Sei sulla pagina 1di 162

El Resumen

Imprenta en: Editorial La Buena Semilla Bogotá, ColombiaImprenta en: Editorial La Buena Semilla Bogotá, Colombia

del Antiguo Testamento


en Guayabero
El Resumen
del Antiguo Testamento
en Guayabero
La ilustración por Horace Knowles
© The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995
se encuentra en la página: 45.

Las otras ilustraciones usadas con el permiso de


© 1996 David C. Cook

El Resumen del Antiguo Testamento


en Guayabero de Colombia
[guo]

Primera edición, 50 copias


© 2018, Wycliffe Bible Translators, Inc.

Imprenta en: Editorial La Buena Semilla Bogotá, Colombia


Antiguo Testamentofʉtxot,
wʉajan jʉmch tuthaltaspox
thatbaxoxot madoipijnaliajwam itliakaliajwam
Dios tulaeltpox that, thatbaxobej madoi! Ithaejbej, ¡nalaelim duiliajwam
(Gén 1.1–2.3) thatbaxoxotse itliakaliajwam thatbaxo!”
Akaseskolaxtat, chiekal ijil that, —aech Dios. Do jawʉt, Dios japox jʉm-aech
thatbaxobej. Jawʉt, kaen Dioskal. Do jawʉt, wʉt, chalechkal puexa kaenanʉla chiekal
Dios tulaelt that, thatbaxobej. Thatmatwʉajtat duillisi thatbaxoxot. Juimt matkoipijin duk
puexa chiekal minkal, pawʉlpox mar. thatbaxoxot itliakaliajwa pomatkoicha. Juimt
Jawʉtfʉk, chiekal ijil that, mamoꞌalpox. madoipijin, ithaejbej, duilisi thatbaxoxot
Jawʉt, akasestat, mar-matwʉajtat xabich itliakaliajwa madoi. Samata, jiw pajut
itkʉatnik. Jawʉt, Dios pejEspíritu dach folon chiekal matabijsaxael xajuiliajwa matkoiyan,
mar matwʉajakal. Ma jawʉtlap, Dios jʉm-aech juimanbej, waechanbej. Dios japoxan taen
ampox: “¡Itliakax nej nalaels!” —aech Dios. xabich wʉt, nejchachaemil, puexa chiekal
Do jawʉt, itliaklisox. Ma jawʉtbej, Dios dijan pachaem xot. Ja-aech, japoxan Dios is wʉt
itliakax pejlel. Dijanbejpon pejlel itkʉatax. cuarto-matkoitat.
Japox koloeyax Dios dijan wʉt, jʉm-aechon Do kandiawa, quinto-matkoi wʉt, Dios
ampox: “Itliakax pawʉlaxael ‘matkoi’. Itkʉatax toꞌa nejmachbaxi xabich nalaelaliajwa, puexa
pawʉlaxael ‘madoi’ —aech Dios, japox mintat laelpibej, xabich wʉt xajʉpaliajwapi
koleyaxliajwa”. Japoxanlap ja-aech, Dios is mar. Dios toꞌabej xabichaliajwa nejmach-
wʉt matxoelamatkoitat. mia, puexa athʉ papunpibej, xajʉpaliajwapi
Do kandiawa wʉt, segundo-matkoi wʉt, that. Japoxan Dios taen wʉt, xabich
Dios jʉm-aech ampox: “¡Sat, nakolsman nejchachaemilon, puexa chiekal pachaem
marxotsin!” —aech Dios satliajwa. Dios xot. Ja-aech, japoxan Dios tulaelt wʉt
japox jʉm-aech wʉt, sat pinjiyax nakolsan quinto-matkoitat.
marxotsin. Japoxlap Dios wʉlduw “that”. Do kandiawa wʉt, sexto-matkoi wʉt,
Pinjikolax min kaweta namanpox marxot, Dios toꞌa xabichaliajwa nejmachchoef,
japox Dios wʉlduw “mar”. Ja-aech, japoxan xabichaliajwabej baxotat laelpi. Do jawʉx,
Dios tulaelt wʉt segundo-matkoitat. Dios jʉm-aech ampox: “Xatis isaxaes kaen
Do jawʉx, kandiawa wʉt, tercer-matkoi aton, me-ama xatis jachiliajwapon” —aech
wʉt, Dios toꞌa nejmach naboelaliajwa, pa- Dios. Japamatkoitat, Dios is aton. Isbejpon
ʉthpi, naechan pabaechpi. Jawʉt, Dios pawis. Japi chiekal jiwxot, me-ama choef wʉt,
jʉm-aech ampox: “¡Puexa chiekal naboelim, jachi-eli.
nejmachpa-ʉthpiliajwa, naechan xabich Do jawʉt, Dios toꞌa japon aton xabichaliajwa
nejmachpabaechpiliajwabej!” —aech Dios paxi japowxot, japi pamojiw pothata
japoxanliajwa. Japox jʉm-aech wʉt, puexa xajʉpaliajwa. Dios tapaei japon aton, pijow
chiekal naboela naxaeyaxanliajwa. Dios sʉapich, nejmach xaeliajwa naebaech,
japox taen wʉt, xabich nejchachaemilon, pachaempi, pafupibej. Dios toꞌabej japon
puexa chiekal pachaem xot. Jasoxtat Dios is aton chiekal tataeflaliajwa, that, choefbej.
tercer-matkoitat. Dios taen wʉt puexa tulaeltpox, xabich
Do kandiawa wʉt, cuarto-matkoi wʉt, pachaempox, Dios nejchachaemil, puexa
Dios pejme jʉm-aech ampox: “Juimt, chiekal pachaem xot. Ja-aechlap, japoxan Dios
¡nalaelde nadusliajwam thatbaxoxotse, tulaelt wʉt sexto-matkoitat.
matkoipijnaliajwam, itliakaliajwam Dolisdoꞌ, sexto-matkoi toep wʉt, kandiawa
pomatkoicha! Juimt, ¡nalaelde nadusliajwam wʉt, Dios kaes is-ellison. Napaton kaematkoi,

1
2
chiekal toet xotlison puexa. Jawʉt, Dios Samata, Dios pijaxtat Adán xabich moejton.
jʉm-aech ampox: “Xan puexa chiekal Adán xabich moejt wʉt, Adán chenakuch
toetx tulaeltaxpoxan seis matkoiyan wʉt. Dios. Do jawʉt, Adán pejchenatat Dios
Ampamatkoi, séptimo-matkoi, kaes isaxinil. koechax is, pawis kiladofa wʉt. Do jawʉt,
Samata, séptimo-matkoi wʉt, pachaemaxael, Adán nathikt wʉt, Dios itpaeis Adán japow.
puexa jiwbej napata wʉt damlathʉlaliajwa, Do jawʉtbej, Adán jʉm-aech ampox japow
sitaeliajwabejpi japamatkoi” —aech Dios. chiekal jʉmtaeliajwa: “Dios kut wʉt tajchena,
ispon koechax xam isliajwa” —aech Adán
Ma-aech Dios, is wʉt aton japowliajwa. Jawʉt, Adán, pijow sʉapich,
matxoelapijinliajwa, japon pijowbej chiekal bʉꞌjʉmchapi. Chinax matabijs-eli
(Gén 2.5‑25) padaeyax. Chiekal ma-aechi.
Ampathat majt chiekal iam ijil. Ja-aech Dios, aton is wʉt, atowbej. Japon
Samata, pomatkoicha, Dios toꞌa itnojt sat aton, atow sʉapich majt, me-ama kolenje wʉt,
paesnikaliajwa, puexa naechan chiekal ja-aechi. Pe nanot wʉt, me-ama kaen wʉt,
tiꞌsliajwa. Do jawʉx, Dios aton kiladofa ja-aechlisi. Samata, aton fit wʉt pijow, japon
asthumba koecha wʉton. Aton isax kitoet aton kaes dukaxil paxxot, penxotbej. Japon
wʉt, Dios fumtafʉl japon aton fakjolaliajwa. aton pejlel dukaxael, pijow sʉapich. Ma-is
Japon atonlap pawʉl “Adán”. Do jawʉt, japow jachiyaxael. Japow kaes dukaxil paxxot,
Dios is chimialul japon atonliajwa. Japalul penxotbej. Japow dukaxael, pamal sʉapich.
pawʉl “Edén”. Jaxot xabich nejmach Samata, jiw nakjiya wʉt, waelaxaeli paxjiw,
naebaechnaechan chanuil. Japanaebaech penjiwbej.
pachaem xaeliajwa. Lultutat kolenaebaechnae
chanuk. Kolenaejexot, kaenae jiw baech Adán, Eva sʉapich, naexasis-elpox Dios
xael wʉt, tʉpaxilpox. Pomatkoicha (Gén 3)
laepaxaeli. Asanae jiw baech xael wʉt, Do jawʉt, Adán, pijow sʉapich, duil
japi jiw matabijsaxael pachaempoxan, chimialultat, Dios islultat. Satanás kaes
chaemilpoxanbej. Do jawʉx, Dios toꞌa xabich matabijt naekichachajbaliajwa,
Adán tataeflaliajwa japalul. Dios jʉm-aech naekichachajbapijin xot. Me-ama asew
ampox Adán naewʉajan wʉt: “Xam xaesiam Dios ispi, jachi-el Satanás. Dolisdoꞌ, baxael,
wʉt nejmach naebaechnaechan pejbaech, Satanás fʉlaenpon jomtat Adán pijow
xaeyaxaelam. Pelax, kaenaebaechnae naekichachajbaliajwa. Satanás jomtat
baechxaeyaximil. Japabaech xaelam wʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechon ampox
wʉt, diachwʉajnakolax puexa chiekal japowxot:
matabijsaxaelam, chimianejchaxoelax, —¿Diachwʉajnakolaxkat Dios jʉm-aech
babejnejchaxoelaxbej. Japabaech xaelam ampox xamal chiekal jʉmtaeliajwam: ‘Puexa
wʉt, asamatkoi, xam tʉpaxaelam” —aech naebaechnaechan xaeyaximil ampalulpijiw’
Dios, naewʉajan wʉt Adán. Do jawʉx, —aechkat Dios xamalliajwa? —aech jom
Dios nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: wʉajnachaemt wʉton japow.
“Pachaema-el ampon aton tamachaliajwa” Japow jʉmnot wʉt, jʉm-aechow ampox
—aech Dios, nejchaxoel wʉt.⁠ jomliajwa:
—¡El! Dios jʉm-aech wʉt, jʉmchi-elon
ampox: ‘Xam xaesiam wʉt, nejmach chiekal
xaeyaxaelam ampanaebaechnaechan. Pelax,
ampanae, lultutat chanuknae, japabaech
xaeyaximil. Japabaech xaelam wʉt,
diachwʉajnakolax tʉpaxaelam’ —aechlax Dios
japox xanalliajwa —aechow jomliajwa.
Jawʉt, jom jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
japow naekichachajbaliajwa:
—Diachwʉajnakolax xan jʉm-an. Japabaech
xaelam wʉt, xam tʉpaximil. Dios pajut
chiekal matabijt xamal japabaech xaelam
wʉt, xabich kaes pejme matabijsaxaelam.
© 1996 David C. Cook Me-ama Dios xabich matabijt, jachiyaxaelam
Dios islul, pawʉl Edén xamal. Puexa chiekal matabijsaxaelam
3
chimianejchaxoelaxan, babejnejchaxoelaxanbej pomatkoicha baxotat laejax xadoflaxaelam
—aech jom naekichachajba wʉt japow. —aech Dios jomliajwa.
Dolisdoꞌ, jom naksiyax bʉxtoet wʉt, Jawʉtbej, Dios kaes jʉm-aech ampox
japowxot, jawʉt japow chiekal natachaemt jomliajwa:
wʉtlisow japabaechliajwa, nejchaxoelow —Xam nadaelmow dofaxaelam japow. Japow
wʉt, jʉm-aechow ampox: “Ampabaech xabich pamon asamatkoi xam tʉakjiꞌliklaxaelam.
chimiabaech. Xasikasdoꞌ. Pachaemkas xan Jasoxtat japow pamon nabijasaxael
xaeliajwan. Xaelx wʉt, xankas puexa chiekal ampathatxot xam nijaxtat. Pe japonlax,
matabijsaxaelen. Me-ama Dios puexa chiekal matnaepaꞌchaxael xam. Jasoxtat japon
matabijt, xankas-is jachiyaxaelen” —aechow, kastikaxael xam japoxlap pomatkoichaliajwa
nejchaxoel wʉt naebaestliajwa. xamliajwa —aech Dios jomliajwa.
Dolisow jawʉt, kutlisow naebaest xaeliajwa. Japow pamonlap, Cristo, japonlap
Xael wʉt, xasalisow pamal naebaest. Jawʉt, malechaxael, Satanás.
pamal xael wʉt japabaest, chalechkal pajut Do jawʉt, Dios chawʉajnajʉm-aech ampox
chiekal nataenlisi chiekal bʉꞌjʉmchapox. japowliajwa asamatkoi jachiyaxaelpox:
Samata, jawʉt kamta nʉaf-ʉaf athowpi —Xamlis isam babijax, naexasitam xot
naxoeliajwa. Jawʉt, naxoeilisi nʉa-ʉaf, jom, xaelam xotbej naebaest. Samata,
xabich padala xotlisi. Dolisox tuila wʉt, Dios xam naxʉwlam wʉt, xabich xaeyax
wʉlalat japi. Dios wʉlalat wʉt, japi me-ama boejtaeyaxaelam. Japox ja-aech wʉt, xam
matabijs-el wʉt, ja-aech Dios. Japi jʉmtaen, nakiowa nejxasinkaxaelam nejmol. Nejmol
Dios wʉlalach wʉti. Pe japi jʉmch namoecha, tatoꞌlaxael xam. Xam naexasisaxaelam
xabich pejlewla xoti Diosliajwa, naexasis-el nejmol —aech Dios, chawʉajnajʉm-aech wʉt
xoti Dios jʉm-aechpox. Jawʉt, Dios jʉm-aech japowliajwa.
ampox Adán jʉmtaeliajwa: Do jawʉtbej, Dios jʉm-aech ampox
—Adán, ¿amxotamkat xam? —aech Dios, Adánliajwa:
wʉlalat wʉt Adán. —Xamlis babijax isam, naexasitam xot nijow,
Adán namoestxot nakolt wʉt, jʉm-aechon xaelam xotbej naebaest. Samata, ma amwʉt,
ampox: sat pachaemaxil, xam babijax isam xot. Xabich
—Xan namoestax xabich tajlewla naboelaxael toeix, nae-eꞌlʉbej. Xam xabich
xot xamliajwa. Xan xabich tadalabej nabichaxaelam naxaeyaxan nalaelaliajwa.
bʉꞌjʉmchaxxot —aech Adán. Xabich damlaxaelambej nabichaxtat.
Jawʉt, Dios jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox Nabich-emil wʉt, naxaeyaxan ijilaxael xam
Adánliajwa: najutliajwa. Xam litaxaelaxaelam. Xam
—¿Achankat xamal jʉm-aech patiꞌnam wʉt, tʉpaxaelam. Xanlap koechax
bʉꞌjʉmchampox? ¿Achanbejkat xamal asthumba xam aton nadofaliajwam. Tʉpam
japox chanaekabʉana nadalaliajwa? wʉt, pejme asthumba nadofaxaelam —aech
¿Diachwʉajnakolaxkat xamal xaelam Dios Adánliajwa.
naebaech, kaechafiatxbaech xae-elaliajwam? Dios naksiyax bʉxtoet wʉt, islison naxoelax
Chil xae-emil wʉt, matabijsaximil Adánliajwa, japon pijowliajwabej. Naxoe
bʉꞌjʉmchampox —aech Dios Adánliajwa. isas choefbʉꞌantat. Do jawʉt, Adán, pijow
Adán jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox: sʉapich, naxoeilisi choefbʉꞌan, Dios isbʉꞌan.
—Xam nachaxdutampow, japow naxsal Do jawʉtbej, Dios toꞌa Adán chijiyaliajwa
naebaest xan xaeliajwan. Samata, xan xaelx Edénlulxot, pijow sʉapich. Ja-aech, Dios toꞌa
naebaest —aech Adán. wʉt, japi xaesamata asanaebaechnae, lultutat
Do jawʉt, Dios wʉajnachaemt wʉt, jʉm- chanuknae. Japanae pawʉl “Tʉpax”. Samata,
aechon ampox japowliajwa: Dios toꞌik pej-ángel lulnʉamt wesliajwa. Dios
—¿Ma-aech xotkat xam japox isam? —aech pej-ángel chiekal weti japalulnʉamt, Adán,
Dios. pijow sʉapich, pejme pas-elaliajwa japalulxot,
Japow jʉmnot wʉt, jʉm-aechow ampox: japanaebaechnae xaesamatabejpi.
—Jom nanaekichachajba xan. Samata, xan
xaelx naebaest —aechow. Adán paxipox pijow Evaxot
Do jawʉtbej, Dios jʉm-aech ampox (Gén 4)
jomliajwa: Adán wʉlduwpon pijow Evawʉltat.
—Xam xabich kaes nabijasaxaelam. Me- Japowlap puexa jiw paeꞌaxael
ama asew choef, jachiyaximil xam. Xam wachakalpijiwliajwa.
4
Do baxael wʉt, Adán pijow moejow. Moejow
wʉt, naxʉwalow. Baxael, naxʉwal wʉt,
faenpow poich. Matxoelapijin wʉlduwspon
Caínwʉltat. Eva paxʉlan faen wʉt, jʉm-
aechow ampox: “Diachwʉajnakolax Dios chijia
nawʉajnajʉm-aechpox chiekal ja-aechlisox
taxʉlanliajwa” —aech Eva. Do baxael,
wʉchakalpijin nalaelt. Japon pawʉl Abel.
Do jawʉx, japi chiekal pakdiachiw
wʉt, matxoelapijin, pawʉlpon Caín, japon
naxaeyaxan mʉtha. Wʉchakalpijin, Abel,
japon thin oveja. Naxaeyaxan chiekal tiꞌt wʉt,
Caín kaesʉapich naxaeyaxan mʉthapi xafolon
bowaliajwa, Dios pej-ofrendaliajwa. Caín
pajut chiekal matabijt Diosliajwa pachaempox
cordero Dios pej-ofrendaliajwa. Pelax, Abel
xafol thinpi, corderos, kaes pejme pachaempi,
bowaliajwa, Dios pej-ofrendaliajwa. Dios
nejchachaemil Abelliajwa, chaxduw xot
corderos Dios pej-ofrendaliajwa. Dios
nejchachaemla-el Caínliajwa, Caín xafolxot
ofrenda Diosliajwa pachaema-elxot. Samata, © 1996 David C. Cook
Caín xabich palala Dios nejchachaemla-el xot
japon xafolpiliajwa. Caín boesapon Abel
Do jawʉt, Dios wʉajnachaemt wʉt, jʉm-
aechon ampox Caínliajwa: “Caín, ¿ma-aech nabijasaxaelam. Amxot kaes dukaximil. Atʉaj
xotkat xam xabich nalala? Xam pejme xafolam fʉlaeyaxaelam. Naxaeyaxan mʉtham wʉt,
wʉt ofrenda xanliajwa, xalaeyaxaelam xan xabich wenaboesaxil. Laliaxlaxaelam pothata.
Diosnanliajwa pachaempi. Ja-am wʉt, xan Piach dukaximilbej kaekawʉtat —aech Dios
xabich nejchachaemlaxaelen xamliajwa. Jasox Caínliajwa.
is-emil wʉt, nejchaxoelaxaelam isliajwam Do jawʉt, Caín jʉmnot wʉt, jʉm-aechon
babijax. Do jawʉx, japox isaxaelam” —aech ampox Diosliajwa:
Dios Caínliajwa. —Xan kaes boejtaliasaxinil xam najʉm-
Pe Caín owchi-el Dios toꞌaspox. Xalae- ampox. Xan xabich tajlewla. Atʉaj nanʉamtax
elon Diosliajwa pachaempoxan ofrenda. Do wʉt, aton nafaen wʉt, japon aton naboesaxael
asamatkoi wʉt, Caín tadʉt wʉt pakoewan, xan —aech Caín Diosliajwa.
jʉm-aechon ampox Abelliajwa: “Chijias Samata, Dios bʉꞌmarkon Caín, asew jiw
matthʉnaliajwas” —aech Caín pakoewan Abel taens wʉt, boesa-elaliajwas.
wʉton.  Do jaxot Caín chijia wʉt, beꞌk fʉlaeꞌkon
Dolisi atʉaj wʉt, Caín boesa pakoewan, atʉajkolaxliajwa. Dios toꞌas Caín dukaliajwa
Abel. Do jawʉt, Abel chiekal tʉpon. Nod tʉajnʉleldik. Jaxotdik Caín pawis fiꞌk.
Pe Dios pajut chiekal taen Caín ispox Baxael, japow naxʉwal. Faenpow paxʉlan.
pakoewan Abelliajwa. Pe Dios, me-ama pajut Japon pawʉl Enoc. Enoc chiekal tiꞌt wʉt,
tae-el wʉt, ja-aech Dios, wʉajnachaemt wʉton japonbej paxipon. Do baxael, Caín xabichpon
Caín. Samata, Dios jʉm-aech ampox Caínliajwa: pamojiw.
—¿Amxotkat nakoewan? —aech Dios Caín boesa wʉt pakoewan, pax Adán xabich
Caínliajwa. nejxaejwas, pen Eva sʉapich. Japamatkoiyan
Caín jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox wʉt, Eva moejowpow. Baxael, naxʉwal.
Diosliajwa: Paxʉlan nalaelt wʉt, Eva jʉm-aech ampox:
—¡Jalape! Xan takoewan tae-enil. Xanbej “Dios nachaxdut asan taxʉlan, Abel tʉp
takoewan tataefla-enil —aech Caín Diosliajwa. xot” —aech Eva. Japon yamxʉlan pawʉl Set.
Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Caínliajwa: Set chiekal tiꞌt wʉt, pijow fitpon. Do baxael,
—Xam xabich babijax isam. Xan moejowpow. Do jawʉx, Set pijow naxʉwal
tajut chiekal taenx, xam boesam wʉt wʉt, faenow poich. Japow wʉlduw paxʉlan
nakoewan. Samata, ma amwʉt, xam xabich Enóswʉltat.
5
tajut chiekal taenx, jiw xabich babijaxan is
Ampilap Adán pamojiw, pejwʉajan wʉt. Samata, puexa jiw toesaxaelen. Xamlax
(Gén 5) kaenam masaxaelen. Diachwʉajnakolax
Adán paxʉlan, pawʉlpon Set, japon xabich jʉm-an xamliajwa. Xam weyaxaelam, nijow
pin-iatpon paxi. Matxoelapijin pawʉl Enós. Set sʉapich, naxi sʉapichbej.
xabich patiꞌin wʉt, novecientos doce waechan “Xan kitoꞌaxaelen pinjikolax barkam
wʉt, tʉpon. isliajwam. Pindaernaeltat barkam
Set paxʉlan, pawʉlpon Enós, japon xabich xapapaeꞌaxaelam patulelan, fletlelanbej.
pin-iat paxi. Matxoelapijin pawʉl Cainán. Enós Pakchowaxpox ciento treinta y cinco
duk wʉtfʉk, japamatkoiyan wʉt, jiw tʉadut metroswaxaelpox. Pinatupox veintidos
Dios kawʉajnaliajwa. Enós xabich patiꞌin wʉt, metros y mediowaxaelpox. Athʉpox
novecientos cinco waechan wʉt, japon-is tʉp. trece metros y mediowaxaelpox. Barkam
Enós paxʉlan, pawʉlpon Cainán, pin-iaton isaxaelam tres pisopox. Kaelel fafa isaxaelam.
paxi. Matxoelapijin pawʉl Mahalaleel. Cainán Barkammatwʉajtat isaxaelam, me-ama
xabich patiꞌin wʉt, novecientos diez waechan bamatwʉaj. Athʉlel isaxaelam ventana,
wʉt, Cainan-is tʉp. kolelelje.
Cainán paxʉlan, pawʉlpon Mahalaleel, “Barkam jʉmch isax toꞌa-enil. Xan
japon xabich pin-iaton paxi. Matxoelapijin toꞌaxaelen iam pinjiyax puexa that chiekal
pawʉl Jared. Mahalaleel xabich patiꞌin wʉt, buꞌlaliajwa, puexa jiw tʉpaliajwa buꞌal wʉti.
ochocientos noventa y cinco waechan wʉt, Puexa choefbej, sattat laelpi, buꞌal wʉt
Mahalaleel-is tʉp. natoenaliajwa.
Mahalaleel paxʉlan, pawʉlpon Jared, japon “Diachwʉajnakolax xam jʉm-an.
xabich pin-iaton paxi. Matxoelapijin pawʉl Xam weyaxaelam, barkam lowam wʉt,
Enoc. Jared xabich patiꞌin wʉt, novecientos nijow sʉapich. Tres naxi sʉapichbej,
sesenta y dos waechan wʉt, Jared-is tʉp. japi pejwathoꞌbej weyaxael. Kaenanʉla
Jared paxʉlan, Enoc, xabich pin-iatpon nejmachchoef, leyaxael. Leyaxael poi, malis
paxi. Matxoelapijin pawʉl Matusalen. Enoc pawis. Jachiyaxaelenbej athʉpijiw. Japi
ispon Diosliajwa pachaempox. Trescientos kaenanʉla leyaxael. Pachaempi xaeliajwa,
sesenta y cinco waechan wʉt, Dios bʉꞌfospon leyaxael siete, poi, malis siete pawis. Japi toꞌax
athʉ poxase. Samata, Enoc tʉpa-el. wʉt, puexa choef pasaxael xamxot barkam
Enoc paxʉlan, pawʉlpon Matusalen, xabich pinjikolaxtat isampoxtat leliajwa. Naxaeyaxan
paxi pin-iaton. Matxoelapijin pawʉl Lamec. tamejaxaelam xamal xaeliajwam, choef
Matusalen xabich patiꞌin wʉt, novecientos xaeliajwabej. Diachwʉajnakolax jʉm-an. Xan
sesenta y nueve waechan wʉt, Matusalen tʉp. toꞌax wʉt iam pinjiyax, xamal barkamtutat
Matusalen paxʉlan, Lamec, japon xabich tʉpaximil. Puexa asew jiw, nejmach choefbej,
pin-iaton paxi. Matxoelapijin pawʉl Noé. buꞌlaxael pothata” —aech Dios Noéxot.
Lamec xabich patiꞌin wʉt, setecientos setenta y Noé ow-aech Dios kitoꞌaspox. Do jawʉt,
siete waechan wʉt, Lamec-is tʉp. Noé tʉadut pinjikolax barkam isliajwa. Noé
seiscientos waechan wʉt, kitoeton barkam
Noé pinjikolax, barkam, ispox isaxpox.
(Gén 6)
Dios taen, jiw xabich babijaxan is wʉt Dios toꞌapox pinjikolax, iam
pomatkoicha. Japi jinejchaxoel babijaxan (Gén 7)
isliajwa. Puexa jiw jasox xabich is. Samata, Noé pinjikolax barkam isax kitoet wʉt,
Dios xabich nejxaejwas jiwliajwa. Dios lowpon, pijow sʉapich, tres paxi sʉapich,
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “Jiw japi pejwathoꞌbej. Nejmach xabich choef low
xabich babijaxan is. Chil jiw is-enil wʉt, wʉt, Dios fakaton barkamfafa. Do jawʉx,
ja-an wʉt, kaes chiekal pachaemaxael. Jiw siete matkoiyan wʉt, Dios toꞌa pinjikolax,
xabich babijaxan is xot, puexa toesaxaelen. iam. Samata, jawʉt, xabich iam thilan. Min
Puexa choef, thatat laelpi, puexa miabej, nakolafʉl satlelsin. Min pothata soꞌnik. Ja-
toesaxaelen” —aech Dios nejchaxoel wʉt. aech wʉt, barkam poꞌlafʉl. Xabich nakiowa
Kaen Noé, japon chiekal pachaem. Noélap pinaminsfʉl. Iam potfanax matduka-el.
chiekal naexasit Dios. Dios toꞌas wʉt, ow- Cuarenta matkoiyan, cuarenta madoiyan, iam
aechon. Do asamatkoi, Dioslap jʉm-aech thilan. Puexa ulan, iaꞌbotmʉaxanbej, chiekal
ampox Noé jʉmtaexot: “Diachwʉajnakolax xan matkiowlisi. Ja-aech wʉt, pothata puexa jiw
6
xabich buꞌal. Puexa nejmachchoef, ampathatat-
laelpi, chiekal tʉplisi.
Kaen Noé wia, pijow sʉapich, tres paxi
sʉapichbej, malis japi pejwathoꞌ. Puexa
nejmach choefbej, barkam lowpi, japikal wia.
Min ekfʉk ciento cincuenta matkoiyan. Kamta
siowa-elox. Foelmin.

Noé nakoltpox barkamxot


(Gén 8)
Dolisdoꞌ, Dios nejchafaet Noé, Jawʉtlap Dios
toꞌa joewa wikaliajwa, min siowaliajwa. Pe © 1996 David C. Cook

kamta siowa-el foelmin. Chiekal bijiatkolaxtat Noé ispox pinjikolax, barkam, minjilaxxot
siowafʉlpox.
Do baxael, barkam ok jʉm-aech ampox Noéxot: “Ma amwʉt, pejme
iaꞌbotmʉaxmatwʉajtat. Japapot-iabot pawʉl chabuꞌsaxinil puexa jiw. Me-ama majt iam
Ararat. pinjikolax toꞌax, kaes jachiyaxinil” —aech Dios
Dolisdoꞌ, me-ama bial, kabʉanchian, Noéxot.
Noé tapaei punjalaliajwa bial kabʉanchian
jalwekaliajwa pʉt. Bial kabʉanchian, punjala Dios dutpox arwaera thatbaxoxot
wʉt, pʉt faena-el wʉt, kaxa nawiaꞌanpon, Noé pajut chiekal taeliajwa
barkam poxadin. (Gén 9)
Do jawʉx, kaesemana toep wʉt, Noé Dios chimiajamechan naksiya Noéliajwa,
tapaei aꞌut punjalaliajwa sat jalwekaliajwa. paxiliajwabej. Jʉm-aechon ampox japi
A-ut-is pʉt faena-el wʉt, kaxa nawiaꞌan pajut chiekal jʉmtaeliajwa: “Arwaera
barkam poxadin. Do jawʉx, asasemana toep dusaxaelen thatbaxoxot xan tajut chiekal
wʉt, pejme tapaeipon aꞌut punjalaliajwa sat nejchafaesliajwan xamal. Me-ama majt
jalwekaliajwa. A-ut nawiaꞌan wʉt, naedalach that buꞌlax tapaeix, jachiyaxinil pejme.
xanwiaꞌan. Ja-aech wʉt, Noé chiekal matabijt ¡Chijiyaxaelam pothata xajʉpaliajwam!
naechan matlʉpoxan. ¡Xabich naxʉwlaxaelam that xajʉpaliajwa
Pefʉk Noé kaes wʉajnawet. Jawʉx, namojiw! Ma amwʉt, pachaem xamal
kaesemana toep wʉt, Noé pejme tapaei aꞌut xaeliajwam choef, ampathatpijiw, miabej,
punjalaliajwa, jalwekaliajwa sat. Aꞌut pejme baxibej. Pawixot jal natoet wʉt, pachaem
punjala wʉt, kaxa nawias-eldin barkam chit-eliajwam, xaeliajwambej. Samata, choef
poxadin, aꞌut pʉt faen xot. Kaelel chajia. ma amwʉt, itfelnikaxael xamalliajwa, japi
Do jawʉx, Noé barkam fafat sat taeliajwa. xaeyaxaelam xot” —aech Dios Noéliajwa,
Jawʉt, taenpon sat, foelmin chiekal siow japon paxiliajwabej.
xotlisox. Jawʉtfʉk, Noé kaweta barkamxot. Dios naksiyax bʉxtoet wʉt, Noé fʉlaech
Wʉajnawetfʉkon sat chiekal tinkaliajwa. isliajwa pejlul. Noé ampathatxot laeje
Jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Noé wʉt, me-ama kaes trescientos cincuenta
jʉmtaeliajwa: “¡Ma amwʉt, xamal waechanpon. Xabich patiꞌin wʉt, novecientos
nakolaxaelam barkamxot! Nakolaxael choef, cincuenta waechan wʉt, Noé tʉp. Do baxael,
miabej, ¡japi choef naxʉwlaliajwa pothata xabich jiw xajʉplisi that Noé pejwʉlela. Puexa
pejme xajʉpaliajwa!” —aech Dios Noéliajwa. japi jiwlap, Noé pamojiw.
Noé nakolt wʉt barkamxot, pijow sʉapich, Noé paxʉlan, pawʉl Jafet, japon siete paxi,
tres paxi pejwathoꞌjiw sʉapichbej nakolapi. poejiw. Asan Noé paxʉlan, pawʉl Cam, japon-
Puexa choefbej nakola.  is pin-iat paxi. Cam paxʉlan, matxoelapijin,
Nakola wʉti barkamxot, Noé iaꞌ sumta-ia pawʉlpon Cus. Cus paxʉlan, pawʉl Nimrod.
altar isliajwa. Iaꞌ sumta-eyax kitoet wʉt, Noé Nimrod xabich pachaempon wekaliajwa.
asew choef xʉaꞌat Dios pej-ofrendaliajwa. Choef pajlamaenkon. Nimrod Babel paklowax
Do jawʉx, asew choef xʉaꞌat wʉt, owalison bʉꞌispon pejjiw Sinar tʉajnʉxot. Do baxael,
iaꞌmatwʉajtat. Pawi chiekal toejwas jittat. Ja- asapaklowaxan isbejpon Sinar tʉajnʉxot,
aech Noé, ofrenda is wʉt Diosliajwa. Asiria tʉajnʉxotbej.
Dios pajut chiekal taen, Noé chaxduw Noé paxʉlan, pawʉl Sem, cinco paxipon,
wʉt ofrenda Diosliajwapoxan. Samata, Dios poejiw. Sem paxʉlan, matxoelapijin, pawʉl
7
Elam. Sem paxʉlan trespontat, japon pawʉl
Arfaxad. Sem patiꞌin wʉt, seiscientos waechan
wʉt, tʉpon.
Sem paxʉlan, pawʉl Arfaxad, pin-iatpon
paxi. Arfaxad paxʉlan, matxoelapijin, pawʉl
Sala. Arfaxad xabich patiꞌin wʉt, cuatrocientos
treinta y ocho waechan wʉt, tʉpon.
Sala paxʉlan, matxoelapijin, pawʉl Heber.
Sala xabich patiꞌin wʉt, cuatrocientos treinta y
tres waechan wʉt, japon-is tʉp.
Sala paxʉlan, pawʉl Heber, pin-iatpon
paxi. Heber paxʉlan, matxoelapijin,
pawʉl Peleg. Heber xabich patiꞌin wʉt,
cuatrocientos sesenta y cuatro waechan wʉt, © 1996 David C. Cook
japon-is tʉp.
Torre de Babel
Dios jʉmxaliaxapox jiw
naksiyaliajwa asajamechan Serug paxʉlan, pawʉlpon Nacor, pin-iatpon
(Gén 11) paxi. Nacor paxʉlan, matxoelapijin, pawʉl
Xabich jiw duil Babel paklowaxxot, Taré. Nacor patiꞌin wʉt, ciento cuarenta y
Sinar tʉajnʉxot. Japi jʉmch chiekal ocho waechan wʉt, japon-is tʉp.
duilasia kaetʉajnʉtat. Japiliajwa Nacor paxʉlan, pawʉl Taré, japon tres
pachaema-el pejlel duilaliajwa pothata paxi. Taré paxʉlan, matxoelapijin, pawʉl
xajʉpaliajwabejpi. Samata, naexasis-eli Abram. Wʉchakalpijin pawʉl Nacor.
Dios toꞌaspox. Japi jʉmch piajkal jʉm-aech Taxdukapijin pawʉl Harán. Taré pejjiw duil Ur
ampox: “Kaepaklowax, pinjiyax, isaxaes, paklowaxxot, Caldea tʉajnʉxot.
kaepaklowaxxot duilaliajwas. Bʉx-as Harán paxʉlan pawʉl Lot. Lot pax naetʉps
mojlaxaes ladrillo isliajwas. Ladrillo isas wʉt, wʉt, Lot pam laejafʉk. Samata, Lot duk
chiekal mamoꞌal wʉt, ladrillo bowaxaes jittat pamxot.
tinkaliajwa. Ladrillobachan isaxaes. Pinaba, Do baxael, Abram pijow fit, pawʉlpow
xabich athʉpox, isaxaes ladrillotat, japaba Sarai. Japow moejwaxil, nafoena xotow.
pasliajwase thatbaxo. Japoxlap pawʉlaxael Do, asamatkoi wʉt, Taré chijiapon Ur
Torre de Babel. Japoxlap xatis isaxaes duila- paklowaxxot, Canaán tʉajnʉ poxaliajwade,
elaliajwas wajlel, puexa jiw pajut chiekal paxʉlan Abram sʉapich, malis Abram pijow,
nakmatabijsliajwa” —aechi jʉmch piajkal. Taré pamonbej, japonlap pawʉl Lot. Japi chijia
Do jawʉt, japi jiw tʉaduw wʉti torre duilaliajwa Canaán tʉajnʉxot. Fol wʉt, Harán
isax, Dios nejwesla japox, japi ispox. paklowax pat wʉti, jaxot bijapi duilaliajwa.
Japamatkoiyan, japi jiw kaejame chiekal Canaán tʉajnʉ pas-elfʉki. Baxael, Harán
naksiyapi, japi pejjame Dios jʉmxaliaxa paklowaxxot duil wʉtfʉki, jaxotlap Taré tʉp,
najʉmtae-elaliajwa, naksiya wʉt, doscientos cinco waechanpon. 
nasalaliajwabej. Kaenanʉla asamʉtan
asajamechan naksiyapi. Do jawʉt, japi jiw Abram toꞌaspox Dios fʉlaeliajwa
japapaklowax ispox toes-ellisi. Ja-aech wʉt, Canaán tʉajnʉ poxade
japi jʉmch nasalisi pothata xajʉpaliajwa.  (Gén 12)
Do baxael, japon Peleg tʉpon, xabich (Mt 1.1‑2; Lc 1.54‑55; 3.34; Hch 7.2‑8;
patiꞌin wʉt, doscientos treinta y nueve Rom 4.1‑22; Gal 3.6‑9,16‑18; He 11.8‑10)
waechan wʉt. Dios jʉm-aech ampox, toꞌa wʉton
Peleg paxʉlan, pawʉl Reu, pin-iatpon paxi. Abram: “¡Xam chijiamde nej-axxot,
Peleg paxʉlan, matxoelapijin, japon pawʉl nejjiwxotbej, fʉlaeliajwam asatʉajnʉlelde!
Serug. Reu xabich patiꞌin wʉt, doscientos Xan itpaeyaxaelen japatʉajnʉ.
treinta y nueve waechan wʉt, japon-is tʉp. Japatʉajnʉxotlap xabichaxael namojiw.
Reu paxʉlan, pawʉl Serug, paxipon. Serug Xam kajachawaesaxaelen. Puexa jiw xabich
paxʉlan matxoelapijin, pawʉl Nacor. Serug wʉltaeyaxaeli xam. Asajiw pachaem wʉt
xabich patiꞌin wʉt, doscientos treinta waechan xamliajwa, xan-is pachaemaxaelen japi
wʉt, japon-is tʉp. jiwliajwa. Asajiw chaemil wʉt xamliajwa,
8

ANTIGUO TESTAMENTO

Monte Ararat
MEDIA

ASIRIA
Harán
Nínive

E
IPR

Río
CH
EO

Tig

SIRIA
ÁN

r
o

is
Eu
R
R

fr
TE

at
I

es
ED Sidón PERSIA
R M Sarepta Damasco
MA Tiro
CANAÁN
Monte Carmelo Río Jor dán Babel
Siquem
Betel Jericó
Salem Monte Nebo
Gaza CALDEA
b r ón
GOSÉN He a Mar Muer to
eb
e er s Zoar
Ur
EGIPTO B Cades-barnea
Nor te
Monte Hor
Heliópolis Oeste Este
Menfis
Sur
M

Kilómetr os
ar
Ro

0 100 200 300


o j

Abram chijia Canaán

xan-is japi jiw kastikaxaelen. Xan Samata, Abram pejme chijia, pejjiw sʉapich,
kajachawaesaxaelen puexa ampathatpijiw Egipto tʉajnʉ poxaliajwade. Egipto tʉajnʉ
xam nijaxtat, kaen namon isaxaelpoxtat” pasliajwa wʉt, Abram jʉm-aech ampox pijow
—aech Dios toꞌa wʉton Abram, naksiya Saraixot: “Xam xabich chimiawam xot, Egipto
wʉtbejpon Cristoliajwa. tʉajnʉpijiw nejchaxoel wʉt, jʉmchiyaxaeli
Dios japox bʉxtoet wʉt, Abram ow-aech. ampox xamliajwa: ‘Ampow pawis xabich
Jawʉt, Abram chijiapon Canaán tʉajnʉ chimiow. Pamal boesaxaes japow jaelsliajwas’
poxade, pijow Sarai sʉapich. Malis pajian —chiyaxael Egipto tʉajnʉpijiw, nejchaxoel wʉt
Lot. Abram bʉꞌfol pamakjiw. Puexa pejew xamliajwa. Samata, xan naboesasamata Egipto
xafolbejpon. Abram Harán paklowaxxot chijia tʉajnʉpijiw, xamlap ampox jʉmchiyaxaelam
wʉt, Abram setenta y cinco waechan. xanliajwa: ‘Abram takoewan’ —chiyaxaelam”
Do baxael, Abram, pejjiw sʉapich, paton —aech Abram bʉxtoꞌa wʉton pijow Sarai.
Canaán tʉajnʉ. Japatʉajnʉxot wʉajna asajiw Samata, Egipto tʉajnʉxot pat wʉti, Abram
duil. Japilap Noé paxʉlan pejjiw, Cam pijow jʉm-aech ampox Egipto tʉajnʉpijiw
pamojiw. Do jawʉt, pejme Dios jʉm-aech chiekal matabijsliajwa: “Abram xan takoewan”
ampox Abramxot: “Ampatʉajnʉlap xam —aech Abram pijow. 
chaxdusaxaelen. Xam tʉpam wʉt, namojiw Samata, jawʉt, Egipto tʉajnʉpijiw
pejtʉajnʉyaxael” —aech Dios Abramxot. bʉꞌfoli Abram pijow japi pejrey poxade.
Do jaxotde, Abram iaꞌ sumta-efʉl altar Rey Egipto tʉajnʉpijin taen wʉton Abram
isliajwa Dios kawʉajnaliajwa. Jaxot Abram pijow, japon nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon
choef xʉaꞌat Dios pej-ofrendaliajwa. Jawʉt, ampox Sarailiajwa: “Ampowlap Abram
iaꞌmatwʉajtat pawi owapon bowaliajwa. Pawi pakoewow” —aechon, nejchaxoel wʉt. Rey
chiekal toejwas jittat. Ja-aech, Abram ofrenda pejme nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox:
is wʉt Diosliajwa. “Tejew choef, kaesʉapich, chaxduiyaxaelen
Do jawʉx, Abram pejme chijiapon. Abram, japon nejchachaemlaliajwa xanliajwa.
Japamatkoiyan wʉt, Canaán tʉajnʉxot Chaxduiyaxaelenbejpon kaesʉapich tamak
naxaeyaxan ijil, iam piach thilna-el xot. japi Abram pamakjiwliajwa. Ja-an wʉt,
9
Do jawʉx, rey Egipto tʉajnʉpijin pajut
chiekal matabijt japow Abram pijowpox.
Samata, rey Egipto tʉajnʉpijin wʉlalapon
Abram fʉlaeliajwadin. Abram pat wʉt, reyxot,
rey jʉm-aech ampox Abram pajut chiekal
jʉmtaeliajwa: “¿Ma-aech xotkat chajia chiekal
najʉmchi-emil ampox: ‘Xan japow tajow’
—nachi-emil? Xam jʉmch najʉm-am ampox:
‘Ampow takoewow’ —na-am jʉmch. ¡Ma
amwʉt, xam amxot chijiamde, nijow sʉapich!”
—aech rey Egipto tʉajnʉpijin toꞌa wʉton
Abram chijialiajwa japatʉajnʉxot.
Do jawʉt, Abram chijialison Egipto tʉajnʉxot,
pijow sʉapich, puexa pejjiw sʉapichbej.
Abram puexa pejewbej xafolon Canaán tʉajnʉ
poxade. Canaán tʉajnʉ pejme paꞌa wʉt, Betel
paklowaxxot mox duk Abram, pejjiw sʉapich.
Abram xabich kimaenk. Xabichon oveja,
cabra, pak, orofachan, platafachanbej.
Jawʉt, Lot chiekal natachaemt wʉt,
taenpon chimiasat mox Jordánlajtxot. Jaxot
xabich pachaem Lot pejew choefliajwa.
Samata, Lot jaxot sat fit dukaliajwa, pejjiw
© 1996 David C. Cook sʉapich, Sodoma paklowaxtabijla. Pe Sodoma
Abram pejme chijiapon puexa pejjiw sʉapich paklowaxpijiw pomatkoicha xabich babijaxan
is. Naexasis-elbejpi Dios. 
xan fisaxaelen Abram pakoewow” —aech Abram mox duk Betel paklowaxxot, Lot
rey Egipto tʉajnʉpijin, nejchaxoel wʉt
Abramliajwa.
Samata, rey Egipto tʉajnʉpijin pejew
choef pin-iat malech chaxduwpon
Abram. Chaxduwbejpon pamak Abram
pamakjiwliajwa. © 1996 David C. Cook
Japox ja-aech wʉt, Dios pinjiyax waxae toꞌa
Carpachan
rey Egipto tʉajnʉpijin bʉꞌxaekaliajwa, puexa
Egipto tʉajnʉpijiwbej. Japox waxae ja-aech,
rey Egipto tʉajnʉpijin fisaxael xoton Abram asalel duk wʉt. Lot chijia wʉt, Dios jʉm-
pijow.⁠ aech ampox Abramxot: “Abram, ¡chiekal
natachaemde puexa tʉajnʉ xam nukamxot!
¡Natachaemde nejpoklalel, nejsoelalelbej!
Puexa ampatʉajnʉlap xam chaxdusaxaelen,
naxi, namojiwbej. Xam nejwʉlela
xabichaxael namojiw. Me-ama thaejfu xabich,
jachiyaxaellap-is namojiw” —aech Dios
Abramxot.
Dios naksiyax bʉxtoet wʉt Abramxot, Abram
matthʉnlison japatʉajnʉ. Do jawʉx, Abram
liaxtlison mox dukaliajwa Hebrón paklowaxxot.
Abram bʉꞌwiapox pajian Lot
(He 7.1‑10)
Abram pajian, Lot, duk wʉt mox
Sodoma paklowaxxot, japamatkoiyan
© 1996 David C. Cook wʉt, asapaklowaxanpijiw chakifʉlaen
Abram naksiya rey Egipto tʉajnʉpijinxot mox Lot dukxot. Cuatro reyes, pejsoldaw
10
sʉapich, chakifʉlaeni nabeliajwa, jʉm-anpoxan chiekal naexasitam xot xam
Sodoma paklowaxpijiw sʉapich, kaes —aech Dios Abramxot.
asapaklowaxanpijiw sʉapich. Jawʉt, naba Abram jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
wʉti, xabich soldaw, Sodoma paklowaxpijiw, Diosxot:
malech baes. Sodoma paklowaxpijiw puexa —Xan nachaxduiyaxaelampox pachaemaxil
dʉkp wʉt, japi pejew puexa xabich wenoch. xanliajwa, xan xijinil xot. Xan tʉpx wʉt,
Abram pajian Lotbej, matbʉꞌfos, puexa japon tamakan puexa tejew xabich xanmanaxael
pejjiw sʉapich, japon pejewbej. —aech Abram, jʉmnot wʉt Diosxot.
Do jawʉt, aton wiapon nabeyaxxot, Jawʉt, Dios pejme jʉm-aech ampox
najaeton Abram poxade chapaeliajwa pajian Abramxot:
Lot bʉꞌfospox. Abram japox jʉmtaen wʉt, —Xam jʉm-ampox xan japox xapae-
wʉlalapon pejjiw kaeyaxtat natamejlaliajwa, enil. Xanlax jʉm-an asamatkoi nijow
puexa pamakjiwbej. Abram nejchaxoel naxʉwlaxaelpox. Samata, xabichaxael
fʉlpasliajwa, pajian Lot bʉꞌfolpi. namojiw. Me-ama ithaej xabich pin-iat wʉt,
Abram, pamakjiw sʉapich, kaliax wʉt, jachiyaxaellap-is namojiw xam nejwʉlela
mox pati Lot bʉꞌfospi bijaxot. Jawʉx, —aech Dios Abramxot.
madoi wʉt, nabapi cuatro reyes, pejsoldaw Abram chiekal naexasit Dios jʉm-aechpox.
sʉapich. Ja-aech wʉt, jʉmch dʉkp cuatro Samata, Dios xabich nejchachaemil Abramxot.
reyes, pejsoldaw sʉapich, xabich pejlewla Dios taen wʉt Abram, me-ama babijax wejisal
xot. Jawʉt, waelchapi Lot, japon pejjiw wʉt, ja-aech Abram Diosliajwa.
sʉapich. Malis japon pejew. Jawʉtbej, Jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Abram pajut
puexa waelbapi, notpoxan. Ke-etat chiekal matabijsliajwa:
jʉmch dʉkp cuatro reyes. Jawʉt, Abram, —Xanlap Diosnan. ¡Xam nejkiowaximil
pamakjiw sʉapich, puexa noti cuatro reyes xamlap chajia toꞌax, Ur paklowaxxotam
waelbapoxan. Jasoxtat Abram bʉꞌwia pajian wʉt ampatʉajnʉlel fʉlaeliajwam, xam
Lot. chaxdusliajwanbej! —aech Dios Abramxot.
Abram, pejjiw sʉapich, nawen wʉt, Abram pijow naxʉwlaxil, nafoena xot.
rey, Salem paklowaxpijin, nʉamfatat Samata, nejchaxoel wʉt, jʉm-aechow ampox:
bʉꞌkakʉlanpon Abram. Japonlap-is rey, “Xan toꞌaxaelen tamakow, tamal sʉapich,
pawʉlpon Melquisedec. Japonlap-is Dios moejsliajwa. Japow tanxʉwal wʉt tamal,
pejsacerdote, jiwliajwa kawʉajanpon Dios. Rey japow paxʉch, me-ama taxʉlankolan wʉt,
Melquisedec xafolon pan, vinomin sʉapich, jachiyaxaelen japoch yamxʉch” —aech Sarai,
chaxdusliajwa Abram. nejchaxoel wʉt. Do jawʉt, jʉm-aechow ampox
Jawʉt, rey Melquisedec jʉm-aechon pamal Abramxot: “Abram, xan naxʉwlaxinil.
ampox Abramxot: “Dios xabich pachaempon, Samata, xam toꞌaxaelen moejsliajwam
japonlap tulaelt that, thatbaxo sʉapich. tamakow Agar sʉapich, japowxot xam
Japonlap ma amwʉt, kawʉajnaxaelen xam naxiliajwa” —aech Sarai Abramxot.
kilachaemsliajwa. Japon kajachawaet xot, xam Abram ow-aech pijow Sarai toꞌaspox. Abram
malecham nadaelmajiw. Samata, xan jʉm-an moejt wʉt, Agar sʉapich, do baxael, Agar
ampox: ‘Dios xabich pachaem’ —an xan puexa moejow wʉt, xabich nejchachaemil Agar.
jiw pajut chiekal matabijsliajwa” —aech rey Samata, Agar nejchaxoel wʉt, jʉm-aechow
Melquisedec Abramxot. ampox: “Sarai moejwa-el. Xanlax moejwax.
Jawʉt, Abram dijan wʉt, kaemʉaxt Xan taxʉch faenaxaelen. Xan kaes pejme
chaxduton Melquisedec. Abram ispox pawʉl pachaeman. Me-ama tajpaklow Sarai, jachi-
“diezmo”. Abram wenamans nuevemʉaxt enil” —aech Agar, nejchaxoel wʉt. Samata,
Abramliajwa, Abram pejnachalaliajwabej. Agar kaes sitae-elow Sarai. Ja-aech wʉt,
Sarai xabich palala, Agar sitae-esal xot Sarai.
Dios jʉmdutpox asamatkoi Abram Samata, Sarai kastika Agar. Ja-aech wʉt, Agar
pijowxot paxʉchaxaelpox najaetow Saraixot. Pajilax poxade najaeꞌe wʉt,
Asamatkoi, Dios jʉm-aech ampox Abram jaxot faenpow min nakakolsanpox satlelsin.
pajut chiekal matabijsliajwa: Agar najaet wʉt, xabʉꞌkʉltow Dios
—Abram, ¡xam nejlewlaxil pej-ángel min nakakolsanxot. Dios pej-
nadaelmajiwliajwa, xam chakifol wʉti, ángel, me-ama matabijs-el wʉt, ja-aechon,
xan tajut kajachawaesaxaelen xot! wʉajnachaemt wʉt Agar. Jawʉt, jʉm-aechon
Chaxduiyaxaelenbej pachaempoxan, xan ampox Agarxot: 
11

Abraham dukxot Dios patpox


(Rom 9.7‑9; He 11.11‑12)
Do baxael, asamatkoi, juimt matnoch ek
wʉt, Abraham ek pejcarpabafafaxot. Jawʉt,
Dios mox pask, kolenje pej-ángeles sʉapich,
Abraham dukxot. Japi, do chiekal jiwdoꞌ.
Jawʉt, japi fʉlaenlisi Abraham ek poxadin.
Jawʉt, nuili Abraham wʉajnalel. Abraham japi
taen wʉt, bichakal nancha wʉt, brixtat nukon
japi wʉajnalel. Jawʉt, sat makxabijindik wʉt,
jʉm-aechon ampox japi chiekal jʉmtaeliajwa:
“¡Amxot chalakde damlathʉlaliajwam
© 1996 David C. Cook
ampanae pejnajelnaxxot! Xan naxaeyax
wʉljaesaxaelen xamal xaeliajwam” —aech
Agar najaet Saraixot Abraham japiliajwa. Do jawʉt, japi ow-
aechlisi. Abraham kitoꞌa pijow naxaeyax
—¿Amxotkat xam fʉlaeman? isliajwa japiliajwa.
¿Ampoxaxaemchkat xam? —aech Dios pej- Do jawʉx, japi xael wʉt, Dios jʉm-aech
ángel, wʉajnachaemt wʉt Agar. ampox, wʉajnachaemt wʉton Abraham:
Agar jʉmnot wʉt, jʉm-aechow ampox: —¿Amxotkat nijow Sara? —aech Dios
—Xan najaetx tajpaklow Saraixot, nakastika wʉajnachaem wʉt Abraham.
xotow —aech Agar Dios pej-ángelliajwa. Dios wʉajnachaem wʉt Abraham
Do jawʉt, Dios pej-ángel jʉm-aech ampox pijowliajwa, me-ama matabijs-el wʉt ja-aech
Agarxot: Dios.
—¡Xam najaesaximil! ¡Xam kaxa Abraham jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox:
nawiasaxaemch Abram pejcarpaba poxade! —Tajow kaweta carpabaxot —aech Abraham.
Sarai toꞌa wʉt xam, ¡kamta chiekal ow- Do jawʉt, Dios jʉmnot wʉt jʉm-aechon
amde! ¡Asax nabejpaeꞌ! Xam naxʉwlaxaelam. ampox Abraham chiekal jʉmtaeliajwa:
Naxʉlan pawʉlaxael Ismael. Xam —Asawaestat, pejme xam taenx wʉt,
xabichaxael namojiw —aech Dios pej-ángel jawʉtlap xam taeyaxaelen, naxʉlan sʉapich
Agarxot. —aech Dios chawʉajnajʉm-aech wʉt
Do jawʉt, Agar ow-aechow Dios pej- Abrahamxot.
ángel jʉmtispox. Samata, jawʉt, nawiaꞌapow Sara japox jʉmtaen wʉt carpabatuxot,
Abram pejcarpaba poxade. Do baxael, Ismael boejlich jʉmch xafafolow. Japow jʉmch
nalaeltlison. Japamatkoiyan wʉt, Abram xafafola-el. Xafafolow, nejchaxoel wʉt,
ochenta y seis waechan. jʉm-aech xot ampox: “Xan xabich patiꞌwan
naxʉwlaliajwan” —aechow xotow xafafol. Do
Abram wʉlxaliaxtaspox Dios jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Abrahamxot:⁠
(Rom 4.1‑22) —¿Ma-aech xotkat nijow jʉmch boejlich
Abram noventa y nueve waechan wʉt, xafafol? ¿Ma-aech xotkat nijow jʉmch
Dios jʉm-aech ampox Abramxot: “Abram, nejchaxoel wʉt, jʉm-aechow ampox:
xanlap diachwʉajnakolax Diosnan, xabich ‘Xan xabich patiꞌwan naxʉwlaliajwan’
mamnikaxponan. Xan xajʉpx puexa —aechow? Xan xajʉpx puexa isliajwan.
isliajwan. Xam chiekal naexasitam wʉt, Diachwʉajnakolax, asawaestat, pejme xamal
babijaxan is-emil wʉtbej, diachwʉajnakolax taenx wʉt, jawʉt xamal taeyaxaelen, naxʉch
xan jʉm-anpox isaxaelen xamliajwa. Xam sʉapich —aech Dios Abrahamxot.
kajachawaesaxaelen asamatkoi xabichaliajwa Sara japox jʉmtaen wʉt, pejlewlapow.
namojiw.” “Ma amwʉt, xam kaes nawʉlaxil Samata, jawʉt, jʉm-aechow ampox Diosliajwa:
Abram. Ma amwʉt, xam nawʉlaxael —Xan xafafola-enil —aechow xanalia wʉt
Abraham, xamlap pamnaxaelam xot xabich Diosliajwa.
jiwliajwa. Pomatkoicha xan nejDiosnaxaelen. Pe Dios jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
Namojiw pejDiosnaxaelenbej. Puexa Canaán Saraliajwa:
tʉajnʉ xamlap chaxdusaxaelen, xam —Xam diachwʉajnakolax xafafolam —aech
namojiwliajwabej” —aech Dios Abramxot. Dios Saraliajwa.
12
Pe nakiowa, Abraham jʉmaekcha
wʉajnachaemsax. Jawʉt, jʉm-aechon ampox
wʉajnachaemt wʉton Dios:
—Jaxotde cuarenta y cinco jiw duil
wʉt, pachaempi, ¿xamkat nakiowa
japi toejafaxaelam? —aech Abraham
wʉajnachaemt wʉton Dios.
Dios jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
Abrahamxot:
—Cuarenta y cinco jiw pachaempi duil wʉt
Sodoma paklowaxxot, xan toejafaxinil Sodoma
paklowax —aech Dios Abrahamxot.
Pe nakiowa Abraham pajut chiekal
matabijsasiapon. Samata, xabich
wʉajnachaemsax jʉmaekcha wʉt, jʉm-aechon
ampox Diosxot:
© 1996 David C. Cook
—¿Xamkat nakiowa toejafaxaelam, jaxotde
Sara, Abraham sʉapichpox cuarenta jiw pachaempi wʉt, o, treinta jiw
pachaempi wʉt, o, veinte jiw pachaempi wʉt,
Do japi tres, poejiw, nana wʉt, fʉlaechlisi o, diez jiw pachaempi wʉt? —aech Abraham
Sodoma paklowax poxade. Jawʉt, Abraham wʉajnachaemt wʉton Dios.
nakfʉlaech japi chalaliajwa. Jawʉt, Dios Dios pejme jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
nejchaxoel jʉmchiliajwa ampox Abrahamxot Abrahamxot:
Dios isaxaelpox. —Diez jiw pachaem wʉt Sodoma
Samata, jawʉt, Dios jʉm-aech ampox paklowaxxot, ja-aech wʉt, xan toejafaxinil
Abrahamxot: “Xan wʉltaenx Sodoma japapaklowax —aech Dios Abrahamxot.
paklowaxpijiw, Gomorra paklowaxpijiwbej, Do jaxot, Dios bʉxtoet wʉt nospaeyax
xabich babijaxan ispoxan. Samata, xan Abraham sʉapich, jaxot Dios chijia. Ma-is
tajut fʉloekx chiekal tajut taeliajwan jawʉt, Abraham nawiaꞌa pejcarpaba poxade.
matabijsliajwanbej, diachwʉajnakolax xabich
babijaxan is wʉti. Diachwʉajnakolax japi Dios chiekal toejofpox Sodoma
babijaxan xabich is wʉt, xan japi jiw chiekal paklowaxpijiw,
toejafaxaelen” —aech Dios Abrahamxot. Gomorra paklowaxpijiwbej
Do jawʉx, japi kolenje ángel chijia wʉt, (Lc 17.28‑29; 2 Pe 2.6‑8; Jud 7)
fʉlaechlisi Sodoma paklowax poxade. Jawʉt, Juimt tujop wʉt, bijiat itkʉatnik wʉtlejen,
Dios kawetafʉk Abrahamxot. kolenje Dios pej-ángel paꞌapi Sodoma
Abraham japox jʉmtaen wʉt, paklowaxxot. Abraham pajian, Lot, taen
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “Dios wʉton japi, bichakal nanchapon. Japi
toejafaxael wʉt Sodoma paklowaxpijiw, wʉajnalel Lot sat makxabijin, xabich sitaen
tajian Lotbej toejafaxaelon, tajian pejjiw xoton japi. Do jawʉt, Lot tadʉton japi kolenje
sʉapich. Pachaempi toejafasamata, xan moejsliajwa japon pejbaxot.
wʉajnachaemsaxaelen Dios” —aech Abraham, Jawʉt, Dios pej-ángeles jʉm-aechi ampox
nejchaxoel wʉt. Lotxot:
Samata, Abraham jʉm-aechon ampox —¡El! Xanal moejsaxaelen tathoetat —aechi
wʉajnachaemt wʉton Dios: Lotxot.
—Xam toejafam wʉt babejchiw, Pe Lot xabich jʉmbisnik japi moejsliajwa
¿toejafaxaelambejkat pachaempi? Jaxotde japon pejbaxot. Do baxael, japi ow-aechi.
cincuenta jiw duil wʉt, pachaempi, ¿xamkat Jawʉt, Lot bʉflaechon japi kolenje pejba
nakiowa toejafaxaelam, paklowax sʉapich? poxade. Baxot bʉꞌpat wʉt, naxaeyax
—aech Abraham wʉajnachaemt wʉton Dios. bʉꞌxaelon japi kolenje. Japi puexa
Dios jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox moejsliajwa wʉt, puexa poejiw, Sodoma
Abrahamxot: paklowaxpijiw, chalechkal pati Lot
—Cincuenta jiw, pachaempi, duil wʉt pejbaxot. Japi jiw nejxasink nakaepoejiw
Sodoma paklowaxxot, xan toejafaxinil Sodoma nabʉꞌmoejsaxan. Japi japox pejkabʉan.
paklowax —aech Dios Abrahamxot. Samata, japi poejiw pat wʉt, dakapi Lot
13
pejbafafa. Japi poejiw jʉm-aech ampox matwʉajasikbej. Me-ama iam xabich thilan
Lotliajwa: wʉt, ja-aech japoxan jitan natachalan wʉt.
—Kolenje poejiw, pati nejbaxot, ¡japi Do jawʉt, Lot pijow kaxa wʉltataen wʉt,
toꞌim nakolaliajwa tathoetadin! Xanal japi jawʉt chalechkal domt nadofapow. Me-ama
bʉꞌmoejsasian —aechi Lotliajwa. majt wʉt, jakabʉan-aechow. Pelis domtaxkal.
Lot jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox japi Jawʉt, Sodoma paklowax, Gomorra
poejiwliajwa: paklowaxbej, chiekal toejwas. Puexa jiwbej
—¡El! ¡Japox babijax xamal isaximil ampi chiekal toejwas. Lot kaen wia, koliowje
poejiwliajwa! Xan koliowje taxʉlow, poejiw paxʉlow sʉapich.
bʉꞌmoejs-esalpi. ¡Japi koliowje bʉflaem Do jawʉx, Lot dukon pinamʉaxwʉajxot,
bʉꞌmoejsliajwam! ¡Ampi poejiw, mastaem! koliajwaje paxʉlow sʉapich. Do baxael, Lot
¡Xan japi tadʉtx! —aech Lot japi poejiwliajwa. paxʉlow, koliowje, nospaeipi. Jawʉt, japi
Japi poejiw naexasis-eli Lot jʉm-aechpox. koliowje jʉm-aechi ampox: “Poejiw ijil amxot
Ja-aech wʉt, jʉmch xabich palalapi Lotliajwa. xatis nosliajwas, waxiliajwabej. Waj-ax tʉp
Jawʉt, jaesasiapi Lot. Jawʉt, japi kolenje Lot wʉt, chinax waelsaxilon pamon” —aech japi
doꞌchanas batuchadin. Jawʉt, bafakaꞌchapi. koliowje.
Jawʉt, chalechkal puexa japi poejiw tae-ellisi, Samata, japi wathoꞌ pax dʉajti saxa
kolenje Dios pej-ángel itfukitis xoti. Sodoma chaxsaxasliajwa. Dolis, pax saxtas wʉt,
paklowaxpijiw poejiw itliakla nadofapi Dios matxoelapijow pax nakmoejt. Do jawʉx,
pej-ángel pijaxtat. Samata, bafafa faena-eli kandiawa wʉt, wʉchakalpijow ja-aech-is.
leliajwa. Jawʉt, japi kolenje ángel jʉm-aechi Japow dʉajtow pax saxa nakmoejsliajwa.
ampox Lotliajwa: Dolis, pax chiekal saxtas wʉt, nakmoejtow
—¡Ampapaklowaxxot xam chijiayaxaelam, pax. Do jawʉx, koliowje moejowlisi. Jawʉx
nijow sʉapich, koliowje naxʉlow sʉapichbej! matxoelapijow faen poich. Japon pawʉl
Xam bʉflaesiam wʉt koliowje naxʉlow Moab. Baxael, japon pamojiw xabich pin-
pejbabijnow, ¡japi poejiw bʉflaen! Kandiawa, iat, japilap, ampamatkoiyan, moabitasjiw.
xanal toejafaxaelen ampapaklowax, puexa Wʉchakalpijowbej faen poich. Japon pawʉl
jiw sʉapich, Gomorra paklowaxpijiwbej, japi Ben Amí. Baxael, japon pamojiwbej xabich
xabich babijaxan is xot. Samata, Dios nakitoꞌa pin-iat. Japilap ampamatkoiyan, amonitasjiw.
xanal japi jiw chiekal toejafaliajwan —aech,
kolenje, Dios pej-ángel, Lotliajwa. Sara paxʉlan nalaeltpox
Lot japox jʉmtaen wʉt, kamta (He 11.11‑12)
fʉlaechon wʉljaesliajwa koliowje paxʉlow Dios chajia jʉmdutpox Abrahamliajwa,
pejbabijnajiwpi. Pe japi poejiw owchi-eli pʉax japox chiekal ja-aechlisox Saraliajwa. Samata,
nakfʉlaeliajwa. Naexasis-elbejpi paklowax Sara moejow. Naxʉwal wʉt, faenpow poich.
toejafaxaespox. Paxʉlan nalaelt wʉt, Abraham cien waechan.
Dolis nalian wʉt, japi, kolenje, Dios pej- Dolison, paxʉlan wʉlduw Isaacwʉltat. Ocho
ángeles, jʉm-aechi ampox Lotxot: matkoi wʉt, Abraham circuncida paxʉlan,
—¡Nande! ¡Xabʉatlejen! ¡Nabej nejthisleꞌ me-ama Dios chajia toꞌas. Sara xabich
nijow, koliowje naxʉlow sʉapich, tʉpasamata! nejchachaemil, Abraham sʉapich, kaen
—aech kolenje Dios pej-ángel Lot thisliajwa. paxʉlan xotlisi.
Pe Lot jʉmch chiekal nejthis-ellejen. Do jawʉx, Isaac mit feyax kaechakofal
Samata, kolenje Dios pej-ángel makafit wʉt, Abraham pinjiyax fiesta is. Xabich
wʉt, makxafolspon, pijow sʉapich, koliowje jiw wʉlalapon fiesta taeliajwa. Jawʉt,
paxʉlow sʉapichbej. Lot bʉꞌfos paklowaxxot. japamatkoitat, Ismael bajoyapon pakoewan
Dolisi, paklowax tathoetlel wʉt, kaen Dios pej- Isaac. Sara japox jʉmtaen wʉt, xabich
ángel jʉmtislison ampox: palalapow. Dolisdoꞌ, Sara jʉm-aech ampox
—¡Xabʉaꞌdelejen! ¡Xabich dʉkpde! ¡Nabej Abrahamxot:
wʉltataeꞌ kaxadin, Sodoma paklowaxleldin! —¡Ismael, pen sʉapich, xatisxot chijiyaxael
Wesiam wʉt, ¡pinamʉaxan poxade pejlel duilaliajwa! Asamatkoi, xam tʉpam wʉt,
dʉkpaxaelam! —tislison Dios pej-ángel Lot puexa nejew kaen chiekal Isaacliajwa. Japoxan
toꞌas wʉt. diajnaximil Ismaelliajwa —aech Sara pamal
Dolis, athʉlelsik jitan, azúfre sʉapich, Abrahamxot.
xabich natacholan Sodoma paklowax Abraham japox jʉmtaen wʉt, xabich
matwʉajasik, Gomorra paklowax nejxaejwas paxʉlan Ismaelliajwa, paxʉlan
14
xoton Ismael. Jawʉt, Dios jʉm-aech ampox
Abrahamxot:
—¡Xam xabich nejchaxoelaximil
Ismaelliajwa, japon penliajwabej! ¡Nijow Sara
jʉm-aechpox ow-amde! Xan chajia jʉmdutx
xamxot Isaac xabichchaliajwa pamojiwkola:
“Xam nejwʉlela xabichaxael namojiw” —an
xan, chajia xam jʉm-an wʉt —aech Dios
Abrahamxot.
Do kandiawa, nalian wʉt, Abraham
chajiyax toꞌa paxʉlan Ismael, pen sʉapich.
Jawʉt, Ismael pen bʉꞌchajiaspon pejlel
duilaliajwa. Jaxot Dios tataeflas japi, duilafʉl
wʉt. Ismael duk wʉt pajilaxxot, pen sʉapich.
Ismael chiekal patiꞌin wʉt, pijow fitlison,
Egipto tʉajnʉpijow.
© 1996 David C. Cook

Abraham xapaejtaspox Dios Abraham xʉaꞌlaxaelpox Dios pej-ofrendaliajwa


(Hch 3.25; 6.13‑14; 11.11‑12,17‑19; Stg 2.21‑23)
Isaac tiꞌt wʉtlejen, Dios xapaejtas Abraham. Abraham paxʉlan jaelt mʉaxmatakuiliajwa
Dios matabijsasia, Abraham ow-aech wʉt, osliajwa imatwʉajtat. Do jawʉx, cha-
o, ja-el wʉt, kitoꞌaxaelpox. Samata, Dios aelsiarach kutlison, paxʉlan xʉaꞌlaliajwa.
jʉm-aech ampox xapaejt wʉton Abraham: Dios japox taen wʉt, Abraham loekspon
“Naxʉlan, kaekolan, Isaac, ¡bʉflaem athʉlelsik. Jawʉt, Dios jʉm-aech ampox: 
pawʉl poxade, Moriah. Jaxotde paꞌmich —¡Abraham! ¡Abraham! ¡Naxʉlan nabej
wʉt, xan itpaeyaxaelen iaꞌbotmʉax. Japox tabejs! —aech Dios Abrahamliajwa.
iaꞌbotmʉaxmatwʉajtat iaꞌ sumta-eyaxaelam Jawʉt, Abraham jʉmnot wʉt, jʉm-aechon
altar isliajwam. Jaxotde naxʉlan xʉaꞌlaxaelam ampox Diosliajwa:
xan taj-ofrendaliajwa!” —aech Dios xapaejt —Xan ma amxotan —aech Abraham.
wʉton Abraham. Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox
Jawʉt, Abraham ow-aech Dios toꞌaspox. Abrahamliajwa:
Kandiawasap wʉt, i tasiapapon. Kitoet wʉt, —¡Naxʉlan nabej xʉaꞌla! Ma amwʉt,
burmatawʉajtat i matakʉpon. Jawʉt, folison, xan chiekal matabijtax, xam xabich xan
paxʉlan Isaac sʉapich. Japi fol tres matkoi xanaboejtam, chiekal naexasitambej.
pasliajwa Moriahxot. Xabich atʉajpox. Pat Samata, kamta na-ow-am. Xan kitoꞌax wʉt,
wʉt mox iaꞌbotmʉaxxot, Abraham paxʉlan kaen naxʉlan xʉaꞌlaxaelampox xan taj-
Isaac i taka-oton xalaeliajwa. Jawʉt, Abraham, ofrendaliajwa —aech Dios Abrahamliajwa.
paxʉlan sʉapich, iaꞌbotmʉax matwʉajase Do jawʉtlejen, Abraham wʉltataen wʉt,
julach. Abraham xafol cha-aelsiarach. taenpon oveja. Japon oveja, tathoetpijin.
Malapon xafol jalbont jit itjusliajwa. Xabich toenkxot mat-exawaet. Jawʉt,
Jul wʉtfʉki, Isaac wʉajnachaemt wʉt, jʉm- Abraham jaelt oveja. Jawʉtbej, xʉaꞌlapon
aechon ampox pax: oveja bosliajwa altarmatwʉajtat Dios
—Ax, xatis xafos i, jalbontbej cordero pej-ofrendaliajwa.
bosliajwas. ¿Pe amxotkat cordero xʉaꞌlaliajwas Jawʉt, Dios pejme jʉm-aech ampox
Dios pej-ofrendaliajwa? —aech Isaac, Abrahamliajwa:
wʉajnachaemt wʉton pax. —Xan kitoꞌax wʉt naxʉlan xʉaꞌlax,
Abraham jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox kamta chiekal na-ow-am. Samata,
paxʉlan Isaac: kajachawaesaxaelen xabichaliajwa namojiw,
—Dios nakchaxdusaxael cordero me-ama ithaej xabich wʉt, jachiliajwa
xʉaꞌlaliajwas bosliajwasbej —aech Abraham namojiw. Me-ama thaejfu xabich wʉt,
paxʉlan Isaac. jachiyaxaellap-is namojiw xam nejwʉlela.
Dolis, Abraham pat wʉt, paxʉlan Isaac Japi namojiw chakifos wʉt padaelmajiw
sʉapich, iaꞌbotmʉaxmatwʉajtat, iaꞌ sumta- xanlap kajachawaesaxaelen. Baxael, kaen
eflon altar isliajwa. Dolison, iaꞌ sumta-eflax namon pijaxtat puexa ampathatpijiw
kitoet wʉt, i owapon. I owax kitoet wʉt, kajachawaesaxaelenbej. Xan japoxan
15
isaxaelen, kamta na-ow-am xot, xan kitoꞌax Xam kawʉajnax nakajachawaesliajwam
wʉt naxʉlan xʉaꞌlaliajwampox —aech Dios we-isliajwan tajpaklon natoꞌapox. Wathoꞌ,
Abrahamliajwa. pasaxaenpi min powaliajwa, japi wathoꞌxot,
¡xam makafisaxaelam Isaac pijowliajwa!
Isaac fitpox Rebeca Xan chiekal matabijsliajwan japowlap, min
(Gén 23; 24) wʉljoeyaxaelen xan min feliajwan. Jawʉt,
Asamatkoi, Abraham bʉꞌliaxton pejjiw japow pajut chiekal jʉmchiyaxael ampox
dukaliajwa Hebrón paklowaxlel. Do jaxotde xanxot: ‘Xan min powaxaelen nejew camello
wʉt, Sara tʉp, ciento veintisiete waechan xalwʉajfalaliajwan’ —chiyaxaelow pajut
wʉt. Abraham xabich nejxaejwaspon pijow xanliajwa. Do jawʉt, xan tajut chiekal
Sara. Pe ijil Abraham pejsatkolax mʉthsliajwa matabijsaxaelen japow diachwʉajnakolax Isaac
pijow. Samata, Abraham wʉajt cha-aelsat pijowaxaelpow. Ja-aech wʉtbej, tajpaklon
pijow mʉthsliajwa. Satpijin pawʉl Efrón. pajut chiekal matabijsaxael diachwʉajnakolax
Do jawʉt, Abraham mʉthton pijow patʉpow xam nakajachawaetam faenaliajwan pawis”
pinamʉaxwʉajtutat. Japamʉaxwʉaj pawʉl —aech Abraham pamakan, kawʉajan wʉton
Macpela. Dios.
Abraham pamakan nakiowa kawʉajan
Abraham toꞌapox pamakan japon wʉtfʉkon Dios, taenpon kaeow pawis
wʉljaesliajwa pawis Isaac pijowliajwa pansiow. Japow fʉlaen min posliajwa.
Do jawʉx, Abraham nejchaxoel wʉt, jʉm- Minmʉthxot pat wʉt, min powapow pijat
aechon ampox paxʉlan Isaac fisliajwa pawis: kʉarnat walʉsliajwa. Jawʉt, Abraham
“Xan nejwesla taxʉlan Isaac fisliajwa pawis, pamakan moxdepon japow poxade min
ampatʉajnʉpijow.” wʉljoeliajwa japowxot. Jawʉt, min
“Samata, tamakan toꞌaxaelen Harán wʉljowlison japow chaxdusliajwas. Jawʉt,
paklowax poxade, tajjiw poxade, jaxotde paꞌa chaxdutow min Abraham pamakan min
wʉt naksiyaliajwa taxʉlan pijowliajwa. Jawʉt, feliajwa. Do jawʉtbej, japow pajut jʉm-aech
japi jaw-aech wʉt, tamakan bʉflaeyaxaen ampox Abrahamliajwa: “Xan min powaxaelen
japow pawis taxʉlan, Isaac, fisliajwa, nejew camello xalwʉajfalaliajwan” —aechow
pijowliajwapon japow” —aech Abraham, Abraham pamakanliajwa.
nejchaxoel wʉt. Dolisdoꞌ, camello min feyax kaechakofa
Do jawʉx, Abraham jʉm-aechon ampox wʉt, Abraham pamakan juklison malechpi,
pamakan, japonlap-is paklon puexa Abraham japi isaspoxan orotat chaxduiliajwa japow.
pamakjiwliajwa: “¡Xam toꞌaxaelen Harán Jawʉt, Abraham pamakan chaxduw wʉton
paklowax poxade, tajjiw poxade, pawis japoxan, jʉm-aechon ampox japowxot:
wʉljaesliajwam taxʉlan Isaac pijowliajwa. Pe —¿Achan paxʉlwam xam? ¿Nej-axxot ba
xanliajwa pachaema-el xam bʉflaeliajwam xanjʉp xan moejsliajwan, tajnachala sʉapich?
Isaac japapaklowax poxade. Pawis nakfʉlae- —aech Abraham pamakan japowxot.
elasian wʉt, nej nakfʉlae-ele!” —aech Jawʉt, japow jʉmnot wʉt, jʉm-aechow
Abraham toꞌa wʉt pamakan paklonpon. ampox Abraham pamakanliajwa:
Do jawʉx, Abraham pamakan, diez camello —Xan Betuel paxʉlwan. Taj-ax pax,
bʉꞌfolon. Asew jiwbej Abraham pamak pawʉl Nacor. Xanalxot naxaeyaxan camello
chalaspon. Xabich pin-iat xafolon chimiapi xaeliajwa, xamal moejsliajwambej —aechow
malech chaxduiliajwa japow, japowbej Abraham pakanliajwa.
chiekal xanejchachaemlaliajwa, pejjiw Abraham pamakan japox jʉmtaen wʉt
sʉapich. Do jawʉx, kaematkoi sʉapich wʉt, japow jʉm-aechpox, jawʉt pajut chiekal
Abraham pamakan paꞌa Abraham pakoewan matabijton japi Abraham pejjiwpi. Samata,
pejpaklowaxxot. Dolisox, tuila wʉt, paton min jawʉt brixtat nukon Dios kawʉajnaliajwa. Dios
powaxxot, mox japapaklowaxxot. Do jaxot kawʉajan wʉt, jʉm-aechon ampox Diosliajwa:
Abraham pamakan damlathʉlison, camello “Dios, tajpaklon pejDiosnam, xam xabich
sʉapich, min powaxxot, pasaxaelxot wathoꞌ, pachaemam, tajpaklon kajachawaetam xot.
pansiachiw, min powaliajwa. Xam nakajachawaetam amxot pasliajwan,
Do jawʉt, wathoꞌ pansiachiw pas-el wʉtfʉk tajpaklon pejjiw pejpaklowaxxot. Ma amwʉt,
min powaliajwa, Abraham pamakan Dios nakajachawaesaxaelam japon pejjiw pejba
kawʉajan wʉt, jʉm-aechon ampox: “Xamlap poxade fʉlaeliajwan” —aech Abraham
Dios, tajpaklon Abraham pejDiosnam. pamakan, Dios kawʉajan wʉt.
16
Japow pawʉl Rebeca. Jawʉt, najaeꞌepow tajkʉarnatxot. Xanbej min powaxaelen nejew
pax pejba poxade chapaeliajwa taenpox, camello dʉajsliajwan’ —aechow xanliajwa.
jʉmtaenpoxbej, min powa wʉt. Rebeca Do jawʉt, pejkʉarnatxot min afx wʉt,
pakoewan pawʉl, Labán. Labán chiekal jawʉt min powapow camello dʉajsliajwa.
naewet pakoewow Rebeca jʉm-aechpox. Jawʉtbej, xan wʉajnachaemtax wʉt, jʉm-
Taenbejpon pakoewow Rebecaxot malech an ampox: ‘¿Achan nej-ax?’ —an wʉt, japow
chaxduwspoxan, orotat isaspi. Samata, jʉm-aech ampox xanliajwa: ‘Taj-ax pawʉl
Labán najaeꞌe Abraham pamakan poxade Betuel. Taj-ax pax, pawʉl Nacor’ —aechow,
bʉflaeliajwapon Abraham pamakan ba xanliajwa. Samata, jawʉt xan tajut chiekal
poxadin. Do jawʉt, Abraham pamakan matabijtax diachwʉajnakolax Rebeca makafich
bʉꞌpach wʉt baxot, Labán tamjol camello. Dios, japow Isaac pijowliajwa. ¿Xamal
Jawʉtbej, Labán dʉajton camello xaeliajwa. tapaeyaxaelam naxʉlow nakfʉlaeliajwa xan,
Abraham pamakan chaxduws naxaeyaxan japow Isaac pijowliajwa? —aech Abraham
xaeliajwa. Japon pejnachalabej chaxduws, pamakan naksiya wʉton Rebeca pejjiwxot.
japibej xaeliajwa. Abraham pamakan naksiyax bʉxtoet wʉt,
Naxaeyaxan chaxduws wʉt, Abraham Labán, pax sʉapich, jʉmnot wʉt, jʉm-aechi
pamakan jʉm-aechon ampox japixot: ampox Abraham pamakanliajwa:
—Xanfʉk majt naksiyaxaelen. Ma-aech xot —Rebeca Dios makafich xot, pachaem xam
xan amxot patx —aech Abraham pamakan nakfʉlaeliajwa japow Isaac pijowliajwa —aech
japixot naksiya wʉt. Labán, pax sʉapich.
Jawʉt, Labán jʉm-aechon ampox Abraham Do jawʉt, Abraham pamakan japox jʉmtaen
pamakanliajwa: wʉt, brixtat nuklison makxabijnaliajwa
—¡Ma xam naksiyam! —aech Labán sat. Jawʉt, Dios kawʉajan wʉt, jʉm-
Abraham pamakanliajwa. aechon ampox: “Gracias, Dios, xamlap
Jawʉt, Abraham pamakan naksiya wʉt jʉm- nakajachawaetam” —aech Abraham pamakan
aechon ampox Rebeca pejjiwxot: kawʉajan wʉt Dios.
—Xan Abraham pamakan. Tajpaklon Do jawʉtbej, Abraham pamakan malechpi
Abraham Dios tataeflas xot, xabich chaxduwlison Rebeca pejjiw, xabich
kimaenkon. Tajpaklon Abraham pijow, pawʉl ommaenkpoxan. Jawʉt, Abraham pamakjiw
Sara, xabich patiꞌow wʉt, naxʉwal. Tajpaklon xaellisi naxaeyax. Xaeyax kaechatoel wʉt,
asamatkoi puexa pejew xabich waelaxael moejtlisi. Do kandiawa, nalian wʉt, Abraham
paxʉlan Isaacxot. Pe tajpaklon, Abraham, pamakan bʉꞌfollison Rebeca Abraham duk
nejxasinka-elon paxʉlan fisliajwa pawis, poxade. Do jaxotde paꞌa wʉt, Isaac fit Rebeca.
Canaán tʉajnʉpijow. Isaac xabich nejxasink Rebeca.
Samata, tajpaklon Abraham ampalel xan
natoꞌan jalwekaliajwan pawis tajpaklon Abraham tʉpox
Abraham paxʉlan pijowliajwa. Xan patx (Gén 25.1‑18)
wʉt min powaxot, Dios kawʉajnax chiekal Sara tʉp wʉt, Abraham asaw pawis fit.
matabijsliajwan masowaxael pawis Isaac Japow pawʉl Cetura. Japowtat Abraham seis
pijowliajwa. Samata, jawʉt, xan Dios paxipon. Japi tiꞌt wʉt, Abraham kaenanʉla
kawʉajnax wʉt, jʉm-an ampox: ‘Xan min malech chaxduwpon japi seispi. Do jawʉx,
wʉljowxpow min feliajwan, japowlap pajut toꞌapon japi duilaliajwa juimt julanlelsan.
chiekal jʉmchiyaxael ampox xanliajwa: Abraham ciento setenta y cinco waechan
“Xam min fem tajkʉarnatxot. Xanbej min wʉt, tʉpon. Abraham naetʉp wʉt, puexa
powaxaelen nejew camello dʉajsliajwan” pejew, japoxan Isaac puexa fiton. Isaac, Ismael
—chiyaxaellap japow pajut xanliajwa. Ja-aech sʉapich, mʉthti pax, pawʉlxot Macpela,
wʉt, xan chiekal matabijsaxaelen japowlap Abraham pijow Sara majt mʉthtasxot.
Isaac pijwaxael. Ja-aech wʉtbej, tajpaklon Ismael xabichpon paxi. Doce paxipon, poejiw.
pajut chiekal matabijsaxael diachwʉajnakolax Ismael tʉp ciento treinta y siete waechan wʉt.
xam, Dios, nakajachawaetam faenaliajwan
pawis Isaac pijowliajwa’ —an xan, Dios Isaac, pijow Rebeca, kolenjepox paxʉlan
kawʉajnax wʉt. Dios kawʉajnaxpox bʉxtoes- (Mt 1.2; Lc 3.33‑34; Rom 9.10‑12; He 11.9; 12.16‑17)
enil wʉtfʉk, jawʉt Rebeca pat minmʉthxot Abraham paxʉlan, pawʉlpon Isaac, fit
min posliajwa. Jawʉt, xan mint wʉljowx wʉt, wʉt Rebeca, Isaac cuarenta waechan. Japow
jʉm-aechow ampox xanliajwa: ‘Xam min fem naxʉwlaxil, nafoena xot. Do jawʉx, veinte
17
waechan wʉt, Rebeca naxʉwlaxil xot, Isaac —Najaw. Xam tajpaklonasiam wʉt,
kawʉajan Dios pijow naxʉwlaliajwa. Do jawʉx, ¡tajpaklonaxaelam! Kaes nosasiam wʉtbej
Isaac pijow moejow. Do baxael chiekal woejtiꞌt waj-ax pejew, ¡xam kaes nosaxaelam! ¡Pe
wʉt, xabich nachoela woejtpijiw. Dios chajia ma amwʉt, xan nachaxduꞌe naxaeyax xan
chiekal jʉm-aech ampox Rebecaxot: “Yamxʉch xaeliajwan! Xanliajwa ommaenkaxil waj-
kolenje faenaxaelam. Samata, xabich ax pejew. Xan ma amwʉt, tajlit tʉpasianlax
nachoelapi. Do asamatkoi, japi pejwʉlela, —aech Esaú pakoewan Jacobxot.
xabichaxael pamojiw. Japi kolemʉtaxael. Jawʉt, Jacob chaxduton lentejasap Esaú
Kaemʉt pejlel duilaxael. Wʉchakalpijin xaeliajwa. Esaú xaeyax kaechatoel wʉt, jaxot
kaes paklonaxael. Tatoꞌlaxaelon pakoewan, chajialison.
matxoelapijin” —aech Dios Rebecaxot.
Do jawʉx, Rebeca naxʉwal wʉt, kolenje Isaac chijiapox Gerar tʉajnʉ poxade
faenpow paxʉch. Me-ama Dios chajia chiekal Do asawaech wʉt, pejme naxaeyaxan
jʉm-aech, japox ja-aechlisox Rebecaliajwa. chiekal ijil Canaán tʉajnʉxot, xabich piach
Matxoelanalaeltpon, lanathian. Xabich iam thilna-el xot. Mʉthapi jʉmch chiekal tʉp,
bʉꞌladaꞌnikbejpon. Japon wʉlduws Esaúwʉltat. iam ijil xot. Samata, Isaac chijiapon Gerar
Wʉchakalpijin wʉlduws Jacobwʉltat. tʉajnʉ poxade dukaliajwa japatʉajnʉxotde.
Asamatkoi, Esaú chijia wʉt choef Isaac puexa pejjiw bʉꞌfol. Gerar tʉajnʉxotlap
pajlaliajwa, Jacob kaweta batat wʉt, lenteja duil filisteos. Japi piajan rey pawʉl Abimelec.
sit-iapon. Do jawʉt, Esaú nawiat wʉt, xabich Gerar tʉajnʉxot pat wʉt, Dios jʉm-aech ampox
damal. Xabich litaxaelabejpon. Do jawʉt, Isaacxot: “¡Fʉlaeyaximil Egipto tʉajnʉ poxade!
pakoewan lenteja sit-iapox wʉljowpon ¡Ampatʉajnʉxot kaweta dukaxaelamfʉk!
xaeliajwa, xabich litaxaela xot. Jawʉt, Esaú Amxot dukam wʉt, xam chalaxaelen puexa
jʉm-aech ampox pakoewan Jacobxot: chiekal pachaemaliajwa xamliajwa. Puexa
—Xan tajlit tʉpasian. ¡Xan nachaxduꞌe ampatʉajnʉlap xam chaxdusaxaelen,
naxaeyaxaeliajwan! —aech Esaú pakoewan namojiwbej. Namojiw xabichaxael. Me-ama
Jacobliajwa. ithaej xabich wʉt, jachiyaxaellap-is namojiw
Jacob jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox xam nejwʉlela. Baxael, kaen namon pijaxtat
Esaúliajwa: puexa jiw kajachawaesaxaelen pothatapijiw.
—¡El! Xam matxoelapijnam xot, kaes Isaxaelen puexa chajia jʉm-anpox nej-ax
xabich nosaxaelam waj-ax pejew, japon tʉp Abrahamxot, japon xan chiekal nanaexasit
wʉt asamatkoi. Xambej kaes paklonaxaelam. xot. Chiekal na-ow-aech xotbej, xan toꞌax wʉt”
Xam natapaeyaxaelam wʉt japoxan, ja-aech —aech Dios Isaacxot.
wʉt, ma amwʉt, chaxdusaxaelen naxaeyax Dolisdoꞌ, Isaac, pejjiw sʉapich, duilisi Gerar
xam xaeliajwam —aech Jacob pakoewan tʉajnʉxot. Isaac pijow, Rebeca, xabich chimiow.
Esaúliajwa. Isaac pejlewla xot, nejchaxoel wʉt, jʉm-
Esaú chinax japox nejchaxoela-el aechon ampox: “Filisteos taen wʉti tajow, xan
paklon nadofaxaelpox, kaes pax pejew nabʉꞌaboesaxaeli tajow fisliajwa” —aech Isaac,
nosaxaelpoxliajwabej. Esaú japoxanliajwa nejchaxoel wʉt. Samata, Isaac wʉajnachaemtas
pasiawla-elon. Jawʉt, Esaú jʉmch wʉt filisteos, jʉm-aechon ampox Rebecaliajwa:
nejchaxoelon naxaeyaxkalliajwa. Samata, jʉm- “Ampow xan takoewow” —aech Isaac
aechon ampox pakoewan Jacobxot:  Rebecaliajwa, naekichachajba wʉton filisteos.
Do asamatkoi, Isaac pijow wʉdesa wʉt, rey
Abimelec, taenpon. Jawʉt, rey Abimelec toꞌa
pamakan wʉljaesliajwa Isaac. Do jawʉx, Isaac
bʉꞌpach wʉt rey Abimelecxot, rey Abimelec
jʉm-aechon ampox Isaac:
—¿Ma-aech xot xam jʉmch jʉm-am
ampox: ‘Ampow xan takoewow’ —na-am
xam nijowliajwa? Chil ampatʉajnʉpijin nijow
bʉꞌmoejtas wʉt, ja-aech wʉt, japon aton
xabich babijax isaxael puexa xanalliajwa
—aech rey Abimelec.
© 1996 David C. Cook Isaac jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox rey
Esaú, Jacob sʉapichpox Abimelecxot:
18
—Xan nejchaxoelx wʉt, jʉm-an ampox: patx wʉt, taj-ax nabʉꞌjacha wʉt, pajut
‘Tajow xabich chimiow xot, “Ampow chiekal namatabijsaxaelon xan, Esaú-
tajow” —an wʉt, ampatʉajnʉpijiw xan enilpox. Ja-aech wʉt, taj-ax xabich palalaxael
nabʉꞌaboesaxael tajow fisliajwa’ —an xan, xanliajwa. Dios kawʉajan wʉt xanliajwa,
nejchaxoelx wʉt. Samata, jʉmchi-enil: nawekawʉajnaxilon Dios nakajachawaesliajwa.
‘Ampow xan tajow’ —chi-enil —aech Isaac rey Nawekawʉajnaxaelon Dios nakastikaliajwa
Abimelecxot. —aech Jacob pen toꞌaspox isliajwa.
Rey Abimelec japox jʉmtaen wʉt, Pe Rebeca jʉmbisnik wʉt, jʉm-aechow
puexa pejtʉajnʉpijiwliajwa jʉm-aechon ampox toꞌa wʉtow paxʉlan Jacob:
ampox: “Xamalxot aton taliat wʉton —Wʉa, ¡xalaemen kolenje chivo! —aech
Isaac, o, pijow wetaliat wʉtbejpon, ja- Rebeca toꞌa wʉt paxʉlan Jacob.
aech wʉt, xan kitoꞌaxaelen tajsoldaw japon Do baxael, Jacob ow-aech wʉt, fʉlaechlison
aton boesaliajwas” —aech rey Abimelec kolenje chivo bʉflaeliajwadin. Jawʉt, Jacob
pejtʉajnʉpijiwliajwa. pen chit-ia naxaeyax Isaac nejxasinkpox
Rey Abimelec pejtʉajnʉxot pin-iawaechan xaeliajwa. Jawʉtbej, Rebeca xajoelpow
duk wʉt, Isaac xabich kaes kimaenkafʉlon, Jacob Esaú pijax, naxoelax. Rebeca xajoelbej
Dios kajachawaech xot. Samata, Isaac paxʉlan chivobʉꞌt. Dolisow, paxʉlan pejmʉax
xabichon, pak, ovejas, pamakbej. Isaac xajoeipow japachivabʉꞌt, wʉcheraxotbej,
paxʉlan, pawʉlpon Esaú, cuarenta waechan me-ama Esaú bʉꞌladaꞌnik wʉt, jachiliajwa
wʉt, koliowjepon pijow. Japi hititas-wathoꞌ. Jacob. Do jawʉx, Jacob chivowi xalaechon
Samata, Isaac, pijow Rebeca sʉapich pax xaeliajwa. Jacob xalaen wʉt naxaeyax
nejchachaemla-eli Esaú pejwathoꞌliajwa. paxliajwa, Isaac itliakal xot, paxʉlan tae-elon
japon Jacobpon.
Jacob naekichachajbapox pax Isaac Isaac wʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechon
Isaac xabich patiꞌin wʉt, tae-ellison, itliakal ampox:
xot. Ja-aech wʉt, Isaac nejchaxoel wʉt, jʉm- —¿Achanamkat xam? —aech Isaac
aechon ampox: “Xankaslis mox tawʉajna wʉajnachaemt wʉt Jacob.
tʉpaliajwan” —aech Isaac, nejchaxoel wʉt. Jacob jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox:
Samata, paxʉlan Esaú lapon. Esaú pat wʉt —Xanlap naxʉlnan Esaú, matxoelapijnan,
paxxot, Isaac jʉm-aechon ampox paxʉlan Esaú: —aech Jacob naekichachajba wʉton pax.
“Wʉa, xankatlis mox tawʉajna tʉpaliajwan. Jawʉt, Isaac bʉꞌjacha paxʉlan japon
Xan tajpatʉpax wʉajna, Dios kawʉajnaxaelen pejmʉaxanbej. Jawʉt, Isaac jʉm-aechon
xam kajachawaesliajwa pomatkoicha chiekal ampox paxʉlanliajwa:
pachaemaliajwambej. Pe majtfʉk, ¡xabʉaꞌde —Xam naksiyampox, me-ama Jacob. Pe
choefan piliajwam xanliajwa! Pam wʉtchoefan, bʉꞌjachax wʉt, me-ama Esaú pejbʉꞌt wʉt, ja-
¡chat-em xan xaeliajwan! Xaeyax kaechatoelx aech. Jacob bʉꞌlajil —aech Isaac Jacobliajwa.
wʉt, Dios kawʉajnaxaelen xamliajwa” —aech Jasoxtat Jacob naekichachajba pax. Jawʉt,
Isaac toꞌa wʉton paxʉlan Esaú. Do jawʉt, Esaú Isaac xaellison chivowi. Xaeyax kaechatoel
ow-aech wʉt, fʉlaechlison choefan piliajwa. wʉt, Isaac jʉm-aech ampox Jacobliajwa:
Do jawʉt, Rebeca jʉmtaen pamal toꞌa wʉt —¡Xabʉaꞌdin xanxot! —aech Isaac.
paxʉlan Esaú. Taenbejpow Esaú fʉlaechpox Jawʉt, Jacob ow-aech. Moxdepon pax
choefan piliajwa. Do jawʉt, Rebeca lapow poxade.
paxʉlan Jacob. Paxʉlan pat wʉt jʉm-aechow Jacob paxxot mox wʉt, Isaac chaponaxatuxa
ampox toꞌa wʉtow paxʉlan Jacob: Jacob. Jawʉt, Isaac nejchaxoel wʉt, jʉm-
—Wʉa, ¡xabʉaꞌde kolenje chivo aechon ampox:
bʉflaemen! Chivowi chatꞌeyaxaelen nej- “Ampaxajaen taxʉlan Esaú pejxajaen”
ax xaeliajwa. Chatꞌeyax toetax wʉt, nej-ax —aech Isaac Jacobliajwa. Jawʉt, Isaac
xalwʉajxalaeyaxaelam nej-ax xaeliajwa. kawʉajan Dios Jacobliajwa. Isaac jʉm-
Xaeyax kaechatoel wʉt, nej-ax kawʉajnaxael aech ampox kawʉajan wʉt Dios: “Dios,
Dios xamliajwa —aech Rebeca toꞌa wʉtow ampon taxʉlan mʉtha wʉt naxaeyaxan,
paxʉlan Jacob. xam kajachawaesaxaelam mʉthapi chiekal
Jacob pejlewla xot, jʉm-aechon ampox pen wepachaemaliajwas. Kajachawaesaxaelambej
toꞌaspox isliajwa: asamatkoi jiw tatoꞌlaliajwa, pakoewanbej
—¡El, en! Xan tajlewla. Wat Esaú xabich tatoꞌlaliajwapon. Jiw, pachaemaxaelpi
bʉꞌladaꞌnik. Xan bʉꞌlajinil. Xan taj-axxot japonliajwa, japi jiw kajachawaesaxaelam
19
pachaemaliajwa puexa jiw pachaempi Jacobbej fit wʉt pawis, ampatʉajnʉpijow,
japonliajwa. Jiw, pachaema-el wʉt xan xabich nanejxaewaxael” —aech Rebeca
japonliajwa, japi jiw kastikaxaelam” —aech Isaacxot.
Isaac, Dios kawʉajan wʉt Jacobliajwa. Isaac japox jʉmtaen wʉt, paxʉlan Jacob
Isaac bʉxtoet wʉt Dios kawʉajnaxpox, do lapon nospaeliajwa. Jacob pat wʉt paxxot,
jaxot Jacob nakolt wʉt chijiapon paxxot. Ma Isaac jʉm-aech ampox paxʉlan Jacobxot:
jawʉtlejen, Esaú paton paxxot. Jawʉt, jʉm- “Wʉa, ¡xam fisaximil pawis, ampatʉajnʉpijow!
aechon ampox paxxot: Samata, ¡xabʉaꞌde Harán paklowax poxade,
—Ax, xan xapatx pawi —aech Esaú paxxot. nej-am Betuel duk poxade! Jaxotde pawis
Isaac wʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechon fisaxaelam, nej-ʉax Labán paxʉlow. Dios
ampox: kajachawaesaxael xam xabichaliajwa
—¿Achanamkat xam? —aech Isaac paxʉlan namojiw. Dios chaxdusaxael ampatʉajnʉ
Esaú wʉajnachaemt wʉt. namojiwbej, pejtʉajnʉliajwa” —aech Isaac
Esaú jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox pax paxʉlan Jacobxot. Isaac naksiyax bʉxtoet
Isaacxot: wʉt, Jacob jaxot chijialison Harán paklowax
—Xanlap naxʉlnan Esaú, matxoelapijnan poxaliajwade.
—aech Esaú paxxot.
Isaac jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox Jacob chijiapox Harán paklowax
paxʉlan Esaú jʉmtaeliajwa: poxade, pʉax poxade
—¿Achankat matxoela xapat naxaeyax xan Jacob chijia wʉt Harán paklowax poxade,
xaeliajwan, xan Dios wekawʉajnaliajwan chatuilon atʉaj nʉamtat. Dolison, bijtlison
japonliajwa Dios kajachawaesliajwas? —aech moejsaxaelxot. Moejt wʉt, xamoejton pinjiyax
Isaac paxʉlan Esaúliajwa. choeranae. Japox, choeranae, pakchokolax,
Do jawʉt, Isaac pajut chiekal matabijt Jacob pa-ael sattat nukjikpox. Japox, choeranae,
naekichachajbaspox. Isaac xabich nejxaejwas, thatbaxo pase. Japachoeranaexot Dios pej-
paxʉlan Jacob naekichachajbas xoton. Jawʉt, ángeles pa-ael balaloeka. Asew jajulicha
Esaú xabich palala Jacobliajwa. Esaú wʉljow athʉ poxase. Jacob xamoejt wʉt, taenpon,
pax wekawʉajnaliajwaspon Dios japonbej Dios mox nuk wʉt. Jawʉt, Dios jʉm-aech
Dios kajachawaesliajwas. Jawʉt, Isaac jʉm- ampox Jacobxot: “Xanlap nej-am Abraham
aech ampox Esaú jʉmtaeliajwa: “Wʉa, xam pejDiosnan. Nej-ax Isaac pejDiosnanbej.
dukaximil sat pachaemxot. Xam dukaxaelam Xam xabichaxael namojiw. Xanlap japi
sat pachaema-elxot. Xam nabenaxaelam. Xam chaxdusaxaelen ampatʉajnʉ, Canaán tʉajnʉ.
nakoewan pamaknaxaelambej. Pe baxael, Xam tataeflaxaelen. Xam nawiaꞌman wʉt
asamatkoi, kaes japon pamaknaximil” —aech Harán paklowaxxot, diachwʉajnakolax
Isaac paxʉlan Esaúliajwa. xan jʉm-anpox, isaxaelen xamliajwa. Xam
Jawʉt, Esaú xabich palalapon Jacobliajwa. tamach waelsaxinil” —aech Dios pa-ael, Jacob
Samata, Esaú nejchaxoel wʉt, jʉm- xamoejt wʉt.
aechon ampox: “Taj-ax tʉp wʉt, takoewan Jacob nathikt wʉt, pajut chiekal matabijton
boesaxaelen” —aech Esaú, nejchaxoel wʉt. diachwʉajnakolax Dios paskpox japonxotsik.
Jawʉt, Rebeca pajut chiekal taen Esaú Jawʉt, Jacob Dios kawʉajan wʉt, jʉm-
nejchaxoelpox. Samata, japow jʉm-aech aechon ampox Diosliajwa: “Xam chiekal
ampox Jacobliajwa: “Wʉa, nakoewan natataeflam wʉt, chiekal pejme patx wʉtbej
nejchaxoel xam boesaliajwa. Samata, taj-ax pejba, ja-an wʉt, diachwʉajnakolax xam
nakoewan ma amwʉt xam boesasamata, tajDiosnaxaelam. Faenx wʉt diez tejewliajwa,
¡chijiyaxaelam amxot kamta Harán kaeyax xam chaxdusaxaelen. Jasoxlap
paklowaxlelde, takoewan Labán poxade! pomatkoicha jachiyaxaelen, xam chaxduwx
Jaxotde dukaxaelam piach. Nakoewan kaes wʉt tejew” —aech Jacob, Dios kawʉajan wʉt.
palala-el wʉt xamliajwa, do jawʉt, jaxot xam Dolisox nalian wʉt, Jacob fʉlaechlison pʉax
nawiasaxaeman” —aech Rebeca toꞌa wʉtow duk poxade.
paxʉlan Jacob.
Jawʉt, Rebeca jʉm-aechow ampox pamal Jacob paxipox
Isaacxot: “Isaac, xanliajwa chiekal pachaema- (Gén 29.13‑35; 30)
el Jacob fisliajwa ampatʉajnʉpijow pawis, Do baxael, Jacob pat wʉt pʉax Labán
me-ama Esaú, jachiliajwa Jacob. Esaú dukxot, Harán paklowaxxot, pʉax pejbaxot
pejwathoꞌ xatis pomatkoicha naktaliat. dukon. Jacob kajachawaet pʉax pejbichax.
20
Labán koliowje paxʉlow. Matxoelapijow tanbichaxael pejpaklowchiw. Japi koliowje
pawʉl Lea. Lea chiekal chimiowa-ellejen. esclavaxot, kaeow pawʉl Zilpa. Asaow
Wʉchakalpijowlax xabich kaes chiekal pawʉl Bilha. Labán chaxdut Zilpa Lea
chimiow, pawʉlpow Raquel. Jacob nabist wʉt pamakowliajwa. Chaxduton Bilha, Raquel
kaejuimt, Labán mosasia pafaman kaejuimt pamakowliajwa.
nabistpoxliajwa. Samata, Labán jʉm-aech Jacob xabich kaes nejxasink Raquel. Xabich
ampox Jacobxot: nejxasinka-ellejen Lea. Samata, Dios beltaens
—Wʉa, ¡najʉm-amde xam mosliajwan jas- xot Lela, baxael, Lea cuatro paxʉlanpow.
om sʉapichpox! —aech Labán Jacobxot. Matxoelapijin pawʉl Rubén. Wʉchakalpijin
Jacob xabich nejxasink Raquel. Samata, pawʉl Simeón. Trespijin pawʉl Leví.
jʉm-aechon ampox pʉax Labán jʉmtaeliajwa: Cuatropijin pawʉl Judá. Do jawʉx, Lea kaes
—Xan nabichaxaelen siete waechan naxʉwla-el.
naxʉlow Raquel, taxdukapijow, fisliajwan Raquel naxʉwlaxil xot, nusasiawalpow
—aech Jacob pʉax Labán kawʉajan wʉt. pakoewow Lealiajwa, pakoewow paxi xotlax.
Labán jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox Samata, Raquel toꞌa pamal Jacob moejsliajwa,
pafaman Jacob: Bilha sʉapich. Japow Bilha, Raquel pamakow.
—Najaw —aech Labán. Jasoxtat, Bilha naxʉwal wʉt, me-ama Raquel
Samata, Jacob nabiston siete waechan. paxikola wʉt, jachiyaxaelow.
Siete waechan toep wʉt, Labán fiesta is Jacob ow-aech pijow Raquel toꞌaspox.
paxʉlow kidusliajwa pafaman Jacobxot. Samata, Jacob moejt, Bilha sʉapich. Do baxael,
Pe japamadoitat wʉt, nakjiyafiesta wʉt, Bilha moejow. Paxʉch nalaelt, japoch poi.
Jacob naekichachajbas pʉax. Kidus-esalpon Do jawʉt, Raquel jʉm-aech ampox: “Ampoch
taxdukapijow. Jacob kiduchlax matxoelapijow, yamxʉch pawʉlaxael Dan, Dios najʉmtaen xot,
pawʉlpow Lea. Do jawʉt, Jacob nejmach kawʉajnax wʉt. Samata, me-ama taxʉlankolan
chiekal moejton, japow sʉapich. Itkʉatnik wʉt, jachiyaxaelen, nalaeltpon taj-esclavaxot,
xot, Jacob matabijs-el japow Raquela-elpow. itpaeiliajwan xan isxpox pachaempox
Do jakandiawa, nalian wʉt, Jacob chiekal Diosliajwa” —aech Raquel. Do jawʉx, Bilha
taenpon japow Raquela-elpow. Samata, jawʉt, pejme moejow. Bilha paxʉch faen wʉt, Raquel
Jacob xabich palalapon pʉax Labánliajwa. wʉlduw Neftalíwʉltat.
Samata, Jacob jʉm-aechon ampox pʉax Leabej kaes naxʉwlaxil xot, toꞌapow pamal
Labánxot: moejsliajwa, pamakow Zilpa sʉapich, japow
—Ʉax, ¿ma-aech xotkat xan naxʉwal wʉt, me-ama Lea paxikola wʉt
naekichachajbam? Xan nabistax siete jachiliajwapow.
waechan Raquel fisliajwan —aech Jacob pʉax Jacob ow-aech pijow toꞌaspox. Jawʉt, Zilpa
Labánxot. sʉapich, moejt wʉt, baxael Zilpa moejow.
Jawʉt, Labán jʉm-aech ampox pafaman Paxʉch nalaelt wʉt, Lea wʉlduw Gadwʉltat.
Jacob chiekal jʉmtaeliajwa: Do jawʉx, Zilpa pejme moejow. Japow paxʉch
—Xanal ampatʉajnʉpijwan tajkabʉan. faen wʉt, Lea wʉlduw Aserwʉltat.
Taxdukapijow chawʉajnanakjiya-el pakoewow Lea naxʉwlax xikoft wʉt, do baxael, pejme
matxoelapijow. Matxoelapijowlap majt moejowpow. Naxʉwal wʉt, faenow poich.
chiekal nakjiyaxael. Do jawʉt, taxdukapijow Lea wʉlduw paxʉlan Isacarwʉltat. Do jawʉx,
nakjiyaxael. Samata, asasemana wʉt, Lea pejme moejow. Faenow paxʉlan. Lea
ampafiesta toep wʉt, xam kidusaxaelen wʉlduw paxʉlan Zabulónwʉltat. Lea pejme
Raquel. Do jawʉtbej, xam pejme naxʉwal wʉt, faenow pawis. Lea paxʉch
nabichaxaelam siete waechan xanliajwa, wʉlduw Dinawʉltat. Raquel xabich kawʉajan
Raquel fitam wʉt —aech Labán pafaman Dios japow naxʉwlaliajwa. Do xabich piach
Jacobliajwa. wʉt, Raquel moejow. Baxael, naxʉwalpow.
Jacob ow-aech Labán jʉm-aechpox. Faenpow poich. Raquel paxʉlan wʉlduw
Japasemana toep wʉt, Jacob fit Raquel. Joséwʉltat. José nalaelt wʉt, Jacob nejchaxoel
Samata, jawʉt Jacob koliowjelison pijow. nawiasliajwa pax pejba poxade. Samata,
Labán chaxduton paxʉlow Lea pamakow, Jacob kawʉajan pʉax Labán nawiasliajwa pax
japow Lea pamakowliajwa. Asaowbej poxade. Jawʉt, Jacob pʉax kawʉajan wʉt,
pamakow chaxduton paxʉlow Raquelxot, jʉm-aechon ampox Labánxot:
japow Raquel pamakowliajwa. Japi —Xan chiekal omtoetx naxʉlow
koliowjelap, esclava. Japi wathoꞌlap kaenanʉla Raquelliajwa nabistaxpox. Xan koliowje
21
tajow ma amwʉt bʉnwiasaxaelen. Taxibej Jacobbej nejchaxoel wʉt, jʉm-
bʉnwiasaxaelen taj-ax poxade —aech Jacob, aechon ampox: “Taj-ʉax Labán, chiekal
pʉax Labán kawʉajan wʉt. nejchachaemla-el xanliajwa. Me-ama majt
Labán jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox xabich nejchachaemil wʉt xanliajwa, jachi-
Jacob: elison ampamatkoiyan” —aech Jacob,
—¡El! Wʉa, ¡dukdefʉk amxot xan bichax nejchaxoel wʉt.
nakajachawaesliajwam! Xan matabijtax Do asamatkoi wʉt, Dios jʉm-aech ampox
chiekal xam Dios chalapox. Xan majt xabich Jacobxot: “¡Nawiaꞌmich nej-ax poxade! Xanlap
kijinillejen. Xam patam wʉt, tejew choef tajut chiekal chalaxaelen xam” —aech Dios
nawetataeflam wʉt, jawʉt xabich tejew choef toꞌa wʉt Jacob. Do jawʉt, Jacob ow-aechlison
xabich kaes nathin. Samata, ma amwʉt, xan Dios toꞌaspox. Jawʉt, wʉlalalison koliowje
kaes kimaenkax, Dios kajachawaet xot xam. pijow. Japi pat wʉt, Jacob jʉm-aech ampox
¿Massʉapich xam namat-omwʉljoeyaxaelam, pejwathoꞌxot:
tejew choef pejme nawetataeflaxaelam wʉt? —Nej-ax, me-ama majt, xabich
—aech Labán pafaman Jacobxot. nejchachaemil wʉt jachi-el xanliajwa. Xamal
Jacob jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox pʉax chiekal matabijtam. Xan nabistax wʉt nej-
Labán: axliajwa, chiekal nabistax. Ma amwʉt, Dios
—Xan pejme nejew choef wetataeflaxaelen xan natoꞌa nawiasliajwan taj-ax poxade —aech
wʉt, oveja pafoeipi xan japi tejwaxael. Oveja Jacob koliowje pijowxot.
faek wʉt pafoeipi, japilap xan tejwaxael. Labán asalel nabist wʉt, Raquel not pax
Puexa chivabej, lefoeipi, japi xan tejwaxael. pejew, ídolos, pax pejbaxoti. Japi ídolos Labán
Chivabej faek wʉt, lefoeipi, japilap xan pejdios. Labán jikawʉajan japi ídolos. Jacob
tejwaxael. Japi choeftat, me-ama xam matabijs-el pijow natkowapox pax pejew,
namosaxaelam wʉt, jachiyaxaelam. Puexa ídolos. Do jawʉt, Jacob chijialison, koliowje
oveja papoeipi, puexa chiva, lejilpibej, pijow sʉapich, puexa paxi sʉapichbej. Puexa
japilap xam nejewaxael. Do baxael, xan pejew xafolon. Jacob maliach chijia pʉax
nawiatx wʉt tajtʉajnʉlel, puexa tejewpi kawʉajna-elaxtat.
matabijsaxaes. Puexa nejewpibej xam najut Labán tae-el Jacob chijia wʉt, asalel xot
chiekal matabijsaxaelam —aech Jacob pʉax Labán. Do baxael, tres matkoi wʉt, Labán
Labánliajwa. pat wʉt pejbaxot, taenlison. Taenbejpon
Do jawʉt, Labán nejchaxoel wʉt, jʉm- wejisalpox pej-ídolos pejbaxot. Samata, jawʉt
aechon ampox Jacobliajwa: “Oveja pafoeipi, Labán xabich palala Jacobliajwa. Labán, pejjiw
chiva lefoeipibej, xan xabich kaesʉapich. sʉapich, kawʉxadʉkpi Jacob. Siete matkoiyan
Xabich nalaelaxillejen japi ovejas” —aech wʉt, fʉlpati Jacob. Jawʉt, Labán jʉm-aechon
Labán, nejchaxoel wʉt. Samata, Labán najaw- ampox Jacobxot:
aechon pafaman wʉljowpox. —¿Ma-aechxot xan nakawʉajna-emil,
Do jawʉx, Jacob choef tataefʉl wʉt, Dios chijiyasiam wʉt? Maliach jʉmch chiekal
kajachawaechpon. Samata, oveja naxʉwal maliachbej nawebʉꞌfolam tejew taxi. Ja-
wʉt, pafoei xabich nalaela. Chivabej naxʉwal am wʉt, xam, me-ama natkowam japi
wʉt, lefoeipi xabich nalaela. Pin-iawaechan taxi. Chil nakawʉajnam wʉt, chil fiesta isx
Jacob tataefʉl wʉt choef, pʉax pejew, japoxtat xamalliajwa. Xam ja-am wʉt, me-ama tapae-
Jacob xabich kimaenkafʉl. Xabichon oveja, emil taxi, tamojiwbej, xan nakawʉajnaliajwa.
chivabej, camellobej, burbej, pamakjiwbej. Xamal masoxtat jʉmch maliach chijiam
Jacob kaes pejme xabich xent kimaenkpox. wʉt, beyax nejchaxoelx xamal. Pe madoi,
Me-ama pʉax Labán kimaenkpox wʉt, jachi-el nej-ax pejDios jʉm-aech ampox xanxot:
Jacob. ‘¡Xam chiekal najʉmtaem! ¡Naksiyam wʉt,
chamoeyaxtat naksiyam Jacobxot!’ —aech
Jacob nawiatpox, pejjiw sʉapich, nej-ax pejDios xanxot. Matabijtax xam xabich
Canaán tʉajnʉ poxade nawiasasiampox nej-ax poxade. Pe, ¿ma-
Labán paxi palala Jacobliajwa. Japi aechxot nawenatkowam tejew ídolos? —aech
nusasiawal, Jacob xabich kaes kimaenk Labán Jacobxot.
xot. Samata, Labán paxi jʉm-aechi ampox Jacob jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox pʉax
Jacobliajwa: “Waj-ax pejew choef natkowa Labánxot:
Jacob japitat xabich kimaenkon” —aech Labán —Xam kawʉajna-enil, xan tajlewla xot
paxi, piajkal nospaei wʉti Jacobliajwa. xamliajwa. Nejchaxoelx wʉt, jʉm-anxot
22
ampox xamliajwa: “Taj-ʉax natapaeyaxil tejew malis bur. Jawʉt, Jacob toꞌa pamak japi
yamxi bʉflaeliajwan” —an xot, nejchaxoelx bʉꞌmatxoelaliajwapi choef. Jacob nejchaxoel
wʉt xamliajwa. Samata, xam kawʉajna-enil. wʉt, jʉm-aechon ampox: “Esaú japi kinot
Xanbej natkowa-enil nejew ídolos. Tajjiwxot wʉt, kaes palalaxilon xanliajwa. Ja-aech
not wʉt nejew ídolos, ¡japon nej tʉpe! wʉt, chiekal nabʉꞌkʉsaxaelon” —aech Jacob,
Tajjiwxotbej nejew xafol wʉt, ¡xam noꞌe nejba nejchaxoel wʉt pakoewan Esaúliajwa.
poxade xanwiasliajwam! —aech Jacob pʉax Dolisox, madoi wʉt, Jacob likan, koliowje
Labánxot. piajow sʉapich, malis paxi, soꞌnika-el poxade.
Do jawʉt, Labán wʉlwek wʉt, faena-elon Jawʉt, Jacob kaxa likande jaxotde tamach
pejew, ídolos. Raquel moecha pax pejew, namanaliajwa. Pinmadoi wʉtlisox, kaen Dios
ídolos. Samata, pax faena-el pejjiw ídolos, pej-ángel, japon, me-ama chiekal aton wʉt,
jalwek wʉt. ja-aechon. Paskon Jacobxot. Jawʉt, Jacob
Labán faeka-el wʉt pejew, ídolos, pejme nalaton, Dios pej-ángel sʉapich. Naliana
chiekal pachaemlison Jacobliajwa. Do jawʉt, wʉajna, nakiowa nalatfʉki. Dios pej-ángel
Labán chijia, pejjiw sʉapich, pejba poxade. malecha-el wʉt Jacob, jawʉt tʉaknaefboesas
Jacobbej chijia, pejjiw sʉapich, Canaán tʉajnʉ wʉt, Jacob tʉaknaefliaxchaspon. Jawʉt,
poxade. Dios pej-ángel jʉm-aechon ampox Jacob:
“Nalianlisox. ¡Ma amwʉt, xan nakikofde
Jacob nalatpox, Dios pej-ángel sʉapich chijiyaliajwan!” —aech Dios pej-ángel.
(Gén 32) Pe nakiowa, Jacob kikofs-el takʉktpox Dios
Jacobfʉk nakiowa pejlewla pakoewan pej-ángel. Jacob nakiowa takʉkton. Jawʉt,
Esaú taeliajwa. Samata, mox wʉtlejen, Esaú Jacob jʉm-aechon ampox Dios pej-ángel:
duktʉajnʉxot, jawʉt Jacob kaesʉapich pamak —Xan kikofsaxinil xam takʉktaxpox.
matxoela toꞌa Esaú duk poxade. Japilap Xanliajwa majt Dios nawekawʉajna-emil wʉt
chapaeyaxael Esaúxot Jacob fʉlaeyaxaenpox. nakajachawaesliajwa, Dios nawekawʉajnam
Jacob pamak pat wʉt Esaúxot, chapaeilisi ja-aech wʉt, ma amwʉt, xam kikofsaxaelen
Esaú pakoewan Jacob fʉlaeyaxaenpox. Jawʉt, takʉktaxpox chijialiajwam amxot —aech
Jacob pamak kaxa nawen Esaúxotdin. Pat Jacob Dios pej-ángelliajwa.
wʉt Jacobxot, japi jʉm-aech ampox Jacobxot Dios pej-ángel wʉajnachaemt wʉt, jʉm-
chapaei wʉt: “Nakoewan Esaú fʉlaeyaxaen, aechon ampox Jacobliajwa:
cuatrocientos poejiw sʉapich, xam chiekal —¿Achawʉlamkat xam? —aech Dios pej-
bʉꞌkʉlsliajwa” —aech Jacob pamakchapaei ángel wʉajnachaemt wʉton Jacob.
wʉti Jacob. Jacob jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox Dios
Jawʉt, Jacob xabich kaes pejme pejlewla. pej-ángel wʉajnachaemtaspoxliajwa:
Xabich nejchaxoelon. Jawʉt, Jacob dijan —Xan tawʉl Jacob —aech Jacob Dios
koliowje pejwathoꞌxot, paxi sʉapich, pej-ángelliajwa.
kolemʉtjeliajwa. Ma-ison ja-aech pejew Do jawʉt, japon ángel jʉm-aech ampox
choefxot dijak wʉton, oveja, pak, camello Jacob pajut chiekal matabijsliajwa:
sʉapich. Jacob nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon —Ma amwʉt, xam kaes nawʉlaxil Jacob.
ampox: “Esaú, poejiw sʉapich, ba wʉton, Ma amwʉt, xam nawʉlaxael Israel —aech
tajjiw, kaemʉt namanaxael weliajwa” —aech Dios pej-ángel Jacobliajwa.
Jacob, nejchaxoel wʉt Esaúliajwa. Jacob wʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechon
Do jawʉt, Jacob Dios kawʉajan wʉt, jʉm- ampox Dios pej-ángelliajwa:
aechon ampox: “Dios, ¡xan nakajachawaeꞌe —¿Xam achawʉlam? —aech Jacob Dios
takoewan Esaú naboesa-elaliajwa! Xan pej-ángelliajwa.
tajlewla takoewan, Esaú fʉlaeyaxaen xot, Dios pej-ángel jʉmnot wʉt, jʉm-aechon
cuatrocientos poejiw sʉapich. Xanalkas ampox Jacobliajwa:
nabeyaxaelon. Chajia najʉmdutam xan —¿Ma-aechxot xam tajwʉl wʉajnachaemtam?
natataeflaxaelampox, xabichaxaelpoxbej Dios pomatkoicha xam kajachawaesaxael
tamojiw. Japilap, me-ama thaejbelin xabich —aech Dios pej-ángel Jacobliajwa.
wʉt, jachiyaxaelpox” —am xam xanxot —aech Do jawʉt, Dios pej-ángel chijialison
Jacob, kawʉajan wʉton Dios. Jacobxot athʉ poxaliajwase. Ja-aech wʉt,
Do jawʉt, Jacob itfeton xabich pejew Jacob pajut chiekal matabijt Dios pej-ángel
choefxot pakoewan malech chaxduiliajwa. paskpox japonxotsik. Paskon atontat. Do
Itfeton chiva, oveja, camello, pak, chiekal atondoꞌ asana-el.
23
majt xam xan naxamoejtam nakoewan Esaú
naenajaetam wʉt” —aech Dios naksiya wʉt
Jacobxot. Dios japox bʉxtoet wʉt, Jacob ow-
aechlison Dios jʉm-aechpox. Jawʉt, fʉlaechon
mox Betel paklowax poxade. Jaxot pat wʉt,
iaꞌ sumta-eflon isliajwa altar. Iaꞌ sumta-eyax
kitoet wʉt, Jacob xʉaꞌat choef Dios pej-
ofrendaliajwa. Baxael, Jacob jaxot chijialison,
pejjiw sʉapich. Pijow Raquel moejow. Fol wʉti,
nʉamtat Raquel boejpuns naxʉwlaxaelpox,
naxʉwal wʉt poeich nalaelt. Nʉamtat
naxʉwalow. Wʉlduspon Benjamínwʉltat. Pe
Raquel tʉp, nalaelt wʉt paxʉlan. Jacob mʉtht
pijow nʉambabʉꞌtat.
Do baxael, Jacob, pejjiw sʉapich, nawia
Hebrón paklowax moxxotdin, pax Isaac dukxot
pasliajwa. Do jawʉt, patlisi Isaac dukxot.
© 1996 David C. Cook

