‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺑﺴﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺮﻳﻢ در ﺣﺪ ﻳﻚ ﻣﺪرك ﻗﺼﺪ دارم ﻣﻄﺎﻟﺐ اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ‪ Piping‬را اراﺋﻪ ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪوارم اﻳﻦ ﺟﺰوه در ﺣﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺑﺘﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻣﻞ و اوﻟﻴﻪ اي از ﻋﻠﻢ ‪ Piping‬در ذﻫـﻦ‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه اﻳﺠﺎد ﻛﺮد ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارد ﻣﺜﻼ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ و راهاﻧﺪازي‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﺎص ﻣﺜﻞ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و‪ ...‬ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑﺼـﻮرت اﺧﺘﺼـﺎر ﺑـﻪ‬
‫‪ Process Plant‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﻳﺎ در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﺎﻻت ﺑﻴﻦ واﺣﺪﻫﺎي ذﺧﻴﺮه و واﺣﺪﻫﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪي و دﻳﮕـﺮ واﺣـﺪﻫﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﺳﺮوﻳﺲ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺨﺎر‪ ،‬ﻫﻮا‪ ،‬آب و ﻏﻴﺮه ﺟﻬﺖ ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن اﻣﻜﺎﻧـﺎت‬
‫ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻟﻮﻟـﻪﻛﺸـﻲ ﺳـﺮوﻳﺲ ذﻛـﺮ ﺷـﺪه اﺻـﻄﻼﺣﺎ‬
‫‪ Utility Piping‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي‪ ،‬ﻃﺮح و ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ‪: Plant‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻳﻚ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺖ ﻳـﻚ ‪ Plant‬ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﻳـﺎ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻳـﻚ ‪ Plant‬ﻣﻮﺟـﻮد را‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ ﺟﻬـﺖ ﻛﺎرﻫـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ و ﺳـﺎﺧﺖ ﻧﻤـﻮده‪ ،‬ﻳـﺎ در‬
‫ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮد اﻗﺪام ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﭘـﺮوژه ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬
‫ﺟﻬﺖ اﺟﺮاي ﻛﺎر از ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻃﺮاﺣـﻲ و ﺳـﺎﺧﺖ ﻳـﻚ ‪ Plant‬ﺻـﻨﻌﺘﻲ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎور ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ‬
‫اﻳﻨﻚ ﺑﻪ ﺗﻔﻀﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ اﺟﺰائ ﻣﻮرد ﻛﺎرﺑﺮد در ﻃﺮاﺣﻲ ‪ Piping‬ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻟﻮﻟﻪ )‪:(Pipe‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ از اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎ و اﺟﺰا ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﺑـﻴﻦ دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و اﻳﺠـﺎد ﻣﺴـﻴﺮ‬
‫ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﺗﻮﺳـﻂ ” ﺳـﺎﻳﺰ ﻧـﺎﻣﻲ ﻟﻮﻟـﻪ ﻳـﺎ ‪” NPS‬و ﺿـﺨﺎﻣﺖ ﺟـﺪاره ﺑﺮﺣﺴـﺐ‪No‬‬
‫‪ ” ، Schedule‬ﻣﺸﺨﺼﻪ ‪ ” API‬ﻳﺎ وزن ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 1‬‬ ‫‪3 1‬‬
‫ﺳــﺎﻳﺰﻫﺎي ﻣﺘــﺪاول ﻟﻮﻟــﻪﻫــﺎ ‪ 24,20,18,16,14,12,10,8,6,5,4,3 ,3,2 ,2,1 ,1 ,1, ,‬اﻳــﻨﭻ‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 4‬‬ ‫‪4 2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1 1‬‬
‫‪ 5,3 ,2 ,1‬اﻳﻨﭻ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﭼﻮن ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي‬
‫‪2‬‬ ‫‪2 4‬‬
‫‪1 3 1 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫اﻳـﻨﭻ‬ ‫اﻳـﻨﭻ را ‪ Tube‬ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻳﺰﻫﺎي ‪, , ,‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي زﻳﺮ‬
‫‪2 8 4 8‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﺧﻄﻮط اﺑﺰار دﻗﻴﻖ ﻳﺎ ﺳﺮوﻳﺲ و ﺳﺎﻳﺰ ﺧﻄﻮط ﻣﺘﺼﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ‪ 6‬ﻳﺎ ‪ 12‬ﻣﺘﺮي ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺷـﺎﺧﻪ ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﺳـﺎﻳﺰ ﻟﻮﻟـﻪ ﺑـﺎ ﺿـﺨﺎﻣﺖ‬
‫ﺟﺪارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ داراي ﺳﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ‪ANSI‬‬
‫ب( ‪ASME‬‬
‫ج( ‪API‬‬

‫‪2‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﻧﻜﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻳﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎ ﮔﻮﺷﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آن را ﺑﺎ ‪ Sch‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬روﺷﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻃﺮاﺣﻲ وﺟﻮد دارد و از اﻧﺠﺎ از روي ﺟﺪاوﻟﻲ ﺿـﺨﺎﻣﺖ ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آﻣﺪه را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﺎﻳﺰ ﻧﺎﻣﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﻋﺪد ‪ Sch‬ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼ ‪Sch 40‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻳﮕﺮﺟﻨﺲ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻓﻮﻻدي‬
‫ب( ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي آﻫﻨﻲ‬
‫ج( ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ‬
‫د( ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺷﻴﺸﻪ اي‬
‫ه( ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي از ﺟﻨﺲ آﻟﻴﺎژ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺘﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از اﻧﻮاع ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺘﻴﻞ ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ‪ A106 ،A 53‬ﺑـﺎ‬
‫ﮔﺮﻳﺪﻫﺎي ‪ A , B , C , A283 , A105‬و‪ ...‬اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺮﺑﻦ ﻫﺎي اﺳﺘﻴﻞ ﻫﺎ ﺑﺮاﺣﺘﻲ در ﻫﻤـﻪ ﺟـﺎ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ دﻳﮕﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫـﺎي ‪ Stainless Steel‬اﺷـﺎره ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻧﺴـﺒﺘﺎ‬
‫ﮔﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از ‪Stainless Steel‬ﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﻳﺎدﺷﺎن در ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣـﺮارت ﺧـﻮب و‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺸﺸﻲ ﺑﺎﻻ در دﻣﺎﻫﺎي زﻳﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از اﻧﻮاع آن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻧـﻮاع آن ﻳﻌﻨـﻲ ‪S306‬‬
‫‪ SS310 , SS316,‬و ‪ ...‬اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬
‫در ﺟﺪول ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﺤﻮه اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻨﺲ ﻟﻮﻟﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺮوﻳﺲ و ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﻣﺎ از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ وﻗﺘﻲ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﺎ دﻣﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺎل ﺑﺎ ﺧﻮردﮔﻲ ﻛﻢ و‬
‫ﻳﺎ در ﻳﻚ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ در ﻟﻮﻟﻪ اﺳﺘﺮس ﻛﻤﻲﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮان از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻛﺮﺑﻦ اﺳـﺘﻴﻞ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي آﻫﻨﻲ از ﭼﺪن ﻳﺎ ﭼﺪن داﻛﺘﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده اﺻـﻠﻲ آﻧﻬـﺎ در ﺧﻄـﻮط آب‪ ،‬ﮔـﺎز و‬
‫ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﺎﻻت ﺧﻮرﻧﺪه ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺑـﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل ﮔﺎزﻫـﺎي‬
‫ﺧﻮرﻧﺪه ﻳﺎ ﺧﻄﺮﻧﺎك و اﺳﻴﺪ ﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ از ﺟﻨﺲ ‪ ،PVC‬ﭘﻠﻲ اﺗﻴﻠﻦ‪ ،‬ﭘﻠﻲ ﭘﺮوﭘﻴﻠﻦ و‪ ...‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ‪ANSI‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ‪ Sch‬ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ Ending ،‬آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻧﺘﻬﺎي ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺼـﻮرﺗﻬﺎي زﻳـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ(‪Plained End‬‬
‫ب(‪Beveled End‬‬
‫ج(‪Thread End‬‬

‫‪4‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺟﺪول ‪-1‬‬
‫ﻧﺤﻮه اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻨﺲ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﺮوﻳﺲ‬

‫‪ Plained‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺘﻬﺎي آن ﺻﺎف ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻴﭻ ﻧﻮع ﺧﻤﺶ ﻳﺎ ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ ﻳﺎ ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ در آن دﻳﺪه‬
‫ﻧﺸﻮد‪ Beveled .‬ﻳﻌﻨﻲ آﻧﻜﻪ اﻧﺘﻬﺎي آن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻛﺎري و ﭘﺦ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ ﺑـﺎ راﺳـﺘﺎي‬
‫ﻋﻤﻮدي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ زاوﻳﻪ ‪ 30‬درﺟﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ‪ Thread‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺮ آن رزوه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻛﻠــﻲ ﺑﺎﻳــﺪ ﮔﻔــﺖ ﻫﺮﮔــﺎه از ﻟﻮﻟــﻪﻫــﺎي ﻛــﺮﺑﻦ اﺳــﺘﻴﻞ اﺳــﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻳــﺪ ﺑﺎﻳــﺪ از اﺳــﺘﺎﻧﺪارد‬
‫‪ ANSI/ASME B36.10‬و ﻫﺮ ﮔﺎه از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ‪ Stainless Steel‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻳـﺪ از اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬
‫‪ ANSI/ASME B36.19‬ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺼﻞ ‪ 5‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺿﻤﺎﺋﻢ ﺟﺪاول اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي اﺳﺘﻴﻞ و ‪ pvc‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻣﻮارد دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آن اﺷـﺎره ﻛـﺮد ﻣﺴـﺌﻠﻪ ‪Covering and Lining‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ در ﺑﻴﺮون ﻟﻮﻟﻪ ﻳﺎ در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم دﻫـﻴﻢ از‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي‪ ،‬رﻧﮓ ﻛﺮدن‪ ،‬ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه ﻛﺮدن و ‪ ...‬ﺑﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﻗﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻋـﺎﻳﻖ ﺑﻴﺮوﻧـﻲ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ از‬
‫ﺟﻨﺲ ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺑـﺮاي آب آﺷـﺎﻣﻴﺪﻧﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎي ﭼـﺪﻧﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻮع ‪ Covering‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫روﺷﻬﺎي اﺗﺼﺎل ﻟﻮﻟﻪ‪:‬‬

‫روﺷﻬﺎي اﺗﺼﺎل ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻏﻠﺐ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺘﻴﻞ و ‪ Stainless Steel‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ‪) Butt Welded‬ﺟﻮش ﻟﺐ ﺑﻪ ﻟﺐ(‬
‫ب( ‪) Socket Welded‬ﺟﻮش ﺳﺎﻛﺘﻲ(‬
‫ج( ‪) Screwed‬ﭘﻴﭽﻲ(‬
‫د( ‪) Bolted Flange‬ﻓﻠﻨﺞ ﭘﻴﭻ دار(‬
‫ه( ‪) Bolted Quick Couplings‬ﻛﻮﭘﻠﻴﻨﮓ ﭘﻴﭻ دار(‬
‫اﺗﺼﺎﻻت ‪ Butt Welded‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 2‬اﻳﻨﭻ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﻗﺘﺼـﺎديﺗـﺮﻳﻦ روش‬
‫ﺑﺮاي آب ﺑﻨﺪي در اﺗﺼﺎل ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻗﻄﻮر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺗﺼﺎﻻت ‪ Socket Welded‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺰ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪ 2‬اﻳﻨﭻ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ روش در‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺰﻫﺎ آب ﺑﻨﺪي آﻧﻬﺎ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳـﻚ ﻓـﺎﻛﺘﻮر ﺑـﺎ ارزش ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم اﻧﺘﻘـﺎل ﺳـﻴﺎﻻت‬
‫ﻣﺸﺘﻌﻞ ﺷﻮﻧﺪه‪ ،‬ﺳﻤﻲ ﻳﺎ رادﻳﻮاﻛﺘﻴﻮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺗﺼـﺎﻻت ﻓﻠﻨﺠـﻲ ﭘـﻴﭻ دار ﺟﻬـﺖ اﺗﺼـﺎل ﺑـﻪ ﻣﺨـﺎزن و‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻠﻨﺞ دار‪ ،‬ﺷﻴﺮآﻻت و ﺧﻄﻮط ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﻴﺰ ﺷﺪن ﻣﺘﻨﺎوب دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪ -2‬اﺗﺼﺎﻻت )‪:(Fitting‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﺟﺰاي ﻣﻬﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﻋﻠﻢ ‪ Piping‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﻳـﻦ اﺗﺼـﺎﻻت‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪:‬‬

‫‪:Elbow -1-2-1‬‬
‫زاﻧﻮﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻ ‪ 30‬ﻳـﺎ ‪ 45‬ﻳـﺎ ‪ 90‬درﺟـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ زاوﻳﻪ آن ‪ 45‬درﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑـﻪ آن ‪ 45 Elbow‬واﮔـﺮ زاوﻳـﻪ آن ‪ 90‬درﺟـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ‪90‬‬
‫‪ Elbow‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2‬زاﻧﻮﻳﻲ‬
‫اﮔﺮ ‪ R= OD‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ آن ‪ Short Radius Elbow‬ﻳـﺎ ‪ S.R.E‬ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ و اﮔـﺮ ‪R= 1.5 OD‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ آن ‪ Long Radius Elbow‬ﻳﺎ ‪ L.R.E‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪ R> 1.5 OD‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ آن ‪Bend‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻮع ‪ S.R.E‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺰ ﻫﺎي زﻳﺮ ‪ 2‬اﻳﻨﭻ ودر ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ ﻫﺎي از ﻧﻮع ‪Socket Welded‬‬
‫و ‪ Thread‬اﺳﺘﻐﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﻧﻮع ‪ L.R.E‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي ‪ 2‬اﻳـﻨﭻ و ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ‪ 2‬اﻳـﻨﭻ و در‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ ﻫﺎي از ﻧﻮع ‪ Butt Welded‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮارد ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﺻﻨﻌﺖ ﭼﻨﺪان رﻋﺎﻳـﺖ‬
‫ﻧﺸﺪه و از ﻣﻮارد ‪ L.R.E‬و‪ S.R.E‬ﺑﺮاي ﻣﻮارد ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ‪ THK‬ﻳﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ زاﻧﻮﻳﻲ ﻫﺎ را ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ THK‬ﻟﻮﻟـﻪ اي ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن‬
‫اﺗﺼﺎل داده ﻣﻲﺷﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -3‬زاﻧﻮﻳﻲ ‪ 90‬درﺟﻪ‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ از زاﻧﻮﻳﻲ در ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ ،Rating‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨـﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ ‪ 3000#‬ﻳﺎ ‪.6000#‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪S.R.E –4‬‬

