Programación Lin - Gal - 18 - 19 PDF

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA
DEPARTAMENTO DE LINGUA GALEGA

E LITERATURA
IES CASTELAO (VIGO)

CURSO 2018-2019
Lingua galega e literatura
iescastelao
CONTIDOS
1. Composición e horario do departamento ............................ 6
2. Introdución e contextualización da programación didáctica .......... 7
3. Contribución da área ao desenvolvemento das
competencias clave. Relación dos estándares de aprendizaxe
avaliables da materia que forman parte dos perfís
competenciais .............................................................................. 9
4. Lingua Galega e Literatura na ESO .................................. 15
4.1. 1º ESO ........................................................................................... 16
Obxectivos ............................................................................................................ 16
Temporalización ................................................................................................... 17
Secuenciación de contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e
competencias clave para cada unidade ................................................................ 18
Grao mínimo de consecución dos estándares de aprendizaxe para superar a
materia .................................................................................................................. 32
4.2. 2º ESO ........................................................................................... 33
Obxectivos ............................................................................................................ 33
Temporalización ................................................................................................... 35
competencias clave para cada unidade ................................................................ 35
materia ................................................................................................................ 106
Materia de libre configuración do centro: Reforzo en Lingua Galega e Literatura
en 2º da ESO ....................................................................................................... 107
4.3. 3º ESO ......................................................................................... 107
Obxectivos .......................................................................................................... 107
Temporalización ................................................................................................. 109
competencias clave para cada unidade .............................................................. 110
materia ................................................................................................................ 122
4.4.4º ESO .......................................................................................... 123
Obxectivos .......................................................................................................... 123
2
iescastelao

materia ................................................................................................................ 157
4.5.Procedementos e instrumentos de avaliación para a ESO ........... 158
4.6.Criterios de cualificación e promoción ........................................ 161
4.7.Actividades de recuperación ........................................................ 165
4.8.Concrecións metodolóxicas que require a materia .................. 165
4.9.Materiais e recursos didácticos .................................................... 167
5.Lingua Galega e Literatura no Bacharelato .................... 170
Obxectivos da etapa............................................................................................ 170
5.1. 1º de Bacharelato ....................................................................... 172
materia ................................................................................................................ 193
5.2. 2º de Bacharelato ........................................................................ 195
materia ................................................................................................................ 255
Materia de libre configuración do centro para 2º de bacharelato: Reforzo en
análise, interpretación e comentario de textos ................................................... 256
5.3.Procedementos e instrumentos de avaliación no Bacharelato ..... 257
5.4.Criterios de cualificación e promoción ........................................ 259
5.5.Actividades de recuperación ........................................................ 262
5.6. Concrecións metodolóxicas que require a materia ..................... 263
5.7Materiais e recursos didácticos ..................................................... 266
6. A ESA. Ámbito lingüístico ................................................ 268
6.1. Obxectivos xerais ........................................................................ 268
6.2. Contribución do ámbito á adquisición das competencias básicas269
6.3. Contidos e temporalización ....................................................... 273
6.4. Mínimos esixibles ....................................................................... 277
3
iescastelao
6.5. Criterios de avaliación ................................................................ 278

6.6. Procedementos e instrumentos deavaliación .............................. 278
6.7. Criterios de cualificación ............................................................ 279
6.8. Metodoloxía ............................................................................... 281
6.9.Programa de reforzo e recuperación ............................................ 281
6.10.Medidas de atención á diversidade ............................................ 281
7. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a
práctica docente…………………………………………….282
8. Organización das actividades de seguimento, recuperación
e avaliación de materias pendentes da ESO e Bacharelato
.................................................................................................. 287
Programa de reforzo para a recuperación das materias pendentes de cursos
anteriores ............................................................................................................ 287
Superación de materias pendentes na ESO ........................................................ 288
Actividades de avaliación na ESO...................................................................... 289
Contidos mínimos esixibles na ESO ................................................................... 290
Superación de materias pendentes no Bacharelato ........................................... 292
Actividades de avaliación no Bacharelato ......................................................... 292
Contidos mínimos esixibles no Bacharelato....................................................... 293
Criterios para superar as materias pendentes pola avaliación continua .......... 293
Metodoloxía didáctica ........................................................................................ 294
9. Deseño da avaliación inicial e medidas individuais ou
colectivas que se poidan adaptar como consecuencia dos
seus resultados ........................................................................ 295
10. Medidas de atención á diversidade ............................. 297
Colaboración entre a xefatura de estudos, o departamento de
orientación e os titores para a organización de reforzos
extraescolares no horario de tarde (programa proa, modalidade
acompañamento escolar –pendente de que saia a convocatoria
para o curso 2018/2019). .......................................................... 297
10.1. Programa de mellora da aprendizaxe e rendemento (PMAR) de
2º da ESO ........................................................................................... 298
Obxectivos .......................................................................................................... 298
Contribución ao ámbito lingüístico e social á adquisición das competencias clave
4
iescastelao
............................................................................................................................ 300
Contidos e temporalización ................................................................................ 303
Criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe ......................................... 304
Metodoloxía ........................................................................................................ 312
Avaliación ........................................................................................................... 312
Procedementos de avaliación ............................................................................. 313
Instrumentos de avaliación................................................................................. 313
Criterios de cualificación e promoción .............................................................. 313
Medidas de reforzo e recuperación .................................................................... 315
Materiais e recursos didácticos.......................................................................... 315
10.2. Agrupamentos específicos: 1º da ESO ..................................... 316
Obxectivos .......................................................................................................... 316
competencias clave ............................................................................................. 318
materia ................................................................................................................ 318
Criterios de cualificación e promoción ................................................................... 319
Orientacións metodolóxicas ............................................................................... 322
10.3. Adaptacións curriculares individualizadas ............................... 322
Obxectivos mínimos ............................................................................................ 323
Contidos mínimos ............................................................................................... 323
Criterios de avaliación ....................................................................................... 324
11. Tratamento e fomento da lectura ................................... 325
12. Tratamento e fomento das TIC ...................................... 325
13. Tratamento dos temas transversais e a educación en
valores ...................................................................................... 326
14. Contribución ao plan de convivencia ............................. 327
15. Actividades extraescolares e complementarias ............. 328
16. Mecanismos de revisión, avaliación e modificación da
programacion didáctica en relación cos resultados
académicos e procesos de mellora ........................................ 329
5
iescastelao
1. Composición e horario do departamento
No curso 2018-19, o departamento de Lingua Galega e Literatura está formado por seis profesores:
Gloria Paredes Ganuza
Mª Irene del Rio Iglesias
Agustín Nieto Pazó (xefe de departamento)
Ramón Nicolás Rodríguez
Helena Fernández Guzmán (coordinadora do Equipo de Normalización e Dinamización Lingüística)
Lorena Carrasco Joaquín
Distribución de cursos e horas

O traballo docente nos grupos existentes neste curso académico está distribuído da
seguinte maneira:
Gloria Paredes Ganuza
Cursos: 1/3º ESO LG, 3/1º Bach LG, 8 horas biblioteca
Horas: 20
Irene del Rio Iglesias

Cursos: 1/1ºESO, 1/4º ESO LG, 2º PMAR
Horas: 19
Agustín Nieto Pazó (xefe do departamento)

Cursos: 2/2º Bach LG, 2 /1º Bac LG, ESA Ámbito Lingüístico
Horas: 20
Ramón Nicolás Rodríguez

Cursos: 1/1º ESO LG, 2/4º ESO, 3/2º Bach LG
Horas : 20
Helena Fernández Guzmán (Cordinadora Equipo de Normalización e

Dinamización da Lingua Galega)
Cursos:1/1º ESO, 2/3º ESO LG, 1/1º Bach LG
Horas: 20
Lorena Carrasco Joaquín

Cursos: 3/2ºESO, 1/1º Bac, 1/2º Bac LG
Horas: 21
6
iescastelao
2. Introdución e contextualización da programación didáctica

O IES Castelao está situado no barrio do Calvario da cidade de Vigo. É un
barrio en expansión e con gran crecemento. Ten adscritos catro centros de Ensino
Infantil e Primaria: o CEIP Pombal, CEIP A Dobrada , CPR Atalaya-Cantabria e CPR
Breogán.
O IES Castelao é un centro público de Ensino Secundario Obrigatorio e
Bacharelato dependente da Xunta de Galicia, con capacidade para uns 800 estudantes
de idades comprendidas entre os 12 anos (1° ESO) e os 17-18 anos (2° de
bacharelato), excepción feita do alumnado da quenda de adultos.
Imparte Educación Secundaria Obrigatoria (ESO), dúas modalidades de
bacharelato (Ciencias e mais Humanidades e Ciencias Sociais), o Bacharelato de
Adultos nas mesmas dúas modalidades (Ciencias e mais Humanidades e Ciencias
Sociais) e a ESA (niveis III-IV).
A maior parte das familias desenvolven a súa actividade nos sectores

secundario e terciario. Conta tamén cunha importante porcentaxe de poboación de
orixe inmigrante, a modo de exemplo, no curso 2015-2016 había un 14,20 % de
alumnado de orixe estranxeira:
 Un 19,10 % do alumnado matriculado na ESO era de orixe estranxeira.
 Un 4,25 % do alumnado matriculado no Bacharelato ordinario era de
orixe estranxeira.
 Un 24,68 % do alumnado matriculado na ensinanza de Réxime de
Adultos (ESA e bacharelato) era de orixe estranxeira.
Desta porcentaxe do alumnado de orixe estranxeira hai que destacar que o
8,74% de todo o alumnado de ESO naceu en países de fala non hispana e polo tanto é
posible que algúns deles amosen descoñecemento de polo menos unha das linguas
oficiais.
A procedencia sociocultural do noso alumnado é a propia dunha área urbanizada

dentro da cidade que non cesou de medrar nos últimos anos e na que existe unha certa
heteroxeneidade lingüística. Como mostran os resultados de enquisas realizadas no
7
iescastelao
noso centro, moitas familias manteñen viva a comunicación no noso idioma por seren
galegofalantes, aínda que o castelán siga sendo a lingua de uso preferente dos pais e
nais cando se dirixen aos fillos/as. Esta situación, unida á presión castelanizadora que
exerce a contorna, repercute no comportamento lingüístico do noso alumnado que se
acomoda a certas “rutinas”, exentas en gran medida de prexuízos psicosociais.
Aínda que a finalidade principal da área ten que ser o desenvolvemento da

competencia comunicativa do alumnado para que sexa capaz de interaccionar
adecuadamente nas situacións de comunicación fundamentais, é imprescindíbel
atender a aspectos que incidan na reflexión sobre a práctica do propio idioma e os
prexuízos que bloquean o seu uso en determinados contextos e con determinadas
persoas. A súa situación de lingua minorizada é un fenómeno que, con maior ou menor
intensidade, se estende por toda Galicia, acadando dimensións preocupantes nalgúns
ámbitos urbanos. Na práctica docente non se pode ignorar que a lingua obxecto de
aprendizaxe non é unha lingua socialmente normalizada, polo que hai que
compatibilizar os dous enfoques: o comunicativo e o sociolingüístico.
Pero con independencia do maior ou menor grao de implantación do galego nos usos
sociais e individuais do noso alumnado, este ten desenvolvidas competencias
lingüísticas plenas tanto orais como escritas no noso idioma e mostra en xeral unha
predisposición positiva a usalo e unha actitude favorábel á súa normalización social. É
importante sinalar que os datos do Mapa Sociolingüístico indican que os prexuízos e
actitudes negativas son menores nas xeracións máis novas, posibelmente debido ao
aumento do prestixio social da lingua e á súa presenza no ámbito académico.
8
iescastelao
3. Contribución da área ao desenvolvemento das

competencias clave. Relación dos estándares de aprendizaxe
avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais
Segundo se sinala anexo I do Decreto 133/2007 da LOE así como o regulamento da

LOMCE, competencia básica podería ser a capacidade de poñer en práctica de forma
integrada, en contextos e situacións diversos, os coñecementos, as habilidades e as
actitudes persoais adquiridas. O novo decreto da LOMCE baséase na potenciación da
aprendizaxe por competencias, integradas nos elementos curriculares para propiciar
unha renovación na práctica docente e no proceso de ensino e aprendizaxe. Unha
competencia supón a combinación de habilidades prácticas, coñecementos,
motivación, valores éticos, actitudes, emocións e outros compoñentes sociais e de
comportamento que se mobilizan conxuntamente para lograr unha acción eficaz. Xa
que logo, as competencias considéranse como coñecemento na práctica, un
coñecemento adquirido a través da participación activa en prácticas sociais que, como
tales, se poden desenvolver tanto no contexto educativo formal, a través do currículo,
como nos contextos educativos non formais e informais; conceptualízanse como “un
saber facer” que se aplica a unha diversidade de contextos educativos, sociais e
profesionais.
As competencias clave mencionadas no currículo son as seguintes:
 Comunicación lingüística (CCL).
 Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT).
 Competencia dixital (CD).
 Aprender a aprender (CAA).
 Competencias sociais e cívicas (CSC).
 Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE).
 Conciencia e expresións culturais (CCEC).
Na área de Lingua Galega e Literatura incidiremos no adestramento de todas as
competencias de maneira sistemática, facendo fincapé nos descritores máis afíns á
área.
9
iescastelao
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCT)
Desde a área de Lingua Galega e Literatura desenvólvense de forma xeral varios

aspectos desta competencia, xa que as análises das estruturas morfolóxicas, sintácticas
e textuais supoñen un adestramento do razoamento lóxico, a súa sistematización, a
aplicación dun método rigoroso. Por outro lado, a variedade tipolóxica e temática dos
textos pon en contacto a área coa relación do ser humano coa realidade, o mundo
científico e o contorno ambiental.
Así, ademais dos descritores da competencia que se traballan puntualmente nas
unidades, destacamos os seguintes:
• Resolver problemas seleccionando os datos e as estratexias apropiadas.
• Tomar conciencia dos cambios producidos polo ser humano no contorno natural e
as repercusións para a vida futura.
• Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade
circundante.
 Aplicar estratexias de resolución de problemas a situacións da vida cotiá.
Concreción dos estándares de aprendizaxe avaliables por curso
Enseñanza Secundaria Obligatoria

1º curso: LGB2.1.1. /LGB2.8.1.
2º curso: LGB2.1.1. /LGB2.8.1. .
3º curso: LGB2.1.2/ LGB2.4.3.
Bacharelato
2º curso: LGB2.1.1. / LGB3.4.1.
Competencia dixital (CD)

A área de Lingua Galega e Literatura debe contribuír ao adestramento da competencia
dixital, tan relevante e necesaria no contexto actual. O uso das novas tecnoloxías
supón un novo modo de comunicación cuxo ámbito haberá que adestrar de maneira
sistemática. A produción de procesos comunicativos eficaces nos que se empregan os
10
iescastelao
contidos propios da materia é un piar esencial para o desenvolvemento da competencia

dixital nos alumnos e alumnas.
Para iso, nesta área, traballaremos os seguintes descritores da competencia:
• Empregar distintas fontes para a busca de información.
• Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade.
• Elaborar información propia derivada da información obtida a través de medios
tecnolóxicos.
• Comprender as mensaxes que veñen dos medios de comunicación.
• Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións
diversas.
• Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.
• Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

1º curso: LGB1.5.1. / LGB1.5.2. / LGB2.1.6 e LGB2.1.6.
2º curso: LGB1.7.1. / LGB1.7.1./ LGB2.4.1. /LGB2.8.7.
3º curso: LGB1.10.1. / LGB1.10.2. /LGB2.4.2. / LGB2.9.1. /LGB2.13.1.
4º curso: LGB1.9.5. /LGB2.8.2. /LGB2.10.2. / LGB2.11.1. /LGB4.4.5.
Bacharelato
1º curso: LGB2.1.4. /LGB2.10.1.
2º curso: LGB1.5.8/ LGB2.1.4
Conciencia e expresións culturais (CCEC)
A expresión lingüística e o coñecemento cultural que se adquire a través da literatura

facilitan desde a área o desenvolvemento desta competencia. A verbalización de
emocións e sentimentos sobre as manifestacións literarias ou artísticas, as creacións
propias, o coñecemento do acervo literario... fan desta área un cauce perfecto para
adestrar a competencia.
Traballamos, por tanto, os seguintes descritores:
• Mostrar respecto cara ao patrimonio cultural mundial nas súas distintas vertentes e
cara ás persoas que contribuíron ao seu desenvolvemento.
• Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural.
11
iescastelao
• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.

• Apreciar a beleza das expresións artísticas e das manifestacións de creatividade e
gusto pola estética no ámbito cotián.
• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

1º curso: LGB1.10.1 / LGB4.1.4/ LGLB5.6.1/ LGB5.7.2
2º curso: LGB1.5.3./ LGB1.10.2 /LGLB5.7.1 / LGLB5.8.1 / LGLB5.8.2.
3º curso: LGB1.6.2 / LGLB5.6.1./ LGLB5.6.2.
4º curso: LGB1.2.3/. LGB1.12.1/. LGB2.14.1./ LGB4.4.2/. LGB4.4.3/ LGB4.4.4.
Bacharelato
1º curso: LGB1.3.1/ LGB4.2.3.
2º curso: LGB3.1.1. /LGB3.1.2 /. LGB3.2.1/ LGB4.2.2
Competencias sociais e cívicas (CSC)
Traballar con outros, descubrir as diferenzas e establecer normas para a convivencia

favorece o desenvolvemento das competencias sociais e cívicas. Desde o uso da lingua
para chegar a consensos, establecer e cumprir regras de funcionamento ata o
seguimento das normas de comunicación, pódese adestrar en Lingua Galega e
Literatura esta competencia. Por outra parte, a contextualización da comunicación
lingüística e literaria propias da área e a importancia da crítica textual fan fundamental
o traballo desta competencia.
Para iso, adestraremos os seguintes descritores:
• Coñecer as actividades humanas, adquirir unha idea da realidade histórica a partir de
distintas fontes e identificar as implicacións que ten vivir nun Estado social e
democrático de dereito referendado por unha constitución.
• Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e
traballo e para a resolución de conflitos.
• Mostrar dispoñibilidade para a intervención activa en ámbitos de participación establecidos.
• Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas.
• Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores.
12
iescastelao
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE)
O adestramento do sentido de iniciativa e espírito emprendedor é de vital importancia

en calquera contexto educativo porque favorece a autonomía dos alumnos e o
desenvolvemento de habilidades persoais para emprender accións innovadoras en
contextos académicos que logo se poderán extrapolar a situacións vitais. No propio
estudo da materia, os alumnos e as alumnas deben recoñecer os seus recursos e
adquirir hábitos que lles permitan superar dificultades no traballo e na consecución de
metas establecidas.
Os descritores que priorizaremos son:
• Optimizar os recursos persoais apoiándose nas fortalezas propias.
• Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas.
• Ser constante no traballo, superando as dificultades.
• Dirimir a necesidade de axuda en función das dificultades da tarefa.
• Xestionar o traballo do grupo, coordinando tarefas e tempos.
• Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos previos do tema.
• Optimizar o uso de recursos materiais e persoais para a consecución de obxectivos.
• Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.

1º curso: LGB1.3.2 /LGB1.4.3/ LG1B1.9.2./ LGB2.3.1/ LGB4.5.1
2º curso: LGB1.3.1/. LGB1.3.2./LGB2.2.1./ LGB2.6.4. /LGB4.1.2 /LGB4.5.1.
3º curso LGB1.5.1 /LGB1.5.2 /LGB2.2.1 /LGB2.9.1. /LGB4.1.3. /LGB4.2.1.
4º curso: LGB1.3.2. /LGB1.6.2. /LGB1.12.1/ LGB2 2.2. /LGB2.11.1. / LGB4.2.2
Bacharelato
1º curso: LGB1.3.1./LGB1.3.2./ LGB1.5.4. ./ LGB1.7.1 ./LGB2.1.2. ./ LGB3.2.2../LGB4.2.1./
LGB4.2.2./LGB4.2.3
2º curso: LGB1.3.3 ./LGB1.5.4 ./LGB2.2.2. ./LGB4.1.1. ./ LGB4.1.2 ./LGB4.4.3. ./LGB4.4.4.
Aprender a aprender (CAA)
A competencia pódese desenvolver na área fomentando tarefas que permitan que o

alumno ou a alumna se recoñeza a si mesmo/-a como aprendiz para a mellora dos seus
13
iescastelao
procesos de aprendizaxe. Neste sentido, Lingua Galega e Literatura préstase

especialmente a iso, xa que é unha área que favorece os procesos metacognitivos e a
adquisición de estratexias e estruturas de aprendizaxe extrapolables a outras áreas e
contextos.
Trabállanse os seguintes descritores de maneira prioritaria:
• Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, funcións
executivas…
• Xestionar os recursos e motivacións persoais en favor da aprendizaxe.
• Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.
• Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional,
interdependente...
• Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos.
• Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función
dos resultados intermedios.
• Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.

1º cursoLGB1.1.1./LGB1.2.1/ LGB1.9.5/ LGB2.4.1/ LGB3.2.1. /LGB3.6.1/ LGB3.9.1. LGB3.10.1
2º curso:LGB1.1.2. /. LGB1.2.2 . /LGB1.5.2. . /LGB1.9.1. /LGB2.1.6. / LGB2.5.1. . /LGB3.3.1
3º cursoLGB1.2.2/ LGB1.3.3/LGB1.6.2/ LGB1.7.3/LGB1.8/1 LGB2.1.1/LGB2.1.2. /. LGB2.12.3
LGB3.1. . /1 LGB3.3.1. / LGB3.3.2
4º curso: LGB1.6.1/LGB1.6.2/LGB1.9.1/ LGB1.10.1/ LGB2.8.2. /LGB3.1.2/ LGB3.8.1 . /LGB3.13.1
Bacharelato
1º curso: LGB1.1.2. / LGB1.1.3. . / LGB1.2.3. / LGB1.2.4 . /LGB1.10.2. . / LGB2.1.1. / LGB2.3.4
LGB3.4.1. . / LGB3.5.1. . / LGB3.6.1. . /LGB3.7.1. . / LGB3.8.1.
2º curso: LGB1.1.3. / LGB1.2.2. / LGB1.2.3. / LGB1.5.2. / LGB1.10.2 . /LGB2.1.4 . /LGB3.3.1
LGB3.3.2 . /LGB3.3.3. / LGB3.4.1 . /LGB3.7.1
Comunicación lingüística (CCL)

A competencia en comunicación lingüística adéstrase de maneira explícita no propio
ámbito curricular; por tanto, poderiamos incluír calquera dos descritores desta
competencia. Porén, e dado que se explicitan nas unidades segundo a relevancia que
teñen en cada unha delas, resáltanse aquí aqueles que favorecen a súa transversalidade.
14
iescastelao
Destacamos, pois, os descritores seguintes:

• Comprender o sentido dos textos escritos e orais.
• Manter unha actitude favorable cara á lectura.
• Expresarse oralmente con corrección, adecuación e coherencia.
• Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de palabra,
escoita atenta ao interlocutor…
• Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros nas
diversas situacións comunicativas.
Enseñanza Secundaria Obligatoria: Todos

Bacharelato:Todos
4. Lingua Galega e Literatura na ESO
A finalidade global do Deseño Curricular para a área de Lingua Galega e Literatura é a

mellora da competencia comunicativa do alumnado, concretada no desenvolvemento
das catro capacidades básicas que a configuran: comprender/falar e ler/escribir. Por
esta razón, a aprendizaxe lingüística e literaria nas aulas non debe orientarse de xeito
exclusivo ao coñecemento, case sempre efémero, dos aspectos formais da lingua,
senón que eses aspectos deben estar ao servizo da mellora da competencia
comunicativa do alumnado. Cómpre orientar, pois, esta aprendizaxe ao dominio dos
diversos usos verbais e non verbais que as persoas utilizamos habitualmente como
falantes, oíntes, lectoras e escritoras de textos de diversa natureza e intención.
Non podemos deixar de sinalar, aínda que se saiba sobradamente, que estas ideas son
válidas para a ensinanza e aprendizaxe de calquera lingua pero que o son moito máis
para unha lingua como a galega, por mor dos problemas sociolingüísticos aos que se
ten que enfrontar. Se sempre é un erro utilizar o tempo da clase para a aprendizaxe de
contidos que non teñen sentido nin utilidade para o alumnado, esquecéndonos da
mellora da súa competencia lingüística e comunicativa, moito máis o é na nosa área
15
iescastelao
porque, en bastantes casos, os alumnos e alumnas cos que traballamos están lonxe de
posuír a competencia necesaria para desenvolverse con normalidade en situacións
cotiás, como poden ser unha conversa espontánea ou a redacción dun texto
determinado
4.1. 1º ESO
Obxectivos
1. Comprender, interpretar e resumir o sentido global das mensaxes orais en distintos

ámbitos e con diferentes intencións comunicativas.
2. Escoitar e comprender o sentido global de informacións procedentes da
comunicación audiovisual, desenvolvendo un pensamento crítico.
3. Escoitar con interese e respecto as intervencións orais, respectando as normas de
cortesía.
4. Coñecer e aplicar, con axuda das TIC, as estratexias necesarias para producir
textos orais sobre temas de actualidade.
5. Valorar as producións orais cunha fonética galega correcta e mostrar unha actitude
crítica ante os prexuízos que se poidan asociar a ela.
6. Intervir de maneira activa en situacións orais propias do ámbito académico.
7. Coñecer e aplicar estratexias para falar en público, en situacións formais ou
informais.
8. Producir discursos breves e comprensibles, adecuados á situación e á intención
comunicativa, coherentes e ben organizados, sobre temas de interese persoal ou
social da vida cotiá e académica.
9. Ler de maneira comprensiva e interpretar textos escritos en distintos ámbitos e
con diferentes intencións comunicativas.
10. Usar os recursos que ofrecen as bibliotecas e as TIC para obter información,
consultar modelos de composición escrita e solucionar dúbidas de traballo.
11. Mostrar unha actitude crítica cara ás mensaxes que manifesten prexuízos
lingüísticos.
12. Ler en voz alta coa dicción adecuada e respectando os patróns fonéticos do
galego.
13. Producir, en formato papel ou dixital, textos propios da vida cotiá, das relacións
sociais ou do ámbito académico, con adecuación, coherencia, cohesión e
corrección.
14. Usar as TIC, con progresiva autonomía, para redactar e presentar os seus escritos.
15. Coñecer e utilizar un léxico amplo e preciso.
16. Coñecer e utilizar adecuadamente a fonética do galego.
17. Utilizar os dicionarios e outras fontes de consulta en diferentes soportes para
resolver dúbidas e progresar na aprendizaxe autónoma.
16
iescastelao
18. Aplicar correctamente as normas ortográficas e morfolóxicas do galego.

19. Coñecer e utilizar as categorías gramaticais básicas para mellorar a creación e a
comprensión de textos.
20. Identificar e explicar as funcións oracionais e as unidades que as desempeñan.
21. Coñecer e utilizar os conectores textuais e as regras de concordancia para dar
cohesión aos textos.
22. Diferenciar as distintas clases de oracións segundo a intención do emisor.
23. Participar en proxectos nos que se utilizan varias linguas, evitando estereotipos
lingüísticos ou culturais.
24. Desenvolver unha competencia comunicativa integrada a partir do coñecemento
das linguas.
25. Valorar as linguas como medios de relación interpersoal e de sinal de identidade
dun pobo.
26. Describir e analizar a situación sociolingüística de Galicia, a partir do seu
contorno familiar e o do resto do alumnado, valorando a importancia de contribuír
ao proceso de normalización da lingua.
27. Coñecer a situación sociolingüística e legal das linguas de España.
28. Recoñecer e valorar as variantes xeográficas do galego, rexeitando prexuízos
lingüísticos.
29. Diferenciar os textos non literarios dos literarios, e nestes últimos, identificar os
tres grandes xéneros.
30. Ler de maneira comprensiva, expresiva ou dramatizada textos de distintos
xéneros, relacionándoos coa súa experiencia propia e expoñendo a súa opinión.
31. Escribir textos sinxelos con intención estética, utilizando os coñecementos
literarios adquiridos.
32. Describir os trazos que caracterizan o cómic e a canción como linguaxes artísticas.
33. Coñecer e aplicar as estratexias de autoavaliación, recoñecendo os erros nas súas
producións.
Temporalización
Para este curso de 1º da ESO utilizarase como material base o libro dixital do
programa E-Dixgal. Este libro está dividido en 12 que van traballando os contidos dos
cinco bloques do currículum relacionados coas competencias clave, así como os
criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe correpondentes.
En cada avaliación procurarase traballar catro unidades. Os contidos de cada bloque
tratados nas diferentes unidades didácticas especifícanse no apartado seguinte.
A temporalización prevista é a que presentamos a seguir:
1ª avaliación: unidades 1,2, 3 e 4
17
iescastelao
2ª avaliación:unidades 5, 6, 7 e 8
3ª avaliación: unidades 9, 10, 11 e 12.
Porén, cómpre ter en conta que esta distribución terá só carácter orientativo e poderá,
polo tanto, ser variada polo profesor segundo as características e necesidades de cada
grupo escolar. É habitual que o tempo esixido no reparto das unidades didácticas estea
suxeito a ritmos e frecuencias que varían entre os diversos grupos, e a miúdo están
motivadas por factores circunstanciais non educativos. Cómpre realizar, pois, as
oportunas adaptacións metodolóxicas e curriculares para detectar necesidades e
establecer plans de actuación que serán avaliados en función dos resultados obtidos,
aínda que, obviamente, se respectarán os contidos do programa oficial descritos nesta
programación.
Secuenciación de contidos, criterios de avaliación, estándares

de aprendizaxe e competencias clave para cada unidade
1º AVALIACIÓN: unidades 1, 2, 3 e 4
UNIDADE1
Contidos Criterios de Estándares de aprendizaxe

avaliación avaliables CC
B1.3. B1.3.Coñecereapreciara LGB1.3.2.Recoñece  CCL
Desenvolvemento de snormas aimportanciadosaspectos  CSC
habilidades de escoita decortesíanasintervenció prosódicos(entoación,pausas,ton,timbre,
activa con actitude de nsoraispropias volume)eosignificadodalinguaxenonverbal
interese, de ealleas,tantoespontáneasc
cooperación e de omaplanificadas
respecto.
B2.1. Aplicación de B2.1.Aplicartécnicasd LGB2.1.2.Recoñece  CCL
técnicas de análise do eanálise docontido aintencióndoemisor  CSC
contido e estratexias eestratexiasdelecturac apartirdeelementoscontextuaisexplícito
de lectura
omprensiva s.
comprensiva.
LGB2.1.5.Interpretaosignificadodeelement
os nonlingüísticos(símbolos,
iconas,etc.).
 B3.1.Recoñecemen B3.1.Recoñecer,explica LGB3.1.1.Utiliza  CCL
to, explicación e reusarléxico unvocabularioamploepreciso  CSC
uso de léxico amploeprecisocoapres paraexpresarseconclaridadenun rexistro
suficientemente enzadafraseoloxía axeitadoásituación.
amplo e preciso,
evocabulariotraballado
18
iescastelao
con incorporación naaula.