Esaú, Jacob sʉapich, naxabʉꞌkʉla Do baxael, Isaac ciento ochenta waechan


wʉt, nakijachapi wʉt, tʉpon. Isaac tʉp wʉt, Esaú fʉlaen
kajachawaesliajwa pakoewan Jacob, pax
mʉthsliajwapi. Jawʉt, Jacob, pakoewan Esaú
Jacob, pakoewan Esaú sʉapich, sʉapich, mʉthti pax.
naxabʉꞌkʉltjepox Esaú pax mʉthsax kitoet wʉt, chijialison
Jacob najʉara, laeja wʉt, pinamʉaxanlelde dukaliajwa, Seir pawʉllel.
tʉaknaefliaxchaspox xaenk xot, Dios pej- Esaú Jacobxot dukaxil, xabich xoti
ángel sʉapich, nalat wʉton. Do jawʉx, pejew choef. Esaú pejchoefliajwa, Jacob
Jacob pajut chiekal matxoela folison. Pejjiw pejchoefliajwabej, xajʉpa-el pola.
wʉchakal fol. Jacob taenpon, pakoewan
Esaú fʉlaen wʉt atʉaj. Esaú fʉlaen, Ampawʉajanlap José pejwʉajan, pakoewbej
cuatrocientos poejiw sʉapich. Jacob nakiowa (Hch 7.9)
pejlewla pakoewanliajwa. Pe Esaú mox wʉt Jacob duk wʉt Canaán tʉajnʉxot, pax
pakoewan Jacobxot, bichakal najaeꞌenpon pejkawʉtat, jaxot kaweta dukpon. Jacob
pakoewan Jacob chiekal bʉꞌkʉlsliajwa. Esaú puexa paxi xabich pasiowlapon. Pe kaes pejme
chajiakolaxtat palalapox pakoewanliajwa xabich pasiowlapon paxʉlan José. Samata,
chiekal toeplisox. Samata, Esaú jʉmch xabich pakoew nusasiawlaspon. Jacob chaxdut wʉt
nejchachaemil, pakoewan xabich piach tae-el José sumta-osax, pakchowax, japon pakoew
xot. Do jawʉt, nawʉjaelapi. kaes pejme xabich nusasiawali pakoewan
Jawʉt, Jacob itpaeipon pakoewan Esaú Joséliajwa, japox xabich chamoeyax xot.
japon chiekal matabijsliajwa Jacob paxi, Japamatkoiyan, José diecisiete waechan.
pejwathoꞌbej. Esaú kijacha puexa japi jiw. Asamatkoi, José xamoejt. Pa-ael paklon
Jawʉt, Jacob chaxduwpon pejew choef wʉt, jiw tatoꞌal. Pa-ael tatoꞌalbejpon pax, pen,
pakoewan Esaúliajwa, chajiawʉajna itfeti.⁠ puexa pakoewbej. Japi puexa pa-ael brixtat
Jawʉt, Esaú nawiat pejba poxade, Seir nuil wʉt, sat makxabijdik, José wʉajnalel,
tʉajnʉ poxade, cuatrocientos poejiw sʉapich. xabich sitaens xoti José. Japoxlap, José
Pe Jacob fʉlaechon pejjiw sʉapich Canaán xamoejt. Do jawʉx, pakoew chapaeilison
tʉajnʉ poxade, pejjiw sʉapich. xamoejtpox. José pakoew japox jʉmtaen wʉt,
Jacob, pejjiw sʉapich, pat wʉti Canaán xabich kaes nejweslapi pakoewan José. 
tʉajnʉxot, dukon, mox Siquem paklowaxxot. Do asamatkoi wʉt, José toꞌaspon pax,
pakoew taeliajwa oveja tataefʉli. José pakoew
Dios toꞌapox Jacob fʉlaeliajwade mox atʉajxach fʉlaeyax taens wʉt, japi wʉajna
Betel paklowax poxade, pejjiw sʉapich najʉm-aechi ampox José pas-el wʉtfʉk: “Ama
Do baxael, Jacob Dios toꞌaspon chijiyaliajwa fʉlaen xamoejspijin, pa-ael jiw tatoꞌlan. Ma
asalel. Dios jʉm-aech ampox Jacobxot: amwʉt, japon boesaxaes. Do jawʉx, foꞌaxaekson
“Patam wʉt mox Betel paklowaxxot, jaxot iaꞌ pinamʉthadik. Jawʉt, waj-ax jʉmchiyaxaes
sumta-eflaxaelam altar isliajwam. Jaxotdelap ampox: ‘Pe kason pejmachoefan jaeltas wʉt,
24
wejoltaspon. Jawʉt, foꞌkaspon mʉth pinjiyax
poxadik. Jawʉt, José pakoew chalaklisi
xaeliajwa.
Jawʉt, José pakoew taeni, mox fʉlaen
wʉt mowapi. Japi fʉlaeyaxael Egipto tʉajnʉ
poxade. Xabich nejmach pejew xafoli
camellotat, mowaliajwa Egipto tʉajnʉxotde.
Do jawʉt, José pakoewanxot, Judá, taen wʉton
mowapi, jawʉt Judá jʉm-aechon ampox puexa
pakoewliajwa: 
—José mʉthtat tʉp wʉt, xatis kanaxisal
plata. Samata, kaes nawoesa pachaem
mowaliajwas mowapixot. Jatis wʉt, xatis
kanaxaes plata —aech Judá pakoewliajwa.
© 1996 David C. Cook
Do jawʉt, puexa Judá pakoew bajal-
aechi mowaliajwapi José. Folpi pejew
José, pakoew sʉapichpox mowaliajwa, japi xenafʉl wʉt, José juch
mʉthxot mowaliajwas xenafʉlpixot. Jawʉt,
xaes’ —chiyaxaes, waj-ax naekichachajbas wʉt” José mowas veinte platafachantat. Japi mowa
—aech José pakoew José wʉajna. José, Rubén ijil wʉt japixot. Samata, pejew
Kaen, Rubén, nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon xafolpi mowaliajwa Egipto tʉajnʉ poxade, japi
ampox pakoewan Joséliajwa: “Takoew bʉꞌfollisi José.
jʉmchiyaxaelen ampox: ‘¡Nabej boesatis José! Do baxael, Rubén fʉlaenlison pakoew jaxot
¡Jʉmch jekspon mʉthadik!’ —chiyaxaelen ijil wʉt, mʉthxot jusliajwapon pakoewan José.
takoew. Do jawʉx, jaxot takoew ijil wʉt, xan Pe José mʉthxot chiekal ijillison. Samata,
jusaxaelen José mʉthxotsin bʉflaeliajwan Rubén xabich nejxaejwas. Do jawʉt, Rubén
pax poxade” —aech Rubén, nejchaxoel wachakal fʉlaech pakoew fʉlaech poxade. Pat
wʉt Joséliajwa. Samata, Rubén japox wʉt pakoewxot, Rubén jʉm-aech ampox puexa
jʉm-aechon puexa pakoewliajwa: “¡Nabej pakoewxot: “¡Wajkoewan chiekal ijillison!
boesatis José! Ama mʉth mox. Japamʉthadik ¿Machiyaxaelen xan ma amwʉt?” —aech
jeyaxaekspon wajkoewan” —aech Rubén Rubén puexa pakoewxot.
puexa pakoewliajwa. Do jawʉt, Rubén pakoew Rubén pakoew xʉaꞌlapi chivaxʉlan.
kaenejchaxoelax, japon sʉapich. Japajaltat José pijax, sumta-osaxpox, joelapi
Rubén jʉm-aechpox bʉxtoet wʉt chivaxʉlan jal. Do jawʉt, japox xatoꞌapi pax
pakoewxot, jawʉt José pat pakoewxot. Do poxade. Japi bʉxtoꞌa wʉt, aton xalaeyaxaelpon
pat wʉt, José jaeltas pakoew. Sumta-otpox jʉm-aechi ampox pax pajut chiekal taen
wʉt matabijsliajwa: “Xanal faenx ampox.
¡Xam najut chiekal taem, diachwʉajnakolax
ampox naxʉlan pijax!” —chiliajwa Japon
aton bʉxtoꞌaspon. Jacob paxʉlan pijax,
sumta-osax, jaldaꞌax, taen wʉt, xabich
wʉnowpon paxʉlan José. Jʉm-aechon ampox:
“Diachwʉajnakolax ampox chiekal taxʉlan
pijax. Diachwʉajnakolax José chiekal tʉp.
Pejmachoefan xaespon. Taxʉlan kaes chinax
pasaxil” —aech Jacob. Do jawʉx, pomatkoicha
wʉnowpon paxʉlan, xabich nejxaejwas xot
José.

José mowaspox Egipto tʉajnʉxot


Pejew xafoli mowaliajwa, japi bʉꞌpati José
Egipto tʉajnʉxot. Egipto tʉajnʉxot José pejme
mowas. José wʉajtaspon pawʉl Potifar. José
© 1996 David C. Cook
wʉajtas pomatkoicha malech nabichliajwa
José jekspon pakoew mʉthadik Potifar pejbaxot. Potifar, Egipto tʉajnʉpijin,
25
nabistpon faraónliajwa. Japonbej soldaw-
capitán, faraón chalapi soldaw.
Pe José pomatkoicha Dios chalas. Samata, José
puexa ispoxan, chiekal pachaem. Potifar matabijt
José Dios chalaspox. Samata, Potifar nejchaxoel
wʉt, jʉm-aechon ampox Joséliajwa: “José xabich
pachaem. Ma amwʉt, tapaeyaxaelen japon
puexa tamakjiw tatoꞌlaliajwa. Tapaeyaxaelenbej
puexa tejew nawetataeflaliajwa” —aech Potifar,
nejchaxoel wʉt Joséliajwa. Do jawʉx, Potifar
jʉm-aechon ampox Joséxot: “Ma amwʉt, xam
puexa tamakjiw tatoꞌlaxaelam. Puexa tejew
tajbaxoti nawetataeflaxaelambej” —aech Potifar
toꞌa wʉton José. Do jawʉt, José tatoꞌal Potifar
pamak. José puexa chiekal tatoꞌal nabisti.
Josébej chiekal tataefʉl Potifar pejba, puexa
japon pejewbej. © 1996 David C. Cook

Asamatkoi, Potifar pijow bachaemataenpow, Potifar pijow, José sʉapichpox


xabich chimian xot José. Potifar pijow jʉm-
aech ampox: xabich pachaempon. Me-ama asew jiw, jebaxot
—¡Xabʉat! ¡Xatis kaeyaxtat oes! —aechow jiaspi, jachi-el José. Samata, pachaempon xan
tadʉt wʉt José. nakajachawaesliajwa bichax amxot” —aech
José owchi-el wʉt, jʉm-aechon ampox jiw-jeba tataeflan, nejchaxoel wʉt.⁠
japow tadʉt wʉt: Samata, jiw-jeba tataeflan jʉm-
—¡El! Xan japox isaxinil xam sʉapich, aechon ampox Joséxot: “José, xam amxot
xan japox isx wʉt isaxaelen xabich babijax nawetataeflaxaelam jiaspi” —aech jiw-jeba
nejmolliajwa, Dioslap-is japox xabich nejwesla. tataeflan toꞌa wʉton José. Do jawʉt, José
Samata, xan japox isaxinil —aech José chiekal tataefʉl jiaspi jiw-jebaxot, Dios chalas
pejjame xat-el wʉt Potifar pijow tadʉts wʉton. xoton.
Potifar pijow kofs-elow tadʉtpox oelaliajwa
José sʉapich. Pe José owchi-el japow tadʉtpox. Faraón pamakan, kolenje, nosbijapox
Asamatkoi, batat tamach wʉti japikal wʉt, (Gén 40)
Potifar pijow jaeltow José. Japow jaelt wʉt, Puexa Egipto tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, pawʉl
José pejsumta-osax wejaeltas. Jawʉt, jʉm- faraón. Asamatkoi, xabich palalapon kolenje
aechow ampox Joséliajwa: pamakanliajwa. Faraón palala xot, jiw-jebaxot
—¡Ma amwʉt xatis kaeyaxtat oelaxaes! jiapon kolenje pamakan, José jiasxot. Japi
—aechlisow Joséliajwa. kolenjexot kaen pan isan. Asan vinomin
Jawʉt, José najaeꞌe wʉt, Potifar pijow xalwʉajxananʉamtpon faraónliajwa.
xanukafʉl José pejsumta-osax. José najaet xot, Asamatkoi, japi kolenje kaenanʉla
japow xabich palala. Samata, wʉlalakchapow xamoejti ampoxan. Pan isan pa-ael taꞌeton
pamal pejbatat nabisti. Japi pat wʉt, jʉm- tres pancanastan. Japatres canastanxot
aechow ampox japi pajut chiekal jʉmtaeliajwa: xabich pan walʉk. Do jawʉt, pa-ael mia
“¡Taem ampox! Japon poi xanxot lowpon. pat pan canastanxot. Do jawʉt, pa-ael mia
Nabʉꞌokasiapon xan. Xan xabich na-ʉax wʉt, xael japi pan canastaxot japon taꞌetcanasta.
¡japon jʉmch najaeꞌe! Samata, ¡pejsumta-osax Japi nathika wʉt, chinax matabijs-eli,
waelchapon xanxot!” —aech Potifar pijow, xamoejtpoxan achanosbejpox. Do jawʉt, japi
kichachajba wʉt. kolenje xamoejtpoxan chapaeipi Joséxot.
Do jawʉx, Potifar pat wʉt pejbaxot, pijow Chapaei wʉt jʉm-aechi ampox Joséxot:
japox pejme chapaei pamalxot. Jawʉtbej, —Xanal chinax matabijs-enil
pamal itpaeipow José pijax sumta-osax. xamoejtaxpoxan, achanosbejpox xanal
Potifar japox taen wʉt, xabich palalapon xamoejtaxpoxan —aechi, Joséxot chapaei wʉt.
Joséliajwa. Do jawʉt, José jias jiw-jebaxot. Pe Vinomin xalwʉajxananʉamtpon
nakiowa, José kajachawaesfʉlas Dios. faraónliajwa, japon xamoejt uvanae. Japa-
Asamatkoi, jiw-jeba tataeflan, Joséliajwa uvanae pa-ael tres daltje. Pa-ael natala
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “José uvanae. Do baxael, pa-ael uva foei wʉt, pa-ael
26
uvadun chajalkpon. Uva-ufan juk wʉton, pak pa-ael xabich jiapi. Pak pajiapi pa-ael
pa-ael xalwʉajxafolon faraón. Vinomin xaeli pak dali. Pak dali xaes wʉt, chiekal
xalwʉajxananʉamtpon pa-ael chaxdut wʉton toespi. Pak pajiapakal pa-ael nama. Faraón
vinomin, pa-ael faraón af. Do jawʉt, José jʉm- japox xamoejt wʉt, nathikton. Do jawʉt
aech ampox vinomin xalwʉajxananʉamtpon pejme, moejton. Pejme moejt wʉt, xamoejton
faraónliajwa: trigotot. Japot trigototxot chanboet siete
—Xam tres dalt xamoejtpox, japox babaetan trigo. Trigo, me-ama arolejen. Pa-
chiekal kaeyax. Xan chiekal matabijtax, ael chiekal chimia. Pa-ael xabich babaetan.
Dios nakajachawaet xot, achaxchiyaxael Do jawʉt, japottrigotathintxot naboelsan
xam xamoejtampox. Faraón jusaxael xam asatot. Japot trigototxot siete trigo chanboet,
jiw-jebaxot, tres matkoije wʉt. Samata, xabich japowan wil. Naboelsanpot chiekal
japox xam xamoejtam. Xam pejme tiꞌs-el. Pa-ael jʉmch selil. Dolis trigo, pa-
nabichaxaelam faraónxot —aech José vinomin ael selil, xaes trigo pachaempi. Jawʉt,
xalwʉajxananʉamtpon faraónliajwa. chiekal toespi, jatis trigo pachaempi. Pa-ael
Do jawʉt, José jʉm-aech ampox pan nama trigo selilpikal, janosbej-aech faraón,
isanliajwa: xamoejt wʉton. Faraón nathikt wʉt, puexa
—Xam xamoejtampox tres pancanastan chiekal nejchanthikton xamoejtpoxan.
na-ael taꞌetampox, japoxlap jʉmchiyaxael Pe faraón chinax matabijs-el achanosbej
ampox. Tres matkoi wʉt, faraón jusaxael xam japon xamoejtpoxan. Samata, puexa pejjiw
nakolsliajwam jiw-jebaxot. Pe xam jut wʉti wʉlalapon. Wʉlalapon pinjoeꞌiw, xabich
jiw-jebaxot, xam kaechariama kiꞌsaxaeli naetat matabijtpibej, chiekal chanaekabʉanaliajwa
athʉ dukaliajwam patʉpanam. Jaxot xam japon xamoejtpoxan. Japi pat wʉt, faraón
xaeyaxael thʉtha —aech José pan isanliajwa. chapaeipon xamoejtpoxan. Chapaeyax bʉxtoet
José bʉxtoet wʉt chanaekabʉanapox pan wʉt, faraón jʉm-aech ampox japi pajut chiekal
isanliajwa, jawʉt pejme jʉm-aechon vinomin jʉmtaeliajwa:
xalwʉajxananʉamtpon faraónliajwa: —Matxoela xamoejtax pak. Do pejme
—Xam pejme nabistam wʉt faraónxot, moejtax wʉt, xamoejtax trigo. Japox koloeyax,
¡faraón jʉmchiyaxaelam ampox xanliajwa: ¿achaxchiyaxael? Xamal chiekal matabijtam
“Kaen Canaán tʉajnʉpijin, jiw-jebaxot jiaspon, wʉt, ¡ma amwʉt, najʉm-amde xan chiekal
japon babijax is-el. Japon chiekal pachaem. matabijsasian achaxchiyaxael xamoejtaxpox!
Japon bʉꞌwʉajan jil jiw-jebaxot jeliajwas” —aech faraón japixot chapaei wʉt.
—chiyaxaelam faraónxot xan najusliajwapon Japi puexa pinjoeꞌiw, xabich matabijtpibej,
amxot! ¡Nejkiowaximil japox jʉmchiliajwam jʉm-aechi ampox faraónliajwa:
faraónxot xanliajwa! —aech José bʉxtoꞌa wʉt —Xanal chinax matabijs-enil xam
vinomin xalwʉajxananʉamtpon faraónliajwa. xamoejtampoxan chanaekabʉanaliajwan
Tres matkoi wʉt, faraón juton vinomin —aechi faraónliajwa.
xalwʉajxananʉamtpon faraónliajwa jiw- Do jawʉt, vino xalwʉajxananʉamtpon
jebaxot. Do jawʉx, japon pejme tanbistpon faraónliajwa, jawʉt chiekal nejchafaetlison
faraón. Xalwʉajxananʉamtpon vinomin José. Samata, jawʉt jʉm-aechon ampox
faraónliajwa. Pe japon jʉmch chiekal nejkiow faraónxot:
José bʉxtoꞌaspox jʉmchiliajwa faraónxot. —Aton jiaspon jiw-jebaxot, japon
Pan isanlax tʉp naetat kaechariamakeꞌtas pawʉl José, japon chiekal matabijt jiw
wʉt. Faraón toꞌaxot pan isan xamoejtpoxan chiekal chanaekabʉanaliajwa.
kaechariamakeꞌtas. Jawʉt patʉpan, dujikpon Xam chajia toꞌam wʉt nejsoldaw xan
kaechariamakeꞌtasxot. Jaxot xaeson thʉtha. najialiajwa jiw-jebaxot, jaxotan wʉt, xan
Xalwʉajxananʉamtpon vinomin xamoejtax. Do jawʉx, kandiawa wʉt, xan
faraónliajwa, japon nejkiowpox dos chapaeix wʉt xamoejtaxpox, japon chiekal
waechanlisox, japon jʉmchiyaxaelpox nachanaekabʉana xamoejtaxpox —aechon
faraónxot José jʉm-aechpoxliajwa. Do faraónxot.
asamatkoi, faraón pa-ael taenpon Nilo Do jawʉt, faraón toꞌa pamak José
nawelbabʉꞌxot siete pak, xabich dalpi, wʉljaesliajwas jiw-jebaxot.
nawelxotsin julin wʉt matxaeliajwa pola. Do jawʉt, José wʉljaechlison jiw-jebaxot
Do jawʉt, asew, siete pak, wachakal julin jusliajwas. Juch wʉt, nawaenlison. Naxoelison
nawelxotsin, asew matxoelajulinpixot. pajelax. Dolis José patlison faraónxot. Do
Wachakaljulinpi, pak, xabich chaemil. Japi jawʉt, faraón chapaeipon xamoejtpoxan
27
nachanaekabʉanaliajwambej. Samata, ma
amwʉt xamlap gobernadornaxaelam, puexa
Egipto tʉajnʉpijiw tatoꞌlaliajwam. Xan kaenan
natatoꞌlaximillax, xan kaes nejpaklonan xot.
Xam tajtʉajnʉpijiw toꞌaxaelam siete waechan
japi cha-owaliajwa trigobulan pinabachanxot
asamatkoi mowaliajwam, naxaeyaxan
naboela-el wʉt —aech faraón Joséxot.
Dolis José matxoela pejsiete waechan wʉt,
toꞌapon pejnabichiw trigobulan cha-owaliajwa.
Pinabachanxot xabich walʉti trigobulan,
cha-owa wʉt. Puexa Egipto tʉajnʉpijiw,
trigobulan wʉt, cinco bulan nakola wʉt,
kaebult chaxduti José pejnabichiwliajwa cha-
© 1996 David C. Cook owaliajwa pinabachanxot. Jasox puexa is
Faraón chapaeipon xamoejtpoxan Joséxot Egipto tʉajnʉpijiw.
Faraón wʉlduw José asawʉltat, Zafnat-
Joséxot. Jawʉt, faraón jalpaei wʉt jʉm-aechon paneawʉltat. Jawʉtbej, José kiduch pawis
ampox Joséxot: pijowliajwa. Do baxael, José kolenje paxʉlan
—Xan xamoejtaxpoxan chapaeix wʉt pijowtat. Matxoelapijin pawʉl Manasés.
pinjoeꞌiw, amxotpijiw, chinax matabijs-eli Wachakalpijin pawʉl Efraín. Josélap puexa
xan nachanaekabʉanaliajwa xamoejtaxpoxan Egipto tʉajnʉpijiw tatoꞌal.
—aech faraón Joséxot. Dolis siete waechan toep wʉt, puexa
Do jawʉt, faraón chapaeilison Joséxot Egipto tʉajnʉxot naxaeyaxan naboela-el.
xamoejtpoxan. Jawʉt, José jʉm-aechon ampox Jiw fʉlalaena Joséxot wʉajsliajwa trigo.
faraón xamoejtpoxanliajwa:⁠ Potʉajnʉchan jiw xabich litaxaelafʉl.
—Dios puexa matabijt. Japonlap xan
nachala pomatkoicha. Samata, xan José pakoew patpox Joséxot
jʉmchiyaxaelen xam xamoejtampoxan (Hch 7.11‑12; 11.21‑22)
chiekal chanaekabʉanaliajwan. Dios itpaei José pax dukfʉk Canaán tʉajnʉxot, once
xam asamatkoi jachiyaxaelpox. Siete pak paxi sʉapich. Siete waechan toep wʉt,
xabich dalpi, siete trigo chanboetpibej, xabich potʉajnʉchanpijiw xabich litaxaela, mox duili
pachaempi, japoxan jʉmchiyaxael ampox. Egipto tʉajnʉxot. Canaán tʉajnʉxotbej chiekal
Siete waechan xabichaxael naxaeyaxan. Siete naxaeyaxan ijil. Do asamatkoi, Jacob jʉm-aech
pak, xabich jiapi, siete trigo xabich wilpi, ampox paxiliajwa:
japoxlap jʉmchiyaxael ampox. Siete waechan —Wʉa, xan wʉltaenx Egipto tʉajnʉxot
xabich naxaeyaxan ijilaxael. Mʉthas wʉt, trigo mowapox. ¡Xamal xabʉaꞌde japoxade
naboelaxil. Xabichaxael litaxaelaxan. Me-ama wʉajsliajwam trigobulan, wajlit tʉpasamatas
xam taenam, xamoejtam wʉt, japox koleyax, xatis! —aech Jacob paxiliajwa.
jachi-elaxilpox. Xam ma amwʉt, ¡wʉlwekde Do jawʉt, Jacob paxi ow-aechlisi pax. Jawʉt,
makafisliajwam aton xabich pachaempon Jacob paxi chijialisi Egipto tʉajnʉ poxade
gobernadorliajwa, japon jiw toꞌaliajwa trigo wʉajsliajwa trigobulan. Benjamín, taxdukapijin,
chanosaxan cha-owaliajwabejpi trigo siete kaweta batat namanpon, pax xabich pasiawlas
waechantat! ¡Trigobulan chiekal nej cha-owa xoton. Asew pakoew paꞌa wʉti Egipto
trigo cha-owaxot, puexa Egipto tʉajnʉpijiw tʉajnʉxot, fʉlaechi José poxade trigobulan
litaxaela wʉt, jawʉt mowaliajwam, japi jiw chawʉajsliajwa. Pat wʉti Joséxot, brixtat nuili
pejlit tʉpasamata! —aech José faraónxot José wʉajnalel. Sat makxabijki itpaeiliajwa
chiekal chanaekabʉana wʉt. sitaeyax. Japi matabijs-el, taen wʉti José. Japon
Do jawʉt, faraón jʉm-aechon ampox pakoew nejchaxoel wʉt, jʉm-aechi ampox
Joséliajwa: Joséliajwa: “Ampon Egipto tʉajnʉpijin, paklon”
—Chinax kaen aton matabijs-el, —aechi jʉmch, nejchaxoel wʉt Joséliajwa.
xan xamoejtaxpoxan chiekal Josélax chiekal matabijt, taen wʉton,
nachanaekabʉanaliajwa. Xamlax kaenam pakoew. José xapaejaliajwa pakoew, me-ama
matabijtam. Dios kajachawaet xam chiekal xabich palala wʉt, ja-aechon, jʉm-aech wʉt
matabijsliajwam xan xamoejtaxpoxan chiekal ampox pakoewliajwa:
28
—¿Xamal amxotpijwam? ¿Amxot
fʉlaemanbej xamal? —aech José
pakoewliajwa.
Japi jʉmch beljow. Japi jʉmnot wʉt, jʉm-
aechi ampox Joséxot: 
—Xanal Canaán tʉajnʉpijwan. Xanal
fʉlaenx trigobulan chawʉajsliajwan,
tajtʉajnʉxot naxaeyaxan xabich ijil xot —aechi
Joséxot.
José jʉm-aech ampox pakoewliajwa:
—¡Xamal kichachajbam! Xamal fʉlaeman
jʉmch chiekal chawʉajnataeliajwam,
asamatkoi nejsoldaw bʉflaeliajwam,
nabeliajwam xanal sʉapich —aech José
pakoewliajwa.
Japi jʉm-aech ampox chiekal
chanaekabʉanaliajwapi José, xabich pejlewla
xoti Joséliajwa: © 1996 David C. Cook

—¡El! Xanal jʉmch onsan, chiekal kae- José toꞌa pakoew


axpijwan. Xanal jʉmch fʉlaenx dieznan. Asan bʉflaeliajwadin Benjamín
takoewan, pawʉlpon Benjamín, naman paxxot.
Asan takoewan chajia tʉp. Do kaes asew ijil tajsoldaw xamal puexa chiekal beliajwas
—aech José pakoew chanaekabʉana wʉti José. nakoew! —aech José Simeónliajwa.
Japi matabijs-el José tʉpa-elpox. Do jawʉt, Do jawʉt, Simeón jiw-jebaxot jiaspon. Asew
José jʉm-aech ampox pakoewan Simeónliajwa, pakoew trigobulan chaxduwspi. Mot wʉt,
asew pakoewliajwabej: chijialisi Canaán tʉajnʉ poxade. Pat wʉti
—Diachwʉajnakolax paeyam wʉt, duilxot, chapaeipi pax Jacob japi taenpoxan.
xam kaenam amxot kaweta jiw-jebaxot Do jawʉt, Jacob japox wʉajan jʉmtaen wʉt,
namanaxaelam. Asew nakoew, nueve, jʉm-aechon ampox paxiliajwa: 
naweyaxael. Japi pejme fʉlaen wʉt, —Xamal jasoxtat taxi jʉmch chiekal
¡bʉflaeyaxaeni nakoewan Benjamín! Ja-aech nawedaepsfʉlam. Taxʉlan José ijilson xanxot
wʉt, xan chiekal matabijsaxaelen xamal Ma amwʉtbej, Simeón ijillison xanxot Samata,
najʉm-ampox, diachwʉajnakolax paeyam Benjamín fʉlaeyaxil, xamal sʉapich. Benjamín
xanliajwa. Ja-aech wʉtbej, xam tapaeyaxaelen nanʉamsax tapaeyaxinil. Tajow Raquel
nakolsliajwam jiw-jebaxot. Nakoewan paxʉlan, José, japon chiekal nawenafoꞌa.
Benjamín bʉꞌpas-el wʉti, ¡xan kitoꞌaxaelen Kaen Benjamín naman, tajow Raquel paxʉlan.
Samata, japon kawetaxael xanxot —aech
Jacob puexa paxiliajwa.

Benjamín tapaespox pakoew


nakfʉlaeliajwa Egipto tʉajnʉ poxade
Do baxael, naxaeyaxan toep wʉt, Jacob
jʉm-aech ampox paxiliajwa:
—Benjamín nakfʉlaeyaxilkidoꞌ xamal
Egipto tʉajnʉ poxade fʉlaemch wʉt trigobulan
chawʉajsliajwam. Xamalkal tamach
fʉlaeyaxaelam chawʉajsliajwam trigobulan
—aech Jacob paxiliajwa.
Do jawʉt, Jacob paxi jʉmnot wʉt, jʉm-aechi
ampox paxxot:
—Egipto tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, ampoxlap
najʉm-aechon xanal: “Nakoewan Benjamín,
xamal sʉapich, pas-el wʉt, ¡flaeyaximil pejme
© 1996 David C. Cook nataeliajwam xan!” —aech Egipto tʉajnʉpijin,
José naksiyapox, pakoew sʉapich tatoꞌlan. Benjamín nakfʉlaeyaxil wʉt xanal,
29

José xapaejtpox pakoew


(Gén 44)
José kaechatoel wʉt, pakoewbej kaechatoel
wʉt, José kitoꞌa pamakan, japon wʉluiliajwa
trigo japi pejcostalan. José kitoꞌabej pamakan
japon jeliajwa José pijax copa, isaspox
platatat, Benjamín pejcostaltat. Jasoxtat José
jʉmch chiekal xapaesasiapon pakoew.
Dolisox, kandiawa, nalian wʉt, José pakoew
chijialisi Egipto tʉajnʉxot, Canaán tʉajnʉ
poxaliajwade. Japi chijia wʉt, José kaen
pamakan toꞌa kawʉxanjaesliajwa José pakoew.
Fʉlpat wʉt, jʉm-aechon ampox José pakoewxot:
—Xamal fitam tajpaklon pijax copa, isaspox
platatat. Xan tuchoeyaxaelen nejtrigobulan
jalwekaliajwan copa —aech José pamakan.
José pakoew jʉmnot wʉt, jʉm-aechi ampox
© 1996 David C. Cook José pamakanxot:
Jacob Benjamín sʉapich pox —Najaw. Xanal chinax jasox is-enil. Copa
fitpon, nejpaklon pijax, ¡japon nej tʉpe! Xam
ja-aech wʉt, xanal-is fʉlaeyaxinil trigobulan copa faenam wʉt xanalxot, xanal pomatkoicha
chawʉajsliajwan —aech Jacob paxi paxxot. malech nabichaxaelen nejpakxot —aech José
Samata, Jacob paxi fʉlae-eli Egipto tʉajnʉ pakoew japonxot.
poxade trigo chawʉajsliajwa. José pamakan jʉmnot wʉt jʉm-aechon
Do baxael, Jacob tapaei Benjamín ampox japixot:
nakfʉlaeliajwapon pakoew Egipto tʉajnʉ —Tajpaklon pejcopa fitpon, japonkal
poxade. Jacob jʉm-aech ampox paxixot: bʉflaeyaxaelen tajpaklonxot malech
—Benjamín nakfʉlaeyaxael xamal jiw nabichliajwa pomatkoicha —aech José
tatoꞌlan, Egipto tʉajnʉpijin, taeliajwaspon, pamakan José pakoewxot.
trigobulan chawʉajsliajwam —aech Jacob Do jawʉt, tuchoefʉllison trigobulanxot
paxiliajwa. jalwekaliajwa copa. 
Do jawʉt, Jacob paxi pejme fʉlaechlisi José pamakan faenpon copa Benjamín
Egipto tʉajnʉ poxade trigobulan pejtrigobulxot. José pakoew xabich beljow,
chawʉajsliajwa. Joséxot pat wʉt, José taen japox taen wʉti. Samata, japi pejme kaxade
wʉt pakoewan Benjamín, José jʉm-aech José pejba poxade.
ampox pamakan toꞌa wʉton: “¡Ampi jiw Japi paꞌa wʉt Joséxot, José, me-ama palala
bʉflaemch tajba poxade! ¡Kaen pak xʉaꞌalde! wʉt, ja-aechon pakoewliajwa. Samata, jʉm-
¡Pawi chabowim! Juimt matnoch ek wʉt, aechon ampox pakoewliajwa:
tajbaxot xaeyaxaeli” —aech José toꞌa wʉt —¿Chiliajwa xamal japox isam? ¿Xamal
pamakan.  matabijs-emil xan xabich xajʉpxpox
Do jawʉt, José pamakan, japon bʉflaech
José pakoew, José pejba poxade. Ba low wʉti,
José pakoew pejlewla. Do jawʉt, Simeón
bʉflaensbej jaxot kaeyaxtat xaeliajwapi.
Juimt matnoch ek wʉt, José pat. Jawʉt,
José toꞌa pakoew kaenanʉla chalakaliajwa.
José toꞌa matxoela ekaliajwa Rubén, japon
chiekal matxoelapijin xot. Jasox ja-aech José,
kaenanʉla chalakax toꞌa wʉton pakoew.
Me-ama nalaela wʉti, ja-aechon japiliajwa.
Japi chalak wʉt, piajkal jʉm-aechi ampox:
“¿Ma-aech xot xabich matabijton ampox
xatisliajwa?” —aech José pakoew. Do jawʉt, © 1996 David C. Cook

xabich nejchachaemili, naxaeyaxan xael wʉt. José pejcopa faenspox Benjamín pejtrigobulttutat
30
matabijsliajwan, achan nawefit tajax copa?
Benjamín namanaxael kaweta amxot
malech pomatkoicha nabichliajwa xanxot.
Xamal, asewam, naweyaxaelam —aech José
pakoewliajwa.
Do jawʉt, Judá jʉm-aechon ampox Joséxot:
—Xan nawoesa namanalax xamxot
Benjamín namanasamata. Benjamín naman
wʉt, taj-ax xabich nejxaejwaxaes. Ja-aech
wʉtkas, taj-ax jʉmch chiekal tʉpaxael xabich
nejxaejwaxtat. Samata, Benjamín namanaxil
xamxot, asan pakoewan chajia tʉp xot. Kae-
enpijiw. Benjamín chiekal kaekolan naman.
Samata, japon xabich kaen xot, pax xabich
pasiawlaspon —aech Judá naksiya wʉton
Joséxot.
© 1996 David C. Cook

José wʉlalapox pax Jacob Egiptoxotpox


dukaliajwapon Egipto tʉajnʉxot
(Hch 7.13‑15) Dolisdoꞌ, José pakoew chijia Egipto
José jʉmtaen wʉt Judá jʉm-aechpox tʉajnʉxot naweliajwa, Canaán tʉajnʉ poxade
paxliajwa ja-aechpox, jawʉt xabich noesiapon. pax Jacob bʉflaeliajwa Egipto tʉajnʉ poxadin.
Do jawʉt, pamakjiw nakolax toꞌapon tathoetade Paꞌa wʉti paxxot, chapaeilisi José jʉm-
jʉmtaesamataspon. Do jawʉt, José pamakjiw aechpox. Jʉm-aechi ampox paxxot:
puexa chiekal nakola wʉt jaxot, José jʉm-aech —Ax, José tʉpa-el. José duk Egipto
ampox pakoew pajut chiekal jʉmtaeliajwa: tʉajnʉxot. Josélap tatoꞌal Egipto tʉajnʉpijiw.
“¡Xan chiekal najʉmtaem! Xamallap José wʉlala xam puexa xatis duilaliajwas
takoewam. Xanlap nakoewan, José, ¡chajia Egipto tʉajnʉxot —aechi, paxxot chapaei wʉti.
namowamponan! Dios natoꞌa ampatʉajnʉlel Jacob japox jʉmtaen wʉt, xabich
ampamatkoiyan xatis wajlit tʉpasamatas, nejchachaemil wʉt, jʉm-aechon ampox
wajjiwbej. Pe Dios xan nabʉꞌfol ampatʉajnʉlel paxiliajwa: 
jiw tatoꞌlaliajwan, “ampamatkoiyan naxaeyaxan —Japoxlap diachwʉajnakolax xan
ijilaxael xot. Kolewaechanlisox naxaeyaxan nejjʉmtaenx, taxʉlan nawelaejefʉk. Xan
xabich ijilpox. Weꞌpfʉk cinco waechan mox tawʉajna tʉpaliajwan. Taxʉlan pejme
naxaeyaxan chiekal ijilaxaelpox. Cinco taꞌlataeyaxaelenfʉk —aech Jacob, xabich
waechan chiekal toep wʉt, naxaeyaxan pejme nejchachaemil wʉt.
naboelaxael —aech José pakoewliajwa.
José pakoew japox jʉmtaen wʉt, xabich Jacob patpox Egipto tʉajnʉxot
nejchaxoelanuili. Jawʉt, José wʉjaelton (He 11.21)
pakoewan Benjamín. Do jawʉt, puexa pakoew Do jawʉx, Jacob, pejjiw sʉapich, fʉlaech
wʉjaelapon. Do jawʉt, José chapaeipon wʉt Egipto tʉajnʉ poxade, puexa pejew
pakoewxot, ma-aech Dios kajachawaech wʉt xafoli. Beerseba xot pat wʉt, kaesʉapich oveja
paklon nadofaliajwa Egipto tʉajnʉxot. Do xʉaꞌaton Dios pej-ofrendaliajwa. Bowapon
jawʉtbej, José toꞌa pakoew Canaán tʉajnʉ ovejas. Bowa wʉt, oveja toejwas jitat. Jawʉt,
poxade, japi bʉflaeliajwa pax Egipto tʉajnʉ Dios jʉm-aech ampox Jacobxot: “¡Xam
poxadin duilaliajwa Gosénxot. Jaxot xabich nabej nejlewla fʉlaeliajwam Egipto tʉajnʉ
pachaem japi thinaliajwa pejew choef. poxade! Xam chalaxaelen. Namojiw xabich
Faraón, puexa Egipto tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, pin-iakolaxael Egipto tʉajnʉxot. Do jawʉx,
wʉltaen wʉt José pakoew pasaxaelpox Egipto pin-iawaechan toep wʉt, namojiw nawen wʉt
tʉajnʉxot, faraón xabich nejchachaemil. ampatʉajnʉlel, xabich kaes pin-iakolaxaeli”
Faraón jʉm-aech ampox Joséxot: —aech Dios Jacobxot.
—¡Nakoew nej wʉljaes nej-ax! ¡Pejew choef Dios naksiyax bʉxtoet wʉt, Jacob pejme
nej bʉflaeꞌbejpi! Nej-ax toꞌaxaelen dukaliajwa folison, paxi sʉapich, pamojiw sʉapichbej,
sat pachaemxot, choef thinaliajwa —aech Egipto tʉajnʉ pasliajwa. Pinamʉti, poejiw,
faraón Joséxot. pejwathoꞌ sʉapich. Poejiwkal sesenta y sietepi.
31
jʉm-aech ampox: “Ma amwʉt, xan tʉpaxaelen.
Asamatkoi, Dios kajachawaesaxael namojiw
bʉflaeliajwas Canaán tʉajnʉ poxade” —aech
Jacob, Dios kawʉajan wʉt José paxiliajwa.

Jacob jʉmdutpox paxi xot, asamatkoi


tʉp wʉt, mʉthsliajwas Canaán tʉajnʉxot
(Hch 7.15‑16; He 11.22)
Do asamatkoi wʉt, Jacob pejme jʉm-aech
ampox puexa paxi chiekal jʉmtaeliajwa:
“Xan mox tajwʉajna tʉpaliajwan. Tʉpx
wʉt, ¡namʉthsaxaelam Canaán tʉajnʉxot,
ma taj-am Abraham mʉthtasxot! Jaxotlap
namʉthaxaelam” —aech Jacob puexa
paxiliajwa.

Jacob mʉthtaspox Canaán tʉajnʉxot


Do jawʉt, Jacob tʉp wʉt, paxi xabich
© 1996 David C. Cook
wʉnowpi pax. Jawʉt, José kawʉajan faraón
Jacob, José sʉapichpox tapaeliajwas José chaxlaeliajwapon pax,
mʉthsliajwa Canaán tʉajnʉxot. Jawʉt,
Egipto tʉajnʉxot, José sʉapich, matxajʉs wʉt, najaw-aech faraón José kawʉajanpoxliajwa.
kolenje paxʉlan sʉapich, puexa pati setenta. Do jawʉx, José, pakoew sʉapich, chaxfoli
Jacob, pejjiw sʉapich, pat wʉt Egipto pax patʉpan. Pax mʉthtlisi pam Abraham
tʉajnʉxot, Gosénxot duili. Jacob ciento y mʉthasxot. Do jawʉx, mʉthsax kitoet wʉt,
treinta waechan, pat wʉton Egipto tʉajnʉxot. José, pakoew sʉapich, nawialisi Egipto tʉajnʉ
Diecisiete waechan Jacob duk. Do jawʉx, poxade. Jawʉt, José pakoew pejme pejlewlapi
Jacob tʉpasia wʉt, wʉlalapon José. José pat, Joséliajwa. José pakoew nejchaxoel wʉt,
paxi sʉapich. Jacob jʉm-aech ampox Joséxot: jʉm-aechi ampox: “Ma amxot, waj-ax chiekal
“Xan mox tawʉajna tʉpaliajwan. Xan tʉpx ijillison xatisxot. Ma amwʉtkas, José chiekal
wʉt, ¡nachaxlaem Canaán tʉajnʉ poxade naktoesaxael, puexa xatis chajia mowas
namʉthsliajwam, taj-am Abraham chajia xoton” —aech José pakoew, nejchaxoel wʉt
mʉthtasxot!” —aech Jacob Joséxot. José ow- Joséliajwa.
aech pax wʉljowpox japonxot.  José matabijt japi nejchaxoelpox. Samata,
Asamatkoi, Jacob mox pawʉajna wʉt José jʉm-aech ampox puexa pakoewliajwa:
tʉpaliajwa, José bʉflaech kolenje paxʉlan “¡Xamal nejlewlaximil xanliajwa! Xamal
pax Jacob poxade. Jawʉt, Jacob jʉm- babijax isam xanliajwa, namowam wʉt. Pe
aechon ampox paxʉlan Joséxot: “Wʉa, Dios nakajachawaet, xamal babijax isam wʉt
ampoxlap chajia Dios jʉm-aech xanxot: xanliajwa. Dios nakajachawaet puexa xatis
‘Diachwʉajnakolax xam xabichaxael weliajwas, naxaeyaxan ijil wʉt. Samata, ma
namojiw. Japi chaxdusaxaelen Canaán amwʉt xamal tataeflaxaelen, puexa naxi
tʉajnʉ’ —aech Dios xanxot. Xam naxʉlan sʉapich” —aech José pakoewliajwa. Do jawʉt,
kolenje, japiliajwa, xan me-ama taxi japi kaes pejlewla-ellisi Joséliajwa. Jawʉt,
wʉt, ja-an. Samata, kolenje naxʉlan, japi jʉmch chiekal nejchachaemillisi, José jʉm-
kaenanʉla, pamojiwmʉt sʉapichaxaeli, Dios aech xot chimiajamechan puexa pakoewliajwa.
chaxduiyaxaesi tʉajnʉ. Chaxduiyaxaesi Mox pawʉajna wʉt José tʉpaliajwa,
kaenanʉla pintʉajnʉchanliajwa Canaán José jʉm-aech ampox puexa pakoewxot,
tʉajnʉxot. Me-ama asew taxi, pamojiwmʉt paxixotbej: “Xan tʉpaxaelen. Amxot, Egipto
sʉapich, kaenanʉla Dios chaxduiyaxaesi tʉajnʉxot, Egipto tʉajnʉxot namʉthsaximil.
japi pejtʉajnʉliajwa Canaán tʉajnʉxot, Dios toꞌa wʉt xamal Canaán tʉajnʉ poxade,
jachiyaxaeslap-is kolenje naxʉlan” —aech xan nachaxlaeyaxaelam, namʉthsliajwam
Jacob José paxiliajwa. taj-ax Jacob mʉthtasxot” —aech José puexa
Do jawʉt, Jacob ki-ot José paxi pejtaꞌxot. pakoewxot, paxixotbej.
Dios wekawʉajanliajwa japi pomatkoicha José tʉp ciento y diez waechan wʉt. José
kajachawaesliajwas Dios. Do jawʉt, Jacob tʉp wʉt, xoepasamata otipon asamintat,
32
jiw tʉpi owa mintat. José tʉp wʉt, paxi
duilafʉl Egipto tʉajnʉxot, José pakoew
sʉapich, japi paxi sʉapichbej.

Israelitas xabich nabijatpox


Egipto tʉajnʉpijiw pijaxtat
(Hch 7.17‑19; 13.17)
José tʉp wʉt, pakoew xabich pakdiachiw
wʉt, japi is tʉp Egipto tʉajnʉxot. Egipto
tʉajnʉxot José paxi tʉp-is. José pakoew paxi,
japi is tʉp Egipto tʉajnʉxot. Jacob pamojiw
paxi, japi xabich pin-iakola Egipto tʉajnʉxot.
Samata, japi xabich xajʉplisi Egipto tʉajnʉ.
Chajiakolaxtat, Jacoblap wʉlxaliaxtas Dios.
Do jawʉt, wʉlduwspon Israelwʉltat. Samata,
Jacob pamojiw pawʉli “Israelitas”. © 1996 David C. Cook

José pejpaklon, japon faraón, japon tʉp wʉt, Moisés pen otow canastatat
asan faraón nadofa, puexa Egipto tʉajnʉpijiw paxʉlan, Moisés
tatoꞌlaliajwa. Japon faraón, xabich patiꞌin wʉt,
tʉpon. Ja-aechfʉli, tʉp wʉt.  buꞌlaliajwa” —aech faraón, toꞌa wʉton puexa
Do jawʉx, pin-iawaechan wʉt, asan Egipto tʉajnʉpijiw.
faraón nadofa puexa Egipto tʉajnʉpijiw
tatoꞌlaliajwa. Japon wʉltae-el José chajia Moisés nalaeltpox
ispox Egipto tʉajnʉpijiw pejlit tʉpasamata. (Mt 22.32; Hch 7.20‑29,30‑35; He 11.23‑27)
Japon faraón nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon Asamatkoi, israelita-atow naxʉwal. Japoch
ampox: “Israelitas xabich pin-iakola. Me- yamxʉchlap Leví pamon. Xabich chimianpon.
ama xatis, jachi-el israelitas. Asamatkoi, Samata, moestipon tres juimtje. Do jawʉx,
asatʉajnʉpijiw, japi wajdaelmajiwpi, pen kaes moechaxil, now wʉt jʉmtaeyaxaes
nakchakifol wʉti nakbeliajwa, japi israelitas xoton. Samata, japow canasta xalot fletlel,
nakimatatoesaxael, wajdaelmajiw sʉapich. me-ama pindaernael. Jasox ispow min
Ja-aech wʉt, xatis chiekal naktoesaxaeli. Do lesamata. Jawʉt, paxʉch otow canastatuxot.
jawʉx, chijiyaxaeli ampatʉajnʉxot” —aech Jawʉt, mintat chadutow paxʉch nawel
faraón, nejchaxoel wʉt israelitasliajwa. pamaklel, me-ama maklejbʉthtonanxot,
Samata, israelitas xabich nabichax toꞌas. japatuxot. Japow toꞌa paxʉlow japox
Damlathʉlax tapae-esal. Bijiat nabist canasta chiekal tataeflaliajwa machiyaxael
wʉt, bʉꞌaseltas israelitas. Ja-aech wʉt, japox canasta. Do jawʉtlejen, jaxot faraón-
Dios nakiowa tataefʉl israelitas. Israelitas paxʉlow fʉloek nawaeliajwa. Jawʉt, taenow
xabich nakiowa kaes naxʉwlafʉl. Kaes canasta, mintat duk wʉt. Jawʉt, toꞌa wʉtow
xabichfʉlbejpi. Samata, faraón xabich pamakow, jʉm-aechow ampox: “¡Japox
kaes pejlewlapon israelitasliajwa. Pejlewla canasta chafiꞌe!” —aech faraón-paxʉlow.
wʉt, jʉm-aechon ampox puexa Egipto Jawʉt, wechaxlaenslisow canasta. Jawʉt,
tʉajnʉpijiwliajwa: “Israelitas paxi, poejiw, faraón-paxʉlow canasta matfat wʉt, taenow,
nalaela wʉt, wepelsaxaelam naweladik xaljamch now wʉt. Faraón-paxʉlow xabich
beltaen xaljamch. Jawʉt, xaljamch pakoewow
patow jaxot. Japow jʉm-aech ampox faraón-
paxʉlowxot:⁠
—Xam nejxasinkam wʉt, xan wʉlwekaxaelen
pawis japoch miasliajwas —aech xaljamch
pakoewow faraón-paxʉlowxot.
Do jawʉt, faraón-paxʉlow najaw-aech.
Do jawʉt, yamxʉch pakoewo fʉlaech
wʉljaesliajwa pen. Bʉꞌpat wʉtow pen, faraón-
paxʉlowxot, faraón-paxʉlow matabijs-el japow
© 1996 David C. Cook xaljamch pen kolowpow. Faraón-paxʉlow jʉm-
Egipto tʉajnʉpijiw xabich kastikapox israelitas aech ampox yamxʉch tataeflaxaelpowliajwa:
33
Malechapon pej-aton, japon jʉmnot wʉt,
jʉm-aechon ampox Moisésliajwa:
—¡Xam tajpaklona-emil! ¡Xambej tajjuez-
emil xanal natasalaliajwam! ¿Xam ma amwʉt
nejchaxoelam xan naboesaliajwam? Me-
ama kaeliw Egipto tʉajnʉpijin boesam wʉt,
¿malap-is jachiyaxaelam xam ma amwʉt xan
naboesaxaelam wʉt? —aech malechapon pej-
aton Moisésliajwa.
Moisés japox jʉmtaen wʉt, xabich
beljowpon. Jawʉt jʉm-aechon ampox,
nejchaxoel wʉt: “Xankas puexa jiw
nawʉltaena Egipto tʉajnʉpijin boesaxpox”
—aech Moisés, nejchaxoel wʉt.
Faraón japox jʉmtaen wʉt, pejsoldaw
kitoꞌapon Moisés boesaliajwas. Samata,
Moisés najaet asatʉajnʉ poxade. Japatʉajnʉ
© 1996 David C. Cook pawʉl Madián. Japatʉajnʉxotde Moisés
Faraón-paxʉlow chafaenpox pawis fit pijowliajwa. Japow pawʉl Séfora.
yamxʉlan canastatat Moisés nabiston pʉaxxot. Moisés pʉax pawʉl
Jetro. Moisés cuarenta waechan duk pʉax
—¡Ampoch xaljamch nawechaxtiꞌim! Xan Jetroxot. Jaxotde wʉt, Moisés paxʉlan nalaelt
chiekal mosaxaelen xam —aech faraón- japatʉajnʉxot. Moisés paxʉlan pawʉl Gersón.
paxʉlow toꞌa wʉow japow.  Moisés pʉaxxot duk wʉt, faraón tʉp xabich
Do jawʉt, pen bʉnwiat paxʉlch pejba patiꞌinxot Egipto tʉajnʉxot.
poxade. Yamxʉlan mit feyax kofal wʉt, pen Asamatkoi, Moisés tataefʉl wʉt, pʉax
wiat paxʉlan faraón-paxʉlowxot. Do jawʉt, pejew, ovejas, ovejas bʉꞌlikan wʉt pajilaxxot,
yamxʉlan duk faraón pejbaxot. Faraón- jawʉt mox paton iaꞌbotmʉaxxot. Japa-
paxʉlow nejchaxoel wʉt, jʉm-aechow iaꞌbotmʉax, pawʉl Horeb. Asawʉl Sinaí.
ampox: “Xan chiekal chaxtiꞌaxaelen, me-ama Jaxotde wʉt, Moisés taen boejtachnaech,
taxʉlankolan wʉt, jachiyaxaelen ampoch tamdadusnik wʉt jitat. Pe nʉaf-ʉaf toejwa-
xaljamch” —aech faraón-paxʉlow, nejchaxoel esal. Jawʉt, Moisés jʉm-aech ampox,
wʉt. Do jawʉt, japow wʉlduw paxʉlan nejchaxoel wʉt: “Masox ma xabich ja-aech xan
Moiséswʉltat. mox chiekal taeyaxaelen ma-aech xot nʉaf-ʉaf
Moisés tiꞌt faraón pejbaxot. Do asamatkoi, toejwa-esal jit tamdadut wʉt” —aech Moisés,
Moisés mathʉnpon taeliajwa israelitas. Jawʉt, nejchaxoel wʉt. Samata, jawʉt, mox paꞌa
taenpon pejjiw xabich nabistpox, xabich wʉt, Moisés las jit tamdadusnikxot. Las wʉt,
tatoꞌlas xoti. Samata, xabich beltaenpon, pejjiw jʉmtispon ampox:
xabich nabijat xot. Do jawʉt, taenpon, Egipto
tʉajnʉpijin selt wʉton israelita-aton. Samata,
jawʉt Moisés xabich palala. Palala wʉt,
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “Taj-aton
naweboesaxaelon” —aech Moisés, nejchaxoel
wʉt. Do jawʉt, Moisés chiekal natadiajt wʉt,
jaxot kaes asew jiw tae-el wʉton, jawʉt Moisés
boesa Egipto tʉajnʉpijin. Mʉthtpon thaejtat.
Jawʉt, Moisés nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon
ampox: “Jiw xan natae-el boesaxpox Egipto
tʉajnʉpijin” —aech Moisés, nejchaxoel wʉt. 
Do kandiawa wʉt, Moisés pejme laeja wʉt,
taenpon kolenje israelitas-aton, naba wʉti.
Asan malech xabich baes. Jawʉt, Moisés jʉm-
aech ampox asan israelita-atonliajwa:
—¿Chiliajwa xamal jʉmch nakae-israelitas © 1996 David C. Cook

nabam? —aech Moisés japi kolenjeliajwa. Moisés boesapon Egipto tʉajnʉpijin


34
Dios jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
Moisésxot:
—Xanlap tajut xamxotaxaelen
kajachawaesliajwan tajjiw israelitas xan
tajaxtat nakolaliajwa Egipto tʉajnʉxot.
Tajjiw, israelitas, nakola wʉti xamlap najut
bʉflaeyaxaelam ampaleldin —aech Dios
Moisésxot.
Do jawʉt, Moisés pejme jʉm-aechon ampox
Diosxot:
—Israelitas xan nawʉajnachaemt wʉt,
jʉm-aech wʉti ampox xanliajwa: ‘¿Achan
xam toꞌa?’ —aech wʉt israelitas xanliajwa,
¿achax xan jʉmchiyaxaelen israelitas
nawʉajnachaemt wʉt? —aech Moisés Dios
toꞌas wʉt.
Dios jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
Moisésxot:
—Patam wʉt Egipto tʉajnʉxot, israelitas-
paklochiw jʉmchiyaxaelam ampox: ‘Waj-am
© 1996 David C. Cook
Abraham pejDios, Isaac, Jacobbej, japi pejDios,
Moisés taen naech tamdadut wʉt toejwa-esalpox xan natoꞌa. Japon pomatkoichapon,
toepaxilon’ —chiyaxaelam israelitas-
—¡Moisés! ¡Moisés! —tispon paklochiwxot. Do jawʉx, ¡fʉlaemch pajelan
tamdadusnikxot.  faraón poxade! Japonxotlap jʉmchiyaxaelam
Moisés jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox: ampox: ‘Xanal israelitas taj-Dios natoꞌa xot,
—Xan ma amxotan —aech Moisés, jʉmnot xamxot patx. Dioslap jʉm-aech ampox xan
wʉt tamdadusnikpox. nabʉxtoꞌa wʉt:
Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox “¡Tajjiw israelitas bʉflaemch pajilax
Moisésliajwa: poxade! ¡Fʉlaem tres matkoiyan! Jaxotde
—¡Kaes xabich nabej moxa amxot! ¡Jolde choef xʉaꞌasaxaelam taj-ofrendaliajwa xan
nejtʉak xajoelax, tajwʉajnalel nukam xot! malech nachaxduiliajwam” —aech Dios’
Xanlap nejwʉajnapijiw pejDiosnan. Nej- —chiyaxaelam faraónxot. Japon makach
am Abraham pejDiosnan. Isaac, Jacob, japi tapaeyaxil israelitas nakolaliajwa jaxot.
pejDiosnan —aech Dios Moisésxot. Japon faraón makach tapaeyaxil wʉt, puexa
Moisés pajut itfujaet pejke-etat, pejlewla xot Egipto tʉajnʉpijiw xabich nabijasaxael xan
taeliajwa Dios. Jawʉtlap Dios jʉm-aech ampox tajkastikaxtat. Do baxael, faraón toꞌaxaelon
Moisésxot: israelitas chijialiajwa japon pejtʉajnʉxot
—Xan taenx tajjiw, israelitas, xabich —aech Dios Moisésxot.
nabijatpoxan Egipto tʉajnʉxot. Samata,
xan fʉloekx xamxot jʉmchiliajwan ampox: Moisés fʉlaechpox Egipto tʉajnʉ poxade
‘Xamlap jukaxaelam tajjiw israelitas Egipto Moiséslap jʉm-aech ampox Diosxot:
tʉajnʉxot bʉflaeliajwam Canaán tʉajnʉ —Xan nabʉxtoꞌampox chapaeix wʉt,
poxade jaxot duilaliajwapi. Samata, xam israelitas-paklochiwxot xanpi nanaexasisaxil
toꞌaxaelen Egipto tʉajnʉ poxade faraónxot —aech Moisés toꞌas wʉton Dios.
naksiyam wʉt jʉmchiliajwam ampox: ‘¡Tapaem Dios wʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechon ampox
nakolaliajwa Dios pejjiw, japi israelitas!’ Moisésxot:
—chiyaxaelamlap, xam naksiya wʉt —¿Achax xam kilanukam? —aech Dios
faraónxot’ —aech Dios toꞌa wʉton Moisés. wʉajnachaemt wʉt Moisés.
Moisés jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox Dios Moisés jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox:
toꞌaspoxliajwa: —Tajkilanaeya xanukx —aech Moisés
—Xan chiekal matabis-enil naksiyaliajwan wʉajnachaemtas wʉton Dios.
faraónxot. Xanbej xakosaxinil xan tajaxtat Do pejme, Dios jʉm-aech ampox Moisésxot:
israelitas nakolaliajwa Egipto tʉajnʉxot —aech —¡Nejkilanaeya kofcham jopaliajwa satadik!
Moisés Dios toꞌaspoxliajwa. —aech Dios toꞌa wʉton Moisés.
35
Moisés kofcha wʉt pejkilanaeya satadik nakoewan chiekal pachaem naksiyaliajwa.
okjaba wʉt, jom nadofchapox. Moisés pejlewt Nospaeyam wʉt, nakoewan sʉapich, ¡puexa
najaeꞌepon atʉajaliajwa jomxot. Pe Dios jʉm- chiekal chapaeyaxaelam xam jʉmchiyaxael
aech ampox Moisésliajwa: ampox! Xan nakoewanxotaxaelen,
—¡Toꞌthitlel jom jaelde! —aech Dios, kitoꞌa xamxotaxaelenbej, isaxaelampox chiekal
wʉt Moisés. isliajwam. ¡Xabʉaꞌde Egipto tʉajnʉ poxade!
Do jawʉt, Moisés toꞌthijaelt wʉton jom, Jaxotde nʉamfattat xabʉꞌkʉsaxaelam
japox kilanaeya pejme kilanaeyanadochapox. nakoewan Aarón. Japonlap fʉlaeyaxaen.
Do jawʉt, Dios pejme toꞌa wʉt jʉm-aechon Chijiam wʉt, xalaeyaxaelam nejkilanaeya
ampox Moisésxot: —aech Dios toꞌa wʉton Moisés.
—¡Nejmatiaftadik kixajoelmik! —aech Dios Do jawʉt, Moisés fʉlaechon pʉax poxade.
toꞌa wʉton Moisés. Pat wʉton pʉaxxot, chapaei wʉt jʉm-aechon
Moisés kixajoeldik wʉt pejmatiaftadik, ampox pʉaxxot:
kijusan wʉt, Moisés leprawaxae kiwaech wʉt, —Ʉax, xan fʉlaeyaxaelen Egipto tʉajnʉ
chamoeyax chiekal ijil. poxade. Tajjiw taeyaxaelen, israelitas, duili
Do jawʉt, Dios pejme jʉm-aech ampox Egipto tʉajnʉxot —aech Moisés pʉaxxot.
Moisés chiekal jʉmtaeliajwa: Pʉax najaw-aech.
—Nejmatiaftadik pejme kixajoelmik —aech Do jawʉt, Moisés pejew chaemt wʉt,
Dios. Moisés kijusan wʉt, pejmatiaftxot pejke- thiltlison, pijow sʉapich, paxi sʉapichbej. Do
e pejme chiekal pachaem, me-ama majt wʉt jawʉt, chijialisi Egipto tʉajnʉ poxade. Xafolon
ja-aech. pejkilanaeya.
Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Moisésxot: Jawʉtlejen, Egipto tʉajnʉxot Dios jʉm-aech
—Egipto tʉajnʉxot patam wʉt, nospaeyam ampox Aarónxot:
wʉt, israelitas-paklochiw sʉapich, japoxan —¡Fʉlaemch pajilax poxade! Jaxotde
isaxaelam. Japoxan xam isam wʉt, israelitas xabʉꞌkʉsaxaelam nakoewan Moisés
naexasisaxael xam toꞌaxponam japi nospaeliajwam, japon sʉapich.
nakolaliajwa xam nijaxtat japatʉajnʉxot. Do jawʉt, Aarón fʉlaechlison
Pe japi japoxan taen wʉt, naexasisaxil xabʉꞌkʉsliajwa pakoewan Moisés. Do jawʉt,
wʉt, xam posaxaelam nawelmint. Jawʉt, Aarón fʉlaech wʉt, xabʉꞌkʉlton pakoewan
chafakchaxaelam pʉtat. Japox min jal Moisés. Jawʉt, naxabʉꞌkʉla wʉti, nasaludapi.
nadofaxael pʉtat —aech Dios toꞌa wʉton Do jawʉt, Moisés puexa chiekal chapaeipon
Moisés. pakoewan Aarónxot Dios jʉmtispoxan. Dios
Moisés owchi-elfʉk Dios toꞌaspox isliajwa. kitoꞌaspoxan, koechaxan, japoxan Moisés
Samata, Moisés jʉm-aechon ampox Dios ispon itpaeiliajwa pakoewan Aarón. Do jawʉx,
toꞌaspoxliajwa: fʉlaechlisi Egipto tʉajnʉ poxade. Jaxotde paꞌa
—Xan chiekal matabis-enil naksiyaliajwan wʉt, tamejapi israelitas-paklochiw. Aarón
jiwxot —aech Moisés Diosxot. Do jawʉtbej, chiekal chapaei israelitas-paklochiw Dios
Dios jʉm-aech ampox Moisésxot: jʉm-aechpoxan Moisésxot. Jawʉt, Moisés
—¡Chiekal nejchaxoelde! Xanlap koechaxan ispon itpaeiliajwa israelitas-
isx nejkaecha, nejkaech-iaꞌtbej, xam paklochiw, Dios kitoꞌaspoxan. 
naksiyaliajwam. Xanlap tajut chiekal xam Puexa israelitas-paklochiw naexasiti Aarón
kajachawaesaxaelen xabich matabijsliajwam chapaeipoxan, taen xoti koechaxan, Moisés is
naksiyam wʉt, japixot patam wʉt. ¡Ma amwʉt,
xam xabʉaꞌde fʉlaeliajwam isliajwam xan
toꞌaxpox! —aech Dios toꞌa wʉton Moisés.
Moisés nakiowa owchi-elfʉk. Jʉmch jʉm-
aechon ampox Diosxot:
—Xan nawoesa fʉlaeyaxinil. Xan japi
jʉmchiyaxinilbej. ¡Kaes pachaemaxael xam
toꞌaliajwam asan aton! —aech Moisés toꞌas
wʉton Dios.
Do jawʉt, Dios palala Moisésliajwa. Samata,
Dios jʉm-aechon ampox Moisésxot:
—Nakoewan Aarón xam kajachawaesaxael, © 1996 David C. Cook

naksiyam wʉt. Xan chiekal matabijtax Aarón, Moisés sʉapichpox


36
wʉt. Samata, jawʉt israelitas-paklochiw xabich Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Moisésxot:
nejchachaemil. Jawʉt jʉm-aechi ampox: “Dios —Pe baxaelkolaxtat, faraón nakolax
nakkajachawaesaxael xatis chijiyaliajwas tapaeyaxael israelitas. Puexa jʉm-anpox,
ampatʉajnʉxot” —aech israelitas-paklochiw. diachwʉajnakolax chiekal jachiyaxaelox.
Xamal chalaxaelen, Canaán tʉajnʉ poxade
Dios kastikapox faraón, puexa Egipto fʉlaemch wʉt. Japatʉajnʉlap xamal
tʉajnʉpijiw, chaxdusaxaelen —aech Dios Moisésxot.
faraón tapae-el xot israelitas Do jawʉt, Moisés chapaei israelitas-
nakolaliajwa pejtʉajnʉxot paklochiwxot Dios jʉm-aechpox. Pe
Do jawʉx, Moisés. Aarón sʉapich, israelitas-paklochiw naexasis-el Moisés
fʉlaechlisi faraón poxade naksiyaliajwapi chapaeipox Dios jʉm-aechpox.
faraónxot. Dolisi paꞌa wʉt, naksiya wʉti Dioslap toꞌa Moisés, Aarón sʉapich, pejme
faraónxot jʉm-aechi ampox: naksiyaliajwa faraónxot. Japi faraónxot pat
—Xanal israelitas taj-Dios natoꞌa fiesta wʉt, Moisés jʉm-aech ampox faraónxot:
isliajwan Diosliajwa pajilaxxot. Samata, —¡Israelitas chijiyax tapaem, japi taj-Dios
xam puexa israelitas tapaeyaxaelam xanal pejjiw! —aech Moisés faraónxot.
fʉlaeliajwan pajiwlax poxade. Tres matkoi Do jawʉt, Aarón pejkilanaeya kikofcha
fʉlaeyaxaelen, jaxotde fiesta isliajwan wʉt satadik jopaliajwa. Jawʉt, sattat okjaba
Diosliajwa. Choef xʉaꞌasaxaelenbej Dios pej- wʉt kilanaeya jom nadofchapox. Do jawʉtbej,
ofrendaliajwa —aech Moisés, Aarón sʉapich, pinjoeꞌiw Egipto tʉajnʉpijiw, kaenanʉla
faraónxot. pejkilanaeyan kikofbapi satadik. Jawʉtbej,
Faraón jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox japi japi pejkilanaeyan jom nadofa. Jawʉt,
jʉm-aepoxliajwa: Aarón pijan, jom, xaelpon puexa asew jom
—¿Mason nejDios xan japon owchiliajwan pinjoeꞌiw pejkinaeyan jom nadofapi. Faraón
japon jʉm-aechpox? Xan chinax matabijs-enil taen wʉt jʉmch chiekal mastaenpon nakolax
japon nejDios. Samata, tapaeyaxinil nejjiw tapaeliajwapon israelitas.
israelitas nakolaliajwa tajtʉajnʉxot. ¿Ma- Moisés nakolt wʉt faraón pejbaxot, Dios
aechxot xamal itsaltam, israelitas nabist wʉt? pejme jʉm-aech ampox Moisésxot:
Israelitas tapae-emil nabichliajwa —aech —Kandiawa, kandiawasap wʉt, ¡fʉlaemch
faraón japi kolenjeliajwa. Aarón sʉapich, nawelbabʉꞌt poxade! ¡Jaxotde
Do jawʉx, Moisés, Aarón sʉapich, naksiyax xamal wʉajnaweꞌe faraón! Xabʉꞌkʉltam wʉt,
bʉxtoet wʉt, chijiapi jaxot. ¡jʉm-amde ampox faraón:
Jawʉt japamatkoi wʉt, faraón wʉlala “Tapaem tajjiw chijialiajwa fiesta isliajwa
pamak, japi xabich kaes toꞌaliajwapi israelitas pajilaxxot Diosliajwa!” —amde faraón.
xabich kaes nabichliajwabejpi. Dolis japi pat Faraón naexasis-el wʉt, ¡nejkilanaeyatat
wʉt faraónxot, faraón jʉm-aech ampox pamak min itboesam, japamin jal nadofaliajwa!
toꞌa wʉton: —aech Dios toꞌa wʉton Moisés.
—¡Kaes xabich nabichax toꞌim israelitas Dolis, kandiawasap wʉt, Moisés, Aarón
xabich kaes nabichliajwa! Xabich nabich-elkas sʉapich, wʉajnawetlisi faraón nawelbabʉꞌxot.
israelitas. Samata, israelitas chijiayasia fiesta Faraón pat wʉt, Aarón jʉm-aech ampox
isliajwa pejDiosliajwa —aech faraón, pamak faraónxot:
toꞌa wʉt. —Israelitas pejDios jʉm-aech ampox
Samata, israelitas xabich kaes nabichax xamliajwa: ‘¡Tajjiw tapaem chijiyaliajwa Egipto
toꞌaspi. Kaes xabich seltasbejpi kaes xabich tʉajnʉxot fiesta isliajwa pajilaxxot itpaeiliajwa
nabichliajwa. Samata, israelitas palala sitaeyax xanliajwa!’ —aech Dios —aech Aarón
Moisésliajwa, Aarónliajwabej. faraónxot.
Do jawʉx, Moisés kawʉajan wʉton Dios, Faraón naexasis-el chijiyax tapaeliajwapon
jʉm-aechon ampox: israelitas. Do jawʉt, Aarón min itboesapon
—¿Chiliajwa xan natoꞌam naksiyaliajwan pejkilanaeyatat. Jawʉt, min jal nadofcha.
faraónxot? Naksiyax wʉt faraónxot, jʉmch Jawʉt, puexa baxi tʉpana, puexa naweltatpi.
palalapon. Nejjiwbej, israelitas, kaes xabich Egipto tʉajnʉpijiw min feliajwa chiekal
toꞌas xabich nabichliajwa. Me-ama majt nabist wejisal. Samata, kowpi nawelbabʉꞌan min
wʉt, jachi-esal. Xam japi kajachawaes-emil faenaliajwa.
nakolaliajwa ampatʉajnʉxot —aech Moisés, Jawʉx, siete matkoi wʉt, Dios jʉm-aech
kawʉajan wʉton Dios. ampox Moisésxot:
37
—¡Xabʉaꞌde faraón poxade pejme
jʉmchiliajwam ampox: “Israelitas pejDios
jʉm-aech ampox xamliajwa: ‘¡Tajjiw chijiyax
tapaem Egipto tʉajnʉxot fiesta isliajwa
pajilaxxot itpaeiliajwa sitaeyax xanliajwa!’
—aech Dios” —chiyaxaelam faraónxot! Pe
faraón naexasis-el wʉt, ja-aech wʉt, ¡faraón
jʉm-amde ampox: ‘Dios toꞌaxael xabich
kabuyow’ —amde faraónxot! —aech Dios toꞌa
wʉton Moisés.
Jawʉt, Moisés ow-aechon Dios toꞌaspox.
Samata, Moisés jʉm-aech ampox faraónxot
Dios bʉxtoꞌaspox. Pe faraón jʉmtaen wʉton
Moisés jʉm-aechpox, japon naexasis-elon © 1996 David C. Cook

chijiyax tapaeliajwa israelitas. Do jawʉt, Xabichpox waekaf puexa Egipto tʉajnʉxot


Moisés, Aarón sʉapich, nakolapi faraón
pejbaxot. japilax namaeyaxael nawelxot —aech Moisés
Do jawʉt, Aarón fʉlaek nawelbabʉꞌ poxade. faraónliajwa.
Nawelbabʉꞌxot pat wʉt, kilanaeya xachoꞌepon Do kandiawa wʉt, Moisés kawʉajan wʉt
naweltuchade. Jawʉt, xabich kabuyow Dios, puexa kabuyow chalechkal chiekal tʉp.
nakolan nawellelsan. Xabich pin-iakola Kabuyow nawelxot namapi, japilax tʉpa-el.
kabuyow. Puexa Egipto tʉajnʉpijiw pejbachan Egipto tʉajnʉpijiw xabich tamejapi kabuyow
xabich wexajʉps kabuyow. Asew tathoetat, patʉpa. Atʉaj xasae-ok kabuyow xasaeipox.
asew batutat, asew moejtpoxantat, asew Pe kabuyow ijil wʉt Egipto tʉajnʉxot, faraón
naxaeyaxan sit-iapoxantat xajʉpi. Kabuyow tapae-el israelitas chijiyaliajwa Egipto
pobachan xabich xajʉp Egipto tʉajnʉxot.  tʉajnʉxot.
Japox ja-aech wʉt, faraón wʉlala Moisés, Do japox toep wʉt, Dios jʉm-aech ampox
Aarón sʉapich. Moisés, pat wʉt, Aarón Moisésxot: “¡Nakoewan Aarón kitoꞌim
sʉapich, faraónxot, ampoxlap jʉm-aech faraón kilanaeyatat boesaliajwa asthumba! Ja-aech
Moisésxot: wʉt, jawʉt xabichaxael waekaf” —aech Dios
—¡NejDios kawʉajande ampi kabuyow toꞌa wʉt Moisés. 
ijilaliajwa! Ja-aech wʉt, kandiawa kabuyow Do jawʉt, Aarón asthumba boesa wʉt,
ijil wʉt, xan tapaeyaxaelen nejjiw israelitas jawʉt xabich waekaf maenk Egipto tʉajnʉxot.
bʉflaeliajwam pajilax poxade —aech faraón Pe faraón tapae-el israelitas chijiyaliajwa
Moisésxot. japon pejtʉajnʉxot. Do japoxwʉx, Dios toꞌa
Moisés jʉm-aech ampox faraónxot: papaꞌ. Xabich pin-iakola. Pobacha papaꞌ xabich
—Kandiawa puexa kabuyow chiekal xajʉp Egipto tʉajnʉxot.
ijilaxael Egipto tʉajnʉxot. Potʉajnʉcha Japox ja-aech wʉt, Faraón pejme wʉlalapon
xajʉpi Egipto tʉajnʉxot, puexa japi kabuyow Moisés, Aarón sʉapich. Moisés pat wʉt,
chiekal tʉpaxael. Kabuyow naweltatpi, Aarón sʉapich, faraónxot, faraónlap jʉm-aech
ampox: “¡NejDios kawʉajande papaꞌ chiekal
ijilaliajwa! Ja-aech wʉt, xan tapaeyaxaelen
israelitas fiesta isliajwa xamal nejDiosliajwa.
Chijiam wʉt, ¡xabich atʉaj fʉlaeyaximil!”
—aech faraón Moisésxot, Aarónxotbej.
Do jawʉt, Moisés kawʉajan wʉton Dios,
jawʉt papaꞌ chiekal ijil Egipto tʉajnʉxot.
Faraón taen wʉt papaꞌ chiekal ijilpox Egipto
tʉajnʉxot, jawʉt pejme tapae-elon israelitas
chijiyaliajwa. Do japox ja-aech wʉt Dios pejme
jʉm-aechon ampox Moisésxot: “¡Xabʉaꞌde
pejme faraón poxade! Jʉm-amdepon ampox:
‘Tajpaklon Dios, japon puexa xanal israelitas
© 1996 David C. Cook pejDiospon, japonlap jʉm-aech ampox:
Xabichpox kabuyow puexa Egipto tʉajnʉxot “¡Tapaem tajjiw israelitas chijiyaliajwa Egipto
38
tʉajnʉxot, xan na-itpaeiliajwa sitaeyax
xanliajwa! ¡Tapae-emse wʉt tajjiw israelitas
chijiyaliajwa, xan toꞌaxaelen asakastikax
nejew choef tʉpaliajwa” —aech Dios’ —amde
faraónxot! —aech Dios bʉxtoꞌa wʉton Moisés.
Do jawʉx, Dios asax islison xabich Egipto
tʉajnʉpijiw pejew choef xabich tʉpaliajwa
waxaetat. Wetʉpspi kawaei, ovejas, bur,
camello. Egipto tʉajnʉpijiw pejewkal choef
wetʉps japamatkoitat. Israelitas pejew
choeflax chinax kaen choefan wetʉpa-esal.
Pe faraón nakiowa tapae-elon israelitas
chijiyaliajwa japon pejtʉajnʉxot.
Do jawʉx, Dios toꞌa bʉꞌxaxaeflawaxae,
puexa Egipto tʉajnʉpijiw xabich
bʉꞌxaenkaliajwa japox waxaetat. Pe faraón
nakiowa tapae-elon israelitas chijiyaliajwa.
Moisés pejme toꞌas Dios, japon jʉmchiliajwa
faraónxot granizo xabich natacholnaxaelpox
Egipto tʉajnʉxot. Samata, Moisés pat wʉt
faraónxot, jʉm-aechon ampox faraónxot: “Dios
jʉm-aech ampox xamliajwa: © 1996 David C. Cook

‘¡Tajjiw chijiyax tapaem atʉaj fiesta isliajwa Xabich natacholanpox granizo Egipto tʉajnʉxot
xanliajwa! Owchi-emse wʉt, xan toꞌaxaelen,
xabich granizo natacholnaliajwa. Me-ama natacholan wʉt, natacholna-elxot, namapi.
iam, xabich thilan wʉt, jachiyaxael granizo, Puexa naxaeyaxan tiꞌtpi tʉpaxael” —aech
natacholan wʉt. Puexa tathoetat laelpi Moisés faraónxot, naksiya wʉt.
chiekal matkaeijabaxaesi. Ovejas tataefʉlpi, Faraón pejpaklochiw naksiya wʉti faraónxot
japi puexa matkaeyabaxaesbej. Pak, oveja, jʉm-aechi ampox:
matkaeyabaxaesbej’ —aech Dios” —aech “¡Israelitas tapaem chijiyaliajwa
Moisés faraónxot. ampatʉajnʉxot! Tapae-emil wʉt, japi pejDios
Do kandiawa wʉt, Moisés athʉlel kilanaeya xatis puexa chiekal naktoesaxael. Puexa
xachose wʉt, jawʉt xabich chamx jʉmsia. chiekal tʉpaxaes. Wajtʉajnʉxot puexa
Jawʉtbej, granizo natacholan. Egipto nakwetoepafʉl” —aech faraón pejpaklochiw
tʉajnʉxot xabich granizo natacholan posata. naksiya wʉti faraónxot.
Puexa jiw atʉaj nabisti, ovejas tataefʉli, Do jawʉt, faraón ow-aechon pejjiw
tathoetat wʉt, japilap we-el matkaeijabas paklochiw naksiya wʉt jʉm-aechpox japonxot.
wʉti granizo. Egipto tʉajnʉpijiw pejew, choef, Do jawʉtbej, faraón jʉm-aechon ampox
pak, ovejas, kawaeibej, japi puexa chiekal Moisésxot:
matkaeijabas tathoetati. Israelitasxotlax, “Xamal poejwamkal fʉlaeyaxaelam pajilax
chinax kaet granizo jopa-el.  poxade choef xʉaꞌasliajwam nejDios pej-
Granizo natacholan wʉt Egipto tʉajnʉxot, ofrendaliajwa. Pe puexa yamxi, wathoꞌbej,
faraón wʉlalapon Moisés, Aarón sʉapich. kaweta namaeyaxael duilamxot” —aech
Moisés, Aarón sʉapich, pat wʉti faraónxot, faraón Moisésxot.
faraón jʉm-aech ampox Moisésxot: “¡NejDios Faraón tapae-el xot fʉlaeliajwa yamxi,
kawʉajande granizo natacholnax toepaliajwa! wathoꞌbej, Moisés kitoꞌas Dios pejkilanaeya
Japi granizo natacholnax toep wʉt, nejjiw xachosliajwase athʉlel suiꞌ pasliajwadin.
tapaeyaxaelen chijiyaliajwa” —aech faraón Kandiawa wʉt, wikaxtat xabich suiꞌ xapaꞌnas
Moisésxot. wikax. Puexa pa-ʉafanpi xabich matxaes,
Pe granizo natacholnax toep wʉt, faraón Egipto tʉajnʉpijiw pejew naxaeyaxan. Puexa
tapae-el israelitas chijiyaliajwa. Samata, naechan, pa-ʉafpi, matxaesbej. Faraón tapae-
Moisés jʉm-aechon ampox faraónxot: el xot, Dios toꞌa suiꞌ, xabich pin-iakola. Chinax
“Israelitas chijiyax tapae-emse wʉt, Dios kaefʉt, nʉafʉt, dukja-el naetat.
toꞌaxael xabich pin-iakola suiꞌ. Japi suiꞌ Do pejme, Moisés, Aarón sʉapich, wʉlalaspi
matxaeyaxael mʉthampi naxaeyaxan, granizo faraón. Pat wʉti faraónxot, japon jʉm-aech
39
ampox Moisésxot, Aarónxotbej: “Xan babijax wʉljoeliajwapi malech Egipto tʉajnʉpijiw
isx nejDiosliajwa, xamalliajwabej. ¡NejDios pejew, oro, plata” —aech Dios bʉxtoꞌa toꞌa
kawʉajande suiꞌ chiekal ijilaliajwa puexa wʉton Moisés.
Egipto tʉajnʉxot!” —aech faraón, Moisésxot Do jawʉt, israelitas xabich wʉljowpi malech
Aarónxotbej. Egipto tʉajnʉpijiwxot. Samata, israelitas
Do jawʉt, Moisés kawʉajan Dios suiꞌ xabich malech chaxduwspi Egipto tʉajnʉpijiw,
ijilaliajwa Egipto tʉajnʉxot. Moisés kawʉajan chimiaponan. Chaxduwsbejpi orotat isaspi,
wʉt Dios, jawʉt Dios toꞌa pinajoewa suiꞌ platatat isaspibej.
xalaeliajwas joewatat. Suiꞌ japox joewatat Do asamatkoi, Dios jʉm-aech ampox,
xafos wʉt, xafos Mar Rojo poxade. Samata, bʉxtoꞌa wʉton Moisés, Aarónbej:
chinax kaen suiꞌt namana-el Egipto tʉajnʉxot. —Ampajuimt, quince matkoiyan
Suiꞌ toep wʉt, faraón tapae-elon israelitas wʉt, xan chakifʉlaeyaxoekan Egipto
chijiyaliajwa. Samata, Dios jʉm-aech ampox tʉajnʉpijiw kaenanʉla japi paxi,
Moisésxot: “Nejkilanaeya athʉlel xachosmich” poejiw, matxoelanalaelapi, webeliajwan
—aech Dios kitoꞌa wʉton Moisés. pobacha. Jachiyaxaelenbej japi pejew,
Do jawʉt, Moisés mʉaxxachose wʉt, choefliajwa. Pelax, xamal kaenanʉla
chalechkal xabich itkʉatnik. Pelax Israelitas naxi, matxoelanalaelapi, webeyaxinil.
duilxot chinax itkʉatnika-el. Tres matkoi Jachiyaxaelenbej nejew choefliajwa. ¡Japoxlap
itkʉatnik wʉt Egipto tʉajnʉxot, jawʉt pejme puexa israelitas chapaeyaxaelam, xan
Moisés, Aarón sʉapich, wʉlalaspi faraón. jʉm-anpox xamalxot! Ampajuimtat, diez
Pat wʉti faraónxot, faraón jʉm-aech ampox matkoiyan wʉt, kaenanʉla poejiw toꞌaxaelam
Moisésxot: itfesliajwa oveja poejiwkal, chiekal pachaempi,
—Bʉflaesiam wʉt, ¡nejjiw bʉflaem! ¡Puexa kaewaechanpibej. Jawʉx, cuatro matkoije
yamxi, wathoꞌbej, bʉflaem! Pelax nejchoef wʉt, oveja, itfetpi, xʉaꞌasaxaeli kaenanʉla.
bʉflaeyaximil. Kawetaxael amxot —aech
faraón Moisésxot.
Moisés jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
faraónxot:
—¿Xanal wʉlma-an, tejew choef kaweta
waelax wʉt? ¿Achax xanal wʉlchaxduwx
Dios, fiesta isx wʉt? Samata, choef
namaeyaxil xamxot. Choef bʉflaeyaxaelen
Dios chaxduiliajwan, fiesta isx wʉt Dios
chaxduiliajwa —aech Moisés faraónxot.
Faraón xabich palala Moisésliajwa. Samata,
jʉm-aechon ampox Moisésxot:
—Ma amxot, ¡nakolde xanxot! ¡Kaes nabej
nataeꞌ! Pejme paslam wʉt nataeliajwam, xan
kitoꞌaxaelen tajsoldaw xam boesaliajwapi
—aech faraón thiya wʉton Moisés.
Do jawʉtbej, Moisés jʉm-aech ampox
faraónxot:
—Pejme-isdoꞌ taeyaxinil, xam najut chiekal
nafiatam xot pejme taeyaxinil —aech Moisés
faraónxot.

Faraón tapaeipox puexa israelitas


chijiyaliajwa Egipto tʉajnʉxot
(Mr 14.12‑16; Hch 7.36; 13.17;
1 Co 5.7; He 11.28; Jud 5)
Dios jʉm-aech ampox Moisésxot: “Xan
toꞌaxaelen tajkaekastikax, xabich babejkolax,
Egipto tʉajnʉpijiwliajwa. Japox ja-aech © 1996 David C. Cook

wʉt, faraón tapaeyaxael xam bʉflaeliajwam Israelitas kitoꞌas joelaliajwa kolelelje


nejjiw israelitas. Ma amwʉt, toꞌim nejjiw bafafachan, athʉlelsebej, ovejajaltat
40
Kaenanʉla japi pejbafafachan ovejajalan, kaen tʉpa-el. Jawʉt, japox ja-aech, israelitas
joelaxael kolelelje, athʉlelbej. Japamadoitat, pejbafafachan joela xot ovejajalan, me-ama
pinmadoi wʉt, xan chakifʉloekx wʉt Dios toꞌaspi.
matxoelanalaelapi, jawʉt taenx wʉt jal Do pejme, Moisés, Aarón sʉapich, wʉlalasi
pejbafafachanxot, xan matnoch xensaxaelen. faraón. Japi pat wʉt faraónxot, faraón jʉm-
Pejba leyaxinil. Paxi beyaxinilbej —aech Dios, aech ampox xabich palaeyaxtat japiliajwa:
bʉxtoꞌa wʉton Moisés, Aarónbej.  “¡Xamal ma amwʉt, amxot chijiamde!
Do jawʉt, Dios kaes jʉm-aech ampox, ¡Bʉflaem puexa nejjiw, puexa nejchoefbej!”
bʉxtoꞌa wʉton Moisés, Aarónbej: —aech faraón toꞌa wʉton Moisés, Aarónbej.
—Jal joelax kitoet wʉti, xaeyaxaeli Do japamadoitat, puexa israelitas chijialisi.
oveja chabotspon, pijow sʉapich, puexa Jawʉt, Moisés bʉꞌfol puexa israelitas. Israelitas
paxi sʉapichbej. Kaenanʉla pejbachanxot duil cuatrocientos treinta waechan Egipto
xaeyaxaeli ovejawi. Mataxaeyaxaeli tʉajnʉxot. Cuatrocientos treinta waechan toep
pan, levadurajila. Xaeyax wʉajna, majt wʉt, israelitas jukspi Dios chijiyaliajwa Egipto
chiekal pejew chaemsaxaeli. Jachiyaxaeli, tʉajnʉxot. Japi israelitas seiscientos mil,
chijiyaxael xot ampatʉajnʉxot. Pejkilanaeya poejiwkal. Xajui-esal wathoꞌ, yamxi sʉapich.
kilaxaeyaxaeli, thilt xotlisi chijiyaliajwa. Israelitas chijia wʉt Egipto tʉajnʉxot, puexa
Baxael, pasaxaelam Canaán tʉajnʉ. pejew, choef, bʉꞌfoli.
Japatʉajnʉlap xamal chaxdusaxaelen. Jaxotde
xamal duilam wʉt, isaxaelam Pascuafiesta, Israelitas likapox Mar Rojo
kaewaechfʉl wʉt, nejkiowasamatam xan (Hch 7.36; 1 Co 10.1‑2; He 11.28; 13.17–15.2; Jud 5)
isxpox amxot Egipto tʉajnʉxot. Asamatkoi, Do jawʉt, Moisés bʉꞌfolison pejjiw israelitas
pamojiw wʉajnachaemtas wʉt, jʉm-aech wʉti Mar Rojo poxade. Israelitas chijia wʉt,
ampox japiliajwa: ‘¿Ma-aech xot Pascuafiesta chaxfoli patʉpan José mʉthliajwa Canaán
isam?’ —aech wʉti, japi jʉmchiyaxael tʉajnʉxot, pam Abraham mʉthtasxot. José
ampox pamojiw chanaekabʉana wʉti: pamojiw japox is, José chajia toꞌanadoft xot,
‘Xanal chajia duilx wʉt Egipto tʉajnʉxot, tʉpa-el wʉtfʉkon.
japamatkoitat Dios matnoch xent, ba Israelitas chijia wʉt Egipto tʉajnʉxot,
wʉton Egipto tʉajnʉpijiw paxi, chiekal japi pejwʉajnalesk itloejen athʉ dukafʉl,
matxoelanalaelapikal, poejiw. Japi pejew, matkoi wʉt. Japox itloejen, Dios toꞌapox
choefbej, Dios ba, chiekal matxoelanalaelapi. israelitas chalaliajwas. Madoi wʉt, japox
Japox xanal nejkiowasamata, isx Pascuafiesta. itloejen, me-ama tamdadut wʉt, ja-aechox.
Egipto tʉajnʉxot xanal chijia duilx wʉt, Israelitas pejwʉajnalesk japox itloejen
Dios is koechaxan xanal chijiyaliajwan, dukafʉl itliakaliajwa. Japa-itliakaxtat nʉamt
faraón natapae-el wʉt. Samata, ampafiesta chiekal tampa. Samata, pachaem, madoi wʉt
isas nejkiowasamatan japamatkoi fʉlaeliajwa.
nejchaxoelaliajwan’ —chiyaxaelam namojiw Israelitas fʉlnejweꞌp wʉt chajiapox, jawʉt
chanaekabʉanam wʉt, wʉajnachaemt wʉti faraón asax nejchaxoelon israelitasliajwa.
xamal” —aech Dios, bʉxtoꞌa wʉt Moisés, Samata, faraón jʉm-aechon ampox: “Israelitas
Aarónbej. pejme kaxa naweyaxildin. Japi chiekal kaelel
Do jawʉx, Moisés chapaei israelitas- chijia. Ijilaxael xatisliajwa naktanbichliajwa”
paklochiw puexa Dios jʉm-aechpox. Japi —aech faraón, nejchaxoel wʉt israelitasliajwa.
puexa ow-aechlisi. Puexa chiekal islisi Dios Samata, jawʉt pejsoldaw la wʉt, jʉm-aechon
toꞌaspox. Do jawʉx, japajuimtat, catorce ampox: “¡Chijias kawʉxadʉkpaliajwas
matkoiyan wʉt, pinmadoitat wʉt, Dios israelitas! Fʉlpach wʉt, ¡kaxa pejme
chakipat beliajwa Egipto tʉajnʉpijiw paxi, bʉflaenspi!” —aech faraón pejsoldawxot.
matxoelanalaelapikal, poejiw, webeliajwas. Jawʉt, israelitas Mar Rojobabʉꞌxot pat wʉti,
Do ja-aech wʉt, chiekal tʉpi japi paxi. faraón sesa fʉlpat wʉt, pejsoldaw sʉapich,
Faraón paxʉlan, matxoelanalaeltpon, japon- israelitas xabich beljow taen wʉti, soldaw
is tʉp. Egipto tʉajnʉpijiw xabich wʉnuena wʉchakal fʉlaenpox japilel. Jawʉt, israelitas
paxi. Faraón jʉmtaen Egipto tʉajnʉpijiw jʉm-aechi ampox Moisésxot:
wʉnuenapoxan paxi. Japi pejew choef —¡Jaliajwalap xam atʉaj nabʉꞌfolam!
wetʉpsbej, matxoelanalaelapikal. Israelitas Kaes pejme pachaem kawetaliajwas Egipto
paxilax, matxoelanalaelapi, chinax kaen tʉajnʉxot. Pelax, ma amwʉt, amxot tʉpaxaes
tʉpa-el. Israelitas pejew choefxotbej, chinax —aech xabich israelitas Moisésxot.
41
namatawaekchaliajwa. Ja-aech wʉt, pʉt
mamoꞌalpox chiekal ijil. Pejme chiekal
kawʉtat minkal. Me-ama majt wʉt, ja-aechox.
Jawʉt, puexa faraón pejsoldaw buꞌal. 
Dolis israelitas japox taen wʉt, japi chiekal
xanaboejtlisi Dios. Xanaboejtbejpi Moisés.
Israelitas puexa chiekal nejchachaemil,
bʉꞌwias xoti Dios. Samata, jajuwpi Dios
jʉmtaeliajwas.

Pomatkoicha Dios toꞌikpox,


naxaeyaxan athʉlelsik israelitas xaeliajwa
(Jn 6.31,49; Hch 7.36; 1 Co 10.1‑4; Ap 2.17)
© 1996 David C. Cook Israelitas Mar Rojoxot lika wʉt, Moisés
Israelitas lika Mar Rojo Dios pijaxtat bʉꞌfol pajilaxxot. Tres matkoije fol wʉti,
jaxotde min chiekal ijil. Samata, israelitas
Moisés jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox xabich minsilapi. Papʉamch faeni. Japox
puexa israelitasliajwa: papʉamch pawʉl Mara. Japamin feyaxil,
—¡Nabej belweꞌ! Ma amwʉt Dios xabich xasaxnik xot. Samata, jawʉt,
nakkajachawaesaxael puexa chiekal weliajwas. israelitas palala. Babejjamechan jʉm-aechi
Dios toesaxael faraón pejsoldaw —aech Moisés Moisésliajwa: “¿Achax xatis feyaxaes?” —aechi
puexa israelitasliajwa. Moisésxot.
Jawʉtlejen, itloejen, israelitas wʉajnalel, Do jawʉt, Moisés kawʉajan wʉt Dios,
liaxtlisox kawʉlel. Israelitas pejwʉchakallel Dioslap jʉm-aech ampox toꞌa wʉton Moisésxot:
duklisox, faraón pejsoldaw fʉlaenlel. Samata, “¡Ampanaech likde minafoꞌaliajwam! Ja-aech
soldaw taeyaxili israelitas, itloejen itfuta- wʉt, min itxasaxnikaxil” —aech Dios toꞌa
els xoti. Faraón pejsoldawlel chalechkal wʉton Moisés. Moisés ow-aech Dios kitoꞌaspox.
itkʉatlaba. Samata, soldaw taeyaxil israelitas. Boejtachnaech Moisés likt wʉt, jawʉt
Mox pasaxilbej pomadoicha israelitasxot. minafoꞌikpon. Do jawʉt, min chiekal itxasax
Israelitaslellax itliak. Do jawʉt, Dios kitoꞌa jil. Puexa jawʉt israelitas chiekal min afpi.
Moisés pejkilanaeya xachosliajwade Mar Rojo Do jawʉt, jaxot israelitas chijiapi
tuchade.  asalelliajwa, Sin pawʉl tʉajnʉlelliajwade.
Do jawʉt, Moisés pejkilanaeya xachoꞌe Jaxotde paꞌa wʉt, naxaeyaxan, Egipto tʉajnʉxot
wʉt jʉm-aechon ampox: “¡Dios xabich nej xalaenpi, toellisi. Jawʉt, xabich litaxaelapi.
wikapox!” —aech Moisés. Wikax min itdijan Samata, pejme israelitas palalapi Moisésliajwa,
wʉt, pʉt xapaꞌepox. Min itnadijanpox paꞌa we- Aarónliajwabej. Israelitas najʉm-aech ampox:
enlelde. Japox pʉt chiekal mamoꞌal, chinax “Egipto tʉajnʉxot duils wʉt, litaxaela-esal.
paesnika-elpox. Samata, pachaem israelitas Jaxotdelax naxaeyaxan xaeslejen pomatkoicha.
fʉlaeliajwa Mar Rojo wesklelde. Moiséslax nakbʉꞌfol amxot xatis wajlit chiekal
Do jawʉt, israelitas lika japoxade mamoꞌal jʉmch tʉpaliajwas” —aech israelitas.
poxade. Min mox nataelanukafʉl kolelelje. Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Moisésxot:
Lika wʉt, paꞌepi wesklelde. Do we-enlel paꞌa “Xamal kaliax pawi chaxduiyaxaelen.
wʉt, taenlisi, faraón pejsoldaw wʉchakal Kandiawasap, asanaxaeyaxan
fʉlaen wʉt japoxadin. chaxduiyaxaelen. Pe malaximil asamatkoi
Do pejme, Moisés pejkilanaeya xachoꞌe pejme xaeliajwam. ¡Kaematkoitat, chiekal
Mar Rojotulel, min itnadijanpox pejme toelde! Pomatkoicha, kandiawasap,
chaxduiyaxaelen naxaeyaxan xamal
xaeliajwam. Samata, malaximil. Posemana,
kaematkoi weꞌp wʉt napatamatkoiliajwa,
japakandiawasap wʉt, kaes nosaxaelam,
kolematkoijeliajwa. Napatamatkoi pat wʉt,
japamatkoi chaxduiyaxinil naxaeyaxan xamal
© 1996 David C. Cook xaeliajwam” —aech Dios Moisésxot.
Egipto tʉajnʉpijiw-soldaw foli pejcarrotat, Moisés japox chapaei puexa israelitasliajwa,
kawʉxadʉkp wʉti israelitas Dios jʉm-aechpox. Do kaliax wʉt, Dios toꞌin
42

© 1996 David C. Cook

Israelitas noti maná, Dios toꞌikpoxan

xabich pin-iat totar israelitas jaelaliajwa. © 1996 David C. Cook

Israelitasxot pat wʉt, israelitas xabich jaelapi Moisés iaꞌbot boesa wʉt, xabich min nakakoldin
totar.
Do pejme, kandiawasap wʉt, Dios toꞌik Do jawʉt, Moisés ow-aechlison Dios
asanaxaeyaxan. Dol mamoꞌal wʉt, sattat nama jʉmtispox.
xabich papoei, me-ama baen, tathaelkpi ja- Dios kawʉajnax bʉxtoet wʉt, Moisés puexa
aechi. Japilap naxaeyaxan. Xathʉꞌ chiekal. israelitas bʉflaechlison Horeb poxade.⁠
Me-ama galleta wʉt, xa-aech. Israelitas Moisés bʉꞌpat wʉt israelitas iaꞌbot
japanaxaeyaxan wʉlduw manáwʉltat. Juimt pinjiyaxxot, pejkilanaeyatat Moisés boesapon
masxaenka-el wʉtfʉk, japanaxaeyaxan japot iaꞌbot. Do jawʉt, Moisés iaꞌbot boesa
nakiowa sattat oelfʉk. Chiekal masxaenk wʉt, xabich min nakakoldin. Jawʉt, puexa
wʉt, japanaxaeyaxan ijilisi sattat. Masxaenka- israelitas chiekal min afpi.
el wʉtfʉk, israelitas not xaeliajwa. Asew, Do baxael, asamatkoi, israelitas Refidimxot
israelitas, japanaxaeyaxan mali kandiawa wʉt, jaxotde amalecitas chakipach israelitas.
xaeliajwa. Japanaxaeyaxan chaemil Jawʉt, Moisés la, pawʉlpon Josué. Moisés toꞌa
malaliajwa, xabich tafilaspi.  wʉt Josué jʉm-aechon ampox:
“¡Makanoꞌe poejiw nabeliajwa, amalecitas
Moisés boesapox iaꞌbot sʉapich! Kandiawa, xan tajkilanaeya
pejkilanaeyatat min nakakolsliajwa kilajulaxoeyan ampamʉax poxase. Japox
(1 Co 10.4) ja-an wʉt, Dios kajachawaesaxael xamal
Do pejme, israelitas fol wʉt, pejme xabich nabeliajwam, amalecitas sʉapich” —aech
minsilapi, min ijil xot israelitas min feliajwa. Moisés toꞌa wʉton Josué.
Samata, israelitas pejme xabich palalapi Josué ow-aech Moisés jʉm-aechpox. Do
Moisésliajwa, min ijil xot. Do jawʉt, Moisés jawʉt, Josué makanotlison poejiw nabeliajwa,
pejme Dios kawʉajan wʉt, jʉm-aechon ampox: amalecita sʉapich. Do jawʉtbej, Josué bʉꞌfolon
—¿Xan ma amwʉt machiyaxaelen ampi israelitas nabeliajwa, amalecitas sʉapich.
jiwliajwa? Ampi jiw xan naboesasiapi, xabich Jawʉtbej, Moisés julach mʉaxase, Aarón
minsila xot —aech Moisés, kawʉajan wʉton sʉapich, kaes asan sʉapichbej, pawʉlpon Hur.
Dios. Dolis israelitas nabeyax tʉaduwlisi,
Dios jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox amalecitas sʉapich. Moisés xachose wʉt
Moisésxot: pejkilanaeya, israelitas chiekal malechafʉl
—¡Xam bʉflaeyaxaelam israelitas amalecitas. Do baxael, Moisés xabich
iaꞌbotmʉax poxade, pawʉlpot Horeb! Asawʉl mʉaxdamal wʉt, mʉaxxachosnikpox
Sinaí. Jaxotde xamal wʉajnawesaxaechan. mʉaxfeldik wʉt, jawʉt israelitas malechafʉlas
Patam wʉt jaxotde, ¡israelitas-paklochiw amalecitas. Do jawʉt, Aarón, Hur sʉapich,
wʉajnalel nejkilanaeyatat boesam iaꞌbot! nataelamʉaxxanuili Moisés. Jawʉt, kaliax
Iaꞌbot boesam wʉt, min xabich nakakolsaxaen wʉt, israelitas malechapi amalecitas. Israelitas
puexa israelitas min feliajwa —aech Dios toꞌa xabich mamnik, Dios kajachawaech xot.
wʉton Moisés. Samata, amalecitas xabich malech baespi. 
43
japoxan wʉajnalel nuilaliajwam nejbrixantat!
¡Kawʉajnaximilbej ídolos, xan xabich
talalasamata xamalliajwa!
“¡Naksiyaximil babejjamechan tajwʉlliajwa!
Xamal naexasis-emil wʉt, xan kastikaxaelen
xamal. “¡Xamallap japox nejkiowaximil,
siete matkoi wʉt napataxaelam! Siete matkoi
wʉt, puexa xamal nabichaximil. Nabistpibej
nejbaxot, japibej nabichaxil napataliajwa.
Nejchoefbej xanbichaximil. Xan ampathat isx
wʉt, puexa ampathatpijiwbej isx wʉt, nabistax
seis matkoiyan. Siete matkoi wʉt, do kaes xan
nabich-enil. Malap-is, xamal jachiyaxaelam,
siete matkoi wʉt puexa xamal nabichaximil.
© 1996 David C. Cook “¡Poxa xamal yamxi jeltiꞌtampi nej-ax jiw
Josué makanotlison poejiw chiekal sitaem, nej-enjiwbej! Ja-am wʉt,
nabeliajwa amalecita pin-iawaechan laelpaxaelam ampathatxot.
“¡Jiw beyaximil!
“Xamal pakmolwam, ¡bʉꞌmoejsaximil
Israelitas patpox iaꞌbotmʉaxxot, asew wathoꞌ, nijwa-elpow! Malap-is xamal
pawʉlmʉax Sinaí wathoꞌam, ¡jachiyaxaelam! ¡Asew poejiw,
(Mt 5.21,27; 12.2,10; 15.4; 19.17‑19; Jn 1.17; 7.19; nejmola-elpi, bʉꞌmoejsaximil!
9.16; Hch 7.38,53; Rom 2.21‑23; 13.9; Gal 3.17‑19; “¡Natkowaximilbej!
Ef 6.1‑3; 1 Ti 1.8‑10; He 9.18‑21; 12.18‑20; Stg 2.11) “¡Jiw babijax is-elpi, jʉmch masoxtat
Kolejuimtje xent wʉt, israelitas chijiapox tasalaximil!
Egipto tʉajnʉxot, israelitas pati iaꞌbotmʉax, “¡Nejchaxoelaximil feꞌnaliajwam asan
pawʉlxot Sinaí. Japot iaꞌbotmʉax kolewʉlje aton, japon pijow fisliajwam, japon aton
asawʉl, pawʉlpot Horeb. Moisés japamʉax pamakbej xam namak japi dofaximil, japon
poxase julach. Jaxotselap, Dios naksiya aton pejchoefbej nossaximil, japon pejewbej!”
Moisésxot. Dioslap jʉm-aech ampox Moisésxot: —aech Dios israelitasliajwa.
“Xanlap kaenan, xamal jukxponan, Egipto Puexa israelitas jʉmtaen wʉti Dios
tʉajnʉxot. Tajjiwam xot, xamal bʉꞌwiax. Xamal naksiyapox, japi xabich jʉmch pejlewla.
pomatkoicha chiekal xan naexasitam wʉt, jʉm- Samata, jawʉt puexa israelitas jʉm-aechi
anpox isam wʉtbej, xamal diachwʉajnakolax ampox Moisésxot:
chiekal tajjiwaxaelam. Ja-aech wʉtbej, xamal —¡Xam tamach, nospaem, Dios sʉapich!
kajachawaesaxaelen. Asakandiawa wʉt, xan Jelow, do jawʉx, ¡xanal nachapaem Dios jʉm-
fʉlaeyaxoekan ampa-iaꞌbotxotsik puexa xamal aechpoxan xanalliajwa! Xanal xabich tajlewla,
jʉmchiliajwan” —aech Dios Moisésxot. Dios naksiya wʉt. Xanal xabich tajlewla xot,
Do jawʉt, Moisés baloek wʉt jʉmch tʉpasian wʉt naboej-aech —aech
iaꞌbotmʉaxxotsik, puexa chiekal chapaeipon israelitas Moisésxot.
israelitas Dios jʉm-aechpox. Kolematkoi
xent wʉt, Dios pask, itloejentat, japa-
iaꞌbotmʉaxxotsik. Jawʉt, xabich itnum
nakola iaꞌbotmʉaxmatwʉajxot. Chamx xabich
nakliafbala. Xabich jʉmsebalabej. Samata,
puexa israelitas xabich pejlewlapi.

