‫ﻮٽ ڏﻳﺠﻲ ﻗﻠﻌﻮ‬

‫ڏﻳﺠﻲء ﺟﻮ ﻗﻠﻌﻮ)اﻧﮕﺮﻳﺰي‪. (Kot Digi Fort :‬‬

‫َ‬ ‫ﻮٽ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺧﻴﺮﭘﻮر ﺟﻲ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺣ ﻤﺮان ﻣﻴﺮ ﺳﻬﺮاب ﺧﺎن‬
‫ﺠﻬﻪ‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺣﺪن ﺟﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺮاﻳﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺎن ﭤﺮ ﺟﻲ ﻋﻼﺋﻘﻲ ۾ ”اﻣﺎم‬ ‫ﻗﻠﻌﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ‬
‫ﻫﻪ“ ۽‬ ‫ﻫﻪ“‪ ،‬ﺟﻮڌﭘﻮر ﺟﻴﺴﻠﻤﻴﺮ ﺟﻲ دﻧﮓ ﺗﻲ ”ﺷﺎﻫﻪ‬
‫ﻮ ﺟﻲ ۾ ﭠﻬﺮاﻳﺎﺋﻴﻦ‪.‬‬ ‫”ﻗﻠﻌﻪ اﺣﻤﺪآﺑﺎد“ ﻧﺎﻟﻲ‬
‫ﻳﺠﻲء ﺟﻮ ﻗﻠﻌﻮ“ ﺧﻴﺮﭘﺮو ﻣﻴﺮس ﺷﻬﺮ ﮐﺎن ‪20‬‬
‫َ‬ ‫” ﻮ‬
‫ﻠﻮ ﻣﻴ ﺮ ﺟﻲ ﻣﻔﺎﺻﻠﻲ ﺗﻲ ڏﮐﮡ ﻃﺮف ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺎﻫﺮاﻫﻪ‬
‫ﺮي ﺗﻲ‬ ‫ﻧﻨﮃڙي‬ ‫ﻫ‬ ‫ﺮاﭼﻲ روڊ ﻟ‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺸﺎور‬
‫ُﺟ ﻳﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﻗﻠﻌﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ڊﻳﮕﻬﻪ… ‪ 5‬ﻓﻮٽ‪،‬‬
 ‫وﻳ ﺮ… ‪ 3‬ﻓﻮٽ ۽ اوﭼﺎﺋﻲ زﻣﻴﻦ ﮐﺎن ‪ 70‬ﻓﻮٽ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻮ ﺳﻨﻬﻴﻦ ﭘ ﻴﻦ ِﺳ ُﺮن ﺳﺎن ‪1797‬ع ۾ ﻣﻴﺮ ﺳﻬﺮاب‬
‫ﺧﺎن ﺟﻲ وزﻳﺮ ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺳﺮاﺋﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎﻟﺢ زﻫﺮي ﺑﻠﻮچ‬
‫دﻓﺎﻋﻲ ﻗﻠﻌﻮ‬ ‫ﺟﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻫﻴﭟ ﭠﻬﻴﻮ‪ [1].‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻫ‬
‫ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ﮐﻲ اﻫ ي ﻧﻤﻮﻧﻲ َاڏﻳﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ‬
‫ﺮي‪،‬‬ ‫ﻮ دﺷﻤﻦ ﻟﺸ ﺮ ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ﺗﻲ ﺣﻤﻠﻮ‬ ‫ﻫﻦ‬ ‫ﺟﻴ‬
‫ﺮڻ ﺗﻲ‬ ‫ﻮﺷﺶ‬ ‫ﺮڻ ﮔﻬﺮي ﺗﻪ ان ﮐﻲ اﻫ ي‬ ‫ﻓﺘﺢ ﺑﻪ‬
‫ﻮٽ ڏﺟﻲ ﻗﻠﻌﻲ‬ ‫ڏاڍﻳﻦ ڏﮐﻴﺎﺋﻴﻦ ﮐﻲ ﻣﻨﻬﻦ ڏﻳﭩﻮ ﭘﻮي‪.‬‬
‫ﺗﺨﺘﻲء ﺗﻲ ان ﺟﻲ اڏﺟﮡ ﺟﻮ‬
‫َ‬ ‫ﺟﻲ ُﻣﮑﻴﻪ دروازي ﺗﻲ ﻟ ﻞ‬
‫ﺘﺎﺑﻦ ۾ ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ‬ ‫ﺠﻬﻪ‬ ‫ﺳﺎل ‪1795‬ع ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ‬
‫ﺟﻲ اڏﺟﮡ ﺟﻮ ﺳﺎل ‪1797‬ع ﺑﻪ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ‬
‫ﻫﺌﻲ‪[2].‬‬ ‫ﺟﻲ اڏﺟﮡ ﺟﻲ ﺷﺮوﻋﺎت ‪1785‬ع ۾ ﭤﻲ‬
‫ﻠﻬﻮڙا ﮔﻬﺮاﭨﻲ ﺟﻲ‬ ‫ﭘﻮء‬
‫ﻫﺎﻻﭨﻲء ﺟﻲ ﺟﻨﮓ ﮐﺎن ِ‬
‫َ‬
‫ﺣ ﻮﻣﺖ ﺟﻮ ﺧﺎﺗﻤﻮ ﭤﻴﻮ‪ .‬ان ﺟﻨﮓ ۾ ﻣﻴﺮ ﺳﻬﺮاب ﺧﺎن‬
‫ﺮدار‬ ‫ﺎﻟﭙﺮ )‪ (Mir Suhrab Khan Talpur‬ڏاڍو اﻫﻢ‬
‫ﻴﻮ ۽ ﺟﻨﮓ ۾ ﻓﺎﺗﺢ ﺗﻲ اﭜﺮﻳﻮ‪ .‬ﭘﺮ ﻣﻴﺮ ﺳﻬﺮاب ﺧﺎن‬ ‫ادا‬
 ‫ﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﺎﺗﺤﺖ رﻫﮡ ﺟﻲ ﺑﺪرآن ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺗﺨﺖ‬
‫ﻴﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻣﻴﺮ ﻓﺘﺢ‬ ‫ﺧﻴﺮﭘﻮر ۾ اڏاﺋﮡ ﺟﻮ ﻓﻴﺼﻠﻮ‬
‫ﻋﻠﻲ ﺧﺎن ‪1793‬ع ۾ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر ﺣ ﻮﻣﺖ ﻃﻮر‬
‫ﭘﻮء ﭘﺮﻧﺴﻠﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺧﻴﺮﭘﻮر‬
‫ﻣﭹﻴﻮ‪ .‬ﭘﺎ ﺴﺘﺎن ﭠﻬﮡ ﮐﺎن ِ‬
‫‪1954‬ع ۾ ﭘﺎ ﺴﺘﺎن ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻲ]‪.[2‬‬
 ‫ﻮٽ ڏﻳﺠﻲ ﻗﻠﻌﻮ‬