de fraseoloxía e de
vocabulario
temático a partir de
campos léxicos
traballados na aula.
 B3.2. A fonética e a B3.2.Recoñecereusar LGB3.2.1.Recoñece  CCL
fonoloxía do afonéticadalingua epronunciacorrectamente  CCEC
galego, con galega. osfonemaspropiosdalinguagalega.
especial atención a
posibles
interferencias.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasn LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasnorma  CCL
valoración das ormasortográficas s
normas ortográficas e eorfolóxicasdalinguagal ortográficasemorfolóxicasdalinguagale
morfolóxicas da
ega. ga.
lingua galega.
B3.6. B3.6.Recoñecereexplicar LGB3.6.1.Recoñeceeexplicaousodascategor  CCL
Recoñecemento, uso ousodasdistintas íasgramaticaisnostextos,utilizaestecoñecem
e explicación das categoríasgramaticais,utili entoparacorrixirerrosedistingue
categorías asflexivasdasnonflexivas
zareste
gramaticais básicas
(substantivo, coñecementoparadisting
adxectivo uirerrosediferenciarasflex
cualificativo, verbo, ivasdasnonflexivas
adverbio, etc.) así
como a diferenza
entre palabras
flexivas e non flexivas
para a creación e
comprensión de
textos.
B5.1. Lectura, con B5.1.Ler,conregular LGLB5.1.1.Le,conregularidadeedemaneir CAA
regularidade e de idadeedemaneira a guiada,obrasliterariasparadesenvolver
maneira guiada, de guiada,obrasliterari ocriteriolector;expónunhaopiniónpersoal
obras literarias para
asparadesenvolver sobrealecturadunhaobraaxeitadaáidade,
desenvolver o criterio
lector; exposición da ocriteriolector;expo relacionaoseusentidocoapropiaexperienc
opinión persoal sobre ñerunhaopiniónper ia
a lectura dunha obra soal eoutroscoñecementosadquiridos,easimil
axeitada á idade, sobrealecturadunh a
relación do seu aobraaxeitadaáida ostrazosestéticosxeraisquedefinencadate
sentido coa propia de, xto.
experiencia e outros
coñecementos relacionandooseus
adquiridos e entidocoapropia
asimilación dos trazos experienciaeoutros
estéticos xerais que coñecementos
definen cada texto adquiridos,procura
ndoasimilarostrazo
s
estéticosxeraisque
definencadatexto.
19
iescastelao
UNIDADE 2
Contidos Criterios de Estándares de

avaliación aprendizaxe avaliables cc
 B1.2. Comprensión  B1.2. Extraer a intención  LGB1.2.1. Recoñece, xunto ao  CCL
e interpretación de comunicativa e a idea xeral propósito e a idea xeral, os datos  CAA
textos orais de textos orais sinxelos dos máis relevantes en textos orais do
utilizados no ámbito ámbitos social e educativo, e ámbito social e educativo.
social e educativo seguir instrucións para
(instrucións, realizar tarefas guiadas de
presentacións de aprendizaxe con progresiva
tarefas e breves autonomía.
exposicións orais
de temáticas
variadas).
 B3.1. B3.1.Recoñecer,explicareusa LGB3.1.1.Utiliza  CCL
Recoñecemento, rléxico unvocabularioamploepreciso  CSC
explicación e uso amploeprecisocoapresenzad paraexpresarseconclaridadenun rexistro
de léxico afraseoloxía axeitadoásituación.
suficientemente
evocabulariotraballadonaaula
amplo e preciso,
con incorporación .
vocabulario
campos léxicos
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormas LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasn  CCL
valoración das ortográficas ormas
normas ortográficas e emorfolóxicasdalinguagalega. ortográficasemorfolóxicasdalingua
morfolóxicas da
galega.
lingua galega.
 B3.8.  B3.8. Recoñecer, usar e  LGB3.8.1. Identifica, explica e usa  CCL
Recoñecemento, explicar os conectores distintos tipos de conectores textuais  CAA
uso e explicación textuais máis comúns (sobre máis comúns, en particular os
dos conectores todo os temporais e os temporais e explicativos.
textuais máis explicativos).
comúns, en
particular os
temporais e
explicativos.
 B3.13.  B3.13. Reflexionar sobre o  LGB3.13.1. Utiliza os coñecementos  CCL
Identificación e sistema e as normas de uso lingüísticos de ámbito contextual,  CAA
progresiva das linguas, mediante a textual, oracional e da palabra,
utilización dos comparación e a desenvolvidos no curso nunha das
coñecementos transformación de textos, linguas, para mellorar a comprensión
sobre as linguas enunciados e palabras, e e produción dos textos traballados
para desenvolver utilizar estes coñecementos en calquera das outras.
unha competencia para solucionar problemas de
comunicativa comprensión e para a
integrada. produción de textos.
 B5.2. Comparación  B5.2. Comparar textos  LGLB5.2.1. Compara textos literarios  CCL
de textos literarios literarios e non literarios e e non literarios e describe as súas
e non literarios e diferenciar textos dos tres diferenzas e similitudes.
20
iescastelao
diferenciación de grandes xéneros a partir dos

textos dos tres seus trazos característicos
grandes xéneros a máis xerais.
partir dos seus
trazos
característicos máis
xerais.
UNIDADE 3
Contidos Criterios de Estándares de aprendizaxe

avaliación avaliables cc
B2.1. Aplicación de B2.1.Aplicartécnicasdeanál LGB2.1.2.Recoñece  CCL
técnicas de análise do ise docontido aintencióndoemisor  CSC
contido e estratexias de eestratexiasdelecturacompr apartirdeelementoscontextuaisexplí
lectura comprensiva.
ensiva. citos.
 B2.4. Comprensión e  B2.4. Comprender,  LGB2.4.1. Comprende, interpreta e  CCL
interpretación de textos interpretar e sintetizar sintetiza textos propios da vida  CAA
do ámbito educativo, escritos do ámbito educativa: webs educativas,  CD
especialmente, educativo do alumnado, información de dicionarios, glosarios e
 CSC
descritivos, narrativos especialmente, textos enciclopedias en distintos soportes.
e expositivos sobre as descritivos, narrativos e
distintas materias expositivos sobre as
curriculares: webs distintas materias
educativas, dicionarios, curriculares: webs
glosarios e educativas, e información
enciclopedias en de dicionarios e
diversos soportes. enciclopedias en distintos
soportes.
 B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareus LGB3.1.1.Utiliza  CCL
explicación e uso de arléxico unvocabularioamploepreciso  CSC
léxico suficientemente amploeprecisocoapresenza paraexpresarseconclaridadenun rexistro
amplo e preciso, con dafraseoloxía axeitadoásituación.
incorporación de
evocabulariotraballadonaau
fraseoloxía e de
vocabulario temático a la.
partir de campos
léxicos traballados na
aula.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnorma LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasnor  CCL
valoración das normas sortográficas mas
ortográficas e emorfolóxicasdalinguagalega ortográficasemorfolóxicasdalinguaga
morfolóxicas da lingua
. lega.
galega.
 B3.9. Coñecemento  B3.9. Coñecer as regras de  . LGB3.9.2. Identificar as función  CCL
das regras de concordancia e das sintácticas no seo da oración.  CAA
concordancia e das funcións sintácticas
funcións sintácticas principais no seo da oración
principais no seo da para elaborar enunciados
oración para elaborar cun estilo cohesionado e
enunciados cun estilo correcto.
cohesionado e
21
iescastelao
correcto.
 B3.13. Identificación e  B3.13. Reflexionar sobre o  LGB3.13.1. Utiliza os coñecementos  CCL
progresiva utilización sistema e as normas de uso lingüísticos de ámbito contextual,  CAA
dos coñecementos das linguas, mediante a textual, oracional e da palabra,
sobre as linguas para comparación e a desenvolvidos no curso nunha das
desenvolver unha transformación de textos, linguas, para mellorar a comprensión
competencia enunciados e palabras, e e produción dos textos traballados en
comunicativa utilizar estes coñecementos calquera das outras.
integrada. para solucionar problemas
de comprensión e para a
produción de textos.
 B4.6. Situación  B4.4. Coñecer a situación  LGB4.4.1. Coñece a lexislación que  CCL
sociolingüística e legal sociolingüística e legal das regula os dereitos lingüísticos  CSC
das linguas de España. linguas de España. individuais.
 B5.2. Comparación de  B5.2. Comparar textos  LGLB5.2.2. Diferencia textos dos tres  CCL
textos literarios e non literarios e non literarios e grandes xéneros a partir dos seus
literarios e diferenciar textos dos tres trazos característicos máis xerais.
diferenciación de grandes xéneros a partir
textos dos tres grandes dos seus trazos
xéneros a partir dos característicos máis xerais.
seus trazos
característicos máis
xerais.
UNIDADE 4

B2.1. Aplicación de B2.1.Aplicartécnicasdeanáli LGB2.1.2.Recoñece  CCL
técnicas de análise do se docontido aintencióndoemisor  CSC
contido e estratexias de eestratexiasdelecturacompr apartirdeelementoscontextuaisexpl
lectura comprensiva.
ensiva. ícitos.
 B2.3. Comprensión,  B2.3. Comprender,  LGB2.3.1. Comprende, interpreta e  CCL
interpretación e síntese interpretar e sintetizar sintetiza escritos dos medios de  CSC
de textos dos medios escritos dos medios de comunicación, especialmente, os
de comunicación, comunicación, narrativos e expositivos de estrutura
fundamentalmente especialmente, os narrativos descritiva e secuencial.
textos narrativos. e expositivos de estrutura
descritiva e secuencial.
 B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareusa LGB3.1.1.Utiliza  CCL
explicación e uso de rléxico unvocabularioamploepreciso  CSC
léxico suficientemente amploeprecisocoapresenzad paraexpresarseconclaridadenun rexistro
amplo e preciso, con afraseoloxía axeitadoásituación.
incorporación de
evocabulariotraballadonaaul
fraseoloxía e de
vocabulario temático a a.
partir de campos
aula.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormas LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasnorm  CCL
valoración das normas ortográficas as
ortográficas e emorfolóxicasdalinguagalega. ortográficaseorfolóxicasdalinguagaleg
a.
22
iescastelao
galega.
 B3.10. B3.10. Recoñecer as  LGB3.10.1. Recoñece as  CCL
Recoñecemento das modalidades asertivas, modalidades asertivas, interrogativas,  CAA
modalidades asertivas, interrogativas, exclamativas, exclamativas, desiderativas,
interrogativas, desiderativas, dubitativas e dubitativas e imperativas en relación
exclamativas, imperativas en relación coa coa intención comunicativa do
desiderativas, intención comunicativa do emisor.
dubitativas e emisor.
imperativas en relación
coa intención
comunicativa do
emisor.
 B4.1. Valoración das  B4.1. Valorar as linguas  LGB4.1.1. Valora a lingua como  CCL
linguas como medios como medios de relación instrumento co cal se constrúen
de relación interpersoal interpersoal e de sinal de todos os saberes e como medio de
e de sinal de identidade dun pobo, valorar relación interpersoal e de sinal de
identidade dun pobo. positivamente o identidade dun pobo a través da
 B4.2. O plurilingüismo plurilingüismo como identificación de elementos
como expresión da expresión da riqueza lingüísticos de noso na literatura de
riqueza cultural da cultural da humanidade e tradición oral e no xénero
humanidade. coñecer a lusofonía e humorístico.
 B4.3. A lusofonía.
achegarse ás culturas que a
integran.
 B5.4. Lectura  B5.4. Ler expresiva e  LGLB5.4.1. Le expresiva e  CCL
expresiva e comprensivamente textos comprensivamente textos narrativos
comprensiva de textos narrativos breves e breves e recoñece a funcionalidade
narrativos breves e recoñecer a funcionalidade dos elementos formais básicos.
recoñecemento da dos elementos formais
funcionalidade dos básicos.
elementos formais
básicos.
2ª AVALIACIÓN: unidades 5, 6, 7 e 8
UNIDADE 5

 B2.2. Comprensión e  B2.2. Comprender e  LGB2.2.1. Comprende e interpreta a  CCL
interpretación de textos interpretar textos propios da información máis relevante de textos  CSC
propios da vida cotiá e vida cotiá e das relacións propios da vida cotiá e das relacións
das relacións sociais sociais: diarios, cartas sociais: diarios, cartas persoais,
en ámbitos próximos persoais, avisos e avisos e solicitudes.
aos intereses do solicitudes.
alumnado: diarios,
cartas persoais, avisos
e solicitudes.
23
iescastelao
B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareusa LGB3.1.1.Utiliza  CCL

explicación e uso de rléxico unvocabularioamploepreciso  CSC
incorporación de
evocabulariotraballadonaaul
fraseoloxía e de
vocabulario temático a a.
partir de campos
aula.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormas LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasno  CCL
valoración das normas ortográficas rmas
ortográficas e emorfolóxicasdalinguagalega. ortográficasemorfolóxicasdalinguag
alega.
galega.
 B3.5. Aplicación e  B3.5. Aplicar e valorar as  LGB3.5.1. Aplica correctamente as  CCL
valoración das normas normas ortográficas e normas ortográficas e morfolóxicas
ortográficas e morfolóxicas da lingua da lingua galega.
morfolóxicas da lingua galega.
galega.
 B3.7. Recoñecemento  B3.7. Recoñecer a estrutura  LGB3.7.1. Coñece e utiliza  CCL
da estrutura de de substantivos e verbos e adecuadamente substantivos e  CAA
substantivos e verbos da súa caracterización formas verbais na comprensión e
e da súa morfolóxica para mellorar a produción de textos orais e escritos.
caracterización comprensión e produción
morfolóxica para a textuais.
mellora da
comprensión e
produción textuais.
comprensiva de textos narrativos breves e breves e recoñece a funcionalidade
narrativos breves e recoñecer a funcionalidade dos elementos formais básicos.
recoñecemento da dos elementos formais
funcionalidade dos básicos.
elementos formais
básicos.
UNIDADE 6

B2.3. Comprensión,  B2.3. Comprender, interpretar  LGB2.3.1. Comprende, interpreta e  CCL
interpretación e síntese e sintetizar escritos dos sintetiza escritos dos medios de  CSC
de textos dos medios medios de comunicación, comunicación, especialmente, os
de comunicación, especialmente, os narrativos narrativos e expositivos de estrutura
fundamentalmente e expositivos de estrutura descritiva e secuencial.
textos narrativos. descritiva e secuencial.
24
iescastelao
B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareusar LGB3.1.1.Utiliza  CCL

explicación e uso de léxico unvocabularioamploepreciso  CSC
incorporación de
evocabulariotraballadonaaula
fraseoloxía e de
vocabulario temático a .
partir de campos
aula.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormas LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasn  CCL
valoración das normas ortográficas ormas
ortográficas e emorfolóxicasdalinguagalega. ortográficasemorfolóxicasdalingua
galega.
galega.
B3.6. Recoñecemento,  B3.6. Recoñecer e explicar o  LGB3.6.1. Recoñece e explica o uso  CCL
uso e explicación das uso das distintas categorías das categorías gramaticais nos  CAA
categorías gramaticais gramaticais, utilizar este textos, utiliza este coñecemento
básicas (substantivo, coñecemento para distinguir para corrixir erros e distingue as
adxectivo cualificativo, erros e diferenciar as flexivas flexivas das non flexivas.
verbo, adverbio, etc.) das non flexivas.
así como a diferenza
entre palabras flexivas
e non flexivas para a
creación e
B4.4. Análise da  B4.2. Describir e analizar a  LGB4.2.1. Describe e analiza a  CCL
situación situación sociolingüística de situación sociolingüística de Galicia
sociolingüística, a Galicia a partir do estudo dos a partir do estudo do seu contexto
partir do contexto contextos familiares do familiar e a do resto do alumnado.
familiar do alumnado. alumnado.
B5.4. Lectura  B5.4. Ler expresiva e  LGLB5.4.1. Le expresiva e  CCL
comprensiva de textos narrativos breves e recoñecer breves e recoñece a funcionalidade
narrativos breves e a funcionalidade dos dos elementos formais básicos.
recoñecemento da elementos formais básicos.
funcionalidade dos
elementos formais
básicos.
UNIDADE 7

B2.3. Comprensión,  B2.3. Comprender, interpretar  LGB2.3.1. Comprende, interpreta e  CCL
interpretación e síntese e sintetizar escritos dos medios sintetiza escritos dos medios de  CSC
de textos dos medios de comunicación, comunicación, especialmente, os
de comunicación, especialmente, os narrativos e narrativos e expositivos de
fundamentalmente expositivos de estrutura estrutura descritiva e secuencial.
25
iescastelao
B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareusarl LGB3.1.1.Utiliza  CCL

explicación e uso de éxico unvocabularioamploepreciso  CSC
léxico suficientemente amploeprecisocoapresenzadafr paraexpresarseconclaridadenun
amplo e preciso, con aseoloxía rexistro axeitadoásituación.
incorporación de
evocabulariotraballadonaaula.
fraseoloxía e de
vocabulario temático a
partir de campos
aula.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormasor LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasnorm  CCL
valoración das normas tográficas as
ortográficas e emorfolóxicasdalinguagalega. ortográficasemorfolóxicasdalinguagale
ga.
galega.
B3.6. Recoñecemento,  B3.6. Recoñecer e explicar o  LGB3.6.1. Recoñece e explica o  CCL
uso e explicación das uso das distintas categorías uso das categorías gramaticais nos  CAA
categorías gramaticais gramaticais, utilizar este textos, utiliza este coñecemento
básicas (substantivo, coñecemento para distinguir para corrixir erros e distingue as
adxectivo cualificativo, erros e diferenciar as flexivas flexivas das non flexivas.
verbo, adverbio, etc.) das non flexivas.
creación e
 B4.8. Recoñecemento  B4.6. Recoñecer e apreciar as  LGB4.6.1. Aprecia as variantes  CCL
e valoración dos variantes diatópicas do galego. diatópicas do galego como símbolo  CCE
principais fenómenos de riqueza lingüística e cultural. C
que caracterizan as  CCL
variedades diatópicas
do galego.  LGB4.6.3. Coñece as principais
variantes diatópicas do galego e
clasifica producións lingüísticas
segundo o bloque dialectal ao que
pertencen.

expresiva e comprensivamente, facer comprensivamente, fai audicións
comprensiva, audicións de poemas recitados de poemas recitados ou cantados,
audicións de poemas ou cantados, sinalar a temática sinala a temática ou temáticas
recitados ou cantados, ou temáticas abordadas e abordadas e describe os valores
determinación da describir os valores estilísticos estilísticos dos textos.
temática ou temáticas dos textos.
abordadas e descrición
dos valores estilísticos
dos textos.
26
iescastelao
UNIDADE 8
Contidos Criterios de avaliación Estándares de

aprendizaxe avaliables cc
B2.3. Comprensión,  B2.3. Comprender, interpretar e  LGB2.3.1. Comprende,  CCL
interpretación e síntese sintetizar escritos dos medios interpreta e sintetiza escritos  CSC
de textos dos medios de comunicación, dos medios de comunicación,
de comunicación, especialmente, os narrativos e especialmente, os narrativos e
fundamentalmente expositivos de estrutura expositivos de estrutura
textos narrativos. descritiva e secuencial. descritiva e secuencial.
B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareusarlé LGB3.1.1.Utiliza  CCL
explicación e uso de xico unvocabularioamploepreciso  CSC
incorporación de
fraseoloxía e de
partir de campos
aula.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormasort LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasn  CCL
valoración das normas ográficas ormas
ortográficas e emorfolóxicasdalinguagalega. ortográficasemorfolóxicasdalinguag
alega.
galega.
uso e explicación das uso das distintas categorías uso das categorías gramaticais  CAA
categorías gramaticais gramaticais, utilizar este nos textos, utiliza este
básicas (substantivo, coñecemento para distinguir coñecemento para corrixir erros
adxectivo cualificativo, erros e diferenciar as flexivas e distingue as flexivas das non
verbo, adverbio, etc.) das non flexivas. flexivas.
creación e
expresiva e comprensivamente, facer comprensivamente, fai
comprensiva, audicións de poemas recitados audicións de poemas recitados
audicións de poemas ou cantados, sinalar a temática ou cantados, sinala a temática
recitados ou cantados, ou temáticas abordadas e ou temáticas abordadas e
determinación da describir os valores estilísticos describe os valores estilísticos
temática ou temáticas dos textos. dos textos.
abordadas e descrición
dos valores estilísticos
dos textos.
27
iescastelao
3ªAVALIACIÓN: unidades 9, 10. 11 e 12
UNIDADE 9
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe

avaliables
B2.3. Comprensión,  B2.3. Comprender, interpretar e  LGB2.3.1. Comprende, interpreta e
interpretación e síntese sintetizar escritos dos medios de sintetiza escritos dos medios de
de textos dos medios de comunicación, especialmente, os comunicación, specialmente, os
comunicación, narrativos e expositivos de estrutura narrativos e expositivos de estrutura
fundamentalmente textos descritiva e secuencial. descritiva e secuencial.
narrativos.
B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareusarléxico LGB3.1.1.Utiliza
explicación e uso de amploeprecisocoapresenzadafraseol unvocabularioamploepreciso
léxico suficientemente oxía evocabulariotraballadonaaula. paraexpresarseconclaridadenun rexistro
amplo e preciso, con axeitadoásituación.
incorporación de
fraseoloxía e de
partir de campos léxicos
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormasortográfi LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasnormas
valoración das normas cas emorfolóxicasdalinguagalega. ortográficasemorfolóxicasdalinguagalega.
ortográficas e morfolóxicas
da lingua galega.
B3.6. Recoñecemento,  B3.6. Recoñecer e explicar o uso das  LGB3.6.1. Recoñece e explica o uso
uso e explicación das distintas categorías gramaticais, das categorías gramaticais nos textos,
categorías gramaticais utilizar este coñecemento para utiliza este coñecemento para corrixir
básicas (substantivo, distinguir erros e diferenciar as erros e distingue as flexivas das non
adxectivo cualificativo, flexivas das non flexivas. flexivas.
verbo, adverbio, etc.) así
como a diferenza entre
palabras flexivas e non
flexivas para a creación
e comprensión de textos.
 B3.7. Recoñecemento,  B3.7. Recoñecer, usar e reflexionar  LGB3.7.1. Recoñece e explica nos
uso e reflexión dos sobre os mecanismos da cohesión textos as referencias deícticas
mecanismos da textual como a deíxe persoal. persoais.
cohesión textual como a
deíxe persoal.
 B4.7. Prexuízos  B4.5. Identificar os prexuízos  LGB4.5.1. Coñece o que é un
lingüísticos. lingüísticos e analizar a situación prexuízo. Detecta e analiza a
persoal en relación a eles. presenza de novos e vellos prexuízos
cara ao galego na súa práctica
lingüística e na do seu contorno.
 B5.3. Lectura expresiva e  B5.3. Ler expresiva e  LGLB5.3.1. Le expresiva e
comprensiva, audicións de comprensivamente, facer audicións comprensivamente, fai audicións de
poemas recitados ou de poemas recitados ou cantados, poemas recitados ou cantados, sinala
cantados, determinación sinalar a temática ou temáticas a temática ou temáticas abordadas e
da temática ou temáticas abordadas e describir os valores describe os valores estilísticos dos
abordadas e descrición estilísticos dos textos. textos.
dos valores estilísticos dos
textos.
28
iescastelao
UNIDADE 10
Contidos Criterios de avaliación Estándares de cc

aprendizaxe avaliables
B2.3.  B2.3. Comprender, interpretar e  LGB2.3.1. Comprende, interpreta e  CCL
Comprensión, sintetizar escritos dos medios de sintetiza escritos dos medios de  CSC
interpretación e comunicación, especialmente, os comunicación, especialmente, os
síntese de textos narrativos e expositivos de narrativos e expositivos de
dos medios de estrutura descritiva e secuencial. estrutura descritiva e secuencial.
comunicación,
fundamentalmente
textos narrativos.
B3.1. B3.1.Recoñecer,explicareusarléxic LGB3.1.1.Utiliza  CCL
Recoñecemento, o unvocabularioamploepreciso  CSC
explicación e uso amploeprecisocoapresenzadafrase paraexpresarseconclaridadenun
de léxico oloxía rexistro axeitadoásituación.
suficientemente
amplo e preciso,
con incorporación
vocabulario
campos léxicos
traballados na
aula.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormasortogr LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasnorm  CCL
valoración das áficas emorfolóxicasdalinguagalega. as
normas ortográficas e ortográficasemorfolóxicasdalinguagale
morfolóxicas da
ga.
lingua galega.
B3.6.  B3.6. Recoñecer e explicar o uso  LGB3.6.1. Recoñece e explica o  CCL
Recoñecemento, das distintas categorías uso das categorías gramaticais nos  CAA
uso e explicación gramaticais, utilizar este textos, utiliza este coñecemento
das categorías coñecemento para distinguir erros para corrixir erros e distingue as
gramaticais e diferenciar as flexivas das non flexivas das non flexivas.
básicas flexivas.
(substantivo,
adxectivo
cualificativo, verbo,
adverbio, etc.) así
como a diferenza
entre palabras
flexivas e non
flexivas para a
creación e
comprensión de
textos.
 B5.7. Descrición e  B5.7. Describir e caracterizar os  LGLB5.7.1. Describe e caracteriza  CCL
caracterización dos trazos definitorios básicos do cómic os trazos definitorios básicos do  CCE
trazos definitorios e a canción como linguaxes cómic como linguaxe artística. C
básicos do cómic e artísticas.
 LGB5.7.2. Identifica e describe,  CCL
a canción como
nun cómic dado, os principais  CCE
linguaxes
trazos definitorios. C
artísticas.
29
iescastelao
UNIDADE 11

B2.2. Comprensión e B2.2. Comprender, interpretar e LGB2.2.1. Comprende, interpreta e  CCL
interpretación de textos sintetizar textos da vida cotiá e sintetiza o contido de textos  CSC
propios da vida cotiá e das relacións sociais en propios da vida cotiá: mensaxes
das relacións sociais ámbitos próximos á experiencia electrónicas ou de móbil, de correo
en ámbitos próximos á do alumnado: mensaxes electrónico, normas e instrucións
experiencia do electrónicas ou de móbil e de uso.
alumnado: mensaxes normas e instrucións de uso.
electrónicas ou de
móbil, normas e
instrucións de uso.
incorporación de
fraseoloxía e de
partir de campos
aula.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormasor LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasnor  CCL
valoración das normas tográficas mas
ortográficas e emorfolóxicasdalinguagalega. ortográficasemorfolóxicasdalinguagal
ega.
galega.
categorías gramaticais gramaticais, utilizar este nos textos, utiliza este
básicas (substantivo, coñecemento para distinguir coñecemento para corrixir erros e
adxectivo cualificativo, erros e diferenciar as flexivas distingue as flexivas das non
creación e
 B5.5. Lectura  B5.5. Ler dramatizada e  LGLB5.5.1. Le dramatizada e  CCL
dramatizada e comprensivamente, visionar comprensivamente, visiona pezas
comprensiva, pezas teatrais e apreciar os teatrais e aprecia os seus
visionado de pezas seus compoñentes e compoñentes e procedementos
teatrais e apreciación procedementos máis máis relevantes.
dos seus compoñentes relevantes.
e procedementos máis
relevantes.
30
iescastelao
UNIDADE 12
Contidos Criterios de avaliación Estándares de

aprendizaxe avaliables cc
B2.3. Comprensión,  B2.3. Comprender, interpretar e  LGB2.3.1. Comprende, interpreta  CCL
interpretación e síntese sintetizar escritos dos medios e sintetiza escritos dos medios de  CSC
de textos dos medios de comunicación, comunicación, especialmente, os
de comunicación, especialmente, os narrativos e narrativos e expositivos de
fundamentalmente expositivos de estrutura estrutura descritiva e secuencial.
incorporación de
fraseoloxía e de
partir de campos
aula.
B3.4. Aplicación e B3.4.Aplicarevalorarasnormasort LGB3.4.1.Aplicacorrectamenteasnor  CCL
valoración das normas ográficas mas
ortográficas e emorfolóxicasdalinguagalega. ortográficasemorfolóxicasdalinguagal
ega.
galega.
categorías gramaticai gramaticais, utilizar este nos textos, utiliza este
básicas (substantivo, coñecemento para distinguir coñecemento para corrixir erros e
adxectivo cualificativo, erros e diferenciar as flexivas distingue as flexivas das non
creación e
 B4.4. Análise da  B4.2. Describir e analizar a  LGB4.2.1. Describe e analiza a  CCL
situación situación sociolingüística de situación sociolingüística de
sociolingüística, a Galicia a partir do estudo dos Galicia a partir do estudo do seu
partir do contexto contextos familiares do contexto familiar e a do resto do
familiar do alumnado. alumnado. alumnado.
 B5.5. Lectura  B5.5. Ler dramatizada e  LGLB5.5.1.Le dramatizadae  CCL
dramatizada e comprensivamente, visionar comprensivamente, visiona pezas
comprensiva, pezas teatrais e apreciar os teatrais e aprecia os
visionado de pezas seus compoñentes e compoñentese procedementos
teatrais e apreciación procedementos máis relevantes. máis relevantes.
dos seus compoñentes
e procedementos máis
relevantes.
31
iescastelao
Grao mínimo de consecución dos estándares de aprendizaxe

para superar a materia
Dado que os estándares de aprendizaxe non son illables na maioría dos instrumentos e
procedementos de avaliación -en función tamén da intersección dos cinco bloques-
pois forman parte dun ou varios criterios aplicables a estes, non se establecerá un grao
mínimo de cada estándar un por un, senón que se indicará o conxunto de estándares
mínimos que hai que cumprir cunha nota positivapara superar a materia,tanto na
convocatoria ordinaria de xuño como na extraordinaria de setembro. Para este curso
son os seguintes:
Boques 1 e 2. Comunicación e expresión oral e escrita:

-Exprésase oralmente con corrección e fluidez, adaptandose ás diferentes situacións
comunicativas.
- Exprésase por escritocorrectamente, utilizando os procedementos básicos de
coherencia e cohesióne de composición, aplicándoos á produción de textos de
diferente tipoloxía (narración, descrición e diálogo) e á realización de exposicións
orais planificadas, individuais ou en equipo.
Bloque 3. Funcionamento da lingua:

- Dominaas normas de acentuación e ortografía.
- Recoñeceos constituíntes da palabra e das clases de palabras (determinantes,
substantivo, adxectivos, pronome, verbo, adverbio e preposición).
- Sabe adecuar as estruturas morfolóxicas e sintácticas ás producións propias.
- Adquire novo léxico mediante a utilización do dicionario e das TIC e mediante a
realización das actividades do vocabulario temático correspondente a cada curso.
Boque 4. Lingua e sociedade:

- Coñecea diversidade lingüística e cultural da península ibéricae valora a nosa lingua
como elemento de identidade colectiva e da riqueza da diversidade lingüística e
cultural.
- Coñece e diferencia os niveis e rexistros da lingua.
Bloque 5. Educación literaria:

- Sabe facer un resumo oral/escrito de textos literarios.
- Comenta textos de diferentes xéneros literarios, recoñecendo os seus elementos
estruturais e a funcionalidade dos recursos estilísticos básicos que nos permiten
diferencialos.
- Interpreta e analiza o libro de lectura obrigatoria correspondente a cada avaliación,
emitindo xuízos fundados sobre aspectos formais e temáticos.
Para a valoración destes estándares de aprendizaxe aplicaranse os instrumentos e

criterios de evaluación e cualificación establecidos para este nivel.
32
iescastelao
4.2. 2º ESO
Obxectivos
1. Coñecer as características da linguaxe dos distintos medios de comunicación.
2. Analizar textos orais e escritos de medios de comunicación en formato dixital e
en papel, para identificar ideas principais, comprender o contido e procesar a
información mediante distintas ferramentas.
3. Distinguir ámbitos diferentes en textos orais, coñecer as súas características e os
trazos que os diferencian.
4. Sintetizar e procesar información desde textos orais de distintos ámbitos.
5. Elaborar criterios para analizar criticamente o propósito comunicativo en textos
orais diversos.
6. Elabora argumentacións propias para expoñer o propósito comunicativo dos
textos orais.
7. Recoñecer as connotacións en informacións implícitas nun texto oral.
8. Coñecer e aplicar as regras fonéticas e prosódicas que rexen a lingua galega.
9. Amosar coidado e interese por elaborar producións propias con corrección
gramática, ortográfica e fonética.
10. Empregar o coñecemento da lingua e os contidos traballados para producir
textos orais propios con coherencia, cohesión e corrección. Utilizar con corrección
nexos textuais de espazo, oposición e contraste, así como os mecanismos gramaticais e
léxicos de cohesión interna.
11. Realizar exposicións orais sobre temas diversos seguindo unha estrutura
ordenada e coherente, con soltura.
12. Coñecer e utilizar técnicas TIC que faciliten e axuden a mellorar as exposicións
orais planificadas.
13. Elaborar opinións propias sobre temas diversos e expoñelas de maneira
argumentada e ordenada en distintos contextos.
14. Participar de modo natural e por iniciativa propia en situacións de comunicación
oral diversas: debates, corrección de exercicios, diálogos sobre temas, ... expoñendo e
argumentando as ideas propias.
15. Coñecer e aplicar técnicas de comunicación oral nas exposicións ou en
situacións diversas falando en público, coidando a postura, a modulación da voz, a
estrutura do discurso, os medios empregados, etc.
16. Desenrolar estratexias para comprender mensaxes orais e escritas en situacións
onde hai dificultades de comprensión.
17. Utilizar recursos dixitais e libros de texto para resolver dúbidas sobre
vocabulario ou estruturas lingüísticas necesarias para producir con corrección na lingua
galega.
18. Empregar os coñecementos da lingua para comprender e producir textos propios
no contexto social no que nos desenvolvemos: diarios,cartas persoais, avisos e
solicitudes.
19. Coñecer os elementos fundamentais dos textosinstrutivos e expositivos en
contexto educativo: webs educativas, dicionarios, glosarios e enciclopedias. Utilizar ese
coñecemento para comprender a mensaxe e utilizar as fontes de información con rigor.
33
iescastelao
20. Identificar e analizar as distintas fortes de información que son base esencial no
proceso de adquisición de coñecementos.
21. Realizar lectura comprensiva de textos diversos: identificar ideas principais e
secundarias, sintetizar e representar a información, elaborar argumentacións propias
sobre o contido, relacionar o texto con experiencias ou outros coñecementos previos.
22. Realizar unha lectura en voz alta co dicción, entoación e ritmo adecuados á
situación comunicativa e á súa función.
23. Empregar estratexias metacognitivas para identificar canto e como aprendemos.
24. Coñecer os elementos esenciais e os tipos de noticias que aparecen nos medios
de comunicación.
25. Elaborar noticias a partir dun modelo con coñecementos adquiridos.
26. Producir en formato papel ou dixital textos de distinta tipoloxía: cuestionarios,
resumos, descrición, narracións e explicacións.
27. Producir textos escritos con un compoñente de goce persoal para comunicar
experiencias, ideas e pensamentos.
28. Enriquecer con cada temática o léxico, vocabulario e frases da linguaxe habitual
en lingua galega.
29. Empregar con soltura e precisión dicionarios e fontes de consulta para
comprender textos, enriquecer o vocabulario e contrastar a fiabilidade das fontes
empregadas.
30. Coñecer, empregar as normas que regulan os textos orais e escritos de diversos
tipos.
31. Comprender que o uso de normas ortográficas e morfoloxías é necesario para o
desenvolvemento da lingua.
32. Coñecer as normas de uso dos signos de puntuación e utilizalos en textos escritos
con corrección.
33. Comprender a estrutura de substantivos e verbos para mellorar as habilidades de
comprensión e produción lingüísticas.
34. Coñecer os elementos dunha oración desde o punto de vista sintáctico. Empregar
este coñecemento para elaborar enunciados, orais e escritos, cun estilo cohesionado e
correcto.
35. Realizar autoavaliacións sobre o traballo de maneira realista co obxectivo de
mellorara aprendizaxe.
36. Enriquecer a competencia lingüística co uso das distintas linguas en distintos
contextos educativos.
37. Recoñecer a riqueza na diversidade cultural a través das linguas propias de cada
pobo.
38. Reflexionar sobre a situación sociolingüística galega desde unha perspectiva
social, histórica e xeográfica.
39. Coñecer a historia e as razóns das iniciativas normalizadoras da lingua galegas e
describir a situación legal das linguas do Estado español.
40. Identificar e clasificar as variantes diafásicas do galego, recoñecer os trazos da
variedade estándar da lingua galega e valorala como variante unificadora, así como
apreciar a variante diatópica propia.
41. Ler expresiva e comprensivamente en público textos diversos.
42. Coñecer as características de textos pertencentes a diferentes xéneros e
subxéneros, e comparalos sinalando as coincidencias e diferenzas, tanto estruturais coma
formais.
34
iescastelao
Temporalización
Para este curso de 2º da ESO utilizarase como material base o libro de texto de Lingua
Galega e Literatura da Editorial Anaya. Este libro está dividido en 12 unidades
didácticas que van traballando os contidos dos cinco bloques do currículum
relacionados coas competencias clave, así como os criterios de avaliación e estándares
de aprendizaxe correpondentes.
En cada avaliación procurarase traballar catro unidades do libro. Os contidos de cada
bloque tratados nas diferentes unidades didácticas especifícanse no apartado seguinte.
3ª avaliación: unidades 9, 10, 11 e 12.
programación.