‫‪) Tee -2-2-1‬ﺳﻪ راﻫﻲ(‪:‬‬

‫ﺳﻪ راﻫﻲﻫﺎ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺸﻌﺎب ﮔﻴﺮي و در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴـﻴﺮ ﺳـﻴﺎل در‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ راﻫﻲ ﻫﺎ داراي دو ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻲ اﻧﺪ‪:‬‬
‫‪Header -1‬‬
‫‪) Branch -2‬ﻧﺎﻓﻲ(‬
‫‪ Header‬در واﻗﻊ آن ﻗﺴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي اﻧﺪازه ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ‪ Branch‬ﺳﺮ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫اﻧﺪازه آن از ﺳﺎﻳﺰ ‪ Header‬ﻛﻤﺘﺮ وﻳﺎ ﻣﺴﺎوي آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -5‬ﺳﻪ راﻫﻲ‬

‫ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﺳﻪ راﻫﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪:Equal Tee -1‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻫﺮ ﺳﻪ ﺳﺮ ﻳﻌﻨﻲ ‪ Header‬و ‪ Branch‬داراي ﻳﻚ ﺳـﺎﻳﺰ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و ﺑـﺮاي اﻧﺸـﻌﺎب‬
‫ﮔﻴﺮي ‪ 90‬درﺟﻪ از ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪Equal Tee 6 :‬‬

‫‪8‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪Equal Tee -3‬‬

‫‪:Reducing Tee -2‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ‪ Branch‬از ﻗﻄﺮ ‪ Header‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﻣﺎ از ﻳﻚ ﺳـﺎﻳﺰ اﺻـﻠﻲ‪،‬‬
‫ﻳﻚ اﻧﺸﻌﺎب ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺰ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع اﻧﺸﻌﺎب ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﻧﺸﻌﺎب ﮔﻴﺮي ‪ 90‬درﺟﻪ از ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﻲ‬
‫ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﻪ راﻫـﻲﻫـﺎي ‪ Bull head‬ﻗﻄـﺮ ‪ Branch‬از ﻗﻄـﺮ ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫اﺻﻠﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻧﺪرت در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود و ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺳـﻔﺎرش ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﺳﻪ راﻫﻲ ﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪Reducing Tee - 6‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ اﺻﻠﻲ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺳﻪ راﻫﻲﻫﺎي ﻛﺎﻫﻨﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻗﻄﺮ اﻧﺸﻌﺎب ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻛﻤﺘـﺮ از‬
‫ﻧﺼﻒ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪Tee 6*4‬‬

‫‪:Equal Lateral θ Tee -3‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻪ راﻫﻲ ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮع ‪ 1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﻗﺸﺎن ﺑﺎ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ دﻳﮕﺮ زاوﻳﻪ‬
‫ﺑﻴﻦ ‪ Branch‬و ‪ 90 ، Header‬درﺟﻪ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ و ‪ θ‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻪ راﻫﻲ ﻫﺎ در واﻗﻊ اﻣﻜﺎن‬
‫اﻧﺸﻌﺎب ﮔﻴﺮي ﺑﺎ زواﻳﺎي دﻟﺨﻮاه را در ﺟﺎﻫﺎﺋﻴﻜﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ Lateral .‬ﻫﺎي ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ از ‪ 45‬درﺟﻪ را ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺳﻔﺎرش ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬درﻣﻮاردي‬

‫‪9‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮاﺑﺮﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪Equal Lateral θ Tee -7‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪:Reduce Lateral θ Tee -4‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻮع ‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ دﻳﮕﺮ زاوﻳﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺸﻌﺎب و ﻟﻮﻟـﻪ اﺻـﻠﻲ‪،‬‬
‫‪ 90‬درﺟﻪ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ و ‪ θ‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻪ راﻫﻲ ﻫﺎ در واﻗﻊ اﻣﻜﺎن اﻧﺸﻌﺎب ﮔﻴﺮي ﺑﺎ زواﻳﺎي دﻟﺨﻮاه‬
‫را در ﺟﺎﻫﺎﺋﻴﻜﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺳﻪ راﻫﻲ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺰ ﻫﺎي ‪ 2‬اﻳﻨﭻ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻃﺮﻳـﻖ ‪ Butt Welded‬و‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺰ ﻫﺎي زﻳﺮ ‪ 2‬اﻳﻨﭻ از روش ‪ Socket Welded‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﺮ ﻳﻚ ﺳﻪ راﻫـﻲ ‪ Butt Welded‬ﺑﺎﺷـﺪ دﻳﮕـﺮ ﺣـﻖ ﻧـﺪارﻳﻢ ﺳـﺮ دﻳﮕـﺮ ﺳـﻪ راﻫـﻲ را‬
‫‪ Socket Welded‬ﻛﻨﻴﻢ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛﺎر ﻏﻠﻂ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪن‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردي ﻛﻪ در آن ﻣﻲﺗﻮان اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﺳﻪ راﻫﻲﻫﺎ ﭘﻴﺪا ﻛـﺮد ‪ANSI/ASME B16.11‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪) Cross -3-2-1‬ﭼﻬﺎرراﻫﻲ(‪:‬‬

‫ﭼﻬﺎرراﻫﻲ ﻫﺎ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﺑﺮاي اﻧﺸﻌﺎب دادن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﭼﻬﺎرراﻫﻲ ﻫـﺎ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ‪ Equal‬ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ‪ Reduce‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ واز اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬ﻣﻮارد ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﺷـﺎن‬
‫ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﺒﻮد ﻓﻀﺎ و ﺟﺎ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ – 8‬ﭼﻬﺎرراﻫﻲ‬

‫‪) Reducer -4-2-1‬ﻛﺎﻫﻨﺪه(‪:‬‬

‫وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل دو ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﻳـﻚ ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺑﺰرگ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻛﻮﭼﻚ اﺗﺼﺎل دﻫﻴﻢ ﺑﻪ آن ‪ Reducer‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ واﮔـﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ‬
‫ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺰرگ اﺗﺼﺎل دﻫﻴﻢ ﺑﻪ آن ‪ Expander‬ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ‪ Reducer‬ﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ دو ﻧﻮﻋﻨﺪ‪:‬‬
‫‪:Concentric Reducer -1‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﺤﻮر ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در واﻗﻊ ‪ Reducer‬از دو ﻃﺮف ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧـﺪازه ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻗﻄﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪Concentric Reducer -9‬‬

‫‪:Eccentric Reducer -2‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﺤﻮر ورودي وﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻜﻲ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ و در واﻗﻊ ‪ Reducer‬ازﻳﻚ ﻃﺮف ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻄـﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از دو ﻣﻮرد ‪ 1‬و‪ 2‬داراي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ وﻗﺘﻲ در ﻣـﻮرد ﭘﻤـﭗ‬
‫ﻫﺎ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از ﭘﻤﭗ و در ﻗﺴﻤﺖ ‪ Suction‬ﭘﻤﭗ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ از ‪ Reducer‬اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻛﻨﻴﻢ از ﻧﻮع ‪ Eccentric‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ و ﻳﺎ در‪ Safety valve‬ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ از ‪ Reducer‬ﻫـﺎي‬
‫ﻧﻮع ‪ Concentric‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪Eccentric Reducer - 10‬‬

‫در ﺿﻤﻦ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﻳﺰ ﻳﻚ ‪ Reducer‬ﺑﺎﻳﺪ ‪ 2‬اﻳﻨﭻ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن وﻗﺘﻲ در ﺳـﺎﻳﺰﻫﺎي ﻛـﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪2‬‬
‫اﻳﻨﭻ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ از ‪ Reducer‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Swage‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ‪ Reducer‬ﻫﺎ‪ ANSI/ASME B16.9 ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل‬
‫از ‪ Reducer‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ 6*4 :‬اﻳﻨﭻ‪.‬‬

‫‪:Swage Nipple -5-2-1‬‬

‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻮع‪ ،‬اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﺮاي دو ﻣﻮرد ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ اﻳﻨﻬﺎ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل دو ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي ‪ 2‬اﻳﻨﭻ و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻜﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ‪ -1 .‬ﻗﻄﻌـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﺗﺼﺎل آﻧﻬﺎ از ﻧﻮع ‪ Socket Welded‬در ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧـﻮع ‪Swage Nipple‬‬
‫داراي دو ﺳﺮ ﺗﺨﺖ ‪ Plained End‬ﺟﻬﺖ داﺧﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺳﺮﻫﺎي از ﻧﻮع ‪ Socket End‬ﻣﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﺗﺼﺎل از ﻧﻮع ﻳﻚ ﺳﺮ ‪ Socket‬و اﺗﺼﺎل ‪ Butt Welding‬ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺰ ﺑﺰرﮔﺘﺮ در ﺳـﺮ دﻳﮕـﺮ در اﻳـﻦ‬
‫ﻧﻮع ‪ ،Swage Nipple‬ﺳﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﭘﺦ زده ﺷﺪه و ﺳﺮ دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻳﻚ آﻳﺘﻢ ‪Socket‬‬
‫‪ Ended‬ﺻﺎف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪(Sch40)*1(Sch 80) :‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Reducer‬ﻫﺎ داراي دو ﻧﻮع ‪ Concentric‬و ‪ Eccentric‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ‪Swage Nipple‬ﻫﺎ‪ ANSI/ASME B16.9 ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪:Coupling -6-2-1‬‬
‫از اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪ 2‬اﻳﻨﭻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدي ﺷﺎن ﻓﻘﻂ در ﻣﻮرد ‪ Socket Welding‬و ‪ Thread Welding‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و در ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫ﻫـﺎي ‪ Butt Welded‬ﺑﻜـﺎر ﻧﻤـﻲرود‪ .‬ﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ‪ Half Coupling‬و ‪Full‬‬
‫‪ Coupling‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪ Half Coupling‬ﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎﻟﺖ ﭘﻴﭽﻲ ‪ 90‬درﺟﻪ روي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ اﺑﺰار دﻗﻴـﻖ‪ ،‬ﻳـﺎ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻧﺎزﻟﻬﺎي ﻣﺨﺎزن ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﺣﺮارت ﺟﻮش ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻜﻨﻨﺪﮔﻲ رزوه ﻫﺎي اﻳـﻦ اﺗﺼـﺎل‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﮔﺮدد‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻫﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ Full Coupling‬از ‪ Half Coupling‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آن ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ‬
‫دﻫﻲ دارد‪ .‬از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﻴﺰ در ﻣﻮارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ‪ Half Coupling‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ Coupling‬ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ Reduce‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ اﮔـﺮ در ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ از ‪ Coupling‬ﻫﺎي ﻛﻼس ‪ 2000#‬و اﮔﺮ در ﻛﻼس ‪ Steal‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫از ﻛﻼﺳﻬﺎي ‪ 3000# ,6000# ,9000# ,API‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردي ﻛﻪ در ﻣﻮرد ‪Coupling‬ﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪ ANSI/ASME B16.11‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 11‬ﭼﻨﺪ ﺷﻜﻞ از ‪Coupling‬‬

‫‪:Union -7-2-1‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺟﻬﺖ ﻧﮕﻬﺪاري و اﺗﺼﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ اﺗﺼـﺎل ﭘﻴﭽـﻲ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه ﺑـﺮاي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ Socket-Welded‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ Union .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺤﻜﻢ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺳﺮ ﻫﺎ‬
‫ﺟﻮش داده ﺷﻮﻧﺪ ﭘﻴﭻ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﻧﺤﺮاف از ﻧﺸﻴﻤﻨﮕﺎه ﺑﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﻛﻠـﻲ‪ Union‬اﺗﺼـﺎﻻﺗﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻧﺼﺐ آﺳﺎن‪ ،‬ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ‪ ،‬ﺷﻴﺮ آﻻت ﻳﺎ ﻣﺨﺎزن را درﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻫـﺎي ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﻛﺸﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺟﻬﺖ ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﻚ ‪ Union‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ و‬
‫ﺟﻬﺖ ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ از ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﺑﺎ اﺗﺼﺎﻻت ﭘﻴﭽﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳـﻚ از ﺧﺮوﺟـﻲ ﻫـﺎي ﻣﺨـﺰن ﺑﺎﻳـﺪ‬

‫‪13‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫داراي ﻳﻚ ‪ Union‬ﺑﻴﻦ ﺷﻴﺮ و ﻣﺨـﺰن ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬ﻣﻌﻤـﻮﻻ اﺗﺼـﺎﻻت ‪ Ground Forced‬در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮ ﭼﻪ ﺻﻮرﺗﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Coupling‬ﻫـﺎ در ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه در ﻛﻼس ‪ 2000#‬ودر ﺣـﺎﻻت ﻏﻴﺮﮔـﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه در ﻛـﻼسﻫـﺎي ‪3000# ,6000# ,9000#‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ‪ MSS-SP83‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪Union -12‬‬

‫‪:Boushing -8-2-1‬‬
‫ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ اﺗﺼﺎل ﻛﺎﻫﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﻧـﺎزل ﻳـﺎ اﺗﺼـﺎل ﭘﻴﭽـﻲ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻤﺪه آن در اﺗﺼـﺎﻻت اﺑـﺰار دﻗﻴـﻖ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﺳـﻮراﺧﻜﺎري و ﻗﻼوﻳﺰﻛـﺎري‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﻓﺮج ﺷﺪه ﻣﻲﺗﻮان اﺗﺼﺎﻻت ﻛﺎﻫﻨﺪه را ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻴﺰان ﻛﺎﻫﻨﺪﮔﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰار در ﺧﻄـﻮط‬
‫ﭘﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﻜﺎر ﻧﻤﻲروﻧـﺪ‪ .‬اﻧـﻮاع آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺷﻜﻠﺸـﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ Hexagonal ،Round‬و‪ ...‬ﺗﻘﺴـﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻳﻨﻬﺎ داراي ﻛﻼس ‪ 2000#‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ودر اﻳﻦ ﻛﻼس ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‪ .‬اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ‬
‫ﺑﻮﺷﻴﻨﮓ ‪ ANSI/ASME B16.11‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪:Olet -9-2-1‬‬
‫وﺳﺎﻳﻠﻲ ﺑﺮاي اﻧﺸﻌﺎب ﮔﻴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ)اﻧﺸﻌﺎﺑﺎت ‪ 90‬درﺟﻪ اي ﻳﺎ ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻟﻮﻟـﻪ اﺻـﻠﻲ(‪ .‬اﻳـﻦ ﻗﻄﻌـﺎت‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻪ راﻫﻲ ﻫﺎ اﻳﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در واﻗﻊ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Reduce Tee‬ﻋﻤﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻳﻚ اﻧﺸـﻌﺎب ‪ 10*8‬اﻳـﻨﭻ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ‪ Reduce Tee‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﺟـﺪاول‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ‪ Weldolet‬ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ ‪ Piping‬اﻳﻦ‬

‫‪14‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﻛﺎر ﺑﺎﻋﺚ اﺳﺘﺮس و ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺗﻨﺶ در ﻟﻮﻟﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ ﻣﺜﻼً ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ از ﻳـﻚ اﻧﺸـﻌﺎب ‪ 10‬اﻳـﻨﭻ‬
‫ﻳﻚ اﻧﺸﻌﺎب ‪ 2‬اﻳﻨﭻ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻣـﻲﺑﻴﻨـﻴﻢ ﻫـﻢ ﺳـﻪ راﻫـﻲ ‪ 10*2‬و ﻫـﻢ‬
‫‪ (10*2) Olet‬وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ‪ Olet‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﭼﻮن اﺳﺘﺮس ﻣﻮﺟﻮد ﻗﺎﺑـﻞ ﻫﻀـﻢ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ از ‪ Olet‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺰ )ﻗﻄﺮ( ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺸـﻌﺎب ﻛﻤﺘـﺮ از ﻧﺼـﻒ ﻗﻄـﺮ ﻟﻮﻟـﻪ اﺻـﻠﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪Olet - 13‬‬

‫‪ Olet‬ﻫﺎ ﻛﻼً ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ‪ Sockolet ,Weldolet‬و ‪ Threadolet‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻧﺸﻌﺎب ﻣﺜﻼ ‪ 10*2‬و ‪ 10*1‬اﻳﻨﭻ اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪:Latrolet -10-2-1‬‬
‫وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Olet‬ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ اﻧﺸﻌﺎب ﺗﺤﺖ زاوﻳـﻪ ‪ 45‬درﺟـﻪ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‬
‫وﻣﺎﻧﻨﺪ‪ Olet‬ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﺔ ‪Thread ,Socketwelded Latrolet ,Buttwelded Latrolet‬‬
‫‪ Latrolet‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ Sweep Olet .‬ك اﻧﺸـﻌﺎب ‪ 90‬درﺟـﺔ ﻛﺎﻫﻨـﺪه ﺑـﺮ روي ﻟﻮﻟـﻪ اﺻـﻠﻲ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع اﻧﺸﻌﺎب در اﺑﺘﺪا ﺟﻬﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي داراي ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺎﻻ ﻛﻪ در ﺧﻄـﻮط اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﻧﻔﺖ وﮔﺎز ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﻳﺠﺎد آراﻳﺶ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ,‬ﻣﻮﺟﺐ ﺣـﺪاﻗﻞ ﮔﺴـﺘﺮش‬
‫ﺗﻨﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺬﻛﺮ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ از روﺷﻬﺎي دﻳﮕﺮ در اﻧﺸﻌﺎب ﮔﻴﺮي‪ ,‬روش ‪ Pipe to Pipe‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺗﺼﺎل از ﻧﻮع ﻟﻮﻟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و روﺷﻲ ﺑﺮاي ﺟﻮش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﺑـﻪ ﭘﻬﻠـﻮي ﻟﻮﻟـﺔ اﺻـﻠﻲ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ روش‬
‫ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺮﻳﻦ و ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮﻳﻦ روش ﺟﻮﺷﻜﺎري ﻳﻚ اﻧﺸﻌﺎب ﻫﻢ ﺳﺎﻳﺰ ﻳﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ‪ 2‬اﻳﻨﭻ‬
‫و ﺑﺎﻻ ﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﺗﻮﺳﻂ دو ﺣﺎﻟﺖ ‪ Set-in‬و ‪ Set-on‬ﻗﺎﺑـﻞ اﺟﺮاﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً اﻳـﻦ روش‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ دارد‪ .‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ﻓﻠﺰ اﺿﺎﻓﻲ در ﻣﺤﻞ اﻧﺸﻌﺎب ﮔﻴﺮي از ﺟﺪار ﻟﻮﻟﻪ ﻳـﺎ ﻣﺨـﺰن‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰودن ﻓﻠﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺒﺮان ﺗﺼﻔﻴﻒ ﺳﺎﺧﺘﺎري در اﺛﺮ وﺟﻮدﺳﻮراخ‪ ,‬ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ) ‪Pipe‬‬

‫‪15‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪ (to Pipe‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻳﺎ دور ﭘﻮش ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷـﻮد‪ .‬رﻳﻨـﮓ ﻫـﺎي ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه از‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺻﻔﺤﺎت ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ اﻧﺸﻌﺎﺑﻬﺎﻳﻲ از ﻧﻮع ‪ lateral‬ﺟﻮﺷـﻲ و اﺗﺼـﺎﻻت ‪Butt- welded‬‬
‫ﻣﺨﺎزن ﺑﻜﺎرﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺗﺼﺎﻻت ﺟﻮﺷﻲ ﻛﻮﭼﻚ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺟﻮﺷـﻜﺎري ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻧﻤـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻳﻚ ﺳﻮراخ ﻛﻮﭼﻚ ﺟﻬﺖ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﮔﺎزﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﻮﺷﻜﺎري ﺗﻌﺒﻴـﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻨﺼﻮرت اﻳﻦ ﮔﺎزﻫﺎ ﻣﺤﺒﻮس ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﺳﻮراخ ﺧﺮوﺟﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﺴـﺖ‬
‫ﻧﺸﺘﻲ اﺗﺼﺎل ﻧﻴﺰ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ – 14‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ‪Pipe to pipe‬‬

‫‪:Flange -11-2-1‬‬
‫ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺟﺰاء ﻣﻮﺟﻮد در ‪ Piping‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل دو ﻟﻮﻟﻪ ﻳـﺎ ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎزل ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ اﺟﺰاء دﻳﮕﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴـﺘﻢ ‪ Piping‬ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬در واﻗـﻊ اﺗﺼـﺎﻻت ﻓﻠﻨﺠـﻲ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮدن دو ﻋﺪد و ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎ ﭘﻴﭻ ﺑﺎ ﻳﻚ واﺷﺮ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آب ﺑﻨﺪي ﺷﻜﻞ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 60‬اﻳﻨﭻ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎن ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ‪ ,‬ﺑﺮاي ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ از ﺳﺎﻳﺰ‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﺎﻳﺰ دارﻳﻢ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻛﻼس‪ ,‬ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ در ﻛﻼﺳـﻬﺎي ‪) 125#‬ﻛـﻪ در ﺗﺎﺳﻴﺴـﺎت ﻛـﺎرﺑﺮد دارﻧـﺪ‪,150 #, (.‬‬
‫‪ ,20000# ,15000# ,10000# ,5000# ،2500# ,1500# ,900# ,600# ,400# ,300#‬وﺟـﻮد‬

‫‪16‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﻠﻨﺞ ﻛﻼس ‪ 400#‬ﭼﻨﺪان در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻜﺎر ﻧﻤﻲرود و ﺑﻪ ﺟـﺎي آن‬
‫از ﻛﻼس ‪ 300#‬ﻳﺎ ‪ 600#‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻓﻠﻨﺠﻲ ﺑﺎ ﻛﻼس ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 5000#‬ﻣﻌﻤـﻮﻻ در ﺟﺎﻫـﺎي ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﻧﻈﻴﺮ ﭼﺎﻫﻬﺎي ﮔﺎز ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺟﻨﺲ ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻟﻮﻟـﻪ داراي ﻳـﻚ ﻣﺘﺮﻳـﺎل‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺘﻴﻞ‪ ,‬ﻣﻮﻧﻞ و ‪ ...‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ در‬
‫ﺣﺎﻻت ‪Butt welded‬ﻳﺎ ‪ Socket welded‬و ﻳﺎ ‪ Thread welded‬ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ اﺗﺼﺎل ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -15‬ﻓﻠﻨﺞ‬
‫ﻓﻠﻨﺞﻫﺎي ‪ Butt welded‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ و ﻛﺎراﻳﻲ ﺷﺎن ﺑﻪ ‪ 5‬دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻓﻠﻨﺞ ‪ welding neck‬ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﺑﻠﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻠــﻨﺞ ‪ Welding neck‬ﻣﻌﻤــﻮﻟﻲ ﺑــﻪ ﻫﻤــﺮاه اﺗﺼــﺎﻻت ‪ Butt welding‬ﺑــﻪ ﻛــﺎرﻣﻲروﻧــﺪ‬
‫وﻓﻠﻨﺞﻫﺎي ‪ Welding neck‬ﺑﻠﻨﺪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎزن و ﻧﺎزﻟﻬﺎي ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﺮاي ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺮاي ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻣﺎي زﻳﺎد و ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷﻲ‪ ,‬ﻓﺸﺎري و ارﺗﻌﺎﺷﻲ وﺟﻮد دارد ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ - 16‬ﻓﻠﻨﺞ‪welding neck‬‬

‫ب( ﻓﻠﻨﺞ ‪:Socket welded‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﺗﺼﺎﻻت ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ودر ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Socket welding‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺪرت ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ج( ﻓﻠﻨﺞ ‪:Thread welded‬‬

‫‪17‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻠﻨﺞ ‪ Socket welded‬در اﺗﺼﺎﻻت ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬در ﺿـﻤﻦ اﻳـﻦ‬
‫ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Thread welded‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫د( ﻓﻠﻨﺞ‪:Slip on‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﻓﻠﻨﺞ ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ‪ Slip on‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ زاﻧﻮﻳﻴﻬﺎي ‪Reducer‬‬
‫‪ L.R.E‬و ‪ Sawage‬ﻫﺎ )ﻧﻪ در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل( ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﺟﻮش داﺧﻠﻲ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﺟـﻮش‬
‫‪ Butt welded‬در ﻣﻌﺮض ﺧﻮردﮔﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻠﻨﺞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻤﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮك و ارﺗﻌـﺎش‬
‫دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ ﻫﺴـﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻗﻴﻤـﺖ آن از ﻓﻠـﻨﺞ ‪Welding‬‬
‫‪ neck‬ارزان ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر داﺧﻠﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻳـﻚ ﺳـﻮم ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻓﻠـﻨﺞ ‪Welding‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫‪ neck‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪد‪ .‬ﻟﻮﻟﻪ ﻳﺎ اﺗﺼﺎﻻت در ﻓﺎﺻﻠﻪ اي ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره ﻣﻨﻬﺎي‬
‫‪16‬‬
‫ﺻﻮرت ﻓﻠﻨﺞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ه( ﻓﻠﻨﺞ ‪:Lap joint‬‬
‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻈﻴﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ‪ Stainless Steel‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد اﮔـﺮ از‬
‫ﻓﻠﻨﺞ‪ Welding neck‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮ اﻗﺘﺼﺎدي وﮔﺮان ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷـﻮد ﻟـﺬا ﺑـﺮاي ﺣـﻞ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ در ﻓﻠﻨﺞ ‪ Stub End ,Joint‬را از ﺟﻨﺲ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و ﻓﻠﻨﺞ را از ﺟﻨﺲ ﻛﺮﺑﻦ‬
‫ـ اﺳﺘﻴﻞ و ﭼﻮن ﺗﻨﻬﺎ ‪ Stub End‬ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ اﺻـﻠﻲ ﺟـﻮش ﻣـﻲﺧـﻮرد از ﻟﺤـﺎظ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺧـﻮردﮔﻲ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲآﻳﺪ ﻛﺎرﺑﺮد دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻓﻠﻨﺞ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﺳـﻮراﺧﻬﺎي ﭘـﻴﭻ و دﺷـﻮار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺻﻮرت ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ‪ ,‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ‪ ,‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻓﻠـﻨﺞ ﻫـﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ داراي ﺷﻴﺎرﻫﺎ و زﺑﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﺟﻔﺖ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ,‬ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ‬
‫اﻧﻮاع‪ ,‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ 4‬ﻧﻮع ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﺪه ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ و در ﭘﺎﻳﺎن دو ﻧﻮع دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ - 17‬ﻓﻠﻨﺞ‪Lap joint‬‬