‫واﻗﻊ‬ ‫ﻮٽ ڏﻳﺠﻲ ﺷﮭﺮ ﺟﻲ ﻟ‬ ‫ﻮٽ ڏﻳﺠﻲ ﺟﻮ ﻗﻠﻌﻮ ﺟﻴ ﻮ‬

‫آﻫﻲ‬

‫ﺧﻴﺮﭘﻮر ﺿﻠﻌﻮ‬ ‫ﻣﻘﺎم‬

‫ﻮٽ ڏﻳﺠﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪ ،‬ﭘﺎ ﺴﺘﺎن‬ ‫وﻳﺠﮭﻮ ﺷﮭﺮ‬

‫‪27°20′42″N 68°42′23″E /‬‬ ‫ﺟﺎﮔﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ ﺑﻴﮭ‬

‫‪27.3450794°N‬‬
‫‪68.7062835°E‬‬

‫ﻣﻴﺮ ﺳﮭﺮاب ﺧﺎن ﺎﻟﭙﺮ‬ ‫ﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪.C.E 1795‬‬ ‫ﭠﮭﻴﻮ‬

‫دﻓﺎع‬ ‫ﭠﺎﮬﮡ ﺟﻮ ﻣﻘﺼﺪ‬

 ‫ﻗﻠﻌﻲ ﭠﺎﻫﮡ ﺟﻮ ﻣﻘﺼﺪ‬
‫ﻻء‬
‫ﻫﻲ ﻗﻠﻌﻮ ﺧﺎﻟﺺ ﻓﻮﺟﻲ‪ ،‬دﻓﺎﻋﻲ ۽ اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻣﻘﺼﺪن ِ‬
‫”ﻧﻮاب“ ﺟﻲ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻫﻴﭟ‬ ‫ﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﻫ‬ ‫ﻣﺨﺼﻮص‬
‫‪ 500‬ﺳﭙﺎﻫﻴﻦ ﺟﻮ دﺳﺘﻮ ‪ 100‬ﺗﻮﭘﻦ ﺳﻤﻴﺖ ﺗﻌﻴﻨﺎت‬
‫ﻴﻮ وﻳﻮ ۽ اﻫﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ﮔﻬﺎ ﻲ واڌي ﺳﺎن ﺳﻦ ‪1843‬ع‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﺎري رﻫﻴﻮ‪ .‬رﻳﺎﺳﺖ ﺧﻴﺮﭘﻮر ﺟﻮ اﻧﮕﺮﻳﺰن ﺟﻮ‬
‫ﻃﻔﻴﻠﻲ ﺑﻨﺠﮡ ﺑﻌﺪ ﻣﻴﺮ ﻋﻠﻲ ﻣﺮاد ﺧﺎن ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ﮐﻲ‬
‫ﺮي ﮀ ﻳﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ‬ ‫”ﺟﻴﻞ ﺧﺎﻧﻲ“ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ۽ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺟﻮ اﻧﺪازو ان ﺎﻟﻬﻪ ﻣﺎن ﻟ ﺎﺋﻲ‬
‫ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﺳﺮﭼﺎرﻟﺲ ﻧﻴﭙﺌﺮ ۽ ﻣﻴﺮ ﻋﻠﻲ ﻣﺮاد ﺧﺎن‬
‫ﺟﻮ ﻗﻠﻌﻲ ۾ اﻧﺪر داﺧﻞ ﭤﻴﮡ ﺗﻲ وڏو ﺗ ﺮار ﻫﻠﻴﻮ ۽ ﻗﻠﻌﻲ‬
‫ﺳﻬﭩﻮ‬ ‫ﺟﻲ ﭔﺎﻫﺮان ”ﻓﻴﺺ ﺑﺎغ“ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻫ‬
‫ﺑﺎﻏﻴﭽﻮ رﮐﺮاﻳﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺋﻲ ﻣﻴﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﭔﺎﻫﺮان‬
‫ﻨﺪو ﻫﻮ ۽ ﻗﻠﻌﻪ اﻧﺪر ﮐﻴﻦ‬ ‫آﻳﻞ ﻣﻬﻤﺎﻧﻦ ﺳﺎن ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﻮﻧﻪ وﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ]‪.[1‬‬ ‫وﭠﻲ ﺋﻲ‬
 ‫ﺑﻨﺎوٽ‬
‫ﻗﻠﻌﻲ ۾ داﺧﻞ ﭤﻴﮡ واري ﺷﺎﻫﻲ دروازي ۾ وڏﻳﻮن وڏﻳﻮن‬
‫ﻮ ﺣﻤﻠﻮ‬ ‫ﻫﻦ‬ ‫ﻠﻴﻮن ﻟ ﻞ آﻫﻦ ﺗﻪ ﺟﻴ‬ ‫ﭼﻨﻬﺒﺪار‬
‫ﺮاﺋﺠﻲ‬ ‫ﻠﻴﻦ ﺳﺎن‬ ‫ﺮي اﭼﻲ ﺗﻪ اﻧﻬﻦ‬ ‫ﺎﻫﻪ‬ ‫ﻨﺪڙ‬
‫ﻻء ا ﺘﻲ وڌڻ ڏﮐﻴﻮ ﭤﻲ ﭘﻮي‪ .‬ﻫﻦ‬
‫زﺧﻤﻲ ﭤﻲ ﭘﻮي ۽ ان ِ‬
‫ﺳﻮاء ﭔﻪ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ دروازا آﻫﻦ]‪.[2‬‬
