Sei sulla pagina 1di 19

FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

AGRADESIMENTU

Ami hanesan reprejentante estudante Fakuldade Ekonomia no Jestaun nebe hetan


oprtunidade hodi tuir debate nebe oferese husi “Sentru Jeneru nian”. Ho laran ksolok ba
eventu ida ne`e, dahuluk ami hasae agradesimentu ba Aman Maromak nebe fo ona mai ami
kbi`it hodi halao ami nia aktividade ne`e ho diak no laiha difikuldade nebe signifikante hodi
dezafia ami iha ami nia aktividade nia laran.

Iha biban ida ne`e mos ho respeito hato`o ami nia agradesimentu ba komisaun
organizadora “Sentru Jeneru” ne’ebe iha hanoin diak ba kria eventu debate akademiku ne`e,
hodi halibur estudante fakuldade hotu-hotu iha UNTL ne`e rasik, liu husi tema “KUALIDADE
EDUKASAUN NASIONAL IHA TIMOR-LESTE” ho inisiativu hakarak haklean liu tan estudante
sira nia potensialidade no vizaun iha area nebe refere.

Seluk husi ema sira ne`e, ami mos hato’o ami nia agradesimentu ba dosente
orientador sira iha Fakuldade Ekonomia no Jestaun, ne’ebe ho pasiensia no dezeju tomak
hodi orienta ami durante tempu elabora dadus, hakerek sientifika, to’o remata ami nia
monografia ida ne’e.

Ami mos hato`o ami nia agradesimentu nudar partisipante ba eventu ida ne’e, ba
entidades examinador sira hotu, ne’ebe oferese ona tempu hodi examina ami nia
monografia no aprezentasaun durante prosesu debate ne`e nia laran.

Page 1
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

Ikus liu, Monografia ida ne’e seidauk bele dehan perfeitu, ami hakerek nain sira
elabora tuir bukae matenek ne’ebe ami iha. Tamba ne’e ami ho laran haksolok tebes
hakarak simu ita bo’ot sira nia kritika, sujestaun, ideia konkreta ne’ebe bele dezenvolve ou
perfeita liu tan ami nia konhesimentu hodi sai nu’udar esperiansia no konhesimentu nune’e
bele hadiak ami iha oportunidade debate akademiku ida ne’e.

Page 2
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

KUALIDADE EDUKASAUN NASIONAL IHA TIMOR-LESTE

“Dejafiu aspeitu lingua hodi atinje kualidade edukasaun Nasional iha Timor-Leste”

Naran Reprezentante Estudante Debator F.E.G:

1. Afonso Marques Casmiro 2011.04.03.003


2. Virgina Vicente do Rego 2011.04.03.091
3. Maria de Assunção Correia 2012.05.02.106
4. Joel M.F Soares 2012.05.02.081
5. Julita Soares dos Santos 2012.05.03.064
6. Inacio Sarmento 2013.05.02.031
7. Januario Henrique 2011.04.03.048
8. Delia Rosa C. B. Freitas 2012.05.02.032
9. Flaviano T.B. da C. Silva 2012.05.02.053
10. Agustianos G. B. de Araujo 2013.05.03.006
FACULDADE ECONOMIA E GESTÃO

UNIVERSIDADE NASIONAL TIMOR LOROSA’E

UNTL

2014

Page 3
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

KAPITULU I

INTRODUSAUN

1.1 Introdusaun

Língua koñesidu nu’udar sistema komunikasaun umanu ne'ebé uza sinal

arbitrariu hanesan lian, jestu ou simbolu hakerek. Língua ofisial Timor nian mak

portugés ho tetun, tamba lian ofisial mak hanesan língua ne’ebé uja formatu ka ofisiál

iha aktividade governu ida nian tomak iha área hotu no mós iha korespondensia mak

povu sira halo lor-loron.

Língua tetun sai hanesan língua ida ne’ebé sidadaun Timor Leste uza, nu’udar

meiu komunikasaun. Língua tetun mós nu’udar língua ne’ebé mak uniforme iha

identidade nasionál no mós uza iha prosesu literatura sai hanesan lian ne’ebé mak

fasil atu komunika iha teritorio nasionál. Konaba língua portugés nu’udar faktor

istoriku iha ita-nia patria rezistensia. Língua ida ne ko’alia mós iha nasaun sira

ne’ebé envolve an iha CPLP. Iha parte seluk atu fasilita ita timor oan atu bele halo

relasaun di’ak liu tan husi nasaun seluk.

