Cuenca Borbón;
Fms Dos Bocas, Villingota, Subibaja y Puná de la Cuenca Progreso.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Central a Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard,
J.H. y Jeffords, R.M. 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Cara umbilical mostrando la abertura
intraumbilical, la que conserva parte de un alero triangular que tiende a esconderla. B) Vista
de borde del mismo espécimen; Fm Onzole de la Cuenca Borbón, Mioceno Tardío – Plioceno
Temprano, Zonas N16 – 1/3 N19.
Micropaleontología Ecuatoriana 389
Lámina # 128
Lámina # 129
Lámina # 130
Lámina # 131
Lámina # 132
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globorotalia barisanensis LeRoy, 1939, p. 265, pl. 1, figs.
8 – 10 (figuras solamente no holotipo: ver Blow y Banner, 1966).
DESCRIPCIÓN: Caparazón una trocoespira discoidal, cara umbilical más convexa que la
espiral, 5 a 6 cámaras en la vuelta final. Perfil espiral subcircular, tendiendo a ser suavemente
lobulado; perfil lateral bruscamente redondeado. Suturas en la cara umbilical deprimidas,
inicialmente radiales, pero haciéndose curvadas; en la cara espiral, suturas deprimidas,
recurvadas. Abertura una ranura desde el ombligo a la periferia, bordeada por un labio
delgado.
TAMAÑO: Diámetro de 0.3 a 0.35 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Globorotalia fohsi peripheroronda es el más
primitivo elemento del linaje de Globorotalia fohsi, morfológica y estratigráficamente
Globorotalia kugleri puede ser su directo ancestro, pero la literatura tiene pocos comentarios
a esta posibilidad.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno Temprano – Mioceno
Medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Temprano tardío –
Mioceno Medio temprano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Subibaja de la Cuenca
Progreso y Graben de Jambelí; Fm Viche de la Cuenca Borbón; Fm Tosagua de la Cuenca
Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino, Plataforma Central a Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard,
J.H. y Jeffords, R.M. 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Cara umbilical mostrando 5 cámaras con
suturas inicialmente radiales y luego curvadas; abertura bordeada por labio; Facies Subibaja
de la Fm Tosagua de la Cuenca Manabí, Mioceno Medio temprano. B) Cara apertural, Fm
Subibaja del Graben de Jambelí, Mioceno Temprano tardío.
394 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 133
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globorotalia opima nana Bolli, 1957 b, p. 118, pl. 28, fig.
3.
DESCRIPCIÓN: Caparazón pequeño, enrollamiento apretado, trocoespira casi planoespiral,
4 cámaras en la vuelta final. Perfil espiral casi un cuadrado con esquinas redondeadas; en
vista lateral grueso, diámetros casi iguales. Suturas claras suavemente deprimidas, típicamente
formando un ángulo recto en la cara umbilical. Abertura una ranura curvada alrededor de la
periferia en la última cámara en la cara umbilical, comúnmente llevando un reborde suave o
labio. Superficie lisa, fina con hoyuelos.
TAMAÑO: Diámetro máximo 0.3 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: El tamaño pequeño de Globorotalia opima
nana es la mayor distinción con Globorotalia opima opima, las cámaras iniciales de
Globorotalia opima opima son apreciablemente pustulosas. Globorotalia continuosa se
distingue por su enrollamiento más flojo, su tamaño más grande y su abertura en forma de
coma.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio tardío – Oligoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Tardío – Oligoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Pambil de la Cuenca Borbón;
Fms San Mateo y Playa Rica de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard,
J.H. y Jeffords, R.M., 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Vista de la cara umbilical mostrando las 4
cámaras de la vuelta final; la abertura curvada y la superficie lisa con hoyuelos; Fm Pambil de
la Cuenca Borbón, Oligoceno.
Micropaleontología Ecuatoriana 395
Lámina # 134
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globorotalia opima opima Bolli, 1957 b, p. 117, lám, 28,
figs. 1 a – 2.
DESCRIPCIÓN: Conchilla de forma trocoespiral muy baja; periferia ecuatorial ligeramente
lobulada, periferia axial redondeada, hay aumento rápido en el tamaño de las cámaras de la
última vuelta; cara espiral con frecuencia ligeramente cóncava; pared calcárea, perforada, su
superficie finamente punteada; cámaras esféricas de 10 a 12, dispuestas aproximadamente en
2 ½ vueltas; suturas en la cara espiral y umbilical radiales, hundidas; ombligo estrecho y
profundo; abertura un arco bajo, con un ligero borde o labio.
TAMAÑO: Diámetro hasta 0.6 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Globorotalia opima nana, en que
Globorotalia opima opima es de mayor tamaño. De Globorotalia siakensis, por su concha
gruesa y que tiene 4 a 5 cámaras en la última vuelta, en lugar de 5 a 6; en el labio apertural
que generalmente está presente en Globorotalia siakensis y el cual se observa sólo
ocasionalmente en Globorotalia opima opima.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Oligoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Oligoceno
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Pambil de la Cuenca Borbón;
Fm Playa Rica de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Robles – Ramos, M.L. y Flores – Covarrubias, C.
1969; Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard, J.H. y Jeffords, R.M. 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Ejemplar en que se observa la cara ventral con
su contorno ecuatorial ligeramente lobulado y abertura en forma de arco bajo; Fm Pambil de
la Cuenca Borbón, Oligoceno Medio.
396 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 135
Lámina # 136
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globorotalia pseudomenardii Bolli, 1957 a, p. 77, lám. 20,
figs. 14 – 17.
DESCRIPCIÓN: Conchilla trocoespiral, de espira muy baja, biconvexa; periferia ecuatorial
alargada y lobulada, periferia axial angulosa, con quilla definida; pared calcárea perforada,
superficie lisa; cerca de 15 cámaras muy comprimidas dispuestas en 3 vueltas; suturas de la
cara espiral muy curvadas, hundidas, especialmente entre las últimas cámaras, las suturas en
la cara umbilical, radiales y hundidas; ombligo poco profundo y abierto; abertura un arco bajo
con labio, interiomarginal, umbilical - extraumbilical.
TAMAÑO: Diámetro hasta 0.7 mm de largo.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: El nombre fue elegido por su semejanza con
los pequeños ejemplares de Globorotalia menardii (d´Orbigny), con la cual no tiene ninguna
relación genética.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Paleoceno Tardío – Eoceno
Temprano medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Paleoceno.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Guayaquil de la Cordillera
Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Robles – Ramos, M.L. y Flores – Covarrubias, C.
1969; Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard, J.H. y Jeffords, R.M. 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Cara ventral mostrando el ombligo y la
abertura umbilical – extraumbilical. B) Cara espiral con suturas muy curvadas; Fm Guayaquil
de la Cordillera Chongón Colonche, Paleoceno.
398 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 137
Lámina # 138
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Pulvinulina menardii tumida Brady, 1877, p. 535.
DESCRIPCIÓN: Caparazón grande, biconvexo, trocoespira axialmente túmida, bordeada
por una quilla pesada y desafilada. Cámaras de 5 a 6 en la última vuelta incrementando
irregularmente en tamaño según se van agregando. Contorno ecuatorial suavemente lobulado,
perfil axial, romboide a gutular. Suturas limbadas en la cara espiral y sinuosamente radiales
en la cara umbilical. Ombligo estrecho profundo. Abertura una ranura o arco bajo entre el
ombligo y la quilla, generalmente bordeada por un faldón, pared finamente perforada excepto
en el área pustulosa cercana al ombligo.
TAMAÑO: Diámetro de 0.7 a 1.0 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Globorotalia flexuosa es idéntica a
Globorotalia tumida excepto por una fuerte curvatura de la cámara final, Globorotalia
ungulata recuerda a Globorotalia tumida en tamaño y proporciones, pero tiene una concha de
pared más fina.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Plioceno - Holoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Plioceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Puná Superior del Graben de
Jambelí; Fm Onzole de la Cuenca Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard,
J.H. y Jeffords, R.M. 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A y B) Caras umbilicales mostrando sobre todo
en la fotografía A la abertura bordeada por un faldón y el área pustulosa cercana al ombligo;
Fm Puná Superior del Graben de Jambelí, Pleistoceno Temprano, Zona N22.
400 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 139
SINONIMIA Y REFERENCIA: Globorotaloides suteri Bolli, 1957 b, p. 117, pl. 27, figs. 9
- 13.
DESCRIPCIÓN: El caparazón comienza con un enrollamiento diminuto plano – convexo,
similar a una diminuta Globorotalia, seguido por una trocoespira baja de cámaras infladas de
tipo Globigerina. Generalmente 4 cámaras en la vuelta final. El perfil espiral difiere con su
etapa de desarrollo pero es toscamente ovalado en grandes especímenes; el perfil lateral es
comprimido. Suturas distintivas, muy deprimidas. La abertura varía con las etapas de
desarrollo, inicialmente es una ranura extraumbilical, después una abertura intraumbilical y
finalmente presenta bulla. Los especímenes individuales varían mucho y algunos pequeños
pueden tener bullas, mientras que otros grandes pueden tener aberturas en forma de ranuras.
Superficie cancelada.
TAMAÑO: Diámetro hasta 0.4 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Se diferencia de Catapsydrax unicavus en que
según Bolli (1957) Globorotaloides suteri tiene una pared finamente cancelada, pero Blow y
Banner (1962), Blow (1969) y Soediono (1969) coinciden en una inusual superficie
toscamente reticulada como característica de esta especie.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio – Mioceno Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Oligoceno – Mioceno
Temprano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Playa Rica y Tosagua de la
Cuenca Manabí; Fm Pambil de la Cuenca Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard,
J.H. y Jeffords, R.M. 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cara ventral mostrando las 4 cámaras de la
vuelta final y la bulla tapando la abertura; Fm Playa Rica de la Cuenca Manabí, Oligoceno,
Zonas P18 – P22.
Micropaleontología Ecuatoriana 401
Lámina # 140
Lámina # 141
Lámina # 142
Lámina # 143
Lámina # 144
SINONIMIA Y REFERENCIA: Nonion micrus Cole, 1927, p. 22, pl. 5, fig. 12.
DESCRIPCIÓN: Caparazón pequeño, planoespiral, de 2 a 3 vueltas ensanchándose
paulatinamente, cámaras parcialmente abrazándose, 6 a 7 en cada vuelta. Perfil ecuatorial
suavemente lobulado. Perfil axial sublobulado, cámaras ovaladas. Suturas deprimidas,
inicialmente casi radiales, haciéndose curvadas en la parte joven del caparazón. Biumbilicado
con la parte inicial del enrollamiento visible en el ombligo somero. Abertura un arco bajo
interiomarginal – ecuatorial, extendiéndose a lo largo de la base de la cara apertural y
abrazando las primeras vueltas, con labio y rebordes parciales. Partes relícticas de las
primeras aberturas pueden ser visibles en el ombligo. Superficie lisa, excepto en las primeras
cámaras donde puede ser suavemente híspida.
TAMAÑO: Diámetro 0.2 a 0.4 mm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Pseudohastigerina micra difiere de
Pseudohastigerina wilcoxensis en ser más lateralmente comprimida y generalmente más
pequeña.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio – Oligoceno
Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio - Oligoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Zapallo de la Cuenca Borbón;
Fm Seca del Grupo Ancón del Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stainforth, R.M., Lamb, J.L., Luterbacher, H., Beard,
J.H. y Jeffords, R.M. 1975.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón pequeño planoespiral con un perfil
ecuatorial suavemente lobulado; Fm Seca del Grupo Ancón del Levantamiento de Santa
Elena, Eoceno Medio medio.
406 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 145
Lámina # 146
Lámina # 147
Lámina # 148
Lámina # 149
Lámina # 150
Lámina # 151
Lámina # 152
SINONIMIA Y REFERENCIA: Dictyomitra mediocris Tan Sin Hok, 1927, p. 55, pl. 10,
fig. 82. Stichocapsa? stocki Campbell y Clark, 1944 b, p. 44, pl. 8, figs. 31 - 33.
DESCRIPCIÓN: Caparazón cónico a fusiforme de 5 a 12 segmentos, o posiblemente más.
El cefalón puede ser comprimido basalmente o parcialmente sumergido en la pared del tórax.
Superficie del caparazón usualmente verrugosa. Los primeros cuatro segmentos usualmente
incrementan regularmente en tamaño, la parte proximal del caparazón es cónica. Los
segmentos distales son similares en tamaño, excepto el segmento final que es usualmente más
grande.
TAMAÑO: Longitud de 138 - 326 μm; ancho del tórax de 35 – 50 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Las especies con un cuello en la base del
cefalón son generalmente más cónicas, conforme a Foreman (1968) según la definición
enmendada de la forma Amphipyndax stocki. En la forma Amphipyndax molengraafi el
cefalón es parcialmente inclinado en la pared toráxica y el caparazón es generalmente
fusiforme.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cretácico Temprano – Paleoceno
Tardío.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Coniaciano - Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm San Lorenzo de la Cordillera
Costera de Manabí, Fms Calentura y Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche; Fm Cayo
de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Hollis, J. 1997.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón cónico de aspecto fusiforme con la
superficie ligeramente verrugosa; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche,
Maastrichtiano.
Micropaleontología Ecuatoriana 415
Lámina # 153
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Lithostrobus pseudoconulus Pessagno, 1963, p. 210, pl. 1,
fig. 8, pl. 5, figs. 6, 8.
DESCRIPCIÓN: Caparazón cónicamente agudo, compuesto de 6 a 8 segmentos. El
abdomen y los segmentos post - abdominales presentan poros con tendencia a ser arreglados
en filas transversales. El tercer segmento tiene de 3 a 5 filas de poros y los subsecuentes
segmentos de 5 a 6 (raramente 4). En cada división segmental hay una fila de prominentes
nodos (12 a 15 en una circunferencia distal), frecuentemente conectados con una reticulación
de aristas intersectando en la superficie de la concha.
TAMAÑO: Longitud de 7 segmentos 185 a 220 μm, ancho del séptimo segmento 85 a 110
μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Amphipyndax pseudoconulus tiene en las
superficies nódulos restringidos a los límites entre los segmentos. Miembros del grupo
Stichomytra asymbatos son algo grandes y tienen un cefalón típicamente theoperido, tórax
poroso y un prominente cuerno cefálico.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano medio – Maastrichtiano
(Zona de Amphipyndax tylotus).
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio -
Maastrichtiano superior.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Cayo y San Lorenzo de la
Cordillera Costera de Manabí; Fm Santa Elena del Levantamiento de Santa Elena; Fm
Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche; Fm Cayo de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A. y Riedel, W.R. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Caparazón cónico con filas de nodos
prominentes ubicados en las divisiones segmentales. B) Detalle de los tubérculos conectados
con una reticulación de aristas intersectando en la superficie de la concha; Fm San Lorenzo de
la Cordillera Costera de Manabí, Maastrichtiano.
416 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 154
Lámina # 155
Lámina # 156
A B
Lámina # 157
A B C
SINONIMIA Y REFERENCIA: Lithocampe andersoni Campbell y Clark, 1944 b, p. 42, pl.
8, fig. 25.
DESCRIPCIÓN: Caparazón cónico a fusiforme de 7 a 15 segmentos. Tiene un pequeño
cefalón esférico imperforado que raramente tiene una espina apical. El tórax y raramente el
abdomen son imperforados y lisos; aparte del segmento final que puede ser perforado, los
poros de los subsecuentes segmentos están restringidos a estructuras de una fila simple. Los
segmentos post - cefálicos son medianamente inflados; los segmentos proximales incrementan
más o menos regularmente en ancho, pero no en longitud. En cada lado 14 a 15 costas se
extienden desde el tórax o abdomen a la base del penúltimo segmento. Las costas no se
extienden al cefalón o a los segmentos más distales. Abertura con collar. En general, la
superficie está ornamentada, consistiendo de 4 a 5 filas transversales de depresiones circulares
entre las costas en cada segmento.
TAMAÑO: Longitud total 220 μm; ancho 69.4 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie difiere de Dictyomitra
multicostata en la longitud de sus segmentos que no se incrementan regularmente en tamaño.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Santoniano - Paleoceno Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio –
Paleoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Cayo y San Lorenzo de la
Cordillera Costera de Manabí; Fm Santa Elena del Levantamiento de Santa Elena; Fms Cayo
y Guayaquil de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Hollis, J. 1997.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazones cónicos con un pequeño cefalón
que falta en la Fig. C, y superficie ornamentada con costas y filas transversales de depresiones
circulares: A) Fm San Lorenzo de la Cordillera Costera de Manabí, Maastrichtiano; B y C)
Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche, Maastrichtiano, Zona de Amphipyndax
tylotus. Las fotografías A y C son tomadas al M.E.B.; la B al microscopio óptico.
420 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 158
Lámina # 159
SINONIMIA Y REFERENCIA: Dictyomitra multicostata Zittel, 1876 (en parte), p. 81, pl.
2, figs. 2, 4.
DESCRIPCIÓN: Toda la conchilla es cónica o proximalmente cónica y distalmente
subcilíndrica. Los segmentos incrementan regularmente en longitud. Depresiones circulares
ausentes o muy delicadamente desarrolladas entre las costillas. Entre 10 a 15 costillas.
TAMAÑO: Longitud total 250 μm; ancho 70 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Dictyomitra andersoni presenta en general una
superficie ornamentada (consistente de 4 a 5 filas transversales de depresiones circulares entre
las costas de cada segmento), pero en Dictyomitra multicostata está desarrollada
delicadamente o ausente.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cretácico Tardío – Paleoceno
Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio -
Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Cayo y San Lorenzo de la
Cordillera Costera de Manabí; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche; Fm Santa
Elena del Levantamiento de Santa Elena; Fms Cayo y Guayaquil de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Hollis, J. 1997.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla cónica con depresiones circulares
muy delicadamente desarrolladas entre las costillas; Fm San Lorenzo de la Cordillera Costera
de Manabí, Maastrichtiano.
422 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 160
Lámina # 161
SINONIMIA Y REFERENCIA: Foremanina schona Empson - Morin, 1981, p. 272, pl. 13,
figs. 2 - 4.
DESCRIPCIÓN: Conchilla cónica, multicyrtida. Cefalón pequeño subcircular, imperforado
y con superficie lisa. Tórax pequeño, subrectangular, ligeramente perforado. Abdomen y
segmentos post – abdominales con 4 filas transversales de poros circulares; nodos en todos los
segmentos post – abdominales; comúnmente con papilas, representando también bases de
espinas, en los vértices de la reticulación porosa intrasegmental.
TAMAÑO: Longitud de la concha 300 μm; ancho mayor 140 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Foremanina schona puede ser diferenciada de
Foremanina cosmoconica por la posesión de una concha que es más bien cónica que
cilíndrica distalmente; en no poseer un cefalotórax elongado; en tener nodos menos
pronunciados en las uniones y en poseer 4 filas por segmento, las 2 filas centrales tienen
pequeños poros delicados.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera de
Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Empson – Morin, K.M. 1981.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla cónica multisegmentada; los
segmentos post – abdominales son subtrapezoidales con filas transversales de poros
subcirculares y nodos; Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí, Campaniano medio,
Zona de Amphipyndax tylotus.
424 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 162
Lámina # 163
Lámina # 164
Lámina # 165
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Pseudoaulophacus floresensis Pesagno, 1963, p. 200, pl. 2,
fig. 2, 5, pl. 4, fig. 6, pl. 7, figs 1, 5.
DESCRIPCIÓN: El caparazón en forma de un disco redondeado – triangular, es convexo,
tiene en cada esquina una espina larga masiva, circular en sección. El tholi en la porción
central, ocupa menos de la mitad del diámetro del disco.
TAMAÑO: Diámetro del disco 200 – 275 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Alievium gallowayi en la posesión
de tholi y en una concha mallada más delicada.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano - Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio –
Maastrichtiano superior.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Cayo y San Lorenzo de la
Cordillera Costera de Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A. y Riedel, W.R. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Caparazón en forma de un disco redondeado –
triangular, convexo, el ejemplar A sólo conserva una de las 3 espinas, en B se observa el tholi
en la porción central de la concha: A) Fm San Lorenzo de la Cordillera Costera de Manabí,
Maastrichtiano; B) Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí, Campaniano medio, Zona
de Amphipyndax tylotus.
428 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 166
SINONIMIA Y REFERENCIA: Baculogypsina (?) lenticulata White, 1928, p. 306, pl. 41,
figs 9, 11.
DESCRIPCIÓN: El contorno es generalmente circular, raramente elíptico, con
aproximadamente 12 espinas cortas y masivas, circulares en sección. El tholi ocupa cerca de
la tercera parte hasta la mitad del diámetro del disco.
TAMAÑO: Diámetro total (excluyendo las espinas) 185 – 280 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Muchos spongodiscidos tienen una forma
general similar, pero sin la malla pseudoaulophacida. Pseudoaulophacus pargueraensis
difiere en tener un margen lobulado.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera de
Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A. y Riedel, W.R. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla mal preservadas, de contorno circular,
con tholi ocupando la tercera parte del diámetro del disco; Fm Cayo de la Cordillera Costera
de Manabí, Campaniano medio, Zona de Amphipyndax tylotus.
Micropaleontología Ecuatoriana 429
Lámina # 167
Lámina # 168
Lámina # 169
A B
Lámina # 170
SINONIMIA Y REFERENCIA: Theocampe bassilis Foreman, 1968, p. 48, pl. 6, figs. 9a, b.
DESCRIPCIÓN: Conchilla de tres segmentos, delgada, hialina, cefalón y tórax cónicamente
juntos; abdomen largo, subcilíndrico. Abdomen y tórax elípticos en sección transversal. El
cefalón lleva un tubo horizontal y en muchos especímenes un diminuto cuerno apical; poros
esparcidos, pequeños y circulares. Seis collares porosos presentes; espinas axiales,
posiblemente en número de cinco, son muy variables en tamaño; tórax con diminutos nodos y
raras aristas; los poros circulares espaciados; estructura lumbar bien definida; abdomen con
poros subcirculares a subcuadrangulares.
TAMAÑO: Longitud del cefalón 20 - 30 μm; del tórax 25 - 30 μm; del abdomen 125 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Siphocampe bassilis difiere de Theocampe lista
por la forma del abdomen y las puntas en el margen de los poros abdominales.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Maastrichtiano.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Guayaquil de la Cordillera
Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Foreman, H.P. 1968.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla tri – segmentada, delgada, con
cefalón y tórax juntos y abdomen largo subcilíndrico; Fm Guayaquil de la Cordillera
Chongón Colonche, Maastrichtiano, Zona de Amphipyndax tylotus.
Micropaleontología Ecuatoriana 433
Lámina # 171
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Stichomitra asymbatos Foreman, 1968, p. 73, pl. 8, fig. 10
a – c.
DESCRIPCIÓN: Conchilla de seis a diez segmentos, cónicos excepto para el último o
penúltimo segmentos que son estrechos y subcilíndricos. Cefalón con una fuerte espina lisa
proximalmente. Poros subcirculares, regulares en tamaño. El primero y segundo segmentos
generalmente no tienen nodos, ocasionalmente espinas. Una característica de esta especie es
la superficie ornamentada, secundariamente cubierta de una estructura porosa, produciendo
más o menos un arreglo de nodos o protuberancias.
TAMAÑO: Longitud del cefalón 22 - 30 μm; del tórax 22 – 30 μm; de 5 segmentos 140 -
210 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: La ornamentación superficial de esta especie es
característica de la familia Xitidae Pessagno (1977b), sin embargo especies referidas a
Stichomitra asymbatos carecen de esta ornamentación superficial, la validez de la descripción
de Pessagno es cuestionable y la de Xitidae no es usada.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cenomaniano – Paleoceno Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm San Lorenzo de la Cordillera
Costera de Manabí; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Hollis, J. 1991; Foreman, H.P. 1968.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla multi – segmentada con cefalón liso y
con una espina fuerte, a excepción del primero y segundo segmentos, los restantes tienen una
superficie ornamentada con nodos o protuberancias: A) Fm San Lorenzo de la Cordillera
Costera de Manabí, Maastrichtiano. B) Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche,
Maastrichtiano, Zona de Amphipyndax tylotus.