‫ِ‬ ‫ﻗﻠﻌﻲ ۾ ﺷﺎﻫﻲ در ﮐﺎن‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺟﻴﺌﻦ اوﻫﺎن ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ۾ ا ﻴﺎن وڌﻧﺪا وﻳﻨﺪا‪ ،‬ﺗﻴﺌﻦ‬
‫ﺗﻴﺌﻦ ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ اوﭼﺎﺋﻲ وڌڻ ﻟ ﻲ ﭤﻲ ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻮﭠ ﻳﻮن‪ ،‬ﺣﻮض‪ ،‬ﺣﺮم‪،‬‬ ‫ﺎل‬ ‫ڏا ﭩﻮن‪ ،‬ﺟﻴﻞ ﺟﻮن‬
‫ﺗﺨﺖ ۽ ﭔﻴﺎ ﻫﻨﮅ آڏو اﻳﻨﺪا وﭸﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ۾ ﻫ‬
‫ﻞ ﭘﻨﺠﺎﻫﻪ ﺑُﺮج آﻫﻦ]‪ .[2‬ﻗﻠﻌﻲ ۾‬ ‫ﮐﻮﻫﻪ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻗﻠﻌﻲ ۾‬
‫وڏو ﺣﻮض ﭘﮡ آﻫﻲ‪ .‬ﺣﻮض ﺟﻲ اوﻧﻬﺎﺋﻲ ‪ 12‬ﻓﻮٽ‬ ‫ﻫ‬
‫۽ ڊﻳﮕﻬﻪ ‪ 37‬ﻓﻮٽ ۽ وﻳ ﺮ ‪ 22‬ﻓﻮٽ آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺎﻫﻲ‬
‫ﺳﻮاء ﺑﺎرود‬
‫ِ‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﻣﭥﻴﺌﻦ ﺣﺼﻲ ۾ رﻫﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬ان ﮐﺎن‬
‫ﺧﺎﻧﻮ ۽ ﻟﺸ ﺮﻳﻦ ﺟﻲ رﻫﮡ ﺟﻮ ﺑﻨﺪوﺑﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﭥﻴﺌﻦ‬
‫ﺑﭽﺎء ﺟﻲ ﺣ ﻤﺖ‬
‫ُ‬ ‫ﺣﺼﻮ ۾ ﻫﻮ]‪ [2‬ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻮن ﭜﺘﻴﻮن‬
‫ﭜﺖ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﻋﻤﻠﻲء ﺗﺤﺖ ﭠﻬﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮي ﻃﻮر ﺗﻲ ﻫ‬
‫َ‬
‫ﭜﺖ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ‬ ‫اﻳﻨﺪڙ اﺻﻞ ۾ ﭔﻪ ﭜﺘﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻫ‬
‫ﭜﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﻲ ﭜﺖ وري وﭼﻢ ﺧﺎﻟﻲ ﺟ ﻬﻪ ﮀ ي ﭠﺎﻫﻴﻞ‬
‫ﺑﭽﺎء ﻣﻀﺒﻮط ﮐﺎن ﻣﻀﺒﻮط ﻫﺠﻲ‪ .‬ﻗﻠﻌﻲ‬
‫ُ‬ ‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﻴﺌﻦ‬
‫ﻨﻬﻦ‬ ‫ﺟﻲ ﻫ ﻧﻲ ﺑﺮﺟﻦ ﺗﻲ ﺗﻮﺑﻮن ﻟ ﻞ ﻫﻴﻮن‪ ،‬ﺟﻴ ﻲ‬
‫ﻨﺪڙ ﮐﻲ ﻧﺸﺎﻧﻮ ﺑﭩﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﺻﻼﺣﻴﺖ رﮐﻨﺪﻳﻮن‬ ‫ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻲ‬
‫ﺳﻮاء اﻧﻬﻦ ﻣﻮرﭼﻦ ذرﻳﻌﻲ ﺳﭙﺎﻫﻲ‬
‫ِ‬ ‫ﻫﻴﻮن‪ ،‬ان ﮐﺎن‬
‫ڏﻳﺠﻲء ﺟﻲ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ‬
‫َ‬ ‫ﻮٽ‬ ‫ﻨﺪا ﻫﺌﺎ]‪[2‬‬ ‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﭘﮡ‬
‫ﺑﺮﺟﻦ ﺗﻲ رﮐﻴﻞ ﺗﻮﺑﻦ ﻣﺎن اڄ ُاﺗﻲ ﺎ ﻫ ﺗﻮب ﺑﻪ‬
‫ﻮﻧﻬﻲ‪ .‬ﮀﻮ ﺟﻮ ﺟ ﻫﻦ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﮐﺎﺗﻮ وﻓﺎق ﺟﻲ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻫﻴﭟ ﻫﻮ‪ ،‬ﺗ ﻫﻦ اﻫﻲ ﺳﭛ ﺟﻮ ﺳﭛ ﺗﻮﺑﻮن ﭔﻴﻮن ﺗﺎرﻳﺨﻲ‬
‫ﺷﻴﻮن‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎب ڏاﻧﻬﻦ ﻣﻮ ﻠﻲ ﮀ ﻳﻮن وﻳﻮن‪ .‬ﺟ ﻫﻦ ﺗﻪ‬