35
iescastelao
UNIDADE1
Criterios Estándares de
Contidos CC
de avaliación aprendizaxe avaliables
B1.1. Comprensión, B1.1. Comprender e interpretar a LGB1.1.1. Comprende o sentido global
interpretación e resumo de intención comunicativa, o e identifica a intención
novas de actualidade e de tema, as ideas principais e os comunicativa de textos orais de CCL,
informacións de crónicas, datos relevantes de diferentes carácter informativo propios dos
CAA
reportaxes e documentais textos orais dos medios de medios de comunicación
procedentes dos medios de comunicación (crónicas, audiovisual (reportaxes, crónicas
comunicación audiovisual. reportaxes e documentais) e e documentais).
elaborar esquemas e
LGB1.1.2. Traslada a información
resumos.
relevante de discursos orais dos CCL,
medios de comunicación
CAA
audiovisual a esquemas ou
resumos.
B1.2. Comprensión, B1.2. Extraer a intención LGB1.2.1. Recoñece, xunto ao
interpretación e valoración de comunicativa, o tema, as propósito e a idea xeral, os
textos orais utilizados no ideas principais e os datos feitos e datos relevantes en CCL,
ámbito social e educativo. relevantes de diferentes textos orais do ámbito social e CAA
textos orais dos ámbitos educativo.
social e educativo.
B1.3. Desenvolvemento de B1.3. Coñecer e usar as normas LGB1.3.1. Coñece, aprecia e usa as
habilidades de escoita cunha de cortesía nas intervencións normas que rexen a cortesía na
actitude de interese, orais propias e alleas da comunicación oral (intervén na CSC,
cooperación e respecto ante actividade educativa, tanto quenda que lle corresponde,
as intervencións orais, sobre espontáneas como respecta as opinións e recoñece CCL
todo en exposicións do planificadas. e rexeita a linguaxe
profesorado ou do alumnado. discriminatoria).
LGB1.3.2. Recoñece a importancia dos
aspectos prosódicos (entoación, CCL,
pausas, ton, timbre e volume) e
CSC,
o significado dos trazos máis
característicos da linguaxe non CSIE
verbal.
B1.5. Valoración das producións B1.5.Valorar as producións LGB1.5.1. Aprecia a emisión dunha
orais emitidas cunha fonética emitidas cunha fonética e pronuncia e prosodia correcta,
e prosodia correcta e cunha prosodia correcta e amosar recoñece os erros nas CCL,
actitude crítica ante os unha actitude crítica ante os producións orais propias e alleas CAA
prexuízos que se poidan prexuízos que se poidan e propón solucións para
asociar a ela. asociar a ela. melloralas.
LGB1.5.3. Asume, se a posúe, a CCL,
variante dialectal propia e
CCEC
utilízaa na súa práctica habitual.
B1.6. Produción de discursos B1.6. Producir textos orais, en LGB1.6.1. Produce textos orais, en
orais, en intervencións intervencións espontáneas, intervencións espontáneas, CCL,
espontáneas, adecuados á adecuadas á situación e á adecuadas á situación e á
CSC
situación e á intención intención comunicativa intención comunicativa
comunicativa desexada, con desexada, con coherencia, desexada, con coherencia,
36
iescastelao
coherencia, cohesión e cohesión e corrección. cohesión e corrección.

corrección.
LGB1.6.2. Participa con fluidez nas

intervencións orais espontáneas
respectando as regras
morfosintácticas desta lingua, en
especial a colocación do CCL
pronome átono, así como a
fonética galega (pronuncia das
sete vogais, n velar e fonema
fricativo palatal xordo).
LGB1.6.3. Emprega nas intervencións
orais espontáneas expresións
CCL
propias do galego (fraseoloxía
adecuada).
B1.7. Coñecemento e aplicación, B1.7. Coñecer e aplicar, con LGB1.7.1. Consulta os medios de
con axuda das TIC, de axuda das TIC, técnicas e información dixitais para CD,
técnicas e estratexias para a estratexias para realizar seleccionar contidos relevantes CAA,
produción de textos orais exposicións orais planificadas. e incorporalos ás súas CSIEE
sobre temas de actualidade. producións.
LGB1.7.2. Emprega as TIC para facer CD,
as súas presentacións máis CCL,
claras e atractivas visualmente.
CSC
B1.8. Participación activa en B1.8. Participar activamente en LGB1.8.1. Intervén en debates e
situacións propias do ámbito situación propias do ámbito coloquios do ámbito CCL,
educativoe de interese para o educativoe de interese para o educativocon respecto ás regras
alumnado que xeren alumnado que xeren de interacción e ás opinións CSC
intercambio de opinión. intercambio de opinión. alleas.
LGB1.8.2. Cínguese ao tema, non
divaga e atende ás instrucións CCL,
da persoa moderadora nos CSC
debates e coloquios.
B1.9. Coñecemento, uso e B1.9. Aplicar técnicas e LGB1.9.2. Fai uso dos aspectos
aplicación de técnicas e estratexias para falar en prosódicos da linguaxe non
estratexias necesarias para público, en situacións formais verbal (a presentación, a posta CCL,
falar en público: planificación ou informais, de forma en escena, os xestos e a
CSC,
do discurso nas prácticas individual ou en grupo. mirada), manifesta autocontrol
orais formais e informais. das emocións ao falar en público CSIEE
e diríxese ao auditorio con
autoconfianza e seguridade.
B1.10. Construción de discursos B1.10. Producir discursos breves LGB1.10.3. Utiliza as fórmulas de
adecuados a distintos e comprensibles, nun rexistro tratamento e as regras de CCL,
rexistros, coherentes e ben neutro, informal ou máis culto, cortesía axeitadas ao
CSC
organizados sobre temas de sobre temas da vida cotiá ou destinatario e á situación
interese persoal ou social da educativa. comunicativa.
vida cotiá e educativo.
LGB1.10.4. Analiza similitudes e
diferenzas entre discursos CSC,
formais e espontáneos.
CSIEE
37
iescastelao
B2.1. Coñeemento e uso de B2.1. Aplicar os coñecementos LGB2.1.2. Busca o significado do léxico
técnicas de análise do contido sobre a lingua e as normas do descoñecido a partir do CCL,
e de estratexias de lectura uso lingüístico para resolver contexto, analiza a forma das
problemas de comprensión. AAA
comprensiva: esquemas, palabras ou usa dicionarios para
resumos, etc. contextualizar as acepcións.
LGB2.1.4. Relaciona a información
explícita e implícita dun escrito CCL
en función do contexto.
LGB2.1.5. Compila información para
comprender e ampliar o
coñecemento das mensaxes: CCL,
busca bibliografía; consulta
libros, revistas, xornais; utiliza AAA
recursos audiovisuais e
buscadores de internet.
LGB2.1.6. Contrasta os contidos dos
textos analizados cos CCL,
coñecementos propios, antes e CAA
despois da lectura.
B2.4. Comprensión e B2.4. Comprender e interpretar LGB2.4.2. Identifica as características

interpretación, en formato en formato papel ou específicas de todo tipo de
papel ou dixital, de textos dixital, textos propios da textos nos que se expoñan feitos
propios da vida educativa, vida educativa, e se expliquen ideas e
especialmente, os conceptos das distintas materias CCL
especialmente, os instrutivos
e expositivos: webs instrutivos e expositivos: curriculares.
educativas, dicionarios, webs educativas,
glosarios e enciclopedias. dicionarios, glosarios e
enciclopedias.
B2.5. Uso, progresivamente B2.5. Seleccionar a información LGB2.5.1. Utiliza, de forma
autónomo, das bibliotecas e que se obtén nas bibliotecas, progresivamente autónoma, CCL,
das TIC para seleccionar nas TIC e outras fontes e diversas fontes de información e
CD,
información. integrar os coñecementos integra os coñecementos
adquiridos no proceso de adquiridos nos seus discursos CAA
aprendizaxe continua. orais e escritos.
LGB2.5.2. Coñece e utiliza CCL,
habitualmente dicionarios CD,
impresos ou en versión dixital.
CAA
B2.7. Lectura en voz alta con B2.7. Ler en voz alta con dicción, LGB2.7.1. Le en voz alta con dicción,
dicción, entoación e ritmo entoación e ritmo adecuados entoación e ritmo adecuados
adecuados á situación á situación comunicativa e á (interpreta os signos de
comunicativa e á súa función, súa función. puntuación) á situación CCL
con posibilidade de usar comunicativa e á función da
recursos audiovisuais para o mensaxe.
rexistro de voz.
B2.8. Planificación e revisión do B2.8. Usar procedementos de LGB2.8.6. Usa técnicas de tratamento
escrito en función da situación planificación e revisión para textual coas TIC: procesadores CCL,
comunicativa (tema, fins e conseguir a adecuación, de texto, programas de
destinatarios) para elaborar coherencia, cohesión e presentación, dicionarios CD
producións con adecuación, corrección dos contidos nas electrónicos e correctores.
coherencia, cohesión e relacións internas e externas
LGB2.8.7. Complementa as producións CCL,
corrección nas relacións do texto.
38
iescastelao
internas e externas dos con elementos textuais e CD

contidos do texto. paratextuais: ilustracións e
gráficos.
B2.12. Produción e síntese, en B2.12. Producir e sintetizar, en LGB2.12.1. Produce, en formato papel
formato papel ou dixital, de formato papel ou dixital, textos ou dixital, escritos de distinta CCL,
textos de distinta tipoloxía, de distinta tipoloxía, tipoloxía a partir dun modelo,
CD
fundamentalmente, narrativos fundamentalmente, narracións fundamentalmente, narrativos e
e descritivos. e descricións. descritivos.
LGB2.12.2. Sintetiza e resume
narracións e descricións sen CCL
parafrasear o texto resumido.
B3.1. Recoñecemento, B3.1. Recoñecer, explicar e usar LGB3.1.1. Utiliza un vocabulario amplo
explicación e uso de léxico léxico amplo e preciso coa e preciso para expresarse con
suficientemente amplo e presenza da fraseoloxía e claridade nun rexistro axeitado á CCL,
preciso, con incorporación de vocabulario traballado na situación comunicativa.
CCC
fraseoloxía e de vocabulario aula.
temático a partir de campos
léxicos traballados na aula.
B3.2. A fonética e a fonoloxía do B3.2. Recoñecer e usar a LGB3.2.1. Recoñece e pronuncia
CCL,
galego, con especial atención fonética da lingua galega. correctamente os fonemas
a posibles interferencias. CAA
propios da lingua galega.
B3.5. Aplicación e valoración das B3.5. Aplicar e valorar as normas LGB3.5.1. Aplica correctamente as
normas ortográficas e ortográficas e morfolóxicas da normas ortográficas e CCL
morfolóxicas da lingua galega. lingua galega. morfolóxicas da lingua galega.
LGB3.5.2. Aplica estratexias para a
corrección lingüística, gramatical CCL
e ortográfica dos textos.
B3.7. Recoñecemento da B3.7. Recoñecer a estrutura de LGB3.7.2. Exprésase, con estilo propio,
estrutura de substantivos e substantivos e verbos e da utilizando os recursos da lingua
verbos e da súa súa caracterización con flexibilidade e creatividade. CCL,
caracterización morfolóxica morfolóxica para mellorar a
CAA
para a mellora da comprensión e produción
comprensión e produción textuais.
textuais.
B4.2. O plurilingüismo como B4.1. Valorar as linguas como LGB4.1.2. Distingue entre linguas
expresión da riqueza cultural medios de relación maioritarias, minoritarias e
da humanidade. interpersoal e de sinal de minorizadas e aplica estes
identidade dun pobo. Apreciar conceptos ao caso galego. CCL,
o plurilingüismo como
CSC
expresión da riqueza cultural
da humanidade e coñecer a
lusofonía e achegarse ás
culturas que a integran.
B5.1. Lectura, con regularidade, B5.1. Ler con regularidade obras LGLB5.1.1. Le con regularidade obras
de obras literarias e literarias e desenvolver criterio literarias e desenvolve criterio
desenvolvemento dun criterio lector; expor unha opinión lector; expón unha opinión
lector; emisión dunha opinión persoal sobre a lectura dunha persoal sobre a lectura dunha
CCL
persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, obra axeitada á idade e
obra axeitada á idade, relación relacionar o seu sentido coa relaciona o seu sentido coa
do seu sentido coa propia propia experiencia e outros propia experiencia e outros
experiencia e outros coñecementos adquiridos e coñecementos adquiridos
39
iescastelao
coñecementos adquiridos e valorar o uso dos elementos LGLB5.1.2. Describe o uso dos
valoración do uso dos propios de cada xénero elementos propios de cada
elementos propios de cada literario, o punto de vista xénero literario, o punto de
xénero literario, o punto de empregado e o uso estético CCL
vista empregado e o uso
vista empregado e o uso da linguaxe. estético da linguaxe nos textos
estético da linguaxe. literarios.
B5.7. Produción de textos de B5.7. Escribir textos de intención LGLB5.7.1. Escribe textos de intención
intención estética servíndose estética servíndose dos estética servíndose dos CCL,
dos coñecementos literarios coñecementos literarios coñecementos literarios
adquiridos e dos recursos adquiridos e dos recursos adquiridos e dos recursos CCEC
retóricos traballados na aula. retóricos traballados na aula. retóricos traballados na aula.
B5.9. Aproveitamento, baixo B5.9. Servirse, seguindo unhas LGLB5.9.1. Sérvese, seguindo unhas
guía, dos fondos e recursos pautas orientadoras, dos pautas orientadoras, dos
que ofrecen as bibliotecas, fondos e recursos que ofrecen fondos e recursos que ofrecen CCL,
incluídas as virtuais, para a as bibliotecas, incluídas as as bibliotecas, incluídas as
realización de traballos e cita virtuais, para a realización de virtuais, para a realización de CD
axeitada destes. traballos e cita axeitada traballos e cita axeitada
destes. destes.
UNIDADE 2
Criterios Estándares de aprendizaxe

Contidos CC
de avaliación avaliables
B1.1. Comprensión, interpretación B1.1. Comprender e interpretar a LGB1.1.1. Comprende o sentido

e resumo de novas de intención comunicativa, o tema, global e identifica a intención
actualidade e de informacións as ideas principais e os datos comunicativa de textos orais
de crónicas, reportaxes e relevantes de diferentes textos de carácter informativo CCL,
documentais procedentes dos orais dos medios de propios dos medios de CAA
medios de comunicación comunicación (crónicas, comunicación audiovisual
audiovisual. reportaxes e documentais) e (reportaxes, crónicas e
elaborar esquemas e resumos. documentais).
relevante de discursos orais CCL,
dos medios de comunicación
audiovisual a esquemas ou CAA
resumos.
B1.2. Comprensión, interpretación B1.2. Extraer a intención LGB1.2.1. Recoñece, xunto ao
e valoración de textos orais comunicativa, o tema, as ideas propósito e a idea xeral, os CCL,
utilizados no ámbito social e principais e os datos relevantes feitos e datos relevantes en
educativo. CAA
de diferentes textos orais dos textos orais do ámbito social e
ámbitos social e educativo. educativo.
B1.3.Desenvolvemento de B1.3. Coñecer e usar as normas de LGB1.3.2. Recoñece a importancia
habilidades de escoita cunha cortesía nas intervencións orais dos aspectos prosódicos
actitude de interese, propias e alleas da actividade (entoación, pausas, ton, CCL,
cooperación e respecto ante as educativa, tanto espontáneas timbre e volume) e o CSC,
intervencións orais, sobre todo como planificadas. significado dos trazos máis CSIE
en exposicións do profesorado característicos da linguaxe
ou do alumnado. non verbal.
40
iescastelao
B1.5. Valoración das producións B1.5. Valorar as producións LGB1.5.1. Aprecia a emisión dunha
orais emitidas cunha fonética e emitidas cunha fonética e pronuncia e prosodia correcta,
prosodia correcta e cunha prosodia correcta e amosar recoñece os erros nas CCL,
actitude crítica ante os unha actitude crítica ante os producións orais propias e CAA
prexuízos que se poidan prexuízos que se poidan asociar alleas e propón solucións
asociar a ela. a ela. para melloralas.
LGB1.5.3. Asume, se a posúe, a
variante dialectal propia e CCL,
utilízaa na súa práctica CCEC
habitual.
orais, en intervencións intervencións espontáneas, intervencións espontáneas,
espontáneas, adecuados á adecuadas á situación e á adecuadas á situación e á CCL,
situación e á intención intención comunicativa intención comunicativa CSC
corrección.
intervencións orais
espontáneas respectando as
regras morfosintácticas desta
lingua, en especial a
CCL
colocación do pronome átono,
así como a fonética galega
(pronuncia das sete vogais, n
velar e fonema fricativo
palatal xordo).
LGB1.6.4. Emprega nas
CCL
espontáneas un léxico rico e
variado.
B1.9. Coñecemento, uso e B1.9. Aplicar técnicas e estratexias LGB1.9.1. Elabora guións para
aplicación de técnicas e para falar en público, en organizar os contidos de
CAA
estratexias necesarias para situacións formais ou informais, exposicións formais ou
falar en público: planificación de forma individual ou en grupo. informais breves.
do discurso nas prácticas orais
LGB1.9.2. Fai uso dos aspectos
formais e informais.
prosódicos da linguaxe non
verbal (a presentación, a
posta en escena, os xestos e CCL,
a mirada), manifesta CSC,
autocontrol das emocións ao
CSIEE
falar en público e diríxese ao
auditorio con autoconfianza e
seguridade.
LGB1.9.5. Recoñece e avalía erros

(repeticións de conectores,
pobreza léxica e CCL,
castelanismos) nos discursos CAA
orais propios e alleos e trata,
progresivamente, de evitalos.
41
iescastelao
B2.1. Coñecemento e uso de B2.1. Aplicar os coñecementos LGB2.1.2. Busca o significado do

técnicas de análise do contido sobre a lingua e as normas do léxico descoñecido a partir do
e de estratexias de lectura uso lingüístico para resolver contexto, analiza a forma das
CCL,
comprensiva: esquemas, problemas de comprensión. palabras ou usa dicionarios
resumos, etc. para contextualizar as AAA
acepcións.

explícita e implícita dun
escrito en función do CLL
contexto.

coñecemento das mensaxes:
busca bibliografía; consulta CCL,
libros, revistas, xornais; utiliza
AAA

coñecementos propios, antes CAA
e despois da lectura.
B2.4. Comprensión e B2.4. Comprender e interpretar en LGB2.4.2. Identifica as

interpretación, en formato formato papel ou dixital, textos características específicas de
papel ou dixital, de textos propios da vida educativa, todo tipo de textos nos que se
propios da vida educativa, especialmente, os instrutivos e expoñan feitos e se expliquen
CCL
especialmente, os instrutivos e expositivos: webs educativas, ideas e conceptos das
expositivos: webs educativas, dicionarios, glosarios e distintas materias curriculares.
dicionarios, glosarios e enciclopedias.
enciclopedias.
autónomo, das bibliotecas e que se obtén nas bibliotecas, progresivamente autónoma,
das TIC para seleccionar nas TIC e outras fontes e diversas fontes de CCL,
información. integrar os coñecementos información e integra os CD,
adquiridos no proceso de coñecementos adquiridos nos CAA
aprendizaxe continua. seus discursos orais e
escritos.
dicción, entoación e ritmo entoación e ritmo adecuados á entoación e ritmo adecuados
adecuados á situación situación comunicativa e á súa (interpreta os signos de
comunicativa e á súa función, función. puntuación) á situación CCL
rexistro de voz.
B2.12. Produción e síntese, en B2.12. Producir e sintetizar, en LGB2.12.1. Produce, en formato

formato papel ou dixital, de formato papel ou dixital, textos papel ou dixital, escritos de CCL,
textos de distinta tipoloxía, de distinta tipoloxía, distinta tipoloxía a partir dun CD
fundamentalmente, narrativos fundamentalmente, narracións e modelo, fundamentalmente,
42
iescastelao
e descritivos. descricións. narrativos e descritivos.

B3.1. Recoñecemento, explicación B3.1. Recoñecer, explicar e usar LGB3.1.1. Utiliza un vocabulario
e uso de léxico suficientemente léxico amplo e preciso coa amplo e preciso para
amplo e preciso, con presenza da fraseoloxía e expresarse con claridade nun CCL,
incorporación de fraseoloxía e de vocabulario traballado na aula. rexistro axeitado á situación
CCC
vocabulario temático a partir de comunicativa.
campos léxicos traballados na
aula.
B3.4. Coñecemento, B3.4. Coñecer, usar e valorar as LGB3.4.1. Completa, transforma e
comparación, uso e valoración normas que regulan os textos valora textos orais ou escritos
das normas que regulan os orais e escritos. de maneira adecuada e CCL
textos orais e escritos, propios correcta atendendo ás
e alleos. normas.
normas ortográficas e ortográficas e morfolóxicas da normas ortográficas e
morfolóxicas da lingua galega. lingua galega. morfolóxicas da lingua galega. CCL

corrección lingüística,
gramatical e ortográfica dos CCL
textos.
B3.7. Recoñecemento da B3.7. Recoñecer a estrutura de LGB3.7.2. Exprésase, con estilo

estrutura de substantivos e substantivos e verbos e da súa propio, utilizando os recursos
verbos e da súa caracterización morfolóxica para da lingua con flexibilidade e CCL,
caracterización morfolóxica mellorar a comprensión e creatividade. CAA
para a mellora da comprensión produción textuais.
e produción textuais.
B3.10. Coñecemento, uso e B3.10. Aplicar progresivamente o LG3.10.1. Recoñece os erros nas
aplicación das estratexias coñecemento e o uso das producións orais e escritas
necesarias de autoavaliación, estratexias de autoavaliación e a propias e alleas a partir da CCL,
aceptando o erro como parte aceptación do erro como parte avaliación e autoavaliación, CAA
do proceso. do proceso de aprendizaxe. propondo solucións para a súa
mellora.
B4.2. O plurilingüismo como B4.1. Valorar as linguas como LGB4.1.3. Coñece as linguas que se
expresión da riqueza cultural medios de relación interpersoal falan en España e valora a
da humanidade. e de sinal de identidade dun súa existencia como un
pobo. Apreciar o plurilingüismo elemento de riqueza cultural. CCL,
como expresión da riqueza
CSC
cultural da humanidade e
coñecer a lusofonía e achegarse
ás culturas que a integran.
43
iescastelao
B5.1. Lectura, con regularidade, B5.1. Ler con regularidade obras LGLB5.1.1. Le con regularidade
de obras literarias e literarias e desenvolver criterio obras literarias e desenvolve
desenvolvemento dun criterio lector; expor unha opinión criterio lector; expón unha
lector; emisión dunha opinión persoal sobre a lectura dunha opinión persoal sobre a
persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, relacionar lectura dunha obra axeitada
obra axeitada á idade, relación o seu sentido coa propia á idade e relaciona o seu
do seu sentido coa propia experiencia e outros sentido coa propia CCL
experiencia e outros coñecementos adquiridos e experiencia e outros
coñecementos adquiridos e valorar o uso dos elementos coñecementos adquiridos.
valoración do uso dos propios de cada xénero literario,
elementos propios de cada o punto de vista empregado e o
xénero literario, o punto de uso estético da linguaxe.
estético da linguaxe. LGLB5.1.2. Describe o uso dos
elementos propios de cada
xénero literario, o punto de
CCL
estético da linguaxe nos
textos literarios.
B5.5. Comparación de textos B5.5. Comparar textos LGLB5.5.1. Compara textos
pertencentes a diferentes pertencentes a diferentes pertencentes aos diferentes
xéneros e subxéneros, xéneros e subxéneros, xéneros, sinalando as
CCL
sinalando as coincidencias e sinalando as coincidencias e coincidencias e diferenzas,
diferenzas, tanto estruturais diferenzas, tanto estruturais tanto estruturais coma
coma formais. coma formais. formais.
LGLB5.5.2. Compara textos
pertencentes ao mesmo
xénero pero a diferentes
subxéneros, sinalando as CCL
coincidencias e diferenzas,
tanto estruturais coma
formais.
B5.7. Produción de textos de B5.7. Escribir textos de intención LGLB5.7.1. Escribe textos de
intención estética servíndose estética servíndose dos intención estética
dos coñecementos literarios coñecementos literarios servíndose dos CCL,
adquiridos e dos recursos adquiridos e dos recursos coñecementos literarios
retóricos traballados na aula. retóricos traballados na aula. CCEC
adquiridos e dos recursos
retóricos traballados. na
aula.
UNIDADE 3

Contidos CC
B1.1. Comprensión, B1.1. Comprender e interpretar a LGB1.1.1. Comprende o sentido

interpretación e resumo intención comunicativa, o tema, as global e identifica a intención CCL,
de novas de actualidade e ideas principais e os datos comunicativa de textos orais
CAA
de informacións de relevantes de diferentes textos orais de carácter informativo
crónicas, reportaxes e dos medios de comunicación propios dos medios de
44
iescastelao
documentais procedentes (crónicas, reportaxes e documentais) comunicación audiovisual

dos medios de e elaborar esquemas e resumos. (reportaxes, crónicas e
comunicación audiovisual. documentais).
B1.2. Comprensión, B1.2. Extraer a intención comunicativa, LGB1.2.1. Recoñece, xunto ao

interpretación e valoración o tema, as ideas principais e os propósito e a idea xeral, os CCL,
de textos orais utilizados datos relevantes de diferentes textos feitos e datos relevantes en
no ámbito social e orais dos ámbitos social e educativo. textos orais do ámbito social CAA
educativo. e educativo.
B1.3.Desenvolvemento de B1.3. Coñecer e usar as normas de LGB1.3.2. Recoñece a importancia
habilidades de escoita cortesía nas intervencións orais dos aspectos prosódicos
cunha actitude de propias e alleas da actividade (entoación, pausas, ton,
interese, cooperación e educativa, tanto espontáneas como timbre e volume) e o CCL,
respecto ante as planificadas. significado dos trazos máis CSC,
intervencións orais, sobre característicos da linguaxe CSIE
todo en exposicións do non verbal.
profesorado ou do
alumnado.
B1.5. Valoración das B1.5. Valorar as producións emitidas LGB1.5.1. Aprecia a emisión dunha
producións orais emitidas cunha fonética e prosodia correcta e pronuncia e prosodia
cunha fonética e prosodia amosar unha actitude crítica ante os correcta, recoñece os erros CCL,
correcta e cunha actitude prexuízos que se poidan asociar a nas producións orais propias CAA
crítica ante os prexuízos ela. e alleas e propón solucións
que se poidan asociar a para melloralas.
ela.
utilízaa na súa práctica
CCEC
habitual.
B1.6. Produción de B1.6. Producir textos orais, en LGB1.6.1. Produce textos orais, en
discursos orais, en intervencións espontáneas, intervencións espontáneas,
intervencións adecuadas á situación e á intención adecuadas á situación e á CCL,
espontáneas, adecuados comunicativa desexada, con intención comunicativa CSC
á situación e á intención coherencia, cohesión e corrección. desexada, con coherencia,
comunicativa desexada, cohesión e corrección.
con coherencia, cohesión
e corrección.
espontáneas respectando as CCL
lingua.
espontáneas expresións CCL
propias do galego
(fraseoloxía adecuada).
CCL
variado.
45
iescastelao
B1.8. Participación activa en B1.8. Participar activamente en situación LGB1.8.3. Expresa e compara con
situacións propias do propias do ámbito educativo e de compañeiras/os a súa
ámbito educativoe de interese para o alumnado que xeren opinión sobre unha obra de CSC,
interese para o alumnado intercambio de opinión. lectura. CAA
que xeren intercambio de
opinión.
B1.9. Coñecemento, uso e B1.9. Aplicar técnicas e estratexias LGB1.9.1. Elabora guións para
aplicación de técnicas e para falar en público, en situacións organizar os contidos de
estratexias necesarias formais ou informais, de forma exposicións formais ou
para falar en público: individual ou en grupo. informais breves. CAA
planificación do discurso
nas prácticas orais
formais e informais.

verbal (a presentación, a posta
en escena, os xestos e a CCL,
mirada), manifesta autocontrol CSC,
das emocións ao falar en CSIEE
público e diríxese ao auditorio
con autoconfianza e
seguridade.
LGB1.9.3. Incorpora
progresivamente palabras
propias do nivel formal nas CCL
prácticas orais da lingua.
LGB1.9.5. Recoñece a avalía erros

(repeticións de conectores,
pobreza léxica e CCL,
castelanismos) nos discursos CAA
orais propios e alleos e trata,
progresivamente, de evitalos.
B1.10. Construción de B1.10. Producir discursos breves e LGB1.10.1. Participa en conversas
discursos adecuados a comprensibles, nun rexistro neutro, nas que intercambia
distintos rexistros, informal ou máis culto, sobre temas información e expresa a súa CCL,
coherentes e ben da vida cotiá ou educativa. opinión, fai invitacións e CSC,
organizados sobre temas ofrecementos e pide e dá CSIEE,
de interese persoal ou indicacións ou instrucións CCEC
social da vida cotiá e sinxelas.
educativo.
B2.1. Coñecemento e uso B2.1. Aplicar os coñecementos sobre a LGB2.1.2. Busca o significado do
de técnicas de análise do lingua e as normas do uso lingüístico léxico descoñecido a partir do
contido e de estratexias para resolver problemas de contexto, analiza a forma das
CCL,
de lectura comprensiva: comprensión. palabras ou usa dicionarios
esquemas, resumos, etc. para contextualizar as AAA
acepcións.
LGB2.1.3. Identifica a idea principal

e as secundarias e CCL
comprende a relación
46
iescastelao
existente entre elas.

CLL
escrito en función do
contexto.
LGB2.1.6. Contrasta os contidos
dos textos analizados cos CCL,
B2.2. Comprensión e B2.2. Comprender e interpretar textos LGB2.2.2. Comprende instrucións
interpretación de textos propios da vida cotiá e das relacións escritas de certa
propios da vida cotiá e sociais: diarios, cartas persoais, complexidade que lle
das relacións sociais en avisos e solicitudes. permiten desenvolverse en CCL,
ámbitos próximos aos situacións da vida cotiá. CSC
intereses do alumnado:
diarios, cartas persoais,
avisos e solicitudes.
B2.3. Comprensión e B2.3. Comprender e interpretar, en LGB2.3.1. Comprende e interpreta
interpretación, en formato formato papel ou dixital, textos textos propios dos medios de CCL,
papel e dixital, de textos propios dos medios de comunicación comunicación (noticias).
CSC
propios dos medios de (noticias).
comunicación (noticias).
papel ou dixital, de textos propios da vida educativa, todo tipo de textos nos que
propios da vida educativa, especialmente, os instrutivos e se expoñan feitos e se
especialmente, os expositivos: webs educativas, expliquen ideas e conceptos CCL
instrutivos e expositivos: dicionarios, glosarios e das distintas materias
webs educativas, enciclopedias. curriculares.
dicionarios, glosarios e
enciclopedias.
B2.7. Lectura en voz alta B2.7. Ler en voz alta con dicción, LGB2.7.1. Le en voz alta con
con dicción, entoación e entoación e ritmo adecuados á dicción, entoación e ritmo
ritmo adecuados á situación comunicativa e á súa adecuados (interpreta os
situación comunicativa e á función. signos de puntuación) á
CCL
súa función, con situación comunicativa e á
posibilidade de usar función da mensaxe.
recursos audiovisuais
para o rexistro de voz.
B2.12. Produción e síntese, B2.12. Producir e sintetizar, en formato LGB2.12.1. Produce, en formato
en formato papel ou papel ou dixital, textos de distinta papel ou dixital, escritos de
dixital, de textos de tipoloxía, fundamentalmente, distinta tipoloxía a partir dun CCL,
distinta tipoloxía, narracións e descricións. modelo, fundamentalmente,
CD
fundamentalmente, narrativos e descritivos.
narrativos e descritivos.