Hare husi mudansa utilizasaun língua laos buat foun. Iha tinan 450 nia laran

wainhira kolonializasaun Portugal sira tama iha Timor Leste, sira obriga ema serbisu,

eskola, atu ko’alia língua portugésa entaun iha tempo ne'eba ema barak hatene ko’alia

Page 4
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

língua portugés. Depois de kolonializasaun portugés tama kedas ho invazaun

Indonezia iha tinan 1975 mai iha Timor Leste ne’ebé ho mudansa boot ba sistema

tomak inklui ho sistema língua portugés muda fali ba língua indonezia. Depois Timor

Leste ukun an, iha tempu ida-ne’e mak ema hotu hetan oportunidade ba eskola no

serbisu, sistema politika ne'e muda hanesan sistema edukasaun inklui utilizasaun

língua ofisiál.

Timór Leste sai nu’udar país ida-ne’ebé ko’alia lian barak, no sidadaun

Timoroan balun maka ko’alia to’o lia haat, ne’ebé inklui mós sira-nia lia-inan

rasik (lia ida husi lia nasionál 16 ne’ebé ko’alia iha rai laran), lia-Tetun (lia

ne’ebé ko’alia loro-loron no mós lia ofisiál ida), lia-Indonézia ho lia-Portugés.

Timór Leste nia kondisaun linguístika iha potensiál atu bele sai nu’udar rekursu

úniku, ho valór bo’ot liu, ba futuru rai ne’e nian. Maibé, presiza iha polítika

klaru ba asuntu ne’e maka konsidera esperiénsia di’ak husi fatin seluk iha

mundu laran no bazeia ba avaliasaun kapasidade agora daudaun, liu-liu iha área

Edukasaun. Tanba ne’e, língua mosu nu’udar problema ne’ebé hamenus

estudante nia kapasidade atu hetan literasia bázika, hodi sai nu'udar baze ida

forte ba sira, atu aprende didi’ak iha futuru.

Língua sai nu’udar asuntu ida ne’ebé durante ne’e publiku konsidera dezafiu

ida ba dezenvolvimentu Timór Leste. Hahu rai lafaek ida-ne’e restaura ninia

independensia 20 Maiu 2002 to’o ohin loron, asuntu língua sai mós nu’udar problema

Page 5
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

sosial ida, husi problema sosial sira seluk.

Liu husi primeiru Governu Konstituisional ho primeira Lejislasaun aprova ona

lian Tetun no Portugés nu’udar lian ofisiál ba nasaun Timór Leste. No lian Inglesh ho

Malaiu konsidera nu’udar lian serbisu nian. Ida-ne’e Konstituisaun RDTL fo garantia,

ne’ebé hakerek iha artigu 13 katak liña 1: Nasaun RDTL nia lian ofisiál maka tetun

no portugés no liña 2: Estadu valoriza no dezenvolve tetun no lian nasionál sira seluk.

Ne’ebé sidadaun hotu iha dever atu tau iha pratika. Maibé mosu perguntas, razaun

fundamental saida mak governu no parlamentu aprova língua rua ne’e sai nu’udar lian

ofisial ? No, tanba saida la uza Tetun no Malaiu ne’ebé maioria povu Timór Leste

hatene no komprende? Karik, ne’e hanesan politika lideransa tuan sira atu nune’e bele

ukun rai ida-ne’e?

Prekupasaun seluk mós mai husi juventude, estudante no mestre sira. Tuir

sira katak língua portugés sai dezafiu bo’ot ba sira atu hetan serbisu, susar atu

komprende esplikasaun materia husi mestre sira ho lian portugés inklui mestre sira

ne’ebé fó esplikasaun materia ba estudante sira. Prekupasaun ne’e persiza hetan

atensaun ka lae? Karik iha, saida mak governu no Parlamentu Nasionál sei halo?