‫ﻗﺪﻳﻢ آﺛﺎرن ﻣﺎن ﻣﻠﮡ وارﻳﻦ ﺷﻴﻦ ﮐﻲ ان ﻋﻼﺋﻘﻲ ۾ رﮐﮡ‬
‫ﺿﺮوري ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ]‪.[2‬‬
 ‫ﺌﻲ‪ ،‬ﺗ ﻫﻦ‬ ‫‪1843‬ع ۾ ﺟ ﻫﻦ اﻧﮕﺮﻳﺰن ﺳﻨﮅ ﻓﺘﺢ‬
‫ﻻء ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﺠﻬﻪ وﻗﺖ ِ‬ ‫ﺑﺮﻃﺎﻧﻮي ﻓﻮج‬
‫ﮀﺎﻧﻮﭨﻲ ﭠﺎﻫﻲ ﻫﺌﻲ‪[3][2].‬ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ رﻫﺎﺋﺸﻲ ﻋﻼﺋﻘﻲ‬
‫ﻻء ﻦ وڏن دروازن ﮐﺎن ﮔﺬري اﭼﭩﻮ ﭘﻮي‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻬﭽﮡ ِ‬
‫ﺎٺ ﺟﺎ ﭠﻬﻴﻞ‬ ‫ﭤﻮ‪ِ .‬اﻫﻲ ﺌﻲ دروازا ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻀﺒﻮط‬
‫ﻻء ﭤﻠﻬﺎ‬
‫ﺑﭽﺎء ِ‬
‫َ‬ ‫آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﻫﺎﭤﻴﻦ ﺟﻲ ﺣﻤﻠﻲ ﮐﺎن‬
‫ﻧﻮ ﺪار ﻟﻮﻫﺎ ِ َﻞ ﭘﮡ ﻟ ﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﻬﺮﻳﻮن ۽ ﻣﮑﻴﻪ دروازو‬
‫‪ 15‬ﻓﻮٽ ‪ 9‬اﻧﭻ ڊﮔﻬﻮ ۽ ‪ 10‬ﻓﻮٽ و ﻴﺮو آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺠﻬﺲ‬
‫ﻻء‬
‫ﻞ ﻟ ﻞ آﻫﻦ ۽ دروازي ﻣﭥﺎن ﭼ ﻫﮡ ِ‬ ‫‪ 234‬ﻟﻮﻫﺎ‬
‫ڏا ﮡ ﭠﺎﻫﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ‪39‬‬ ‫ﭘﺎﺳﻲ ﮐﺎن ﻫ‬
‫ﺎﻲ‬ ‫وڏي ﭼﺎڙﻫﻲ ﭼ ﻫﻲ ﻣﻮڙ‬ ‫ڏا ﺎ آﻫﻦ‪ .‬ان ﺑﻌﺪ ﻫ‬
‫ﻣﭥﻲ اﭼﺒﻮ ﺗﻪ ﭔﻴﻮ وڏو دروازو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﮐﻲ ‪ 208‬ﻟﻮﻫﺎ‬
‫ﻞ ﻟ ﻞ آﻫﻦ ۽ ﺳﻨﺪس اوﭼﺎﺋﻲ ‪ 13‬ﻓﻮٽ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﺳﻲ‬
‫ﺮي‬ ‫واري ڏا ﮡ ﮐﻲ ‪ 30‬ڏا ﺎ اﭤﺲ‪ .‬اﻫﻮ دروازو ﭘﺎر‬
‫ﭤﻮرو ا ﭝﺮو ﻫﻠﺒﻮ ﺗﻪ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻮ ﻴﻮن ۽ آﺧﺮي دروازو‬
‫ﻞ ﻟ ﻞ آﻫﻦ‪ .‬دروازي ﭔﺎﻫﺮان‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﮐﻲ ‪ 177‬ﻟﻮﻫﺎ‬
 ‫ﺳﺎﭴﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﺗﻮﭘﻦ ﺟﻲ ﮔﻮﻟﻦ رﮐﮡ ﺟﻮن ﺟﺎﻳﻮن ﭠﻬﻴﻞ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﻬﻴﻮن ﻟﻮﻫﻴﻮن ﭴﺎرﻳﻮن ڏﻧﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﺗﻮپ‬
‫ﭼﮝﻮ ﺧﺎﺻﻮ ﺗﻌﺪاد اﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﻮ‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬ ‫ﮔﻮﻟﻦ ﺟﻮ ﻫ‬
‫”ﺳﭽﻞ ﺳﻴﻤﻴﻨﺎر“ )‪1982‬ع( ﺟﻲ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺗﻲ ﮔﻮﻻ ﭔﺎﻫﺮ‬
‫ﻮﻧﻪ آﻧﺪاﺋﻮن‪ .‬ﻫﻦ دروازي‬ ‫ﮃﻳﺎ وﻳﺎ ﺗﻪ وري واﭘﺲ‬
‫ﻫﻲء اﮐﺮ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻦ]‪:[1‬‬
‫ُ‬ ‫اﻧﮕﺮﻳﺰيء ۾‬
‫َ‬ ‫ﻣﭥﺎن‬