Diez tatoꞌlaxan, Dios pejtatoꞌlaxpox


Dios jʉm-aech ampox israelitasliajwa: “Xanlap
chiekal kaenan nejDiosnan, nejpaklokolnanbej.
Xanlap jukx xamal Egipto tʉajnʉxot. 
“¡Kawʉajnaximil ídolos, jiw pajut ispoxan!
Xan kaenankal nakawʉajnaxaelam.
“¡Ael-isaximilbej choef, japox, me-ama © 1996 David C. Cook

nejdios wʉt, jachiliajwam! ¡Isaximil ídolos, Diez tatoꞌlaxan


44
Do jawʉt, Moisés jʉm-aech ampox chapaei chiekal matabijsliajwa japi chijia jʉm-
wʉton israelitasxot: aechpoxliajwa: “Chiekal naexasisaxaes Dios
—¡Xamal jʉmch nejlewla! Dios itpaei wʉt jʉm-aechpox Moisésxot” —aech xot puexa
pejpamamax xamal chiekal sitaeliajwam israelitas.
japon, babijax is-elaliajwambej Dios itpaei
xabich pachaempox —aech Moisés chapaei Dios kitoꞌapox Moisés,
wʉt puexa israelitas. bʉꞌisliajwapon tabernáculoba
Do jawʉt, israelitas atʉajxach naenuilisi (Hch 7.44; He 5.1‑4; 7.11‑28; 8.1‑7;
iaꞌbotmʉaxxot. Moiséslax tamach julach 9.1‑6; 10.19‑20; Ap 8.3)
iaꞌbotmʉaxmatwʉajse, nospaeliajwa, jaxotse, Do jawʉt, Moisés pejme julaliajwan
Dios sʉapich. Do jawʉt, Dios jʉm-aech wʉt iaꞌbotmʉax poxase, bʉꞌfolon Aarón,
asawʉajan Moisésxot, Moisés naewʉajnaliajwa kolenje Aarón paxʉlan sʉapich. Setenta
israelitas, japi babijaxan is-elaliajwa, chiekal israelitas-paklochiw, japilap-is nakjulachi
duilaliajwabejpi. Dios jʉm-aechpoxan bʉxtoet Moisés. Iaꞌbotmʉax jul wʉt, pase wʉti iaꞌbot
wʉton, Moisés pejme baloeklison israelitas pafatxotse, jaxotse japi taenpi Dios. Do jaxotse
poxasik. Do jawʉx, Moisés chapaeipon puexa wʉt, xaellisi naxaeyaxan. Matwʉaj-aflisi.
israelitas Dios jʉm-aechpox israelitasliajwa. Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox
Puexa israelitas jʉmnot wʉt, jʉm-aechi Moisésxot: “¡Xam, kaenam, kaes tamach
ampox Moisésliajwa: “Xabich pachaem Dios athʉ julaxoeman! Jaxotse koloeyax iaꞌfachan,
jʉm-aechpox xanalliajwa. Japox xanal chiekal lelxpox tatoꞌlaxan, xam chaxdusaxaelen
naexasisaxaelen” —aech puexa israelitas.  israelitas naewʉajnam wʉt, chiekal
Jawʉt, Moiséslel puexa Dios jʉm- chanaekabʉanaliajwam” —aech Dios
aechpoxan. Kandiawasap wʉt, Moisésxot. Samata, jaxot Aarón, paxi sʉapich,
tamejapon israelitas japot iaꞌbotmʉaxxot namapi, setenta israelitas-paklochiw sʉapich.
naewʉajnaliajwa puexa israelitas. Moisés Moisés tamach kaes athʉ julach,
iaꞌ sumta-efʉl altar isliajwa. Do jawʉx, pejnachalan, Josué sʉapich. Japa-iaꞌbotmʉax
Moisés kitoꞌa pansiachiw choef xʉaꞌasliajwa tampoel taeliajwa, xabich xot itloejen.
Dios pej-ofrendaliajwa. Choef pejjal xadeti Cuarenta matkoiyan, Moisés kijil japot
pinjiyax baextat. Moisés choefjal dijan. iaꞌbotmʉaxmatwʉajxot, itloejentutat. Jaxotse
Asajal, dijanpox, matsasalton altarmatwʉaj. Dios naksiya Moisésxot. Dioslap jʉm-aech
Asajal cha-eton. Do jawʉt, Moisés pinjametat ampox:
chanaexaljow puexa israelitas chiekal “Nejjiw, israelitas, jʉm-amde ampox:
jʉmtaeliajwa Dios jʉm-aechpox. Israelitas ‘Dios nakitoꞌa pejba isliajwas, japon
chiekal jʉmtaeni, Moisés chanaexaljow wʉt. kawʉajnaliajwas japacarpabaxot. Japacarpaba
Puexa israelitas jʉm-aechi ampox: “Xatis fʉrbʉꞌbayaxael xananʉamsliajwas, xatis
chiekal naexasisaxaes Dios jʉm-aechpox nanʉamtas wʉt asalel xalaeliajwas’ —amde
Moisésxot. Chiekal owchiyaxaesbej puexa israelitas. Xan tajba nawe-isliajwam, israelitas
nakbʉxtoꞌapox xatis isliajwas” —aech puexa malech nawexalaeyaxaen oro, plata, bronce,
israelitas. ponbʉꞌanbej. Malech nawexalaeyaxaenbejpi
Do jawʉt, Moisés baext chafit, cha-etpot jal. choefbʉꞌan, tablafachan, aceiteminan,
Naedalach, ʉafduiladalach, xalaenlison. Do xabejaminan, iaꞌ xabich ommaenkpibej. Xamal
jawʉt, xathoꞌbala wʉt, israelitas matsasalton tajba isliajwam, chiekal chanaekabʉanaxaelen.
japot jal. Moisés jasox is, israelitas pajut Bafʉlmakt pejtu, veintidos y medio

© 1996 David C. Cook


© 1996 David C. Cook
Israelitas chaxduwpox ofrendan
Moisés puexa israelitas Dios pejcarpabaliajwa
45

Oro candelabro
© 1996 David C. Cook

Dios pejbaúlpox “Orotat isaxaelam candelabro.


Japacandelabro isaxaelam wʉt, ¡kaelel
metrowaxael. Cuarenta y cinco metrowaxael isaxaelam tres itdeltje! ¡Ma asalelbej
pakchowapox. Bafʉlmakt matdukafʉlxot, isaxaelam tres itdeltje! Asa-itdelt isaxaelam
xajajialaxaelam ponbʉꞌ.  chiekal matdukaxxot. Samata, candelabro
“Batu cinco metrowaxael. Doce metro y puexa nakolsaxaelpox siete itdeltje
mediowaxael pakchowax. Xajajialam wʉt, itliakaliajwa pomatkoicha piezatu. 
tablafachan noeflaxaelam sattat. ¡Athʉlel nae “Bafʉlmakxot bafafatabijla asax, pinjiyax,
xatdelaxaelam, tablafachan jʉwlasamata! altar isaxaelam sacerdotes choef bowaliajwa
Kaefafa dusaxaelam wʉajnalel.  japox altarxot. Tawlafachan, patiyafachantat,
“Bamatwʉajt dusaxaelam choefbʉꞌan, isaxaelam japox altar. Matxafafaxaelam
fʉrbʉꞌanbej. Batutat, pafatat, dusaxaelam broncefachantat.
fʉrbʉꞌ kolepiezaxliajwa. Taxdukapiezax “Jaxot, bafʉlmaklel, bafafatabijla,
pawʉlaxael Lugar Santísimo. Japapiezaxxot altar pinjiyax wʉajnalel, ¡asax isaxaelam
baúl esaxaelam. Japabaúltutat owaxaelam sacerdotes kikakiasliajwa, tʉakkiasliajwabejpi,
koloeyax iaꞌfachan, xan lelxpox. tajtabernáculoba leliajwa wʉt!” —aech Dios
“Tawlafachan, patiyafachan, Moisésxot. 
matamatlaxaelam, baúl isam wʉt. Do jawʉx,
orofachan matxafafaxaelam. Kolenje ael-
isaxaelam taj-ángel, baúlfafamatwʉajtat
nueliajwam. Japi ángel, kolenje, ael-isam
wʉt, isaxaelam orokolatat. Japabaúlxot
xan pasaxoekan, ángel kolenje pej-
aelan nowamxot. Xan jaxotan wʉt, xam
jʉmchiyaxaelen xam toꞌaliajwam wʉt
israelitas.
“Tawlafachan, patiyafachantat,
matamatlaxaelam isliajwam altar. Japox,
altar, matxafafaxaelam orofachan. Japox,
altar, nosaxaelam piezax, pawʉlxot Lugar
Santo. Aarón, sacerdotes-paklokolanpon, japon
pomatkoicha jit itfosaxael altarmatwʉajtat.
Jaxot xabejasapan bowaxaelpon. Bowa wʉt,
athʉ itnum julaxael xabeja-itnuman.
“Tawlafachan, patiyafachantat, isaxaelam
mesa. Do jawʉx, matxafafaxaelam
orofachantat. Japamesa baúl wʉajnalel
nosaxaelam Lugar Santísimoxot.
Japamesamatwʉajtat sacerdotes pomatkoicha © 1996 David C. Cook

owaxaeli pan, ofrenda, xanliajwapi. Sacerdote y altar


46

Israelitas ael-ispox, me-ama pakxʉlax


jasox japi pejdiosliajwa
(Hch 7.39‑41; 1 Co 10.7)
Moisés cuarenta matkoiyan kijlach wʉt,
iaꞌbotmʉaxxotse, jawʉtlap-is nakae-israelitas
najʉm-aechi ampox: “Moisés nawiasaxilpox”
—na-aech israelitas. Do jawʉt, israelitas islisi,
me-ama pakxʉlax jasox japi pejdiosliajwa.
Jawʉt, israelitas jʉm-aechi ampox
Aarónxot:
—¡Xam isde asa dios xatisliajwa,
Canaán tʉajnʉ poxadas wʉt, japox
nakchawʉajnamatxoelaliajwa! —aech
israelitas Aarónxot.
Do jawʉt, Aarón ow-aech wʉt, jʉm-aechon
ampox israelitasliajwa: © 1996 David C. Cook

—¡Naechoꞌxajoe, orotat isaspi, jolam


wʉt, xalaeman xanlel! —aech Aarón Moisés iaꞌfachan xadap wʉt xatʉksabapon
israelitasliajwa. taen wʉton orotat ael-isaspox paxʉlan.
Do jawʉt, naechoꞌxajoe, orotat isaspi, jol
wʉt xalaenlisi Aarónlel, japon jofaliajwa Do jawʉt, iaꞌbotmʉaxxotse Dios jʉm-
jitat japi oro. Do jawʉx, Aarón japi oro fos aech ampox Moisésxot: “¡Balaemk! Nejjiw,
wʉt, ael ispon pakxʉlan ael. Jawʉt, nakae- israelitas, xam nejwʉlela orotat ael-ispi
israelitasliajwa jʉm-aechi ampox: “¡Taem pakxʉlax. Japi jʉm-aech ampox japoxliajwa:
ampox, orotat ael ispon pakxʉlan ael, ‘Ampoxlap wajdios, nakjukpox, Egipto
japoxlap ma amwʉt wajdios nakjukpox, Egipto tʉajnʉxot duils wʉt’ —aech israelitas
tʉajnʉxot duils wʉt!” —aech puexa israelitas. japoxliajwa. Samata, ma amwʉt, xan xabich
Do jawʉt, Aarón jʉm-aech ampox talala israelitasliajwa” —aech Dios jaxotse
israelitasliajwa: Moisésxot.
—¡Kandiawa, fiesta isaxaes wajdiosliajwa! Do jawʉt, Moisés, Josué sʉapich, baloeklisi.
—aech Aarón puexa israelitasliajwa.  Moisés kole-iaꞌfachan xafol, Dios lelpox.
Do kandiawa wʉt, fiesta islisi paxʉlax ael- Moisés baloek wʉt, taeklison israelitas xabich
isas poxliajwa, orotat ael-isaspox. Israelitas nababoelapox orotat ael-isaspox pakxʉlax
choef xʉaꞌat ofrenda isliajwa orotat ael-ispox wʉajnalel.
pakxʉlaxliajwa. Me-ama Dioskolanliajwa Moisés japox taen wʉt, xabich palalapon
wʉt, ja-aech israelitas orotat ael-ispox puexa israelitasliajwa. Samata, Moisés
pakxʉlaxliajwa. Jawʉt japox fiesta is wʉti sattat xadapon iaꞌfachan xaloekpi. Jawʉt,
israelitas saxan aflisi. Choefwi xaelisi. Japox xatʉksabapon japi iaꞌfachan. Do jawʉt, Moisés
fiesta, isbejpi pachaema-elpoxan wathoꞌ orotat ael-is pakxʉlax, jofpon jittat. Oro thʉl
sʉapich, japoxanlap Dios nejwesla. wʉt, xatkiana wʉton, chiekal belxatatopal wʉt
pabelin kiladofapon. Do jawʉt, japa-orobelin
marmat poxadik belthondik. Jawʉt xatwiyapon.
Jawʉt Moisés kaechatoꞌa israelitas feliajwa
oromint. Jawʉt israelitas afpi japa-oromint. 
Do jawʉt, Moisés jʉm-aech ampox,
wʉajnachaemt wʉt Aarón:
—¿Ma-aechxot xam japox babijax, isam?
—aech Moisés wʉajnachaem wʉton Aarón.
Aarón jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox:
—Xan tajut tajaxtat japox is-enil. Ampi
israelitas nakitoꞌa orotat ael-isliajwan
pakxʉlax. Najʉm-aechi ampox: “¡Isde asan
© 1996 David C. Cook dios nakchawʉajnafʉlaeliajwa!” —aech
Pakxʉlan isaspox orotat israelitas xan nakitoꞌa wʉt. Samata, xan jawʉt
47
ow-an. Jawʉt xanlel xalaenpi oro. Xapat wʉti Moisés pejme kijlach cuarenta matkoiyan
oro xanxot, xan japoxan jofx. Jofx wʉt oro, iaꞌbotmʉaxxotse. Jaxotse Moisés pajut lelon
pakxʉlax nakoltox —aech Aarón Moisésxot. Dios kitoꞌaspox iaꞌfachanxot, majt Dios
Do jawʉt, Moisés jʉm-aechon ampox puexa lelpoxan.
israelitasliajwa: “Dios tatoꞌalpox naexasisasiam Moisés baloek wʉt iaꞌbotmʉaxxotsik, xabich
wʉt, ¡fʉlaemen xanlel!” —aech Moisés xunakthianpon. Jiw japon pejxu taen wʉt,
israelitasliajwa. Jawʉt, Leví pamojiwkal fʉlaen xabich pejlewlapi Moisésxot mox soepaliajwa.
Moiséslel. Asew israelitas fʉlae-eli Moiséslel. Samata, Moisés xumatakaton ponbʉꞌch.
Dolis Moisés jʉm-aech ampox Leví
pamojiwliajwa: “Dios naexasis-elpi, pakxʉlan Israelitas ispox Dios pejcarpaba,
kawʉajanpi, ¡japi puexa bem!” —aech Moisés xananʉamsba
Leví pamojiw kitoꞌa wʉt. (Hch 7.44; He 8.1‑6; 9.1‑6; Ap 15.5,8)
Jawʉt, Leví pamojiw, japi kaenanʉla espada Do jawʉt, Moisés tameja wʉt israelitas,
xafollisi. Japamatkoitat, tres mil israelitas jʉm-aechon Dios bʉxtoꞌaspox israelitasliajwa.
poejiw baesapi, japi naexasis-eli Dios, orotat Ampoxlap, Moisés jʉm-aech:
ael-isaspox pakxʉlax kawʉajanpi. “Dios pejcarpaba, xananʉamsba,
we-isliajwas, ¡xalaeman xanlel
Moisés lelpox Dios pejtatoꞌlaxan weweꞌpaspoxanliajwa!” —aech Moisés puexa
Moisés kitoꞌas Dios, japon pajut kole- israelitasliajwa.
iaꞌfachan chikaliajwa. Dios kitoꞌa wʉt, Do jawʉx, israelitas xalaenlisi oro, plata,
jʉm-aechon ampox Moisésxot: “¡Koloeyax ponan, choefbʉꞌan, tawlafachan, aceiteminan,
iaꞌfachan, chikam wʉt, chikam, me-ama majt lámparanliajwa, malis xabejaminan, kaes
xan isx wʉt, jake-amde kawʉtat iaꞌfachan asaxanbej, japaba isliajwa. Israelitas japoxan
chikam wʉt! Do kandiawa wʉt, japa-iaꞌfachan malech chaxduwpi Dios pejba isliajwa wʉt.
xajulaxaelam iaꞌbotmʉax poxase. Jaxotse xam Do jawʉt, Moisés makanot israelitasxot japi
wʉajnawesaxaelen. Me-ama majt lelx wʉt isliajwa Dios pejcarpaba. Asew makanotbejpon
tajtatoꞌlaxan, jachiyaxaelen pejme lelx wʉt” japi ponan athoewliajwa, sacerdotes
—aech Dios, kitoꞌa wʉton Moisés. naxoeliajwa, me-ama Moisés chiekal
Do jawʉt, Moisés kole-iaꞌfachan chikapon. chanaekabʉanas Dios iaꞌbotmʉaxxotse.
Me-ama majt Dios is wʉt, jaki-aechon, Israelitas chiekal ispi Dios pejcarpaba,
iaꞌfachan chika wʉt. xananʉamsba, Dios kitoꞌaspoxtat. 
Do kandiawa wʉt, Moisés xajulach Egipto tʉajnʉxot israelitas chijiapox,
iaꞌfachan, chikapi, iaꞌbotmʉax poxase. kaewaech toep wʉt, Dios pejcarpaba ispox
Iaꞌbotmʉaxxotse pase wʉt, Dios fʉloek toetlisi. Chiekal toet wʉt Dios pejcarpaba,
itloejentat Moisésxotsik. Dios fʉloek itloejentat japacarpabaxotliajwa.
Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Moisésxot: Japamatwʉajxotsik itloejen duk, fʉloekpox
“Xan jʉmchiyaxaelen chimiawʉajan xam athʉsik. Madoi wʉt, japox itloejen itliak.
chiekal matabijsliajwam. Canaán tʉajnʉpijiw Me-ama jit tamdadut wʉt, ja-aechox. Matkoi
xabich babijaxan is. Samata, xan japi jiw wʉt, me-ama itloejen wʉt, ja-aechox, puexa
jukaxaelen atʉaj asasatlel duilaliajwa. israelitas pajut chiekal taeliajwa. Dios pej-
Japi amorreos, cananeos, hititas, ferezeos, itliakax japacarpabatu xajʉpje itliakxpox.
heveos, jebuseos, puexa japi jiw
jukaxaelen pejtʉajnʉchanxot.
Japi jukx wʉt, xamal duilaxaelam
japi pejkawʉchanxot. Japi
pejtʉajnʉchanxot patam wʉt,
nosaximil japatʉajnʉchanpijiw, wathoꞌ,
nejwathoꞌliajwa. Naexasisaximilbej
japi jʉm-aech wʉt pej-ídolosliajwa,
japi pajut ispoxanliajwa. Xanlap
chiekal kaenan, Dioskolnan, chiekal
naexasisliajwam xan. Najut isaximil
ídolos japoxan nejdiosanliajwa. Me- © 1996 David C. Cook
ama japatʉajnʉpijiw, jachiyaximil
xamal” —aech Dios Moisésxot. El tabernáculo de Dios
48

© 1996 David C. Cook

Itloejen bijiat athʉ dukafʉl,


israelitas fʉlaeliajwa wʉt

(Num 10; 13; 14) © 1996 David C. Cook

(Hch 13.18; He 3.16‑18; Jud 5) Israelitas bapi xabich thul


Cincuenta matkoiyan toep wʉt, Dios pej-
itloejen Dios pejcarpabamatwʉajtatdukpox, Bʉꞌxaenk wʉt, xabich israelitas tʉp japox
tʉadutlisox bijiat athʉ julafʉlpox. Do jawʉtbej, waxaetat.
bijiat fʉlalaefʉlisox. Japox itloejen ja-aech Do baxael, israelitas pat wʉti Paran
wʉt, israelitas Dios pejcarpaba joli wʉchakal tʉajnʉxot, mox wʉtlisi Canaán tʉajnʉxot, jawʉt
xalaeliajwa. Japi pejwʉajnalel itloejen Dios jʉm-aech ampox Moisésxot: “Israelitas
dukafʉl. Matkoi wʉt, itliaka-elpox. Madoi wʉt, puexa docemʉtjepi, kaenanʉla. Pejmʉtanxot
chiekal itliak japox itloejen.  pejchapaklochiwpi, japi tatoꞌalpi pejmʉtan,
Do baxael, israelitas chiekal ¡japilap makanosaxaelam! Makanotam wʉt
nejchachaemla-eli kaes nanʉamsliajwa doce poejiw israelitasxot, japilap toꞌaxaelam
pajilaxxot, duilaliajwabej pajilaxxot. chawʉajnataeliajwa maliach Canaán tʉajnʉ”
Pomatkoicha manákal xaeliajwa israelitas —aech Dios Moisésxot. Do jawʉt, Moisés ow-
kaechweslalisi. Maná, me-ama baen aech Dios toꞌaspox.
tathaelk wʉt, ja-aechi. Xathʉꞌ chiekal. Me- Do jawʉx, Moisés makanotlison doce
ama torta, isaspox trigobelintat xa-aech poejiw israelitasxot. Japi toꞌapon maliach
japi maná, olivosimintat tanialaspox wʉt, chawʉajnataeliajwa Canaán tʉajnʉ.
xa-aech maná. Israelitas jʉmch palalapi Ma ampilape doce poejiw Moisés maknotpi
Moisésliajwa. Israelitas jʉmch japox ja-aech toꞌaliajwa chawʉajnataeliajwa maliach Canaán
xabich losasiaxoti Moisés. Nakae-israelitasxot tʉajnʉ.
najʉm-aechi ampox: “Pomatkoicha manákal Kaemʉtxot makafich, pawʉlpon Caleb.
xaes. Egipto tʉajnʉxot duils wʉt, chiekal Caleb, Jefone paxʉlan. Jefone, japon Judá
chimianaxaeyaxan xaels. Ma inejxasinkas, pamon.
japoxan chiekal xaes. Jaxotde, pomatkoicha, Asamʉtxot makafich pawʉlpon Josué. Josué
pawi xalaliaxtas xaesiaspoxan xaesbej. Nun paxʉlan. Japon Nun, Efraín pamon. Efraín,
Xaesbej baxi. Xabich amxot jachi-esal. José paxʉlan, wʉchakalpijin, Jacob pamon.
Chiekal ijil. Amxot jʉmch tʉpaxaes pajilaxxot Asamʉtxot makafich pawʉlpon Samuá.
wajlit” —na-aech nakae-israelitas lot wʉti Japon Zacur paxʉlan, Rubén pamon.
Moisés.  Asamʉtxot makafich pawʉlpon Safat. Japon
Do jawʉx, Dios toꞌa xabich joewa Horí paxʉlan, Simeón pamon.
wikaliajwa, xabich wikaxtat totar xalaeliajwas Asamʉtxot makafich pawʉlpon Igal.
israelitas duil poxadin. Israelitas xabich Japonlap José paxʉlan, Isacar pamon.
totar bapi xaeliajwa. Do baxael, Dios palala Asamʉtxot makafich pawʉlpon Palti. Japon
israelitasliajwa, jʉm-aech xoti babejjamechan Rafú paxʉlan, Benjamín pamon.
pomatkoicha naxaeyaxanliajwa. Samata, Asamʉtxot makafich pawʉlpon Gadiel.
Dios toꞌa waxae israelitas bʉꞌxaenkaliajwa. Japon Sodi paxʉlan, Zabulón pamon.
49
Asamʉtxot makafich pawʉlpon Gadi. Japon duilbej Anac pamojiw. Japi pakchochiw, xabich
Susi paxʉlan, Manasés pamon. Manaséslap pinanʉlbejpi. Xabich mamnikbejpi. Xatis japi jiw
José paxʉlan, matxoelapijin, Jacob pamon. malechaxisal. Kifeꞌnaxisalbej japatʉajnʉ” —aech
Asamʉtxot makafich pawʉlpon Amiel. japi pejchapaklochiw, chawʉajnataenpi, chapaei
Japon Gemali paxʉlan, Dan pamon. wʉti Moisésxot, puexa israelitasliajwabej.
Asamʉtxot makafich pawʉlpon Setur. Japon Do jawʉt, Caleb jʉm-aech ampox puexa
Micael paxʉlan, Aser pamon. israelitasliajwa:
Asamʉtxot makafich pawʉlpon Nahbi. —Nawoesa nakiowa kifeꞌnaxaes
Japon Vapsi paxʉlan, Neftalí pamon. japatʉajnʉpijiw, Dios nakkajachawaesaxael
Asamʉtxot makafich pawʉlpon Geuel. xot japatʉajnʉ wajtʉajnʉliajwa —aech Caleb
Japon Maqui paxʉlan, Gad pamon. puexa israelitasliajwa.
Do jawʉt, Moisés toꞌa wʉt doce poejiw, Caleb, Josué sʉapich, asew israelitas
makanotpi, jʉm-aechon ampox: “¡Xabʉaꞌde sʉapichbej, japi chiekal kaenejchaxoelaxa-el
chiekal taeliajwam Canaán tʉajnʉ, kifeꞌna-elaliajwa Canaán tʉajnʉpijiw pejtʉajnʉ.
japatʉajnʉpijiwbej! ¡Moech xabich pin-iatal Asew diez poejiw, chawʉanataenpi, japi
japatʉajnʉpijiw! Japatʉajnʉxotde taenam jʉm-aech ampox:
wʉt, ¡naebaech chajalkam! ¡Xalaeliajwam —¡El! Xanal nakfʉlaeyaxinil xamal. Japi
ampaleldin xanal chiekal taeliajwa xabich pinjikola. Xabich mamnikbejpi. Xatis
japabaech!” —aech Moisés, japi toꞌa wʉt. xajʉpaxisal malechaliajwas. Kifeꞌnaxisalbej
Do jawʉx, japi doce poejiw chijia wʉt, follisi japi pejtʉajnʉ. Nawoesa jʉmch nawias
maliach chiekal taeliajwa Canaán tʉajnʉ. Egipto tʉajnʉ poxade —aech diez poejiw,
Cuarenta matkoi wʉt, kaxa nawenlisi. Pat chawʉanataenpi, asew israelitasliajwa.
wʉti israelitas duilxot, xapati pinadunan, Israelitas japox jʉmtaen wʉt, nuenalisi
uvadunan. Kaes pejme asanaebaechbej xapati.  xabich pejlewla xoti. Puexa israelitas nuenapi
Pat wʉti, puexa taenpoxan chapaeilisi jʉm-aechi ampox: “¡Dios nakbʉflaen,
Moisésxot. Asew, japi paklochiwxot, wajdaelmajiw chiekal naktoesliajwa
chawʉajnataenpi, jʉm-aechi ampox: amxot! ¡Nawoesadoꞌ! ¡Nawias Egipto tʉajnʉ
“Diachwʉajnakolax, Canaán tʉajnʉ xabich poxade! ¡Xatisxot wajut kaen makafisaxaes
pachaem. Naxaeyaxan nejmach xabich naboela. wajpaklonliajwa, japon nakbʉflaeliajwa Egipto
Xabich bijiank. Canaán tʉajnʉxot jiw kaeyaxach tʉajnʉ poxade!” —aech asew israelitas.
duila-el. Xabich jiw pin-iakola. Japatʉajnʉxot Jawʉt, Dios pask pejcarpabaxotsik.
xabich asajiwpi duili japatʉajnʉxot. Ampalel Puexa israelitas pajut chiekal taeni, Dios
duil amalecitas. Iaꞌbotmʉaxanlel duil hititas, pejcarpabatu xabich itliak wʉt Dios pej-
jebuseos sʉapich, amorreos sʉapichbej. itliakaxtat. Jawʉt, Dios jʉm-aech ampox
Jordánlajtbabʉꞌxot duil cananeos. Japatʉajnʉxot Moisésxot, Aarónxotbej: “Pomatkoicha nejjiw,
israelitas, pajut chiekal taeni xan isxpoxan
tajpamamaxtat, asew jiw isaxilpoxan. Japifʉk
nakiowa chiekal naxanaboejs-el. Caleb, Josué
sʉapich, japikal chiekal naxanaboejt xan.
Samata, japilax pasaxael Canaán tʉajnʉ.
Asew, israelitas paxi, japilax kifeꞌnaxael
japatʉajnʉpijiw pejtʉajnʉ. Ma amwʉt, puexa
pakdiachiwpi, kaes veinte waechanpi, ma
amxot, pajilaxxot kaweta duilaxaeli. Pasaxili
Canaán tʉajnʉ. Amxot, pajilaxxot, cuarenta
waechan wʉajna ma amxot, tʉpaxaeli. Xamal
puexa tʉpam wʉt, naxi, namojiw sʉapich,
japilap pasaxael Canaán tʉajnʉ. Namojiw paxi
japilap duilaxael japatʉajnʉxot, naxaeyaxan
xabich chiekal pachaemxot” —aech Dios
Moisésxot, Aarónxotbej.
Do jawʉt, Dios toꞌa waxae. Jawʉt,
© 1996 David C. Cook
diez israelitas tʉpi waxaetat, maliach
Maliach chawʉajnataenpi Canaán tʉajnʉ, chawʉajnataenpi Canaán tʉajnʉ. Caleb, Josué
canaetaxapati pinadunan, uvadunan sʉapich, japi japox waxaetat tʉpa-ellax.
50
Israelitas japox jʉmtaen wʉt, Dios jʉm-
aechpox, jawʉt xabich nejchaemili. Do
jawʉtbej, jʉm-aechi ampox Moisésxot:
—Xanal babijax isx, tajlewt xot Canaán
tʉajnʉpijiw pejtʉajnʉ kifeꞌnaliajwan. Ma
amwʉt, chakifʉlaeyaxaelen beliajwan
japatʉajnʉpijiw, kifeꞌnaliajwanbej japi
pejtʉajnʉ —aech israelitas Moisésxot.
Do jawʉt, Moisés jʉm-aech ampox japi
israelitasliajwa:
—¡El! Ma amwʉt, japatʉajnʉ kifeꞌnaximil
xamal. Dios chiekal jʉm-aech ampox: ‘Xamal
pasaximil Canaán tʉajnʉ. Pajilaxxot xamal
duilaxaelam cuarenta waechan. Xamal
puexa jaxot chiekal tʉpaxaelam. Do jawʉx,
naxi, namojiw sʉapich, japilax pasaxael
Canaán tʉajnʉ’ —aech Dios. ¿Ma-aechxot
xamal kamta chiekal naexasis-emil Dios? © 1996 David C. Cook

Ma amwʉt, chiekal machiyaximil Dios Coré kaes nejwesla naexasisliajwa


kajachawaesaxil xot xamal. ¡Ma amwʉtbej, Moisés tatoꞌalpoxan
fʉlaeyaximil nabeliajwam! Japatʉajnʉxot
cananeos, amalecitas sʉapich, nafaenaxaelam —Xan tajut paklon nadofa-enil. Dios pajut
wʉt, nabam wʉt, japi sʉapich, xamal japi namakafit, Aarón sʉapich, tatoꞌlaliajwan
malechaximil, Dios xamal kajachawaesaxil xot puexa israelitas. Dios chajia jʉm-aech ampox:
—aech Moisés japi israelitasliajwa. ‘Aarón, paxi sʉapich, tajba tataeflaxael. Leví
Pe israelitas naexasis-eli Moisés jʉm- pamojiw kajachawaesaxael Aarón pejbichax
aechpox. Jawʉt, jʉmch nakiowa israelitas isliajwapi’ —aech Dios. Xam xaliaxsaximil
fʉlaechi nabeliajwa, Canaán tʉajnʉpijiw Aarón. Aarón paklon dofaspon Dios pajut
sʉapich, japatʉajnʉ kifeꞌnaliajwalach. Moisés makafichxot. Kandiawa, Dios chiekal
kaweta naman. Pe israelitas paꞌa wʉti nakjʉmchiyaxael xatis. Kandiawa, Aarón
cananeosxot, amalecitasxotbej, kamta chiekal xalaeyaxael xabejasapan Dios pejcarpaba
malechas israelitas. poxade. Xam fʉlchalapi, japibej fʉlaeyaxael,
xam sʉapich —aech Moisés Coréliajwa.
Coré kastikaspox, naexasis-el xoton Do kandiawa wʉtlisox, Dios jʉm-aech
Moisés jʉm-aechpox ampox israelitasliajwa: “¡Xabich mox
(1 Co 10.10; Jud 11) nabej pasdin Coré, Datán, Abiram, japi
Israelitasxot pawʉlpon Coré. Japon, pejcarpabachanxot! ¡Atʉajxach nuilaxaelam!”
tres pejnachala sʉapich, nejweslapi kaes —aech Dios israelitasliajwa.
naexasisliajwa Moisés tatoꞌalpoxan. Japi Do jawʉt, israelitas atʉajxach nuilisi
xabich jʉmch nusasiawal, kaen Moisés Coré pejcarpabaxot, japon pejnachala
puexa israelitas tatoꞌal xot. Do jawʉt, pejcarpabachanxotbej. Do jawʉt, chalechkal
Coré, pejnachala sʉapich, paton Moisésxot. sat tawakfʉla Coréxot, japon pejnachala
Doscientos cincuenta israelitas fʉlchalaspi, nuilxotbej. Jawʉt, sat tawakfʉla wʉt,
japibej pati, Coré sʉapich, Moisésxot. Coré japi nacholandik sat tawakfʉla poxadik.
wʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechon ampox Sat chiekal biajaspi. Japi pejmʉtkal sat
Moisésxot, Aarónxotbej.  biajas. Do jawʉt, sat pejme pajut chiekal
—¿Ma-aechxot, xam najut paklon namatawaekcha.
nadofam, Dios makafis-el wʉt xanal Do jawʉtbej, Dios pejcarpabafafatabijla jit
natatoꞌlaliajwam? Xanalbej Dios pejjiwan. jopik, asamʉt toejwaliajwas. Samata, jawʉt
Me-ama xam, ja-an xanal. Xatis puexa toejwas doscientos cincuenta israelitas, Coré
chiekal najʉps Diosliajwa —aech Coré fʉlnachalapi, japixotbej jit jopik. Ja-aech wʉt,
Moisésxot. japi puexa chiekal toejwas.
Moisés jʉmnot wʉt, jʉm-aechon Do kandiawa wʉt, asew israelitas xabich
ampox Coréliajwa, asewliajwabej, Coré palalapi Moisésliajwa, xabich israelitas tʉp
sʉapichpiliajwabej: xot jaxot. Do jawʉt, israelitas palala xoti
51
Moisésliajwa, Dios waxae toꞌa kaes israelitas
tʉpaliajwa. Samata, jawʉt catorcemil
setecientos israelitas tʉp japox waxaetat.
Dios pejme jʉm-aech ampox Moisésxot:
“Israelitas, docemʉtpijiw, paklochiwpi,
¡kaenanʉla japi pejkilalanaeya nejxalaeꞌen
tajcarpaba poxadin! Docemʉtpijiw
paklochiwpi pejmʉtxot kilanaeyapijin japon
pejwʉl lelaxaelam pejkilanaeyaxot. Xan tajut
chajia makafitx Aarón, japon Leví pamon,
sacerdotes-paklokolanliajwa. Samata, Aarón
lelaxael pejwʉl pejkilanaeyaxot. Aarón
pejkilanaeya tajcarpabatuxot osaxaelam. © 1996 David C. Cook

Asew doce paklonje pejkilanaeyan jaxot Mosés iaꞌbot boesa wʉt, xabich min nakakoldin
owaxaelambej, puexa israelitas pajut chiekal
matabijsliajwa Aarón puexa sacerdotes- iaꞌbot poxade. Jaxotde, Moisés bʉꞌpaꞌa wʉt,
paklokolanpon. Aarón pejkilanaeya xabich palalapon pejjiw israelitasliajwa, japi
pa-ʉafaxael” —aech Dios Moisésxot. xanaboejs-el xoti Dios kajachawaesaxaespox
Do jawʉt, Moisés owa doce paklochiw min feliajwa. Samata, Moisés chinax jʉmchi-
pejkilanaeya Dios pejcarpabatuxot, Aarón elon Dios bʉxtoꞌaspox iaꞌbotliajwa. Moisés
pejkilanaeyabej. Do kandiawa wʉt, Aarón jʉmch boejlach boesapon iaꞌbot kilanaeyatat.
pejkilanaeya, ʉafnakolapox. Natala wʉt, Do jawʉt, koleboesax wʉt, jawʉt kamta min
pabaechbejpox. Asew paklochiw pejkilanaeya nakakoldin. Jawʉt, puexa israelitas min afpi.
we-ʉafakola-esal. Israelitas japox taen wʉt, Pejchoefbej min af. 
Moisés ot wʉton, Aarón pejkilanaeya Dios Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Moisésxot,
pejbaúl-wʉajnalel. Jasox Moisés is israelitas Aarónxotbej:
pajut chiekal taen wʉt matabijsliajwa —Xamal diachwʉajnakolax naexasis-emil,
Dios makafitpox Aarón puexa sacerdotes- xan bʉxtoꞌax wʉt jʉmchiliajwam iaꞌbotliajwa.
paklokolanliajwa, kaes palala-elaliajwa Xam chajia chiekal jʉm-an jʉmchiliajwam
israelitas Moisésliajwa, Aarónliajwabej. iaꞌbotliajwa: ‘¡Min nakakolman’
—chiliajwam!” —an xan, xam bʉxtoꞌax wʉt.
Xabich min nakakolsanpox iaꞌbotlelsan Chinax xamal naexasis-emil. Samata, xamal
(Jn 3.14; 1 Co 10.9) pasaximil Canaán tʉajnʉ. Xamal tʉpaxaelam
Israelitas pat pawʉlxot Cades. Jaxot pat amxot papajilaxxot —aech Dios Moisésxot,
wʉt, israelitas xabich minsilapi. Min chiekal Aarónxotbej.
ijil jaxot. Samata, israelitas xabich palala Do baxael, Moisés bʉꞌfolison israelitas.
Moisésliajwa, Aarónliajwabej. Jawʉt, israelitas Jawʉt, paꞌapi Edom tʉajnʉ. Japatʉajnʉ
jʉm-aech ampox Moisésxot: paꞌa wʉt, Moisés bʉxtoꞌa israelitas japi
—¿Ma-aechxot xamal nabʉflaeman xanal, kawʉajnaliajwa Edom tʉajnʉpijin, rey,
Dios pejjiwan wʉt amxot, pajilaxxotdin? xenax tapaeliajwas japatʉajnʉxot. Do jawʉt,
¿Xamalliajwa ampox xabich pachaem xanal israelitas kawʉajan wʉt, jʉm-aechi ampox
tʉpaliajwan amxot, puexa tejew choef Edom tʉajnʉpijin, reyxot:
sʉapich? —aech israelitas Moisésxot. —¿Xanal natapaem xenaliajwan
Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Moisésxot: nejtʉajnʉxot? —aech, israelitas kawʉajan wʉti
—¡Aarón pejkilanaeya xalaem! Do jawʉt, rey Edom tʉajnʉpijinxot.
¡israelitas bʉflaem iaꞌbot poxade! Jaxotde, Rey, Edom tʉajnʉpijin, jʉmnot wʉt, jʉm-
nakoewan Aarón sʉapich, ¡israelitas tamejam aechon ampox israelitasliajwa:
mox japot, iaꞌbotxot! Do jawʉt, jʉm-amde —¡Xamal xenaximil! ¡Tapaeyaxinilbej
iaꞌbotliajwa: ‘¡Min nakakolsman’ —amde xamal xenaliajwam. Xenasiam wʉt
iaꞌbotliajwa! Jawʉt, iaꞌbotxot min nakolsaxaen ampatʉajnʉxot, xamal majt nabeyaxaelam,
puexa israelitas min feliajwa —aech Dios tajsoldaw sʉapich. Malecham wʉt tajsoldaw,
Moisésxot. do ja-aech wʉt xamal nejmach chiekal
Moisés ow-aech Dios jʉm-aechpox. Do xenaxaelam, tapaeyaxaelenbej xamal
jawʉt, Moisés xafolison Aarón pejkilanaeya. xenaliajwam tajtʉajnʉxot! —aech rey, Edom
Jawʉt, Moisés bʉflaechlison israelitas tʉajnʉpijin. 
52

© 1996 David C. Cook

Israelitas atʉaj joeyapi rey, Edom


tʉajnʉpijin, tapae-esal xoti xenaliajwa © 1996 David C. Cook

Israelitas xabich jom liklaspox


Do jawʉt, israelitas asalel joeyapi. Israelitas
pat iaꞌbotmʉaxxot. Japot iaꞌbotmʉax pawʉl Samata, jaxotde Dios xabich pin-iakola
Hor. Jaxot wʉti, Dios jʉm-aech ampox jom toꞌa israelitas xabich liklaliajwas. Jawʉt,
Moisésliajwa: “Aarón pasaxil Canaán jom liklaxtat xabich israelitas tʉp. Ja-
tʉajnʉ, xan naexasis-el xoton. Aarón aech wʉt, israelitas pajut chiekal matabijti
tʉpaxael pajilaxxot. Samata, ¡iaꞌbotmʉax babejjamechan jʉm-aechpox Diosliajwa,
poxase julaxoemch, Aarón sʉapich, Aarón Moisésliajwabej. 
paxʉlan sʉapich, pawʉlpon Eleazar! Jaxotse Samata, jawʉt israelitas jʉm-aech ampox
Eleazar pax pejkawʉtat puexa sacerdotes- Moisésxot:
paklokolanliajwa. Do jawʉt, Aarón tʉpaxael —¡Xanalliajwa kawʉajande Dios kaes jom
iaꞌbotmʉaxxot” —aech Dios Moisésxot. nalikla-elaliajwa xanal! —aech israelitas
Moisés ow-aech Dios jʉm-aechpox. Do bʉxtoꞌa wʉti Moisés.
jawʉt, Moisés, Aarón sʉapich, Eleazar Moisés kawʉajan wʉtfʉk Dios, jawʉt Dios
sʉapich, julach. Jaxotse, iaꞌbotmʉaxxotse, jʉm-aech ampox, toꞌa wʉton Moisés: “¡Nae
Moisés Aarón pejsumta-osax joltlison. Moisés mʉthde! ¡Jom ael-isde broncetat! ¡Japox
japox xajoel Eleazar, Aarón naxoelpox. Do dusaxaelam nae mʉthtamxot! Jom liklaspi,
jawʉt, Aarón tʉpon. Moisés baloek, Eleazar ¡japox nej natachaema! Ja-aech wʉt, japi
sʉapich. Jawʉt, israelitas pajut chiekal chiekal boejthʉlaxaes jom liklaspox. Kaes
matabijti Aarón tʉpox. Samata, kaejuimt tʉpaxilbejpi” —aech Dios toꞌa wʉt Moisés.
wʉnowpi Aarón tʉpoxliajwa. Wʉnoeyax toep Do jawʉt, Moisés ow-aech wʉt Dios
wʉt, pejme chijia israelitas Canaán tʉajnʉ toꞌaspox, ael-ison jom broncetat. Jawʉt, nae
poxaliajwade. mʉthpoxtat duton japox bronce ael-ispox
jomtat. Jom liklaspi natachaema wʉt ael-
Dios toꞌapox xabich pin-iakola isampox broncetat,
jom israelitas liklaliajwas ja-aech wʉt, israelitas
Israelitas mox wʉti Canaán tʉajnʉxot, rey chiekal boejthʉs.
cananeopijin toꞌapon, pejsoldaw nabeliajwa, Israelitas natachaema-
israelitas sʉapich. Jawʉt, israelitas Dios el wʉt, jom
kawʉajan kajachawaesliajwas. Jawʉt, ael-isaspox broncetat,
israelitas naba wʉti, xabich malechapi japi israelitas tʉpi. 
cananeos-soldaw. Samata, jawʉt xabich Do baxael,
cananeo-soldaw xabich tʉpi. israelitas mox wʉtlisi
Do jawʉx, israelitas pejme chijia Canaán Jordánlajtxot,
tʉajnʉ poxade. Israelitas xabich atʉaj fol xot, patlisi asatʉajnʉ.
xabich damalisi. Samata, jawʉt israelitas Japatʉajnʉxot duil
palala Moisésliajwa. Jawʉt, israelitas naksiya amorreos. Jaxot wʉt, © 1996 David C. Cook

babejjamechan Diosliajwa. Jawʉtbej, israelitas Moisés bʉxxatoꞌa Moisés broncetat


loti Moisés. wʉajan xananʉamtpi, jom-ael ispon
53
japi kawʉajnaliajwa rey, pawʉlpon Sehón, rey
Sehónlap amorreo-aton, xenax tapaeliajwapon
israelitas pejtʉajnʉxot. Do jawʉx, wʉajan
xananʉamti jʉm-aechi ampox rey Sehónxot:
—Xanal xenasian nejtʉajnʉxot asalel
fʉlaeliajwan —aech wʉajan xananʉamti rey
Sehónxot.
Pe rey Sehón japox jʉmtaen wʉt, jʉm-
aechon ampox:
—¡El! Xamal tapaeyaxinil xenaliajwam
tajtʉajnʉxot —aech rey Sehón wʉajan
xananʉamtixot.
Do jawʉt, rey Sehón pejsoldaw toꞌa
wʉt, jʉm-aechon ampox pejsoldawliajwa:
“¡Israelitas puexa chiekal beyax toeꞌe!” —aech
rey Sehón pejsoldawliajwa.
Do jawʉt, japon pejsoldaw ow-aechlisi.
Jawʉt, nabalisi, israelitas sʉapich. Pe
israelitas kaes pejme mamnik. Amorreos-
soldaw chiekal malechas. Jawʉt, amorreos © 1996 David C. Cook
pejsat kifeꞌen israelitas. Israelitas
japatʉajnʉxot duillisi.
Do baxael, israelitas pejme fol wʉt, Balaam, bur sʉapichpox
asatʉajnʉpijiw pejrey pejsoldaw toꞌa
nabeliajwa, israelitas sʉapich. Japatʉajnʉ Samata, xam malechaximil israelitas.
pawʉl Basán. Rey, puexa Basán tʉajnʉpijiw Xan kajachawaesaxaelenpox pachaemxil
tatoꞌlan, pejsoldaw toꞌa nabeliajwa, xamalliajwa” —aech Balaam, jʉmxatoꞌa wʉt
israelitas sʉapich. Do jawʉt, israelitas rey Moadpijinliajwa.
chakifos beliajwas. Jawʉt, nabapi, israelitas Do jawʉt, Moab tʉajnʉpijiw fiesta islisi
sʉapich. Israelitas malecha rey Basán, japon pejdiosliajwa, pawʉlpox Baal-peorliajwa.
pejsoldawbej. Israelitas xabich mamnik, Dios Japi fiesta is wʉt, tadʉti israelitas. Jaxot pat
kajachawaesfʉlas xoti. wʉt, israelitas nababoela, moabitaswathoꞌ
sʉapich. Jawʉt, Moab tʉajnʉpijiw pejdios
Balaam pejwʉajan wʉajnalel, israelitasbej sat makxabijdiki.
(2 Pe 2.15‑16; Jud 11; Ap 2.14) Japatʉajnʉpijiw wathoꞌ makanotbejpi
Do jawʉx, israelitas mox pat wʉti israelitas bʉꞌmoejsliajwa.
Jordánlajtxot. Do jaxotlap, rey Moab- Do jawʉt, israelitas japoxan is wʉt, Dios
aton, japon pejyoxotlap israelitas bija, xabich palala japiliajwa. Samata, Dios jʉm-
Jordánlajtxot, juimt julanlelsan. Japon aech ampox Moisésxot: “Israelitas kawʉajan
rey japox wʉltaen wʉt, xabich pejlewla pawʉlpox Baal-peor. Samata, japi israelitas,
israelitasliajwa. Samata, japon rey wʉlalapon ¡bempi!” —aech Dios toꞌa wʉt Moisés.
pinjoeꞌen, pawʉlpon Balaam. Japon pinjoeꞌen Do jawʉt, Moisés ow-aech Dios toꞌaspox.
xabich matabijt. Jawʉtbej, Moisés makanot israelitasxot, japi
Japon rey, Moab tʉajnʉpijin, jʉm-aechon beliajwa israelitas, kawʉajanpi pawʉlpox
ampox, jʉmxatoꞌa wʉt Balaamliajwa, Baal-peor. Jawʉt, japi israelitas chiekal baespi
Balaamlap pinjoeꞌen: kawʉajanpi pawʉlpox Baal-peor.
—Israelitas nafeꞌnaxael tajtʉajnʉ. Xam
nakajachawaetam wʉt, xan mosaxaelen xam, Moisés tʉpox
israelitas nakifeꞌna-elaliajwa tajtʉajnʉ. ¡Xanal (Num 26–27; Deut 12–34)
nakajachawaeꞌe, israelitas sʉapich, nabax wʉt (Jn 5.45‑46; 1 Co 10.5; Gal 3.10;
malech chiekal beliajwan israelitas! —aech He 3.16‑18; Jud 5,9)
rey Moad-aton Balaamliajwa.  Paxjiw nakola wʉt Egipto tʉajnʉxot,
Samata, Balaam jʉm-aech ampox, israelitas xabich pakdiachwa-elpi. Puexa
jʉmxatoꞌa wʉton rey Moadpijinliajwa: asew israelitas nalaelapi, pajilaxxot. Japi
“¡El! Israelitas kajachawaech Dios. paxjiw, penjiwbej, chijiapi Egipto tʉajnʉxot.
54
Japilap chiekal tʉp pajilaxxot. Japi paeꞌjiw, Canaán tʉajnʉxot. Samata, japoxlap xamal
pamjiwbej, tʉpi pajilaxxot. Japi puexa chapaeflaxaelam naxi, japi chiekal nejkiowa-
chiekal tʉp pajilaxxot, xabich pejlewla xoti elaliajwa puexa Dios ispoxan xatisliajwa”
nabeliajwa, Canaán tʉajnʉpijiw sʉapich, duili —aech Moisés naewʉajan japi israelitas jaxot
Canaán tʉajnʉxot. Puexa pajilaxxot tʉpi, duilaxaeli.
japi israelitas chiekal xananaboejs-eli Dios
kajachawaesaxaespox, kitoꞌas wʉti feꞌnaliajwa Moisés chiekal naewʉajanpox israelitas,
Canaán tʉajnʉpijiw. Samata, israelitas tiꞌtpi pajilaxxot
duil cuarenta waechan pajilaxxot. Puexa (Deut 1–11)
pakdiachiw tʉpafʉl. Josué, Caleb sʉapich, Moisés chiekal naewʉajan wʉt
japilax tʉpa-el pajilaxxot, chiekal xanaboejt israelitasliajwa, japi tiꞌtpi pajilaxxot, jʉm-
xoti Dios. aechon ampox: “Puexa Canaán tʉajnʉ Dios
Do jawʉx, Dios jʉm-aech ampox Moisésxot: xamal chaxdusaxael, wajmojiwliajwabej.
“Puexa israelitas, poejiwkal, xajuiyaxaelam. Dios chiekal naexasitam wʉt, japon
Pejwʉlan lelaxaelambej chiekal pejjiwaxaelam pomatkoicha. Dios tatoꞌalpoxan
matabijsliajwam, massʉapich poejiw xamalxot chiekal naexasitam wʉtbej, ja-am wʉt,
duil” —aech Dios Moisésxot. Dios pomatkoicha xamal chalaxael. Xamal
Do jawʉt, Moisés ow-aech Dios jʉm- kajachawaetpox kofsaxilon. ¡Japonlap kaen
aechpox. Poejiwkal pejwʉlan lel wʉt, puexa chiekal naexasisaxaelam! ¡Naexasisaximil
israelitas-poejiw xajʉs wʉt, nakolti seiscientos asew diosan, jiw pajut ispoxan! ¡Isaximilbej
y un mil, setecientos treinta poejiw. najut ídolos, me-ama nejdios wʉt,
jachiliajwam, xamal kawʉajnaximil japoxan
Israelitas Canaán tʉajnʉ poxade ídolos! ¡Dioslap chiekal kaen. Japon
Do jawʉt, israelitas Dios toꞌas Canaán kaen sitaeyaxaelam! ¡Japon kaen Dioslap
tʉajnʉ poxaliajwade japi kifeꞌnaliajwa Canaán nejxasinkaxaelam! Asan dios nejxasinkam
tʉajnʉpijiw pejtʉajnʉ. Do jawʉt, israelitas wʉt, japoxlap Dios nejwesla. Dios naexasis-
chijia wʉt, Jordánlajt pat wʉt, Rubén pamojiw, elpi, Dios nejxasinka-el, japilap kastikaxaes”
Gad pamojiwbej, japi jʉm-aech ampox —aech Moisés israelitasxot.
Moisésxot: Moisés pejme jʉm-aech ampox japi
—Ampatʉajnʉ xabich pachaem pak israelitasliajwa: “Canaán tʉajnʉxot duilam
thinaliajwa. Xanal amxot namaeyaxaelen wʉt, japatʉajnʉpijiw, wathoꞌ, ¡nosaximil!
duilaliajwan lika-elaliajwan we-enlelde ¡Nachalaximilbej japi poejiw sʉapich!
—aechi Moisésxot. Japi jʉm-aech wʉti ampox xamalliajwa:
Moisés jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox ‘Kaeyaxtat duilaxaes’ —aech wʉti, xamal
japiliajwa: jʉmchiyaxaelam ampox japiliajwa: ‘¡El! ¡Xamal
—Najaw. Amxot namaesiam wʉt, namaem chijiamde asalel! Xamal nakiowa duilam wʉt
—aech Moisés japiliajwa. xanalxot, xanal puexa xamal beyaxaelen’
Do jawʉt, japi jaxot bachan islisi —chiyaxaelam Canaán tʉajnʉpijiw. Xamal
duilaliajwa. Jaxot duil wʉt, Moisés chiekal tapaeyam wʉt japi duilaliajwa xamalxot,
naewʉajan israelitas. Pejme chiekal ja-aech wʉt, japi pejdioses, pajut ispoxan,
naewʉajanpon japi israelitas puexa xamalbej kawʉajnaxaelam. Ja-am wʉt, xamal
naexasisliajwa Dios pejtatoꞌlaxan. Jawʉtbej, kawʉajnaximil Dioskolan, ídolos kawʉajnam
Moisés puexa chiekal chapaeipon japi wʉt” —aech Moisés naewʉajan wʉt israelitas.
israelitasxot Dios chajia jʉm-aechpox. Jawʉt, Moisés pejme jʉm-aech ampox
jʉm-aechon ampox: israelitasliajwa: “Xanlis ciento veinte waechan.
“Jehová, japonlap kaen Dioskolan. Asan Xan mox tawʉajna tʉpaliajwan. Xan tʉpx wʉt,
kaes dios chiekal ijil. Japon waj-am Abraham Josué naliaxsaxael nejpaklonliajwa. Samata,
pejDios. Waj-am Isaac pejDiosbej. Waj-am japon xamal tatoꞌlaxael. Josuélap bʉꞌliknaxael
Israel pejDiosbej. Dios chajia jʉm-aech ampox xamal Jordánlajt we-enlelde. Jordánlajt
waj-amjiwliajwa, japox diachwʉajnakolax likaxaelam poxade, jaxot iaꞌ faekaxaelam,
paei. Dios kichachajba-el. Japonlap wajjiw juk doce iaꞌ pinjitan, ma ixajʉp aton xachosliajwa
Egipto tʉajnʉxot pejpamamaxtat, xatis chajia japotanaxaelap iaꞌ. Japi iaꞌt taka-owam wʉt,
nakajachawaet wʉt chijiyaliajwas Egipto xalaeyaxaelam iaꞌbotmʉax matwʉajase. Japot
tʉajnʉxot. Japonlap jaxot xatis nakbʉꞌwia. iaꞌbotmʉax pawʉl Ebal. Jaxotse iaꞌ, taka-
Ma amwʉtbej, Dios naktoꞌa duilaliajwas owampi, papoeisaptat joelaxaelam. Joelax
55

© 1996 David C. Cook

Moisés xaljowpox Dios pejtatoꞌlaxan

toetam wʉt, papoei chiekal mamoꞌal wʉt,


jaxot Dios pejtatoꞌlaxan lelaxaelam. Do jawʉx,
asa-iaꞌ thʉch eflaxaelam altar isliajwam.
Altar isax kitoetam wʉt, choef bowaxaelam
japa-altarmatwʉajtat Dios pej-ofrendaliajwa
—aech Moisés chiekal nachanaekabʉana © 1996 David C. Cook

wʉt israelitas. Do jawʉt, Moisés puexa Maliach chawʉajnataenpi, Rahab


Dios pejtatoꞌlaxan lel. Japatatoꞌlaxan lelpox kajachawaet weliajwapi
sacerdotes chaxduton japi chiekal owaliajwa.
Siete waechan wʉt, xaljoeyaxaeli pinjametat Japow pawʉl Rahab. Japow pejba ek iaꞌ
puexa israelitas pajut chiekal jʉmtaeliajwa xajajialaspox-matwʉajtat. 
Dios pejtatoꞌlaxan, nejkiowa-elaliajwabejpi. Rey, puexa Jericó paklowaxpijiw tatoꞌlan,
Do jawʉx, iaꞌbotmʉax matwʉajase Moisés wʉltaen kolenje israelitas patpox Rahab
julach. Japa-iaꞌbotmʉax matwʉaj pase wʉt pejbaxot. Samata, pejsoldaw toꞌapon israelitas
Moisés, Canaán tʉajnʉ chiekal tampaeꞌe. Do jalwekaliajwas. Faeks wʉt, jaelaliajwasbej.
jawʉx, Moisés jaxotse tʉpon. Baxael, israelitas Soldaw pasax wʉajna, Rahab moechapow
faena-eli patʉpan Moisés.  israelitas pejba matwʉajtat. Jawʉt, soldaw pat
wʉt, wʉajnachaemt wʉt, japow xanalliapow.
Israelitas thiltpox Canaán tʉajnʉ Chapae-elow israelitas moechapox. Jʉmch
poxaliajwade jʉm-aechow ampox: “Diachwʉajnakolax amxot
(Mt 1.5; Hch 7.45; He 11.30‑31; Stg 2.25) kolenje atʉajpijiw pat. Ma amwʉtjellejen,
Moisés tʉp wʉt, Dios nospaei, Josué nakolapi ampapaklowaxxot. Xamal kamta
sʉapich. Nospaei wʉt, Dios jʉm-aech kawʉxadʉkpam wʉt, fʉlpasaxaelam” —aech
ampox Josuéliajwa: “¡Xam nejlewlaximil! Rahab xanalia wʉtow israelitasliajwa
Xanlap Diosnan. Xan tajut pomatkoicha soldawxot chapae-elow.
xam chalaxaelen. Tajtatoꞌlaxan chiekal Do jawʉt, soldaw fʉlaech
naexasisfʉlam wʉt, chiekal dukaxaelam kawʉxadʉkpaliajwapi israelitas. Soldaw
kaematkoisfʉl” —aech Dios Josuéliajwa. pejwʉlela japow jʉm-aech ampox kolenje
Do jawʉx, Josué kitoꞌa wʉt, jʉm-aechon israelitasxot:
ampox puexa israelitasliajwa: “¡Nejew puexa —Ampapaklowaxpijiw, puexa xabich
chiekal chaemde, fʉlaeyaxaes xot! Tres matkoi pejlewla xamalliajwa, Dioskolan xamal
wʉt, Jordánlajt likaxaes Canaán tʉajnʉ kajachawaet xot. Asamatkoi, pejme xamal
pasliajwas, xatis fisliajwas japatʉajnʉ” —aech chakipatam wʉt, ampapaklowaxpijiw sʉapich,
Josué puexa israelitasliajwa. nabeliajwam wʉt, ¡xan nabej naboesa,
Do jawʉt, Josué kolenje israelitas toꞌa tajjiwmʉt sʉapich! —aech Rahab japi kolenje
maliach chawʉajnataeliajwa Canaán tʉajnʉ, israelitasxot.
Jericó paklowaxbej. Do jawʉt japi, kolenje Do jawʉt, israelitas ow-aech wʉt, jʉm-aechi
israelitas, chijialisi japoxade. Do japi, kolenje ampox Rahabxot:
israelitas, Canaán tʉajnʉ taen wʉt, pati Jericó —Xanal pejme paꞌnax wʉt nabeliajwan
paklowaxxot. Japapaklowax tathoetlel iaꞌkal ampapaklowaxpijiw sʉapich, nejjiw
xajajials, pinjiyax xabich, athʉbejpox. Jericó tamejaxaelam nejbatat, xamal besamatan.
paklowaxxot pat wʉti, pati pawis pejbaxot. Jawʉt, pasoeimʉat dusaxaelam ventanaxot
56
xanal taenx wʉt, matabijsliajwanbej.
Taenx wʉt batutat nejjiw, ja-aech wʉt, Israelitas naba wʉt, Jericó paklowaxpijiw
xamal beyaxinil. Pe ampapaklowaxpijiw chiekal malech toechpi
chapaeyaximil xanalliajwa. Xam chapae- (Hch 13.19; He 11.30‑31)
emil wʉt, ja-am wʉt, xam boesaxinil, nejjiw Canaán tʉajnʉpijiw wʉltaen wʉti israelitas
sʉapich —aech kolenje israelitas Rahabxot. likaxpox Canaán tʉajnʉlel, japi xabich kaes
Paklowax iaꞌ xajialslel, tathoetleldik, pejme pejlewla. Jericó paklowaxpijiw taen
israelitas baloek mʉatat ventanaxotsik. Nakola wʉti israelitas moxpox, xabich kaes pejme
wʉti, pinamʉaxan poxadepi namoechaliajwa. pejlewla. Jericó paklowax xajajialspox pejfafa
Tres matkoije soldaw, Jericó paklowaxpijiw, fakatlisi israelitas lesamata. Do jawʉx, Dios
wʉlwekpi israelitas. Israelitas faeka-esal wʉt, jʉm-aech ampox Josuéxot: “¡Sacerdotes
soldaw nawen Jericó paklowaxleldin. nej xalae tajbaúl, xamal Jericó paklowax
Do jawʉt, israelitas Jordánlajt lika wʉt, pat poxaliajwam wʉt! Sacerdotes xapaꞌa
wʉti Josuéxot, jawʉt chapaeipi Josuéxot puexa wʉti Jericó paklowax, ¡xamasajianxaeli
taenpoxan Canaán tʉajnʉxot. Jʉm-aechbejpi tajbaúl Jericó paklowax! Jericó paklowax
ampox: “Jericó paklowaxpijiw sʉapich, nabaes tathoetlel iaꞌ xajajialspox pinjiyax, xabich
wʉt, japi xatis chiekal malech beyaxaesi. athʉbejpox. Sacerdotes tajbaúl xafol wʉt,
Puexa japatʉajnʉpijiw xabich pejlewla xambej wʉchakal fʉlmasajianaxaelam,
xatisliajwa, Dios nakkajachawaet xot” —aech nejsoldaw sʉapich. Paklowax masajianam
kolenje israelitas, chapaei wʉti Josuéxot. wʉt, ¡naksiyaximil! ¡Chiekal boejlichaxaelam!
¡Boejlich masajianaxaelam, folam wʉt!
Israelitas Jordánlajt likapox Kaeveces paklowax masajianax toetam
Josué toꞌa sacerdotes Dios pejbaúl wʉt, pejme kaxa naweyaxaemin. Jasoxlap
xalaeliajwa, Jordánlajt we-enlelde jachiyaxaelam seis matkoiyan. Siete
xalikaliajwa, puexa israelitas sʉapich. Do matkoi wʉt, japamatkoitat, siete veces
jawʉt, Jordánlajtbabʉꞌtat pat wʉt, itsae-en
wʉti, Jordánlajt min fʉlae-elsik. Do japox,
me-ama thaejt wʉt, ja-aech, nejmach israelitas
chiekal we-enlelde likaliajwa. Min chiekal ijil.
Pʉtkaldepox, chiekal mamoꞌal. Jawʉt, japi
sacerdotes Jordánlajttutat xanuil, pʉt mamoꞌal
xot. Puexa israelitas likax nadaep wʉt, we-
enlel paꞌa wʉt, Josué doce poejiw la wʉt,
jʉm-aechon ampox japiliajwa:
“Iaꞌ, pinjitan, Jordánlajttutat oelpi,
¡kaenanʉla xamal iaꞌt nosaxaelam! ¡Japi
iaꞌ taka-owam xalaeliajwam ampaleldin!
Xapasaxaelam wʉt, ¡japotan iaꞌ kaeyaxtat
sumta-em!” —aech Josué docepiliajwa,
israelitas.
Do jawʉx, doce iaꞌ kaeyaxtat sumta-iapi.
Baxael, israelitas pamojiw japox taen wʉt,
nejchaxoelaxaeli, Dios kajachawaechpox
pamojiw Jordánlajt lika wʉti japamatkoitat.
Japox kitoet wʉt, japi sacerdotes,
Jordánlajttutat xanuili Dios pejbaúl, xalaechlisi
likaliajwa we-enlel. Jawʉx, sacerdotes pʉt paꞌan
wʉti, jawʉt Jordánlajt, pejme, chiekal kawʉtat
me-ama majt wʉt, ja-aechox. Do jawʉx,
israelitas fiesta islisi, xabich nejchachaemil xoti,
Canaán tʉajnʉ pat xotlisi duilaliajwa.
Israelitas pat wʉt Canaán tʉajnʉxot, Dios
kaes toꞌa-el maná israelitas xaeliajwa, Canaán
tʉajnʉxot xabich xot naxaeyaxan israelitas © 1996 David C. Cook

xaeliajwa. Jericó paklowax chaxjajialspox, xabich athʉpox


57
masajajianaxaelam Jericó paklowax. Jawʉt, Ja-aech wʉt, israelitas-soldaw lowpi Jericó
masajajianax toetam wʉt, sacerdotes kaewʉtje paklowax. Puexa, japapaklowaxpijiw, chiekal
nababeyaxael piach oveja mat-e. Nababa wʉt, toeti beyaxtat. Puexa bachan lawtbejpi. Rahab
soldaw kaewʉtje kamta nejlasaxael.  boesa-esallax, pejjiw sʉapich. Jawʉt, israelitas
“Jawʉt, Jericó paklowax xajajialspox bʉꞌfoli Rahab, japow pejjiw sʉapich, israelitas
jʉwlaxael. Japox jʉwal wʉt, xamal pejcarpabachan poxade, israelitasxot,
nejmach chiekal leyaxaelam Jericó dukaliajwapow, pejjiw sʉapich. 
paklowax. Puexa Jericó paklowaxpijiw
chiekal toesaxaelam. Kaen namanax Acán pejwʉajan
tapaeyaximil. Puexa pejchoefbej beyax Israelitas ba wʉti Jericó paklowaxpijiw,
chiekal toesaxaelam. “Beyax kitoetam wʉt, jawʉt kaen soldawan, pawʉlpon Acán, japon
puexa bachan lawsaxaelam, puexa pejew taen orowatan, platafachanbej. Taenbejpon
sʉapich. Oro, puexa anaelbej, nosaxaelam sumta-osax, xabich chamoeyaxpox. Jawʉt,
xan tajcarpabaxotaliajwa. Jawʉt, xamal Acán nejchaxoelon nosliajwa japoxan. Samata,
chinax kaeyax fisaximil najutliajwa. Puexa noton xanwiasliajwa pejcarpaba poxade.
lawsaxaelam ijilaliajwa. Lawsax toetam wʉt, Pejcarpabaxot xapat wʉt, chamʉthtlison
laejkal chiekal namaeyaxael” —aech Dios notpoxan. Japon maliach chiekal chamʉtht.
toꞌa wʉt Josué. Josué ow-aech. Jawʉt, Josué Chinax itfuxabis-elon israelitas. Chinax
puexa israelitasxot chapaeipon Dios jʉmtispox. jalpae-elbejpon. Jiwbej chinax kitae-
Israelitas naexasiti Josué chapaeipox. Do esal. Kaen Dios taen Acán ispox maliach.
jawʉx, Jericó paklowax masajianax toet wʉt, Baxael, Josué kaesʉapich israelitas toꞌa
siete matkoije wʉt, sacerdotes piach nababa asapaklowax poxade chawʉajnataeliajwa,
oveja mat-e kaewʉtje. Jasox jʉmtaen wʉt, asamatkoi chakifʉlaeliajwa, soldaw sʉapich,
puexa soldaw kaewʉtje nejlat. Jawʉt, Jericó japapaklowaxpijiw. Japapaklowax pawʉl Hai.
paklowax xajajialspox, xabich athʉpox, jʉwal. Do jawʉt, israelitas chijiapi taeliajwa. Japi
nawen wʉt chawʉajnataeyax Hai paklowax,
pati Josuéxot. Do jawʉt, chapaeipi Josuéxot
taenpoxan: “Hai paklowax pinjiyaxa-el.
Jaxotde kaesʉapich jiw duil” —aech israelitas,
chawʉajnataeyax toꞌaspi. 
Josué japox jʉmtaen wʉt, toꞌalison tres
mil soldaw, israelitas, nabeliajwapi Hai
paklowaxpijiw sʉapich. Israelitas-soldaw, pati
wʉt nabeliajwa, Hai paklowaxpijiwsoldaw
sʉapich. Dolisi, naba wʉt, israelitas-soldaw

© 1996 David C. Cook

Jericó paklowax chaxjajialspox, xabich © 1996 David C. Cook

athʉpox, jʉwal Dios pijaxtat Dios chiekal taen Acán ispox maliach
58
jʉmch malechas. Jawʉtlap israelitas-soldaw —Xanal chiekal atʉajpijwan. Xanal
nafoꞌa nabeyax. wʉltaenx, nabam wʉt asew jiw sʉapich,
Josué japox jʉmtaen wʉt, xabich xabich malechampoxan, Dios kajachawaet xot
nejxaejwas, israelitas-soldaw malechas xot. xamal. Samata, xanal fʉlaenx nospaeliajwan,
Samata, Josué xabich nejchaxoel. Dolison, xamal sʉapich, kaenejchaxoelaxliajwas
Dios kawʉajan wʉt, Josué jʉmnochpon Dios. asamatkoi xanal sʉapich, nabe-elaliajwam
Jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Josuéxot: —aech Gabaón paklowaxpijiw naekichachajba
—Kaen israelitasxot natkowa Jericó wʉti israelitas.
paklowaxpijiw pejew. Samata, nejsoldaw Do jawʉt, Josué wʉajnachaemt wʉt, jʉm-
malechas Hai paklowaxpijiwsoldaw. Samata, aechon ampox:
ma amwʉt, ¡puexa israelitas matnoch noem! —¿Mas-is xamal duilampox? —aech Josué
¡Kaenanʉla israelitas-soldaw nej xena xamxot! wʉajnachaemt wʉt japi.
—aech Dios Josuéxot. Japi naekichachajba wʉt, jʉm-aechi ampox
Do jawʉt, Josué ow-aech Dios jʉmtispox. Josuéxot:
Jawʉt, Josué matnoch nowpon israelitas- —Xanal duilxpox xabich atʉaj. Fʉlaeliajwan
soldaw. Jawʉt, kaenanʉla israelitas-soldaw wʉt ampaleldin, pajelkamis naxoenadoftax.
xena wʉt Josuéxot, Acán xent wʉt, jawʉt Pajelpan xafolxbej. Pe xabich atʉaj fʉlaeyaxtat
Dios jʉm-aech ampox Josuéxot: “Amponlap tajkamisan nawechachoep, xabich atʉaj
natkowa” —aech Dios Josuéxot. fʉlaenx xot. Taeꞌnik fʉlaeyaxtat tajkamisan
Jawʉt, Josué wʉajnachaemt wʉt, jʉm- paduj nadofa —aechi, naekichachajba wʉt
aechon ampox Acán: Josué.
—¿Diachwʉajnakolax xamlap natkowam? Josué japox jʉmtaen wʉt, chiekal taen
—aech Josué wʉajnachaemt wʉt Acán. wʉtbejpon pan-thʉamali, Josué kawʉajna-el
Acán jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox: Dios isliajwapox japiliajwa. Josué jʉmch jʉm-
—Diachwʉajnakolax, xanlap natkowax aech ampox, israelitas-paklochiw sʉapich,
—aech Acán Josuéxot. Gabaón paklowaxpijiwliajwa:
Do jawʉt, Acán, pejjiw sʉapich, bʉꞌfospi —Diachwʉajnakolax, asamatkoi, xanal
atʉajxach. Acán notpoxanbej xafos. Puexa nabeyaxinil, xamal sʉapich —aech Josué,
japon pejewbej xafos. Jaxotde Acán dadaps israelitas-paklochiw sʉapich, Gabaón
iaꞌtat. Jasoxtat Acán matkaejabas, paxi paklowaxpijiwliajwa.
sʉapich. Baxael, tres matkoi wʉt, israelitas jʉm-aech
ampox Josuéxot:
Israelitas chiekal toetpox —Tres matkoilisox xatisxot japi patpox,
Hai paklowaxpijiw japi xabich atʉajpiwa-el. Japi Gabaón
Baxael, Josué pejme toꞌa puexa pejsoldaw paklowaxpijiw. Japi japox ja-aech, xatis
pejme nabeliajwa Hai paklowaxpijiwsoldaw naknaekichachajbaliajwa. Gabaón paklowax
sʉapich. Naba wʉti Hai paklowaxpijiwsoldaw xabich atʉaja-el xatis duilsxot —aech israelitas
sʉapich, jawʉt israelitas-soldaw chiekal Josuéxot.
malechapi Hai paklowaxpijiwsoldaw. Do Josué chiekal matabijt wʉt
jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Josuéxot: naekichachajbaspox, nabe-elon pejsoldaw
“¡Puexa japi pejew noꞌe! Notam wʉt, sʉapich, Gabaón paklowaxpijiwsoldaw sʉapich,
diajkaxaelam, nejjiw sʉapich” —aech Dios chajia chiekal jʉmdut xoton nabe-elaliajwa, japi
Josuéxot. sʉapich. Josuélax toꞌa Gabaón paklowaxpijiw
malech nabichliajwapi israelitasliajwa. Josué
Israelitas kichachajbaspox kitoꞌa Gabaón paklowaxpijiw, japi tasiapaliajwa
Gabaón paklowaxpijiw i, min powaliajwabejpi. Samata, japi nabistlisi
Canaán tʉajnʉpijiw, japi kaenejchaxoelax pomatkoicha israelitasliajwa.
beliajwapi israelitas.
Asewlax, Gabaón paklowaxpijiw, mox Josué Dios kawʉajan wʉt,
duili israelitas duilxot, japi xabich pejlewla juimt kaweta kaekawʉtat ekpox
israelitasliajwa. Samata, asew japixot naxoeipi (Jos 10–24)
paduj. Pan pathʉamla noti xalaeliajwa. Do Canaán tʉajnʉxot duil amorreos.
jawʉx, fʉlaechlisi israelitas duil poxade. Japi wʉltaen Gabaón paklowaxpijiw
Israelitasxot paꞌa wʉt, jʉm-aechi ampox kaenejchaxoelaxpox, israelitas sʉapich.
naekichachajbaliajwapi israelitas: Samata, amorreos xabich palalapi Gabaón
59
paklowaxpijiwliajwa. Amorreos piajkal sʉapich. Amorreos chiekal puexa toech. Do
jʉm-aechi ampox: “Gabaón paklowaxpijiw kandiawa wʉt, israelitas pejme asapaklowax
beyax toesaxaes” —aech amorreos Gabaón poxade nabeliajwa. Jasoxan ja-aech israelitas
paklowaxpijiwliajwa. chiekal toesliajwa asapaklowaxanpijiw.
Do jawʉt, amorreos chakifol wʉti Gabaón Do jawʉx, Josué diajk tʉajnʉchan
paklowaxpijiw, amorreos mox pati nabeliajwa, israelitasliajwa. Jawʉt, Caleb jʉm-aech
Gabaón paklowaxpijiw sʉapich. Gabaón ampox Josuéxot: “Xan fisasian Anac
paklowaxpijiw wʉltaen wʉti amorreos pamojiw pejtʉajnʉ, jaxot dukaliajwan,
chakipachpox, jawʉt Gabaón paklowaxpijiw tajjiwmʉt sʉapich. Xan, tajjiw sʉapich,
jʉmxatoꞌapi israelitas kajachawaesliajwas Dios nakajachawaesaxtat beyaxaelen Anac
nabeyax. Do jawʉt, israelitas fʉlaeni Gabaón pamojiw” —aech Caleb Josuéxot.
paklowax poxadin kajachawaesliajwa nabeyax. Do jawʉt, Josué najaw-aech Caleb
Israelitas chalechkal madoi wʉt, chakipat kawʉajanpoxliajwa. Do jawʉx, Caleb,
amorreos bijaxot. Samata, amorreos-soldaw pejsoldaw sʉapich, chakifollison nabeliajwa,
jʉmch dʉkplisi. Anac pamojiw sʉapich. Anac pamojiw xabich
Do jawʉt, israelitas wʉchakal kawʉxadʉkpi pinanʉl. Chachoelbejpi. Duili pinamʉaxanxot,
amorreos-soldaw. Fʉlpat wʉt, israelitas pinjiyaxan paklowaxanxot. Caleb, pejsoldaw
xabich pin-iat bapi amorreos-soldaw. Asew sʉapich, malechapi Anac pamojiw, naba wʉti,
amorreos-soldaw kaes atʉaj dʉkpi. Jawʉt, Dios japi sʉapich.
toꞌa granizo, pinjitan, natacholnaliajwa japi Do jawʉx, israelitas chiekal duillisi Canaán
chiekal matkaeijabaliajwas, japi kaes atʉaj tʉajnʉxot. Dios pejcarpaba, xananʉamsba,
dʉkpi. Me-ama pina-iam thilan wʉt, ja-aech, etlisi Silo paklowaxxot. Do jawʉt, israelitas
granizo, pinjitan, natacholan wʉt. Jasoxtat duil wʉtlisi Canaán tʉajnʉxot, wʉlxaliaxtlisi.
matkaeijabas xabich amorreos-soldaw. Kaes pawʉla-elisox Canaán tʉajnʉ. Ma amwʉt,
Jawʉt, israelitas xabich piach nabapi, japatʉajnʉ pawʉlisox Israel tʉajnʉ.
amorreos-soldaw sʉapich. Juimt matnoch ek
wʉt, Josué kawʉajan wʉt Dios, jʉm-aechon Josué pejtaxdukanaewʉajnax
ampox: “Juimt, ¡nabej tuileꞌfʉk, xanal kaes israelitasliajwa
nabeliajwan!” —aech Josué, kawʉajan wʉton Josué xabich patiꞌin wʉt, wʉlalapon
Dios.  israelitas-paklochiw. Japi pat wʉt Josuéxot,
Dios jʉmtaen wʉt Josué kawʉajanpox, Dios naewʉajan wʉt, jʉm-aechon ampox
ow-aech. Samata, juimt, matkoipijin, tuila- israelitas-paklochiwxot:
el. Juimt kaweta kaekawʉtat ek. Samata, —Dios nakchaxdut xatis puexa Canaán
israelitas malechapi amorreos. Nabeyax toet tʉajnʉ. Samata, xamal, nejjiw sʉapich,
wʉt, japamatkoitat Josué, pejjiw sʉapich, chiekal naexasisaxaelam Moisés chajia lelpox.
nawia Gilgal poxade, japi duil poxade. Jawʉt, Canaán tʉajnʉpijiw, japi nakiowa duilfʉk
asew amorreos, pejreyes sʉapich, Maceda ampatʉajnʉxot, ¡japi sʉapich nachalaximil!
poxadepi namoechaliajwa. Josué japox ¡Nosaximilbej cananeos-wathoꞌ! ¡Japi pej-
wʉltaen wʉt, toꞌapon pejsoldaw Maceda ídolosbej nakkawʉajnaximil! Japoxan isam
poxade. Jaxotde pejme nabapi, asew amorreos wʉt, Dios kajachawaesaxil xamal —aech
Josué, israelitas-paklochiw naewʉajan wʉt.
Puexa israelitas-paklochiw ow-aech Josué
jʉm-aechpox. Jawʉt, israelitas-paklochiw jʉm-
aechi ampox Josuéxot:
—Xanal chiekal sitaeyaxaelen Dios.
Asew pajut is ídolos kawʉajnaliajwa.
Xanalbej naesaxinil, ídolos. Xanal kaen
Dios naexasisaxaelen —aech israelitas-
paklochiw Josuéxot. Do jawʉt, Josué toꞌa
puexa israelitas-paklochiw naweliajwa
pejtʉajnʉchan poxade. Josué laeja wʉtfʉk,
israelitas chiekal naexasiti Dios pejtatoꞌlaxan.
Josué ciento diez waechan wʉt, tʉpon.
© 1996 David C. Cook Mʉthtaspon pejtʉajnʉxot, mox Timnat-sera
Juimt kaweta ek kaekawʉtat paklowaxxot.
60
israelitasxot, makanoch wʉti Dios kaenanʉla
Israelitas tʉaduwpox kofaliajwa israelitasxot juezliajwa.
Dios naexasitpox
(Jc 1.1–3.6) Dios tapaeipox juez tatoꞌlaliajwa israelitas
Josué tʉp wʉt Canaán tʉajnʉxot, asew (Jc 3.7–5.3)
israelitasxot taen Dios kajachawaechpox Do asamatkoi, Mesopotamia tʉajnʉpijiw pat
toesliajwapi cananeos, japilap-is tʉpafʉl nabeliajwa, israelitas sʉapich. Jawʉt, israelitas
Canaán tʉajnʉxot. Ja-aech wʉt, japi paxi, malechas. Dios tapaei israelitas malechaliajwas,
namaefʉlpi, japilap kofa naexasitpox Dios. ídolos kawʉajan xoti. Samata, rey, Mesopotamia
Samata, israelitas nejchaxoela-eli toesliajwa tʉajnʉpijin ocho waechan tatoꞌal israelitas.
padaelmajiw, japi cananeos, namapifʉk Ja-aech wʉt, israelitas pejme Dios kawʉajan
pejpaklowaxanxot. Israelitas jʉm-aech ampox kajachawaesliajwas, kaes tatoꞌla-elaliajwas rey,
cananeosxot: “Xamal impuesto namotam Mesopotamia tʉajnʉpijin. Samata, israelitasxot
wʉt kaewaechan wʉt, ja-am wʉt, xamal Dios makafit kaen israelita-aton, pawʉlpon
tapaeyaxaelen duilaliajwam amxot” —aech Otoniel. Japon Caleb pajian. Ja-aech wʉt,
israelitas cananeosxot. Samata, xabich Dios kajachawaet Otoniel, japon pejsoldaw
cananeos duil israelitas pejtʉajnʉchanxot. sʉapich, naba wʉt, malechaliajwapi rey
Israelitas japatʉajnʉ wʉlduw Israel tʉajnʉ. Mesopotamia tʉajnʉpijin, japon pejsoldawbej.
Do ja-aech wʉt, israelitas tʉaduwlisi Do jawʉx, Otoniel juez nadofapon. Japon
nakkawʉajnaliajwa cananeos pej-ídolo. Japox tatoꞌal israelitas cuarenta waechan.
ja-aech wʉt, israelitas tʉaduw nakjiyaliajwa, Otoniel tʉp wʉt, israelitas pejme kofa Dios
cananeoswathoꞌxot. naexasitpox. Samata, Dios tapaei israelitas
Samata, Dios xabich palala israelitasliajwa, malechaliajwas, naba wʉti, padaelmajiw
naexasis-el xoti Dios pejtatoꞌlaxan, chajia sʉapich, japi Moab tʉajnʉpijiw. Jawʉt, rey,
waeltpox Moisésxot. Ja-aech wʉt, Dios Moab tʉajnʉpijin, dieciocho waechan tatoꞌal
toꞌa pej-ángel, japon ángel jʉmchiliajwa israelitas. Samata, israelitas pejme kawʉajan
ampox japi israelitas pajut chiekal Dios kajachawaesliajwas. Jawʉt, Dios kitoꞌa
jʉmtaeliajwa. Do jawʉt, Dios pej-ángel Aod boesaliajwapon rey, Moab tʉajnʉpijin.
jʉm-aechon ampox israelitasxot: “Dios kaes Dios toꞌabej Aod kajachawaesliajwa israelitas
kajachawaesaxil xamal ampatʉajnʉchanxot japi malechaliajwa Moab tʉajnʉpijiw-soldaw.
cananeos chijiyaliajwa. Cananeos nakiowa Samata, Aod ow-aechon Dios toꞌaspox. Jawʉt,
duilaxael ampatʉajnʉchanxot. Samata, boesapon rey, Moab tʉajnʉpijiw tatoꞌlan. Aod
Dios xapaejsaxael xamal najut chiekal kajachawaetbej israelitas malechaliajwa Moab
matabijsliajwa Dios, diachwʉajnakolax chiekal tʉajnʉpijiw-soldaw. Do jawʉx, israelitas duilisi
naexasitam wʉt Dios, o, chiekal naexasis- wʉajan-jilaxtat ochenta waechan.
emil wʉt. Ma amwʉt, xamal cananeos Aod tʉp wʉt, israelitas pejme kofa Dios
nadaelmajiwaxael” —aech Dios pej-ángel naexasitpox. Samata, Dios pejme tapaei
israelitasxot. cananeos malechaliajwapi israelitas. Jawʉt,
Israelitas japox jʉmtaen wʉt, xabich cananeos tatoꞌal israelitas. Cananeos-
nejxaejwas. Samata, xʉaꞌati choef ofrenda soldawpaklon, japon pawʉl Sísara. Japon
isliajwa Diosliajwa. pijaxtat israelitas xabich nabijat veinte
Israelitas duil, cananeos sʉapich. Ja- waechan. Samata, israelitas pejme kawʉajan
aech wʉt, israelitasbej kawʉajan ídolo, Dios kajachawaesliajwas.
cananeos kawʉajanpox. Israelitas nakjiyabej, Japamatkoi kaeow pawis juez nadofa.
cananeoswathoꞌxot. Israelitas japox is Japow pawʉl Débora. Dios toꞌa Débora
wʉt, Dios tapaei israelitas malechaliajwas Barac poxaliajwa japow jʉmchiliajwa ampox
padaelmajiw. Tapaeisbejpi xabich Baracxot: “Tamejaxaelam israelitas-soldaw
nabijasliajwa padaelmajiw pijaxtat. Ja- nabeliajwam, Sísara pejsoldaw sʉapich. Dios
aech wʉt, israelitas pejme kawʉajan Dios kajachawaesaxael xamal malechaliajwam
kajachawaesliajwas. Samata, israelitasxot Dios Sísara pejsoldaw” —chiliajwapow Baracxot.
makafit kaen israelita-aton japon juezliajwa Samata, fʉlaechow Barac poxade. Pat wʉtow
kajachawaesliajwa israelitas. Samata, japon Baracxot, Débora jʉm-aech ampox, Dios
juez laeja wʉt, israelitas Dios kawʉajan. Pe bʉxtoꞌaspox. Barac japox jʉmtaen wʉt,
juez tʉp wʉt, israelitas pejme kawʉajan ídolo, pejlewlapon Débora jʉm-aechpox owchiliajwa.
cananeos kawʉajanpox. Ampoxlap ja-aech Samata, Barac jʉm-aechon ampox:⁠
61
Samata, Dios tapaei madianitas-soldaw
malechaliajwapi israelitas. Ja-aech wʉt, rey,
madianitastʉajnʉpijin tatoꞌal, seis waechan
israelitas. Japamatkoi wʉt, madianitas,
amalecitas sʉapich, asew jiw sʉapichbej, papati
toesliajwa israelitas mʉthapi pejlulanxot.
Samata, israelitas wejisal naxaeyaxan xaeliajwa.
Ja-aech wʉt, israelitas pejme kawʉajan Dios
kajachawaesliajwas. Do jawʉt, Dios toꞌik pej-
ángel, japon jʉmchiliajwa ampox pawʉlpon
Gedeón, japon Gedeón kajachawaesliajwa
israelitas. Samata, ángel jʉm-aech ampox
Gedeónxot: “¡Xabʉaꞌde nabeliajwam,
madianitas-soldaw sʉapich! ¡Toeꞌebej Baal pej-
altar! ¡Baal, japox dioskolaxa-el! ¡Japox altar
pejkawʉtat isaxaelam altar Dioskolanliajwa!
© 1996 David C. Cook Japox altarmatwʉajtat israelitas choef
Débora xʉaꞌasaxael Dios pej-ofrendaliajwa. Altar
isax kitoetam wʉt, ¡xʉaꞌalde kaen tor Dios
—Xam najut nakfolam wʉt, ja-aech wʉt, pej-ofrendaliajwa!” —aech Dios pej-ángel
xan bʉflaeyaxaelen tajsoldaw nabeliajwan Gedeónxot.
Sísara, pejsoldaw sʉapich —aech Barac. Gedeón nejchaxoel naexasisliajwa Dios
Débora jʉm-aech ampox Baracxot: pej-ángel toꞌaspox. Pe nakiowa, Gedeón
—Diachwʉajnakolax, xan tajut pejlewla jiw taesamataspon. Samata, madoi
nakfʉlaeyaxaelen. Dios tapaei xam wʉt, Gedeón japox is. Pe nakiowa, kandiawa
boesaliajwam Sísara. Pe xam nejlewla xot, wʉt, jiw chiekal matabijt Gedeón ispox.
Dios tapaeyaxael pawis boesaliajwa Sísara Samata, bʉꞌabesiaspon ispoxliajwa. Pe
—aech Débora Baracxot. Gedeón pax kifiat japi jiw boesa-elaliajwapi
Do jawʉx, Débora fʉlaechow, Barac sʉapich, Gedeón. Jʉm-aechon ampox japiliajwa: “Baal
israelitas-soldaw sʉapich. Do jawʉt, nabapi, diachwʉajnakolax dioskolan wʉt, Baal pajut
cananeos-soldaw sʉapich. Jawʉt, malechapi kastikaxaelon Gedeón japon ispoxliajwa”
cananeos-soldaw. Jawʉt, Sísara wialachon. —aech Gedeón pax. Gedeón pax japox jʉm-
Sísara pat namoechliajwa carpabaxot. aech wʉt japi jiwliajwa, Gedeón boesa-esal.
Carpabapijin pawʉl Heber. Japon ceneo-aton. Do asamatkoi, madianitas, amalecitas
Jawʉt, japon Heber ijilon pejcarpabaxot. sʉapich, asew jiw sʉapich, natameja
Pijowkal tamach ek carpabaxot. Heber nabeliajwa, israelitas sʉapich. Jawʉt, chakipati
pijow pawʉl Jael. Jael tapaei Sísara leliajwa beliajwas israelitas. Dios kajachawaet Gedeón
pejcarpabaxot. Jawʉt, Jael chaxdut leche tamejaliajwa pin-iakola-israelitas-soldaw
Sísara feliajwa. Jawʉt, japow moestow Sísara. nabeliajwa, padaelmajiw sʉapich. Dios
Japow, me-ama kajachawaet wʉt, ja-aechow jʉm-aech ampox: “Nejsoldaw xabich pin-
Sísaraliajwa. Pe japow kajachawaet israelitas. iakola” —aech Dios. Samata, Gedeón toꞌa
Jawʉt, Sísara moejt wʉt, Jael boesa Sísara. asew israelitas-soldaw naweliajwa pejbachan
Ensoepanaeyatat matpaewmataboesapow poxade. Japi soldaw nawia, pejlewla xoti
Sísara. nabeliajwa.
Do jawʉtlejen, Barac jaxot pat. Barac Israelitas-soldaw nawia wʉt, asew israelitas-
wʉlwek Sísara. Pe jawʉt, Jael itpaeipow Barac soldaw xabich pin-iat nakiowa namanfʉk.
Sísara patʉpox. Japamatkoitat, israelitas Jawʉt, Dios toꞌa Gedeón bʉflaeliajwa
xabich malecha cananeos-soldaw. Do jawʉx, israelitas-soldaw min feliajwa. Trescientos
israelitas chiekal duil. Duili nabe-elaxtat, israelitas-soldaw pejke-etat min powa min
asatʉajnʉpijiw sʉapich, cuarenta waechan. feliajwa. Puexa asew, israelitas-soldaw,
brixtat nuili min ittax-oelaliajwa, jasoxtat
Gedeón bʉꞌwiapox israelitas madianitasxot min feliajwapi. Jawʉt, Dios jʉm-aech ampox
(Jc 6.1–8.29) Gedeónxot: “Min afpi ittax-oelaxtat, japi
Do asamatkoi, Débora tʉp wʉt, soldaw toꞌim naweliajwa pejbachan poxade.
israelitas pejme kofa Dios naexasitpox. Xam jʉmch bʉflaeyaxaelam trescientos
62
Gedeón tʉp wʉt, israelitas jʉmch kawʉajan
Gedeón ispox, orochaleco. Samata, israelitas
japox chaleco kawʉajan wʉt kawʉajna-elisi
Dios.