‫اﻟﻒ(‪:Flat Face‬‬

‫‪18‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده آن ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻓﻮﻻدي ‪ ,‬ﭘﻤﭙﻬﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺖ‬
‫اﺗﺼﺎل ﭼﺪﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﻼس ‪ 125#‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻠـﻨﺞ ﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه واﺷـﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻄﺮﺧﺎرﺟﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻓﻠﻨﺞ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛـﺎﻫﺶ ﺧﻄـﺮ ﻧﺎﺷـﻲ ازﺷﻜﺴـﺘﻦ ﻓﻠـﻨﺞ ﻫـﺎي‬
‫ﭼﺪﻧﻲ‪ ,‬ﺑﺮﻧﺰي ﻳﺎ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ب(‪:Raised Face‬‬
‫‪1‬‬
‫اﻳـﻨﭻ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ‪ 80%‬ﻣﻮارد ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود ‪ .‬اﻳﻦ ﻧـﻮع راﻳـﺞ داراي ارﺗﻔـﺎﻋﻲ ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪16‬‬
‫‪1‬‬
‫اﻳﻨﭻ ﺑﺮاي ﻛﻼﺳﻬﺎي‪ 900#‬و ‪ 600#‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻠـﻨﺞ ﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮاي ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ﻛﻼس ‪ 300# ,150#‬و‬
‫‪4‬‬
‫‪1‬‬
‫اﻳﻨﭻ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﺪﻧﻲ ﻛﻼس ‪ 250#‬و اﺗﺼﺎﻻت ﻓﻠﻨﺠﻲ ﻧﻴﺰ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪16‬‬

‫ج(‪:Ring-joint Facing‬‬
‫ﮔﺮاﻧﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺻﻮرت ﻓﻠﻨﺞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺻﻮرت ﺑـﺮاي ﺳﺮوﻳﺴـﻬﺎي ﺑـﺎ دﻣـﺎ و ﻓﺸـﺎر ﺑـﺎﻻ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤﺪة ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﺗﺠﻬﻴﺰات از ﻛﻼس ‪ 900#‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﻔـﺖ ﻓﻠـﻨﺞ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺼﺐ و ﻛﺎر ﮔﺬاري ﻛﻤﺘﺮ آﺳﻴﺐ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺻﻮرت ﻓﻠﻨﺞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از واﺷﺮ آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ ﭼـﺮا‬
‫ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ O-Ring‬ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان آب ﺑﻨـﺪي در ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣـﻮرد‬
‫ﻗﺒﻮل واﻗﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫د(‪:Lap-Joint Flange‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﺔ داﺧﻠﻲ آن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻓﻠـﻨﺞ و ﻟﻮﻟـﻪ داﺧﻠـﻲ آن ﺷـﻜﻠﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ Raised Face‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ودر ﻣﻮاردي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﺧﻤﺸﻲ ﺷﺪﻳﺪ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮاي ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ‪ Laped joint‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ و ﺑـﺮاي ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﻼس ‪ 300# ,150#‬و ‪ 600#‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫و(‪:Tange & Groove‬‬

‫‪19‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ‪ Gasket‬ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ آﺑﺒﻨـﺪي ﺧـﻮﺑﻲ داﺷـﺘﻪ اﻣـﺎ‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر زﻳﺎد اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ه(‪:Large Male & Female‬‬

‫در ﺻﻨﻌﺖ ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻤﻲروﻧﺪ و در ﺻﻨﺎﻳﻊ آﺑﺮﺳﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫ﻧﻜﺘﺔ دﻳﮕﺮ در ﻣﻮرد ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎ “‪ “ Finishing‬ﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واژة ﭘﺮداﺧﺖ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧـﻮع ﺻـﻮرت‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﺻﻮرت ﻓﻠﻨﺞ ﻛﻪ در ﺗﻤـﺎس ﺑـﺎ واﺷـﺮ اﺳـﺖ‪ ,‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻧـﻮع اﺻـﻠﻲ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاي ﺻﻮرت ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﻓﺮﺟﻲ از ﻧـﻮع ‪ Raised Face‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي ﻣﺎﺷـﻴﻦ‬
‫ﻛﺎري ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺮي ﺷﻴﺎرﻫﺎي ﻫﻢ ﻣﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ روي ﺻﻮرت آﻧﻬﺎ اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮد‪ .‬ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫ﺷﻴﺎردار ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺮ ودردﺳﺘﺮس ﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ وﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ آن ﮔﺎﻫﻲ ‪ Standard Finish‬ﻳﺎ‬
‫‪ Stock‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎم ﺷﻴﺎرﻫﺎ و ﻧﻮع ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺳﺎﻳﺰ و ﻛﻼس ﻓﻠﻨﺞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻓﻠﻨﺞ ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ‪ ,Raised Face‬ﮔﺎم ﺷﻴﺎرﻫﺎ از ‪ 24‬ﺗـﺎ ‪ 40‬در ﻫـﺮ اﻳـﻨﭻ ﻣﺘﻐﻴـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﺷﻴﺎرﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ اﺑﺰار ﺑﺮﻧﺪه ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷـﻌﺎع ﻧـﻮك آن ‪ 0/06‬اﻳـﻨﭻ اﺳـﺖ اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ زﺑﺮي ﺳﻄﺢ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ 125-500‬ﻣﻴﻜﺮون اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺴﻄﺢ ﻳﺎ ﺻﺎف ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ دو ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ‪ ,‬ﻛﻪ اﺛﺮ اﺑﺰار ﺑﺮ روي آن ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﭘﺮداﺧﺖ آﺋﻴﻨﻪ اي‪ ,‬ﻛﻪ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ واﺷﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ -1‬اﮔﺮ ﻟﻮﻟﻪ داراي ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ A‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻓﻠﻨﺞ آن ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ A‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ -2‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻮع ﺻﺎف و ﺷﻴﺒﺪار ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮرد ﻓﻠﻨﺞﻫـﺎي ﺑـﺎ ﺻـﻮرت ‪ Raised Face‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 24‬اﻳﻨﭻ‪ ,‬اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ‪ ANSI B16.5‬و‬ ‫اﻣﺎ در ﻣﻮرد اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ‪ ,‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺰاي‬
‫‪2‬‬
‫ﺑـﺮاي ﺳـﺎﻳﺰ ﻫـﺎي ‪ 26‬ﺗـﺎ ‪ 60‬اﻳـﻨﭻ‪ ,‬از اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ‪ ANSI 1316.47‬ﻛـﻪ ﺟﺪﻳـﺪﺗﺮ از ‪ API 60S‬و‬
‫‪ MSS-SP.44‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪) Gasket -12-2-1‬واﺷﺮ(‪:‬‬

‫از واﺷﺮﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻳـﻚ آﺑﺒﻨـﺪي ﺑـﻴﻦ دو ﺳـﻄﺢ ﺟﻬـﺖ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﻧﺸـﺖ ﺟﺮﻳـﺎن اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﻮاع واﺷﺮﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎ ﻓﻠﻨﺞﻫﺎي ‪ Flat-Face ,Rasied-Face‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ .Ring type ,Full-Face type‬ﻣـﻮاد ﻣﻌﻤـﻮل ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در واﺷـﺮﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‬
‫‪1‬‬
‫اﻳﻨﭻ( و ﻓﻠﺰ ﻏﻨﻲ ﺷﺪه از آزﺑﺴـﺖ )ﺑـﺎ ﺷـﻴﺎرﻫﺎي ﻣـﺎرﭘﻴﭻ ﺑـﻪ ﺿـﺨﺎﻣﺖ‬ ‫آزﺑﺴﺖ ﻓﺸﺮده )ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ‬
‫‪16‬‬
‫‪ 0/175‬اﻳﻨﭻ(‪ .‬واﺷﺮ از ﺟﻨﺲ ﻓﻠﺰ ﻏﻨﻲ ﺷﺪه ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﮔﺮ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ ﺑـﺎز ﻛـﺮدن‬
‫ﻣﺪاوم ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ,‬ﭼﺮا ﻛﻪ واﺷﺮ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺟـﺪا ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ و اﻏﻠـﺐ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺠﺪداً از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب واﺷﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ -1‬دﻣﺎ‪ ,‬ﻓﺸﺎر و ﺧﻮرﻧﺪﮔﻲ ﺳﻴﺎل‬
‫‪ -2‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﻓﻠﻨﺞ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫‪ -3‬ﺿﺮورﺗﻬﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫‪ -4‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -18‬ﻓﻠﻨﺞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ‪Gasket‬‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﻚ ﺧﻂ از ﻟﺤﺎظ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از ﺧﻂ دﻳﮕﺮ اﻳﺰوﻟﻪ ﺷﻮﻧﺪ و‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻳﻚ اﺗﺼﺎل ﻓﻠﻨﺠﻲ ﺣﺎوي ﻳﻚ واﺷﺮ ﻋﺎﻳﻖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬واﺷـﺮ ﻳـﻚ‬
‫ﻋﺎﻳﻖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻴﻦ ﺻﻮرت ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻮشﻫﺎ و واﺷﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﭻﻫـﺎ را از ﻳـﻚ ﻳـﺎ ﻫـﺮ دو‬
‫ﻓﻠﻨﺞ اﻳﺰوﻟﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﺑﺮاي واﺷﺮﻫﺎ ‪ ,‬ﻛﻼس واﺷﺮ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻼس ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در واﺷﺮﻫﺎ ‪ ANSI B16.20 ,ANSI B16.21‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪21‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪) Bolt & Nut -13-2-1‬ﭘﻴﭻ وﻣﻬﺮه(‪:‬‬

‫ﭘﻴﭻ و ﻣﻬﺮه ﻧﻴﺰ از اﺟﺰاي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﻠﻨﺞﻫﺎ و ‪ Piping‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دو ﻧﻮع ﭘﻴﭻ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻧﻮع ‪Stud Bolt‬‬
‫‪ -2‬ﻧﻮع ‪Machine Bolt‬‬
‫در ﻧﻮع ‪ Stud Bolt‬ازدوﻣﻬﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد وﻟـﻲ در ﻧـﻮع ‪ Machine Bolt‬ﻣﺜـﻞ ﭘـﻴﭻ و ﻣﻬـﺮه‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ ﻳﺎ ﻫﻤﻪ آن دﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ از ﻳﻚ ﻣﻬﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺰﻳﺖﻫـﺎي‬
‫‪ Stud Bolt‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ Machine Bolt‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪ Stud Bolt -1‬ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺰ و ﺟﻨﺲ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ -2‬در ﺻﻮرت ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺧﻮردﮔﻲ‪ Stud Bolt ،‬را ﻣﻲﺗﻮان از ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ و ﺟﺎﺋﻲ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ درآورد‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﭘﻴﭻﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎﻳﺖ اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﭽﻬﺎ از ﻧﻈﺮ ﺳﺮ داراي ﺷﻜﻠﻬﺎي داﻳﺮهاي‪ ،‬ﻣﺮﺑﻌﻲ و ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺿﻤﻦ ﻣﻬﺮهﻫﺎ ﻧﻴﺰ از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ در ﺗﻨﻮع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ – 19‬ﭘﻴﭻ و ﻣﻬﺮه‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﭘﻴﭻﻫﺎ وﻣﻬﺮهﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭘﻴﭻﻫـﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮﺟـﻮد ‪ANSI/ASME‬‬
‫‪ B18.2.1‬و ﺑﺮاي ﻣﻬﺮهﻫﺎ ازاﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ANSI/ASME B18.2.2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -3-1‬ﺳﺎﭘﻮرتﻫﺎ‪:‬‬
‫ﺳﺎﭘﻮرتﻫﺎ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑـﺮاي ﺛﺎﺑـﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷـﺘﻦ ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ ﻳـﺎ ﺗﺠﻬﻴـﺰات در داﺧـﻞ ﺳـﺎﻳﺖ ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ارﺗﻌﺎش و ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ﺳﺎﭘﻮرتﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪:Resting-1‬‬

‫‪22‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻ وزن ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ را ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﭘﻮرﺗﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻓﻮﻻد ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻳـﺎ ﻓـﻮﻻد و ﺑـﺘﻦ ﻣﻬـﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪:Hanger-2‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪاي ﺟﻬﺖ ﻣﻌﻠﻖ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪ )ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻳﻚ ﺧﻂ( ﻛـﻪ از ﻓـﻮﻻد ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑـﺘﻦ ﻳـﺎ ﭼـﻮب‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ارﺗﻔﺎع ‪ Hanger‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪:Anchor-3‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﺎﭘﻮرت ﺳﺨﺖ ﻛﻪ از ﺣﺮﻛﺖ و دوران ﻟﻮﻟﻪ در ﻛﻠﻴﻪ ﺟﻬـﺎت در اﺛـﺮ ﺣـﺮارت ‪ ،‬ارﺗﻌـﺎش و ﻏﻴـﺮه‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ورق ﻓﻮﻻدي‪ ،‬ﺑﺮاﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻠﻨﺞﻫـﺎ‪ ،‬و ﻣﻔﺘﻮﻟﻬـﺎ و ﻏﻴـﺮه ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﺗﺼﺎل ‪ Anchor‬ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤﺎ ﺑﺎﻳﺪ دور ﺗﺎ دور ﻟﻮﻟﻪ و ﺑﺼﻮرت ﺟﻮﺷﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖﺗﺮ ﺗﻨﺶ در ﺟﺪار ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪:Tie-4‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻔﺘﻮل‪ ،‬ﻣﻴﻠﻪ و ﻏﻴﺮه ﺟﻬﺖ ﻣﻘﻴﺪ ﻛﺮدن ﺣﺮﻛﺖ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ‪.‬‬
‫‪:Guide-5‬‬
‫وﺳﻴﻠﻪاي ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻟﻮﻟﻪ و آزاد ﮔﺬاﺷﺘﻦ آن در ﺣﺮﻛﺖ ﻃﻮﻟﻲ‪.‬‬
‫‪:Shoe-6‬‬
‫ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻠﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ زﻳﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮ روي ﻓﻮﻻد ﺳﺎﭘﻮرتﺑﻨﺪي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬ﻋﻤـﺪﺗﺎ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ ﻧﺎﺷﻲ از اﺻﻄﻜﺎك ﺧﻄﻮط در ﻣﻌﺮض ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﻣﻜﺎن ﻋﺎﻳﻖﻛﺎري ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫در ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪:Saddle-7‬‬
‫ﻳﻚ اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﻲ ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻋـﺎﻳﻖﺑﻨـﺪي داﺷـﺘﻪ و در ﻣﻌـﺮض ﺣﺮﻛـﺖ ﻃـﻮﻟﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﭘﻴﭽﺶ)ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ درﺟﻪ ﺣﺮارت( ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫‪ Hanger-8‬ﺑﺎ ﺑﺎر ﺛﺎﺑﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻓﻠﺰ ﻛﻮﻳﻠﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم اﻫﺮﻣﻲدر ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ‪ ،‬در داﻣﻨـﻪ‬
‫ﻗﻴﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﻧﻴﺮوي ﻓﻨﺮﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ آورد وﻫﻴﭻ ﻧﻴﺮوي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ وارد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ Hanger-9‬و ﺳﺎﭘﻮرت ﻓﻨﺮي ﻣﺘﻐﻴﺮ‪:‬‬