‫"‪Abondon hope, all ye who enter‬‬

‫‪."here‬‬

‫)ﻳﻌﻨﻲ‪” :‬ﺟﻴ ﻮ اﻧﺪر داﺧﻞ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﺳﻮ ﺳﭛ‬

‫ﻻ ﺎﭘﺎ ﻻﻫﻲ‪(“.‬‬

‫ﻫﻲ آﺧﺮي دروازو ا ﺮي اﭼﮡ ﺑﻌﺪ ﺟ ﻫﻦ ﺳﺎﻣﻬﻮن‬

‫ﺟﺎء ﺗﻲ ﻧﻈﺮ ﭘﻮﻧﺪي‪،‬‬
‫ﻤﺮي ﻧﻤﺎ ِ‬ ‫ﻣﻴﺪان ۾ ﭘﻬﭽﺒﻮ ﺗﻪ ﻫ‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﮀﺖ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬دﻳﻮار ۾ ‪ 150‬ﺟﺎرا رﮐﻴﻞ آﻫﻦ‪.‬‬
 ‫ﻨﻬﻦ وﻗﺖ )‪ (Lamp Godown‬ﻳﻌﻨﻲ ڏﻳﺌﻦ‬ ‫ﺟﺎء‬
‫اﻫﺎ ِ‬
‫ﺮي ﺗﻴﻞ ۽‬ ‫ﺟﺎء ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺑﺘﻴﻮن ۽ ڏﻳﺌﺎ ﺻﺎف‬
‫رﮐﮡ ﺟﻲ ِ‬
‫و ﻴﻮن وﺟﻬﻲ ﻓﻮﺟﻲ ﺑﻴﺮ ﻦ ۽ رﻫﺎﺋﺸﮕﺎﻫﻦ ﺗﻲ اﺗﺎن ﺋﻲ‬
‫ﭘﻬﭽﺎﻳﺎ وﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ]‪ .[1‬ﺑﺘﻲ ﮔﻮدام وٽ ﺑﻴﻬﻲ ﮐﺎﭔﻲ ﻧﻬﺎر‬
‫ﺣﻮض ڏﺳﮡ ۾ اﻳﻨﺪو‪ .‬ﻫﻦ ﺣﻮض‬ ‫ﺒﻲ ﺗﻪ اﮀﻮ ﻫ‬
‫ﺟﻲ اوﻧﻬﺎﺋﻲ ‪ 12‬ﻓﻮٽ‪ ،‬ڊﻳﮕﻬﻪ ‪ 37‬ﻓﻮٽ ۽ وﻳ ﺮ ‪22‬‬
‫ﻨﻬﻦ وﻗﺖ‬ ‫ﻻء ﮀﺖ ﻳﺎ ﮀﭙﺮو ﺑﻪ‬‫ﻓﻮٽ آﻫﻲ‪ .‬ﮐﻴﺲ ڍ ﮡ ِ‬
‫ﻫﻮﻧﺪو ﻫﻮ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اڄ ان ﺟﺎ ﻧﺸﺎن ﻓﻘﻂ ﭔﻪ ُﭠﻠﻬﻪ اﻧﺪر‬
‫ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻲ ﺣﻮض ﻗﻠﻌﻲ اﻧﺪر رﻫﻨﺪڙ ﻣﺎﭨﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻻء ﺟﻮڙاﻳﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﺮڻ ِ‬ ‫ﭘﺎﭨﻲ ﭘﻬﭽﺎﺋﮡ ﻳﺎ ذﺧﻴﺮو‬
‫ﺎﻧﻪ ﭤﻲ ﭘﻬﭽﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ‬ ‫ﺎ ﻧﻬﺮ ﻳﺎ ﻧﺌﻦ ﻗﻠﻌﻲ اﻧﺪر‬ ‫ﭔﺎﻫﺮان‬
‫ﺮي ﭼﺌﻲ ﺳﮕﻬﺒﻮ ﺗﻪ ﻗﻠﻌﻲ ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﮐﻮﻫﻪ ﻳﺎ ﭜﺮﭘﺎﺳﻲ‬
‫وارن ﮐﻮﻫﻦ ﻣﺎن ﻣﺸ ﻦ ذرﻳﻌﻲ ﭘﺎﭨﻲ ﭜﺮﻳﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪.‬‬
‫ڏا ﮡ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ‬ ‫ﻻء ﻫ‬
‫ﺣﻮض ۾ ﻫﻴﭟ ﻟﻬﮡ ِ‬
‫ﭘﺎﭨﻲء ﺟﻲ‬
‫َ‬ ‫‪ 13‬ڏا ﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻦ ﺟﻲ ﺻﻔﺎﺋﻲ ﻳﺎ ﮔﻨﺪي‬
‫ﺎﻧﻪ ﭤﻲ ﻧ ﺮي‪،‬‬ ‫ﺎﺑﻪ ﻧﺎﻟﻲ‬ ‫ﻻء اﻧﺪرﺋﻮن اﻧﺪر‬
‫ﻧﻴ ﺎل ِ‬
‫ﻴﻮ وﻳﻨﺪو‬ ‫ﻨﻬﻦ ﭤﺎﻧﻮ ذرﻳﻌﻲ ﻧﻴ ﺎل‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﻓﺎﻟﺘﻮ ﭘﺎﭨﻲ‬
‫ﻫﻮ‪ .‬ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﭼﻮڌاري ﺗﻮﭘﻦ رﮐﮡ ﻳﺎ ﻣﺤﺎﻓﻈﻦ ﺑﻴﻬﺎرڻ‬
‫ﻻء ﺑﺮج رﮐﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ وﻳ ﺮ ‪ 11‬ﻓﻮٽ ‪ 2‬اﻧﭻ‬
‫ِ‬
‫يء ﻃﺮح ﺣﻮض ﮐﺎن اوﻟﻬﻪ ﭘﺎﺳﻲ ﺟﻴ ﻲ ﺑﻪ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬اﻫ َ‬
‫ﺑﺮج آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﻗﺖ ﺟﻮن ﻣﺸﻬﻮر ﻣﻴﺮاﭨﻴﻮن‬
‫ً‬
‫”ﺻﻔﺎ ﺻﻔﺎ“ ۽ ”ﻣﻠ ﻣﻴﺪان“ رﮐﻴﻞ ﻫﻴﻮن]‪.[1‬‬ ‫ﺗﻮﭘﻮن‬
‫ﺑﺮج اﻧﺪر ڏا ﮡ ذرﻳﻌﻲ ﭼ ﻫﻲ‬ ‫ﺣﻮض ﺟﻲ اوﭜﺮ ۾ ﻫ‬
‫ﺎريء‬
‫َ‬ ‫وﭸﺒﻮ ﺗﻪ ﻣﻨﺠﻬﺲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮﺑﺼﻮرت رﻧﮕﻴﻦ ﮔﻠ‬
‫ﻢ ﭤﻴﻞ ﻧﻈﺮ اﻳﻨﺪو‪ .‬ﻣﭥﻲ ﭘﻬﭽﺒﻮ ﺗﻪ ﮐﻠﻴﻞ ﺻﺤﻦ‬ ‫ﺟﻮ‬
‫ﻤﺮي ﺟﺎ ﺑﭽﻴﻞ آﺛﺎر‪ .‬ﻫﻲ ﻫﻨﮅ‬ ‫آﻫﻲ ۽ ﭜﺮ ۾ رﻫﺎﺋﺸﻲ‬
‫ﻧﻮاب ﻳﺎ ﺳﭙﻬﻪ ﺳﺎﻻر ﺟﻲ رﻫﮡ ﺟﻮ ﻫﻮ ۽ اﻫﻮ ﺑﺮج ”ﻓﺘﺢ‬