434 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 172
Lámina # 173
Lámina # 174
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Artostrobium tina Foreman, 1971, p. 1678, pl. 4, fig. 3*;
1973 a, p. 430; 1975, p. 613, pl. 1F, figs. 3 – 5, pl. 6, fig. 5.
DESCRIPCIÓN: El esqueleto tiene tres segmentos y (cuando están muy bien preservados)
un cuarto segmento delicado. En el cefalón aparece un prominente cuerno apical.
TAMAÑO: Longitud total (con los tres segmentos) 115 – 140 μm; ancho máximo 75 – 95
μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie es distinguida de Theocampe urna
por carencia de la terminación abdominal fuerte y gruesa y en tener una prominente arista
transversal en la parte distal del tórax.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Turoniano - Campaniano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera de
Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A. y Riedel, W.R. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A y B) Esqueleto tri – segmentado, con una
terminación abdominal gruesa y una arista transversal prominente en la parte distal del tórax;
Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí, Campaniano medio, Zona de Amphipyndax
tylotus.
Micropaleontología Ecuatoriana 437
Lámina # 175
Lámina # 176
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Theocapsomma amphora Campbell y Clark, 1944b, p. 35,
pl. 7, figs. 30, 31.
DESCRIPCIÓN: Caparazón de forma ovalada o de botella, de tres segmentos. Muy
raramente tiene espinas apicales o verticales. Tórax hemisférico. Collar y estructuras lumbares
moderadamente distintivas externamente. Abertura circular basal sin collar. Cefalón
sumergido parcialmente en la pared del tórax. Abdomen inflado; poros no alineados.
TAMAÑO: Longitud total 150 μm; longitud del cefalón 18.8 μm; longitud del tórax 45.2
μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Theocapsomma amphora es distinguida de
Theocapsomma erdnussa por el cefalón que lo tiene parcialmente sumergido en la pared
toráxica y por faltar un tubo apertural.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano superior – Paleoceno
Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Maastrichtiano - Paleoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm San Lorenzo de la Cordillera
Costera de Manabí; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Hollis, J. 1997.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A y B) Caparazones de forma ovalada o de
botella tri – segmentados, con tórax hemisférico, cefalón parcialmente sumergido en la pared
del tórax; presenta poros no alineados; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche,
Maastrichtiano, Zona de Amphipyndax tylotus. A) Fotografía al MEB. B) Fotografía al
microscopio óptico.
Micropaleontología Ecuatoriana 439
Lámina # 177
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Theocapsomma comys Foreman, 1968, p. 29, pl. 4, figs. 2
a - c.
DESCRIPCIÓN: La conchilla es de tres segmentos, muy variable en su grado de elongación,
sin cuerno, con el cefalón sumergido en la pared toráxica. Tórax bruscamente cónico y
abdomen invertido en forma de cápsula, o subcilíndrico y cerrado o casi cerrado. La
estructura lumbar no es marcada externamente. Los poros son pequeños, de aproximadamente
igual tamaño sobre la mayor parte de la concha, sobre el tórax longitudinalmente alineados.
TAMAÑO: Longitud total de la concha completa 120 - 275 μm; del tórax 50 - 100 μm.
Ancho máximo del tórax 60 - 90 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Theocapsomma ancus,
Theocapsomma teren y Theocapsomma legumen, en que en éstos los poros toráxicos no son
longitudinalmente alineados y de Theocapsomma amphora en que tiene una concha más
robusta y un tórax inflado.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Campaniano - Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Campaniano medio -
Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Cayo de la Cordillera Costera
de Manabí; Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Foreman, H.P. 1968.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla tri – segmentada, con el cefalón
sumergido en la pared toráxica, con el abdomen invertido en forma de cápsula, los poros
sobre el tórax longitudinalmente alineados, A) Fm Cayo de la Cordillera Costera de Manabí,
Campaniano medio. B) Fm Guayaquil de la Cordillera Chongón Colonche, Maastrichtiano,
Zona de Amphipyndax tylotus.
440 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 178
SINONIMIA Y REFERENCIA: Artophormis gracilis Riedel, 1959, p. 300, pl. 2, figs. 12,
13.
DESCRIPCIÓN: Conchilla en que la pared del segundo y tercer segmentos es
moderadamente gruesa y enrejada, o (en algunos especímenes tempranos) irregularmente
engrosada por una malla de aristas y en la que el cuerno apical es simple, múltiple, compuesto
de una malla esponjosa o cilíndrico con espinas distales. Muchos especímenes tienen un
cuarto segmento; poseen 4 ó 8 pies terminales superiores a las 100 μm de longitud.
TAMAÑO: El largo total de los primeros tres segmentos (excluido el cuerno) es usualmente
100 a 135 μm; y el ancho máximo del tercer segmento es usualmente de 85 a 125 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Artophormis gracilis es distinguida de su
ancestro Artophormis barbadensis, por el tercer segmento que es generalmente más corto e
inflado – anular, que más bien cónico – truncado.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Oligoceno Temprano – Mioceno
Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Oligoceno Tardío.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Pambil de la Cuenca Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A., Westberg - Smith, M.J. y Riedel, W.R.
1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla con paredes gruesas en el segundo y
tercer segmentos y con estructura enrejada, se aprecia parte de uno de los pies terminales; Fm
Pambil de la Cuenca Borbón, Oligoceno Tardío, Zona de Dorcadospyris ateuchus.
442 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 179
Lámina # 180
SINONIMIA Y REFERENCIA: Buryella pentadica Foreman, 1973, p. 433, pl. 8, fig.8, pl.
9, figs. 15, 16.
DESCRIPCIÓN: Esqueleto de 5 segmentos; subovalado, liso, con 9 estructuras expresadas
externamente. Cefalón subesférico con unos pocos poros circulares, presentando un cuerno
cónico corto y liso en forma de espada. Estructura de collar con 4 collares porosos internos. El
tórax y el tercer segmento cónicos, con poros circulares en filas aproximadamente
transversales. El cuarto segmento grande, inflado, con la mayor división en la parte media o
en la mitad distal. Los poros uniformes, circulares están arreglados en filas longitudinales y en
4 a 6, generalmente 5 filas transversales. El último segmento es truncado, un cono invertido.
TAMAÑO: Longitud total excluido el cuerno 135 - 150 μm; Longitud de cefalón y tórax 20 -
25μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: El tórax de Buryella tetradica es considerado
homólogo con los 2 segmentos postcefálicos de Buryella pentadica. Esta diferencia en el
número de segmentos entre el cefalón y el segmento grande e inflado, sirve para distinguir
estas 2 especies relacionadas: Buryella pentadica el ancestro y Buryella tetradica el
descendiente.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Paleoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Paleoceno.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Santa Elena del Levantamiento
de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Foreman, H.P. 1973; O´Connor, B. 2001.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Esqueleto de contorno subovalado y superficie
lisa, donde se observan los poros circulares dispuestos en filas transversales; Fm Santa Elena
del Levantamiento de Santa Elena, Paleoceno.
444 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 181
Lámina # 182
Lámina # 183
Lámina # 184
Lámina # 185
Lámina # 186
Lámina # 187
A B
Lámina # 188
Lámina # 189
Lámina # 190
Lámina # 191
SINONIMIA Y REFERENCIA: Astromma aristotelis Ehrenberg, 1847 b, pl. 55, fig. 10.
DESCRIPCIÓN: Conchilla cortical enrejada incluyendo una concha medular doble, y tres o
cuatro brazos con o sin espinas terminales y con o sin patagium. Los brazos conservan el
mismo ancho a través de su longitud o se expanden distalmente. Los brazos son algunas veces
irregularmente esponjosos, algunas veces con una zona concéntrica en su parte proximal o en
su longitud total.
TAMAÑO: La concha cortical usualmente tiene un diámetro de 90 - 120 μm (ocasionalmente
formas pequeñas 75 μm).
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Se diferencia de sus descendientes Lithocyclia
angusta y Lithocyclia crux, porque los brazos son generalmente más anchos, no se estrechan
marginalmente y nunca exhiben estructuras longitudinales marcadas.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio tardío - Oligoceno
Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Tardío.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm San Mateo de la Cordillera
Costera de Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A., Westberg - Smith, M.J. y Riedel, W.R.
1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla cortical enrejada con cuatro brazos,
sin espinas terminales y sin patagium; Fm San Mateo de la Cordillera Costera de Manabí,
Eoceno Tardío, Zona de Thyrsocyrtis bromia.
Micropaleontología Ecuatoriana 455
Lámina # 192
SINONIMIA Y REFERENCIA: Lithocyclia ocellus Ehrenberg, 1854, pl. 36, fig. 30.
DESCRIPCIÓN: Conchilla medular doble, concha cortical phacoide, faja ecuatorial ancha
de material esponjoso. La concha cortical tiene poros circulares a subcirculares, en algunos
especímenes están cubiertos por una delicada capa esponjosa. El reborde ecuatorial esponjoso
es zonado concentricamente en especímenes tardíos. Muchos especímenes tienen un número
variable de espinas agudas que se originan desde la zona esponjosa o de la periferia de la
concha cortical.
TAMAÑO: Diámetro de la concha externa medular 35 - 50 μm; de la concha cortical 85 -
140 μm; de la zona externa esponjosa 165 - 325 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: El grupo de Lithocyclia aristotelis difiere por
el reborde esponjoso que está interrumpido en forma de brazos. Los miembros del género
Periphaena carecen de un reborde esponjoso.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Temprano tardío - Eoceno
Tardío temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio temprano -
Eoceno Medio tardío.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Punta Ancón, Seca, Socorro
y Clay Pebble Beds del Grupo Ancón del Levantamiento de Santa Elena; Fms Cerro y San
Mateo de la Cordillera Costera de Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Externa.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A., Westberg - Smith, M.J. y Riedel, W.R.
1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Conchilla cortical con faja ecuatorial ancha de
material esponjoso; Fm Seca del Grupo Ancón del Levantamiento de Santa Elena, Eoceno
Medio medio.
456 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 193
Lámina # 194
Lámina # 195
Lámina # 196
Lámina # 197
Lámina # 198
SINONIMIA Y REFERENCIA: Podocyrtis sinuosa Ehrenberg, 1873, p. 253, 1875, pl. 15,
fig. 5.
DESCRIPCIÓN: El tórax con poros en filas longitudinales, usualmente separados por
costillas, es más bien constante en su estructura. El abdomen es siempre medianamente
ensanchado, inflado o variando gradualmente, con filas de poros longitudinalmente separadas
por costillas; la variabilidad es expresada por un incremento en el tamaño del poro
(aproximadamente el doble del diámetro de las primeras formas) y la longitud abdominal con
el tiempo.
TAMAÑO: El tórax en los especímenes tempranos es de 55 – 80 μm de longitud, y 85 – 110
μm de ancho. Longitud del abdomen (incluyendo pie) en especímenes tempranos es de 125 -
180 μm, en especímenes tardíos 145 – 225 μm. El ancho máximo del abdomen en
especímenes tempranos 115 – 140 μm, en especímenes tardíos 135 – 170 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Podocyrtis (Lampterium) sinuosa difiere de
Podocyrtis (Podocyrtis) papalis y Podocyrtis (Lampterium) apherma, por tener un tórax
pequeño y poros del abdomen más grandes que los del tórax; de Podocyrtis (Lampterium)
fasciolata por presentar constantemente un pie bien desarrollado.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio temprano - Eoceno
Medio medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Seca del Grupo Ancón del
Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Central.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A., Westberg – Smith, M.J. y Riedel, W.R.
1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Esqueleto en el que se observa el abdomen
inflado con las filas de poros longitudinalmente separadas por costillas; Fm Seca del Grupo
Ancón del Levantamiento de Santa Elena, Eoceno Medio medio, Zona Podocyrtis ampla.
462 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 199
Lámina # 200
Lámina # 201
B
A
SINONIMIA Y REFERENCIA: Podocyrtis (Podocyrtis) diamesa Riedel y Sanfilippo,
1970, p. 533, pl. 12, fig. 4, non fig. 5 and 6.
DESCRIPCIÓN: El cuerno en los especímenes tempranos es corto y en forma de hoja de
espada, en los especímenes tardíos es cónico y robusto. El tórax y el abdomen de
proporciones variables, pero con frecuencia de aproximadamente la misma longitud.
Estructura lumbar leve. Abdomen estrechándose distalmente, algunas veces inflado. Los
poros toráxicos y abdominales son circulares a subcirculares en filas longitudinales, en los
especímenes tempranos separados por aristas longitudinales distintivas, en los especímenes
tardíos son grandes, con aristas más o menos distintivas.
TAMAÑO: Longitud del tórax 140 – 160 μm; longitud total (excluyendo cuerno) 220 – 390
μm; ancho máximo 130 -180 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Podocyrtis (Podocyrtis) diamesa difiere de
Podocyrtis (Podocyrtis) papalis en su tamaño grande y la presencia de una leve estructura
lumbar; de Podocyrtis (Podocyrtis) ampla en su forma general de huso, que cónica.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio temprano – Eoceno
Medio medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Seca del Grupo Ancón del
Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Externa.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A., Westberg – Smith, M.J. y Riedel, W.R.
1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A) Esqueleto en el que se aprecian el tórax y el
abdomen de aproximadamente la misma longitud y con poros arreglados en filas
longitudinales. B) Detalle de la abertura; Fm Seca del Grupo Ancón del Levantamiento de
Santa Elena, Eoceno Medio medio, Zona de Podocyrtis ampla.
Micropaleontología Ecuatoriana 465
Lámina # 202
Lámina # 203
SINONIMIA Y REFERENCIA: Sethochytris triconiscus Haeckel, 1887, p. 1239, pl. 57, fig.
13.
DESCRIPCIÓN: Esta forma con dos segmentos tiene un tórax tetraédrico que diverge
distalmente en tres largos tubos porosos subcilíndricos que están abiertos o cerrados con una
espina distal. En algunos especímenes una costilla correspondiente a esta espina puede ser
distinguida en la pared externa del pie tubular.
TAMAÑO: Total longitud 140 – 235 μm; ancho máximo 85 – 170 μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Esta especie es distinguida de su ancestro
Sethochytris babylonis, de Lithochytris archaea y Lithochytris vespertilio por tener pies
subcilíndricos porosos y sólo dos segmentos.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio tardío, Zona de
Podocyrtis mitra – Zona de Podocyrtis goetheana.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio tardío.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Punta Ancón del Grupo Ancón
del Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino de Plataforma Externa. Sethochytris triconiscus ocurre
extensamente en asociaciones tropicales del Eoceno Medio tardío.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A., Westberg – Smith, M.J. y Riedel, W.R.
1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Esqueleto en el que se aprecian los 2 segmentos,
uno de los cuales es el tórax tetraédrico con tres largos tubos subcilíndricos; Fm Punta Ancón
del Grupo Ancón del Levantamiento de Santa Elena, Eoceno Medio medio – Eoceno Medio
tardío, Zona de Podocyrtis mitra.
Micropaleontología Ecuatoriana 467
Lámina # 204
SINONIMIA Y REFERENCIA: Theocorythium vetulum Nigrini, 1971, p. 447, pl. 341, fig.
6.
DESCRIPCIÓN: Theocorythium vetulum es un pterocorythido con tres segmentos y con un
abdomen cónico inflado. El carácter más variable es el tamaño del abdomen, el que puede ser
pequeño y equivalente a la tercera parte, o grande equivalente a la mitad del total de la
longitud del espécimen. Algunos especímenes grandes tienen aunque no siempre un diente
grande terminal o subterminal. El diente en las pequeñas variedades puede ser rudimentario o
estar ausente.
TAMAÑO: El tamaño del abdomen va en rangos de 40 – 120 μm en longitud.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Theocorythium vetulum es distinguido de
Theocorythium trachelium dianae por su abdomen más prominente (el ancho del abdomen de
Theocorythium vetulum es de 90 – 128 μm, y el de Theocorythium trachelium dianae es de 72
– 109 μm).
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Plioceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Medio temprano –
Plioceno Temprano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Viche y Onzole Superior de
la Cuenca Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino de Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A., Westberg – Smith, M.J. y Riedel, W.R.
1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Esqueleto tri segmentado con abdomen cónico
inflado; Fm Viche de la Cuenca Borbón, Mioceno Medio temprano, Zona de Dorcadospyris
alata.
468 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 205
Lámina # 206
Lámina # 207
SINONIMIA Y REFERENCIA: Theocyrtis tuberosa Riedel, 1959, p. 298, pl. 2, figs. 10,
11.
DESCRIPCIÓN: Esqueleto de forma cilindro cónica, con un cuerno vertical cortante que
tiene un largo 2 veces el largo del cefalón; el tórax campanulado o inflado. La superficie del
tórax con tubérculos pronunciados en los especímenes tardíos, no así en formas tempranas.
Abdomen de longitud muy variable, con peristoma no diferenciado, y en algunos especímenes
con plegamientos longitudinales en la pared.
TAMAÑO: Tórax con 85 – 135 μm de longitud; 120 – 175 μm de ancho.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Theocyrtis tumerosa es distinguida de otros
pterocorythidos por la superficie tuberculada del tórax, aunque se dificulta la distinción con
especies tempranas de Theocyrtis annosa.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Tardío - Oligoceno Tardío
temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Oligoceno Tardío, Zona de
Dorcadospyris ateuchus - Mioceno Temprano temprano, base de Zona de Lychnocanoma
elongata.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Pambil de la Cuenca Borbón.
PALEOAMBIENTE: Marino de Talud Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Sanfilippo, A., Westberg – Smith, M.J. y Riedel, W.R.
1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Esqueleto con una superficie del tórax con
tubérculos pronunciados y un cuerno vertical cortante; Fm Pambil de la Cuenca Borbón,
Oligoceno Tardío, Zona de Dorcadospyris ateuchus.
OBSERVACIONES: Esta especie ha sido encontrada coexistiendo con Theocyrtis annosa,
comprobando la evolución de la segunda a partir de la primera en el Oligoceno Tardío.
Micropaleontología Ecuatoriana 471
Lámina # 208
Lámina # 209
Lámina # 210
Lámina # 211
Lámina # 212
SINONIMIA Y REFERENCIA: Zygolithus turriseiffellii Deflandre in Deflandre y Fert, 1954, p. 149, fig. 65,
pl. 13, figs. 15 - 16; Eiffellithus turriseiffelli (Deflandre) Reinhardt, 1965, p. 32.
DESCRIPCIÓN: Disco elíptico constituido de 60 a 80 elementos imbricados destralmente. En la periferia un
resplandeciente reborde extendido distalmente. El área central puede estar cubierta sobre el lado proximal y la
abertura central puede variar desde una abertura elípticamente grande a una perforación pequeña en forma de
diamante, en el centro de la intersección de las barras cruzadas. Cada brazo de las barras cruzadas en forma de
cruz, es construido de dos o más elementos de calcita arreglados paralelamente.
TAMAÑO: Diámetro varía de 7.0 – 10.0 μm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Albiano superior - Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano superior - Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente; Fms Cazaderos, El
Naranjo y Casanga de la Cordillera Occidental; Fm Cayo de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Gartner, S. 1968; Pierch – Nirlsen, K. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Disco elíptico, con área central, existen barras cruzadas en forma
de cruz. Microfotografía en luz polarizada; Fm Napo de la Cuenca Oriente.
476 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 213
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Watznaueria barnesae Reinhardt, 1964, p. 753, figs. 4 a – b, pl. 2, fig. 2.
DESCRIPCIÓN: Escudo calcáreo, conformado por 23 a 37 elementos. El área central puede cerrarse en los dos
extremos, o puede ser parcialmente o completamente cubierta. La apertura central generalmente es señalada con
luz y forma una depresión cónica redonda por el cuello o el tubo central.
TAMAÑO: Diámetro varía de 4.5 – 8.5μm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Neocomiano - Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano superior - Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente; Fms Cazaderos, El
Naranjo y Casanga de la Cordillera Occidental; Fms Cayo y Calentura de la Cordillera Chongón Colonche.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Reinhardt, 1964.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Escudos calcáreos, área central cerrada; A) microfotografía con luz
polarizada más filtro verde; Fm Napo de la Cuenca Oriente.
Lámina # 214
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Discolithus ponticulus Deflandre in Deflandre and Fert, 1954, Ann. Pal; vol.
40, p. 144, pl. 13, figs. 18 – 19, text. 32, 54; Manivet, 1959, Algeria Serv. Casrte Gcalo; Bull; n. ser; n° 25, p.
344, pl. 1, fig. 6.
DESCRIPCIÓN: Disco que posee una barra transversal constituida de 20 a más partes de calcita y el borde
formado de 2 anillos concéntricos. El anillo exterior es amplio y de ancho uniforme, el anillo interno es angosto
y de ancho irregular. El último puede ser completo o interrumpido. Estas características son mejor observadas
bajo nicoles cruzados. Ni la barra transversal ni el anillo interno son interpuestos como estructuras remanentes o
rudimentarias de la base de la placa.
TAMAÑO: Diámetro varía de 7.0 – 10.0μm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Neocomiano – Cenomaniano temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano medio – Cenomaniano temprano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente; Fm Cazaderos de la
Cordillera Occidental.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stover, L. 1966.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A y B) Cocolito compuesto por un disco con una barra transversal;
microfotografía con luz polarizada; Fm Napo de la Cuenca Oriente.
Micropaleontología Ecuatoriana 477
Lámina # 215
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Zygolithus stenopous Stover, 1966, new specie, pl. 4, figs. 6 - 9; pl. 8, fig. 25.
DESCRIPCIÓN: Cocolito elíptico en vista proximal o distal, el borde es medianamente ancho, estriado, tiene
un margen exterior irregular a dentado y un margen liso interior. La abertura central es atravesada por una
estructura transversal compuesta de una o más barras. La orientación cristalográfica de los componentes de las
formas adyacentes del borde, y la curvatura de las líneas de extensión a través del borde son aparentemente
distales.
TAMAÑO: Diámetro varía de 7.0 – 10.0μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Zygolithus ponticulus por su borde estriado y margen
dentado o irregular.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Cenomaniano inferior - Campaniano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Cenomaniano – Campaniano.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Stover, L. 1966.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cocolito elíptico, abertura central atravesada por una barra;
microfotografía con luz polarizada más filtro verde; Fm Napo de la Cuenca Oriente.
478 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 216
Lámina # 217
A B
Lámina # 218
Lámina # 219
Lámina # 220
Lámina # 221
A B
Lámina # 222
Lámina # 223
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Discoaster kuepperi Stradner, 1959, Erdoel – Zeitschr, n°. 12, p. 478, text -
figs. 17, 21.
DESCRIPCIÓN: Discoaster compuesto de 8 a 12 rayos redondeados o puntiagudos unidos a lo largo de su
longitud. Cerca del centro del lado proximal los rayos se extienden en dirección lateral para formar un cono que
muestra movimientos dextrógiros.
TAMAÑO: Diámetro 8 – 14μm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Temprano – Eoceno Medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Socorro y Seca del Levantamiento Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Aubry, M.P. 1984.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Discoaster con 9 rayos puntiagudos unidos a lo largo de su
longitud; microfotografía con luz natural; Fm Socorro del Levantamiento Santa Elena
Lámina # 224
SINONIMIA Y REFERENCIA: Discoaster kugleri Martini y Bramlette, 1963, Tour. Paleontology, v. 37, p.
853, pl. 102, figs. 11 – 13.
DESCRIPCIÓN: Compuesto por 6 rayos con un área central grande y plana. La longitud de los rayos
usualmente varía de ½ o menos del diámetro en la parte central, las puntas comúnmente tienen una ligera
muesca. Algunas especies con rayos en un ángulo de 60°. Especímenes raros con una pequeña protuberancia
central y estrías débiles, que se extienden a lo largo de los rayos hacia un lado de la línea mediana.