47
iescastelao
B2.13. Uso das TIC B2.13. Usar as TIC para textualizar, LGB2.13.1. Usa técnicas de
(procesadores de texto e revisar e mellorar os escritos: tratamento textual coas TIC:
correctores ortográficos) procesadores de texto, programas procesadores de texto, CCL,
tanto para a de presentación e dicionarios programas de presentación,
electrónicos. CD
textualización, como para dicionarios electrónicos, e
a revisión e mellora do correctores para textualizar e
escrito. revisar e mellorar os escritos.
B3.1. Recoñecemento, B3.1. Recoñecer, explicar e usar léxico LGB3.1.1. Utiliza un vocabulario
explicación e uso de amplo e preciso coa presenza da amplo e preciso para
léxico suficientemente fraseoloxía e vocabulario traballado expresarse con claridade nun
amplo e preciso, con na aula. rexistro axeitado á situación CCL,
incorporación de comunicativa.
CCC
fraseoloxía e de
partir de campos léxicos
B3.3. Uso eficaz dos B3.3. Usar eficazmente os dicionarios LGB3.3.1. Obtén, de xeito
dicionarios e doutras ou calquera outra fonte de consulta, autónomo, información
fontes de consulta en en papel ou en soporte electrónico, lingüística de todo tipo en CCL,
calquera soporte, para resolver dúbidas e para dicionarios, en diferentes
CAA
especialmente sobre progresar na aprendizaxe autónoma. soportes, e noutras obras de
flexión, relación semántica consulta.
e normativa.
B3.5. Aplicación e valoración B3.5. Aplicar e valorar as normas LGB3.5.1. Aplica correctamente as
das normas ortográficas e ortográficas e morfolóxicas da lingua normas ortográficas e
CCL
morfolóxicas da lingua galega. morfolóxicas da lingua
galega. galega.
CCL
gramatical e ortográfica dos
textos.
B3.7. Recoñecemento da B3.7. Recoñecer a estrutura de LGB3.7.1. Coñece e utiliza
estrutura de substantivos substantivos e verbos e da súa adecuadamente substantivos
e verbos e da súa caracterización morfolóxica para e formas verbais na
CCL,
caracterización mellorar a comprensión e produción comprensión e produción de
morfolóxica para a mellora textuais. textos orais e escritos. CAA
da comprensión e
produción textuais.
LGB3.7.2. Exprésase, con estilo

propio, utilizando os recursos CCL,
da lingua con flexibilidade e CAA
creatividade.
B4.2. O plurilingüismo como B4.1. Valorar as linguas como medios LGB4.1.3. Coñece as linguas que se
expresión da riqueza de relación interpersoal e de sinal de falan en España e valora a
cultural da humanidade. identidade dun pobo. Apreciar o súa existencia como un
plurilingüismo como expresión da elemento de riqueza cultural. CCL,
riqueza cultural da humanidade e CSC
coñecer a lusofonía e achegarse ás
culturas que a integran.
48
iescastelao
B4.6. Situación legal das B4.4. Describir a situación legal das LGB4.4.1. Coñece a lexislación que
linguas do Estado linguas do Estado español. regula a utilización do galego CCL,
español. e a súa promoción no ámbito CSC
educativo e local.
B4.7. Prexuízos lingüísticos. B4.5. Identificar os prexuízos LGB4.5.1. Coñece o que é un

lingüísticos e analizar a situación prexuízo. Detecta e analiza a
persoal en relación a eles. presenza de prexuízos de
carácter estético e CCL,
socioeconómico cara ao CSC
galego na súa práctica
lingüística e na do seu
contorno.
B5.1. Lectura, con B5.1. Ler con regularidade obras LGLB5.1.1. Le con regularidade
regularidade, de obras literarias e desenvolver criterio lector; obras literarias e
literarias e expor unha opinión persoal sobre a desenvolve criterio lector;
desenvolvemento dun lectura dunha obra axeitada á idade, expón unha opinión persoal
criterio lector; emisión relacionar o seu sentido coa propia sobre a lectura dunha obra
dunha opinión persoal experiencia e outros coñecementos axeitada á idade e
sobre a lectura dunha adquiridos e valorar o uso dos relaciona o seu sentido coa
obra axeitada á idade, elementos propios de cada xénero propia experiencia e outros CCL
relación do seu sentido literario, o punto de vista empregado coñecementos adquiridos
coa propia experiencia e e o uso estético da linguaxe.
outros coñecementos
adquiridos e valoración do
uso dos elementos
propios de cada xénero
literario.
B5.3. Lectura expresiva e B5.3. Ler expresiva e LGLB5.3.1. Le expresiva e
comprensiva de textos comprensivamente textos narrativos comprensivamente textos
narrativos breves e breves, localizando e describindo os narrativos breves, localiza e
localización e descrición elementos estruturais e formais máis describe os elementos
dos elementos estruturais salientables: punto de vista, tempo, estruturais e formais máis CCL
e formais máis espazo e personaxes principais. salientables: punto de vista,
salientables: punto de tempo, espazo e
vista, tempo, espazo e personaxes principais.
personaxes principais.
B5.6. Análise de textos B5.6. Analizar textos literarios, de LGB.5.6.1. Analiza textos literarios,
literarios, de maneira maneira guiada, identificar os trazos de maneira guiada,
guiada, identificación dos dos subxéneros e a funcionalidade identifica os trazos dos
CCL
trazos dos subxéneros e a dos recursos retóricos. subxéneros e a
funcionalidade dos funcionalidade dos recursos
recursos retóricos. retóricos.
intención estética estética servíndose dos intención estética
servíndose dos coñecementos literarios adquiridos e servíndose dos CCL,
coñecementos literarios dos recursos retóricos traballados na coñecementos literarios
aula. CCEC
adquiridos e dos recursos adquiridos e dos recursos
retóricos traballados na retóricos traballados na
aula. aula.
49
iescastelao
UNIDADE 4

Contidos CC
B1.1. Comprensión, interpretación B1.1. Comprender e interpretar a LGB1.1.1. Comprende o sentido

e resumo de novas de intención comunicativa, o tema, global e identifica a intención
actualidade e de informacións as ideas principais e os datos comunicativa de textos orais
de crónicas, reportaxes e relevantes de diferentes textos de carácter informativo CCL,
documentais procedentes dos orais dos medios de propios dos medios de CAA
medios de comunicación comunicación (crónicas, comunicación audiovisual
audiovisual. reportaxes e documentais) e (reportaxes, crónicas e
CAA
resumos.
e valoración de textos orais comunicativa, o tema, as ideas propósito e a idea xeral, os CCL,
utilizados no ámbito social e principais e os datos relevantes feitos e datos relevantes en
educativo. CAA
de diferentes textos orais dos textos orais do ámbito social
ámbitos social e educativo. e educativo.
orais emitidas cunha fonética e emitidas cunha fonética e pronuncia e prosodia
prosodia correcta e cunha prosodia correcta e amosar correcta, recoñece os erros CCL,
actitude crítica ante os unha actitude crítica ante os nas producións orais propias CAA
prexuízos que se poidan prexuízos que se poidan e alleas e propón solucións
asociar a ela. asociar a ela. para melloralas.
habitual.
CCL,
comunicativa desexada, con desexada, con coherencia, desexada, con coherencia, CSC
corrección.

regras morfosintácticas desta CCL
así como a fonética galega..
50
iescastelao

propias do galego
CCL
variado.
B1.8. Participación activa en B1.8. Participar activamente en LGB1.8.3. Expresa e compara con
situacións propias do ámbito situación propias do ámbito compañeiras/os a súa opinión CSC,
educativoe de interese para o educativoe de interese para o sobre unha obra de lectura.
CAA
alumnado que xeren alumnado que xeren
intercambio de opinión. intercambio de opinión.
B1.10. Construción de discursos B1.10. Producir discursos breves LGB1.10.1. Participa en conversas
adecuados a distintos rexistros, e comprensibles, nun rexistro nas que intercambia CCL,
coherentes e ben organizados neutro, informal ou máis culto, información e expresa a súa
CSC,
sobre temas de interese sobre temas da vida cotiá ou opinión, fai invitacións e
CSIEE,
persoal ou social da vida cotiá educativa. ofrecementos e pide e dá
e educativo. indicacións ou instrucións CCEC
sinxelas.
B2.1. Coñecemento e uso de B2.1. Aplicar os coñecementos LGB2.1.2. Busca o significado do
técnicas de análise do contido sobre a lingua e as normas do léxico descoñecido a partir do
e de estratexias de lectura uso lingüístico para resolver contexto, analiza a forma das CCL,
comprensiva: esquemas, problemas de comprensión. palabras ou usa dicionarios AAA
resumos, etc. para contextualizar as
acepcións.

CLL
contexto.
CAA
B2.3. Comprensión e B2.3. Comprender e interpretar, LGB2.3.1. Comprende e interpreta
interpretación, en formato en formato papel ou dixital, textos propios dos medios de CCL,
papel e dixital, de textos textos propios dos medios de comunicación (noticias).
CSC
propios dos medios de comunicación (noticias).
51
iescastelao
B2.4. Comprensión e B2.4. Comprender e interpretar en LGB2.4.1. Comprende e interpreta

interpretación, en formato formato papel ou dixital, textos textos propios da vida
papel ou dixital, de textos propios da vida educativa, educativa, especialmente, os CCL,
propios da vida educativa, especialmente, os instrutivos e instrutivos e expositivos: CD,
especialmente, os instrutivos e expositivos: webs educativas, webs educativas, dicionarios, CAA
expositivos: webs educativas, dicionarios, glosarios e glosarios e enciclopedias.
dicionarios, glosarios e enciclopedias.
enciclopedias.
LGB2.4.2. Identifica as
características específicas de
todo tipo de textos nos que se
expoñan feitos e se expliquen CCL
ideas e conceptos das
distintas materias
curriculares.
B2.5. Uso, progresivamente B2.5. Seleccionar a información LGB2.5.2. Coñece e utiliza
autónomo, das bibliotecas e que se obtén nas bibliotecas, habitualmente dicionarios
CCL,
das TIC para seleccionar nas TIC e outras fontes e impresos ou en versión
información. integrar os coñecementos dixital. CD,
adquiridos non proceso de CAA
aprendizaxe continua.
B2.6. Actitude reflexiva e crítica B2.6. Amosar unha actitude LGB2.6.2. Identifica e expresa
ante a lectura para identificar reflexiva e crítica ante a lectura posturas de acordo e
usos lingüísticos que permita identificar usos desacordo sobre aspectos CCL,
discriminatorios, manifestar lingüísticos discriminatorios e parciais ou globais dun texto. CSC
posturas de acordo e manifestar posturas de acordo
desacordo e expor ou desacordo e respecto ás
razoadamente as ideas mensaxes expresadas.
LGB2.6.3. Elabora a súa propia
respectando as ideas dos
interpretación sobre o
demais. CCL
significado dun texto.
LGB2.6.4. Respecta as opinións dos CCL,

demais. CSC
B2.7. Lectura en voz alta con B2.7. Ler en voz alta con dicción, LGB2.7.1. Le en voz alta con
dicción, entoación e ritmo entoación e ritmo adecuados á dicción, entoación e ritmo
adecuados á situación situación comunicativa e á súa adecuados (interpreta os
comunicativa e á súa función, función. signos de puntuación) á CCL
con posibilidade de usar situación comunicativa e á
recursos audiovisuais para o función da mensaxe.
rexistro de voz.
B2.8. Planificación e revisión do B2.8. Usar procedementos de LGB2.8.3. Utiliza elementos

escrito en función da situación planificación e revisión para lingüísticos e discursivos de
comunicativa (tema, fins e conseguir a adecuación, cohesión interna do texto (a
CCL
destinatarios) para elaborar coherencia, cohesión e deíxe, as referencias internas
producións con adecuación, corrección dos contidos nas de tipo léxico e os
coherencia, cohesión e relacións internas e externas conectores).
corrección nas relacións do texto.
LGB2.8.5. Revisa e reescribe o texto
internas e externas dos
con respecto polas regras
contidos do texto. CCL
ortográficas e morfolóxicas.
52
iescastelao
B2.11. Produción, en formato B2.11. Producir, en formato papel LGB2.11.1. Produce, en formato
papel ou dixital, de textos de ou dixital, textos de carácter papel ou dixital, textos de
carácter educativo: educativo: cuestionarios, carácter educativo:
cuestionarios, resumos, resumos, informes de tarefas, cuestionarios, resumos, CCL,
informes de tarefas, descricións e explicacións informes de tarefas, CD
descricións e explicacións sobre contidos das materias descricións e explicacións
sobre contidos das materias curriculares. sobre contidos das materias
curriculares. curriculares.
formato papel ou dixital, de formato papel ou dixital, textos papel ou dixital, escritos de
textos de distinta tipoloxía, de distinta tipoloxía, distinta tipoloxía a partir dun CCL,
fundamentalmente, narrativos fundamentalmente, narracións modelo, fundamentalmente, CD
e descritivos. e descricións. narrativos e descritivos.
B3.1. Recoñecemento, explicación e B3.1. Recoñecer, explicar e usar LGB3.1.1. Utiliza un vocabulario
uso de léxico suficientemente léxico amplo e preciso coa amplo e preciso para
amplo e preciso, con presenza da fraseoloxía e expresarse con claridade nun
CCL,
incorporación de fraseoloxía e de vocabulario traballado na aula. rexistro axeitado á situación
vocabulario temático a partir de comunicativa. CCC
aula.
B3.3. Uso eficaz dos dicionarios e B3.3. Usar eficazmente os LGB3.3.1. Obtén, de xeito
doutras fontes de consulta en dicionarios ou calquera outra autónomo, información
calquera soporte, fonte de consulta, en papel ou lingüística de todo tipo en CCL,
especialmente sobre flexión, en soporte electrónico, para dicionarios, en diferentes
CAA
relación semántica e resolver dúbidas e para soportes, e noutras obras de
normativa. progresar na aprendizaxe consulta.
autónoma.
B3.4. Coñecemento, B3.4. Coñecer, usar e valorar as LGB3.4.1. Completa, transforma e
comparación, uso e valoración normas que regulan os textos valora textos orais ou escritos
das normas que regulan os orais e escritos. de maneira adecuada e CCL,
textos orais e escritos, propios correcta atendendo ás CD
e alleos. normas.
morfolóxicas da lingua galega. lingua galega. morfolóxicas da lingua CCL
galega.

CCL
textos.
B3.6. Análise e uso reflexivo da B3.6. Analizar e usar LGB3.6.1. Analiza e usa
puntuación en relación coa correctamente a puntuación, de correctamente a puntuación CCL
cohesión textual. acordo coa cohesión textual. para a cohesión textual.
estrutura de substantivos e substantivos e verbos e da súa propio, utilizando os recursos CCL,
verbos e da súa caracterización morfolóxica da lingua con flexibilidade e
CAA
caracterización morfolóxica para mellorar a comprensión e creatividade.
para a mellora da comprensión produción textuais.
53
iescastelao
B3.8. Recoñecemento, uso e B3.8. Recoñecer e usar os nexos LGB3.8.1. Identifica e usa distintos
explicación dos nexos e textuais de espazo, oposición e tipos de conectores de
conectores textuais (espaciais, contraste, así como os espazo, oposición, contraste,
de oposición e contraste) e dos mecanismos gramaticais e así como os mecanismos
principais mecanismos de léxicos de cohesión interna. gramaticais e léxicos de CCL,
referencia interna, tanto referencia interna que lle CAA
gramaticais como léxicos. proporcionan cohesión a un
texto.
B3.12. Identificación e progresiva B3.12. Reflexionar sobre o LGB3.12.1. Utiliza os coñecementos

utilización dos coñecementos sistema e as normas de uso lingüísticos de ámbito
sobre as linguas para das linguas, mediante a contextual, textual, oracional
desenvolver unha competencia comparación e transformación e da palabra, desenvolvidos
comunicativa integrada. de textos, enunciados e no curso nunha das linguas, CCL,
palabras, e utilizar estes para mellorar a comprensión CAA
coñecementos para solucionar e produción dos textos
problemas de comprensión e traballados en calquera das
para a produción de textos. outras.
B4.6. A lusofonía B4.1. Valorar as linguas como LGB4.1.5. Valora a importancia da

medios de relación interpersoal relación de Galicia coa
e de sinal de identidade dun comunidade lusófona e
CCL,
pobo. Apreciar o plurilingüismo coñece os territorios que a
como expresión da riqueza integran. CCEC
cultural da humanidade e
coñecer a lusofonía e
LGB4.1.6. Coñece recursos en rede
integran.
de lecer (literatura de
tradición oral, música e CCL,
xogos) e educativos en lingua CCEC,
galega adaptados á súa idade
CD
e compáraos con outros
similares da lusofonía.
de obras literarias e literarias e desenvolver criterio obras literarias e
desenvolvemento dun criterio lector; expor unha opinión desenvolve criterio lector;
lector; emisión dunha opinión persoal sobre a lectura dunha expón unha opinión persoal
persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, sobre a lectura dunha obra
obra axeitada á idade, relación relacionar o seu sentido coa axeitada á idade e relaciona CCL
do seu sentido coa propia propia experiencia e outros o seu sentido coa propia
valoración do uso dos propios de cada xénero
elementos propios de cada literario, o punto de vista
54
iescastelao
xénero literario, o punto de empregado e o uso estético da LGLB5.1.2. Describe o uso dos
vista empregado e o uso linguaxe. elementos propios de cada
estético da linguaxe. xénero literario, o punto de
vista empregado e o uso CCL
estético da linguaxe nos textos
literarios.

comprensiva de textos comprensivamente textos comprensivamente textos
narrativos breves e localización narrativos breves, localizando e narrativos breves, localiza e
e descrición dos elementos describindo os elementos describe os elementos
CCL
estruturais e formais máis estruturais e formais máis estruturais e formais máis
salientables: punto de vista, salientables: punto de vista, salientables: punto de vista,
tempo, espazo e personaxes tempo, espazo e personaxes tempo, espazo e
principais. principais. personaxes principais.
B5.6. Análise de textos literarios, B5.6. Analizar textos literarios, de LGB.5.6.1. Analiza textos literarios,
de maneira guiada, maneira guiada, identificar os de maneira guiada, identifica
identificación dos trazos dos trazos dos subxéneros e a os trazos dos subxéneros e a CCL
subxéneros e a funcionalidade funcionalidade dos recursos funcionalidade dos recursos
dos recursos retóricos. retóricos. retóricos.
retóricos traballados na aula. retóricos traballados na aula. adquiridos e dos recursos CCEC
retóricos traballados na
aula.
B5.9. Aproveitamento, baixo guía, B5.9. Servirse, seguindo unhas LGLB5.9.1. Sérvese, seguindo
dos fondos e recursos que pautas orientadoras, dos unhas pautas orientadoras,
ofrecen as bibliotecas, fondos e recursos que ofrecen dos fondos e recursos que CCL,
incluídas as virtuais, para a as bibliotecas, incluídas as ofrecen as bibliotecas,
CD
realización de traballos e cita virtuais, para a realización de incluídas as virtuais, para a
axeitada destes. traballos e cita axeitada destes. realización de traballos e
cita axeitada destes.
UNIDADE 5

Contidos CC

e valoración de textos orais comunicativa, o tema, as propósito e a idea xeral, os
utilizados no ámbito social e ideas principais e os datos feitos e datos relevantes en CCL,
educativo. relevantes de diferentes textos orais do ámbito social
CAA
textos orais dos ámbitos e educativo.
social e educativo.
55
iescastelao
prosodia correcta e cunha prosodia correcta e amosar correcta, recoñece os erros
actitude crítica ante os unha actitude crítica ante os nas producións orais propias CCL,
prexuízos que se poidan asociar prexuízos que se poidan e alleas e propón solucións CAA
a ela. asociar a ela. para melloralas.

habitual.
situación e á intención intención comunicativa intención comunicativa CCL,
corrección.

CCL
variado.
adecuados a distintos rexistros, e comprensibles, nun rexistro nas que intercambia CCL,
coherentes e ben organizados neutro, informal ou máis culto, información e expresa a súa
CSC,
sobre temas de interese persoal sobre temas da vida cotiá ou opinión, fai invitacións e
CSIEE,
ou social da vida cotiá e educativa. ofrecementos e pide e dá
educativo. indicacións ou instrucións CCEC
sinxelas.
B2.1. Coñecemento e uso de B2.1. Aplicar os coñecementos LGB2.1.1. Analiza e sintetiza o

técnicas de análise do contido e sobre a lingua e as normas do contido dun texto en resumos CCL,
de estratexias de lectura uso lingüístico para resolver e esquemas que estruturan
CAA
comprensiva: esquemas, problemas de comprensión. visualmente asideas.
resumos, etc.
LGB2.1.2. Busca o significado do
léxico descoñecido a partir do
contexto, analiza a forma das
CCL,
palabras ou usa dicionarios
para contextualizar as AAA
acepcións.

e as secundarias e
CCL
explícita e implícita dun CLL
56
iescastelao
contexto.

CAA
B2.2. Comprensión e B2.2. Comprender e interpretar LGB2.2.1. Comprende e interpreta a

interpretación de textos propios textos propios da vida cotiá e información máis relevante de
da vida cotiá e das relacións das relacións sociais: diarios, textos propios da vida cotiá e
CCL,
sociais en ámbitos próximos aos cartas persoais, avisos e das relacións sociais: diarios,
solicitudes. cartas persoais, avisos e CSC
intereses do alumnado: diarios,
cartas persoais, avisos e solicitudes.
solicitudes.

interpretación, en formato papel en formato papel ou dixital, textos propios dos medios de
CCL,
e dixital, de textos propios dos textos propios dos medios de comunicación (noticias).
comunicación (noticias). CSC
medios de comunicación
(noticias).
B2.4. Comprensión e B2.4. Comprender e interpretar LGB2.4.2. Identifica as

interpretación, en formato papel en formato papel ou dixital, características específicas de
ou dixital, de textos propios da textos propios da vida todo tipo de textos nos que se
vida educativa, especialmente, educativa, especialmente, os expoñan feitos e se expliquen CCL
os instrutivos e expositivos: instrutivos e expositivos: webs ideas e conceptos das
webs educativas, dicionarios, educativas, dicionarios, distintas materias
glosarios e enciclopedias. glosarios e enciclopedias. curriculares.

autónomo, das bibliotecas e das que se obtén nas bibliotecas, progresivamente autónoma,
TIC para seleccionar nas TIC e outras fontes e diversas fontes de CCL,
información. integrar os coñecementos información e integra os
CAA
adquiridos non proceso de coñecementos adquiridos nos
escritos.
B2.6. Actitude reflexiva e crítica B2.6. Amosar unha actitude LGB2.6.2. Identifica e expresa
ante a lectura para identificar reflexiva e crítica ante a posturas de acordo e
usos lingüísticos lectura que permita identificar desacordo sobre aspectos CCL,
discriminatorios, manifestar usos lingüísticos parciais ou globais dun texto. CSC
posturas de acordo e desacordo discriminatorios e manifestar
e expor razoadamente as ideas posturas de acordo ou
57
iescastelao
respectando as ideas dos desacordo e respecto ás LGB2.6.3. Elabora a súa propia

demais. mensaxes expresadas. interpretación sobre o
significado dun texto. CCL
dicción, entoación e ritmo entoación e ritmo adecuados dicción, entoación e ritmo
adecuados á situación á situación comunicativa e á adecuados (interpreta os
comunicativa e á súa función, súa función. signos de puntuación) á
CCL
rexistro de voz.
B2.8. Planificación e revisión do B2.8. Usar procedementos de LGB2.8.1. Elabora esquemas

escrito en función da situación planificación e revisión para sinxelos para ordenar as
comunicativa (tema, fins e conseguir a adecuación, ideas e estruturar o texto. CCL
destinatarios) para elaborar coherencia, cohesión e
producións con adecuación, corrección dos contidos nas
coherencia, cohesión e relacións internas e externas LGB2.8.4. Usa os signos de
corrección nas relacións do texto. puntuación do texto en
internas e externas dos contidos relación coa organización
do texto. oracional e coa forma do
CCL
texto (os parágrafos e a
distribución e ordenación das
ideas expresadas).
B2.9. Produción, en formato papel B2.9. Producir, en formato papel LGB2.9.1. Produce textos propios da
ou dixital, de escritos propios da ou dixital, textos propios da vida cotiá e das relacións CCL,
vida cotiá e das relacións vida cotiá e das relacións persoais: diarios, cartas
CD,
sociais: diarios, cartas persoais, sociais: diarios, cartas persoais, avisos, solicitudes e
avisos, solicitudes e persoais, avisos, solicitudes e participación en foros. CSC
participación en foros. participación en foros.
B2.11. Produción, en formato B2.11. Producir, en formato LGB2.11.1. Produce, en formato
papel ou dixital, de textos de papel ou dixital, textos de papel ou dixital, textos de
carácter educativo: carácter educativo: carácter educativo:
cuestionarios, resumos, cuestionarios, resumos, cuestionarios, resumos, CCL,
informes de tarefas, descricións informes de tarefas, informes de tarefas, CD
e explicacións sobre contidos descricións e explicacións descricións e explicacións
das materias curriculares. sobre contidos das materias sobre contidos das materias
formato papel ou dixital, de formato papel ou dixital, papel ou dixital, escritos de CCL,
textos de distinta tipoloxía, textos de distinta tipoloxía, distinta tipoloxía a partir dun
CD
fundamentalmente, narrativos e fundamentalmente, narracións modelo, fundamentalmente,
descritivos. e descricións. narrativos e descritivos.
uso de léxico suficientemente léxico amplo e preciso coa amplo e preciso para CCL,
amplo e preciso, con incorporación presenza da fraseoloxía e expresarse con claridade nun CCC
de fraseoloxía e de vocabulario vocabulario traballado na rexistro axeitado á situación
58
iescastelao
temático a partir de campos léxicos aula. comunicativa.

CCL
morfolóxicas da lingua galega. lingua galega. morfolóxicas da lingua
galega.
CCL
textos.
B3.6. Análise e uso reflexivo da B3.6. Analizar e usar LGB3.6.1. Analiza e usa
puntuación en relación coa correctamente a puntuación, correctamente a puntuación
CCL
cohesión textual. de acordo coa cohesión para a cohesión textual.
textual.
B3.7. Recoñecemento da estrutura B3.7. Recoñecer a estrutura de LGB3.7.2. Exprésase, con estilo
de substantivos e verbos e da substantivos e verbos e da propio, utilizando os recursos
súa caracterización morfolóxica súa caracterización da lingua con flexibilidade e CCL,
para a mellora da comprensión morfolóxica para mellorar a creatividade. CAA
e produción textuais. comprensión e produción
textuais.
B4.1. Valoración das linguas como B4.1. Valorar as linguas como LGB4.1.1. Valora a lingua como
medios de relación interpersoal medios de relación instrumento co cal se
e de sinal de identidade dun interpersoal e de sinal de constrúen todos os saberes e
pobo. identidade dun pobo. Apreciar como medio de relación
o plurilingüismo como interpersoal e de sinal de CCL
expresión da riqueza cultural identidade dun pobo a través
da humanidade e coñecer a da identificación de
lusofonía e achegarse ás elementos lingüísticos de
culturas que a integran. noso en diferentes contextos.
B4.4. Situación sociolingüística do B4.2. Describir e analizar a LGB4.2.1. Describe a situación

galego. situación sociolingüística de sociolingüística de Galicia a
Galicia atendendo á presenza partir do estudo do seu
da lingua galega no contorno. contorno (concello e CCL
comarca), compáraa coa
situación doutros contextos e
analiza as diferenzas.
B5.1. Lectura, con regularidade, de B5.1. Ler con regularidade obras LGLB5.1.1. Le con regularidade
obras literarias e literarias e desenvolver obras literarias e
desenvolvemento dun criterio criterio lector; expor unha desenvolve criterio lector;
lector; emisión dunha opinión opinión persoal sobre a expón unha opinión persoal
persoal sobre a lectura dunha lectura dunha obra axeitada á sobre a lectura dunha obra CCL
obra axeitada á idade, relación idade, relacionar o seu axeitada á idade e relaciona
do seu sentido coa propia sentido coa propia o seu sentido coa propia
experiencia e outros experiencia e outros experiencia e outros
coñecementos adquiridos e coñecementos adquiridos e coñecementos adquiridos.
valoración do uso dos valorar o uso dos elementos
LGLB5.1.2. Describe o uso dos
elementos propios de cada propios de cada xénero
xénero literario, o punto de vista literario, o punto de vista CCL
empregado e o uso estético da empregado e o uso estético
linguaxe. da linguaxe.
59
iescastelao

textos literarios.

narrativos breves e localización narrativos breves, localizando narrativos breves, localiza e
e descrición dos elementos e describindo os elementos describe os elementos
CCL
estruturais e formais máis estruturais e formais máis estruturais e formais máis
salientables: punto de vista, salientables: punto de vista, salientables: punto de vista,
tempo, espazo e personaxes tempo, espazo e personaxes tempo, espazo e
principais. principais. personaxes principais.
pertencentes a diferentes pertencentes a diferentes pertencentes ao mesmo
xéneros e subxéneros, xéneros e subxéneros, xénero pero a diferentes
sinalando as coincidencias e sinalando as coincidencias e subxéneros, sinalando as CCL
diferenzas, tanto estruturais diferenzas, tanto estruturais coincidencias e diferenzas,
coma formais. coma formais. tanto estruturais coma
formais.
B5.6. Análise de textos literarios, B5.6. Analizar textos literarios, LGB.5.6.1. Analiza textos literarios,
de maneira guiada, de maneira guiada, identificar de maneira guiada,
identificación dos trazos dos os trazos dos subxéneros e a identifica os trazos dos
CCL
subxéneros e a funcionalidade funcionalidade dos recursos subxéneros e a
dos recursos retóricos. retóricos. funcionalidade dos recursos
retóricos.
retóricos traballados na aula. retóricos traballados na aula. adquiridos e dos recursos CCEC
aula.
UNIDADE 6

Contidos CC
B1.1. Comprensión, interpretación e B1.1. Comprender e interpretar a LGB1.1.1. Comprende o sentido global
resumo de novas de actualidade e de intención comunicativa, o tema, as e identifica a intención
informacións de crónicas, reportaxes ideas principais e os datos relevantes comunicativa de textos orais de CCL,
e documentais procedentes dos de diferentes textos orais dos medios carácter informativo propios dos
medios de comunicación audiovisual. de comunicación (crónicas, reportaxes medios de comunicación CAA
e documentais) e elaborar esquemas e audiovisual (reportaxes,
resumos. crónicas e documentais).
B1.2. Comprensión, interpretación e B1.2. Extraer a intención comunicativa, o LGB1.2.1. Recoñece, xunto ao
valoración de textos orais utilizados tema, as ideas principais e os datos propósito e a idea xeral, os CCL,
no ámbito social e educativo. relevantes de diferentes textos orais feitos e datos relevantes en
CAA
dos ámbitos social e educativo. textos orais do ámbito social e
60
iescastelao
educativo.
B1.5. Valoración das producións orais B1.5. Valorar as producións emitidas LGB1.5.1. Aprecia a emisión dunha
emitidas cunha fonética e prosodia cunha fonética e prosodia correcta e pronuncia e prosodia correcta,
correcta e cunha actitude crítica ante amosar unha actitude crítica ante os recoñece os erros nas CCL,
os prexuízos que se poidan asociar a prexuízos que se poidan asociar a ela. producións orais propias e CAA
ela. alleas e propón solucións para
melloralas.
LGB1.5.2. Comprende, interpreta e
rexeita os prexuízos que se
poidan asociar á pronuncia CAA
galega.
B1.6. Produción de discursos orais, en B1.6. Producir textos orais, en LGB1.6.1. Produce textos orais, en
intervencións espontáneas, intervencións espontáneas, adecuadas intervencións espontáneas,
adecuados á situación e á intención á situación e á intención comunicativa adecuadas á situación e á
CCL,
comunicativa desexada, con desexada, con coherencia, cohesión e intención comunicativa
coherencia, cohesión e corrección. corrección. desexada, con coherencia, CSC
cohesión e corrección.

morfosintácticas desta lingua,
en especial a colocación do CCL
propias do galego (fraseoloxía CCL
adecuada).
B1.7. Coñecemento e aplicación, con B1.7. Coñecer e aplicar, con axuda das LGB1.7.1. Consulta os medios de
axuda das TIC, de técnicas e TIC, técnicas e estratexias para información dixitais para CD,
estratexias para a produción de realizar exposicións orais planificadas. seleccionar contidos relevantes
CAA,
textos orais sobre temas de e incorporalos ás súas
actualidade. producións. CSIEE
LGB1.7.2. Emprega as TIC para facer CD,

as súas presentacións máis
CCL,
claras e atractivas visualmente.
CSC
B1.9. Coñecemento, uso e aplicación de B1.9. Aplicar técnicas e estratexias para LGB1.9.1. Elabora guións para organizar
técnicas e estratexias necesarias falar en público, en situacións formais os contidos de exposicións formais
CAA
para falar en público: planificación do ou informais, de forma individual ou en ou informais breves.
discurso nas prácticas orais formais e
61
iescastelao
informais. grupo. LGB1.9.2. Fai uso dos aspectos

verbal (a presentación, a posta
en escena, os xestos e a CCL,
mirada), manifesta autocontrol CSC,
das emocións ao falar en CSIEE
con autoconfianza e
seguridade.
LGB1.9.3. Incorpora progresivamente
palabras propias do nivel formal CCL,
nas prácticas orais da lingua. CSC
LGB1.9.4. Adecúa a súa pronuncia á CCL,

finalidade da práctica oral.
CAA
B1.10. Construción de discursos B1.10. Producir discursos breves e LGB1.10.1. Participa en conversas
adecuados a distintos rexistros, comprensibles, nun rexistro neutro, informais nas que intercambia CCL,
coherentes e ben organizados sobre informal ou máis culto, sobre temas da información e expresa a súa
CSC,
temas de interese persoal ou social vida cotiá ou educativa. opinión, fai invitacións e
CSIEE,
da vida cotiá e educativo. ofrecementos e pide e dá
indicacións ou instrucións CCEC
sinxelas.
LGB1.10.3. Utiliza as fórmulas de
tratamento e as regras de
CCL,
cortesía axeitadas ao
CSC
destinatario e á situación
comunicativa.
B2.1. Coñecemento e uso de técnicas B2.1. Aplicar os coñecementos sobre a LGB2.1.1. Analiza e sintetiza o contido
de análise do contido e de estratexias lingua e as normas do uso lingüístico dun texto en resumos e
de lectura comprensiva: esquemas, para resolver problemas de esquemas que estruturan CCL,
resumos, etc. comprensión. visualmente asideas. CAA

CCL,
acepcións.
LGB2.1.3. Identifica a idea principal e

as secundarias e comprende a CCL
relación existente entre elas.