‫ﺑﺮج“ )‪ (Victory Bastion‬ﻫﻮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﻓﺘﺢ‬
‫اﻧﻬﻲء ﺗﻲ‬
‫َ‬ ‫ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ۾ ﻓﺎﺗﺢ ﻓﻮج ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺟﻬﻨ و‬
‫ﭼﺎڙﻫﻲ ﻫﺎ‪ .‬ﻣﻮﺟﻮده وﻗﺖ ۾ ﻫﻦ ﻫﻨﮅ ﺑﻴﻬﻲ ﭜﺮﭘﺎﺳﻲ ﺟﻲ‬
‫ﺑﺎﻏﺎت ۽ ﺳﺮﺳﺒﺰ ﺷﺎداب ﻣﻴﺪاﻧﻦ ﺟﻮ ﻣﻦ ﻣﻮﻫﻴﻨﺪڙ ﻧﻈﺎرو‬
‫ﺮڻ ۾ اﭼﻲ ﭤﻮ]‪ .[1‬ﺌﻴﻦ ﻣﮑﻴﻪ دروازي ﺟﻲ ﺳﺎﭴﻲ ﻳﺎ‬
 ‫اﺗﺮ ﭘﺎﺳﻲ ﭤﻮرو ا ﭝﺮو ﻫﻠﺒﻮ ﺗﻪ ﻣﻴﺮ ﺻﺎﺣﺒﻦ ﺟﻲ ﻗﺪﻳﻢ‬
‫رﻫﺎﺋﺸﮕﺎﻫﻪ ﻳﺎ ﺣﺮم آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﺣﺮم ﺟﻮن ﭔﺎﻫﺮﻳﻮن‬
‫ﭽﻮ ﭠﻬﻴﻞ آﻫﻲ‪،‬‬ ‫دﻳﻮارﻳﻮن ۽ ﺑﻮرﭼﻴﺨﺎﻧﻲ وارو ﺣﺼﻮ‬
‫ﻢ ۽ در و‬ ‫ﺎٺ ﺟﻲ‬ ‫ﺑﺎﻗﻲ رﻫﺎﺋﺸﮕﺎﻫﻪ ﻣﻐﻠﻴﻪ ﻃﺮز ﺗﻲ‬
‫دﻳﻮار ﺗﻲ دﻟ ﺶ ﮔﻠ ﺎري ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﮐﻲ ﺗﺎ ﻦ وارا‬
‫ﻤﺎﻧﻦ ﺗﻲ دروازا آﻫﻦ‪،‬‬ ‫وﻧﮕﻦ ﻳﺎ‬ ‫ﻮﻧﻪ آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻠ‬ ‫دروازا‬
‫ﻴﺎ‬ ‫ﺟﻴ ﻲ ﻗﻴﻤﺘﻲ رﻳﺸﻤﻲ ﭘﺮدن ﻳﺎ ﭼﮑﻦ ﺳﺎن ﺑﻨﺪ‬
‫وﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻫﻦ رﻫﺎﺋﺸﮕﺎﻫﻪ ﺟﻲ ڊﻳﮕﻬﻪ ‪ 40‬ﻓﻮٽ‪ ،‬وﻳ ﺮ‬
‫ﻦ زﺑﺎﻧﻲ رواﻳﺘﻦ ﻣﻮﺟﺐ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ‬ ‫‪ 20‬ﻓﻮٽ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺧﺰاﻧﻮ ﭘﮡ ﻫﺘﻲ ﺋﻲ رﮐﻴﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﺣﺮم ﺟﻲ ﭔﺎﻫﺮان‬
‫ﭤﻠﻬﻮ ﭠﻬﻴﻞ‬ ‫ﮐﻠﻴﻞ ﻣﻴﺪان آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ وچ ﺗﻲ ﻫ‬
‫ﻦ‬ ‫ﭽﻬﺮي‪ ،‬ﺳﻤﺎع ﺟﻲ ﻣﺤﻔﻠﻦ ۽‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﭤﻠﻬﻮ‬
‫ﺘﺐ اﻳﻨﺪو‬ ‫ﺳﻼﻣﻲء ﺟﻲ ﭼﺒﻮﺗﺮي ﻃﻮر‬
‫َ‬ ‫رواﻳﺘﻦ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻫﻮ‪ .‬ﺣﺮم ﮐﺎن ا ﭝﺮو اﺗﺮ ﭘﺎﺳﻲ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ آﺧﺮي ﮀﻴ ي‬
‫ﺗﻲ واﻟﻲء رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﭘﭥﺮ ﻣﺎن ﭠﻬﻴﻞ ﺧﻮﺑﺼﻮرت ﺗﺨﺖ‬
‫ﻨﻬﻦ وڏي ڏﻳﻨﻬﻦ ﻳﺎ‬ ‫ﮔﺎﻫﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻴﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻴﺪ ﺑﺮات‪،‬‬
 ‫ﺧﻮﺷﻲء ﺟﻲ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺗﻲ رﻋﻴﺖ ﮐﻲ ﺷﺮف دﻳﺪار‬
‫َ‬
‫ﺑﺨﺸﻴﻨﺪو ﻫﻮ ﻳﺎ اﻫﻢ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﻓﻴﺼﻠﻦ ﺟﻮ اﻋﻼن اﺗﻲ‬
‫ﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﺗﺨﺖ ﮔﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﭜﺮﺳﺎن ﻳﻌﻨﻲ اوﻟﻬﻪ‬ ‫وﻳﻬﻲ‬
‫ﻨ ﺗﻲ ﻣﺸﻬﻮر ۽ ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ وڏي ۾ وڏي‬ ‫ــ اﺗﺮ ﺟﻲ‬
‫ﺗﻮپ ”ﻣﺮﻳﻢ“ رﮐﻴﻞ ﻫﺌﻲ‪) .‬ﻫﺎﭨﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺎﻫﺮاﻫﻪ ﺗﻲ‬
‫ﺧﻴﺮﭘﻮر ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻻﺋﻴﻦ آڏو رﮐﻴﻞ آﻫﻲ( ۽ اوﻟﻬﻪ ﭘﺎﺳﻲ‬
‫”ﺷﻴﺪﻳﺎﭨﻲ“ ﺗﻮپ رﮐﻴﻞ ﻫﺌﻲ]‪ .[1‬ﻣﻴﺮن ﺟﻲ ﺣﺮم ﺟﻲ‬
‫ﺳﺎﻣﻬﻮن وارو ﺣﺼﻮ ﺟﻨﻢ ﻴﭗ ﻳﺎ ﻋﻤﺮ ﻗﻴﺪ ﺟﻲ ﺳﺰا‬
‫ﻫﻲء‬
‫َ‬ ‫ﻴﻮ وﻳﻮ‪.‬‬ ‫ﻻء ”ﺟﻴﻞ ﺧﺎﻧﻲ“ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫وارن ﻗﻴﺪﻳﻦ ِ‬