TAMAÑO: Diámetro varía de 9 – 14 μm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno Medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Medio.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Tosagua y Angostura de la Cuenca Manabí; Fm
Viche de la Cuenca Esmeraldas.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Aubry, M.P. 1984.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Discoaster compuesto por seis rayos, área central grande y
aplanada; microfotografía con contraste de fase; Fm Tosagua de la Cuenca Manabí.
484 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 225
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Discoaster multiradiatus Bramlette y Riedel, 1954, Jour. Pal, vol. 28, n° 4, p.
38, fig. 10.
DESCRIPCIÓN: Discoaster de forma de roseta. Compuesto de 16 a 35 rayos marginalmente puntiagudos y
ensanchados hacia las puntas, las que se encuentran unidas a través de sus longitudes. Suturas rectas. Tallo
robusto de ancho de aproximadamente 1/3 del diámetro del disco y altura igual a 2/3 del diámetro del disco. Los
tallos distales más angostos. Bulto plano en el lado opuesto.
TAMAÑO: Diámetro 14 - 17μm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Paleoceno Tardío – Eoceno Medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Temprano - Eoceno Medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Aubry, M.P. 1984; Perch – Nielsen, K. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Discoaster con 27 rayos puntiagudos, ensanchados en las puntas;
microfotografía con luz natural; Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena.
Lámina # 226
A B
Lámina # 227
A B
Lámina # 228
Lámina # 229
A B
Lámina # 230
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Micrantholithus vesper Deflandre, 1950, C.R. Acad. Sci., vol. 281, p. 1157,
text - figs. 5 - 7; Deflandre, 1954, in Deflandre y Fert, Ann. Pal., vol. 40, p. 166. 13. fig. 17, text - figs 5, 115 -
116.
DESCRIPCIÓN: Pentalito en forma de estrella con rayos largos y finos. Segmentos triangulares, planos,
extendidos; margen exterior formando una muesca amplia, comúnmente curvada.
TAMAÑO: Diámetro varía de 15 – 30μ.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Temprano - Eoceno Medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Aubry, M.P. 1989.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Espécimen con 5 rayos largos y finos al final; microfotografía con
luz polarizada; Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena.
Micropaleontología Ecuatoriana 487
Lámina # 231
SINONIMIA Y REFERENCIA: Zygolithus dubius Deflandre, 1954; Neococcolithus dubius Black, 1967.
DESCRIPCIÓN: Forma elíptica con un contorno liso y suave. La apertura central está atravesada por una
estructura en forma de cruz invertida, el ancho de la barra de la estructura central es cercanamente igual al ancho
del margen. En vista lateral el cocolito es ligeramente arqueado con una estructura central no prominente o
ligeramente prominente.
TAMAÑO: Diámetro varía de 9.2 por 6.3μ.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Temprano – Eoceno Tardío.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Aubry, M.P. 1999.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Forma elíptica; apertura central atravesada por una estructura en
forma de cruz invertida; microfotografía con luz polarizada + cuña de cuarzo; Fm Socorro del Levantamiento de
Santa Elena.
Lámina # 232
SINONIMIA Y REFERENCIA: Micrantholithus basquensis Martini, 1959, Senckenbergiana ktch., vol. 40, n°.
5 – 6, pl. 8, figs. 9 – 12; Pemma basquense (Martini) Bouché, 1952; Pemma basquense subsp. basquense
(Bouché) Bybell y Gartner, 1975.
DESCRIPCIÓN: Contorno ligeramente ondulado. Segmentos con área circundante gruesa, angosta a
ligeramente ancha, con perforaciones en cada uno de los segmentos.
TAMAÑO: Diámetro varía de 10 a 14μ.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Se diferencia con Pemma stradneri por que esta tiene los ápices
del pentalito localizado en la mitad de las suturas, mientras que el último coincide con las suturas. El tamaño de
Pemma stradneri es más pequeño que Pemma basquense (8 – 9μ).
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Aubry, M.P. 1989.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Forma un contorno ligeramente ondulante con perforaciones en
cada uno de los segmentos; microfotografía con luz polarizada + cuña de cuarzo; Fm Socorro del Levantamiento
de Santa Elena.
488 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 233
SINONIMIA Y REFERENCIA: Sphenolithus abies Deflandre, 1954, 13 (p. 164), 15, 21, 25, 30.
DESCRIPCIÓN: Sphenolithus cónico, columna aparentemente indiferenciada desde el cono terminal distal,
más bien sin punta. La base fuertemente arqueada.
TAMAÑO: Diámetro varía de 4.8 a 5μ por 3.7 a 4μ.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno – Plioceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno – Plioceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Puná Inferior del Graben de Jambelí; Fm Onzole
de la Cuenca Esmeraldas.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Aubry, M.P. 1989; Perch – Nielsen, K. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Espécimen con cono terminal distal; microfotografía con luz
polarizada; Fm Onzole de la Cuenca Esmeraldas.
Lámina # 234
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Furcatolithus distentus Martini, 1965, Proc XVIII Symposium of Colston
Res. Soc., V. 17, p. 407, pl. 3, figs. 7 – 9; Sphenolithus distentus Bramlette y Wilcoxon, 1967.
DESCRIPCIÓN: Formas con base cilíndrica, ligeramente alargadas en la parte final proximal y construidas de
cuatro unidades de calcita, aparentemente arregladas paralelamente con el eje longitudinal de la base; desde la
parte final distal de la base dos espinas largas divergen formando un ángulo de aproximadamente 90°; la base y
las espinas yacen en un plano, las espinas apicales son fácilmente diferenciadas de las espinas basales cortas,
particularmente en especímenes pobremente preservados.
TAMAÑO: Diámetro varía de 9 a 13.0μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Sphenolithus heteromorphus en el tamaño de la espina
apical.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Oligoceno Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Oligoceno Temprano.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Playa Rica de la Cuenca de Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Aubry, M.P. 1989; Perch – Nielsen, K. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Espécimen ligeramente alargado en la parte final, formado de
cuatro unidades de calcita; microfotografía con luz polarizada; Fm Playa Rica de la Cuenca Manabí.
Micropaleontología Ecuatoriana 489
Lámina # 235
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Sphenolithus heteromorphus Deflandre, 1953, C.R. Acad. Sc. Paris, v. 137,
1785, 1786, figs. 1 - 2.
DESCRIPCIÓN: Sphenolithus de forma cónica o apical rodeado de 8 a 9 espinas; área basal deprimida con
espinas cortas. La espina apical es más grande y más robusta. La observación entre nicoles cruzados es
característica.
TAMAÑO: Diámetro varía de 8.9 a 5.2μm.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Difiere de Sphenolithus radians evidentemente en el largo de la
espina apical que se observa como si fuera una sola unidad de calcita.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Mioceno Temprano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Mioceno Temprano - Mioceno Medio temprano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Tosagua de la Cuenca de Manabí; Fm Viche de
la Cuenca Esmeraldas.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Aubry, M.P. 1989; Perch – Nielsen, K. 1985.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Espécimen con espina apical grande y robusta; microfotografía con
luz polarizada; Fm Tosagua de la Cuenca Manabí.
Lámina # 236
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Nannoturbella moriformis Bronnimann y Stradner, 1960, v. 76, p. 386, figs.
11 – 16; Sphenolithus moriformis Bramlette y Wilcoxon, 1967, 5 (p. 368), 4 (p. 124), 25, 30.
DESCRIPCIÓN: La forma típica gradualmente llega a ser algo más cónica y parece más grande por el
incremento en la longitud relativa de las espinas apicales.
TAMAÑO: Diámetro 5μm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno - Mioceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno - Mioceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Socorro y Seca del Levantamiento de Santa
Elena; Fms Tosagua y Angostura de la Cuenca Manabí
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Aubry, M.P. 1989.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Espécimen con espinas apicales; microfotografía con luz
polarizada y contraste de fase; Fm Tosagua de la Cuenca Manabí.
490 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 237
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Sphenolithus radians Deflandre, 1952, 12 (p. 466), 21, 24, 25, 26.
DESCRIPCIÓN: Presenta una columna prismática y elongada, mostrando una larga costulación.
TAMAÑO: Diámetro varía de 8 a 9.3μm por 3.3 a 3.9μm.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Paleoceno - Mioceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio – Eoceno Tardío.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Socorro y Seca del Levantamiento de Santa
Elena; Fm Cerro de la Cordillera Costera; Fm Zapallo de la Cuenca Manabí.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Aubry, M.P. 1989.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Cono elongado con una larga costulación; microfotografía con luz
polarizada; Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena.
Lámina # 238
SINONIMIA Y REFERENCIA: Discoaster tribrachiatus Bramlette y Riedel, 1954, Jour. Pal., vol. 28, n° 4, p.
397, pl. 38, fig. 11; Tribrachiatus orthostylus Shamray, 1963.
DESCRIPCIÓN: Asterolito trirradiado, consiste de tres rayos subcilíndricos ligeramente despuntados, los
cuales son truncados con o sin una pequeña muesca terminal. Los rayos generalmente doblados.
TAMAÑO: Diámetro 8 – 13μ.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Temprano – Eoceno Medio.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Temprano - Eoceno Medio.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Clay Pebble Beds y Socorro del Levantamiento
de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Marino.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Aubry, M.P. 1988.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Asterolito con 3 rayos despuntados; microfotografía con luz
natural; Fm Socorro del Levantamiento de Santa Elena
Micropaleontología Ecuatoriana 491
Lámina # 239
A B
Lámina # 240
Lámina # 241
Lámina # 242
Lámina # 243
Lámina # 244
Lámina # 245
Lámina # 246
SINONIMIA Y REFERENCIA: Classopollis classoides Pflug, 1953, p. 91, pl. 16, figs. 29 -
31, Pocock y Jansonius, 1961, p. 439 - 449, pl. 1.
DESCRIPCIÓN: Grano de polen a menudo unido en tetrada, esférico, circular en vista polar.
Posee un cryptoporo en el área polar distal, a veces con una marca tétrada corta no muy
marcada en el polo próximal, un canal circumpolar subecuatorial entre el ecuador y el polo
distal, y una banda espesa en la región ecuatorial. La exina compuesta por la endexina delgada
y lisa y la extexina de aproximadamente 1.5 - 2μ de espesor. La ectexina está compuesta por
diminutas barras, orientadas radialmente hacia la superficie, dando la apariencia granulosa o
microreticulada como escultura; se presenta delgada o ausente en el polo distal en un área
circular de aproximadamente 10μ de diámetro y en el polo proximal en un área triangular de
7 a 10μ. La banda ecuatorial tiene 8μ de ancho, compuesta de 5 a 10 estrías o canales.
TAMAÑO: Diámetro 22 - 39μ.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Es muy parecido a Classopollis turosus en la
que Classopollis turosus podría ser una etapa juvenil sinónimo de Classopollis classoides
(Pocock 1965).
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Barriasiano – Maastrichtiano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano – Maastrichtiano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Hollín, Napo Basal y Napo
Inferior de la Cuenca Oriente; Fm Santa Elena del Levantamiento de Santa Elena.
PALEOAMBIENTE: Continental.
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS: Srivastava, S.K. 1976; Phillips, P.P. y Felix, J.
(1971) 1972.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Grano de polen mostrando la banda ecuatorial
con estrías y canales además de una tenue marca tétrada; Fm Napo Basal de la Cuenca
Oriente, Albiano superior.
500 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 247
Lámina # 248
Lámina # 249
Lámina # 250
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Incertae sedis forma A, Jardiné, 1967, pl.3, figs. K – M;
Elateroplicites africaensis Herngreen, 1974a, p 550, pl. V, figs. 5 - 8.
DESCRIPCIÓN: Grano poliplicado, de forma elongada, cuyo cuerpo posee un eje mayor y
otro menor. Tiene de 3 a 4 costillas dispuestas en forma enroscada, de 2.5 - 3μ de ancho y 1.5
- 2.5μ de espesor. Presenta 1, 2 - 4? elaterios como apéndices, de 2.5 - 5μ de ancho y 13 - 53μ
de largo, que forma una continuación de las costillas. Estos especímenes muestran surcos
irregulares normalmente estrechos.
TAMAÑO: Diámetro 36 - 59μ de eje mayor, y 20 - 41μ de eje menor.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Albiano – Turoniano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano – Cenomaniano.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Napo Inferior de la Cuenca
Oriente.
PALEOAMBIENTE: Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Herngreen, G.F.W. 1974a.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A y B) Se aprecia el eje mayor y el eje menor
del cuerpo; las costillas dispuestas de forma enroscada y 2 elaterios o apéndices, que se
observan en los especímenes ecuatorianos; Fm Napo Inferior de la Cuenca Oriente,
Cenomaniano inferior.
504 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 251
Lámina # 252
A B
Lámina # 253
Lámina # 254
Lámina # 255
Lámina # 256
Lámina # 257
Lámina # 258
Lámina # 259
A B
Lámina # 260
Lámina # 261
Lámina # 262
Lámina # 263
A B
Lámina # 264
Lámina # 265
A B
Lámina # 266
SINONIMIA Y REFERENCIA: Retitricolpites georgensis Brenner, 1963, p. 91, pl. 38, figs.
6 - 7.
DESCRIPCIÓN: Grano de polen tricolpado, colpos largos, alcanzando casi los polos; la
exina presenta dos capas, la endexina lisa de aproximadamente 0.5 μ de espesor, la ectexina
compuesta de proyecciones psiladas, conectadas en sus extremidades para formar un retículo
claro, los muros del retículo tienen 1μ de alto en los polos y 1.5μ hacia el ecuador, y de 0.6 –
0.8μ de ancho; el retículo entre los polos es menos denso.
TAMAÑO: Eje ecuatorial de 20 – 32μ, eje polar de 25 – 35μ.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Albiano – Cenomaniano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Hollín de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Phillips, P.P. y Felix, J. (1971) 1972.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Grano de polen mostrando colpos largos y un
retículo más abierto en el ecuador que en los polos; Fm Hollín de la Cuenca Oriente, Albiano.
520 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 267
SINONIMIA Y REFERENCIA: Sofrepites legouxae Jardiné, 1967, p. 255, pl, III. figs. H -
J.
DESCRIPCIÓN: Cuerpo de forma ovoide a subtriangular - redondeado, provisto de dos o
tres apéndices simples, cortos, cilíndricos y de extremos redondeados. Los apéndices pueden
estar situados en los extremos del cuerpo; dispuestos de tal forma que se encuentran ocupando
los vértices de un triangulo regular. La membrana del cuerpo es delgada (1μ), lisa a
pobremente ornamentada en la superficie, mostrando un plegamiento longitudinal a menudo
rasgado, que no es un surco o una apertura definida.
TAMAÑO: Cuerpo: largo 25 – 42μ; ancho 20 – 35μ; Apéndices: largo 12 - 30μ diámetro
mayor 6μ.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Albiano – Turoniano.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Albiano - Cenomaniano.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Napo Basal y Napo Inferior
de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Jardiné, S. 1967.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Palinomorfo de forma ovoide, provisto de tres
apéndices cortos, dispuestos en forma triangular, de pared lisa; Fm Napo Basal de la Cuenca
Oriente, Albiano superior.
Micropaleontología Ecuatoriana 521
Lámina # 268
A B
Lámina # 269
Lámina # 270
Lámina # 271
A B
Lámina # 272
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Alnipollenites verus Potonié, 1934, p. 58, pl. 2, fig. 17;
Stephanoporites fornicatus Van Der Hammen, 1956b.
DESCRIPCIÓN: Grano solo, radialmente simétrico, isopolar, oblado; de contorno
subangular en vista polar. De 3 a 6 poros de 3 a 4μ de ancho; ligeramente vestibulado; poros
conectados por un arco. Endexina de aproximadamente 1μ de espesor, ectexina de 1μ de
espesor, tectum liso a finamente granulado.
TAMAÑO: Diámetro varía de 28 – 31μ.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: El número de los poros es la principal variable,
siendo en promedio de 5.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Pleistoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Pleistoceno.
FORMACIÓN EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fm Puná Superior del Graben de
Jambelí.
PALEOAMBIENTE: Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Germeraad, J.H., Hopping, C.A. y Muller, J. 1968.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Granos de polen de forma subangular,
presentan: A) Cuatro poros vestibulados. B y C) Cinco poros vestibulados; Fm Puná Superior
del Graben de Jambelí, Pleistoceno Temprano.
Micropaleontología Ecuatoriana 527
Lámina # 273
Lámina # 274
A B
Lámina # 275
A B
Lámina # 276
Lámina # 277
A B
Lámina # 278
Lámina # 279
Lámina # 280
Lámina # 281
Lámina # 282
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Monoporites annulatus Van Der Hammen, 1954, p. 90, pl.
6, fig. 4; Monoporites unipertusus Van Der Hammen, 1954b, p. 82, pl. 5, fig. 10.
DESCRIPCIÓN: Grano solo, radialmente simétrico, anisopolar, casi siempre esférico.
Presenta una sola apertura pequeña, circular, penetrando enteramente la pared, destacándose
ligeramente por un engrosamiento (costa) de 4.5μ de ancho. La pared es psilada a muy
finamente perforada o escabrada. Exina muy fina aproximadamente de 0.75μ de espesor.
TAMAÑO: Diámetro varía de 38 – 43μ.
DIFERENCIAS CON OTRAS ESPECIES: Existe variabilidad considerable en el tamaño
del grano y del poro, pero la exina es siempre bastante delgada. La superficie de la pared es
principalmente lisa pero de vez en cuando ocurre una superficie finamente escabrada.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Paleoceno Tardío – Pleistoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno – Pleistoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Progreso, Puná Inferior y
Puná Superior del Graben de Jambelí; Fm Tiyuyacu de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Germeraad, J.H., Hopping, C.A. y Muller, J. 1968.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: A y B) Granos de polen circular de pared lisa,
exina delgada, presente un único poro con engrosamiento circular; Fm Puná Inferior del
Graben de Jambelí, Plioceno.
Micropaleontología Ecuatoriana 537
Lámina # 283
Lámina # 284
SINONIMIA Y REFERENCIA: Perfotricolpites digitatus Gonzalez, 1967, p. 34, pl. VI, fig.
1.
DESCRIPCIÓN: Grano solo, radialmente simétrico, isopolar, prolado. Tricolpado, colpos
largos, fuertemente marcados, con bordes rectos y los extremos puntiagudos. Poros no
marcados, pared delgada finamente reticulada-perforada, exina de 2.5 – 3μ de ancho,
endexina 0.5μ de espesor, columela de 2 – 2.5μ de ancho, 1μ de espesor a la base y 0.5μ al
tope de las ramificaciones (pseudoretìculo), lumina menos de 0.5μ.de ancho.
TAMAÑO: Diámetro varía de 46 a 70μ.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio – Pleistoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno Medio – Pleistoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Progreso y Puná Inferior del
Graben de Jambelí; Grupo Ancón del Levantamiento de Santa Elena; Fm Pambil de la Cuenca
Esmeraldas; Fms Chalcana y Arajuno de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Germeraad, J.H., Hopping, C.A. y Muller, J. 1968.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Grano de polen de colpos largos llegando a los
polos y pared finamente reticulada; Fm Chalcana de la Cuenca Oriente, Mioceno.
Micropaleontología Ecuatoriana 539
Lámina # 285
Lámina # 286
Lámina # 287
A B
Lámina # 288
A B
SINONIMIA Y REFERENCIA: Perisyncolporites pokornyi Germeraad, Hopping y Muller,
1968, p. 344, pl. XVIII, fig. 11.
DESCRIPCIÓN: Grano solo, radialmente simétrico, a menudo centro - semiesférico,
isopolar, esférico; de contorno a menudo angular en conformidad con las formas de la
abertura. Aperturas syncolpadas, arregladas en un modelo complicado, en general según las
aristas de un hexaedro, con variaciones a órdenes más altos (formas heptadodecahedral) u
órdenes más bajos (formas penta y tetrahedral) o cualquier arreglo incompleto del precedente,
derivándose a un modelo zonado o totalmente ausente; colpos generalmente rectos o
syncolpados redondeados, a menudo muy anchos y con área de intercolpo relativamente
pequeño, a veces muy poco profundo; márgenes ligeramente engrosados de 1μ de espesor y
3μ de ancho. Poros generalmente circulares a oval, de 2.5 – 4μ de ancho. Exina de 3 – 4μ de
espesor, ligeramente gruesa a lo largo del colpo, se presenta psilada.
TAMAÑO: Diámetro varía de 25 a 47μ.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA MUNDIAL: Eoceno Medio – Pleistoceno.
DISTRIBUCIÓN ESTRATIGRÁFICA EN EL ECUADOR: Eoceno – Pleistoceno.
FORMACIONES EN QUE HA SIDO ENCONTRADA: Fms Progreso y Puná Inferior del
Graben de Jambelí; Fm Viche de la Cuenca Esmeraldas; Fm San Mateo de la Cordillera
Costera; Fms Tiyuyacu y Orteguaza de la Cuenca Oriente.
PALEOAMBIENTE: Continental.
REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA: Germeraad, J.H., Hopping, C.A. y Muller, J. 1968.
REFERENCIAS DE LA ILUSTRACIÓN: Granos de polen de pared lisa, syncolpados y
periporados: A) Grano de polen con contorno tetraédrico; Fm Orteguaza de la Cuenca
Oriente, Eoceno Tardío – Oligoceno. B) Grano de polen que presenta un contorno más
complejo; Fm Progreso del Graben de Jambelí, Mioceno Medio – Mioceno Tardío.
Micropaleontología Ecuatoriana 543
Lámina # 289
Lámina # 290
A B
Lámina # 291
A B
Lámina # 292
A B
Lámina # 293
Micropaleontología Ecuatoriana 549
CUENCA MANABÍ
Lámina N° 293
Foraminíferos del Eoceno Medio
Formación Cerro
1, 6 y 9. Cibicides tuxpamensis
3. Hoeglundina sp.
4. Globigerinatheka sp.
5. Valvulineria sp.
7. Hoeglundina elegans
8. Bulimina decurtata
3. Discocyclina sp.
Lámina # 294
Micropaleontología Ecuatoriana 551
CUENCA MANABÍ
Lámina N° 294
Foraminíferos y Radiolarios del Eoceno Medio
Formación Cerro
1. Flustrella charlestonensis
2. Cibicidoides sp.
3. Schenckiella fragilis
4. Hoeglundina sp.
5. Bulimina sp.
6. Cibicides tuxpamensis
7. Stainforthia sp.
8. Bolivina jacksonensis
9. Cibicides sp.
Lámina # 295
Micropaleontología Ecuatoriana 553
CUENCA MANABÍ
Lámina N° 295
Foraminíferos y Radiolarios del Eoceno Medio
Formación Cerro
1. Bolivina jacksonensis
2. Amphimorphina sp.
3 y 6. Globorotalia spp.