explícita e implícita dun escrito
en función do contexto. CLL
62
iescastelao

libros, revistas, xornais; utiliza CAA
B2.4. Comprensión e interpretación, en B2.4. Comprender e interpretar en LGB2.4.2. Identifica as características

formato papel ou dixital, de textos formato papel ou dixital, textos propios específicas de todo tipo de
propios da vida educativa, da vida educativa, especialmente, os textos nos que se expoñan
CCL
especialmente, os instrutivos e instrutivos e expositivos: webs feitos e se expliquen ideas e
expositivos: webs educativas, educativas, dicionarios, glosarios e conceptos das distintas
dicionarios, glosarios e enciclopedias. enciclopedias. materias curriculares.
B2.5. Uso, progresivamente autónomo, B2.5. Seleccionar a información que se LGB2.5.1. Utiliza, de forma
das bibliotecas e das TIC para obtén nas bibliotecas, nas TIC e outras progresivamente autónoma,
seleccionar información. fontes e integrar os coñecementos diversas fontes de información e CCL,
adquiridos non proceso de aprendizaxe integra os coñecementos
continua. CAA
adquiridos nos seus discursos
orais e escritos.
B2.6. Actitude reflexiva e crítica ante a B2.6. Amosar unha actitude reflexiva e LGB2.6.1. Detecta mensaxes que
lectura para identificar usos crítica ante a lectura que permita transmiten prexuízos e evita
lingüísticos discriminatorios, identificar usos lingüísticos usos lingüísticos CCL,
manifestar posturas de acordo e discriminatorios e manifestar posturas discriminatorios. CSC
desacordo e expor razoadamente as de acordo ou desacordo e respecto ás
ideas respectando as ideas dos mensaxes expresadas.
demais.
LGB2.6.2. Identifica e expresa
posturas de acordo e desacordo
sobre aspectos parciais ou CCL,
globais dun texto. CSC

LGB2.6.4. Respecta as opinións dos

CCL,
demais.
CSC
B2.7. Lectura en voz alta con dicción, B2.7. Ler en voz alta con dicción, LGB2.7.1. Le en voz alta con dicción,
entoación e ritmo adecuados á entoación e ritmo adecuados á entoación e ritmo adecuados
situación comunicativa e á súa situación comunicativa e á súa función. (interpreta os signos de
función, con posibilidade de usar puntuación) á situación CCL
recursos audiovisuais para o rexistro comunicativa e á función da
de voz. mensaxe.
63
iescastelao
B2.8. Planificación e revisión do escrito B2.8. Usar procedementos de LGB2.8.1. Elabora esquemas sinxelos
en función da situación comunicativa planificación e revisión para conseguir para ordenar as ideas e estruturar
CCL
(tema, fins e destinatarios) para a adecuación, coherencia, cohesión e o texto.
elaborar producións con adecuación, corrección dos contidos nas relacións
coherencia, cohesión e corrección internas e externas do texto.
nas relacións internas e externas dos LGB2.8.2. Adecúa as súas producións
contidos do texto. ao rexistro formal e educativo.
CCL
LGB2.8.4. Usa os signos de

puntuación do texto en relación
coa organización oracional e
coa forma do texto (os
CCL
parágrafos e a distribución e
ordenación das ideas
expresadas).
LGB2.8.6. Usa técnicas de tratamento

textual coas TIC: procesadores
de texto, programas de CCL,
presentación, dicionarios
CD
electrónicos e correctores.
LGB2.8.7. Complementa as
producións con elementos
textuais e paratextuais: CCL,
ilustracións e gráficos. CD
B2.11. Produción, en formato papel ou B2.11. Producir, en formato papel ou LGB2.11.1. Produce, en formato papel
dixital, de textos de carácter dixital, textos de carácter educativo: ou dixital, textos de carácter
educativo: cuestionarios, resumos, cuestionarios, resumos, informes de educativo: cuestionarios, CCL,
informes de tarefas, descricións e tarefas, descricións e explicacións resumos, informes de tarefas,
CD
explicacións sobre contidos das sobre contidos das materias descricións e explicacións sobre
materias curriculares. curriculares. contidos das materias
curriculares.
B2.12. Produción e síntese, en formato B2.12. Producir e sintetizar, en formato LGB2.12.1. Produce, en formato papel
papel ou dixital, de textos de distinta papel ou dixital, textos de distinta ou dixital, escritos de distinta CCL,
tipoloxía, fundamentalmente, tipoloxía, fundamentalmente, tipoloxía a partir dun modelo,
narrativos e descritivos. narracións e descricións. CD
fundamentalmente, narrativos e
descritivos.
narracións e descricións sen
parafrasear o texto resumido. CCL
64
iescastelao
B3.1. Recoñecemento, explicación e B3.1. Recoñecer, explicar e usar léxico LGB3.1.1. Utiliza un vocabulario amplo
uso de léxico suficientemente amplo amplo e preciso coa presenza da e preciso para expresarse con
e preciso, con incorporación de fraseoloxía e vocabulario traballado na claridade nun rexistro axeitado
aula. CCL,
fraseoloxía e de vocabulario temático á situación comunicativa.
a partir de campos léxicos traballados CCC
na aula.
normas ortográficas e morfolóxicas ortográficas e morfolóxicas da lingua normas ortográficas e
da lingua galega. galega. morfolóxicas da lingua galega.
CCL

CCL
textos.
B3.6. Análise e uso reflexivo da B3.6. Analizar e usar correctamente a LGB3.6.1. Analiza e usa correctamente
puntuación en relación coa cohesión puntuación, de acordo coa cohesión a puntuación para a cohesión
CCL
textual. textual. textual.
B3.7. Recoñecemento da estrutura de B3.7. Recoñecer a estrutura de LGB3.7.1. Coñece e utiliza

substantivos e verbos e da súa substantivos e verbos e da súa adecuadamente substantivos e
caracterización morfolóxica para a caracterización morfolóxica para formas verbais na comprensión
mellora da comprensión e produción mellorar a comprensión e produción e produción de textos orais e CCL,
textuais. textuais. escritos. CAA
LGB3.7.2. Exprésase, con estilo

propio, utilizando os recursos da
lingua con flexibilidade e CCL,
creatividade. CAA
B4.1. Valoración das linguas como B4.1. Valorar as linguas como medios de LGB4.1.1. Valora a lingua como
medios de relación interpersoal e de relación interpersoal e de sinal de instrumento co cal se constrúen
sinal de identidade dun pobo. identidade dun pobo. Apreciar o todos os saberes e como medio
plurilingüismo como expresión da de relación interpersoal e de
riqueza cultural da humanidade e sinal de identidade dun pobo a CCL
coñecer a lusofonía e achegarse ás través da identificación de
culturas que a integran. elementos lingüísticos de noso
en diferentes contextos.
LGB4.1.2. Distingue entre linguas

maioritarias, minoritarias e CCL,
minorizadas e aplica estes CSC
conceptos ao caso galego.
65
iescastelao
B4.4. Situación sociolingüística do B4.2. Describir e analizar a situación LGB4.2.1. Describe a situación
galego. sociolingüística de Galicia atendendo á sociolingüística de Galicia a
presenza da lingua galega no partir do estudo do seu contorno
contorno. (concello e comarca), compáraa CCL
coa situación doutros contextos
e analiza as diferenzas.
B4.5. Proceso de normalización. B4.3. Coñecer as principais iniciativas LGB4.3.2. Analiza a súa propia
Desenvolvemento de actitudes normalizadoras no ámbito educativo, práctica lingüística e valora a
positivas cara ao proceso de adquirir vínculos positivos cara ao uso importancia de contribuír
recuperación do galego, do galego e asumir a importancia da individual e socialmente á
favorecemento do xurdimento de contribución individual no normalización da lingua galega. CCL,
vínculos positivos cara ao seu uso e desenvolvemento da lingua galega. CSC
consciencia da necesidade e das
potencialidades de enriquecemento
persoal e colectivo do uso
normalizado da lingua galega.
B4.7. Prexuízos lingüísticos. B4.5. Identificar os prexuízos lingüísticos LGB4.5.1. Coñece o que é un
e analizar a situación persoal en prexuízo. Detecta e analiza a
relación a eles. presenza de prexuízos de
CCL,
carácter estético e
socioeconómico cara ao galego CSC
na súa práctica lingüística e na
do seu contorno.
B5.1. Lectura, con regularidade, de B5.1. Ler con regularidade obras literarias LGLB5.1.1. Le con regularidade obras
obras literarias e desenvolvemento e desenvolver criterio lector; expor literarias e desenvolve criterio
dun criterio lector; emisión dunha unha opinión persoal sobre a lectura lector; expón unha opinión
opinión persoal sobre a lectura dunha dunha obra axeitada á idade, persoal sobre a lectura dunha
obra axeitada á idade, relación do relacionar o seu sentido coa propia obra axeitada á idade e
seu sentido coa propia experiencia e experiencia e outros coñecementos relaciona o seu sentido coa CCL
outros coñecementos adquiridos e adquiridos e valorar o uso dos propia experiencia e outros
valoración do uso dos elementos elementos propios de cada xénero coñecementos adquiridos.
propios de cada xénero literario, o literario, o punto de vista empregado e
punto de vista empregado e o uso o uso estético da linguaxe.
estético da linguaxe.
B5.3. Lectura expresiva e comprensiva B5.3. Ler expresiva e comprensivamente LGLB5.3.1. Le expresiva e
de textos narrativos breves e textos narrativos breves, localizando e comprensivamente textos
localización e descrición dos describindo os elementos estruturais e narrativos breves, localiza e
elementos estruturais e formais máis formais máis salientables: punto de describe os elementos
CCL
salientables: punto de vista, tempo, vista, tempo, espazo e personaxes estruturais e formais máis
espazo e personaxes principais. principais. salientables: punto de vista,
tempo, espazo e personaxes
principais.
B5.7. Produción de textos de intención B5.7. Escribir textos de intención estética LGLB5.7.1. Escribe textos de intención
estética servíndose dos servíndose dos coñecementos estética servíndose dos CCL,
coñecementos literarios adquiridos e literarios adquiridos e dos recursos coñecementos literarios
dos recursos retóricos traballados na retóricos traballados na aula. adquiridos e dos recursos CCEC
aula. retóricos traballados na aula.
66
iescastelao
UNIDADE 7

Contidos CC
B1.1. Comprensión, B1.1. Comprender e interpretar a LGB1.1.1. Comprende o sentido

interpretación e resumo de intención comunicativa, o tema, global e identifica a intención
novas de actualidade e de as ideas principais e os datos comunicativa de textos orais
informacións de crónicas, relevantes de diferentes textos de carácter informativo CCL,
reportaxes e documentais orais dos medios de propios dos medios de CAA
procedentes dos medios de comunicación (crónicas, comunicación audiovisual
comunicación audiovisual. reportaxes e documentais) e (reportaxes, crónicas e
CAA
resumos.
interpretación e valoración de comunicativa, o tema, as ideas propósito e a idea xeral, os CCL,
textos orais utilizados no principais e os datos relevantes feitos e datos relevantes en
ámbito social e educativo. CAA
de diferentes textos orais dos textos orais do ámbito social e
ámbitos social e educativo. educativo.
LGB1.2.2. Comprende e segue ias
nstrucións para realizar CCL,
tarefas de aprendizaxe con
CAA
progresiva autonomía.
LGB1.3.2. Recoñece a importancia

dos aspectos prosódicos
(entoación, pausas, ton, CCL,
timbre e volume) e o CSC,
significado dos trazos máis CSIE
característicos da linguaxe
non verbal.
prosodia correcta e cunha prosodia correcta e amosar correcta, recoñece os erros
actitude crítica ante os unha actitude crítica ante os nas producións orais propias CCL,
prexuízos que se poidan prexuízos que se poidan e alleas e propón solucións CAA
asociar a ela. asociar a ela. para melloralas.

galega.

habitual.
67
iescastelao
corrección.
CCL
velar e fonema fricativo
palatal xordo).
propias do galego (fraseoloxía
adecuada).

CCL
variado.
técnicas e estratexias para a estratexias para realizar seleccionar contidos CAA,
produción de textos orais exposicións orais planificadas. relevantes e incorporalos ás
CSIEE
sobre temas de actualidade. súas producións.
LGB1.7.2. Emprega as TIC para CD,

facer as súas presentacións
CCL,
máis claras e atractivas
visualmente. CSC

situacións propias do ámbito situacións propias do ámbito coloquios do ámbito CCL,
educativo (pedimento de educativo (pedir aclaracións, educativo, respectando as CSC
aclaracións, intercambio de intercambiar opinións e expor regras de interacción.
opinións e exposición de conclusións).
conclusións).
divaga e atende ás CCL,
instrucións da persoa
CSC
moderadora nos debates e
coloquios.
B1.9. Coñecemento, uso e B1.9. Aplicar técnicas e LGB1.9.1. Elabora guións para
aplicación de técnicas e estratexias para falar en organizar os contidos de
CAA
estratexias necesarias para público, en situacións formais exposicións formais ou
falar en público: planificación ou informais, de forma informais breves.
68
iescastelao
do discurso nas prácticas orais individual ou en grupo. LGB1.9.2. Fai uso dos aspectos
formais e informais. prosódicos da linguaxe non
posta en escena, os xestos e CCL,
a mirada), manifesta
CSC,
falar en público e diríxese ao CSIEE
auditorio con autoconfianza e
seguridade.
LGB1.9.3. Incorpora
progresivamente palabras CCL,
propias do nivel formal nas
CSC
LGB1.9.4. Adecúa a súa pronuncia á

finalidade da práctica oral. CCL,
CAA
adecuados a distintos e comprensibles, nun rexistro informais nas que intercambia CCL,
rexistros, coherentes e ben neutro, informal ou máis culto, información e expresa a súa
CSC,
organizados sobre temas de sobre temas da vida cotiá ou opinión, fai invitacións e
interese persoal ou social da educativa. ofrecementos e pide e dá CSIEE,
vida cotiá e educativo. indicacións ou instrucións CCEC
sinxelas.

cortesía axeitadas ao
CCL,
destinatario e á situación
comunicativa. CSC

técnicas de análise do contido sobre a lingua e as normas do contido dun texto en resumos
e de estratexias de lectura uso lingüístico para resolver e esquemas que estruturan CCL,
comprensiva: esquemas, problemas de comprensión. visualmente as ideas. CAA
resumos, etc.

CCL,
acepcións.

e as secundarias e
CCL
69
iescastelao

CLL
contexto.
textos analizados cos
coñecementos propios, antes CCL,
e despois da lectura. CAA

papel ou dixital, de textos propios da vida educativa, todo tipo de textos nos que se
propios da vida educativa, especialmente, os instrutivos e expoñan feitos e se expliquen
CCL
especialmente, os instrutivos e expositivos: webs educativas, ideas e conceptos das
expositivos: webs educativas, dicionarios, glosarios e distintas materias
dicionarios, glosarios e enciclopedias. curriculares.
enciclopedias.
das TIC para seleccionar nas TIC e outras fontes e diversas fontes de CCL,
información. integrar os coñecementos información e integra os
CAA
adquiridos non proceso de coñecementos adquiridos nos
escritos.
LGB2.5.2. Coñece e utiliza

CCL,
habitualmente dicionarios
impresos ou en versión dixital. CD,
CAA
B2.6. Actitude reflexiva e crítica B2.6. Amosar unha actitude LGB2.6.1. Detecta mensaxes que
ante a lectura para identificar reflexiva e crítica ante a lectura transmiten prexuízos e evita
CCL,
usos lingüísticos que permita identificar usos usos lingüísticos
discriminatorios, manifestar lingüísticos discriminatorios e discriminatorios. CSC
desacordo e expor ou desacordo e respecto ás
razoadamente as ideas mensaxes expresadas. LGB2.6.2. Identifica e expresa
respectando as ideas dos posturas de acordo e CCL,
demais. desacordo sobre aspectos
CSC
parciais ou globais dun texto.
70
iescastelao


demais.
CSC
rexistro de voz.
LGB2.7.2. Usa recursos audiovisuais

CCL,
para rexistrar a voz.
CD
B2.8. Planificación e revisión do B2.8. Usar procedementos de LGB2.8.1. Elabora esquemas

escrito en función da situación planificación e revisión para sinxelos para ordenar as
comunicativa (tema, fins e conseguir a adecuación, ideas e estruturar o texto. CCL
coherencia, cohesión e relacións internas e externas do LGB2.8.2. Adecúa as súas
corrección nas relacións texto. producións ao rexistro formal
CCL
internas e externas dos e educativo.
contidos do texto.
LGB2.8.6. Usa técnicas de

tratamento textual coas TIC:
procesadores de texto, CCL,
programas de presentación, CD
dicionarios electrónicos e
correctores.
producións con elementos CCL,
textuais e paratextuais: CD
ilustracións e gráficos.
papel ou dixital, de textos de ou dixital, textos de carácter papel ou dixital, textos de
carácter educativo: educativo: cuestionarios, carácter educativo:
cuestionarios, resumos, resumos, informes de tarefas, cuestionarios, resumos, CCL,
informes de tarefas, descricións e explicacións informes de tarefas, CD
71
iescastelao
B2.12. Produción e síntese, en B2.12. Producir e sintetizar, en LGB2.12.2. Sintetiza e resume

formato papel ou dixital, de formato papel ou dixital, textos narracións e descricións sen
textos de distinta tipoloxía, de distinta tipoloxía, parafrasear o texto resumido.
CCL
fundamentalmente, narrativos fundamentalmente, narracións
e descritivos. e descricións.
B2.13. Uso das TIC B2.13. Usar as TIC para LGB2.13.1. Usa técnicas de
(procesadores de texto e textualizar, revisar e mellorar os tratamento textual coas TIC:
correctores ortográficos) tanto escritos: procesadores de texto, procesadores de texto, CCL,
para a textualización, como programas de presentación e programas de presentación,
para a revisión e mellora do dicionarios electrónicos. dicionarios electrónicos, e CD
escrito. correctores para textualizar e
revisar e mellorar os escritos.
B3.1. Recoñecemento, B3.1. Recoñecer, explicar e usar LGB3.1.1. Utiliza un vocabulario
explicación e uso de léxico léxico amplo e preciso coa amplo e preciso para
suficientemente amplo e presenza da fraseoloxía e expresarse con claridade nun CCL,
preciso, con incorporación de vocabulario traballado na aula. rexistro axeitado á situación
CCC
fraseoloxía e de vocabulario comunicativa.
B3.3. Uso eficaz dos dicionarios B3.3. Usar eficazmente os LGB3.3.1. Obtén, de xeito
e doutras fontes de consulta dicionarios ou calquera outra autónomo, información
en calquera soporte, fonte de consulta, en papel ou lingüística de todo tipo en CCL,
especialmente sobre flexión, en soporte electrónico, para dicionarios, en diferentes
CAA
relación semántica e resolver dúbidas e para soportes, e noutras obras de
normativa. progresar na aprendizaxe consulta.
autónoma.
CCL
galega.
gramatical e ortográfica dos CCL
textos.
B3.7. Recoñecemento da B3.7. Recoñecer a estrutura de LGB3.7.1. Coñece e utiliza

estrutura de substantivos e substantivos e verbos e da súa adecuadamente substantivos
verbos e da súa caracterización morfolóxica e formas verbais na CCL,
caracterización morfolóxica para mellorar a comprensión e comprensión e produción de CAA
para a mellora da comprensión produción textuais. textos orais e escritos.
B4.1. Valoración das linguas B4.1. Valorar as linguas como LGB4.1.1. Valora a lingua como
como medios de relación medios de relación interpersoal instrumento co cal se
interpersoal e de sinal de e de sinal de identidade dun constrúen todos os saberes e
identidade dun pobo. pobo. Apreciar o plurilingüismo como medio de relación
como expresión da riqueza interpersoal e de sinal de CCL
cultural da humanidade e identidade dun pobo a través
coñecer a lusofonía e da identificación de elementos
achegarse ás culturas que a lingüísticos de noso en
integran. diferentes contextos.
72
iescastelao
LGB4.2.2. Coñece e valora os

CCL
topónimos galegos.
LGB4.3.1. Coñece as principais
CCL,
iniciativas normalizadoras no
ámbito educativo. CSC
B4.5. Proceso de normalización. B4.3. Coñecer as principais LGB4.3.2. Analiza a súa propia
Desenvolvemento de actitudes iniciativas normalizadoras no práctica lingüística e valora a
positivas cara ao proceso de ámbito educativo, adquirir importancia de contribuír
recuperación do galego, vínculos positivos cara ao uso individual e socialmente á
favorecemento do xurdimento do galego e asumir a normalización da lingua
de vínculos positivos cara ao importancia da contribución galega. CCL,
seu uso e consciencia da individual no desenvolvemento CSC
necesidade e das da lingua galega.
potencialidades de
enriquecemento persoal e
colectivo do uso normalizado
da lingua galega.
B4.8. Recoñecemento das B4.6. Identificar e clasificar as LGB4.6.3. Recoñece os trazos da
variantes diafásicas da lingua variantes diafásicas do galego, variedade estándar da lingua
galega e da función da lingua recoñecer os trazos da galega e valóraa como
estándar, uso normalizado da variedade estándar da lingua variante unificadora.
variante dialectal propia da galega e valorala como variante
zona e utilización e valoración unificadora, así como apreciar CCL
da variante estándar da lingua a variante diatópica propia
en situacións de carácter
formal.
lector; emisión dunha opinión persoal sobre a lectura dunha expón unha opinión persoal
persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, sobre a lectura dunha obra
obra axeitada á idade, relación relacionar o seu sentido coa axeitada á idade e relaciona
do seu sentido coa propia propia experiencia e outros o seu sentido coa propia
CCL
xénero literario, o punto de empregado e o uso estético da
vista empregado e o uso linguaxe.
comprensiva e audición de comprensivamente e facer comprensivamente e fai
poemas recitados ou audicións de poemas recitados audicións de poemas
cantados; determinación do ou cantados, determinar o tema recitados ou cantados,
CCL
tema principal, a estrutura principal, a estrutura xeral e pór determina o tema principal,
xeral e os principais recursos de relevo os principais recursos a estrutura xeral e pon de
estilísticos. estilísticos. relevo os principais recursos
estilísticos.
73
iescastelao

narrativos breves e narrativos breves, localizando e narrativos breves, localiza e
localización e descrición dos describindo os elementos describe os elementos
CCL
elementos estruturais e estruturais e formais máis estruturais e formais máis
formais máis salientables: salientables: punto de vista, salientables: punto de vista,
punto de vista, tempo, espazo tempo, espazo e personaxes tempo, espazo e
e personaxes principais. principais. personaxes principais.
UNIDADE 8

Contidos CC
B1.1. Comprensión, interpretación e B1.1. Comprender e interpretar LGB1.1.1. Comprende o sentido

resumo de novas de actualidade e a intención comunicativa, o global e identifica a
de informacións de crónicas, tema, as ideas principais e os intención comunicativa de
reportaxes e documentais datos relevantes de textos orais de carácter CCL,
procedentes dos medios de diferentes textos orais dos informativo propios dos
CAA
comunicación audiovisual. medios de comunicación medios de comunicación
(crónicas, reportaxes e audiovisual (reportaxes,
documentais) e elaborar crónicas e documentais).
esquemas e resumos.
B1.2. Comprensión, interpretación e B1.2. Extraer a intención LGB1.2.1. Recoñece, xunto ao
valoración de textos orais comunicativa, o tema, as propósito e a idea xeral, os
educativo. relevantes de diferentes textos orais do ámbito social CAA
textos orais dos ámbitos e educativo.
social e educativo.
prosodia correcta e cunha actitude prosodia correcta e amosar correcta, recoñece os erros CCL,
crítica ante os prexuízos que se unha actitude crítica ante os nas producións orais propias CAA
poidan asociar a ela. prexuízos que se poidan e alleas e propón solucións
asociar a ela. para melloralas.
galega.

CCEC
habitual.
B1.6. Produción de discursos orais, B1.6. Producir textos orais, en LGB1.6.1. Produce textos orais, en
en intervencións espontáneas, intervencións espontáneas, intervencións espontáneas,
adecuados á situación e á adecuadas á situación e á adecuadas á situación e á CCL,
intención comunicativa desexada, intención comunicativa intención comunicativa CSC
con coherencia, cohesión e desexada, con coherencia, desexada, con coherencia,
corrección. cohesión e corrección. cohesión e corrección.
74
iescastelao

espontáneas respectando
as regras morfosintácticas
desta lingua, en especial a
CCL
colocación do pronome
átono, así como a fonética
galega (pronuncia das sete
vogais, n velar e fonema
propias do galego
B1.7. Coñecemento e aplicación, con B1.7. Coñecer e aplicar, con LGB1.7.1. Consulta os medios de
axuda das TIC, de técnicas e axuda das TIC, técnicas e información dixitais para CD,
estratexias para a produción de estratexias para realizar seleccionar contidos CAA,
textos orais sobre temas de exposicións orais relevantes e incorporalos ás CSIEE
actualidade. planificadas. súas producións.
CCL,
visualmente. CSC
B1.8. Participación activa en B1.8. Participar activamente en LGB1.8.3. Expresa e compara con
situacións propias do ámbito situación propias do ámbito compañeiras/os a súa CSC,
educativo e de interese para o educativo e de interese para opinión sobre unha obra de
CAA
alumnado que xeren intercambio o alumnado que xeren lectura.
de opinión. intercambio de opinión.
B1.9. Coñecemento, uso e aplicación B1.9. Aplicar técnicas e LGB1.9.1. Elabora guións para
de técnicas e estratexias estratexias para falar en organizar os contidos de
CAA
necesarias para falar en público: público, en situacións formais exposicións formais ou
planificación do discurso nas ou informais, de forma informais breves.
prácticas orais formais e informais individual ou en grupo.
posta en escena, os xestos CCL,
e a mirada), manifesta CSC,
autocontrol das emocións ao CSIEE
falar en público e diríxese ao
auditorio con autoconfianza
e seguridade.
LGB1.9.3. Incorpora
progresivamente palabras
propias do nivel formal nas CCL,
prácticas orais da lingua. CSC
LGB1.9.4. Adecúa a súa pronuncia

CCL,
á finalidade da práctica oral.
CAA
75
iescastelao
B1.10. Construción de discursos B1.10. Producir discursos LGB1.10.1. Participa en conversas

adecuados a distintos rexistros, breves e comprensibles, nun informais nas que
CCL,
coherentes e ben organizados rexistro neutro, informal ou intercambia información e
sobre temas de interese persoal máis culto, sobre temas da expresa a súa opinión, fai CSC,
ou social da vida cotiá e vida cotiá ou educativa. invitacións e ofrecementos e CSIEE,
educativo. pide e dá indicacións ou CCEC
instrucións sinxelas.

técnicas de análise do contido e sobre a lingua e as normas contido dun texto en
de estratexias de lectura do uso lingüístico para resumos e esquemas que CCL,
comprensiva: esquemas, resolver problemas de estruturan visualmente as
CAA
resumos, etc. comprensión. ideas.

léxico descoñecido a partir
do contexto, analiza a forma CCL,
das palabras ou usa
AAA
dicionarios para
contextualizar as acepcións.

escrito en función do CLL
contexto.
LGB2.1.5. Compila información

para comprender e ampliar
o coñecemento das
mensaxes: busca CCL,
bibliografía; consulta libros, CAA
revistas, xornais; utiliza
dos textos analizados cos
CCL,
coñecementos propios,
antes e despois da lectura. CAA
B2.2. Comprensión e interpretación B2.2. Comprender e interpretar LGB2.2.3. Comprende e interpreta

de textos propios da vida cotiá e textos propios da vida cotiá e normas de convivencia,
das relacións sociais en ámbitos das relacións sociais: diarios, regras de xogos, CCL,
próximos aos intereses do cartas persoais, avisos e correspondencia escolar. CSC
alumnado: diarios, cartas solicitudes.
persoais, avisos e solicitudes.
76
iescastelao
B2.4. Comprensión e interpretación, B2.4. Comprender e interpretar LGB2.4.2. Identifica as

en formato papel ou dixital, de en formato papel ou dixital, características específicas
textos propios da vida educativa, textos propios da vida de todo tipo de textos nos
especialmente, os instrutivos e educativa, especialmente, os que se expoñan feitos e se
CCL
expositivos: webs educativas, instrutivos e expositivos: expliquen ideas e conceptos
dicionarios, glosarios e webs educativas, dicionarios, das distintas materias
enciclopedias. glosarios e enciclopedias. curriculares.

TIC para seleccionar información. nas TIC e outras fontes e diversas fontes de
integrar os coñecementos información e integra os CCL,
adquiridos non proceso de coñecementos adquiridos CAA
aprendizaxe continua. nos seus discursos orais e
escritos.
LGB2.5.2. Coñece e utiliza

CCL,
impresos ou en versión CD,
dixital. CAA
B2.6. Actitude reflexiva e crítica ante B2.6. Amosar unha actitude LGB2.6.1. Detecta mensaxes que
a lectura para identificar usos reflexiva e crítica ante a transmiten prexuízos e evita
lingüísticos discriminatorios, lectura que permita identificar usos lingüísticos CCL,
manifestar posturas de acordo e usos lingüísticos discriminatorios. CSC
desacordo e expor razoadamente discriminatorios e manifestar
as ideas respectando as ideas dos posturas de acordo ou
demais. desacordo e respecto ás
mensaxes expresadas. LGB2.6.3. Respecta as opinións
CCL,
dos demais.
CSC
B2.7. Lectura en voz alta con B2.7. Ler en voz alta con LGB2.7.1. Le en voz alta con
dicción, entoación e ritmo dicción, entoación e ritmo dicción, entoación e ritmo
adecuados á situación adecuados á situación adecuados (interpreta os
comunicativa e á súa función, con comunicativa e á súa función. signos de puntuación) á CCL
posibilidade de usar recursos situación comunicativa e á
audiovisuais para o rexistro de función da mensaxe.
voz.
B2.8. Planificación e revisión do B2.8. Usar procedementos de LGB2.8.2. Adecúa as súas
escrito en función da situación planificación e revisión para producións ao rexistro CCL
comunicativa (tema, fins e conseguir a adecuación, formal e educativo.
LGB2.8.6. Usa técnicas de
tratamento textual coas TIC:
coherencia, cohesión e corrección relacións internas e externas
procesadores de texto, CCL,
nas relacións internas e externas do texto.
programas de presentación,
dos contidos do texto. CD
dicionarios electrónicos e
correctores.
producións con elementos CCL,
textuais e paratextuais: CD
ilustracións e gráficos.
77
iescastelao
B2.11. Produción, en formato papel B2.11. Producir, en formato LGB2.11.1. Produce, en formato
ou dixital, de textos de carácter papel ou dixital, textos de papel ou dixital, textos de
educativo: cuestionarios, resumos, carácter educativo: carácter educativo:
informes de tarefas, descricións e cuestionarios, resumos, cuestionarios, resumos, CCL,
explicacións sobre contidos das informes de tarefas, informes de tarefas, CD
materias curriculares. descricións e explicacións descricións e explicacións
sobre contidos das materias sobre contidos das materias
formato papel ou dixital, de textos formato papel ou dixital, narracións e descricións sen
de distinta tipoloxía, textos de distinta tipoloxía, parafrasear o texto CCL
fundamentalmente, narrativos e fundamentalmente, resumido.
descritivos. narracións e descricións.
B2.13. Uso das TIC (procesadores B2.13. Usar as TIC para LGB2.13.1. Usa técnicas de
de texto e correctores textualizar, revisar e mellorar tratamento textual coas TIC:
ortográficos) tanto para a os escritos: procesadores de procesadores de texto,
textualización, como para a texto, programas de programas de presentación, CCL,
revisión e mellora do escrito. presentación e dicionarios dicionarios electrónicos, e CD
electrónicos. correctores para textualizar
e revisar e mellorar os
escritos.
uso de léxico suficientemente léxico amplo e preciso coa amplo e preciso para
amplo e preciso, con presenza da fraseoloxía e expresarse con claridade CCL,
incorporación de fraseoloxía e de vocabulario traballado na nun rexistro axeitado á
CCC
vocabulario temático a partir de aula. situación comunicativa.
aula.
B3.3. Uso eficaz dos dicionarios e B3.3. Usar eficazmente os LGB3.3.1. Obtén, de xeito
doutras fontes de consulta en dicionarios ou calquera outra autónomo, información
calquera soporte, especialmente fonte de consulta, en papel lingüística de todo tipo en CCL,
sobre flexión, relación semántica e ou en soporte electrónico, dicionarios, en diferentes
CAA
normativa. para resolver dúbidas e para soportes, e noutras obras de
progresar na aprendizaxe consulta.
autónoma.
B3.5. Aplicación e valoración das B3.5. Aplicar e valorar as LGB3.5.1. Aplica correctamente as
normas ortográficas e normas ortográficas e normas ortográficas e
CCL
morfolóxicas da lingua galega. morfolóxicas da lingua morfolóxicas da lingua
galega. galega.
CCL
textos.
B3.7. Recoñecemento da estrutura B3.7. Recoñecer a estrutura de LGB3.7.2. Exprésase, con estilo
de substantivos e verbos e da súa substantivos e verbos e da propio, utilizando os
caracterización morfolóxica para a súa caracterización recursos da lingua con CCL,
mellora da comprensión e morfolóxica para mellorar a flexibilidade e creatividade. CAA
produción textuais. comprensión e produción
textuais.
78
iescastelao
B3.9. Coñecemento dos B3.9. Coñecer os compoñentes LG3.9.1. Completa, transforma e

compoñentes sintácticos no nivel sintácticos para elaborar elabora enunciados de
da frase para elaborar enunciados, orais e escritos, maneira axeitada e correcta CCL
enunciados, orais e escritos, cun cun estilo cohesionado e atendendo aos compoñentes
estilo cohesionado e correcto. correcto. sintácticos.
B3.12. Identificación e progresiva B3.12. Reflexionar sobre o LGB3.12.1. Utiliza os

utilización dos coñecementos sistema e as normas de uso coñecementos lingüísticos
sobre as linguas para desenvolver das linguas, mediante a de ámbito contextual,
unha competencia comunicativa comparación e textual, oracional e da
integrada. transformación de textos, palabra, desenvolvidos no CCL,
enunciados e palabras, e curso nunha das linguas, CAA
utilizar estes coñecementos para mellorar a comprensión
para solucionar problemas de e produción dos textos
comprensión e para a traballados en calquera das
produción de textos. outras.
B5.1. Lectura, con regularidade, de B5.1. Ler con regularidade obras LGLB5.1.1. Le con regularidade
obras literarias e literarias e desenvolver criterio obras literarias e
lector; emisión dunha opinión persoal sobre a lectura dunha expón unha opinión
persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, persoal sobre a lectura
obra axeitada á idade, relación do relacionar o seu sentido coa dunha obra axeitada á
seu sentido coa propia propia experiencia e outros idade e relaciona o seu CCL
experiencia e outros coñecementos adquiridos e sentido coa propia
coñecementos adquiridos e valorar o uso dos elementos experiencia e outros
valoración do uso dos elementos propios de cada xénero coñecementos adquiridos.
propios de cada xénero literario, o literario, o punto de vista
punto de vista empregado e o uso empregado e o uso estético da
estético da linguaxe. linguaxe.
poemas recitados ou cantados; audicións de poemas audicións de poemas
determinación do tema principal, a recitados ou cantados, recitados ou cantados,
estrutura xeral e os principais determinar o tema principal, a determina o tema CCL
recursos estilísticos. estrutura xeral e pór de relevo principal, a estrutura xeral
os principais recursos e pon de relevo os
estilísticos. principais recursos
estilísticos.
comprensiva de textos narrativos comprensivamente textos comprensivamente textos
breves e localización e descrición narrativos breves, localizando narrativos breves, localiza
dos elementos estruturais e e describindo os elementos e describe os elementos
formais máis salientables: punto estruturais e formais máis estruturais e formais máis CCL
de vista, tempo, espazo e salientables: punto de vista, salientables: punto de
personaxes principais. tempo, espazo e personaxes vista, tempo, espazo e
principais. personaxes principais.
79
iescastelao

pertencentes a diferentes xéneros pertencentes a diferentes pertencentes ao mesmo
e subxéneros, sinalando as xéneros e subxéneros, xénero pero a diferentes
coincidencias e diferenzas, tanto sinalando as coincidencias e subxéneros, sinalando as
estruturais coma formais. diferenzas, tanto estruturais coincidencias e diferenzas, CCL
coma formais. tanto estruturais coma
formais.
B5.7. Produción de textos de intención B5.7. Escribir textos de LGLB5.7.1. Escribe textos de
estética servíndose dos intención estética servíndose intención estética
coñecementos literarios adquiridos e dos coñecementos literarios servíndose dos CCL,
dos recursos retóricos traballados na adquiridos e dos recursos coñecementos literarios
aula. CCEC
retóricos traballados na aula. adquiridos e dos recursos
aula.
3 ª AVALIACIÓN: unidades 9, 10, 11 e 12
UNIDADE 9