‫‪23‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻓﻨﺮ ﻛﻮﻳﻠﻲ در ﻳﻚ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وزن ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﺑﺮ روي ﻓﻨﺮ ﻓﺸﺮده ﺷﺪه‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻓﻨﺮ اﺟﺎزه ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺪود ﺷﺪهاي ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺣـﺮارت را ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ‪Hanger‬‬
‫ﻓﻨﺮي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﻳﻚ ﺧﻂ ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺮوي ﺑﺎﻻﺑﺮﻧﺪه آن ﺑﻬﻨﮕﺎم اﻧﺒﺴﺎط ﺧـﻂ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺎﭘﻮرت ﻓﻨﺮي ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻴﺮوي ﺑﺎﻻﺑﺮﻧﺪه آن ﺑﻬﻨﮕﺎم اﻧﺒﺴـﺎط ﺧـﻂ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ دوي آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ اﻋﻤﺎل ﺑﺎر روي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮاردﻳﻜـﻪ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان از ﻳﻚ ‪ Hanger‬ﺑﺎ ﺑﺎر ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ و ﻣﺪارك ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻃﺮاﺣﻲ ‪Piping‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻗﺼﺪ دارﻳﻢ در ﺑﺎره ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺻﻠﻲ و ﻛﺎرﺑﺮدي در ﻃﺮاﺣﻲ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪:Plot Plan -1-2‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺪارك ﻫﺎي ﻣﻬﻢ و ﻛﻠﻴﺪي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ ﻓﺎز ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ اﻳﺠـﺎد ﻣـﻲﮔـﺮدد و از آن ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ واﺣﺪﻫﺎي ﭘﺮوس‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪﻛﺸـﻲ و ‪ .....‬و ﻫـﻢﭼﻨـﻴﻦ ﺛﺒـﺖ‬
‫ﺗﻮاﻟﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ و ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ Plot Plan‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻤﺎم ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ در ﺧﻼل اﻣﻮر ﻣﻬﻢ ﭘﺮوژه از ﺑﺮآورد و زﻣـﺎنﺑﻨـﺪي‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻳﻚ ‪ Plot Plan‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳـﻚ ﺗـﻴﻢ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﻌﻤـﻮﻻ در‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺮوژه ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ و ﻃﺮاح در ﻃﻮل ﺳﺎﺧﺖ در ﻗﺒﺎل آن ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي دو ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺪﻻﻳﻞ ﻣﺘﻌﺪد ﻛـﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﻓﻀﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ و ﺧﺎك و ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﻜﺮد‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري و اﻳﻤﻨﻲ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫دﻻﻳﻞ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻤﻮدن ﻃﺮاﺣﻲ ‪ Plot Plan‬ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﭼﻮن اﻛﺜﺮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي در‬

‫‪24‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺣﺎل ﻛﺎر از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي ﭘﻮﺳﺘﻪاي‪ ،‬ﻟﻮﻟـﻪ‪ ،‬ﻣﺨـﺎزن ﺗﺤـﺖ ﻓﺸـﺎر‪،‬‬
‫ﭘﻤﭗﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ و‪...‬ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن ﺗﻌﺪادي ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭘﺎﻳﻪاي ﻣﻘﺪور ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻛﺜـﺮ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎﻳـﺎن و‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻃﺮاح ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ Plot Plan‬در واﺣﺪ ﭘﺮوﺳﺲ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲﺑﺮاي آراﻳـﺶ واﺣـﺪ ﺑﺮرﺳـﻲ را ﻣﺸـﺨﺺ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات در ﺣﺎل ﻛﺎر و ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻗﺮارﮔﻴﺮي آﻧﻬﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮآورد اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت اﭘﺮاﺗﻮر و دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺟﻬﺖ ﻧﮕﻬﺪاري‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﭘﺮوﺳـﺲ‪،‬‬
‫اﻣﻨﻴﺖ و اﻳﻤﻨﻲ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ‪ Plot Plan‬واﺣﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ آراﻳـﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﻛـﻪ ﻣﺸـﺨﺺ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻛﺎر ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺟﺎدهﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫـﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ و ﻏﻴـﺮ ﺻـﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴـﺰات و ﻣﺤـﻞﻫـﺎي‬
‫ﻗﺮارﮔﻴﺮي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺎزهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪) Pipe Rack‬ﺳﺎزهاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫دﺳﺘﻪ ﺑﺮ روي آن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ (.‬و‪ ...‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻴﮕﺮدد‪Plot ،‬‬
‫‪ Plan‬ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻤﺎم اﺟﺰا را ﺑﺎ ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑـﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ اﺷـﻜﺎل ﺗﺠﻬﻴـﺰات و‬
‫اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻧﮕﻬﺪاري را در ﻧﻤﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮدي و اﻓﻘـﻲ ‪ ،‬دو ﺑﻌـﺪي ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣـﺎ‪ ،‬آراﻳـﺶﻫـﺎ و‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺮاي ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ و ﺗﺠﺴﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد و ‪ Plot Plan‬ﻫـﺎي اﻳﺠـﺎد ﺷـﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻪﺑﻌﺪي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﺠﺎد ﭘﻼنﻫﺎي ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬

‫‪25‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -20‬ﻳﻚ ‪Plot Plan‬‬

‫‪26‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫از ﻧﻮاﺣﻲﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ارﺗﻔﺎﻋﺎت و ﻧﻤﺎﻫﺎي اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﺑﺪون ﺻﺮف زﺣﻤـﺖ اﺿـﺎﻓﻲ را دارا ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ Plot Plan‬را در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮوژه ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ -A‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ Plot Plan :‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮﺳﻲ ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬
‫و ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﺪم ﺑﺮﺧﻮرد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮآورد اﺟﻨﺎس و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ –B‬ﺳﺎزه‪ Plot Plan :‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻟﺤﺎظ ارﺗﻔﺎﻋﻲ و ﻣﺤﻞﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫وزﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن و ﺳـﺎزهﻫـﺎ‪ ،‬اﺳـﺘﺨﺮﻫﺎي اﻧﺒﺎرﻫـﺎ و ﺳـﻮﻟﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻣﺤـﻴﻂﻫـﺎي ﻣﺤﺼـﻮر و‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻣﺴﻘﻒ و ﺑﺮآورد ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺟﻨﺎس ﻋﻤﺪه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪ –C‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ اﺑﺰار دﻗﻴﻖ‪ Plot Plan :‬ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي اﺑﺰار دﻗﻴـﻖ‪ ،‬اﺗﺎﻗﻬـﺎي ﻛﻨﺘـﺮل و ﻣﺴـﻴﺮ‬
‫ﺳﻴﻨﻲ ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺎﻧﻪ اﺻﻠﻲ و ﺑﺮآورد اﺟﻨﺎس ﻋﻤﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ –D‬زﻣﺎن ﺑﻨﺪي و ﻛﻨﺘﺮل ﭘﺮوژه‪ Plot Plan :‬ﺟﻬﺖ زﻣـﺎن ﺑﻨـﺪي ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬـﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ در دورﻫـﺎي‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ –E‬ﺳﺎﺧﺖ‪ Plot Plan :‬ﺟﻬﺖ زﻣﺎن ﺑﻨﺪي ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﻤﺎم ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺑـﻮط‬
‫ﺑــﻪ ﻃﻨﺎﺑﻬــﺎ و ﻛﺎﺑﻠﻬــﺎي ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده در ﺟﺎﺑﺠﺎﺋﻴﻬــﺎي ﺗﺠﻬﻴــﺰات و ﺑــﺎر ﺑﺮدارﻳﻬــﺎي ﻋﻈــﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮرﺳــﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻻزم ﺟﻬﺖ ﻫﺪاﻳﺖ در ﻃﻮل دوره ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ اﻳﺠﺎد ‪:Plot Plan‬‬

‫اﻳﺠﺎد ‪ Plot Plan‬ﻳﻚ ﻋﻠﻢ دﻗﻴﻖ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن ﺟﺎﻧﻤـﺎﻳﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ در اﺑﺘـﺪاي ﭘـﺮوژه ﻗﺒـﻞ از‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪن ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺎزﻫﺎ و اﺑﻌﺎد و اﻧﺪازه ﺗﺠﻬﻴﺰات ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺣﻞ ﮔﺮدد‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آراﻳﺶ ‪ Plot Plan‬ﺑﺎزﺗﺎب ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ ﻃـﺮاح در ﭘـﻴﺶﺑﻴﻨـﻲ ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ دﺳﺘﺮﺳﻲﻫﺎي ﻻزم ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﻃﺮاح‬
‫در ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ‪ Plant Design‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﻣﻘـﺮون ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺮﻓﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 25‬ﺳﺎل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻧﻘﺼـﻲ ﺗﺸـﺨﻴﺺ‬
‫داده ﺷﻮد و در ﻓﺎز اﻳﺠﺎد ‪ Plot Plan‬از ﭘﺮوژه ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ ﺷـﺮوع ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ آﻧﻬﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ Plot Plan‬ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﺮداﺷﺖ اوﻟﻴﻪ ﺗـﺎ ﺳـﻨﺪﻫﺎي اﻧـﺪازهﮔـﺬاري‬
‫ﺷﺪه ﻛﺎﻣﻞ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﭘﺲ از اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد‪ Plot Plan ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﺪﻳـﺪ اﺻـﻼح ﻣـﻲﮔـﺮدد و‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻨﺪ اﺳﺎس ﻓﺎز ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﭘـﺮوژه ﮔﺸـﺘﻪ و ﻃـﺮح‬
‫‪ Plot Plan‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ Plot Plan .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻃﻲ ﻓﺎز ﺑﺮآوردي ﭘﺮوژه اﻳﺠـﺎد ﮔﺮدﻳـﺪه و ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺮآورد اﺟﻨﺎس ﻋﻤﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ از آن ﺑﻌﻨﻮان ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﺎﻳﺶ آراﻳﺶ واﺣـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ Plot Plan .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺻﻠﻲ‪ ،‬و ﻣﺤﻠﻬﺎي ﻗﺮارﮔﻴﺮي‪ ،‬و اﺑﻌﺎد ﻛﻠﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪) BFD -2-2‬دﻳﺎﮔﺮام ﺑﻠﻮﻛﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ(‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﺨﻔﻒ ‪ Block Flow Diagram‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻠﻴـﺪ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت اوﻟﻴـﻪ ﻣﻴـﺎن‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﭘﺮوﺳﺲ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ ﺳـﻨﺪ و‬
‫ﻣﺪرك ﭼﻨﺪان ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﻳﻚ ﻣﺪرك ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪) PFD -3-2‬دﻳﺎﮔﺮام ﻓﺮآﻳﻨﺪ(‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﺨﻔﻒ ﻛﻠﻤﻪ ‪ Process Flow Diagram‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد اﺻﻠﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات در ﻳﻚ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﻳﺎ ﻳـﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ و ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒـﺎط آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬داﻛﺘﻬﺎ و ﻧﻘﺎﻟﻪﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻌﺪاد ﺗﺠﻬﻴـﺰات‪ ،‬دﺑـﻲ ﺟﺮﻳـﺎن‪،‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﻋﻤﻠﻜﺮد و درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ دﻳﺎﮔﺮاﻣﻬـﺎي ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ ﺟﺮﻳـﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ )‪ (P&ID‬ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي آﻣـﺎده ﺳـﺎزي ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣﻘـﺪﻣﺎﺗﻲ‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣـﺪرك ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻴﻦ ﺷـﻴﻤﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ PFD :‬واﺣﺪ ﺟﺬب ﻳﺎ ‪ PFD‬واﺣﺪ ‪ Prepration‬در ﭘﺮوژه ‪Ucf‬‬

‫‪28‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ‪ PFD‬داده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -21‬ﻧﻤﺎﻳﻲ از ﻳﻚ ‪PFD‬‬