4 y 5. Radiolarios spumellarios
7. Valvulineria stainforthi
8. Foraminífero indeterminado
9. Bolivina jacksonensis
Lámina # 296
Micropaleontología Ecuatoriana 555
CUENCA MANABÍ
Lámina N° 296
Foraminíferos y Radiolarios del Eoceno Medio medio
Formación Cerro
1. Stylospongia sp.
2. Flustrella charlestonensis
3. Globigerina sp.
4. Bolivina maculata
5. Bolivina sp.
6. Bolivina jacksonensis
7. Globorotalia bolivariana
9. Acarinina sp.
Lámina # 297
Micropaleontología Ecuatoriana 557
CUENCA MANABÍ
Lámina N° 297
Foraminíferos y Radiolarios del Eoceno Medio
Formación Cerro
1. Chiloguembelina martini
3. Valvulineria subbadenensis
4. Globigerina eocaena
6. Dentalina sp.
7. Bolivina jacksonensis
9. Chiloguembelina venezuelana
Lámina # 298
Micropaleontología Ecuatoriana 559
CUENCA MANABÍ
Lámina N° 298
Foraminíferos del Eoceno Medio
Formación Cerro
1. Nummulites hyalina
2. Miliolidae
3. Cibicides sp.
4. Valvulineria stainforthi
6. Alga corallina
8. Discocyclina anconensis
560 12. Catálogo de microfósiles ecuatorianos aplicables en bioestratigrafía y paleoecología
Lámina # 299
Micropaleontología Ecuatoriana 561
1. Lepidocyclina yurnagunensis
3 y 4. Lepidocyclina giraudi
6. Nodosariaceo
Lámina # 300
Micropaleontología Ecuatoriana 563
1. Keramosphaerina tergestina
2. Dorothia sp.
3. Cibicides subcarinatus
7. Radiolitidae
8. Foraminífero bentónico
Lámina # 301
Micropaleontología Ecuatoriana 565
6. Heterohelix reussi
7. Whiteinella sp.
9. Hedbergella delrioensis
Lámina # 302
Micropaleontología Ecuatoriana 567
1. Heterohelix sp.
3. Marginotruncana sp.
4. Hedbergella sp.
6. Praeglobotruncana sp.
7. Bolivina sp.
8. Whiteinella sp.
9. Archaeoglobigerina sp.
Lámina # 303
Micropaleontología Ecuatoriana 569
1 y 8. Hedbergella delrioensis
3. Hedbergella sp.
4. Heterohelix reussi
5 y 6. Heterohelix globulosa
7. Whiteinella sp.
9 y 10. Nodosariaceos
Lámina # 304
Micropaleontología Ecuatoriana 571
1. Lenticulina sp.
4. Heterohelix globulosa
5. Bolivina incrassata
6. Cibicides sp.
7. Cibicides coonensis
8. Bolivina sp.
9. Hedbergella sp.
Lámina # 305
Micropaleontología Ecuatoriana 573
1 y 3. Theocapsomma comys
2 y 8. Archaeodictyomitra lamellicostata
4. Stylospongia verteroensis
5. Orbiculiforma sp.
6. Stylospongia planoconvexa
7 y 9. Dictyomitra multicostata
Lámina # 306
Micropaleontología Ecuatoriana 575
5. Osangularia cordierina
6. Eponides haidingerii
9. Polychasmina sp.
Lámina # 307
Micropaleontología Ecuatoriana 577
3 y 9. Lepidocyclina sp.
5. Asterocyclina asterisca
6. Bolivina sp.
7. Fragmento de equinodermo
8. Operculinella nummulitiformis
Lámina # 308
Micropaleontología Ecuatoriana 579
1. Globotruncana sp.
6. Globigerinelloides prairiehillensis
7. Dentalina gracilis
REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS
BENÍTEZ, S., JAILLARD, E. y ORDÓÑEZ, M. BERMÚDEZ, P.J. y SEIGLIE, G.A. 1963. Estudio
1993. Evolución tectono - sedimentaria de la Sistemático de los Foraminíferos del Golfo de
Península Santa Elena y Cordillera Chongón - Cariaco. Boletín del Instituto Oceanográfico de la
Colonche desde el Cretácico Superior al Oligoceno. Universidad de Oriente. V. II, N° 2.
Meeting de Caracas del IGCP - PAS - 301. BERRONES, G. 1994. Análisis de Subsidencia del
BENÍTEZ, S., JAILLARD, E., ORDÓÑEZ, M., Prospecto Pañacocha - Tiputini - Ishpingo, desde el
JIMÉNEZ, N. y BERRONES, G. 1993. Late Jurásico medio hasta el reciente. Labogeo. Inédito.
Cretaceous to Eocene tectonic sedimentary evolution BERRONES, G. 1995. Evolución geodinámica de la
of southern coastal Ecuador. Geodynamics Subcuenca Manabí desde el Cretácico superior hasta
implications. Abstracts Int. Symp. of Andean Geod. el Reciente. PETROPRODUCCIÓN. Inédito
Oxford. BERRONES, G., JAILLARD, E., ORDÓÑEZ, M.,
BENÍTEZ, S., MONTENEGRO, G. y ORDÓÑEZ, BENGTSON, P., BENÍTEZ, S., JIMÉNEZ, N. y
M. 1982. Síntesis Geológica del Pozo Golfo de ZAMBRANO, I. 1993. Stratigraphy of the Celica -
Guayaquil - 1. CEPE. Inédito. Lancones Basin (SW Ecuador - NW Perú). Tectonic
BENÍTEZ, S., MONTENEGRO, G., implications. Abstracts Int. Sym of Andean Geod.
RONQUILLO, M. y TOALA, G. 1986. Síntesis BERRY, E.W. 1927. Cretacic Rocks of Ecuador.
Geológica de la Cuenca Progreso - Ecuador. Pan. Am. Geol., 48, 37 - 38.
Congreso Colombiano de Petróleo. Congreso Andino BERTELS, A. 1970. Los foraminíferos planctónicos
de Petróleo. Memorias Tomo 2, 1 - 47. de la cuenca Cretácico - Terciaria en Patagonia
BENÍTEZ, S., ORDÓÑEZ, M. y VILLACRES, J. Septentrional (Argentina), con consideraciones sobre
1991. Estratigrafía de la Cuenca Manabí: nuevas la estratigrafía de Fortín General Roca (Provincia de
dataciones y definiciones formacionales. VI Congreso Río Negro). Ameghiniana 7, N°1.
Ecuatoriano de Geólogía, Minas y Petróleos. BGS - CODIGEN 1993. Mapa Geológico de la
BENÍTEZ, S., ORDÓÑEZ, M. y ZUMBA, W. República del Ecuador. Escala 1:1.000.000.
1996. Nuevas precisiones estratigráficas sobre el BLOW, W. H. 1969. Late Middle Eocene to Recent
Cretáceo del Antearco Ecuatoriano. VII Congreso planktonic foraminiferal bioestratigraphy.
Geología, Minas, Petróleos y Medio Ambiente. Proceedings First International Conference on
BENSON, R.H. y OTROS 1961. Ostracoda. En: Planktonic Microfossils, Geneva 1967, 1, 199 -
Treatise on invertebrate paleontology. Part Q 422.
Arthropoda 3, Crustacea. (R.C. Moore, ed.) BOLAND, M.P., Mc COURT, W.J. y BEATE, B.
Geological Society of America and University of 2000. Mapa geológico de la Cordillera Occidental del
Kansas Press. Ecuador entre 0° - 1°N, escala 1/200.000. Minist.
BERGGREN, W.A., KENT, D., FLYNN, J. y VAN Energ. Min. - BGS publs.
COUVERING, J.A. 1985. Cenozoic geochronology. BOLLI, H.M. 1957 a. Planktonic foraminifera from
Geological Society of America Bulletin, V.96, 1407 - the Oligocene - Miocene Cipero and Lengua
1417. formations of Trinidad, B.W.I. Bull. U.S. natl. Mus.,
BERGGREN, W.A. y VAN COUVERIG, J.A. 215, 97 - 123.
1974. The Late Neogene. Biostratigraphy, BOLLI, H.M. 1957b. Planktonic foraminifera from
geochronology and paleoclimatology of the last 15 the Eocene Navet and San Fernando formations of
million years in marine and continental sequences. Trinidad, B. W. I. Bull. U.S. natl. Mus., 215, 155 -
Palaeogeogr. Palaeoclimatol. Palaeoecol., 16, 1 - 215. 172.
Micropaleontología Ecuatoriana 583
BOLLI, H.M. 1970. The foraminifera of Sites 23 - BRAMLETTE, M.N. y WILCOXON, J.A. 1967.
31, Leg 4. Initial Rep. Deep Sea drill. Proj., 4, 577 - Middle Tertiary calcareous Nannoplankton of the
643. Cipero Section, Trinidad, W.I. Tulane Studies in
BOLLI, H.M. y BERMÚDEZ, P.J. 1965. Zonation geology. V. 5, 93 - 131.
based on planktonic foraminifera of Middle Miocene BRISTOW, C.R. 1975. On the age of the Zapotal
to Pliocene warm - water sediments. Boletín Sands of Soutwest Ecuador. Newsl. Stratigr., 4, 119 -
Informativo, Asoc. Ven. Geol. Min y Petr., 8, 119 - 134.
149. BRISTOW, C.R. 1976a. The Charopoto Formation,
BOLLI, H.M. en SAUNDERS, J.B. y otros. 1973. Ecuador. Newsl. Stratigr., 5, 99 - 103.
Paleocene to Recent planktonic microfossil BRISTOW, C.R. 1976c. The Daule Group, Ecuador.
distribution in the marine and land areas of the Newsl. Stratigr., 5, 190 - 200.
Caribbean. Initial Rep. Deep Sea drill Proj., 15, 769 - BRISTOW, C.R. y HOFFSTETTER, R. 1977.
771. Lexique Stratigraphique International. V.5, Amérique
BOLLI, H.M. y PREMOLI SILVA, I. 1973. Latine, fasc. 5 a 2, Ecuador (Second Edition). Centre
Oligocene to Recent plancktonic foraminifera and National de la Recherche Scientifique.
stratigraphy of the Leg 15, Sites in the Caribean Sea. BRODA, J.E. 1978. Handbook of calcareous
Initial Rep. Deep Sea drill. Proj., 15, 475 - 497. Nannofossils. Technical Memorandum of the Woods
BOLLI, H.M. y SAUNDERS, J.B. 1985. Hole oceanographic institution woods Gole,
Comparison of zonal schemes for different fossil Massachusetts.
groups. En Plankton Stratigraphy (H.M. Bolli et al. BRÖNNIMANN, P.1955. Microfossils incertae sedis
eds.) Cambridge University Press, 6. from the upper Jurassic and Lower Cretaceous of
BOLLI, H.M. BECKMANN, J.P. y SAUNDERS, Cuba. Micropaleontology, V.1, Nº 1, 28 - 51.
J.B. 1994. Benthic foraminiferal biostratigraphy of BRÖNNIMANN, P. y RESIG, J. 1971. A Neogene
the south Caribbean region. Cambridge University Globigerinacean Biochronologic Time - Scale of the
Press. Southwestern Pacific. Deep Sea drill. Proj. Vol. VII,
BOLTENHAGEN, E. 1977. Microplancton Du Nº 2.
Cretace Superieur Du Gabon. Editions du Centre BROOKS, F., ELLIS, B.F. y MESSINA, A. 1965.
National de la Recherche Scientifique. Catalogue of Ostracoda, supplement number 1 - 10.
BOUDREAUX, J.E. 1974. Calcareous Special publication. The American Museum of
Nannoplankton, Rangs. Deep Sea drill. Proj., Leg 23, Natural History New York, N°3.
1073 - 1090. BROWN, C.B. y BALDRY, R.A. 1925. On the Clay
BOWN, P.R. ed. 1998. Calcareous Nannofossil Pebble - Bed of Ancon (Ecuador). Q. Jnl geol. Soc.,
Biostratigraphy. Chapman y Hall. 81, 454 - 460.
BRAMLETTE, M.N. y MARTINI, E. 1964. The BROWN, J.S. 1943. Suggested use of the word
great change in calcareous nannoplankton fossils microfacies. Economic Geology, 38, 325.
between the Maastrichtian and Danian. BUATOIS, L.y MANGANO, G. 2002. Trazas
Micropaleontology, V. 10, Nº 3, 291 - 322. fósiles, señales de comportamiento en el registro
BRAMLETTE, M.N. y SULLIVAN, F.R. 1961. estratigráfico. Edición especial MEF Nº2.
Coccolithophorids and related Nannoplankton of the BUKRY, D. 1971. Coccoliths as Paleosalinity
early Tertiary in California. Micropaleontology, V. 7, Indicatous Evidence from Black sea. Gelogical
129 - 188. Survey, La Jolla California, 353 - 363.
584 Referencias bibliográficas
BUKRY, D. 1973c. Coccolith stratigraphy, eastern inferior, invertido en el levantamiento Cutucú - zona
equatorial pacific, Leg 16, Deep Sea Drilling Project. Subandina. Proyecto PETROPRODUCCIÓN - IRD.
Initial Reports of the Deep Sea drill. Proj. Vol. XVI, CITA, M.B. 1973. Pliocene bioestratigraphy and
653 - 711. chronostratigraphy. Initial Rep. Deep Sea drill. Proj.,
BUKRY, D. 1978. Biostratigraphy of Cenozoic 13, 1343 - 1379.
marine sediment by calcareous nannofossils. CIVIS, J., SIERRO, F.J. y FLORES, J.A. 1989.
Micropaleontology, V.24, Nº 1, 44 - 60. Nuevas tendencias de la Micropaleontología. En
CAMERON, A.R. 1947. Informes geológicos y Paleontología. Nuevas tendencias (E. Aguirre, ed.)
geofísicos de la International Ecuadorian Petroleum CSIC, 341 - 358.
Co. Dir. Min. Petrol; Minist. Econ. Quito. Inédito. COLINVAUX, P., DE OLIVEIRA, P.E. y
CAMPBELL, A.S. 1954. Radiolaria. In: Treatise on MORENO, J.E. 1999. Amazon Pollen Manual and
Invertebrate Paleontology, Part D, Protiste 3. R.C. Atlas. Manual e Atlas Palinológico da Amazónia.
Moore (ed.). Geological Society of America and Harwood academic publishers.
University Kansas Press, D11 - D195. COLOMA SILVA, E. 1939. La Minería y el
CAMPBELL, A.S. y CLARK, B.L. 1944b. Petróleo en el Ecuador. (Informe anual 1838 - 1839).
Radiolaria from Upper Cretaceous of Middle CORE LABORATORIES 1985. Estudio Regional
California. Special Paper geological Society of de Geoquímica y Bioestratigrafía del Suroeste del
America, N°57, 1 - 61. Ecuador. Inédito.
CANFIELD, R.W. 1966. Reporte geológico de la CORE LABORATORIES 1988. Stratigraphic and
costa ecuatoriana. Min. de Ind. Com. Quito. geochemical analysis, Ricaurte N° 1 well, Manabi
CARON, M. 1978. Cretaceous planktonic Basin, Ecuador. Inédito.
foraminifers from DSDP Leg 40, Southeastern COTRINA, J. 1986. Geofísica. Interpretación
Atlantic Ocean. Initial Rep. Deep Sea drill. Proj., 40, sísmica de la Cuenca Progreso. Subgerencia Regional
651 - 678. Guayaquil. Inédito.
CARON, M. 1985. Cretaceous planktonic CHRISTOPHOUL, F., BABY, P. y
foraminifera. En Plankton Stratigraphy (H.M. Bolli et RIVADENEIRA, M. 1999. Evidencias tectónicas y
al. eds). Cambridge University Press, 17 - 86. sedimentológicas del rift Triásico Superior - Jurásico
CEAA - ESPOL, 2000. Estudios de Valoración Inferior, invertido en el Levantamiento Cutucú - Zona
Paleontológicos, Arqueológicos, Botánicos y Sociales Subandina. Proyecto PETROPRODUCCIÓN - IRD.
en los cantones Puyango, Celica y Paltas, Provincia Inédito.
de Loja, Ecuador. CUSHMAN, J.A. 1929. A late Tertiary fauna from
CEDEGE 2001. Mapa de la Cuenca del Río Guayas. Venezuela and other related regions. Contr. Cushman
CEPE 1986. Evaluación de la Cuenca Progreso. 10 Lab. Foramin. Res. Sharon, 5, 77 - 105.
Vols. Subgerencia Regional Guayaquil. Inéditos. CUSHMAN, J.A. 1946. Upper Cretaceous
CHARMATZ, R. y RONAI, L. 1969. Catalogue of Foraminifera of the Gulf Coast Region of the United
Ostracoda. The American Museum of Natural States and adjacent areas. Prof. Pap. U.S. geol. Surv.,
History. Supplement N°1. 206.
CHRISTOPHOUL, F., BABY, P. y CUSHMAN, J.A. y STAINFORTH, R.M. 1951.
RIVADENEIRA, M. 1999. Evidencias tectónicas y Tertiary Foraminifera of Coastal Ecuador, Part I,
sedimentológicas del rift Triásico superior - Jurásico Eocene. Jnl. Paleont., 25, N°2, 129 - 164.
Micropaleontología Ecuatoriana 585
CUSHMAN J.A. y STEVENSON, F. V. 1948. A ELLIS, B.F. y MESSINA, A.R. 1940. Catalogue of
Miocene foraminiferal fauna from Ecuador. Contr. Foraminifera. New York. American Museum of
Cushm. Lab. Foram., Res., Sharon 24, pt. 3, 50 - 68. Natural History, 1940 and supplements.
DAVIS, A.G. 1956. On a collection of fossil EMPSOM - MORIN, K.M. 1981. Campanian
Radiolaria from Ancon. Geological Report VII, 1 - 9. Radiolaria from DSDP Site 313, Mid - Pacific
DASHWOOD, M. y ABBOTTS, I. 1990. Aspects of Mountains. Micropaleontology, 27 (3), 249 - 292.
Petroleum Geology of the Oriente Basin, Ecuador, in ERBEN, H.K. 1966. Uber den Ursprung der
J. Brooks, eds. Classic Petroleum Provinces. Ammonoidea. Biol. Rev., N° 41, 641 - 658.
DE SANSORES, J.C. y FLORES - EURIBE, A. 1980. Bioestratigrafía y distribución de
COVARRUBIAS, C. 1972. Foraminíferos Biofacies en pozos del Norte de la Faja Petrolífera del
Bentónicos del Terciario Superior de la Cuenca Orinoco. Instituto Tecnológico Venezolano del
Salina del Istmo de Tehuantepec, Mex. Instituto Petróleo, N°1CT 108.
Mexicano del Petróleo. Subdirección de Tecnología EURIBE, A. 1988. Biostratigraphy Analyses of
de Exploración. samples from old Ancon wells, CEPE - BELCO Lab.
DE WEVER, P. y OTROS 2001. Radiolarians in the Inédito.
sedimentary record. Gordon and Breach Science EURIBE, A. 1988. Biostratigraphy of Fields Trips
Publishers, 1 - 533. oucrop samples CEPE - BELCO Lab. Inédito.
DEMAISON, G.J. y MOORE, G.T. 1980. Anoxic EURIBE, A. 1988. Biostratigraphy of the B2 -
Environmets and oil source Bid Genesis, the ANX1 - 1X wildcat, offshore, South Ancon. CEPE -
American Association of Petroleum Geologists BELCO Lab. Inédito.
Bulletin, V. 64, 1179 - 1209. EURIBE, A. 1989. Biostratigraphy of the B1 -
DÍAZ, M.A. 2000. Caracterización y reconstrucción DOX1 - 1X wildcat offshore, North Salinas area.
paleogeográfica de las cuencas Pre - Aptenses en el CEPE - BELCO Lab. Inédito.
Oriente ecuatoriano. Tesis de Grado. Universidad EURIBE, A., JIMÉNEZ, N. y ZAMBRANO, I.
Central del Ecuador. 1987. Bioestratigrafía del pozo B2 - CHX1 - 1X.
DINGLE, R.V. 1981. The Campanian and CEPE - BELCO Lab. Inédito.
Maastrichtian. Ostracoda of South - East Africa. EVANS, C.D.R. y WHITTAKER, J.E. 1982. The
Annals of the South Africa Museum, V. 85. geology of the western part of the Borbon Basin
DUNKLEY, P.N. y GAIBOR, A. 1998. Mapa North – West Ecuador. In Leggett, J.K. (Ed.) Trench -
geológico de la Cordillera Occidental del Ecuador Forearc. Geology: Sedimentation and Tectonics on
entre 2° - 3° S., escala 1/200.000. CODIGEM - Min. modern and ancient active plate margins. Blackwell
Energ. Min. - BGS publs. Scientific Publications, Oxford. (Spec. Publ. Geol.
DUQUE, P. 2000. Breve Léxico Estratigráfico del Soc. London, 11), 191 - 198.
Ecuador. UCP PRODEMINCA, Proyecto MEM FAUCHER, B. y SAVOYAT, E. 1973. Esquisse
BIRD 3655EC. geologique des Andes de l’ Equateur: Revue de
ELF AQUITAINE, 1986. Guide pratique pour la géographie physique et de géologie dynamique, (2),
determination de Kystes de Dinoflagellis Fossiles. V.15, 115 - 142.
Association des Palynologues de langue Francaisc FAUCHER, B., VERNET, R., BIZON, G.,
(APLF). Bolletin Des centres de Recherché BIZON, J.J., GREKOFF, N., LYS, M. y SIGAL, J.
exploration - Production ELF - AQUITAINE. MEM. 1971. Sedimentary Formations in Ecuador. A
12. stratigraphic and micropaleontological survey.
586 Referencias bibliográficas
Burean Études Indust. Coop. Inst. Franc. Pétrole Deposits of Texas and Arkansas. The University of
(BEICIP). Kansas Paleontology Institute. Nº 48, 1 - 56.
FEININGER, T. y SEGUIN, K.M. 1983. Simple GERMERAAD, J.H., HOPPING, C.A. y
Bouguer gravity anomaly field and the inferred MULLER, J. 1968. Palynology of Tertiary
crustal structure of continental Ecuador. Geology, 11, Sediments from Tropical Areas. Review of
40 - 44. Palaeobotany and Palynology, 189 - 348.
FOREMAN, H.P. 1968. Upper Maestrichtian GÓMEZ, E. y MINCHALA, J. 2003. Estudio
Radiolaria of California. The Palaeontological Estratigráfico de la Formación Calentura.
Association, Special Papers in Palaeontology, Implicaciones Hidrocarburíferas. Sector Pedro Carbo.
London, N°3. Tesis de grado ESPOL.
FOREMAN, H.P. 1973. Radiolaria of Leg 10 with GOOSENS, P.J. y ROSE, W.I. 1973. Chemical
systematic and ranges for the families composition and age determination of tholeitic rocks
Amphipyndacidae, Artostrobiidae and Theoperidae. in the basic Cretaceous complex, Ecuador. Geological
In: Worzel, J.L. et al. Initial Reports of the Deep Sea Society of America Bulletin, V. 84, 1043 - 1052.
drill Proj. V. 10, 407 - 474. GOOSENS, P.J., ROSE, W.I. y FLORES, D. 1977.
FOREMAN, H.P. 1977. Mesozoic Radiolaria from Geochemistry of tholeities of the Basic Igneous
the Atlantic basin and its bordelands. In: Stratigraphic Complex of Northwestern South America. Geological
Micropaleontology of Atlantic Basin and Society of America Bulletin, V. 88, 1711 - 1720.
Borderlands, ed. F.M. Swain, Elsevier, 305 - 320. HAY, W.W. y MOHLER, H.P 1967. Calcareous
GALLAGHER, J. P. 1944. Generalized columnar nannoplankton from early Tertiary Rocks at Pont
stratigraphic section Rio Esmeraldas - Colombia Labau, France, and Paleocene - Early Eocene
border area. International Ecuadorian Petroleum Co. correlations. Journal of Paleontology, V. 41, nº 6,
Inédito. 1505 - 1541.
GALLOWAY, J.J. y MORREY, M. 1929. A lower HOFKER, J. 1956. Tertiary foraminifera of coastal
Tertiary foraminiferal fauna from Manta, Ecuador. Ecuador: Part 2, additional notes on Eocene species.
Bull. Am. Paleont. 15, 1-56. Journal of Paleontology, 30, 891 - 958.
GARCÍA, M. 1983. Contribución al estudio de la HOFKER, J. 1968. Tertiary foraminifera of Coastal
Cuenca Progreso. III Congreso Ecuatoriano de Ecuador, Lower Oligocene and Lower Miocene.
Ingenieros Geólogos de Minas y Petróleos. Tomo IB, Palaeontographica, Sttugart 130 A, 1 - 59.
2 - 23. HOLLIS, Ch.J. 1991. To Late Paleocene Radiolaria
GARCÍA, M. y VILEMA, W. 1986. Síntesis from Marlborough (New Zealand) and DSDP Site
geológica de la Isla Puná. IV Congreso Ecuatoriano 208. Ph.D. Dissertation, University of Auckland, 23 -
de Geología, Minas y Petróleos, 25 - 47. 24.