Contidos CC
B1.1. Comprensión, B1.1. Comprender e interpretar a LGB1.1.1. Comprende o sentido global

interpretación e resumo de intención comunicativa, o e identifica a intención
novas de actualidade e de tema, as ideas principais e os comunicativa de textos orais de CCL,
informacións de crónicas, datos relevantes de diferentes carácter informativo propios dos
reportaxes e documentais textos orais dos medios de medios de comunicación CAA
procedentes dos medios de comunicación (crónicas, audiovisual (reportaxes,
comunicación audiovisual. reportaxes e documentais) e crónicas e documentais).
elaborar esquemas e resumos.
resumos.
textos orais utilizados no principais e os datos feitos e datos relevantes en
relevantes de diferentes textos textos orais do ámbito social e
orais dos ámbitos social e educativo.
educativo.
LGB1.2.2. Comprende e segue as
Instrucións para realizar tarefas CCL,
de aprendizaxe con progresiva CAA
autonomía.
B1.4. Escoita crítica e reflexiva B1.4. Identificar e contrastar o LGB1.4.3. Identifica e rexeita os usos
das mensaxes dos medios de propósito comunicativo en lingüísticos que levan implícitos CSC,
comunicación, con especial textos orais dos medios de prexuízos ou discriminacións.
CAA
atención aos programas comunicación, analizar
informativos. criticamente os seus contidos
80
iescastelao
e identificar prexuízos ou
mensaxes discriminatorias.
orais emitidas cunha fonética emitidas cunha fonética e pronuncia e prosodia correcta,
e prosodia correcta e cunha prosodia correcta e amosar recoñece os erros nas CCL,
actitude crítica ante os unha actitude crítica ante os producións orais propias e CAA
prexuízos que se poidan prexuízos que se poidan alleas e propón solucións para

CAA
poidan asociar á pronuncia
galega.

habitual.
CCL,
corrección.
CCL
velar e fonema fricativo palatal
xordo).

adecuada).

orais espontáneas un léxico
rico e variado. CCL
81
iescastelao
B1.7. Coñecemento e B1.7. Coñecer e aplicar, con LGB1.7.1. Consulta os medios de

aplicación, con axuda das axuda das TIC, técnicas e información dixitais para CD,
TIC, de técnicas e estratexias estratexias para realizar seleccionar contidos relevantes
CAA,
para a produción de textos exposicións orais planificadas. e incorporalos ás súas
orais sobre temas de producións. CSIEE
actualidade.
LGB1.7.2. Emprega as TIC para facer
CD,
as súas presentacións máis
claras e atractivas visualmente. CCL,
CSC
estratexias necesarias para público, en situacións formais verbal (a presentación, a posta
falar en público: planificación ou informais, de forma en escena, os xestos e a CCL,
do discurso nas prácticas individual ou en grupo. mirada), manifesta autocontrol CSC,
orais formais e informais. das emocións ao falar en
CSIEE
con autoconfianza e
seguridade.
LGB1.9.3. Incorpora progresivamente

palabras propias do nivel
formal nas prácticas orais da CCL,
lingua. CSC
LGB1.9.4. Adecúa a súa pronuncia á

finalidade da práctica oral. CCL,
CAA
adecuados a distintos e comprensibles, nun rexistro informais nas que intercambia
rexistros, coherentes e ben neutro, informal ou máis culto, información e expresa a súa CCL,
organizados sobre temas de sobre temas da vida cotiá ou opinión, fai invitacións e
CSC,
interese persoal ou social da educativa. ofrecementos e pide e dá
CSIEE,
vida cotiá e educativo. indicacións ou instrucións
sinxelas. CCEC

cortesía axeitadas ao CCL,
destinatario e á situación CSC
comunicativa.
B2.1. Coñecemento e uso de B2.1. Aplicar os coñecementos LGB2.1.1. Analiza e sintetiza o contido
técnicas de análise do contido sobre a lingua e as normas do dun texto en resumos e
e de estratexias de lectura uso lingüístico para resolver esquemas que estruturan CCL,
comprensiva: esquemas, problemas de comprensión. visualmente asideas.
CAA
resumos, etc.
82
iescastelao

palabras ou usa dicionarios CCL,
acepcións.
LGB2.1.3. Identifica a idea principal e

as secundarias e comprende a
relación existente entre elas. CCL

CLL

CCL,

despois da lectura.

interpretación, en formato en formato papel ou dixital, textos propios dos medios de
CCL,
papel e dixital, de textos textos propios dos medios de comunicación (noticias).
comunicación (noticias). CSC
propios dos medios de

interpretación, en formato en formato papel ou dixital, específicas de todo tipo de
papel ou dixital, de textos textos propios da vida textos nos que se expoñan
propios da vida educativa, educativa, especialmente, os feitos e se expliquen ideas e
instrutivos e expositivos: webs conceptos das distintas CCL
especialmente, os instrutivos
e expositivos: webs educativas, dicionarios, materias curriculares.
educativas, dicionarios, glosarios e enciclopedias.
glosarios e enciclopedias.

das TIC para seleccionar nas TIC e outras fontes e diversas fontes de información
integrar os coñecementos e integra os coñecementos CCL,
información.
adquiridos non proceso de adquiridos nos seus discursos CAA
83
iescastelao

CD,
CAA
ante a lectura para identificar reflexiva e crítica ante a lectura transmiten prexuízos e evita CCL,
usos lingüísticos que permita identificar usos usos lingüísticos
CSC
discriminatorios, manifestar lingüísticos discriminatorios e discriminatorios.
desacordo e expor ou desacordo e respecto ás LGB2.6.3. Elabora a súa propia
razoadamente as ideas mensaxes expresadas. interpretación sobre o
respectando as ideas dos CCL
demais.

demais. CSC
dicción, entoación e ritmo entoación e ritmo adecuados á entoación e ritmo adecuados
adecuados á situación situación comunicativa e á súa (interpreta os signos de
comunicativa e á súa función, función. puntuación) á situación CCL
rexistro de voz.
B2.8. Planificación e revisión do B2.8. Usar procedementos de LGB2.8.7. Complementa as
escrito en función da planificación e revisión para producións con elementos
situación comunicativa (tema, conseguir a adecuación, textuais e paratextuais:
fins e destinatarios) para coherencia, cohesión e ilustracións e gráficos.
elaborar producións con corrección dos contidos nas CCL,
adecuación, coherencia, relacións internas e externas CD
cohesión e corrección nas do texto.
relacións internas e externas
dos contidos do texto.
B2.11. Produción, en formato B2.11. Producir, en formato papel LGB2.11.1. Produce, en formato papel
papel ou dixital, de textos de ou dixital, textos de carácter ou dixital, textos de carácter
carácter educativo: educativo: cuestionarios, educativo: cuestionarios,
cuestionarios, resumos, resumos, informes de tarefas, resumos, informes de tarefas, CCL,
informes de tarefas, descricións e explicacións descricións e explicacións
CD
descricións e explicacións sobre contidos das materias sobre contidos das materias
sobre contidos das materias curriculares. curriculares.
curriculares.
B2.12. Produción e síntese, en B2.12. Producir e sintetizar, en LGB2.12.1. Produce, en formato papel
formato papel ou dixital, de formato papel ou dixital, textos ou dixital, escritos de distinta
textos de distinta tipoloxía, de distinta tipoloxía, tipoloxía a partir dun modelo, CCL,
fundamentalmente, narrativos fundamentalmente, narracións fundamentalmente, narrativos e CD
e descritivos. e descricións. descritivos.

narracións e descricións sen
CCL
84
iescastelao
B3.1. Recoñecemento, B3.1. Recoñecer, explicar e usar LGB3.1.1. Utiliza un vocabulario

explicación e uso de léxico léxico amplo e preciso coa amplo e preciso para
suficientemente amplo e presenza da fraseoloxía e expresarse con claridade nun CCL,
preciso, con incorporación de vocabulario traballado na aula. rexistro axeitado á situación
CCC
fraseoloxía e de vocabulario comunicativa.
B3.3. Uso eficaz dos dicionarios B3.3. Usar eficazmente os LGB3.3.1. Obtén, de xeito autónomo,
e doutras fontes de consulta dicionarios ou calquera outra información lingüística de todo
en calquera soporte, fonte de consulta, en papel ou tipo en dicionarios, en CCL,
especialmente sobre flexión, en soporte electrónico, para diferentes soportes, e noutras
CAA
relación semántica e resolver dúbidas e para obras de consulta.
normativa. progresar na aprendizaxe
autónoma.
das normas ortográficas e ortográficas e morfolóxicas da normas ortográficas e CCL
morfolóxicas da lingua lingua galega. morfolóxicas da lingua galega.
galega.
CCL
textos.
estrutura de substantivos e substantivos e verbos e da súa propio, utilizando os recursos
verbos e da súa caracterización morfolóxica da lingua con flexibilidade e CCL,
caracterización morfolóxica para mellorar a comprensión e creatividade.
CAA
para a mellora da produción textuais.
comprensión e produción
textuais.
compoñentes sintácticos no sintácticos para elaborar elabora enunciados de maneira
nivel da frase para elaborar enunciados, orais e escritos, axeitada e correcta atendendo
enunciados, orais e escritos, cun estilo cohesionado e aos compoñentes sintácticos. CCL
cun estilo cohesionado e correcto.
correcto.
como medios de relación medios de relación instrumento co cal se
interpersoal e de sinal de interpersoal e de sinal de constrúen todos os saberes e
identidade dun pobo. identidade dun pobo. Apreciar como medio de relación
o plurilingüismo como interpersoal e de sinal de
CCL
da humanidade e coñecer a da identificación de elementos
lusofonía e achegarse ás lingüísticos de noso en
culturas que a integran. diferentes contextos.
B4.5. Proceso de normalización. B4.3. Coñecer as principais LGB4.3.2. Analiza a súa propia
Desenvolvemento de iniciativas normalizadoras no práctica lingüística e valora a
actitudes positivas cara ao ámbito educativo, adquirir importancia de contribuír CCL,
proceso de recuperación do vínculos positivos cara ao uso individual e socialmente á
CSC
galego, favorecemento do do galego e asumir a normalización da lingua galega.
xurdimento de vínculos importancia da contribución
positivos cara ao seu uso e individual no desenvolvemento
85
iescastelao
consciencia da necesidade e da lingua galega.

das potencialidades de
enriquecemento persoal e
da lingua galega.
B5.1. Lectura, con regularidade, B5.1. Ler con regularidade obras LGLB5.1.1. Le con regularidade obras
de obras literarias e literarias e desenvolver criterio literarias e desenvolve
desenvolvemento dun criterio lector; expor unha opinión criterio lector; expón unha
lector; emisión dunha opinión persoal sobre a lectura dunha opinión persoal sobre a
persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, lectura dunha obra axeitada
obra axeitada á idade, relacionar o seu sentido coa á idade e relaciona o seu
relación do seu sentido coa propia experiencia e outros sentido coa propia CCL
propia experiencia e outros coñecementos adquiridos e experiencia e outros
LGLB5.1.2. Describe o uso dos
vista empregado e o uso CCL
textos literarios.

poemas recitados ou audicións de poemas recitados audicións de poemas
cantados; determinación do ou cantados, determinar o recitados ou cantados,
CCL
tema principal, a estrutura tema principal, a estrutura determina o tema principal, a
xeral e os principais recursos xeral e pór de relevo os estrutura xeral e pon de
estilísticos. principais recursos estilísticos. relevo os principais recursos
estilísticos.
B5.6. Análise de textos literarios, B5.6. Analizar textos literarios, de LGB5.6.1. Analiza textos literarios, de
de maneira guiada, maneira guiada, identificar os maneira guiada, identifica os
identificación dos trazos dos trazos dos subxéneros e a trazos dos subxéneros e a
CCL
subxéneros e a funcionalidade dos recursos funcionalidade dos recursos
funcionalidade dos recursos retóricos. retóricos.
retóricos.
intención estética servíndose estética servíndose dos intención estética servíndose CCL,
dos coñecementos literarios coñecementos literarios dos coñecementos literarios
adquiridos e dos recursos adquiridos e dos recursos adquiridos e dos recursos CCEC
retóricos traballados na aula. retóricos traballados na aula. retóricos traballados na aula.
86
iescastelao
UNIDADE 10
Criterios
Contidos Estándares de aprendizaxe avaliables CC
de avaliación
B1.1. Comprensión, interpretación B1.1. Comprender e interpretar LGB1.1.1. Comprende o sentido global e
e resumo de novas de a intención comunicativa, o identifica a intención
actualidade e de informacións tema, as ideas principais e comunicativa de textos orais de
de crónicas, reportaxes e os datos relevantes de carácter informativo propios dos CCL,
documentais procedentes dos diferentes textos orais dos medios de comunicación
CAA
medios de comunicación medios de comunicación audiovisual (reportaxes, crónicas
audiovisual. (crónicas, reportaxes e e documentais).
documentais) e elaborar
esquemas e resumos.
B1.2. Comprensión, interpretación B1.2. Extraer a intención LGB1.2.1. Recoñece, xunto ao propósito
e valoración de textos orais comunicativa, o tema, as e a idea xeral, os feitos e datos CCL,
utilizados no ámbito social e ideas principais e os datos relevantes en textos orais do
CAA
educativo. relevantes de diferentes ámbito social e educativo.
textos orais dos ámbitos
social e educativo. LGB1.2.2. Comprende e segue as
instrucións para realizar tarefas CCL,
de aprendizaxe con progresiva CAA
autonomía.
B1.3. Desenvolvemento de B1.3. Coñecer e usar as LGB1.3.1. Coñece, aprecia e usa as
habilidades de escoita cunha normas de cortesía nas normas que rexen a cortesía na
actitude de interese, intervencións orais propias comunicación oral (intervén na CSC,
cooperación e respecto ante as e alleas da actividade quenda que lle corresponde,
CCL
intervencións orais, sobre todo educativa, tanto respecta as opinións e recoñece
en exposicións do profesorado espontáneas como e rexeita a linguaxe
ou do alumnado. planificadas. discriminatoria).
B1.4. Escoita crítica e reflexiva B1.4. Identificar o propósito LGB1.4.2. Compara o tratamento da
ante as mensaxes comunicativo en textos orais mesma noticia en diferentes
discriminatorias dos medios de dos medios de medios de comunicación e extrae CCL,
comunicación, con especial comunicación, analizar conclusións a partir das
CAA,
atención aos programas de criticamente os seus coincidencias e diferenzas
carácter informativo: noticias contidos e interpretar as atopadas. CSIEE
reportaxes e crónicas. connotacións e mensaxes
discriminatorias implícitas.
actitude crítica ante os unha actitude crítica ante os producións orais e propias e CAA
prexuízos que se poidan prexuízos que se poidan alleas e propón solucións para
CAA
poidan asociar á pronuncia
galega.
LGB1.5.3. Asume, se a posúe, a CCL,
variante dialectal propia e utilízaa
CCEC
na súa práctica habitual.
87
iescastelao
corrección. LGB1.6.2. Participa con fluidez nas
morfosintácticas desta lingua, en
especial a colocación do CCL
adecuada).

orais espontáneas un léxico rico
CCL
e variado.
con axuda das TIC, de técnicas axuda das TIC, técnicas e información dixitais para
CD,
e estratexias para a produción estratexias para realizar seleccionar contidos relevantes e
de textos orais sobre temas de exposicións orais incorporalos ás súas producións. CAA,
actualidade. planificadas. CSIEE
LGB1.7.2. Emprega as TIC para facer as

súas presentacións máis claras e CD,
atractivas visualmente. CCL,
CSC

situacións propias do ámbito situación propias do ámbito coloquios do ámbito
educativoe de interese para o educativoe de interese para educativocon respecto ás regras CCL,
alumnado que xeren o alumnado que xeren de interacción e ás opinións
CSC
intercambio de opinión. intercambio de opinión. alleas.

divaga e atende ás instrucións da CCL,
persoa moderadora nos debates CSC
e coloquios.
88
iescastelao

adecuados a distintos rexistros, breves e comprensibles, informais nas que intercambia
CCL,
coherentes e ben organizados nun rexistro neutro, informal información e expresa a súa
CSC,
sobre temas de interese persoal ou máis culto, sobre temas opinión, fai invitacións e
ou social da vida cotiá e da vida cotiá ou educativa. ofrecementos e pide e dá CSIEE,
educativa. indicacións ou instrucións CCEC
sinxelas.
B2.1. Coñecemento e uso de B2.1. Aplicar os coñecementos LGB2.1.2. Busca o significado do léxico
técnicas de análise do contido e sobre a lingua e as normas descoñecido a partir do contexto,
de estratexias de lectura do uso lingüístico para analiza a forma das palabras ou
CCL,
comprensiva: esquemas, resolver problemas de usa dicionarios para
comprensión. contextualizar as acepcións. AAA
resumos, etc.

en función do contexto. CLL


despois da lectura.
B2.3. Comprensión e B2.3. Comprender e LGB2.3.1. Comprende e interpreta

CCL,
interpretación, en formato papel interpretar, en formato papel textos propios dos medios de
ou dixital, textos propios dos comunicación (noticias). CSC
e dixital, de textos propios dos
medios de comunicación medios de comunicación
(noticias). LGB2.3.2. Localiza a información
(noticias).
destacada de textos propios dos
CCL
medios de comunicación:
portadas e titulares.

interpretación, en formato papel en formato papel ou dixital, específicas de todo tipo de textos
ou dixital, de textos propios da textos propios da vida nos que se expoñan feitos e se
vida educativa, especialmente, educativa, especialmente, expliquen ideas e conceptos das
os instrutivos e expositivos: os instrutivos e expositivos: distintas materias curriculares.
webs educativas, dicionarios, webs educativas, CCL
glosarios e enciclopedias. dicionarios, glosarios e
enciclopedias.
89
iescastelao
B2.5. Uso, progresivamente B2.5. Seleccionar a LGB2.5.1. Utiliza, de forma

autónomo, das bibliotecas e das información que se obtén progresivamente autónoma,
TIC para seleccionar nas bibliotecas, nas TIC e diversas fontes de información e CCL,
información. outras fontes e integrar os integra os coñecementos
CAA
coñecementos adquiridos adquiridos nos seus discursos
non proceso de aprendizaxe orais e escritos.
continua.

habitualmente dicionarios CD,
CAA
B2.6. Actitude reflexiva e crítica B2.6. Amosar unha actitude LGB2.6.3. Elabora a súa propia
ante a lectura para identificar reflexiva e crítica ante a interpretación sobre o significado
CCL
usos lingüísticos lectura que permita dun texto.
discriminatorios, manifestar identificar usos lingüísticos
posturas de acordo e discriminatorios e
LGB2.6.4. Respecta as opinións dos
desacordo e expor manifestar posturas de
demais. CCL,
razoadamente as ideas acordo ou desacordo e
respectando as ideas dos respecto ás mensaxes CSC
demais. expresadas.
B2.7. Lectura en voz alta con B2.7. Ler en voz alta con LGB2.7.1. Le en voz alta con dicción,
dicción, entoación e ritmo dicción, entoación e ritmo entoación e ritmo adecuados
adecuados á situación adecuados á situación (interpreta os signos de
CCL
comunicativa e á súa función, comunicativa e á súa puntuación) á situación
con posibilidade de usar función. comunicativa e á función da
rexistro de voz.
B2.8. Planificación e revisión do B2.8. Usar procedementos de LGB2.8.2. Adecúa as súas producións
escrito en función da situación planificación e revisión para ao rexistro formal e educativo. CCL
comunicativa (tema, fins e conseguir a adecuación,
LGB2.8.3. Utiliza elementos lingüísticos
e discursivos de cohesión interna
coherencia, cohesión e relacións internas e
do texto (a deíxe, as referencias CCL
corrección nas relacións externas do texto.
internas de tipo léxico e os
conectores).
contidos do texto.
LGB2.8.4. Usa os signos de puntuación
do texto en relación coa
organización oracional e coa
CCL
forma do texto (os parágrafos e a
distribución e ordenación das
ideas expresadas).
LGB2.8.5. Revisa e reescribe o texto
con respecto polas regras CCL
ortográficas e morfolóxicas.
LGB2.8.6. Usa técnicas de tratamento
textual coas TIC: procesadores CCL,
de texto, programas de
CD
presentación, dicionarios
electrónicos e correctores.
90
iescastelao
LGB2.8.7. Complementa as producións

con elementos textuais e CCL,
paratextuais: ilustracións e CD
gráficos.
B2.10. Produción, en formato B2.10. Producir, en soporte LGB2.10.1. Produce, en soporte impreso
papel ou dixital, de textos impreso ou dixital, textos ou dixital, textos propios dos CCL,
propios dos medios de propios dos medios de medios de comunicación a partir CD,
comunicación (noticias). comunicación a partir dun dun modelo (noticias). CSC
modelo (noticias).
B2.11. Produción, en formato B2.11. Producir, en formato LGB2.11.1. Produce, en formato papel
papel ou dixital, de textos de papel ou dixital, textos de ou dixital, textos de carácter
carácter educativo: carácter educativo: educativo: cuestionarios,
cuestionarios, resumos, cuestionarios, resumos, resumos, informes de tarefas, CCL,
informes de tarefas, descricións informes de tarefas, descricións e explicacións sobre CD
e explicacións sobre contidos descricións e explicacións contidos das materias
das materias curriculares. sobre contidos das materias curriculares.
curriculares.
B3.1. Recoñecemento, explicación B3.1. Recoñecer, explicar e LGB3.1.1. Utiliza un vocabulario amplo e
e uso de léxico suficientemente usar léxico amplo e preciso preciso para expresarse con
amplo e preciso, con coa presenza da fraseoloxía claridade nun rexistro axeitado á CCL,
incorporación de fraseoloxía e e vocabulario traballado na situación comunicativa.
CCC
de vocabulario temático a partir aula.
de campos léxicos traballados
na aula.
B3.3. Uso eficaz dos dicionarios e B3.3. Usar eficazmente os LGB3.3.1. Obtén, de xeito autónomo,
doutras fontes de consulta en dicionarios ou calquera información lingüística de todo
calquera soporte, outra fonte de consulta, en tipo en dicionarios, en diferentes CCL,
especialmente sobre flexión, papel ou en soporte soportes, e noutras obras de
CAA
relación semántica e normativa. electrónico, para resolver consulta.
dúbidas e para progresar na
aprendizaxe autónoma.
B3.4. Coñecemento, comparación, B3.4. Coñecer, usar e valorar LGB3.4.1. Completa, transforma e
uso e valoración das normas as normas que regulan os valora textos orais ou escritos de CCL,
que regulan os textos orais e textos orais e escritos. maneira adecuada e correcta CD
escritos, propios e alleos. atendendo ás normas.
normas ortográficas e normas ortográficas e normas ortográficas e CCL
morfolóxicas da lingua galega. morfolóxicas da lingua morfolóxicas da lingua galega.
galega.
corrección lingüística, gramatical CCL
e ortográfica dos textos.
B3.6. Análise e uso reflexivo da B3.6. Analizar e usar LGB3.6.1. Analiza e usa correctamente
puntuación en relación coa correctamente a puntuación, a puntuación para a cohesión
CCL
cohesión textual. de acordo coa cohesión textual.
textual.
91
iescastelao
B3.8. Recoñecemento, uso e B3.8. Recoñecer e usar os LGB3.8.1. Identifica e usa distintos tipos
explicación dos nexos e nexos textuais de espazo, de conectores de espazo,
conectores textuais (espaciais, oposición e contraste, así oposición, contraste, así como os
de oposición e contraste) e dos como os mecanismos mecanismos gramaticais e
CCL,
principais mecanismos de gramaticais e léxicos de léxicos de referencia interna que
referencia interna, tanto cohesión interna. lle proporcionan cohesión a un CAA
gramaticais como léxicos. texto.
LG3.8.2. Utiliza os elementos

lingüísticos para a cohesión CCL
interna.
B3.9. Coñecemento dos B3.9. Coñecer os LG3.9.1. Completa, transforma e elabora
compoñentes sintácticos no compoñentes sintácticos enunciados de maneira axeitada e
nivel da frase para elaborar para elaborar enunciados, correcta atendendo aos
CCL
enunciados, orais e escritos, orais e escritos, cun estilo compoñentes sintácticos.
cun estilo cohesionado e cohesionado e correcto.
correcto.
B3.10. Coñecemento, uso e B3.10. Aplicar LG3.10.1. Recoñece os erros nas

aplicación das estratexias progresivamente o producións orais e escritas propias
necesarias de autoavaliación, coñecemento e o uso das e alleas a partir da avaliación e
aceptando o erro como parte do estratexias de autoavaliación, propondo solucións CCL,
proceso. autoavaliación e a para a súa mellora. CAA
aceptación do erro como
parte do proceso de
aprendizaxe.
B4.1. Valoración das linguas como B4.1. Valorar as linguas como LGB.4.1.1. Valora a lingua como
medios de relación interpersoal medios de relación instrumento co cal se constrúen
e de sinal de identidade dun interpersoal e de sinal de todos os saberes e como medio
pobo. identidade dun pobo. de relación interpersoal e de
Apreciar o plurilingüismo sinal de identidade dun pobo a
como expresión da riqueza través da identificación de CCL
cultural da humanidade e elementos lingüísticos de noso
coñecer a lusofonía e en diferentes contextos.
integran.
LGB4.1.2. Distingue entre linguas

maioritarias, minoritarias e CCL,
minorizadas e aplica estes CSC
conceptos ao caso galego.
92
iescastelao
B5.1. Lectura, con regularidade, B5.1. Ler con regularidade LGLB5.1.1. Le con regularidade obras
de obras literarias e obras literarias e literarias e desenvolve criterio
desenvolvemento dun criterio desenvolver criterio lector; lector; expón unha opinión
lector; emisión dunha opinión expor unha opinión persoal persoal sobre a lectura dunha
persoal sobre a lectura dunha sobre a lectura dunha obra obra axeitada á idade e
obra axeitada á idade, relación axeitada á idade, relacionar relaciona o seu sentido coa
do seu sentido coa propia o seu sentido coa propia propia experiencia e outros
CCL
experiencia e outros experiencia e outros coñecementos adquiridos.
coñecementos adquiridos e coñecementos adquiridos e
valoración do uso dos valorar o uso dos elementos
elementos propios de cada propios de cada xénero
xénero literario, o punto de vista literario, o punto de vista
empregado e o uso estético da empregado e o uso estético
linguaxe. da linguaxe.
B5.4. Lectura dramatizada e B5.4. Ler dramatizada e LGLB5.4.1. Le dramatizada e

comprensiva, visionado de comprensivamente, visionar comprensivamente, visiona
pezas teatrais e recoñecemento pezas teatrais e recoñecer pezas teatrais e recoñece os
dos compoñentes e os compoñentes e compoñentes e procedementos CCL
procedementos que procedementos que que caracterizan os
caracterizan os subxéneros. caracterizan os subxéneros. subxéneros.
B5.6. Análise de textos literarios, B5.6. Analizar textos literarios, LGB.5.6.1. Analiza textos literarios, de
de maneira guiada, de maneira guiada, maneira guiada, identifica os
identificación dos trazos dos identificar os trazos dos trazos dos subxéneros e a
CCL
subxéneros e a funcionalidade subxéneros e a funcionalidade dos recursos
dos recursos retóricos. funcionalidade dos recursos retóricos.
retóricos.
UNIDADE 11

Contidos CC

textos orais utilizados no principais e os datos relevantes feitos e datos relevantes en
de diferentes textos orais dos textos orais do ámbito social
ámbitos social e educativo. e educativo.
instrucións para realizar CCL,
tarefas de aprendizaxe con
CAA
B1.3.Desenvolvemento de B1.3. Coñecer e usar as normas LGB1.3.2. Recoñece a importancia

habilidades de escoita cunha de cortesía nas intervencións dos aspectos prosódicos
actitude de interese, orais propias e alleas da (entoación, pausas, ton, CCL,
cooperación e respecto ante actividade educativa, tanto timbre e volume) e o CSC,
as intervencións orais, sobre espontáneas como significado dos trazos máis CSIE
todo en exposicións do planificadas. característicos da linguaxe
profesorado ou do alumnado. non verbal.
93
iescastelao
B1.4. Escoita crítica e reflexiva B1.4. Identificar o propósito LGB1.4.1. Diferencia as ideas
ante as mensaxes comunicativo en textos orais principais e as secundarias
discriminatorias dos medios dos medios de comunicación, e identifica a intención
de comunicación, con analizar criticamente os seus comunicativa de programas
CCL
especial atención aos contidos e interpretar as de carácter informativo:
programas de carácter connotacións e mensaxes noticias, reportaxes e
informativo: noticias discriminatorias implícitas. crónicas.
reportaxes e crónicas.
orais emitidas cunha fonética emitidas cunha fonética e pronuncia e prosodia
e prosodia correcta e cunha prosodia correcta e amosar correcta, recoñece os erros CCL,
actitude crítica ante os unha actitude crítica ante os nas producións orais CAA
prexuízos que se poidan prexuízos que se poidan propias e alleas e propón
asociar a ela. asociar a ela. solucións para melloralas.
galega.