‫ﺑﻴﺮڪ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ڊﻳﮕﻬﻪ ‪ 138‬ﻓﻮٽ ۽ وﻳ ﺮ ‪ 9‬ﻓﻮٽ‬
‫ﺳﻮراخ اﭤﺲ‪.‬‬ ‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ اوﻧﺪاﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﭥﺎن ﻫ‬
‫ﻗﻴﺪﻳﻦ ﮐﻲ ﮐﺎڌو ﭘﻴﺘﻮ ُاﺗﺎن ﺋﻲ اﮀﻼﺋﻲ ڏﻧﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﻫﻲ ﺟﻴﻞ ﺧﺎﻧﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دور ﺟﻮ ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻨﺪي ﺧﺎﻧﻮ‬
‫ﺷﻤﺎر ﭤﻴﻨﺪو ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ڏﻳﻬﻴﻦ ﮐﺎن ﻋﻼوه ﭔﻴﻦ رﻳﺎﺳﺘﻦ ﺟﺎ‬
‫ﭘﺮڏﻳﻬﻲ ﭘﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎڪ ﻗﻴﺪي ﭘﮡ رﮐﻴﺎ وﻳﺎ‪ .‬زﻣﻴﻦ ﮐﺎن ‪70‬‬
‫ﻓﻮٽ اوﭼﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻮﭘﻦ ۽ ﻣﺤﺎﻓﻈﻦ ﺟﻲ ﻣﻮﺟﻮدﮔﻲ‪ ،‬ﻦ‬
 ‫دروازن ﺟﻲ ﻫﺠﮡ ﺳﺒﺐ ﻗﻴﺪي ﺟﻴﺌﺮي ﺋﻲ ﻣﻮت ﺳﺎن‬
‫ﺮي ﮀ ﻳﻨﺪا ﻫﺌﺎ‪ ..‬ﺗﻨﻬﻦ ﻫﻮﻧﺪي ﺑﻪ ﺳﻦ‬ ‫ﺳﻤﺠﻬﻮﺗﻮ‬
‫‪1882‬ع ۾ ﺟﻨﻢ ﻴﭗ وارن ﻗﻴﺪﻳﻦ ﻗﻠﻌﻲ اﻧﺪر ﺑﻐﺎوت‬
‫ﻳﻮن‬ ‫ﺌﻲ‪ .‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻮن‬ ‫ﺎﻣﻴﺎﺑﻲ ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﺮڻ ۾‬
‫ﺮي ﮔﻮﻻ وﺳﺎﻳﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﮃي ﺗﻮﭘﻦ ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻮ‬
‫ﻮﺷﺶ ﺑﻌﺪ اﻫﺎ‬ ‫ﮔﻬﭩﻮ ﺟﺎﻧﻲ ﻧﻘﺼﺎن ﭤﻴﻮ آﺧﺮ وڏي‬
‫ﺑﻐﺎوت ﻧﺎ ﺎم ﺑﭩﺎﺋﻲ وﺋﻲ]‪ .[1‬ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﻃﺮز‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺮ ۽ ﻓﻨﻲ ﻣﻬﺎرت ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ‬
‫ﺮوڙن ﺟﻲ ﺗﻌﺪاد ۾ ﺳﺮون ﺻﺮف ﭤﻴﻮن آﻫﻦ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﺮ ۾‬
‫ﺳﮅاﺋﻲء ﺗﻲ‬
‫َ‬ ‫ﻫﻲء ﭠﺎﻫﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﺎ‬
‫ُ‬ ‫ﺮيء ﺗﻲ‬
‫َ‬ ‫ﺟﻨﻬﻦ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﻟﻬﮡ ﻳﺎ ﭼ ﻫﮡ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺸ ﻞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫دروازا وراﭨﻦ ۾ رﮐﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ ﺗﻪ ﺟﻴﺌﻦ ﻫﺎﭤﻴﻦ ﻳﺎ ﺣﻤﻠﻲ‬
‫آورن ﺟﻮ زور ﺳﻨﺌﻮن ﺳﮅو ﻧﻪ ﻟ ﻲ ﺳﮕﻬﻲ‪ .‬ﺑﺮﺳﺎت ﺟﻲ‬
‫ﭘﺎﭨﻲء ﺟﻲ ﻧﻴ ﺎل ﺟﻮ ﺟﻮ ﻮ ﺑﻨﺪوﺑﺴﺖ رﮐﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫َ‬
‫ﻻء ﻫﻮاداﻧﻦ ﺟﻮ اﻧﺘﻈﺎم‬
‫ﭼﻮڌاري ﺑﻴﺮ ﻦ ﮐﻲ ﭤﮅي رﮐﮡ ِ‬
‫ﻣﭥﺎﻫﻴﻦء ﺗﻲ ﺳﻮﻻﺋﻲ ﺳﺎن‬
‫َ‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎﻫﻪ ﻓﻮٽ ﺟﻲ‬
 ‫ﻻء ﺳﺮ ﺟﻮ وزن ۽ ﻣﺎپ ﻣﻨﺎﺳﺐ رﮐﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﭘﻬﭽﺎﺋﮡ ِ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎڍا ڏﻫﻪ اﻧﭻ ڊﮔﻬﻲ ۽ ﺳﺖ اﻧﭻ وﻳ ﺮي ۽ ﻫ‬
‫اﻧﭻ ُﭤﻠﻬﻲ‪ .‬ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﺳﻮﻧﻬﻦ ﺳﻮﭜﺎ ۾ اﺿﺎﻓﻲ ِ‬
‫ﻻء‬
‫ﺎء ﺳﺎن ﺳﻬﭩﻴﻮن ڊزاﺋﻨﻮن ﭜﺘﻴﻦ‬
‫ﻮﻧﮕﺮا ۽ ِﺳ ُﺮن ﺟﻲ ﺳ َ‬
‫ﺗﻲ رﮐﻴﻮن وﻳﻮن آﻫﻦ]‪.[1‬‬