GARNER, H.F. 1956. Southern Guayas Province. HOLLIS, Ch.J. 1997. Cretaceous - Paleocene
California Ecuador Petroleum Co. Geol. Rep. Inédito. Radiolaria from Eastern Marborough, New Zealand.
GARTNER, J.JR. 1967. Calcareous Nannoplankton Institute of Geological & Nuclear Sciencies Limited,
from Neogene of Trinidad, Jamaica and Gulf of 1 - 152.
Mexico. Esson Production Research Company, paper HUGHES, R.A. y PILATASIG, L.F. 2002.
29, 3 - 9. Cretaceous and Tertiary terrane accretion in the
GARTNER, S.JR. 1968. Coccoliths and related Cordillera Occidental of the Andes of Ecuador.
calcareous Nannofossils from Upper Cretaceous Tectonophysics, 345, 29 - 48.
Micropaleontología Ecuatoriana 587
HUGHES, R.A., BERMÚDEZ, R. y ESPINEL, G. JANSONIUS, J. y HILLS, L.V. 1987. General file
1999. Mapa geológico de la Cordillera Occidental del of fossil spores, 1987 supplement. Department of
Ecuador entre los 0° - 1°S, escala 1: 200.000. Geology, University of Calgary, Special Publication.
CODIGEN - Min. - BGS publs. JENKINS, D.G. 1972. Planktonic foraminiferal
IBARAKI, M. 1985. Neogene Planktonic biostratigraphy of the eastern equatorial Pacific
Foraminiferal Bioestratigraphy of the Kakegawa Area DSDP Leg 9: Initial Reports of the Deep Sea drill
on the Pacific coast of Central Japan. Reports of Proj., Vol. IX, 1059.
Faculty of Science Shizuoka University. V. 20. JIMÉNEZ, N. 1985. Corte estratigráfico de la
JAILLARD, E. 1993. Evolución Cretácica - Cuenca Progreso. Tesis de grado Universidad Central
Eocénica del Suroeste del Ecuador. Informe final del del Ecuador.
Convenio ORSTOM - PETROPRODUCCIÓN, 123. JIMÉNEZ, N. ORDÓÑEZ, M., SUÁREZ, J. y
Inédito. TIGRERO, J. 2002. Paleontología y
JAILLARD, E. 1997. Síntesis Estratigráfica y Micropaleontología del Area del Bosque petrificado
Sedimentológica del Cretáceo y Paleógeno de la de Puyango Suroeste del Ecuador. 3rd European
Cuenca Oriental del Ecuador. Convenio ORSTOM - Meeting on the Paleontology and Stratigraphy of
PETROPRODUCCIÓN. Latin America - EMPSLA, Extended Abstracts, V.,
JAILLARD, E. 2003. Rocas detríticas cretácicas - 67 - 68.
paleógenas de la Cordillera Occidental del Ecuador JIMÉNEZ, N. y MOSTAJO, E. 1988. Zonación de
(0° - 4° 30’ S). Estratigrafía, sedimentología, Nanofósiles calcáreos del Eoceno, Punta Ancón -
significado tectónico y geodinámico. Convenio IRD - Punta Mambra. Geociencias, Rev. del CIGMP, 2, 24 -
PETROPRODUCCIÓN. Inédito 29.
JAILLARD, E., ORDÓÑEZ, M., BENÍTEZ, S., JUTEAU, T., MEGARD, F., RAHARISON, L. y
BERRONES, G., JIMÉNEZ, N., WHITECHURCH, H. 1977. Les assemblages
MONTENEGRO, G. y ZAMBRANO, I. 1995. ophiolitiques de l’Occident equatorien: nature
Basin development in an accretionary, oceanic - pétrographique et position structurale. Bulletin de la
floored forearc setting: the southern coastal Ecuador sociéte geólogique de France (7), V. 19, 1127 - 1132.
during late Cretaceous to late Eocene times. Am. Ass. KEHRER, W. y KEHRER, P. 1969. Die
Petr. Geol. Mem 62, 615 - 631. oberkretazische San Juan Formation der
JAILLARD, E., ORDÓÑEZ, M., JIMÉNEZ, N., Westkordillere Ecuador. Neue Jahrbuch für Geologie
SUÁREZ, J. y TORO, J. 2002. Litho - and und Paläontologie. Abhandlunger, 133, 1 - 22.
biostratigraphy of the late Cretaceous - Paleogene KELLER, G., ADATTE, T., HOLLIS, CH.,
units of the Western Cordillera of Central Ecuador ORDÓÑEZ, M., ZAMBRANO, I., JIMÉNEZ, N.,
(0º30’S - 2ºS). Eurp. Meet. Paleont. Stratig. Latin STINNESBECK, W., ALEMÁN, A. y ERLICH,
AMER - EMPSLA, Ext.abst. vol., 63 - 66. W.H. 1997. The Cretaceous/Tertiary boundary event
JAILLARD, E., ORDÓÑEZ, M., SUÁREZ, J., in Ecuador: reduced biotic effects due to eastern
TORO, J., IZA, D. y LUGO, W. 2004. Stratigraphy boundary current setting. Marine Micropaleontology,
of the late Cretaceous - Paleogene deposits of the 31, 97 - 133.
Cordillera occidental of Central Ecuador: KENNERLEY, J.B. 1973. Geology of the Loja
geodynamic implications. Journal of South America Province, Southern Ecuador. London Institute of
Earth Sciences. 17, 49 - 58. Geological Sciences, Report 23, 34.
588 Referencias bibliográficas
KENNET, J.P. 1973. Middle and Late Cenozoic LAMBERT, B. 1982. Nannofossiles calcareous de
foraminiferal bioestratigraphy of the southwest Albien Superiur et du Vraconnien du Cameraum
Pacific - DSDP Leg 21. Initial Rep. Deep Sea drill. meridional. Cahies Micropaléontogie, V. 2, Nº 2, 33 -
Proj., 21, 575 - 639. 59.
KLING, S.A. 1983. Radiolaria. In Introduction to LANDES, R.W. 1944a. Geología de la región sud -
Marine Micropaleontology. Ed. Haq., B.U. y occidental del Ecuador. Bol. Inst. Sudamer. Petrol., 1,
Boersma, A. Elsevier Biomedical. N° 3, 191 - 200.
KRASHENINNIKOV, V.A. 1974. Cretaceous and LEBRAT, M. 1985. Caractérisation géochimique du
Paleogene planktonic Foraminifera, Leg 27 of the volcanisme anté - orogénique de l’ Occident
Deep Sea Drilling Project. Initial Reports of the Deep Equatorien: implications géodynamiques: Documents
Sea Drill. Proj., Vol. XXVII. et travaux du Centre Geól. Et Geóph de Montpellier,
LABOGEO 1993. Estudio Geológico del Pozo Sacha N° 6.
- 126. Inédito. LECKIE, R.M. 1987. Mid - Cretaceous Planktonic
LABOGEO 1993. Estudio Geológico del Pozo Foraminiferal Biostratigraphy off Central Morocco,
Tambococha - 1. Inédito. Deep Sea drilling Project Leg 79, Sites 545 and
LABOGEO 1993. Sedimentología, Bioestratigrafía, 547.
Geoquímica y Litoestrigrafía Pozo Lago Agrio - 37. LITTON, 1986. El Estudio de la Cuenca del Golfo
Inédito. de Guayaquil. Bioestratigrafía, 1 - 44.
LABOGEO 1994. Estudio Geológico del Pozo LOEBLICH, A.R.,Jr. y TAPPAN, H. 1961.
Pungarayacu - 30. Tomo - 1 Sedimentología, Tomo - Cretaceous planktonic foraminifera. Part 1.
4 Bioestratigrafía. Informe inédito. Cenomanian. Micropaleontology 7, 257 - 304.
LABOGEO 1994. Estudio Geológico del Pozo Sacha LOEBLICH, A.R. y TAPPAN, H. 1988.
- 129. Inédito. Foraminiferal genera and their clasification. Van
LABOGEO 1994. Informe Bioestratigráfico de Nostrand Reinhold (ed.), 2 V.
Sección del Río Upano en Chinimbimi, Cuenca LORENTE, M. A., 1986. Palynology and
Oriental Ecuatoriana. PETROPRODUCCIÓN - Palynofacies of the Upper Tertiary in Venezuela.
ORSTOM. Inédito. Gebruder Borntraeger, D - 1000 Berlin D - 7000
LABOGEO 1994. Informe Bioestratigráfico del Sttugart.
corte del Río Misahuallí de la Cuenca Oriental MARCHANT, S. 1956b. Studies in the revisión of
Ecuatoriana. PETROPRODUCCIÓN - ORSTOM. the geology of the Ancon area - I: Geol. Report Nº
Inédito. 67, AEO. Inédito.
LABOGEO 1995. Estudio Geológico del Pozo MARCHANT, S. 1957. Studies in the revision of the
Biguno - 1. Inédito. geology of the Ancon area - V. The section in the
LABOGEO 1995. Estudio Geológico del Pozo surface strata between the Santo Tomas and La Fe
Huachito - 1. Inédito. areas. Geol. Report Nº 86, AEO. Inédito.
LABOGEO 1996. Estudio Geológico del Pozo MARCHANT, S. 1958. A note on stratigraphical
Sansahuari - 11. Inédito. nomenclature in SW Ecuador. Anglo Ecuadorian
LABOGEO 1996. Estudio Geológico del Pozo Oilfields Ltd., Geol. Rep. 99.
Frontera - 4A. Inédito. MARKS, J.G. 1951. Miocene stratigraphy and
LABOGEO 1996. Estudio Geológico del Pozo Sacha paleontology of Southwestern Ecuador, Bull. Am.
Profundo. Inédito. Paleont., 23. 453 - 454.
Micropaleontología Ecuatoriana 589
MARKSTEINER, R. y ALEMÁN, A. 1991. the Santa Elena Peninsula) with notes on Esmeraldas
Coastal Ecuador Technicial Evaluation Agreement. Province, Ecuador. Anglo Ecuadorian Oilfields Ltd.,
AMOCO Prod. Co y PETROECUADOR, Informe Rep. S.J.M.1. Inédito.
interno, 1°V., 218. MITE, M. 1990. Estudio geomorfológico de la Fm
MAROCO, R., RIVADENEIRA, M., BABY, P., Cayo en el Norte de Guayaquil. Tesis de grado.
VALDEZ, A. y MEDINA, G. 1997. La Formación ESPOL.
Tiyuyacu, Serie Sinorogénica (Norte del Oriente MONTENEGRO, G. 2001. Informe preliminar
Ecuatoriano). VI Simposio Bolivariano. estudio geológico de la Cuenca Esmeraldas. Primera
MARTIN, R.E. ed. 2000. Environmental Campaña Octubre 2000. CIGG -
Micropaleontology. Kluwer Academic/Plenum PETROPRODUCCIÓN. Inédito.
Publishers, Topics in Geobiology, 15. MONTENEGRO, G. y BERRONES G. 2002.
MARTINI, E. 1965. Mid-Tertiary calcareous Informe geológico de las comisiones de campo a la
nannoplankton from Pacific deep sea cores. In: provincia de Esmeraldas. CIGG -
Whitard, W.F. and Bradshaw, R. B. (ds), submarine PETROPRODUCCIÓN. Inédito.
th
Geology and Geophysics: Procedings of the 17 MONTENEGRO, G. y LOOR, B. 1988. Informe
Symposium of the Colston Research Society London: Geológico de los Acantilados de Ancón, Anconcito y
Butterworths, 393 - 411. Punta Mambra. CEPE - SRG. Inédito.
MARTINI, E. 1971. Standard Tertiary and MORENO, M. 1983. Estratigrafía detallada del
Quaternary calcareous nannoplankton zonation. In: Grupo Azúcar en los Acantilados de Playas. Tesis de
Farinacci, A. (ed), Proceedings of the II Planktonic grado. ESPOL.
Conference, Roma, 1970, V. 2, 739 - 785. MORGIEL, J. y OLSZEWSKA, B. 1981.
MARTINI, E. y WORSLEY, T. 1971. Tertiary Bioestratigraphy of the Polish External Carpathians
calcareous nannoplankton from the Western based on agglutinated foraminifera.
equatorial Pacific. Initial Rep. Deep Sea drill. Proj. 7, Micropaleontology, V. 27, N° 1, 1 - 30.
1471 - 1507. MORKHOVEN VAN, F.P. 1962. Post - Paleozoic
McGUGAN, A. 1982. Upper Cretaceous (Campanian Ostracoda. Their Morphology, Taxonomy and
and Maestrichtian) foraminifera from the upper Economic Use. V. 1.
Lambert and Northumber land formations, Gulf MOSTAJO, E. 1983. Contribución al conocimiento
Islands, British Columbia, Canada. del Nannoplankton Calcáreo en el Océano Atlántico
Micropaleontology, V. 28, N°4, 399 - 430. sudoccidental. Facultad de Ciencias Naturales y
McLAUGHLIN, D.H. 1956. Geology of the Museo Bernardino Rivadavia. Universidad Nacional
southwestern side of the Progreso Basin, Guayas de la Plata Argentina.
Prov. Ecuador. California Ecuador Petroleum Co. MOSTAJO, E. 1984. Nannoplankton Calcáreo del
Inédito. Océano Atlántico Sur. Revista Española de
MEJÍA, J. 1997. Corte Estratigráfico de la Micropaleontología, Vol. XVII, Nº 2; 261 - 280.
Formación Guayaquil en la vía Perimetral de MULLER, J., de DI GIACOMO, E. y VAN
Guayaquil: Propuesta como nueva localidad tipo. ERVE, A.W. 1987. A Palynological Zonation for the
Tesis Universidad de Guayaquil. Cretaceous, Tertiary and Quaternary of Northern
MILLS, S.J. 1967. Tertiary stratigraphy in coastal South America. AASP Contributions Series, N° 19.
Ecuador. The Stratigraphy of the Tertiary rocks of MURRAY, A.J.R. 1923. Report on the Geology of
Sourthwen Manabí and Guayas Provinces (excluding the Santa Elena Peninsula, Ecuador. Part III. Geology
590 Referencias bibliográficas
of the country around the Ancon Field. Anglo ORDÓÑEZ, M. 1996. Aplicación del estudio de
Ecuadorian Oilfields Ltd., Geol. Rep., 7. Inédito. microfósiles en la industria petrolera ecuatoriana.
NEDERBRAGT, A.J. 1991. Late Cretaceous Actas VII Congreso Ecuatoriano de Geología, Minas
biostratigraphy and development of Heterohelicidae y Petróleo, 38 - 52.
(planktic foraminifera). Micropaleontology, V. 37, ORDÓÑEZ, M. 2002. Radiolarios Cenozoicos de la
N°4, 329 - 372. Costa Ecuatoriana. VIII Congreso Ecuatoriano en
NIGRINI, C. 1971. Radiolarian zones in the Ciencias de la Tierra. 3rd European Meeting on the
Quaternary of the Equatorial Pacific Ocean. In: B.M. Paleontology and Stratigraphy of Latin America -
Funnell & W.R. Riedel (eds.). The EMPSLA. Extended Abstracts, V. 67 - 68.
Micropaleontology of Oceans. Cambridge University ORDÓÑEZ, M. y JIMÉNEZ, N. 2000.
Press, 443 - 461. Bioestratigrafía y Paleoecología del Pozo Atacapi - 7.
O’CONNOR, B. 2001. Buryella (Radiolaria, CIGG. Inédito.
Artostrobiidae) from DSDP Site 208 and ODP Site ORDÓÑEZ, M. y LEÓN, M. 1988. Radiolarios del
1121. Micropaleontology, V. 47, N°1, 1 - 22. Eoceno Medio del Suroeste del Ecuador. V Congreso
OERTLI, H.J. 1985. Atlas des Ostracodes de France Ecuatoriano de Geología, Minas, Petróleos y Ciencias
(Paléozoique - Actuel). Mémoires Elf - Aquitaine, 9, afines, 1 - 40.
64 - 386. ORDÓÑEZ, M., ZAMBRANO, I. y JIMÉNEZ, N.
OKADA, H. y BUKRY, D. 1980. Supplementary 1986. Bioestratigrafía de la Cuenca Progreso en la
modification and introduction of code numbers to the Provincia del Guayas. IV Congreso Ecuatoriano de
low - latitude coccolith bioestratigraphic zonation. Geología, Minas y Petróleos.
Marine Micropaleontology 5, 321 - 325. ORDÓÑEZ, M., ZAMBRANO, I. y JIMÉNEZ, N.
OLSSON, A.A. 1939. Introduction a la Geologic du 1990. Informe Bioestratigráfico del pozo La
Nord - Ouest du Pérou et du Sud - Ouest de l’ Matachivato - X1, BELCO. Inédito.
Equateur. Ann. off Nat. Comb., Liq. 14 ann. N°3, 551 ORDÓÑEZ, M., ZAMBRANO, I. y JIMÉNEZ, N.
- 604. 1995. Bioestratigrafía del contacto Cretácico -
OLSSON, A.A. 1942a. Tertiary deposits of north - Terciario en la Formación Guayaquil. Primer
western South America and Panama. Proc. 8th Am. Congreso Internacional de Petróleos, Geología y
Sci. Congr. Washington, 4, 87 - 231. Medio Ambiente.
ORDÓÑEZ, M. 1983. La utilización de los ORDÓÑEZ, M., ZAMBRANO, I. y JIMÉNEZ, N.
Foraminíferos bentónicos y planctónicos en la 1995. Micropaleontología de 12 muestras de la
determinación de la estratigrafía y ambientes de Formación Hollín. LABOGEO. Inédito.
depositación en el Golfo de Guayaquil. III Congreso ORDÓÑEZ, M., ZAMBRANO, I. y JIMÉNEZ, N.
Ecuatoriano de Ingenieros Geólogos de Minas y 1996. Estudio Bioestratigráfico, Geoquímico y
Petróleos, 1 - 28. Litoestratigráfico del Pozo Charapa - 2. LABOGEO.
ORDÓÑEZ, M. 1991. Bioestratigrafía y Inédito.
Paleoecología del Plio - Pleistoceno del Graben de ORDÓÑEZ, M., ZAMBRANO, I. y JIMÉNEZ, N.
Jambelí. Tesis Doctoral. Universidad de Guayaquil. 1996. Estudio Bioestratigráfico, Geoquímico y
ORDÓÑEZ, M. 1995. Zonas de Radiolarios del Litoestratigráfico del Pozo Charapa - 3. LABOGEO.
Eoceno Medio del Grupo Ancón, Península de Santa Inédito.
Elena, Ecuador. Asoc. Paleont. Arg. Publ. Esp. N° 3, ORDÓÑEZ, M., ZAMBRANO, I. y JIMÉNEZ, N.
107 - 117. 1996. Estudio Bioestratigráfico, Geoquímico y
Micropaleontología Ecuatoriana 591
SANFILIPPO, A. y NIGRINI. 1998 a. Code SIEMERS, CH.T. 1995. Character and Hydrocarbon
numbers for Cenozoic low latitude radiolarian Potyential of the Pre - Aptian, Oriente Basin,
bioestratigraphy zones and GPTS conversion tables. Ecuador.
Marine Micropaleontology, 33, 109 - 156. SIGAL, J. 1968. Estratigrafía micropaleontológica
SANFILIPPO, A. y RIEDEL, W.R. 1985. del Ecuador, datos anteriores y nuevos. Instituto
Cretaceous Radiolaria In: Plankton Stratigraphy Francés Petróleo - Serv. Nac. Geol. y Minería.
(H.M. Bolli et al. eds.). Cambridge University Press, Inédito.
537 - 630. SIGAL. J. 1969. Quelques acquisitions récentes
SANFILIPPO, A., WESTBERG - SMITH, M.J. y concernant le chronostratigraphie des formations
RIEDEL, W.R. 1981. Cenozoic Radiolarians at Site sedimentaires de l’ Equateur. Rev. Esp. Micropal., 1,
462, Deep Sea Drilling Project Leg 61, Western 205 - 236.
Tropical Pacific. Initial Rep. Deep Sea drill. Proj. 61, SIGAL, J. 1972. Estudio micropaleontológico de las
495 - 505. formaciones de la región costanera del Ecuador.
SANFILIPPO, A., WESTBERG - SMITH, M.J. y Bureau d’ etudes industrielle et de cooperation de l’
RIEDEL, W. R. 1985. Cenozoic Radiolaria. En: Institut Francais du Petrole (BEICIP), Rueil -
Plankton Stratigraphy (H.M. Bolli et al eds.). Malmaison. Inédito.
Cambrigde University Press, 631 - 712. SINCLAIR, J.M. y BERKEY, C.P. 1923. Las
SANTOS, M. 1983. La subcuenca Manabí y su Cherts y las rocas ígneas del campo petrolífero de
contexto regional. III Congreso Ecuatoriano de Santa Elena, Ecuador. Min. de OO., Quito.
Geología, Minas y Petróleos, ESPOL, 1 - 35. SINCLAIR, J.M. y BERKEY, C.P. 1924. Geology
SAVOYAT, E., VERNET, R., SIGAL, J. of Guayaquil, Ecuador, South America. Am. Jnl. Sci.,
MOSQUERA, C, GRANJA, J. y GUEVARA, G. (5), 7, N° 42, 491 - 497.
1970 b. Estudio geológico general de la Cuenca de SISSINGH, W. 1977. Biostratigraphy of Cretaceous
Esmeraldas. Estudio micropaleontológico parcial de calcareous nannoplankton. Geol. Mijnbouw, 56, 37 -
las formaciones de la Sierra. Instituto Francés del 65.
Petróleo; Servicio Nacional de Geología y Minería. SLITER, W.V. 1972. Cretaceous foraminifers; depth
Inédito. habitats and their origin. Nature, Lond., 239.
SEIVE, Ch. 1990. Introducao a micropaleontología. SLITER, W.V. 1976. Cretaceous Foraminifers from
Universidade A. Neto. Faculdade de Ciencias - the southwestern Atlantic Ocean, Leg 36, Deep Sea
Departamento de Geología. elf aquitaine angola, 16. drilling Project. Initial Reports of the Deep Sea drill
SHEPPARD, G. 1928b. The Geology of Ancon Proj., Vol. XXXVI.
Point, Ecuador. S.A. Jnl. Geol., 36, N°2, 113 - 138. SMALL. J. 1962. Stratigraphic and Ancon oil field
SHEPPARD, G. 1937. The Geology of South - studies, south - west Ecuador. Ph. D. Thesis Univ.
Western Ecuador. London (Murby). Colorado.
SHOEMAKER, R. 1977. Hojas fosilizadas de la SMITH, J.A. 1946 - 1947. Informes geológicos y
Formación Ciano, Cretácico Meridional del Sub - geofísicos de la Int. Ecuad. Pet. Co. Dir. Min Petrol.
Occidente del Ecuador. Comisión Administradora del Ministerio de Energía y Minas. Inéditos.
Bosque Petrificado de Puyango. SMITH, J.A., y HARDENBOL, J. 1973.
SHOEMAKER, R. 1982. Fossil leaves from the Procedings of Symposium on Calcareous
Lower Cretaceous Ciano Formation, Southwertern Nannofossils. Gulf Coast Section Society of
Ecuador. Paleontographica, Abteilung B, 180. Economic Paleontologist and Mineralogists.
Micropaleontología Ecuatoriana 593
SNELLING, N.J. 1985. The Chronology of the TORO, J. 1994. Geodinámica de la Cuenca Progreso
Geological Record. Bristish Geological Survey Provincia del Guayas. Tesis de Grado. Universidad
London, 3 - 343. Central Quito.
SPALLETTI, L. 1980. Paleoambientes TSCHOPP, H.J. 1948. Geologische Skizze von
sedimentarios en secuencias silicoclásticas. Ecuador. Bull Ass. Swiss Geol. Ing. Petrol. 15, N° 48,
Asociación Geológica Argentina. IMPSEG - Facultad 14 - 45.
de Ciencias Naturales, UNLP. TSCHOPP, H.J. 1953. Oil Explorations in the
STAINFORTH, R.M. 1948. Applied Oriente of Ecuador, 1938 - 1950. Bull Am. Ass.
micropaleontology in coastal Ecuador. Journal of Petrol. Geol., 37, N° 10.