Gedeón tʉp wʉt,


asan naliaxt israelitasxot juezliajwa
(Jc 8.30–12.15)
Gedeón setenta paxipon pejwathoꞌtat.
Gedeón paxixot kaen japixot pawʉl Abimelec.
Gedeón tʉp wʉt, israelitas pejme kofa Dios
naexasitpox. Jawʉt, israelitas pejme kawʉajan
ídolos. Asamatkoi, Gedeón paxʉlan, Abimelec,
© 1996 David C. Cook fʉlaechon Siquem paklowax poxade, pen duk
Poejiw min af ittax-oelaxtat poxade. Abimelec nospaei, pejjiw sʉapich,
japi japon wʉlduiliajwas reyliajwa. Jawʉx
israelitas-soldaw nabeliajwa” —aech Dios Abimelec, pejsoldaw sʉapich, pakoew bapon,
Gedeónxot. Do jawʉt, Gedeón toꞌa israelitas- japi asakae-enpijiwpi. Abimelec pakoew,
soldaw, ittax-oelaxtat min afpi, naweliajwa sesenta ochopi, japi puexa bapon, pejsoldaw
pejbachan poxade.  sʉapich. Japox ja-aech wʉt, kaen taxdukapijin,
Japamadoi, pinmadoi wʉt, Gedeón pawʉlpon Jotam, japon wia Abimelecxot.
kaenanʉla pejsoldaw chaxduw trompeta, malis Do jawʉt, Jotam fʉlaech wʉt, mox Siquem
jarro. Kaenanʉla japajarrotutat baenthnaeyan paklowaxxot nukpon. Jawʉt, pinjametat
owas. Tamduw wʉt, baenthnaeyan jarrotutat nejlakcha wʉt, jʉm-aechon ampox Siquem
chanowpi boejlach chakipasliajwa padaelmajiw paklowaxpijiw jʉmtaeliajwas: “Xamal
bijaxot. Do jawʉt, chamasajoeyapi padaelmajiw. nawebam takoew. Xamal-is Dios kastikaxael
Jawʉt, puexa Gedeón pejsoldaw kaewʉtje takoew nawebampoxliajwa” —aech Jotam,
nababapi trompeta. Jawʉt, tofbala jarro, xafoli. pinjametat nejlakcha wʉt. Do jawʉt, Jotam
Kaenanʉla athʉ xatachow baenthnaeyan, jaxot pejme najaeton.
tamduwpi. Jawʉt, puexa israelitas pinjametat Baxael, tres waechan toep wʉt,
jʉm-aechi ampox: “¡Beyaxaes wajdaelmajiw Abimelec, pejnachala sʉapich, nabapi,
Diosliajwa, Gedeónliajwabej!” —aech puexa Siquem paklowaxpijiw sʉapich. Abimelec
israelitas-soldaw, nejlaꞌbala wʉti. Jawʉt, puexa malecha, pejjiw sʉapich. Jawʉx Abimelec,
israelitas kaweta kaekawʉtat nuil. Ja-aech asapaklowaxpijiw sʉapich, naba wʉt, pawis,
wʉt, israelitas padaelmajiw xabich pejlewla. athʉ nukpow, iaꞌt pinjit kofchik wʉt satadik,
Samata, xabich itkʉaꞌnik xot, japi jʉmch japot iaꞌt Abimelec kʉlas wʉt, matkaeyakas.
naekaewakal nabapi. Japi nejchaxoel wʉt, jʉm- Jasoxtat Abimelec tʉp.
aechi ampox: “¡Israelitas-soldaw ma amxotlisi!” Abimelec tʉp wʉt, jawʉt israelitasxot asan
—aechi, nejchaxoel wʉt. Samata, puexa juez nadofa. Japon pawʉl Tola. Japon Tola
dʉkpi. Jawʉt, israelitas-soldaw kawʉxadʉkp. tatoꞌal israelitas veintitres waechan. Jawʉx,
Asew israelitas wʉajnadepi wʉajnawesliajwa Jair pawʉlpon, juez nadofa. Jair tatoꞌal
padaelmajiw likaxaelxot Jordánlajtxot. Jasoxtat israelitas veintidos waechan.
israelitas xabich bapi padaelmajiw. Jair tʉp wʉt, jawʉt israelitas pejme kofa
Gedeón, israelitas sʉapich, xabich malecha Dios kawʉajanpox. Do jawʉt, israelitas pejme
wʉti padaelmajiw, israelitas wʉljow Gedeón kawʉajan ídolos. Samata, Dios tapaei israelitas
japi pejreyliajwa. Pe Gedeón jʉm-aech ampox: malechaliajwas, naba wʉti filisteos-soldaw
“Dioslap, pajut rey xamalliajwa. Xan ja-enil” sʉapich, amonitas-soldaw sʉapichbej. Ja-
—aech Gedeón. Jawʉt, Gedeón wʉljowpon aech wʉt, filisteos, amonitas sʉapich, tatoꞌal
israelitasxot orochoꞌxajoe, kinoti, naba israelitas dieciocho waechan. Ja-aech wʉt,
wʉti, padaelmajiw sʉapich. Jawʉt, israelitas israelitas xabich nabijat japi pijaxantat.
chaxduw Gedeón wʉljowpoxan. Jawʉx Ja-aech wʉt, israelitas pejme Dios kawʉajan
Gedeón jof japi choꞌxajoe isliajwa, me-ama kajachawaesliajwas. Pe jawʉt, Dios jʉmnot
sacerdotepijax, chaleco, cha-aelaxach. wʉt, jʉm-aechon ampox israelitasliajwa:
Do jawʉx, israelitas duil cuarenta waechan, “¡Xamal kaes kawʉajande ídolos, japoxan
asatʉajnʉpijiw sʉapich, nabe-elaxtat. Baxael, kajachawaesliajwa xamal! ¡Japoxan ídolos
63
xamal nej bʉꞌwe, diachwʉajnakolax ídolos sʉapich, Dios tapaei israelitas malechaliajwas
xajʉp wʉt xamal bʉꞌweliajwa!” —aech Dios, padaelmajiw. Do jawʉx, filisteos tatoꞌali
jʉmnot wʉt israelitas. israelitas.
Japamatkoi wʉt, laeje, pawʉlpon Jefté. Japamatkoiyan wʉt, Dios pej-ángelesxot
Japon soldaw-aton, xabich pachaempon. Dios toꞌa kaen pej-ángel israelitapawis
Pakoew, asakae-enpijiw, nejweslaspon, Jefté poxadik. Japow naxʉwlaxilpow, nafoena xot.
pen asew poejiw bʉꞌmoejsow xot. Dios pej-ángel jʉm-aech ampox japowxot:
Asamatkoi, amonitas-soldaw chakipat “Xam naxʉwlaxaelam Dios kilachaemtxot.
nabeliajwa, israelitas sʉapich. Do jawʉt, Jefté Xam naxʉlnaxaelam. Xam moejwam
pakoew fʉlaech japon poxade jʉmchiliajwapi wʉt, feyaximil vino, naxʉlan makafich
ampox japonxot: “¡Xam xabʉat xanal xot Dios japon pomatkoicha isliajwa
tajpaklonliajwam! ¡Pe majt xatis nabeyaxaes, Dios nejxasinkpoxan, me-ama nazareos,
amonitas-soldaw sʉapich! Xatis malechas jachiyaxaelon. Japon taxlalikaxisal. Naxʉlan
wʉt amonitas-soldaw, ja-aech wʉt, xam asamatkoi nabeyaxael, filisteos-soldaw
juez nadofaxaelam xanal natatoꞌlaliajwam” sʉapich” —aech Dios pej-ángel chawʉajnajʉm-
—aech Jefté pakoew. Jefté bajal-aech pakoew aech wʉt japowxot.
tadʉchpoxliajwa nabeliajwa. Do jawʉt, Dios pej-ángel chijia wʉt, japow
Jawʉt, Jefté jʉmxatoꞌa wʉajan chapaei pamal, Dios pej-ángel jʉmtispox.
xananʉamtpixot japi jʉmchiliajwa ampox rey Dios pejme toꞌik pej-ángel japi poxadik
amonitasxot: nospaeliajwa, japi sʉapich, japow pamal
—¿Ma-aech xotkat, xanal sʉapich, chiekal naexasisliajwa diachwʉajnakolax
nabesiam?” —aech Jefté jʉmxatoꞌa wʉt, pijow jʉm-aechpox japonxot.
amonitas pejreyliajwa. Do baxael, japow naxʉwal, me-ama Dios
Jawʉt, amonitas pejrey jʉmxatoꞌa wʉt, jʉm- pej-ángel chajia chawʉajnajʉm-aech. Yamxʉch
aechon ampox Jeftéxot: nalaelt wʉt, wʉlduwspon Sansónwʉltat.
—Chijiakolaxtat, nejwʉajnapijiw kifeꞌk Patiꞌin wʉt, Dios kajachawaech Sansón
tajwʉajnapijiw pejtʉajnʉchan. Samata, xabich mamnikaliajwa. Samata, xabich bapon
ma amwʉt, xatis nabeyaxaes —aech filisteos-soldaw. Japi pejlulan chalautbejpon.
amonitas pejrey, jʉmxatoꞌa wʉton wʉajan Do baxael, Sansón juez nadofa. Sansón tatoꞌal
xananʉampixot Jeftéliajwa. israelitas veinte waechan.
Ja-aech wʉt, Jefté pejme jʉmxatoꞌa Sansón pejbabijnow, pawʉl Dalila.
amonitas pejreyliajwa. Jawʉt, Jefté jʉm-aech Japow filisteo-atow. Filisteos nejchaxoel
ampox amonitas pejreyliajwa: boesaliajwapi Sansón. Samata, filisteos
—Tajwʉajnapijiw nejwʉajnapijiw toꞌa wʉt, jʉm-aechi ampox Dalilaxot:
pejtʉajnʉchan kifeꞌka-el —aech Jefté, “¡Wʉajnachaemde Sansón, ma-aech xot
jʉmxatoꞌa wʉt amonitas pejreyliajwa. xabich mamnikpon! Do jawʉt, xam chiekal
Amonitas pejrey nejwesla Jefté jʉm- matabijtam wʉt Sansón manikpoxliajwa,
aechpox. Samata, jawʉt israelitas nabapi ¡xanalxot chapaem! Japox xam ja-am wʉt,
amonitas pejrey pejsoldaw sʉapich. Israelitas xanal xabich mosaxaelen plata” —aech
Dios kajachawaech xot, Jefté, pejsoldaw filisteos bʉxtoꞌa wʉti Dalila.
sʉapich, malechapi amonitas pejrey-soldaw. Samata, Dalila tʉadutow
Samata, jawʉt Jefté juez nadofa israelitas wʉajnachaemsliajwa Sansón. Wʉajnachaemt
tatoꞌlaliajwa. Israelitas tatoꞌalon seis waechan. wʉt, jʉm-aechow ampox Sansónxot:
Jefté tʉp wʉt, asan naliaxt juezliajwa. Japon —¡Xan nachapaem, xam xabich
pawʉl Ibzán. Japonbej tatoꞌal israelitas seis mamnikampoxliajwa! —aech Dalila
waechan. Ibzán tʉp wʉt, asan naliaxt juez wʉajnachaemt wʉtow Sansón.
nadofaliajwa. Japon pawʉl Elón. Japon tatoꞌal Sansón jʉm-aechon ampox naekichachajba
israelitas diez waechan. Elón tʉp wʉt, Abdón wʉt Dalila:
naliaxt juezliajwa. Japon tatoꞌal israelitas ocho —Xan nakʉ wʉti siete mʉatje,
waechan. Do jawʉx, Abdón tʉpon. pajelfadoemʉatat, ja-aech wʉt, xan
mamnikaxinil. Me-ama nejmach aton wʉt,
Sansón bʉꞌwiapox israelitas filisteosxot jachiyaxaelen —aech Sansón, naekichachajba
(Jc 13–16) wʉt Dalila.
Abdón tʉp wʉt, israelitas pejme naexasis- Japox jʉmtaen wʉt, Dalila toꞌapow filisteos
eli Dios. Samata, naba wʉti filisteos-soldaw wʉljaesliajwa siete pajelmʉa, fadoemʉa.
64
Do jawʉx, wexapach wʉt pajelmʉa, naekichachajba-el wʉt, jʉm-aechon ampox
fadoemʉa, Sansón nejmach moejt wʉt, diachwʉajnakolaxpox chapaei wʉt Dalilaxot:
kʉspon fadoemʉatat. Jawʉt, japow pejbatat —Xan nalaels-enil wʉt, taj-en chajia
filisteos moechapow. Kuiyax kitoet wʉt, jʉmdutow xan tanbichliajwan kaen Dioskal.
Dalila nejlakcha wʉt, jʉm-aechow ampox Samata, xan nataxlalika-eli. Nataxlalika wʉt,
Sansónliajwa: “¡Filisteos ma amxotlisi xam xan mamnikaxinil. Me-ama asew jiw wʉt,
jaelsliajwa!” —aech Dalila Sansónliajwa. jachiyaxaelen —aech Sansón maliachpijax
Sansón nathikcha wʉt, fadoemʉa likchapon. chapaei wʉt Dalilaxot, kaes jʉmchi-elon
Do jawʉt, Dalila pejme jʉm-aechow ampox naekichachajbaliajwa.
Sansónxot: Do jawʉx, Dalila pejme toꞌa filisteos
—¡Xam najʉmchi-emil namoechaliajwa japow pejbaxot. Sansón moejt
diachwʉajnakolaxpox! Ma amwʉt, ¡najʉm- wʉt, kaen filisteo-aton matlaxaxoton Sansón.
amde, ma-aech xot xam xabich mamnikam! Japon kitoet wʉt, Dalila pejme nejlakcha
Sansón pejme jʉm-aechon ampox Dalila, wʉt, jʉm-aechow ampox: “Sansón, ¡nathikde!
naekichachajba wʉt: ¡Filisteos ma amxotlisi xam jaelsliajwa!”
—Nakʉm wʉt xan jʉpamʉatat pinamʉatat, —aech Dalila Sansónliajwa. Sansón mat-ekcha
ja-aech wʉt, xan mamnikaxinil. Me-ama wʉt, matabijs-elon Dios kaes kajachawaes-
nejmach poejiw wʉt, jachiyaxaelen —aech esalpox. Jawʉt, filisteos jaeltlisi Sansón,
Sansón, naekichachajba wʉt Dalila. wejisal xot pamamax. Jawʉt Sansón nataela-
Do jawʉx, Sansón moejt wʉt, japow kʉ itfʉkuws. Do jawʉx, bʉflaechipon Gaza
pinamʉatat. Filisteos jaxot namoecha japow paklowax poxade. Jaxotde wʉt, jiw-jebaxot
pejbaxot. Do jawʉx, kuiyax kitoet wʉt, Dalila xawaechpon cadenamʉatantat. Japabaxot
pejme nejlakcha wʉt, jʉm-aechow ampox pomatkoicha Sansón xatkiana trigofu molino-
Sansónliajwa: iaꞌtat, pinjiyaxtat.⁠
—Sansón, ¡nathikde! ¡Filisteos malisi Sansón asbatat wʉt, pejme matlatiꞌsfʉl.
amxot jaelsliajwapi xam! —aech Dalila Samata, pejme chiekal mamnikpon. Asamatkoi,
Sansónliajwa. Jawʉt, Sansón kʉsmʉat filisteos natameja fiesta isliajwa. Japox fiesta
likpanik. Me-ama bʉjnika-el wʉt, ja-aechon ispi pejdiosliajwa. Fiesta wʉt, filisteospaklochiw
japamʉatliajwa. toꞌa asew filisteos bʉflaeliajwadin Sansón jiw-
Do jawʉt, Dalila pejme wʉajnachaemt wʉt, jebaxot bʉꞌwʉajanpaeliajwapi Sansón. Jawʉt
jʉm-aechow ampox: pansian toꞌas japon makxalaeliajwa Sansón
—¿Ma-aech xot xam xabich mamnikam? filisteospaklochiw poxadin. Xabich pinabatat
—aech Dalila wʉajnachaemt wʉtow Sansón. filisteospaklochiw xabich natamejapi, fiesta is
Sansón pejme jʉm-aech ampox, xoti. Batutat kolebanosnaeje nuk. Japanosnae,
naekichachajba wʉt Dalila: iaꞌnosnae. Japabanosnae ba chiekal namamje.
—Namatlafaꞌtam wʉt, namatla-oefkiꞌtam Samata, Sansón jʉm-aech pansianliajwa:
wʉtbej xabich padewaxan, ja-am wʉt, xan “¡Xan nabʉflaemch batu poxade, kolebanosnae
mamnikaxinil. Me-ama nejmach poejiw wʉt, nuk poxade, xan nataelakinuejaliajwan
jachiyaxaelen —aech Sansón, naekichachajba
wʉt Dalila.
Do pejme Sansón moejt wʉt, japow
matlafaꞌtow Sansón. Jawʉt, Sansón
pejmatlatat padewaxan matakʉpow. Japow
pejbaxot mochapow filisteos. Kitoet wʉt,
nejlakcha wʉt, jʉm-aechow ampox: “Sansón,
¡nathikde! ¡Filisteos ma amxotlisi xam
jaelsliajwa!” —aech Dalila nejlakcha wʉt
Sansónliajwa. Sansón mat-ekcha wʉt, me-ama
padewaxan matlamatkui-esal wʉt, ja-aech
Sansón. Do jawʉt, Dalila pejme jʉm-aech
ampox Sansónliajwa:
—Diachwʉajnakolax xam nanejxasinka-
emil. Diachwʉajnakolax xam chiekal xan
nanejxasinkam wʉt, diachwʉajnakolaxpox © 1996 David C. Cook

jʉmchiyaxaelam. Do jawʉt, Sansón kaes Sansón xatkiana trigofu molino-iaꞌt, pinjitat


65

© 1996 David C. Cook

Sansón puexa pejpamamaxtat


nataelamʉaxmamcha wʉt, kolebanosnae
jalpala wʉt, bamatwʉaj jopik © 1996 David C. Cook

Rut naman paem Noemíxot


japakolebanosnaexot!” —aech Sansón
pansianliajwa.  Noemí japox jʉm-aech wʉt, Orfa ow-
Jawʉt Sansón bʉflaech banosnae poxade aechow. Do jawʉt, Orfa nawiat pejjiw poxade.
jaxotde kinuejaliajwa. Sansón Dios kawʉajan Pelax Rut nejxasinka-elow namanaliajwa
kaes kajachawaesliajwas. Jawʉt Sansón puexa pejjiwxot. Samata, jʉm-aechow ampox paem
pejpamamaxtat xabich nataelamʉaxmamcha Noemíliajwa: “Xan dukaxaelen xamxot. Nejjiw
wʉt, kolebanosnaeje chiekal jalpala. Jawʉt, tajjiwaxael. NejDiosbej tajDiosaxael” —aech
bamatwʉajt jopik wʉt, xabich pin-iakola Rut paem Noemíliajwa. Do jawʉx, Noemí
filisteos matkaeiyas. Jawʉtbej, Sansón pat wʉt, Rut sʉapich, Belén paklowaxxot,
matkaeiyas. Japoxtat Sansón tʉp, xabich japamatkoiyan, cebada chatsiapsmatkoiyan.
filisteos sʉapich. Me-ama majt ba wʉt, jachi- Samata, Rut jʉm-aechow ampox paem
el. Kaes pejme xabich pin-iakola filisteos jawʉt Noemíliajwa: “Aem, ¿pachaemkat xan
tʉpi, matkaeiyas wʉt. chanosliajwan cebada, chamamachpi?” —aech
Rut paem Noemíliajwa.
Rut Dios naexasitpox Israelitas jipejkabʉan, chatsiap wʉt
(Rut 1–4) chapiꞌtpi, chanos-eli, jiw kijiliw, chanosliajwa
Juez tatoꞌal wʉt israelitas, asamatkoi, japoxan. Samata, Noemí najaw-aech
naxaeyaxan chiekal ijil. Japamatkoiyan wʉt, pakala Rutliajwa. Do jawʉt, Rut fʉlaech
Elimelec, japon Judá pamonpon, fʉlaechon cebada chanosliajwa, chapiꞌtpi. Rut fʉlaech
dukaliajwa Moab tʉajnʉxot. Fʉlaechon, pijow lul poxade. Japalulpijin pawʉl Booz.
Noemí sʉapich, kolenje paxʉlan sʉapichbej. Japon kimaenk. Japon Booz, Elimelec
Kaen paxʉl Mahlón. Asan pawʉl Quelión. pejwʉlkoewan. Booz pat wʉt pejlulxot, taenon
Elimelec duk wʉt Moab tʉajnʉxot, asamatkoi Rut, cebada chapiꞌtaspi chanot wʉt. Do jawʉt,
tʉpon. Do jawʉx, kolenje Noemí paxʉlan Booz wʉajnachaemt wʉt pamak, jʉm-aechon
nakjiya wʉt, noti moabitawathoꞌ. Mahlón fit ampox pamakliajwa:
pawʉlpow Rut. Quelión fit pawʉlpow Orfa. —¿Masowkat ampow pawis? —aech Booz
Jawʉx japi kolenje, Noemí paxi, tʉpi. Noemí Rutliajwa. 
xabich nejxaejwas paxi tʉpoxliajwa. Do jawʉx, Booz pamak jʉm-aech ampox:
koliowje pakala sʉapich, Noemí duilfʉki Moab —Japow moabita-atow, Noemí paxʉlan
tʉajnʉxot. naetʉpow —aech Booz pamak Boozliajwa.
Do asamatkoi, Noemi jʉmtaenpow Israel Booz chiekal pachaempon Rutliajwa.
tʉajnʉxot pejme naxaeyaxanpox. Do jawʉt, Samata, Booz jʉm-aech ampox Rutliajwa:
nejchaxoelisow nawiasliajwa pejtʉajnʉ —Xam tapaeyaxaelen cebada chapiꞌtaspi
poxade. Do jawʉtbej, jʉm-aechow ampox chanosliajwam tajlulxot —aech Booz
koliowje pakalaliajwa: “Xan nawiasaxaelen Rutliajwa.
tajtʉajnʉ poxade. Xamallax, ¡namaeyaxaelam Do jawʉt, Rut jʉm-aech ampox Boozliajwa:
nejjiwxot! ¡Pejme xamal nakjiyaxaelam! —¿Ma-aech xotkat xam pachaemam
¡Nejtʉajnʉpijiw poejiw nosaxaelam!” —aech xanliajwa, xan asa-atowan wʉt? —aech Rut
Noemi koliowje pakalaliajwa.  Boozliajwa.
66
paem Noemí poxade. Do jawʉt, Rut
xanwiatlisow cebada chaxdusliajwapow
paem Noemí. Japamatkoi, Booz fʉlaech
nospaeliajwa, tʉpon pejwʉlkoewan sʉapich.
Booz japon aton faen wʉt, jʉm-aechon ampox
japon atonliajwa:
—¿Xamkat nejxasinkam fisliajwam Rut,
japow Noemí pakalapow, Noemí paxʉlan
naetʉpow? —aech Booz japon atonliajwa.
Japon aton jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
Boozliajwa:
© 1996 David C. Cook —Xanliajwa chiekal pachaema-el Rut
Rut chanot wʉt trigo chasiaptaspi, fisliajwan —aech japon aton Boozliajwa.
Boaz taenpon japow Samata, Booz jʉm-aechon ampox japon
atonliajwa:
Jawʉt Booz jʉm-aechon ampox Rutliajwa: —Xam fisaximil wʉt Rut, xanlax japow
—Xan pachaeman xamliajwa, wʉltaenx fisaxaelen” —aech Booz japon atonliajwa.
xot xam xabich pachaemampox nej-aem Do jawʉx, Booz fit wʉton Rut, Rut
Noemíliajwa. Dios kajachawaesaxael xam, moejow. Naxʉwal wʉt, faenow poich.
Dios xanaboejtam xot —aech Booz Rutliajwa. Japoch pawʉl Obed. Jiw taen wʉt, me-ama
Do jawʉt, Booz chaxdut naxaeyax, Mahlón paxʉlankolan wʉt, ja-aechi japoch
matnoch-ekpijax, Rut xaeliajwa. Jawʉx Booz yamxʉchliajwa.
jʉm-aech ampox pamakjiwliajwa: “Tapaem Noemí xabich nejchachaemil, pamon nalaelt
kaes cebada natacholnax, chatsiaptam wʉt, xot. Pamon tataefʉlpow. Xabich wathoꞌ,
japow kaes chanosliajwa pin-iat. Samata, Rut Belén paklowaxpijiw, nejchachaemil, Dios
xabich chanot cebada, nabichiw chapiꞌtpi. chaxdut xot Noemí pamonliajwapow, japonlap
Do jawʉx, Rut xalaech paem Noemí pejba asamatkoi, kajachawaesaxael paeꞌ, xabich
poxade. Noemí xabich nejchachaemil, Rut patiꞌow wʉt. Baxael, Obed tiꞌt wʉt, paxʉlan
chanot xot cebada Booz pejlulxot. Samata, nalaelt, japon pawʉl Isaí. Baxael, Isaí tiꞌt wʉt,
jʉm-aechow ampox pakala Rutliajwa: “¡Jaxot paxʉlan nalaelt. Japon pawʉl David. Japonlap
chanosaxaelam cebada, nabichiw chapiꞌtpi!” puexa israelitas pejreyaxael.
—aech Noemí pakala Rutliajwa. Noemí
chiekal wepachaemspon Booz fisliajwa Rut Samuel wʉlduwspox profeta
japon pijowliajwa. Japox jipejkabʉan israelitas. naewʉajnaliajwa israelitas Dios
Aton naetʉp wʉt pijow naxʉwla-elaxtat bʉxtoꞌaspoxan
pijowxot, japoxliajwa Moisés chajia lelpox (1 Sm 1–3)
toꞌa fisliajwa pakoewan naetʉpow, japowxot Elcana, Efraín pamon, koliowjepon pijow.
naxʉwal wʉton, japi yamxi tʉpon pejewliajwa. Kaeow pawʉl Ana. Ana nafoena. Pe japow
Tʉpon koewjil wʉt, pejwʉlkoewan wʉt, pomatkoicha nejchaemil, asaow, Elcana
japon fisaxael japow pawis, japowxot pijow, Lot xotow pemtabejow, naxʉwla-
naxʉwliajwapon. el xotow. Dios pejcarpaba, xananʉamsba,
Do jawʉt, Noemí toꞌa pakala Rut ek Silo paklowaxxot. Waech wʉt, puexa
nospaeiliajwapon, Booz sʉapich, Rut fisliajwas israelitas jifʉlalaecha Dios pejcarpaba
Booz. Samata, Rut fʉlaechlisow nospaeliajwa, poxade. Japacarpaba fʉlmakxot sacerdotes
Booz sʉapich. Rut nospaei wʉt, Booz sʉapich, choef xʉaꞌat Dios pej-ofrendaliajwa. Samata,
Booz jʉm-aechon ampox Rutliajwa: “Xan Elcana kaewaech wʉt, japon-is jifʉlalaecha,
nejxasinkax xam fisliajwan. Nejmol, xam koliowje pijow sʉapich, paxi sʉapichbej, Silo
naetʉpon, japon pejwʉlkoewan, kaes chiekal paklowax poxade, choefan chaxdusliajwa
moxpon, japonlap xam fisaxael. Samata, xan Dios pej-ofrendaliajwa. Asamatkoi, japi
majt wʉajnachaemsaxaelen japon. Nejxasink Silo paklowaxxot wʉt, Ana fʉlaech Dios
wʉton xam fisliajwa, ja-aech wʉt, xan fisaxinil pejbafafa poxade. Jaxotde wʉt, Ana wʉljow
xam” —aech Booz Rutliajwa. Dios kajachawaesliajwas. Japow kawʉajan
Do jawʉt, Booz malech chaxduton Rut wʉt Dios, jʉm-aechow ampox: “Xan
cebada japow xalaeliajwa paem Noemí nakajachawaeꞌe taxʉchaliajwa. Taxʉlan wʉt,
poxade. Jawʉtbej, Booz toꞌa Rut nawiasliajwa xam chaxdusaxaelen japon pomatkoicha
67
sacerdote Elí naexasis-esal, japon fiat wʉt
paxi. Samuel jachi-ellax. Japon nejchachaemil
naexasisliajwa Dios.
Do asamatkoi, Dios pejprofeta fʉlaen
taeliajwapon sacerdote Elí. Do jawʉt, japon
profeta jʉm-aech ampox sacerdote Elíxot:
“Dios nabʉxtoꞌa xan jʉmchiliajwan ampox
xamxot, asamatkoi jachiyaxaelpox xamliajwa.
Xam tapaeyam naxi naexasis-elaliajwa Dios.
Samata, kaematkoitat, kolenje naxʉlan
tʉpaxael. Japox ja-aech wʉt, xam najut
chiekal matabijsaxaelam diachwʉajnakolaxpox
Dios nabʉxtoꞌapox” —aech Dios pejprofeta
sacerdote Elíxot.
Do baxael, sacerdote Elí xabich patiꞌin wʉt,
© 1996 David C. Cook Samuel moejt wʉt, Dioslap las pejwʉltat.
Samuel pen wiatow sacerdote Elíxot Samuel jʉmtaen wʉt Dios laspox pejwʉltat,
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “Elí
xam tanbichliajwa nejbichax” —aech Ana, nala” —aech, Samuel nejchaxoel wʉt. Samata,
Dios kawʉajan wʉt. Kandiawa wʉt, Elcana Samuel najaeꞌe sacerdote Elí poxade. Jawʉt,
nawiaton, pejwathoꞌ sʉapich, malis paxi, pejba Samuel jʉm-aech ampox sacerdote Elíxot:
poxade. Do jawʉx, kaematkoiyan sʉapich —Xan amaꞌ. ¿Ma-aechxot xan nalam?
wʉtlejen, Ana moejowlisow. Do baxael, —aech Samuel sacerdote Elíxot.
Ana naxʉwal wʉt, japow paxʉlan wʉlduw Sacerdote Elí jʉmnot wʉt, jʉm-aechon
Samuelwʉltat. ampox Samuelliajwa:
Samuel mit feyax kaechakoft wʉt, Ana —Xan lae-enil xam —aech sacerdote Elí
bʉflaech Dios pejba poxade. Jaxotde wʉt, Samuelliajwa.
Ana wiat paxʉlch Elíxot, Elí, japon puexa Jawʉt, Samuel kaxa fʉlaech pejme
sacerdotes-tatoꞌlan. Samuel pen jʉm-aechow okaliajwa. Jawʉtlejen, Samuel pejme laspon
ampox sacerdote Elíxot: “Xan chijia Dios pejwʉltat. Do jawʉt, Samuel pejme fʉlaech
wʉljowx moejwaliajwan. Jawʉt, xan jʉm- sacerdote Elí poxade. Pejme jʉm-aechon
an ampox Diosliajwa: ‘Taxʉlan wʉt, xam ampox sacerdote Elíxot:
chaxdusaxaelen japon pomatkoicha xam —Xan ma amxotan. ¿Ma-aechxot pejme
tanbichliajwa nejbichax’ —an xan. Samata, nalam? —aech Samuel sacerdote Elíxot.
taxʉlan wiatx xamxot chiekal tataeflaliajwam” Sacerdote Elí pejme jʉm-aech ampox
—aech Samuel pen sacerdote Elíxot. Jawʉt, Samuelliajwa:
Ana Dios kawʉajan wʉt, jʉm-aechow ampox: —¡Xan lae-enil xam! —aech sacerdote Elí
“Gracias-an, xan nakajachawaetam xot Samuelliajwa.
taxʉchaliajwan” —aech Ana Diosliajwa. Do jawʉt, Samuel kaxa fʉlaech okaliajwa.
Dolis Elcana, pejwathoꞌ sʉapich, paxibej, Do pejme jawʉtlejen, Samuel pejme laspon
nawiatlison pejba poxade. Pe Samuel naman pejwʉltat. Do jawʉt, Samuel pejme fʉlaechon
sacerdote Elíxot.⁠ sacerdote Elí poxade wʉajnachaemsliajwa.
Do jawʉx, kaewaech wʉt, Elcana, Samuel pejme jʉm-aech ampox sacerdote
pejwathoꞌ sʉapich, paxibej, fʉlaech wʉton Elíxot:
Dios pejcarpaba poxade, Ana wexafol pajelax —Xan ma amxotan. ¿Ma-aechxot nalam?
Samuel naxoelaliajwa. —aech Samuel wʉajnachaem wʉton sacerdote
Elí kolenje paxʉlan. Matxoelapijin pawʉl, Elíxot.
Ofni. Wachakalpijin pawʉl, Finees. Japilap Sacerdote Elí pejme jʉm-aech ampox
sacerdote. Ofni, Finees sʉapich, is-el, me- Samuelliajwa:
ama Dios toꞌas. Israelitas xapat wʉt choef —¡Xan lae-enil xam! —aech sacerdote
wexʉaꞌasliajwas Dios pejcarpaba fʉlmaktxot, Elí. Jawʉt, sacerdote Elí nejchaxoel wʉt,
Ofni, Finees sʉapich, japi wʉljow pawit pejlel jʉm-aechon ampox Samuelliajwa: “Samuel
chaxdusliajwas. Japilap jibʉꞌmoejt wathoꞌ weti Dios las” —aech, sacerdote Elí nejchaxoel
Dios pejcarpaba. Elí paxi japox is wʉt, Elí wʉt. Samata, sacerdote Elí jʉm-aech ampox
xabich loton paxi, japoxan is xoti. Pe nakiowa, Samuelliajwa: “¡Fʉlaemch okaliajwam
68
nejkamax poxade! Dioskas la xam. Pejme la xalaeliajwa. Dios pejbaúl xalaen wʉti, kolenje,
wʉt, jʉmnotam wʉt, jʉm-amo ampox: ‘¡Xam Elí paxʉlan, fʉlchala Dios pejbaúl, japi japox
jʉm-amde jʉmchisiampox! Xam naewetx’ ja-aech sacerdotes xoti.
—amde Diosliajwa” —aech sacerdote Elí Do jawʉx, israelitas-soldaw pejme naba wʉt,
Samuelliajwa. filisteos-soldaw sʉapich, jawʉt kaes pejme baes
Do jawʉt, Samuel pejme ok wʉt israelitas-soldaw. Treinta mil israelitas-soldaw
pejcamaxtat, Dios pejme laspon pejwʉltat. jawʉt tʉp. Kolenje, Elí paxʉlanbej, boesas.
Jawʉt, Samuel jʉmnot, me-ama sacerdote Elí Jawʉt, filisteos-soldaw Dios pejbaúl fit wʉt,
bʉxtoꞌas jʉmnosliajwa. Do jawʉt, Samuel jʉm- xafolipox pejpaklowaxade. Do jawʉx, sacerdote
aech ampox Diosliajwa: Elí japox jʉmtaen wʉt, tʉa-ekaxtat chanula
—¡Jʉm-amde jʉmchisiampox! Xam naewetx chala wʉt jawʉt, sacerdote Elí wacheraxajala.
—aech Samuel. Jasoxtat sacerdote Elí tʉp. Sacerdote Elí
Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox juezpon cuarenta waechan israelitasxot.
Samuelliajwa: Filisteos fit wʉti Dios pejbaúl xafolipox
—Me-ama chajia tajprofeta chawʉajnajʉm- pejpaklowax poxade. Jaxotde Dios pejbaúl
aech kolenje sacerdote Elí paxʉlanliajwa, eti filisteos pejdios pejtemplobaxot. Filisteos
diachwʉajnakolax japox jachiyaxael. ¡Samata, pejdios pawʉlpox Dagón. Japox isas iaꞌtat.
ma amwʉt sacerdote Elí jʉm-amde ampox: Kandiawasap wʉt, filisteos taen, pejdios
“Naxʉlan kolenje babijaxan is wʉt, xam Dagón sattat nukapa-ok wʉt Dios pejbaúl
wʉltaenam wʉt, japi fias-emil. Samata, wʉajnalel. Jawʉt, filisteos pejme notipox
naxʉlan kolenje kaematkoitat tʉpaxael” pejdios. Pejme asakandiawasap wʉt, filisteos
—amde sacerdote Elí chapaeyam wʉt! —aech taeni, pejdios Dagón pejme sattat nukapa-ok
Dios Samuelliajwa. wʉt Dios pejbaúl wʉajnalel. Jawʉt, filisteos
Kandiawasap wʉt, Samuel pejlewlapon Dios pejdios, Dagón, matnaenajalapox, jʉwal wʉt.
jʉmtispox chapaeliajwa sacerdote Elíxot. Pe Nataelamʉaxnajalabejpox.
sacerdote Elí jʉm-aech ampox Samuelliajwa: Japox ja-aech wʉt, xabich pinanʉl dadi,
“Dios jʉm-aechpox xamxot, ¡nabej bʉxdaleꞌ maenk filisteos pejpaklowaxanxot. Filisteos
xan nachapaeliajwam!” —aech sacerdote xabich nabijat dadi pinanʉl pijaxtat. Asew
Elí. Samata, Samuel chapaei Dios jʉm- filisteosxot xabich pobʉꞌta bʉꞌxaenki. Filisteos
aechpox sacerdote Elíxot. Japox jʉmtaen japox taen wʉt, najʉm-aechi ampox: “Israelitas
wʉt, sacerdote Elí jʉm-aechon ampox: “¡Dios pejDios xabich nakkastika xatis. Wajdiosbej
kaen paklokolan! ¡Dios nej is japox xanliajwa, nakwekastikapon. Samata, israelitas pejDios
japonliajwa pachaempox!” —aech sacerdote pejbaúl xatisxot kaes esaxisal” —na-aechi
Elí. nakaefilisteos sʉapich.
Do jawʉx, Samuel kaes patiꞌin wʉt, Dios Samata, filisteos xafoli Dios pejbaúl
kajachawaech chawʉajnajʉmchiliajwa asapaklowax poxade, asew filisteos duil
jachiyaxaelpoxan. Samuel chawʉajnajʉm- poxade. Japapaklowaxxot et wʉti Dios pejbaúl,
aechpoxan, ja-aech wʉt, jiw pajut chiekal japaklowaxpijiw filisteos pobʉꞌtat xabich
matabijt Samuel Dios pejprofetapon. wexaenkas. Puexa yamxi, pakdiachiwbej,
bʉꞌxaenk. Samata, japapaklowaxpijiw, filisteos,
Israelitas malechaspox naba wʉti, xalaechi, Dios pejbaúl asapaklowaxpijiw
filisteos sʉapich poxade, filisteos pejpaklowax poxade.
(1 Sm 4–7) Japapaklowaxpijiw, filisteos, taen wʉti, Dios
Asamatkoi, filisteos-soldaw natameja pejbaúl xalaenspox japilel, japapaklowaxpijiw
nabeliajwa, israelitas-soldaw sʉapich. filisteos xabich pejlewlapi Dios pejbaúl
Matxoelamatkoi, naba wʉti, israelitas-soldaw esliajwapi japi pejpaklowaxxot. Samata,
malechas. Ja-aech wʉt, nakae-israelitas- japapaklowaxpijiw, filisteos, jʉm-aechi ampox
soldaw sʉapich najʉm-aechi ampox: “Dios Dios pejbaúl xalaenpiliajwa: “Japox baúl
pejbaúl jusaxaes Dios pejcarpabaxot wiasaxaelam israelitas poxade, majt etxot
xalaeliajwas nabeyax poxade. Japox isas wʉt, esliajwa israelitas. Israelitas pejDios, puexa
Dios nakkajachawaesaxael malechaliajwas xatis chiekal naktoesaxael, wias-esal wʉt
filisteos” —aechi nakae-israelitas-soldaw japox baúl” —aech filisteos xalaenpiliajwa
sʉapich. Dios pejbaúl.
Ja-aech wʉt, japi, israelitas-soldaw, toꞌapi Do jawʉt, filisteos Dios pejbaúl eti
poejiw Silo paklowax poxade Dios pejbaúl carretatutat kolenje pa chaxlaeliajwa Dios
69
pejbaúl. Do jawʉt, filisteos tapaei kolenje pak pax Samuel, jachi-eli. Nakae-israelitasxot
chaxlaeliajwa carretatat Dios pejbaúl. Japi pak wʉajan wʉt, chiekal chaems-eli wʉajan. Ja-
matnoch chiekal chaxfoli israelitas mox duilpi aechi, babejchiw moch xoti plata, wʉajan
paklowax poxade. Pak chaxlaech poxadebaúl, chiekal chaemsasamata. Samuel paxi japox
japaklowaxxot, xabich sacerdotes duil. ja-aech xot, israelitas ancianos fʉlaechi
Japapaklowaxpijiw taen wʉti Dios pejbaúl, Samuel poxade, nospaeliajwapi, Samuel
pak xapaꞌanpox jawʉt, xabich nejchachaemil sʉapich. Do jawʉt, ancianos jʉm-aechi
sacerdote. Jawʉt, sacerdotes japi pak, xʉaꞌati ampox Samuelxot: “Xam xabich patiꞌnam.
Dios pej-ofrendaliajwa. Kolenje naxi chiekal natatoꞌla-el xanal. Me-
Do jawʉx, israelitas Dios pejbaúl xalaech ama xam, jachi-el naxi. Asatʉajnʉchanpijiw,
Quiriat-jearim paklowax poxade, esliajwa japi pejreypi tatoꞌlaliajwas. Xanal naweweꞌp
jaxotde Dios pejbaúl. Sacerdote Elí tʉp wʉt, rey, xanal chiekal natatoꞌlaliajwa. Samata,
Samuel juez nadofa israelitas tatoꞌlaliajwa. ¡xamlap-is kaen makafisaxaelam xanalxot
Samuel duk Ramá paklowaxxot. Kaewaech japon taj-reyliajwa!” —aech israelitas ancianos
wʉt, Samuel fʉlaech tres paklowaxan lelde, Samuelxot.
japapaklowaxanxot chaemsliajwa wʉajan, Jawʉt, Samuel, owchi-el israelitas ancianos
nakae-israelitasxot wʉajan wʉt. Quiriat- wʉljowpox. Do jawʉx, Samuel kawʉajan
jearim paklowaxxot Dios pejbaúl ek veinte Dios chiekal matabijsliajwa machiyaxaelon.
waechan. Do jawʉx, israelitas kaenejchaxoelax Jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Samuelxot: “Xam
kofaliajwapi ídolo kawʉajanpoxan. isaxaelam ancianos wʉljowpox. Japi wʉljow
Samata, israelitas pejme Dioskal kawʉajan. wʉt rey, wʉljoe-eli, xam nejwesla xot. Japilax
Samata, Samuel puexa israelitas toꞌa Mizpa wʉljow rey, xan tatoꞌlaxpox nejwesla xoti.
paklowax poxade. Do jawʉt, puexa israelitas Samata, israelitas wʉljow rey. Baxael, japon rey
japapaklowaxxot paꞌa wʉt, Dios kawʉajan xabich impuesto mat-omwʉljow wʉt, xabich
wʉt, jʉm-aechi ampox Diosliajwa: “Xanal israelitas nejchachaemlaxili pejreyliajwa.
isx babijaxan xamliajwa” —aech israelitas, Tatoꞌlaxaesbejpi xabich nabichliajwa reyliajwa.
chapaei wʉti pejbabijaxan ispoxanliajwa Samata, baxael, xabich nejchaxoel wʉt,
Diosxot. jʉmchiyaxaeli ampox: “Kaeslach xabich
Filisteos wʉltaen wʉt israelitas natamejapox pachaemaxaelach, xatis rey wʉljoe-esal wʉt”
Mizpa paklowaxxot, filisteos-soldaw —chiyaxael israelitas, nejchaxoel wʉt. Pelis, rey
chakifʉlaen nabeliajwa, israelitas-soldaw tatoꞌalpox toepaxilisox” —aech Dios Samuelxot.
sʉapich. Jawʉt, israelitas pejlewla, wʉltaen Do jawʉx, Samuel fʉlaech israelitas poxade.
wʉti chakifʉlaeyaxaenspox filisteos- Jaxotde paꞌa wʉt, Samuel jʉm-aech ampox
soldaw. Samata, israelitas wʉljowpi Samuel Dios bʉxtoꞌaspox. Pe israelitas nakiowa
Dios kawʉajnaliajwa, Dios bʉꞌweliajwas jʉmbisnik rey wewʉlduiliajwas.
filisteosxot. Samata, jawʉt, Samuel kawʉajan Samata, Samuel Dios toꞌas isliajwapon
Dios israelitasliajwa. Jawʉt, Samuel oveja israelitas wʉljowpox. Jawʉt, Dios jʉm-aech
xʉaꞌla Dios pej-ofrendaliajwa. Oveja ampox Samuelxot: “Kandiawa wʉt, kaen
boton altarmatwʉajtat. Jawʉt, israelitas Benjamín pamon, toꞌaxaelen xam poxade,
kajachawaech Dios. Israelitas naba wʉt, japon matnaechafanaxaelam pasimint.
filisteos-soldaw sʉapich, jawʉt Dios toꞌa xabich Japonlap reyaxael. Japonlap bʉꞌweyaxael
chamx jʉmseliajwa. Chamx jʉmseyax jʉmtaen israelitas, filisteos chakifʉlaen wʉt” —aech
wʉt filisteos-soldaw, japi jʉmch dʉkplisi. Dios, chawʉajnajʉm-aech wʉt Samuelxot.
Ja-aech wʉt, israelitas kawʉxadʉkpi filisteos- Do kandiawa wʉt, Benjamín pamon,
soldaw beliajwa dʉkpi. Jawʉt, israelitas pawʉlpon Saúl, fʉlaenpon Samuel pejba
xabich pin-iat bapi filisteos-soldaw. Do jawʉx, poxadin. Saúl pas-el wʉtfʉk, Dios jʉm-aech
filisteos xabich piach chakifʉlae-el nabeliajwa, ampox Samuelxot: “Ampon fʉlaenponlap
israelitas sʉapich. wʉlduiyaxaelam reyliajwa. Japonlap chiekal
matxoela reyaxael israelitasxot” —aech Dios
Dios makafitpox Saúl, japon reyliajwa Samuelxot.
tatoꞌlaliajwa puexa israelitas Do jawʉt, Saúl pat wʉt Samuel pejbaxot,
(1 Sm 8.1–13.2) Saúl jʉm-aech ampox Samuelxot:
Samuel xabich patiꞌin wʉt, wʉlduwpon —Xan wʉlwekx taj-ax pejew, bur. ¿Moech
kolenje paxʉlan japibej juecesliajwa. Pe japi xam matabijtam bur jaxotpox? —aech Saúl
chiekal pachaema-el, jueces wʉt. Me-ama wʉajnachaemt wʉton Samuel.
70
Samuel jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox: wʉlduws israelitas pejreyliajwa. Puexa
—Nej-ax chajia faek pejew bur xam jʉm-aechi ampox: “Amponlap wajrey”
nejwʉlela —aech Samuel chapaei wʉton Saúl. —aech israelitas. Jaxot choef xʉaꞌati Dios
Japamatkoitat japapaklowaxpijiw fiesta ispi pej-ofrendaliajwa. Puexa israelitas xabich
Dios sitaeliajwa. Samuel tadʉt japafiesta Saúl nejchachaemil.
naktaeliajwa. Jawʉt, bʉflaechon Saúl altar Puexa israelitas Gilgal paklowaxxot wʉt,
poxade, fiesta isxot. Paꞌa wʉti jaxotde, Samuel Samuel naewʉajan taxdukanaewʉajnax.
chaxdut pakwit Saúl xaeliajwa, kaes pejme Samuel jʉm-aech ampox puexa
pachaemwit. Saúl japawit xaelon. Do jawʉt, israelitasliajwa:
Samuel tadʉt Saúl namanaliajwa Samuel —¿Moech xamal najut taenam
pejbaxot kaemadoi. naekichachajbax wʉt asamatkoi? —aech
Do jawʉt, Saúl naman Samuel pejbaxot. Samuel israelitasliajwa.
Asakandiawasap wʉt, Samuel bʉflaech Puexa israelitas jʉm-aech ampox
Saúl paklowax weslelde. Jaxotde wʉt, Samuelliajwa:
Samuel pasimint matnaechafanpon Saúl —¡El! Chinx kaeveces xanal naekichachajba-
pejmatnaet. Jawʉt, Samuel jʉm-aech ampox emil —aech puexa israelitas Samuelliajwa.
Saúlxot: “Xam israelitas pejreyaxaelam” Samuel pejme jʉm-aech ampox puexa
—aech Samuel Saúlxot. Jawʉt, kaes jʉm- israelitas chiekal nejchaxoelaliajwa
aech Samuel jachiyaxaelpox japamatkoi. pejwʉajnapijiwliajwa: “Dios is xabich
Puexa japox ja-aechlisox, me-ama Samuel pachaempoxan wajwʉajnapijiwliajwa. Dioslap
chajia chawʉajnajʉm-aech japamatkoitat juk wajwʉajnapijiw Egipto tʉajnʉxot. Do
jachiyaxaelpox. jawʉx, chaxduchbejpi Canaán tʉajnʉ. Pe
Japamatkoitat, Saúl naksiya wʉt, asamatkoi, israelitas xabich kawʉajan ídolos.
naksiyapon, me-ama profetas Dios bʉxtoꞌaspi, Ja-aech wʉt, Dios tapaei wajwʉajnapijiw
ja-aech Saúl pejnaksiyax. Japamatkoitatbej, malechaliajwas padaelmajiw. Kofa wʉti
Dios kajachawaet Saúl chiekal kawʉajanpoxan ídolos, Dios pejme kawʉajan
pachaemaliajwa. Samata, Saúl, me-ama majt wʉti bʉꞌweliajwas, Dioslap kajachawaech
wʉt, jachi-elon. Me-ama asan wʉt, ja-aechon. israelitas. Pe ma amwʉt, xamal chiekal
Do jawʉx, Saúl nawiaꞌe pax pejba poxade. matabijs-emil wʉljowam wʉt rey. Ma amwʉt,
Chinax pejjiw chapae-elon wʉlduwspox xamal, nejrey sʉapich, naexasisaxaelam Dios
reyliajwa. Jʉmch chapaeipon Samuel jʉm- pejtatoꞌlaxan. Xan kawʉajnaxaelen Dios
aechpox burliajwa. Do jawʉx, Samuel toꞌa kajachawaesliajwapon xamal” —aech Samuel,
puexa israelitas natamejaliajwa Mizpa naewʉajan wʉt puexa israelitas.
paklowaxxot. Jaxot natamejapi makafisliajwa Do jawʉt, rey Saúl makanot tres mil
rey. Ispi japox chiekal matabijsliajwa japixot poejiw israelitas-soldawliajwa pomatkoicha
mason Dios makafich israelitasxot reyliajwa. chalaliajwas. Puexa asew israelitas nawiapi
Japox israelitas is wʉt, chiekal matabijti Saúl pejbachan poxade.
makafichpox israelitas pejreyliajwa.
Jawʉt, Samuel chiekal chanaekabʉana Rey Saúl naexasis-elpox
israelitas machiyaxaelpox, rey wʉt. Jawʉt, Dios kitoꞌas isaxaelpox
japoxliajwa Samuel lel. Lelpox oton Dios (1 Sm 13.3–15.35)
pejcarpabaxot. Jawʉx Samuel puexa jiw Baxael, asamatkoi, xabich pin-iat filisteos-
kijacha japi naweliajwa pejbachan poxade. soldaw natameja Gilgal paklowaxtabijla
Saúlbej nawiat pax pejba poxade. Japon bʉꞌfol nabeliajwa, israelitas-soldaw sʉapich.
kaesʉapich israelitas, japi pejsoldawliajwa. Jawʉt, rey Saúl, pejsoldaw sʉapich,
Baxael, kaejuimt wʉtlejen, amonitas- Gilgal paklowaxxot, wʉajnaweti Samuel
soldaw chakipati kaepaklowax, israelitas pejpasax. Jaxot Samuel pat wʉt, choef
pejpaklowaxxot. Saúl japox jʉmtaen wʉt, Saúl xʉaꞌasaxaelon Dios pej-ofrendaliajwa, Dios
tameja xabich israelitas. Naliana wʉajna wʉt, kawʉajnaliajwapon kajachawaesliajwas
Saúl, pejsoldaw sʉapich, chakipat amonitas- israelitas-soldaw naba wʉti, filisteos-soldaw
soldaw bijaxot. Dios kajachawaech xot, Saúl, sʉapich. Samuel chajia mark, siete matkoiyan
pejsoldaw sʉapich, xabich amonitas-soldaw wʉt, pasaxaelpox Gilgal paklowaxxot. Siete
bapi. matkoi pat wʉt, Samuel pas-elfʉk. Do ja-
Do jawʉx, puexa israelitas fʉlaechi Gilgal aech wʉt, Saúl pejsoldawxot asew chijiasfʉl.
paklowax poxade. Japapaklowaxxotde Saúl Samata, rey Saúl nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon
71
ow-aech wʉt, julachpon, pejnachalan sʉapich.
Jaxotse Jonatán, pejnachalan sʉapich, boesapi
veinte filisteos-soldaw, Dios kajachawaech
xoti.
Do jawʉt, puexa asew filisteos-soldaw,
japox taen wʉt, xabich pejlewlapi. Jawʉt,
filisteos-soldaw jʉmch dʉkplisi, matabijs-el xot
nabeliajwa, israelitas-soldaw sʉapich.
Do jawʉt, rey Saúl atʉaj taen wʉton japox,
bʉflaechon pejsoldaw nabeliajwa, filisteos-
soldaw sʉapich. Jawʉt, Dios kajachawaet rey
Saúl, pejsoldaw sʉapich, beliajwapi xabich
filisteos-soldaw. Jawʉtbej, rey Saúl jʉm-aech
ampox: “Chinax kaen xaeyaxil, toes-esal wʉt
wajdaelmajiw. Pe asan nakiowa xael wʉt,
japon boesaxaes” —aech rey Saúl.
Puexa israelitas japox jʉmtaen wʉt, chinx
xae-eli. Samata, xabich litaxaelapi. Xabich
© 1996 David C. Cook litaxaela wʉt, nakiowa israelitas xae-eli. Mox
Rey Saúl, profeta Samuel sʉapich, altarxot xena wʉti bant cha-okxot, chinax kaen chafis-
el daeiliajwa. Pe jawʉt kaen, Jonatán, bant
ampox: “Tajsoldaw chijiasfʉl, xabich pejlewla chafit wʉt, daeipon bant. Japon jʉmtae-el pax
xot. Samata, xan tajut choef xʉaꞌasaxaelen jʉm-aechpox. Samata, jawʉt daeipon bant.
Dios pej-ofrendaliajwa, tajsoldaw pejlewla- Japamadoitat, rey Saúl nabesia pejme,
elalajwa nabeliajwa, filisteos-soldaw sʉapich” filisteos-soldaw sʉapich. Ja-aech wʉt, rey
—aech rey Saúl, nejchaxoel wʉt. Saúl wʉajnachaemton Dios: “¿Pachaem xanal
Samata, rey Saúl pajut choef xʉaꞌat Dios nakiowa chakifʉlaeliajwan wʉchakalliajwan
pej-ofrendaliajwa. Rey Saúl tapae-esal filisteos-soldaw?” —aech rey Saúl. Do jawʉt,
xʉaꞌasliajwa choef Dios pej-ofrendaliajwa. Dios jʉmnos-esal rey Saúl, Jonatán kaesʉapich
Profetas, sacerdotes, japikallax tapaeis bant daeipoxtat.
xʉaꞌasliajwa choef Dios pej-ofrendaliajwa. Ja-aech wʉt, israelitas iaꞌx xapaejaba
Do jawʉtlejen, Samuel pat. Samuel jʉmtaen chiekal matabijsliajwa achan japixot
rey Saúl ispox. Samata, Samuel xabich palala pejbʉꞌwʉajan. Jasox is wʉti, matabijti
wʉt, jʉm-aechon ampox rey Saúlxot: “Xam Jonatán pejbʉꞌwʉajanpox. Rey Saúl matabijt
japox isam xot, Dios asan makafisaxael wʉtbej Jonatán bant daeipox, jawʉt rey Saúl
reyliajwa” —aech Samuel rey Saúlxot. Do boesasiapon paxʉlan. Jawʉt, puexa israelitas-
jawʉt, Samuel nawiatlison pejba poxade.  soldaw jʉm-aechi ampox: “Jonatán boesaxisal.
Saúl, pejsoldaw sʉapich, nakola Gilgal Japonlap majt tʉadut filisteos-soldaw beliajwa,
paklowaxxot. Bija wʉt, thiltlisi nabeliajwa. Dios kajachawaech xoton” —aech puexa
Ja-aech wʉt, Jonatán, Saúl paxʉlan, asan israelitas-soldaw. Samata, rey Saúl boesa-elon
pansian sʉapich, fʉlaech kaemʉt filisteos- paxʉlan Jonatán.
soldaw poxade. Japi, filisteos-soldaw, weti Ja-aech wʉt, rey Saúl japamadoitat
kolemʉax pinamʉaxxot cha-aeltuchxot, jiw bʉꞌakofton wachakal chakifolpox filisteos-
xaxenaxot. Jonatán nejchaxoel wʉt, jʉm- soldaw. Jawʉt, filisteos-soldaw nawia
aechon ampox: “Dioskas nakajachawaesaxael pejbachan poxade.
beliajwan filisteos-soldaw. Filisteos-soldaw Do baxael, rey Saúl tameja xabich israelitas-
natapaei wʉt japixot mox julaliajwan, ja- soldaw. Rey Saúl, pejsoldaw sʉapich, xabich
aech wʉt, xan chiekal matabijsaxaelen Dios naba wʉt padaelmajiw sʉapich, xabich
diachwʉajnakolax nakajachawaesaxaelpox” malechapi puexa padaelmajiw. Pe nakiowa,
—aech Jonatán nejchaxoel wʉt, rey Saúl filisteos-soldaw papat nabeliajwa, israelitas-
paxʉlan. soldaw sʉapich.
Jonatán, pejnachalan sʉapich, taens wʉt, Baxael, Samuel jʉm-aech ampox rey Saúlxot:
jʉmtispi ampox filisteos-soldaw: “¡Julamen “Chijiakolaxtat, wajwʉajnapijiw Egipto
xanalxotsin! Xanal asax chapaeyaxaelen tʉajnʉxot nakola wʉti, amalecitas-soldaw mox
xamal” —tispi Jonatán. Do jawʉt, Jonatán pati, israelitas-soldaw sʉapich, nabeliajwa.
72
Samata, ma amwʉt, Diosliajwa pachaem xam, chiekal nejwesla. Dios nejwesla, jiw chiekal
nejsoldaw sʉapich, nabeliajwam, amalecitas- naexasis-el wʉt, japon tatoꞌalpox. Samata,
soldaw sʉapich, puexa japi chiekal toeꞌe, Dios tapaeyaxil xam kaes reyliajwam, puexa
pejchoef sʉapich. Xam japox isam wʉt, japox chiekal naexasis-emil xot japon tatoꞌalpox. Rey
Dios pejkastikax wʉlxael amalecitasliajwa, Saúl japox jʉmtaen wʉt, xabich pejlewlapon.
chijiakolaxtat amalecitas is xot babijaxan Rey Saúl wʉljow Samuel beltaeliajwas.
wajwʉajnapijiwliajwa” —aech Samuel, Dios Pe Samuel jʉm-aech ampox rey Saúlxot:
bʉxtoꞌas wʉt jʉmchiliajwapon rey Saúlxot. “Dios nejchaxoel wʉt, japon chiekal kaeyax
Do jawʉt, rey Saúl ow-aechon. Rey Saúl nejchaxoel nejchaxoelpoxliajwa. Kaes pejme
tamejapon xabich pin-iat israelitas-soldaw. asax nejchaxoela-elon. Me-ama ampathatpijiw
Rey Saúl, pejsoldaw sʉapich, chakifʉlaechlisi, kaeyax nejchaxoela-el, nejchaxoel wʉt, jachi-
amalecitas-soldaw sʉapich, nabeliajwa. Do el Dios. Dios diachwʉajnakolax makafisaxael
jawʉt, israelitas-soldaw nabapi, amalecitas- asan aton japon reyliajwa” —aech Samuel rey
soldaw sʉapich. Rey Saúl, pejsoldaw sʉapich, Saúlxot.
xabich malechapi amalecitas-soldaw. Puexa Jawʉt, Samuel boesapon rey amalecita.
bapi padaelmajiw. Pe boesa-eli amalecitas Do jawʉx, Samuel fʉlaechon pejba poxade.
pejrey. Jʉmch bʉꞌfolipon, tathʉalin, israelitas Jawʉtbej, rey Saúl fʉlaech pejba poxade. Do
pejpaklowax poxade. Israelitas chiekal jawʉxbej, japi kaes pejme natae-ellisi. Samuel
puexa toes-elbej amalecitas pejchoef. Choef xabich nejxaejwas, rey Saúl kaes reyaxil xot.
xabich pachaempi be-eli. Jʉmch bapi choef,
chaemilpikal. Samata, Dios jʉm-aech ampox David makafichpox Dios
Samuelxot: “Rey Saúl nanaexasis-el xan israelitas pejreyliajwa
kitoꞌaxpox. Xan nejchachaemla-enil, makfitx (1 Sm 16.1‑13)
xot Saúl japon reyliajwa” —aech Dios Asamatkoi, Dios jʉm-aech ampox
Samuelxot. Samuelxot: “¡Xam xabich nejxaejwaxil rey
Do jawʉt, Samuel fʉlaech Saúlliajwa ja-aechpoxliajwa japonliajwa!
xabʉꞌkʉsliajwapon rey Saúl nʉamtfatat. ¡Xabʉaꞌde Belén paklowax poxade! Isaí
Jawʉt, Samuel xabʉꞌkʉlton rey Saúl Gilgal poxade, japonxot pasaxaelam, Isaílap
paklowaxxot. Jawʉt, rey Saúl matxoela Judá pamon. Isaí paxixot, kaen pasimint
naksiya wʉton, jʉm-aechon ampox Samuelxot: matnaechafanaxaelam. ¡Japox isaxaelam,
—¡Xan puexa chiekal isx, me-ama Dios japon pajut chiekal matabijsliajwa israelitas
nakitoꞌa! —aech rey Saúl Samuelxot. pejreyaxaelpon!” —aech Dios Samuelxot.
Samuel jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox rey Samuel ow-aech. Samata, fʉlaechlison Belén
Saúlxot: paklowax poxade. Samuel pat wʉt Isaíxot,
—Xam chiekal isam wʉt puexa, me-ama Samuel taen Isaí paxʉlan, matxoelapijin.
Dios kitoꞌa, ¿ma-aechxot jʉmtaenx xabich Japon xabich athʉ matnuk. Chimianbejpon.
choef nejlapoxan? —aech Samuel rey Saúlxot. Jawʉt, Samuel nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon
Rey Saúl jʉm-aech ampox Samuelxot: ampox japonliajwa: “Amponkaslap wʉlwekx
—¡Diesdoꞌ Xan diachwʉajnakolax chiekal reyliajwa” —aech Samuel, nejchaxoel wʉt. Pe
naexasitx Dios! Fʉlaechx, tajsoldaw sʉapich, Dios jʉm-aech ampox Samuelxot: “Japona-el,
amalecitas poxade nabeliajwan, japi sʉapich. xabich athʉ matnukpona-el. Chimianpona-
Puexa chiekal bax. Jaeltaxbej amalecitas elbej. Jiw taen aton pejkabʉananpoxan
pejrey ampalel bʉflaeliajwan. Tajsoldaw taꞌla-aechpoxanbej. Pelax, xan chiekal
bʉflaen kaesʉapich choef xʉaꞌasliajwa, Dios matabijtax ma-aech japon pejnejchaxoelax”
pej-ofrendaliajwa —aech rey Saúl Samuelxot. —aech Dios Samuelxot.
Samuel jʉmnot wʉt, pejme jʉm-aechon ampox Do jawʉt, Isaí kaenanʉla paxi la wʉt,
rey Saúlxot: Dios jʉm-aech ampox Samuelxot: “Xam
—Dioslap ampoxasia xam chiekal jalwekampon, japixot ijilon” —aech Dios
naexasisliajwam Dios kitoꞌapoxan puexa Samuelxot. Do ja-aech wʉt, Samuel pejme
chiekal isliajwam. Japoxanlap kaes pejme wʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechon ampox
pachaem Diosliajwa. Pachaema-el xam Isaíxot:
xʉaꞌasliajwam choef Dios pej-ofrendaliajwa. —¿Ma do kaes asan naxʉlan chiekal ijil?
Diosliajwa pachaema-elbej jiw matabijsliajwa —aech Samuel wʉajnachaem wʉt Isaí.
asamatkoi jachiyaxaelpox. Nejweslabejpon jiw Jawʉt, Isaí jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
kawʉajnaliajwa ídolos. Ampox koleyaxlap Dios Samuelxot:
73
atʉajaliajwa xamxot, thiataenam wʉt arpa
dakapox. Ja-aech wʉt, xam pachaemaxaelam”
—aech pamak pejreyxot. Japixot kaen jʉm-
aech ampox: “David, Isaí paxʉlan, xabich kijus
arpa dakax” —aechon.
Jawʉt, rey Saúl pamakan toꞌa David
bʉflaeliajwas. David bʉflaens wʉt, rey Saúl
dep taliach wʉt, David daka arpa. Rey
Saúl thiataen wʉt arpa dakapox, chiekal
pachaempon. Ja-aech wʉt, rey Saúl xabich
nejchachaemil Davidliajwa.

David malechapox Goliat,


xabich pinjin japon
(1 Sm 17.1–18.5)
Asamatkoi, israelitas-soldaw nabeliajwa
wʉt, filisteos-soldaw sʉapich, bijapi
pinamʉaxanxot. Ma-is israelitas-soldaw
bija filisteos-soldawtabijla asamʉaxanxot.
Israelitas-soldaw, filisteos-soldawbej, chiekal
nataela nawʉajnawet nabeliajwa. Filisteos-
© 1996 David C. Cook soldawxot, kaen xabich pinjin, xabich athʉ
Profeta Samuel taꞌchafanpon David matnukbejpon. Japon filisteo-soldawan,
olivosimintat asamatkoi reyliajwapon me-ama tres metros athʉ matnukpox. Japon
pawʉl Goliat.
—Diasdoꞌ, xan kaes asan taxʉlan. Japon Goliat patiyax naxoel, xʉaꞌlas wʉt
taxdukapijin, pawʉlpon David. Ma amwʉt, xakolasamatas. Pomatkoicha, kandiawasap,
japon tejew oveja nawetataefʉl —aech Isaí kaliax wʉt, balaloekapon mʉaxxotsik.
Samuelxot. Japon Goliat bʉxlanuk mʉaxtufatxot.
Jawʉt, Samuel jʉm-aech ampox Isaí: Pinjametat jijʉm-aechon ampox israelitas-
—¡Toꞌim wʉljaesliajwas! —aech Samuel toꞌa soldaw jʉmtaeliajwas: “¡Xamalxot kaen
wʉton Isaí. makafisaxaelam, japon, xan sʉapich,
Do baxael, David pat wʉt, Dios jʉm- nabeliajwa! Xan malechax wʉt, ja-aech wʉt,
aech ampox Samuelxot: “Amponlap puexa xamal taj-esclavaxaelam ja-aechon
puexa israelitas pejreyaxael. ¡Ma amwʉt, israelitas pajut chiekal jʉmtaeliajwa. Pe japon
matnaechafanaxaelam pasimint!” —aech Dios xan namalecha wʉt, ja-aech wʉt, puexa xanal
toꞌa wʉton Samuel.  filisteos nej-esclavowaxaelen. ¡Toꞌaxaelam
Jawʉt, Samuel pasimint matnaechafanpon kaen aton, xan sʉapich, nabeliajwa!” —aech
David chiekal matabijsliajwa asamatkoi Goliat israelitas-soldawliajwa. Israelitas-
japonlap reyaxael. David pakoew xabich soldaw japox jʉmtaen wʉt, xabich pejlewlapi
natachaema, Samuel japox is wʉt. Jawʉt, Goliatliajwa. Goliat japoxan jʉm-aechpoxan
Dios pejEspíritu Santo Davidxot pomatkoicha kaejuimtlisox. David tres pakoew. Japilap rey
chalaliajwas David. David xabich chimian. Saúl pejsoldaw. Japamatkoi David tataefʉl pax
Xabich pachaembejpon. Do jawʉt, Samuel pejew, oveja. Asamatkoi, David pax jʉm-aech
nawiat pejba poxade. ampox Davidxot:
—David, ¡xabʉaꞌde nakoew poxade
David dakapox arpa taeliajwam, ma-aech japi ma amwʉt!
rey Saúl naewesliajwa ¡Xalaeyaxaelam naxaeyax nakoewliajwa!
(1 Sm 16.14‑23) —aech Isaí toꞌa wʉton paxʉlan David.
Dios koft kajachawaetpox rey Saúl. Ja-aech Do jawʉt, David ow-aech wʉt pax toꞌaspox
wʉt, asamatkoi, rey Saúl chalechkal na-acha jʉm-aechon ampox:
dep pijaxtat. Samata, rey Saúl pamak jʉm- —Ow, ax. Xan fʉlaeyaxaelen —aech David
aech ampox pejreyxot: “Xanalxot asew toꞌim pax toꞌas wʉton.
wʉlwekaliajwa arpa dakax xabich kijuspon. Do jawʉt, David folison taeliajwa
Xam dep taliat wʉt, japon arpa dakaxael dep matxoelapijiw, pakoew. Do baxael, pat wʉton
74
israelitas-soldawjiw natamejaxot, do jawʉt, Do jawʉt, xawilton pej-honda. Xawilt wʉt, iaꞌt
David, pakoew sʉapich, nospaei wʉtfʉk, jawʉt kofchapon. Ja-aech wʉt, David makbijsabapon
Goliat nukon pinjametat pejme naksiyaliajwa. iaꞌtat Goliat. Jawʉt, Goliat jʉwal wʉt,
Japon jasox jinaksiya. David tanjaeꞌe Goliat poxade. Jawʉt, David
Do jawʉt, David jʉmtaen wʉt Goliat taxtasiapchapon Goliat, pijaxtat, espadatat.
jʉm-aechpox, David jʉm-aech ampox Ja-aech wʉt, puexa filisteos-soldaw xabich
israelitas-soldawliajwa: “Japon aton jasox pejlewla. Samata, jawʉt jʉmch filisteo-soldaw
naksiyaxil xatisliajwa, xatis Dios pejjiws dʉkpax tadutlisi. Israelitas-soldaw fʉladʉkpi
xot. Japoxan jʉm-aech xoton, xan tajut filisteos-soldaw pejpaklowaxan poxade. Jawʉt,
nabeyaxaelen, japon Goliat sʉapich” israelitas-soldaw xabich bapi filisteos-soldaw.
—aech David. Rey Saúl jʉmtaen wʉt asan Rey Saúl japox taen wʉt, toꞌapon soldaw
chapaeispox David jʉm-aechpox, jawʉt rey pejpaklon, pawʉlpon Abner, bʉflaeliajwadin
Saúl toꞌa aton David bʉflaeliajwas rey Saúl David. Abner ow-aechon rey Saúl toꞌaspox.
poxadin. David fʉlaen wʉt, xalaenpon Goliat
David pat wʉt rey Saúlxot, Saúl jʉm-aech pejmatnaet. Rey Saúl tadʉton David
ampox David pajut chiekal jʉmtaeliajwa: pomatkoicha rey Saúlxotaliajwa. Baxael,
—Xam xajʉpaximil nabeliajwam, Goliat rey Saúl paxʉlan, pawʉlpon Jonatán, japon
sʉapich. Japon soldawan xabich matabijt chiekal pachaem David pejnachalanliajwa.
nabeyax. Xam jʉmch chiekal pansianam Asamatkoi, Jonatán malech chaxduton espada
—aech rey Saúl David jʉmtaeliajwa. David.
David jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox rey Do jawʉx, asamatkoi, rey Saúl toꞌa wʉt
Saúlxot: israelitas-soldaw nabeliajwa, padaelmajiw
—Xan taj-ax pejew, oveja, tataeflax sʉapich, toꞌabejpon David. David chiekal
wʉt, león, oso wʉtbej, nawejaesasia wʉt matabijt nabeyaxliajwa, padaelmajiw
xaeliajwas ovejas, Dios jinakajachawaet sʉapich. Samata, Saúl wʉlduw David soldaw
león boesaliajwan, o oso wʉtbej. pejcapitánliajwa. Puexa israelitas xabich
Diachwʉajnakolax, ma amwʉt, Dios nejchachaemil Davidliajwa.
nakajachawaesaxael Goliat malechaliajwan
—aech David rey Saúlxot. Rey Saúl nusasiowal wʉton David,
Goliat sʉapich, nabapox.  boesasiapon
Do jawʉt, Goliat itafol wʉt, moxsfʉldepon (1 Sm 18.6–20.42)
David poxade. David-is moxsfʉlde Goliat Asamatkoi, David, pejsoldaw sʉapich,
poxade. Jawʉt, David pejchoxaxot iaꞌt bapi xabich filisteos-soldaw. Japi nawen wʉt
jukchapon. Ja-aech wʉt, duton pej-hondaxot. nabeyaxxot, xabich israelitas, wathoꞌ, fʉlaen,
bʉꞌkakʉlnaliajwa israelitas-soldaw. Japi
wathoꞌ jajuw rey Saúlliajwa, Davidliajwabej.
Japi wathoꞌ jajuw wʉt, jʉm-aechi ampox: “Rey
Saúl boesa padaelmajiw mil filisteos-soldaw.
David boesalax padaelmajiw diez mil filisteos-
soldaw, naba wʉton” —aech israelitas-wathoꞌ,
jajuw wʉti japi kolenliajwa.
Rey Saúl japox jʉmtaen wʉt, xabich
palalapon Davidliajwa. Nejchaxoel wʉt jʉm-
aechon ampox Davidliajwa: “Ma amwʉt,
kamtalejen, David wʉlduiyaxaes reyliajwa
puexa israelitas tatoꞌlaliajwa” —aech rey Saúl,
nejchaxoel wʉt. Jawʉt, rey Saúl nejweslapon
David.
Kandiawa wʉt, rey Saúl pejme dep pijaxtat
na-achapon. Samata, David pejme daka
arpa rey Saúl pachaemaliajwa. Jawʉt, arpa
daka wʉton, rey Saúl xaꞌek lanza. Rey Saúl
koleveces lanzatat chaxpapon David kijsliajwa.
© 1996 David C. Cook Pe nakiowa, David wʉajchafokchapon
Goliat sʉapich, nabapox koleveces. Rey Saúl pajut chiekal matabijt
75
David kajachawaechpox Dios. Rey Saúl pajut
chiekal namatabijtbej kaes kajachawae-
esalpox Dios. Samata, rey Saúl pejlewla
Davidliajwa. Samatabej, rey Saúl wʉlduw
David asamʉt soldaw pejcomandanteliajwa.
Rey Saúl nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox:
“Asamatkoi, David naba wʉt, padaelmajiw
sʉapich, Davidkas boesaxaes” —aech rey Saúl,
nejchaxoel wʉt. Pe David xabich malecha
padaelmajiw, Dios kajachawaech xot. Ja-
aech wʉt, rey Saúl kaes xabich pejlewla
Davidliajwa. Me-ama majt pejlewla wʉt,
jachi-el rey Saúl. Puexa israelitas xabich
nejchachaemil Davidliajwa. Rey Saúl paxʉlow,
taxdukapijow, pawʉlpow Mical. Japow xabich
nejxasink David. Rey Saúl pajut chiekal © 1996 David C. Cook

matabijt paxʉlow xabich nejxasinkpox David. Rey Saúl chaxpapon lanzatat,


Samata, rey Saúl nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon David daka wʉt arpa
ampox: “Xan chiekal matabijtax isaxaelenpox
David boesaliajwas asamatkoi japon rey Saúl pachaemaliajwa. Rey Saúl pejme
reysamata. David kitoꞌax wʉt boesaliajwa chaxpapon David lanzatat. Jawʉt, David
cien filisteos, bejmalechaxilbejpon. Ja- pejme wiapon. Do jawʉt, David fʉlaechon
aech wʉt, asew filisteos-soldawxot David pejba poxade. Jawʉt, David pijow, Mical, jʉm-
bejboesaxaeson” —aech rey Saúl, nejchaxoel aechow ampox Davidxot: “¡Ampamadoitat,
wʉt. xam najaesaxaelam taj-ax xam
Rey Saúl jʉm-aech ampox, pejpaklochiw boesasaxaelxot!” —aech Mical toꞌa wʉtow
bʉxtoꞌa wʉt: “Jʉm-amo ampox David: ‘Xam David najaesliajwa. Rey Saúl pejsoldaw toꞌa
boesam wʉt cien filisteos-soldaw, ja-aech wʉt, wesliajwapi David, nakolt wʉt kandiawasap
rey Saúl dʉajsaxaelon paxʉlow xam’ —amo pejbafafaxot, boesaliajwas. Pe, ja-aech wʉt,
Davidxot” —aech rey Saúl, pejpaklochiw Mical kajachawaet pamal ventanaxotsik
bʉxtoꞌa wʉt. balaeliajwadik.⁠
Do jawʉt, ow-aech wʉt, fʉlaechlisi David Jawʉx otow pinjiyax ídolo kamaxxot, me-
poxade bʉxtoꞌaspox jʉmchiliajwapi Davidxot. ama David ok wʉt, jachiliajwapox. Jawʉt,
David japox jʉmtaen wʉt, ow-aechon. Do kawiaj thʉch okpow ídoloxot. Dolisdoꞌ rey
jawʉt, chakifolon, pejsoldaw sʉapich. Jawʉt, Saúl pejsoldaw lowlisi jaelsliajwa David,
boesapi doscientos filisteos-soldaw. Rey Saúl bʉflaeliajwapi rey Saúl poxade. Mical jʉm-
pajut chiekal matabijt wʉt diachwʉajnakolax aech ampox rey Saúl pejsoldawliajwa: “David
David boesapox doscientos filisteos- bʉꞌxaenk” —aech Mical. Ja-aech wʉt, rey
soldaw, jawʉt rey Saúl kiduton paxʉlow, Saúl pejsoldaw nawiapi rey Saúl poxade.
Mical, Davidxot. Rey Saúl pajut chiekal Rey Saúl jʉmtaen wʉt David bʉꞌxaenkpox,
matabijt diachwʉajnakolax paxʉlow xabich palaeyajametat jʉm-aechon ampox
nejxasinkpox David. Matabijtbejpon Dios pejsoldawliajwa: “¡Juꞌmenpon kamaxxot!
xabich kajachawaechpox David. Samata, rey ¡Bʉflaemen xan tajut boesaliajwan!” —aech
Saúl xabich kaes pejlewla Davidliajwa. rey Saúl toꞌa wʉt pejsoldaw.
Ja-aech wʉt, rey Saúl nejchaxoel wʉt, Samata, Saúl pejsoldaw pejme pati David
jʉm-aechon ampox: “Xan tajut boesaxaelen pejbaxot jusliajwapi David kamaxxot.
David” —aech rey Saúl, nejchaxoel wʉt. Jusliajwa wʉt, japi taen David ijilpox
Samata, rey Saúl jʉm-aechon ampox asew kamaxxot.
israelitasxot rey Saúl nejchaxoelpoxliajwa. Rey Saúl pajut chiekal matabijt wʉt
Jonatán japox jʉmtaen wʉt, chapaeipon japox paxʉlow Mical naekichachajbaspox
Davidxot. Jawʉt, Jonatán chimiajamechan pejsoldaw, jawʉt xabich palalapon paxʉlow
jʉm-aechon paxxot boesasamatapon David. Micalliajwa. Jawʉt, xabich loton paxʉlow.
Samata, rey Saúl nejchaxoelpox nejkofton, Mical kichachajba wʉt, jʉm-aechow ampox
David boesaxaelpox. Pejme rey Saúl na- paxxot: “David najʉm-aech ampox: ‘Xam
acha dep pijaxtat. Jawʉt, David daka arpa nakajachawaes-emse wʉt xan weliajwan
76
nej-axxot, xamkal boesaxaelen’ —aech David
xanliajwa. Samata, kajachawaetx naboesa-
elaliajwapon” —aech Mical paxxot.
David wia wʉt rey Saúlxot, David fʉlaech
Samuel pejba poxade. Pat wʉton Samuelxot,
David chapaei Samuelxot wejatispox rey
Saúlliajwa. Rey Saúl wʉlwek David. Pe David
tapoellison faenaliajwa. Do jawʉx, David
fʉlaech Jonatán poxade. Faen wʉt, David jʉm-
aech ampox Jonatánxot:
—¿Ma-aechxot nej-ax palala xanliajwa?
—aech David Jonatánxot. Jonatán jʉmnot wʉt
jʉm-aechon ampox David jʉmchiliajwa:
—Diachwʉajnakolaxa-el taj-ax palalapox
xamliajwa —aech Jonatán Davidxot.
David pejme jʉm-aech ampox Jonatánxot: © 1996 David C. Cook

—Diachwʉajnakolax nej-ax palala David, sacerdote sʉapich, Dios pejcarpabaxot


xanliajwa. Pe nej-ax xam jʉmchi-el palalapox
xanliajwa, nej-ax pajut chiekal matabijt —¿Ma-aech xot xam tamach lowam amxot?
xot xam tajnachalnampox. ¡Xabʉaꞌde —aech sacerdote Ahimelec.
matabijsliajwam nej-ax nejchaxoelpox David naekichachajba wʉt, jʉm-aechon
xanliajwa! Do jawʉx, najʉmchiyaxaelam ampox sacerdote Ahimelecxot:
—aech David Jonatánxot. —Rey Saúl nabʉxtoꞌa asan maliach
Jawʉt, Jonatán ow-aech wʉt fʉlaechon jʉmchiliajwan. Samata, baxael, tajjiw
pax poxade, chiekal matabijsliajwa asalel nafaenaxael. Xam pan wʉt, ¡xan
diachwʉajnakolax pax nejchaxoelpox nachaxduꞌe cinco pan! —aech David sacerdote
boesaliajwa David. Do jawʉt, Jonatán pajut Ahimelecxot.
chiekal matabijt pax diachwʉajnakolax Sacerdote Ahimelec jʉmnot wʉt, jʉm-
palalapox Davidliajwa. Samata, Jonatán aechon ampox:
pejme fʉlaen David poxadin chapaeliajwapon —Ampi pan, nejmachjiwliajwa-el. Ampi pan
Davidxot pax palalapox Davidliajwa. jiw chaxduw Dios pej-ofrendaliajwa. Xanal
Pat wʉton Davidxot, chapaeipon japox. koewan sacerdotes xaeliajwan ampi pan.
Samata, jʉm-aechon ampox Davidxot: Pe nakiowa, xam chaxdusaxaelen ampi pan
“Diachwʉajnakolax taj-ax nejchaxoel xam xaeliajwam —aech Ahimelec.
boesaliajwa” —aech Jonatán Davidxot. Do jawʉt, David chaxduws wʉt japi
Jawʉt, Jonatán, David sʉapich, najʉmduwpi pan, pejme jʉm-aechon ampox sacerdote
pomatkoicha pejnachalanliajwapox japi Ahimelecxot:
kolenje. Asamatkoi, japixot kaen tʉp wʉt, —¿Moech xam lanza? Lanza kijimil wʉt,
namanpon tataeflaliajwa patʉpon pejjiw. Do ¿moech xam otam espada? —aech David
jawʉx, David asalel fʉlaechlison Jonatán wʉljow wʉton sacerdote Ahimelecxot.
pax boesasamatas. Jonatánbej nawiaꞌe pejba Sacerdote Ahimelec jʉmnot wʉt, jʉm-
poxade. aechon ampox:
—¡Diechdoꞌ! Xan espada, Goliat pija, xam
Rey Saúl nusasiowal xot, malechampon pija. Xalaesiam wʉt, ¡xalaem!
boesasiapon David —aech sacerdote Ahimelec.
(1 Sm 21–23) Do jawʉt, David xafol wʉt pan, xafolbejpon
David najaet boesasamataspon rey Saúl. espada. Do jawʉx, David fʉlaechon Gat
Jawʉt, David, pejjiw sʉapich, fʉlaechon Gilgal paklowax poxade. Japapaklowaxxot duil
paklowax poxade. Japamatkoi, sacerdote filisteos. Japapaklowaxpijiw chiekal matabijti
Ahimelec nabiston Dios pejcarpabaxot. Jaxot David. Samata, David pejlewla filisteos
David, pejjiw sʉapich, pat wʉt, pejjiw nuilax boesasamatas. Samata, jawʉt, me-ama na-
toꞌapon tathoetat. Do jawʉt, David tamach acha wʉt, ja-aech David. Samata, boesa-esalon
lech Dios pejcarpaba poxade. filisteos.
Sacerdote Ahimelec wʉajnachaem wʉton Jawʉt, David fʉlaech, pejjiw sʉapich,
David jʉm-aechon ampox:  mʉaxwʉaj poxade, jamʉax pawʉl Adulam.
77
Japamʉaxwʉajtutat David, pejjiw sʉapich, israelitas-soldaw sʉapich. Ja-aech wʉt, David,
duil. Malis pakoew, japon pax, pen sʉapich, pejsoldaw sʉapich, fʉlaech kajachawaesliajwa
wʉltaen wʉt jaxot, David dukpox, do israelitas-soldaw. Japamatkoi, David
jawʉt, japibej fʉlaech David poxade. Puexa pejsoldaw, me-ama seiscientos poejiw. Dios
israelitas, bʉꞌwʉajanpi rey Saúl, japibej kajachawaech David, pejsoldawjiw sʉapich,
fʉlaech David poxade. Asew israelitas chiekal malechaliajwapi filisteos-soldaw.
nejchachaemla-eli rey Saúlliajwa, japilap-is Rey Saúl wʉltaen David Keila
fʉlaech David poxade. Ja-aech wʉt, David paklowaxxotpox. Samata, nejchaxoelon
paklon nadofa japiliajwa. Japi nanʉamt, David jaelsliajwa David. Jawʉt, David
sʉapich, me-ama cuatrocientos poejiw. David wʉajnachaemton Dios chiekal matabijsliajwa
bʉflaech pax, pen sʉapich, Moab tʉajnʉpijin machiyaxaelon rey Saúlliajwa. Ja-aech wʉt,
poxade, jaxot pax, pen sʉapich, duilaliajwa David matabijt israelitas wiasaxaespox,
nejmach. Keila paklowaxpijiw, rey Saúlxot. Samata,
Do jawʉt profeta, pawʉlpon, Gad, japon David, pejjiw sʉapich, asalel fʉlaech. Jawʉx
naewʉajan wʉt, jʉm-aechon ampox David asatʉajnʉchanlel nanʉamti. Rey Saúl japox
chiekal matabijsliajwa: “¡Xam kaweta wʉltaen wʉt, nejkofton David jaelsliajwapox.
mʉaxwʉajtuxot dukaximil! ¡Xabʉaꞌde Judá Rey Saúl chiekal matabijsasia amxot David
pamojiw pejtʉajnʉ poxade!” —aech profeta jaesliajwapon. Pe Dios tapae-el rey Saúl
Gad toꞌa wʉton David. Ja-aech wʉt, David, jaelsliajwa David.
puexa pejjiw sʉapich, fʉlaechi Judá pamojiw Asamatkoi, Jonatán maliach fʉlaech David
pejtʉajnʉ poxade. Japatʉajnʉ paꞌa wʉt, ultat taeliajwa. Pat wʉton Davidxot, jʉm-aechon
duili. ampox Davidxot: “David, ¡nabej nejleweꞌ!
Japamatkoiyan, rey Saúl, pejsoldaw sʉapich, Taj-ax xam boesaxil. Asamatkoi, xamlap pajel-
jaesasiapi David. Pe faena-eli. Jawʉt, rey reyaxaelam puexa israelitas tatoꞌlaliajwam.
Saúl palala soldaw-paklochiwliajwa, chapae- Xanbej japamatkoi nejkajachawaesnaxaelen.
esal xoton, paxʉlan Jonatán, David sʉapich, Taj-axbej japox pajut chiekal matabijt”
japi chajia chiekal najʉmduw pomatkoicha —aech Jonatán Davidxot. Jawʉt, japi
pejnachalanliajwapox. pejme nachawʉajnajʉm-aech pomatkoicha
David majt Dios pejcarpabaxot wʉt, wʉljow pejnachalanliajwapox. Do jawʉx Jonatán
wʉton pan, espadabej, jawʉt jaxotbej kaen nawiat pejba poxade.
aton, japon edomita-aton. Japon chapaei David, pejjiw sʉapich, nanʉamt xabich
puexa japox rey Saúlxot. Samata, jawʉt, rey mʉaxanxot. Japamʉaxanxot mox duili,
Saúl toꞌa pejsoldaw bʉflaeliajwadin sacerdote matabijt wʉt David jaxotpox, japilap fʉlaech
Ahimelec. Sacerdote Ahimelec bʉꞌpach wʉt, rey Saúl poxade jalpaeiliajwa David jaxotpox.
rey Saúl xabich loton sacerdote Ahimelec, Jʉm-aechi ampox rey Saúlxot: “Xanal
kajachawaet xoton David. Sacerdote Ahimelec taenx David ma amwʉt jaxoton. Xanal
jʉm-aechon ampox, David xabich jʉmbisnik: kajachawaesaxaelen xam jaelsliajwam David”
“Diesdoꞌ. Xan David kajachawaetx, xam —aech japi jiw rey Saúlxot. Do jawʉt, rey Saúl
toꞌam xot” —aech sacerdote Ahimelec rey najaw-aech japi jʉm-aechpoxliajwa.
Saúlxot. Jawʉt, rey Saúl pejsoldaw kitoꞌapon Do jawʉt, rey Saúl, pejsoldaw sʉapich, japi
boesaliajwapi sacerdote Ahimelec, puexa jiw sʉapichbej, fʉlaechlisi jalwekaliajwapi
asew sacerdotesbej, nabisti Dios pejcarpabaxot David. Pe David wʉltaen wʉt japi jiw
baespi. Kitoꞌabejpon beliajwas sacerdotes fʉlaenpox, David, pejjiw sʉapich, jaxot
pejwathoꞌjiw, japi paxi, japi pejchoefbej. chijiapon. Ja-aech wʉt, rey Saúl, pejjiw
Jawʉt, rey Saúl pejsoldaw puexa chiekal sʉapich, kawʉxadʉkpi David. Japi fʉlpasasia
ba wʉti, kaen jaxot wia. Japon Ahimelec David. Pe jawʉt, chalechkal kaen wʉajan-
paxʉlan, pawʉlpon Abiatar. Japon fʉlaech xananʉasan pat rey Saúlxot. Japon jʉm-aech
David wʉlwekaliajwa. Pat wʉton Davidxot, ampox rey Saúlxot: “¡Ma amwʉt, amxot
jalpaeipon Davidxot, rey Saúl pejsoldaw nawem, nejsoldaw sʉapich! ¡Nejwʉlela
puexa sacerdotes bapoxliajwa. Jawʉt, David filisteos-soldaw chakipat xanal nabeliajwa!”
jʉm-aech ampox Abiatarxot: “Rey Saúl xatis —aech japon aton rey Saúlxot. Samata,
kolenas nakjalwek nakbeliajwa. Samata, rey Saúl bʉꞌakofton kawʉxanjaetpox
¡namanaxaelam xanxot!” —aech David. David jaelsliajwa. Jawʉt, rey Saúl fʉlaech,
Japamatkoiyan, filisteos-soldaw pejsoldaw sʉapich, nabeliajwa, filisteos-
chakipati Keila paklowaxxot nabeliajwa, soldaw sʉapich.
78
Asamatkoi, David diez poejiw, toꞌa Nabal
David wepachaemspox koleveces poxade. Japon Nabal xabich kimaenk. David
boesaliajwapon rey Saúl pejjiw toꞌapi pat wʉti Nabal nabistxot,
(1 Sm 24–27) japi jʉm-aech ampox Nabalxot: “David
Rey Saúl toet wʉt nabeyax, filisteos sʉapich, nabʉxtoꞌa jʉm-aechon ampox xamxot
jawʉx pejme wʉltaenpon David, pejjiw jʉmchiliajwan. Xam najut chiekal matabijtam.
sʉapich, jiw pajilaxxot wʉt. Samata, rey Saúl, Namakjiw nejew oveja tataefʉl wʉt mox
tres mil soldaw sʉapich, fʉlaechon David xanalxot, japi xanal kajachawaetx asejiw
jaelsliajwa. Jawʉt, David, pejjiw sʉapich, wenatkowasias wʉti nejew oveja. Namakjiw
namoecha kaes atʉajade pinamʉaxwʉaj talias-enilbej. Samata, ma amwʉt, xam
tuchade. Rey Saúl taen wʉt japamʉaxwʉaj, nakajachawaesaxaelam. Nachaxduiyaxaelam
fʉlaechon napapalaliajwa japamʉaxwʉajtuxot. malechpoxan” —aech David pejsoldaw
Jawʉt, David pejjiw jʉmtispon Nabalxot.
nuthaklajametat ampox: “¡Ma kaes chiekal Pe jawʉt, jʉmch Nabal jʉmnot babejametat
pachaem xam boesaliajwam rey Saúl!” —tis David pejsoldawliajwa. Chinx chaxdus-
David pejjiw. Pe Davidliajwa pachaema-el elon. Jawʉt, David pejsoldaw nawia ke-etat
boesaliajwapon rey Saúl, puexa israelitas David poxade. Pat wʉti Davidxot, chapaeipi
pejrey xoton. Jawʉt, David tʉaknejmes- wejatispox japiliajwa. David japox jʉmtaen
el wʉt, mox soepandepon rey Saúl. Jawʉt, wʉt, xabich palalapon Naballiajwa. David
David makatathal espadatat rey Saúl pijax, toꞌa pejjiw thilsliajwapi Nabal pejbapijiw
sumta-osax. Rey Saúl nakolt wʉt jaxot, chakifʉlaeliajwabej.
atʉajach fʉlaech wʉt, rey Saúl pejwʉchakal Nabal pijow pawʉl Abigail. Japow xabich
jaxot David nakolt wʉt, nejlakchapon rey chimiow. Xabich matabijtow. Kaen Nabal
Saúl jʉmtaeliajwa. Rey Saúl wʉltataen wʉt, pamakan fʉlaen chapaeliajwa Nabal pijow
David sat makxabijindik itpaeiliajwa sitaeyax. Nabal jʉm-aechpox David pejjiwliajwa.
Jawʉt, itpaeibejpon rey Saúl pejsumta-osax Samata, japow japox jʉmtaen wʉt, nejchaxoel
makatathalpox. David jʉm-aech ampox rey wʉt, jʉm-aechow ampox: “Pachaem xan
Saúlliajwa: xalaeliajwan naxaeyaxan David poxade”
—Ma amwʉt, xanliajwa chiekal —aech Abigail, nejchaxoel wʉt. Do jawʉt,
nawepachaem xam boesaliajwan. Pe xan Abigail xabich naxaeyaxan matakʉpow burtat
nawepachaema-el xam boesaliajwan. ¿Ma- xalaeliajwa David poxade. Jawʉt, nʉamtxot
aechxotlax xam naboesasiam?” —aech David xabʉꞌkʉltow David, japon pejsoldaw sʉapich.
rey Saúlliajwa. Japowlap chaxduwxot naxaeyaxan Davidxot.
Rey Saúl jʉmtaen wʉt David jʉm-aechpox, Abigail jʉm-aech ampox: “¡Ampoxan
xabich nejxaejwaspon. Samata, rey Saúl jʉm- malech xamal chaxduiyaxaelen, nakinoꞌe!
aechon ampox Davidxot:
—Xam diachwʉajnakolax paeyam. Xan
nejchaxoelx wʉt xam boesaliajwan, nejmach
jʉmch chiekal nejchaxoelx japox. Xan
tajut chiekal matabijtax xamlap asamatkoi
reyaxaelam. Matabijtaxbej xam puexa
israelitas tatoꞌlam wʉt, malechaxaelampox
nadaelmajiw, israelitas-soldaw sʉapich. Ja-aech
wʉt, israelitas chiekal duilaxael. Ma amwʉt,
¡chiekal najʉmduꞌe xam pachaemaliajwam
puexa tejew yamxiliajwa, puexa
tajjiwliajwabej, asamatkoi, xam rey nadofam
wʉt!” —aech rey Saúl Davidxot jʉmdut wʉt.
Do jawʉt, David ow-aech rey Saúl jʉm-
aechpox. Jawʉt, rey Saúl nawiat pejba poxade.
David, pejjiw sʉapich, jaxot nakiowakaweta.
Do jawʉx, kaesʉapich matkoiyan wʉt,
profeta Samuel tʉp. Puexa israelitas xabich
nejxaejwas profeta Samuel tʉp wʉt. Israelitas © 1996 David C. Cook

xabich wʉnowpi. David, Abigail sʉapichpox


79
¡Tajmol Nabal jʉmnot wʉt babejjamechan —¿Xamlap David? —aech rey Saúl.
nejsoldawliajwa, japoxliajwa Nabal David jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox rey
bʉꞌaboesaximil! ¡Ma xanbej naboesaximil! Saúlliajwa:
¡Puexa xanalxot duilibej xam beyaximil! Ja- —Xanlap japonan. ¿Ma-aechxot
aech wʉt, xam bʉꞌwʉajanjilaxaelam Diosxot” nakiowa xan najalwekam? ¿Masox xan isx
—aech Abigail Davidxot.⁠ xamliajwa nakiowa najalwekaliajwam,
David matabijt Abigail jʉm-aechpox naboesaliajwambej? —aech David rey
diachwʉajnakolaxpox. Samata, jawʉt, David Saúlliajwa.
kinot Abigail malech chaxduwpoxan. Do Rey Saúl jʉm-aech ampox Davidliajwa:
jawʉx, kolesemana xens-el wʉt, Nabal masoxtat —Diachwʉajnakolax xan tajut chiekal
chalechkal tʉpon. Jawʉt, David pajut chiekal matabijtax babijax isxpox xamliajwa
matabijt Nabal tʉpox, Dios kastikas xoton. jalwekxxot boesaliajwan —aech rey Saúl.
Mical, David pijow, rey Saúl asan poixot David pejme jʉmnot wʉt, jʉm-aechon
kiduton, David pijowpow. Japon poi, pawʉl ampox rey Saúlliajwa:
Palti. Nabal tʉp wʉt, David toꞌa pejjiw —Ama nijax lanza. ¡Toꞌamin kaen
wʉljaesliajwapi Abigail David fisliajwa Abigail. nejsoldawan chafisliajwa nejlanza, nejjarra
David pejjiw pat wʉt Abigailxot, jʉm-aechi sʉapich! Ampamadoi, xam boesa-enil, Dios
ampox Abigailxot: “David natoꞌa xanal xam chijia pajut xam makafit xot reyliajwam. Xan
wʉljaesliajwan. David xam fisaxael japon kawʉajnax Dios naboesasamata jiw —aech
pijowamliajwa” —aechi Abigailxot. Abigail David rey Saúlliajwa.
ow-aech. Jawʉt, David pejjiw nakfolow. Jawʉt, Do jawʉt, rey Saúl nawiaꞌe pejba poxade.
David fiton Abigail. Baxael, David fitbej asaow, Ma-is David pejlel nawiat, pejsoldaw sʉapich.
pawis. Japow pawʉl Ahinoam. Japi, wathoꞌ David nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox:
koliowje, David pejwathoꞌ. “Kamtalejen, o baxael wʉtlejen, rey Saúl xan
Asamatkoi, rey Saúl asanejchaxoelaxpon. naboesaxael. Samata, kaes pejme pachaem
Samata, pejme boesasiapon David. Samata, rey xan fʉlaeliajwan filisteos poxade. Ja-aech
Saúl bʉꞌthilt tres mil soldaw wʉlwekaliajwapi wʉt, rey Saúl xan nataliasaxil” —aech David,
David. Do jawʉt, fʉlaechi mox David nejchaxoel wʉt. Ja-aech wʉt, David, pejjiw
dukxot. Jaxot bijapi. Ja-aech wʉt, David sʉapich, fʉlaechlisi filisteos pejpaklowax
toꞌa asew pejsoldaw chawʉajnataeliajwa rey poxade. Japapaklowax pawʉl Gat. David
Saúl, pejsoldaw sʉapich, bijaxaelxot. David bʉꞌfolbej koliowje pijow. Rey Saúl wʉltaen
pejjiw japon taen wʉt, kaxa nawechi David David fʉlaechpox filisteos pejpaklowax
chapaeliajwa. Jawʉt, David fʉlaech, kaen poxade. Ja-aech wʉt, rey Saúl nejkoft David
pejsoldawan sʉapich, rey Saúl bija poxade. jalwekpox.
David taen rey Saúl moejsaxaelxot. Madoi David kawʉajan rey, Gat paklowaxpijin,
wʉt, David, pejsoldawan sʉapich, pat rey Saúl David tapaeis wʉt pejlel bʉꞌdukpon pejjiw.
moejtxot. Jawʉt, Dios pijaxtat, puexa rey Saúl Rey, Gat paklowaxpijin, najaw-aechon. Jawʉt,
pejsoldaw xabich moejti. Samata, chinx kaen japon rey toꞌa David bʉꞌdukaliajwa pejjiw
japixot tae-esalpi. Jawʉt, David pejsoldawan Siclag paklowaxxot.
boesasiapon rey Saúl. Pe David kitapae-el. David, pejjiw sʉapich, duil wʉti Siclag
Jawʉt, jʉm-aechon ampox nuthaklajametat: paklowaxxot, kaewaech wʉtlisox, jawʉt David,
“Dios pajut kastikaxaes rey Saúl” —aech David pejsoldaw sʉapich, tʉadutlison nabeliajwa,
pejsoldawanliajwa. Jawʉt, David fit Saúl pijax israelitas padaelmajiwpi sʉapich. Japilap
jarra, lanza sʉapich. Jawʉt, David, pejsoldawan filisteos, xabich atʉaj duili. David, bʉnba
sʉapich, chijiapi jaxot. Dolis, atʉajxach wʉti, wʉton pejsoldaw, padaelmajiw sʉapich, chiekal
mʉax xot nuil wʉti, jaxotdin David nejlaꞌan toesalapon padaelmajiw. Puexa padaelmajiw
Abner jʉmtaeliajwa. Japonlap paklon puexa pejchoef notbejpi. Ponanbej noti. Japox David,
Saúl pejsoldawliajwa. David nejlaꞌan wʉt, jʉm- is, pejsoldaw sʉapich, japamatkoiyan wʉt.
aechon ampox: “Abner, ¡xam nejsoldaw sʉapich, David nawian wʉt nabeyaxxot, rey, Gat
chiekal tataefla-emil rey! Samata, rey beyaxael paklowaxpijiw tatoꞌlan, wʉajnachaemtas wʉt,
xamal kastikaliajwa. ¡Wʉlwekde rey pijax lanza, jʉm-aechon ampox Davidxot:
jarra sʉapich!” —aech David Abnerliajwa. —¿Achapaklowaxpijiw sʉapich, xam
Jawʉt, rey Saúl jʉmtaen wʉt jʉmmatabijton nabam? —aech rey Gat.
David pejjame. Samata, jawʉt jʉm-aechon David jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox,
ampox: kichachajba wʉt:
80
—Xanal nabax, israelitas-soldaw sʉapich jachiyaxaelpoxan, japi chijiyaliajwa
—aech David, naekichachajba wʉton rey, Gat. ampatʉajnʉxot. Patʉpa pej-aelan sʉapich
Ja-aech wʉt, rey Gat paklowaxpijin nospaeipi chijiyax toꞌa wʉton xanbej chijiyax
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “David natoꞌapon. ¿Ma ma-aechxot nawʉljowam
ma amwʉt, padaelman nadofalison nakae- japox xan isliajwan? Japox xan isx wʉt, rey
israelitasliajwa” —aech rey, Gat, nejchaxoel Saúl naboesaxael —aechow, patʉpa pej-aelan
wʉt Davidliajwa. sʉapich, nospaeipow.
Do jawʉt, rey Saúl jʉm-aech ampox japowxot:
Rey Saúl tʉpox, paxi sʉapich, —Xamliajwa ijilaxael babijax, isam wʉt xan
naba wʉti padaelmajiw sʉapich jʉm-anpox, —aech rey Saúl.
(1 Sm 28–31; 1 Cr 10) Japow jʉm-aech ampox:
Asamatkoi, filisteos natameja nabeliajwa, —¿Achan pej-ael sʉapich, xam nospaesiam?
israelitas-soldaw sʉapich. Jawʉt, rey, —aechow.
Gat, tadʉton David, pejsoldaw sʉapich, Rey Saúl jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox:
natamejaliajwa, filisteos-soldaw sʉapich, —¡Laem profeta Samuel pej-ael amxot
japibej nabeliajwa, israelitas-soldaw sʉapich. pasliajwa! —aech rey Saúl.
Jawʉt, David baj-aechon. Do jawʉx, japow taen wʉt Samuel pej-ael,
Rey Saúl wʉltaen wʉt filisteos natamejapox, jawʉt pajut chiekal matabijtow wʉljowpon
rey Saúlbej tameja israelitas-soldaw profeta Samuel pej-ael, japon pajutlap rey
nabeliajwa, filisteos-soldaw sʉapich. Do Saúl. Samata, jawʉt nejchaxoel wʉt, jʉm-
jawʉx, filisteos mox bija wʉt israelitasxot, aechow ampox: “¡Ei! Xan nabʉxtoꞌapon, japon,
rey Saúl pejlewla, taen wʉton xabich pin- rey Saúlpe” —aechow, nejchaxoel wʉt.
iakola filisteos-soldaw. Samata, rey Saúl Dios Samata, jawʉt jʉm-aechow ampox rey Saúl
kawʉajan chiekal matabijsasia xot, japon jʉmtaeliajwa:
malechaxael wʉt padaelmajiw, o malechaxaes —¿Ma-aechxot xan naekichachajbam,
wʉt padaelmajiw. Pe Dios jʉmnos-el. Dios xamlap najut rey Saúlam wʉt? —aechow.
jʉmchi-esalbej, Saúl moejt wʉt. Dios bʉxtoꞌa- Profeta Samuel pej-ael wʉajnachaemt wʉt,
elbej profeta, Saúl jʉmchiliajwas. Asaxtat kaes jʉm-aechon ampox rey Saúlxot:
matabijsliajwapox xapaeja wʉt, japoxtatbej —¿Ma-aech xot xan nataliatam ampalel
Dios jʉmnos-el. fʉlaeliajwansik? —aech profeta Samuel pej-ael
Samata, rey Saúl pejsoldawpaklochiw toꞌa. rey Saúlxot.
Toꞌa wʉt, jʉm-aechon ampox: Rey Saúl jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
—¡Pawis wʉlwekde, nospaeipow, profeta Samuel pej-ael jʉmtaeliajwas:
patʉpa pej-aelan sʉapich! Do jawʉx, xan —Xabich filisteos-soldaw nachakipat, xanal
fʉlaeyaxaelen tajut chiekal nospaeliajwan, sʉapich, nabeliajwa. Xanlach Dios kawʉajnax,
japow sʉapich —aech rey Saúl chiekal matabijsliajwan malechaxaelen wʉt
pejsoldawpaklochiwxot. filisteos-soldaw, o, malechaxinil wʉt. Pe
Jawʉt soldaw-paklochiw jʉmnot wʉt jʉm- chinax Dios najʉmnos-el. Samata, xan ampow
aechi ampox rey Saúlxot: toꞌax xam laeliajwa xam najʉmchiliajwam xan
—Endor paklowaxxot pawis duk, japow chiekal matabisianxot —aech rey Saúl profeta
nospaeipow, patʉpa pej-aelan sʉapich —aech Samuel pej-aelxot.
rey Saúl pejsoldawpaklochiw. Profeta Samuel pej-ael pejme jʉmnot wʉt,
Do jawʉt, rey Saúl asax naxoelon, patʉpa pej- jʉm-aechon ampox rey Saúlxot:
aelan sʉapich, nospaeipow matabijsasamatas. —Dios xamxota-el wʉt, nadaelman dofam
Do madoi wʉt, rey Saúl fʉlaech taeliajwa, wʉtbej, ¿ma-aechxot xan nawʉajnachaemtam,
patʉpa pej-aelan sʉapich, nospaeipow poxade. matabijsasiam wʉt xam isaxaelampoxliajwa?
Rey Saúl chalas kolenje pejsoldawan. Ma amwʉt, xam chiekal nadaelman dofam
Japowxot pat wʉt, rey Saúl jʉm-aech ampox Dios, naexasis-emil xot Dios, kitoꞌa wʉt
japowxot: puexa amalecitas chiekal beyax toesliajwam
—Xan jʉmchiyaxaelenpon, patʉpan pej-ael, wʉt. Xan chajia jʉm-an, laejax wʉtfʉk, Dios
japonaxaellap nospaesianpon —aech rey Saúl tapaeyaxil xam kaes reyliajwam. Kandiawa,
japowxot. filisteos malechaxael xamal. Xam, naxʉlan
Japow jʉmnot wʉt, jʉm-aechow ampox: sʉapich, tʉpaxaelam —aech profeta Samuel
—Xam chiekal matabijtam. Rey Saúl pej-ael, chawʉajnajʉm-aech wʉt rey Saúl pajut
chijiyax toꞌa chawʉajnachapaeipi asamatkoi chiekal matabijsliajwa.
81
Rey Saúl japox jʉmtaen wʉt, xabich kaes Davidxot, chapaeipon puexa ja-aechpox.
pejlewlapon. David jʉmtaen wʉt rey Saúl, paxʉlan
Filisteos-soldaw natameja wʉt nabeliajwa, Jonatán sʉapich, tʉpox, jawʉt David xabich
israelitas sʉapich, asew filisteos pejreyes nejxaejwas, pejnachalan Jonatánliajwa.
jʉm-aechi ampox Gat paklowaxpijinliajwa: Xabich nejxaejwasbejpon rey Saúl tʉpoxliajwa,
“Xanal tapaeyaxinil David, pejsoldaw Saúllap chiekal matxoelapijin rey israelitasxot.
sʉapich, naknabeliajwa, xanal sʉapich. Dios toꞌa David nawiasliajwa Hebrón paklowax
Xatis nabaes wʉt, israelitas sʉapich, jawʉt poxade, Judá pamojiw pejtʉajnʉ poxade.
David chalechkal, pejsoldaw sʉapich, David jaxot paꞌa wʉt, Judá pamojiw japi
asanejchaxoelaxael xatisliajwa. Ja-aech wʉt, matnaechafanson olivosimint. Do jawʉt,
David nakbeyaxael xatis, japon pejsoldaw wʉlduwsbej David Judá pamojiw pejreyliajwa.
sʉapich” —aech asew filisteos pejreyes. Abner, japon majt puexa rey Saúl
Samata, jawʉt rey, Gat paklowaxpijin, japon pejsoldawpaklonpon, nabeyaxtat japon
toꞌa David, pejsoldaw sʉapich, naweliajwa wia, kaesʉapich soldaw sʉapich, naba wʉti,
Siclag paklowax poxade. filisteos-soldaw sʉapich. Rey Saúl paxʉlan,
Do jawʉt, David jaxot chijia wʉt, filisteos- kaen naman. Japon pawʉl Is-boset. Samata,
soldaw nabalisi israelitas-soldaw sʉapich. Naba Abner wʉlduw Is-boset puexa asew israelitas
wʉt, filisteos-soldaw rey Saúl kawʉxanjaech. pejreyliajwa. Joabbej puexa rey David
Ja-aech wʉt, Saúl bejlas. Jawʉt, rey Saúl pejsoldawpaklon.
pajut naxʉaꞌla pija, espadatat. Ja-aech wʉt, Asamatkoi, Joab, pejsoldaw sʉapich,
rey Saúl tʉp, chiekal naexasis-el xoton Dios nabapi Abner, pejsoldaw sʉapich. Joab
toꞌaspox, wʉljow xotbejpon kajachawaesax malecha, pejsoldaw sʉapich, Abner
pawis, nospaeipow patʉpa pej-aelan sʉapich. pejsoldaw. Jawʉt, Joab, pejsoldaw sʉapich,
Japamatkoi, filisteos xabich malecha israelitas- kawʉxadʉkpi Abner, japon pejsoldawbej.
soldaw. Jawʉt, xabich israelitas-soldaw tʉp. Jawʉt, Abner boesa Asael. Asaellap Joab
Jawʉtbej, rey Saúl tʉp, paxʉlan sʉapich. pakoewan. Itkʉaꞌnik wʉt, rey David
Jawʉt, David, pejsoldaw sʉapich, pat pejsoldaw, japi bʉꞌakofa kawʉxadʉkpox
wʉti Siclag paklowaxxot, taeni amalecitas Abner, japon pejsoldawbej.
chakipachpox japi pejwʉlela. David chiekal Rey David, pejsoldaw sʉapich, nabapi pin-
matabijt puexa pejjiw webʉꞌfolspox, puexa iawaechan, Is-boset, pejsoldaw sʉapich. Rey
japi pejwathoꞌjiwbej, japi paxibej. Puexa David, malecha, pejsoldaw sʉapich. Samata,
pejew wematxafosbejpi. Puexa pejbachan puexa israelitas xabich nejchachaemil David
welautasbejpi. japi pejreyliajwa. Israelitas nejchachaemla-el
Japox ja-aech wʉt, David wʉajnachaemt Is-boset japi pejreyliajwa.
wʉt, jʉm-aechon ampox Diosxot: “Dios, ¿xanal Asamatkoi, rey Is-boset loton Abner. Jʉm-
fʉlchalax wʉt, fʉlpasaxaelen japi kithaka? aechon ampox: “¿Ma-aech xotkat bʉꞌmoejtam
¿Xanal fʉlpasaxaelen japi jiw?” —aech David, tajwathoꞌ, taj-ax waelapi? —aech rey Is-boset
wʉajnachaemt wʉt Dios. Abnerliajwa.
Do jawʉt, Dios jʉmnot wʉt, jʉm-aechon Jawʉt, Abner xabich palala. Samata,
ampox Davidxot: nejchaxoelon David kajachawaesliajwa. Do
—Fʉlchaklam wʉt, ¡xam fʉlpasaxaelam, jawʉtbej, Abner toꞌa wʉajan xananʉamtpi
japi jiw! Bʉꞌfospi bʉꞌweyaxaelambej —aech japi rey David jʉmchiliajwa. Rey Davidxot
Dios Davidxot. pat wʉt wʉajan xananʉamtpi, japi jʉm-
Ja-aech wʉt, David, pejsoldaw sʉapich, aech Abner bʉxtoꞌaspox: “Abner xanal
kawʉxadʉkpi. David fʉlpat padaelmajiw. Jawʉt, nabʉxtoꞌa wʉt najʉm-aechon ampox: ‘Xam
David, pejjiw sʉapich, xabich bapi padaelmajiw, nejxasinkam wʉt, ¡xan natapaeyaxaelam
japi amalecitas-soldaw. Jasoxtat David, pejjiw nejkajachawaesnanliajwa! Xan xajʉpx wʉt,
sʉapich, bʉꞌwiapon, puexa bʉꞌfospi. Pejme xam kajachawaesaxaelen israelitas kaes
puexa pejew noti, pejchoefbej bʉꞌfosi. nejxasinkaliajwa xam japi pejreyliajwam’
—aech Abner, xanal nabʉxtoꞌa wʉt” —aech
David wʉlduwspox puexa israelitas wʉajan xananʉamtpi rey Davidxot. Do
pejreyliajwapon jawʉtbej, rey David jʉmxatoꞌa japitat
(2 Sm 1–6; 8–10; 1 Cr 11–16; 18–20; 26.29–27.34) Abnerliajwa. Rey David jʉm-aech ampox
Rey Saúl tʉp wʉt, wʉajan xanʉamsan japiliajwa: “Xamal Abnerxot patam wʉt, ¡jʉm-
fʉlaech Siclag paklowax poxade. Pat wʉton amopon ampox: ‘Xam jʉm-ampox xanliajwa
82
chiekal pachaem. Pe, xam ampalel fʉlaeman matnaefachani David, japon puexa israelitas
wʉt, nawebʉflaeman tajow Mical’ —amo pejreyliajwa.
Abner!” —aech rey David, jʉmxatoꞌa wʉt David matxoelareypon siete waechan y
wʉajan xananʉamtpitat. medio puexa Judá pamojiwxot. Do jawʉx,
Do baxael, Abner bʉflaenpon Mical David reypon treinta y tres waechan puexa
rey David poxadin. Do jawʉx, Abner israelitas tatoꞌlaliajwa. Puexa israelitas
fʉlaech nospaeiliajwaxot, puexa israelitas nejxasinkpi rey David dukaliajwa Jerusalén
ancianosxot, japi kaenejchaxoelaxliajwa paklowaxxot. Pe rey David majt matxoela
David japi pejreyliajwa. Do jawʉx, Abner nabeyaxaelon, jebuseos-soldaw sʉapich, japi
pejme paꞌan, veinte poejiw sʉapich, Hebrón nakiowa duil xotfʉki Jerusalén paklowaxxot.
paklowaxxotdin, rey David sʉapich, Samata, rey David, israelitas-soldaw sʉapich,
nospaeliajwa. Japi paꞌan wʉt, rey David nabapi, jebuseos-soldaw sʉapich. Jawʉt,
fiesta is japiliajwa. Jawʉt, Abner jʉm- jebuseos-soldaw chiekal toech. Ja-aech wʉt,
aech ampox rey Davidxot: “Xan pejme rey David duk Jerusalén paklowaxxot. Samata,
fʉlaeyaxaelen, puexa israelitas sʉapich, Jerusalén paklowax puexa israelitas wʉlduwpi
nospaeliajwan, japibej kaenejchaxoelaxliajwa rey David Pejpaklowaxwʉltat.
xam tatoꞌlaliajwam japi” —aech Abner rey Israelitas xabich bachan is Jerusalén
Davidxot. David najaw-aech. Do jawʉt, David paklowaxxot japi duilaliajwa. Israelitas
kijacha Abner. Do jawʉt, Abner jaxot nejmach kaes nejchachaemil rey Davidliajwa, Dios
chiekal chijialison. kajachawaech xoton.
Abner fʉlaech wʉt, jawʉtlejen, Joab, puexa Rey Hiram, japon puexa Tiro paklowaxpijiw
rey David pejsoldawpaklon, pat Hebrón pejrey. Japon xatoꞌa xabich cedrotawlafachan,
paklowaxxot. Pat wʉt, jʉmtaenpon rey David nabichiwbej, rey David isliajwa Dios
nospaeipox, Abner sʉapich, pachaem xoton. pejtemploba, pinaba. Jawʉx rey David
Joab japox jʉmtaen wʉt, xabich palalapon, rey kaes nakjiyapon, xabich wathoꞌliajwa.
David chiekal bʉꞌkʉlt xot Abner. Joab chinax Japamatkoiyan, rey David kaes xabichon
jʉmchi-el rey Davidliajwa japoxliajwa. paxi-poejiw.
Do jawʉt, Joab wʉajan xananʉamtpi toꞌa Baxael, filisteos-soldaw jʉmtaen wʉt David
Abner pejme kaxaliajwadin. Abner pat wʉt puexa israelitas pejreypon, japi koleveces
Joabxot, japon jʉm-aech ampox Abnerliajwa: chakipat nabeliajwapi, israelitas-soldaw
“Xan tamach chiekal nospaesian, xam sʉapich. Pe rey David, pejsoldaw sʉapich,
sʉapich” —aech Joab Abnerliajwa. malechapi filisteos-soldaw, Dios kajachawaech
Tamach wʉti, Joab xʉaꞌla Abner. Japox is xoti.
Joab, Abner majt boesa xot Joab pakoewan, Jawʉx rey David nejchaxoel xalaeliajwa
pawʉlpon Asael. Dios pejbaúl Jerusalén paklowax poxadin.
Rey David wʉltaen wʉt, Abner xʉaꞌlaspox, Samata, rey David tameja pejsoldaw
xabich palalapon Joabliajwa. Rey David xabich wʉljaesliajwapi Dios pejbaúl Quiriat-jearim
nejxaejwas, Abner tʉp wʉt. Ja-aech wʉt, paklowax poxade. Jaxotde paꞌa wʉt, rey
puexa israelitas chiekal matabijti rey David David, pejsoldaw sʉapich, kolenje woei
kitoꞌa-elpox Joab xʉaꞌlaliajwapon Abner. matakʉpi, japi woei chajolkaliajwa Dios
Rey Is-boset wʉltaen wʉt Abner tʉpox, pejbaúl carretatat.
xabich pejlewlapon. Jawʉx, kaesʉapich Do jawʉt, xalaen wʉti Dios pejbaúl Jerusalén
matkoiyan wʉt, Is-boset moejt wʉt, kolenje paklowax poxadin, rey David nababoela,
pamakan xʉaꞌlaspon. Jawʉt, Is-boset israelitas sʉapich. Jajuwbejpi. Do jawʉt,
pejmatnaet japi xalaech rey David poxade. chalechkal japi kolenje woei fiaꞌpak. Jawʉt,
Japi kolenje nejchaxoel wʉt, jʉm-aechi ampox: israelita-aton, mox folpon, carreta wʉchakalxot,
“Rey David nejchachaemlaxael, taen wʉton woei fiaꞌpak wʉt, japon mamamsaba wʉt
padaelman pejmatnaet” —aechi, nejchaxoel Dios pejbaúl, jawʉt japon chalechkal Dios
wʉt. Pe rey David rey Is-boset pejmatnaet boesaspon, xalae-el xoti, me-ama Dios chajia
itpaeis wʉt, jawʉt pejsoldawan kitoꞌapon toꞌa, xalaeliajwa wʉt japabaúl. Puexa jiw xabich
japibej xʉaꞌasliajwas, xʉaꞌla xoti rey Is-boset. nejxaejwas. Ja-aech wʉt, rey David, pejjiw
Rey Is-boset xʉaꞌlas wʉt, puexa israelitas sʉapich, xabich pejlewlapi xalaeliajwa Dios
ancianos fʉlaechi Hebrón paklowax poxade pejbaúl Jerusalén paklowax poxade.
nospaeliajwapi, rey David sʉapich. Nospaeyax Samata, jaxot, mox dukpon pejbaxot, etlisi
chiekal bʉxtoet wʉti, ancianos olivosimint Dios pejbaúl. Japon pawʉl Obed-edom.
83
Dios pejbaúl Obed-edom pejbaxot wʉt, japon jajui jajuw wʉt dakaliajwa. Asew japixotbej
kajachawaech Dios, puexa pejjiw sʉapich. toꞌapon jajuiliajwa. Asew japixotbej toꞌapon
Baxael, tres juimtje wʉt, rey David pejme wesliajwa Dios pejcarpaba laleyaxxot. Rey
nejchaxoel xalaeliajwapon Dios pejbaúl David toꞌabej sacerdotes, Leví pamojiw
Jerusalén paklowax poxadin. Jawʉtlax, sʉapich, namaeliajwapi Gabaón paklowaxxot,
sacerdotes chananaeta Dios pejbaúl Dios pejcarpabakolabaxot pomatkoicha
xalaeliajwa, me-ama Dios chajia toꞌa, nabichliajwa. Japacarpaba israelitas
xalaeliajwa wʉti baúl. Dios pejbaúl xafol wʉti, xananʉamti. Chajiakolaxtat, Moisés, pejjiw
puexa jiw nababoela, xabich nejchachaemil sʉapich, japacarpaba ispi, pajilaxxot wʉti,
xoti Diosliajwa. Xabich jajuwbejpi. Jerusalén Egipto tʉajnʉxot pejchijiyaxwʉx.
paklowaxxot xapat wʉti, Dios pejbaúl Rey David, pejsoldaw sʉapich, xabich naba
carpabatat etlisi. Jawʉt, choef xʉaꞌati Dios pin-iaveces, padaelmajiw sʉapich. Naba wʉt,
pej-ofrendaliajwa. Jawʉt, rey David tadʉt malechapi padaelmajiw. Rey David chiekal
puexa israelitas xaeliajwa. Do jawʉx, fiesta tatoꞌalbej puexa israelitas.
toep wʉti, puexa israelitas nawia pejbachan Rey David nejchaxoel chajia jʉmdutpox,
poxade.  pejnachalan Jonatánxot laeje wʉton.
Rey David pat wʉt pejbaxot, pijow Mical Samata, rey David wʉajnachaemton chiekal
jʉm-aech ampox, palala xotow rey Davidliajwa: matabijsliajwa, nakiowa laelp wʉtfʉk rey Saúl
—Xam reynam wʉt, nababoelam, me-ama pamojiw. Jawʉt, asan jʉm-aech ampox rey
na-acham —aech pijow Mical rey Davidliajwa. Davidliajwa: “Jonatán paxʉlan, kaen naman.
Rey David jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox Japon nabejk koletʉakje. Japon pawʉl Mefi-
pijow Micalliajwa: boset” —aech japon aton. Jawʉt, rey David
—Xan ja-an, nababoelx wʉt, xabich toꞌa pejjiw japon bʉflaeliajwadin. Mefi-boset,
nejchachaemlax xot, Dios xabich bʉꞌpach wʉt rey Davidxot, rey David chaxdut
nakajachawaet xot —aech rey David. pam rey Saúl pejsat. Toꞌabejpon israelitasxot
Samata, Mical naxʉwlaxilow, Dios japi nabichliajwa Mefi-boset pejsatxot. Rey
kastikas xotow, jʉmch masoxtat pamal Lot David tapaeibej Mefi-boset xaeliajwa rey David
xotow, nababoela wʉton nejchachaemlaxtat pejmesaxot.
Diosliajwa.
Asamatkoi, rey David diajk Leví pamojiw Dios jʉm-aechpox rey Davidxot
japi tataeflaliajwa pomatkoicha Dios (2 Sm 7; 1 Cr 17)
pejcarpaba. Rey David toꞌa asew japixot Rey David toet wʉt pejba isax, puexa
israelitas padaelmajiw malecha wʉtbejpon,
rey David wʉlala profeta Natán. Profeta Natán
pat wʉt, rey David jʉm-aech ampox profeta
Natánxot:
—Xan dukx pinabatat. Pelax Dios pejbaúl
ek carpabatat. Xanliajwa japox chiekal
nawepachaema-el. Samata, xan nejchaxoelx
Dios pejtemploba isax —aech rey David
profeta Natánxot.
Profeta Natán jʉmnot wʉt, jʉm-aechon
ampox rey Davidxot:
—¡Isde, me-ama xam nejchaxoelam
isliajwam Dios pejtemploba! Diachwʉajnakolax
Dios kajachawaesaxael xam —aech profeta
Natán rey Davidxot.
Profeta Natán japox jʉm-aech wʉt,
japamadoitat, Dios jʉm-aech ampox profeta
Natánxot: “¡Xabʉaꞌde rey David poxade japon
jʉmchiliajwam ampox jʉmchiyaxaelenpox!
¡Rey Davidlap, xam jʉmchiyaxaelam ampox:
© 1996 David C. Cook ‘Israelitas chijia wʉt Egipto tʉajnʉxot,
Xalaenpi Dios pejbaúl Jerusalén xan dukx carpabaxot. Chinx wʉljoe-enil
paklowax poxadin nejwʉajnapijiw nawe-isliajwa tajba.
84
Xam oveja tataeflam wʉt, jawʉt xam amonitas-soldaw sʉapich. Do jawʉt, Joab,
makafitx tajjiw israelitas pejreyliajwam. Xam pejsoldaw sʉapich, bapi kaesʉapich amonitas-
chalax. Kajachawaetxbej, malechaliajwam soldaw. Do jawʉx, Joab, pejsoldaw sʉapich,
nabam wʉt, nadaelmajiw sʉapich. Samata, chamasajoeya Rabá paklowax, amonitas
asatʉajnʉchanpijiw pajut chiekal matabijti pejpaklowax. Pe David kaweta naman
xan tajut chiekal tataeflaxpox israelitas. Jerusalén paklowaxxot.
Ampatʉajnʉlap israelitas chaxdusaxaelen Japamatkoi, kaliax wʉt, rey David
pomatkoicha duilaliajwa. Ja-aech wʉt, jiw pejbamatwʉajtat laeje wʉt, taenpon pawis
babejchiw taliasaxisal israelitas. Xam tʉpam nawaen wʉt. Japow xabich chimiow.
wʉt, kaen naxixot reyaxael. Japonlap isaxael Do jawʉt, rey David pamakan toꞌa
tajtemploba. Japon babijax is wʉt, xan wʉajnachaemsliajwa, achaow japow. Pamakan
kastikaxaelen. Me-ama puexa paxjiw, paxi paꞌan wʉt rey Davidxot, japon jʉm-aech
kastika babijax is wʉt, xanlap-is jachiyaxaelen, ampox rey Davidxot: “Japow pawʉl Betsabé,
japonliajwa. Kofsaxinil kajachawaetxpox japon. Urías pijow. Urías, japonlap nejsoldawan,
Me-ama rey Saúl koftax kajachawaetxpox, nakfolpon nabeliajwa, amonitas sʉapich”
jachiyaxinil naxʉlan kajachawaetx wʉt. —aechon rey Davidxot chapaei wʉt. Rey
Japon asamatkoi tʉp wʉt, japon paxixot, David xabich nejxasink japow. Samata,
kaen reyaxael. Jasoxlap jachiyaxael. Samata, pamakjiw toꞌa japow bʉflaeliajwas. Pat wʉtow
asamatkoi israelitas pejreyesaxaelpi, kaen David pejbaxot, David bʉꞌmoejt Betsabé.
namojiwxot” —chiyaxaelam japox Davidxot! Jawʉx, japow nawiat pejba poxade. Baxael,
—aech Dios profeta Natánxot. pajut chiekal matabijtow moejowpox. Samata,
Kandiawa wʉt, profeta Natán fʉlaechlison Betsabé jʉmxatoꞌa rey David pajut chiekal
David poxade. Rey Davidxot pat wʉt, profeta matabijsliajwa japow moejowpox.
Natán jʉm-aech puexa Dios bʉxtoꞌaspox Davidliajwa japox pachaema-el asew
jʉmchiliajwa. Jawʉt, rey David low Dios jiw jʉmtaeliajwa Urías pijow maliach
pejcarpabaxot. David kawʉajan wʉt, jʉm- tamoejwaspoxliajwa. Do jawʉt, rey David
aechon ampox Diosliajwa: “Taj-dios, xan xabich nejchaxoel isaxaelox Uríasliajwa.
nejchachaemlax, nakajachawaetam xot. ‘Taj-ax, Samata, rey David jʉmxatoꞌa Joabliajwa,
taj-enbej, puexa xanal japi paxin, majt chiekal japon toꞌaliajwa Urías Jerusalén paklowax
ijil paklochiw. Pe ma amwʉt, xam namakafitam poxadin chapaeliajwas, ma-aech nabapox,
xot, xan puexa israelitas pejreyan. Xam amonitas sʉapich. Dolis, Joab toꞌa Urías
diachwʉajnakolax xabich pachaemam. Xamlap Jerusalén paklowax poxade. Urías jaxot
kaenam, Diosnam, pomatkoicha dukamponam. pat wʉt, rey David wʉajnachaemton
Xam isam xabich pachaempoxan, puexa xanal nabapoxliajwa.
israelitasliajwa, nejjiwan xot. Tajwʉajnapijiw Do jawʉx, rey David toꞌa Urías pejba
bʉꞌwiam Egipto tʉajnʉxot, japi esclavos wʉt. poxaliajwade moejsliajwa pejbaxot. Rey
Cananeos matxoela duil wʉt ampatʉajnʉxot, David nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox:
xam kajachawaetam tajwʉajnapijiw jukaliajwa “Ampamadoitat, Urías, pijow sʉapich,
ampatʉajnʉpijiw. Samata, ma amwʉt, xanal moejsaxael. Samata, yamxʉch nalaelt wʉt,
duilx ampatʉajnʉxot. Xam wʉljowx xan puexa jiw nejchaxoelaxael wʉt, jʉmchiyaxaeli
tawʉlela kaen tamowjiwxot makafisliajwam ampox: ‘Ampoch yamxʉch Urías paxʉch’
japon puexa israelitas pejreyliajwa, me-ama —chiyaxaeli. Ja-aech wʉtbej, chinax kaen
chajia najʉmdutam. Ja-aech wʉt, puexa aton matabijsaxil xan maliach isxpox” —aech
asatʉajnʉchanpijiw nejchaxoelaxael wʉt David, nejchaxoel wʉt. Pe jawʉt, Urías pejba
xamliajwa, jʉmchiyaxaeli ampox: ‘Israelitas poxa-elde. Urías naman moejsliajwa David
pejDios, japi kawʉajanpon, diachwʉajnakolax, pejbafafa moxxot, asew David pejsoldaw
japon Dios xabich mamnik’ —chiyaxaeli, moejtxot.
nejchaxoel wʉt xamliajwa” —aech rey David, Kandiawasap wʉt, rey David
kawʉajan wʉt Dios. kawʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechon ampox
Uríasliajwa:
Rey David xabich babijax is wʉt, —Urías, ¿ma-aechxot xam nejba poxade
Dios beltaenspox moejs-emil? —aech rey David wʉajnachaemt
(2 Sm 11–12) wʉton Urías.
Asamatkoi, rey David toꞌapon Joab, Urías jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox rey
pejsoldaw sʉapich, japi nabeliajwa, Davidxot:
85
—Xanliajwa chiekal pachaema-el, tajow
sʉapich, nejmach chiekal moejsliajwan, puexa
asew, nejsoldaw, atʉaj naba wʉt, wajdaelmajiw
sʉapich, Dios pejbaúl ekxot carpabaxot
xanal nejsoldawan bijaxxot jaxotbej chachoel
xanal nejsoldawjiwanliajwa —aech Urías rey
Davidxot.
Dolis, rey David toꞌa Urías kaes kaemadoi
namanaliajwa Jerusalén paklowaxxot. Do
jawʉt, rey David tadʉt Urías xaeliajwa,
feliajwabej. Jawʉt, David Urías chaxsaxat. Pe
nakiowa, Urías pejba poxa-elde moejsliajwa,
pijow sʉapich.
Do jawʉx, kandiawasap wʉt, David kaes
matabijs-el asax isliajwa Uríasliajwa. Pe
baxael, David asax nejchaxoelon isliajwa.
Samata, David carta xatoꞌa Uríasxot © 1996 David C. Cook