Kualidade edukasaun sai problema bo’ot ida iha nasaun Timor Leste tamba

seidauk to’o iha nesesidade ema hotu nian, nomós objektivu nasionál. Resultadu

kualidade edukasaun presiza tau atensaun no kondisaun barak mak seidauk resolve

nomós kbiit husi Governo nian presiza kabe didi’ak desizaun baa iha edukasaun

Page 6
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

Timor Leste nian. Exemplo kiik oan ida tuir mai ne’e Iha Pre-Primaria to’o

Sekundário hanorin Língua Portugés no iha Universidade balun hanesan privadu no

publika hanorin ho língua kahur malu. Mezmu ida-ne’e ita tenki hakru’uk ba lei no

konstituisaun RDTL. Ho ida-ne’e mak UNTL aplika língua ofisial komesa husi tinan

2012 to’o agora.

Kualidade edukasaun iha Timór Leste resentemente sai kestaun ba ema barak.

Katak kualidade edukasaun iha Timór Leste kiik tebes. Nune’e afeta tebes prosesu

transformasaun nasaun ho sosiedade atu sai iha di’ak iha futuru. Tanba performansia

seitor publiku, privadu, sosiedade sivil ho universitariu depende tebes ba kualidade

rekursu umanu. No kualidade rekursu umanu di’ak mai husi edukasaun ida ne’ebée

di’ak, kualidade ho efetivu. Tanba kualidade edukasaun ida di’ak sei sukat husi

“produtu” edukasaun ne’ebée di’ak iha matenek ou koñesimentu (good knowledge),

abilidade (good skills), valor etika ho moral (good values) ho hahalok di’ak (good

attitudes).

Padraun ho kurikulu sai barametru di’ak ida hodi sukat kualidade edukasaun.

Tanba padraun ho kurikulu iha eskola mak sei sai mata dalan ba prosesu hanorin ho

aprende, no sai sasukat ba ema ida hodi hakotu nia kursu. Padraun ho kurikulu

normalmente dezenvolve husi filozofia ho objetivu estadu nian ne’ebée transforma

iha planu estrategiku dezenvolvimentu nasionál hodi lori ema ba ne’ebé ? sei sai

saida ? no halo saida ? iha nasaun ka sosiedade ida iha sekuensia tempu.

Page 7
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

Bainhira liga padraun, kurikulu ho kualidede edukasaun, iha persepsaun

variativa entre matenek nain sira konaba kualidade edukasaun. Katak sasukat

kualidade edukasaun iha nasaun ka sosiedade ida la hanesan ho nasaun ka sosiedade

seluk. Tanba padraun ho kurikulu edukasaun tenki fundamentaliza iha filozofia,

objetivu moris ho demanda husi nasaun ka sosiedade ida-idak nian. Nune’e padraun

ho kurikulu iha Timór Leste seidauk klaru hodi liga didi’ak ho filozofia, objetivu ho

demande estadu nian. Tanba padraun ho kurikulu ne’ebée aplika iha ne’e barak liu

kopia husi nasaun sira seluk nian.

Too agora, Timór Leste mós seidauk iha sasukat ba kualidade edukasaun.

Katak kualidade ida kiik ne’e nia sasukat mak sa ida? Ka kualidade edukasaun ida

di’ak ne’e mak oinsa? Bainhira defini ona sasukat klaru, maka foin formula kurikulu

hodi hatutan prosesu tomak hodi hanorin ho aprende no hodi alkansa kualidade

edukasaun ne’e. Iha kontestu ne’e, ema balu sukat kualidade edukasaun via parametru

rua. Ida, eskola ka instituisaun ensinu superior ida ne’ebé atrai estudante barak (input

demand), no output husi eskola ka instituisaun ensinu superior ida ne’ebé abzorve

makas iha merkadu serbisu (output demand). Se uza sasukat ne’e, entaun eskola ho

instituisaun ensinu superior barak kualidade di’ak ona. Tanba eskola barak inklui mós

universidade sira simu estudante barak, no nia alumni mós barak mak hetan ona

serbisu.