Paleontology, vol. 22, N° 2, 113 - 151. TUMANDA, FE P. 1989. Cretaceous radiolarian
STAINFORTH, R.M., LAMB, J.L., biostratigraphy in the Esashi Mountain area, Northern
LUTERBACHER, H., BEARD, J.H y Hokkaido, Japan. Sci. Rep., Inst. Geosci., Univ.
JEFFORDS, R.M. 1975. Cenozoic Planktonic Tsukuba. Sec. B., V. 10.
Foraminiferal Zonation and characteristics of Index VALDEZ, A. 1997. Reinterpretación
Forms. The University of Kansas Paleontological Sedimentológica Estratigráfica de la Formación
Institute. Tiyuyacu y su relación con la tectónica del Terciario
SUÁREZ, J., ORDÓÑEZ, M., JIMÉNEZ, N., Inferior. Tesis inédita de Grado.
ZAMBRANO, I., VITORES, M. y TOALA, G. VAUGHAN, T.W. 1924. American and european
2000. Informe Geológico Pozo Shushufindi - 101. Tertiary larger Foraminifera. Bull. Geol. Soc. Amer.,
CIGG. Inédito. vol.. XXV, 785 - 822.
SULLIVAN, F.R. 1965. Lower tertiary VAUGHAN, T.W. 1925. Results of recent
Nannoplankton from the California Coast Ranges II. investigations of American Tertiary larger Pan -
Eocene. Universidad California Publ. Golo. Se, 53, 1 Foraminifera. Proc. 3rd. Pan- Pacific Science
- 53. Congress, Tokio, Vol. II, 1850 - 1857.
THALMANN, H.E. 1943. Upper Cretaceous VAUGHAN, T.W. 1926. Foraminifera from the
Limestones near San Juan, Province of Chimborazo Upper Eocene deposits of the Coast of Ecuador. Proc.
(Western Andes), Ecuador. Abstract. Bull Geol. Soc. Nat. Acad. Sci., vol. 12, 533 - 535.
Amer. V. 54, 1827 - 1828. VELASCO, M. y MENDOZA, K. 2003. Estudio
THALMANN, H.E. 1944. Notas sobre estudios geológico del Miembro Calentura de la Formación
micropaleontológicos de las formaciones cretácicas y Cayo en el Flanco Oriental de la Cordillera Chongón
terciarias en la región litoral del Ecuador. Bol. Inst. Colonche. Tesis de grado. Universidad de
Sud. Petrol., 1, N°3, 201 - 206. Guayaquil.
THALMANN, H.E. 1945. Resumen de las VILEMA, W. y COBOS, L. 2004. Estudio
investigaciones micropaleontológicas en el Ecuador, Geológico Río Guaraguau, Derecha, El Diablo, y
Ecuador Petrolero, Vol. I, N° 1, 22 - 24. Grande, CIGG. Inédito.
THALMANN, H.E. 1946a. Micropaleontology of VILEMA, W. 2004c. Corte Geológico Río De La
Upper Cretaceous and Paleocene in Western Ecuador. Derecha. CIGG. Inédito.
Amer Assoc. Petrol. Geol. Bull., 30, 337 - 347. VILEMA, W. 2004d. Corte Geológico Río Grande,
THALMANN, H.E. 1946c. Micropaleontology of CIGG. Inédito.
Miocene Progreso Formation, Southwestern Ecuador. VOLFKHEIMER, W. 1987. Bioestratigrafía de los
Bull. Geol. Soc. Am., 57, 1236. sistemas regionales del Jurásico y Cretácico de
594 Referencias bibliográficas
América del Sur. Comité Sudamericano del Jurásico Co. Dir. Min. Petrol., Minist. Econ., Inédito.
y Cretácico. Vol. 1. WINTER, T. 1990. Mécanismes des déformations
VOLFKHEIMER, W. y MUSACCHIO, E. 1981. récentes dans les Andes équatoriennes. Thése
Cuencas sedimentarias del Jurásico y Cretácico de Université Paris - Sud (Orsay).
América del Sur. II Congreso latinoamericano de WOLF, T. 1892. Geografía y geología del Ecuador
Paleontología Porto Alegre. Vol. 2. F.A. Brookhaus, Leipzig.
WALLRABE - ADAMS, M.J. 1990. Petrology and YOUNG, J.R. y otros 1997. Guidelines for coccolith
geotectonic development of the Western Ecuadorian and calcareous nannofossil terminology.
Andes: the Basic Igneous Complex: Tectonophysics, Paleontology, 40, N°4, 875 - 912.
v. 185, 163 - 182. ZAMBRANO, I., ORDÓÑEZ, M. y JIMÉNEZ, N.
WASSON, T. y SINCLAIR, J.H. 1927. Geological 1998. Informe Paleontológico del pozo Parahuacu - 8.
explorations East of the Andes in Ecuador. Bull. Am. CIGG. Inédito.
Ass. Petrol. Geol., 11. N°12. ZAMBRANO, I., ORDÓÑEZ, M., JIMÉNEZ, N.,
WHITTAKER, J.E. 1988. Benthic Cenozoic y SUÁREZ, J. 1998. Informe Paleontológico y
Foraminifera from Ecuador. Taxonomy and Geoquímico de 6 muestras tomadas en las zonas de
Distribution of Smaller Benthic Foraminifera Cuchaentza e Israel, Suroriente ecuatoriano.
from Coastal Ecuador (Late Oligocene - Late Convenio PETROPRODUCCIÓN - ORSTOM.
Pliocene). British Museum (Natural History), 1 - CIGG. Inédito.
194. ZORRILLA, J. 1999. Precisiones Bioestratigráficas
WILLIAMS, M.D. 1947. Informes geológicos y de la Formación Dos Bocas. Tesis de grado. Escuela
geofísicos de la Internacional Ecuadorian Petroleum de Geología. Universidad de Guayaquil.
Micropaleontología Ecuatoriana 595
m metro
MEB Microscopio Electrónico de Barrido
ml mililitro
mm milímetro
N Norte
NE Noreste
NO Noroeste
O Oeste
PALCAT Catálogo Paleontológico
PETROECUADOR Petróleos del Ecuador
PRODEMINCA Proyecto de Desarrollo Minero y Control Ambiental
pulg pulgada
rpm revoluciones por minuto
S Sur
SE Sureste
SO Suroeste
sp especie
spp especies
SRG Subgerencia Regional Guayaquil
ss sensu estricto
SWC núcleos de pared
WG Western Geophysical
μm micras
Micropaleontología Ecuatoriana 597
ÍNDICE DE FIGURAS
ÍNDICE TAXONÓMICO
Bathysiphon gerochi 102, 103, 105, 123, 124, 196 Bolivina marginata 42, 66, 72, 75, 76, 77, 132, 135,
Bathysiphon rufescens 108, 138, 171
Bathysiphon aff. ruffescens 195 Bolivina aff. marginata 41
Bathysiphon sp 40, 41, 42, 64, 66, 76, 88, 102, 103, Bolivina multicostata 38, 66, 169
108, 122, 123, 126, 129, 132, 138, 147, 148, 157, Bolivina nobilis 34
192, 195, 212, 214, 221, 229, 231 Bolivina peruviana 108
Bolivina acutula 181 Bolivina pisciformis 33, 66,72, 75, 76, 132, 135, 138,
Bolivina cf. aculata 169 140, 171, 176, 181, 296
Bolivina advena 66, 75, 76, 77, 138 Bolivina plicata 75, 132, 135, 138
Bolivina cf. advena 33, 132 Bolivina pozonensis 138
Bolivina aff. alata 181 Bolivina quadrilatera 181
Bolivina alazanensis 72, 75, 123, 126, 129, 557 Bolivina reussi 82
Bolivina aff. alazanensis 156 Bolivina rudderi 75
Bolivina aff. albatrossi 176 Bolivina aff. seminuda 184
Bolivina alicata 181 Bolivina semistriata 171
Bolivina arta 66, 176 Bolivina sinuata 181, 184
Bolivina barbata 135, 138 Bolivina spissa 181
Bolivina cf. barbata 181, 184 Bolivina subaenariensis 77, 180, 181, 184
Bolivina basisenta 29, 108, 154, 156, 557 Bolivina subglobosa 138
Bolivina bicostata 22, 46, 66, 138, 181, 184, 294 Bolivina suteri 75
Bolivina byramensis 154 Bolivina vaughani 70
Bolivina cf. candia 77 Bolivina sp 33, 40, 41, 66, 70, 72, 75, 85, 88, 108,
Bolivina caudriae 66, 72, 75, 138, 171 122, 126, 129, 138, 140, 148, 159, 169, 176, 181,
Bolivina cf. cochei 75, 138 184, 195, 555, 567, 571, 573, 577
Bolivina aff. crassa 196 Bolivinita planata 261
Bolivina charapotoensis 66, 75 Bolivinita cf. pliobliqua 150
Bolivina chirana 108 Bolivinita quadrilatera 297
Bolivina directa 66 Bolivinoides alazanensis 156
Bolivina dispar 66 Bolivinoides draco draco 90
Bolivina earlandi 72 Bolivinoides sp 88, 90, 156
Bolivina ecuadorana 33 Bolivinopsis spectabilis 196, 262
Bolivina aff. exigua 91 Bolivinopsis trinitatensis 195, 196
Bolivina floridana 34, 38, 66, 140, 141, 176 Brizalina alata 70
Bolivina incrassata 82, 86, 90, 122, 125, 148, 150, Brizalina granti 70
260, 571, 575 Brizalina mantaensis mantaensis 132
Bolivina interjuncta 75, 138 Brizalina semistriata 184
Bolivina isidroensis 66, 138 Brizalina spissa 169, 298
Bolivina jacksonensis 108, 154, 156, 169, 295, 551, Brizalina stainforthi 184
553, 555, 557 Brizalina tongi 169
Bolivina kickapoensis 82 Brizalina sp 70
Bolivina maculata 108, 154, 156, 169, 553, 555 Bucella sp 34, 77
Micropaleontología Ecuatoriana 603
Bulimina affectata 129 Bulimina uvigerinaformis 38, 66, 69, 70, 72, 75, 76,
Bulimina alazanensis 138 77, 138, 171, 303
Bulimina alligata 132 Bulimina cf. uvigerinaformis 33, 41, 42, 169
Bulimina cf. alligata 129 Bulimina sp 34, 44, 66, 70, 95, 108, 123, 129, 147,
Bulimina buchiana 75 156, 181, 195, 196, 551
Bulimina chirana 129 Buliminella carseyae 192
Bulimina decurtata 549, 551, 557 Buliminella chirana 129
Bulimina cf. decussata 129 Buliminella curta 66, 70, 140, 169, 171, 181, 184
Bulimina exigua 88 Buliminella cushmani 91, 94
Bulimina falconensis 129, 135 Buliminella ecuadorana 33, 66, 69, 70, 72, 75, 76,
Bulimina inflata 171, 181 77, 129, 132, 135, 138
Bulimina jacksonensis 108, 154, 156, 169, 549 Buliminella elegantissima 34, 37, 41, 44, 75, 76, 77,
Bulimina cf. jarvisi 129 304
Bulimina kickapooensis 88, 102 Buliminella cf. mirifica 169
Bulimina lineata 126, 129, 154, 156 Buliminella peruviana 126, 129
Bulimina aff. lineata 123 Buliminella cf. subfusiformis 181
Bulimina marginata 135, 138, 181, 299 Buliminella sp 34, 41, 42, 44, 70, 76, 86, 132, 148,
Bulimina aff. microcostata 107, 108 156, 159, 169, 192
Bulimina midwayensis 123, 124, 196, 197, 198 Buliminellita mirifica 66, 70
Bulimina ovata 95, 126, 129, 132, 154, 169, 171 Buliminellita aff. mirifica 171
Bulimina cf. ovata 95 Buliminellita nuda 72, 75
Bulimina pagoda 169 Buliminellita sp 138
Bulimina peruviana 154
Bulimina petroleana 192 Cancris cocoaensis 156
Bulimina aff. petroleana 195 Cancris indicus 44
Bulimina cf. petroleana 90, 193 Cancris oblonga 181
Bulimina pseudoaffinis 42 Cancris palmarealensis 33
Bulimina aff. pseudoaffinis 129 Cancris sagrai 72, 138
Bulimina aff. pseudovata 108 Cancris sp 129
Bulimina pupoides 126, 129, 132, 138, 181 Cassidulina californica 66, 70
Bulimina cf. pupoides 169 Cassidulina carapitana 75
Bulimina reussi 102 Cassidulina crassa 154, 156
Bulimina rostrata 70, 132, 169, 171, 176, 183, Cassidulina cretacea 82
300 Cassidulina aff. cushmani 181
Bulimina aff. rostrata 140 Cassidulina delicata 66, 169, 180, 181, 184
Bulimina semicostata 301 Cassidulina globosa 108, 123, 126
Bulimina stalacta 126 Cassidulina laevigata 75, 138
Bulimina striata 33, 66, 70, 72, 75, 129, 132, 135, Cassidulina subglobosa 33, 44, 70, 72, 126, 129, 132,
138, 171, 176, 181, 302 135, 138, 154, 156, 171, 176, 181, 183, 305
Bulimina subfusiformis 181 Cassidulina aff. subglobosa 184
Bulimina cf. subornata 40 Cassidulina sublaevigata 108
604 Índice taxonómico
Glandulina laevigata 129, 134, 135, 169 Gyroidina aff. soldanii 126
Glandulina sp 134 Gyroidina zelandica 108
Globobulimina cf. affinis 169 Gyroidina sp 64, 82, 88, 108, 147, 148, 176, 181,
Globobulimina alazanensis 134 183
Globobulimina aragonensis 129 Gyroidinoides braekhiana 129
Globobulimina arayenensis 129 Gyroidinoides aff. chiranus 154
Globobulimina cf. gibba 134 Gyroidinoides depresus 148
Globobulimina sp 123, 129, 135, 138, 156 Gyroidinoides globosus 270
Globocassidulina oblonga 176 Gyroidinoides nitidus 148
Globocassidulina subglobosa 169 Gyroidinoides planulatus 171, 176, 181
Globorotalites hiltermanii 266 Gyroidinoides primitiva 88
Globorotalites spineus 86, 88, 102, 103, 267 Gyroidinoides sp 150, 183
Globorotalites sp 88, 147
Globulina lacrima horrida 268 Hanzawaia americana 66, 70, 75
Globulina lacrima lacrima 269 Hanzawaia ammophala 108
Globulina lacrima subsphaerica 147 Hanzawaia aff. ammophila 156
Globulina aff. lacrima 150 Hanzawaia concentrica 40, 41, 44, 66, 68, 70, 74, 75,
Globulina cf. prisca 88 76, 77, 134, 138, 313
Globulina sp 129 Hanzawaia evansi 178, 179, 180, 181, 184
Guttulina caudriae 132, 133, 311 Hanzawaia isidroensis 70
Guttulina irregularis 126, 129, 134, 135 Hanzawaia mantaensis 70, 132, 140, 171, 176, 181,
Guttulina jarvisi 129, 134, 169 183
Guttulina sp 70, 129, 169, 171 Hanzawaia cf. mantaensis 178
Gyroidina altiformis 134, 140, 169, 171 Hanzawaia sp 37, 66, 75, 129, 135, 140, 169, 178,
Gyroidina aff. altiformis 129, 138 184
Gyroidina cf. altiformis 132 Haplophragmoides carinatum 66, 123, 126, 128, 129,
Gyroidina depressa 88, 90, 192 192
Gyroidina girardana 123, 126, 129, 147 Haplophragmoides cf. canariensis 198
Gyroidina cf. girardana 134 Haplophragmoides chapmani 105
Gyroidina globosa 88 Haplophragmoides cf. chapmani 123
Gyroidina aff. globosa 150, 195 Haplophragmoides coronatum 105, 129
Gyroidina moskvini 150, 271 Haplophragmoides cf. deflata 248, 249
Gyroidina nitida 102, 147 Haplophragmoides eggeri 195, 226, 227, 229, 230,
Gyroidina cf. nitida 90 231, 250
Gyroidina octocamerata 108, 123 Haplophragmoides aff. eggeri 247, 249
Gyroidina orbicularis 126 Haplophragmoides cf. eggeri 196, 198
Gyroidina perampla 123 Haplophragmoides emaciatum 135, 138
Gyroidina quadrata 105 Haplophragmoides aff. hockleyensis 129
Gyroidina scalata 129 Haplophragmoides aff. horridus 198
Gyroidina soldanii 123, 132, 134, 135, 138, 140, 154, Haplophragmoides aff. jarvisi 248, 249
169, 171, 176, 181, 183, 312 Haplophragmoides aff. kirki 246
Micropaleontología Ecuatoriana 607
Lenticulina sp 66, 70, 85, 86, 90, 91, 95, 96, 126, miliólido 47, 156
129, 138, 140, 148, 150, 154, 156, 169, 171, 176, miliolínido 82, 84
181, 230, 571, 575
Liebusella pozonensis 134, 135 Nautiloculina sp 205, 207
Liebusella sp 135 Neobulimina canadensis 234, 236, 237, 276
Linaresia cf. pompiliodes 169 Neobulimina sp 193
Lingulina prolata 135 Nodellum cf. velascoensis 195, 196
Lingulonodosaria sp 88, 126 Nodogenerina advena 33, 132, 171, 176, 181
Lituólido 122 Nodogenerina sp 169, 171
Loxostoma limonense 90 Nodosarella gracillima 89, 195
Loxostomum sp 573 Nodosarella aff. gracillima 91
Nodosarella paucistriata 176
Marginulina cf. austinana 88 Nodosarella aff. paucistriata 183
Marginulina cretacea 192, 274 Nodosarella sp 88, 195
Marginulina cf. elongata 86 Nodosaria acuminata 135
Marginulina aff. glabrata 102 Nodosaria advena 181
Marginulina aff. hantkeni 135, 171 Nodosaria concinna 90
Marginulina striata 135 Nodosaria consobrina 70, 90, 95, 108, 124, 127, 130,
Marginulina striatula 134 134, 138, 192
Marginulina cf. striatula 169 Nodosaria cf. ewaldi 108
Marginulina subbullata 129, 135, 138 Nodosaria aff. holserica 130, 171
Marginulina aff. subbullata 176 Nodosaria lamellata 33, 66, 70, 72, 75, 134, 138,
Marginulina cf. subbullata 134 176
Marginulina taylorana 275 Nodosaria limbata 90
Marginulina aff. texasensis 102 Nodosaria longiscata 33, 66, 70, 72, 75, 124, 127,
Marginulina sp 88, 90, 102, 129, 169, 171, 181, 192 130, 132, 134, 135, 138, 159, 169, 171, 176, 181,
Marginulinopsis marginulinoides 134, 138 183, 320
Marginulinopsis sp 126, 130 Nodosaria cf. longiscata 198
Martinottiella communis 132, 133, 134, 135, 138, Nodosaria parexilis 130
171, 318 Nodosaria pariana 130, 134
Martinottiella pallida 33, 129, 134, 135, 138 Nodosaria paupercula 90
Martinottiella pozonensis 138 Nodosaria pyrula 95, 107, 140, 154, 181
Martinottiella sp 130, 132, 171 Nodosaria aff. pyrula 171, 176
Melonis affinis 44, 66, 127, 130, 132, 134, 135, 140, Nodosaria nuttalli 134
141, 171, 176, 181, 183, 319 Nodosaria raphanistrum 134, 135
Melonis agrestis 66 Nodosaria schlichti 135, 138, 171
Melonis pompilioides 127, 130, 134, 138 Nodosaria cf. soluta 135
Melonis sphaeroides132, 140, 171, 176 Nodosaria stainforthi 72, 75, 132, 171, 176, 321
Melonis sp 124, 130, 140, 169, 171 Nodosaria vertebralis 66, 70, 75, 132, 134, 135,
Mesoendothyra sp 205, 207 138
Miliammina fusca 246, 247, 249 Nodosaria cf. vertebralis 169
Micropaleontología Ecuatoriana 609
Nodosaria sp 33, 66, 75, 76, 84, 88, 95, 124, 127, Osangularia sp 169
130, 132, 154, 159, 169, 181
Nodosariáceos 159, 561 Pallaimorphina sp 88
Nodosarideos 150 Parafissurina lateralis 169
Nonion affinis 44, 132 Parafissurina cf. ventricosa 169
Nonion costiferum 127, 130, 138, 184 Parafissurina sp 169
Nonion aff. costiferum 178, 180, 184 Planulina ecuadorana 130, 134, 135, 138, 140, 141
Nonion cf. costiferum 41, 42 Planulina exorta 44
Nonion ecuadoranum 127 Planulina mantaensis 135
Nonion grateloupi 22, 41, 44, 46, 77, 322 Planulina marialana 135
Nonion incisus 130 Planulina aff mexicana 108
Nonion pizarrensis 138 Planulina sp 72, 135, 150, 176
Nonion planatum 127 Plectofrondicularia californica 33, 66, 70, 72, 75,
Nonion pompiloides 135 132, 134, 135, 138, 140, 141, 176, 181, 183, 324
Nonion weaveri 138 Plectofrondicularia cookei 169
Nonion sp 41, 42, 171, 178, 179 Plectofrondicularia cf. dentifera 108
Nonionella atlantica 41, 42, 44, 76 Plectofrondicularia floridana 138
Nonionella aff. atlantica 178 Plectofrondicularia cf. floridana 130
Nonionella cretacea 88, 122, 277 Plectofrondicularia cf. longistriata 135
Nonionella hantkeni 127, 130 Plectofrondicularia mansfieldi 72
Nonionella incisa 76 Plectofrondicularia sagittula 135
Nonionella miocenica 41, 42 Plectofrondicularia vaughani 130, 134, 135, 140,
Nonionella turgida 70 154, 156, 159, 169, 181, 183
Nonionella sp 34, 66, 70, 72, 76, 77, 122, 124, 130, Plectofrondicularia yumuriana 132, 138
138, 171, 192 Plectofrondicularia cf. yumuriana 169
Nonionellina sp 34 Plectofrondicularia sp 70, 75, 132, 140, 159, 169,
Nummulites hyalina 156, 559 181, 183
Nuttallides truempyi 91 Pleurostomella acuminata 70
Nuttallides sp 91, 150, 176, 181, 183 Pleurostomella cf. acuminata 140
Nuttallinella coronula 147, 278 Pleurostomella alternans 124, 134
Pleurostomella aff. alternans 176
Oolina sp 169 Pleurostomella clavata 90
Operculinella nummulitiformis 577 Pleurostomella subnodosa 90, 279
Oridorsalis ecuadorensis 124, 126, 130 Pleurostomella sp 70, 72, 95, 124, 134, 140, 150,
Oridorsalis umbonatus 70, 126, 130, 135, 138, 140, 154, 156, 169, 171, 183, 184, 569
171, 181, 323 Polychasmina sp 575
Orthokarstenia sp 197, 198 Polymorphina sp 130
Orthomorphina cf. exilis 183 Praebulimina carseyae 150
Osangularia bengalensis 176 Praebulimina cf. cushmani 197, 198
Osangularia cordierina 575 Praebulimina cf. kickapoensis 90
Osangularia cf. interrupta 130 Praebulimina petroleana 150, 280
610 Índice taxonómico
Praebulimina prolixa 212, 214, 216, 219, 221, 224, Pyrulina aff. velascoensis 150
226, 227, 229, 230, 231, 236, 237, 281
Praebulimina reussi 197, 198, 573 Quadrimorphina allomorphinoides 88, 90, 285
Praebulimina aff. reussi 90 Quadrimorphina sp 90
Praebulimina sp 197 Quinqueloculina angulata 37
Praeglobobulimina ovata 135 Quinqueloculina aff. bicostata 178
Psamosphaera eocenica 108 Quinqueloculina cf. contorta 127
Pseudoclavulina alazanensis 134, 135 Quinqueloculina laevigata 127, 138
Pseudoclavulina cf. mexicana 134 Quinqueloculina lamarckiana 37, 44, 134, 180, 326