Joabliajwa. Japacartaxot rey David jʉm- Profeta Natán, rey David sʉapichpox
aech ampox: “Nabam wʉt, amonitas-soldaw
sʉapich, Urías toꞌaxaelam xabich chachoelxot —¡Xamlap, japonam! Samata, Dios
nabeliajwa. Boesasasias wʉt, ¡xamal nabʉxtoꞌa xam jʉmchiliajwan ampox. Dios
kajachawaesaximil!” —aech David toꞌa wʉt wʉlduw xam reyliajwam. Kajachawaetbejpon.
carta xatoꞌaxot. Chaxduwbejpon xam xabichaliajwa nejwathoꞌ.
Do baxael, israelitas nabapi, Urías boesas wʉt nijaxtat, xam fitam japon
amonitas-soldaw sʉapich. Jawʉtlap, pijow nijowliajwa. Xan chiekal matabijtax
Joab ispon, me-ama rey David toꞌas. Urías boesaspox amonitas-soldaw. Pe Dios
Samata, japamatkoitat Urías boesaspon puexa chiekal taen, xam nijaxtat Urías
amonitas-soldaw. boesaspox amonitas-soldaw. Xam isam Dios
Betsabé xabich nejxaejwaspox wetoeps nejweslapox. Samata, Dios kastikaxael xam.
wʉt pamal weboesaspoxliajwa, rey David Samata, asamatkoi, Dios tapaeyaxael naxi
pamakjiw toꞌa japi japow bʉflaeliajwadin. nabeliajwa nakaewa. Naxi pijaxtat xam xabich
Jasoxtat rey David Betsabé fit pijowliajwa. Pe nejbʉꞌwʉajnaxael. Japixot kaen bʉꞌmoejsaxael
Dios puexa chiekal taen rey David maliach nejwathoꞌjiwxot. Xamliajwa pachaema-el jiw
ispox. Samata, Dios palala rey Davidliajwa. matabijsliajwa, maliach isampox, Betsabé
Dios bʉxtoꞌa profeta Natán. Samata, profeta sʉapich. Pe nakiowa, Dios pajut chiekal
Natán jʉm-aech ampox rey Davidxot: tapaeyaxael puexa israelitas pajut chiekal
—Paklowaxxot duk kimaeyan, matabijsliajwa, xam wetapat wʉt puexa
japapaklowaxxotbej duk xabich kijilpon. babijaxan —aech profeta Natán asamatkoi
Kimaeyan xabichpon pejchoef. Kijilan jachiyaxaelpox rey Davidliajwa.
kaekolan ovejach noton. Xabich pasiowlapon Rey David jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
piajch, ovejach. Me-ama paxʉlow wʉt, ja- profeta Natánxot:
aechon ovejachliajwa. Asamatkoi, aton pat —Diachwʉajnakolax, xan xabich babijax isx
kimaeyan pejbaxot. Kimaeyan pejchoef Diosliajwa —aech rey David profeta Natánxot.
xalwʉajxʉaꞌla-el patpon bʉꞌxaeliajwa. Pelax Profeta Natán jʉm-aech ampox asamatkoi
japon wefit kijilpon piajch, ovejach, patpon jachiyaxaelpox rey Davidliajwa:
bʉꞌxaeliajwa —aech profeta Natán rey —Dios boesaxil xam babijax isampoxliajwa.
Davidxot. Rey David japox jʉmtaen wʉt, Pe naxʉlan, jelnalaeltpoch Betsabéxot,
xabich palalapon kimaeyanliajwa. Samata, rey japochlax tʉpaxael —aech profeta Natán rey
David jʉm-aech ampox:  Davidxot.
—Japon kimaeyan chiekal jʉmch weweꞌpas Profeta Natán nawiat wʉt pejba poxade,
boesaliajwas. Tawiasliajwabejpon cuatro David paxʉlch, poich, jelnalaeltpoch
ovejach xabich kijilponliajwa —aech rey David Betsabéxot, Dios pijaxtat xabich bʉꞌxaenkpoch.
japox jʉmtaen wʉt. Ja-aech wʉt, David xae-elon kaesemana, Dios
Do jawʉt, profeta Natán jʉm-aechon ampox kawʉajan wʉt paxʉlchliajwa. Pe nakiowa,
Davidxot: paxʉlch wetʉpspon.
86
Jawʉx, rey David fʉlaech, asew, pejsoldaw Toꞌabejpon tamejaliajwa oro, plata, bronce,
sʉapich, Joab poxade, Rabá paklowax anael, malis cedrotawlafachan, japoxan puexa
poxade. Japapaklowaxxot israelitas-soldaw Dios pejtemplobaliajwa.
chamasajoeya amonitas. Jawʉt, rey David, Rey David tameja puexa sacerdotes, japi
pejsoldaw sʉapich, malechapi padaelmajiw. sacerdote Leví pamojiw. Jawʉt, kaenanʉla
Baxael, Betsabé pejme naxʉwal. Japow Leví pamojiw xadiajkpon pejbichaxan.
paxʉlan pawʉl Salomón. Dios bʉxtoꞌa profeta Kaemʉt athoesaxaelpi, japilap chaemsaxael
Natán japon jʉmchiliajwa ampox Betsabéxot, Dios pejtemploba. Asamʉt tatoꞌlaxael
rey Davidxotbej: “Dios nejchachaemil nabichiw. Asamʉt bafafa wesaxael. Asamʉt
Salomónliajwa” —chiliajwa profeta Natán dakaxael, jajuw wʉt jajui Diosliajwa.
japixot. Jasoxtat Leví pamojiw kajachawaesaxael
puexa sacerdotes. Xabich pin-iat sacerdotes,
Rey David tamejapox asamatkoi japilap Aarón pamojiw. Jawʉt, puexa nakol
Salomón isliajwa Dios pejtemploba veinticuatromʉt sacerdotes. Japi pajut chiekal
(2 Sm 24; 1 Cr 21.1–26.28; 28.1–29.2a) matabijsliajwa, achamatkoitat kaenanʉla,
Pin-iawaechan rey David tatoꞌal wʉt puexa pejmʉtan sʉapich, nabichaxael Dios
israelitas, jawʉt toꞌapon pejsoldaw censo pejtemplobaxot, japi majt xapaejaba, iaꞌxtat
isliajwa, israelitas xajʉpilis soldawliajwa, chiekal matabijsliajwa.
japilap wʉllelaxaes. Rey David pejsoldaw Asamatkoi, rey David lapon paxʉlan
japox is wʉt, Dios palala. Samata, jawʉt Salomón. Japon pat wʉt, rey Davidxot, rey
xabich israelitas bʉꞌxaenk, Dios pejkastikaxtat. David jʉm-aech ampox paxʉlan Salomónxot:
Dios pej-ángel toesasia wʉt Jerusalén “Xan tʉpx wʉt, xamlap reyaxaelam. Xamlap
paklowax, Dios kifiat toes-elaliajwa. isaxaelam Dios pejtemploba tajwʉlela. Dios
Jawʉt, Dios pej-ángel nuk jebuseo-aton natapae-el xan isliajwan Dios pejtemploba,
pejsatxot, trigo matbokkiyanxot. Jaxot rey soldawnan xot, xabich tadaelmajiw bax xotbej.
David taen Dios pej-ángel. Jawʉt, Dios kitoꞌa Dioslap jʉm-aech ampox xam puexa israelitas
jaxot rey David isliajwa altar. Samata, rey tatoꞌlam wʉt, ijilaxael nabeyax, asajiw
David japasatpijin faen wʉt, jʉm-aechon sʉapich. Xamlap chiekal naexasisaxaelam
ampox jebuseo-atonxot: Dios pejtatoꞌlaxan” —aech rey David paxʉlan
—Xan wʉajsasian nejsat trigo Salomónxot.
matbokkiyanamxot, Dios pej-altar isliajwan, Rey David chapaei paxʉlan Salomónxot
waxae toepaliajwa Israel tʉajnʉxot —aech rey chajia xabich chawʉajnatamejapox, xabich
David jebuseo-atonxot. oro, xabich plata, xabich bronce, xabich
Do jawʉt, jebuseo-aton jʉm-aech ampox rey anael, xabich tawlafachan, xabich iaꞌbej, Dios
David pajut chiekal jʉmtaeliajwa: pejtemploba isliajwa.
—¡Japasat xam malech fiꞌe! —aech jebuseo- Rey David chaxduton paxʉlan Dios
aton rey Davidxot. pejtemploba xajajʉpox, japoxan chiekal
Pe rey David jʉmnot wʉt, jʉm-aechon matabijsliajwa, is wʉti Dios pejtemploba.
ampox satpijinxot: Rey David chiekal chanaekabʉana paxʉlan,
—Xan mosaxaelen xam japasatliajwa machiyaxaelpox sacerdotes, Leví pamojiw,
—aech rey David satpijinliajwa. Dios pejtemplobaxot nabist wʉti. Rey Davidlap
Jawʉt, rey David jaxot sat wʉajt. Do jawʉt jʉm-aech ampox paxʉlan Salomónxot:
jaxot islison altar Diosliajwa. Altarmatwʉajtat “Dios nachapaei, xam machiyaxaelam, Dios
rey David choef xʉaꞌat Dios pej-ofrendaliajwa. pejtemploba isliajwam wʉt. Dioslap najʉm-
Do jawʉt, waxae chiekal toep. Dolis, rey David aech, ampox machiyaxaelpox sacerdotes,
jʉm-aech ampox: “Altar isxxot, amxotlap Leví pamojiw” —aech rey David paxʉlan
asamatkoi, taxʉlan isaxael Dios pejtemploba” Salomónxot.
—aech rey David. Baxael, rey David tameja Jerusalénxot
Dios tapae-el rey David isliajwa Dios puexa israelitas-paklochiw. Jawʉt, rey David
pejtemploba. Pe, rey David kajachawaesasia toꞌa israelitas-paklochiw kajachawaesliajwa,
paxʉlan, asamatkoi isliajwa Dios pejtemploba. asamatkoi paxʉlan Salomón is wʉt Dios
Samata, rey David tʉadut xabich tamejaliajwa pejtemploba. Jʉm-aechon ampox: “Xan
Dios pejtemploba isliajwa. Israelitas-elpi, japi nejchaxoelx isliajwan Dios pejtemploba. Pe,
duili Jerusalén paklowaxxot, rey David kitoꞌa Dios natapae-el, xan soldawnan xot. Dios
chikaliajwapi iaꞌ Dios pejtemplobaliajwa. makafit reyliajwan. Ma amwʉt taxʉlan
87
makafich Dios xan tawʉlela japon reyliajwa, Rey David toꞌa puexa israelitas-paklochiw
isliajwabejpon Dios pejtemploba. Dios jʉm- gracias chiliajwa Diosliajwa. Samata, puexa
aech ampox xanxot: ‘Salomón tʉp wʉt, israelitas-paklochiw brixtat nuili. Jawʉt, jʉm-
namojiwxot reypox toepaxil, japi chiekal aechi ampox Diosliajwa: “Gracias-an puexa
naexasit wʉt xan tajtatoꞌlaxan’ —aech isampoxan xanalliajwa” —aechi Diosliajwa.
Dios xanxot” —aech rey David puexa Kandiawa wʉt, xabich choef xʉaꞌatlisi ofrenda
israelitas-paklochiwliajwa. Diosliajwa. Jawʉt, pinjiyax fiesta ispi.
Do jawʉt, rey David jʉm-aech ampox
paxʉlan Salomónxot: “Wʉaja, ¡xamlap Rey David paxʉlan, Salomón, rey wʉt,
puexa nejnejchaxoelaxtat xabich pachaemde japontatlap pamopan rey israelitasxot
Diosliajwa! Ja-am wʉt, diachwʉajnakolax, (1 Re 1.1‑2,12; 1 Cr 29.22b‑30)
Dios kajachawaesaxael xam matabijsliajwam Rey David xabich patiꞌin wʉt, bakoepas-
isaxaelampoxan. Samata, ¡chiekal esalpon kowiaj naxtʉaja wʉt Rey David pejjiw
nejchaxoelde! Dioslap pajut chiekal makafit matabijs-eli machiyaxaeli tʉajlaliajwa rey
xam japon pejtemploba isliajwam” —aech rey David.
David paxʉlan Salomónxot. Ja-aech wʉt, pejjiw jʉm-aech rey Davidxot:
Rey David pejme jʉm-aech ampox puexa “Pawis pansiow, xabich chimiowpow,
israelitas-paklochiwliajwa: “Puexa xamal jalwekaxaelen xam tataeflaliajwa” —aechi
israelitas-paklochiw, ¡chiekal estudiam rey Davidxot. Rey David najaw-aech. Samata,
Dios pejtatoꞌlaxan! ¡Japoxanlap chiekal fʉlaechlisi jalwekaliajwa pawis, xabich
naexasiꞌe xamal chiekal duilaliajwam wʉajan- chimiowpow. Do jawʉt, faeni kaeow pawis.
jilaxtat ampathatxot!” —aech rey David Japow pawʉl Abisag, Sunem paklowaxpijow.
israelitas-paklochiwliajwa. Japow bʉꞌpat wʉti, chiekal tataefʉlow rey
Rey David toꞌa israelitas-paklochiw japi David.
kajachawaesliajwa Salomón, japon xabich Matxoelapijin, rey David paxʉlan, pawʉl
pansian xotfʉk. Rey Davidbej chapaeipon Adonías. Japon xabich chimian. Adonías,
puexa israelitasxot chawʉajnatamejapoxan jam wʉt, babijaxan is wʉt, rey David chinax
Dios pejtemploba isliajwa. Chapaeibejpon kaeveces fias-elon paxʉlan Adonías. Baxael,
pejewkola chaxduwpoxan Dios pejtemploba Adonías chiekal patiꞌin wʉt, matabijt wʉton,
isliajwa. Samata, rey David wʉljow israelitas- pax David xabich patiꞌinpox, mamnika-el wʉt,
paklochiw, japibej pejew chaxduiliajwa jawʉt Adonías nejchaxoel rey nadofaliajwa.
kajachawaesliajwa, Dios pejtemploba is wʉti. Adonías fʉlchalaspi, kaenejchaxoelax japon
Ja-aech wʉt, israelitas-paklochiw xabich reyliajwa. Joab, David pejsoldaw tatoꞌlan,
chaxduw pejew. Samata, rey David xabich japonbej kaenejchaxoelax, Adonías reyliajwa.
nejchachaemil japoxliajwa. Sacerdote Abiatarbej kaenejchaxoelax,
Dolis jawʉx, rey David kawʉajan Dios Adonías reyliajwa. Pe sacerdote Sadoc, profeta
puexa israelitas-paklochiw wʉajnalel. Natán sʉapich, capitán Benaía sʉapich,
Rey David jʉm-aech ampox Diosliajwa: asew soldaw sʉapich, David fʉlchalaspi,
“Tajpaklon Dios, xam xabich pachaemam. kaenejchaxoelaxa-el Adonías reyliajwa.
Puexa ampathatxoti, japoxanlap puexa Asamatkoi, Adonías fiesta is pawʉlxot
xam chiekal nejew. Ma amwʉt xan tejewpi, Rogel. Tadʉton puexa Judá pamojiwpaklochiw.
japoxanlap xam majt chiekal nejew. Ma Tadʉtbejpon puexa pakoew. Pe tadʉs-elon
amwʉtjel xan tejewpi. Xanal tejewpi, pakoewan Salomón, tadʉs-elbejpon profeta
kaesʉapich xam chaxduwx. Xam chiekal Natán. Tadʉs-elbejpon xabich pachaempi rey
matabijtam xanal nejchaxoelxpoxan. Davidliajwa.
Xamlap ampoxasiam xanal chiekal Profeta Natán chiekal matabijt Adonías
pachaemaliajwan. Xam chiekal isaxaelpox. Samata, jawʉt fʉlaechon Betsabé
matabijtambej, xan, ampi jiw sʉapich, poxade chapaeliajwa japox japowxot. Profeta
nejchachaemlax, xanal puexa ampoxan Natán pat wʉt, jʉm-aechon ampox Betsabéxot:
chaxduwx xot nejtemploba isliajwa. ¡Xanal “¡Xabʉaꞌde xam nospaeliajwam, rey David
nakajachawaeꞌe xam kawʉajnaliajwan! sʉapich! ¡Rey David jʉm-amde ampox: ‘Xam
¡Taxʉlan Salomón kajachawaeꞌebej chajia jʉmdutam wajxʉlan Salomónxot, japon
nejtatoꞌlaxan chiekal naexasisliajwa, reyliajwa nejwʉlela. ¿Ma-aech xot Adonías ma
nejtemploba isliajwabej!” —aech rey David, amwʉt reyaxaelon?’ —amde rey Davidxot!”
kawʉajan wʉton Dios. —aech profeta Natán bʉxtoꞌa wʉton Betsabé.
88
Do jawʉt, Betsabé japox jʉmtaen wʉt, tʉpaliajwan. ¡Xam, rey Salomón, nejlewlaxil
fʉlaechow pamal rey David poxade. Paꞌa wʉt, asew jiwliajwa! Chiekal puexa naexasitam
jʉm-aechow ampox pamal rey Davidxot: “Xam wʉt Dios tatoꞌalpoxan, puexa chiekal
chajia chiekal najʉm-am wajxʉlan Salomón pachaemaxaelbej xamliajwa. Ja-aech wʉt,
reyaxaelpox. ¿Ma amwʉt ma-aechxot, Adonías Dios nachawʉajnajʉmdutpox, tamojiwxot
reyaxael?” —aech Betsabé rey Davidxot. toepaxil reyliajwapox, diachwʉajnakolax
Japow japox jʉm-aech wʉtfʉk, jawʉtbej jachiyaxaelpox” —aech rey David, naewʉajan
profeta Natán pat jaxot. Japonbej jʉm-aech wʉt paxʉlan, rey Salomón.
ampox rey Davidxot: “Nijow Betsabé jʉm- Rey David toꞌa rey Salomón kastikaliajwa
aechpox, diachwʉajnakolax” —aech profeta Joab, boesa xoton Abner, Amasabej.
Natán rey Davidxot. Rey David cuarenta waechan reypon puexa
Rey David japox jʉmtaen wʉt, lapon capitán israelitasliajwa. Jaswaechan wʉt, rey David
Benaía. Jawʉt, rey David jʉm-aech ampox tʉp. David tʉp wʉt, paxʉlan Salomón, rey
capitán Benaíaxot: wʉt, xabich kaes pachaem, Dios kajachawaech
“¡Salomón nej tʉa-eke tajan mul! xoton.
¡Bʉflaemch Gihón pawʉl poxade. Jaxotde
sacerdote Sadoc, profeta Natán sʉapich, Salomón puexa israelitas pejreypox
pasimint matnaechafanaxaeli taxʉlan puexa (1 Re 2.13–4.34; 2 Cr 1)
jiw pajut chiekal matabijsliajwas taxʉlan Rey David tʉp wʉt, jawʉx, kaematkoiyan
Salomónlap reyaxaelpon!” —aech rey David wʉt, Adonías fʉlaech taeliajwa penow
toꞌa wʉton capitán Benaía. Betsabé, japow rey Salomón pen. Adonías
Sacerdote Sadoc, profeta Natán sʉapich, jʉm-aech ampox penow Betsabéxot: “Xam
capitán Benaía sʉapich, bejapi is, me-ama kawʉajnax nawejʉmchiliajwam naxʉlan, rey
rey David kitoꞌaspi. Natamejapi, taen wʉti Salomón, natapaeliajwa xan fisliajwan Abisag,
Salomón pasimint matnaechafanspox. Jawʉt, japow Sunem paklowaxpijowpow” —aech
xabich pinjametat najiꞌbalapi. Najiꞌbala wʉt, Adonías kawʉajan wʉt penow Betsabéxot.
jʉm-aechi ampox: “¡Salomón xabich piach Jawʉt, Betsabé najaw-aech.
nej reypon!” —aech, xabich jiw najiꞌbala wʉt Samata, Betsabé fʉlaech rey Salomón
Salomónliajwa. poxade. Pat wʉtow paxʉlan rey Salomónxot,
Adonías, pejjiw sʉapich, chiekal kaechatoel jʉm-aechow ampox Adonías jʉm-aechpox. Rey
wʉt, jawʉt, jʉmtaeni, xabich jiw pinjametat Salomón japox jʉmtaen wʉt, xabich palalapon
najiꞌbala wʉt. Do jawʉt, Abiatar paxʉlan Adoníasliajwa. Jawʉt, rey Salomón pajut
paton Adonías fiesta isxot. Abiatar chapaei chiekal matabijt Adonías fisasia Abisag, Sunem
Adoníasxot, Adonías pejjiw sʉapich, chiekal paklowaxpijow, asamatkoi japon reyliajwa.
jʉmtaeliajwa rey David wʉlduwpon Salomón Samata, rey Salomón kitoꞌa capitán Benaía
reyliajwa. Japox jʉmtaen wʉt, japi, fiesta ispi, boesliajwas Adonías. Jawʉt, capitán Benaía
xabich pejlewlapi rey Salomónliajwa. Jawʉt, fʉlaechon. Jaxot Adonías boesas.
fiesta ispi jʉmch chiekal dadʉkplisi pejbachan Do jawʉx, rey Salomón toꞌa sacerdote
poxade. Adoníasbej najaeꞌe Dios pejcarpaba Abiatar chijiyaliajwa Jerusalén paklowaxxot,
poxade. Jaxotde nataelatakʉkjepon altar dukaliajwa pejtʉajnʉxot. Jasox is rey Salomón,
bʉxsumanxot, me-ama pakmat-e, ja-aechxot. sacerdote Abiatar majt kaenejchaxoelax xot,
Japox is Adonías Salomón boesa-elaliajwas. Adonías sʉapich, Adonías rey nadofaliajwa. Pe
Ja-aech wʉt, aton paꞌan rey Salomónxot, japon rey Salomón kitoꞌa-el pejsoldaw boesaliajwapi
atonlap jʉmchiyaxael Adonías ja-aechpox. sacerdote Abiatar, Abiatar majt xabich
Jawʉt rey Salomón jʉm-aech ampox japon kajachawaet xot Salomón pax, rey David.
atonxot: “Adonías is-el wʉt asax pachaema- Joab jʉmtaen wʉt rey Salomón ispox
elpox, japon boesaxisal. Pe, is wʉton Abiatarliajwa, xabich pejlewlapon. Ja-aech
babijaxan, ja-aech wʉt, Adonías boesaxaes” wʉt, Joab fʉlaech Dios pejcarpaba poxade.
—aech rey Salomón. Jawʉt, Adonías fʉlaech Low wʉton, japabaxot nataelatakʉkjepon altar
pejba poxade. pejbʉxsuman, boesasamatas. Joab japox is,
Rey David pajut chiekal matabijt mox majt kaenejchaxoelax xoton, Adonías sʉapich,
pawʉajnapox tʉpaliajwa. Samata, rey David japon rey nadofaliajwa. Pe rey Salomón
taxdukanaewʉajnaxan naewʉajanpon nakiowa, kitoꞌa capitán Benaía boesaliajwas
rey Salomón. Jʉm-aechon ampox: “Xan Joab jaxot, pax rey David chajia kitoꞌa xot
tajut chiekal matabijtax mox tawʉajnapox Joab kastikaliajwas. Do japiwʉx, kaes wʉajan
89
chiekal ijil Salomónliajwa, japi reysiapi. “Najʉpa-tawaknaxaelam kaenanʉla najʉpa-
Puexa israelitas kaenejchaxoelax Salomón japi tafaxadadiajpaliajwam ampi wathoꞌ” —aech
pejreyliajwa. rey Salomón, kitoꞌa wʉton pejsoldaw.
Do jawʉx, kaematkoi sʉapich wʉt, rey Jawʉt, yamxʉch penkolowpoch jʉm-aechow
Salomón puexa poejiw, israelitas, tameja. ampox rey Salomónxot: “¡El! Japox, ¡Nej is-eleꞌ
Do jawʉt, rey Salomón bʉflaech israelitas nejsoldaw! ¡Chaxduꞌepow pochayamxʉch!”
Gabaón paklowax poxade, Dios pejcarpaba —aechow rey Salomónxot. Japow japox
poxade. Jaxotde wʉt, Salomón kitoꞌa jʉm-aech, paxʉch xabich nejxasink
sacerdotes mil choef xʉaꞌasliajwa, japi puexa xotow. Japowliajwa pachaema-el paxʉlan
choef bowaliajwabej Dios pej-ofrendaliajwa. weboesaliajwas.
Japamadoi wʉt, rey Salomón xamoejt wʉt, Pelax, asaow jʉmch jʉm-aech ampox
Dios wʉajnachaemtas wʉt, jʉmtispon ampox: pejnachalowliajwa: “Ampoch yamxʉch
—¿Xam achaxasiam xan chaxdusliajwan? xanliajwa-el. Xamliajwa-elbej. ¡Nej
—aech Dios rey Salomónxot. najʉpatawaknaspoch!” —aechow jʉmch
Rey Salomón jʉmnot wʉt, jʉm-aechon pejnachalowliajwa.
ampox: Rey Salomón japox jʉmtaen wʉt japi wathoꞌ
—Xam najut namakafitam xot, xan reynan. jʉm-aechpox, jawʉt jʉm-aechon ampox
Xan pansianan xot, chiekal matabijs-enil pejsoldawliajwa: “¡Nabej boejseꞌ japoch
puexa israelitas tatoꞌlaliajwan. Samata, yamxʉch! ¡Chaxduꞌe wepachaema-esalpow
¡xan chiekal nakajachawaeꞌe chiekal yamxʉch boesaliajwas, diachwʉajnakolax
matabijsliajwan pachaempoxan, pachaema- japow yamxʉch penkolow xot!” —aech rey
elpoxanbej, tajjiw israelitas chiekal Salomón pejsoldawliajwa. Do jawʉt, japox
tatoꞌlaliajwan, xan reynan wʉt! —aech rey islisi, me-ama rey Salomón toꞌa japi soldaw.
Salomón Diosxot, xamoejt wʉton. Do jawʉx, puexa israelitas wʉltaena
Dios nejchachaemil rey Salomón Salomón ispox, wechaemt wʉton wathoꞌ
wʉljowpoxliajwa, chiekal matabijsliajwa, pijax, wʉajan. Puexa matabijti rey Salomón
chiekal tatoꞌlaliajwabejpon israelitas. Samata, kajachawaechpox Dios chiekal matabijsliajwa.
Dios jʉm-aech ampox rey Salomónxot: Samata, puexa israelitas xabich sitaeni rey
“Nawʉljoe-emil nabam wʉt xabich Salomón.
malechaliajwam nadaelmajiw. Nawʉljoe- Salomón rey wʉt, israelitas wʉajan-
emilbej xabich pin-iawaechan laejeliajwam. jilaxtat chiekal duil. Rey Salomón, pejsoldaw
Nawʉljoe-emilbej xabich kimaenkaliajwam, o sʉapich, nabe-el, asatʉajnʉchanpijiw
puexa asatʉajnʉchanpijiw xam wʉltaeliajwa. sʉapich. Asatʉajnʉchanpijiw, mox duili,
Nawʉljowamlax matabijsaxkal, nejjiw japi jiw kaewaech wʉt, jimoti impuesto rey
chiekal tatoꞌlaliajwampox. Samata, xam Salomónliajwa. Asatʉajnʉchanpijiw chakipas-
kajachawaesaxaelen nawʉljowampoxan. esal nabeliajwa, israelitas sʉapich.
Xan tajut xam kajachawaesaxaelenbej Rey Salomón xabich kimaeyan nadofa.
nawʉljoe-emilpoxan. Kajachawaesaxaelenbej Xabichbejpon kawaei, carretas. Xabichbejpon
xabich kaes kimaenkaliajwam. Puexa naxaeyaxan. Japon rey wʉt, puexa israelitas
jiw, asatʉajnʉchanpijiw, xam xabich xabichpi pejew, nejmach. Rey Salomón
wʉltaeliajwabej” —aech Dios rey Salomónxot, xabich matabijt. Samata, xabich wʉajan
xamoejt wʉton. lelpon. Lelbejpon jajui. Pajut xabich kaes
Do jawʉx, kaematkoiyan sʉapich wʉt, estudiabejpon. Samata, xajʉpon asew jiw
koliowje pawis, poejiw bʉꞌmoejtpi plata jʉmchiliajwa nejmachnaboelapiliajwa,
kanaliajwa, fʉlaeni rey Salomón poxadin, nejmachchoefliajwabej.
japi wechaemsliajwas wʉajan. Japi wathoꞌ Ja-aech wʉt, asatʉajnʉchanpijiw, xabich
duil kaebatat. Kaenanʉla naxʉwal wʉt, atʉajpijiw, pati pajut chiekal jʉmtaeliajwa rey
faeki poejiw. Asamadoi, kaen yamxʉlan tʉp. Salomón jʉm-aechpoxan. Puexa pati xafoli
Kaenanʉla japi wathoꞌ jʉmbisnik wʉt jʉm- malech chaxduiliajwa rey Salomón.
aechi ampox: “Yamxʉch, tʉpa-elon, japochlap
taxʉlan” —aechi. Salomón japox jʉmtaen wʉt, Rey Salomón Dios pejtemploba ispox
jʉm-aechon ampox pejsoldawxot: (1 Re 5–7; 2 Cr 2.1–5.1)
“¡Xalaemen espada!” —aech rey Salomón. Rey Hiram, Tiro paklowaxpijiw pejrey.
Espada xalaen wʉt, Salomón jʉm-aech ampox Japon rey David pejnachalan, rey David
pejsoldawxot: laeje wʉtfʉk. Rey David tʉp wʉt, rey Hiram
90
toꞌa wʉajan xananʉamti rey Salomón chiekal patukolaxtat Dios pejbaúl esliajwa.
poxade, japi jʉmchiliajwa ampox: “Xan Japapiezaxxot pawʉl Lugar Santísimo.
nejchachaemlax, xam ma amwʉt rey nadofam Namanpox, piezax, jaxot pawʉl Lugar Santo.
xot” —chiliajwapi rey Salomónxot. Rey Jaxot nuk altar incienso bowaliajwa. Jaxotbej
Salomón japi jʉm-aechpox jʉmtaen wʉt, diez mesan nuil, japamesanxot pan owaliajwa,
jawʉt jʉmxatoꞌapon japixot rey Hiramliajwa. jiw chaxduw wʉt ofrenda Diosliajwa. Jaxotbej
Jʉmxatoꞌa wʉt, jʉm-aechon ampox: “Dios chanuk candelabro. Japox candelabro, siete
nakajachawaet xot, potʉajnʉcha chiekal lámparapox. Jaxotbej cien tazones. Puexa
pachaem. Ijil nabeyax, asatʉajnʉpijiw japoxan isas orotat.
sʉapich. Samata, nejchaxoelx isliajwan Asan, pawʉlpon Hiram, japon xabich kijus
Dios pejtemploba, me-ama taj-ax rey David nejmach isliajwa broncetat. Samata, broncetat
nakitoꞌa laeja wʉton. ¡Xam toꞌaxaelam namak ispon pinjiyax, mintanque. Isbejpon broncetat
liksliajwapi cedronaechan nejtʉajnʉxoti! Do diez kikakiasaxan. Isbejpon broncetat altar,
jawʉt, tamakjiw kajachawaesaxael namakjiw. japox altarxot sacerdotes choef bowaliajwa,
Xan mosaxaelen namat-omwʉljowampoxan chaxduw wʉti ofrenda Diosliajwa. Isbejpon
xam mosliajwam namakjiw nabistpoxan. broncetat sacerdotes xanbichaxaelpi. Isbejpon
Xam chiekal matabijtam. Xanal israelitas broncetat kolecolumna, xabich pinjiyax,
chiekal matabijs-enil naechan liksaxan. Me- me-ama nosnaechan, jakabʉan-aechpi,
ama nejtʉajnʉpijiw chiekal matabijt naechan templobalaleyaxxot noeliajwa kolelelje.
liksaxan, xanal jachi-enil” —aech rey Salomón Siete waechan wʉt, rey Salomón toetlison
wʉajan xananʉamtpitat jʉmxatoꞌa wʉton rey Dios pejtemploba isax. Jawʉt, rey Salomón
Hiramliajwa.  owapon oro, malis plata, temploba pejcha-
Wʉajan xananʉamti pat wʉt rey Hiramxot, aelpiezaxanxot. Japoxanlap majt rey David
chapaeipi rey Salomón jʉm-xatoꞌapox japixot. chaxduwpon Dios ofrendaliajwa. Do jawʉx,
Rey Hiram japox jʉmtaen wʉt, xabich rey Salomón kitoꞌa nabichiw we-isliajwas
nejchachaemilon. Samata, ow-aechon. Rey pinaba, Jerusalén paklowaxxot dukaliajwa.
Salomón toꞌa pamakjiw kajachawaesliajwapi
rey Hiram pamakjiw. Xatoꞌabejpon naxaeyaxan Rey Salomón Dios pejtemploba
nabichiwliajwa. Ja-aech wʉt, rey Salomón kaes isax toet wʉt
tameja tawlafachan Dios pejtemploba isliajwa. (1 Re 8.1–9.9; 2 Cr 5.2–7.22)
Do jawʉx, rey Salomón tatoꞌalpox Rey Salomón toet wʉt Dios pejtemploba
israelitas cuatro waechan wʉtlisox, jawʉt rey isax, fiesta isasiapon. Samata, wʉlalapon
Salomón tʉadutlison Dios pejtemploba isax. puexa israelitas-paklochiw. Jʉmxatoꞌa wʉt,
Japamatkoiyan wʉt, israelitas chajiakolaxtat jʉm-aechon ampox: “Xamal fʉlaeyaxaelam
chijiapox Egipto tʉajnʉxot, cuatrocientos Jerusalén poxadin duilaliajwam bʉaꞌantat,
ochenta waechanlisox. Rey Salomón ispon Dios fiestamatkoi wʉt natamejlaliajwas” —aech rey
pejtemploba pax David isxot altar Diosliajwa. Salomón, wʉlala wʉton israelitas. Japafiesta
Japox temploba diez metro pinatupox. wʉt, xalaesiapi Dios pejbaúl tabernáculobaxot
Treinta metro pakchowaxpox. Athʉpox esliajwa Dios pejtemplobaxot. Ma jawʉt, puexa
quince metro. Dios pejtemploba pejfʉletlelan israelitas-paklochiw natameja wʉt, levitas
xabich cha-aelpiezaxan ispi owaliajwa xalaen Dios pejbaúl. Dios pejbaúl etlisi Lugar
xanbistpoxan. Japatemploba isas iaꞌtat. Patulel Santísimopiezaxot. Dios pejbaúltuxot kolenje,
cedrotawlafachan xafafas. Japatawlafachan iaꞌfachan jaxot owas. Japa-iaꞌfachanxot lels
thʉch matxafafas orofachantat. Dios pejtatoꞌlaxan. Japafiesta wʉt, israelitas
Japatemploba pinabʉꞌtat diajnas patutat, xʉaꞌat miles ovejapoejiw, xabich torbej,
ofrenda Diosliajwa. Jaxot choef oel, xʉaꞌataspi.
Sacerdotes, levitas sʉapich, daka arpas.
Jajuwpi Diosliajwa, Dios xabich pachaem
xot, Dios kofa-esal xotbej israelitas xabich
nejchachaemilxoton israelitasliajwa.
Japi jajuw wʉt, Dios fʉloek itloejentat.
Jawʉt, japox itloejen xabich itliak.
Japatemplobaxot Dios pask. Jawʉt, sacerdotes
© 1996 David C. Cook Dios pejtemplobaxotaxili tae-elxoti itliakax,
Naetuerow, xabich pinanʉlpi minxoti xabichxot itloejen.
91
Do jawʉt, rey Salomón jʉm-aechon ampox Rey Salomón Dios kawʉajnax bʉxtoet
puexa israelitas-paklochiwliajwa: “Dios wʉt, Dios toꞌik jit jopaliajwa athʉsik choef
xabich pachaem. Fiton Jerusalén paklowax xʉaꞌataspi puexa toejwaliajwas, ofrenda. Do
pejpaklowaxliajwa. Taj-axbej makafiton jawʉt, puexa israelitas-paklochiw gracias-
reyliajwa. Taj-ax isasia wʉt Dios pejtemploba, aechi Diosliajwa. Brixtat nuil wʉt, natxatapi
Dios chawʉajnajʉmtispon ampox xanliajwa: satadik, sitaen xoti Dios. Do jawʉx, rey
‘Naxʉlan nalaelsaxaelon, japonlap asamatkoi Salomón, pejjiw sʉapich, xʉaꞌat miles
tajtemploba isaxael’ —aech Dios xanliajwa. ovejapoejiw, malis tor, ofrenda Diosliajwa.
Do jawʉx, Dios jʉmdutpox ispon, xan Do jawʉx, ocho matkoiyan toep wʉt, fiesta
reyliajwan xamalliajwa, Dios pejtemploba toep. Jawʉt, puexa israelitas nawia pejbachan
isx xotbej” —aech rey Salomón puexa poxade. Puexa xabich nejchachaemili, Dios
israelitas-paklochiwliajwa. xabich kajachawaech xoti.
Dolis jawʉt, rey Salomón kawʉajan wʉt Do jawʉx, asamadoi, rey Salomón moejt
Dios puexa israelitas-paklochiw wʉajnalel, wʉt, xamoejt wʉton Dios, me-ama chiekal
jʉm-aechon ampox: “Xamlap Dioskolnam. masoxtat pajut taenpon Dios. Jawʉt, Dios
Asew dios, japi dioskola-el. Is-elbejpi, me- chawʉajnajʉm-aech rey Salomónxot: “Xam
ama xam, jachi-el dioskola-eli. Xam chajia nakawʉajnampox chiekal jʉmtaenx. Ma
chawʉajnajʉmdutam wʉt, chiekal ji-isam. amwʉt, israelitas xalalaeyaxaeli ofrenda
Ma amwʉt, xanal puexa taenx isampoxan, xanliajwa tajtemploba poxade. Jaxotde
chawʉajnajʉmdutampoxan taj-axxot. Xan, israelitas nakawʉajanpox xan tajut chiekal
tajjiw sʉapich, nejtemploba isx. Xamlap najut naewesaxaelen. Pejbabijaxan ispoxan kofa
japatemploxotaxaelam. Puexa xanal chiekal wʉti, xabich nejxaejwas wʉt, ja-aech wʉt, japi
matabijtax xam kaewʉtje potʉajnʉchanxotam. pejbabijaxan xan webeltaeyaxaelen.
Chawʉajnajʉm-am jaxotaliajwam xanal “Naxi, namojiwbej, chiekal xan naexasit
isxbaxot. Samata, xam tadʉtx pomatkoicha wʉt puexa tajtatoꞌlaxan, ja-aech wʉt,
ampatemplobaxotaliajwam. Nejjiw tapaeyaxaelen kaen naxixot, o kaen
amxot kawʉajan wʉt, o, atʉaj ampalel namojiwxot, asamatkoi reyliajwa, puexa
bʉxlanatachaeman wʉtbej, xan wʉljowx japi israelitas tatoꞌlaliajwa, asamatkoi xam
jiw wʉljowpox kajachawaesliajwam. Nejjiw tʉpam wʉt. Pe xamal naexasis-emil wʉt
babijaxan is wʉt xamliajwa, nejchakifʉlaes tajtatoꞌlaxan, ídolos kawʉajnam wʉtbej,
padaelmajiw nejmalechasbejpi padaelmajiw. ja-aech wʉt, xan tapaeyaxaelen israelitas
Japoxa-el wʉt, nejjiw mʉthapi nejwetʉpas, bʉflaeliajwas xabich atʉaj asatʉajnʉlel.
iam nejthilna-ele. Japoxa-el wʉt, nejjiw xabich Tapaeyaxaelenbej tajtemploba toesliajwas
nejlitaxaelapi. Japoxa-el wʉtbej, nejwaespi asatʉajnʉchanpijiw. Ja-aech wʉt, jiw
waxae bʉꞌxaenkaliajwa. Japoxa-el wʉt, taen wʉt tajtemploba toechpox, japi
nejwematxaespi mʉthapi. Japoxan wejatis jiw jʉmchiyaxael ampox: ‘Israelitas
wʉti, xam kawʉajan wʉt, chapaei wʉtbejpi diachwʉajnakolax naexasis-eli pejDios. “Ídolos
pejbabijaxan, kofa wʉtbejpi babijaxan kawʉajnabejpi. Samata, Dios nejtoesas-aech
ispoxan, ja-aech wʉt, xam wʉljowx japi pejtemploba asatʉajnʉchanpijiw’ —chiyaxael
jʉmbeltaeliajwam japi kawʉajanpoxan. asatʉajnʉchanpijiw” —aech Dios, rey
“Asatʉajnʉpijin xam wʉltaen wʉt, fʉlaen Salomón, xamoejt wʉton Dios.
wʉti amxot xam kawʉajnaliajwa, japon aton
xam kajachawaesaxaelam kawʉajanpox. Ja- Rey Salomón kaes pejme paklonpox,
aech wʉt, puexa ampathatpijiw pajut chiekal xabich kaes kimaenkbejpon
matabijsaxaeli xam. Xabich sitaeyaxaelbejpi. (1 Re 9.10–10.29; 2 Cr 8.1–9.29)
“Nejjiw babijaxan is wʉt xamliajwa, Rey Salomón is Dios pejtemploba,
xamlap nejmalechas chiyaxaelam, naba wʉti, pejbabej, xabich pinaba. Veinte waechan
padaelmajiw sʉapich. Xamlap nejbʉflaes wʉt, toeton japabachan. Jiw duili
chiyaxaelam xabich atʉaj asatʉajnʉlel. Ja-aech Israel tʉajnʉxot, japi israelitas-el, japi
wʉt, japi jʉmchiyaxael ampox xamliajwa: xabich pinamʉt. Japi rey Salomón kitoꞌa
‘Diachwʉajnakolax xanal babijaxan isx’ kajachawaesliajwas, kolebachan isliajwa
—chiyaxael wʉti, xam kawʉajan wʉti, japi wʉt. Kitoꞌabejpon asabichaxan isliajwa.
israelitaslap xam beltaeyaxaelam” —aech rey Kitoꞌabejpon chaxjajialaliajwapi iaꞌ pinanʉltat,
Salomón, Dios kawʉajan wʉt puexa israelitas- kaes athʉyaliajwa Jerusalén paklowax,
paklochiw wʉajnalel. padaelmajiw chakifols wʉt lesamata
92

© 1996 David C. Cook

Reina, Seba tʉajnʉpijow,


fʉlaenow taeliajwa rey Salomón

Nejjiw, nejpaklochiwbej xabich nejchachaemil,


duil xoti xam tatoꞌlam tʉajnʉxot. NejDiosbej
xabich pachaem, kajachawaet xoton
nejtʉajnʉpijiw, israelitas, xam makafit xoton
japi pejreyliajwam —aech Sabá tʉajnʉpijiw-
© 1996 David C. Cook paklowpow rey Salomónxot.
Templobafafa jʉmch nuk, jaxotbej jiw Do jawʉx, japow malech chaxduwpow
rey Salomón malechpoxan, oro, iaꞌ xabich
tampoela-elaxtat. Ja-aechi, chaxjajial wʉt ommaenkibej, xabejaminanbej. Do jawʉtbej,
Jerusalén paklowax, asapaklowaxanbej, rey Salomón kaes pejme chaxduwpon japow
israelitas pejpaklowaxan.⁠ malechpoxan. Do jawʉx, japow nawiatow
Rey Salomón toꞌabej pejjiw barkammochan pejpaklowax poxade.
we-isliajwas. Isax toet wʉti, rey Kaewaechfʉl wʉt, asatʉajnʉchanpijiw,
Salomón toꞌa pejjiw chaxlaeliajwa oro israelitasbej, xabich moti impuesto rey Salomón.
japabarkommochantat. Rey Hiram, Tiro Rey Salomón pejtʉa-ekax isas marfiltat. Japox
paklowaxpijin, toꞌabej pamakjiw, xabich tʉa-ekax matxatfafas orofachan. Rey Salomón
matabijtpi chaflaeliajwa marxot, rey xa-af orocopa. Dieciseis mil kawaeipon
Salomón pejjiw sʉapich, nabichliajwa pejsoldawliajwa. Toꞌabejpon isliajwa, me-ama
japabarkommochanxot. Xalaeni iaꞌ, paklowaxan, jaxot kawaei noeliajwa. Rey
xabich ommaenkpi, tawlafachan xabich Salomón xabich kimaenk. Kaes asan ijil xabich
pachaempibej, marfil pawʉlibej, asew kimaenkpon, me-ama rey Salomón ja-aechpon.
choefbej. Japi choef, me-ama kapar wʉt, Kaes pejme xabich matabijtbejpon.
kabʉan-aechi.
Asamatkoi, Sabá tʉajnʉpijiw-paklowpow Rey Salomón xabich patiꞌin wʉt,
wʉltaenpow, rey Salomón xabich Dios naexasis-elpox
matabijtpox. Japow xabich atʉajpijow. Do (1 Re 11.2; 2 Cr 9.30‑31)
baxael, fʉlaenlisow rey Salomón poxadin Rey Salomón xabich nejxasink wathoꞌ.
wʉajnachaemsliajwa xabich tampoelpoxan, Xabichpon pejwathoꞌ. Dios fiat israelitas
chiekal pajut matabijsliajwa jʉmnosaxaes asatʉajnʉchanpijiw wathoꞌ, nos-elaliajwa.
wʉtow. Dolisow, pat wʉt rey Salomónxot, Pe nakiowa, rey Salomón fiton Egipto
wʉajnachaemtlisow xabich tampoelpoxan. tʉajnʉpijiw tatoꞌlan paxʉlow. Kaes xabich
Jawʉt, rey Salomón chiekal jʉmnoton japow wathoꞌ, asatʉajnʉchanpijiwbej, rey Salomón
wʉajanchaemtaspoxan.  noton xabich wathoꞌ. Puexa japi wathoꞌ,
Do jawʉx, japow taen wʉt rey Salomón asatʉajnʉchanpijiw, japi wathoꞌ jikawʉajan
pejba xabich pachaempox, asaxan xabich ídolos. Me-ama kajachawaesliajwas wʉt,
ommaenkpoxanbej, jawʉt jʉm-aechow jija-aechi, ídolosliajwa. Rey Salomón xabich
ampox rey Salomónxot: “Xan majt chiekal nejxasink xot pejwathoꞌ, nejkawʉajna-aechon
naexasis-enil, jiw nachapaei wʉt xamliajwa. pejwathoꞌ kawʉajnaliajwa ídolos.
Pe ma amwʉt, tajut chiekal taenx xot, tajut Rey Salomón xabich patiꞌin wʉt, kaenanʉla
chiekal matabijtaxxotbej, jiw nachapaei pejwathoꞌliajwa pamak kitoꞌapon we-isliajwas
wʉt xamliajwa, puexa chiekal nachapae-eli. altar. Samata, Jerusalén paklowax moxxot
93
xabich altar nuil rey Salomón pejwathoꞌ Jeroboam. Jawʉt, Jeroboam najaet Egipto
pej-ídolos, japi wathoꞌ kawʉajnaliajwa. Ja- tʉajnʉ poxade, jaxotde dukaliajwa.
aech wʉt, rey Salomónbej nakkawʉajan Rey Salomón tatoꞌal israelitas cuarenta
pejwathoꞌ pej-ídolos. Kawʉajanbejpon waechan. Rey Salomón tʉp wʉt, paxʉlan
Dioskolan. Samata, Dios palala. Japox ja- Roboam rey nadofa israelitas tatoꞌlaliajwa.
aech wʉt, jawʉtlap, Dios jʉm-aech ampox rey
Salomónxot: “Xam naexasis-emil tajtatoꞌlaxan. Israel tʉajnʉpijiw nasal wʉt, koletʉajnʉjepi
Samata, tapaeyaxinil namojiw reyliajwa (1 Re 12.1‑24; 2 Cr 10.1–11.4)
puexa Israel tʉajnʉpijiw tatoꞌlaliajwa. Jʉmch Rey Salomón tʉp wʉt, asew israelitas
tapaeyaxaelen tatoꞌlaliajwa kaetʉajnʉlelpijiw. wʉljaeti Jeroboam Egipto tʉajnʉ poxade,
Jachiyaxaelen, nej-ax Davidxot chajia jʉmdutx jʉmchiliajwapi ampox Jeroboamxot: “¡Xam
xot, pamojiwxot reyliajwa, japatʉajnʉxot nawiasaxaelam Israel tʉajnʉ poxade, tʉp xotlis
tajtemploba ekxot. Israelitas, asalel duili, rey Salomón!” —chiliajwapi Jeroboamxot.
pinamʉtaxael. Xan tapaeyaxaelen kaen Japox Jeroboam jʉmtaen wʉt, rey Salomón
namakan, japon paklonpon, japon japi tʉpox, jawʉt Jeroboam nawiaꞌan Israel tʉajnʉ
pejreyliajwa” —aech Dios rey Salomónxot. poxadin. Japamatkoiyan wʉt, rey Salomón
Do jawʉx, asatʉajnʉchanpijiw, mox duili paxʉlan, Roboam, fʉlaechon Siquem paklowax
Israel tʉajnʉxot, japi tʉadut nabeliajwa, rey poxade. Jaxotde wʉajna puexa israelitas
Salomón pejsoldaw sʉapich. natameja Roboam makafisliajwas reyliajwa.
Efraín pamon, pawʉlpon Jeroboam, Jaxot Jeroboam paton puexa israelitas
japon nabist rey Salomónliajwa. Asamatkoi, natamejaxot. Puexa israelitas chiekal natameja
Jeroboam chijia wʉt Jerusalén paklowaxxot, wʉt, jawʉt Jeroboam, israelitas sʉapich, jʉm-
xabʉꞌkʉltaspon pawʉlpon, Ahías, japonlap aechi ampox Roboamxot:
Dios pejprofeta. Japi jawʉt jaxot chiekal —Nej-ax rey wʉt, japon xabich mat-
tamachi. Kaes asan aton jawʉt ijil. Jawʉt, omwʉljow impuesto xanal mosliajwan. Xam
profeta Ahías pejsumtanaxoelax, pajelax, impuesto xabich mat-omwʉljoe-emil wʉt,
thiaton docetafachanliajwa. Jawʉt, profeta ja-aech wʉt, xanal kaenejchaxoelaxaelen
Ahías jʉm-aechon ampox Jeroboamxot: xam taj-reyliajwam —aech Jeroboam, puexa
“¡Noꞌe diez-tafachan tajsumtanaxoelax- israelitas sʉapich, Roboamxot.
thiatxpoxan! Dios makafit diezmʉtje, Israel Roboam jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
pamojiw, xam pejreyliajwam japi. Dios Jeroboamxot, puexa israelitasliajwabej:
tapaeyaxil rey David pamojiw, puexa israelitas —Xamal najʉm-ampox, ma amwʉt kamta
tatoꞌlaliajwa, rey Salomón kawʉajan xot jʉmnosaxinilfʉk. Majt nejchaxoelaxaelenfʉk
ídolos. Jasoxtat Dios kastikaxael rey Salomón. japoxliajwa. Tres matkoi wʉt, xamal
Pe japox kastikax pomatkoichaliajwa-el. jʉmnosaxaelen najʉm-ampox —aech Roboam,
Dios tapaeyaxael rey David pamojiwxot rey Salomón paxʉlan. Do jawʉx, Roboam majt
kaen reyliajwa tatoꞌlaliajwa kaetʉajnʉpijiw, fʉlaechon rey Salomón pejjiw poxade. Japilap
Israel tʉajnʉpijiw. Jachiyaxael Dios chijia xabich matabijt. Rey Salomón laeje wʉtfʉk
jʉmdut xot rey Davidxot, pamojiwxot kaen ampathatat, japilap jinaewʉajan rey Salomón.
reyliajwa, rey David naexasit xot Dios Samata, Roboam wʉajnachaemt wʉt, jʉm-
pejtatoꞌlaxan. Xambej chiekal naexasitam wʉt aechon ampox japixot:
Dios pejtatoꞌlaxan, Dios tapaeyaxael namojiw —¿Achax jʉmchiyaxaelen, japi jʉmnotx
reyliajwa israelitasxot, xam tʉpam wʉt” wʉt? —aech Roboam wʉajnachaemt wʉt japi.
—aech profeta Ahías Jeroboamxot. Japi jʉmnot wʉt, jʉm-aechi ampox
Jawʉx Jeroboam nawiat Jerusalén Roboamxot:
paklowax poxade. Japon xabich pachaem, —¡Xam isde Jeroboam jʉm-aechpox,
nabist wʉton rey Salomónliajwa. Samata, puexa israelitas sʉapich! Impuesto xabich
rey Salomón toꞌa Jeroboam. Jeroboam mat-omwʉljoeyaximilpox —aech xabich
bʉnbichliajwa, Efraín pamojiw, Manasés matabijti Roboamxot. Roboam jʉmtaen
pamojiwbej. Japoxbichax xabich pachaema- wʉt japox, chiekal nejchachaemla-elon
elpox. Samata, jawʉt Jeroboam palalapon rey matabijti jʉm-aechpoxliajwa. Do jawʉt,
Salomónliajwa. Jeroboam, pejjiw sʉapich, Roboam wʉajnachaemt wʉt pansiachiw,
naba, Salomón pejsoldaw sʉapich. Jeroboam, najʉpawaechanpi, jʉm-aechon ampox japixot:
pejsoldaw sʉapich, malechapi Salomón —¡Xamal xan naewʉajande! ¿Achax
pejsoldaw. Samata, rey Salomón boesasiapon jʉmchiyaxaelen, japi jʉmnotx wʉt? —aech
94
Roboam, pansiachiw wʉajnachaemt wʉt,
najʉpawaechanpi. Rey Jeroboam tatoꞌalpox israelitas,
Do jawʉt, japi jʉm-aech ampox Israel tʉajnʉpijiw, nortelel duilpi
Roboamxot: (1 Re 12.25–14.20)
—¡Xamlap ampox jʉmchiyaxaelam Israelitas nasal wʉt kolemʉtjeliajwa, rey
puexa israelitasxot: “Me-ama taj-ax mat- Jeroboam tatoꞌal nortelel duili, israelitas.
omwʉljow wʉt impuesto, jas-om sʉapich, Japatʉajnʉlel israelitas wʉlduw Efraín
xan mat-omwʉljoeyaxinil xamal! ¡Je-el, kaes tʉajnʉ. Rey Jeroboam, japon Efraín pamon,
impuesto mat-omwʉljoeyaxaelen xamal!” nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “Xan
—chiyaxaelam puexa israelitas —aech dukaxaelen Siquem paklowaxxot tatoꞌlaliajwan
pansiachiw bʉxtoꞌa wʉti Roboam. puexa ampatʉajnʉpijiw” —aech rey Jeroboam,
Do jawʉx, tres matkoi wʉt, Jeroboam, nejchaxoel wʉt.
puexa israelitas sʉapich, pati Roboamxot. Do jawʉx, Jeroboam tʉadut wʉt
Jawʉt, Roboam jʉm-aechon ampox puexa tatoꞌlaliajwa israelitas, nortelelpijiw,
israelitas pajut chiekal jʉmtaeliajwa: “Me- kaematkoiyan wʉt, pejjiw kifiaton xalae-
ama taj-ax impuesto mat-omwʉljow wʉt, xan elaliajwa ofrenda Diosliajwa Jerusalén
jachiyaxinil. Xan kaes mat-omwʉljoeyaxaelen paklowax poxade. Jeroboam nejchaxoel wʉt,
impuesto xamal” —aech Roboam jʉm-aechon ampox: “Tajjiw pomatkoicha
israelitasliajwa. xalaech wʉt ofrenda Diosliajwa Jerusalén
Puexa israelitas, nortelelpijiw, japox paklowax poxade, ja-aech wʉt, japi
jʉmtaen wʉt, nakae-israelitas sʉapich, jʉm- kaenejchaxoelaxael, rey Roboam sʉapich,
aechi ampox: japon tatoꞌlaliajwa ampatʉajnʉxot” —aech
“¡Ja-aech wʉt, nasalaxaes rey David rey Jeroboam, nejchaxoel wʉt. Samata,
pamojiwxot, naktatoꞌlasiapixot! Xatisxot kaen nejchaxoelon isliajwa ídolo, Efraín tʉajnʉpijiw
wajut makafisaxaes wajreyliajwa. ¡Ma amwʉt, pomatkoicha japox ídolo kawʉajnaliajwa.
naweyaxaes wajpaklowax poxade!” —aech Rey Jeroboam kitoꞌa isliajwa orotat
israelitas, nortelelpijiw. Do jawʉt, japi puexa kole-ídolo, pakxʉlax-aeltat. Jawʉt, jʉm-
israelitas nawialisi. aechon ampox puexa israelitasliajwa,
Samata, rey Roboam jʉmch tatoꞌal nortelelpijiwliajwa: “Ampoxkoloeyax
kolemʉtje israelitas. Roboam tatoꞌal Judá wajdiosanlape. Japilap chajiakolaxtat
pamojiw, Benjamín pamojiwbej. Roboam wajwʉajnapijiw juk Egipto tʉajnʉxot
tatoꞌalxot israelitas, japatʉajnʉ, pawʉl duil wʉti. Ma amwʉt, kaes xalaeyaxisal
Judá. Puexa asew israelitas, diezmʉtje, ofrenda Diosliajwa Jerusalén paklowax
nejweslapi Roboam japi pejreyliajwa. Samata, poxade” —aech rey Jeroboam israelitasxot,
Roboam pamakan paꞌan wʉt impuesto mat- nortelelpijiwliajwa. Do jawʉx, rey Jeroboam
omwʉljoeliajwa jawʉt japi israelitasxot, kaeyax ídolo noton Dan pamojiw pejtʉajnʉxot.
jʉmch matkaejabapi, iaꞌtat dadaepaxtat. Asax noton Betel paklowaxxot. Ja-aech wʉt,
Jawʉx israelitas, nortelelpijiw, wʉlduwpi Efraín tʉajnʉpijiw kawʉajan ídolos. Jasox
Jeroboam japi pejreyliajwa. Ja-aech wʉt, is wʉti, naexasis-eli Dios pejtatoꞌlaxan.
profeta Ahías chajia jʉm-aechpox japox Rey Jeroboam nejmach wʉlduwbejpon
chiekal ja-aechlisox. Rey Jeroboam tatoꞌal sacerdotesliajwa, asamʉtanpijiw, japi Leví
diezmʉtje israelitas. pamojiwa-eli. Toꞌabejpon ídolo pejfiesta
Do, jawʉx, rey Roboam tameja Judá isliajwa kaewaech wʉt, ocho juiman wʉt.
pamojiw, Benjamín pamojiwbej, pejsoldaw Japafiesta wʉt, puexa israelitas, nortelelpijiw,
nabeliajwa, asew israelitas sʉapich. Rey toꞌapon brixtat nuilaliajwa ídolo wʉajnalel,
Roboam kaen chiekal tatoꞌlasia puexa kawʉajan wʉti. Jawʉx, japafiesta wʉt,
israelitas, chiekal kaetʉajnʉliajwa. matxoelamatkoi wʉt, rey Jeroboam fʉlaech
Ja-aech wʉt, Dios toꞌa profeta Semaías Betel paklowax poxade choef xʉaꞌasliajwa,
japon jʉmchiliajwa rey Roboam nabe- ofrenda ídololiajwa. Japox is wʉton, Dios
elaliajwa, asew israelitas sʉapich. pejprofeta paton, fʉlaenpon Judá tʉajnʉxot.
Japox ja-aech, Dios tapaei xot israelitas Japon profeta Dios bʉxtoꞌas pinjametat
kolemʉtjeliajwa. Do jawʉt, profeta Semaías jʉmchiliajwapon rey Jeroboamliajwa: “¡Ma
fʉlaechon jʉmchiliajwa rey Roboam, amwʉt, xam chiekal naewesaxaelam xan
pejsoldaw sʉapich. Japi japox jʉmtaen wʉt, jʉmchiyaxaelenpox xamalliajwa! Asamatkoi,
nawiapi pejtʉajnʉchan poxade. rey David pamon, pasaxael japon beliajwa
95
puexa sacerdotes, japi bowapi choef ampa- wʉlduiyaxael asan Efraín tʉajnʉpijiw
altarxot. Ampa-altarxot bowaxaes jiwthi. pejreyliajwa. Japon reylap, asamatkoi beyaxael
Ja-aech wʉt, ampox-altar xabich pachaemaxil puexa nejmol pejjiw, laelpifʉk japamatkoi.
Diosliajwa. Jiwthi bowas wʉt, ja-aech wʉt, Do jawʉx, baxael, Dios kastikaxael duili
aton xʉaꞌasaxil choef ampoxaltarxot. Japox ja- Efraín tʉajnʉxot. Samata, bʉflaeyaxaesi atʉaj,
aech wʉt, najut chiekal matabijsliajwam xan asatʉajnʉ poxade. Japoxlap jachiyaxael,
jʉm-anpox diachwʉajnakolaxpox. Ma amwʉt, babijaxan is xot, nejmol toꞌa wʉton” —aech
Dios tʉkchaxael ampox-altar” —aech profeta profeta Ahías bʉxtoꞌa wʉton Jeroboam pijow.
rey Jeroboamliajwa. Dolis Jeroboam pijow nawiꞌa pejba
Rey Jeroboam japox jʉmtaen wʉt, xabich poxade. Pat wʉtow ba, jawʉt paxʉlan tʉp.
palalapon profetaliajwa. Rey Jeroboam Rey Jeroboam tatoꞌal israelitas, duili Efraín
toꞌa pejsoldaw jaelsliajwapi profeta. tʉajnʉxot, veinte dos waechan. Rey Jeroboam
Mʉaxxachoꞌkcha wʉton taxdoefaliajwa, pejke- tʉp wʉt, paxʉlan, pawʉlpon Nadad, rey
e chiekal mamal. Do jawʉt, japox altar Dios nadofapon.
tʉkcha. Ja-aech wʉt, rey Jeroboam jʉm-aech
ampox profetaliajwa: “¡Xam wʉljowx nejDios Ma ampilap kaenanʉla rey nadofapi Judá
kawʉajnaliajwam tajke-e pejme chiekal tʉajnʉxot, Roboam, Abías, Asa ampilape
pachaemaliajwa!” —aech rey Jeroboam. (1 Re 14.21–15.24; 2 Cr 11.5–16.14)
Do jawʉt, profeta kawʉajan wʉt Dios, rey Rey Roboam, Salomón paxʉlan,
Jeroboam pejke-e pejme chiekal pachaem. matxoelareypon Judá tʉajnʉxot. Rey Roboam
Pejke-e chiekal pachaem wʉt, kofs-elon toꞌa pejjiw chaemsliajwa japi pejpaklowaxan,
babijaxan ispoxan. Nakiowa wʉlduwbejpon padaelmajiw chakipach wʉt, lesamata
sacerdotes, japi asamʉtanpijiwpi, Leví pejpaklowaxanxot. Samata, chaxjajialpi
pamojiwa-elpi. iaꞌ pejpaklowaxan fʉletlelan. Kaenanʉla
Do kawʉx, kaematkoiyan sʉapich wʉt, rey japapaklowaxanxot owapi xanbe. Xabich
paxʉlan, pawʉlon Abías, bʉꞌxaenk. Ja-aech naxaeyaxanbej cha-owapi.
wʉt, rey Jeroboam toꞌa pijow taeliajwapow Rey Roboam tatoꞌal wʉt Judá tʉajnʉxot,
profeta Ahías. Profeta Ahíaslap majt jʉm-aech xabich sacerdotes, levitas sʉapich, Efraín
Jeroboam reyliajwapox. Profeta Ahías xabich tʉajnʉxot chijiapi duilaliajwa Judá tʉajnʉxot.
patiꞌin xotlison, itliakal. Rey pijow thilt wʉt Ja-aechi, rey Jeroboam tapae-esal xot Dios
profeta Ahías poxaliajwade, asax naxoelow, tanbichliajwa Efraín tʉajnʉxot. Jeroboam
me-ama asaow wʉt kabʉanchiliajwa. Pe wʉlduw asew jiw sacerdotesliajwa, japi ídolos
nakiowa, Dios kajachawaech profeta Ahías pejsacerdoteliajwa, koleyax ídolo orotat
chiekal matabijsliajwapon rey Jeroboam isaspiliajwa, me-ama pakxʉlan ael-ispi.
pijowpow. Kaes asewbej, duili Efraín tʉajnʉxot, Dios
Samata, pat wʉtow profeta Ahíasxot, kawʉajnasiapi, japilap chijia duilaliajwa Judá
profeta Ahías jʉm-aech ampox japow chiekal tʉajnʉxot. Fʉlaeni Dios pejtemploba poxadin
jʉmtaeliajwa: “Xamlap rey Jeroboam piajwam, Jerusalén paklowaxxot choef xʉaꞌasliajwa
¡lemen! ¿Ma-aechxot, me-ama asaowam ofrenda Diosliajwa. Rey Roboam tres
wʉt, wʉlkabʉan-am xam? Xan chiekal waechan tatoꞌal wʉt, Dios chiekal naexasiton.
matabijtax xabich pachaemaxilpox xamliajwa. Samata, Judá tʉajnʉpijiw Dios kajachawaet
¡Xabʉaꞌde nejmol poxade chapaeliajwam padaelmajiw chakipas-elaliajwas.
Dios nabʉxtoꞌapox! Dios jʉm-aech ampox Do jawʉx, rey Roboam Dios pejtatoꞌlaxan
nejmolliajwa: “Xan wʉlduwx Jeroboam Efraín naexasitpox kofton. Puexa israelitas
tʉajnʉpijiw pejreyliajwa. Pe japon naexasis- Judá tʉajnʉxot duili, altaran xabich ispi
el xan. Japon kaes jʉmch xabich babijaxan ídolosliajwa. Japi ídolos kawʉajan, me-ama
is. Me-ama wʉajnapijiw, reyes, jachi-el kajachawaesliajwas wʉt, ja-aechi ídolosliajwa.
nejmol. Nejchaxoela-elbejpon xanliajwa, Kaes asaxan babijaxanbej ispibej.
ídolo kawʉajan wʉt. Samata, rey Jeroboam Rey Roboam cinco waech wʉtlisox reypox,
puexa japon paxi-poejiw, pamojiw-poejiw, jawʉt faraón, Egipto tʉajnʉpijin, tameja
beyaxaelen” —aech Dios nejmolliajwa. pejsoldaw. Egipto tʉajnʉpijiw-soldaw, chakipat
¡Xabʉaꞌde! ¡Nawiaꞌmich nejba poxade! Xam nabeliajwa, Judá tʉajnʉpijiw sʉapich. Judá
patam wʉt, naxʉlan tʉpaxael. Japon matxoela tʉajnʉpijiw malechas. Samata, padaelmajiw
tʉpaxaellap, me-ama Dios chawʉajnajʉm- low puexa japapaklowaxanxot. Patbejpi
aech, japoxlap jachiyaxael. Baxael, Dios Jerusalén paklowaxxot leliajwa.
96
Egipto tʉajnʉpijiw, pas-el wʉt Jerusalén rey Asa, pejsoldaw sʉapich. Japawaechan wʉt,
paklowaxxot, Dios bʉxtoꞌa pejprofeta Semaías rey Asa toꞌa Judá tʉajnʉpijiw chaemsliajwa
japon jʉmchiliajwa ampox rey Roboamxot, pejpaklowaxan, asatʉajnʉchanpijiw chakipach
pejjiwxotbej: “Dios tapaei nadaelmajiw wʉt lesamata, tampoela-elaxtat. Rey
xamal chakipasliajwa, kofam xot Dios Asa tamejabej pinamʉt Judá tʉajnʉpijiw,
naexasitampox” —chiliajwa profeta Semaías poejiwkal, japi pejsoldawliajwa. Do baxael,
rey Roboamxot, japon pejjiwxotbej. asamatkoi wʉt, Cus tʉajnʉpijiw chakipat
Rey Roboam, pejjiw sʉapich, japox nabeliajwapi rey Asa, pejsoldaw sʉapich.
jʉmtaen wʉt, jʉm-aechi ampox profetaxot: Ja-aech wʉt, rey Asa Dios kawʉajan
“Diachwʉajnakolax xanal el-chiyaxinil kajachawaesliajwas. Jawʉt, Dios kajachawaet
babijaxan isxpoxanliajwa” —aechi profeta wʉt, rey Asa, pejsoldaw sʉapich, malechapi
Semaíasxot. Do jawʉt, japi xabich nejxaejwas. padaelmajiw. Rey Asa, pejsoldaw sʉapich,
Jawʉx, kaematkoiyan sʉapich wʉt, profeta nawen wʉt pejbachan poxadin, nʉamfatat
Semaías pejme pat Dios bʉxtoꞌaspox profeta Azarías xabʉꞌkʉlton. Profeta
chapaeliajwapon rey Roboamxot, pejjiwxotbej. Azarías jʉm-aech ampox rey Asaxot: “Dios
Profeta Semaías jʉm-aechon ampox rey nejchachaemil xam chiekal naexasisliajwam
Roboamxot: “Dios chiekal matabijt xamal jʉm- Dios pejtatoꞌlaxan. Ja-am wʉt, Dios kaes
ampox: ‘Diachwʉajnakolax xanal el-chiyaxinil kajachawaesaxael xam” —aech profeta
babijaxan isxpoxanliajwa’ —am xot, nejjiw Azarías rey Asaxot.
sʉapich. Samata, Dios beltaeyaxael xamal. Rey Asa toeton ídolos, Judá tʉajnʉpijiw
Tapaeyaxilon faraón, pejsoldaw sʉapich, ispoxan. Botbejpon paeꞌ pijax, ídolo. Rey Asa
toesliajwa Jerusalén paklowax. Pe nakiowa, Judá tʉajnʉpijiw tatoꞌal wʉt, xabich jiw Efraín
xam, nejjiw sʉapich, kaewaechfʉl wʉt, tʉajnʉpijiw chijia duilaliajwa rey Asa tatoꞌal
mosaxaelam impuesto faraónliajwa” —aech tʉajnʉxot. Ja-aechi, japi pajut chiekal matabijt
profeta Semaías Dios bʉxtoꞌaspox, jʉm-aech xot Dios kajachawaechpox rey Asa, Judá
wʉton rey Roboamxot. tʉajnʉpijiw sʉapich.
Do jawʉx, faraón, pejsoldaw sʉapich, Baxael, pin-iawaechan wʉt, rey Baasa,
naba wʉti Jerusalén paklowaxpijiw sʉapich. puexa Efraín tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, pejsoldaw
Faraón, pejsoldaw sʉapich, malechpi Jerusalén sʉapich, chakipaton, Judá tʉajnʉpijiw sʉapich,
paklowaxpijiw. Ja-aech wʉt, puexa oro noti. nabeliajwa. Ja-aech wʉt, rey Asa, juton plata,
Japoxan majt chajia rey Salomón pejjiw kitoꞌa Dios pejtemplobaxoti. Jutbejpon pejew plata.
isliajwapi Dios pejtemplobaliajwa, rey Salomón Do jawʉt, rey Asa puexa japi plata xatoꞌa rey
pejbaxotibej. Faraón pejsoldaw oro xafol wʉt Siria tʉajnʉpijin poxade, japon, pejsoldaw
rey Roboam kitoꞌa pejjiw, isliajwa, me-ama sʉapich, nabeliajwa, Efraín tʉajnʉpijiw-soldaw
wexafosi, jasi. Pelisi jʉmch is broncetat, oro sʉapich. Do jawʉt, rey Siria tʉajnʉpijin ow-
ijil xot. Rey Roboam diecisiete waechan wʉt aech japoxliajwa. Samata, rey Siria tʉajnʉpijin,
reypox Judá tʉajnʉpijiwxot, jaswaechan tatoꞌal pejsoldaw sʉapich, fʉlaech Efraín tʉajnʉ
wʉt, tʉpon. Ja-aech wʉt, paxʉlan, pawʉlpon poxade nabeliajwa, Efraín tʉajnʉpijiw-soldaw
Abías, reypon pax pejkawʉtat. sʉapich. Jawʉt, Efraín tʉajnʉpijiw-soldaw,
Rey Abías naexasis-el Dios tatoꞌalpoxan. Pe chakipati nabeliajwa, Judá tʉajnʉpijiw
nakiowa, Dios kajachawaech Abías reyliajwa, sʉapich, wʉltaenpi Siria tʉajnʉpijiw-soldaw,
David pamon xot. Rey Abías, pejsoldaw chakipachpox japi pejwʉlela. Ja-aech wʉt,
sʉapich, naba wʉti rey Jeroboam, pejsoldaw Efraín tʉajnʉpijiw-soldaw, nawiapi pejtʉajnʉ
sʉapich, rey Jeroboam pejsoldaw malechas. poxade nabeliajwa, Siria tʉajnʉpijiw-
Do jawʉx, tres waechan wʉt rey Abías soldaw sʉapich. Ja-aech wʉt, Dios palala
tatoꞌalpox, jaswaechan wʉt, rey Abías tʉpon. rey Asaliajwa. Samata, Dios bʉxtoꞌa wʉt
Tʉp wʉt, paxʉlan Asa, reypon pax pejkawʉtat. jʉm-aechon ampox profeta Hananixot
Rey Asa, rey wʉt, xabich pachaempon. jʉmchiliajwapon ampox rey Asaxot: ‘Majt Cus
Puexa chiekal naexasiton Dios pejtatoꞌlaxan. tʉajnʉpijiw chakipat wʉt nabeliajwa, xam
Toetbejpon altaran israelitas ispoxan, dioskola- sʉapich, nejsoldaw sʉapichbej, xan chiekal
elpoxanliajwa. Rey Asa pejtʉajnʉpijiw kajachawaetx japi malechaliajwam. Pe amwʉt,
toꞌa Dios kawʉajnaliajwa, chiekal ¿ma-aechxot xam nejchaxoela-emil xan
naexasisliajwabejpi Dios pejtatoꞌlaxan. kajachawaesaxaelenpox nabeyaxaelam wʉt,
Rey Asa tatoꞌal wʉt, matxoelawaechantat, Efraín tʉajnʉpijiw-soldaw sʉapich? Xan puexa
asatʉajnʉchanpijiw chakipas-esal nabeliajwa chiekal taenx jiw ispoxan. Kajachawaetxbej
97
xan nakawʉajanpi kajachawaesliajwan. Xam Do xabich piach wʉt, rey Baasa tʉp wʉt,
japox isam wʉt, isam chiekal matabijslaxtat, paxʉlan, pawʉlpon Ela, pax pejkawʉtat
wʉljowam wʉt kajachawaechax rey Siria reypon.
tʉajnʉpijin. Samata, ma amwʉt, tapaeyaxaelen Rey Ela jʉmch tatoꞌal kolewaechje
xabichaliajwa nabeyaxan, xamal sʉapich’ israelitas, puexa Efraín tʉajnʉpijiw. Rey
—aech Dios xamliajwa” —aech profeta Ela pejsoldawpaklon, pawʉlpon Zimri,
Hanani rey Asaxot. japonlap boesa pejrey, rey Ela. Ja-aech wʉt,
Rey Asa japox jʉmtaen wʉt, xabich japon reypon rey Ela pejkawʉtat. Rey Zimri
palalapon. Samata, pejsoldaw kitoꞌapon bapon puexa poejiw, rey Ela pejjiw. Zimri
jiw-jebaxot jeliajwas profeta Hanani rey wʉt, japon reypon jʉmch kaesemana.
kastikaliajwaspon. Efraín tʉajnʉpijiw, soldaw, wʉltaen wʉt
Baxael, asamatkoi, rey Asa xabich Zimri boesapox rey Ela, ja-aech wʉt, japi
tʉakxaenkpon, koletʉakje. Wejatis wʉton, kaenejchaxoelax wʉlduiliajwapi soldaw-
Dios kawʉajna-elon boejthʉlaliajwas. Do tatoꞌlan, japon soldawan japi pejreyliajwa.
jawʉx, kolewaechje wʉt, rey Asa chatʉpon Japon pawʉl Omri. Japon fʉlaech, pejsoldaw
tʉakxaeyax. Rey Asa tatoꞌal israelitas, Judá sʉapich, jaelsliajwapi rey Zimri. Pe japi
tʉajnʉpijiw, cuarenta y dos waechan. Tʉp pasax wʉajna, rey Zimri pajut nachalawton
wʉt, paxʉlan, pawʉlpon Josafat, reypon pax pejpinabatat. Ja-aech wʉt, japon pajut
pejkawʉtat. nachatoejaf.
Do jawʉx, rey Omri tatoꞌal puexa israelitas,
Ampilap kaenanʉla rey Efraín tʉajnʉxot, Efraín tʉajnʉpijiw, doce waechan. Japon
Nadab, Baasa, Ela, Zimri, Omri kaes pejme babijaxan ispon. Me-ama reyes,
(1 Re 15.25–16.28) matxoelapijiw, jachi-elon. Rey Omri sat wʉajt
Rey Nadab tatoꞌal wʉt israelitas, duili Efraín isliajwa paklowax, jaxot dukaliajwapon,
tʉajnʉxot, jʉmch tatoꞌalpon kolewaechje. japatʉajnʉpijiw tatoꞌlaliajwabejpon. Rey Omri
Japonbej Dios naexasis-el. Xabich babijaxan tʉp wʉt, paxʉlan, pawʉlpon Acab, reypon pax
ispon, me-ama pax babijaxan is, ja-aech- pejkawʉtat.
is japon. Asamatkoi, rey Nadab, pejsoldaw
sʉapich, naba wʉti, filisteos-soldaw sʉapich, Profeta Elías Dios kawʉajanpox xabich
rey Nadab pejsoldawpaklon, pawʉlpon piach iam thilna-elaliajwa Efraín tʉajnʉxot
Baasa, japonlap boesa rey Nadab. Ja- (1 Re 16.29–19.21)
aech wʉt, japon Baasa reypon rey Nadab ‑19.21 Rey Asa duk wʉtfʉk Judá tʉajnʉxot,
pejkawʉtat. Do jawʉt, rey Baasa puexa rey Omri, puexa Efraín tʉajnʉpijiw tatoꞌalpon,
bapon, rey Jeroboam paxi-poejiw, pamojiw- tʉp. Do jawʉt, Omri paxʉlan, pawʉlpon Acab,
poejiwbej. Rey Baasa tatoꞌal veintecuatro reypon pax pejkawʉtat. Japon Acab, rey wʉt,
waechan puexa Efraín tʉajnʉpijiw. Rey Baasa kaes pejme xabich babijaxan ispon. Me-ama
nejchaxoel dukaliajwa Tirsa paklowaxxot. puexa asew reyes, wʉajnapijiw, jachi-el rey
Samata, fʉlaechon dukaliajwa jaxot. Tirsa Acab. Fitbejpon pawis, xabich babijaxan ispow.
paklowaxxot duk wʉt, rey Baasa tatoꞌal puexa Japow pawʉl Jezabel. Japow asatʉajnʉpijow,
Efraín tʉajnʉpijiw. Japon, rey Baasa, isbejpon rey, Sidón paklowaxpijin, paxʉlow. Puexa
babijaxan, me-ama rey Jeroboam. Me-ama Sidón paklowaxpijiw jikawʉajan ídolo. Japox
rey Jeroboam, paxʉlan, pawʉlpon Nadab, ja- ídolo, pawʉl Baal. Rey Acab pijow jʉm-aechow
aech-is rey Baasa. Rey Baasa naexasis-el Dios ampox pamal, rey Acabxot: “Pachaemaxael
pejtatoꞌlaxan. xambej nakkawʉajnaliajwa taj-ídolo, pawʉlpox
Japamatkoiyan wʉt, Dios bʉxtoꞌa pejprofeta, Baal. Pachaemaxaelbej, isaxaelam wʉt
japon pawʉlpon Jehú. Profeta Jehú jʉm- temploba Baalliajwa Samaria paklowaxxot”
aech ampox rey Baasaxot: “Dios tapaei puexa —aech Jezabel toꞌa wʉtow pamal, rey Acab.
Efraín tʉajnʉpijiwxot xam pejreyliajwam. Baxael, rey Acab ow-aech pijow toꞌas wʉt
Pe xam jʉmch isam babijaxan. Me-ama rey jʉm-aechpox. Do jawʉx, kitoꞌapon pamakjiw
Jeroboam majt is, ja-amlap-is xam. Samata, isliajwa Baal pejtemploba. Asamatkoi, Jezabel
Dios tapaeyaxael asan aton japon puexa nejjiw kitoꞌa pamal pejsoldaw beliajwapi puexa Dios
beliajwa. Me-ama xam chijia bam rey Jeroboam pejprofetas.
pejjiw, japon atonlap-is jachiyaxael asamatkoi Japox ja-aech wʉt, Abdías, nabistpon
puexa nejjiwliajwa” —aech profeta Jehú Dios rey Acabliajwa, moeston cien profetas,
bʉxtoꞌaspox, jʉm-aech wʉton rey Baasaxot. Dios pejprofetas, koleyax mʉaxwʉajtxot,
98
pinjiyaxanxot. Japon Abdías profeta Elíasbej, xabich pin-iamatkoiyan
xalwʉajxananʉamt naxaeyaxan japi profetas naxaeyax wetoepa-esalpi. Toepa-elbej
xaeliajwa. trigobelin, pasimintbej.
Japamatkoi, Efraín tʉajnʉxot duk Asamatkoi, japow paxʉlan xabich
profeta, pawʉl Elías. Asamatkoi, profeta bʉꞌxaenk. Fakjola-el wʉt, japon tʉp.
Elías fʉlaechon rey Acab poxade. Paꞌa wʉt, Jawʉt, profeta Elías Dios kawʉajan
jʉm-aechon ampox rey Acabxot: “Xan Dios kajachawaesliajwas japow paxʉlan, japow
pamaknan. Diachwʉajnakolax jʉm-an. Efraín kajachawaet xotow profeta Elías. Do jawʉt,
tʉajnʉxot xabich piach iam thilnaxil. Ja- profeta Elías kaechafuldik wʉt, japow
aech wʉt, naxaeyaxan xabich ijilaxael. Xan paxʉlan chiekal nejlialison. Pejme chiekal
pejme jʉm-an wʉt, do ja-aech wʉt, iam pejme fakjolbejpon. Ja-aech wʉt, japow pajut
thilnaxael” —aech profeta Elías rey Acabxot. chiekal matabijt profeta Elías japon Dios
Do jawʉx, Dios jʉm-aech ampox pejprofetakolanpon.
profeta Elíasxot: “¡Xabʉaꞌde orientelel Tres waechan chinax iam thilna-el Efraín
namoechliajwam mox Queritlojichbabʉꞌxot!” tʉajnʉxot. Samata, potʉajnʉcha Efraín
—aech Dios pejprofeta Elíasxot. Jawʉt, tʉajnʉxot xabich naxaeyaxan ijil. Ja-aech wʉt
profeta Elías ow-aech wʉt, fʉlaechlison Dios Efraín tʉajnʉpijiw xabich litaxaela. Ja-aech
toꞌaspoxade. Jaxotde profeta Elías duk wʉt, wʉt, rey Acab potʉajnʉcha jalwekon profeta
cuervos, me-ama bial kabʉan-aechpi, pe Elías. Jawʉt, Dios jʉm-aech ampox profeta
kaes pinanʉl, japilap pej-ofboktat xalalaena Elíasxot: “¡Xabʉaꞌde rey Acab poxade, japon
naxaeyaxan profeta Elías xaeliajwa. sʉapich, nospaeliajwam! Xan tapaeyaxaelen
Ja-aech wʉt, rey Acab piach jalwekpon pejme iam thilnaliajwa, me-ama majt,
profeta Elías boesaliajwa. Pe faena-elon jachiliajwa” —aech Dios toꞌa wʉton profeta
profeta Elías. Elías.
Profeta Elías duk mox japalojichxot. Do Do jawʉt, profeta Elías fʉlaechlison rey
baxael, japalojich chiekal siow, xabich piach Acab poxade. Rey Acab taen wʉt profeta Elías,
iam thilna-el xot. Ja-aech wʉt, Dios jʉm-aech jʉm-aechon ampox:
ampox profeta Elíasxot: “¡Xabʉaꞌde Sarepta —Xam amxotam, wʉajan isamponam. Xam
paklowaxach poxade! Japapaklowaxach mox nijaxtat iam thilna-el xot, naxaeyaxan chiekal
Sidón paklowaxxot. ¡Jaxot dukaxaelam!” ijil. Samata, puexa jiw xabich litaxaela —aech
—aech Dios toꞌa wʉt profeta Elías. rey Acab profeta Elíasxot.
Ja-aech wʉt, profeta Elías fʉlaechlison Profeta Elías jʉmnot wʉt, jʉm-aechon
Sarepta paklowaxach poxade. ampox rey Acabxot:
Japapaklowaxachxot pat wʉt, taenpon —Xanliajwa xabich pinjiyaxa-el wʉajan
kaeow pamal naetʉpspow, i not wʉt. Jawʉt, wajtʉajnʉxot. Pelax diachwʉajnakolax
profeta Elías wʉljow naxaeyax japowxot xamxot xabich wʉajan pinjiyax wajtʉajnʉxot,
chaxdusliajwaspon. Pe japow jʉm-aech ampox naexasis-emil xot Dios pejtatoꞌlaxan,
profeta Elíasxot: kawʉajnam xotbej Baal. Xatis wajut chiekal
—Trigobelin xajʉpaxil xanliajwa. Me-ama taeyaxaes achan chiekal Dioskolan. Baal wʉt,
kaeke-etat mojtaspox wʉt, jasbelin jʉmch o, taj-dios. ¡Puexa nejtʉajnʉpijiw toꞌaxaelam
nawecha-ek. Cha-aeldoechbej pasimint. fʉlaeliajwa Carmelomʉax poxade! ¡Xam
Xan isasian cha-aelpan xan tajutliajwa, bʉflaeyaxaelam puexa Baal pejprofetas!
taxʉlanliajwabej —aechow profeta Elíasxot. —aech profeta Elías rey Acabxot.
Profeta Elías jʉmnot wʉt, jʉm-aechon Rey Acab ow-aech profeta Elías jʉm-
ampox japowxot: aechpox. Samata, bʉflaenpon Baal
—¡Pe nawoesa majt, isde cha-aelpan xan pejprofetas Carmelomʉax poxade. Do
matxoela xaeliajwan! Do jawʉx, ¡isaxaelam jawʉx, puexa israelitas natameja wʉt
kolepan xam xaeliajwam, naxʉlan sʉapich! Carmelomʉaxxot, profeta Elías jʉm-aechon
Xam japox isam wʉt, Dios kajachawaesaxael ampox puexa israelitasliajwa: “¡Ma amwʉt
toepa-elaliajwa trigobelin, pasimindoechbej, chiekal nejchaxoelaxaelam, mason dios
hasta pejme iam thilan wʉt. Pejme iam thilnax kawʉajnaxaelam! Diachwʉajnakolax, Dioslap
tʉadut wʉt, trigobelin xam wetoepaxael Dioskolan wʉt, ¡japonkal kawʉajnaxaelam
—aech profeta Elías pamal naetʉpaspowxot. diachwʉajnakolax, Baal dioskolan wʉt,
Do jawʉt, japow is, me-ama profeta Elías japoxkal kawʉajnaxaelam! —aech profeta
kitoꞌaspow. Do jawʉx, japow, paxʉlan sʉapich, Elías puexa israelitasliajwa.
99
Ja-aech wʉt, Baal pejprofetas kaes xabich
pinjametat nejlati. Japi pajut nabʉꞌxathoeꞌbala
pej-espadatat, pejlanzantatbej, Baal jʉmtaen
wʉt, jit toꞌaliajwasik. Kaematkoi, pomatkoicha
japox nejlasax chapati. Me-ama na-acha wʉt,
ja-aechlisi jʉmch. Pe nakiowa, jit pas-elsik.
Jawʉt, profeta Elías ispon altar
Dioskolanliajwa. Japon chiekal wichaemt
torxʉlanwi bosliajwa altarmatwʉajtat.
Do jawʉx, profeta Elías chabakakoeyax
© 1996 David C. Cook
xamasajiaton altar. Do jawʉt, pawi mintat
rʉaꞌton, ma-ison i-liajwa, altarliajwabej.
Baal pejprofetas, xabich pin- Dolisox kaliax wʉt, israelitas pejkabʉani
iakola, altar masajiati Dios chaxdusliajwa wʉt ofrenda. Japa-
hora wʉt, profeta Elías pinjametat Dios
Japixot chinax kaen aton jʉmnos-eli, profeta kawʉajan wʉt, jʉm-aechon ampox: “¡Xam
Elías jʉm-aech wʉt japox. Samata, profeta Elías isaxaelam nejxasinkampox puexa Efraín
pejme jʉm-aechon ampox puexa israelitasliajwa: tʉajnʉpijiw chiekal pajut taeliajwa xamlap
—Xan kaenan Dios pejprofetakolnan, diachwʉajnakolax Dioskolnam, xanbej
ampatʉajnʉxot laejafʉk. Amxot natameja nejprofetan!” —aech profeta Elías, kawʉajan
cuatrocientos cincuenta Baal pejprofetas. wʉt Dios.
Taeyaxaes japi kolenjexot achankat Do jawʉt, Dios toꞌik jit altar poxasik
diachwʉajnakolax Dioskolan. ¡Bʉflaemen toejwaliajwas i, pawibej. Puexa israelitas japox
kolenje torxʉlan, chiekal jeltiꞌtikal! Baal taen wʉt, pinjametat nakae-israelitasliajwa
pejprofetas isaxael kae-altar. Ma-is xan jʉm-aechi ampox: “¡Dios, diachwʉajnakolax
isaxaelen kae-altar Dioskolanliajwa. Do jawʉt, Dioskolan!” —aechi nakae-israelitasliajwa.
Baal pejprofetas xʉaꞌlaxaeli kaen torxʉlan. Do jawʉt, profeta Elías jʉm-aech ampox
Ma-is xan kaen torxʉalan xʉaꞌlaxaelen. Do puexa israelitasliajwa: “¡Puexa Baal
jawʉt, japi owaxaeli i altarmatwʉajtat. Ma pejprofetas jaelim! ¡Chinax kaen tapaeyaximil
jawʉt, xan-is japox jachiyaxaelen. Do ja- japixot weyax!” Do jawʉt, puexa israelitas
aech wʉt, japi owaxaeli pawi imatwʉajtat. jaelanpi Baal pejprofetas. Profeta Elías
Xanal jit tamdusaxinil. Jawʉt, xanal japamatkoitat puexa chiekal bapon Baal
kaenanʉla kawʉajnaxaelen jit toꞌaliajwasik i pejprofetas.
tamdadusliajwa. Jit toꞌaxoekpon torxʉlanwi Do jawʉx, profeta Elías toꞌa rey Acab kamta
toejwaliajwas, japonlap Dioskolanaxael —aech nawiasliajwa pejba poxade. Toꞌa wʉt, jʉm-
profeta Elías puexa israelitasliajwa. Puexa aechon ampox rey Acabxot: “Xam kamta
israelitas nejlat wʉt, jʉm-aechi ampox profeta nawias-emil wʉt, iam rarʉaꞌnaxael” —aech
Elíasliajwa:⁠ profeta Elías toꞌa wʉton rey Acab. Profeta
—¡Pachaem xamal japox isliajwam! —aech Elías japox jʉm-aech wʉt, kae-itloejen chinax
puexa israelitas profeta Elíasliajwa. dukja-el chiekal ma-aech. Ja-aech wʉt, rey
Do jawʉt, Profeta Elías toꞌapon Baal Acab fʉlaech pejba poxade. Pe jawʉt kamta
pejprofetas fisliajwapi torxʉlan, japi xabich iam thilan.
nekxasinkpon. Japi torxʉlan xʉaꞌla wʉt, Rey Acab pat wʉt pejbaxot, chapaeipon
chiekal wichaemti torxʉlanwi bosliajwa pijow Jezabel profeta Elías puexa bapox, Baal
altarmatwʉajtat. Do jawʉx, japi profetas pejprofetas. Rey Acab pijow japox jʉmtaen
pokandiawasap wʉt, laeflax tʉaduti pejdios wʉt, xabich palalapow profeta Elíasliajwa.
Baal. Pe jit pas-elsik toejwaliajwas torxʉlanwi. Jezabel wʉajan xananʉamtpon bʉxtoꞌa
Japox jachiyax jʉmch chamatnoch eklisi wʉt, jʉm-aechow japon aton bʉxtoꞌa wʉt
juimt, profeta Elías tʉadut bʉꞌwʉajanpaeliajwa jʉmchiliajwapon ampox profeta Elíasxot: “Xan
Baal pejprofetas. Profeta Elías jʉm-aech tajsoldaw kitoꞌaxaelen xam boesaliajwapi.
ampox japiliajwa: “¡Xabich kaes pinjametat Me-ama xam bam Baal pejprofetas,
nejlaꞌe! Nejan dioskas jʉmch asalel chijia. It- jachiyaxaellap-is tajsoldaw xamliajwa.
elskason asax. Nejan dioskas jʉmch moejt. Samata, xambej kandiawa ampahora
Itmoejsthikampon” —aech profeta Elías, wʉajna, tʉpaxaelam” —chiliajwa wʉajan
bʉꞌwʉajanpaei wʉton Baal pejprofetas. xananʉamtpon profeta Elíasxot.
100
Jawʉx, profeta Elías japox jʉmtaen wʉt, xam kajachawaesaxael, nejtʉajnʉpijiw-soldaw
najaetlison surlel, Judá tʉajnʉ poxade. Jawʉt, sʉapich, malechaliajwam, nadaelmajiw, Siria
paton Sinaímʉaxxot. Jaxot mʉaxwʉaj lowpon tʉajnʉpijiw-soldaw sʉapich, nabam wʉt’
namoechliajwa. Jawʉt, Dios wʉajnachaemt —chiliajwan xamxot” —aech profeta rey
wʉt, jʉm-aechon ampox profeta Elíasxot: Acabxot.
—¿Ma-aech xotkat xam jʉmch najaetam? Do jawʉx, rey Acab, pejjiw sʉapich,
—aech Dios profeta Elíasxot. naba wʉti, Siria tʉajnʉpijiw sʉapich,
Profeta Elías jʉmnot wʉt, jʉm-aechon malechapi padaelmajiw. Samata, japox
ampox Diosxot: chiekal ja-aechlisox, me-ama Dios pejprofeta
—Xan kaenan namanx xam chawʉajnajʉm-aech. Jawʉt, rey Acab boesa-
kawʉajnaxponan. Ma amwʉt, nawʉlwek xan elon rey, Siria tʉajnʉpijin. Jʉmch beltaenpon.
naboesaliajwa —aech profeta Elías Diosxot. Rey Acab tapaei padaelman nawiasliajwa
Dios pejme jʉm-aech ampox profeta pejpaklowax poxade. Rey Acab japox is
Elíasxot: wʉt, ispon Dios nejweslapox. Samata, Dios
—Efraín tʉajnʉxot siete mil poejiw xabich palala rey Acabliajwa. Jawʉt, Dios
duil, Baal kawʉajna-el. Ma amwʉt, ¡xam toꞌa pejprofeta jʉmchiliajwapon ampox rey
nawiasaxaemch nortelel! ¡Jaxotde Eliseo Acabxot: “Dios jʉm-aech ampox xamliajwa:
faenam wʉt, japon jʉmchiyaxaelam ampox: ‘Beltaenam xot rey, Siria tʉajnʉpijin, xamlax
‘Xan tajwʉlela xamlap Dios pejprofetaxaelam’ tʉpaxaelam japon tʉpa-el xot’ —aech Dios
—chiyaxaelam Eliseo! —aech Dios profeta xamliajwa” —aech Dios pejprofeta. Rey Acab
Elíasxot. pajut chiekal chawʉajna jʉmtaeliajwa, Dios
Profeta Elías fʉlaechlison faenaliajwa xabich palalapox. Jawʉt, nawiaꞌapon pejba
Eliseo. Do jawʉt, faen wʉton Eliseo, pejsumta- poxade. Rey Acab asabapon pinaba, Jezreel
osax xajoelpon Eliseoxot. Do baxael, Eliseo paklowaxxot. Japabaleltat Nabot pejsat mox.
fʉlaechon dukaliajwa profeta Elíasxot, Asamatkoi, rey Acab wʉajsasiapon Nabot
pejkajachawaesanliajwabej. pejsat mʉthaliajwa naxaeyaxan. Samata, jʉm-
aechon ampox Nabotxot: “¡Nejsat mowim
Profeta Elías chawʉajnajʉm-aechpox xanxot, tajba chiekal mox xot. Mowaximil
rey Acab xabich kastikaxaespox Dios wʉt, xanafonaxaes tajsat, nejsat sʉapich.
(1 Re 20–21) Tajsat kaes pejme pachaem. Me-ama nejsat,
Rey Acab tatoꞌal wʉt israelitas, puexa Efraín jachi-el tajsat xam xanbichliajwam!” —aech
tʉajnʉpijiw, japamatkoi rey Ben-adad, tatoꞌal rey Acab Nabotxot. Nabot pasiowla pejsat
puexa Siria tʉajnʉpijiw, pejsoldaw sʉapich, mowaliajwapon rey Acabxot. Samata, Nabot
chakipaton, Samaria paklowaxpijiw sʉapich, jʉm-aech ampox rey Acabxot:
nabeliajwa, rey Acab dukpaklowaxxot. Ja-aech “Dios natapae-el xan tajsat mowaliajwan
wʉt, Dios bʉxtoꞌa pejprofeta, japon profeta xamxot, taj-ax naetʉpsat xot” —aech Nabot
jʉmchiliajwapon ampox rey Acabxot. Japon rey Acabxot. Rey Acab japox jʉmtaen wʉt,
profeta pat wʉt rey Acabxot, jʉm-aechon xabich palalapon Nabotliajwa. Rey Acab
ampox: “Dios nabʉxtoꞌa ampox xamxot pejba pat wʉt, naxae-elon. Samata, Jezabel
chapaeliajwan: ‘Dios kajachawaesaxael kawʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechow ampox
xam, nejsoldaw sʉapich, malechaliajwam wʉajnachaem wʉt pamal rey Acab:
nadaelmajiw, xamal chiekal matabijsliajwam —¿Ma-aech xotkat xam xabich
Dios diachwʉajnakolax Dioskolanpon’ nejchaemilam? ¿Naxae-emilbejkat? —aechow
—chiliajwan” —aech profeta rey Acabxot. wʉajnachaemt wʉt pamal rey Acab.
Do jawʉx, rey Acab, pejsoldaw sʉapich, Do jawʉt, rey Acab jʉmnot wʉt, jʉm-aechon
naba wʉti, Siria tʉajnʉpijiw-soldaw sʉapich, ampox pijowliajwa:
Efraín tʉajnʉpijiw malechas padaelmajiw. Ja- —Xan wʉajsasian Nabot pejsat. Pe Nabot
aech wʉt, me-ama chajia jʉm-aech profeta, pasiowla pejsat mowaliajwa xanxot. Samata,
chiekal ja-aechlisox. Do jawʉx, kaejuiman xan xabich talala —aech rey Acab pijowxot.
sʉapich wʉt, Siria tʉajnʉpijiw pejme chakipat Rey Acab pijow japox jʉmtaen wʉt, japow
nabeliajwa, Efraín tʉajnʉpijiw-soldaw chiekal matabijt isaxaelpox. Samata, jʉm-
sʉapich. Profeta pejme paꞌan rey Acabxot. aechow ampox pamalxot: “Xam tatoꞌlam
Jawʉt, profeta jʉm-aech ampox rey Acabxot: puexa ampatʉajnʉpijiw. Samata, xam xajʉpam
“Dios nabʉxtoꞌa wʉt, najʉm-aechon ampox puexa isliajwam. Xan asax isaxaelen Nabot
xamxot jʉmchiliajwan ampox: ‘Dios pejme pejsatliajwa. Do jawʉx, japasat xam malech
101
fisaxaelam” —aech rey Acab pijow. Do jawʉt, kimaenkon. Potʉajnʉchapijiw xabich jiw
japow carta lelisow. Me-ama pamal lel wʉt, wʉltaena. Xabichbejpon pejsoldaw. Rey
jaki-aechow chiekal, xatoꞌaliajwa paklochiw Josafatbej kitoꞌa pejjiw kaesʉapich ídolos pej-
poxade, Jezreel paklowaxpijiw poxade. altaran tʉakaliajwa. Kitoꞌabejpon pejsoldaw
Japacartaxot jʉm-aechow ampox: “Wʉlwekde beliajwa nakaepoejiw nabʉꞌmoejti, japi poejiw
kolenje aton, babejchiw, japi tasalaliajwa nabisti ídolo pej-altaranxot. Rey Josafatbej
Nabot puexa jiw wʉajnalel. Japi kolenje toꞌa pejjiw, paklochiwpi, Leví pamojiw,
jʉmchiyaxael ampox, diachwʉajnakolaxa- malis sacerdotes, japi fʉlaeliajwa Judá
elpoxan Nabotliajwa: ‘Nabot naksiya tʉajnʉpijiw pejpaklowaxan poxade. Japilap
babejjamechan Diosliajwa, rey Acabliajwabej’ naewʉajnaxael Dios pejtatoꞌlaxan. Japi xafol
—chiyaxaellap japi. Do jawʉt, Nabot bʉflaem Dios pejtatoꞌlaxan, Moisés chajia lelpox.
paklowax tathoetade iaꞌtat dadaepaxtat Pelisdo, rey Josafat xabich kimaenk wʉt,
matkaejabaliajwas” —aech rey Acab pijow potʉajnʉchanpijiw xabich wʉltaenas wʉton,
carta lelpox Paklochiw, Jezreel paklowaxpijiw, jʉmch asax islison, tapaei wʉton paxʉlan,
japacarta xaljow wʉt, ispi kitoꞌaspox. Samata, matxoelapijin, pawʉlpon Joram, fisliajwa
Jezabel jʉmtaen wʉt Nabot tʉpox, jawʉt jʉm- rey Acab paxʉlow. Samata, rey Josafat, me-
aechow ampox pamalxot: “Nabot tʉplison. ama kaemʉtpijin wʉt, rey Acab sʉapich,
Samata, ¡xabʉaꞌde japasat xam fisliajwam, ja-aechlison. Rey Josafat jʉm-aech ampox rey
nejsatliajwa!” —aechow pamalxot. Do ja-aech Acabxot: “Asamatkoi, tadaelmajiw nabeyaxael
wʉt, rey Acab fitlison japasat pejsatliajwa. wʉti, xanal sʉapich, ¡xam, nejsoldaw sʉapich,
Ja-aech wʉt, Dios toꞌa profeta Elías rey Acab nakajachawaesaxaelam! Ja-aech wʉt, xan-is
poxade. Profeta Elías paꞌa wʉt, jʉm-aechon xam kajachawaesaxaelen, tajsoldaw sʉapich,
ampox rey Acabxot: “Dios nabʉxtoꞌa wʉt, jʉm- nadaelmajiw nabeyaxael wʉt, xamal sʉapich”
aechon ampox xamxot jʉmchiliajwan ampox: —aech rey Josafat rey Acabxot.
‘Xam tʉpaxaelam. Nabot jaldaeis xot wʉr, Baxael, kaesʉapich waechan wʉt, rey
jaxotkawʉtat xam nejjalbej wʉr daeyaxael. Josafat fʉlaech Samaria paklowax poxade
Xan taenx xabich babejnampox. Samata, taeliajwapon rey Acab. Jawʉt, rey Acab jʉm-
naxi, namojiwbej, xan chiekal toesaxaelen, aechon ampox rey Josafatxot:
me-ama xan toetx rey Jeroboam paxi, —Chakifʉlaeyaxaes Siria tʉajnʉpijiw,
japon pamojiwbej, jachiyaxaelen xamliajwa’ japi Ramot paklowaxxot duili, xan pejme
—aechlap Dios japox xamliajwa” —aech tatoꞌlaliajwan japapaklowaxpijiw —aech rey
profeta Elías rey Acabxot. Acab rey Josafatxot.
Rey Acab japox jʉmtaen wʉt, pajut chiekal Do jawʉt, rey Josafat jʉm-aech ampox rey
matabijton xabich babijax ispox. Samata Acabxot:
jawʉt, rey Acab xabich nejchaemil xot, do —Bajal. Pe majt chiekal
baxael, Dios tapaei rey Acab pajut chiekal wʉajnachaemsaxaes Dios japoxliajwa —aech
matabijsliajwa, rey Acab laeja wʉtfʉk rey Josafat rey Acabxot.
ampathatat, Dios toesaxilpox japon paxi, japon Ma jawʉt, rey Acab tamejapon cuatrocientos
pamojiwbej. profetas. Puexa japi profetas jʉmch jʉm-
aechi ampox: “Dios kajachawaesaxael xamal
Rey Josafat tatoꞌalpox malechaliajwam, Siria tʉajnʉpijiw, nabam
puexa Judá tʉajnʉpijiw wʉt” —aech japi profetas. Pe japi profetas,
(1 Re 22.1‑50; 2 Cr 17.1–21.1) Dios pejprofeta-el. Jawʉt, rey Josafat nakiowa
Rey Acab tatoꞌal wʉt Efraín tʉajnʉpijiw, jʉm-aechon ampox rey Acabxot:
japamatkoiyan, rey Josafat tatoꞌal-is Judá —¿Ma kaes asan profeta amxot ijilkat? —aech
tʉajnʉpijiw. Rey Josafat xabich pachaem, rey Josafat, wʉajnachaemt wʉton rey Acab.
matxoelapejwaechantat tatoꞌal wʉt Judá Rey Acab jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
tʉajnʉpijiw. Rey Josafat chiekal naexasit rey Josafatxot:
Dios pejtatoꞌlaxan. Nejxasinkbejpon Dios —Diasdoꞌ. Kaen profeta amxot
itpaeiliajwa isaxaelpoxan. Toꞌabejpon pejjiw wepfʉk, pawʉlpon Micaías. Pe xan japon
chaemsliajwa xajajialaspoxan puexa Judá profeta nejwesla. Chawʉajnajʉm-aech
tʉajnʉpijiw pejpaklowaxan, padaelmajiw wʉt, jʉmch jichawʉajnajʉm-aechon
lesamata, chakipach wʉt. Diosliajwa xabich chaemilpoxankal. Samata, xan nejwesla japon
pachaem rey Josafat ispoxan. Samata, Dios wʉajnachaemsliajwan —aech rey Acab rey
kajachawaech xoton, rey Josafat xabich Josafatxot.
102
Pe nakiowa, rey Josafat jʉmbisnik Rey Josafat naewʉajan israelitas Dioskal
jʉmtaeliajwapon profeta Micaías kawʉajnaliajwa, pejwʉajnapijiw Egipto
jʉmchiyaxaelpox. Samata, rey Acab tʉajnʉxot duil wʉt, jukpon. Japon Dioslap
wʉlalapon profeta Micaías fʉlaeliajwadin. chaxdut israelitas Canaán tʉajnʉ, japi
Profeta Micaías pat wʉt japixot, jʉm-aechon pejtʉajnʉliajwa ma amwʉt.
ampox japiliajwa jachiyaxaespox: “Xamal Do baxael, asamatkoi, moabitas,
nabam wʉt, Siria tʉajnʉpijiw sʉapich, japi amonitasbej, asew sʉapichbej, chakipati
malechaxaeli xamal. Dios tapaei asew profetas nabeliajwa, Judá tʉajnʉpijiw sʉapich.
jʉmch japox jʉmchiliajwa rey Acab jasoxtat Rey Josafat japox jʉmtaen wʉt, toꞌapon
tʉpaliajwa, naba wʉt” —aech profeta Micaías, Judá tʉajnʉpijiw xae-elaliajwa naxaeyax
chawʉajnajʉm-aech wʉt rey Josafatliajwa. Dios piach kawʉajnaliajwapi. Toꞌabejpon
Do jawʉx, profetas Micaías jʉm- natamejaliajwa Dios pejtemplobaxot.
aechpox bʉxtoet wʉt, japi kolenje reyes, Jaxotde rey Josafat, pejjiw sʉapich, Dios
pejsoldaw sʉapich, chakifollisi sirios, Ramot kawʉajan wʉt, rey Josafat jʉm-aech
paklowaxpijiw, Galaad tʉajnʉxot duilpi. Pe rey ampox Diosliajwa: “Tajpaklon Dios, xamlap
Acab, naxoelon, me-ama nejmachsoldawan xabich mamnikam. Xanal nachaxdutam
wʉt jachiliajwa. Do jawʉt, naba wʉtlisi, rey ampatʉajnʉ, Abraham pamojiwan xot.
Siria tʉajnʉpijin, japon chiekal boesasiapon Tajwʉajnapijiw is ampatemploba xamliajwa,
rey Acab. Samata jawʉt, rey Siria tʉajnʉpijin xam kawʉajnaliajwan, wʉljoeliajwanbej
puexa japon pejsoldaw japi boesasia rey nejkajachawaesax. Tajwʉajnapijiw
Josafat, japon naxoel xot rey pijax naxoelax. chajiakolaxtat pat wʉti ampatʉajnʉxot, xam
Pe japi soldaw mox chiekal taen wʉti japon rey tajwʉajnapijiw tapae-emil kifeꞌnaliajwas
Acabpa-elpon, jawʉt boesa-esal rey Josafat. amonitas, moabitasbej, edomitasbej, japi
Puexa naba wʉti, kaen Siria tʉajnʉpijin- pejtʉajnʉxot. Ma amwʉt, japi pamojiw, xanal
soldawan, nejmach jʉmch xapa wʉton bo-oen. sʉapich, nabesiapi. Japi xabich kaes pejme
Japabo-oen chananskas rey Acab. Rey Acab pin-iakola. Me-ama xanal, jachi-eli. Matabijs-
patiyax, naxoelpox matdukafʉlpoxasik, enil machiyaxaelen xanal. Samata, xanal
japoxasik japabo-oen chiekal chananskas rey kawʉajnax xam wʉljoeliajwan kajachawaesax”
Acab. Japamatkoi wʉt, juimt tuila wʉt, rey —aech rey Josafat, pejjiw sʉapich, Dios
Acab tʉp. Rey Acab patʉpan chaxfoli Samaria kawʉajan wʉti Dios pejtemplobaxot.
tʉajnʉ poxade mʉthsliajwas. Do jawʉx, rey Do jawʉt, Dios toꞌa Leví pamon, japon
Acab pejsoldaw kiat wʉti carreta, rey pejjal, pawʉlpon Jahaziel, jʉmchiliajwapon rey
satxot natacholanjal. Jawʉt, rey Acab pejjal Josafatxot, Judá tʉajnʉpijiwliajwabej.
wʉr daei. Japox chiekal ja-aechlisox, me- Profeta Jahaziel jʉm-aech ampox rey
ama profeta Elías chajia chawʉajnajʉm-aech, Josafatxot: “¡Xam nejlewlaxil, Dios pajut
Dios bʉxtoꞌaspox rey Acabliajwa jachiliajwa, kajachawaesaxael xot malechaliajwam, nabam
japoxlap chiekal ja-aechlisox. wʉt, wajdaelmajiw sʉapich. Kandiawasap wʉt,
Rey Acab tatoꞌal veintidos waechan Efraín xabʉataxaelam nabeliajwam, japi sʉapich!
tʉajnʉpijiw. Jaswaechan sʉapich tatoꞌal wʉt, Xamal najut chiekal taeyaxaelam, Dios bʉꞌwia
tʉpon, naba wʉt. wʉt xamal nadaelmajiwxot” —aech profeta
Do jawʉx, rey Acab paxʉlan, pawʉlpon Jahaziel japiliajwa.
Ocozías, reypon pax pejkawʉtat. Japon rey Do jawʉt, rey Josafat, puexa Judá
wʉt, xabich pachaema-elon. Me-ama pax, ja- tʉajnʉpijiw sʉapich, brixtat nuil wʉt sat
aech-is japon. Rey Acab tʉp wʉt, rey Josafat makxabijdiki, itpaeiliajwa sitaeyax Diosliajwa.
nawiaꞌe wʉt Jerusalén paklowax poxade, Do jawʉt, gracias-aechlisi Diosliajwa. Leví
profeta Jehú nʉamfatat xabʉꞌkʉlton. Do jawʉt, pamojiw jʉm-aechbejpi ampox Diosliajwa:
profeta Jehú jʉm-aech ampox rey Josafatxot: “Xam xabich pachaemam” —aechi Diosliajwa.
“Dios nejchachaemla-el xamliajwa, xam Do kandiawasap wʉt, rey Josafat, pejsoldaw
kajachawaetam xot rey Acab, japon xabich sʉapich, fʉlaechlisi nabeliajwa, fʉlaenpi
chaemil Pelax Dios xabich nejchachaemil sʉapich. Fʉlaech wʉti, japixot asew jajuw
xamliajwa, xam toetampoxliajwa altaran. soldaw pejwʉajnalel. Jʉm-aechbejpi ampox
Japoxlap Diosliajwa xabich pachaem. Diosbej Diosliajwa: “Xam xabich pachaemam” —aechi,
nejchachaemil xamliajwa, xam majt chiekal jajuw wʉt.
wʉajnachaemtam wʉt isaxaelampoxliajwa” Amonitas, moabitasbej, asewbej japi
—aech profeta Jehú rey Josafatxot. sʉapich, jʉmtaen wʉti jajui. Ja-aech wʉt, japi
103
Dios kitis xot, matabijs-eli nabeliajwa, Judá Ocozíasxot patam wʉt, jʉm-amopon ampox:
tʉajnʉpijiw sʉapich. Samata, ja-aech wʉt, “Xam xabich naxbijampox boejkijlaxil.
japi jʉmch naekaewakal nabapi. Do jawʉx, Samata, xabich piachaxil xam tʉpaliajwam”
rey Josafat, Judá tʉajnʉpijiw sʉapich, faeki —amopon rey Ocozías —aech profeta Elías
padaelmajiw, wʉajna patʉpakal oel wʉtlisi. Ja- rey Ocozías toꞌaspixot.
aech wʉt, noti padaelmajiw pejew. Do jawʉx, Japi chiekal matabijs-el japon, profeta
rey Josafat, pejsoldaw sʉapich, xanwenlisi Elíaspon, nospaei wʉti, japon sʉapich.
pejbachan poxadin padaelmajiw pejew. Fol Rey Ocozías toꞌapi pat wʉti reyxot,
wʉti nʉamtat, gracias-aechi Diosliajwa. chapaeipi profeta jʉm-aechpox japixot. Do
Rey Josafat Judá tʉajnʉpijiw tatoꞌal jawʉt, rey Ocozías chiekal wʉajnachaemt wʉt
wʉt, taxdukawaechan wʉt, pejme toꞌapi, jʉm-aechon ampox: “¿Mason atonkat
kaenejchaxoelaxpon, rey Efraín tʉajnʉpijin japox jʉm-aech xamalxot?” —aech rey Ocozías
sʉapich, pawʉlpon Ocozías. Rey Josafat, rey japixot. Pe toꞌaspi matabijs-eli jʉmnosliajwa.
Ocozías sʉapich, pejjiw kitoꞌa barkammochan Samata, jawʉt, chiekal chanaekabʉanapi rey
isliajwa. Rey Josafat, rey Ocozías sʉapich, Ocozías japon aton kabʉan-aechpox. Ja-aech
nejchaxoeli pejjiw tatoꞌlaliajwa wʉajsliajwa, wʉt, rey Ocozías pajut chiekal matabijt japon
mowaliajwabej, japabarkommochantat japox jʉm-aechpox, japonlap profeta Elías.
xananʉamt wʉti. Pe Dios nejwesla rey Josafat Do jawʉt, rey Ocozías jʉm-aechon ampox
nabichliajwa, rey Ocozías sʉapich, japon kaesʉapich pejsoldawxot: “¡Profeta Elías
rey xabich pachaema-el xot. Samata, Dios wʉlwekde! Faenam wʉt, ¡jaeldepon, xanlel
toꞌa profeta Eliezer japon jʉmchiliajwa rey bʉflaeliajwam! —aech rey Ocozías, toꞌa wʉton
Josafatxot. Dolison pat wʉt rey Josafatxot, pejsoldaw.
profeta Eliezer jʉm-aechon ampox rey Do jawʉx, rey Ocozías pejsoldaw faens wʉt
Josafatxot: “Dios kastikaxael xam. Samata, profeta Elías, jawʉt jʉm-aechon ampox japi
nejbarkammochan Dios pijaxtat joewa soldawxot: “Jit natacholnaxoek xamalxotsik
xajaljabaxaes. Jawʉt, japabarkommochan xamal kakamwaliajwa, itpaeiliajwa,
puexa chiekal buꞌlaxael marxot” —aech xan jʉm-an wʉt Dios pijaxtat. Japoxbej
profeta Eliezer rey Josafatxot. diachwʉajnakolax” —aech profeta Elías. Japox
Do baxael, japox chiekal ja-aechlisox, diachwʉajnakolax, chiekal ja-aechlisox. Jitan
me-ama profeta Eliezer chawʉajnajʉm-aech natacholan wʉt athʉlelsik, puexa japi soldaw
barkammochanliajwa. kakamwas wʉt, chiekal matkaejwasi.
Do jawʉx, rey Ocozías asew pejsoldaw
Amxot kolewʉajan: Rey Acab paxi Efraín toꞌa jaelsliajwapi profeta Elías. Pe japi
tʉajnʉpijiw tatoꞌalpox, profeta Elías soldawbej pejme kakamwaspi japox jit.
pejkawʉtat Eliseobej profeta nadofapox Japi soldawliajwabej japoxlap wejatisi. Japi
(1 Re 22.51‑53; 2 Re 1–3) soldawbej matkaejwas Dios pijax, jit. Jawʉx
Rey Acab tʉp wʉt, paxʉlan, pawʉlpon rey Ocozías pejme toꞌa asew pejsoldaw. Japi
Ocozías, reypon pax pejkawʉtat. Asamatkoi, pat wʉt profeta Elíasxot, jawʉt, soldaw-capitán
rey Ocozías jop wʉt athʉxotsik xabich sat makxabijindikpon profeta Elías wʉajnalel.
naxbijapon. Rey Ocozías matabijsasia Jawʉt, jʉm-aechon ampox profeta Elíasxot
boejkijlaxaespox, o, boejkijlaxisalpoxbej. beltaeliajwas Dios pijax jitat tʉpasamatapon,
Samata, toꞌapon pamakxot, japi filisteos pejsoldaw sʉapich. Do jawʉt, Dios toꞌa profeta
paklowax poxade, japi wʉajnachaemsliajwapi Elías japon nakfʉlaeliajwa japi soldaw rey
filisteos pej-ídolo, matabijsliajwapi japon Ocozías poxade. Profeta Elías pat wʉt rey
rey boejkijlaxaes wʉt, o, boejkijlaxisal Ocozíasxot, majt jʉm-aechpox pejme jʉm-
wʉt. Do jawʉt, Dios toꞌa pejprofeta Elías aechon ampox: “Ma-aech xotkat xam toꞌam
xabʉꞌkʉlsliajwapon rey Ocozías pamak nejjiw japi wʉajnachaemsliajwa ídolo, xam
nʉamfatat, japi jʉmchiyaliajwapon ampox chiekal matabijsasiam wʉt boejkijlaxaelpox.
rey Ocozíasliajwa: “Rey Ocozías chiekal Samata, ma amwʉt, mox pawʉajna xam
matabijsasia wʉt boejkijlaxaespox, o, tʉpaliajwam” —aech profeta Elías rey
boejkijlaxisalpox, ¿ma-aech xotkat xamal Ocozíasxot. Profeta Elías jʉm-aechpox xabich
toꞌapon wʉajnachaemsliajwam ídolo? piacha-el wʉt, rey Ocozías wejatispon japox.
Xamallax kawʉajnachaemsaxaelam Dios, Do jawʉt, rey Ocozías tʉp. Rey Ocozías
chiekal matabijsasiam wʉt. Ma amxot, jʉmch tatoꞌal Efraín tʉajnʉpijiw kolewaechje.
¡naweyaxaelam rey Ocozías poxade! Rey Rey Ocozías xijilpon. Samata, pakoewan,
104
pawʉlpon Joram, pakoewan pejkawʉtat faena-eli profeta Elías, Dios bʉꞌfos xoton athʉ
reypon Efraín tʉajnʉxot. Do jawʉx, profeta poxase.
Elías xabich piach laeje japatʉajnʉxot. Eliseo Japamatkoi, rey Joram tatoꞌal Efraín
nanʉamt, profeta Elías sʉapich. Japi xabich tʉajnʉpijiw. Japon tatoꞌal doce waechan.
nanʉamt asapaklowaxanxot. Japi pat wʉt Japon rey wʉt, chaemilon. Pe xabich
Jordánlajtxot, profeta Elías jolton pejsumta- chaemila-elon. Me-ama pax, rey Acab,
osax. Jolt wʉt, xakoeyapon. Jawʉt, japoxtat jachi-elon. Rey Joram kawʉajna-el ídolo,
min itboesa wʉt, Jordánlajt itnadijan. Ja-aech pawʉlpox Baal. Pe japon kawʉajan ídolo,
wʉt, likapi sat mamoꞌal poxade. Jawʉt, profeta orotat ael-isaspox, pakxʉlantat. Rey Acab
Elías pajut chiekal matabijt mox pawʉajnapox laeje wʉt, Moab tʉajnʉpijiw moti impuesto
Dios bʉflaeliajwas athʉ poxase. Samata jawʉt, rey Acabliajwa. Rey Acab pejwʉlela Moab
profeta Elías wʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechon tʉajnʉpijiw nejweslapi kaes mosliajwa
ampox Eliseoxot: impuesto rey Joramliajwa. Samata, rey Joram
—¿Xam achaxasiamkat xan isliajwan Dios tadʉton rey Josafat kajachawaesliajwas
nabʉflaeyaxwʉajna athʉ poxase? —aech nabeyax, Moab tʉajnʉpijiw sʉapich. Rey
profeta Elías Eliseoxot. Josafat bajal-aech. Samata jawʉt, naba wʉti
Do jawʉt, Eliseo jʉmnot wʉt, jʉm-aechon Moab tʉajnʉpijiw sʉapich, Dios kajachawaet
ampox profeta Elíasxot: rey Joram, rey Josafatbej, pejsoldaw sʉapich.
—Xam chiekal xajʉpam koechaxan Samata, malechapi Moab tʉajnʉpijiw.
isliajwam, Espíritu Santo xam kajachawaet Jawʉt, rey, Moab tʉajnʉpijin, taen pejsoldaw
xot. Xan kaes koleveces xajʉpasian koechaxan malechafʉlaspox. Jawʉt, xʉaꞌlapon paxʉlan,
isliajwan Espíritu Santo pejkajachawaesaxtat. matxoelapijin, pej-ídolo pej-ofrendaliajwa.
Me-ama xam, jachi-elasian. Xan xabich Do jawʉt, rey Joram, pejsoldaw sʉapich, rey
kaesasian —aech Eliseo profeta Elíasxot. Josafatbej, pejsoldaw sʉapich, japox taen wʉt,
Profeta Elías japox jʉmtaen wʉt, jʉm- xabich nejweslapi rey Moab tʉajnʉpijin ispox,
aechon ampox Eliseoxot: xabich babijax is xoton. Samata, jawʉt, kofapi
—Xam nawʉljowampox xabich tampoel. nabapox. Japi puexa pejbachan poxade nawia.
Pe, xam taenam wʉt Dios nabʉꞌfolpox
athʉ poxase, jawʉt Dios japox isaxael xam Rey Joacaz, rey Joacimbej,
nawʉljowampoxliajwa —aech profeta Elías japilap Judá tʉajnʉxot rey
Eliseoxot. (2 Re 23.31–24.7; 2 Cr 36.1‑8;
Dolisi, fol wʉti, nospaeifʉl wʉtfʉki, jawʉt Jer 22.11‑12; 25–26; 31; 36)
chalechkal natampa carreta, kawaei sʉapich. Rey Josías boesas wʉt, japon paxʉlan rey
Japacarreta, kawaei sʉapich, me-ama jit nadofa. Japon pawʉl Joacaz. Joacaz Judá
tamdadut wʉt, ja-aechpox. Japacarretaxot tʉajnʉpijiw tatoꞌal jʉmch tres juimtje. Jawʉt,
profeta Elías jul. Jawʉt, joewa xabich rey Necao, puexa Egipto tʉajnʉpijiw tatoꞌlan,
takakiant wʉt, profeta Elías bʉꞌchajuls athʉ pejsoldaw sʉapich, chakipati nabeliajwa,
poxase. Do jawʉt, sattat okafʉl profeta Elías Judá tʉajnʉpijiw sʉapich. Jawʉt, Judá
pejsumta-osax. Eliseo japox fit wʉt, profeta tʉajnʉpijiw malechas. Rey Joacaz jaeltas
nadofapon. wʉt, bʉꞌfospon Egipto tʉajnʉ poxade. Ja-aech
Do jawʉx, profeta Eliseo Jordánlajt poxade wʉt, rey Joacaz pakoewan, matxoelapijin,
liknaliajwapon. Pat wʉton Jordánlajtxot, min pawʉlpon Joacim, japon wʉlduws reyliajwa
itboesapon profeta Elías pejsumta-osaxpoxtat. Judá tʉajnʉpijiwxot. Profeta Jeremías
Profeta nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: chawʉajnajʉm-aech ampox rey Joacazliajwa:
“¿Dioskolankat nakajachawaesaxael, me-ama “Rey Joacaz kaxa nawiasaxildin Judá tʉajnʉ
profeta Elías kajachawaechpon Dios?” —aech poxadin. Egipto tʉajnʉxot tʉpaxaelon” —aech
profeta Eliseo, nejchaxoel wʉt. profeta Jeremías, chawʉajnajʉm-aech wʉt
Do jawʉt, Jordánlajt itnadiajcha. Jasoxtat rey Joacazliajwa. Do baxael, japox chiekal ja-
profeta Eliseo tamach likanlison pʉtkal aechlisox rey Joacazliajwa, Egipto tʉajnʉxot
poxade. Do jawʉt, asew profetas jʉm- tʉpon. Rey Joacim naexasis-el Dios. Tʉadut
aechi ampox profeta Eliseoxot: “Profeta wʉton tatoꞌalpox Judá tʉajnʉpijiw, profeta
Elíaskas bʉꞌfos Dios atʉaj asatʉajnʉlel. Jeremías chawʉajnajʉm-aech ampox Judá
Tajjiw nejwʉlwekapi profeta Elías” —aechi, tʉajnʉpijiwliajwa: “Xamal kofa-emil wʉt
jʉmbisnik wʉt. Samata, profeta Eliseo najaw- babijaxan isampoxan, Dios tapaeyaxael
aech japi jʉm-aechpox. Wʉlwek wʉti, chinax asatʉajnʉpijiw-soldaw, xamal chakipasliajwa,
105
Jerusalén paklowax toesliajwabejpi” —aech Dioslap ampoxasia Judá tʉajnʉpijiw kofaliajwa
profeta Jeremías, chawʉajnajʉm-aech wʉt. babijaxan ispoxan, Dios kastika-eliajwa
Japox jʉmtaen wʉt, Jerusalén israelitas. Baruc lelax kitoet wʉt, profeta
paklowaxpijiw, sacerdotes, asew profetaskola- Jeremías japox xatoꞌa rey Joacim poxade. Rey
elpibej, boesasiapi profeta Jeremías. Joacim chanaexaljows wʉt, naexasis-elon.
Jawʉt, asew, Judá tʉajnʉpijiw, ancianos, Jawʉtbej, nejchaxoela-elbejpon kofsliajwa
jʉm-aechi ampox japi sacerdotesliajwa: babijaxan ispoxan. Samata, rey Joacim
“¡Chiekal nejchaxoelde! Profeta Jeremías jʉmch japapelfʉt boton jitat, itpaeiliajwa
chawʉajnajʉm-aechpox, japox chiekal najʉp naexasisaxilpox profeta Jeremías jʉm-
profeta Miquías chawʉajnajʉm-aechpoxbej. aechpox. Dios pejme kitoꞌa profeta Jeremías
Japox cien waechanlisox. Profeta Miquíaslap lelaliajwa, pejme xatoꞌaliajwa rey Joacim
chawʉajnajʉm-aech ampox, boesa-esalpon” poxade. Jawʉtbej, Dios jʉm-aech ampox
—aech ancianos japiliajwa. Ja-aech wʉt, profeta Jeremíasxot: “Xam lelam wʉt,
japi boesa-elpi profeta Jeremías. Rey Joacim lelamxot jʉmchiyaxaelam rey Joacim xan
tres waechan tatoꞌal wʉt Judá tʉajnʉpijiw, kastikaxaelenpox. Samata, japon rey tʉp wʉt,
profeta Jeremías puexa jiw naewʉajan kitapaeyaxinil asew jiw mʉthsliajwaspon”
wʉt, jʉm-aechon ampox: “Xamal Judá —aech Dios, kitoꞌa wʉton profeta Jeremías.
tʉajnʉpijwam, veintitrés waechan naewʉajnax Rey Joacim tatoꞌal wʉt Judá tʉajnʉpijiw,
Dios pejjamechan. Pe xamal naexasis-emil. jawʉt japon kaewaechfʉl wʉt, mosfʉlon
Dios jʉm-aech ampox: ‘Judá tʉajnʉpijiw kofa impuesto rey Necaoliajwa, japon Egipto
wʉti babijaxan isampoxan, ja-aech wʉt, xan tʉajnʉpijin. Samata, rey Joacim kaewaechfʉl
tapaeyaxaelen japi duilaliajwa pomatkoicha wʉt, ommaeyaxtat mat-omwʉljowpon
ampatʉajnʉxot, pejwʉajnapijiw chaxdutx- impuesto Judá tʉajnʉpijiw. Do jawʉx, rey
tʉajnʉxot’ —aech Dios xamalliajwa. Pe Joacim japaplatatat jimoton rey Necao.
nakiowa, xamal kawʉajnam ídolos. Samata, Do baxael, rey Nabucodonosor, Caldea
Dios tapaeyaxael rey Nabucodonosor, tʉajnʉpijin, pejsoldaw sʉapich, nabapi, Egipto
Caldea tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, xamal tʉajnʉpijiw sʉapich. Jawʉt malechas Egipto
chakipasliajwa, pejsoldaw sʉapich. Jawʉt, tʉajnʉpijiw-soldaw. Ja-aech wʉt, rey Joacim
xamal malechaxaeli. Do jawʉtbej, xamal kaewaechfʉl wʉt, mosfʉlaxaelon impuesto rey
bʉflaeyaxaeli duilaliajwam setenta waechan Nabucodonosor. Pe tres waechje xent wʉt, rey
japon pejtʉajnʉxot. Dios tapaeyaxaelbej rey Joacim nejweslapon kaes mosliajwa impuesto
Nabucodonosor xabich malechaliajwapon rey Nabucodonosor. Ja-aech wʉt, Dios tapaei
asatʉajnʉchanpijiw mox Judá tʉajnʉxot. Do asatʉajnʉpijiw chakipasliajwas padaelmajiw,
jawʉx, setenta waechan wʉt, Dios kastikaxael Judá tʉajnʉpijiw sʉapich, japi sʉapich
Caldea tʉajnʉpijiw. Chinax kaen dukaxil nabeliajwa. Pe jawʉt, Judá tʉajnʉpijiw malecha-
Caldea tʉajnʉpijin pejtʉajnʉxot” —aech esalfʉk. Jawʉx rey Nabucodonosor, pejsoldaw
profeta Jeremías Judá tʉajnʉpijiwliajwa. sʉapich, chakipat nabeliajwa, Judá tʉajnʉpijiw
Asamatkoi, profeta Jeremías pejme jʉm- sʉapich. Jawʉt, naba wʉti, Judá tʉajnʉpijiw
aech ampox Judá tʉajnʉpijiwliajwa: “Dios malechas. Jawʉtbej, jaeltas rey Joacim. Jaeltas
jʉm-aech ampox: ‘Asamatkoi pajelconvenio wʉt, bʉꞌfoson Babilonia paklowax poxade.
pejme isaxaelen, Judá tʉajnʉpijiw sʉapich. Xabich asew Judá tʉajnʉpijiwbej jaelas wʉt,
Pe najʉpaxil, me-ama pejwʉajnapijiwxot, bʉꞌfosi Babilonia paklowax poxade. Jawʉt, rey
majt jʉmdutxpox, jachiyaxilpox bʉꞌwiax Nabucodonosor, pejsoldaw sʉapich, xafolbejpi
wʉti Egipto tʉajnʉxot, japi puexa copan, tazones sʉapich, Dios pejtemplobaxoti.
chiekal is-eli isaxaelpoxan” —aech Dios. Rey Nabucodonosor japoxan iapon pejbaxot.
Pajelconvenio Dios isaxaelpox, ampoxlape. Do jawʉx, rey Joacim tʉp wʉt Babilonia
Xamal najut chiekal matabijsaxaelam Dios paklowaxxot, paxʉlan, pawʉlpon Joaquín,
pijaxtat Dios pejtatoꞌlaxan pomatkoicha japon wʉlduws reyliajwa, pax pejkawʉtat.
chiekal naexasisaxaelam. Xamalbej Dios
pejjiwaxaelam pomatkoicha. Dios beltaeyaxael Profeta Eliseo koechaxan ispox
puexa xamal babijaxan ispoxanliajwa” —aech Dios pijaxtat
profeta Jeremías Judá tʉajnʉpijiwliajwa. (2 Re 4–5)
Asamatkoi, profeta Jeremías kitoꞌa asan Asamatkoi, profeta naetʉpon plata
aton, japon pawʉlpon Baruc, lelaliajwa puexa prestapox asan atonxot. Ja-aech wʉt, plata
Dios jʉm-aechpoxan profeta Jeremíasliajwa. prestapon, japon nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon
106
ampox profeta tʉponliajwa: “Profeta kaechafʉlon yamxʉch. Ja-aech wʉt, yamxʉch
tʉpon, japon nadewat plata prestaxpox. chalechkal mat-et. Do jawʉt, profeta Eliseo
Samata, xan wʉljaesaxaelen kolenje profeta yamxʉch pen xanalalison pen isfisliajwa.
paxʉlan, namapi, malech pomatkoicha xan Puexa Siria tʉajnʉpijiw-soldaw-tatoꞌlan,
natanbichliajwapi. Ja-aech wʉt, japi kolenje japon pawʉl Naamán. Japon xabich bʉꞌxaenk
namosaxael pax naetʉpox nadewatpox” leprawaxae waechxoton. Naamán pijow
—aech japon aton, nejchaxoel wʉt. pej-esclava-atow, japow Efraín tʉajnʉpijow.
Profeta naetʉpow matabijt wʉtow japox Asamatkoi, japowlap jʉm-aech ampox Naamán
jachiyaxaelpox, xabich nejchaxoelow pijowxot: “Efraín tʉajnʉ Samaria paklowaxxot,
machiyaxaelow japoxliajwa. Samata, duk profeta. Japon boejthʉsaxael nejmol”
fʉlaechow profeta Eliseo poxade wʉljoeliajwa —aechow Naamán pijowxot. Naamán pijow
kajachawaesax. Profeta naetʉpow xabich kijil chapaei wʉtow japox pamalxot, jawʉt Naamán
mosliajwa. Pejbaxot pasimindoech kʉarnartat kawʉajan pejrey tapaeliajwas fʉlaeliajwa
wecha-eks. Samaria paklowax poxade jalwekaliajwa
Profeta Eliseo jʉm-aech ampox toꞌa wʉton profeta, boejthʉsliajwasbejpon leprawaxae.
japow: “¡Xam xabich wʉljoem prestaliajwam Do jawʉx, rey najaw-aech Naamán fʉlaeliajwa
kʉanar mox duili! Do jawʉx, ¡puexa japotan Samaria paklowax poxade. Do jawʉt,
kʉanarxot cha-aelpasimindoechtat falmak, Naamán folison Samaria paklowax poxade.
hasta walʉkax. Jasox ja-amde puexa japotan Naamán nʉamtat fol wʉt, nejchaxoel wʉt,
kʉarnarliajwa!” —aech profeta Eliseo toꞌa jʉm-aechon ampox: “Xan patx wʉt profeta
wʉton japow. Do jawʉt, japow ow-aechlisow pejbaxot, chiekal nabʉꞌkʉlsaxael. Do jawʉt,
toꞌaspox. Do jawʉtbej, xabich jiw prestapow nawekawʉajnaxaelon Dios leprawaxae xan
kʉarnar. Do jawʉt, japow, kolenje paxʉlan chiekal naboejthʉlaliajwa” —aech Naamán,
sʉapich, japakʉarnar puexa walʉpi. Do jawʉt, nejchaxoel wʉt. Pe Naamán pat wʉt profeta
profeta Eliseo jʉm-aech ampox japowxot: Eliseo pejbaxot, profeta Eliseo pajut nakols-
“¡Mowim japapasiminan! ¡Do jawʉx, elon pejbaxot. Jawʉt, jʉmch pamakankal
japaplatatat moꞌe nejmol pani-in prestapox! toꞌapon nakolsliajwa japon jʉmchiliajwa
Plata namanapi, japi plata xamal najutliajwa” profeta Eliseo bʉxtoꞌaspox. Jawʉt, jʉm-aechon
—aech profeta Eliseo toꞌa wʉton japow. Do ampox: “Siete veces xam nathʉaꞌaxaelam
jawʉx, japow is, me-ama profeta toꞌaspow. Jordánlajtxot. Ja-am wʉt, xam chiekal
Do asamatkoi wʉt, Sunem paklowaxpijow, boejthʉlaxael leprawaxae” —aech profeta
japow chiekal matabijt, Eliseo Dios Eliseo, bʉxtoꞌa wʉton pamakan japox
pejprofetapon. Taen wʉtow profeta Eliseo jʉmchiliajwa Naamánxot.
xaxenapox, japow jichaxdut naxaeyax profeta Naamán japox jʉmtaen wʉt profeta Eliseo
Eliseo xaeliajwa. Do asamatkoi, japow, pamal pamakan jʉm-aechpox, jawʉt jʉmch xabich
sʉapich, nejchaxoel isliajwa piezax japi palalapon. Naamán nejchaxoel wʉt, jʉm-
pejbamatawʉajtat profeta Eliseo moejsliajwa. aechon ampox: “¿Ma-aech xotkat profeta pajut
Japapiezax isax toet wʉti, jawʉt toꞌapi xan nabʉꞌkʉls-el nawekawʉajnaliajwa Dios
profeta Eliseo jaxot dukaliajwa. Ja-aech wʉt, leprawaxae xan chiekal naboejthʉlaliajwa?
profeta Eliseo kajachawaesasia pachaempox ¿Ma-aech xotkaton jʉmch pamakankal bʉxtoꞌa
japowliajwa. Profeta Eliseo chiekal matabijt xan natoꞌaliajwa nathʉaꞌax Jordánlajtxot?
japow xijilpox, nafoena xot. Samata, profeta Minlajan kaes pejme chiekal pachaem
Eliseo Dios kawʉajan japow paxʉchliajwa. tajpaklowaxxot, Damasco paklowaxxot” —aech
Do baxael, japow moejow wʉt, yamxʉch Naamán, nejchaxoel wʉt. Samata, jawʉt,
nalaelt. Chiekal tiꞌtpoch. Pe asamatkoi, japoch Naamán thiltlison nawiasliajwa pejba poxade.
yamxʉch xabich matnaexaenk wʉt, tʉpoch. Pe Naamán pejjiw jʉm-aech ampox
Yamxʉch tʉp wʉt, pen ose profeta Eliseo Naamánxot: “Profeta Eliseo toꞌapox xam
pejpiezaxotse. Do jawʉt, kamta fʉlaechow isliajwam, japox xabich tampoela-el. ¿Ma-aech
wʉlwekaliajwa profeta Eliseo. Faen wʉt, xotkatox nawoesa is-emil? ¡Nawoesa isdepox!”
profeta Eliseo bʉflaenow ba poxadin. Profeta —aechi Naamánxot. Do jawʉt, Naamán ow-
Eliseo pat wʉt baxot, julach pejpiezax poxase aechon. Samata, siete veces Naamán nathʉaꞌa
tamachaliajwa, yamxʉch, patʉpan sʉapich. Do Jordánlajtxot, me-ama profeta Eliseo pamakan
jawʉt, profeta Eliseo Dios kawʉajan yamxʉch toꞌaspon. Siete veces nathʉaꞌax toet wʉt,
pejme mat-et wʉt, laejeliajwa. Jawʉt, profeta jawʉt chalechkal Naamán chiekal boejthʉls
Eliseo ok yamxʉch tʉajlaliajwa. Jawʉt, leprawaxae.
107
Do jawʉt, Naamán kaxadepon, profeta ispi, ja-aech-is rey Joram. Rey Joram toꞌapon
Eliseo poxade. Naamán malech chaxduisia Judá tʉajnʉpijiw ídolo kawʉajnaliajwa.
xabich ommaenkpi Eliseoxot. Pe profeta Eliseo Samata, Dios xabich palala rey Joramliajwa.
kinos-elon malechpi, Naamán pejew. Do jawʉt, Pe Dios tapae-el rey Joram boesaliajwas
Naamán nawiasliajwa wʉt pejba poxade, asew jiw, Dios chajia chiekal jʉmdut xot
Siria tʉajnʉ poxade, jawʉt Giezi, Eliseo rey Davidxot, pamojiwxot reyliajwapox
pamakan, wachakal najaeton fʉlpasliajwa pomatkoicha.
Naamán. Fʉlpat wʉt, Giezi jʉm-aechon ampox Rey Joram tatoꞌal wʉt Judá tʉajnʉpijiw,
Naamánxot, kichachajba wʉton: “Profeta japamatkoiyanlap, Edom tʉajnʉpijiw
Eliseo natoꞌa xam wʉljoeliajwan. Kolenje kaewaechfʉl wʉt, moti impuesto rey Joram.
profeta, pansiachiw, ma amwʉt, pati Efraín Edom tʉajnʉpijiw nejweslapi kaes mosliajwa
tʉajnʉleldin. Samata, profeta Eliseo weweꞌpas impuesto. Samata, Edom tʉajnʉpijiw nabapi,
plata, ponanbej, japiliajwa” —aech Giezi, Judá tʉajnʉpijiw sʉapich. Ja-aech wʉt, Edom
kichachajba wʉt Naamánliajwa. Do jawʉt, tʉajnʉpijiw malechapi Judá tʉajnʉpijiw.
Naamán chaxduw plata, ponanbej, Giezi Dioslap japox tapaei kastikaliajwapon rey
xalaeliajwa profeta Eliseo poxade. Joram, naexasis-el xoton Dios pejtatoꞌlaxan.
Do jawʉx, Giezi moechapon Naamán Jawʉtbej, rey Joram wexapach carta, profeta
chaxduwaspoxan. Moechax kitoet wʉt, Giezi Elías welelanadoftaspox, Dios bʉflae-
fʉlaechlison profeta Eliseo pejba poxade. Jaxot esal wʉtfʉk profeta Elías athʉ poxase.
pat wʉt, profeta Eliseo wʉajnachaemt wʉt, Japox cartaxot profeta Elías jʉm-aech
jʉm-aechon ampox Giezxot: ampox rey Joramliajwa: “Dioslap jʉm-aech
—¿Amxotkat xam kijlam? —aech profeta ampox xamliajwa: ‘Xam, me-ama nej-ax,
Eliseo wʉajnachaemt wʉt Giezi. rey Josafat, nej-am, rey Asa. Japi chiekal
Giezi jʉmnot wʉt, jʉmch jʉm-aechon ampox naexasiti xan. Xam jachi-emil. Xam jʉmch
profeta Eliseoxot: babijaxan xabich isam. Me-ama Efraín
—Xan ma amxot kawetax. Chinax asalel tʉajnʉpijiw pejreyes xabich babijaxan ispi,
laeja-enil —aech Giez profeta Eliseoxot. xamlap-is ja-am. Nakoewkola jʉmch bam,
Do jawʉt, profeta Eliseo jʉm-aechon ampox japi kaes pachaempi. Me-ama xam, jachi-
Giezixot: elpi’ —aech Dios xamliajwa. Samata, Dios
—Xan chiekal matabijtax xam maliach tapaeyaxael babijaxan tapasliajwas nejjiwxot,
isampox. Samata, ma amwʉt, Dios kastikaxael nejtʉajnʉpijiwxotbej. Xambej bʉꞌxaenkam wʉt,
xam. Naamán majt bʉꞌxaenkwaxaetat, tʉpaxaelam” —aech profeta Elías pejcartaxot
japawaxaetat ma amwʉt, xam rey Joramliajwa.
bʉꞌxaenkaxaelam pomatkoichaliajwa —aech Do jawʉx, kaematkoiyan sʉapich wʉt,
profeta Eliseo pamakan Giezixot. Dios tapaei Judá tʉajnʉpijiw chakipasliajwas
Jawʉt, Giezi waech japawaxae. Me-ama filisteos-soldaw, árabes-soldawbej. Jawʉt,
profeta Eliseo jʉm-aech, japox chiekal Judá tʉajnʉpijiw malechas wʉt, xafoli
ja-aechlisox. puexa rey Joram pejew. Webʉꞌfolsbejpon
pejwathoꞌjiw, paxibej. Kaen, rey Joram
Rey Joram tatoꞌalpox Judá tʉajnʉpijiw paxʉlan, taxdukapijin, machpon. Dios
(2 Re 8.16‑24; 2 Cr 21.1–22.1) tapaeibej rey Joram waesliajwas woejxaeyax.
Rey Joram tatoꞌal wʉt puexa Efraín Kolewaechje, woejxaenk wʉton, rey Joram
tʉajnʉpijiw, rey Josafat, tatoꞌalpon puexa Judá woejxaeya chatʉpon. Mʉthtas wʉt, xabich
tʉajnʉpijiw, tʉpon. Rey Josafat tatoꞌal treinta jiw pas-el taeliajwas. Rey Joram tʉp wʉt,
y cinco waechan puexa Judá tʉajnʉpijiw. Rey paxʉlan, taxdukapijin, pawʉlpon Ocozías, rey
Josafat paxʉlan, matxoelapijin, pawʉlpon nadofapon Judá tʉajnʉxot pax pejkawʉtat.
Joram. Japon reypon, pax Josafat pejkawʉtat.
Rey Joram kitoꞌa pejsoldaw pakoew beyax Rey Jehú toetpox rey Acab pamojiw
chiekal toesliajwas. Asewbej, nejchaxoeli (2 Re 8.25–10.36; 2 Cr 22.2‑9)
asamatkoi rey nadofaliajwa japon pejkawʉtat, Do jawʉx, rey Ocozías jʉmch tatoꞌalpon
japibej beyax kitoꞌapon. Rey Joran pijow, Judá tʉajnʉpijiw kaewaech. Japon Ocozías
pawʉl Atalía. Japow rey Acab paxʉlow, Efraín rey wʉt, xabich kaes chaemil. Pen pawʉl
tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, paxʉlow. Samata, japow Atalía. Japow pijaxtat rey Ocozías ispon
pijaxtat rey Joram xabich babijaxan is. Me- chaemilpoxan. Do asamatkoi wʉt, rey Ocozías
ama Efraín tʉajnʉpijiw, reyes babijaxan xabich fʉlaechon Jezreel paklowax poxade taeliajwa
108
rey Joram, Efraín tʉajnʉpijiw pejrey. Japon najaesliajwa. Jawʉt, Jehú papon pejbo-oentat
rey Joram, asamatkoi, bejbalaspon, naba wʉt, rey Joram. Jawʉt, rey Joram tʉpon. Jawʉtbej,
Siria tʉajnʉpijiw pejsoldaw sʉapich. Jehú boesa rey Ocozías. Jasoxtat boesapon
Rey Ocozías Jezreel paklowaxxot wʉt, japi kolenje rey, japi Acab pamojiw xot. Jehú
profeta Eliseo asan profeta, pansian, kitoꞌapon pat wʉt Jezreel paklowaxxot, taenpon, Jezabel
pasimint matnae-chafanaliajwa Jehú. Japon athʉ ventanaxotsik natachaemsik wʉt. Jawʉt,
Jehú rey Ocozías pejsoldaw tatoꞌlan. Profeta pinjametat Jehú jʉm-aechon ampox:
Eliseo bʉxtoꞌa wʉt pansian profetaxot, jʉm- —¿Achankat, kaenejchaxoelax, xan sʉapich?
aechon ampox: “Jʉm-amo ampox Jehú: —aech Jehú. Japabatat nabisti tax-oeldik.
‘Rey Ocozías tʉp wʉt, xam naliaxsaxaelam Do jawʉt, Jehú jʉm-aech ampox japiliajwa:
reyliajwa rey Ocozías pejkawʉtat. Jawʉt, ¡Japow poꞌamik jaxotsik! —aech Jehú
xam reynam wʉt, toesaxaelam puexa rey japiliajwa.
Acab pejjiw-poejiw. Boesaxaelambej rey Japi ow-aech wʉt, poꞌaklisipow jaxotsik.
Acab pijow, Jezabel. ¡Jasox isaxaelam Jasoxtat japow is tʉp. Do jawʉx, Jehú carta
rey Acab kastikaliajwam, xabich ba xoton xatoꞌa Samaria tʉajnʉpijiw-paklochiw poxade,
Dios pejprofeta!’ —amo Jehú” —aech profeta japi tataefʉlpi rey Acab paxi. Japacartaxot
Eliseo, bʉxtoꞌa wʉton asan profetaxot. Do jʉm-aechon ampox: “¡Xamal makafisaxaelam
jawʉx, japon profeta puexa chiekal ispon, kaen rey Acab paxixot japon nejreyliajwa! Do
me-ama profeta Eliseo toꞌaspon. Bʉxtoet wʉt, jawʉx, xanal sʉapich, nabeyaxaelam japon
najaetlison profeta Eliseo poxade. Ja-aech wʉt, pijaxtat” —aech Jehú pejcartaxot. Paklochiw
asew soldaw-paklochiw wʉajnachaemt wʉt, pejlewlapi owchiliajwa japox. Samata, carta
jʉm-aechi ampox Jehúxot: xatoꞌapi Jehú poxadin. Japacartaxot paklochiw
—¿Achaxkat profeta jʉm-aech xamxot? jʉm-aech ampox: “Xanal japixot kaen
—aechi, wʉajnachaemt wʉt Jehú. makafisaxinil taj-reyliajwa” —aech paklochiw
Do jawʉt, Jehú jʉmnot wʉt, jʉm-aechon japi pejcartaxot.
ampox wʉajnachaemtaspiliajwa: Do jawʉt, Jehú pejme asacarta lel
—Xanpil reyaxaelen, rey Joram pejkawʉtat japiliajwa. Japacartaxot lelon ampox: “Xamal
—aech Jehú soldaw-paklochiwliajwa. chiekal kaenejchaxoelaxan wʉt, xan sʉapich,
Japi soldaw-paklochiw japox jʉmtaen wʉt, ¡beyaxaelam puexa rey Acab paxi! Ja-am wʉt,
jʉm-aechi ampox Jehúliajwa: ¡xatoꞌaxaelam japi pejmatnaetan xan tajut
—Xanal xam kajachawaesaxaelen —aechi chiekal matabijsliajwan diachwʉajnakolax
Jehúliajwa. japi bam wʉt!” —aech Jehú pejcartaxot.
Jehú, asew soldaw-paklochiw sʉapich, Japamatkoiyan wʉt, Jehú pajut bapon
kaenejchaxoelax boesaliajwapi rey Joram. asew, rey Acab pejjiwpi, asewbej, rey Acab
Rey Joram boejthʉlafʉlas pejba pinabaxot. Do kajachawaeti. Jasox chiekal ja-aechlisox,
jawʉt, Jehú chafʉlaechon pejcarreta Jezreel me-ama profeta Elías chajia jʉm-aech, Dios
paklowax poxade. Rey Joram, rey Ocozías bʉxtoꞌas wʉt rey Acabliajwa.
sʉapich, atʉaj taeni, Jehú chaflaen wʉt. Jehú rey wʉt, xabich nejchachaemilpox
Samata, jawʉt japi kaenanʉla pejcarreta juli jiw kofaliajwa Baal kawʉajanpox. Samata,
bʉꞌkakʉlnaliajwa Jehú. naekichachajba wʉt, jʉm-aechon ampox
Bʉꞌkʉlt wʉti, rey Joram wʉajnachaemt wʉt, puexa israelitasliajwa: “Xan isasian
jʉm-aechon ampox Jehúliajwa: pinjiyax fiesta Baalliajwa. ¡Puexa Baal
—¿Xamkat chiekal fʉlaemen pachaempoxtat pejsacerdotes, choef xʉaꞌati Baal pej-
nabe-elaliajwas? —aech rey Joram ofrendaliajwa, japi fʉlaeyaxaen! ¡Puexa Baal
wʉajnachaemt wʉton Jehú. pejprofetas, Baalliajwa naewʉajanpibej,
Jehú jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox: japibej fʉlaeyaxaen!” —aech rey Jehú,
—Xan fʉlae-enil chamoeyaxtat. Fʉlaenx naekichachajba wʉt.
babijaxtat. Duilaxisal chamoeyaxtat Efraín Do jawʉt, puexa Baal pejsacerdotes,
tʉajnʉxot nabe-elaxtat, nej-en Jezabel profetasbej, natameja wʉti Baal
kawʉajnafʉl wʉt ídolo, japowbej babijaxan pejtemplobaxot, jawʉt rey Jehú tapae-
isfʉl wʉt, me-ama pinjoeꞌiw is, ja-aech wʉtow el chinax kaen, Dioskolan kawʉajanpon,
—aech Jehú rey Joramliajwa. japixotaliajwa. Rey Jehú xʉaꞌlax kitoet wʉt
Jawʉt, rey Joram pajut chiekal matabijt choefan, me-ama bosliajwa wʉt Baal pej-
Jehú chakifʉlaenspox boesaliajwas. Samata, ofrendaliajwa, ja-aech wʉt, rey Jehú jʉm-aech
rey Joram nejlakchapon rey Ocozías ampox pejsoldawliajwa: “¡Puexa xamal lemen!
109
¡Jaxot lowam wʉt, puexa bem batutatpi!
¡Chinax kaen weyax nabej tapaei japixot!”
—aech rey Jehú, kitoꞌa wʉton pejsoldaw. Jehú
pejsoldaw low wʉti, puexa chiekal bapi jaxoti.
Do jawʉx, Baal pejtemploba chiekal toetbejpi.
Jasox is rey Jehú Efraín tʉajnʉpijiw kofaliajwa
Baal kawʉajanpox. Dios nejchachaemil
Jehú ispoxliajwa. Samata, Dios jʉmdut Jehú
pamojiw, cuatro poejiw, asamatkoi kaenanʉla
japi reyliajwa Pe baxael wʉt, rey Jehú
naexasis-elon Dios pejtatoꞌlaxan. Rey Jehú
kawʉajan kolenje pakxʉlan, ael-isaspox orotat.
Japoxan rey Jeroboam chajiakolaxtat ispoxan.
Rey Jehú tatoꞌal wʉt Efraín tʉajnʉpijiw,
Dios tapaei Siria tʉajnʉpijiw kifeꞌnaliajwas
Efraín tʉajnʉpijiw pejsatan, Jordánlajt we-
enlelsatan. Rey Jehú tatoꞌal Efraín tʉajnʉpijiw
veintiocho waechan. Rey Jehú tʉp wʉt,
paxʉlan, pawʉlpon Joacaz, japonlap rey pax
pejkawʉtat.
© 1996 David C. Cook