‫‪30‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪) P & ID -4-2‬دﻳﺎﮔﺮام ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺑﺰار دﻗﻴﻖ(‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﺨﻔﻒ ﻛﻠﻤﻪ ‪ Piping & Instrument Diagram‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﻘﺸـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ و ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻧﺎﻣﮕـﺬاري و‬
‫ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻼﺳﻬﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺷـﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻠـﻨﺞﻫـﺎ و‬
‫آﻳﺘﻢﻫﺎي اﺑﺰار دﻗﻴﻖ و ﻋﺎﻳﻖﻛﺎري و ‪ ....‬را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻳﻦ دﻳﺎﮔﺮام ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ,‬اﺟـﺰاء و اﻗـﻼم ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز در ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﻛﺸﻲ‪ ,‬ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﺑﺰار دﻗﻴﻖ و ﻣﺤﻠﻬﺎي ﻗﺮار ﮔﻴﺮي آﻧﻬﺎم ﻧﺤﻮة اﺗﺼﺎﻻت ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﺑﻴﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺨﺘﻠـﻒ‪,‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي ‪ ,‬ﺳﺎﻳﺰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ ,‬ﻛﻼﺳﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎري ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻧـﻮع ﺳـﺮوﻳﺲ و ﻓﺸـﺎر ﻛـﺎر ﻳـﺎ‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎً ‪ ,Rating‬ﺧﻄﻮط ﺷﻴﺒﺪار و ﻣﻘﺪار ﺷﻴﺐ‪ ,‬ﺟﻬﺖ ﺟﺮﻳﺎن و‪ ...‬را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻤﺎرة ﺧﻄﻬـﺎ ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ P&ID.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ را ﺑـﺮ ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬در‪ P&ID‬اﺑﻌﺎد دﻗﻴﻖ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺰاء از ﻟﺤـﺎظ ﺷـﻤﺎﺗﻴﻚ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ‪ ,‬ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺧﻂ در دﻳﺎﮔﺮم ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﻤﺎرة واﺣﺪ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ‪ Line List‬ﭘﺮوژه ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻤﺎرة ﺧﻄﻮط ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪه ‪ P&ID‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﻫﺪ؛‬
‫‪ -1‬ﻗﻄﺮ اﺳﻤﻲ ﻟﻮﻟﻪ‬
‫‪ -2‬ﺳﺮوﻳﺲ داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ‬

‫‪31‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ‪ P&ID‬داده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺷﻤﺎرة ﺧﻂ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻋﺪاد ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫‪ -4‬ﻛﻼس ﻛﺎري‬
‫ﻣﺜﺎل‪ P& ID:‬واﺣﺪ ﺟﺬب ﻳﺎ‪ P& ID‬واﺣﺪ ‪ Prepration‬در ﭘﺮوژه ‪. Ucf‬‬

‫‪:Line List or (Pipe List) -5-2‬‬

‫ﺟﺪوﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺗﻤﺎم ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در واﺣﺪ را در ﻳﻚ ﻟﻴﺴﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺳـﭙﺲ در‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪاش ﻧﻈﻴﺮ‪ :‬ﻣﺘﺮﻳﺎل‪ ،‬ﺿـﺨﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﺴـﻴﺮ ورودي و اﻧﺘﻬـﺎﻳﻲ و ﺟـﻨﺲ‬
‫ﻓﻠﻨﺞ و واﺷﺮ و ﭘﻴﭻ و ﻣﻬﺮه و‪ ...‬را در آن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫در‪ Pipe List‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻨﺪ ﻣﻬﻢ )ﻣﺪرك ﻣﻬﻢ( در ﻫﺮ واﺣﺪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر دﻟﺨﻮاه‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮارد را ﺣﺬف ﻛﺮد و ﻳﺎ ﺑﻪ آن ﻣﻮارد دﻳﮕﺮي را ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺧﻂ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﮔﺮ ﺷﻴﺮ ﻳﺎ اﺗﺼﺎﻻت‬
‫ﻳﺎ اﺟﺰاء دﻳﮕﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎدداﺷﺖ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﻋـﺎﻳﻖﺑﻨـﺪي آن را‬
‫ﻧﻴﺰ در ‪ Pipe List‬ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ .‬در ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷﻤﺎره ‪ .......‬ﻳﻚ ‪ Pipe List‬از اﺳﺘﺎﻧﺪارد آوردهاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ در‪ Line List‬اﻋﺪاد ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺷﻤﺎرة ﺧﻂ در‪ P&ID‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺷـﺪن در ﻟﻴﺴـﺖ‬
‫ﺧﻂ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﻴﺴﺖ ﺧﻂ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﺧﻄﻮط ﭘﺮوژه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬

‫‪32‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻋﺪاد ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻟﻴﺴﺖ ﺗﻤﺎم ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺧﻂ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ‪ ,‬ﺿﺨﺎﻣﺖ دﻳﻮاره‪ ,‬ﻧﻮع ﺳـﻴﺎل‪ ,‬دﻣـﺎي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ و دﻣﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﻃﺮاﺣﻲ ‪ ,‬ﺟﻨﺲ‪ ,‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻋﺎﻳﻖ و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ را در ﺑـﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﭘﺮوژه ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻟﻴﺴﺘﻲ از ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده را ﻧﻴﺰ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Piping‬ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﻻزم ﭘـﺮوژه‬
‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردي‪ ,‬ﭼﻪ ﻣﺎده اي و ﭼﻪ روش ﺳـﺎﺧﺘﻲ‬
‫و ﭼﻪ اﺟﺰاﻳﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻜﺎر روﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده و ﻳﺎ ﺟﻨﺲ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ از دو ﻣﻨﻈﺮ در ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Piping‬ﻣﻌﻴﻦ ﺷـﻮد‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﺗﻨﺸﻬﺎي ﻣﺠﺎز ﺑﺮاي ﻫـﺮ ﻣـﺎده و دﻳﮕـﺮي از ﻟﺤـﺎظ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﺧـﻮردﮔﻲ ﻛـﻪ در ﻃﺮاﺣـﻲ ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫‪ Piping‬ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮردﮔﻲ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب در ﻣـﺎده ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻳﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮو ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ و ﻳﺎ ﺧﺮاﺑﻲ ﻣﻮارد در ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺧـﺎﻟﺺ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ واﻣﺎﻧﮕﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻮردﮔﻲ زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛـﻪ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ‪ Piping‬ﻧﺘﻮاﻧـﺪ‬
‫وﻇﻴﻔﺔ اﺻﻠﻲ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -22‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻳﻚ ‪ P&ID‬ﻛﻪ ﺑﺮاي ‪ PFD‬ﺑﺎﻻ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﭘﺪﻳﺪة ﺧﻮردﮔﻲ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﭼﻮن ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪ ,‬اﻟﻜﺘﺮوﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻣﺘـﺎﻟﻮژي ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ,‬ﺑﺎر ﮔﺬاري ﻣﻜـﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ,‬ﺗﻌـﺪاد ﻣﺘﻨـﻮﻋﻲ از ﻣﻜـﺎﻧﻴﺰم ﻫـﺎي‬
‫ﺧﺮاﺑﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻮردﮔﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در آن واﺣﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﺧﻮردﮔﻲ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪:‬‬
‫‪-1‬دﻣﺎ‪ :‬در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﺎﻻت اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﺧﻮردﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪-2‬ﺳﺮﻋﺖ‪ :‬ﻋﻤﻮﻣﺎً اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎل از ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﻓﻠﺰ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧـﺮخ ﺧـﻮردﮔﻲ را اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪-3‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻴﺎل‪ :‬اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ در ﻧﺮخ ﺧﻮردﮔﻲ ﻫﺮ ﻣﺎده اي ﺑﺴـﻴﺎر ﻣـﻮﺛﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻـﻴﺎت ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﺳﻴﺎل ﻧﻈﻴﺮ‪ PH‬ﺳﻴﺎل‪ ,‬ﻣﻮاد ﻏﻴﺮ ﻣﺤﻠﻮل و وﺟﻮد ﻛﺎﻫﻨﺪه ﻳﺎ اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪) Equipment List -6-2‬ﻟﻴﺴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات(‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺪرك ﺗﺠﻬﻴﺰات را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﺪوده واﺣﺪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ و ﻳﺎ واﺣﺪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﺷﻤﺎرهﺑﻨﺪي و ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻟﻴﺴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪرك ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺮوژه ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪:Piping Specification -7-2‬‬

‫در اﻧﺠﺎم ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻳﺎ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﻓﺮاﻳﻨﺪي در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻴﺎز ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺪارﻛﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮاﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣـﺪارك ﻣﺤـﺪودﻳﺘﻬﺎي ﻛـﺎري را در ﻃﺮاﺣـﻲ و ﻳـﺎ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ و ‪ .....‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﻢ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺷﺪن ﻧﻔﺮات ﺗﻴﻤﻬﺎ و ﻳﺎ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻨﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺪارك زﻳﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﺮ ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺪارك ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﺎر را ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻔﺮات ﺑﻌﺪي ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺎده ﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺪارك ‪Painting ، Insulation ، PMS‬‬
‫‪ Supporting Spec ، Spec‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﺪارك ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺟﻬﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺗﻼف وﻗﺖ ﻧﻔﺮات ﻓﻌﺎل در ﭘﺮوژه در رﺟﻮع ﺗﻚﺗﻚ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‬
‫‪ -2‬ﺳﻠﻴﻘﻪاي ﻛﺎر ﻧﺸﺪن ﭘﺮوژه و ﻳﻜﺪﺳﺖ و ﺗﻴﭗ ﺑﻮدن ﻛﺎر‬
‫‪ -3‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدن اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺳﺎﺧﺖ و ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪ‬
‫‪ -4‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺷﺘﺒﺎه ﻓﻨﻲ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ‪ Spec‬ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﭘﺮوژه‬

‫‪35‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪ -8-2‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‪:Piping‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس‪ P&ID‬و‪ Plot Plan‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه و ‪ Spec‬ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ‪Piping‬‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ ﻣﺴﻴﺮ و ﺷﻜﻞ دﻗﻴﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Piping‬را ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ و اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ‬
‫اﺳــﻨﺎد ﻣــﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳــﻂ ﻣﻬﻨــﺪس‪ Piping‬اﻧﺠــﺎم ﻣــﻲﭘــﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳــﻦ ﻧﻘﺸــﻪﻫــﺎ ﻣﻌﻤــﻮﻻ ﺷــﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﻫﺎي‪ Elevation Plan‬ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﻣﺨﺎزن اﺻـﻠﻲ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﻋﺒـﻮر‬
‫ﻟﻮﻟﻪ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬وﻟﻲ از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎي ‪ Plan‬ﺗﻔﺎوت ارﺗﻔﺎع را ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﻣﺴﻴﺮ ‪ Piping‬ﻫﺮ دو ﻧﻤﺎي ‪ Plan‬و‪ Elevation‬ﻻزم اﺳـﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺮ‪ Piping‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻧﺪازهﮔﺬاري ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧﻘـﺎط ﻣﺒﻨـﺎ روي ﻧﻘﺸـﻪ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ Piping‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻮار و ﻳﺎ ﺳﺘﻮن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻛﻪ ﻣﺤﻞ آﻧﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻧﺪازهﮔﻴـﺮي‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺒﻨﺎي دﻳﮕﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ Piping‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎل )‪ (Plant North Arrow‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎل در‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ‪ Piping‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه و ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﺛﺎﺑـﺖ ﻣﺒﻨـﺎ ﺑـﺮاي ﻃـﺮح ‪ Piping‬ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻬﺖ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻟﺰوﻣـﺎ ﺟﻬـﺖ ﺷـﻤﺎﻟﻲ واﻗﻌـﻲ ﻧﻴﺴـﺖ ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻗﺮاردادي اﻳﻦ ﻃﻮر ﻓﺮض ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺷـﻤﺎل ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﻣـﻮازي ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺳـﺮي ﺧﻄـﻮط‬
‫ﺳﺘﻮﻧﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣﺴـﻴﺮ ‪ Piping‬در ﺣـﺪ اﻣﻜـﺎن ﻣـﻮازي ﻳـﺎ‬
‫ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده را از ﺳﺎزهﻫﺎي ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻌﻨـﻮان ﺗﻜﻴـﻪﮔـﺎه‬
‫‪ Support‬ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ -9-2‬ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ‪:Piping‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻃﺮاح ‪ Piping‬در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ از ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎي ‪ Piping‬ﺑﻌﻨـﻮان ﻣﻨﺒـﻊ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻻزم ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ از ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎي اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳـﻚ در‬
‫واﻗﻊ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﻧﺎﻣﺸﺎن ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي از ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Piping‬اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎي‬