Pseudoclavulina sp 247, 249 Quinqueloculina orbiculata 130, 134
Pseudoglandulina comatula 135 Quinqueloculina cf. orbiculata 108
Pseudoglandulina cf. incisa 135 Quinqueloculina cf. poeyana 178, 179
Pseudoglandulina laevigata 124, 138 Quinqueloculina seminula 75, 134, 135, 138, 176
Pseudoglandulina marginuliniformis 193 Quinqueloculina sp 22, 34, 70, 75, 127, 130, 132,
Pseudoglandulina. cf. turbinata 124 135, 138, 140, 159, 169, 171, 178, 181, 183, 184
Pseudoglandulina sp 88, 90, 130, 138, 193
Pseudonodosaria comatula 75, 130, 134, 135 Ramulina aculeata 90
Pseudonodosaria sp 70, 88, 124, 135 Rectuvigerina curta 70, 75, 130, 134, 135
Pseudononion affinis 70 Rectuvigerina hubbardi 176, 327
Pseudononion digitatus 169 Rectuvigerina multicostata 70, 130
Pseudononion incisus 70 Rectuvigerina senni 75, 138
Pseudononion obductus 66, 70, 169 Rectuvigerina transversa 33, 66, 68, 70, 72, 75, 134,
Pseudononion pizarrensis 66, 70 178, 179 135, 138, 328
Pseudononion sp 70, 178, 180, 183 Rectuvigerina sp 70, 127, 183
Pseudoparrella exigua 169, 184 Recurvoides contortus 105
Pullenia bulloides 124, 127, 130, 134, 140, 169, 171, Recurvoides sp 105
176, 181, 183, 325 Reophax cf. pilulifer 221
Pullenia coryelli 282 Reussolina apiculata elliptica 150
Pullenia cretacea 88, 90, 102, 283 Rhabdammina annulata 105
Pullenia puentepiedraensis 150 Rhabdammina sp 41, 42, 64, 70, 88, 105, 108, 134
Pullenia quinqueloba 127, 130, 134, 171, 183 Rhizammina sp 88
Pullenia subcarinata 169, 184 Robulus alexanderi 286
Pullenia sp 124, 148, 159 Robulus americanus 33
Pulvinulinella glabrata 102 Robulus calcar 33, 184
Pulvinulinella ripleyensis 150 Robulus clericii 108
Pulvinulinella sp 147 Robulus macrodiscus 91, 94
Pyramidina sp 150, 284 Robulus munsteri 88, 89, 90
Pyrgo danvillensis 127, 130, 134 Robulus aff. rotulata 90
Pyrgo depressa 169 Robulus cf. senni 138
Pyrgo murrhina 171 Robulus aff. spissocostatus 567
Pyrgo sp 70, 127, 130, 135, 156, 169, 171, 557 Robulus cf. spissocostatus 575
Micropaleontología Ecuatoriana 611
Robulus sternalis 88 Sphaeroidina bulloides 33, 66, 127, 130, 132, 134,
Robulus subaculatus 134 135, 138, 140, 175, 176, 181, 183, 331
Robulus subaculeata glabrata 184 Sphaeroidina chilostomata 70
Robulus thalmanni 72 Sphaeroidina sp 127
Rotalia sp 251 Spirobolivina pulchella 169
Rzehakina epigona 88, 105, 147, 150, 157, 195, 287 Spirobolivina sp 156, 183
Rzehakina sp 105, 150, 195, 196 Spiroloculina limbata 135
Spiroloculina aff. texana 135
Saccammina sp 37, 40, 105, 147, 157, 195, 196 Spiroloculina cf. texana 138, 169
Saracenaria italica 134, 135, 138 Spiroloculina sp 70, 138
Saracenaria aff. nuttalli 171 Spiroplectammina adamsi 124
Saracenaria cf. latifrons 135 Spiroplectammina cf. grizybowskii 105
Saracenaria sckenki 134 Spiroplectammina eocenica 108
Saracenaria cf. schencki 135 Spiroplectammina gracilis 135
Saracenaria senni 138 Spiroplectammina jarvisi 108
Saracenaria cf. senni 134 Spiroplectammina nuttalli 127
Saracenaria sp 135, 138, 169, 184 Spiroplectammina semicomplanata 150
Schenckiella cf. cyclostomata 169 Spiroplectammina spectabilis 105, 108, 147
Schenckiella fragilis 156, 551 Spiroplectammina trinitatensis 105
Schenckiella sp 156, 169, 192, 551 Spiroplectammina sp 41, 42, 108, 134, 147, 150, 169
Sigmoilina tenuis 108, 127, 134, 135, 169, 175, 181 Spirosigmoilina sp 70
Sigmoilina cf. tenuis 130 Stainforthia sp 156, 551
Sigmoilina sp 130, 132 Stilostomella aculeata 169
Sigmoilopsis schumbergeri 135, 138 Stilostomella advena 70, 72, 75, 130, 134, 135, 138
Sigmoilopsis sp 138 Stilostomella cf. bortonica 176
Sigmomorphina pseudoschenki 175 Stilostomella caribaea 134,
Sigmomorphina trinitatensis 127, 130, 134 Stilostomella curvatura 130, 154
Sigmomorphina sp 88, 130, 134, 169 Stilostomella curvatura var. spinea 127, 176
Silicosigmoilina sp 147, 150 Stilostomella lepidula 132, 175, 181, 183
Siphogenerina lamellata 66, 70, 75 Stilostomella aff. lepidula 183
Siphogenerinoides cretacea 102 Stilostomella nuttallii 183
Siphogenerinoides sp 95, 192, 198 Stilostomella subspinosa 134
Siphonina tenuicarinata 176, 329 Stilostomella aff. subespinosa 175
Siphonodosaria abyssorum 132, 134, 135, 154, 156, Stilostomella verneuilli 108, 130, 134, 135, 140, 176
175, 176, 183, 330 Stilostomella sp 108, 124, 130, 135, 138, 140, 154,
Siphonodosaria cushmani 132, 175 156, 159, 169, 183
Siphonodosaria gracillima 134 Subreophax cf. scalarius 157
Siphonodosaria subspinosa 134
Siphonodosaria cf. subspinosa 130, 169 Textularia cf. abbreviata 130
Siphonodosaria verneuilli 135, 138 Textularia cf. crassisepta 44
Siphonodosaria sp 33, 156, 169, 175, 183 Textularia isidroensis 41, 42
612 Índice taxonómico
Valvulineria californica 138 Cassigerinella chipolensis 34, 35, 36, 69, 70, 75, 135
Valvulineria cretacea 90 Cassigerinella sp 70
Valvulineria samanica 108, 156 Catapsydrax dissimilis 33, 66, 68, 70, 71, 73, 108,
Valvulineria cf. samanica 124 109, 115, 127, 130, 133, 134, 136, 169, 170, 174,
Valvulineria stainforthi 108, 154, 156, 159, 553, 557, 175, 369
559 Catapsydrax echinatus 108
Valvulineria subbadenensis 124, 156, 557 Catapsydrax aff. pera 108
Valvulineria aff. subbadenensis 154, 156 Catapsydrax stainforthi 33, 66, 68, 70, 73, 75, 133,
Valvulineria suturalis 124 134, 136, 370
Valvulineria cf. umbilicatula 91 Catapsydrax unicavus 66, 69, 70, 73, 127, 128, 130,
Valvulineria venezuelana 66, 70, 72, 75, 76, 130, 175 134, 136, 169, 174, 175, 371
Valvulineria sp 37, 40, 41, 44, 70, 72, 88, 90, 91, 107, Catapsydrax sp 66, 70, 175
108, 122, 124, 130, 150, 156, 175, 181, 184, 192, Chiloguembelina cubensis 108
549, 551 Chiloguembelina aff. cubensis 154, 155
Verneuilina sp 130 Chiloguembelina martini 108, 109, 113, 156, 169,
Virgulina acuminata 175 557
Virgulina aff. bramlettei 184 Chiloguembelina cf. multicellaris 108
Virgulina bramletti 175 Chiloguembelina venezuelana 108, 115, 156, 557
Virgulina pontoni 134 Chiloguembelina aff. venezuelana 155, 156
Virgulina sp 156, 183, 226 Chiloguembelina cf. wilcoxensis 95
Vulvulina chirana 130 Chiloguembelina sp 154, 156, 169
Vulvulina flexilis 130, 134 Clavatorrella sp 132
Vulvulina jarvisi 127 Clavigerinella akersi 108
Vulvulina spinosa 127, 130 Clavigerinella colombiana 108, 109, 113
Vulvulina cf. spinosa 169 Clavigerinella eocanica eocanica 108, 109, 115, 127,
Vulvulina spinosa var. miocenica 134, 135 128, 169, 372
Vulvulina sp 130, 169 Clavigerinella eocanica jarvisi 108, 109, 113, 115,
127, 128, 373
Foraminíferos Planctónicos Clavigerinella sp 127
Acarinina broedermanni 156, 555 Clavihedbergella simplex 212, 216, 219, 221, 224,
Acarinina bullbrooki 113 226, 227, 228, 235
Acarinina primitiva 113 Clavihedbergella subdigitata 218
Acarinina soldadoensis soldadoensis 113 Clavihedbergella subdigitata subdigitata 226, 227,
Acarinina spinuloinflata 108, 109, 113, 115, 154, 229
156, 368, 549, 555 Clavihedbergella sp 216, 227, 229
Acarinina sp 156, 555
Archaeoglobigerina blowi 124, 125 Dicarinella canaliculata 82
Archaeoglobigerina cretacea 82, 84, 148, 573 Dicarinella aff. canaliculata 235
Archaeoglobigerina sp 150, 567 Dicarinella cf. canaliculata 571
Dicarinella concavata 82
Candeina nitida 52 Dicarinella cf. hagni 82, 571
614 Índice taxonómico
Globigerinita uvula 52, 138, 176 Globoquadrina altispira 142, 180, 183
Globigerinita sp 66, 70, 134, 176, 178, 181, 183, 184 Globoquadrina altispira altispira 50, 51
Globigerinoides aff. bulloides 138 Globoquadrina altispira globosa 33, 44, 66, 70, 71,
Globigerinoides conglobatus 40, 41, 51, 52 73, 75, 135, 184, 388
Globigerinoides cf. conglobatus 44 Globoquadrina cf. altispira globosa 77
Globigerinoides diminutus 66 Globoquadrina baroemoensis 70
Globigerinoides extremus 45, 52, 70 Globoquadrina dehiscens 43, 51, 70, 71, 73, 75, 134,
Globigerinoides inmaturus 70, 138 135, 136, 139
Globigerinoides cf. inmaturus 135 Globoquadrina aff. dehiscens 177
Globigerinoides obliquus 43, 51, 70, 77, 135, 138, Globoquadrina cf. langhiana 180
180, 183, 184 Globoquadrina larmeui 70, 73, 74, 75, 77, 133, 134,
Globigerinoides obliquus extremus 178, 180, 183 139
Globigerinoides obliquus obliquus 45, 52, 178, 179, Globoquadrina larmeui obesa 178
183, 184 Globoquadrina praedehiscens 70
Globigerinoides primordius 71 Globoquadrina sp 44, 70, 77, 175, 176, 177
Globigerinoides quadrilobatus altiapertura 66, 69, Globorotalia acostaensis 41, 44, 51, 52, 77, 180, 181,
70, 73, 385 182, 183, 184, 185, 186
Globigerinoides quadrilobatus inmaturus 183 Globorotalia acrostoma 34, 37, 74, 75, 132, 137,
Globigerinoides quadrilobatus primordius 33, 66, 69, 176, 177
133, 134, 386 Globorotalia aff. acrostoma 33
Globigerinoides quadrilobatus sacculifer 33, 51, 52, Globorotalia aequa 89, 91, 94, 95, 96
66, 70, 73, 74, 75, 134, 135, 138, 181, 182, 184 Globorotalia cf. aequa 90
Globigerinoides quadrilobatus triloba 33, 44, 51, 52, Globorotalia cf. aragonensis 108
66, 68, 70, 73, 74, 75, 76, 77, 132, 134, 135, 139, Globorotalia bolivariana 108, 109, 113, 115, 127,
140, 142, 176, 178, 180, 181, 183, 184 129, 154, 155, 156, 169, 549, 553, 555
Globigerinoides ruber 44, 51, 52, 66, 68, 70, 77, 183, Globorotalia bononiensis 43, 45, 51
184 Globorotalia broedermanni 96, 97, 108, 109, 113,
Globigerinoides sacculiferus immaturus 44 166, 168, 389
Globigerinoides sicanus 37, 40, 75, 135, 136, 137, Globorotalia bullbrooki 108, 113
387 Globorotalia centralis 108
Globigerinoides cf. sicanus 34, 35 Globorotalia cf. centralis 127
Globigerinoides subquadratus 34, 35, 36, 68, 69, 70, Globorotalia cerroazulensis 108, 169
71, 73, 75, 76, 132, 134, 135, 136, 137, 138, 176, Globorotalia cerroazulensis cerroazulensis 127, 129,
181, 182, 183 169, 170
Globigerinoides transitoria 52, 135, 139, 181 Globorotalia aff. cerroazulensis cerroazulensis 115
Globigerinoides aff. transitoria 134, 184 Globorotalia cerroazulensis aff. cerroazulensis 108
Globigerinoides trilobus 71 Globorotalia cerroazulensis frontosa 108, 115
Globigerinoides trilobus inmaturus 176, 177 Globorotalia cerroazulensis possagnoensis 154
Globigerinoides sp 44, 66, 70, 77, 132, 178, 180, 181, Globorotalia chapmani 90
183, 184 Globorotalia compressa 115
Globoconusa sp 91, 94 Globorotalia cf. compresa 108
Micropaleontología Ecuatoriana 617
Globorotalia cf. conomiozea 136 Globorotalia obesa 33, 34, 35, 36, 44, 52, 66, 70, 73,
Globorotalia continuosa 34, 35, 36, 44, 51, 66, 69, 75, 77, 132, 134, 135, 139, 178, 180, 181, 183, 184
70, 74, 75, 132, 134, 135, 136, 137, 139, 141, 142, Globorotalia opima nana 66, 69, 70, 71, 127, 129,
176, 181, 183, 390 130, 133, 174, 175, 394
Globorotalia cf. continuosa 38, 43, 71, 184 Globorotalia opima opima 130, 131, 174, 175, 395
Globorotalia crassaformis 45, 52 Globorotalia pentacamerata 108, 113
Globorotalia crassaformis hessi 52 Globorotalia planispira 45, 46, 47, 48, 50, 52, 396
Globorotalia crassaformis oceanica 43 Globorotalia plesiotumida 43, 44, 51
Globorotalia crassaformis ronda 45, 51 Globorotalia aff. plesiotumida 8
Globorotalia crassaformis viola 52 Globorotalia cf. plesiotumida 8
Globorotalia cultrata 52 Globorotalia pseudobulloides 124, 126
Globorotalia cf. extans 34 Globorotalia pseudomenardii 90, 91, 94, 397
Globorotalia fimbriata 53 Globorotalia pseudopima 51, 52
Globorotalia fohsi fohsi 76, 176, 177, 178, 391 Globorotalia pseudoscitula 90
Globorotalia fohsi peripheroacuta 176, 177, 178, 392 Globorotalia aff. pseudotopilensis 96, 97
Globorotalia fohsi peripheroronda 34, 35, 36, 37, 38, Globorotalia puncticulata 44, 45, 51
70, 75, 76, 132, 135, 136, 137, 176, 177, 178, 393 Globorotalia pussilla pussilla 91, 94
Globorotalia (Globorotalia) multicamerata 50 Globorotalia aff. semivera 37
Globorotalia (Globorotalia) tumida tumida 50 Globorotalia scitula 73, 176, 177
Globorotalia (Globorotalia) truncatulinoides Globorotalia siakensis 33, 34, 36, 38, 66, 70, 73, 74,
truncatulinoides 48, 50, 52, 53 75, 76, 130, 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 139,
Globorotalia hexagonum 179 175, 176, 177, 398
Globorotalia hirsuta 47, 52, 183 Globorotalia cf. siakensis 38
Globorotalia humerosa 44, 45, 46, 47, 51, 52, 77, Globorotalia simulatilis 89, 91, 94
181, 182, 183, 184, 185 Globorotalia spinulosa 108
Globorotalia increbescens 128, 130, 169, 170, 171 Globorotalia tosaensis 183, 185
Globorotalia inflata 45, 46, 51 Globorotalia tosaensis tosaensis 51
Globorotalia cf. inflata 44 Globorotalia truncatulinoides 53
Globorotalia kugleri 70, 71, 72 Globorotalia truncatulinoides tosaensis 51
Globorotalia cf. lehneri 108 Globorotalia tumida 23, 51, 52, 181, 182, 183, 185,
Globorotalia lenguaensis 141 399
Globorotalia aff. lenguaensis 142 Globorotalia tumida tumida 46
Globorotalia cf. lensiformis 95, 96 Globorotalia (Turborotalia) acostaensis acostaensis
Globorotalia margaritae 51, 141, 142 51
Globorotalia margaritae evoluta 51 Globorotalia (Turborotalia) acostaensis pseudopima
Globorotalia menardii 51, 52, 139, 178, 179, 181, 51
182 Globorotalia (Turborotalia) tosaensis tenuitheca 51
Globorotalia merotumida 44, 181, 182, 185 Globorotalia umbilicata 91
Globorotalia aff. merotumida 141, 142, 183, 184, 185 Globorotalia ungulata 52, 183, 185
Globorotalia miozea 34, 36 Globorotalia wilcoxensis 89, 91, 94, 95, 96
Globorotalia multicamerata 45, 52 Globorotalia wilsoni 108, 113
618 Índice taxonómico
Globorotalia sp 8, 42, 44, 66, 70, 96, 97, 124, 127, Hedbergella infracretacea 212, 216, 217, 221, 222,
130, 132, 142, 154, 156, 176, 178, 180, 181, 184, 224
553, 555, 557 Hedbergella monmouthensis 150, 152, 226, 227, 231
Globorotaloides carcoselleensis 107 Hedbergella aff. monmouthensis 150, 228
Globorotaloides hexagonum 52, 180, 181, 183 Hedbergella cf. monmouthensis 226, 227, 230, 235
Globorotaloides aff. hexagonum 184 Hedbergella planispira 189, 191, 209, 211, 212, 214,
Globorotaloides suteri 75, 128, 130, 134, 136, 169, 216, 217, 219, 221, 222, 224, 226, 227, 229, 230,
170, 175, 400 231, 235, 236, 349
Globorotaloides sp 169, 180 Hedbergella cf. planispira 227, 228
Globotruncana cf. inornata 90 Hedbergella aff. rischi 189
Globotruncana sp 148, 579 Hedbergella cf. sigali 221
Globotruncanella citae 152, 342 Hedbergella simplex 189, 191, 350
Globotruncanella havanensis 150, 152, 343 Hedbergella aff. trocoidea 189, 191, 218
Globotruncanella minuta 152, 344 Hedbergella sp 84, 189, 191, 214, 216, 218, 222, 224,
Globotruncanella aff. minuta 150 227, 228, 229, 230, 235, 565, 567, 569, 571
Globotruncanella sp 192 Helvetoglobotruncana cf. praehelvetica 82, 569, 571,
Guembelitria cenomana 212, 214, 220, 221, 224, 241 575
Heterohelix cf. glabrans 235
Hantkenina alabamensis 169, 170, 171, 401 Heterohelix globulosa 82, 84, 88, 90, 102, 103, 147,
Hantkenina longispina 169, 170, 171 148, 150, 192, 197, 198, 212, 217, 219, 220, 221,
Hantkenina nuttalli 113 222, 224, 225, 226, 227, 229, 230, 231, 234, 235,
Hantkenina sp 169, 170 236, 237, 239, 241, 248, 351, 565, 567, 569, 571,
Hastigerina aequilateralis 43, 45, 48, 51, 180, 183, 573, 575
184, 186 Heterohelix moremani 82, 84, 212, 219, 221, 222,
Hastigerina praesiphonifera 135, 184 224, 225, 226, 227, 228, 229, 241, 352
Hastigerina siphonifera 52, 179, 180, 184 Heterohelix navarroensis 230, 231, 235
Hastigerina sp 70, 74, 75, 180, 184 Heterohelix cf. navarroensis 231
Hastigerinella praesiphonifera 139 Heterohelix planata 82, 84, 230, 231, 353
Hastigerinoides subdigitata 228, 345 Heterohelix plummerae 226, 227
Hastigerinoides watersi 122, 125 Heterohelix pseudotessera 226, 227, 229, 230, 231
Hedbergella amabilis 212, 216, 217, 219, 221, 222, Heterohelix pulchra 150, 152, 192, 226, 227, 230,
346 231, 234, 241, 354
Hedbergella angola 221, 224 Heterohelix aff. pulchra 150
Hedbergella costellata 221, 222, 226, 227, 228 Heterohelix cf. pulchra 217
Hedbergella delrioensis 82, 212, 216, 217, 219, 221, Heterohelix reussi 29, 82, 217, 226, 227, 229, 230,
222, 224, 228, 229, 241, 347, 565, 569 231, 234, 235, 241, 355, 565, 569
Hedbergella cf. flandrini 82, 150 Heterohelix striata 148, 150, 152, 192, 229, 230, 231,
Hedbergella globigerinellinoides 212, 216, 217, 220, 356
348 Heterohelix ultimatumida 226, 227, 230, 231
Hedbergella cf. gorbachikae 189, 191, 218 Heterohelix aff. ultimatumida 235
Hedbergella holmdelensis 82, 84, 193, 198 Heterohelix cf. ultimatumida 192
Micropaleontología Ecuatoriana 619
Turborotalia aff. griffinae 108 Chiasmolithus medius 107, 111, 112, 116, 157
Turborotalia iota 46, 47, 52 Chiasmolithus modestus 112, 116
Turborotalia aff. praecentralis 108 Chiasmolithus solitus 111, 112, 116, 154, 157
Turborotalia wilsoni 154, 155, 156 Chiasmolithus sp 124, 127, 156, 157
Turborotalia (Turborotalia) birnageae 34, 36 Chiastozygus amphipons 123, 124, 221
Chiastozygus sp 156
Whiteinella archaeocretacea 82, 84, 226, 227, 228, Coccolithites gammation 108, 116, 154
230, 231, 364, 571 Coccolithus abisectus 130
Whiteinella cf. archaeocretacea 226, 227, 231 Coccolithus actinosus 189, 221, 222, 225, 226
Whiteinella baltica 82, 226, 227, 228, 230, 231, 234, Coccolithus bisectus 127
235, 241, 365 Coccolithus cf. britannicus 189, 216
Whiteinella inornata 82, 217, 226, 227, 228, 235, 366 Coccolithus cavus 105, 124
Whiteinella paradubia 82 Coccolithus cf. cavus 124
Whiteinella sp 227, 231, 565, 567, 569 Coccolithus circumradiatus 214, 216, 235
Coccolithus deflandrei 142
Nanofósiles Calcáreos Coccolithus doronicoides 57, 184
Actinozygus cf. splendens 123 Coccolithus eopelagicus 127, 130, 139
Arkhangelskiella cf. concava 147 Coccolithus floridanus 127
Arkhangelskiella cymbiformis 122, 123, 124, 148, Coccolithus gammation 112, 157
224, 225 Coccolithus gigas 154, 156
Arkhangelskiella scabrosa 122 Coccolithus matalosus 221, 222
Arkhangelskiella scapha 123 Coccolithus miogammation 134, 139
Arkhangelskiella sp 102, 147, 148 Coccolithus cf. miogammation 130
Coccolithus miopelagicus 24, 56, 57, 66, 130, 131,
Birkelundia staurion 112 132, 134, 135, 136, 139, 176
Braarudosphaera bigelowii 102, 112, 479 Coccolithus neogammation 134, 135
Braarudosphaera cf. bigelowii 123, 124, 139 Coccolithus orbis 134