‫ﺣﻮاﻻ‬
‫‪ :‬اﻟﻄﺎف‬ ‫ڏﺟﻲء ﺟﻮ ﻗﻠﻌﻮ؛ ﻟﻴﮑ‬
‫َ‬ ‫‪ .1‬ﻣﻀﻤﻮن‪ :‬ﻮٽ‬
‫”اﺛﻴﻢ“؛ رﺳﺎﻟﻲ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ؛ ﻣﻬﺮاڻ ‪1986‬ع اﻳ ﻳ ﺮ؛ ﻧﻔﻴﺲ‬
‫اﺣﻤﺪ ﻧﺎﺷﺎد ﺟﻠﺪ؛ ‪ 35‬ﻧﻤﺒﺮ ‪1986 -3‬ع ﮀﭙﻴﻨﺪڙ؛ ﺳﻨﮅي‬
‫ادﺑﻲ ﺑﻮرڊ ﭴﺎم ﺷﻮرو‬
‫‪ .2‬ﻗﻠﻌﮧ ﮐﻮٹ ڈﺟﯽ‪ :‬ﺟﻮ ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺗﮭﺎ ‪Opinions -‬‬
‫‪- Dawn News‬‬
‫‪Kot Diji - Wikipedia .3‬‬
 ‫"?‪https://sd.wikipedia.org/w/index.php‬‬
‫‪ &oldid=131006‬ﻮٽ_ڏﻳﺠﻲ_ﻗﻠﻌﻮ=‪ "title‬ﺗﺎن ورﺗﻞ‬

‫ﺌﻲ ‪Intisar Ali‬‬ ‫آﺧﺮي ﺗﺮﻣﻴﻢ ‪ 1‬ﻣﻬﻴﻨﻮ اڳ‬

‫ﻣﻮاد ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ ‪ CC BY-SA 3.0‬ﺟﻲ ﺗﺤﺖ‪ ،‬ﻧﮧ ﺗﮧ ﭔﻲ ﺻﻮرت ۾‬

‫ﻧﻮٽ ﻴﻞ آﻫﻲ‪.‬‬