Reina Atalía, rey Joásbej, japilap Joás yamxʉch wʉt, rey kiladofaspon
kaenanʉla tatoꞌal puexa Judá tʉajnʉpijiw
(2 Re 11–12; 2 Cr 22.10–24.27) Atalía, boesasamataspon” —aech Leví pamojiw,
Atalía jʉmtaen wʉt, paxʉlan Ocozías jʉmduw wʉti sacerdote Joiadaxot. Samata, Leví
baespox, jawʉt nejchaxoel wʉt, jʉm-aechow pamojiw chiekal tataefʉli Joás.
ampox: Baxael, asamatkoi, Joás juchpon Dios
“Xan-is beyaxaelen puexa rey David pejtemplobaxot. Kaesʉapich athʉxot, jaxot
pamojiw. Ja-aech wʉt, chinax kaen japixot nochpon puexa jiw chiekal taeliajwas.
reyaxil tatoꞌlaliajwa puexa Judá tʉajnʉpijiw. Jawʉt, Joás matalʉaꞌtas corona. Jawʉt,
Ja-aech wʉtbej, xan kaeowan reinaxaelen” puexa pinjametat jʉm-aechfʉli ampox:
—aechow, nejchaxoel wʉt. Do jawʉt, “¡Amponlap wajrey!” —aechfʉli. Puexa jiw
tʉadutow beliajwa puexa rey David pamojiw. xabich nejchachaemil. Jawʉt, xabich jajuwpi.
Ja-aech wʉt, Josaba, rey Joram paxʉlow, Dakabejpi dakapoxan.
japow moest pakoewan, Ocozías paxʉlan. Reina Atalía jʉmtaen wʉt puexa jiw
Japon pawʉl Joás. Japamatkoiyan, Joás pinjametat jʉm-aech wʉt, japow jʉmtapaꞌin
jamfʉk. Samata, Josaba, pamal sʉapich, Dios pejtemploba poxadin chiekal taeliajwa,
moesti Joás, tataeflaspow sʉapich. Joás ma-aech xot jiw xabich pinjametat nejlasfʉl.
moestas seis waechan Dios pejtemplobaxot. Japow taen wʉt, Joás kaesʉapich athʉxot
Japawaechan wʉt reina Atalía tatoꞌal Judá nuk wʉt, jawʉt pinjametat jʉm-aechow
tʉajnʉpijiw. ampox jaxotiliajwa: “Xamal nakoftam,
Joás siete waechan wʉt, Josaba pamal, xanlap reywan” —aechow jaxotpiliajwa.
pawʉlpon Joiada, japon sacerdotes-tatoꞌlan, Jawʉt, sacerdote Joiada kitoꞌa soldaw
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “Ma jaxot jaelsliajwas. Jawʉt, jʉm-aechbejpon
amwʉt, pachaem Joás wʉlduiliajwas ampox: “¡Japow juꞌe amxot! Do jawʉtbej,
reyliajwapon” —aech sacerdote Joiada, ¡boesampow!” —aech sacerdote Joiada. Jut
nejchaxoel wʉt.  wʉtipow jaxot, soldaw boesapi reina Atalía.
Samata, sacerdote Joiada tamejapon puexa Do jawʉt, Joiada pijaxtat, rey Joás, puexa
soldaw-paklochiw Dios pejtemplobaxot jiwbej, jʉmduwpi Dioskal kawʉajnaliajwa.
itpaeiliajwa Joás. Jawʉt, japi soldaw- Ma jawʉt, puexa jiw, jaxoti, fʉlaechlisi Baal
paklochiw chiekal kaenejchaxoelaxpi Joás japi pejtemploba poxade Jerusalén paklowaxxot.
pejreyliajwa. Jawʉt, soldaw-paklochiw tamejapi Pat wʉti jaxot, chiekal toeti Baal pejtemploba.
puexa Leví pamojiw. Jawʉt, sacerdote Joiada Jawʉt, boesabejpi Baal pejsacerdote, japon
pijaxtat Leví pamojiw jʉmduw wʉt, jʉm-aechi choef xʉaꞌatpon Baal pej-ofrendaliajwa.
ampox: “Xanal chiekal tataeflaxaelen Joás, paeꞌ Baxael, asamatkoi, Joiada toꞌa sacerdotes,
110
Leví pamojiwbej, Dios pejtemploba Asamatkoi, Jonás toꞌas Dios jʉmchiliajwapon
tataeflaliajwa, me-ama Moisés Dios toꞌas. rey Jeroboam. Samata, Jonás jʉm-aechon
Ja-aech wʉt, Joás reypon puexa Judá ampox Dios bʉxtoꞌaspox rey Jeroboamxot:
tʉajnʉpijiwliajwa. Xabich pin-iawaechan “Xam, nejsoldaw sʉapich, nabam wʉt,
sacerdote Joiada kajachawaet rey Joás chiekal asatʉajnʉchanpijiw sʉapich, xam, nejsoldaw
naexasisliajwapon Dios. Rey Joás kaes chiekal sʉapich, xabich malechaxaelam nadaelmajiw.
patiꞌin wʉtlejen, sacerdote Joiada makafiton Samata, Efraín tʉajnʉxot, satan chajiakolaxtat
koliowje, pawis, rey Joás, pejwathoꞌliajwa. Do kifeꞌkaspoxan nejwʉajnapijiw, xam, nejsoldaw
baxael, rey Joás paxipon pejwathoꞌtat. Joás sʉapich, pejme nosaxaelam japasatan”
tatoꞌal wʉt puexa Judá tʉajnʉpijiw, toꞌapon —aech profeta Jonás rey Jeroboamxot.
Dios pejtemploba chiekal chaemsliajwa. Do jawʉx, rey Jeroboam pejsoldaw bʉnba
Asamatkoi, sacerdote Joiada tʉp wʉt, asew, wʉton, padaelmajiwje, xabich malechafʉli
Judá tʉajnʉpijiw-paklochiw, japi naewʉajan padaelmajiw. Ja-aech wʉt, satan pejme
rey Joás japon kawʉajnaliajwa ídolo. Do jawʉt, kiwoeyapi, me-ama profeta Jonás chajia
rey Joás nakkawʉajan ídolo. Do ja-aech wʉt, jʉm-aech. Dios xabich kajachawaesfʉl rey
Dios toꞌa pejprofetas, japi naewʉajnaliajwa Jeroboam. Samata, Efraín tʉajnʉpijiw xabich
Judá tʉajnʉpijiw kofaliajwa ídolo kimaenkafʉl. Asamatkoi, Dios toꞌa profeta
kawʉajanpoxan, Dioskal kawʉajnaliajwapi. Jonás Nínive paklowax poxade. Nínive
Pe chinax kaen naexasis-el profetas paklowax Asiria tʉajnʉxot. Japapaklowaxxot
naewʉajanpoxan. Dios toꞌaspi, profetas, japixot duk rey, puexa Asiria tʉajnʉpijiw tatoꞌlan. Dios
kaen pawʉl Zacarías. Japon Joiada, paxʉlan. jʉm-aech ampox profeta Jonásxot: “¡Xabʉaꞌde
Profeta Zacarías jʉm-aech ampox puexa Nínive paklowax poxade! Patam wʉt, jʉm-
israelitasliajwa: “Xamal naexasis-emil Dios amde ampox puexa japapaklowaxpijiwliajwa:
pejtatoꞌlaxan. Samata, xabich nejbʉꞌwʉajan ‘Dios toesaxael xamal, nejpaklowaxbej, xabich
Diosxot. Xamalbej nejchaxoela-emil Dios. babijaxan isam xot’ —amde japi” —aech Dios,
Samata, Dios nejchafaesaxil xamal” —aech bʉxtoꞌas wʉton Jonás.
profeta Zacarías puexa israelitasliajwa. Pe profeta Jonás nejchachaemla-elon
Rey Joás nejweslapon profeta Zacarías fʉlaeliajwa Nínive paklowax poxade. Samata,
jʉm-aechpox. Samata, pejsoldaw kitoꞌapon nakfʉlae-elon barkam fʉlaeyaxaechpox
iaꞌtat dadaepliajwas profeta Zacarías. Nínive paklowax poxade. Jawʉt, profeta Jonás
Jasoxtat profeta Zacarías matkaejabas Dios jʉmch asabarkam nakfolon, fʉlaeyaxaelpox
pejtemplobafʉlmakxot. Sacerdote Joiada, asalel. Nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox:
japonlap profeta Zacarías pax, laeje wʉtfʉk, “Xan atʉajaxaelen Diosxot. Dios nataeyaxil,
xabich kajachawaeton rey Joás. Rey Joás xan jaxotaxaelen wʉt” —aech profeta Jonás,
chinax nejchaxoel-el japox, kitoꞌa wʉton nejchaxoel wʉt. Pe, Dios pajut chiekal
matkaejabaliajwas iaꞌtat profeta Zacarías. matabijt Jonás nejchaxoelpox. Samata, Dios
Samata, Dios tapaei rey Siria tʉajnʉpijin, xabich pinajoewa toꞌa, xabich pinjiyaxbej
pejsoldaw sʉapich, nabeliajwa, Judá tʉajnʉpijiw iam profeta Jonásliajwa. Jawʉt, barkampijiw
sʉapich. Siria tʉajnʉpijiw xabich bapi puexa xabich pejlewla. Barkampijiw pajut chiekal
soldaw-paklochiw, Judá tʉajnʉpijiw. Rey matabijti japox joewa, japox iambej, Dios
Joásbej bejbalaspon. Ja-aech wʉt, kolenje toꞌapoxan. Samata, japi puexa xapaejaba
profeta Zacarías pamakan japikal jʉm-aechi iaꞌxtat pajut chiekal matabijsliajwa achan
ampox: “Wajrey boesaxaes, iaꞌtat matkaejabax japixot pejbʉꞌwʉajan Diosliajwa. Jawʉt,
kitoꞌa xoton profeta Zacarías” —aech japi xapaejaba wʉti iaꞌxtat, matabijti Jonás xabich
kolenje profeta Zacarías pamak. Do jawʉt, japi pejbʉꞌwʉajanpox japixot Diosliajwa. Do jawʉt,
boesapi pejrey, kamaxtat nejmach moejt wʉton. barkampijiw wʉajnachaemt wʉt, jʉm-aechi
Rey Joás tatoꞌal cuarenta waechan puexa Judá ampox profeta Jonásliajwa:
tʉajnʉpijiw. Rey Joás tʉp wʉt, japon paxʉlan, —¿Achababijaxkat isam xam Diosliajwa?
pawʉlpon Amazías, reypon pax pejkawʉtat. —aechi barkampijiw profeta Jonásliajwa.
Jonás jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
Profeta Jonás jʉm-aechpox Dios barkampijiwliajwa:
toesaxaelpox Nínive paklowaxpijiw —Xan owchi-enil, Dios natoꞌapox. Jʉmch
(2 Re 14.25; Jon 1–4) asalel folx. Samata, japox ja-aech puexa
Rey Jeroboam Efraín tʉajnʉpijiw tatoꞌal xatisliajwa. Samatabej, ¡ma amwʉt, nafoꞌamik
wʉt, japawaechan wʉt, profeta Jonás laejepon. minadik! Ja-aech wʉt, joewa xabich wikpox,
111
xabich iampoxbej, chiekal toepaxael —aech Jawʉt, profeta Jonás xabich palala, Dios
profeta Jonás barkampijiwliajwa. beltaen xot Nínive paklowaxpijiwliajwa.
Profeta Jonás japox jʉm-aech wʉt, Nejchaxoel wʉt, jʉm-aechlachon ampox: “Dios
barkampijiwliajwa japox pachaema-el, beltaeyaxael israelitaskal” —aechlach profeta
foꞌaliajwapi minadik profeta Jonás mar Jonás, nejchaxoel wʉt. Samata, profeta Jonás
poxadik. Pe jawʉt, xabich jʉmch kaes joewa jʉm-aech ampox Diosxot:
wikafʉl. Xabich kaes iam thilanbej. Japoxan —Xan chajia chiekal matabijtax xam
ja-aech wʉt, barkampijiw pajut chiekal beltaeyaxaelampox Nínive paklowaxpijiw.
matabijti kaes chiekal machiyaxilpox japi Samata, majt natoꞌam wʉt Nínive paklowax
pajut weliajwabej barkamxot. Ma jawʉt, poxade, xan kamta owchi-enil fʉlaeliajwan
barkampijiw nejchaxoelisi foꞌaliajwapi ampapaklowax poxadin. Samata, jʉmch asalel
profeta Jonás minadik. Foꞌakas wʉt, jawʉt chijian barkamtat. Xan chiekal matabijtaxbej
chalechkal kamta chiekal joewa toep xabich xam xabich pachaemam. Jibeltaenambej
wikpox, iam xabich thilinpoxbej. Samata, asew jiw. Xan nejchaxoelx wʉt, jʉm-an
jawʉt puexa barkampijiw pajut chiekal ampox: “Nínive paklowaxpijiw ji-is xabich
taenlisi, Dios diachwʉajnakolax xabich babijaxan. Samata, Dios chiekal toesaxael
mamnikpon. Nínive paklowaxpijiw, kastika wʉton japi jiw”
Profeta Jonás mintat wʉt, pinbaxin, —an xan, nejchaxoelx wʉt. Pe xam chiekal
pinjikolan, biajlaspon. Tres matkoijepon jʉmch beltaenam japi jiw. Samata, xan xabich
pinjikolan, baxin, pejwoejtat. Jaxot wʉt, talala xamalliajwa. Talalaxtat xan nej tʉpan.
profeta Jonás Dios kawʉajan wʉt, jʉm-aechon Samata, ¡naboesam! —aech profeta Jonás
ampox: “¡Gracias-an xam! Nabʉꞌwiam xot Diosxot.
bʉꞌla-elaliajwan mintat ampon pinjikolan, Dios jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
baxin, pijaxtat” —aech profeta Jonás, Dios profeta Jonásxot:
kawʉajan wʉt. —Nínive paklowaxpijiw beltaenx wʉt, xan
Do baxael, Dios toꞌa pinjikolan, baxin, is-enil babijax xamliajwa —aech Dios profeta
xulaliajwas profeta Jonás thaejtade. Profeta Jonásxot.
Jonás pinjikolan, baxin, xuls wʉt, jawʉt Dios
pejme toꞌa profeta Jonás fʉlaeliajwa Nínive Rey Uzías tatoꞌalpox puexa
paklowax poxade. Do jawʉt, profeta Jonás Judá tʉajnʉpijiw
ow-aechlison Dios toꞌaspox. Samata, jawʉt, (2 Re 15.1‑7; 2 Cr 26)
fʉlaechlison Nínive paklowax poxade. Paꞌa Rey Jeroboam tatoꞌal wʉt puexa Efraín
wʉt Nínive paklowaxxot, jʉm-aechon ampox tʉajnʉpijiw, rey Amazías paxʉlan, japon
Nínive paklowaxpijiwliajwa: “Cuarenta pawʉl Uzías, japon wʉlduws puexa Judá
matkoiyan toepax wʉajna, Nínive paklowax tʉajnʉpijiw pejreyliajwa. Rey Uzías tatoꞌal
chiekal toesaxael Dios. Xamalbej chiekal puexa Judá tʉajnʉpijiw cincuenta y dos
matatoesaxaelon” —aech profeta Jonás Nínive waechan. Japon chiekal pachaem, rey
paklowaxpijiwliajwa. wʉt. Pansian wʉt, chiekal naexasiton Dios.
Puexa Nínive paklowaxpijiw japox Samata, Dios xabich kajachawaechpon
jʉmtaen wʉt, xabich belpasnuili. Jawʉt, malechaliajwa padaelmajiw. Rey Uzías xabich
rey Jeroboam jʉm-aechon ampox puexa kimaenk wʉt, kaes pejme xabich wʉtbejpon
Nínive paklowaxpijiwliajwa: “Ma amwʉt, pejsoldaw, nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon
chiekal kofaxaes babijaxan isaspoxan. ampox: “Xan kaes pejme pachaeman. Me-ama
Dios kawʉajnaxaes piach naxaeyaxisal asew jiw, jachi-enil” —aechon, nejchaxoel
Dios naktoes-elaliajwa, wajpaklowaxbej” wʉt. Ja-aech wʉt, majt chiekal nejchaxoela-
—aech rey Jeroboam puexa Nínive elaxtat Dios pejtemploba lowpon. Do jawʉt,
paklowaxpijiwliajwa. Jawʉt, puexa Nínive rey Uzías jaxot incienso bowa wʉt, asew
paklowaxpijiw ow-aech naexasisliajwa profeta sacerdotesxot kifiach bowa-elaliajwa incienso.
Jonás jʉm-aechpox. Ow-aechbejpi, me-ama Sacerdotes jʉm-aech ampox rey Uzíasliajwa:
japi pejrey toꞌaspi. Samata, xabich piach “Xanal sacerdoteskal natapaei bowaliajawan
naxae-eli Dios kawʉajnaliajwa. Dios taen incienso” —aech sacerdotes. Pe rey Uzías
wʉt xabich belpasnuilpox pejbabijaxanliajwa, naexasis-elon. Jʉmch xabich palalapon
Dios beltaen Nínive paklowaxpijiw. sacerdotesliajwa. Jawʉt, pajut bowapon
Samata, Dios toes-el Nínive paklowax, incienso. Jawʉt, Dios kastika wʉt, rey Uzías
japapaklowaxpijiwbej. chalechkal xabich bʉꞌxaenk leprawaxaetat.
112
Samata, rey Uzías Dios pejtemplobaxot naexasisliajwa rey Acaz tatoꞌalpox. Samata,
najaetpoxtat nakolsepon. Kaes tapae-esal edomitas nabapi rey Acaz, pejsoldaw sʉapich.
leliajwa Dios pejtemplobaxot, boejthʉla-esal Asamatkoi, Siria tʉajnʉpijiw-soldaw, Efraín
xoton leprawaxae. Japawaxaetat rey Uzías tʉajnʉpijiw-soldawbej, pejme chakipati
nakoftpon reypox. Paxʉlan, pawʉlpon Jotam, Judá tʉajnʉpijiw. Jawʉt, chamasajoeyapi
rey nadofapon, pax nakoft wʉt. Jerusalén paklowaxpijiw. Chamasajoeya
wʉti, chaxduili Jerusalén paklowax chiekal
Rey Jotam, rey Acaz, wesliajwa japapaklowaxpijiw xabich litaxaela
japilap rey Judá tʉajnʉxot wʉt, fafasliajwa paklowaxfafa. Japox ja-
(2 Re 15.32–16.20; 2 Cr 27–28; Is 7.1–9.7) aech wʉt, Dios bʉxtoꞌa profeta Isaías japon
Rey Uzías, puexa Judá tʉajnʉpijiw jʉmchiliajwa ampox rey Acazxot: “¡Xam
tatoꞌlan, japon tʉp wʉt, paxʉlan Jotam, nejlewlaximil Siria tʉajnʉpijiwliajwa,
reypon, pax pejkawʉtat. Jotam xabich Efraín tʉajnʉpijiwliajwabej! Dios jʉm-aech
pachaempon, rey wʉt. Rey Jotam chiekal ampox: ‘Amwʉt, Jerusalén paklowax je-
naexasit Dios tatoꞌalpoxan. Samata, Dios esefʉk. Sesenta y cinco waechan wʉajna
kofs-el kajachawaetpox rey Jotam. Samata, Efraín tʉajnʉ kaes Efraín tʉajnʉyaxilpox. Do
xabichon pejsoldaw. Rey Jotam, pejsoldaw baxael wʉt, masoxtat pansiow moejwaxael,
sʉapich, naba wʉt, amonitas-soldaw chinax aton bʉꞌmoejs-elaxtat. Naxʉwal wʉt,
sʉapich, malechapi amonitas-soldaw. Rey faenaxaelow poich. Japoch pawʉlaxael
Jotam kitoꞌapon israelitas chaxjajialaliajwa Emanuel. Japawʉllap jʉmchiyaxael ampox:
pejpaklowaxan iaꞌantat, padaelmajiw “Dios duk xatisxot” —chiyaxaelpox. Japoch
chakipach wʉt lesamata tampoela-elaxtat, yamxʉch matabijs-el wʉt is-elaliajwa
malechasamatasbej. Rey Jotam kitoꞌa israelitas chaemilpox, isliajwalax pachaempoxan,
thʉch matwʉajxajajialaliajwa iaꞌantat japamatkoiyan, Asiria tʉajnʉpijiw toesaxael
Jerusalén paklowax chaxjajialspox kaes pejme Siria tʉajnʉpijiw, Efraín tʉajnʉpijiwbej’ —aech
athʉyaliajwa. Me-ama majt pax is, ja-aechon. Dios, chawʉajnajʉm-aech wʉt. ‘Diosbej
Rey Jotam dieciseis waechan tatoꞌal puexa jʉmdut toꞌaliajwapon rey xabich pachaempon.
Judá tʉajnʉpijiw. Jaswaechan sʉapich tatoꞌal Japonlap David pamonaxael. Japon pijaxtat
wʉt, tʉpon. Jawʉt, Jotam paxʉlan, pawʉlpon Judá tʉajnʉpijiw duilaxaeli nabe-elaxtat.
Acaz, reypon pax pejkawʉtat. Japon rey beltaeyaxaelon jiw. Isaxaelbejpon
Rey Acaz, japon xabich chaemil. Chinax pachaempoxan. Xabich jiw tatoꞌlaxaelbejpon”
naexasis-elon Dios pejtatoꞌlaxan. Japon —aech profeta Isaías rey Acazliajwa, jʉm-aech
xabich is babijaxan. Japonlap-is najʉp, me- wʉton Dios bʉxtoꞌaspox.
ama Efraín tʉajnʉpijiw, reyes. Japi reyes wʉt, Rey Acaz naexasis-el profeta Isaías jʉm-
xabich jʉmch ispi babijaxan. Rey Acaz xabich aechpox. Samata, rey Acaz Dios xanaboejs-el
babijaxan is wʉt, ja-aech wʉt, paxi xʉaꞌaton kajachawaesliajwas. Japon jʉmxatoꞌa Asiria
ídolo pej-ofrendaliajwa. Altarmatwʉajtat tʉajnʉpijin rey wʉljoeliajwa kajachawaesax
rey Acaz bowa paxi. Samata, Dios tapaei nabeliajwa wʉt, Siria tʉajnʉpijiw sʉapich,
Siria tʉajnʉpijiw-soldaw, Efraín tʉajnʉpijiw- Efraín tʉajnʉpijiw sʉapichbej. Rey Asiria
soldawbej, chakipasliajwas Judá tʉajnʉxot tʉajnʉpijin, pawʉlpon Tiglat-pileser. Rey Acaz
pejpaklowaxanpijiw. Jawʉt, xabich malechas moton xabich plata rey Tiglat-pileser. Malech
Judá tʉajnʉpijiw. Jawʉt, Efraín tʉajnʉpijiw- chaxduwbejpon xabich pachaempi, xabich
soldaw, jaelapi Judá tʉajnʉpijiw. Do jawʉt, ommaenkpibej, owaspi Dios pejtemplobaxot.
bʉꞌfospi Efraín tʉajnʉ poxade. Jawʉt, Tiglat-pileser, pejsoldaw sʉapich,
Pe baxael, Dios toꞌa pejprofeta Efraín tʉajnʉ nabapi, Siria tʉajnʉpijiw-soldaw sʉapich.
poxade. Japon profeta, pawʉl Obed. Profeta Asiria tʉajnʉpijiw malecha. Jawʉt, boesapi
Obed pat wʉt, Efraín tʉajnʉxot jʉm-aechon rey, Siria tʉajnʉpijin. Pe Asiria tʉajnʉpijiw
ampox japiliajwa: “¡Judá tʉajnʉpijiw tapaem chiekal kajachawaes-eli Judá tʉajnʉpijiw.
kaxa naweliajwa pejtʉajnʉchan poxade, xamal Jawʉt, rey Acaz fʉlaech Damasco paklowax
chiekal nakaejiwam, Judá tʉajnʉpijiw sʉapich!” poxade faenaliajwapon rey, Asiria tʉajnʉpijin,
—aech profeta Obed Efraín tʉajnʉpijiwliajwa. Tilat-pileser. Rey Acaz jaxot wʉt, taenon
Samata, Efraín tʉajnʉpijiw kofapi Judá altar. Japox altar xabich nejxasinkpon. Rey
tʉajnʉpijiw naweliajwa pejpaklowaxan poxade. Acaz nawian wʉt, chiekal chanaekabʉanapon
Rey Acaz tatoꞌal wʉt puexa Judá sacerdote Urías, ma-aech japox altar. Do
tʉajnʉpijiw, edomitas nejweslapi kaes jawʉt, rey Acaz kitoꞌa wʉtsacerdote Urías
113
isliajwapon altar, chiekal chanaekabʉanapon fʉlaen fiesta naktaeliajwa. Efraín tʉajnʉpijiw
japox altar kabʉan-aechpox. Samata, sacerdote flae-elpi japafiesta naktaeliajwa, japilap xabich
Urías ispon kitoꞌaspoxtat. Jawʉx toeton altar jʉm-aech babejjamechan japafiestaliajwa.
isax rey Acazliajwa. Jawʉt, rey Acaz jʉm- Fiesta wʉt, xabich israelitas, fʉlaeni fiesta
aech ampox sacerdotesliajwa: “¡Pomatkoicha taeliajwa. Japilap toet puexa ídolo pej-altaran
choef xʉaꞌatam wʉt, owaxaelam ampa- Jerusalén paklowaxxot. Japa-altarantat
altarmatwʉajtat bowaliajwam choef Dios majt asew israelitas choef bowa ídolo pej-
pej-ofrendaliajwa! ¡Rey Salomón ispox ofrendaliajwa. Pe jawʉt, jʉmch kae-altar mati,
altar, jaxot kaes choef bowaximil!” —aech ídolo pej-altar, Dios pejtemplobafalmakxot
rey Acaz sacerdotesliajwa. Sacerdote Urías nukpox. Israelitas peldik altaran, minadik.
kaenejchaxoelaxpon puexa rey Acaz Pascuafiesta toep wʉt, israelitas nawia
toꞌapoxanliajwa. Do baxael wʉt, rey Acaz Judá tʉajnʉ pejpaklowaxan poxade.
fakatlison Dios pejtemploba. Kaes tapae- Japapaklowaxanxotbej toeti puexa altaran
elbejpon jiw xalaeliajwadin Dios pej-ofrenda. ídololiajwapi. Ma-isi ja-aech kaesʉapich
Rey Acaz pijaxtat xabich altaran ispi Efraín paklowaxanxot. Do jawʉx, kaenanʉla
Jerusalén paklowaxxot, japa-altaranxot ídolo israelitas nawialisi pejbachan poxade.
kawʉajnaliajwa. Rey Acaz tatoꞌal wʉt dieciseis Rey Ezequías choef chaxduifʉl sacerdotes
waechan puexa Judá tʉajnʉpijiw, jaswaechan bowaliajwa Dios pejtemplobaxot Dios pej-
sʉapich wʉt, rey Acaz tʉpon. Do jawʉx, ofrendaliajwa. Me-ama Dios toꞌa isliajwa,
paxʉlan, pawʉlpon Ezequías, japon reypon jasox islisi. Rey Ezequías toꞌapon kaenanʉla
pax pejkawʉtat. sacerdotes, Leví pamojiwbej, japi pomatkoicha
isaxaelpoxan Dios pejtemplobaxot. Japox ja-
Rey Ezequías xabich pachaempox, aech wʉt, Dios nejchachaemil rey Ezequías
rey wʉton puexa Judá tʉajnʉpijiwliajwa ispoxliajwa. Samata, Dios kajachawaet rey
(2 Re 18–20; 2 Cr 29–32; Is 36–39) Ezequías kimaenkaliajwa. Rey Ezequías tatoꞌal
Rey Ezequías, xabich pachaempon, rey wʉt Judá tʉajnʉpijiw, rey Salmanasar, puexa
wʉt, chiekal naexasiton Dios tatoꞌalpoxan. Asiria tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, pejsoldaw sʉapich,
Samata, rey Ezequías toesfʉlon altaran, chiekal toeti Samaria paklowax. Jawʉt,
Judá tʉajnʉpijiw ispoxan, choef xʉaꞌasliajwa puexa Samaria paklowaxpijiw jaelas wʉt
ídolo pej-ofrendaliajwapoxan. Japawaechtat bʉꞌfolon pejpaklowax poxade. Do jawʉx, diez
rey nadofa wʉt, rey Ezequías toꞌa puexa waechan wʉt, rey Salmanasar tʉplison. Jawʉt,
israelitas pejme chiekal naexasisliajwapi asan rey naliaxt. Japon pawʉl Senaquerib.
Dios. Me-ama pejwʉajnapijiw rey wʉt, tatoꞌal Rey Senaquerib, pejsoldaw sʉapich,
wʉti pejjiw isliajwa babijaxan, jachi-el rey chakifʉlaeni, Judá tʉajnʉpijiw sʉapich,
Ezequías. Japon, rey Ezequías, kitoꞌa pejjiw nabeliajwa. Do jawʉt, naba wʉti, puexa
chaemsliajwa Dios pejtemplobafafachan. Judá paklowaxanpijiw malechas. Do jawʉt,
Toꞌabejpon puexa sacerdotes, Leví pamojiwbej, Judá paklowaxanpijiw jaelas wʉt, bʉꞌfospi.
natamejlaliajwa. Puexa chiekal natamejal Jawʉtbej, rey Senaquerib, pejsoldaw sʉapich,
wʉt, rey Ezequías jʉm-aech ampox: “¡Xamal chamasajoeyapi Jerusalén paklowax. Ja-aech
puexa chiekal isaxaelam Dios pejtemplobaxot, wʉt, rey Ezequías jʉmduton, kaewaechan
me-ama Dios tatoꞌal puexa jaxot chiekal wʉt mosliajwa impuesto rey Senaquerib.
isliajwam! Xabich Judá tʉajnʉpijiw Dios Jawʉt, rey Ezequías puexa pejplata chaxduton
pijaxtat nabijat, chiekal naexasis-el xoti rey Senaquerib. Chaxduwbejpon plata, Dios
Dios tatoꞌlaspoxan” —aech rey Ezequías pejtemplobapijiw. Dios pejtemplobafafachan,
jaxotpijiwliajwa Do jawʉt, rey Ezequías orotat xafafaspi, kuwpon mat-omxajʉsliajwa
tadʉton puexa Judá tʉajnʉpijiw, Efraín impuesto. Rey Senaquerib japoxan kifit
tʉajnʉpijiwbej, japi fʉlaeliajwadin Pascuafiesta wʉt, chiekal xanejchachaemla-elon.
taeliajwa. Chajiakolaxtat Dios toꞌa wʉajnapijiw Samata, jawʉx, bʉxtoꞌapon wʉajan
israelitas japi isliajwa Pascuafiesta, xananʉamtpi japi jʉmchiliajwa ampox rey
kaewaechan wʉt. Japafiesta is wʉti, xabich Ezequíasliajwa: “Xam, nejsoldaw sʉapich,
israelitas natamejal. Me-ama majt japafiesta nabam wʉt, xanal sʉapich, xajʉpaximil
is wʉt, xabich israelitas pati taeliajwa xanal namalechaliajwam. Wʉljowam wʉtbej
Pascuafiesta, jachi-eli japafiesta wʉt. Puexa kajachawaesax Egipto tʉajnʉpijiw, japibej
Judá tʉajnʉpijiw pat natamejlaliajwa fiestaxot. xamal chiekal kajachawaesaxil. NejDiosbej
Pe, jʉmch kaesʉapich Efraín tʉajnʉpijiw xamal kajachawaesaxil, toetam xot puexa
114
Dios pej-altaran” —aech rey Senaquerib chiekal jʉmtaeliajwa: “Dios kajachawaesaxael
wʉajan xananʉamtpitat, bʉxtoꞌa wʉton rey xam wʉljowampox. Samata, Asiria
Ezequíasxot jʉmchiliajwa. tʉajnʉpijiw-soldaw, diachwʉajnakolax
Do baxael, wʉajan xananʉamti pat wʉti nabeyaxil, Jerusalén paklowaxpijiw
Jerusalén paklowaxxot, pinjametat jʉm-aechi sʉapich” —aech profeta Isaías, jʉmxatoꞌa
rey Senaquerib bʉxtoꞌaspox puexa Jerusalén wʉton rey Ezequíasliajwa. Japamadoitat,
paklowaxpijiw jʉmtaeliajwa. Jawʉt, jʉm-aechi Dios toꞌik pej-ángel, japon ángel beliajwa
ampox: “¡Xamal Jerusalén paklowaxpijwam, xabich Asiria tʉajnʉpijiw-soldaw. Do jawʉt,
naexasisaximil, nejrey Ezequías jʉm-aech Asiria tʉajnʉpijiw-soldaw xabich baespi Dios
wʉt ampox puexa xamalliajwa: ‘WajDios pej-ángel. Jawʉt, rey Senaquerib jʉmch
xanaboejsaxaelam nakkajachawaesliajwa!’ nawiꞌatlison Nínive paklowax poxade,
—aech wʉt nejrey Ezequías. NejDios xamal pejpaklowax poxade. Jaxotde wʉt, kolenje
kajachawaesaxil bʉꞌweliajwa xanalxot, paxʉlan boesapi pax. Rey Senaquerib tʉp
xanal Asiria tʉajnʉpijwan xabich malecha wʉt, asan paxʉlan, rey nadofa. Pax boesapixot
xot asatʉajnʉchanpijiw. Japi pejdiosbej rey nadofa-el. Rey nadofapon, pawʉl
bʉꞌwe-esal. Samata, xamal nabeyaximil, Esarhadón. Japonlap rey, Asiria tʉajnʉxot pax
xanal sʉapich. Ja-am wʉt, xamal chiekal pejkawʉtat. Japox chiekal ja-aechlisox rey
duilaxaelam nabe-elaxtat. Do jawʉx, xanlap Senaqueribliajwa. Me-ama profeta Isaías chajia
tajut xamal bʉflaeyaxaelen duilaliajwam chawʉajnajʉm-aech Dios pijaxtat.
tajpaklowaxxot” —aech rey Senaquerib” Do jawʉx, kaematkoiyan sʉapich wʉt, rey
—aech wʉajan xananʉamti Jerusalén Ezequías xabich bʉꞌxaenk. Jawʉtbej, Dios
paklowaxpijiwliajwa. Jerusalén paklowaxpijiw bʉxtoꞌa profeta Isaías, japon jʉmchiliajwa
chinax kaen japixot jʉmnos-el wʉajan ampox rey Ezequías tʉpaxaelpoxliajwa. Pe rey
xananʉamti jʉm-aechpox, rey Ezequías Ezequías japox jʉmtaen wʉt, Dios kawʉajan
wʉajna chajia bʉxfiat xot israelitas. Ja-aech wʉt, jʉm-aechon ampox Diosliajwa: “Xan
wʉt, rey Ezequías fʉlaech Dios pejtemploba xabich wʉljowx xam nakajachawaesliajwam.
poxade. Jawʉtbej, rey Ezequías wʉajan ¡Xam chiekal nejchaxoelde naexasitxpox
xananʉamtpixot jʉmxatoꞌapon profeta Isaías pomatkoicha! Isaxbej xamliajwa
poxade rey Senaquerib jʉm-aechpoxliajwa. pachaempoxan” —aech rey Ezequías,
Do jawʉx, profeta Isaías japox jʉmtaen kawʉajan wʉton Dios. Ja-aech wʉt, Dios
wʉt, profeta Isaías jʉmnosliajwa wʉt, pejme toꞌa profeta Isaías, japon jʉmchiliajwa
jʉmxatoꞌapon wʉajan xananʉamtpitat rey Dios bʉxtoꞌaspox rey Ezequíasliajwa.
Ezequíasliajwa. Profeta Isaías jʉm-aech Profeta Isaías pat wʉton rey Ezequíasxot,
ampox wʉajan xananʉamtpixot ampox profeta Isaías jʉm-aechon Dios bʉxtoꞌaspox
rey Ezequíasliajwa: “Rey Senaquerib rey Ezequíasxot: “Dios jʉmtaen xam
jʉmtaeyaxael wʉajan pejtʉajnʉxot. Samata, kawʉajnampox. Dios tapaeyaxael xam kaes
kaxaxaechpon pejtʉajnʉ poxade. Jaxotde laejeliajwam quince waechan” —aech profeta
wʉt, tʉpaxaelon” —aech profeta Isaías, Isaías, jʉm-aech wʉton Dios bʉxtoꞌaspox.
jʉmnot wʉton wʉajan xananʉamtpixot Rey Ezequías japox jʉmtaen wʉt, xabich
rey Ezequíasliajwa. Kaematkoiyan sʉapich nejchachaemilon. Samata, nejchaem wʉt, lelon
wʉt, rey Senaquerib xatoꞌa carta wʉajan jajuit gracias chiliajwa Diosliajwa.
xanamʉamtpixot rey Ezequíasliajwa, Jerusalén Japamatkoiyan, rey Merodac-baladán,
paklowaxpijiwliajwabej. Japox cartaxot pejme Caldea tʉajnʉpijin, jʉmtaenpon rey
japox jʉm-aechon, majt jʉm-aechpox wʉajan Ezequías bʉꞌxaenkpox. Jawʉt, japon, rey
xananʉamtpixot. Japoxcarta rey Ezequías Merodac-baladán, xatoꞌapon malechpox
xaljow wʉt, jawʉt fʉlaechon Dios pejtemploba wʉajan xananʉamtpitat, japi chaxdusliajwa
poxade Dios kawʉajnaliajwa. Dios kawʉajan rey Ezequías malechpox. Xapat wʉti rey
wʉt, jʉm-aechon ampox: “¡Xanal nabʉꞌwem Ezequíasxot, japi japox chaxdut. Wʉajan
Judá tʉajnʉpijwan Asiria tʉajnʉpijin xananʉamtpi naweliajwa wʉt, rey Ezequías
reyxot, potʉajnʉchanpijiw pajut chiekal itpaei puexa pejew, xabich ommaenkpoxan.
matabijsliajwa xam kaenam diachwʉajnakolax Do jawʉt, wʉajan xananʉamtpi nawia.
Dioskolnamponam!” —aech rey Ezequías, Jawʉx profeta Isaías jʉm-aech ampox
kawʉajan wʉton Dios. rey Ezequíasxot: “Asamatkoi, Caldea
Do jawʉt, profeta Isaías pejme jʉmxatoꞌa tʉajnʉpijiw, soldaw chakipasaxael
wʉt, jʉm-aechon ampox rey Ezequías pajut nabeliajwa, xamal sʉapich. Xamal malecha
115
wʉti, japi xalaeyaxael puexa nejew, xabich paklowax. Judá tʉajnʉpijiw pejwʉajnapijiw
ommaenkpoxan, Babilonia paklowax poxade, chajiakolaxtat nakola wʉti Egipto tʉajnʉxot,
rey Caldea tʉajnʉpijin dukpaklowax poxade. japibej xabich babijaxan is. Ma amwʉtbej, japi
Namojiwkolaxot, asew, Caldea tʉajnʉpijiw pamojiw xabich ispi babijaxan. Samata, xan
pejrey, japon pamakjiwaxael” —aech xabich kaes talala japiliajwa. Ma amwʉtbej,
profeta Isaías, chawʉajnajʉm-aech wʉt rey rey Manasés kaes pejme babijaxan is. Me-
Ezequíasliajwa. Rey Ezequías japox jʉmtaen ama asew jiw, jachi-el japon rey. Samata,
wʉt, xabich nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon Judá tʉajnʉpijiw xabich kastikaxaelen —aech
ampox: “Xan laejax wʉtfʉk ijilaxael nabeyax, profetas, naewʉajan wʉton Judá tʉajnʉpijiw
asatʉajnʉchanpijiw sʉapich, ampatʉajnʉxot. Dios bʉxtoꞌaspoxan.
Samata, xan nejchaxoela-enil asamatkoi Pe chinax Judá tʉajnʉpijiw naexasis-el
jachiyaxaelpoxliajwa tajwʉlela” —aech rey profetas naewʉajanpoxan. Samata, Dios
Ezequías, nejchaxoel wʉt. Rey Ezequías tatoꞌal tapaei Asiria tʉajnʉpijiw-soldawpaklochiw
veintinueve waechan puexa Judá tʉajnʉpijiw. jaelsliajwapi rey Manasés. Do jawʉt, rey
Jaswaechan sʉapich wʉt, tʉpon. Rey Ezequías Manasés bʉꞌfospon asapaklowax poxade.
tʉp wʉt, paxʉlan, rey nadofa. Japon pawʉl Jaxotde rey Manasés xabich nabijat. Jaxot
Manasés. wʉt, rey Manasés Dios kawʉajan wʉt, jʉm-
aechon ampox: “Xan tajut chiekal matabijtax
Manasés, Amón, Josías, xabich babijaxan isxpoxan. Samata, ma
japilap rey Judá tʉajnʉxot amwʉt, xabich nanejxaejow” —aech rey
(2 Cr 33–35; Jer 1–6) Manasés, Dios kawʉajan wʉt.
Rey Manasés, rey Ezequías paxʉlan, japon Dios jʉmtaen rey Manasés kawʉajanpox.
tatoꞌal wʉt puexa Judá tʉajnʉpijiw, japon Samata, Dios kajachawaet rey Manasés
chiekal pachaema-el. Japon xabich chaemil, nawiasliajwa Jerusalén paklowax poxadin.
rey wʉt. Majt pax altaran toetxot, japakawʉtat Do jawʉx, rey Manasés pejme tatoꞌal puexa
japon pejme altaran is. Tʉadutbejpon ídolos Judá tʉajnʉpijiw. Japox jatis wʉton, rey
kawʉajnaliajwa, chajiakolaxtat Canaán Manasés pajut chiekal matabijt Dioslap,
tʉajnʉpijiw kawʉajanpoxan. Kitoꞌabejpon diachwʉajnakolax Dioskolan. Rey Manasés
pejjiw isliajwa altaran ídolosliajwa Dios Jerusalén paklowaxxot duk wʉt, toesfʉlon
pejtemplobafʉlmakxot. Rey Manasésbej altaran, ídolosliajwapoxan. Jukbejpon ídolos,
xʉaꞌlapon paxʉlan. Jawʉt, boton paxʉlan Dios pejtemplobatutat nowspi. Jawʉx, xabich
altarmatwʉajtat ídolo pej-ofrendaliajwa. choef xʉaꞌaton Dios pej-ofrendaliajwa.
Rey Manasésbej matabijsasia wʉt, Jawʉt, naewʉajanbejpon puexa Judá
japon jiwʉajnachaemt asew jiw, xabich tʉajnʉpijiw kawʉajnaliajwa Dioskolan.
chawʉajnamatabijtpi, jachiyaxaelpox Kitoꞌabejpon pejjiw Jerusalén paklowax iaꞌtat
asamatkoi. Pinjoeꞌiwbej wʉajnachaemton. xajajialaspox chiekal chaemsliajwa kaes
Nospaeipibej, patʉpa pej-aelan sʉapich, japibej pejme chiekal pachaemaliajwa, padaelmajiw
wʉajnachaemton, chawʉajnamatabijsasia lesamata tampoela-elaxtat. Toꞌabejpon
wʉt. Rey Manasés pijaxtat Judá tʉajnʉpijiw pejsoldaw asapaklowaxan poxade, iaꞌtat
japoxan nak-is xot, Dios xabich palala rey xajajialspoxanxot, japi soldaw wesfʉlaliajwa
Manasésliajwa. japapaklowaxanxot. Rey Manasés tatoꞌal
Samata, jawʉt, Dios toꞌa pejprofetas, japi Judá tʉajnʉpijiw cincuenta y cinco waechan.
naewʉajnaliajwa puexa Judá tʉajnʉpijiw. Jaswaechan sʉapich, tatoꞌal wʉt, rey Manasés
Jawʉt, profetas naewʉajan Judá tʉajnʉpijiw tʉpon. Manasés paxʉlan reypon pax Manasés
Dios bʉxtoꞌaspoxan, jʉm-aechi ampox: “Rey pejkawʉtat. Japon pawʉl Amón.
Manasés ispoxan, kaes xabich chaemil. Rey Amón jʉmch kolewaechje tatoꞌal puexa
Me-ama amorreos, chajiakolaxtat majt Judá tʉajnʉpijiw. Japon rey wʉt, pachaema-
duili ampatʉajnʉxot, ispoxan, jachi-el rey elon. Chaemilon. Japon kawʉajan ídolos,
Manasés ispoxan. Rey Manasés pijaxtatbej majt pax kawʉajanpoxan, bʉflae-esal wʉtfʉk
Judá tʉajnʉpijiw kawʉajan ídolos. Samata, asatʉajnʉ poxade. Rey Amón kaes pejme
tapaeyaxaelen xabich chaemilpoxan chaemilon. Me-ama pax, jachi-el. Samata,
tapasliajwas Judá tʉajnʉpijiw, tajpaklowax, asew pamakjiwxot boesaspon. Ja-aech wʉt,
Jerusalén paklowaxpijiwbej. Tapaeyaxaelen Judá tʉajnʉpijiw bapi rey boesapi. Do jawʉx,
japi padaelmajiw malechaliajwas. Judá tʉajnʉpijiw wʉlduwpi Amón paxʉlan,
Tapaeyaxaelenbej toesliajwas Jerusalén japi pejreyliajwa. Japon pawʉl Josías.
116
Rey Josías yamxʉch wʉtfʉk, tʉaduton jawʉt pinjiyax Pascuafiesta ispon. Dios
puexa Judá tʉajnʉpijiw tatoꞌlaliajwa. Dios nakiowa palalafʉk Judá tʉajnʉpijiwliajwa
pejtatoꞌlaxan xabich estudiapon chiekal rey Manasés puexa babijaxan ispoxanliajwa.
matabijsliajwa. Samata, pachaempon, rey Ja-aech wʉt, Dios nejchaxoel toesliajwa
wʉt. Toeton puexa altaran, ídolosliajwapoxan, Judá tʉajnʉpijiw, me-ama Efraín tʉajnʉpijiw
Jerusalén paklowaxxot, puexa Judá toeton, jachisia Dios. Rey Josías tatoꞌal wʉt
tʉajnʉxotbej. Efraín tʉajnʉxotbej toeton Judá tʉajnʉpijiw, japamatkoiyan wʉt, Dios
altaran, ídolosliajwapoxan. Rey Josías toꞌa pejprofeta, pawʉlpon Jeremías, japon
kitoꞌapon pejsoldaw boesaliajwapi ídolos naewʉajnaliajwa Judá tʉajnʉpijiw. Samata,
pejsacerdote. Ídolos pejsacerdote toech profeta Jeremías jʉm-aech ampox Judá
wʉti beyaxtat, rey Josías kitoꞌa israelitas tʉajnʉpijiwliajwa: “Dios jʉm-aech ampox
chaemsliajwa Dios pejtemploba. Israelitas puexa xamalliajwa. Xamalpil naexasis-
chiekal chaemt wʉt Dios pejtemploba, Hilcías, emil Dios. Jʉmch xabich babijaxan isam.
puexa sacerdotes-paklokolan, faenon Dios Kawʉajanambej ídolos, najut isampoxan.
pejtatoꞌlaxan templobaxot, chajia lelspox. Chajiakolaxtat nejwʉajnapijiw, me-ama xamal
Jawʉt, japox xatoꞌapon rey Josías poxade. jachi-el. Dios bʉꞌwias wʉti Egipto tʉajnʉxot,
Rey Josías matabijt wʉt jʉm-aechpox japi duil wʉt pajilaxxot, Dios kawʉajani. Dios
japapelfʉtxot, xabich nejchaxoelon. Rey chaxdut wʉt nejwʉajnapijiw ampatʉajnʉ japi
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “Judá pejtʉajnʉliajwa, ampatʉajnʉxot duilaliajwa,
tʉajnʉpijiw, Efraín tʉajnʉpijiwbej, naexasis-el, masoxtat chiekal kofapi Dios kawʉajanpox.
me-ama ampapelfʉtxot toꞌaspi. Samata, Dios Dios pejprofetas, pejsacerdotesbej, japibej
tapaei puexa israelitas xabich nabijasliajwa” kofa Dios kawʉajanpox. Ma amwʉt,
—aech rey Josías, nejchaxoel wʉt. Samata, rey puexa xamalbej kawʉajan ídolos, chinax
Josías toꞌapon pejpaklochiw japow profetapow asaxliajwa pachaema-elpox. Xamal chiekal
poxade, japi chiekal wʉajnachaemsliajwa nabijatam, najut isasiampoxan isam xot. Pe
japowxot japoxliajwa. Japow pawʉl Hulda. wʉajan wʉt xamalxot, Dios pawʉljowam
Japow jʉmnot Dios bʉxtoꞌaspoxtat. Samata, japon bʉꞌweliajwa xamal. Dios tapaei
jʉm-aechow ampox japiliajwa: “Dios najʉm- Efraín tʉajnʉpijiw toesliajwas. Xamal, Judá
aech ampox, nabʉxtoꞌa wʉt: ‘Judá tʉajnʉpijiw, tʉajnʉpijwam pajut chiekal jʉmtaenam
Efraín tʉajnʉpijiwbej, nabijasaxaeli xan Efraín tʉajnʉpijiwliajwa ja-aechpox. Pe xamal
kastikax wʉt, naexasis-el xoti tajtatoꞌlaxan. matabijs-emil Dios pejme kawʉajnaliajwam.
Japi jʉmch kawʉajan ídolos. Ma amwʉt, Ma amwʉt, Efraín tʉajnʉpijiw jʉm-aech wʉti
kamta tajkastikax pasaxifʉk japiliajwa, laeje ampox Diosliajwa: “Xanal diachwʉajnakolax
wʉtfʉk rey Josías, japon chiekal naexasit xot babijaxan isx” —aech wʉti, pejme
tajtatoꞌlaxan. Pe rey Josías tʉp wʉt, jawʉt Dios kawʉajan wʉti, ja-aech wʉt, Dios
tajkastikax pasaxael japiliajwa’ —aech Dios” beltaeyaxaespi babijaxan ispoxanliajwa.
—aech japow, profeta Hulda, Dios bʉxtoꞌaspox Ja-aech wʉtbej, pejme bʉflaeyaxaensi
jʉm-aech wʉtow japixot. pejtʉajnʉ poxadin. Samata, xamal, Judá
Rey Josías pejpaklochiw japox jʉmtaen tʉajnʉpijwam, ma amwʉt, tʉadusaxaelam
wʉt, nawialisi chapaeliajwa rey Josíasxot pejme Dioskal kawʉajnaliajwam. Jachi-emse
japow profeta jʉm-aechpox. Do jawʉt, wʉt, Dios tapaeyaxael asatʉajnʉpijiw-
rey Josías tamejapon puexa pejpaklochiw soldaw, chakipasliajwadin, nortelel,
Dios pejtemplobaxot. Jawʉt, pinjametat toesliajwapi xamal. Jasoxtatlap Dios
chanaexaljowpon puexa Dios pejtatoꞌlaxan. kastikaxael xamal. Xamalxot chiekal ijil
Do jawʉt, rey Josías jʉmdut wʉt, jʉm-aechon aton, ispon chamoeyaxan, matabijsasiapon
ampox Diosxot: “Xan chiekal naexasisaxaelen diachwʉajnakolaxpoxan. Samata, Dios kaes
puexa nejtatoꞌlaxan ma ixajʉpxdoꞌ, do japoxtat chiekal wejisal beltaeliajwa xamal Judá
naexasisaxaelen” —aech rey Josías Diosxot. tʉajnʉpijwam. Tapaeyaxaelon asatʉajnʉpijiw-
Do jawʉt, puexa rey Josías pejpaklochiw soldaw, xamal jaela wʉt bʉflaeliajwa pejtʉajnʉ
sʉapich japox kaeyax jʉm-aechi. poxade duilaliajwam jaxotde” —aech profeta
Do jawʉx, rey Josías pejpaklochiw kitoꞌapon Jeremías, Judá tʉajnʉpijiw naewʉajan wʉt.
toesliajwa puexa ídolos. Josías rey wʉtfʉk, Rey Josías treinta y un waechan wʉt reypox,
puexa israelitas Dioskal chaxduifʉl choef japamatkoiyan wʉt, rey Egipto tʉajnʉpijin,
Dios pej-ofrendaliajwa. Rey Josías tatoꞌal wʉt pawʉlpon Necao, pejsoldaw sʉapich, mox
dieciocho waechan puexa Judá tʉajnʉpijiw, xenapi Judá tʉajnʉxot.
117
Japon fol kajachawaesliajwa rey Asiria ampox japiliajwa: “Xamal Judá tʉajnʉpijwam,
tʉajnʉpijin pejnabeyax. Pe jawʉt, rey veintitrés waechan xamal naewʉajnax Dios
Josías, pejsoldaw sʉapich, fʉlchakalpi. Rey pejjamechan. Pe xamalliajwa pachaema-el
Necao nabe-elasiapon, rey Josías sʉapich. naexasisliajwam naewʉajnaxpox. Samata,
Pe rey Josías jʉmbisnik nabeliajwapon rey Dios jʉm-aech ampox: ‘Judá tʉajnʉpijiw
Necao sʉapich. Do jawʉt, naba wʉti, rey kofa wʉti babijaxan ispoxan, ja-aech
Josías boesaspon. Rey Josías tʉp wʉt, Judá wʉt, xan tapaeyaxaelen japi duilaliajwa
tʉajnʉpijiw wʉlduwpi, pejreyliajwa rey Josías pomatkoicha ampatʉajnʉxot, pejwʉajnapijiw
paxʉlan, pawʉlpon Joacaz. chaxdutxtʉajnʉxot’ —aech Dios xamalliajwa.
Pe xamal jʉmch nakiowa kawʉajnam ídolos.
Rey Joacaz, rey Joacim, Samata, Dios tapaeyaxael rey Nabucodonosor,
japilap rey Judá tʉajnʉxot puexa Caldea tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, pejsoldaw
(2 Re 23.31–24.7; 2 Cr 36.1‑8; sʉapich, nabeliajwa, xamal sʉapich.
Jer 22.11‑12; 25–26; 31; 36) Japamatkoitat, xamal malechaxaeli. Do
Rey Josías boesas wʉt, japon paxʉlan rey jawʉtbej, xamal jaela wʉt, bʉflaeyaxaeli
nadofa. Japon pawʉl Joacaz. Joacaz Judá Caldea tʉajnʉ poxade, jaxot duilaliajwam
tʉajnʉpijiw tatoꞌal jʉmch tres juimtje. Do setenta waechan japon pejtʉajnʉxot. Dios
jawʉt, rey Necao, puexa Egipto tʉajnʉpijiw tapaeyaxaelbej rey Nabucodonosor xabich
tatoꞌlan, pejsoldaw sʉapich, chakipati malechaliajwa asatʉajnʉchanpijiw mox
nabeliajwa, Judá tʉajnʉpijiw sʉapich. Naba Judá tʉajnʉxot. Do jawʉx, setenta waechan
wʉti, Judá tʉajnʉpijiw malechas. Jawʉt, Rey wʉt, Dios kastikaxael Caldea tʉajnʉpijiw.
Joacaz jaeltas wʉt, bʉꞌfospon Egipto tʉajnʉ Chinax kaen dukaxil Caldea tʉajnʉpijin
poxade. Ja-aech wʉt, rey Joacaz pakoewan, pejtʉajnʉxot” —aech profeta Jeremías Judá
matxoelapijin, pawʉlpon Joacim, japon tʉajnʉpijiwliajwa.
wʉlduws reyliajwa Judá tʉajnʉpijiwxot. Do asamatkoi, profeta Jeremías pejme jʉm-
Profeta Jeremías chajia chawʉajnajʉm-aech aechon ampox Judá tʉajnʉpijiwliajwa: “Dios
ampox rey Joacazliajwa: “Rey Joacaz kaxa jʉm-aech ampox xamalliajwa: ‘Asamatkoi,
nawiasaxil Judá tʉajnʉ poxadin. Egipto pajelconvenio pejme isaxaelen, Judá
tʉajnʉxot tʉpaxaelon” —aech profeta tʉajnʉpijiwxot. Pe japox convenio najʉpaxil,
Jeremías. Do baxael, japox chiekal ja-aechlisox pejwʉajnapijiw chajia jʉmdutxpox sʉapich,
rey Joacazliajwa, Egipto tʉajnʉxot wʉt. Rey bʉꞌwiax wʉti Egipto tʉajnʉxot, japi chiekal
Joacim naexasis-el Dios. Tʉadut wʉton Judá is-el xot japox convenioliajwa” —aech Dios.
tʉajnʉpijiw tatoꞌlaliajwa, profeta Jeremías Pajelconvenio Dios isaxaelpox, ampoxlape.
jʉm-aech ampox Judá tʉajnʉpijiwliajwa: Dios pijaxtat xamal chiekal matabijsaxaelam
“Xamal kofa-emil wʉt babijaxan isampoxan, Dios pejtatoꞌlaxan pomatkoicha chiekal
Dios tapaeyaxael asatʉajnʉpijiw, soldaw naexasisliajwam. Xamalbej pomatkoicha Dios
xamal beliajwa, toesaxaelbejpi Jerusalén pejjiwaxaelam. Diosbej beltaeyaxael puexa
paklowax” —aech profeta Jeremías Judá xamal babijaxan isampoxanliajwa” —aech
tʉajnʉpijiwliajwa. profeta Jeremías Judá tʉajnʉpijiwliajwa.
Japox jʉmtaen wʉti, jawʉt Jerusalén Do asamatkoi, profeta Jeremías toꞌapon
paklowaxpijiw, sacerdotesbej, asew, asan aton, pawʉlpon Baruc. Japonlap
profetaskola-elpibej, boesasiapi profeta puexa lelaxael Dios jʉm-aechpoxan profeta
Jeremías. Jawʉt, asew, Judá tʉajnʉpijiw, Jeremíasxot. Dios taesia puexa Judá
ancianos, jʉm-aechi ampox japi tʉajnʉpijiw chiekal kofaliajwa babijaxan
sacerdotesliajwa, profetaskoliwa-elpiliajwabej: ispoxan, japi israelitas kastika-elaliajwaspi
“¡Chiekal nejchaxoelde ampox! Profeta Dios. Baruc lelax kitoet wʉt, profeta Jeremías
Jeremías chajia jʉm-aechpox, japox chiekal japox xatoꞌapon rey Joacim poxade. Rey
najʉp profeta Miquías chajia jʉm-aechpox Joacim chanaexaljows wʉt japawʉajan,
sʉapich. Japox cien waechanlisox. Profeta naexasis-elon. Nejchaxoela-elbejpon kofsliajwa
Miquías japox chajia jʉm-aech wʉt, boesa- babijaxan ispoxan. Samata, jawʉt rey Joacim
esal” —aech ancianos japiliajwa. Ja-aech jʉmch botpon japox pelfʉt, Baruc lelpox.
wʉt, japi boesa-eli profeta Jeremías. Rey Japox ispon itpaeiliajwa naexasisaxilpox
Joacim tres waechan tatoꞌal wʉt puexa Judá profeta Jeremías jʉm-aechpox. Dios pejme
tʉajnʉpijiw, profeta Jeremías puexa Judá kitoꞌa profeta Jeremías lelaliajwa, pejme
tʉajnʉpijiw naewʉajan wʉt, jʉm-aechon xatoꞌaliajwapon rey Joacim poxade.
118
Jawʉt, Dios jʉm-aechbej ampox profeta Joaquín bʉxtoꞌa wʉajan xananʉamti japi
Jeremíasxot: “Xam lelam wʉt, lelamxot jʉmchiliajwa rey Nabucodonosorxot. Do
jʉmchiyaxaelam rey Joacimliajwa xan jawʉx, rey Nabuconodosorxot pat wʉti, jʉm-
kastikaxaelenpox rey Joacim. Samata, aechi ampox japonxot: “Rey Joaquín jʉm-aech
japon rey tʉp wʉt, kitapaeyaxinil asew jiw ampox xamliajwa: ‘Xanal nabeyaxinil, xamal
mʉthsliajwaspon” —aech Dios, kitoꞌa wʉt sʉapich. ¡Isde isasiampoxan xanalliajwa!”
profeta Jeremíasxot. —aech wʉajan xananʉamti rey Joaquín
Rey Joacim tatoꞌal wʉt puexa Judá bʉxtoꞌaspox. Do jawʉx, rey Nabuconodosor
tʉajnʉpijiw, jawʉt japon mosfʉl impuesto jaelton rey Joaquín bʉflaeliajwa Babilonia
kaewaechfʉl wʉt, rey Necaoliajwa, japon paklowax poxade. Jaxotde rey Joaquín jiaspon
puexa Egipto tʉajnʉpijiw tatoꞌlan. Samata, rey jiw-jebaxot. Bʉꞌfosbej puexa paklochiwpi,
Joacim kaewaechfʉl wʉt, Judá tʉajnʉpijiw rey Joaquín pejjiwbej. Bʉꞌfosbej bachan
ommaeyaxtat mat-omwʉljowpon impuesto. ispi. Bʉꞌfosbej artesanos. Bʉꞌfosbej Judá
Do jawʉx, japi platatat rey Joacim jimoton rey tʉajnʉpijiw, soldaw. Judá tʉajnʉxot waelas
Necao. xabich kijilpikal. Rey Nabuconodosor wʉlduw
Do baxael, rey Nabucodonosor, Caldea rey Joaquín paxon, japon pawʉlpon Sedequías,
tʉajnʉpijin, pejsoldaw sʉapich, nabapi, Egipto reyliajwa Judá tʉajnʉxot.
tʉajnʉpijiw sʉapich. Jawʉt, malechas Egipto Japamatkoiyan, profeta Jeremías carta
tʉajnʉpijiw. Japox ja-aech wʉt, rey Joacim xatoꞌapon Babilonia paklowax poxade,
kaewaechan wʉt mosaxaelon impuesto rey israelitas duil poxade. Profeta Jeremías carta
Nabucodonosor. Pe tres waechje xent wʉtlisox, lelpox jʉm-aech ampox israelitasliajwa:
rey Joacim kaes mos-elasiapon impuesto rey “¡Babilonia paklowaxxot nejbachan isde,
Nabucodonosor. Ja-aech wʉt, Dios tapaei Nejlulanbej isde naxaeyaxan mʉthaliajwam!
xabich asatʉajnʉchanpijiw nabeliajwa, Judá ¡Nakjiyasiapi nej nakjiyapi! Jaxotde xamal
tʉajnʉpijiw sʉapich. Pe Judá tʉajnʉpijiw setenta waechan duilaxaelam. Do jawʉx, Dios
malecha-esalfʉk. Do jawʉx, rey Nabucodonosor, tapaeyaxael xamal naweliajwam Judá tʉajnʉ
pejsoldaw sʉapich, pati nabeliajwa, Judá poxadin” —aech Jeremías cartaxot.
tʉajnʉpijiw sʉapich. Jawʉt, naba wʉti, Judá
tʉajnʉpijiw malechas. Jawʉt, rey Joacim jaeltas. Rey Nabucodonosor, pejsoldaw sʉapich,
Bʉꞌfosbejpon Babilonia paklowax poxade. toetpox Jerusalén paklowax
Xabich asew Judá tʉajnʉpijiwbej jaelas wʉt, (2 Re 24.18–25.21; 2 Cr 36.11‑20a; Jer 21; 24;
bʉꞌfospi Babilonia paklowax poxade. Jawʉt, 27.12–28.17; 32–35; 37–39; Ez 17.11‑18)
Nabucodonosor, pejsoldaw sʉapich, xafoli Rey Sedequías tatoꞌal once waechan
copan, tazonesbej, Dios pejtemplobaxoti. Rey puexa Judá tʉajnʉpijiw. Japon naexasis-
Nabucodonosor pejbaxot iapon japoxan. Rey el Dios pejtatoꞌlaxan. Rey Sedequías
Joacim tʉp wʉt, paxʉlan, pawʉlpon Joaquín, tatoꞌal wʉtfʉk Judá tʉajnʉpijiw, profeta
japon wʉlduws reyliajwa, pax pejkawʉtat. Jeremías chawʉajnajʉm-aech ampox rey
Sedequíasliajwa: “Xam naexasisaxaelam rey
Rey Joaquín tatoꞌalpox Judá tʉajnʉpijiw Nabuconodosor tatoꞌalpox. Jachiyaxaelam,
(2 Re 24.8‑17; 2 Cr 36.9‑10; Jer 22.24‑30; 29.1‑14) Dios kajachawaesaxael xot nabijasa-elaliajwam
Rey Joaquín, rey Joacim paxʉlan, tatoꞌal Babilonia paklowaxxot. Namaeyaxaelpifʉk
wʉt Judá tʉajnʉpijiw, jawʉt jʉmch tatoꞌal Judá tʉajnʉxot, asew dʉkpaxael Egipto
tres juimtje. Japon naexasis-el xot Dios tʉajnʉ poxade, japi kastikaxaes Dios.
pejtatoꞌlaxan, Dios bʉxtoꞌa profeta Jeremías, Dios tapaeyaxael rey Nabucodonosor xam
japon jʉmchiliajwa ampox rey Joaquínxot. jaesliajwa, bʉflaeliajwa, Babilonia paklowax
Do jawʉt, profeta Jeremías pat wʉton rey poxade. Jaxotde xam tʉpaxaelam” —aech
Joaquínxot. Profeta Jeremías jʉm-aech ampox profeta Jeremías, chawʉajnajʉm-aech wʉt rey
rey Joaquínxot: “Nadaelmajiw chakipat Sedequíasliajwa.
wʉt, xam jaelt wʉti, xam bʉflaeyaxaeli japi Pe rey Sedequías naexasis-elon profeta
pejtʉajnʉ poxade. Jaxotde xam tʉpaxaelam” Jeremías jʉm-aechpox. Jawʉt, profetkola-elpi,
—aech profeta Jeremías rey Joaquínxot. japi jʉmch jʉm-aechi ampox rey Sedequíasxot:
Do jawʉx, Dios tapaei rey Nabucodonosor, “Dios japox tapaeyaxil rey Nabucodonosor
pejsoldaw sʉapich, masajoeyaliajwa malechaxaelpox Jerusalén paklowaxpijiw”
Jerusalén paklowax. Masajoeya wʉti, pin- —aech profetakola-elpi. Samata, rey Sedequías
iamatkoiyan chaxduili. Ja-aech wʉt, rey naexasiton profetakola-elpi jʉm-aechpox.
119
Do jawʉt, rey Sedequías naexasis-elon rey
Nabucodonosor tatoꞌalpox. Pe jawʉt, rey Rey Nabucodonosor, Caldea tʉajnʉpijin,
Sedequías wʉljowpon kajachawaesax rey, chalechkal na-acha
Egipto tʉajnʉpijin, nabeyax kajachawaesliajwas. (2 Re 25.27‑30; Dan 4)
Samata, Dios tapaei rey Nabucodonosor, Rey Nabucodonosor, Caldea tʉajnʉpijin,
pejsoldaw sʉapich, pejme chakifʉlaeliajwa, moejt wʉt, xamoejton xabich pinanae,
Jerusalén paklowaxpijiw. Do jawʉt, chiekal athʉpox, liktas wʉt pa-ael xajutasnae. Rey
chamasajoeyalisi Jerusalén paklowax. Do Nabucodonosor xamoejtpox chapaeipon
jawʉxbej, chaxduilisi kaewaech y medio profeta Danielxot. Profeta Daniel chiekal
Jerusalén paklowaxxot, japapaklowaxpijiw chanaekabʉana rey Nabucodonosor
wesamata, dʉkp wʉt. Japamatkoiyan wʉt, rey xamoejtpox, asamatkoi jachiyaxaelpox.
Sedequías kitoꞌa pejsoldaw profeta Jeremías Jawʉt, Daniel jʉm-aech ampox rey
jaelsliajwaspi, jiw-jebaxot jeliajwas. Jatis, Nabucodonosorxot: “Siete waechan xam na-
profeta Jeremías jʉm-aech xoton ampoxan: achaxaelam. Jawʉt, pola matxaeflaxaelam,
“Caldea tʉajnʉpijiw-soldaw, diachwʉajnakolax me-ama pak. Xam najut chiekal matabijtam
chiekal toesaxael Jerusalén paklowax” wʉt Dios tapaeipox xam reyliajwam, ja-aech
—aech xot profeta Jeremías. Profeta wʉt, na-achampox boejthʉlaxael. Do jawʉtbej,
Jeremías jiw-jebaxot jias wʉton, bʉxkofs-el xam najut chiekal matabijsaxaelam Dioslap
Dios pejjamechan naewʉajanpoxan puexa tapaei poejiw reyesliajwa pejtʉajnʉchanxot”
israelitasliajwa. Asamatkoi, rey Sedequías toꞌa —aech Daniel rey Nabucodonosorxot. Dolisox,
pejsoldaw bʉflaeliajwas profeta Jeremías jiw- kaewaech wʉt, rey Nabucodonosor laeja
jebaxot. Profeta Jeremías bʉꞌpach wʉton rey wʉt pejbamatwʉajtat, nejchaxoel wʉt, jʉm-
Sedequíasxot, japon rey wʉajnachaemt wʉt, aechon ampox pajutliajwa: “¡Taeꞌnik xan
jʉm-aechon ampox: Babilonia paklowax xabich pinjiyax! Xan
—¿Achaxkat xan isaxaelen tajut tajaxtat isx ampapaklowax” —aech
tadaelmajiwliajwa? —aech rey Sedequías Nabucodonosor pajutliajwa, nejchaxoel wʉt.
wʉajnachaemt wʉton profeta Jeremías. Rey Nabucodonosor japox nejchaxoel xot,
Profeta Jeremías jʉmnot wʉt, jʉm-aechon Dios kastikaspon, jʉm-aech xoton ampox:
ampox rey Sedequíasxot: “Xan kaes pejme pachaeman. Me-ama asew
—Xam tapaem rey Nabuconodosor, jiw, jachi-enil” —aech xoton pajutliajwa,
pejsoldaw sʉapich, leliajwa Jerusalén nejchaxoel wʉt. Dios kastikas wʉt, na-achapon
paklowax, japi isasiapoxan isliajwa —aech siete waechan. Siete waechan toep wʉt, rey
profeta Jeremías rey Sedequíasxot. Nabucodonosor boejthʉspon na-achapox. Do
Pe rey Sedequías naexasis-elon profeta pejme puexa Caldea tʉajnʉpijiw tatoꞌalpon. Do
Jeremías jʉm-aechpox, pejlewla xoton jawʉx, pajut chiekal matabijtlison Dios xabich
japoxliajwa. Baxael, asamatkoi, Jerusalén mamnikpon, xabich pachaembejpon.
paklowaxpijiw xabich litaxaelapi. Do asamatkoi, rey Nabuconodosor tʉp
Liboejtaliasliajwa xajʉpa-eli. Ja-aech wʉt, wʉt, paxʉlan rey nadofa. Japon pawʉl
madoi wʉtlisox, rey Sedequías, puexa Evil-merodac. Rey Evil-merodac tapaei
pejsoldaw sʉapich, nakolapi maliach Jerusalén nakolsliajwa rey Joaquín jiw-jebaxot, japon
paklowaxxot dʉkpaliajwa asalel. majt reypon Judá tʉajnʉxot.
Pe nakiowa, taenspi soldaw, Caldea
tʉajnʉpijiw. Jawʉt, japi jaelas. Jawʉt, rey Rey Ciro tapaeipox Judá tʉajnʉpijiw
Sedequías nataela-itfʉkuwspon. Do jawʉx, naweliajwa Jerusalén paklowax poxadin
bʉꞌfospon Babilonia paklowax poxade. Me- (2 Cr 36.20b‑23; Esd 1–2)
ama chajia jʉm-aech profeta Jeremías, profeta Judá tʉajnʉpijiw bʉꞌfos wʉt Babilonia
Ezequielbej, japox chiekal ja-aechlisox rey paklowax poxade, jaxotde japi, setenta
Sedequíasliajwa. Kaejuimt wʉtlejen, Caldea waechan esclavos kiladofas rey
tʉajnʉpijiw-soldaw lawti Dios pejtemploba. Nabucodonosor pijaxtat. Me-ama profeta
Lawtbejpi rey pejba, asabachanbej. Jeremías chajia chiekal chawʉajnajʉm-
Iaꞌtat xajajialspoxan Jerusalén paklowax aech, ja-aechlisox israelitasliajwa. Setenta
tathoetlelan, japoxanbej toeti. Jawʉt, xabich waechan toep wʉt, Caldea tʉajnʉpijiw kaes
jiw bapi, Jerusalén paklowaxpijiw. Xabich tatoꞌla-el potʉajnʉchanpijiw. Jawʉt, tatoꞌal
israelitas, namapi Jerusalén paklowaxxot, Media tʉajnʉpijiw, Persia tʉajnʉpijiwbej.
japibej bʉꞌfos Babilonia paklowax poxade. Samata, japamatkoiyan wʉt, rey Ciro,
120
Persia tʉajnʉpijin, tatoꞌalpon puexa me-ama majt wʉt, jaki-aechipox. Japox altar
Caldea tʉajnʉpijiw. Rey Ciro tatoꞌal wʉt, ispi choef xʉaꞌasliajwa Dios pej-ofrendaliajwa.
matxoelawaechtat, Dios pijaxtat rey Ciro Japox ispi, fiesta wʉti. Japi isasia puexa,
beltaen israelitas. Samata, rey Ciro carta me-ama Moisés chajiakolaxtat toꞌa. Baxael,
lel wʉt, jʉm-aechon ampox japox cartaxot: asawaech wʉtlisox, kolejuimtje wʉt, sacerdote
“Diachwʉajnakolax, Dios natapaei xan Jesúa, Zorobabel sʉapich, jiw tamejapi
reyliajwan tatoꞌlaliajwan potʉajnʉchanpijiw. tʉadusliajwa Dios pejtemploba pejme isliajwa.
Dios nakitoꞌa xan pejme isliajwan Dios Dios pejtemploba isax tʉaduw wʉti, sacerdotes
pejtemploba Jerusalén paklowaxxot. nababapi pejtrompetan. Leví pamojiwbej
Samata, puexa israelitas, xan tatoꞌlaxxot anaelfafachantat xadakapi. Japi jajuw
duili, tapaeyaxaelen israelitas naweliajwa wʉt, jajuitat jʉm-aechi ampox Diosliajwa:
Jerusalén paklowax poxade, jaxotde pejme “Xam xabich pachaemam” —aechi jajuitat
isliajwapi Dios pejtemploba. Toꞌaxbej mox Diosliajwa. Samata, puexa israelitas xabich
duili israelitasxot chaxduiliajwapi israelitas nejchachaemil.
nejmach wʉljowpoxan Dios pejtemploba pejme Japamatkoiyan wʉt, asajiw duili Jerusalén
isliajwa, pat wʉti Jerusalén paklowaxxot. paklowaxxot. Japi israelitas-el. Japi rey
Israelitas toꞌaxbej choef xʉaꞌasliajwa jaxotde, Asiria tʉajnʉpijin majt bʉflaenspi duilaliajwa
japi pejDios pej-ofrendaliajwa” —aech rey Judá tʉajnʉxot israelitas pejwʉlela. Japilap
Ciro, Persia tʉajnʉpijin, carta lelpox. Ja-aech xabich nejwesla israelitas. Japilap jʉm-aech
wʉt, Judá tʉajnʉpijiw, paklochiw, Benjamín ampox israelitasliajwa: “Xanalbej xamal
tʉajnʉpijiw, paklochiwbej, sacerdotes sʉapich, kajachawaesaxaelen, Dios pejtemploba isam
Leví pamojiw sʉapichbej, puexa japi, pejjiw wʉt” —aech japi jiw. Pe japi jiw japox jʉmchi-
sʉapich, thiltlisi chijiyaliajwa Jerusalén el kajachawaesasia xoti Dios pejtemploba
paklowax poxadin. Caldea tʉajnʉpijiw, mox isax. Japi jʉmch nejchaxoel baxael babijax
duilpi israelitasxot, japilap xabich malech isliajwa israelitasliajwa. Jawʉt, sacerdote
chaxduw xabich ommaenkpoxan israelitas Jesúa, Zorobabel sʉapich, israelitas-
pejme isliajwa Dios pejtemploba Majt paklochiw sʉapichbej, japi jʉm-aech ampox
chajiakolaxtat, rey Nabucodonosor noti Dios japi jiwliajwa: “Xanal naweweꞌpa-el xamal
pejtemplobaxot copan, pinanʉlpi tasfachanbej, nakajachawaesliajwam Dios pejtemploba
isaspi orotat, platatatbej. Puexa japoxan isax, xamal asajiwam xot. Xanalkal koewan
rey Ciro woeyapon, pawʉlponxot Sesbasar, israelitaspin pejme isaxaelen Dios pejtemploba.
japon xalaeliajwa Jerusalén paklowax Rey Ciro xanal koewan israelitaspinkal isax
poxadin. Sesbasar, japon tatoꞌal puexa Judá nakitoꞌa isliajwan Dios pejtemploba” —aech
pamojiw. Jasox ja-aech, cuarenta y dos mil israelitas japi jiwliajwa. Japi japox jʉmtaen
israelitasliajwa kaxa nawen wʉti Judá tʉajnʉ wʉt, xabich palalapi israelitasliajwa. Samata,
poxadin. Israelitas nawia wʉt japixot asew jawʉt asaxan nejchaxoeli israelitas is-elaliajwa
pat Jerusalén paklowaxxot pejme duilaliajwa. Dios pejtemploba. Samata, japi mot rey Ciro
Asew israelitas pat Judá tʉajnʉxot duilaliajwa pamakjiw naksiyaliajwapi babejjamechan
asapaklowaxanxot. israelitasliajwa. Rey Ciro pamakjiw kaenanʉla
pejcarta lelbej pejreyliajwa. Japacartanxot
Israelitas pejme ispox Dios pejtemploba jʉm-aechi ampox: “Israelitas nejwesla xam
Jerusalén paklowaxxot kaes tatoꞌlaliajwam” —aechi japacartanxot.
(Esd 3–6; Hag 1–2) Japacartan rey Ciro xaljow wʉt, xabich
Israelitas nawen wʉti Judá tʉajnʉ poxadin, palalapon israelitasliajwa. Samata, fiaton
japawaechtat, séptimo-juimt wʉt, israelitas israelitas kaes is-elaliajwa Dios pejtemploba.
natameja Jerusalén paklowaxxot Dios Samata, jawʉt israelitas kikofafʉki Dios
pejfiesta isliajwa. Japafiesta-matkoiyan wʉt, pejtemploba ispox. Do jawʉx, asamatkoi
israelitas duil bʉa-antat, chajiakolaxtat Dios wʉt, rey Ciro tʉplison. Jawʉt, rey Ciro
toꞌas xoti jasoxtat duilaliajwa, japafiesta- paxʉlan, reypon, pax Ciro pejkawʉtat.
matkoiyan wʉt. Japamatkoiyan wʉt, Jesúa, Japon pawʉl Dario. Japon tatoꞌal wʉt puexa
japonlap puexa sacerdotes-paklokolan, ma- Persia tʉajnʉpijiw, japamatkoiyan wʉt, Dios
is Zorobabel, japonlap paklon puexa Judá toꞌa profeta Hageo, profeta Zacaríasbej,
tʉajnʉpijiwliajwa, japi kolenje ispi altar. Dios japi naewʉajnaliajwa israelitas. Samata,
pejtemplobafʉlmakxot, majt pinjiyax altar profeta Hageo fʉlaech jʉmchiliajwapon
nukxot, japakawʉtat japi pejme ispi altar, Zorobabel, sacerdote Jesúabej. Japixot pat
121
wʉt, jʉm-aechon ampox Zorobabelxot, —Rey Ciro puexa Persia tʉajnʉpijiw tatoꞌal
sacerdote Jesúaxotbej: “¡Xamal israelitasxot wʉt, xanal nakitoꞌa isliajwan Dios pejtemploba
duilam chimiabachantat! Pe xamal jʉm-amfʉk —aech israelitas japi paklochiwxot.
ampox: ‘Matkoiyan pas-elfʉk Dios pejtemploba Do jawʉt, rey Dario pejpaklochiw japi
isliajwas’ —am xamal. Samata, Dios tapae-el carta xatoꞌa pejreyliajwa. Japacartaxot jʉm-
iam thilnaliajwa nejtʉajnʉxot. Dios tapae- aechi ampox: “¿Diachwʉajnakolaxkat rey Ciro
elbej nejew wexabichaliajwa. Mʉthampibej chajia kitoꞌa israelitas pejme isliajwa Dios
wexabicha-el. Wexabicha-elbej naxaeyaxan pejtemploba? —aechi cartaxot, wʉajnachaemt
xamal xaeliajwam. Wexabicha-elbej xamal wʉti rey Dario. Rey Dario pejpaklochiw
naxoeliajwam. Samata, ¡ma amwʉt, wʉajnawet wʉti jʉmnosaxaespox carta
xabʉataxaelam tawlafachan wʉljaesliajwam xatoꞌapox, japamatkoiyan wʉt, israelitas baka-
Dios pejtemploba isliajwam! —aech profeta isfʉle Dios pejtemploba. Jawʉt, israelitas
Hageo Zorobabelxot, sacerdote Jesúaxotbej. kajachawaesfʉlas Dios. Rey Dario xaljow
Do jawʉt, Zorobabel, sacerdote Jesúa sʉapich, wʉt pejpaklochiw pejcarta, asew pamakxot
japox jʉmtaen wʉt, xabich pejlewlapi. Pe toꞌapon jalwekaliajwa rey Ciro lelpox,
profeta Hageo jʉmbisnik wʉt, jʉm-aechon kitoꞌa wʉt israelitas pejme isliajwapox Dios
ampox: “¡Xamal nejlewlaxil, Dios xamalxot!” pejtemploba. Do jawʉx, rey pamak faeni rey
—aech profeta Hageo Zorobabelxot, sacerdote Ciro chajia lelpox japoxliajwa. Rey Dario
Jesúaxotbej. Do jawʉt, Zorobabel, sacerdote xaljow wʉt Ciro lelpox, chiekal matabijton
Jesúa sʉapich, Dios pijaxtat nejchachaemili diachwʉajnakolax kitoꞌapox israelitas pejme
pejme isliajwa Dios pejtemploba. Kaesʉapich isliajwa Dios pejtemploba. Do jawʉt, rey
semanan wʉt, israelitas pejme tʉaduwpi Dios Dario xatoꞌa carta pejpaklochiwliajwa.
pejtemploba isliajwa. Rey Dario jʉm-aech ampox pejcartaxot
Kaejuimt wʉt, Dios pejme toꞌa profeta pejpaklochiwliajwa: “Israelitas nej is Dios
Hageo naewʉajnaliajwa israelitas, japi pejtemploba. Xamal impuesto kinotampi, ¡japi
nejchachaemlaliajwa, Dios pejtemploba pejme plata chaxduiyaxaelam kajachawaesliajwam
isax tʉaduw xoti. Profeta Hageo naewʉajan israelitas isliajwapi Dios pejtemploba!” —aech
wʉt jʉm-aechon ampox israelitasliajwa: “Dios rey Dario pejcartaxot. Jasoxtat rey Dario
jʉm-aech ampox: ‘Tajtemploba xamal isam pejpaklochiw kajachawaesaxaeli israelitas
wʉt, jʉm-am wʉt ampox: “Dios pejtemploba pejme Dios pejtemploba isliajwa. Rey Dario
chiekal pachaemaxil, me-ama majt xabich tatoꞌal wʉt seis waechan, puexa Persia
pachaem wʉt, jachiyaxil” —am wʉt, tʉajnʉpijiw, japawaechan wʉt israelitas
nejchaxoelam wʉt, ¡pe xamal nejlewlaxil, chiekal toetlisi Dios pejtemploba isax.
xan tajut dukaxaelen xot japatemplobaxot! Israelitas isax kitoet wʉti Dios pejtemploba,
Samata, xabich pachaemaxael tajtemploba. puexa japi natameja Dios pejtemplobaxot. Japi
Me-ama matxoelapejtemploba wʉt, jachiyaxil’ jʉm-aech ampox Diosliajwa: “Dios, ampabalap,
—aechlap Dios” —aech profeta Hageo nejtemploba. Puexa jiw xam kawʉajnaxael
israelitasliajwa. ampatemplobaxot” —aech israelitas Diosliajwa.
Kolejuimtje wʉt, Dios pejme bʉxtoꞌa Do jawʉt, israelitas xabich choef xʉaꞌati
profeta Hageo jʉmchiliajwapon israelitas. Dios pej-ofrendaliajwa. Ja-aech wʉt, puexa
Samata, jawʉt pejme fʉlaechon. Pat wʉton israelitas xabich nejchachaemil. Israelitas toꞌa
israelitasxot, profeta Hageo jʉm-aechon sacerdotes, Leví pamojiwbej, tataeflaliajwa
ampox israelitasxot: “Dios kajachawaesaxael Dios pejtemploba, me-ama Moisés chajia toꞌa.
xamal puexa chiekal wepachaemaliajwa, Do jawʉx, asawaechtat wʉt, Pascuafiesta ispi.
pejme isam xot Dios pejtemploba” —aech Jawʉt, puexa israelitas xabich nejchachaemil.
profeta Hageo. Do jawʉx, israelitas is wʉt
Dios pejtemploba, rey Dario, puexa Persia Sacerdote Esdras nawi-anpox
tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, japon pejpaklochiw pati Jerusalén paklowax poxadin
Jerusalén paklowaxxot. Japilap israelitas (Esd 7–10)
padaelmajiw. Japi paklochiw jʉm-aechi ampox Israelitas chiekal toet wʉti Dios pejtemploba
israelitasxot: isax, jawʉx, cuarenta waechan wʉt,
—¿Achankat xamal kitoꞌa isliajwam japamatkoiyan wʉt, sacerdote, pawʉlpon
temploba? —aech paklochiw israelitasxot. Esdras, Babilonia paklowaxxot thiltlison
Israelitas jʉmnot wʉt, jʉm-aechi ampox chijiyaliajwa Jerusalén paklowax poxadin.
paklochiwxot: Sacerdote Esdras xabich estudia Dios
122
pejtatoꞌlaxan. Japoxanbej chiekal naexasiton. jaxot natamejil. Masajiati sacerdote Esdras
Japoxan chanaekabʉanabejpon asew israelitas. Dios kawʉajanxot. Puexa japi israelitas jʉm-
Rey Dario, Persia tʉajnʉpijin, japon tapaeibej aechi ampox sacerdote Esdrasxot: “Xanal
puexa israelitas, nakfʉlaesiapi, nakfʉlaeliajwapi tajwathoꞌ asatʉajnʉchanpijiw. Tajwathoꞌ toꞌax
sacerdote Esdras Jerusalén paklowax poxadin. wʉt, toꞌaxaelenbej taxi tajwathoꞌ sʉapich,
Samata, xabich israelitas, kaesʉapichbej japi wathoꞌ naweliajwa paxjiw pejtʉajnʉchan
sacerdotes, Leví pamojiw, japi nawesiapi, poxade” —aech israelitas. Jasox is israelitas,
nakfolisi sacerdote Esdras. Rey Dario, Persia Dios tapae-esal xoti asatʉajnʉchanpijiw wathoꞌ
tʉajnʉpijin chaxduwpon plata sacerdote Esdras, nosliajwa.
japon pat wʉt Jerusalén paklowaxxot, choef
wʉajsliajwapon, xʉaꞌasliajwabej Dios pej- Nehemías kitoꞌapox israelitas
ofrendaliajwa. Rey Dario jʉm-aechon ampox chaxxajajialaliajwa Jerusalén paklowax
sacerdote Esdrasxot: “Xam asax weweꞌp wʉt (Neh 7–10)
wʉajsliajwam, xanlap wemosaxaelen” —aech Nehemías, japon chiekal israelita-aton,
rey Dario sacerdote Esdrasxot. Rey Dario nabiston rey Artajerjesliajwa. Japon reylap,
xatoꞌabejpon carta pejpaklochiwliajwa, Judá puexa Persia tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, dukpon
tʉajnʉtat nabisti. Japacartaxot fiaton paklochiw Susa paklowaxxot. Asamatkoi, Nehemías
mat-omwʉljoe-elaliajwa impuesto sacerdotes, pakoewan, japon pawʉlpon Hanani,
Leví pamojiwbej. Japacartaxot toꞌabejpon paton Susa paklowaxxot. Hanani paꞌan,
japi paklochiw plata chaxduiflaliajwapi asew israelitas sʉapich, duili Jerusalén
sacerdote Esdras, naxaeyaxan weweꞌpas wʉt paklowaxxot. Nehemías wʉajnachaemt wʉt,
wʉajsliajwapon, Dios pejtemplobaxot. jʉm-aechon ampox pakoewan Hananixot:
Israelitas pejchijiyax wʉajna Babilonia —¿Ma-am chiekal xamal israelitas,
paklowaxxot, chijiyaliajwa wʉt Judá Jerusalén paklowaxxot duilam wʉt? —aech
tʉajnʉ poxadin, naxae-elon piach Dios Nehemías, wʉajnachaemt wʉt pakoewan.
kawʉajnaliajwa. Japi kawʉajan Dios chiekal Jawʉt, japi puexa chapaei wʉt, jʉm-aechi
tataeflaliajwas, nʉamtat fol wʉti. Ja-aech wʉt, ampox:
Dios chiekal kajachawaet israelitas fʉlaeliajwa —Tadaelmajiw, mox duili Jerusalén
Jerusalén paklowax poxadin wʉajan-jilaxtat. paklowaxxot, japi isfʉl babijaxan xanalliajwa.
Samata, puexa chiekal pati. Xapatbejpi puexa Jerusalén paklowax chaxxajajialspox
Dios pejtemplobapijaxan. Japoxanlap, copan, nakiowa chaemilfʉk. Me-ama chajia rey
tasfachanbej pinanʉl, xabich ommaenkpi, Nabucodonosor, pejsoldaw sʉapich, tabejtpon
platabej, Dios pejtemplobapijaxan. Puexa nakiowa ja-aechfʉkox —aechi Nehemíasxot.
chiekal xapaꞌani Jerusalén paklowaxxotdin. Nehemías japox jʉmtaen wʉt, xabich
Sacerdote Esdras paꞌan wʉt Jerusalén nejchachaemla-elon. Samata, Dios kawʉajan
paklowaxxot, taenpon israelitas pejwathoꞌ. wʉt, jʉm-aechon ampox: “Dios, xam
Japi israelitas-wathoꞌa-elpi. Japi wathoꞌ xajʉpam puexa isliajwam. Xam chiekal ji-
asatʉajnʉchanpijiw. Japi wathoꞌ jikawʉajan isam jʉmdutampox nejxasinkpiliajwa, japi
ídolos. Kaesʉapich sacerdotes, Leví chiekal naexasitibej xam nejtatoꞌlaxan. Xabich
pamojiwbej, japibej noti japi wathoꞌ. Samata, chajia xanal israelitas chiekal naexasis-enil
sacerdote Esdras xabich nejxaejwas. Jawʉt, nejtatoꞌlaxan. Samata, tapaeyam tadaelmajiw
Dios kawʉajan wʉt, jʉm-aechon ampox: najaela wʉt, xabich atʉaj nabʉflaeliajwa
“Dios, tajwʉajnapijiw, israelitas, xam chiekal tajtʉajnʉxot. Pe xam jʉm-am ampox:
naexasis-eli. ¡Taeꞌnik ma-aechkati ma ‘Pejme chiekal naexasitam wʉt xan, xamal
amwʉt! Samata, xam tapaeyam israelitas tapaeyaxaelen naweliajwam nejtʉajnʉ
beliajwas padaelmajiw, o, bʉflaeliajwasbej poxade” —am xam. Samata, xam kawʉajnax
asatʉajnʉchan poxade, xabich atʉaj. Ma wʉt wʉljowx, ¡nakajchawaesliajwam! Xan
amwʉt, xanal natapaeyam naweliajwan rey kawʉajnax wʉt najaw chiliajwapon, xan
pejme Jerusalén paklowax poxade. nawiasliajwan wʉt Judá tʉajnʉ poxade”
Natapaeyambej pejme isliajwan nejtemploba. —aech Nehemías, Dios kawʉajan wʉt.
¡Tapaeyambej reyes, Persia tʉajnʉpijiw, Kaejuiman wʉtlejen, asamatkoi, Nehemías
xabich pachaemaliajwa xanalliajwa! Pe xalwʉajxafol wʉton vinomint copatat reyliajwa,
nakiowa, xanal babijaxan isx xamliajwa” jawʉt rey pajut chiekal matabijt Nehemías
—aech sacerdote Esdras, Dios kawʉajan wʉt. nejchachaemilpox. Samata, rey wʉajnachaemt
Sacerdote Esdras Dios kawʉajan wʉtfʉk, jiw wʉt, jʉm-aechon ampox Nehemíasliajwa:
123
¿Ma-aech xotkat xam nejchachaemla-emil rey, Persia tʉajnʉpin, kaes tatoꞌlaliajwas.
ma amwʉt? —aech rey, wʉajnachaemt wʉt Samata, japox pejme chaemtlisi” —aechpi.
Nehemías. Do baxael, gobernador Nehemías taen wʉton
Jawʉt, Nehemías pejlewlapon jʉmnosliajwa padaelmajiw, jawʉt jʉm-aechon ampox
rey wʉajnachaemtaspox. Pe nakiowa, japiliajwa: “Dios nakajachawaesaxael xanal.
chinlejch jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox Pe xamal amxot Jerusalén paklowaxxot
reyxot: duilaliajwam chiekal ijilis, xamal israelitas-
—Xan nejchachaemla-enil, Jerusalén emil xot” —aech gobernador Nehemías
paklowax nakiowa chaemil xotfʉk. Xam padaelmajiwliajwa.
chiekal nejchachaemlam wʉt tajbichaxliajwa, Do jawʉx, israelitas chaemsfʉlisi
xam wʉljowx, ma amwʉt natoꞌaliajwam Jerusalén paklowax chaxxajajialspox.
tajtʉajnʉ poxade, Jerusalén paklowax Gobernador Nehemías kaenanʉla bichaxan
chaemsax kajachawaesliajwan tajjiw israelitas xadiajkon, pejmʉtanpijiw sʉapich,
—aech Nehemías reyxot. nabichliajwa. Chaemtlisi Jerusalén paklowax
Do jawʉt, rey tapaei Nehemías chaxxajajialspox, fafachanbej. Sanbalat,
nawiasliajwadin Judá tʉajnʉ poxadin. Tobías sʉapich, japi jʉm-aech babejjamechan
Do jawʉt, rey wʉlduw Nehemías japon israelitasliajwa. Japi jʉm-aech ampox:
gobernadorliajwa, Judá tʉajnʉpijiwxot, japi “Xamal xajʉpaximil Jerusalén paklowax
tatoꞌlaliajwapon. Rey xatoꞌabej carta Nehemías chaxxajajialspox chaemsax toesliajwam.
xalaeliajwa asew, rey Artajerjes pejpaklochiw Japoxbej tampoelaxil, pejme toesliajwas wʉt”
poxade. Japi tatoꞌalpi asatʉajnʉchanpijiw —aech Sanbalat, Tobías sʉapich. Pe Nehemías
mox Judá tʉajnʉxot. Japacartaxot rey toꞌa Dios kawʉajan kajachawaesliajwas. Jawʉtbej,
japi kajachawaesliajwa Nehemías. Japox wʉljowpon Dios, asamatkoi Sanbalat, Tobías
chiekal ja-aech, Dios jʉmtaen xot Nehemías sʉapich, tapasliajwas babijax.
kawʉajanpox. Israelitas kitoet wʉt pafatat paklowax
Sacerdote Esdraslap matxoela chajia chaxxajajialspox chaemsaxan, jawʉt
Babilonia paklowaxxot Judá tʉajnʉ japi padaelmajiw japox taen wʉt, xabich
poxaliajwade. Do jawʉx, trece waechan palalapi. Do jawʉtbej, Sanbalat, Tobías
toep wʉt, gobernador Nehemías, japonbej sʉapich, nejchaxoeli, pejsoldaw sʉapich,
chajia Babilonia paklowaxxot Judá tʉajnʉ chakipasliajwa Jerusalén paklowaxpijiw.
poxaliajwade. Nehemías pat wʉt Jerusalén Japi jasox nejchaxoeli israelitas kikofaliajwa
paklowaxxot, tres matkoi wʉt, makanoton chaxxajajialspox chaemsfʉlpox. Israelitas
kaesʉapich poejiw. Madoi wʉt, japi nakola jʉmtaen wʉt padaelmajiw nejchaxoelpox
chiekal taeliajwa Jerusalén paklowax beyaxaespox, jawʉt israelitas Dios kawʉajan
chaxxajajialspox. kajachawaesliajwas. Israelitasxot asew wesfʉl.
Nehemías taen xabich weꞌpoxfʉk Samata, jawʉt paklowax chaxxajajialspox
chaemsliajwa paklowax chaxxajajialspox. nabisti, xabich nejchachaemili. Pe japox ja-
Pe jawʉt, Nehemías chinax kaen aton aech wʉt, gobernador Nehemías jʉm-aechon
jʉmchi-elfʉkon chaemsliajwapox, paklowax ampox israelitasliajwa: “¡Xamal israelitas
chaxxajajialspox. Japox taen wʉt, fʉlaechlison nejlewlaximil wajdaelmajiw nakbeyaxael
jʉmchiliajwa ampox puexa israelitasliajwa: wʉt xatis sʉapich! Nakchakipat wʉti, ¡xatis
“Xan nejchachaemlax puexa xatis chiekal nabeyaxaes, japi sʉapich, wajlewla-elaxtat!
chaemsliajwas Jerusalén paklowax ¡Xatisbej wajDios nakkajachawaesaxael!
chaxxajajialspox. Taj-rey, Persia tʉajnʉpijin, —aech Nehemías israelitasliajwa.
najʉmduton nakajachawaesaxaelpox Sanbalat, Tobías sʉapich, pejsoldaw
chaemsliajwan ampapaklowax sʉapichbej, taen wʉti israelitas chiekal
chaxxajajialspox” —aech gobernador thiltpox nabeliajwapi, japi sʉapich, ja-aech
Nehemías. Do jawʉx, puexa israelitas wʉt, nabe-elpi, israelitas sʉapich. Do jawʉt,
tʉaduwlisi nabichliajwa, japabichax, chiekal israelitas pejme paklowax chaxxajajialspox
kaenejchaxoelax xoti. chaemsfʉlisi. Gobernador Nehemías
Sanbalat, Tobías, Gesem, japilap israelitas najʉpadiajanpon israelitas. Kaemʉt kitoꞌapon
nejwesla. Japi wʉltaen wʉt israelitas chaemsliajwa paklowax chaxxajajialspox.
chaemtpox paklowax chaxxajajialspox, jʉm- Asamʉt toꞌapon wesfʉlaliajwa padaelmajiw,
aechi babejjamechan israelitasliajwa. Japi chakipach wʉt nabeliajwa. Kaenanʉla
jʉm-aechbej ampox: “Israelitas nejwesla poejiw, nabisti, ofnaeladʉwpi espada.
124
Gobernador Nehemías kaen makafit aton, jʉmxatoꞌapi japox wʉajan. Gobernador
japon nababeliajwa trompeta, israelitas Nehemías pejme jʉmxatoꞌa wʉt, kaeyax
padaelmajiw chakipach wʉt nababeliajwapon. pejme japox jʉm-aechon majt jʉm-aechpox.
Japox thiataen wʉt, puexa israelitas chiekal Taxdukajʉmxatoꞌaxliajwa wʉt, jʉm-aechi
natamejaliajwa, nabeliajwa wʉti, padaelmajiw ampox gobernador Nehemíasliajwa: “Xam
sʉapich. Japamatkoiyan wʉt, israelitas chiekal nejwesla naexasisliajwam rey Artajerjes
thilsfʉl nabeliajwa, padaelmajiw sʉapich, tatoꞌalpox. Xam najut rey nadofasiam
chalechkal chakipach wʉt. Samata, nabistpi, tatoꞌlaliajwam puexa Judá tʉajnʉpijiw”
puexa bʉꞌlamoejti Jerusalén paklowaxxot. —aech babejchiw, jʉmxatoꞌa wʉti
Mox owabejpi pej-espadan, moejt wʉti. gobernador Nehemíasliajwa. Gobernador
Israelitas chaemsfʉl wʉt paklowax Nehemías jʉmxatoꞌa wʉt, jʉm-aechon ampox
chaxxajajialspox, Nehemías jʉmtaen, asew padaelmajiwliajwa: “Xamal natasalampox
israelitas, kimaenkpi, is wʉti pachaema- xabich pinjiyax naekichachajbax. Xan
elpox nakae-israelitasliajwa. Japi israelitas, chiekal matabijtax xamal. Xanal israelitas
kimaenkpi, asew israelitas kijilpi, japi natasalam nabeljasliajwam chaxxajajialspox
paxilap wemakanoch malech tanbichliajwas fafachan dui-elaliajwan” —aech gobernador
kimaenkpiliajwa, japibej esclavosliajwa. Nehemías, jʉmxatoꞌa wʉt padaelmajiwliajwa.
Israelitas kimaenkpi, japilap kinot, israelitas Ja-aech wʉt, gobernador Nehemías kaes
kijilpi pejsatan mat-omwʉljoeliajwas bakabʉnbichfʉl israelitas. Me-ama majt
dewataspoxan. xabich nabist wʉt, jachi-eli.
Gobernador Nehemías japox jʉmtaen wʉt, Asamadoi, gobernador Nehemías fʉlaech
xabich palalapon israelitas kimaenkpiliajwa. taeliajwapon aton. Japon, me-ama pejnachalan
Samata, gobernador Nehemías xabich lot wʉt, ja-aechon. Japon aton jʉm-aech ampox
wʉt israelitas, xabich kimaenkpi, jʉm-aechon gobernador Nehemíasxot:
ampox japiliajwa: “Dios pejtatoꞌlaxan xatis —Ampamadoitat, nadaelmajiw xam
israelitas naktapae-el japoxan isliajwas” boesaxael. Samata, ¡xabʉaꞌde Dios
—aech gobernador Nehemías israelitas pejtemploba poxade namoechliajwam! —aech
kimaenkpiliajwa. Do jawʉt, israelitas japon aton.
xabich kimaenkpi jʉmduwpi gobernador Pe gobernador Nehemías japox jʉmtaen
Nehemíasxot pejme wewoeyaliajwa kinoti wʉt, jʉm-aechon ampox:
asew israelitas pejsatan. Jʉmduwbej —Xan namoechaxinil Dios pejtemplobaxot.
israelitas kijilpi paxi kofaliajwa paxjiw Sacerdoteskal tapaeis leliajwa Dios
poxade naweliajwa. Gobernador Nehemías pejtemplobatu —aech gobernador Nehemías
chiekal matabijton israelitas xabich motpox japon atonxot. Do jawʉx, gobernador
impuesto rey Artajerjesliajwa. Samata, Nehemías chiekal matabijton Sanbalat, Tobías
gobernador Nehemías mat-omwʉljoe- sʉapich, japi motpox plata japon aton japox
el impuesto israelitas, japi platatat pajut jʉmchiliajwa. Gobernador Nehemías chil
natataeflaliajwa. Japamatkoiyantat israelitas ow-aech wʉt leliajwa Dios pejtemplobatuxot,
chiekal toet paklowax chaxxajajialspox ja-aech wʉt, gobernador Nehemías
chaemtpoxan. Pe weꞌpfʉk toesliajwa tasalaxaeson Diosxot bʉꞌwʉajanpoxliajwa.
fafaduiyaxankal. Sanbalat, Tobías, Gesem Dolisox, kaematkoiyan sʉapich wʉt,
sʉapich, japox jʉmtaen wʉt, nejchaxoeli israelitas chiekal puexa kitoetlisi paklowax
naekichachajbaliajwa gobernador Nehemías. chaxxajajialspox. Kolejuimtje wʉajna chiekal
Samata, japi wʉajan xatoꞌa wʉt, me-ama kitoeti paklowax chaxxajajialspox chaemsax.
nospaeliajwa wʉt, Nehemías sʉapich, japox Samata, mox duili Judá tʉajnʉxot, japi jiw,
ja-aechi gobernador Nehemías nakolt wʉt israelitas padaelmajiw, japi jiw pajut chiekal
Jerusalén paklowaxxot, boesaliajwas. matabijti israelitas kajachawaechpox Dios
Pe gobernador Nehemías owchi-elon japabichax toesliajwa.
japi jʉm-aechpox. Samata, gobernador Gobernador Nehemías asew poejiwxot
Nehemías jʉmxatoꞌa wʉt, jʉm-aechon makanoton japi poejiw wesliajwa fafachan.
ampox japiliajwa: “Xan xabich bichax na-it- Gobernador Nehemías jʉm-aechbej ampox:
el laejaliajwan. Samata, xan fʉlaeyaxinil” “Juimt matnoch ek wʉt, ampapaklowaxpijiw
—aech gobernador, jʉmxatoꞌa wʉt damlathʉl wʉt, ¡fafachan fakaꞌam! —aech
padaelmajiwliajwa. Gobernador Nehemías gobernador Nehemías. Japapaklowax
padaelmajiw, me-ama kaes tres veces chaxxajajial wʉt, matxajajialbejpi pinasat.
125
Pe kaesʉapich israelitas duil Jerusalén xanalliajwa. Xam xabich pachaemam” —aech
paklowaxxot. Samata, Nehemías xabich israelitas Diosliajwa. Do jawʉt, israelitas
wʉlala israelitas fʉlaeliajwadin duilaliajwa nejchaxoelisi puexa Dios ispoxanliajwa
Jerusalén paklowaxxot. japi pejwʉajnapijiwliajwabej. Do jawʉtbej,
israelitas chiekal nejchaxoel wʉt, pajut
Sacerdote Esdras, gobernador Nehemías, matabijti asew, japi pejwʉajnapijiw, Dios
naewʉajanpox israelitas tapaeispox padaelmajiw bʉflaeliajwas xabich
kofaliajwa babijaxan ispoxan atʉaj asatʉajnʉchanlel. Do jawʉt, israelitas
(Neh 8–13) Dios wʉljowpi kajachawaesliajwas, rey Persia
Israelitas kitoet wʉti chaemsaxan Jerusalén tʉajnʉpijin tatoꞌlaxxot duilafʉl xoti.
paklowax chaxxajajialspox, japawaechtat, Dolis israelitas nakaewa najʉm-aechi
séptimo-juimt wʉt, duili Judá tʉajnʉxot, ampox: “Dios pejtatoꞌlaxan chiekal
japi fʉlaen naktaeliajwa fiesta Jerusalén naexasisaxaes. Xatis israelitas, poejwas,
paklowaxxot. Japafiesta ji-ispi Diosliajwa, kaes nosaxisal wathoꞌ, asatʉajnʉchanpijiw.
kaewaechfʉl wʉt. Japafiesta pawʉl bʉa- Ma-is wajjiw wathoꞌ nosaxil poejiw
anfiesta. Samata, israelitas japafiesta asatʉajnʉchanpijiwpi. Xatisbej wʉajsaxisal
wʉt, jiduilalap bʉa-antat. Puexa israelitas napatamatkoi wʉt, asatʉajnʉchanpijiw
natamejil wʉt, sacerdote Esdras jut pelfʉt, mowasia wʉti pejew xatisxot. Asamatkoibej,
chaxkoeyasfʉt. Jaxot lels Dios pejtatoꞌlaxan. fiestamatkoi wʉt Diosliajwa, japamatkoi wʉt,
Do jawʉt, julon, pelfʉt xaljow wʉt wʉajsaxisal. Seis waechan wʉt wajsatan
bʉxlanukaxaelxot. Jawʉt, sacerdote Esdras nabistaspoxan, dolisdoꞌ, siete waechanliajwa
chanaexaljow puexa israelitas pajut chiekal wʉt, ‘¡Wajsatan jʉmch nej oele!’ —chiyaxaes
jʉmtaeliajwa. Sacerdote Esdras xaljow wʉt kaewaechliajwa. Puexa jiw xatis nakdewat xot,
Dios pejtatoꞌlaxan, chiekal chanaekabʉana nabisti xatisliajwa, me-ama esclavos, ja-aechpi
israelitas pajut chiekal matabijsliajwa. kofaxaesbej kaes malech naktanbich-elaliajwa,
Jasox ja-aech sacerdote Esdras israelitas siete waechan toep wʉt. Kaewaechfʉl wʉt,
chiekal naexasisliajwa Dios pejtatoꞌlaxan. mosaxaes impuesto Dios pejtemplobaxot
Leví pamojiw kajachawaet sacerdote Esdras weꞌpa-elaliajwa plata” —aech israelitas
chiekal chanaekabʉanaliajwapon israelitas. nakae-israelitasliajwa.
Puexa israelitas chiekal matabijt wʉti Dios Doce waechanwʉx, gobernador Nehemías
pejtatoꞌlaxan, jawʉt xabich nejxaejwas. Jawʉt, fʉlaechlison taeliajwa rey Artajerjes, Persia
israelitas pajut chiekal matabijti chiekal tʉajnʉpijiw tatoꞌlan. Jawʉt, gobernador
naexasis-elpox Dios pejtatoꞌlaxan. Do jawʉt, Nehemías pejwʉlela, sacerdote Eliasib