Braarudosphaera sp 102, 227 Coccolithus cf. oregus 231
Broinsonia parca 123 Coccolithus paenepelagicus 86, 90, 103, 122, 123,
147, 148, 150, 189, 192, 214, 216, 219, 221, 222,
Calcidiscus leptoporus 45, 134, 183 224, 226, 227, 229, 231, 232, 235, 475
Calcidiscus macintyrei 134, 135, 139 Coccolithus pelagicus 56, 57, 111, 112, 118, 127,
Catinaster coalitus 139 130, 132, 134, 135, 139, 154, 157, 175, 176, 181,
Catinaster sp 183 183, 184
Chiasmolithus altus 130, 131 Coccolithus sp 66, 86, 90, 105, 124, 134, 147, 148,
Chiasmolithus bidens 105, 124 150, 154, 156, 157, 176, 180, 181, 183, 184, 189,
Chiasmolithus consuetus 105, 112, 124 198, 214, 216, 219, 221, 222, 229, 231, 235
Chiasmolithus expansus 112, 116 Coronocyclus nitescens 57, 127, 130
Chiasmolithus gigas 112, 116, 154, 157 Coronocyclus cf. nitescens 183, 185
Chiasmolithus cf. gigas 124 Coronocyclus sp 183
Chiasmolithus grandis 112, 115, 116, 154 Craspedolithus nitescens 130
Micropaleontología Ecuatoriana 621
Discoaster martinii 112 Eiffellithus eximius 192, 226, 227, 229, 230, 231,
Discoaster multiradiatus 95, 97, 112, 484 232, 235
Discoaster cf. neohamatus 132 Eiffellithus octoradiatus 123, 124
Discoaster cf. neorectus 183 Eiffellithus cf. octoradiatus 122
Discoaster nephados 134 Eiffellithus turriseiffellii 192, 214, 219, 220, 221,
Discoaster cf. nodifer 130, 131 222, 224, 225, 226, 229, 231, 232, 235, 475
Discoaster cf. pentaradiatus 185, 186 Eiffellithus sp 102, 192, 214, 229, 235
Discoaster perplexus 134 Eprolithus floralis 150, 221, 224, 229, 230, 231, 232
Discoaster quinqueramus 184, 186 Eprolithus sp 226, 227
Discoaster cf. quinqueramus 183, 185 Ericsonia cava 124
Discoaster saipanensis 112, 116, 127 Ericsonia formosa 127
Discoaster sanmiguelensis 132, 134 Ericsonia obruta 130
Discoaster saudersii 130, 131 Ericsonia robusta 112, 115, 124
Discoaster cf. saudersii 127, 134 Ericsonia cf. robusta 157
Discoaster surculus 185 Ericsonia sp 157
Discoaster cf. surculus 183
Discoaster sublodoensis 112, 115, 116 Fasciculithus involutus 102, 105, 126
Discoaster tamalis 112, 118 Fasciculithus cf. involutus 103, 124
Discoaster tani nodifer 112, 116 Fasciculithus cf. lillianae 124, 126
Discoaster tinguarensis 130, 131 Fasciculithus tympaniformis 95, 102, 103, 124, 126
Discoaster trinidadensis 134 Fasciculithus spp 124
Discoaster variabilis 134, 139, 140, 142, 154, 183, Foraminisporis asymmetricus
184, 185
Discoaster cf. variabilis 132 Gephyrocapsa caribbeanica 57, 118
Discoaster sp 95, 97, 124, 127, 132, 134, 140, 142, Gephyrocapsa oceanica 56, 57
154, 157, 176, 181, 184, 185 Gephyrocapsa sp 57
Discolithina cf. anisotrema 130
Discolithina formosa 135 Hayesites albiensis 214, 232
Discolithina japonica 176 Helicopontosphaera minuta 139
Discolithina cf. segmenta 130 Helicopontosphaera paralela 139
Discolithina vigintiforata 134, 135, 139 Helicopontosphaera cf. recta 130, 131
Discolithina sp 130, 132, 134, 142, 157, 175, 176, Helicopontosphaera cf. rhomba 139
184 Helicopontosphaera wilcoxonii 130, 131
Discolithus ehrenbergi 226, 229 Helicosphaera ampliaperta 37, 134, 136, 484
Discolithus fessus 221, 224 Helicosphaera cf. ampliaperta 135
Discolithus aff. fessus 216 Helicosphaera burkei 135, 139
Discolithus octocentralis 122 Helicosphaera californiana 135, 136
Discolithus punctosus 154 Helicosphaera cf. californica 176
Discolithus cf. punctosus 127 Helicosphaera compacta 130, 131, 175
Discolithus sp 221 Helicosphaera cf. compacta 127, 129
Helicosphaera euphratis 112
Micropaleontología Ecuatoriana 623
Tetralithus cf. obscurus 91, 150, 192 Zygolithus stenopous 82, 214, 222, 224, 225, 226,
Tetralithus sp 24, 91, 122, 123, 147, 148, 192 227, 229, 231, 232, 235, 477
Toweius callosus 107, 112, 115, 124 Zygolithus tractus 222, 225
Toweius cf. callosus 127 Zygolithus xenotus 189, 222, 224
Toweius crassus 115 Zygolithus sp 148, 156, 192, 209, 214, 227, 231
Toweius cf. eminens 124, 126 Zygrhablithus bijugatus 112, 130, 131
Toweius pertusus 124
Toweius sp 124 Radiolarios
Tranolithus cf. gabalus 189 Acaeniotyle starka 147, 149, 410
Tranolithus phacelosus 221, 226, 232 actinommidos 90, 132, 141, 147, 150, 157, 158, 159,
Transversopontis obliquipons 111, 112, 116 166, 169, 176, 181
Transversopontis sp 140, 183 Actinomma sp 150
Tribrachiatus orthostylus 97, 107, 108, 112, 115, 490 Alievium gallowayi 147, 148, 149, 411
Triquetrorhabdulus cf. carinatus 130, 134 Alievium aff. gallowayi 150, 153
Triquetrorhabdulus sp 130 Amphipternis alamadensis 90, 150, 153, 412
Amphipternis sp 90
Vekshiella sp 231 Amphipyndax pseudoconulus 86, 90, 94, 147, 148,
149, 413
Watznaueria barnease 56, 86, 91, 102, 103, 122, 123, Amphipyndax stocki 90, 122, 125, 147, 148, 150, 414
124, 147, 148, 150, 154, 189, 192, 198, 209, 214, Amphipyndax tylotus 86, 90, 91, 94, 102, 103, 122,
216, 219, 221, 222, 224, 226, 227, 229, 231, 232, 123, 125, 150, 153, 415
235, 476 Amphipyndax cf. tylotus 147, 195
Watznaueria biporata 216 Amphipyndax sp 122, 147
Watznaueria britannica 122 Amphisphaera privus 91
Watznaueria sp 122, 235 Amphisphaera sp 90
Archaeodictyomitra lamellicostata 86, 102, 416, 573
Zygodiscus diplogrammus 82 Archaeodictyomitra multicostata 86
Zygodiscus cf. diplogrammus 147 Archaeodictyomitra sp 86, 90, 150
Zygodiscus lacunatus 102, 123, 192, 229, 230 Archaeospongoprunum bipartitum 147, 149, 417
Zygodiscus cf. laurus 123 Archaeospongoprunum aff. hueyi 150
Zygodiscus sigmoides 127 Archaeospongoprunum vascoensis 147
Zygodiscus cf. sisyphus 122 Archaeospongoprunum sp 90, 147, 150
Zygolithus angustus 221, 222, 225 Artophormis gracilis 72, 441
Zygolithus biramiculatus 222 Artostrobium miralestense 176, 184, 442
Zygolithus crux 224, 225 Artostrobium sp 176
Zygolithus diplogrammus 222, 231
Zygolithus fenestratus 221 Bathropyramis campbelli 102, 104
Zygolithus lacunatus 192 Bathropyramis sp 90
Zygolithus ponticulus 209, 211, 214, 219, 221, 222, Bekoma aff. bidartensis 102, 104
224, 225, 232, 241, 476 Buryella aff. dumitricai 94
Zygolithus redimiculatus 222 Buryella cf. dumitricai 91
626 Índice taxonómico
Lithapium plegmacantha 107 Phaseliforma sp 90, 91, 122, 123, 125, 147, 148, 150,
lithelidos 90 426
Lithocampe sp 90 Phormocyrtis striata exquisita 95, 102, 103, 104, 459
Lithochytris vespertilio 108 Phormocyrtis striata striata 107, 156
Lithocyclia aristotelis 158, 159, 162, 166, 454 Phormocyrtis cf. turgida 91
Lithocyclia ocellus 107, 108, 110, 117, 154, 157, 158, Phormostichoartus doliolum 460
159, 162, 169, 171, 455 Plannapus mauricei 169
Lithomelissa heros 90 Plectodiscus aff. runanganus 166
Lithomelissa sp 90, 150, 153 Podocyrtis ampla 108, 110, 113, 117, 154, 155, 156,
Lithomesphilus coronatus 90, 91, 95, 96, 102, 104, 157, 162
147, 150, 153, 456 Podocyrtis aff. ampla 157
Lithomitra lineata 166 Podocyrtis chalara 117
Lophocyrtis jacchia 166 Podocyrtis diamesa 108, 117, 155, 157
Lychnocanium bipes 171, 172, 175, 457 Podocyrtis dorus 108, 117, 154, 155
Lychnocanoma aff. amphitrite 166, 171 Podocyrtis goetheana 159
Lychnocanoma bandyca 159, 162, 166 Podocyrtis aff. helenae 156
Lychnocanoma bellum 108, 157, 166, 168, 458 Podocyrtis mitra 113, 117, 154, 159
Lychnocanoma costata 91 Podocyrtis papalis 91, 94, 102, 104, 108, 156, 157,
Lychnocanoma elongata 66, 67 158, 159
Lychnocanoma sp 91, 102, 158, 159, 166, 169 Podocyrtis phyxis 117
Lychnodictyum audax 24, 176 Podocyrtis sinuosa 108, 110, 117
Lythochitris vespertilio 107, 110 Podocyrtis trachodes 108, 110, 117
Podocyrtis (Lampterium) sinuosa 461
Melitosphaera (Phaenicosphaera) sp 171, 172 Podocyrtis (Lampterium) trachodes 462
Melitosphaera sp 171, 172 Podocyrtis (Podocyrtis) ampla 463
Millocercion acineton 90 Podocyrtis (Podocyrtis) diamesa 464
Millocercion sp 90 Podocyrtis sp 91, 108, 157, 159, 166, 168
Mita regina 90, 425 Protoxiphotractus sp 90, 102
Mita sp 150 Prunobracchium kennetti 90
Prunobracchium sp 90
Orbiculiforma sp 90, 573 Prunocarpus sp 147
Pseudoaulophacus floresensis 86, 148, 149, 150, 153,
Parahsuum sp 150 427
Patulibracchium sp 90, 150 Pseudoaulophacus lenticulatus 86, 148, 149, 428
Periphaena delta 108 Pseudoaulophacus aff. lenticulatus 147
Periphaena cf. delta 157 Pseudoaulophacus sp 86, 147, 148, 149
Phacodiscus sp 23, 132, 157, 159, 166, 168, 169, Pseudocrucella kubischa 429
171, 172 Pseudotheocampe aff. abschmitta 150, 153
Phaseliforma laxa 90, 91 Pterocanium sp 172
Phaseliforma cf. meganosensis 91
Phaseliforma cf. subcarinata 91 Rhopalodictyum sp 23, 171, 172
628 Índice taxonómico
Corsinipollenites oculusnoctis 53, 55, 250, 251, 252, Dinogymnium undulosum 231, 233
256 Dinogymnium sp 28, 91, 112, 198, 231, 233, 235
Crassiectoapertites aff. colombianus 176 Dinopterygium classoides 224
Crassoretitriletes vanraadshooveni 10, 55, 530 Diporites sp 236, 237
Crassulina sp 210, 211, 214, 215, 219, 223, 224 Distatodinium craterum 162
Cribroperidinium orthoceras 222 Distatodinium aff. craterum 157
Cricitripontes almadaensis 112 Drosseridites senonicus 502
Cyatheacidites annulatus 53, 55, 56, 252, 256, 528 Duvernaysphaera radiata 201, 202
Cyatheacidites sp 27 Duvernaysphaera sp 201
Cycadopites sp 209, 214, 219
Cyclonephelium distinctum 214, 231 Echiperiporites akanthos 37, 40
Cyclonephelium paucimarginatum 214 Echiperiporites cf. akanthos 181
Cyclonephelium paucispinum 214, 231 Echiperiporites estelae 37, 39, 41, 118
Cyclonephelium sp 214, 224, 231 Echiperiporites sp 175
Cyclusphaera euribei 107 Echitricolpites spinosus 112
Echitricolpites sp 112, 175
Deflandrea acuminata 91 Echitricolporites maristellae 10, 54
Deflandrea cretacea 91 Echitricolporites mcneillyi 10, 47, 53, 55, 56, 531
Deflandrea cf. laevigata 112 Echitricolporites spinosus 10, 41, 42, 53, 55, 56, 532
Deflandrea pirnaensis 229 Echitricolporites sp 55, 157, 176
Deflandrea sp 28, 91, 176, 235 Echitriletes mulleri 37, 40
Deltoidospora adriennis 256 Egneptoysis cf. gorkae 201
Deltoidospora minor 193, 209, 211, 214, 215, 219, Elateroplicites africaensis 219, 222, 223, 224, 503
222, 223, 224, 501 Elaterosporites castelaini 214, 216, 219, 220, 221,
Deltoidospora sp 37, 41, 157, 160, 175, 176, 181, 222, 224, 504
183, 193, 195, 204, 205, 209, 214, 219, 222, 224, Elaterosporites klaszy 214, 215, 216, 219, 221, 222,
226, 227, 229, 231, 236, 237, 247, 249 223, 224, 229, 505
Densoisporites microrugulatus 205, 206 Elaterosporites protensus 214, 215, 216, 219, 220,
Densoisporites sp 201 221, 239, 241, 506
Desmochitina sp 201 Elaterosporites verrucatus 209, 211, 214, 215, 216,
Dinogymnium acuminatum 226, 227 219, 220, 507
Dinogymnium cretaceum 231, 233 Elaterosporites sp 214, 216, 219, 222, 229
Dinogymnium digitatus 231 Ephedripites barghoornii 209, 214, 216, 219, 222,
Dinogymnium aff. digitatus 233, 235 224
Dinogymnium euclaensis 231, 233, 235, 236 Ephedripites brasiliensis 216, 508
Dinogymnium heterocostatum 226, 227, 231, 235, Ephedripites irregularis 209, 210, 211, 509
236 Ephedripites multistriatus 193
Dinogymnium aff. heterocostatum 237 Ephedripites subtilis 222
Dymnodinium nelsonense 86, 231 Ephedripites undulatus 219
Dinogymnium pustulocostatum 236 Ephedripites sp 193, 205, 214, 216, 222, 226, 229
Dinogymnium rigaudae 235, 236 Epidosphaeridia spinosa 231, 235
Micropaleontología Ecuatoriana 631
Malvacipollis spinulosa 159, 160, 175, 250, 252, 256 Perotriletes sp 201, 209, 211, 214, 216, 219, 222
Manumiella druggii 86, 91 Phtanoperidinium cf. comatum 159, 160
Manumiella seelandica 86, 91, Plicapollis sp 189
Manumiella sp 91 Plicatella tricarnitatus 209, 211
Mauritidites franciscoi 250, 251, 256 Pluricellaesporites psilatus 103
Microthallites sp 41, 176, 195, 196 Pluricellaesporites spumelatus 112
Momipites africanus 55 Podocarpidites herbstii 205
Monocolpites sp 196, 231, 237 Podocarpidites sp 27, 41, 86, 159, 195, 205
Monocolpopollenites spheroidites 193, 214, 219, 220, Polotricolporites versabilis 112, 118
221, 222, 223, 224, 229, 231, 233, 235, 241, 515 Polyadosporites sp 178, 198
Monocolpopollenites sp 193, 195, 222 Polypodiaceoisporites pseudopsilatus 55, 56, 178
Monoletes sp 198 Polypodiaceoisporites sp 41, 159, 160, 175, 178, 193
Monoporites annulatus 39, 41, 54, 55, 56, 246, 247, Primordios microthyriaceos 103
252, 536 Proxapertites cf. operculatus 236, 237
Multimarginites vanderhammeni 37, 39, 54, 55, 537 Proxapertites sp 178
Multiporopollenites polygonalis 211, 214, 219, 222, Psiladiporites minimus 10, 55, 250, 251, 256
224, 226, 227, 229, 231, 233, 516 Psilaperiporites minimus 27, 37, 41, 53, 55, 56, 57,
Multiporopollenites sp 224 181, 252, 256, 540
Multispinula quanta 45 Psilaperiporites robustus 175
Psilaperiporites spp 53, 178
Nijssenosporites fossulatus 39, 53, 55, 175, 176 Psilastephanocolporites fissilis 55
Psilastephanoporites brasiliensis 236, 237
Oligosphaeridium complex 214, 224, 231 Psilastephanoporites stellatus 41, 112
Oligosphaeridium sp 214, 224 Psilastephanoporites tesseroporus 39, 103, 105, 107
Operculodinium sp 159, 176 Psilastephanoporites sp 159, 237, 246, 247, 249
Psilatricolpites simplex 112, 118
Palaeocystodinium cf. golzowense 235 Psilatricolporites crassus 39
Palaeocystodinium cf. psilatum 235 Psilatricolporites divisus 55, 56
Palaeocystodinium sp 86, 156, 198, 231, 233, 235 Psilatricolporites maculosus 247, 249, 250, 251, 252,
Palaeocystodinium sp. A 231, 233, 235 256, 539
Palaeocystodinium sp. B 235 Psilatricolporites normalis 112
Palaeoperidinium cretaceum 222 Psilatricolporites operculatus 27, 159, 160, 162, 251,
Pentapsis valdiviae 209, 210, 517 252, 256, 541
Perfotricolpites digitatus 37, 112, 175, 250, 251, 252, Psilatricolporites pachydermatus 249, 251, 252, 256
256, 538 Psilatricolporites sp 54, 55, 178, 195, 209, 246, 247,
Perfotricolpites sp 256 249, 251, 256
Perisyncolporites pokornyi 39, 159, 160, 162, 176, Punctatisporites sp 201
246, 247, 249, 252, 542
Perisyncolporites sp 178 Retibrevitricolpites triangulatus 112
Perotriletes pannuceus 209, 210, 211, 214, 215, 216, Reticulatasporites jardinus 209, 211, 214, 219, 224,
219, 220, 222, 223, 224 225, 518
Micropaleontología Ecuatoriana 633
Reticulatisporites sp 201, 202, 211, 214 Striopollenites dubius 214, 216, 219, 220, 222, 223,
Retimonocolpites cf. microreticulatus 196 224, 226, 521
Retimonoletes sp 198 Syncolpites echinatus 112
Retistephanoporites crassiannulatus 159, 178, 251 Syncolpites humbertoides 112
Retitricolpites americana 112, 118 Syncolpites pericostatus 112
Retitricolpites florentinus 118 Syncolpites sp 159, 160, 226, 231
Retitricolpites georgensis 209, 210, 519 Syncolporites sp 198
Retitricolpites cf. simplex 175 Systematophora sp 156
Retitricolpites sp 41, 175, 178, 181, 193, 195, 231,
236, 237, 246, 247, 249 Tappanispora loeblichi 209, 210, 211, 522
Retitricolporites amazonaensis 112, 118 Tectatodinium sp 178
Retitricolporites guianensis 37, 40, 112, 118, 246, Thalassiphora sp 91
247, 249, 251, 256, 543 Tricolpites anconensis 118
Retitricolporites magnus 118 Tricolpites giganteus 229, 523
Retitricolporites sp 178, 195, 205, 249, 256 Tricolpites aff. giganteus 227
Retitriletes sommeri 37, 39, 40, 41, 178, 544 Tricolpites cf. giganteus 226, 227
Retitriletes sp 175, 178 Tricolpites gigantoreticulatus 224
Reyrea polymorphus 209, 214 Tricolpites maledictus 118
Rugotriletes sp 41 Tricolpites cf. tienabaensis 226, 227
Rugulatisporites sp 205, 206 Tricolpites sp 41, 86, 189, 222, 236, 237
Triletes spp 178
Schizea certa 224 Triorites africaensis 223, 224, 225, 226, 524
Sestroporis pseudoalveolatus 209, 210, 211 Triporites sp 54, 189, 195, 231
Sofrepites legouxae 211, 214, 215, 216, 219, 222, Tuberculodinium vancampoae 41
224, 520
Sofrepites sp 219 Undulatisporites sp 159, 209
Sphaerochitina sp 28 Uvaesporites sp 112
Spiniferites elongatus 47
Spiniferites ramosus 224, 231 Verrucatosporites minimus 181
Spiniferites sp 28, 41, 178, 235, 252 Verrucatosporites usmensis 27, 37, 41, 55, 56, 57,
Spinizonocolpites echinatus 41, 159, 160 107, 112, 118, 175, 178, 181, 249, 250, 251,
Spinizonocolpites aff. echinatus 159, 178 256, 545
Spinizonocolpites sp 41 Verrucatosporites cf. usmensis 159
Spirosyncolpites spiralis 112 Verrucatosporites sp 41, 55, 159, 175, 178, 181, 183,
Steevesipollenites binodosus 214, 219 193, 249, 251
Steevesipollenites giganteus 222, 224, 225 Verrutriletes sp 178
Steevesipollenites sp 214 Veryhachium downiei 201
Stephanocolpites evansii 10 Veryhachium cf. downiei 202
Striatricolpites catatumbus 37, 41, 112, 118, 246, Veryhachium cf. legrandi 201
247 Veryhachium trispinosum 201, 202
Striatricolpites sp 37 Veryhachium sp 28, 201
634 Índice taxonómico
Zonocostites ramonae 37, 41, 53, 54, 55, 56, 57, 193, Cypridina sp 234
249, 251, 252, 256, 546 Cypridopsis sp 250, 251
Zonocostites sp 159 Cyprois sp 250, 251
Cytherella aff. ovata 189
Oogonios de Carofitas Cytherella sp 191, 251
Amblyochara sp 234, 236, 237, 246 Cytheretta sp 25, 250, 251
Clarites sp 250, 251 Cytheropteron sp 250, 251
Lamprothamnium sp 248, 250, 251 Darwinula sp 231, 237, 251
Porochara sp 234, 236 Eucypris sp 250, 251
Tectochara sp 250, 251 Gomphocythere sp 250, 251
Haplocytherideo sp 251
Macroforamíniferos Macrocypris sp 250, 251
Asterocyclina asterisca 577 Neocyprideis sp 250, 251, 256
Asterocyclina elongaticamera 577 Paracypris sp 231, 250, 251
Asterocyclina sp 112 Protocythere gr. alexanderi 25
Lepidocyclina giraudi 97, 561
Lepidocyclina yurnagunensis 97, 561 Vegetal
Lepidocyclina sp 97, 112, 577 Araucarioxylon 189
Operculinoides floridensis 577 Metapodocarpoxylon sp 189
Operculinoides cf. vaughani 112
Polylepidina aff proteiformis 577 Alga calcarea
Proporocyclina cf flintesis 577 Keramosphaerina tergestina 563
Lithophyllum sp 561, 563
Moluscos Cefalópodos Lithothamnium sp 561, 563, 577
Peltoceras sp 189
Moluscos Pelecípodos
Astarte sp 189
Heterodontida 189
Inoceramus concentricus 189
Nucula sp 189
Ostrea sp 189
Inoceramus sp 82
Schoenbachia sp 189
Ostrácodos
Bairdia sp 237
Brachicythere sapucariensis 231, 234
Candona sp 234, 237
Copitus sp 250, 251
Cyprideis sp 250, 251, 256