CCEC
habitual.
corrección.
CCL
propias do galego
CCL
variado.
94
iescastelao
técnicas e estratexias para a estratexias para realizar seleccionar contidos CAA,
produción de textos orais exposicións orais planificadas. relevantes e incorporalos ás CSIEE
sobre temas de actualidade. súas producións.
CCL,
visualmente. CSC
estratexias necesarias para público, en situacións formais verbal (a presentación, a
falar en público: planificación ou informais, de forma posta en escena, os xestos
do discurso nas prácticas individual ou en grupo. e a mirada), manifesta CCL,
orais formais e informais autocontrol das emocións CSC,
ao falar en público e CSIEE
diríxese ao auditorio con
autoconfianza e seguridade.
LGB1.9.3. Incorpora
progresivamente palabras CCL,
propias do nivel formal nas CSC
LGB1.9.4. Adecúa a súa pronuncia CCL,
á finalidade da práctica oral. CAA
adecuados a distintos e comprensibles, nun rexistro informais nas que
rexistros, coherentes e ben neutro, informal ou máis culto, intercambia información e CCL,
organizados sobre temas de sobre temas da vida cotiá ou expresa a súa opinión, fai CSC,
interese persoal ou social da educativa. invitacións e ofrecementos e
CSIEE,
vida cotiá e educativo. pide e dá indicacións ou
CCEC
instrucións sinxelas.
LGB1.10.2. Desenvólvese
correctamente en situacións
da vida cotiá que impliquen
CSC,
solicitar unha información ou
un servizo. CSIEE

técnicas de análise do contido sobre a lingua e as normas do contido dun texto en CCL,
e de estratexias de lectura uso lingüístico para resolver resumos e esquemas que
CAA
comprensiva: esquemas, problemas de comprensión. estruturan visualmente
resumos, etc. asideas.
95
iescastelao

léxico descoñecido a partir
do contexto, analiza a forma
CCL,
das palabras ou usa
dicionarios para AAA
contextualizar as acepcións.

e as secundarias e
comprende a relación CCL

CLL
contexto.
LGB2.1.5. Compila información
para comprender e ampliar
o coñecemento das
mensaxes: busca CCL,
bibliografía; consulta libros, CAA
revistas, xornais; utiliza
dos textos analizados cos CCL,
coñecementos propios, CAA
antes e despois da lectura.
CCL,
interpretación, en formato en formato papel ou dixital, textos propios dos medios
papel e dixital, de textos textos propios dos medios de de comunicación (noticias). CSC
propios dos medios de comunicación (noticias).
comunicación (noticias). LGB2.3.2. Localiza a información
destacada de textos propios
dos medios de CCL
comunicación: portadas e
titulares.
interpretación, en formato formato papel ou dixital, textos características específicas
papel ou dixital, de textos propios da vida educativa, de todo tipo de textos nos
propios da vida educativa, especialmente, os instrutivos e que se expoñan feitos e se
CCL
especialmente, os instrutivos expositivos: webs educativas, expliquen ideas e conceptos
e expositivos: webs dicionarios, glosarios e das distintas materias
educativas, dicionarios, enciclopedias. curriculares.
glosarios e enciclopedias.
96
iescastelao

das TIC para seleccionar nas TIC e outras fontes e diversas fontes de
información. integrar os coñecementos información e integra os CCL,
adquiridos non proceso de coñecementos adquiridos
CAA
aprendizaxe continua. nos seus discursos orais e
escritos.
LGB2.5.3. Coñece o funcionamento

das bibliotecas, así como as CCL,
bibliotecas dixitais e é quen CD,
de solicitar libros e vídeos CAA
de xeito autónomo.
B2.6. Actitude reflexiva e crítica B2.6. Amosar unha actitude LGB2.6.3. Elabora a súa propia
ante a lectura para identificar reflexiva e crítica ante a lectura interpretación sobre o
CCL
usos lingüísticos que permita identificar usos significado dun texto.
discriminatorios, manifestar lingüísticos discriminatorios e
posturas de acordo e manifestar posturas de acordo LGB2.6.4. Respecta as opinións
desacordo e expor ou desacordo e respecto ás dos demais. CCL,
razoadamente as ideas mensaxes expresadas.
respectando as ideas dos CSC
demais.
rexistro de voz.

escrito en función da situación planificación e revisión para producións ao rexistro CCL
comunicativa (tema, fins e conseguir a adecuación, formal e educativo.
producións con elementos
coherencia, cohesión e relacións internas e externas do
textuais e paratextuais:
corrección nas relacións texto.
ilustracións e gráficos. CCL,
contidos do texto. CD
B2.10. Produción, en formato B2.10. Producir, en soporte LGB2.10.1. Produce, en soporte

papel ou dixital, de textos impreso ou dixital, textos impreso ou dixital, textos
CCL,
propios dos medios de propios dos medios de propios dos medios de
comunicación (noticias). comunicación a partir dun comunicación a partir dun CD,
modelo (noticias). modelo (noticias). CSC
papel ou dixital, de textos de ou dixital, textos de carácter papel ou dixital, textos de CCL,
carácter educativo: educativo: cuestionarios, carácter educativo: CD
cuestionarios, resumos, resumos, informes de tarefas, cuestionarios, resumos,
97
iescastelao
informes de tarefas, descricións e explicacións informes de tarefas,

formato papel ou dixital, de formato papel ou dixital, textos narracións e descricións sen
textos de distinta tipoloxía, de distinta tipoloxía, parafrasear o texto
fundamentalmente, narrativos e fundamentalmente, narracións resumido. CCL
descritivos. e descricións.
B2.13. Uso das TIC B2.13. Usar as TIC para LGB2.13.1. Usa técnicas de
(procesadores de texto e textualizar, revisar e mellorar os tratamento textual coas TIC:
correctores ortográficos) tanto escritos: procesadores de texto, procesadores de texto,
para a textualización, como programas de presentación e programas de presentación, CCL,
para a revisión e mellora do dicionarios electrónicos. dicionarios electrónicos, e CD
escrito. correctores para textualizar
e revisar e mellorar os
escritos.
amplo e preciso, con presenza da fraseoloxía e expresarse con claridade CCL,
incorporación de fraseoloxía e vocabulario traballado na aula. nun rexistro axeitado á
CCC
de vocabulario temático a partir situación comunicativa.
na aula.
CCL
galega.
CCL
textos.
estrutura de substantivos e substantivos e verbos e da súa propio, utilizando os
verbos e da súa caracterización morfolóxica recursos da lingua con
CCL,
caracterización morfolóxica para mellorar a comprensión e flexibilidade e creatividade.
para a mellora da produción textuais. CAA
comprensión e produción
textuais.

compoñentes sintácticos no sintácticos para elaborar elabora enunciados de
nivel da frase para elaborar enunciados, orais e escritos, maneira axeitada e correcta
enunciados, orais e escritos, cun estilo cohesionado e atendendo aos CCL
cun estilo cohesionado e correcto. compoñentes sintácticos.
correcto.
98
iescastelao
como medios de relación medios de relación interpersoal instrumento co cal se
interpersoal e de sinal de e de sinal de identidade dun constrúen todos os saberes
identidade dun pobo. pobo. Apreciar o plurilingüismo e como medio de relación
como expresión da riqueza interpersoal e de sinal de
cultural da humanidade e identidade dun pobo a CCL
coñecer a lusofonía e través da identificación de
achegarse ás culturas que a elementos lingüísticos de
integran. noso en diferentes
contextos.
B4.8. Recoñecemento das B4.6. Identificar e clasificar as LGB4.6.1. Identifica e clasifica as

variantes diafásicas da lingua variantes diafásicas do galego, variantes diafásicas do
CCL
galega e da función da lingua recoñecer os trazos da galego.
estándar, uso normalizado da variedade estándar da lingua
variante dialectal propia da galega e valorala como variante
LGB4.6.2. Analiza a súa práctica
zona e utilización e valoración unificadora, así como apreciar
lingüística e identifica nela
da variante estándar da lingua a variante diatópica propia.
os trazos propios da xerga CCL
estudantil.
formal.
LGB4.6.3. Recoñece os trazos da

variedade estándar da
lingua galega e valóraa CCL
como variante unificadora.
lector; emisión dunha opinión persoal sobre a lectura dunha expón unha opinión
persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, persoal sobre a lectura
obra axeitada á idade, relacionar o seu sentido coa dunha obra axeitada á
relación do seu sentido coa propia experiencia e outros idade e relaciona o seu
CCL
propia experiencia e outros coñecementos adquiridos e sentido coa propia
coñecementos adquiridos e valorar o uso dos elementos experiencia e outros
valoración do uso dos propios de cada xénero coñecementos adquiridos.
B5.4. Lectura dramatizada e B5.4. Ler dramatizada e LGLB5.4.1. Le dramatizada e
comprensiva, visionado de comprensivamente, visionar comprensivamente, visiona
pezas teatrais e pezas teatrais e recoñecer os pezas teatrais e recoñece
recoñecemento dos compoñentes e procedementos os compoñentes e CCL
compoñentes e que caracterizan os procedementos que
procedementos que subxéneros. caracterizan os
caracterizan os subxéneros. subxéneros.
B5.6. Análise de textos literarios, B5.6. Analizar textos literarios, de LGB.5.6.1. Analiza textos literarios,
de maneira guiada, maneira guiada, identificar os de maneira guiada,
identificación dos trazos dos trazos dos subxéneros e a identifica os trazos dos
CCL
subxéneros e a funcionalidade funcionalidade dos recursos subxéneros e a
dos recursos retóricos. retóricos. funcionalidade dos recursos
retóricos.
99
iescastelao
retóricos traballados na aula. CCEC
retóricos traballados na aula. adquiridos e dos recursos
aula.
UNIDADE 12

Contidos CC
B1.1. Comprensión, interpretación B1.1. Comprender e interpretar LGB1.1.1. Comprende o sentido

e resumo de novas de a intención comunicativa, o global e identifica a intención
actualidade e de informacións tema, as ideas principais e os comunicativa de textos orais
de crónicas, reportaxes e datos relevantes de diferentes de carácter informativo propios
CCL,
documentais procedentes dos textos orais dos medios de dos medios de comunicación
medios de comunicación comunicación (crónicas, audiovisual (reportaxes, CAA
audiovisual. reportaxes e documentais) e crónicas e documentais).
elaborar esquemas e
resumos.

relevante de discursos orais
CCL,
resumos.

e valoración de textos orais comunicativa, o tema, as propósito e a idea xeral, os
educativo. relevantes de diferentes textos orais do ámbito social e
CAA
textos orais dos ámbitos educativo.
social e educativo.

Instrucións para realizar
tarefas de aprendizaxe con CCL,
CAA
B1.3. Desenvolvemento de B1.3. Coñecer e usar as normas LGB1.3.1. Coñece, aprecia e usa as
habilidades de escoita cunha de cortesía nas intervencións normas que rexen a cortesía
actitude de interese, orais propias e alleas da na comunicación oral (intervén
cooperación e respecto ante as actividade educativa, tanto na quenda que lle CSC,
intervencións orais, sobre todo espontáneas como corresponde, respecta as CCL
en exposicións do profesorado planificadas. opinións e recoñece e rexeita a
ou do alumnado. linguaxe discriminatoria).
100
iescastelao
B1.4. Escoita crítica e reflexiva B1.4. Identificar o propósito LGB1.4.1. Diferencia as ideas
ante as mensaxes comunicativo en textos orais principais e as secundarias e
discriminatorias dos medios de dos medios de comunicación, identifica a intención
comunicación, con especial analizar criticamente os seus comunicativa de programas de
atención aos programas de contidos e interpretar as carácter informativo: noticias, CCL
carácter informativo: noticias connotacións e mensaxes reportaxes e crónicas.
reportaxes e crónicas. discriminatorias implícitas.
LGB1.4.3. Reflexiona sobre as

mensaxes e rexeita usos CSC,
lingüísticos que levan
implícitos prexuízos e CAA
discriminacións.
actitude crítica ante os unha actitude crítica ante os producións orais e propias e CAA
prexuízos que se poidan asociar prexuízos que se poidan alleas e propón solucións para
a ela. asociar a ela. melloralas.
galega.

CCEC
habitual.
corrección.
CCL
velar e fonema fricativo palatal
xordo).
adecuada).
101
iescastelao

orais espontáneas un léxico
rico e variado. CCL
con axuda das TIC, de técnicas axuda das TIC, técnicas e información dixitais para CD,
e estratexias para a produción estratexias para realizar seleccionar contidos relevantes CAA,
de textos orais sobre temas de exposicións orais e incorporalos ás súas CSIEE
actualidade. planificadas. producións.
situacións propias do ámbito situación propias do ámbito coloquios do ámbito CCL,
educativoe de interese para o educativoe de interese para o educativocon respecto ás
CSC
alumnado que xeren alumnado que xeren regras de interacción e ás
intercambio de opinión. intercambio de opinión. opinións alleas.
divaga e atende ás instrucións CCL,
da persoa moderadora nos CSC
adecuados a distintos rexistros, breves e comprensibles, nun informais nas que intercambia
CCL,
coherentes e ben organizados rexistro neutro, informal ou información e expresa a súa
CSC,
sobre temas de interese persoal máis culto, sobre temas da opinión, fai invitacións e
ou social da vida cotiá e vida cotiá ou educativa. ofrecementos e pide e dá CSIEE,
educativo. indicacións ou instrucións CCEC
sinxelas.

técnicas de análise do contido e sobre a lingua e as normas contido dun texto en resumos e CCL,
de estratexias de lectura do uso lingüístico para esquemas que estruturan
CAA
comprensiva: esquemas, resolver problemas de visualmente asideas.
resumos, etc. comprensión.
contexto, analiza a forma das CCL,
palabras ou usa dicionarios AAA
para contextualizar as
acepcións.
explícita e implícita dun escrito CLL

CCL,
textos analizados cos
coñecementos propios. CAA
102
iescastelao

interpretación, en formato papel en formato papel ou dixital, textos propios dos medios de CCL,
e dixital, de textos propios dos textos propios dos medios de comunicación (noticias).
CSC
medios de comunicación comunicación (noticias).
(noticias).
LGB2.3.2. Localiza a información
destacada de textos propios
CCL
dos medios de comunicación:
portadas e titulares.
interpretación, en formato papel en formato papel ou dixital, específicas de todo tipo de
ou dixital, de textos propios da textos propios da vida textos nos que se expoñan
vida educativa, especialmente, educativa, especialmente, os feitos e se expliquen ideas e
CCL
os instrutivos e expositivos: instrutivos e expositivos: conceptos das distintas
webs educativas, dicionarios, webs educativas, dicionarios, materias curriculares.
glosarios e enciclopedias. glosarios e enciclopedias.

TIC para seleccionar nas TIC e outras fontes e diversas fontes de información CCL,
información. integrar os coñecementos e integra os coñecementos
CAA
adquiridos non proceso de adquiridos nos seus discursos
ante a lectura para identificar reflexiva e crítica ante a transmiten prexuízos e evita CCL,
usos lingüísticos lectura que permita identificar usos lingüísticos
CSC
discriminatorios, manifestar usos lingüísticos discriminatorios.
posturas de acordo e desacordo discriminatorios e manifestar
e expor razoadamente as ideas posturas de acordo ou LGB2.6.3. Elabora a súa propia
respectando as ideas dos desacordo e respecto ás interpretación sobre o
demais. mensaxes expresadas. CCL

demais. CSC
B2.7. Lectura en voz alta con B2.7. Ler en voz alta con LGB2.7.1. Le en voz alta con dicción,
dicción, entoación e ritmo dicción, entoación e ritmo entoación e ritmo adecuados
adecuados á situación adecuados á situación (interpreta os signos de
comunicativa e á súa función, comunicativa e á súa función. puntuación) á situación CCL
rexistro de voz.

escrito en función da situación planificación e revisión para producións ao rexistro formal e
comunicativa (tema, fins e conseguir a adecuación, educativo. CCL
103
iescastelao
coherencia, cohesión e relacións internas e externas LGB2.8.7. Complementa as

corrección nas relacións do texto. producións con elementos
internas e externas dos contidos textuais e paratextuais:
do texto. ilustracións e gráficos. CCL,
CD
B2.10. Produción, en formato papel B2.10. Producir, en soporte LGB2.10.1. Produce, en soporte
ou dixital, de textos propios dos impreso ou dixital, textos impreso ou dixital, textos CCL,
medios de comunicación propios dos medios de propios dos medios de CD,
(noticias). comunicación a partir dun comunicación a partir dun CSC
modelo (noticias). modelo (noticias).
B2.11. Produción, en formato papel B2.11. Producir, en formato LGB2.11.1. Produce, en formato
ou dixital, de textos de carácter papel ou dixital, textos de papel ou dixital, textos de
educativo: cuestionarios, carácter educativo: carácter educativo:
resumos, informes de tarefas, cuestionarios, resumos, cuestionarios, resumos, CCL,
descricións e explicacións sobre informes de tarefas, informes de tarefas, CD
contidos das materias descricións e explicacións descricións e explicacións
curriculares. sobre contidos das materias sobre contidos das materias
formato papel ou dixital, de formato papel ou dixital, papel ou dixital, escritos de
textos de distinta tipoloxía, textos de distinta tipoloxía, distinta tipoloxía a partir dun CCL,
fundamentalmente, narrativos e fundamentalmente, modelo, fundamentalmente,
CD
descritivos. narracións e descricións. narrativos e descritivos.

amplo e preciso, con presenza da fraseoloxía e expresarse con claridade nun CCL,
incorporación de fraseoloxía e vocabulario traballado na rexistro axeitado á situación
CCC
de vocabulario temático a partir aula. comunicativa.
na aula.
B3.3. Uso eficaz dos dicionarios e B3.3. Usar eficazmente os LGB3.3.1. Obtén, de xeito autónomo,
doutras fontes de consulta en dicionarios ou calquera outra información lingüística de todo
calquera soporte, especialmente fonte de consulta, en papel tipo en dicionarios, en CCL,
sobre flexión, relación ou en soporte electrónico, diferentes soportes, e noutras
CAA
semántica e normativa. para resolver dúbidas e para obras de consulta.
progresar na aprendizaxe
autónoma.
normas ortográficas e normas ortográficas e normas ortográficas e CCL
morfolóxicas da lingua galega. morfolóxicas da lingua morfolóxicas da lingua galega.
galega.
corrección lingüística, CCL
104
iescastelao
textos.

compoñentes sintácticos no sintácticos para elaborar elabora enunciados de
nivel da frase para elaborar enunciados, orais e escritos, maneira axeitada e correcta
CCL
enunciados, orais e escritos, cun estilo cohesionado e atendendo aos compoñentes
cun estilo cohesionado e correcto. sintácticos.
correcto.
B4.1. Valoración das linguas como B4.1. Valorar as linguas como LGB4.1.1. Valora a lingua como
medios de relación interpersoal medios de relación instrumento co cal se
e de sinal de identidade dun interpersoal e de sinal de constrúen todos os saberes e
pobo. identidade dun pobo. Apreciar como medio de relación
o plurilingüismo como interpersoal e de sinal de CCL
da humanidade e coñecer a da identificación de elementos
lusofonía e achegarse ás lingüísticos de noso en
culturas que a integran. diferentes contextos.
LGB4.2.2. Coñece e valora os

CCL
topónimos galegos.
B4.8. Recoñecemento das variantes B4.6. Identificar e clasificar as LGB4.7.3. Rexeita os prexuízos sobre as
diafásicas da lingua galega e da variantes diafásicas do galego, variedades dialectais e utiliza os
función da lingua estándar, uso recoñecer os trazos da trazos propios da súa zona.
normalizado da variante dialectal variedade estándar da lingua
propia da zona e utilización e galega e valorala como variante CCL
valoración da variante estándar da unificadora, así como apreciar a
lingua en situacións de carácter variante diatópica propia.
formal.
B5.1. Lectura, con regularidade, de B5.1. Ler con regularidade obras LGLB5.1.1. Le con regularidade obras
obras literarias e desenvolvemento literarias e desenvolver criterio literarias e desenvolve criterio
dun criterio lector; emisión dunha lector; expor unha opinión lector; expón unha opinión persoal
opinión persoal sobre a lectura persoal sobre a lectura dunha sobre a lectura dunha obra
dunha obra axeitada á idade, obra axeitada á idade, relacionar axeitada á idade e relaciona o seu
CCL
relación do seu sentido coa propia o seu sentido coa propia sentido coa propia experiencia e
experiencia e outros coñecementos experiencia e outros outros coñecementos adquiridos.
adquiridos e valoración do uso dos coñecementos adquiridos e
elementos propios de cada xénero valorar o uso dos elementos
literario. propios de cada xénero literario.
B5.7. Produción de textos de intención B5.7. Escribir textos de intención LGLB5.7.1. Escribe textos de intención
estética servíndose dos estética servíndose dos estética servíndose dos CCL,
coñecementos literarios adquiridos coñecementos literarios coñecementos literarios
e dos recursos retóricos traballados adquiridos e dos recursos adquiridos e dos recursos CCEC
na aula. retóricos traballados na aula. retóricos traballados na aula.
B5.8. Descrición e caracterización dos B5.8. Describir e caracterizar os LGLB5.8.1. Describe e caracteriza os
trazos definitorios básicos da trazos definitorios básicos da trazos definitorios básicos da CCL,
inguaxe cinematográfica. linguaxe cinematográfica. linguaxe cinematográfica. CCEC
LGB5.8.2. Identifica e describe os

principais trazos da linguaxe CCL,
cinematográfica nunha ou varias CCEC
secuencias fílmicas.
105
iescastelao

mínimos que hai que cumprir cunha nota positiva para superar a materia,tanto na
son os seguintes:

-Exprésase oralmente e por escrito con fluidez, coherencia e cohesión, axustándose á
norma e adecuándose ás diversas situacións comunicativas.
- Coñeceas características da comunicación oral e escrita.
- Recoñeceos distintos tipos de textos e os seus trazos característicos.
Bloque 3. Funcionamento da da lingua:

- Domina as regras de acentuación, puntuación e a ortografía dos grupos
consonánticos.
- Identifica o enunciado, a frase, a oración e os seus tipos.
. Recoñece e analiza a frase e a oración simple, identificando as función sintácticas de
suxeito, predicado e complementos.
-Coñece e comprende as relacións semánticas e o campo semántico.

-Recoñeceas variantes diafásicas da lingua galega e da función da lingua estándar.
- Coñece e comprende a situación sociolingüística do galego.
- Valora o plurilingüismo como expresión da riqueza cultural da humanidade.
Bloque 5. Educación literaria.

-Sabe ler expresiva e comprensivamente textos de diferentes xéneros literarios.
-Recoñeceas características estruturais que os identifican e os recursos estilísticos
básicos.
-Interpreta e analiza o libro de lectura obrigatoria correspondente a cada avaliación,

106
iescastelao
Materia de libre configuración do centro: Reforzo en Lingua

Galega e Literatura en 2º da ESO
Esta materia de libre configuración do centro asignada ao noso departamento por

acordo da Comisión Pedagóxica ten como obxectivo reforzar esta materia
especialmente nos contidos dos Bloques de Comunicación e expresión oral e escrita
e Funcionamento da lingua. A carga lectiva é unha hora semanal e será avaliada e
cualificada conxuntamente coa materia de Lingua galega e Literatura de 2º da ESO.
A porcentaxe quese lle asigna no cómputo total da nota é dun 10%.
4.3. 3º ESO
Obxectivos
1. Comprender e interpretar o sentido global das mensaxes orais en distintos ámbitos

e con diferentes intencións comunicativas.
2. Escoitar e comprender o sentido global de informacións procedentes da

comunicación audiovisual.
3. Escoitar con interese e respecto as intervencións orais e valorar as producións

orais cunha fonética galega correcta.
4. Participar activamente en situacións propias do ámbito académico, manifestando a

súa opinión e mostrando respecto cara á dos demais.
5. Coñecer e aplicar estratexias para falar en público, en situacións formais ou

informais, de forma individual ou en grupo.
6. Producir discursos breves e comprensibles, adecuados a distintos rexistros,

coherentes e ben organizados, sobre temas da vida cotiá ou académica.
7. Realizar exposicións orais planificadas con axuda das TIC.
8. Ler de maneira comprensiva e interpretar textos escritos en distintos ámbitos e

con diferentes intencións comunicativas.
9. Ler en voz alta respectando os patróns fonéticos do galego e rexeitando calquera

tipo de prexuízo.
107
iescastelao
10. Usar os recursos que ofrecen as bibliotecas e as TIC para obter e manexar
información e para producir creacións propias.
11. Producir, en formato papel ou dixital, textos propios da vida cotiá, das relacións
sociais ou do ámbito académico, con adecuación, coherencia, cohesión e
corrección.
12. Coñecer e utilizar un léxico amplo e preciso.
13. Utilizar os dicionarios e outras fontes de consulta en diferentes soportes para

resolver dúbidas e progresar na aprendizaxe.
14. Coñecer e utilizar as categorías gramaticais para mellorar e enriquecer as

producións lingüísticas.
15. Recoñecer e usar adecuadamente a fonética da lingua galega, con especial

atención a posibles interferencias.
16. Identificar e explicar as funcións oracionais e as unidades que as desempeñan.
17. Identificar os conectores e outros mecanismos que lles dan cohesión aos textos.
18. Recoñecer a estrutura dun texto e elaborar textos propios de acordo con eses
parámetros.
19. Coñecer e aplicar as regras ortográficas para conseguir unha comunicación eficaz.
20. Participar en proxectos nos que se utilizan varias linguas, evitando estereotipos
lingüísticos ou culturais.
21. Valorar as linguas como medios de relación interpersoal e de sinal de identidade

dun pobo.
22. Describir e analizar a situación sociolingüística de Galicia, coñecer as principais

iniciativas normalizadoras da lingua e identificar os prexuízos.
23. Coñecer os acontecementos relevantes da historia social da lingua galega desde os

seus inicios ata 1916.
24. Describir a situación sociolingüística e legal das linguas do Estado español.
25. Recoñecer e valorar as variedades da lingua, e identificar a estándar como variante

unificadora.
26. Identificar as distintas épocas e períodos da literatura galega desde a Idade Media
ata 1916.
27. Ler de maneira comprensiva, expresiva ou dramatizada textos de distintos xéneros

da literatura galega desde a Idade Media ata 1916.
108
iescastelao
28. Elaborar traballos, coa axuda das TIC, relacionados coas distintas épocas e
períodos da literatura galega desde a Idade Media ata 1916.
Temporalización
3ª avaliación: unidades 9, 10, 11 e 12:
programación.
109
iescastelao

UNIDADE 1

Contidos CC
- Lectura: texto narrativo. 1. Comprender que é un texto 1.1. Le con atención un texto e
- Os textos: definición e e coñecer as distintas clasifícao segundo CCL,
clases. clases de textos segundo diferentes criterios.
CD,
- Vocabulario relacionado a canle de transmisión, o
tema e a intención CAA
coas redes sociais.
comunicativa.
- Regras de acentuación.
- Unidades lingüísticas. 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
básico relacionado coas vocabulario que CCL,
- O galego, lingua románica.
redes sociais. conforma o campo
- Voces patrimoniais, CD
semántico das redes
cultismos e semicultimos. sociais.
- Elementos de substrato e
3. Aplicar correctamente as 3.1. Aplica correctamente as
de superestrato.
regras de acentuación. regras de acentuación. CCL
- Nacemento do galego-
portugués.
- A literatura popular, 4. Coñecer as distintas 4.1. Discrimina as diferentes
características e xéneros. unidades lingüísticas e as unidades lingüísticas. CCL
- A literatura popular en disciplinas que se ocupan
prosa: conto e lenda. do seu estudo.
- A literatura popular en 5. Coñecer a formación da 5.1. Diferencia palabras
verso. lingua galega e a súa patrimoniais, cultismos e
evolución desde as súas semicultismos e coñece
orixes ata o nacemento as principais
do galego-portugués. transformacións que CCL,
sufriron as palabras CCEC
patrimoniais.
5.2. Recoñece os elementos de
substrato e superestrato
na lingua galega.
6. Coñecer as principais 6.1. Coñece as principais
características e mostras características da
da literatura popular, literatura popular e CCL,
tanto en prosa como en identifica os xéneros da
verso. prosa máis abondosos: o CD,
conto e a lenda. CCEC,
6.2. Recoñece os diferentes CAA
tipos de cantigas.
110
iescastelao
UNIDADE 2

Contidos CC
- Lectura: texto narrativo. 1. Ler con fluidez e 1.1. Le con fluidez e atención
- Os textos: a narración. comprensión un texto un texto narrativo e
analiza os elementos que CCL,
- Vocabulario relacionado narrativo e comentalo
tendo en conta os lle son propios: narrador, CD,
coas plantas aromáticas e
elementos que o personaxes, espazo, CAA
medicinais.
caracterizan. tempo e argumento.
- O acento diacrítico.
- Estrutura e clasificación das 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
palabras. básico relacionado coas vocabulario que CCL,
- O galego na Idade Media: planta aromáticas e conforma o campo
semántico das plantas CMCT
status e características. medicinais.
- A literatura galego- aromáticas e medicinais.
portuguesa medieval: 3. Aplicar correctamente o 3.1. Aplica correctamente as
clasificación. acento diacrítico. regras de uso do acento CCL
- A lírica medieval: diacrítico.
cancioneiros; autores e 4. Descompoñer as palabras 4.1. Analiza o lexema e os
intérpretes. nos seus constituíntes e morfemas dunha palabra
- A cantiga de amigo: clasificalas segundo a súa dada.
variedades temáticas e estrutura. 4.2. Recoñece palabras
recursos formais. formadas por prefixación
e sufixación e explica o
significado dalgúns
CCL
sufixos derivativos e
alterativos.
4.3. Diferencia palabras
simples, derivadas,
compostas e
parasintéticas, e forma
familias léxicas.
5. Coñecer a situación do 5.1. Coñece a situación do
galego na Idade Media e galego na Idade Media e
recoñecer algunhas identifica algunhas das CCL,
características lingüísticas súas características
CCEC
do galego medieval. lingüísticas.
6. Coñecer as principais 6.1. Coñece a orixe e o corpus

características e xéneros da literatura galego-
da literatura galego- portuguesa medieval. CCL,
portuguesa medieval. 6.2. Identifica, comenta e crea CAA,
cantigas de amigo. CCEC
111
iescastelao
UNIDADE 3

Contidos CC
- Lectura: texto narrativo. 1. Ler con fluidez e 1.1. Le con fluidez e atención CCL,
- Os textos: a descrición. comprensión un texto un texto e identifica as
CD,
- Vocabulario relacionado narrativo e comentalo características do texto
seguindo uns criterios. descritivo. CAA,
coas emocións e os
sentimentos. 1.2. Escribe textos descritivos. CCEC
- Os signos de puntuación: o 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
punto, a coma e o punto e básico relacionado coas vocabulario que
coma. CCL,
emocións e os conforma o campo
- O substantivo: sentimentos. semántico das emocións CSC
caracterización semántica, e os sentimentos.
morfolóxica e sintáctica.
3. Aplicar correctamente os 3.1. Aplica correctamente o
- O plurilingüismo. signos de puntuación. punto, a coma e o punto
- A cantiga de amor: temas, e coma.
tipos e recursos formais. CCL
4. Categorizar e clasificar 4.1. Identifica substantivos

substantivos e formar o morfolóxica e
feminino e o plural. sintácticamente e
clasifícaos segundo o
seu significado e
segundo a súa estrutura.
4.2. Identifica substantivos CCL
femininos e masculinos e
forma o feminino de
substantivos dados.
4.3. Forma o plural de
substantivos simples e
compostos.
5. Comprender o concepto de 5.1. Comprende o concepto de
plurilingüismo. plurilingüismo e
enténdeo como unha CCL,
realidade de carácter CSC
universal.
6. Coñecer as principais 6.1. Identifica e comenta

características das cantigas de amor. CCL,
cantigas de amor. CCEC,
CAA
112
iescastelao
UNIDADE 4

Contidos CC
- Lectura: texto dialogado. 1. Ler con fluidez e 1.1. Le un texto e coméntao

- Os textos: o texto comprensión un texto analizando as CCL,
dialogado. dialogado e comentalo características
CD,
- Vocabulario relacionado co seguindo uns criterios. lingüísticas e as marcas
gráficas dun texto CAA
universo.
dialogado.
- Os signos de puntuación:
os dous puntos, os puntos 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
suspensivos e a raia. básico relacionado co vocabulario que CCL,
- O adxectivo: universo. conforma o campo CMCT
caracterización semántica, semántico do universo.
morfolóxica e sintáctica. 3. Aplicar correctamente os 3.1. Aplica correctamente os
- O bilingüismo, a diglosia e signos de puntuación. dous puntos, os puntos
CCL
a normalización lingüística. suspensivos e a raia.
- A cantiga de escarnio e
maldicir: tipos, temas e 4. Identificar e clasificar 4.1. Identifica e clasifica
recursos formais. adxectivos, aplicar as adxectivos.
- Os xéneros menores. regras de concordancia e 4.2. Aplica as normas de
- Reelaboración de textos. coñecer os distintos concordancia do
graos nos que pode adxectivo, escribindo
aparecer. femininos e plurais CCL
doutros dados.
4.3. Diferencia os graos do
adxectivo e aplica
correctamente as
partículas comparativas.
5. Entender e diferenciar os 5.1. Diferencia entre
conceptos de bilingüismo, bilingüismo e diglosia e
diglosia e normalización recoñece a importancia CCL,
lingüística. de normalizar o uso CSC
dunha lingua.
6. Coñecer as características 6.1. Recoñece as

propias das cantigas de características propias
escarnio e dos xéneros da cantiga de escarnio e
menores, e facer un maldicir e comenta un
comentario seguindo uns texto representativo do CCL,
criterios dados. xénero. CCEC
6.2. Identifica e caracteriza
algunhas composicións
consideradas como
xéneros menores.
7. Reescribir e ampliar textos. 7.1. Reelabora textos a partir CCL,
dunhas pautas dadas. CAA,
CCEC
113
iescastelao
UNIDADE 5

Contidos CC
- Lectura: cómic. 1. Ler con fluidez e 1.1. Le con fluidez e atención

- Os textos: a banda comprensión un cómic e un cómic e identifica os CCL,
deseñada. comentalo seguindo uns códigos lingüístico e
CD,
- Vocabulario relacionado criterios. iconográfico
empregados. CAA,
coas artes.
1.2. Crea un cómic a partir CCEC
- O uso das maiúsculas e
das minúsculas. dunhas pautas dadas.
- Os determinantes: artigos 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
e demostrativos. básico relacionado coas vocabulario que CCL,
- As linguas de España. artes. conforma o campo CCEC
- As Cantigas de Santa semántico das artes.
María e a prosa medieval. 3. Coñecer o uso das 3.1. Utiliza correctamente as
maiúsculas e as maiúsculas e as
CCL
minúsculas e utilizalas minúsculas.
correctamente.
4. Coñecer a función dos 4.1. Identifica os determinantes
determinantes e as súas e sabe cal é a súa
clases e utilizar función.
correctamente os artigos 4.2. Identifica e aplica os
e os demostrativos. artigos e as súas CCL
contraccións.
4.3. Identifica e aplica os
demostrativos e as súas
contraccións.
5. Identificar as linguas da 5.1. Identifica as linguas da
Península Ibérica e o Península Ibérica e sabe
status de cada unha. cal é o seu status oficial. CCL,
CSC
6. Coñecer as principais 6.1. Identifica e comenta

características da lírica Cantigas de Santa CCL,
relixiosa galego- María.
portuguesa e introducirse CAA,
6.2. Coñece algunhas obras da
na prosa medieval. CCEC
literatura galega
medieval en prosa.
114
iescastelao
UNIDADE 6

Contidos CC
- Lectura: poema. 1. Ler con fluidez e 1.1. Le con fluidez e atención