israelitas nejxaejwas wʉt, sacerdote Esdras, tapaeipon Tobías, japonlap amonita-aton,
gobernador Nehemías sʉapich, Leví pamojiw japon dukaliajwa Dios pejtemplobaxot, kae-
sʉapichbej, jʉm-aechi ampox israelitasliajwa: piezaxxot. Japon Tobías, israelitas padaelman.
“Xatis naknejxaejwaxil, ampafiesta isas Pe nakiowa, sacerdote Eliasib tapaeipon
wʉt Diosliajwa. Puexa chiekal jʉmch dukaliajwa jaxot.
nejchachaemlaxaes” —aechi israelitasliajwa. Kaewaechan wʉt, gobernador Nehemías
Do jawʉt, israelitas fʉlaech naedalan kaxa nawia-an wʉt Jerusalén paklowax
tasiapaliajwa, me-ama Dios pejtatoꞌlaxanxot poxadin, japox wʉltaen wʉt, xabich palalapon
toꞌaspi. Israelitas ispi bʉa-an, japabʉa-antat sacerdote Eliasibliajwa. Dios pejtatoꞌlaxan,
duilaliajwa japafiestamatkoiyan wʉt. Moisés chajia lelpox jʉm-aech xot ampox:
Veinticuarto-matkoiyan wʉt, séptimo-juimt “Amonitas tapaeyaxisal Dios pejtemploba
wʉt, jawʉt, israelitas natamejil jʉmchiliajwa leliajwa” —aech xotox. Samata, gobernador
ampox Diosliajwa: “Xanal xabich nanejxaejow, Nehemías chapelde templobafafa tathoetade
tajut chiekal matabijtax xot xabich babijaxan Tobías pejew. Gobernador Nehemías
isxpoxanliajwa” —aech israelitas Diosliajwa. taenpon asew Leví pamojiw mos-esalpox japi
Japamatkoi wʉt, aton chanaexaljow nabistpoxan Dios pejtemplobaxot. Samata,
Dios pejtatoꞌlaxan. Do jawʉx, puexa jiw Leví pamojiw nawia pejpaklowax poxade
Dios kawʉajan wʉt, jʉm-aechi ampox: pajut nabichliajwa. Do jawʉt, gobernador
“Xanal xabich nanejxaejow puexa babijaxan Nehemías pajut wʉljaeton Leví pamojiw
isxpoxanliajwa” —aech israelitas Diosliajwa. pejme nabichliajwa Dios pejtemplobaxot.
Jawʉt, Dios kawʉajan wʉt, jʉm-aechbejpi Jawʉt, gobernador Nehemías wʉlduw asew
ampox: “Xabich pachaem isampox poejiw israelitasxot mosliajwa nabisti Dios
126
pejtemplobaxot. Gobernador Nehemías taenbej Do pejme, Dios jʉm-aech ampox Satanásxot:
asew israelitas, napatamatkoi wʉt, nakiowa —¡Taeyaxaes, xam jʉm-ampox
nabistpox. Taenbejpon, asew naxaeyaxan diachwʉajnakolax wʉt! ¡Xabʉaꞌde! ¡Xam
xalalaena wʉt mowaliajwa, napatamatkoi isasiampox isde Jobliajwa! ¡Pelax Job pajut nej
wʉt. Ja-aech wʉt, gobernador Nehemías kitoꞌa is-eleꞌ chaemilpox! —aech Dios Satanásxot.
pamakjiw laleyax fakaꞌsliajwa. Toꞌabejpon Do jawʉx, Satanás toꞌa xabich chaemilpoxan
fafas-elaliajwa, napatamatkoi wʉt. Samata, tapasliajwas Job. Jawʉt Job chiekal masox
asatʉajnʉchanpijiw pejew xalalaena wʉt namanpon pejchoef jilaxtat. Satanásbej toꞌa
mowaliajwa, japi Jerusalén paklowax joewa xabich wikaliajwa ba jalchaliajwas.
tathoetat bijapi. Pejbʉa-an ispi, kandiawa wʉt Ba chiekal jalchas wʉt, puexa Job paxi
pejew mowaliajwa. chiekal matkaeyas fiesta is xoti. Ja-aech wʉt,
Gobernador Nehemías lotbejpon xalalaenapi wʉajan xananʉamti papati Jobxot paxiliajwa
pejew mowaliajwa. Ja-aech wʉt, xalalaenapi wejatispox chapaeliajwapi Jobxot. Job japox
pejew mowaliajwa matabijtlisi gobernador jʉmtaen wʉt, xabich nejxaejwaspon. Pe
Nehemíasliajwa japox pachaema-elpox, nakiowa, Job jʉmch jʉm-aechon ampox
japi ispoxliajwa. Samata, xalalaenapi pejew jaxotpiliajwa: “Xan nalaeltax wʉt, masox
mowaliajwa kaes xalae-elisi israelitas chiekal nalaeltax. Asamatkoi, tʉpx wʉtbej,
poxadin, napatamatkoi wʉt. Gobernador masox chiekal tʉpaxaelen. Chinax kaeyax
Nehemías kastikabejpon israelitas poejiw, xalaeyaxinil ampathatpijax. Majt kimaenkax
not xoti wathoꞌ, asatʉajnʉchanpijiw. Japi Dios nachaxduwpitat. Dios pejme puexa
israelitas poejiw jʉmduwpi kaes wathoꞌ nakiwoeya xot, chiekal masox namanx. Dios
asatʉajnʉchanpijiw nos-elaliajwa. Gobernador xabich pachaem” —aech Job Diosliajwa. Pe
Nehemías tapae-elbej sacerdote Eliasib kaes Job chinax babijax is-el. Kaejame, babejjame,
nabichliajwa Dios pejtemplobaxot, japon fit xot chinax jʉmchi-elon Diosliajwa. Chiekal ma-
Sanbalat paxʉlow. Japon, Sanbalat, israelitas aechon, puexa pejew wenapeltas wʉton.
padaelman. Do baxael, Dios pej-ángeles pejme pati
Diosxotse Dios-wʉajnalel. Jawʉt-is, Satanás
Dios tapaeipox Job xabich nabijasliajwa pat. Do jawʉt, Dios wʉajnachaemt wʉt, jʉm-
(Job 1.1–2.10) aechon ampox Satanásxot:
Xabich chajiakolaxtat, aton duk. Japon —¿Xamkat chiekal nejchaxoelam Job
pawʉl Job. Joblap jikawʉajan Dios. Jobbej nejchaxoelpoxliajwa xanliajwa? Xam najʉm-
chiekal ji-ispon pachaempoxan asew jiwliajwa. ampox tapaeix xam nijaxtat Job xabich
Jikajachawaetbejpon jiw kijila. Chinaxbej nabijasliajwa. Pe nakiowa, Job chiekal
kaen aton naekichachajba-elon. Job xabich naexasiton xan —aech Dios Satanásxot.
kimaenk. Xabich pin-iakolapon pak, oveja, Satanás jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
chivo, bur, camellobej. Diezpon paxi. Diosxot:
Xabichbejpon pamak. Japilap esclavos. —Pe Job pajut tapas-esalxot chaemilpox,
Do asamatkoi, Diosxotse puexa Dios pej- japon nakiowa xam chiekal naexasit. Chil
ángeles pati Dios-wʉajnalel. Jaxotse pat-is Job tapach wʉt chaemilpox, ja-aech wʉt,
Satanás. Do jawʉt, Dios wʉajnachaemt wʉt, japon kaes xam naexasisaxil. ¡Job xabich nej
jʉm-aechon ampox Satanásxot: bʉꞌxaenkapon! Ja-aech wʉt, babejjamechan
—¿Xamkat chiekal nejchaxoelam tamakan naksiyaxaelon xamliajwa —aech Satanás
Jobliajwa? Japon Job kaekolan kaes chiekal Diosxot.
pachaem puexa thatpijiwxot —aech Dios, Dios jʉm-aech ampox Satanásxot:
wʉajnachaemt wʉt Satanásxot. —¡Job xabich nej bʉꞌxaenka xam nijaxtat!
Do jawʉt, Satanás jʉmnot wʉt, jʉm-aechon Pe xam tapaeyaximil, Job tʉpaliajwa
ampox Diosxot: bʉꞌxaeyaxtat —aech Dios Satanásxot.
—Jn, xam chiekal tataeflam Job, japon Do jawʉt, Satanás fʉlaechlison Job poxade.
paxi, pamakjiwbej. Pejchoefbej chiekal Jawʉt, Job chalechkal xabich pobʉꞌta
tataeflam. Samata, Job chiekal naexasitpon bʉꞌthiklaspon Satanás pijaxtat. Ja-aech wʉt,
xam. Job paxi, pamakbej, pejchoefbej, Job xabich nabijat. Do jawʉtbej, Job pijow
xam chiekal kijtam wʉt, ja-aech wʉt, jʉm-aech ampox Jobxot:
diachwʉajnakolax Job babejjamechan —Xamliajwa ja-aech wʉt, jʉmch jʉm-am
naksiyaxael xamliajwa —aech Satanás ampox Diosliajwa: “Xam xabich pachaemam”
Diosxot, athʉxotse wʉton. —am Diosliajwa. Diachwʉajnakolax, xam
127
poeyam nejliaklanam. Kaes nawoesa pachaem Xamal jʉmch nejchaxoelam xanliajwa,
babejjamechan naksiyaliajwam Diosliajwa. Do matabijslaxtat. Xamal nejchaxoelam wʉt, jʉm-
jawʉxbej, ¡xam tʉpde! —aechow Jobxot. am ampox xanliajwa: “Job diachwʉajnakolax
Do jawʉt, Job jʉm-aechon ampox pijowxot: babijax is” —am xamal jʉmch, nejchaxoelam
—¡Xam nabej jʉm-aecheꞌ nejliaklaxan! wʉt xanliajwa. Japox diachwʉajnakolax
Dios nakajachawaet wʉt, puexa chiekal wʉt, ma amwʉt, ¡chiekal najʉm-amde
nakwepachaem. Jawʉt, xatis fias-esal Dios. babijax isxpoxliajwa! Xan chiekal kamta
Pe Dios tapaei wʉt chaemilpoxan nakwe- tʉpasian. ¿Ma-aech xotkat Dios naboejthʉs-
pasliajwa, japoxan ja-aech wʉt, xatis fiasaxisal el bʉꞌxaenkaxpox? ¿Ma-aech xotkat Dios
Dios pachaema-el naktapas-elaliajwa —aech naktapaei xatis nalaelaliajwas ampathatxot,
Job pijowxot. do jawʉx, nabijasliajwas? Xan babijax isx wʉt,
Nakiowa jʉmch, Job kawʉajnafʉl wʉton ¿ma-aech xotkat Dios nabeltae-el? —aech Job.
Dios, jʉm-aechon ampox Diosliajwa: “Xam Do jawʉt, asan Job pejnachalan, pawʉlpon
xabich pachaemam” —aech Job Diosliajwa Bildad, japon jʉm-aech ampox:
chinax kaejame jʉmchi-elaxtat, babejjame. —Puexa chiekal matabijtas ampox.
Nejmach-aton nabijat wʉt, japon nabijat, Dios
Job pejnachala, trespi, kastikas xot babijaxan ispoxanliajwa —aech
naksiyapox Jobliajwa Bildad.
(Job 2.11–14.21) Job jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox:
Job, tres pejnachalapon. Kaen pawʉl Elifaz. —Xan tajut chiekal matabijtax babijax is-
Asan pawʉl Bildad. Asan pawʉl Zofar. Japi enilpox Diosliajwa. Pe nakiowa, Dios natapaei
jʉmtaen Jobliajwa ja-aechpox. Japi, tres, xan xabich nabijasliajwan ampawaxaetat. Xan
jʉm-aechi ampox: “Chijiasdoꞌ taeliajwas nejxasinkax Dios pajut chiekal najʉmchiliajwa
wajnachalan Job, japon naewʉajnas wʉt, babijax isxpoxliajwa. Pe nakiowa, Dios
nejchachaemlaliajwa” —aech Job pejnachala. najʉmnos-el, wʉajnachaemtax wʉt
Dolisi, pat wʉti Jobxot, mox chalaefʉlisi nabijataxpoxliajwa —aech Job.
japonxot. Kaesemana wʉt, kaejame jʉmchi-eli Do jawʉt, asan Job pejnachalan, pawʉlpon
Job, japi pajut chiekal matabijt xoti Job xabich Zofar, japon jʉm-aech ampox:
nabijatpox. Dolisdoꞌ, kaesemana toep wʉt, Job —Job, xam xabich jʉmbisnikam, jʉm-
matxoela naksiya wʉt, jʉm-aechon ampox am wʉt: “Xan babijax is-enil” —am wʉt.
japiliajwa: Chil Dios pajut chiekal naksiya wʉt, xam
—¡Kaes chiekal pachaemaxael, xan nalaels- sʉapich, Dios jʉmchiyaxael xam xabich
enil wʉt ampathatat! Kaes pachaemaxaelbej babijaxan isampoxliajwa. Dios chiekal
xan tʉpaliajwan ampathatat, kaes nabijasa- matabijt, achan pachaem, achan chaemil.
elaliajwan —aech Job tres pejnachalanliajwa. Diachwʉajnakolax xamkas xabich babijax
Job pejnachalan, pawʉlpon Elifaz, japon jʉm- isam. ¡Dios kawʉajande xam beltaeliajwa
aech ampox: babijax isampoxliajwa, xam pejme chiekal
—Xam asew jiw naewʉajnam japi chiekal pachaemaliajwam Diosliajwa! ¡Dios
nejchachaemlaliajwa, nabijat wʉt. Ma amwʉt, kawʉajandebej ampawaxae xam chiekal
xam najut nabijatam wʉt, boejtalias-emil boejthʉlaliajwa! Ja-aech wʉt, nabijatampox
nejchachaemlaliajwam. ¡Nejchaxoelde ampox! chiekal toepaxael —aech Zofar.
Dios kajachawaet jiw pachaempi. Diosbej Dolisdoꞌ, Job naeweslapon kaes
kastika jiw babejchiw. Xamkas isam babijax naewesliajwa pejnachala jʉm-aechpoxan.
Diosliajwa. Samata, ¡Dios jasoxtat xam Do jawʉtbej, Job jʉm-aechon ampox
kastika! ¡Dios kawʉajande xam najut chiekal pejnachalaliajwa:
matabijsliajwam, achababijax isam Diosliajwa! —Xamal najut jʉmch japox nejchaxoelam
¡Japox babijax isampox chaemde Diosxot! Ja- wʉt, jʉm-am: “Xatis kaes pejme matabijtas”
aech wʉt, Dios pejme kajachawaesaxael xam —am xamal, najutliajwa nejchaxoelam wʉt.
puexa chiekal wepachaemaliajwa xamliajwa Pe xan nejliaklana-enil. Xan chinax babijaxan
—aech Elifaz. is-enil. Pe nakiowa, matabijtax puexa jiw
Do jawʉt, Job jʉmnot wʉt, jʉm-aechon xan nabʉꞌwʉajanpaeipox. Xan tajut chiekal
ampox pejnachalan Elifazliajwa: matabijtaxbej asew jiw, xabich babijaxan
—Diachwʉajnakolax, xan xabich nabijatax. is wʉt, chinax nabijas-eli. Xamalliajwa
Samata, ¡xamal bijiat nabeltaeyaxaelam! tampoela-el xan najʉmchiliajwam
Jʉmch natasalaximil xan babijax isxpoxliajwa. isaxaelenpox. Matabijtax Dios xabich puexa
128
matabijtpox. Dios matabijtbej puexa xamal —Job, ¿ma-aech xotkat xam majt chiekal
najʉm-ampoxan. Xamal japox nejchaxoelam nejchaxoela-emil jʉmchiyaxaelampox?
wʉt, nejmach jʉmch chiekal nejchaxoelam. Xamlis chiekal matabijs-emil masox
Chil xamal boejlach chalakam wʉt, ja-am diachwʉajnakolax, masox diachwʉajnakolaxa-
wʉt, kaes matabijspijwaxaelam. Ma amwʉt, elbej. ¡Xam chiekal nejchaxoelaxaelam ampox!
¡xan chiekal nanaeweꞌa! Xan tajut chiekal ¡Jiw babijaxan ispi, japi jiwlap jinabijat!
matabijtax nospaesianpox, Dios sʉapich, —aech Bildad.
Dioslap pajut jʉmchiyaxael xan babijax is- Do jawʉt, Job jʉmnot wʉt, jʉm-aechon
enilpox xan najʉmchiliajwa. Isx wʉt asax ampox Bildadliajwa:
babijax, xan tajut chiekal matabijsasian japox —Majt najʉm-ampox, japox pejme najʉm-
babijax. Xan nabijataxpoxliajwa, xan tajut am: “Xam babijax isam” —na-am jʉmch. Pe
chiekal matabijs-enil. Samata, tajut chiekal xan tajut chiekal matabijtax chinax babijax
matabijs-enil, machiyaxaelen ampawaxae is-enilpox. Pe xan matabijs-enil, ma-aech
chiekal naboejthʉlaliajwa” —aech Job xot Dios natapaei xan xabich nabijasliajwan.
pejnachalaliajwa. Samata, xabich tampoel xan boejtaliasliajwan
nabijataxpox. Tamak, tajjiw, tajnachala, puexa
Job pejme lochpox pejnachala japi nejwesla mox pasliajwa xanxot. ¡Bijiat cha-
(Job 15–21) aex na-itpaem nejbeltaeyax xanliajwa! ¡Kaes
Do pejme Elifaz jʉm-aechon ampox xabich jʉmch nabej natasaleꞌ xan babijaxan
Jobliajwa: isxpoxliajwa! Matabijtax Dios dukpon. Japon
—Puexa jiw chiekal matabijt xamlap xabich asamatkoi pejme chiekal nakajachawaesaxael
matabijsnam. Xam naksiyam nejliaklaxan. Ja- —aech Job, bʉxfafon wʉton Bildad.
am wʉt, itpaeyam sitae-emilpox Dios. Samata, Do jawʉtbej, asan Job pejnachalan
xan tajut chiekal matabijtax diachwʉajnakolax bʉxnaliaxton, japon pawʉl Zofar. Japonbej
xam babijax isam Diosliajwa. ¡Xam chiekal jʉm-aechon ampox Jobliajwa:
nejchaxoelde ampi kolenje, nejnachala, —Xan kaes boejlichaxinil.
kaes chiekal pakdiachiw, kaes chiekal Diachwʉajnakolax jiw babejchiwliajwa
matabijtbejpi! Me-ama xam, jachi-el japiliajwa puexa chiekal pachaem. Pe,
ampi, nejnachala. Samata, xam chiekal ¡xam chiekal matabijsaxaelam ampox!
matabijsaxaelam. Ampathatxot chiekal ijil Jiw babijaxan ispi, japi kamta, o baxael,
aton babijax is-elpon Diosliajwa. Xan pejme nabijasaxael, babijaxan is xoti —aech Zofar.
jʉmchiyaxaelen ampox xamliajwa. Poejiw, Job jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox
babijaxan ispi, japilap nabijat —aech Elifaz. Zofarliajwa:
Job jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox —¡Xanwich naksiyaxaelen xamliajwa!
Elifazliajwa: Ja-an wʉt, xan nejchachaemlaxaelen. Xan
—Chil ma amwʉt, xam nabijatam wʉt, tajut chiekal matabijtax jiw babejchiw tapas-
me-ama xan, ja-am wʉt, xanlax chiekal esal nabijasax, is wʉti babijaxan. Japi jiwlap
naewʉajnaxaelen xam nejchachaemlaliajwam. chinax nejchaxoela-el naexasisliajwa Dios.
Xan nabijatax wʉt, jʉmch najʉm-am ampox Pe japi jiw xabich jʉmch kimaenkafʉl. Japi
xanliajwa: “Xam xabich beltaenx” —na- jiwlap xabich piach laelp ampathatat. Xabich
am. Pe jawʉt, jʉmch asaxan najʉm-am: pakdiachiw wʉt, tʉpi nabijasa-elaxtat —aech
“Diachwʉajnakolax xamkas asababijax Job jʉmnot wʉton Zofar.
isam” —na-am jʉmch. Xan xabich nabijatax
bʉꞌxaeyaxtat. Tadaelmajiw nejchachaemil, Job pejnachala pejme naksiyapox Jobliajwa
xan bʉꞌxaenkax wʉt. ‘Asew jiw, pachaempi (Job 22–31)
xanliajwa, japibej chiekal matabijs-el, Do pejme Elifaz jʉm-aechon ampox
ma-aech xot xan chalechkal bʉꞌxaenkax. Jobliajwa:
Majt najʉm-ampox, japox pejme kaeyax —Xam xabich babejnam. Samata,
najʉm-am. ¿Ma kaes asax ijil, pachaempox, Dios tapaei xam xabich nabijasliajwam,
xan najʉmchiliajwam? Bajal. Taeyaxaes, Dios jikastika jiw babejchiw japi japox
diachwʉajnakolax xamalxot chiekal kastikaxtat nabijasliajwa. Xam naewʉajnax
matabijswam wʉt xanliajwa —aech Job kofsliajwam babijax isampox ma amwʉt,
bʉxfafon wʉton Elifaz. Dios chiekal naexasisliajwam. Ja-am wʉt,
Do jawʉt, Bildad pejme jʉm-aechon ampox Dios pejme kajachawaesaxael puexa chiekal
Jobliajwa: pachaemaliajwa xamliajwa —aech Elifaz.
129
Do jawʉt, Job pejme jʉmnot wʉt, jʉm- nejnajʉm-aecha, ma-aech xot xan nabijatax!
aechon ampox Elifazliajwa: Japoxan xamal chiekal jʉm-an —aech Job tres
—Xan tajut chiekal matabijtax babijax pejnachalaliajwa.
is-enilpox. Pe Dios naboejthʉs-el. Job pejnachala, trespi, japi piajkal
Diachwʉajnakolax, asew jiw nabijat babijaxan nospaei wʉt jʉm-aechi ampox: “Xatis kaes
ispi, Dios kastikas wʉti. Pe xan japamʉtpijna- machiyaxisal, Job jʉmch xabich jʉmbisnik xot
enil —aech Job. babijax is-elpoxliajwa” —aech Job pejnachala,
Do jawʉt, Bildad pejme jʉm-aechon ampox piajkal nospaei wʉti.
Jobliajwa:
—Dios xabich mamnik. Japon xajʉp puexa Job lochpox pejnachalan, cuatropontat
isliajwa. Xam najut chiekal matabijtam, jiw (Job 32–37)
pajut jʉmchiyaxil ampox Diosliajwa: “Xan Asan, Job pejnachalan, pawʉlpon Eliú.
xabich pachaeman” —chiyaxil jiw pajutliajwa Asew, Job pejnachala, trespi, japilap
—aech Bildad. majt naksiya wʉti, Eliú, chinax kaejame
Job pejme jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox jʉmchi-elon, japon chiekal pansian.
Bildadliajwa: Jawʉt, Eliú nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon
—Xam jʉm-ampoxan chinax xan ampox: “Tres, tajnachala, bʉxtoet wʉt, xan
nakajachawaes-el. Xan tajut chiekal matabijtax bʉxnaliaxsaxaelen” —aechon, nejchaxoel wʉt.
Dios xabich mamnik. Pe xan masoxtat jʉmch Japon Eliú jʉmtaen wʉt Job jʉm-aechpox,
chiekal bʉꞌxaenkax babijax is-enilpoxtat. Eliú xabich palala. Palalabejpon, asew
Xan jʉmchiyaxinil kichachajbaxtat, me-ama pejnachalaliajwa, trespiliajwa, bʉxmalecha-
diachwʉajnakolax wʉt, jachiyaxinil. Xan tajut el xoti Job. Samata, Eliú tʉadutlison
chiekal matabijtax chinax babijax is-enilpox. naksiyaliajwa pejnachala, trespiliajwa. Jʉm-
Japoxkal, kaeyax, xan jʉmchiyaxaelen, tʉpa- aechon ampox japiliajwa: “Xamal naksiyam
enil wʉtfʉk ampathatxot. Diachwʉajnakolax, wʉt Jobliajwa, xan chiekal boejlich naewetx,
babejchiw nabijat babijaxan is xoti. Xanlax xan pansianan xot. Xamal pakdiachwam
xabich nabijatax, chinax babijax is-enilponan. chiekal matabijs-emil naksiyaliajwam. Samata,
‘Xan nejchachaemlaxaelen, puexa tejew ma amwʉt, xanwich naksiyaxaelen. Xamal
pejme xabichaxael wʉt, pejme paklonan majt chiekal naewesfʉlax. Pe xamal chiekal
wʉtbej, me-ama majt, jachiyaxaelen. Majt matabijs-emil jʉmnosliajwam Job jʉm-
puexa jiw xan nasitaen. Xan kajachawaetxbej aechpoxan. Puexa chiekal naewetxbej Job
jiw weweꞌpaspoxan. Pe ma amwʉt, jʉm-aechpoxan. Xanlap ma amwʉt ampox
puexa jiw xabich naksiya babejjamechan jʉmchiyaxaelen. Dios xabich pejpamamax.
xanliajwa. Japoxliajwa xabich nanejxaejow. Samata, xatis wajut chiekal matabijtas, xabich
Me-ama Dios kaelel nanejwesla wʉt, ja- najʉmchiyaxisalpox Diosliajwa. Asamatkoi,
an xan. Dios natapaei xan nabijasliajwan. Dios tapaeipon jiw bʉꞌxaenkaliajwa japi
Najʉmnos-elbejpon nakajachawaesliajwa. chiekal naexasisliajwa Dios. Job jʉm-
Majt xan nejchaeman wʉt kajachawaetx jiw aech ampox xatisliajwa: ‘Bʉxnafoꞌax Dios
kijila, nawʉljow wʉt. Xan puexa chiekal kawʉajnaxpox’ —aechon. Xan chiekal
kajachawaetx. Kaen aton naekichachajba- matabijtax, Dios jikajachawaet jiw pachaempi.
enilbej. Pawis taenx wʉt, nejchaxoela-enil Dioslax kajachawaes-el jiw babejchiw. Job
bʉꞌmoejsliajwan. Dios pajut chiekal taen xabich naksiya xot babejjamechan, chiekal
xan babijax is-enilpox. Xan naksiya-enil pachaema-elon Diosliajwa. Jiw jʉm-aechpi
wʉt diachwʉajnakolaxpox, ¡Dios pajut nej ampox pajutliajwa: ‘Xan xabich pachaeman.
nakastika! Xan tajlewlabej, Dios palalaliajwa Me-ama asew jiw, jachi-enil’ —aechpi,
xanliajwa. Samata, chinax babijax is-enil. Xan nejchaxoel wʉt, japi jiwlap naewes-esal
xabich tejew plata, xanaboejs-enilbej. Samata, Dios, kawʉajan wʉti Dios” —aech Eliú
nejchaxoelx wʉt, jʉmchi-enil ampox: “Xan pejnachalaliajwa. Do jawʉt, Eliú jʉm-aech
asax nawepasaxil pachaema-elpox” —chi- ampox Jobliajwa: “Job, ¡xamlap ampox
enil, nejchaxoelx wʉt. Xan kawʉajna-enil jʉmchiyaxaelam Diosliajwa: ‘Xan xabich kaes
juimt matkoipijin, madoipijinbej. Asadiosbej pachaema-enil. Me-ama asew jiw, jachi-enil’
kawʉajna-enil. Tadaelmajiw nabijat wʉt, —chiyaxaelam Diosliajwa! Xan tajut chiekal
xan nejchachaemla-enil japiliajwa. Xan tajut matabijs-enil, ma-aech xot Dios kaes xabich
chiekal matabijtax chinax babijax is-enilpox. xam kastika-el, jʉm-am wʉt nejliaklaxan.
Xanlap ampoxasian. ¡Dios pajut chiekal Xan nejchaxoelx wʉt, jʉm-an ampox:
130
‘Xan jʉm-anpoxan, diachwʉajnakolax’ —an Do jawʉx, Job pejnachala islisi japox, me-
xan, tajut chiekal nejchaxoelx wʉt. Dios ama Dios toꞌas wʉt jʉmtispi. Do jawʉt, Dios
jikastika jiw, babijaxan ispi, nabijasliajwa, beltaen japi pejbabijaxan.
japoxan chiekal kofaliajwa, japi jiw chiekal Do jawʉx, Dios kajachawaet Job kaes pejme
naexasisliajwa Dios. Dios xabich pejme xabich kimaenkaliajwa. Samata, kaes pejme
kaes mamnik xot, xatis xajʉpa-esal chiekal kimaenkon. Me-ama majt kimaenk wʉt, jachi-el
matabijsliajwas Dios” —aech Eliú. Job. Kaes xabich kimaenkon, me-ama dos-veces.
Job pejjiw, pejnachalabej, pejme xabich sitaenpi
Job jʉmnochpox Dios Job. Job pejme diez paxipon. Samata, Job
(Job 38–42) xabich nejchachaemil, ampathatat laeje wʉt.
Eliú naksiyax bʉxtoet wʉt Jobliajwa, jawʉt
Dios toꞌa pinjiyax joewa. Do jawʉtbej, Dios Israelitas jʉm-aechlap ampoxan,
jʉm-aech ampox joewaxot Jobxot: jiw chiekal matabijsliajwa
—Ampi poejiw matabijsla. Japi jʉm- (Pr 1.7‑8)
aechpoxan xanliajwa, diachwʉajnakolaxa-el. Jiw xabich matabijspijwasia wʉt, japi
Xam, Job, puexa chiekal matabijs-emil. Xan jiwlap majt chiekal matxoela sitaeyaxaeli
that isx wʉt, jawʉt xam chiekal ijimilfʉk. Dios. Ja-aech wʉt, japi jiwlap xabich
Xam matabijs-emil, ampathatpijaxan xabich matabijspijwaxael.
pin-iakolapoxan, marxotbej, ithaejbej, Pelax, jiw, nejliakla, jʉmch
choefbej. Xambej xabich mamnika-emil. Me- chiekal mastaenpi matabijsaxan.
ama xan xabich mamnikax, jachi-emil xam. Jʉmmastaenbejpi, asew jiw naewʉajnas
Samata, ¡majt chiekal nejchaxoelde, xan wʉt.
najʉmnosasiam wʉt! —aech Dios Jobxot. Xamal yamxi, ¡chiekal naewesaxaelam,
Do jawʉt, Job jʉm-aechon ampox Diosxot: nej-axjiw naewʉajan wʉt! ¡Nej-axjiw
—Puexa xam jʉm-ampox, chanaekabʉanapoxan japoxanlap xamal
diachwʉajnakolax. Xan ijil kaes jʉmchiliajwan chiekal naexasisaxaelam!
xamliajwa —aech Job Diosxot. ¡Kofsaximilbej nej-enjiw naewʉajanpoxan!
Dios pejme jʉm-aech ampox Jobxot:
—Diachwʉajnakolax xan kastika-enil jiw Jiw naewʉajan yamxi chiekal
pachaempi. Pe xan kastikax jiw, babijaxan matabijsliajwa matabijsaxan
ispi. Xan tajut chiekal matabijtax isxpoxan. Xamal yamxi, ¡nejkiowaximil
Puexa ampathatxot ja-aechpoxan, xan tajnaewʉajnaxan, tajtatoꞌlaxanbej!
tataeflax tajpamamaxtat —aech Dios Jobxot. ¡Japoxanlap xamal chiekal
Pejme Job jʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox nejchaxoelaxaelam!
Diosxot: Ja-am wʉt, pin-iawaechan
—Ma amwʉt, xan tajut chiekal laejaxaelam ampathatxot. Xabich
matabijtax, xam xajʉpam puexa isliajwam. nejchachaemlaxaelambej.
Xan naksiyaxpoxan, japoxan naksiyax ¡Kofsaximilbej asew jiwliajwa
matabijslaxtat. Majt kaesʉapich matabijtax pachaemampoxan. Malap-is
xamxot. Pe amwʉtjel, kaes chiekal matabijtax, jachiyaxaelam jʉmdutampoxanliajwa
diachwʉajnakolax ma-am xam. Samata, xan chiekal isaxaelam!
kaes chiekal pachaema-enil jʉmchiliajwan, Xam japoxan ja-am wʉt, me-ama
“Xan najʉpx, Dios sʉapich,” —chiliajwan. paklochiw pijaxan, wʉchajilaxan wʉt,
Tajutliajwa xabich nanejxaejow, naksiyax ¡jachiyaxael xamalliajwa!
xot pachaema-elpox xamliajwa —aech Job Ja-am wʉt, Dios xabich nejchachaemlaxael
Diosxot. xamalliajwa. Ja-am wʉt, asew jiwbej
Do jawʉt, Dios jʉm-aech ampox Job xamal sitaeyaxael.
pejnachalaliajwa, cuatropiliajwa: “Xan talala
xamalliajwa, diachwʉajnakolaxpox jʉmchi- ¡Dios xabich xanaboejsaxaelam
emil xot xanliajwa. Me-ama Job jʉm-aechpox puexa nejnejchaxoelaxantat! ¡Xam
xanliajwa, jachi-emil xamal. Samata, xamal xanaboejsaximil najut, matabijampoxan!
choef xʉaꞌasaxaelam taj-ofrendaliajwa. ¡Puexa isaxaelampoxan, isaxaelam
Job wʉljoem japon xan nakawʉajnaliajwa Diosliajwa pachaempoxan. Ja-am wʉt,
xamalliajwa —aech Dios Job pejnachala, Dios itpaeyaxael, machiyaxaelam
cuatropiliajwa. isliajwam pachaempoxan!
131
¡Xam najutliajwa xabich nejchaxoelaximil, Atʉaj laejam wʉt, japox naewʉajnax xam
xabich matabijtampoxanliajwa! ¡Pelax, Dios nejkiowaximil.
chiekal sitaem! ¡Isaximilbej chaemilpoxan! Samata, chiekal najut natataeflaxaelam,
Ja-am wʉt xam, chiekal nejchaemaxaelam. matkoi, madoi wʉtbej.
Puexa nejthi xabich pachaemaxael. Japi naewʉajanpox, me-ama itliak wʉt,
ja-aechox, xam chiekal matabijsliajwam,
Nejew, xabich ommaenkpoxan wʉt, isliajwambej pachaempoxan.
¡kaesʉapich, chaxdusaxaelam Dios Xam chiekal matabijtam wʉt japox
itpaeiliajwam sitaeyax Diosliajwa! naewʉajnax, chiekal laejaxaelam.
Mʉthampi naxaeyaxan, chiekal Kaes chiekal matabijtam wʉt japox
matxoelanaboetpi, ¡chaxduiyaxaelam naewʉajnax, xamliajwa, me-ama
kaesʉapich Dios pej-ofrendaliajwa! nʉamt, pachaempot wʉt, jachiyaxaelpox
Ja-am wʉt, Dios kajachawaesaxael xam. xamliajwa.
Samata, trigo pelampi, cebadabej, xabich Ja-am wʉt, chiekal laejaxaelam.
naboesaxaeli. Xabichaxaelbej uvadunan Japi naewʉajanpox xam kaes chiekal
isliajwam vino. matabijtam xot, tampoelaxael pawis,
Xamal yamxi, ¡mastaeyaximil, Dios kastika babejow, xam naekichachajbaliajwa.
wʉt! ¡Nalalaxilbej, Dios kastika wʉt Tampoelaxaelbej pawispakmolow,
xamal isam wʉt babijaxan! naekichachajbaliajwa xam, japow
Dios kastika babijaxan ispi Diosliajwa. bʉꞌmoejs-elaliajwam.
Jasoxtat Dios kastika, xabich pachaem ¡Xam nejchaxoelam wʉt, jʉmchiyaximil
xoton japi jiwliajwa. ampox: “Xan ampow pawis
Me-ama aton paxʉlan kastika, xabich bʉꞌmoejsasian, xabich chimiow xot”
pasiawla xot, ja-aechlap-is Dios xabich —chiyaximil, nejchaxoelam wʉt!
pachaem xoton jiwliajwa. ¡Xam chiekal taeyaxaelam japow
chimiowpoxtat naekichachajbasamata
Kiwechan naewʉajnaspox jiw xam!
(Pr 6.6‑11) Pawis poejiw bʉꞌmoejtpow japox ja-aechow
Xam kiwechanam wʉt, ¡xabʉaꞌde chiekal plata kanaliajwa, japow pajut naxaeyax
taeliajwam, ma-aech fa-oe! wʉajt wʉt xaeliajwa.
¡Xam chiekal natachaemde Pelax, pawispakmolow asan poi wʉlwek
matabijsliajwam, ma-aech japi fa-oe, noxt wʉt, japow wʉlwek kaes kimaenkpon,
wʉti pejnaxaeyaxan! poi.
Fa-oexot chiekal ijil paklon nabichax Aton pajut jitdelt matiaf-ot wʉt, pejkamis
tatoꞌlaliajwas. wexarwaxaeson. Matiafkakamwasbejpon.
Pe japi pajut chiekal noxti pejnaxaeyaxan. Ma-is aton jitdel poxade fʉlaech wʉt,
Waech wʉt, xabich noxti pejnaxaeyaxan tʉakkakamwas wʉt, tʉakforwaxaeson.
tamejaliajwa. Jachiyaxaellap-is, aton bʉꞌmoejt wʉt
Kiwechan, ¡kaes xabich nabej moejs! pakmolow. Japon aton jʉmch chiekal
¡Nakiowa nabej okabej! namanaxilon. Xabich beyaxaeson masox.
Asamatkoi, xabich kijilaxaelam. Jiw xabich nejwesla-el kithakan,
Samata, naxaeyaxan ijilaxael xot, xabich naxaeyaxan natkowa wʉt xaeliajwa,
nabijasaxaelam. Naewʉajnax asew xabich litaxaela xoton.
wathoꞌ bʉꞌmoejs-elaliajwa. Pe nakiowa, japon kithakan asamatkoi
jaeltas wʉt, kaes xabich siete veces
(Pr 6.20‑34) mosaxaelon natkowapoxan. Plata kijil
Wʉa, ¡nabej kofs nej-ax, nej-en sʉapich, wʉton, japon pejbaxot owapoxan, japitat
naewʉajanpox! mosaxaelon.
¡Xam chiekal isde nej-ax, nej-en sʉapich, Aton nanʉamtpon, pawis pakmolow
tatoꞌalpoxan! sʉapich, japon atonlap chamoeyax
¡Japi naewʉajanpoxan nejchafaesaxaelam nejchaxoelax chiekal wejisalpon.
nejnejchaxoelaxantat! Japon aton japox ja-aech wʉt, pajut chiekal
¡Nej-ax, nej-en sʉapich, naewʉajanpox, jalwekon patʉpax.
japox, me-ama xam wʉchajilam wʉt, Japon aton xabich beyaxaeson. Xabich
ja-amdepox! losaxaesbejpon. Padalapox wetoepaxisal.
132
Japow pamal ʉwmaenk wʉt, japon aton,
me-ama jit wʉt, ja-aechon. (Pr 12.4‑5,15‑16,19‑25)
Chinax beltaeyaxilon, fʉlaen wʉt Pawis, xabich pachaempow pamalliajwa,
boesaliajwa asan aton. japowlap nejchaxoel wʉt, jʉm-aech
ampox: “Xan sitaeyaxaelen tamal. Me-
Rey Salomón naewʉajanpoxan ama tajpaklon wʉt, jachiyaxaelen”
(Pr 10.1‑4) —aechpow, nejchaxoel wʉt. Ja-aech wʉt,
Paxʉlan matabijsan wʉt, pax, pen sʉapich, japow pamal asew jiw xabich sitaeyaxaes.
xabich nejchachaemli paxʉlanliajwa. Pelax, pawis, naenapach-elpow pamal,
Pe paxʉlan chaemilpon wʉt, pax, pen japow pijaxtat asew jiw sitaeyaxili japow
sʉapich, xabich nabijati paxʉliajwa. pamal.
Aton kimaenk wʉt babijaxan ispoxantat, Jiw pachaempi, japi jiwlap nejchaxoel
ja-aech wʉt, japon aton chiekal isliajwa pachaempoxan.
nafoꞌa Diosxot. Pejewbej, chiekal Pe jiw babejchiw, jʉmch nejchaxoeli
we-omjisalpon. naekichachajbaliajwa asew jiw.
Pelax, babijaxan is-elpi pejlewla-eli
tʉpaliajwa. Nejliaklan nejchaxoel wʉt, jʉmch
Dios tapae-el jiw pachaempi pejlit jʉm-aechon ampox: “Puexa xan
tʉpaliajwa. isxpoxan xabich pachaem. Samata,
Pelax, jiw babejchiw Dios tapaesi xabich chinax naweweꞌpa-el asew jiw xan
litaxaelaliajwa. nanaewʉajnaliajwa” —aech jʉmch
Jiw kiwecha, kijila nadofaxaeli. nejliaklan, nejchaxoel wʉt.
Pelax, jiw xabich nabisti, japi xabich Pelax, matabijsan, japon chiekal naewet
kimaenkaxael. asew jiw naewʉajnas wʉt.
Nejliaklan jʉmch kamta palalapon.
(Pr 11.12‑13,22,24‑25) Pelax, majt chiekal nejchaxoelon
Aton, majt chiekal nejchaxoela-el isaxaelpoxliajwa, japon mas taen, asew
wʉt, naksiyaliajwa, japon atonlap jʉmch jiw babijaxan we-isas wʉt.
naksiyaxael babejjamechan asan atonliajwa.
Pelax, aton majt chiekal nejchaxoel wʉt Naekichachajbapijin jʉm-aechpox
naksiyaxaelpox, japon atonlap chiekal piachliajwa-el.
boejlichaxael. Pe diachwʉajnakolax paeipon
Aton, bʉxwʉajanmaeyan, puexa japoxlax diachwʉajnakolax chiekal
nejmachwʉajan chapaeipon asew jiwxot. pomatkoichaliajwa.
Pelax, nejmachwʉajan pae-elon, chapae-el Jiw nejchaxoelpi babijax isliajwa, japi
nejmachwʉajan asew jiwxot. jiwlap nejchaxoel naekichachajbaliajwa
asew jiwliajwa.
Pawis xabich chimiowpow pajut chiekal Pelax, jiw fiatpi asew jiw nabe-elaliajwa,
natataefla-el wʉt, chaemilaxael japi jiwlap xabich nejchachaemlaxael.
japowliajwa. Pachaempon nabijasaxil babijaxantat.
Japow, me-ama oro-anillo, marán Pe aton, pachaema-elpon, xabich
pejfumuxot xajoespox wʉt, jachiyaxaelow. tapasaxaeson babijaxan japonliajwa.
Dios nejwesla kichachajbapijiw.
Asew, pejew pasiowla-elpi, kaesʉapich Pelax, Dios xabich nejchachaemil jiw
chaxduwpi pejew, asew jiwliajwa. Ja- kichachajba-elpiliajwa.
aech wʉt, wetoepa-esal pejew, kaes Aton, matabijtpon, itpae-el pejmatabijsax
chaxduiyaxaes xoti. asew jiw jʉmch sitaeliajwas japon
Jiw, xabich pasiowlapi pejew chaxduiliajwa pejmatabijsax.
asew jiw, japi jiwlap wetoepaxaes pejew. Pelax, nejliaklan puexa nejmach jʉmch
Siomaeya kijila nadofaxaeli. chiekal naksiya. Samata, puexa
Pelax, kajachawaetpon pejewtat jiw kijila, jiw jʉmtaens wʉt matabijtaspon,
japon aton xabich wenamaesaxaeson diachwʉajnakolax japon matabijslanpon.
pejew. Nabistpon, asamatkoi paklon nadofaxael.
Chaxduwpon asew jiw, japon atonbej Pelax kiwechan, asan pej-esclavo
chaxduiyaxaeson asew jiw. nadofaxael.
133
japon aton itpaei chinax sitae-elpox Dios,
Paxʉlan naxaexasisan wʉt puexa jiw ispon.
(Pr 13.1‑6,20) Pelax, kajachawaetpon kijila, japon atonlap
Paxʉlan naexasisan wʉt, chiekal itpaeipon sitaenpox Dios.
naexasiton, pax fiach wʉt.
Pelax, paxʉlan naexasislan wʉt, japonlap Aton, pachaema-elpon, babijaxan is wʉt,
babejjamechan jʉm-aechon asew japon aton xabich kastikaxaeson.
jiwliajwa. Pax fiachpoxbej naexasis-elon. Pelax, babijaxan is-elpon asew jiwliajwa,
Jiw, naksiyapi chimiajamechan, japi jiwlap japon aton asamatkoi tʉp wʉt, pasaxaelon
xabich nejchachaemil. Diosxotse pomatkoicha Diosxotaliajwa.
Pelax, jiw babejchiw jʉmch nejchachaemil,
is wʉti babijaxan asew jiwliajwa. (Pr 15.1‑5,8‑9,12‑13,15,22,30)
Aton majt chiekal nejchaxoelpon Aton xabich palalapon, jʉmnoch wʉton
naksiyaliajwa, japon atonlap piach chimiajametat, ja-aech wʉt, japon aton
laejaxaelon ampathatxot. wetoepaxaes xabich palalapox.
Pelax, xabich nejmachwʉajan naksiyapon, Pe xabich palalapon, jʉmnoch wʉton
japon pajut chiekal natabejt japoxtat. babejjametat, ja-aech wʉt, japon aton
Kiwechan xabichasiapon nejmach kaes xabich palalaxael.
nejxasinkpoxan. Pe japoxan faeka-elon, Jiw pachaempi, japi jiwlap naksiya
kiwechan xot. pachaempoxan.
Pelax, xabich nabistpon nejmach Pelax, jiw nejliakliw, naksiyapi nejliaklaxan.
nejxasinkpoxan faekon. Dios tataefʉl jiw potʉajnʉcha, pachaempi,
Aton, pachaempon, nejwesla jiw babejchiwbej.
kichachajbaxan. Jiw naksiya wʉt chimiajamechan asew
Pelax, babejen padalaxaelon. jiwliajwa, ja-aech wʉt, jiw xabich
Sitaeyaxisalbejpon asew jiw. nejchachaemil.
Aton is wʉt pachaempoxan Diosliajwa, Pelax, jiw naksiya wʉt babejjamechan
japon atonlap isaxil babijaxan. asew jiwliajwa, ja-aech wʉt, pajut chiekal
Pelax, aton pachaema-elpon, japon aton nadati babejjamechan naksiyapoxantat.
chiekal toesaxaeson Dios. Nejliaklan nejwesla pax fiachpox
naexasisliajwa.
Nanʉamtam wʉt, naexasiti sʉapich, ja- Pelax, naexasitpon pax fiachpox, japon
am wʉt, asamatkoi, xambej xabich itpaei xabich nejchachaemilax.
naexasisnaxaelam.
Pelax, nanʉamtam wʉt, nejliakliw Dios nejwesla jiw babejchiw pej-ofrenda.
sʉapich, ja-am wʉt, asamatkoi, xambej Pelax, Dios nejchachaemil jiw pachaempi,
matabijslanaxaelam. kawʉajan wʉt japonliajwa.
Dios nejwesla jiw babijaxan ispoxan.
(Pr 14.23,29‑31) Pelax, Dios xabich nejchachaemil jiw,
Nabistpon, xabichaxael pejew. chiekal duil wʉt.
Pe asan, jʉmch naksiyamaenkpon nabich-el
wʉt, japon xabich nabijasaxael. Jiw nejxasinkpi bʉꞌwʉajanpaeyaxan
Aton, xabich piach boejtaliatpon, asax we- asew jiwliajwa, japi jiwlap nejwesla
isas wʉt, japon itpaei diachwʉajnakolax bʉxfiasliajwas asew jiw.
xabich pachaempon. Samata, japi nejwesla kaeyaxtat
Pelax, kamta palalapon, japon itpaei natamejaliajwa, matabijtpi sʉapich.
pachaema-elpon. Aton nejchachaemilpon, xutampapon
Pejnejchaxoelaxtat chiekal nejmamachpon, nejchachaemilpox.
japon atonlap piach laejaxael ampathatxot. Aton nejxaejwaspon japon atonlap-is
Pelax, xabich nusasiowlamaenkpon, japon xutampa nejxaejwaspox.
aton pomatkoichan bʉꞌxaenkaxaelon Nejchachaemilpon japon aton xabich kaes
japoxantat. Japon atonlap xabich piach nejchachaemlasiapon.
laejaxil ampathatxot. Pe matabijslan, kaes nejxasink nejliaklax.
Babijax ispon jiw kijilpiliajwa, japi jiwlap Me-ama naxaeyax wʉt, wejatispon jʉmch
nabijat japon pijaxtat. Japox is wʉton, japox nejliaklax.
134
Jiw xabich kijilpi pomatkoicha chinax Dioslap-is, me-ama japox ja-aech, xapaeja
wepachaema-esal. wʉton jiw chiekal matabijsliajwa japi
Pelax jiw xabich nejchachaemili, pejnejchaxoelaxan.
japonliajwa, pomatkoicha, me-
ama fiestamatkoiyan wʉt, wejatispi Jiw beltaen wʉt aton pejbʉꞌwʉajanpon, o
nejmachmatkoiyan wʉt. tasala wʉtbejpi aton bʉꞌwʉajanjilpon,
japox koleyaxlap Dios xabich nejwesla.
Majt wʉajnachaems-esal wʉt matabijspi,
wajut jʉmch masoxtat isas wʉt, jatis wʉt, (Pr 18.17)
japoxan chiekal nakwepachaemaxil. Juezxot wʉti, matxoela naksiyapon, japon
Samatalap, majt chiekal aton, me-ama diachwʉajnakolax chiekal
wʉajnachaemsaxaes matabijti, paei wʉt, ja-aechon.
isaxaespoxan chiekal Pe wʉchakal naksiyapon, japon atonlax
nakwepachaemaliajwa. naksiya diachwʉajnakolaxpox, ja-aech
wʉt, puexa jiw pajut chiekal matabijti
Xutampapon nejchachaemilpox, asew matxoela naksiyapon diachwʉajnakolax
jiw xutaens wʉton, ja-aech wʉt asew pae-elon.
jiw-is naknejchachaemil japon aton
nejchachaemilpoxliajwa. (Pr 19.4,11,17‑18,20,23)
Chimiawʉajan jʉmtaens wʉt, kaes chiekal Kimaeyan xabich kaes pin-iat pejnachala.
nejchachaemlas. Pelax, kijilan majt pejnachalapi kofaspon.
(Pr 16.3‑5,7‑8) Aton majt chiekal nejchaxoelpon isliajwa,
Xam asax isasiam wʉt, matxoela japon atonlap kamta palala-elon, asan
kawʉajnaxaelam Dios, Dios aton babijax is wʉt japonliajwa.
kajachawaesliajwa xam. Japox babijax mas taen wʉton, asew jiw
Ja-am wʉt, puexa isampoxan chiekal sitaenspon.
wepachaemaxael.
Dios tulaelt wʉt puexa ampathatat, Aton presta wʉt plata kijilan
japoxanliajwa pajut chiekal taenpon kajachawaesliajwa, japox prestax, me-
achaxliajwa kaenanʉla japoxan ama Dios presta wʉt, ja-aechon.
pachaemaxael. Samata, Dios pajut chiekal mosaxaes, japon
Dios isbejpon jiw babejchiw, kastikamatkoi aton, prestapox kijilan kajachawaesliajwa.
pat wʉt japi jiw kastikaliajwapon. Naxi chiekal fiasaxaelam babijaxan
Dioslap nejwesla ampox jiw nejchaxoel ispoxan kofaliajwapi.
wʉt pajut jʉm-aechpi ampox: “Xan kaes Jachiyaxaelam, xajʉpam wʉtfʉk naxi
pejme pachaeman. Me-ama asew jiw, fiasliajwam.
jachi-enil” —aechpi, nejchaxoel wʉt. Pe matkaesaximil, naxi kastikam wʉt.
Japi kamtalejen, o, baxael, kastikaxaespi
Dios. Asew jiw xam naewʉajan wʉt,
¡chiekal naewesaxaelam! ¡Chiekal
Aton, chiekal laeja wʉt, japon atonliajwa naexasisaxaelambej japi naewʉajanpox!
Dios chiekal nejchachaemil. Ja-am wʉt, asamatkoi, xamliajwa chiekal
Samata, Dios kajachawaet japon aton pachaemaxael.
padaelmajiw chiekal pachaemaliajwapi
japon atonliajwa. Jiw chiekal sitaen wʉt Dios, ja-aech wʉt,
Xabich kans wʉt babijaxan isaxtat, jatis japi jiw chiekal duilaxael.
wʉt, japox xabich pachaemaxil. Nejchachaemlaxaelbejpi. Nabijasaxilbejpi
Kaes pejme pachaemlax, kaesʉapich kans babijaxantat.
wʉt, pachaempoxan isaxtat.
(Pr 20.1‑4,15,22)
(Pr 17.3,15) Jiw afpi vino, japi jiwlap bʉꞌwʉajanpaei
Jiw xapaeja oro jitat. Malap-is ja-aechi plata, asew jiw. Wʉrdien af wʉtbej, japi jiw
chiekal matabijsliajwa diachwʉajnakolax naba. Me-ama jasi jiwliajwa, xabich
orokola wʉt, o platakola wʉtbej. tampoel pachaemaliajwa asew jiwliajwa.
135
Rey xabich palala wʉt, japon rey, me-ama Japon aton chaxduw wʉtbej malech,
león jʉmbʉꞌa wʉt, ja-aechon. kimaenkpikal japi jiw nejxasinkaliajwas,
Rey palala wʉt asan atonliajwa, japon ja-aech wʉt, japon aton asamatkoi,
atonliajwa xabich chachoel, boesaxaes kimaeyax chalechkal wetoepaxaes.
xoton.
Nejweslapon, asan aton sʉapich, nalosax, (Pr 23.9)
japon atonlap xabich pachaem. Ja-aech ¡Nejliaklan mosa-el naewʉajnaliajwa!
wʉt, sitaensbejpon asew jiw. Nejliaklan naewʉajnam wʉt, jʉmch
Pelax, nejliaklan xabich sichaems nalosax, bʉꞌwʉajanpaeyaxaelon naewʉajnampox.
asan aton sʉapich.
Kiwechan nabich-elon pejlulliajwa, lul (Pr 24.27‑29)
tasiapsmatkoiyan wʉt. ¡Majt chiekal kitoesaxaelam lul!
Samata, baxael, japon aton pejnaxaeyaxan Do jawʉx, ¡nejba esaxaelam!
chiekal wejilaxaeson. ¡Jʉmch nejmach tasalaximil,
Chimianaewʉajnax kaes xabich ommaenk. diachwʉajnakolaxa-el wʉt, asew jiw is-el
Me-ama oro, o iaꞌ, xabich ommaenkpi wʉti babijaxan!
jachi-el naewʉajnaxan pachaempoxan. Matxoela tʉadutpon babijax isliajwa
Aton babijax is wʉt xamliajwa, ¡japon xamliajwa, japon atonliajwa xam
atonliajwa jʉmchiyaximil ampox: ‘Xan-is nejchaxoelam wʉt, jʉmchiyaximil ampox:
babijax isaxaelen xamliajwa, majt isam “Xan-is isaxaelen babijax japon atonliajwa”
xot babijax xanliajwa’ —chiyaximil japon —chiximil, nejchaxoelam wʉt.
atonliajwa!
Xamlap ampox wʉajnawesaxaelam, (Pr 25.17)
jʉmchiliajwam ampox: ‘¡Jelow pajut ¡Kaewʉchfʉl, nejnachalanxot papasaximil
Dios kastikaspon!’ —chiyaxaelam, taenliajwam!
nejchaxoelam wʉt. Xabich kaewʉchfʉl papatam wʉt,
nejnachalan chiekal nejchachaemaxilon
(Pr 21.1) xamliajwa. Nejnachalan nejweslaxael
Ma Dios inejchaxoeldoꞌ, do japoxakal min xam kaewʉchfʉt papatam wʉt taeliajwa
chiekal min fol. nejnachalan.
Malap-is, ja-aech reyliajwa, chiekal
nejchaxoel wʉton. Japon japox (Pr 26.11,17,20)
nejchaxoel, Dios kajachawaechxot. Wʉr pajut chiekal xael chakapox. Me-ama
ampox ja-aechlap-is, aton matabijs-elpon,
(Pr 22.7,13,15‑17) pejme is wʉton matabijs-elpox.
Kimaenkpi tatoꞌal jiw kijila.
Ja-aechlap-is prestapon plata asan atonxot. Xam nijaxa-el wʉt, ¡xandadʉsaximil! Xam
Japon, me-ama pamakan wʉt, ja-aechon japox xandadʉtam wʉt, ja-am wʉt,
prestaponxot. me-ama wʉr naechoꞌtakʉktam wʉt,
jachiyaxaelam.
Aton, kiwechan, nabich-elaliajwa, Xandadʉtam wʉt, ja-am wʉt, japi jiw
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: xabich babijax isaxael xamliajwa.
“Xan fʉlaechx wʉt nabichliajwan,
nuth naxaeyaxael nʉamfatat” I toejwas wʉt, jit itkʉaw.
—aechlap, kiwechan, nejchaxoel wʉt Jachiyaxaellap-is, jiw bʉxwʉajanmaenkpi
nabich-elaliajwa. chiekal ijilaxael wʉt. Wʉajan chiekal
ijilaxael.
Pansiachiw puexa chiekal matabijs-el.
Samata, babijaxan ispi. (Pr 27.2,12,15‑16)
Pelax, paxjiw, penjiw, kastikas wʉti, ja-aech ¡Xam najutliajwa jʉmchiyaximil ampox:
wʉt, japi kofaxael babijaxan ispoxan. “Xan xabich kaes pachaeman, ji-isx
Xabich kimaenkaliajwapon, japon pijaxtat xot pachaempoxan asew jiwliajwa”
jiw kijiliw xabich nabijat. Samata, japon —chiyaximil najutliajwa!
aton japoxtat, asamatkoi, chalechkal ¡Xam xabich pachaemampoxliajwa asew
wetoepaxaes kimaenkpoxan. jiw nej jʉm-aecha japox xamliajwa!
136
Aton, pajut chiekal taen wʉton, wʉajna Kajachawaetpon kijiliw, japon asax
xabich chachoelpox, japon aton nakiowa weweꞌpaxisal.
fʉlae-elon. Jaxot asalel atʉaj jiaton. Pelax, kajachawaes-el wʉton asew jiw,
Pe asan aton, pajut chiekal taen kijilpi, ja-aech wʉt japon aton xabich
wʉton, wʉajna xabich chachoelpox, babijaxan wepasaxaes.
japon aton jʉmch nakiowa folon
wʉajnachaxoelpoxade. (Pr 29.1‑3,7,11,15‑17,23)
Ja-aech wʉt, japon aton xabich nabijat Naexasis-elpon, asew jiw fiach wʉt, japon
babijaxtat. atonlap, asamatkoi, chalechkal chiekal
toepaxaelon.
Pijow losfʉlaspon kaewʉchfʉl, japox, me- Tatoꞌalpi chiekal pachaem wʉt, ja-aech
ama iamdolt natoepapox nejmet wʉt, wʉt, puexa pejtʉajnʉpijiw xabich
ja-aechox. nejchachaemil.
Samata, japow pamal xabich naeweslapon Pelax, babejchiw tatoꞌal wʉt, ja-aech wʉt,
kaes jʉmtaeliajwa pijow losfʉlaspoxan. puexa pejtʉajnʉpijiw jʉmch chiekal
Japow japox bʉxkofsaxil pamal losfʉlpox, nabijati japi pijaxtat.
japow japox pejkabʉan xot. Paxʉlan naexasisan wʉt, pax xabich
Malap-is ja-aech atonliajwa. Japon aton nejchachaemil paxʉlanliajwa.
machiyaxil joewa fiasaliajwa kaes wika- Pelax, paxʉlan nanʉamt wʉt, wathoꞌ
elaliajwa joewa. sʉapich, poejiw bʉꞌmoejtpi sʉapich, plata
Malap-is ja-aech pasimint. Aton mosliajwas, ja-aech wʉt, japon aton
piach xanukaxil ke-etat pasimint, puexa pejew plata chiekal xatoeton japi
tathoekchaxaek xot. wathoꞌtat.
(Pr 28.1,7,9,13,19,27) Jiw pachaempi, japi jiwlap, xabich
Jiw babejchiw jʉmch masoxtat pajut pachaempi kijiliwliajwa. Mastaenbejpi
chiekal dʉkpi jiw chakifʉlae-esalpoxtat. kijiliw pejew.
Pelax, jiw pachaempi, japi pejlewla-el asew Pelax, babejchiw chinax sitae-eli kijiliw.
jiwliajwa. Mastae-elbejpi kijiliw pejew.
Samata, chiekal nejmach duili. Me-ama
nuth pejlewla-el asew choefliajwa, ja- Nejliaklan palala wʉt, piach xabich
aechlap-is jiw, pachaempi asew jiwliajwa. palalapon, majt chiekal nejchaxoela-el
xoton.
Aton chiekal naexasit wʉt Dios Pelax, pachaempon palala wʉt, jʉmch
pejtatoꞌlaxan, japon atonlap pajut chiekal chiekal boejlichpon.
natataeflaxael.
Pelax, aton nanʉamt wʉt, xabich Pijow sʉapich, fiat wʉti paxʉlan, kastika
xaemaenkipi sʉapich, japon pax xabich wʉtbejpi, baxael, paxʉlan chiekal tiꞌt
padalaxael paxʉlanliajwa. wʉtlison, japonlap xabich pachaemaxael.
Babejchiw tatoꞌalxot, japatʉajnʉxot jʉmch
Aton nejwesla wʉt naexasisliajwa Dios kaes xabichfʉl babijaxan.
pejtatoꞌlaxan, ja-aech wʉt, Dios naewes- Pe baxael, babejchiw malechas wʉt, jawʉt
esalpon, kawʉajan wʉton Dios. jiw pachaempi taeyaxaespi.
Naxi chiekal fiatam wʉt, ja-am wʉt, xamal
Babijaxan ispoxan jalpae-el wʉton Diosxot, paxjiwam nejmach chiekal duilaxaelam.
ja-aech wʉt, japon aton puexa chiekal Xamal xabich nejchachaemlaxaelambej
wepachaemaxisal. naxiliajwa.
Pelax, jalpaeipon Diosxot puexa babijaxan
ispoxanliajwa, koft wʉtbejpon japoxan, Aton nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox:
ja-aech wʉt, Dios beltaeyaxaeson. “Xan kaes chiekal pachaeman. Me-ama
asew jiw, jachi-enil” —aech wʉton,
Naxaeyaxan mʉthapon, xabich nejchaxoel wʉt, japon atonlap asamatkoi,
wenamanaxaeson pejnaxaeyaxan. puexa jiw jʉmchiyaxaeson ampox:
Jʉmch xabich nanʉamtpon, japon atonlap “Xam kaes xabich pachaempona-emil”
naxaeyaxan kijilaxael. —chiyaxaeson jiw.
137
Pelax, nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: pachaembejpi. Pe ma amwʉtjel, japilap
“Xan kaes chiekal pachaema-enil. Me- jiwbew. Japibej kastika-eli jiw, xabichpi
ama asew jiw, jachi-enil” —aech wʉton, pejbʉꞌwʉajan, jʉmch moch wʉti xabich
nejchaxoel wʉt, japon atonlap, asamatkoi plata. Ja-aech wʉt, tapaeipi jiw, xabichpi
puexa jiw xabich sitaeyaxaeson. pejbʉꞌwʉajan, nakolaliajwa kastika-elaxtat.
Japiliajwa xan tapaeyaxaelen xabich babijaxan
(Pr 31.10) tapasliajwas. Ja-aech wʉt, japi chiekal
Wathoꞌ xabich pachaempi tampoel aton wʉxataeyaxael, naexasisliajwapi xan’ —aech
faenaliajwa. Samata, xabich pachaempow Dios, jʉm-aech wʉt xamalliajwa” —aech
japow xabich kaes om-maenk. Me-ama profeta Isaías Judá tʉajnʉpijiwliajwa.
iaꞌt, xabich ommaenkpot wʉt, jachi-el Profeta Isaías Judá tʉajnʉpijiwliajwa
japow. pejme jʉm-aechon ampox: “Asamatkoi,
puexa asatʉajnʉchanpijiw pasaxael Dios
Profeta Isaías naewʉajanpox pejtemplobaxot kaes chiekal matabijsliajwapi
Judá tʉajnʉpijiw Dios. Jiw kaes nabeyaxil, asatʉajnʉchanpijiw
(Is 1–6) sʉapich. Japox jachiliajwa wʉt, Judá
Rey Uzías pin-iawaechan tatoꞌal wʉt tʉajnʉpijiw xabich nabijasaxael pejkastikaxtat,
Judá tʉajnʉpijiw, Dios toꞌa profeta Isaías, xabich kawʉajan xoti ídolos. Do japox ja-
japon naewʉajnaliajwa Judá tʉajnʉpijiw, aech wʉt, pelsaxaeli pej-ídolos, dʉkp wʉti
asatʉajnʉchanpijiwbej, mox duili. namoechaliajwa. Jerusalén paklowaxpijiw,
Profeta Isaías jʉm-aechon ampox Judá puexa asew, Judá tʉajnʉpijiwbej, xabich
tʉajnʉpijiwliajwa: “Chiekal naeweꞌe Dios babejchiw. Me-ama Sodoma paklowaxpijiw,
chajia jʉm-aechpox xamalliajwa: ‘Puexa ja-aech-is Judá tʉajnʉpijiw. Japi pejpaklochiw
jiw, chiekal tataeflaxpi, japi jiwlap nejwesla kaes pejme babijaxan ispi. Me-ama asew
naexasisliajwa xan. Me-ama aton paxi jiw, jachi-eli. Paklochiw pijaxtat kijiliw
chiekal tataefʉl wʉt, xanlap-is, ja-an xabich nabijat. Paklochiw toꞌabejpi puexa
Judá tʉajnʉpijiwliajwa. Pe nakiowa, Judá pejtʉajnʉpijiw babijaxan isliajwa. Dios
tʉajnʉpijiw nejwesla naexasisliajwa xan. kastikaxael Judá tʉajnʉpijiw. Kastikax
‘Samata, xan tapaeix Judá tʉajnʉpijiw toet wʉt, laelpifʉk beltaeyaxaelon japi
malechaliajwas padaelmajiw. Tapaeixbej asaxan ispoxanliajwa babijaxan. Do jawʉt, Jerusalén
tapasliajwas, pachaema-elpoxan. Weꞌpox, paklowax Dios pejpaklowa nadofaxael” —aech
¡ampoxlape, Jerusalén paklowaxpijiwkal profeta Isaías Judá tʉajnʉpijiwliajwa.
malechaliajwaspox padaelmajiw! Japox ja-aech Profeta Isaías pejme jʉm-aechon ampox
wʉtbej, japi nakiowa nejwesla naexasisliajwapi Judá tʉajnʉpijiwliajwa: “Xamal, Judá
xan. Malis nawoesa chiekal ijil xan isliajwanpox tʉajnʉpijwam, me-ama uvalulan chiekal
japiliajwa, chiekal naexasisliajwapi xan. tataeflaspi, ja-am xamal. Pe nakiowa,
‘Xan chiekal nejchachaemla-enil, japi uvanaechan chiekal naboes-el. Xamallap-
choef xʉaꞌat wʉt taj-ofrendaliajwa. Japoxan is, ja-am, is-emil xot pachaempoxan. Dios
is wʉti, japox chiekal pachaema-el xanliajwa. xabich pachaem xamalliajwa. Pe xamal
Ma-isi fiesta is wʉt, itpaeiliajwa pejsitaeyax pachaema-emil Diosliajwa. Pachaema-emilbej
xanliajwa, japoxliajwabej xan chiekal asew jiwliajwa. Japi pejsatan kinotam xamal
nejchachaemla-enil. Xan naewes-enilbej japi nejsatanliajwa. Nejjueces babejchiwbej. Jiw
nakawʉajan wʉt, xabich babijaxan is xoti. pejbʉꞌwʉajanpi, mot wʉti plata, ja-aech wʉt,
‘Japi kofaxael wʉt babijaxan ispoxan, nejjueces jʉmch jitapaeipi chijiyaliajwa jiw
ja-aech wʉt, xan chiekal pachaemaxaelen babejchiw kastika-elaxtat. Samata, puexa
japiliajwa. Japibej chiekal pachaemaxael japoxanliajwa, Dios tapaeyaxael asatʉajnʉpijiw
wʉti kijiliwliajwa, ja-aech wʉt, xan xamal chakipasliajwa” —aech profeta Isaías
nejchachaemlaxaelen japiliajwa. Kofa wʉtbejpi Judá tʉajnʉpijiwliajwa, japox jʉm-aech wʉton,
puexa japoxan, babijaxan, naexasit wʉtbejpi asamatkoi japox diachwʉajnakolax chiekal
xan puexa isxpoxanliajwa, ja-aech wʉt, xan jachiyaxaelpox.
kajachawaesaxaelen japi, Judá tʉajnʉpijiw. Asamatkoi, rey Uzías tʉpwaestat, profeta
Pe japi xan naexasis-el xoti, xabichpi Isaías Dios pejtemplobatat wʉt, chiekal
pejbʉꞌwʉajan. masoxtat taenpon, Dios ek wʉt pejtʉa-ekaxtat.
‘Jerusalén paklowaxpijiw majt chiekal Profeta Isaías taenbejpon Dios pej-ángeles,
naexasiti xan. Puexa jiwliajwa chiekal pask wʉti athʉlelsik. Pinjametat jʉm-aech:
138
“Dios xabich pachaempon. Dios chinax babijax xabich nadalaxael Dios pijaxtat. Dios tapaei
is-el” —aech Dios pej-ángeles. nadaelmajiw malechaliajwa xamal. Pe ja-
Profeta Isaías japox jʉmtaen wʉt, aech wʉt, chinax nejchaxoela-emil Dios
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: “¡Ma kawʉajnaliajwam. Samata, Dios tapaei xabich
xan amwʉt, tʉpxdoꞌ, tajut chiekal taenx xot kaes babijaxan xamal tapasliajwa. Xamal
Dios, xabich mamnikpon. Japox jachiyaxael najut lelam tatoꞌlaxan. Japox tatoꞌlax chiekal
xanliajwa, xan jʉm-anxot babejjamechan, isx pachaema-el. Samata, asew jiw japoxantat
xotbej babijaxan, me-ama Judá tʉajnʉpijiw, ja- asew jiw naekichachajbapi. Xamal pachaema-
an xot!” —aech profeta Isaías, nejchaxoel wʉt. emil naewesliajwam Dios tatoꞌalpoxan.
Do jawʉt, Dios kitoꞌa pej-ángel Samata, Dios tapaeyaxael rey, puexa Asiria
xamojsliajwapon altar-itdelt, japa-itdeltat, tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, pejsoldaw sʉapich,
me-ama nakaechxatoefʉl wʉt, ja-aechon. xamal toesliajwa, xabich nakiowa babijaxan
Dios pej-ángel japox is wʉt, jʉm-aechon isam xot. Puexa Asiria tʉajnʉpijiw pejrey,
ampox profeta Isaíasliajwa: “Dios beltaen xam xabich babejenpon. Chinax beltae-elon jiw.
babijaxan isampoxanliajwa, babejjamechan Pe Dios tapaeyaxael puexa Asiria tʉajnʉpijiw
naksiyampoxanliajwabej” —aech Dios pej- pejrey xamal malechaliajwa. Jasoxtat Dios
ángel profeta Isaíasliajwa. kastikaxael xamal. Japon rey toesaxaelbej
Do jawʉt, Dios pajut chiekal jʉm-aechon Samaria paklowax, nejrey dukxot. Japonlap
ampox profeta Isaíasliajwa: chakipasaxael, pejsoldaw sʉapich, nabeliajwa,
—¿Achankat toꞌaxaelen naewʉajnaliajwa Judá tʉajnʉpijiw sʉapich.
tajjamechan ampathatpijiw? —aech Dios ‘Dios kastikax toet wʉt israelitas, do jawʉx,
profeta Isaíasliajwa. Dios kastikaxaelbej rey, Asiria tʉajnʉpijin.
Do jawʉtbej, profeta Isaías jʉm-aechon Asamatkoi, rey Asiriapijin nejchaxoel wʉt,
ampox Diosliajwa: jʉmchiyaxaelon ampox: “Xan xabich malechax
—Xanlap ma amxotan. ¡Xan natoꞌasiam asatʉajnʉchanpijiw, xabich xot tajsoldaw,
wʉt, natoꞌim! —aech profeta Isaías Diosliajwa. xabich matabijtaxxotbej” —chiyaxaelon,
Do jawʉt, Dios jʉm-aechon ampox profeta nejchaxoel wʉt. Pe asamatkoi, Dios
Isaíasliajwa: tapaeyaxaeson bʉꞌxaenkaliajwa, xabich
—Najow. ¡Xabʉaꞌde Judá tʉajnʉ poxade! bʉꞌtʉajnikaliajwa. Do jawʉx, xamal, Efraín
¡Japi jʉm-amo ampox: “Xamal chiekal tʉajnʉpijwam, namaeyaxaelampi, pejme Dios
naewetam xan jʉm-anpox. Pe chiekal naexasisaxaelam. Pe xamalxot, kaesʉapich,
jʉmmatabijs-emil. Xabichlis babijaxan Dios naexasisaxael. Me-ama majt xamalxot
isam. Samata, xamal, me-ama itliakliwam xabich jiw naexasiti Dios, jachiyaxili” —aech
wʉt, naetakʉaꞌtiwam wʉtbej, ja-am profeta Isaías Efraín tʉajnʉpijiwliajwa,
tajjamechanliajwa” —amo Judá tʉajnʉpijiw! chawʉajnajʉm-aech wʉt japiliajwa.
Xam naewʉajnam wʉt Judá tʉajnʉpijiw, puexa Samata, profeta Isaías japox chawʉajnajʉm-
Judá tʉajnʉchanpijiw naewʉajnaxaelam. aech ampox Judá tʉajnʉpijiwliajwa: “Xamal,
Japoxlap xam naewʉajnaxaelam. Hasta Judá tʉajnʉpijwam, nejlewlaxil Asiria
puexa Judá tʉajnʉchanpijiw toepaxael. Do tʉajnʉpijiw, soldawliajwa. Asamatkoi, xamal
jawʉt, xam bʉxkofsaxaelam tajjamechan kaes taliasaxili. Japamatkoiyan, Dios toꞌaxael
naewʉajnampox Judá tʉajnʉpijiwliajwa kaen David pamon, japon nejreyliajwa.
—aech Dios profeta Isaíasliajwa. Japonlap Espíritu Santo pijaxtat xabich
matabijsaxael. Xabich pachaemaxaelbejpon.
Profeta Isaías naewʉajanpox Jiw pejbʉꞌwʉajanpi Diosliajwa, japilap
Efraín tʉajnʉpijiw, Judá tʉajnʉpijiwbej kastikaxaelon. Malax, chiekal naexasiti
(Is 9.8–12.6) Dios, japi jiw kastikaxilon. ‘Puexa chiekal
Dios bʉxtoꞌa profeta Isaías japon pachaemaxael ampathatxot. Babijaxan,
jʉmchiliajwa Efraín tʉajnʉpijiw. Samata, tabejpoxan, ampathatat tabejtpoxan, japoxan
profeta Isaías fʉlaechlison naewʉajnaliajwa chiekal ijilaxael. Puexa ampathatpijiw
Efraín tʉajnʉpijiw. Naewʉajan wʉt, jʉm- chiekal matabijsaxaeli Diosliajwa. Pothatpijiw
aechon ampox japixot: “Xamal, Efraín fʉlaeyaxaen japon rey sitaeliajwa. Puexa
tʉajnʉpijwam, nejchaxoelam wʉt, jʉmch israelitas, atʉaj bʉꞌfospi pejtʉajnʉxot, japilap
jʉm-am ampox: ‘Xatis kaes pejme pachaems. pejme kaxa naweyaxaen pejtʉajnʉleldin Dios
Me-ama asew jiw, jachi-esal’ —am xamal, pejkajachawaesaxtat. Puexa xamal Judá
jʉmch nejmach nejchaxoelam wʉt. Pe xamal tʉajnʉpijwam, Efraín tʉajnʉpijiwbej, chiekal
139
kaemʉtaxaelam. Do jawʉt, puexa xamal tae-el ja-aechpox xatisliajwa’ —chiyaxisal
jʉmchiyaxaelam ampox Diosliajwa: ‘Gracias Diosliajwa. Japonlap Diosxot, jaxot chiekal
Dios’ —chiyaxaelam” —aech profeta Isaías ijil damlax. Puexa chiekal jʉmmatabijtbejpon.
Judá tʉajnʉpijiwliajwa, jʉm-aech wʉton Xatis chiekal xanaboejtas wʉt Dios,
asamatkoi jachiyaxaelpoxliajwa. nakkajachawaesaxaelon damlaspoxliajwa,
pajelpamamaxanliajwasbej. “Dioslap jʉm-
Isaías chajia lelpox Judá tʉajnʉpijiw aech ampox: ‘Pothatapijiw sitaeyaxaeli xan,
pejme naweyaxaenpox pejtʉajnʉ poxadin xan tatoꞌlax xot pothata. Israelitas xamallap
(Is 40–66) makanotx. Asatʉajnʉchanxotam wʉt, xamal
Profeta Isaías chajia lelpox jʉm-aech bʉflaenx ampalel ampatʉajnʉ nejtʉajnʉliajwa.
ampox Judá tʉajnʉpijiw, duili Babilonia Xanlap ampox jʉm-an xamalliajwa: “Japi
paklowaxxot, japi asamatkoi naweyaxaenpox tajjiw” —an xan xamalliajwa. ¡Xamal
Judá tʉajnʉ poxadin. Samata, Isaías chajia nejlewlaxil, xan tajut chiekal xamalxotx,
lelpox jʉm-aechlap ampox japiliajwa: “Dios kajachawaesaxaelen! Nejmach-aton tabejt
natoꞌa xamal naewʉajnaliajwan, ma amwʉt, wʉt xamal, japon aton xan-is tabejsaxaelen.
xabich nejxaejow xot. Dios xabich kastikapox Xamal pinamʉta-emil. Pe nakiowa, xamal
xamal, toeplisox, babijaxan isampoxanliajwa. kajachawaesaxaelen’ —aech Dios” —aech
Kaen aton naewʉajnaxael pajilaxxot. profeta Isaías chajia lelpox. “Dios kaes jʉm-
Japonlap toꞌaxael jiw chiekal thilsliajwa aech ampox: ‘Kaen aton toꞌaxaelen. Japonlap
pejnejchaxoelaxan. Me-ama jiw wʉajna nabichaxael xanliajwa. Chalaxaeson taj-
nʉamt chiekal chaemt wʉt paklon pasliajwa, espíritu. Japonbej chiekal tatoꞌlaxael. Samata,
jachiyaxaelon, jiw pejnejchaxoelaxanxot jiw babijaxan ispi, kastikaxaelon. Naksiya wʉt,
thilt wʉti, Dios pejpasax wʉajna. Puexa nakyaxilon pinjametat. Nabepijnaxilbejpon.
jiw, ampathatpijiw, taeyaxaeli japon aton, Puexa jiw chiekal naewesaxaeson, naewʉajan
xabich pachaempon. Ampathatat jiw piach wʉt’ —aech Dios Judá tʉajnʉpijiwliajwa”
laelpaliajwa-el. Naetalan, polabej, piachliajwa- —aech profeta Isaías chajia lelpox.
el. Ja-aechlap-is jiwliajwa, laelpaxael wʉt Profeta Isaías chajia lelpox jʉm-aechbej
ampathatxot. Pelax, Dios pejjamechan ampox: “Jehoválap poklaDioskolan. Dioslap
pomatkoichaliajwa. Jiw naewʉajan wʉt nejwesla jiw kawʉajanpi ídolos, japoxan
chimiawʉajan Jerusalén paklowaxpijiw, dioskolaxan-el xot. Japi nakiowa kawʉajan
japawʉajan pinjametat naewʉajnaxaeli wʉt ídolos, Dios jikastika. Diachwʉajnakolax
mʉaxanmatwʉajanxot, puexa jiw chiekal kaes asan dios chiekal ijil, me-ama Dios
jʉmtaeliajwa. ¡Ampoxlap jʉm-amde Judá jason. Dios jʉmchiyaxael ampox Judá
tʉajnʉpijiw: ‘¡NejDios ma amxotlison!’ tʉajnʉpijiwliajwa: ‘Xamal Judá tʉajnʉpijwam,
—amde Judá tʉajnʉpijiw! Japonlap ¡chiekal naeweꞌe xan jʉmchiyaxaelenpox!
asamatkoi amxotaxael nejreyliajwa, xamal Xamalliajwa pachaema-el naexasisliajwam
chaxduiliajwa, chaxduisiapoxan. Japonlap xan. Pe nakiowa, xamal beltaeyaxaelen.
chiekal tataeflaxael xamal. Me-ama aton Toꞌaxaelen iam thilnaliajwa nejtʉajnʉxot
tataefʉl wʉt pejew ovejas, jachiyaxaellap- nejew, mʉthampi, chiekal pachaemaliajwa.
is japon aton, xamal tataefʉl wʉt. Dios Toꞌaxaelenbej taj-espíritu xamal chalaliajwa.
xabich mamnik. Xabich matabijtbejpon. Rey Ciro chinax nejxoela-elon xanlap
Kaes pejme xabich pachaembejpon. Me-ama Diosnan. Pe nakiowa, japon pijaxtat xamal
puexa ampathatpijiw, jachi-elon. Me-ama kajachawaesaxaelen Jerusalén paklowax
jiw pajut ael-ispox, ampathatpijiw, jachi- pejme pinjiyax isliajwam. Japon tapaeyaxael
el Dios. Jiw isasia wʉt ídolo, nae triawapi xamal nakolaliajwam japon pejtʉajnʉxot. Ja-
koletoerwat nakolsliajwa. Namanpox thiꞌapi aech wʉt, xamal naweyaxaelam nejtʉajnʉchan
iliajwa. Asatoerwat isliajwa ídolo. Jasoxlap poxade. Jawʉt, xamal tʉadusaxaelam pejme
jiw is wʉt, japi pajut chinax matabijs-el japox isliajwam tajtemploba. Do jawʉtbej, xan
nejliaklaxpox. Ael-isaspox, japox atowaxa- kastikaxaelen Caldea tʉajnʉpijiw, xamal
el. Jʉmch ael-isaspoxkal. Ael-isaspox jʉmch xabich majt nabijatam xot, japi pijaxtat, xabich
chiekal ma-aechpox. Japoxbej chinax chiekal jʉm-aech xotbejpi ampox pajutliajwa: “Xatis
machiyaxil kajachawaesliajwa jiw kawʉajanpi. kaes pejme pachaems. Me-ama asew jiw,
Pe Dios kaes chiekal pachaem. Ampathatxot jachi-esal” —aech xotbejpi pajutliajwa. Dios
chiekal ijil asan, me-ama Dios, jason. Xatis jʉm-aech ampox xamalliajwa: “¡Nejchaxoelde
jʉmchiyaxisal ampox Diosliajwa: ‘Dios chajia jʉm-anpox xamal kastikaliajwan!
140
Samata, xamal kastikax. Pe xamal kastikax puexa chiekal pachaemaxael xamalliajwa.
wʉt, kastika-enil chiekal toesliajwan. Ja-an Xamal jʉmdutxpox kajachawaesliajwan,
xan, xamal chiekal naexasisliajwam. Chil japoxlap xan isaxaelen. Pomatkoicha xamal
akaseskolaxtat xan chiekal naexasitam wʉt, nejxasinkaxaelen. Xamal asatʉajnʉpijiwam
chil ja-aech wʉt, japox jachi-el xamalliajwa. naewʉajnaxaelam xanliajwa” —aech Dios’
¡Ma amwʉt, chijiyaxaelam Babilonia —aech profeta Isaías chajia lelpox.
paklowaxxot! ¡Naweyaxaelam Profeta Isaías chajia lelpox jʉm-aechbej
nejtʉajnʉ poxade! Ja-am wʉt, xamal ampox israelitasliajwa: “Dios mox xatisxot.
kajachawaesaxaelen. Pe xan xabich nejwesla Dios beltaeyaxael babijaxan isaspoxanliajwa,
babijaxan ispi. Japilap nabijasaxael xan xatis chiekal kofas wʉt babijaxan isaspoxan,
tajaxtat” —aech Dios xamalliajwa. moxas wʉtbej wajnejchaxoelaxantat Diosxot.
Dios pejme jʉm-aech ampox: “Xan Puexa Dios ispoxan, is-elon, me-ama xatis
toꞌaxaelenpon, japonliajwa puexa isaxaelenpox nejchaxoels. Dioslax japoxan is wʉt, ispon
xabich pachaemaxael. Samata, pothatapijiw kaes pejme pachaempox. Chajia jʉmdutpoxan,
xabich wʉltaeyaxaeson. Jiw chapaeyaxaelon japoxanlap Dios isaxael. Dios toꞌa puexa xatis
japi jiw majt chinax jʉmtae-elpoxan. Samata, isliajwas pachaempoxan. Napataxaesbej,
xabich jiw, asatʉajnʉchanpijiw, xabich napatamatkoi wʉt. Kajachawaesaxaelbejpon
nejchaxoelanuilaxael japon wʉajnalel. asatʉajnʉchanpijiw, amxot duili, japi jiw
Japon xabich chimianaxil. Asamatkoi, pachaem wʉti Diosliajwa. Japi, pothatapijiw,
japon, me-ama aton kabʉanchiyaxil, jiw Dios tapaeyaxael fʉlaeliajwa japon
babijaxan ispi kastikas wʉton. Samata, pejtemploba poxadin choef bowaliajwa Dios
xabich nejweslaxaeson. Jiw nejchaxoelaxaelpi pej-ofrendaliajwa, japibej kawʉajnaliajwa
japonliajwa jʉmchiyaxaeli ampox: ‘Ampon Dios.
aton pachaema-el’ —chiyaxaeli, nejchaxoel Profeta Isaías chajia lelpox jʉm-aechbej
wʉt japonliajwa” —aech Dios’ —aech profeta ampox israelitasliajwa, Dios jʉm-aech wʉt
Isaías chajia lelpox. ampox: ‘Asew israelitas kawʉajan wʉti xan,
Profeta Isaías chajia lelpox jʉm-aechbej japi israelitas, me-ama chiekal nasitaen
ampox: “Dios toꞌaxaeson, japonlap xabich wʉt, ja-aechi. Pe japi israelitas tatoꞌal wʉti
nabijasaxael wajbabijaxantat. Japox babijaxtat pamakjiw, japi tatoꞌla-el chamoeyaxtat.
xatis wajut kaenanʉla nabijasaxaespoxlach. Japiliajwa kaes pachaemapi pamakjiw
Pe japon tʉp wʉt, babijaxan isaspoxanliajwa, tatoꞌlaliajwa chamoeyaxtat. ¡Japi israelitasbej
nakwemosaxaelon. Samata, Dios nej pachaempi jiw kijiliwliajwa! Diosliajwa
nakbeltaeyaxael babijaxan isaspoxanliajwa. nabistpon jʉm-aech wʉton ampox: “Dios
Xatis laelpas wʉt ampathatat Dios naexasis- pejEspíritu Santo xan nakajachawaet. Samata,
esal wʉt, jatis wʉt, xatis wajut chiekal Dios natoꞌa chimiawʉajan naewʉajnaliajwan
napeltas Diosxot. Me-ama oveja napelti, japi nejchaxoel wʉt, jʉmchiliajwa ampox: ‘Xan
jatislap-is xatis Diosliajwa. Pe nakiowa, kaes pachaema-enil. Me-ama asew jiw, jachi-
Dios naktapae-el wajut nabijasliajwas enil’ —aechpi, nejchaxoel wʉt. Dios natoꞌabej
wajbabijaxantat. Dioslax tapaeyaxael xan naewʉajnaliajwan nejxaejwaspi, japi
toꞌaxaespon nabijasaliajwa wajbabijaxantat. chiekal nejchachaemlaliajwa. Dios natoꞌabej
Toꞌaxaespon xabich nabijasaxael, kastikas jiw naewʉajnaliajwan jiw-jebaxot jiaspi
wʉt. Jawʉt, tʉpaxaelbejpon. Chinax babijax jʉmchiliajwan ampox: “Dios kajachawaesaxael
is-elpon, japon tʉp wʉt, jiw pajut chiekal xamal nakolaliajwam amxot” —chiliajwan,
matabijsaxael puexa japon jʉm-aechpoxan, naewʉajnax wʉt. Dios natoꞌabej, xan
puexa ispoxanbej japonliajwa, xabich naewʉajnax wʉt jʉmchiliajwan ampox:
pachaem. Japon pijaxtat Dios beltaeyaxael “Ampamatkoiyan, Dios xabich pachaem
asew jiw babijaxan ispoxan” —aech profeta pothatapijiwliajwa. Matkoi pasaxael, Dios
Isaías lelpox israelitasliajwa. kastikaxaelpox jiw” —chiliajwan, naewʉajnax
Profeta Isaías chajia lelpox jʉm-aechbej wʉt.
ampox israelitasliajwa: “Dioslap jʉm-aech Profeta Isaías chajia lel wʉt, jʉm-aechbej
ampox: ‘Puexa jiw weweꞌpaspi, japi jiw nej ampox israelitasliajwa Dios jʉm-aechpox:
fʉlae-en xanlel. Xanlap chaxduiyaxaelen ‘Xan pachaemaxaelen nabisti xanliajwa.
japi weweꞌpaspoxan. Xamal xabich nabistam Pelax, xan pachaemaxinil babejchiwliajwa,
wʉt, faeka-emil nabistampoxanliajwa. japi kawʉajanpi ídolos. Japi jiw xan
Xan chiekal naexasitam wʉt, ja-am wʉt, chiekal toesaxaelen. Israelitas duilaxael
141
pin-iawaechan, asatʉajnʉpijiw sʉapich, nabe- na-itfuta-el xot. Matabijs-enilbej xamal
elaxtat. Japamatkoiyan wʉtlap, lobo, oveja naewʉajnaliajwan nejchachaemlaliajwam.
sʉapich, kaemʉtaxaeli. Chinax kaen aton Profetakola-elpi xamal naekichachajba. Japi
tabejsaxilon asew jiw’ —aech Dios” —aech xamal fias-el, babijaxan isam wʉt, xamal
profeta Isaías chajia lelpox. najut chiekal matabijsliajwam. Samata,
xamal babijaxan isam wʉt, nejmach chiekal
Profeta Jeremías xabich nejxaejwaspox jʉmch isam. Samatabej, babijaxan tapasfʉl
Jerusalén paklowaxpijiwliajwa xamal. Wajdaelmajiw xabich xafafoli
(Lam 1–5) wajpaklowaxliajwa, chimiapaklowax,
Babilonia paklowaxxot wʉt, profeta Jerusalén paklowax, toet wʉti. Me-ama Dios
Jeremías xabich nejxaejwaspon. Samata, chajia jʉm-aech, japox chiekal ja-aechlisox”
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox Judá —aech Jeremías Judá tʉajnʉpijiwliajwa,
tʉajnʉpijiwliajwa: “Jerusalén paklowaxxotde japi padaelmajiw jaelas wʉt, bʉflaenspi
majt xabich jiw wʉlʉk. Pe amwʉtjel, jaxot pejtʉajnʉleldin esclavosliajwa.
jiw ijilisi. Wajdaelmajiw nakjaela wʉt, Profeta Jeremías jʉm-aechbejpon
nakbʉflaen pejtʉajnʉleldin duilaliajwas ampox Judá tʉajnʉpijiwliajwa, Babilonia
esclavostat ampatʉajnʉxot. Samata, puexa paklowaxxot duilpiliajwa: “Ma amwʉt,
wajdaelmajiw pijaxtat ma amwʉt xatis xabich Dios chiekal nakmastaenlison. Pe nakiowa,
nabijatas. Chinax kaen xatis nakkajachawaes- xan matabijtax Dios naknejxasinkpox.
el. Naknaewʉajna-elbej Dios pejjamechan Samata, wʉajnawesaxaelen boejtaliatxpoxtat
nejchachaemlaliajwas. Puexa japoxan asamatkoi Dios pejme nakkajachawaesliajwa.
chiekal ja-aechlisox xatisliajwa, babijaxan Dios jinakkajachawaesaxael xatis. Dios
isas xot Diosliajwa” —aech profeta Jeremías, nakbeltaeyaxaelfʉk. Ma amwʉt, xabich
nejchaxoel wʉton Judá tʉajnʉpijiwliajwa. nakkastikapon pamamaxtat. Pe asamatkoi,
Asamatkoi, profeta Jeremías Dios kawʉajan Dios nakbeltaeyaxael, xabich naknejxasink
wʉt, jʉm-aechon ampox: “Dios, ¡xanal xoton. Samata, majt chiekal nejchaxoelaxaes
nabeltaem nabijataxpoxliajwa, ma amwʉt isliajwaspoxan asew jiwliajwa. Isaxaespoxan
xanal duilx wʉt tajdaelmajiw pejtʉajnʉtat! chiekal pachaemaxael wʉt asew jiwliajwa, ja-
Jasoxtat duilaliajwan xanal natapaeyam, aech wʉt, japoxan isaxaes. Pe japoxan chaemil
tajtʉajnʉpijiw naexasis-el xoti xam, me-ama wʉt asew jiwliajwa, ja-aech wʉt, isaxisal.
xam toꞌam. Samata, puexa tadaelmajiw xanal Isaxaeslax Dios nejxasinkpoxan. Nejthʉꞌaxtat
nawʉltaen wʉt xabich nabijataxpoxan, japi Dios kawʉajnaxaes. Kawʉajnaxaesbej
jʉmch xabich chiekal nejchachaemil. Dios, kichachajba-elaxtat” —aech profeta Jeremías,
¡isde japibej asamatkoi nabijasliajwa! Me-ama naewʉajan wʉton Judá tʉajnʉpijiw Babilonia
xanal amwʉtjel nabijatax, japi is nabijasliajwa paklowaxxot.
pajut babijaxan ispoxantat” —aech profeta Asamatkoi, profeta Jeremías pejme
Jeremías, Dios kawʉajan wʉt. Dios kawʉajan wʉt, jʉm-aechon ampox
Asamatkoi, profeta Jeremías pejme Diosliajwa: “Dios, ¡nejchaxoelde, xanal
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox Judá xabich chaemilpoxan ma amwʉt natapat xot!
tʉajnʉpijiwliajwa, japi padaelmajiw jaelas Diachwʉajnakolax xanal xabich nabijatax.
wʉt, bʉflaenspi pejtʉajnʉleldin: “Dios Xamlap tatoꞌlamponam ampathatxot
naktapaei nejmachbabijaxan naktapasliajwa. pomatkoicha. Dios, ¡xam nejkiowaximil
Naktapaeibejpon wajdaelmajiw xanalliajwa! ¡Xanal nakajachawaeꞌe pejme
nakchakipasliajwa, japibej toesliajwa wajDios xamkal kawʉajnaliajwan!” —aech profeta
pejtemploba. Ampamatkoiyantat, Judá Jeremías, Dios kawʉajan wʉt.
tʉajnʉxotde chinax kaen aton nejchaxoela-el
napataliajwa, napatamatkoi wʉt. Chinax kaen Profeta Ezequiel naewʉajanpox Judá
aton nejchaxoela-elbej Dios pejfiesta isliajwa tʉajnʉpijiw, Babilonia paklowaxxot duili
Dios sitaeliajwapon. Jaxotde ijilbej sacerdotes. (Ez 1–24)
Reybej ijil. Chinax aton nejchaxoela-elbej Dios Rey Nabucodonosor jaelt wʉton rey
pejtatoꞌlaxan. Puexa xatis Judá tʉajnʉpijwas Joaquín, bʉꞌfolon Babilonia paklowax
xabich naknejxaejow. Xan xabich nowx, poxade. Asew jiwbej jaelas wʉt, bʉꞌfolbejpon.
tajtʉajnʉpijiw amxot Babilonia paklowaxxot Japixot jaelas wʉt, profetabej bʉꞌfolon.
xabich nabijat xoti. Samata, ma amwʉt, Japon profeta pawʉl Ezequiel. Do baxael,
xajʉpa-enil chiekal taeliajwan, taj-itminan asamatkoi, profeta Ezequiel Babilonia
142
paklowaxxot wʉt, chiekal masoxtat taenpon Babilonia paklowaxxot wʉtfʉki: “Dios jʉm-
Dios, xabich pachaempon. Jawʉt, Dios aech ampox xamalliajwa: ‘Xan chiekal
jʉm-aech ampox profeta Ezequielxot: tataeflax Judá tʉajnʉpijiw. Me-ama aton
“Xam toꞌaxaelen naewʉajnaliajwam Judá chiekal tataefʉlon pijow, xanlap-is, ja-an
tʉajnʉpijiw, japi nejweslapi naexasisliajwa Judá tʉajnʉpijiwliajwa. Judá tʉajnʉpijiw majt
tajtatoꞌlaxan. Pe japi naewesaxil tajjamechan xanliajwa, me-ama xabich kijil wʉt, ja-aechi.
naexasisliajwa, xam naewʉajnam wʉt. Pe Xabich nabijatbejpi. Me-ama asdaꞌnik wʉt,
nakiowa, naewʉajnaxaelam. Asamatkoi, japi ja-aechbejpi. Xan kajachawaetx israelitas japi
xam naexasis-elpi naewʉajnam wʉt, japi chiekal pachaemaliajwa. Samata, ma amwʉt,
israelitaslap xan tajut kastikaxaelen. Samata, israelitas, me-ama chimia naxoeipi wʉt, ja-
xabich nabijasaxaeli, xabich babijaxan is xoti. aechlisi. Samata, israelitas nejchaxoel wʉt,
Xam naewʉajna-emil wʉt Judá tʉajnʉpijiw, jʉmch jʉm-aechi ampox: “Xatis kaes chiekal
ja-aech wʉt bʉꞌwʉajnaxaelam xanxot. Pe xam pachaems. Me-ama asew, jachi-esal” —aechi
naewʉajnampox naexasis-el wʉti, ja-aech wʉt, jʉmch, nejchaxoel wʉt. Ja-aech wʉt, israelitas
japikal pejbʉꞌwʉajnaxael xanxot” —aech Dios wʉlweki kawʉajnaliajwas ídolos. Me-ama
profeta Ezequielxot. asan dios wʉt, ja-aech israelitas, kawʉajan
Dios pejme jʉm-aech ampox profeta wʉti ídolos. Israelitas, me-ama wathoꞌ, asew
Ezequielxot: “Nejmach-aton, pachaempon, poejiw wʉlwek wʉt, ja-aechi. Samata, ma
babijax isax tʉadut wʉt, japon xam fias-emil amwʉt, israelitas xabich kastikaxaelen.
wʉt is-elaliajwa babijax, ja-aech wʉt, japon Babijaxan ispikal kastikaxaelen. Samata,
aton xabich nabijasaxael tajkastikaxtat, pajut xan kastikax wʉt, aton kastikax pajut
pijaxtat pejbʉꞌwʉajnaxael xoton. Ja-aech wʉt, babijaxan is xoton. Pax babijax is wʉt,
xambej nejbʉꞌwʉajnaxael, jʉmchi-emil xot paxʉlan kastikaxinil. Paxkal kastikaxaelen.
babijax is-elaliajwa, kastika-elaliajwanbejpon. Paxʉlan is wʉtbej babijax, pax kastikaxinil.
Xam fiatam wʉt babijax is-elaliajwa, japon Paxʉlankal kastikaxaelen. Jiw kofa wʉt
atonkas naexasisaxael fiatam wʉt. Ja-aech babijaxan ispoxan, do jawʉt, tʉaduw wʉti
wʉt, babijax isaxilon. Nabijasaxilbejpon. isliajwa pachaempoxan, ja-aech wʉt, xan
Ja-aech wʉt, xam isaxaelam xanliajwa beltaeyaxaelen japi babijaxan ispoxanliajwa.
pachaempox” —aech Dios profeta Ezequielxot. Xan wʉajnawetx japi jiw kofaliajwa
Profeta Ezequiel naewʉajan Judá babijaxan ispoxan, isliajwa xanliajwa
tʉajnʉpijiw Babilonia paklowaxxot pachaempoxan. Jiw ispi pachaempoxan, pe
wʉtfʉki, jʉm-aechon ampox: “Dios pajut japi jiw tʉaduw wʉt isliajwa chaemilpoxan,
chiekal tapaeyaxael Caldea tʉajnʉpijiw- ja-aech wʉt, japi jiw xan kastikaxaelen.
soldaw, chiekal toesliajwapi Jerusalén Nejchaxoelaxinilbej japi majt ispoxanliajwa,
paklowax. Jawʉt, xabich beyaxaes Jerusalén pachaempoxan. Chajiakolaxtat, xan
paklowaxpijiw. Japamatkoi, asew, Jerusalén bʉꞌwiax wʉt nejwʉajnapijiw Egipto
paklowaxpijiw, tʉpaxael pejlit. Asew japixot tʉajnʉxot, japi naexasis-el xan. Hasta ma
tʉpaxael waxaetat. Asew japixotbej nasalaxael amwʉtbej, japi pamojiw, Judá tʉajnʉpijiw,
asatʉajnʉchan poxade duilaliajwa. Jasoxtat Efraín tʉajnʉpijiwbej, nakiowa naexasis-
Dios kastikaxael Jerusalén paklowaxpijiw, el. Ma amwʉt, kawʉajanlisi ídolos.
naexasis-el xoti Dios, jʉmch kawʉajan Samata, xan tapaeix Asiria tʉajnʉpijiw
xotbejpi ídolos. Asew japixot kawʉajan malechaliajwapi Efraín tʉajnʉpijiw, jaelas
ídolos Dios pejtemplobaxot. Japilap jaelas wʉt, bʉflaeliajwasbejpi padaelmajiw
wʉt bʉflaeyaxaespi Jerusalén paklowaxxot pejtʉajnʉ poxade. Xan tapaeixbej Caldea
Babilonia paklowax poxadin. Jawʉt, tʉajnʉpijiw malechaliajwapi Judá tʉajnʉpijiw,
kaesʉapich Judá tʉajnʉpijiw maeyaxaes Judá tʉajnʉpijiw jaelas wʉt bʉflaeliajwas
Jerusalén paklowaxxot. Japilap asew padaelmajiw pejtʉajnʉ poxade. Asamatkoi, rey
jiw chapaeyaxael ja-aechpox Jerusalén Nabucodonosor jaela wʉt bʉflaeyaxaenpon
paklowaxxot. Ja-aech wʉt, israelitas, Judá asamʉtpijiw, israelitas, japi Judá tʉajnʉpijiw.
tʉajnʉpijiw, pajut chiekal matabijsaxaeli Dios Japox chiekal ja-aech wʉt, israelitas pajut
diachwʉajnakolax Dioskolanpon” —aech chiekal matabijsaxaeli xan chajia jʉm-anpox,
profeta Ezequiel Judá tʉajnʉpijiwliajwa, japox chiekal ja-aechpox israelitasliajwa’
Babilonia paklowaxxot wʉtfʉki. —aech Dios” —aech profeta Ezequiel,
Profeta Ezequiel pejme naewʉajan wʉt, naewʉajan wʉt Judá tʉajnʉpijiw Babilonia
jʉm-aechon ampox, Judá tʉajnʉpijiw, paklowaxxot.
143
naewʉajanpi rey. Soldaw fʉlaen wʉt
Daniel jaelaliajwa naewʉajanpi rey, jawʉtbej Daniel
(Dan 1–4) jaelsaxaes, tres pejpanachan sʉapich. Do
Xabich Judá tʉajnʉpijiw jaelas wʉt, jawʉt, Daniel wʉajnachaemt wʉt, jʉm-
bʉꞌfospi Babilonia paklowax poxade. Jawʉt, aechon ampox soldaw-capitánxot: “¿Ma-aech
jaeltas wʉt, bʉꞌfosbej cuatro poejiw, chiekal xotkat rey jasox kitoꞌa xamal?” —aech Daniel
pansiachiwpi. Cuatropixot, kaen pawʉl Daniel. wʉajnachaem wʉton soldaw-capitán. Jawʉt,
Asan pawʉl Sadrac. Asan pawʉl Mesac. Asan soldaw-capitán chiekal chanaekabʉanapon
pawʉl Abed-nego. Cuatro pansiachiw, japilap- Daniel. Do jawʉt, Daniel bʉflaech rey
is makanoch, rey Nabucodonosor pijaxtat Nabuconodosor poxade. Bʉꞌpach wʉt,
pansiachiw, xabich matabijtpixot, makanoch reyxot, reylap jʉm-aech ampox Danielxot:
wʉt estudialiajwa. Japi estudia toet wʉt, “Wʉajnaweꞌefʉk. Xanfʉk Dios kawʉajnaxaelen
asamatkoi Caldea tʉajnʉxot paklochiw wʉt, chiekal matabijsliajwan achaxchiyaxael xam
kajachawaesliajwapi rey Nabucodonosor. xamoejtampox” —aech Daniel reyxot. Jawʉt,
Dios kajachawaet xot, japi cuatro pansiachiw rey ow-aech. Jawʉtbej, Daniel pejba poxade.
xabich matabijti. Dios kajachawaetbej Chapaeipon pejnachala ja-aechpoxliajwa.
Daniel chiekal chanaekabʉanaliajwa Jawʉt, japi puexa Dios kawʉajan chiekal
jiw xamoejtpoxan achaxchiyaxael jiw matabijsliajwa rey Nabuconodosor
xamoejtpoxan. Samata, rey Nabucodonosor xamoejtpox, achax chiyaxaelpox. Do jawʉx,
xabich nejchachaemil cuatro pansiachiwliajwa, japamadoitat, Dios chiekal chapaeis Daniel
xabich matabijt xoti. Rey Nabuconodosor chiekal matabijsliajwapon rey xamoejtpox,
nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox cuatro achaxchiyaxael rey xamoejtpox. Do jawʉx,
poejiwliajwa: “Tajnaewʉajniwkolaxot, xan Daniel pejme fʉlaechon soldaw-capitán
xabich kaes nejchachaemlax cuatro poejiw, poxade. Jawʉt, jʉm-aechon ampox soldaw-
israelitasliajwa” —aech rey Nabucodonosor, capitánxot: “¡Xanfʉk nabej naboesa puexa
nejchaxoel wʉt japi pansiachiwliajwa. asew sʉapich! ¡Majt nabʉflaemch rey poxade!”
Asamadoi, rey Nabucodonosor xamoejt —aech Daniel soldaw-capitánxot. Jawʉt,
asax. Do jawʉt, rey nathikt wʉt, moejs-elon, soldaw-capitán ow-aechon bʉflaeliajwa
xabich nejchaxoel xot xamoejtpoxliajwa, rey poxade. Dolis Daniel bʉflaech rey
nejkiowbej xamoejtpox. Samata, rey poxade. Daniel pat wʉt reyxot, jʉm-aechon
Nabucodonosor wʉlala xabich matabijtpi, ampox reyxot: “Nejmach-aton pajut pijaxtat
japilap naewʉajanpi rey. Japi pat wʉt, Jʉm- matabijsaxil chiekal chanaekabʉanaliajwa
aechon ampox japixot:  xam xamoejtampox. Matabijsaxilbejpox
—¡Xamal jʉm-amde xan chiekal chanaekabʉanaliajwa achaxchiyaxael
xamoejtaxpoxliajwa! ¡Achax chiyaxaelpox xan xam xamoejtampox. Pe, Dioskolan itpaei xam
xamoejtaxpox! —aech rey Nabuconodosor asamatkoi jachiyaxaelpox xamliajwa.⁠
japixot. Xamlap xamoejtam pinjiyax, ael-isaspox,
Jawʉt, japi jʉm-aechi ampox rey me-ama aton. Japox pejmatnaet isas orotat.
Nabuconodosorxot: Pejmatiaft, pejmʉax, isas platatat. Pejwoejtbej,
—Xanal masoxtat matabijsaxinil pejbechan sʉapich, isas broncetat.
jʉmchiliajwan, majt xam nachapae-emil wʉt
xamoejtampox —aech naewʉajanpi rey.
Dolis jawʉt, rey xabich palalapon.
Jawʉt, kitoꞌa pejsoldaw beliajwas puexa