‫‪36‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪ Piping‬دو ﺑﻌﺪي ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ‪ Piping‬زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ و ﻃﺮح ﻛﻠﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮ از اﺑﻌﺎد دﻗﻴﻖ اﺷﻞ اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ در ﻧﺼﺐ و راهاﻧـﺪازي ‪ Piping‬و‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻨﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ اﺑﻌﺎد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺧﻂ ﻣﺮﻛﺰي ﻟﻮﻟﻪ در ﻳـﻚ ﻧﻘﻄـﻪ از ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻊ اﺑﻌﺎد ارﺗﻔﺎع ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ اﻧﺪازه ﻋﻤﻮدي ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺒﻨﺎ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻌـﺎدي‬
‫ﻛــﻪ در ﻃــﻮل ﻟﻮﻟــﻪ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬اﺑﻌــﺎدي ﻛــﻪ در ﻃــﻮل ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑــﺎ ﻣﻮﻟﻔــﻪﻫــﺎي ﻣــﻮازي ﺑــﺎ ﻣﺤــﻮر‬
‫اﺻﻠﻲﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻣﺸﺨﺺﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺑﻌﺎد‪ Piping‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﻮط ﺳﺘﻮﻧﻲ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳـﻚ‬
‫ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪاي را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺮاي اﺳـﻤﺒﻠﻲ و ﺳـﺎﺧﺖ ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ ﺑﻜـﺎر‬
‫ﻣﻲرود و در ﺷﻜﻞ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪه آن اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻣـﻮرد ﺳـﺎﺧﺖ ﻟﻮﻟـﻪ و‬
‫اﺣﺪاث ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Piping‬در ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ وﻗﺘﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴـﻞ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و اﺣﺪاث اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﺑﺴـﻴﺎر ﺑﻬﺘـﺮي از ﺷـﻜﻞ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ‪ Piping‬ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ‪ Elevation‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻜﻴﻪﮔﺎهﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎرﮔﺬارﻳﻬﺎي وارده ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ و ﺷـﺮاﻳﻂ ﻃﺮاﺣـﻲ‪Piping‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎده ﺑﺎرﮔﺬاري وزن ﺗﺎ ﺑﺎرﮔﺬاريﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪهاي از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎرﻫﺎي ﮔﺬراي ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫زﻣﻴﻦﻟﺮزه و ﻳﺎ ﭘﺎرﮔﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب اوﻟﻴﻪ ﻣﻜﺎن ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻬـﺎ و ﻧـﻮع آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺑﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﻧﺪازه ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اوﻟﻴﻪ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ روي اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﻣﺸﺨﺺ ﺷـﻮد‬
‫ﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻨﺶ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻬﺎ و ﻣﻌﻴـﺎر ﺟﺎﮔـﺬاري آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﺑﻌﺪا ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺣﻴﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻨﺶ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ و ﻳﺎ ﻧﺼﺐ‪ ،‬ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻞ و ﻳـﺎ ﻧـﻮع‬
‫ﻳﻚ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﺑﺎﻳﺪ در ﻗﺒﺎل اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺻﻼح ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -10-2‬اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﺳﺎﭘﻮرت‪:‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و در ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن ﺗﻌﺪاد ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻬﺎ و ﻗﻴﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳـﻚ‬
‫ﺗﻨﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ‪ Piping‬اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎي‬
‫اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ در واﻗﻊ ﻣﺪﻟﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎر ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻨﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋـﺎت ﻻزم ﺑـﺮاي اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎر را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﺎس ﺑﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﻧﺪازه ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺷـﻜﻞ ﺳﻴﺴـﺘﻢ و ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ اوﻟﻴـﻪ ﺗﻜﻴـﻪﮔﺎﻫﻬـﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ روي اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻨﺶ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻨﺶ از اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ‪ Piping‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳـﻚ ﻣﺮﺟـﻊ ﺑـﺮاي ﺷـﻜﻞ دادن اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳـﻚ‬
‫ﺗﻨﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻬﺎي اوﻟﻴﻪ روي اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ‪ Piping‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺗﻨﺶ اﺻﻼ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺴـﻴﺎر ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﻌﻴﺎر ﺗﻨﺶ ارﺿﺎ ﮔﺮدد‪ .‬ﻟﺬا ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻬـﺎي ﻧﺸـﺎن داده ﺷـﺪه در‬
‫اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ‪ Piping‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻬﺎي ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﻲ در‬
‫آﻧﺠﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﺼﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻬﺎ )ﻳﺎ ﻗﻴﻮد( ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻊ و راﺳﺘﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬـﺎت اﺻـﻠﻲ‬
‫ﻗﻴﻮد آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﻟﻮﻟﻪ اﺛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻮد ﻣﻮرب ﺑﺎ ﻣﻮﻟﻔـﻪﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﺟﻬﺖ ﻧﻴﺰ ﮔﺎﻫﺎ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ )‪ (10 Cal‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ در ﺻﻔﺤﻪ‬

‫‪38‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-20‬ﻧﻤﺎﻳﻲ از ﻳﻚ‪Iso Piping‬‬

‫اﻓﻘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻋﻤﻮدي‪ :‬ﺟﻬﺖ اﻋﻤﺎل وزن‬
‫ب( ﻣﺤﻮري‪ :‬ﻣﻮازي راﺳﺘﺎي ﻟﻮﻟﻪ )ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻨﺎم ﻣﺤﻮر ﻃﻮﻟﻲ(‬
‫ج( ﺟﺎﻧﺒﻲ‪ :‬ﻋﻤﻮد ﺑﺮ راﺳﺘﺎي ﻟﻮﻟﻪ )ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﻮر ﻋﺮﺿﻲ(‬

‫‪39‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ درﺟﻪ ﻗﻴﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎرﮔﺬاري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳﻚ‬
‫ﻓﻨﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎر وزن ﻧﻴﺮو وارد ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﺣﺮارﺗـﻲ و ﻳـﺎ‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دارد و در ﺑﺎﺑﺮ وزن ﻳﺎ ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻗﻴﺪي اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ,‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻳﻚ ﻗﻴﺪ ﺻـﻠﺐ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺑﺎرﻫﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪة اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد درﺟـﺔ آزادي را ﻣﻘﻴـﺪ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﻬﺎي ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻮدي ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ را دارﻧﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻧـﺎم‬
‫‪ Hanger‬ﻳﺎ آوﻳﺰي ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ‪ .‬ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ در ﺗﻤﺎم ﺷﺶ درﺟﺔ آزادي )ﺳﻪ درﺟﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ‬
‫و ﺳﻪ درﺟﻪ دوراﻧﻲ( را ﻣﻘﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Anchor‬ﻣﻌﺮوﻓﻨﺪ و ﻫﺮ ﻗﻴﺪ دﻳﮕﺮي ﺑﻴﻦ ‪1‬ﺗـﺎ ‪7‬‬
‫درﺟﺔ آزادي ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Restraint‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ Support‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از اﺟﺰاء ‪ ,‬ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ آﻧﻬﺎ در اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ‬
‫ﺗﻨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺟﻨﺲ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﻗﻴﺪ ‪ Anchor‬را ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺜﻠـﺚ و ﻳـﺎ ﺑـﺎ ﻳـﻚ *‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﻗﻴﻮد از ﻧﻮع ‪ Anchor‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در آﻏﺎز و ﭘﺎﻳﺎن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻨﺶ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﺎ در ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬر از ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ دﺳـﺘﮕﺎه‪ ,‬ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻳـﺎ در اداﻣـﺔ ﻟﻮﻟـﻪﻫـﺎ در ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫‪ Piping‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوﻫﺎ و ﻣﻤﺎﻧﻬﺎي وارده از ﻳﻚ ﻃﺮف ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ‪ Anchor‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺴـﺎﻟﻪ را‬
‫ﺑﻪ دوﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ و ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ ﺗﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ از اﺳﺘﻔﺎده اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ از اﻳﻦ ﻗﻴﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺣﺪ اﻣﻜﺎن اﺟﺘﻨﺎب ﻛﺮد ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑـﺎﻻﻳﻲ در ﺑـﺮ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼـﻲ ﻛـﻪ ﻣﺴـﺌﻮل ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﺗـﻨﺶ‬
‫‪ Piping‬اﺳﺖ از اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﺗﻨﺶ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪه ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺪﻟﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﻳﺎد آوري ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻤﺪه اي در ﺷﻜﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ ﺗﻜﻴـﻪ ﮔﺎﻫﻬـﺎ رخ دﻫـﺪ‪ ,‬ﻻزم‬
‫اﺳﺖ اﻳﺰوﻣﺘﺮﻳﻚ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﮔﺸﺘﻪ و ﮔﺎﻫﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻨﺶ دوﺑﺎره اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﻮاردي ﺣﺴﺎس ﻣﺜﻼً ﭘﺮوژهاي ﻛﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﻫﺴﺘﻪاي ‪ Piping‬و ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻣﺘﺼـﻠﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻣﻄـﺮح‬
‫اﺳﺖ‪ ,‬ﻋﻤﺪﺗﺎً دو ﮔﺰارش ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻨﺶ ﻻزم اﺳـﺖ‪ .‬اوﻟـﻲ ﮔـﺰارش زﻟﺰﻟـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ﻻزم اﺳﺖ و ﮔﺰارش دوم‪ ,‬ﮔﺰارش ﺗﻨﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي ﻛﺪ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ASME‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ‪ NC-3200‬ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫ﻧﺤﻮه ارﺗﺒﺎط ‪ Piping‬ﻛﺎر ﺑﺎ دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد در ﭘﺮوژه‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻗﺼﺪ دارﻳﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﺤﻮه ارﺗﺒﺎط ‪ Piping‬ﻛﺎر را ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮ اﻓـﺮاد در ﭘـﺮوژه ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻛﻨﻴﻢ ‪ .‬ﻣﻲ داﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻃﺮاﺣـﻲ‪ ،‬اﺑـﺰار دﻗﻴـﻖ‪ Equipment ،‬ﻛـﺎر و ﮔـﺮوه‬
‫‪ Piping‬ﻛﺎر وﺟﻮد دارد و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﺪارك و اﺳـﻨﺎد رد و ﺑـﺪل ﺷـﻮد ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫دراﻧﺠﺎم ﭘﺮوژه ﺑﺪون ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬در ذﻳﻞ ﺑﻪ ﺷﺮح آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪:‬‬

‫‪ -1-3‬ارﺗﺒﺎط ﭘﺮوﺳﺲ ﺑﺎ ﮔﺮوه ‪:Piping‬‬

‫ﭘﺮوﺳﺲ )ﮔﺮوه ﻃﺮاح( اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﺮوه‪ Piping‬ﺑﺪﻫﺪ‪:‬‬
‫‪:Non-Mechanized P&ID -1‬‬
‫در آن ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣﺴﻴﺮ و اﺑﺰار دﻗﻴﻖ و ﺳﺎﻳﺰ ﺧﻄﻮط وﺟـﻮد دارﻧـﺪ وﻟـﻲ ﻫﻨـﻮز در آن ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻛﻼس ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪.Process Data For Line LList Creation -2‬‬
‫‪.Psv Reaction Forces -3‬‬
‫‪:Special Piping Design Consideration -4‬‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﻴﺎل ‪،‬ﺧﻮردﮔﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ و ﻣﻮارد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز آﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫‪.Steam Tracing _Tracer No. & Size -5‬‬

‫‪ -2-3‬ارﺗﺒﺎط ‪ Piping‬ﺑﺎ ﮔﺮوه ‪) Process‬ﻃﺮاح(‪:‬‬

‫‪41‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﮔﺮوه ﭘﺎﭘﻴﻨﮓ ﭘﺲ از ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﺑﺎﻻ از ﮔـﺮوه ﻃـﺮاح و ﭘـﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و ﻛـﺎر ﺑـﺮ روي‬
‫اﺳﻨﺎد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪارك زﻳﺮ را ﺟﻬﺖ اﻃﻼع و ﺗﺎﺋﻴﺪ ﮔﺮوه ﻃﺮاح‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ارﺟﺎع دﻫﺪ‪:‬‬
‫‪:Mechanized P&ID -1‬‬
‫‪ P&ID‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺰه ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻨﻚ ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ Line List‬و ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ داده ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪ‬
‫ﺗﺎ ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻛﻼس ﻛﺎري را در ﻫﺮ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ و دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺗﻬﻴﻪ و ﺑﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺳﻠﻴﻘﻪ ﻛﻼ ‪ P&ID‬را ﺷﻤﺎره ﮔﺬاري ﻛﻨﺪ و اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻣﻠﻲ در آن ذﻛﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪:Pipe THK Ttable For Each Piping Class Asper PMS -2‬‬
‫ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﺑﺮ اﺳﺎس دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻃﺮاﺣﻲ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎل اﻳﻨﻚ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛـﺮده‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﺳﻌﻲ در دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي آﻧﻬﺎ و ﻳﻜﺴﺎن ﺳﺎزي ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻨﻮع ﺿﺨﺎﻣﺖ‬
‫ﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪:Psv Inlet & Out Llet Piping Configuration -3‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺷﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل اﻳﻤﻨﻲ ﺧﻄﻮط ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪:Pump Suction & Discharge Piping Configuration-4‬‬
‫ﻧﺤﻮه اﺗﺼﺎﻻت ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﭘﻤﭗ ﻫﺎ راﺗﻌﻴﻴﻦ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪.Flare Net Work Piping Configuration-5‬‬
‫‪:Piping Data For Line List Creation-6‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎﻳﭙﻴﻨﮓ را در ‪ Line List‬اوﻟﻴﻪ دارد و در واﻗﻊ ﻳﻚ ‪ Line List‬ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-3‬ارﺗﺒﺎط ‪ Equipment‬ﻛﺎر ﺑﺎ ‪:Piping‬‬

‫اﻳﻨﻚ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ‪ Equipment‬ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﻛﺎر ﺑﺪﻫﺪ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪:‬‬
‫‪:All Equipment Estimated Dimension For Early Plot Plan -1‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﺑﻌﺎد و اﻧﺪازه ﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎه را ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ ﮔﺮوه ﭘﺎﭘﻴﻨﮓ ﺑﺮ آن اﺳﺎس ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﭼﻴﺪن دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎ‬
‫در ﺳﺎﻳﺖ و ﻓﻀﺎي در اﺧﺘﻴﺎرﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﮔﺮ ﻓﻀﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺳﺎﻳﺖ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺗـﺎ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭘﺘﺮو ﺷﻴﻤﻲ ﻫﺎ داراي ﺳﺎﻳﺖ ﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪:Fixed Equipment Mechanical Data Sheet For Piping Design -2‬‬