Page 8
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

KAPITULO II

DEZENVOLVIMENTU

2.1. Definisaun no konseitu

Língua mak sistema komunikasaun umanu ne’ebé uza sinal arbitrariu hanesan

lian, jestu ou simbolu hakerek. Tuir matenek nain Keraf (2005;1) fó ninia definisaun

rua mak hanesan: primeiru, língua hanesan meius komunikasaun entre sosiedade

ne’ebé mai husi simbolu lian ne’ebé hamosu espresaun ema nian. Segundu, língua

mak sistema komunikasaun ne’ebé ho nia utilizasaun simbolu vokal ne’ebé ho nia

karakter arbitrariu. Iha mós matenek nain seluk ida naran B. Bloch Trager G, no

Waverly Press, sira nia konseitu konaba língua katak; “língua mak sistema simbolu

vokal arbitrariu ho maneira servisu grupo sosial ne’ebé hamutuk”.

Bazeia ba linguista rua ne’e nia hanoin, atu reforsa de’it katak língua mak sai

hanesan liña komandu ida ba ema hotu-hotu. Tuir disionariu LONGMAN katak

língua mak sistema komunikasaun liu husi hakerek no ko’alia liafuan ne’ebé ema

utiliza partikularmente iha loro-loron.

Page 9
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

2.2 Fator-fator ne’ebé kontribui ba kualidade edukasaaun

Fator ne’ebé kontribui ba kualidaade edukasaun mak hanesan; Dahuluk

strutura (grau de escolaridade), tamba fator ida-ne’e sai hanesaan fator importante ida

ne’ebé garantia ba kualidade ba edukasaun ne’ebé bazeia ba ensino pre-primária,

ensino básiku, ensino sekundario no tekniku profesional, ensino superior ou

universidade no siensia tekniku vokasional. Daruak kurikulu, mak sai hanesan mata-

dalan ida ne’ebé atu hodi fasilita ba prosesu aprendizajem husi ensinu baze to’o nivel

superior. Datoluk kualifikasaun no kompetensia professor, tamba profesor mak ema

ida-ne’ebé sai nu’udar lalenok ba estudante liu husi sira nia hanorin no aplikasaun

ne’ebé profisional atu lori estudante sira ba kualidade edukasaun ne’ebé di’ak no

Profesor mak ema ida ne’ebé fó influensia tebes iha prosesu aprende no hanorin

hare’e liu husi: Kualifikasaun profesor hahu husi Pre-Preimaria to’o Ensinu

Sekundariu minimu Profesor ho grau tenke Baixarelatu e ba Ensinu Superior minimu

Profesor tenke ho Grau Masteradu. Kompetensia Profesor mak hanesan: Profesor

tenke domina Língua, tenke domina materia ne’ebé atu hanorin liu husi metodologia

no etika husi Profesor. Dahaat ekipamentu, sai hanesan fasilidade hodi suporta

estudante iha prosesu aprendizajem hanesan biblioteka, internet, material eskola nian,

media edukasaun, projetor no fasilidade ne’ebé atu fó apoiu ba prosesu aprendizajem.

Ekipamentus edukasaun mak esforsu hotu ne’ebé utiliza atu atinje objetivu edukasaun

hanesan buat ne’ebé bele priense atinjimentu edukasaun mak fasilidade, infraestrutura

Page
10
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

no kurikulum. Dalimak ambiente sociedade. Iha parte ida-ne’e mós sai fator ida

importante atu atinji kualidade edukasaun, tamba ambiente mak fó apoio makas iha

aspetu edukasaun nian. Taamba ne’e atu atinji edukasaun ne’ebé di’ak ba sidadaun,

presiza apoio makas husi sosiedade hodi alkansa futuru ne’ebé di’ak. Parte ikus liu

mak estudante tamba Estudante hanesan objetu husi edukasaun, no futuru ba nasaun,

tamba kualidade edukasaun ne’ebé sei atinje, la sees no dependensia ba kondisaun

fiziku hahalok no interese husi talenta estudante.

Husi fator sira ne’e mak fó apoio makas iha prosesu aprendizajem atu atinji

kualidade edukasaun iha Timór Leste. Tamba ne’e ita presiza atu tau atensaun no fó

importansia ba área edukasaun hodi alkansa futuru ne’ebé di’ak ba sidadaun hotu-

hotu. Hanesan iha realidade programa ne’ebé Ministerio Edukasaun halo hanesan fó

formasaun ba profesor sira hotu iha Timor ba kursu lian portugés ne’ebé realiza iha

2011 hanesan, ( curso intensivo, curso acelerado, no curso Baixarelato), ho objetivo

atu fó kapasitaaun ba profesor sira iha língua Portugés atu nune’e bele hariku sira

hodi fasil transmiti siensia ba estudante. Iha parte seluk UNTL mós pretika ona

programa ida-ne’e inklui mós kurikulu hanorin no aprende, maski la atinji 100%

maibé sufisiente atu responde ba nesesidade estudu nian.