© 1996 David C. Cook © 1996 David C. Cook

Daniel makafichpox, tres pansiachiw Daniel fʉlaechpox rey poxade chiekal


sʉapich, estudialiajwapi chanaekabʉanaliajwa rey xamoejtpoxliajwa
144
Baxael, asamatkoi, rey Nabuconodosor
kitoꞌa pejjiw xabich pinjiyax ael-
isliajwa orotat. Ael-isax kitoet wʉt, rey
Nabucodonosor jʉm-aech ampox puexa
Babilonia paklowaxpijiwliajwa: “Puexa xamal,
¡brixtat nuilaxaelam ael-isaspox wʉajnalel!
Do jawʉtbej, ¡japox kawʉajande! Jawʉt,
nejmach-aton xamalxot brixtat nuka-el wʉt
ael-isaspox wʉajnalel, japonlap foꞌaxaes horno
poxade, xabich tʉajnik, tuchade” —aech
rey Nabucodonosor puexa jiwliajwa. Jawʉt,
Sadrac, Mesac, Abed-nego sʉapich, nuila-eli
brixtat ael-isaspox wʉajnalel. Ja-aech wʉt,
asew Caldea tʉajnʉpijiw, tasalaspi reyxot. Do
jawʉt, japi jʉm-aech ampox jaxotpiliajwa:
“Xanal kawʉajnax tajDioskal. Japonlap xajʉp
xanal nabʉꞌweliajwa hornojitxot. ¡Xanal
kawʉajnaxinil ael-isaspox!” —aechi reyxot.
© 1996 David C. Cook Rey Nabucodonosor japox jʉmtaen wʉt, xabich
Rey xamoejtpox, athʉ-matnukpox, palalapon. Samata, jawʉt pejjiw kitoꞌa xabich i
xabich pinjikolaxpox, isaspox orotat it-owaliajwa hornotuchade, kaes pejme xabich
tʉajnikaliajwa. Jawʉtbej, rey kitoꞌa pejsoldaw
Pejthitanbej anaeltat isas. Pejtʉakan isliajwa kuiliajwas japi tres poejiw, Judá tʉajnʉpijiw,
wʉt, tanialas anaeltat, bʉx-astatbej. Japoxlap hornotuchade pelsliajwas. Japox horno xabich
xam taenam moejtam wʉt. Do jawʉt, tʉajnik. Samata, horno pejpatʉajaxtat rey
pinamʉaxxotsik iaꞌt, pinjit, matariamnafʉlik. pejsoldaw matkaejwas, pelde wʉti israelitas
Jawʉt, kʉlikas ael-isaspox. Jawʉt puexa hornotuchade.⁠
japox chiekal pabelin nadofapox. Do Jawʉt, rey Nabucodonosor taenpon cuatro
jawʉt, japabelin joewa xafos. Do jawʉx, poejiw, fol wʉti jittutat. Cuatropontat, me-
japot iaꞌt, pinjit, pinamʉax nadofapox. ama Dios pej-ángel, kabʉan-aechon. Rey
Japoxlap xam xamoejtam” —aech Daniel mox soepande wʉt horno pejfafa poxade,
chanaekabʉana wʉton rey Nabucodonosor. pinjametat jʉm-aechon ampox: “¡Nakolam
Japon rey nejchaxoel wʉt, jʉm-aechon ampox: jaxotdin!” —aech rey. Jawʉt, jaxotdin japi
“Diachwʉajnakolax japoxlap xan xamoejtax” nakola. Japi, tres poejiw, chinx xathiajwa-esal.
—aechon, nejchaxoel wʉt.⁠ Chiekal jit-itnum xajenjilbejpi. Japox ja-aech
Jawʉt, Daniel chiekal chanaekabʉana
rey xamoejtpox, achaxchiyaxaelox. Jawʉt,
rey Nabuconodosor wʉlduwpon Daniel
gobernadorliajwa Babilonia tʉajnʉxot.
Rey Nabuconodosor wʉlduwbejpon
Sadrac, Mesac, Abed-nego, japi Daniel
pejkajachawaesiwliajwa.⁠

© 1996 David C. Cook


© 1996 David C. Cook

Rey tatoꞌalpox orotat ael-isaspox Sadrac, Mesac, Abed-nego sʉapich,


wʉajnalel brixtat nuilaliajwa papelichas hornojit poxade
145
wʉt, rey Nabuconodosor lelpon fiatpox. nakoltpox kaelel. Japoxlap jʉmchiyaxael aton
Japoxlap jʉm-aech ampox: “Nejmach-aton nejchaxoel wʉt, jʉmchiyaxaelon ampox: “Xan
naksiya wʉt babejame Sadrac, Mesac, Abed- kaes pejme pachaeman. Me-ama asew jiw,
negoliajwa, japi pejDiosliajwabej, japon aton jachi-enil” —chiyaxaelon, nejchaxoel wʉt.
kastikaxaes” —aechlap rey lelpox. Japonlap xabich jiw tatoꞌlaxael. Japon rey
wʉt, tapaeyaxilon jiw xalaeliajwa ofrenda
Media tʉajnʉpijiw, Persia tʉajnʉpijiwbej, Dios pejtemploba poxade. Japonlap toesaxael
japi malechapox Caldea tʉajnʉpijiw Dios pejtemploba. Pe jawʉt, Daniel jʉmtaen,
(Dan 5; 7–8) Dios pej-ángel jʉm-aech wʉt ampox: “Dios
Rey Nabuconodosor paxixot, kaen pawʉl pejtemploba toech wʉt pejme isaxaespox”
Belsasar. Japon rey wʉt, jawʉt profeta Daniel —aech wʉt Dios pej-ángel Danielxot.
masoxtat pajut chiekal taenpon koleveces Do jawʉt, Dios toꞌa asan pej-ángel,
Dios pijaxtat jachiyaxaelpox asamatkoi. pawʉlpon Gabriel, japonlap chiekal
Matxoelataenpox, taenpon cuatro pejmachoef, chanaekabʉana profeta Daniel masoxtat
japi julan wʉt marxotsin. Jawʉt, profeta taenpoxliajwa Dios pijaxtat. Dios pej-
Daniel wʉajnachaemt wʉton Dios pej-ángel, ángel, Gabriel, jʉm-aech ampox profeta
japon moxpon japonxot, wʉajnachaemt wʉt Danielxot: “Xam taenampon ovejapoi,
jʉm-aechon ampox: japonlap Media tʉajnʉpijiw reyaxaelpon,
—Masoxtat xan taenxpox, cuatro japon reybej Persia tʉajnʉpijiw pejreyaxael.
pejmachoef, ¿japox achax chiyaxaelkat? Japonlap tatoꞌlaxael Media tʉajnʉpijiw,
—aech profeta Daniel, wʉajnachaemt wʉt Persia tʉajnʉpijiwbej. Matxoelamat-et, chivo
Dios pej-ángel. pejmat-et, japoxlap jʉmchiyaxael ampox:
Do jawʉt, Dios pej-ángel jʉm-aech ampox ‘Matxoelareyaxaelpon, japonlap griegospijiw
profeta Danielxot: pejreyaxael’ —chiyaxaellap japox. ‘Cuatro
—Cuatro pejmachoef taenampi, japoxlap mat-e, nakolapoxan chivomat-etxajalaxot,
jʉmchiyaxael ampox cuatro tʉajnʉpijiw japamat-e jʉmchiyaxael ampox: “Cuatro
tatoꞌlaxaelpox puexa asatʉajnʉpijiw. reyes” —chiliajwapox. Japi cuatro reyesxot,
Pejmachchoef, cuatropontat, japoxlap matxoelapijin, japon rey wʉt, japon pejtʉajnʉ,
jʉmchiyaxael ampox kaetʉajnʉpijiw, cuatro tʉajnʉ nadofaxael. Ja-aech wʉt, japi,
japi xabich kaes mamnikaxael. Me-ama cuatro reyes, kaenanʉla tatoꞌlaxael kaetʉajnʉ.
asatʉajnʉpijiw mamnik wʉt, jachiyaxil Cha-aelmat-et japoxlap jʉmchiyaxael ampox:
japatʉajnʉpijiw. Pejmachoef pejmatnaetat “Japon rey wʉt, xabich chaemilaxaelon”
diez mat-etjepox. Japamat-elap jʉmchiyaxael —chiyaxaellap japox. Japon pijaxtat xabich
ampox diez reyes, kaenanʉla asatʉajnʉpijiw jiw nabijasaxael, Dios naexasiti” —aech Dios
tatoꞌlaxaelpox. Cha-aelmat-et nakoltpox, pej-ángel, chiekal chakabʉana wʉton profeta
japox xam taenampox, nakoltpox diez Daniel.
mat-exot, japoxlap jʉmchiyaxael ampox Asamatkoi, madoi wʉt, rey Belsasar pinjiyax
asan reyponaxaelpox. Japonlap rey wʉt, fiesta ispon. Jawʉt, toꞌapon pamakjiw japi
nejweslaxaelon jiw isliajwa Dios tatoꞌalpoxan. wʉljaesliajwa copan, tasfachanbej, pinanʉlpi.
Samata, japon rey pijaxtat asew jiw, Japoxan chajia rey Nabuconodosor, pejsoldaw
Dios kawʉajanpi, xabich nabijasaxael. Pe sʉapich, notpoxan Dios pejtemplobaxot,
baxael, japon rey kastikaxaeson Dios. Dios Jerusalén paklowaxxot. Do jawʉt xapat wʉti
toꞌaxael paxʉlan athʉxotsik, japon puexa japoxan fiestaxot, puexa jiw xa-af vinominan
jiw tatoꞌlaliajwa pomatkoicha” —aech Dios japacopantat. Vino xa-af wʉt, jawʉt jʉm-
pej-ángel profeta Danielxot. Do jawʉx, aechi ampox ídolosliajwa: “Diachwʉajnakolax
kolewaechje wʉtlisox, profeta Daniel masoxtat xabich pachaem wejewdios” —aech
pejme taenpon Dios pijaxtat ovejapoi. Japon wʉti, jawʉt chalechkal ke-ekal natampa
oveja kolemat-etje. Kaemat-et pakchowax. xajajialaxxot. Ke-eyaxkal natampa wʉt,
Me-ama asamat-et, jachi-el. Japon ovejapoi jawʉt tʉadutox lelaliajwa xajajialaxxot. Rey
xabich mamnik. Pe jawʉt, chivo fʉlaen na- Belsasar japox taen wʉt, xabich pejlewlapon.
echaliajwa, ovejapoi sʉapich. Jawʉt, ovejapoi Jawʉt, puexa matabijtpi wʉlalapon,
malechas. Chivo kaemat-etpon, pinmat- chiekal chanaekabʉanaliajwas ke-elelpox
et, pejmakthitat. Japon chivo mat-exajala xajajialaxxot. Pe japi matabijtpixot, chinax
wʉt, jaxot pejme kawʉtat cuatro mat-etje kaenmatabijs-el chanaekabʉanaliajwapi
nakola. Cuatro mat-exot, cha-aelmat-et rey Belsasar. Do jawʉt, rey Belsasar pen
146
nejchaxoel wʉt, nejchafaetow profeta Daniel. jʉm-aechbej ampox: “Xajʉchbejpon, japon
Jawʉt, nejchaxoel wʉt, jʉm-aechow ampox: dewnikpox” —aech wʉt, jʉmchiyaxael ampox:
“Profeta Daniel chiekal matabijsaxael “Xam nejdewax Dios chiekal xajʉtlison
chanaekabʉanaliajwapon taxʉlan” —aechow, xajʉpoxtat. Me-ama aton trigobult xajʉt wʉt,
nejchafaek wʉt. Samata, japox jʉm-aechow ja-aech Dios xamliajwa. Xamfʉk weꞌpam
paxʉlanxot. Do jawʉt, rey Belsasar toꞌa pachaemaliajwam, me-ama Diosliajwa
pamakjiw wʉljaesliajwapi profeta Daniel. pachaem” —chiyaxaellap ampale. “Diajnas”
Profeta Daniel pat wʉt, rey Belsasar jʉm-aech —aech wʉtox, japox jʉmchiyaxael ampox:
ampox profeta Danielxot: “Xam tatoꞌlamtʉajnʉ diajnaxaes. Samata,
—Xam chiekal puexa nachanaekabʉanam Dios tapaeyaxael Media tʉajnʉpijiw,
wʉt lelaspoxan xajajialsxot, ja-am wʉt, Persia tʉajnʉpijiw sʉapich, tatoꞌlaliajwa
xam malech chaxduiyaxaelen xabich ampatʉajnʉpijiw” —chiyaxael ampale —aech
ommaenkpoxan. Wʉlduiyaxaelenbej kaes profeta Daniel rey Belsasarxot.
pejme xam paklonaliajwam —aech rey Do japamadoitat wʉt, rey Belsasar
Belsasar profeta Danielxot. padaelmajiw boesaspon. Do jawʉx,
Profeta Daniel jʉmnot wʉt, jʉm-aechon kaematkoiyan sʉapich wʉtlejen, Media
ampox rey Belsasarxot: tʉajnʉpijiw-soldaw, Persia tʉajnʉpijiw-
—Xan kenosaxinil xam malech soldawbej, chakinatacholanpi Babilonia
nachaxduiyaxaelampox. Pe paklowaxpijiw. Jawʉt, malechas Babilonia
chiekal, chanaekabʉanaxaelen xam paklowaxpijiwsoldaw. Do jawʉtbej, rey Dario,
nawʉajnachaemtampox, xam chiekal Media tʉajnʉpijin, tatoꞌal puexa Caldea
matabijsliajwam ampale jʉm-aechiyxaelpox. tʉajnʉpijiw.
¡Xam chiekal nejchaxoelde nej-ax xabich
tatoꞌal asatʉajnʉchanpijiw. Xabichbejpon Dios kajachawaetpox profeta Daniel
pejsoldaw. Ja-aech wʉt, Dios achataspon. xae-elaliajwas leones
Samata, nej-ax matxaelpon pola siete (Dan 6)
waechan. Me-ama pak pola matxael wʉt, Rey Dario makanoton pejtʉajnʉpijiwxot
ja-aechon. Do jawʉx, nej-ax boejthʉs japi kajachawaesliajwa tatoꞌal wʉton
wʉt, pajut chiekal matabijton Dios kaes pejtʉajnʉpijiw. Japixot profeta Daniel
pejme mamnikpox. Me-ama nej-ax, jachi- makafich kajachawaesliajwapon rey tatoꞌalpox.
elpox Dios. Xambej chiekal matabijtam Daniel chiekal ji-ispon pejbichax. Samata,
ja-aechpox nej-axliajwa. Xamlap-is rey Dario nejchaxoelon wʉlduiliajwa profeta
nejchaxoelam wʉt, jʉm-am ampox: “Xan Daniel kaes paklonaliajwa, me-ama asew
kaes pejme mamnikax. Me-ama Dios, paklochowxot, jachi-elaliajwa profeta Daniel.
jachi-enil” —am xam, nejchaxoelam wʉt. Ja-aech wʉt, rey Dario pejpaklochiw, xabich
Xam, nejjiw sʉapich, vinominan xa-afam nusasiowal profeta Danielliajwa. Samata, japi
copan, pinanʉl tasfachantat, japoxanlap wʉlwek achaxtat tasalaxaeli profeta Daniel.
Dios pejtemplobapijaxan. Xam japox isam Pe tampoel profeta Daniel tasalaliajwapi.
wʉt, xam nejjiw sʉapich, sitae-emil Dios. Profeta Daniel xabich pachaempon, tatoꞌal
‘Chimiajamechan jʉm-am nej-ídolosliajwa: wʉt. Profeta Daniel padaelmajiw, japi piajkal
“Wejewdios xabich pachaem” —am xamal jʉm-aechi ampox profeta Danielliajwa:
nej-ídolosliajwa. ¿Ma-aech xotkat najut “Faenaxaeskas Daniel tasalaliajwas japon
chiekal matabijs-emil Dios tatoꞌalpox Dios kawʉajanpoxliajwa” —aechi piajkal
pothata? Dios toꞌa ke-ekal natampaeliajwa nejchaxoel wʉt profeta Daniel padaelmajiw.
ampabaxajajialaxxot, japox, ke-e, lelaliajwa Do jawʉt, profeta Daniel padaelmajiw
ampale. fʉlaechlisi nospaeliajwa, rey Darioxot. Pat
Ampale ma ampox jʉm-aech: “Xajʉslisox. wʉt, rey Darioxot, jʉm-aechi ampox rey
Xajʉchbejpon, japon dewnikpox. Diajnas” Darioxot: “Xam lelaxaelam pajelwʉajan,
—aechlap ampale. “Xajʉchlisox” —aech japox wʉajanxot, fiasaxael puexa jiw asa dios
wʉt, jʉmchiyaxael ampox: “Tatoꞌlaxaelam- kawʉajna-elaliajwa. Xam kaenamkal puexa
matkoiyan chiekal xajʉslisox. Samata, jiw kawʉajnaliajwa. ¡Japox wʉajan lelde
kaesʉapich matkoiyan wʉt, xam, jʉmch kaejuimtliajwa! Nejmach-aton naexasis-
nejtʉajnʉpijiw sʉapich, kaes mamnikaximil. el wʉt xam lelampox, japon aton foꞌaxaeks
Me-ama majt, xabich mamnikam wʉt, leónesmʉth poxadik!” —aech profeta Daniel
jachiyaximil” —chiyaxael ampale. Ma asalel padaelmajiw rey Darioxot.
147
Rey Dario japox lel wʉt, nejchaxoel japi paklochiw, Daniel padaelmajiw,
wʉt, jʉm-aechon ampox: “Xan kaes pejme pelsliajwas Daniel pejkawʉchadik, xabich
pachaeman. Me-ama asew jiw, jachi-enil” leones poxadik. Jawʉt, Daniel padaelmajiw
—aech rey Dario, nejchaxoel wʉt. Pe rey papelikas wʉt, athʉ jaeljabasi leones, sat pas-
Dario chinax matabijs-el puexa profeta elaxtat. Do japoxwʉx, rey Dario pajelwʉajan
Daniel padaelmajiw japox nejchaxoelpox lelon potʉajnʉchaliajwa, japon tatoꞌal
tasalaliajwapi profeta Daniel. tʉajnʉxot, puexa japatʉajnʉpijiw chiekal
Profeta Daniel kaematkoi tres veces Dios sitaeliajwapi profeta Daniel, pejDiosbej,
jikawʉajan. Pomatkoicha, profeta Daniel profeta Daniel kawʉajanpon.
jija-aechon japox, Dios kawʉajan wʉt. Japox
pejkabʉanpon. Profeta Daniel wʉltaen rey Profeta Daniel masoxtat taenpox,
Dario pajelwʉajan lelpox. Pe profeta Daniel asamatkoi jachiyaxaelpox
nakiowa Dios kawʉajan, me-ama japon (Dan 9–12)
pejkabʉan, Dios kawʉajan wʉt. Profeta Daniel Asamatkoi, matxoelawaech wʉt, rey
kawʉajan wʉt Dios, padaelmajiw taenson. Dario tatoꞌal wʉt Media tʉajnʉpijiw,
Samata, jawʉt profeta Daniel padaelmajiw japamatkoitat, profeta Daniel xaljowpon Dios
fʉlaech rey Dario poxade japox chapaeliajwa pejjamechan. Japox chajia lelpox profeta
rey Darioxot. Rey Dario jʉmtaen wʉt profeta Jeremías. Japoxapelfʉtxot chajia lelspox
Daniel naexasis-elpox pajelwʉajan, japon jʉm-aechlap ampox: “Jerusalén paklowax
lelpox, jawʉt rey Dario xabich nejxaejwas. toech wʉt, jawʉx, setenta waechan wʉt,
Rey Darioliajwa japox xabich pachaema-el Judá tʉajnʉpijiw pejme isaxael pejbachan
kastikaliajwapon profeta Daniel. Pelis, rey Jerusalén paklowaxxot” —aechlap, profeta
Dario lelison pajelwʉajan. Samata, rey Dario Jeremías chajia lelpox. Japoxliajwa profeta
toꞌaxael pejsoldaw Daniel foꞌaliajwas xabichxot Daniel nejchaxoel wʉt, naxael-elon piach
leónes. Jawʉt, profeta Daniel jaeltas wʉt, Dios kawʉajnaliajwa. Daniel kawʉajan
bʉꞌfoslison leónesmʉth poxade. Jawʉt, rey wʉt Dios, jʉm-aechon ampox: “Xam Dios,
Dario jʉm-aech ampox profeta Danielxot: beltaeyaxaelam Judá tʉajnʉpijiw puexa
“¡NejDios xam nej bʉꞌwe!” —aech rey Dario babijaxan ispoxanliajwa xamliajwa.
profeta Danielxot. Jawʉt, profeta Daniel Tapaeyaxaelambej pejme naweliajwa pejtʉajnʉ
bʉꞌfoson soldaw leónmʉth poxade. Bʉꞌpach poxade duilaliajwa pejme pejtʉajnʉkolaxxot.
wʉt, profeta Daniel foꞌakas leónmʉth poxadik, Xam chiekal matabijtam Judá tʉajnʉpijiw
ma jawʉt, soldaw iaꞌt, pinjit, fafakti asan aton wejatispox. Me-ama Moisés chajia lelpox
jusasamata profeta Daniel leónesmʉthxot. jʉm-aech ampox japiliajwa. Xambej chiekal
Japamadoitat, rey Dario chinax moejs-elon, matabijtam, japi japox wejatispi, xam naexasis-
xabich nejchaxoel xoton profeta Danielliajwa. el xot” —aech profeta Daniel, Dios kawʉajan
Malisox kandiawa, nalian wʉt, rey Dario wʉt piach naxae-elaxtat. Rey Ciro tatoꞌal
bichakal fʉlaech leónesmʉth poxade. Rey wʉt puexa Persia tʉajnʉpijiw, japamatkoiyan
Dario leónesmʉthxot pat wʉt, nejlakcha wʉt, wʉt, profeta Daniel chiekal masoxtat taen
jʉm-aechon ampox: Dios pijaxtat. Masoxtat taenpox profeta
—Daniel, ¿nejDioskat xam bʉꞌwiadoꞌ Daniel Dios pijaxtat, xabich tampoelpox
leónesxot? —aech rey Dario profeta matabijsliajwa, achax chiyaxaelpox. Samata,
Danielliajwa. Daniel kawʉajan Dios matabijsliajwapox
Jawʉt, profeta Daniel jʉmwaesa wʉt, jʉm- masoxtat taenpox. Ja-aech wʉt, Dios toꞌa pej-
aechon ampox rey Darioliajwa: ángel japon chiekal chanaekabʉanaliajwa
—¡Diachwʉajnakolax xan taj-dios nabʉꞌwia! profeta Daniel. Do jawʉt, Dios pej-ángel
¡Taj-dios toꞌik pej-ángel leónesxotsik xan pask wʉt profeta Danielxotsik, jʉm-aechon
naxae-elaliajwa león! ¡Taj-dios pej-ángel toꞌik ampox profeta Danielxot: “Dios xabich
leónes baꞌfatatisliajwapon león, xan chinax nejchachaemil xamliajwa Daniel. ¡Chiekal
babijax is-enilxot! —aech profeta Daniel rey naeweꞌe chanaekabʉanaxaelenpox! Rey Ciro
Darioliajwa. tʉp wʉt, cuatro reyes naliaxael tatoꞌlaliajwa
Rey Dario jʉmtaen wʉt Daniel pejjame, puexa Persia tʉajnʉpijiw. Rey, taxdukapijin,
xabich nejchachaemilon. Rey Dario toꞌa kaes pejme kimaenkaxael. Xabich jiw
pejsoldaw jusliajwapi Daniel leónesxot. tatoꞌlaxaelbejpon. Xabichaxaelbejpon
Chinaxkat Daniel xokchalas león. Chiekal ma- pejsoldaw. Japon rey tatoꞌal wʉt, asamatkoi,
aechon. Do jawʉt, rey Dario toꞌa pejsoldaw Grecia tʉajnʉpijiw-soldaw nabeyaxael
148
Persia tʉajnʉpijiw-soldaw sʉapich. Jawʉt, Dios jʉm-aechbej ampox profeta Oseasxot:
Persia tʉajnʉpijiw-soldaw malechaxaes. “Xan kastikaxaelen Efraín tʉajnʉpijiw, japi
Ja-aech wʉt, Grecia tʉajnʉpijin, reyaxael, jikawʉajan xot ídolos. Xankal nakawʉajna-
puexa Persia tʉajnʉpijiw tatoꞌlaxaelon. el xoti, israelitas, me-ama pawis pamalpow,
Japon reypox, tʉadut wʉt tatoꞌlaliajwa japow pamal xabich pachaempon pijowliajwa,
puexa Persia tʉajnʉpijiw, asamatkoi, japon xanlap-is, ja-an Efraín tʉajnʉpijiwliajwa.
rey tʉpaxael xijilaxtat. Samata, japon rey Pe japow asew poejiw jʉmch wʉlwek
tatoꞌalpi, japatʉajnʉpijiw nadijaxaeli cuatro bʉꞌmoejsliajwas. Ja-aech wʉt, japow chinax
tʉajnʉjeliajwa. Cuatro tʉajnʉjexot, kaenanʉla padala-el ispoxanliajwa. Me-ama ja-aechlap-is
pejreyaxaelpi pejtʉajnʉxot” —aech Dios pej- Efraín tʉajnʉpijiw, xankal nakawʉajna-el xoti.
ángel, chanaekabʉana wʉton profeta Daniel. ‘Asamatkoi, kofsaxaelen Efraín
tʉajnʉpijiw kastikaxpox. Do jawʉx, xan tajut
Profeta Oseas naewʉajanpox kajachawaesaxaelen chiekal duilaliajwapi.
Efraín tʉajnʉpijiw, Judá tʉajnʉpijiwbej Ja-aech wʉt, xankal nakawʉajnaxaeli. Kaes
(Os 1–14) pejme chinax kawʉajnaxili ídolos, dioskola-
Jeroboam rey wʉton Efraín tʉajnʉxot, Uzías elpoxan” —aech Dios profeta Oseasxot.
rey wʉtbej Judá tʉajnʉxot, japamatkoiyantat, Dios pejme jʉm-aech ampox profeta
Dios toꞌa profeta Oseas naewʉajnaliajwa Oseasxot: “Nijow asan poi wʉlwek wʉt,
Efraín tʉajnʉpijiw, Judá tʉajnʉpijiwbej. asan poi bʉꞌmoejt wʉtbejpow, ¡xam
Profeta Oseas naewʉajan pin-iawaechan. Do nakiowa nejxasinkaxaelam japow! ¡Pejme
asamatkoiyan wʉt, Ezequías rey wʉtbej Judá bʉflaeyaxaelam nejba poxade japow
tʉajnʉxot, japamatkoiyan wʉt, profeta Oseas itpaeiliajwam xam nejxasinkampox! Jasoxtat
naewʉajan. Efraín tʉajnʉpijiw pajut chiekal matabijsaxaeli
Dios toꞌa profeta Oseas fisliajwapon pawis, xanlap Diosnan japi nejxasinkaxpox, kawʉajan
japow pijowliajwapon. Pe japow majt poejiw wʉti ídolos” —aech Dios profeta Oseasxot.
bʉꞌmoejtpow plataliajwa. Profeta Oseas japox Dios japox jʉm-aech wʉt, profeta Oseas
ja-aechpon itpaeiliajwa israelitas, kaen Dioskal ow-aechlison. Jawʉx, profeta Oseas pijow
kawʉajna-el xoti. Israelitas xabich ídolo asan poi bʉꞌmoejt wʉt, pejme wʉljaeton pijow
kawʉajan xot, japi, me-ama pawis, poejiw bʉflaeliajwapon pejba poxadin. Profeta Oseas
bʉꞌmoejtpow plata kanaliajwa, ja-aechpi. chabafakaton pijow pejme asan poi bʉꞌmoejs-
Profeta Oseas fit wʉton japow, baxael, elaliajwapow. Do jawʉx, profeta Oseas
moejowpow. Dolisow, naxʉwal wʉt, poi kaeyaxtat, pijow sʉapich, moejs-ellison. Japox
faenow. Dios toꞌa profeta Oseas paxʉlan ja-aechpon itpaeiliajwa Efraín tʉajnʉpijiw,
wʉlduiliajwapon Jezreelwʉltat. Japox ja-aech, machiyaxaeli, piach wejisal wʉt pejrey. Ja-
Dios toesaxael xot rey Jehú pamojiw, rey aechbejpon itpaeiliajwa Efraín tʉajnʉpijiw,
Jehú chajiakolaxtat xabich jiw ba xot, Jezreel machiyaxaeli, ijil wʉt ofrenda xalaeyaxael
paklowaxpijiw. poxade Diosliajwa, Dios kawʉajnaliajwabejpi.
Baxael, profeta Oseas pijow pejme naxʉwal Profeta Oseas jʉm-aechon ampox Efraín
wʉt, faenow paxʉchpawich. Dios toꞌa profeta tʉajnʉpijiwxot: “Dios jʉm-aech ampox
Oseas paxʉchpawis wʉlduiliajwapon No- xamalliajwa: ‘Efraín tʉajnʉpijiw xabich
amada-wʉltat. Japox ja-aech, Dios kofsaxael babijaxan is. Jʉmduwpoxan asew jiw we-
xot pejnejxasiyax Efraín tʉajnʉpijiwliajwa. isliajwa, japoxan ji-is-elpi. Japibej bapi
Do pejme japow naxʉwal wʉt, jawʉx pejme asew jiw. Natkowabejpi asew jiw pejew.
japow paxʉchpoi faenow. Dios toꞌa profeta Bʉꞌmoejtbejpi asew wathoꞌ, pejwathoꞌwa-
Oseas paxʉch wʉlduiliajwapon No-gente-mía- elpi. Samata, pejsatan pajiwlaxanaxael.
wʉltat. Japox ja-aechlisox, Efraín tʉajnʉpijiw, Asew japixot jʉm-aech ampox: “Xanal Dios
israelitas, kaes Dios pejjiwaxil xoti, majt pejsacerdotan” —aechi. Asew japixot jʉm-
makanochpi Dios. aechbej ampox: “Xanal Dios pejprofetan”
Dios jʉm-aechbej ampox profeta Oseasxot: —aechi. Pe nakiowa, chinax naexasis-eli
“Asamatkoi, xabichaxael israelitas. Japi tajtatoꞌlaxan. Japibej naewʉajna-el asew jiw
tajjiwaxael, xan dukaxaelen pomatkoicha. tajtatoꞌlaxan.
Jawʉt, Judá tʉajnʉpijiw, Efraín tʉajnʉpijiwbej, ‘Puexa israelitas, Efraín tʉajnʉpijiw,
chiekal kaemʉtaxaeli. Pejme chiekal kawʉajan ídolos, ael-isaspoxan naechantat.
kaetʉajnʉyaxaelbejpi. Xabichaxaelbejpi Bʉꞌmoejtbejpi wathoꞌ, nabistpi ídolos pej-
pejsoldaw” —aech Dios profeta Oseasxot. altaranxot. Japi wathoꞌ, poejiw bʉꞌmoejtpi
149
plata kanaliajwa. Samata, puexa japi xan malechaliajwasbejpi. Do jawʉt, jaelas
kastikaxaelen. Judá tʉajnʉpijiwbej japox ja- wʉti padaelmajiw, bʉflaeyaxaesi pejtʉajnʉ
aech. Me-ama Efraín tʉajnʉpijiw, babijaxan poxade. Paxi webeyaxaesbejpi’ —aech Dios
ispi. Samata, japibej xan kastikaxaelen. Efraín xamalliajwa” —aech profeta Oseas Efraín
tʉajnʉpijiw, Judá tʉajnʉpijiwbej, padaelmajiw tʉajnʉpijiwxot.
chakipasaxaes wʉti, japi jʉmch jiwʉljowpi Do asamatkoi wʉt, profeta Oseas pejme
kajachawaesliajwas rey, puexa Asiria jʉm-aechon ampox Efraín tʉajnʉpijiwxot:
tʉajnʉpijiw tatoꞌlan. Japilax wʉljoe-el xan “Dios jʉm-aech ampox xamalliajwa: ‘Efraín
tajkajachawaesax’ —aech Dios xamalliajwa” tʉajnʉpijiw, wexabichas wʉti pejew, japi
—aech profeta Oseas Efraín tʉajnʉpijiwxot. jʉmch kaes kawʉajnaxaeli ídolos. Samata,
Profeta Oseas jʉm-aechbejpon ampox Efraín japi kastikaxaelen. Kaematkoiyan sʉapich
tʉajnʉpijiwxot: “Jʉmchiyaxaespox Diosliajwa: wʉt, xan tapaeyaxaelen Asiria tʉajnʉpijiw
‘Xanal nanejxaejow, xabich babijaxan isx xot. chakipasliajwas Efraín tʉajnʉpijiw. Jawʉt,
¡Xanal na-itpaem chiekal naexasisliajwan Efraín tʉajnʉpijiw malechaxaes. Jawʉt,
xam! ¡Nakajachawaeꞌebej kaes xabichaliajwa Asiria tʉajnʉpijiw nawia wʉti, xalaeyaxaeli
tajsoldaw!’ —chiyaxaes” —aech profeta Oseas koleyax, orotat ael-isaspox, pakxʉlax, Efraín
Efraín tʉajnʉpijiwxot. tʉajnʉpijiw kawʉajanpoxan. Japon rey, puexa
Profeta Oseas jʉm-aechbej ampox Asiria tʉajnʉpijiw tatoꞌlan, japakoloeyax
Efraín tʉajnʉpijiwxot: “Xamal Judá ídols, orotat isaspoxan, noeyaxaelpon,
tʉajnʉpijwamliajwa Dios jʉm-aechbej ampox: pejew ommaeya owaxot. Asiria tʉajnʉpijiw-
‘Efraín tʉajnʉpijiw, Judá tʉajnʉpijiwbej, soldaw jaela wʉti puexa Efraín tʉajnʉpijiw,
kamtalejen jikofapi naexasitpox xan. Me- bʉflaeyaxaespi Asiria tʉajnʉ poxade.
ama kandiawasap, dol wʉt, do jawʉt, Pe xan kajachawaesaxaelen Efraín
kamta toep, ja-aechlap-is, israelitas kamta tʉajnʉpijiw, japi is wʉt pachaempoxan.
kofa wʉti xan naexasitpoxliajwa. Xan toꞌax Kawʉajan wʉtbejpi xan, xan itpaeyaxaelen
tajprofetas chapaeliajwaspi tajjamechan ma-an xan, japibej is wʉt xan
Efraín tʉajnʉpijiw, Judá tʉajnʉpijiwbej, nejxasinkaxpoxan. Ja-aech wʉt, toꞌaxaelen
chiekal naexasisliajwa, kaes chiekal iam thilnaliajwa japi pejsatanxot. Isaxaelenbej
matabijsliajwabejpi. kaes asaxan, pachaempoxan, japiliajwa. Pe
‘Japi chiekal matabijs-elaxtat nejchaxoel japi jʉmch xabich xanaboejtpi pejsoldawkal.
wʉt, jʉm-aechi ampox: ‘Xatis xabich choef Ja-aech wʉt, japi chiekal xanaboejs-
xʉaꞌatas wʉt, Dios xabich nejchachaemil, elpi xan. Samata, xabichaxael nabeyax
isas xot japox’ —aechi jʉmch, nejchaxoel japiliajwa, asatʉajnʉchanpijiw sʉapich. Efraín
wʉt. ¡Pe xan nejchachaemla-enil, japi tʉajnʉpijiw-soldaw malechaxaes, naba wʉti,
choef xʉaꞌat wʉti xanliajwa! Xanlax padaelmajiw sʉapich’ —aech Dios, jʉm-aech
nejxasinkax japi chiekal naexasisliajwa xan, wʉt xamalliajwa” —aech profeta Oseas Efraín
kaes chiekal matabijsliajwabejpi xan. Xan tʉajnʉpijiwxot.
kajachawaesasian Efraín tʉajnʉpijiw. Pe ma Profeta Oseas pejme jʉm-aechon
amwʉt, kajachawaesaxinil Efraín tʉajnʉpijiw, ampox Efraín tʉajnʉpijiwxot: “Dios
xabich babijaxan is xoti. Chiekal matabijs- jʉm-aech ampox xamalliajwa: ‘Efraín
elaxtat jʉmch nejchaxoel wʉt, jʉm-aechi tʉajnʉpijiw pejwʉajnapijiw chajiakolaxtat
ampox: ‘Puexa xatis babijaxan isaspoxan, Dios duil wʉti Egipto tʉajnʉxot, japi esclavos
chinax tae-el’ —aechi jʉmch, nejchaxoel wʉt. Egipto tʉajnʉpijiwliajwa. Do jawʉx, japi
Xanlax taenx puexa japi ispoxan. Samata, pejwʉajnapijiw, bʉꞌwiax wʉt, kajachawaetx
kastikaxaelen Efraín tʉajnʉpijiw. wʉt, japi chiekal duilafʉl. Xan chiekal
Profeta Oseas pejme jʉm-aechon ampox tataefʉlaxbejpi. Ma amwʉt, Efraín tʉajnʉpijiw,
Efraín tʉajnʉpijiwxot: “Dios jʉm-aech ampox me-ama kaen aton paxi chiekal naexasis-
xamalliajwa: ‘Xan xabich nejwesla japox, esal wʉti. Ja-aechlap-is Efraín tʉajnʉpijiw
koleyax, ael-isaspoxan orotat pakxʉlax. xanliajwa. Samata, xan tapaeyaxaelen
Japoxan ídolos, dioskola-elpoxan, jiw pajut padaelmajiw jaelas wʉt, bʉflaeliajwas Egipto
ispoxan xot. Efraín tʉajnʉpijiw kawʉajna- tʉajnʉ poxade, Asiria tʉajnʉ poxadebej.
elpi xan kajachawaesliajwan japi. Japilax ‘Pe xan kofsaxinil pachaemxpox japiliajwa.
jʉmch jikawʉajan dioskola-elpoxan. Samata, Tapaeyaxinilbej japi toesliajwas padaelmajiw.
xan kastikaxaelen Efraín tʉajnʉpijiw. Baxael, asamatkoi wʉt, xan pejme japi
Tapaeyaxaelen padaelmajiw chakipasliajwas, bʉflaeyaxaenan pejtʉajnʉkolax poxadin.
150
Do jawʉt, japi xankal nakawʉajnaxael me-ama suiꞌ jasi, asewbej, nakwematxael
kajachawaesliajwan. Japi pejwʉajnapijiw nakwemattoelaliajwa. Ampawaechtat
xankal nakawʉajan kajachawaesliajwan, chinx xanejchachaemlaxisal mʉthaspi.
Egipto tʉajnʉxot esclavos wʉti, xabich kijil Nakwe-ijilbej Dios chaxdusliajwas mʉthaspi
wʉtbejpi. Japi pamojiw xan kajachawaetx wʉt, trigo ofrenda isliajwas. Dioskas toesaxael
kimaenkafʉl wʉt, xabich wʉtbejpi pejsoldaw, ampathat, xatisbej. Samata, puexa xamal
nejchaxoel wʉti, jʉm-aechi ampox: “Xatis kaes wʉljoeyaxaelam Dios nakkajachawaesliajwa.
pejme pachaems. Me-ama asew jiw, jachi-esal” Puexa xamal pejme Dios kawʉajnam wʉt,
—aechi jʉmch, pajut nejchaxoel wʉt. itpaeyam wʉtbej nadalapoxan puexa
‘Japoxan nejchaxoel wʉti, xan nabʉꞌalejna- babijaxan isampoxanliajwa, ja-am wʉt,
eli. Samata, xan tapaeyaxaelen padaelmajiw Dios pejme puexa xamal kajachawaesaxael.
chakipasliajwas, malechaliajwasbejpi. Do Dios xabich boejtaliat palala-elaliajwa
jawʉx, jaelas wʉt, bʉflaeyaxaespi padaelmajiw xamalliajwa. Xabich pachaembejpon. Japon
pejtʉajnʉchan poxade, Samaria paklowax nejwesla xamal nabijasliajwam. Najut chiekal
poxade. Pe asamatkoi, xan bʉꞌweyaxaelen matabijtam xamal babijaxan isampoxan.
Efraín tʉajnʉpijiw padaelmajiwxot. Ja- ¡Diachwʉajnakolax japoxan ma amwʉt,
aech wʉt, chinax kaen tʉpaxil padaelmajiw chiekal kaelel kofaxaelam! ‘Samata, xamal,
pijaxtat’ —aech Dios, jʉm-aech wʉt ancianos, ¡puexa jiw laem natamejlaliajwa!
xamalliajwa” —aech profeta Oseas Efraín Jawʉx piach naxaeyaxisal itpaeiliajwa wajut
tʉajnʉpijiwxot. matabijtaspox babijaxan isaspoxliajwa. Do
Profeta Oseas pejme jʉm-aechon ampox jawʉx, sacerdotes kawʉajnaxaeli Dios xamal
Efraín tʉajnʉpijiwxot: “Dios kawʉajnam wʉt, beltaeliajwapon” —aech profeta Joel Judá
¡jʉm-amde ampox: ‘Xanal naexasis-enil xam. tʉajnʉpijiwxot.⁠
Ma amwʉt, kaes ídolos kawʉajnaxinil” —amde Do jawʉt, israelitas ow-aechlisi profeta
Dios, kawʉajnam wʉt! Dios chajia jʉmdut wʉt, Joel jʉm-aechpox. Jawʉt, Dios jʉm-aech
jʉm-aechon ampox xamalliajwa: ‘Asamatkoi, ampox asamatkoi jachiyaxaelpox Judá
Efraín tʉajnʉpijiw kajachawaesaxaelen. Japi tʉajnʉpijiwliajwa: “Xamal kajachawaesaxaelen
pejme kimaenkaxael japamatkoitat kaes ijilaliajwa suiꞌ jasi. Kaewaechfʉl wʉt,
chiekal ídolos kawʉajnaxilisi’ —aech Dios, mʉthampi xabichfʉlaxael naxaeyaxan.
chajia jʉm-aech wʉt puexa xamalliajwa Me-ama majt, jachiyaxil. Xamal jʉm-am
—aech profeta Oseas Efraín tʉajnʉpijiwxot. xot ampox xanliajwa: ‘Dios, xam xabich
‘Matabijswam wʉt, ¡chiekal pachaemam’ —am xot xanliajwa, xan tajut
jʉmmatabijsaxaelam xan jʉm-anpoxan! kajachawaesaxaelen xamal. Asamatkoi,
Dios tatoꞌalpoxan xabich pachaem puexa jiw taj-Espíritu Santo toꞌaxoekan, poejiwxot,
naexasisliajwa. Jiw pachaempi, japilap chiekal wathoꞌxotbej. Ja-aech wʉt japi naewʉajnaxael
naexasiti Dios tatoꞌalpoxan. Jiw naexasitpi asew jiw Espíritu Santo bʉxtoꞌaxaespoxan
Dios, puexa japi jiw chiekal wepachaemaxaes. xanliajwa. Tajjiw, pakdiachiw,
Jiw babijaxan ispi, japiliajwa chinax xamoejtpoxantat xan naksiyaxaelen japixot.
wepachaema-esal asax” —aech profeta Oseas
Efraín tʉajnʉpijiwxot.

Profeta Joel naewʉajanpox


Judá tʉajnʉpijiw
(Joel 1–3)
Asamatkoi, Dios toꞌa xabich, me-ama suiꞌ
jasi, asewbej, Judá tʉajnʉpijiw mʉthapi
wematxaeliajwas. Dios tapae-elbej iam
thilna-elaliajwa Judá tʉajnʉxot. Samata,
xabich jiw litaxaelafʉl. Ja-aech wʉt, Dios toꞌa
profeta, pawʉlpon Joel, jʉmchiliajwapon,
ma-aech xot japoxan ja-aech. Jawʉt,
profeta Joel jʉm-aech Judá tʉajnʉpijiwxot:
“Xamal, puexa ancianos, puexa asewambej,
¡chiekal naewesaxaelam ampox! Xatis puexa © 1996 David C. Cook

babijaxan nakwetapat. Puexa mʉthaspi, Dios toꞌa xabich pin-iakola suiꞌ kabʉan-aechpi
151
Pansiachiwbej, poejiw, xamoejtpoxantat pachaem xankal nakawʉajnaliajwam.
taeyaxael itpaeyaxaelenpoxan. Xan Diachwʉajnakolax, ídolos chinx
itpaeyaxaelen athʉxotse, ampathatxotbej, pachaema-el asaxliajwa. Samata, japoxan
koechaxan isaxaelenpox. Ja-an wʉt, puexa jiw kawʉajnaximil. Is-emil pachaempoxan.
pajut chiekal matabijsaxael xan dukxponan Jʉmchi-emilbej diachwʉajnakolaxpoxan.
pomatkoicha. Puexa japoxan jachiyaxael, Samata, xan talala puexa xamalliajwa.
xan chajia markax xot japamatkoi, Xamalbej nejwesla kastikaliajwam
ampathat toepax wʉajna. Nejmach-aton babijaxan ispi. Naekichachajbambej
wʉljow wʉt tajkajachawaesax, xan japon kijila. Japibej nabijat xamal nijaxtat
aton bʉꞌweyaxaelen japamatkoitat, xabich kimaenkaliajwam. Pe xan chiekal
nabijasaxaelmatkoitat wʉt. Do baxael, matabijtax isampoxanliajwa. Samata,
asamatkoi, Judá tʉajnʉpijiw, tajjiwpi, tapaeyaxinil xanejchachaemlaliajwam plata,
jaelas wʉt, bʉꞌfos wʉti padaelmajiw, xan kinotampox kijila. Xamal nejxasinkam
kajachawaesaxaelen Judá tʉajnʉpijiw puexa jiw jʉmch xamal chiekal taeliajwa,
kimaenkaliajwapi jaxotde. Asatʉajnʉchanpijiw xan nakawʉajnampox. Choef xʉaꞌatam wʉt
pijaxtat tajjiw xabich nabijat wʉt, xan taj-ofrendaliajwa, pe nakiowa, xan xabich
kastikaxaelen japi. Japamatkoiyan, puexa nejchachaemla-enil japox ofrenda, xamal is-
jiw kastikaxaelenbej, puexa babijaxan is xoti. emil xot, me-ama xan nejxasinkax.
Jawʉx Jerusalén paklowax, tajpaklowax ‘Diachwʉajnakolax, xan nakawʉajnasiam
wʉlxael. Chiekal tataeflaxaelenbej wʉt, ¡chiekal pachaemde puexa asew
Judá tʉajnʉpijiw” —aech Dios Judá jiwliajwa! ¡Isdebej pachaempoxan puexa
tʉajnʉpijiwliajwa. jiwliajwa diachwʉajnakolaxtat! Xamal
nakiowa kawʉajnam ídolos. Samata, ma
Profeta Amós naewʉajanpox amwʉt, xamal kaes duilaximil ampathatxot
Efraín tʉajnʉpijiw xan tajaxtat. Xamal duilaxaelam
(Am 1–9) asatʉajnʉxot, xabich atʉaj. ‘Puexa asew
Rey Jeroboam tatoꞌal wʉt puexa Efraín jiw, naekichachajbaxtat kimaenkpi,
tʉajnʉpijiw, japamatkoiyan wʉt, Dios japilap nadaelmajiw jaelas wʉt, matxoela
toꞌa profeta Amós japon naewʉajnaliajwa bʉflaeyaxaes pejtʉajnʉchan poxade. Jasi
Efraín tʉajnʉpijiw. Jawʉt, jʉm-aechon jiw xan xabich nejwesla, nejchaxoel wʉt,
ampox: “Dios jʉm-aech ampox xanxot jʉm-aech xoti ampox: “Xanal kaes pejme
xamalliajwa: ‘Israelitas, ¡chiekal naeweꞌe pachaeman. Me-ama asew jiw, jachi-enil”
xan jʉmchiyaxaelenpox! Xan bʉflaenx —aech xoti, nejchaxoel wʉt. Samata, xan japi
nejwʉajnapijiw Egipto tʉajnʉxotdin kastikaxaelen. Toesaxaelenbej rey Jeroboam
ampatʉajnʉtat duilaliajwapi. Xan tajut japi pejjiw. Puexa altaran, choef xʉaꞌatamxot
makanotx puexa ampathatpijiwxot. Pe xamal japoxan, altaran, puexa chiekal toesaxaes’
naexasis-emil tajtatoꞌlaxan. ‘Samata, xamal —aech Dios xamalliajwa” —aech profeta
kastikaxaelen. Tapaeix tajprofetas, japi chiekal Amós Efraín tʉajnʉpijiwliajwa.
matabijsliajwa xan isaxaelenpox, xamal najut Ídolo pejsacerdotepon, japon kawʉajan
chiekal matabijsliajwam xan xajʉpxponan pakxʉlan, ael-isaspox orotat Betel
puexa nejmach isliajwan. Toꞌaxaelenbej paklowaxxot. Japon sacerdote jʉmtaenpon
nadaelmajiw xamal chakipasliajwa, profeta Amós jʉm-aechpox naewʉajan
malechaliajwabejpi xamal. Majt xabich pin- wʉt Efraín tʉajnʉpijiwxot. Samata,
iamatkoiyan iam thilna-el. Xabich, me-ama jawʉt fʉlaechlison rey Jeroboam poxade
suiꞌ jasibej, matxael mʉthampi. Samata, xamal chapaeliajwa rey Jeroboamxot profeta Amós
litaxaelam xan tajaxtat. Xabich bʉꞌxaenkambej jʉm-aechpoxliajwa.⁠
waxaetat. Pe nakiowa, xamal naexasis-emil Do jawʉt, ídolo pejsacerdotepon pejme
tajtatoꞌlaxan. Samata, ma amwʉt, ¡thilde paꞌan wʉt, jʉm-aechon ampox profeta
xamal kastikaxaelenpoxliajwa! Nadaelmajiw Amósxot:
xabich beyaxael xamalxotpijiw. Xan —¡Xam xabʉaꞌde Judá tʉajnʉ poxade,
tapaeyaxaelen nadaelmajiw xamal toesliajwa, jaxotde jiw naewʉajnaliajwam! ¡Amxot kaes
duilampim Efraín tʉajnʉxot’ —aech Dios xam naewʉajnaximil ampatʉajnʉpijiw! —aech
xamalliajwa. ídolo pejsacerdote profeta Amósxot.
Dios jʉm-aechbej ampox xanxot Do jawʉt, profeta Amós jʉm-aech ídolo
xamalliajwa: ‘Chiekal duilasiam wʉt, pejsacerdoteponxot:
152
chiekal toesaxinil. Jiw babejchiw, naexasis-
elpi xan, japilap kastikax toꞌaxaelen. Japi
tʉpaxael japoxantat. Asew, jaxotpijiw,
tapaeyaxinil wepasliajwas babijaxan. Ja-aech
wʉt, rey David pamojiw pejme reyaxaelpi.
Japamatkoiyan wʉt, pejme bʉflaeyaxaelen
Efraín tʉajnʉpijiw naweliajwa pejtʉajnʉ
poxade pejme chiekal duilaliajwapi
pejtʉajnʉxot. Xabich kimaenkaxaeli. Do jawʉt,
kaes jukaxinil pejtʉajnʉchanxot” —aech Dios
profeta Amósliajwa.

Profeta Miqueas naewʉajanpox


Efraín tʉajnʉpijiw, Judá tʉajnʉpijiwbej
(Miq 1–7)
Rey Jotam matxoela tatoꞌal wʉt Judá
tʉajnʉpijiw, jawʉx rey Ezequías tatoꞌal
wʉt Judá tʉajnʉpijiw, japamatkoiyan
wʉt, Dios bʉxtoꞌa profeta Miqueas japon
© 1996 David C. Cook
naewʉajnaliajwa Judá tʉajnʉpijiw, Efraín
tʉajnʉpijiwbej. Profeta Miqueas jʉm-aechon
Israelitas kawʉajan ael-isaspox pakxʉlan orotat ampox asamatkoi jachiyaxaelpoxliajwa Efraín
tʉajnʉpijiwxot: “¡Puexa chiekal naeweꞌe!
—Xan majt oveja tataeflax. Ja-an wʉt, Dios Pachaem xan chiekal naewesliajwam,
natoꞌa Efraín tʉajnʉpijiw naewʉajnaliajwan. Dios nejchaxoel xot xamal kastikaliajwa
Pe xam nabʉxfiatam Dios nabʉxtoꞌapox nejbabijaxanliajwa. Dios tapaeyaxael
naewʉajna-elaliajwan Efraín tʉajnʉpijiw. asatʉajnʉpijiw toesliajwa Samaria
Xam chiekal matabijsaxaelam ampoxan paklowax, nejrey dukpaklowax, xamal
tapasaxaelpox xamliajwa. Asamatkoi, naxi xabich kawʉajnam xot ídolos. Japapaklowax
beyaxaes. Nijowbej xabich kijil wʉt, asew chiekal toesaxaes. Puexa ídolos, Samaria
poejiw bʉꞌmoesjsaxael plata kanaliajwa. paklowaxpijiw kawʉajanpoxan, chiekal
Asajiwbej nejsatan salaxael. Xambej toesaxaesbej” —aech profeta Miqueas, jʉm-
tʉpaxaelam asatʉajnʉxot. Puexa israelitasbej, aech wʉton Efraín tʉajnʉpijiwxot asamatkoi
duilpi Efraín tʉajnʉxot, Dios pijaxtat jaelas jachiyaxaelpoxliajwa.
wʉt, bʉflaeyaxaespi asatʉajnʉ poxade. Asamatkoi, profeta Miqueas Jerusalén
Japoxan jachiyaxaespi, Dios pejkastikaxtat paklowaxxot wʉt, jʉm-aechon ampox
—aech profeta Amós, jʉm-aech wʉton ídolo japapaklowaxpijiwxot: “Xamal duilampim
pejsacerdoteponxot. Jerusalén paklowaxxot, Dios pejpaklowaxxot,
Baxael, asamatkoi, Dios jʉm-aech ampox xamalbej nakxataenam Samaria
profeta Amósxot: “Asew jiw nakiowa mowa paklowaxpijiw ispoxan. Samata, xamalbej
mʉthapi, fiats-matkoiyan wʉt mowa- kawʉajnam ídolos. Ja-amxot, asamatkoi,
elaliajwa. Wʉajnawes-eli toepax fiesta-matkoi, Dios toꞌaxael asatʉajnʉpijiw-soldaw, xamal
napatamatkoibej, mowaliajwapi pejew. chakipasliajwa. Japi malecha wʉti xamal,
Mowa wʉtbejpi pejew, xajʉpi balanzatat, jaela wʉti xamal, bʉflaeyaxaeli. Nejpaklowax,
chaemilpoxantat, jiw naekichachajbaliajwa. Jerusalén paklowax, toesaxaelbejpi. Puexa
Samata, japi kastikaxaelen” —aech Dios japoxan chiekal jachiyaxael, xamal xabich
profeta Amósxot. Dios pejme jʉm-aech babijaxan isam xot” —aech profeta Miqueas
ampox profeta Amósxot: “Asamatkoi, Efraín Judá tʉajnʉpijiwxot.
tʉajnʉpijiw xabich nejchachaemlaxaeli Profeta Miqueas jʉm-aechbejpon,
naewesliajwa xan naksiyaxpoxan. Pe asamatkoi puexa pachaemaxaelpoxliajwa.
nakiowa, jʉmmatabijsaxili. Japi kastikaxaes, Jʉm-aechon ampox: “Dios pejtemploba,
kawʉajnafʉl xoti ídolos. Diachwʉajnakolax, ekpox mʉaxmatwʉajtat, japamʉax asamatkoi
japi xan tajaxtat xabich nabijasaxaeli. kaes pejme xabich jiw sitaeyaxael. Me-ama
Weyaxaelpox chiekal wejilaxaesi. Asamatkoi, asamʉaxan, jachiyaxil. Japamʉaxxot jiw,
xan toetx wʉt Efraín tʉajnʉpijiw, puexa puexa asatʉajnʉchanpijiw, papasaxael chiekal
153
pajut matabijsliajwapi Dios pejtatoꞌlaxan. nejkastikaxliajwa, babijaxan isam xot. Do
Dios nejxasink japi chiekal naexasisliajwapi jawʉx, Dios kastikaxaelbej nadaelmajiw.
Dios. Japamatkoiyan, ijilaxael nabeyaxan, Ja-aech wʉt, Judá tʉajnʉ pintʉajnʉyaxael.
asatʉajnʉchanpijiw sʉapich. Puexa jiw chiekal Asatʉajnʉchanpijiw fʉlaeyaxaen duilaliajwa
duilaxael pachaemaxtat. Israelitas, duili Judá tʉajnʉxot” —aech profeta Miqueas,
asatʉajnʉchanxot, japi Dios pijaxtat pejme chawʉajnajʉm-aech wʉt asamatkoi
naweyaxaen pejtʉajnʉchanlel. ‘Xamal Jerusalén jachiyaxaelpoxliajwa.
paklowaxpijwam, ampamatkoiyan, nabam, Do jawʉx, profeta Miqueas Dios kawʉajan
asatʉajnʉchanpijiw sʉapich. Asamatkoi, asew wʉt, jʉm-aechon ampox: “¡Xabich tataefʉlde
xamal jaela wʉt, bʉflaeyaxaeli Caldea tʉajnʉ nejjiw! Me-ama oveja tataeflan chiekal
poxade jaxotde duilaliajwam. Pe japox ja-aech tataefʉlon pejew, ovejas, ¡xamlap-is
wʉt, xamal asew jiw kaes xabich sitaeyaxael. jachiyaxaelam xanalliajwa! ¡Xanal natapaem
Me-ama asew, jachiyaximil. Cha-aelpaklowax, duilaliajwan tajtʉajnʉxot wʉajan jilaxtat!
Belén paklowax, Judá tʉajnʉxot, jaxot yamxʉch ¡Isde koechaxan asatʉajnʉchanpijiw chiekal
nalaelsaxael. Asamatkoi, japonlap chiekal sitaeliajwapi xam! Xamlap, Diosnam. Me-
tiꞌt wʉt, tatoꞌlaxael puexa Israel tʉajnʉpijiw” ama ídolos, jachi-emil xam. ¡Xanal nabeltaem
—aech profeta Miqueas, chawʉajnajʉm-aech babijaxan isxpoxanliajwa! Xan tajut chiekal
wʉton Judá tʉajnʉpijiwxot. matabijtax xam isaxaelampox jʉmdutampox
Profeta Miqueas pejme jʉm-aechon ampox tajwʉajnapijin Abrahamxot, Jacobxotbej.
Judá tʉajnʉpijiwxot: “Dios tasala xamal, Xanbej chiekal matabijtax xanal pejme
naexasis-emil xot japon. Dios nejxasink nakajachawaesaxaelampox” —aech profeta
xamal najut chiekal nejchaxoelaliajwam. Miqueas, kawʉajan wʉton Dios.
Japonlap juk nejwʉajnapijiw, Egipto tʉajnʉxot
esclavos wʉti. Dios nejxasinkbej xamal Profeta Habacuc naewʉajanpox
chiekal nejchaxoelaliajwam, —aechon Judá tʉajnʉpijiw
Canaán tʉajnʉliajwa, ma amwʉtjel, xamal (Hab 1–3)
nejtʉajnʉpox. Dios chiekal nejchachaemla-el Judá tʉajnʉpijiw duil wʉtfʉk
xamal choef xʉaꞌatampoxliajwa japon pej- pejtʉajnʉkolaxtat, taxdukawaechan wʉajna
ofrendaliajwa. Xabich nejwejslabejpon xamal jaela-esal wʉtfʉk, bʉflaeliajwas padaelmajiw
xʉaꞌasliajwam naxi japon pej-ofrendaliajwa. pejtʉajnʉ poxade, japamatkoiyan wʉt,
Dioslax nejxasink xamal chiekal Dios toꞌa pejprofeta, pawʉlpon Habacuc,
nejchaxoelaliajwam, asew xamalxot wʉajan naewʉajnaliajwapon Judá tʉajnʉpijiwxot. Do
wʉt, chiekal wechaemsliajwam japiliajwa, jawʉt, profeta Habacuc naewʉajan wʉton Judá
japi pejbʉꞌwʉajan wʉt. Dios nejxasinkbej tʉajnʉpijiwxot, jʉm-aechon ampox: “Xamal Judá
xamal chiekal pachaemaliajwam, asew jiw tʉajnʉpijwam naexasis-emil Dios pejtatoꞌlaxan.
sʉapich. Dios nejxasinkbej kofa-elaliajwam Wʉajan wʉt xamalxot, chiekal chaems-emil
japon naexasitampox. Nejxasinkbejpon xamal japox wʉajan japi jiwliajwa. Samata, xamal
nejchaxoelam wʉt, jʉmchi-elaliajwam ampox: nijaxtat jiw babejchiw kaes chiekal wepachaems
“Xan kaes pejme pachaeman. Me-ama asew japiliajwa. Me-ama jiw, ispi pachaempoxan, ja-
jiw, jachi-enil” —chi-elaliajwam, xamal aechlap-is japi jiw, babejchiwliajwa. Samata, Dios
nejchaxoelam wʉt. Mowampox mowaxaelam kawʉajnax wʉt, jʉm-an ampox Diosxot: ‘¿Ma-
wʉt, pakchowaxtat jʉmch xajʉtam. Japox ja- aech xotkatlax kastika-emil Judá tʉajnʉpijiw,
am chiekal xajʉs-elaliajwam metrokolaxtat. puexa babijaxan is wʉti?’ —an xan Diosxot.
Jʉmch xajʉtam kaes metro, mʉramataxtat. Do jawʉt, Dios najʉmnot wʉt, jʉm-
Dewnikpoxanbej xajajʉm wʉt, kaes jajeꞌkaxtat aechon ampox xanxot: “Tapaeyaxaelen
xajajʉm. Xamal kimaenkampim, majt Caldea tʉajnʉpijiw-soldaw, chakipasliajwas
chiekal nejchaxoela-emil nejew mowaxaelam Judá tʉajnʉpijiw, jasoxtat Judá tʉajnʉpijiw
wʉt, asew jiw tabejsaxaelampox. ¡Xamal kastikaliajwan. Caldea tʉajnʉpijiw, japi kaes
kichachajbapijwam! Samata, Dios kastikaxael pejme mamnik. Xabich babejchiwbejpi. Samata,
xamal, isam xot babijaxan. Me-ama rey Efraín toesaxaeli Judá tʉajnʉpijiw” —aech Dios xanxot.
tʉajnʉpijin, rey Acab, xamallap-is, ja-am. Ma jawʉt, xan pejme chiekal wʉajnachaemtax
Samata, diachwʉajnakolax nabijasaxaelam. wʉt, jʉm-an ampox Diosxot: “¿Ma-aech xotkat
Xamal nabam wʉt, nadaelmajiw sʉapich, xam, Dios, is-emilponam babijax, xabich
Dios tapaeyaxael, nadaelmajiw malechaliajwa pachaemamponambej, tapaeyaxaelam Caldea
xamal. Japox jachiyaxael xamalliajwa tʉajnʉpijiw chakipasliajwas Judá tʉajnʉpijiw
154
jasoxtat xam kastikaliajwam Judá tʉajnʉpijiw? sʉapichbej. Jiw babijaxan ispi asew
Caldea tʉajnʉpijiw xabich babejchiw. Me-ama jiwliajwa, japi sʉapichbej, Dios kastikaxael
Judá tʉajnʉpijiw, jachi-el Caldea tʉajnʉpijiw’ xamal. Xamal paklochiwam, xamal
—an xan Diosxot, Dios kawʉajnax wʉt. Dios profetaspimbej, xamal sacerdotespimbej,
pejme najʉmnot wʉt, jʉm-aechon ampox Dios xabich palala xamalliajwa. Ja-aech
xanxot: ‘Xan tapaeyaxaelen wʉt, japox Dios xamalliajwa, puexa babijaxan isam
puexaliajwa-el. Baxael, kastikaxaelenbej xot, nejwesla xotbej naewesliajwam, asan
Caldea tʉajnʉpijiw. Samata, asamatkoi, naewʉajan wʉt is-elaliajwam babijaxan,
asatʉajnʉpijiw tapaeyaxaelenbej Caldea kastika-elaliajwapon xamal. Samata, Dios
tʉajnʉpijiw chakipasliajwas. Ja-aech wʉt, Caldea tapaeyaxael nadaelmajiw xamal xabich
tʉajnʉpijiwliajwa isaxaesbej babijaxan. Me-ama beliajwapi xamalxotpijiw. Be-esalpi jaelas
majt japi is babijaxan Judá tʉajnʉpijiwliajwa, wʉt, bʉflaeyaxaes duilaliajwa asatʉajnʉxot.
jachiyaxaesbej Caldea tʉajnʉpijiwliajwa. Kaes pejme pachaem, ma amwʉt kamta
Japamatkoiyan wʉt, puexa jiw, babejchiw, naexasisliajwam Dios. Ja-aech wʉt, kaesʉapich
matabijsaxil weliajwa be-elaliajwas. Pelax, xamalxot pachaemaxael, nadaelmajiw toech
chiekal xanaboejti xan, japi chiekal nejmach wʉt asew, Judá tʉajnʉpijiw. Do jawʉx, Dios
duilaxael. Japamatkoiyan wʉt, puexa jiw pajut kastika wʉt xamal, japoxwʉx, Dios toesaxael
chiekal matabijsaxaeli xan xajʉpxponan puexa asatʉajnʉchanpijiw, japi pijaxtat xamal
isliajwan’ —aech Dios xanxot. nabijatampim. Do asamatkoi, Dios pejme
Jiw ispi ídolos pejdiosliajwa, jʉmch bʉflaeyaxaen Judá tʉajnʉpijiw, japi laelpifʉk.
nejchaxoeli chiekal matabijs-elaxtat. Japamatkoiyan wʉt, Dios chaxduiyaxaes
Samata, jʉm-aechi ampox: “Ídolos namojiw nadaelmajiw pejsatan, japi pejjiw
nakajachawaesaxael” —aechi, jʉmch xoton. Japamatkoiyan wʉt, israelitas, japi
nejchaxoel wʉt. Jasox nejchaxoeli, japi namapifʉk, duilaxaeli wʉajan jilaxtat
nejliakliw xot. Japi pajut chiekal wʉajnawet Israel tʉajnʉxot. Jawʉt, japi kaes babijaxan
kajachawaesliajwas pajut ispox. ¿Diachkatipox isaxil, Dioskal chiekal xanaboejsaxael xoti.
kajachawaeslas japox ídolo? Dios, athʉxotse Jawʉtbej, chiekal nejchachaemlaxaellisi, Dios
dukpon, japonlap chiekal Dioskolan. Me- chiekal kajachawaesaxaes xoti, pejme puexa
ama ídolo, jachi-el, Dioskolan. Japonxot wepachaemaliajwas” —aech profeta Sofonías
puexa jiw boejlichaxael itpaeiliajwa naewʉajan wʉt Judá tʉajnʉpijiw asamatkoi
sitaeyax. Samata, pejme Dios kawʉajnax jachiyaxaelpoxliajwa.
wʉt, xan jʉm-an ampox: ‘Ma amwʉtjel, tajut
chiekal matabijtax. Xam xabich mamnikam Profeta Zacarías naewʉajanpox israelitas,
puexa isliajwam. Samata, xajʉpambej jiw nawenpi Jerusalén paklowax poxadin
kastikaliajwam. Xam beltaesiam nejjiw, is (Zac 1–14)
wʉti babijaxan’ —an xan, Dios kawʉajnax Profeta Hageo naewʉajan wʉton israelitas,
wʉt. Dios nakajachawaet boejtaliasliajwan. Dios pejjamechan, japawaechtat, profeta
Nabʉꞌwiabejpon. Puexa chiekal nawepachaem Zacaríasbej naewʉajan israelitas. Asamatkoi,
wʉt, nawepachaema-el wʉtbej, xan nakiowa profeta Zacarías jʉm-aech ampox naewʉajan
Dios jʉmchiyaxaelen ampox: ‘Xam xabich wʉt israelitas, Dios bʉxtoꞌaspox: “Xatis pejme
pachaemam’ —chiyaxaelen” —aech profeta chiekal naexasisaxaes wʉt Dios, Dioslap
Habacuc, naewʉajan wʉton Judá tʉajnʉpijiw. nakkajachawaesaxael. Me-ama wajwʉajnapijiw
nejchaxoeli pachaema-elpoxan isliajwa, xatislax
Profeta Sofonías naewʉajanpox jachiyaxisal. Japi xabich naeweti, profetas
Judá tʉajnʉpijiw naewʉajnas wʉt kofaliajwa babijaxan ispoxan.
(Sof 1–3) Pe wajwʉajnapijiw nejchaxoela-el kofaliajwa
Rey Josías tatoꞌal wʉt puexa Judá babijaxan ispoxan. Samata, wajwʉajnapijiw
tʉajnʉpijiw, Dios toꞌa pejprofeta, pawʉlpon kastikasi Dios. Ja-aech wʉt Dios tapaei
Sofonías, naewʉajnaliajwa Judá tʉajnʉpijiw. wajwʉajnapijiw tapasliajwas chaemilpoxan,
Naewʉajan wʉt Judá tʉajnʉpijiw, jʉm- me-ama chajia jʉmtispi. Ja-aech wʉt, japi
aechon ampox: “Dios chiekal toesaxael jiw, pajut chiekal matabijti. Samata, nejchaxoel
japi kawʉajanpi ídolos. Dios japox isaxael wʉt, jʉm-aechi ampox: ‘Xatis naktapasfʉl
puexa jiw chiekal kamta kofaliajwa ídolos chaemilpoxan, xabich babijaxan isas xot’ —aech
kawʉajanpoxan. Xamal paklochiwampim, wajwʉajnapijiw pajut, nejchaxoel wʉt” —aech
Dios kastikaxael, xanjeti sʉapich, saxtaspi profeta Zacarías, naewʉajan wʉton israelitas.
155
Dios pijaxtat profeta Zacarías pin-iaveces Dios toꞌaxael kaen wʉajan xananʉamsan.
masoxtat taen asamatkoi jachiyaxaelpox. Japonlap naewʉajnaxael jiw kofaliajwa
Taenbejpon asaxan Dios itpaeispoxan, babijaxan ispoxan, japi pachaemaliajwa
asamatkoi Dios kajachawaesaxaelpox Diosliajwa, japon pejpasax wʉajna. Chalechkal
Jerusalén paklowaxpijiw pejme xabichaliajwa Dios pat wʉt pejtemplobaxot, japamatkoitat,
pejew. Profeta Zacarías jʉm-aech ampox: chinax kaen aton nukaxil japon wʉajnalel.
“Asamatkoi, reyaxaelpon, japonlap bur tʉa-ek Do jawʉtbej, pachaema-elpoxan jukaxaelon
wʉt, chapasaxaelon Jerusalén paklowaxxot. pejtemplobaxot. Ja-aech wʉt, pachaemaxael
Japon rey, me-ama nejmach-aton wʉt, sacerdote chaxduiliajwa choef pachaempi
jachiyaxaelon. Pe asamatkoi, japon reyaxael Dios pej-ofrendaliajwa. ‘Xamal israelitas,
wʉt, pothatapijiw tatoꞌlaxaelon” —aech xabich babijaxan isam. Me-ama pinjoeꞌiw is,
profeta Zacarías, jʉm-aech wʉt asamatkoi ja-amlap-is xamal. Xamal webʉꞌmoejtambej
jachiyaxaelpoxliajwa. asew poejiw pejwathoꞌjiw. Kichachajbambej
asew jiw. Naekichachajbambej jiw kijila,
Profeta Malaquías naewʉajanpox israelitas asajiwpi, asatʉajnʉchanpijiwbej. Samata,
(Ml 1–4) Dios jʉmchiyaxael ampox xamal kaenanʉla
Gobernador Nehemías, israelitas sʉapich, babijaxan isampoxanliajwa. Japoxan
kitoet wʉti paklowax chaxxajajialspox babijaxan ispi, japi itpaei Dios sitae-elpox.
chaempoxanbej, japamatkoiyan wʉt, Dios toꞌa Dios nejchaxoel wʉt, kaes asaxan nejchaxoela-
profeta Malaquías Jerusalén paklowaxxot, elon. Ma majt chajia nejchaxoelpox, japox
japon profeta naewʉajnaliajwa Judá kaeyaxkal nejchaxoelon. Xamal nakiowa Jacob
tʉajnʉpijiw. Do jawʉt, profeta Malaquías pamojiwam. Samata, xamal pejme chiekal
jʉm-aechon ampox sacerdotesxot: “Dios jʉm- naexasitam wʉt Dios, japon isaxael chajia
aech ampox xanxot xamal sitae-emilpox Dios. jʉmdutpox xamalliajwa. ¡Xalaeyaxaelam
Choef xʉaꞌatam wʉtbej Dios pej-ofrendaliajwa, mʉthampi, décima parte! Japoxlap Dios
xʉaꞌatam choef chaemili. Nejchaxoelam wʉt, wʉljow xamal chaxduiliajwam. ¡Japoxanlap
jʉm-amlap ampox: ‘Dios matabijsaxil japi xapaejsaxaelam! Xamal najut chiekal
choef, chaemilpox’ —am, xamal nejchaxoelam taeyaxaelam Dios kajachawaet wʉt, Dios
wʉt. Asew jiwbej, xalalaena choef chaemili chaxduiyaxaelam wʉt mʉthampi.
Dios pej-ofrendaliajwa. Japi jiwlap-is sitae-el ‘Xamallap jʉm-am ampox, chiekal
Dios. Xamal chaxduiyaximil choef, chaemili, matabijslaxtat: “Jiw babejchiw, naexasis-eli Dios
mosliajwam wʉt impuesto gobernadorliajwa. pejtatoꞌlaxan, japi jiwlap kaes xabich kimaenk.
Asatʉajnʉchanpijiw, chaxduw choef kaes Me-ama xatis, Dios naexasichpis, jachi-el japi
chiekal pachaempi Dios pej-ofrendaliajwa. Me- jiw. Japi jiwbej naexasis-el wʉti Dios, chinax
ama xamal, jachi-el asatʉajnʉchanpijiw. tapas-esal chaemilpox. Chiekal ma-aechi.
‘Xamal sacerdote, ¡bʉxkofaxaelam Samata, Dios pejtatoꞌlaxan chiekal omjil xatis
kichachajbaxan, naewʉajnampoxan jiw naexasisliajwas” —am xamal. Pe Dios jʉm-aech
babijaxan isliajwa! ¡Xamallax chiekal ampox: “Piachaxil babejmatkoi tapasliajwas
naewʉajnaxaelam japi jiw kaes chiekal xan naexasis-elpi toesliajwan. Me-ama toeix,
naexasisliajwa Dios! Xamal, sacerdote, najut toejwas jittat, jachiyaxaes jiw babejchiw,
chiekal naexasis-emil Dios pejtatoꞌlaxan, japamatkoi pat wʉt. Pelax jiw, naexasiti xan,
Dios chaxdutpox wajwʉajnapijiw. Dios tapaei japi jiwlap chiekal wepachaemaxaes. Samata,
asew jiw xamal chiekal sitae-elaliajwa. naexasisaxaelam tajtatoꞌlaxan, Moisés chajia
Xamal israelitas, jʉmduwam wʉt isliajwam naewʉajanpox nejwʉajnapijiw Sinaímʉaxxot”
asew jiwliajwa, japoxlap is-emil. Diosliajwa —aech Dios jʉm-aechpox —aech profeta
jʉmduwam wʉtbej, japoxanbej is-emil. Malaquías, israelitas naewʉajan wʉt.
Xamal, israelitas-wathoꞌam, notam poejiw, Profeta Malaquías jʉm-aechbej ampox
asatʉajnʉchanpijiw. Xamalxot, asew israelitas, asamatkoi jachiyaxaelpox israelitasliajwa:
pelti pejwathoꞌ. Dios kaes boejtaliasaxil puexa “Dios pejme toꞌaxoek profeta Elías. Samata,
xamal nejliaklaxan jʉm-ampoxanliajwa. Xamal profeta Elías naewʉajnaxael jiw paxipi, paxi
jʉm-ampox: “Jiw babejchiw pachaem” —am sʉapich, chiekal pejme pachaemaliajwa. Japi
xamal. Do jawʉx, xamal wʉajnachaemtam jiw chiekal pachaemaxael, paxi sʉapich.
wʉt, jʉm-am ampox: “¿Amxotkat Dios, Japoxlap jachiyaxael ampathat toepax wʉajna”
jiw babejchiw kastikapon? —am xamal —aech profeta Malaquías, jʉm-aech wʉton
Diosliajwa. Asamatkoi, diachwʉajnakolax asamatkoi jachiyaxaelpox israelitasliajwa.

Potrebbero piacerti anche