‫اﮔﺮ در ﺳﺎﻳﺖ ﻳﺎ ﭘﺮوژه‪ ,‬ﻣﺎ ‪ Fixed Equipment‬دارﻳﻢ )ﻧﻈﻴﺮ وﺳﻞ ‪،‬ﻣﺨﺎزن‪ ،‬ﺗﺎﻧﻚ( ﺑﺎﻳﺪداده ﻫﺎي‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﺑﻪ ﻳـﻚ ﻃﺮاﺣـﻲ ﺻـﺤﻴﺢ در‬
‫ﭼﻴﺪن و ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﺑﺮﺳﻨﺪ‪) .‬اﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع ﻋﺎﻳﻖ‪ ،‬ﻧﻮع ﺳـﺎﭘﻮرتﻫـﺎ و اﻃﻼﻋـﺎت ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫درﺑﺎره دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻧﺎزلﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫‪Recommended Rotary Equipment Nozzle Orientation For Piping -3‬‬
‫‪:Design‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﮔﺮوه ‪ Equipment‬ﻛﺎر ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي روﺗﺎري )ﻧﻈﻴﺮ ﭘﻤﭗ ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‪Air ،‬‬
‫‪Nozzle‬‬ ‫‪Cooler‬ﻫـــﺎ و‪ (...‬در ﻣـــﻮرد ﭼﮕـــﻮﻧﮕﻲ و ﺟﻬـــﺖ ﻧـــﺎزل ﻫـــﺎ و ﺑـــﻪ ﻃـــﻮر ﻛﻠـــﻲ‬
‫‪Arrangment‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Recommended Package Equipment Nozzle Orientation For Piping -4‬‬
‫‪:Design‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﮔﺮوه ‪ Equipment‬ﻛﺎر ﺑﺮاي دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ‪) package‬ﻧﻈﻴـﺮ ‪injection units‬‬
‫‪,dryer‬و‪ (...‬در ﻣﻮرد ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﺟﻬﺖ ﻧﺎزل ﻫﺎ و ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻛﻠـﻲ ‪ Nozzle Arrangment‬ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪:All Equipment Nozzle Size & Rating -5‬‬
‫داده ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺎزل از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺎﻳﺰ و ﻛﻼس را ﺑﺮاي ﺗﻚ ﺗﻚ ﻧﺎزل ﻫﺎي دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ را ﺑﻪ ﮔﺮوه‬
‫‪Piping‬ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪.Vendor Drawing -6‬‬
‫‪:Equipment Painting & Insulation M.T.O -7‬‬
‫در آن ﻣﺸﺨﺼــﺎت ﻋــﺎﻳﻖ ﻛــﺎري و رﻧــﮓ ﻛــﺎري و در ﻳــﻚ ﻛﻠﻤــﻪ ‪ Coating‬ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ‬
‫‪Equipment‬داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -4-3‬ارﺗﺒﺎط ‪ Piping‬ﻛﺎر ﺑﺎ ﮔﺮوه ‪:Equipment‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ‪ Piping‬ﻛﺎر اﻳﻨﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ‪ Equipment‬ﻛﺎر ﺑﺪﻫﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪43‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪:Nozzle Orientation Base On Piping Design -1‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺎﭘﻴﻨﮓ در ﻣﻮرد ﻧﺎزلﻫﺎ و ﺟﻬﺖ ﺷﺎن ﺑﻪ ‪ Equipment‬ﻛﺎر اﻃﻼﻋﺎت دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪:Ladder & Plat Form Data -2‬‬
‫ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ‪ Plat Form‬اﺑﻌﺎد و اﻧﺪازه دﻫﺪ و ﻣﺤﻞ آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ و اﻋﻼم‬
‫ﻛﻨﺪ ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮرد ﻧﺮدﺑﺎنﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬اﺑﻌﺎد و اﻧﺪازه‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي آﻧﻬـﺎ ﮔـﺮوه ‪Equipment‬‬
‫ﻛﺎر را ﻣﻄﻠﻊ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪:Installation Pedestal -3‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺳﺎﭘﻮرت دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ اﻃﻼﻋﺎت دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪:Pipe Supporting Information -4‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻧﻮع ‪Support‬ﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎت دﻫـﺪ‪ .‬در ﺿـﻤﻦ اﮔـﺮ ‪Support‬روي ‪ Plat Form‬ﺑﺎﺷـﺪ در‬
‫ﻣﻮرد ‪ Loading‬و اﺑﻌﺎد و ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ ‪ Support‬ﺑﺤﺚ ﻛﻨﺪ و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪:Angle Reffrence & Plant North -5‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺷﻤﺎل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و ﺷﻤﺎل ﻧﻘﺸﻪ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻳﻢ )زواﻳﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴـﺎز( ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﮔـﺮوه‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪:Saddle -6‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ از ﭼﻪ ﻧﻮع و ارﺗﻔﺎع ﻧﺼﺐ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪.Nozzle Loading Reffrence Or Data -7‬‬

‫‪ -5-3‬ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﺑﺎ ‪:Civil‬‬

‫ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎي ﻛﺎر ﺧﻮد ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﮔﺮوه ‪ Civil‬ﻧﻴﺎز ﺑﺎﻳﺪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﺪ اﻃﻼﻋـﺎت زﻳـﺮ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﺑﻪ ﮔﺮوه ‪ Civil‬داده ﺷﻮد ﺗﺎ در ﻣﺠﻤﻮع ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻫـﺎ ﺑﻌـﺚ ﺷـﻮد ﭘـﺮوژه ﺳـﻴﺮ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺧﻮد را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻧﻘﺸﻪ ‪.plot plan‬‬
‫‪:Under Ground Piping Layat -2‬‬

‫‪44‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻘﺸﻪ اي ﻛﻪ در آن ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻟﻮﻟﻪ و ارﺗﻔﺎع آن از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ در دل ﺧـﺎك را ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ‬
‫دﻫﺪ ﺟﻬﺖ ﺟﺎوﮔﻴﺮي از ﻛﻨﺪه ﻛﺎري ﻫﺎي دوﺑﺎره و ﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎ ﻛﺎرﻫـﺎي ‪ Civil‬ﺑـﻪ ﮔـﺮوه‬
‫‪ Civil‬ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﻨﺪ در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﺴﺎﻳﻞ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه‬
‫ﺑﻪ ‪ Civil‬اﻃﻼع داد‪.‬‬

‫‪ -6-3‬ارﺗﺒﺎط ‪ Piping‬ﻛﺎر ﺑﺎ اﺑﺰار دﻗﻴﻖ‪:‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ‪ Piping‬ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪﺑﻪ اﺑﺰار دﻗﻴﻖ ﺑﺪﻫﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪:PMS For Instrument Material Selection -1‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻛﺎﻣﻼ واﺿﺢ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ‪ Piping‬ﻛﺎر ﻳﻚ ‪ PMS‬ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺳـﺮﻳﺎل اﺑـﺰار دﻗﻴـﻖ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪.Location Of Instrument Base On Piping Plan Drawing -2‬‬

‫‪ -7-3‬ارﺗﺒﺎط اﺑﺰار دﻗﻴﻖ ﺑﺎ ﮔﺮوه ‪:Piping‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ اﺑﺰار دﻗﻴﻖ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﺑﺪﻫﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪..Instrument Installation Detail & Hook –Up Drawing -1‬‬
‫‪.Equipment Trim Line Instrument Installation Level -2‬‬

‫‪45‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪46‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ‪Piping‬‬
‫ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎ ﻫﻤﻮاره ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ در ﭼﻚ ﻛﺮدن ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎ در ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه و ﻃﺮاﺣـﻲ ﺻـﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮده و در ﺣﺎﻟﺖ دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺤﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﺟﺰﻳﻲ را ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ در ﺣﺪود ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻗﺒﻞ ﻣﻄﺮح ﺑﻮد اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﭘﺲ از اﻧﺠـﺎم ﻛﺎرﻫـﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت و اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي دﺳﺘﻲ و ﺗﺮﺳﻴﻤﻲ ﻛﻪ وﻗـﺖ زﻳـﺎدي را ﻣـﻲ ﮔﺮﻓـﺖ و ﻫـﻢ دﻗـﺖ‬
‫ﭼﻨﺪان ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲﻫﺎ را ﭼﻚ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻢ ﻧﺮم اﻓﺰاري‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧـﺮم‬
‫اﻓﺰارﻫﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ آن ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑـﺎ آن ﭼـﻚ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ وﻗﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺟﻌﺒﻪ اﺑﺰار ﻳﻚ ﻣﻬﻨـﺪس ‪Piping‬‬
‫را ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در زﻳﺮ ﻗﺼﺪ دارﻳﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي از ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد اﺷﺎره ﻛﻨﻴﻢ و ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫‪:Auto Cad -1-4‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺎزن ‪ Plot Plan‬و ﺗﻬﻴﻪ ‪ P&ID‬و‪ BFD ,PFD‬ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲ رود ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪه اﺟﺰاء و ﻗﻄﻌﺎت و ﻣﺪارك ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﮔﻔـﺖ ﺑـﺎ‬
‫‪ Auto Cad‬ﻓﻘﻂ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬در ﺿﻤﻦ ‪ Auto Cad‬دو ﺑﻌﺪي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺣﺎﻟـﺖ ﺳـﻪ‬
‫ﺑﻌﺪي دارد وﻟﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻳﻞ ‪ Piping‬ﻛﻤﻜﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪:Auto Plant -2-4‬‬
‫اﻳــﻦ ﻧــﺮم اﻓــﺰار ﺑــﺮ ﺧــﻼف ‪ Auto Cad‬ﻛــﻪ داراي ﻧﻘﺎﺷــﻲ اﺳــﺖ داراي روح اﺳــﺖ و آن روح‬
‫ﻫﻤﺎن‪ Data base‬ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ روح ﻣﻲ دﻫﺪ ‪.‬اﻳﻦ ﻧـﺮم اﻓﺰارﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ اﺟـﺰاء ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫در‪ Piping‬را ﺑﺎ ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻲ و اﻧﺪازه و ﺳﺎﻳﺰي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻪ ﺑﻌﺪي و ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ )ﻛﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫‪47‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد در آن ﻗﺒﻼ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه( ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﮔﺮوه ‪ Piping‬ﻫﺮ ﻛﺪام روي ﻗﺴﻤﺘﻲ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻛـﺎر‬
‫ﻛﻨﺪ ﮔﺮوﻫﻲ روي ‪ ،Piping‬ﮔﺮوﻫﻲ روي ‪ Structure‬وﮔﺮوﻫﻲ روي ‪ Equipment‬ﻫـﺎي ﭘـﺮوژه ﻳـﺎ‬
‫واﺣﺪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ دارد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻳﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎ ﻟﻴﻨﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ اﮔﺮ ﻟﻮﻟﻪ اي ﺑﺎ ‪ Structure‬ﺑﺮ ﺧـﻮرد ﻛﻨـﺪ ﺗـﺪاﺧﻞ ﻟﻮﻟـﻪ ﻧﺸـﺎن‬
‫داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﮔﺮوه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن را ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻗﺒﻠﻲ داﺷـﺘﻪ ﺗﺼـﺤﻴﺢ ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ در‬
‫‪ Auto Plant‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﮔﺮدش ﻛﻨﻴﻢ و از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻬـﺎت و زواﻳـﺎ ﻛـﺎر ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه را ﺑﺒﻴﻨـﻴﻢ‪ .‬در‬
‫ﺿﻤﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻧﺮم اﻓﺰار و ﭼﻚ ﻛﺮدن ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ دﺳﺘﻮراﺗﻲ ﺧﺎص از آن آﻳﺰو ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪:Cad Worx -3-4‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻧﻴﺰ در زﻣﻴﻨﻪ ‪ Piping‬داراي ﻛﺎرﺑﺮد اﺳﺖ اﻳﻦ ﻧـﺮم اﻓـﺰار ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ Auto Plant‬ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻨﻬﺎ از ﻟﺤﺎظ ‪ Stress Analyze‬از‪ Auto Plant‬ﻗﻮي ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ در دﻳﮕـﺮ ﻣـﻮارد از‬
‫‪ Auto Plant‬ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪:PDMS -4-4‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ Auto Plant‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮان آن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ از ‪Auto‬‬
‫‪ Plant‬ﻗﻮﻳﺘﺮ اﺳﺖ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮي دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰارآﺧـﺮﻳﻦ دﺳـﺘﺎورد ﻧـﺮم اﻓـﺰاري در زﻣﻴﻨـﻪ‬
‫‪ Piping‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي دﻳﮕﺮي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ وﻟـﻲ اﻳﻨﻬـﺎ از‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﺗﻔﻜﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ﻣﺜﻼ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي زﻳﺮ‪:‬‬
‫‪:Pipsys -5-4‬‬
‫ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﺸﻲ اﺳﺖ و در ﻣﻮرد اﻓﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎ و ﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎ و ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪:SAP 2000 -6-4‬‬
‫در زﻣﻴﻨﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻠﻲ ﺳﺎزه ﻫﺎ ﻧﻈﻴﺮ ﺳﺎزه ﻫﺎي ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻲ ﻫﺎ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ وﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﻣـﻲ‬
‫رود‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣﻲ ﺗﻮان اﺳﺘﺮس ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ را از ﻟﺤﺎظ ﻋﻤﺮاﻧﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد و ﺗﺴﺖ ﻛـﺮد ‪.‬اﻳـﻦ‬
‫ﻧﺮم اﻓﺰار ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻋﻤﺮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪.‬‬
‫‪:Pipe Flow -7-4‬‬

‫‪48‬‬
 ‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫در ﻣﻮرد اﻓﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎ وﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ و ﺣﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎو‪...‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دارد‪.‬‬
‫‪:Piping Fluid Flow System -8-4‬‬
‫در ﻣﻮرد اﻓﺖ ﻓﺸﺎرﻫﺎ وﺗﻌﻴﻴﻦ دﺑﻲ و ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎ و‪ ...‬ﻣﻲ ﺗﻮان اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺴﺐ ﻛﺮد‪.‬‬
‫دراﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار اﻛﺜﺮ اﺟﺰاء ﻣﻮﺟﻮد در ‪ Piping‬ﺑﻪ ﺟﺰ ‪ Structure‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪:Pump Flow -9-4‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﻤﭗ ﻫﺎ و ﻣﻴﺰان ﻫﻤﻪ و ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ آﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﺿﻤﺎﺋﻢ‬
‫‪ -1‬ﺟﺪول اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺪﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ‬

‫‪49‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪50‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫اداﻣﻪ ﺟﺪول ﺑﺎﻻ‬

‫‪ PFD -2‬واﺣﺪ ‪Preparation‬‬

‫‪51‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪ P&ID -3‬واﺣﺪ ‪Preparation‬‬

‫ﺟﺪول اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي اﺳﺘﻴﻞ‬ ‫‪-4‬‬

‫ﺟﺪول اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ‪PVC‬‬ ‫‪-5‬‬

‫ﺟﺪول اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ‪ Fitting‬ﻫﺎي اﺳﺘﻴﻞ‬ ‫‪-6‬‬

‫‪52‬‬
‫آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ داﻧﺶ ‪Piping‬‬

‫‪53‬‬