Page
11
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

2.3. Vantazen

Timor Leste hili língua portugés no Tetun sai hanesan língua ofisial no

nasionál ho razaun, atu konsidera hanesan vantajen ida tamba lian portugés sai

hanesan parseiru ida ba tetun. Atu nune’e bele dezenvolve tetun iha futuru no lia-

tetun sei utiliza ba prosesu aprendizajen iha edukasaun nasionál atu bele atinje

kualidade edukasaun ne’ebé mak bele kompete mós ho standaarte internasionál iha

futuru mai. Tamba realidade hatudu katak língua tetun seidauk kompletu, tan ne'e

maioria tetun impresta liafuan barak husi portugés, ezemplo kiik mak hanesan:

“DEPOIS MAK HU BA”, liafuan DEPOIS ne'e rasik mai husi língua portugés, se

karik ita uja língua Indonezia entaun ita tenke ko’alia: “NANTI MAK HAU BA”

(INL: 2014).

2.4. Desvantajen

Língua ne’ebé hanorin sai problema bo’ot iha Timór Leste. Iha Konstituisaun

RDTL Artigu 13 hatoo katak lian ofisial no nasionál mak Tetun ho Portugés. Nune’e

mós Lei Baze Edukasaun artikula katak lian hanorin mak Tetun ho Portugés. Governu

prefere liu uza Portugés hanesan lian hanorin. Tanba ne’e, desde tinan 2000

UNTAET/ETTA ho Governu Timór Leste investa makas iha Portugés hodi hanorin.

Maibé realidade hatudu oin seluk, ita bele observa iha grafiku tuir mai ne’e:

Page
12
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

Nivel konesimento ba lian


Portugues
8000
7000
Total Profesor 6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
La hatene
Hatene Portugues
Portugues
Series1 7000 5000

Fonte: (STL:2013)

Baseia ba grafiku iha leten esplika katak total profesor iha nivel ensinu basiku no

ensinu superioir iha Timmor Leste hamutuk 11,000 pessoas. Husi total ida-ne’e mak

hatudu 64% la hatene Portugés no 36% hatene Portugés tuir publikasaun husi ( STL,

Juñu 2013). Tanba ne’e, ita la hakfodak, mestri sira sei hanorin iha lian Indonesia ho

Tetun, maske lian Indonesia ne’e, “phasing out” ona, no Tetun la hanorin sistematiku

iha ensinu baziku ho sekundariu, hanesan iha grafiku tuir mai ne’e:

Page
13
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

Tanba prosesu transferensia kontiudu siensia la efetivu, tanba lian hanorin hanesan

pipa ida hodi hasuli bee husi ponta ida ba ponta seluk. Bainhira pipa la di’ak ka

intupidu, sei halo bee la suli ba ponta seluk, nune’e bainhira mestri ho estudante la

domina lian ida hodi hanorin sei susar tebes transfere matenek ka kontiudu siensia ba

ema seluk. Ida-ne’e afeta tebes kualidade edukasaun. Tamba indikador prinsipal ida

hodi sukat kkualidade professor sira ne’e mak kompetensia ba domina língua no

língua hanesan meius komunikasaun entre professor ho estudante atu hala’o prosesu

aprendizajem.

2.5. Oportunidade

Oportunidade ba língua portugés hanesan língua ofisial n'ebe mak

konstituisaun hatur ona sei benefisia gerasaun foun iha future atu dezenvolve sai

kompletu iha termu akademiku no sei hasa’e kualidade edukasaun liu husi prosesu

Page
14
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

aprende no hanorin.

Língua portugés hanesan língua ofisial nasaun RDTL. Liu husi língua ida-ne’e,

Timor Leste iha oportunidade halo koperasaun ho nasaun iha Europa, Amerika Latina

no Afrika ho involvimentu Timor Leste iha CPLP hodi bele fasilita no halo

koperasaun iha área Edukasaun, Ekonomia, Politika Sosial no kultura ho nasaun seluk

liu husi movimentu sira ba nasaun ne’ebé involve an iha CPLP. Tamba se ko’oalia

língua ofisial tetun de’it, mak sei ko’alia / uza iha ita-nia rai laran de’it, no halo

limitasaun ba koperasaun ho nasaun seluk iha asperu oi-oin.

Page
15
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

KAPITULU III

KONKLUZAUN

3.1. Konkluzaun

Língua mak sistema komunikasaun umanu ne’ebé uza sinal arbitrariu hanesan

lian, jestu ou simbolu hakerek no sai nu’udar asuntu ida ne’ebé durante ne’e publiku

konsidera dezafiu ida ba dezenvolvimentu Timór Leste. Hahu husi independensia 20

Maiu 2002 to’o ohin loron, asuntu língua sai mós nu’udar problema sosial ida, husi

problema sosial sira seluk ne’ebé ko’aliaa mós iha Konstituisaun Republika

Demokratika Timot-Leste (RDTL) iha artigu 13 alinea 1 katak lian Tetun no Portugés

sai nu’udar lian official no Nasionál ba Nasaun Timor Leste, ho razaun hodi

konsidera vantajen ba Timor Leste, tamba língua portugés sai hanesan parseiru hodi

dezenvolve língua tetun iha futuru ba prosesu aprendizajen iha edukasaun nasionál

atu bele atinje kualidade ne’ebé ema hotu nesesita.

Page
16
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

3.2. Rekomendasaun

1. Sujere katak governu persiza dezenvolve mós lian Tetun ne’ebé sai nu’udar

lian offisial ka nu’udar identidade Timor Leste. Ami konkorda tebes ho planu

governu liu husi Konselhu Ministru hamutuk ho Institutu Nasionál Linguístika

(INL) hodi fó kapasitasaun lian Tetun ba ofisiais komunikasaun sosial

governu nian ho objetivu atu fó sai komunikadu ka informasaun governu nia

ba publiku.

2. Governu persiza dezenvole lian Tetun liu husi kursu ka treinamentu ba

komunidade em geral, tanba konesimentu komunidade nian iha lingua bele

fasilita ambiente nebe mak diak ba estudante sira atu aprende lian portugues.

3. Governu labele halo kriteria língua portugés ka inglesh sai hanesan kriteria

uniku atu ema bele hetan servisu.

4. Governu presiza tau investimentu ne’ebé maka bo'ot ba iha seitor edukasaun,

Prinsipalmente temke investimentu bo’ot ida liu husi Ministerio Edukasaun

hodi dezenvolve língua ofisial liu husi promove TV edukasaun, seminário no

ensinu aprendizajem husi kedas nivel baziku, infantil to’o superior.

5. Ba Universidade temke investe nafatin iha formasaun ba lian portugues, atu

nune’e profesor sira bele tuir nafatin kursu lian portugues regularmente. No

Universidade temke komesa prepara ona ona livro ho lian portuguen=s iha

Page
17
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

biblioteka para profesor ho estudante sira bele ba le iha neba.

6. Kria regra konaba plaka, panfletu, avizu ba seitor hot-hotu iha rai-laran atu

produz no publika tenke uza lian ofisial, atu nune’e bele estimula sidadaun

hodi aprende língua.

7. Atu garante kualidade edukasaun presiza kontribuisaun husi parte hotu-hotu.

Page
18
FACULDADE ECONOMIA E GESTAO (UNTL)

REFERENSIA

Geograffrey Estephen Hull no Aderito Jose Guterres Correia. (2005) . Kursu


Gramatika Tetun. INL instituto Nacional Linguistica.

Hidayatullah Syarif . (2009) . Apa Bahasa Itu? Sepuluh Pengertian Bahasa Menurut

Para Ahli.

Konsulta iha fulan Julho 5, 2014 , em https:// duckduckgo. com/? =lm&q =ministeiru

+edukasaun.

Konstitituisaun RDTL. (2002) . UNDP Electoral Assistance Programme, and the

Goverment of Australia, Canada and the United Kingdom.

Jornal

Ministro da Educacao Bendito Freitas, Junho 2013, STL

Entrevista

Diretor Geral do Servicos Corporativos Ministeiru Edukasaun (utilizasaun Lingua iha

Prosesu Aprendizazem)

Page
19

Potrebbero piacerti anche