- Os textos: o texto poético. comprensión un poema e un poema e identifica as CCL,
- Vocabulario relacionado comentalo seguindo uns características que lle CD,
coa espeleoloxía e outros criterios. son propias. CAA,
deportes. 1.2. Compón poemas seguindo CCEC
- Uso de b e v. unhas pautas dadas.
- O pronome persoal: 2. Identificar, clasificar e 2.1. Identifica e analiza
formas tónicas e átonas. analizar a orixe de topónimos e clasifícaos
- O galego no século XIX. determinados topónimos segundo a súa orixe.
e relacionalos cos seus CCL
- A literatura do século XIX. 2.2. Relaciona topónimos dados
xentilicios. cos xentilicios
correspondentes.
3. Coñecer e aplicar 3.1. Recoñece e interpreta
correctamente os abreviaturas, símbolos, CCL,
procedementos de siglas e acrónimos. CMCT
redución de palabras.
4. Recoñecer e aplicar 4.1. Identifica e aplica os
correctamente os posesivos.
posesivos, os numerais, 4.2. Identifica e aplica os
os indefinidos e os numerais.
CCL,
interrogativos e 4.3. Identifica e aplica os
exclamativos, tanto na indefinidos. CMCT
súa función de 4.4. Identifica e aplica os
determinante como interrogativos e
pronominal. exclamativos.
5. Coñecer a situación e a 5.1. Coñece cal era a situación
e o status do galego CCL,
evolución do galego entre
os séculos XV e XVIII. entre os séculos XV e CSC,
XVIII. CCEC
6. Coñecer a situación da 6.1. Coñece a situación da
nosa literatura entre os literatura galega nos
séculos XV e XVIII. chamados «Séculos
Escuros» e coñece
algunhas mostras
literarias conservadas,
así como as principais CCL,
figuras dese período. CCEC
115
iescastelao
UNIDADE 7

Contidos CC
- Lectura: escena teatral. 1. Ler un texto teatral coa 1.1. Le con fluidez e atención
- Os textos: o texto entoación adecuada e facer o un texto dramático e
dramático ou teatral. seu comentario. recoñece nel as CCL,
- Topónimos e xentilicios. características propias
CD,
do xénero e clasifícao
- Procedementos de CAA,
atendendo aos
redución de palabras.
subxéneros teatrais. CCEC
- Os determinantes:
1.2. Crea e representa un texto
posesivos, numerais,
teatral.
indefinidos,
interrogativos e 2. Coñecer o vocabulario básico 2.1. Coñece e aplica o
exclamativos. relacionado coa espeleoloxía vocabulario que
- O galego medio. e outros deportes. conforma o campo CCL,
- A literatura dos séculos semántico da CMCT
XV a XVIII. espeleoloxía e outros
deportes.
3. Utilizar correctamente as 3.1. Emprega correctamente
grafías b e v. as grafías b e v. CCL
4. Identificar o pronome persoal e 4.1. Identifica os pronomes persoais e

as súas formas, diferenciar discrimina entre tónicos e
formas tónicas e átonas e átonos.
utilizar correctamente as 4.2. Coñece as distintas formas
formas átonas. tónicas, recoñece a súa
función e aplícaas
correctamente en diferentes CCL
contextos.
4.3. Coñece as formas átonas do
pronome persoal e as súas
contraccións, recoñece a súa
función e colócaas de maneira
adecuada.
5. Coñecer a situación da lingua 5.1. Coñece a situación da lingua
galega no século XIX e galega no século XIX e CCL,
comprender como foi recoñece os trazos propios da CSC,
recuperándose tras séculos ortografía decimonónica.
de decadencia. CCEC
6. Comprender a situación da 6.1. Comenta a situación da literatura

literatura galega no século galega no século XIX e coñece
XIX e coñecer algúns os precursores do CCL,
precursores do Rexurdimento.
Rexurdimento. CAA,
6.2. Sabe que foi o Rexurdimento e
recoñece os seus autores CCEC
máis emblemáticos, ademais
dalgúns outros secundarios.
116
iescastelao
UNIDADE 8

Contidos CC
- Lectura: texto expositivo. 1. Ler un texto expositivo e 1.1. Le con fluidez e atención
- Os textos: o texto comprender as súas un texto expositivo e CCL,
expositivo. características coméntao atendendo ás CD,
- Vocabulario relacionado específicas. súas características CAA
coa paisaxe natural. propias.
- Uso do h e da diérese. 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
- O verbo: constituíntes; básico relacionado coa vocabulario que CCL,
verbos regulares e paisaxe natural. conforma o campo
semántico da paisaxe CMCT
irregulares.
- Rosalía de Castro. natural.
- Recitado de poemas. 3. Escribir correctamente 3.1. Escribe correctamente
palabras con e sen h e palabras con e sen h.
CCL
coñecer o uso da diérese. 3.2. Coñece o uso da diérese e
utilízaa correctamente.
4. Analizar formas verbais 4.1. Analiza o lexema e as

morfoloxicamente e desinencias dunha
conxugar verbos regulares forma verbal e indica os
e irregulares. valores que estas
achegan.
4.2. Coñece e utiliza
correctamente as
CCL
formas verbais dos
verbos regulares e con
alternancia vocálica.
4.3. Coñece e utiliza
correctamente as
formas verbais dos
verbos irregulares.
5. Coñecer a relevancia de 5.1. Coñece a contribución de
Rosalía de Castro no Rosalía de Castro á
ámbito da literatura e da vida cultural e literaria CCL,
cultura galega en xeral. galega e comenta CCEC
algúns dos seus
poemas.
6. Recitar poemas. 6.1. Recita poemas seguindo CCL,
unhas pautas dadas.
CD,
CAA,
CCEC
117
iescastelao
UNIDADE 9

Contidos CC
- Lectura: textos 1. Ler textos argumentativos 1.1. Le con fluidez e atención

argumentativos. e comprender as súas textos argumentativos e CCL,
- Os textos: o texto características coméntaos atendendo CD,
argumentativos. específicas. ás súas características CAA
- Vocabulario relacionado propias.
coa xustiza e as leis. 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
- Uso do s e do x. básico relacionado coa vocabulario que CCL,
- Diferenza entre senón e se xustiza e as leis. conforma o campo
semántico da xustiza e CSC
non.
- Formas non persoais do as leis.
verbo e perífrases verbais. 3. Escribir correctamente 3.1. Escribe correctamente
- Curros Enríquez. palabras con s e con x e palabras con s e con x.
CCL
- Creación de coplas dos diferenciar entre senón e 3.2. Diferencia e usa
Maios. se non. correctamente o par
homófono senón/se non.
4. Identificar e utilizar 4.1. Identifica e analiza as
correctamente as formas formas nominais dos
non persoais dos verbos verbos.
e as perífrases verbais. 4.2. Utiliza correctamente o
infinitivo conxugado.
4.3. Identifica e utiliza CCL
correctamente as
perífrases verbais e
sabe clasificalas
segundo o valor que
acheguen.
5. Coñecer a figura de Curros 5.1. Coñece a contribución de
Enríquez e as súas obras Curros Enríquez á
máis importantes. cultura e á literatura. CCL,
5.2. Analiza e compón coplas CCEC
dos Maios.
6. Crear coplas dos Maios. 6.1. Analiza e compón coplas
dos Maios.
CCL,
CD,
CAA,
CCEC
118
iescastelao
UNIDADE 10

Contidos CC
- Lectura: texto periodístico. 1. Ler, analizar e crear textos 1.1. Le con fluidez e atención
- Os textos: o texto periodísticos. un texto periodístico e
periodístico. coméntao seguindo uns
- Vocabulario relacionado criterios dados.
CCL,
coa ecoloxía. 1.2. Coñece as funcións da
CD,
- Uso do l e do ll. prensa e identifica os
xéneros periodísticos. CAA
- Uso do n e do ñ.
- O adverbio e as locucións 1.3. Elabora unha entrevista,
adverbiais. de acordo cunhas
pautas dadas.
- Castelanismos.
- Eduardo Pondal. 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
básico relacionado coa vocabulario que CCL,
- Elaboración dunha
entrevista. ecoloxía. conforma o campo CMCT
semántico da ecoloxía.
3. Escribir correctamente 3.1. Escribe correctamente
palabras con l e con ll, e palabras con l e con ll.
CCL
palabras con n e con ñ. 3.2. Escribe correctamente
palabras con n e con ñ.
4. Identificar, clasificar e 4.1. Identifica, clasifica e

analizar adverbios e analiza adverbios e CCL
locucións adverbiais. locucións adverbiais.
5. Identificar castelanismos e 5.1. Recoñece, clasifica e
clasificalos en fonéticos, corrixe castelanismos.
ortográficos, CCL
morfosintácticos, léxicos
ou semánticos.
contribucións de Eduardo contribucións de
Pondal á literatura e á Eduardo Pondal á
vida cultural galegas. literatura galega.
CCL,
CCEC
119
iescastelao
UNIDADE 11

Contidos CC
- Lectura: texto periodístico. 1. Ler e analizar unha noticia. 1.1. Analiza unha noticia e
identifica a súa estrutura. CCL,
- Os textos: a noticia.
- Vocabulario relacionado CD,
coa prensa. CAA
- Palabras con grupos
consonánticos. 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
- Por que, porque e porqué. básico relacionado coa vocabulario que
CCL
- Preposicións e locucións prensa. conforma o campo
semántico da prensa.
preposicionais.
- Variedades internas da 3. Escribir correctamente 3.1. Utiliza correctamente os
lingua. palabras que conteñen grupos consonánticos -
- Narrativa do século XIX. grupos consonánticos e cc- e -ct- segundo o
diferenciar o uso de por contexto no que
- Creación de contos.
que, porque e porqué. aparezan. CCL
3.2. Utiliza correctamente os
grupos consonánticos bl,
pl, cl, fl, gl.
3.3. Diferencia as palabras por
que, porque e porqué.
4. Identificar as preposicións 4.1. Identifica e utiliza
e locucións correctamente
preposicionais e preposicións e locucións
recoñecer a súa función. preposicionais e
CCL
identifica a súa función
na frase.
4.2. Analiza unha frase
preposicional.
5. Coñecer as variedades 5.1. Coñece as variedades
internas da lingua. internas da lingua e CCL,
identifica as variedades
diacrónicas, diatópicas, CSC
diastráticas e diafásicas.
6. Coñecer o panorama da 6.1. Coñece o panorama da
narrativa no século XIX e narrativa galega no
saber cales son os século XIX e recoñece CCL,
principias representantes algúns dos seus CCEC
da novela e do conto. máximos
representantes.
7. Escribir un conto a partir 7.1. Escribe contos seguindo
dunhas pautas dadas. unhas pautas dadas. CCL,
CAA,
CSC,
CCEC
120
iescastelao
UNIDADE 12
Contidos CC
- Lectura: prensa 1. Ler un xornal dixital, 1.1. Recoñece as

dixital. identificar as súas características CCL,
- Os textos: os xornais características e propias da prensa
CD,
dixitais. coñecer algunhas dixital e coñece
publicacións. algunhas CAA
- Vocabulario
relacionado co mundo publicacións.
dixital. 2. Ampliar o vocabulario 2.1. Coñece e aplica o
- Diferenza entre haber básico relacionado co vocabulario que CCL,
e a ver, e entre hai, mundo dixital. conforma o campo
aí, ai! semántico do CD
- Conxuncións, universo dixital.
locucións conxuntivas 3. Diferenciar o uso de 3.1. Entende e aplica a
e itnerxeccións. haber e a ver, e de diferenza entre CCL
- O teatro do século hai, aí, ai! haber e a ver, e
XIX. entre hai, aí e ai!
- Creación de 4. Identificar as 4.1. Identifica e clasifica
videopoemas. conxuncións e as conxuncións e
locucións locucións conxuntivas
segundo a función
conxuntivas, e
que desempeñen
recoñecer as dentro da frase ou da CCL
conxuncións. oración.
4.2. Recoñece e utiliza
interxeccións
segundo a situación
comunicativa.
5. Coñecer o panorama 5.1. Coñece a situación do
do teatro galego no xénero teatral galego
século XIX e no século XIX e CCL,
identificar algúns dos identifica algúns CCEC
seus autores e obras autores e obras
representativos.
máis representativos.
6. Crear videopoemas. 6.1. Crea videopoemas a
partir dunhas ideas e
pautas dadas. CCL,
CD,
CAA,
CCEC
121
iescastelao

son os seguintes:
Boque 1 e 2. Comunicación e expresión oral e escrita:

-Exprésase oramente de xeitol fluído, claro e áxil.
-Recoñece,, analiza e produce textos de distinta tipoloxía.
- Planifica de traballos con autonomía, recollendo información en diferentes soportes e
asegurando a coherencia, cohesión, correción e precisión léxica na expresión escrita.
-Comprende a intencióncomunicativa dos textos propios dos medios de comunicación
audiovisual e análise crítica do seu contido.

-Recoñece e analiza os mecanismos morfosintácticos e léxico-semánticos da lingua
galega e usa da terminoloxía lingúística adecuada.
-Domina as regras de acentuación e puntuación.
-Comprende e aplica en composicións propias o vocabulario temático que figura no libro de texto.
- Sabe aplicar as normas de uso lingüístico á produción dos propios textos.

-Coñece os aspectos máis relevantes da historia interna da lingua, a súa orixe e evolución.
- Coñece e comprende as causas e consecuencias dos feitos máis relevantes da historia
social da lingua galega anterior ao século XX.
- Recoñecea formación histórica do léxico galego, identificacando as voces patrimoniais e os cultismos
- Recoñece as interferencias lingüísticas.
- Comprende os conceptos de bilingüismoe diglosia.

-Recoñeceo contexto histórico en que se desenvolveu a historia da nosa literatura.
- Coñece as característicasdas principais etapas, obras e autores significativos da
literatura galega dende a Idade Media ata finais do século XIX.
- Comenta textos literarios dos autores estudados: establece a estrutura interna e
externa e observa e interpreta as figuras estilísticas.

122
iescastelao
4.4.4º ESO
Obxectivos
1. Comprender e interpretar textos propios da comunicación audiovisual, con

especial atención aos de carácter argumentativo e publicitario.
2. Comprender e interpretar textos orais de distinta natureza, con especial atención
aos de carácter expositivo e argumentativo do ámbito educativo.
3. Escoitar e producir textos orais cunha actitude crítica cara aos prexuízos e
aplicando os coñecementos gramaticais para unha mellor expresión.
4. Producir textos orais adecuados á situación e á intención comunicativa, utilizando
as estratexias necesarias para falar en público, así como as TIC.
5. Participar activamente en debates propostos sobre temas de interese e valorar a
lingua oral como instrumento de relación social.
6. Utilizar técnicas e estratexias que facilitan a lectura comprensiva e crítica de
textos.
7. Comprender e interpretar textos propios da vida cotiá, relacionados co ámbito
laboral, administrativo, comercial e educativo.
8. Comprender, interpretar e redactar (en papel ou en formato dixital) textos
argumentativos, xornalísticos e publicitarios.
9. Ler de maneira reflexiva e crítica para identificar usos lingüísticos
discriminatorios.
10. Usar os recursos que ofrecen as bibliotecas e as TIC para obter información
complementaria.
11. Utilizar técnicas e estratexias para producir textos escritos adecuados, coherentes
e cohesionados, e valorar a escritura como fonte de enriquecemento persoal.
12. Utilizar as TIC para mellorar a presentación dos escritos, difundir textos propios,
coñecer outros alleos e intercambiar opinións.
13. Producir textos propios, en soporte impreso ou dixital, tanto da vida cotiá como de
carácter xornalístico (cartas ao director ou columnas de opinión).
14. Utilizar un léxico amplo e adecuado, e identificar as relacións semánticas entre as
palabras.
15. Recoñecer e utilizar correctamente as formas verbais e as perífrases verbais.
16. Recoñecer e usar a fonética do galego.
17. Aplicar correctamente as normas ortográficas e morfolóxicas do galego, e utilizar
manuais de consulta de maneira eficaz.
18. Identificar a oración como un tipo de enunciado e analizar as relacións sintácticas
entre os elementos que constitúen o predicado.
19. Recoñecer en textos propios e alleos a estrutura dun texto, así como a súa
adecuación e os conectores que permiten cohesionar ideas e parágrafos.
20. Identificar os trazos que definen diferentes tipoloxías textuais, especialmente os
textos argumentativos.
123
iescastelao
21. Desenvolver unha competencia lingüística integrada, utilizando os coñecementos

dunha lingua para mellorar no uso doutras e participando en proxectos onde se
usen distintas linguas.
22. Valorar as linguas como sinal de identidade dos pobos, apreciar o plurilingüismo e
coñecer o ámbito da lusofonía.
23. Describir e analizar a situación sociolingüística de Galicia, coñecer o proceso de
normalización e evitar os prexuízos.
24. Coñecer os acontecementos relevantes da historia social da lingua galega desde
1916 ata a actualidade.
25. Describir a situación sociolingüística e legal das linguas do Estado español.
26. Recoñecer e valorar as variedades da lingua, e identificar a estándar como variante
unificadora.
27. Identificar os distintos períodos e xeracións da literatura galega desde 1916 ata a
actualidade.
28. Ler de maneira comprensiva, expresiva ou dramatizada textos de distintos xéneros
da literatura galega desde 1916 ata a actualidade.
29. Elaborar traballos individuais ou en grupo, coa axuda das TIC, relacionados coa
literatura galega desde 1916 ata a actualidade.
30. (Re)crear textos con intención literaria a partir dos modelos traballados na clase.
Temporalización
2ª avaliación:unidades . 5, 6, 7 e 8
3ª avaliación: unidades 9, 10, 11 e 12:
124
iescastelao

programación.

UNIDADE 1

Contidos CC
B1.4. Comprensión, B1.4.Comprender, interpretar e LGB1.4.1. Identifica a intención

interpretación e valoración de valorar diferentes tipos de comunicativa, a idea principal e
textos orais de natureza discursos orais. as secundarias de calquera CCL,
diversa. texto oral. CD
situación e á intención intención comunicativa intención comunicativa CCL
corrección.
B2.1. Comprensión, B2.1.Empregar estratexias e LGB2.1.1. Emprega pautas e
interpretación e análise dun técnicas que faciliten a lectura estratexias que facilitan a
texto narrativo. comprensiva e crítica dos análise do contido, como o
textos. resumo.
LGB2.1.2. Aplica os coñecementos

léxicos propios e recursos
alleos (dicionario) para CCL,
solucionar problemas de CAA
comprensión.
LGB2.1.4. Deduce información global

do texto a partir de contidos
explícitos e implícitos.
B3.1. Recoñecemento, B3.1. Recoñecer e explicar os LGB3.1.1. Recoñece, explica e usa

explicación e uso de léxico, valores de léxico preciso, de un léxico amplo e preciso, de
suficientemente amplo e diferentes categorías diferentes categorías CCL,
preciso, co apoio do gramaticais. gramaticais. CAA
dicionario.
125
iescastelao
B3.5. Uso eficaz dos dicionarios B3.5. Usar eficazmente os LGB3.5.1. Usa eficazmente os
e doutras fontes de consulta, dicionarios e outras fontes de dicionarios e outras fontes de
tanto en papel como en consulta, tanto en papel como consulta, tanto en papel como
soporte electrónico, en soporte electrónico, para en soporte electrónico,
especialmente sobre cuestións resolver dúbidas, para especialmente sobre cuestións CCL,
de uso e de normativa. progresar na aprendizaxe de uso e de normativa, para CD
autónoma e para enriquecer o resolver dúbidas, para
propio vocabulario. progresar na aprendizaxe
autónoma e para ampliar o
seu vocabulario.
B3.6. Aplicación e valoración das B3.6.Aplicar correctamente as LGB3.6.1. Aplica correctamente as
normas de acentuación. regras de acentuación. regras de acentuación nos CCL,
seus escritos. CAA
B3.4. A fonética e a fonoloxía do B3.4. Coñecer o sistema LGB3.4.1Recoñece e usa

galego: vocalismo. fonolóxico e a fonética do adecuadamente a fonética da CCL,
galego, con especial atención lingua galega, con especial
CAA
ás vogais. atención á entoación e ás
vogais de grao medio.
B4.6. Análise e compresión dos B4.4. Coñecer e describir os LGB4.4.2.Recoñece os
feitos máis relevantes da acontecementos máis acontecementos relevantes da
historia social do galego no relevantes da historia social da historia social da lingua galega
primeiro terzo do século XX. lingua galega no primeiro terzo no primeiro terzo do século XX. CCL,
do século XX. LGB4.4.3. Analiza a situación da CCEC
lingua galega no primeiro terzo
do século XX.
B5.1. Identificación e B5.1.Coñecer o panorama literario LGLB5.1.2. Comprende e explica as

comprensión das etapas na a comezos do século XX, así etapas na produción literaria CCL,
produción literaria en galego como a obra dos principais en galego nos comezos do CCEC
nos comezos do século XX. autores. século XXe coñece a obra dos
principais autores.
B5.3. Lecturas comprensivas e B5.3. Ler expresiva e LGLB5.3.1.Le expresiva e
expresivas e audicións de comprensivamente e facer comprensivamente textos
textos poéticos audicións de textos poéticos poéticos representativos da
representativos da literatura representativos da literatura literatura galega de comezos CCL,
galega nos comezos do século galega nos comezos do século do século XX.
XX. XX.
CCEC
LGLB5.3.2. Participa con proveito de
audicións de textos poéticos
representativos da literatura
galega de comezos do século
XX.
B5.2. Lectura autónoma e B5.2. Ler autonomamente e LGLB5.2.2. Le autonomamente obras
comentario de obras comentar obras representativas ou poemas representativos da
representativas da literatura da literatura galega de literatura galega de comezos
galega de comezos do século comezos do século XX. do século XX, resume o seu
XX. contido, sinala os seus trazos
característicos definitorios e CCL,
relaciónaos co contexto CCEC,
histórico, cultural e CAA
sociolingüístico da época.
LGLB5.2.3.Comenta de forma guiada
textos poéticos representativos
da literatura galega de
comezos do século XX.
B2.8. Uso autónomo dos B2.8. Usar e seleccionar LGB2.8.1. Selecciona contidos, CCL,
recursos que ofrecen as TIC información obtida na Rede. analiza información e extrae CD,
para obter información conclusións a partir da
información obtida na Rede. CAA
126
iescastelao
complementaria. LGB2.8.2. Sérvese dos recursos que

ofrecen as TIC para integrar
os coñecementos adquiridos
nos seus escritos.
B2.9. Uso de técnicas e B2.9. Empregar estratexias e LGB2.9.1. Utiliza distintas técnicas de
estratexias para producir técnicas axeitadas para planificación para organizar o
textos escritos adecuados, producir escritos adecuados, seu discurso.
coherentes e ben coherentes e ben
cohesionados desde o punto cohesionados desde o punto LGB2.9.5. Revisa o texto para CCL,
de vista comunicativo de vista comunicativo comprobar que a organización CAA
(planificación, organización, (planificación, organización, dos contidos é correcta e que
redacción e revisión). redacción e revisión). non se cometen erros
ortográficos, gramaticais, de
formato ou de presentación.
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para LGB2.10.2. Usa as TIC para mellorar
corrixir e mellorar a corrixir e mellorar a a presentación dos seus CCL,
presentación dos escritos. presentación dos escritos. escritos, especialmente na
CD
presentación dos seus
traballos educativos.
B5.5. Consulta de fontes de B5.5. Consultar fontes de LGLB5.5.1. Consulta fontes de
información variadas e de información variadas e de información variadas para a
recursos das TIC para a recursos das TIC para a realización de traballos e cita CCL
realización de traballos e cita realización de traballos e cita axeitada destas.
axeitada destes. axeitada destes.
B5.6. Creación de textos de B5.6. Crear textos de intención LGLB5.6.1. Crea textos de intención
intención literaria partindo das literaria partindo das literaria partindo das
características dos traballados características dos traballados características dos traballados
na aula, co fin de desenvolver na aula co fin de desenevolver na aula. CCL,
o gusto pola escrita e a o gusto pola escrita e a LGLB5.6.2. Desenvolve o gusto pola CCEC,
capacidade de expresión dos capacidade de expresión dos escrita como instrumento de CSIEE
sentimentos e xuízos. sentimentos e xuízos. comunicación capaz de
analizar e regular os
sentimentos e xuízos.
UNIDADE 2
Contidos CC
de avaliación aprendizaxeavaliables

interpretación e valoración valorar diferentes tipos de comunicativa, a idea principal e
de textos orais de natureza discursos orais. as secundarias de calquera CCL,
diversa. texto oral, producido na
variante estándar ou en CD
calquera das variedades
dialectais.
corrección.
B2.1. Comprensión, B2.1. Empregarestratexias e LGB2.1.1. Emprega pautas e

interpretación e análisedun técnicas que faciliten a lectura estratexias que facilitan a
texto narrativo. comprensiva e crítica dos textos. análise do contido, como o CCL,
resumo, o guión de traballo, as CAA
táboas...
127
iescastelao
LGB2.1.2. Aplica os coñecementos

alleos (dicionario) para
solucionar problemas de
comprensión.

B2.8. Uso autónomo dos B2.8. Usar e seleccionar LGB2.8.1. Selecciona contidos,
recursos que ofrecen as TIC información obtida na Rede. analiza información e extrae
para obter información conclusións a partir da CCL,
complementaria. información obtida na Rede.
CD,
CAA
B3.1. Recoñecemento, B3.1. Recoñecer e explicar os LGB3.1.1. Recoñece, explica e usa un

explicación e uso de léxico valores de léxico preciso, de léxico amplo e preciso, de CCL,
referido ao tempo cronolóxico, diferentes categorías diferentes categorías
suficientemente amplo e gramaticais, sobre o tempo gramaticais, sobre o tempo CAA
preciso, coapoio do dicionario. cronolóxico. cronolóxico.
B3.5. Uso eficaz dos B3.5. Usar eficazmente os LGB3.5.1. Usa eficazmente
dicionarios e doutrasfontes dicionarios e outrasfontes de osdicionarios e outrasfontes de
de consulta, tanto en papel consulta, tanto en papel como consulta, tanto en papel como
como en soporte electrónico, en soporte electrónico, para en soporte electrónico,
especialmente sobre resolverdúbidas, para progresar especialmente sobre cuestións CCL,
cuestións de uso e de na aprendizaxe autónoma e de uso e de normativa, para CD
normativa. para enriquecer o propio resolver dúbidas, para
vocabulario. progresar na aprendizaxe
autónoma e para ampliar o seu
vocabulario.
B3.6. Aplicación e valoración B3.6. Aplicar correctamente LGB3.6.1. Aplica correctamente
das normas morfolóxicas da asnormas morfolóxicas da lingua asnormas morfolóxicasde CCL,
lingua galega. galega referidas ao correcto uso formación do feminino e de CAA
do xénero. concordancia de xénero.
B3.4. A fonética e a fonoloxía B3.4. Coñecer o sistema fonolóxico LGB3.4.1Recoñece e usa
do galego: consonantismo. e a fonética do galego, con adecuadamente a fonética da CCL,
especial atención ásconsoantes. lingua galega, con especial
CAA
atención ásconsoantes e, en
concreto, ao n velar.
B4.9. Recoñecemento e B4.7. Coñecer e valorar os LGB4.7.1.Recoñece os principais
valoración dos principais principais fenómenos que fenómenos que caracterizan as
fenómenos que caracterizan caracterizan as variedades variedades xeográficas da
as variedades xeográficas xeográficas da lingua galega. lingua galega.
da lingua galega. Uso LGB4.7.4. Valora as variedades CCL,
normalizado da variante xeográficas da lingua galega
dialectal propia da zona. CSC
como símbolo de riqueza
lingüística e cultural.
B2.3. Comprensión e B2.3. Comprender e interpretar LGB2.3.2. Interpreta a información de

interpretación de textos textos relacionados co ámbito mapas.
relacionados co ámbito educativo, tanto manuais de
educativo, tanto manuais de consulta, como libros de texto e CCL
consulta, como libros de recursos de temas
texto e recursos de temas especializados en Internet.
especializados en Internet.
128
iescastelao
B5.1. Identificación e B5.1.Identificar e comprender os LGLB5.1.2. Comprende e explica

comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións razoadamente a relevancia do
períodos e xeracións da da literatura galega desde 1916 Grupo Nós no panorama CCL,
literatura galega desde 1916 ata a actualidade. literario galego e sinala os CCEC
ata a actualidade. principais trazos característicos
da obra de Risco e Otero
Pedrayo.
B5.3. Lecturas comprensivas e B5.3. Ler expresiva e LGLB5.3.1.Le expresiva e
CCL,
expresivas de textos comprensivamente textos comprensivamente textos
narrativos representativos de narrativos representativos de narrativos de Vicente Risco e CCEC
autores do Grupo Nós. autores do Grupo Nós. Otero Pedrayo.
B5.2. Lectura autónoma e B5.2. Lerautonomamente e LGLB5.2.2. Le autonomamente obras

comentario de obras comentar obras representativas ou textos representativos de
representativas de autores de autores do Grupo Nós. autores do Grupo Nós, resume
do Grupo Nós. o seucontido, sinala os seus
trazos característicos CCL,
definitorios e relaciónaosco CCEC,
contexto histórico, cultural e
sociolingüístico da época. CAA
LGLB5.2.3.Comenta de forma guiada
textos narrativos de Vicente
Risco e Otero Pedrayo.
B4.1. Valoración das linguas B4.1. Valorar as linguas como B4.1.1. Valora a lingua como medio de
como medios de relación medios de relación interpersoal relación interpersoal e de sinal CCL,
interpersoal e de sinal de e de sinal de identidadedun de identidadedun pobo e
identidadedun pobo. pobo. argumenta CCEC,
fundamentadamente e cun CAA
discurso propio a súa postura.
B2.9. Uso de técnicas e B2.9. Empregarestratexias e LGB2.9.1. Utiliza distintas técnicas de

estratexias para producir técnicas axeitadas para producir planificación para organizar o
textos escritos adecuados, escritos adecuados, coherentes seu discurso.
coherentes e ben e ben cohesionados desde o
cohesionados desde o punto punto de vista comunicativo
de vista comunicativo (planificación, organización, CCL,
(planificación, organización, redacción e revisión). LGB2.9.5. Revisa o texto para CAA
redacción e revisión). comprobar que a organización
dos contidos é correcta e que
non se cometen erros
ortográficos, gramaticais, de
formato ou de presentación.
B2.13. Composición en soporte B2.13. Producir en soporte impreso LGB2.13.2. Crea un texto
impreso oudixital de textos oudixitaltextos argumentativos argumentativo propio a partir CCL,
argumentativos, redactados redactados a partir fa dunhas viñetas dadas.
a partir da información obtida información obtida de distintas CAA
de distintas fontes. fontes.
intención literaria partindo literaria partindo das literaria partindo das
das características dos características dos traballados características dos traballados
traballados na aula, co fin de na aula co fin de desenvolver o na aula. CCL,
desenvolver o gusto pola gusto pola escrita e a LGLB5.6.2. Desenvolve o gusto pola CCEC,
escrita e a capacidade de capacidade de expresión dos escrita como instrumento de CSIEE
expresión dos sentimentos e sentimentos e xuízos. comunicación capaz de
xuízos. analizar e regular os
129
iescastelao
UNIDADE 3
Contidos CC

interpretación e valoración de valorar diferentes tipos de comunicativa, a idea principal
textos orais de natureza discursos orais. e as secundarias de calquera CCL,
corrección. CCL
B2.1. Uso de técnicas B2.1. Empregarestratexias e LGB2.1.1. Emprega pautas e

eestratexias que facilitan a técnicas que faciliten a lectura estratexias que facilitan a
lectura comprensiva e crítica comprensiva e crítica dos textos. análise do contido, como o
de textos. guión, as táboas...

do texto a partir de contidos CCL,
explícitos e implícitos. CAA
LGB2.1.5. Entende o significado de

palabras propias do rexistro
culto.
CCL,
CD,
LGB2.8.2. Sérvese dos recursos que CAA
ofrecen as TIC para integrar
nos seus escritos.

explicación e uso de léxico valores de léxico preciso de un léxico amplo e preciso, de CCL,
suficientemente amplo e diferentes categorías diferentes categorías CAA
preciso, con incorporación de gramaticais, así como da gramaticais.
130
iescastelao
fraseoloxía e de vocabulario fraseoloxía. LGB3.1.2. Recoñece, explica e usa

temático. fraseoloxía diversa da lingua
galega.
B3.5. Uso eficaz dos dicionarios B3.5. Usar eficazmente os LGB3.5.1. Usa eficazmente
e doutrasfontes de consulta, dicionarios e outrasfontes de osdicionarios e outrasfontes
tanto en papel como en consulta, tanto en papel como en de consulta, tanto en papel
soporte electrónico, soporte electrónico, para como en soporte electrónico,
especialmente sobre resolver dúbidas, para progresar especialmente sobre CCL,
cuestións de uso e de na aprendizaxe autónoma e para cuestións de uso e de CD
normativa. enriquecer o propio vocabulario. normativa, para resolver
dúbidas, para progresar na
aprendizaxe autónoma e para
ampliar o seu vocabulario.
B3.6. Aplicación e valoración B3.6.Aplicar correctamente LGB3.6.1. Aplica correctamente
das normas ortográficas e asnormas morfolóxicas da lingua asnormas morfolóxicasde
morfolóxicas da lingua galega referidas ao correcto uso formación do plural e de CCL,
galega. do número e as regras de concordancia de número, así CAA
acentuación. como as regras de
acentuación.
B3.8. As principais regras de B3.8. Recoñecer e usar LGB3.8.1.Recoñece frases e
combinación sintáctica; enunciados, identificando as identifica a palabra nuclear CCL,
estruturas sintácticas. principais regras de combinación que a organiza sintáctica e CAA
sintáctica. semanticamente.
LGB3.8.5. Utiliza a terminoloxía CCL
sintáctica correcta.
B4.9. Recoñecemento e B4.7. Coñecere valorar os LGB4.7.5. Recoñece as variedades
valoración dos principais principais fenómenos que diastráticas da lingua galega. CCL,
fenómenos que caracterizan caracterizan as variedades
as variedades diastráticas da diastráticas da lingua galega. CSC
lingua galega.
B5.1. Identificación e B5.1. Identificar e comprender os LGLB5.1.2. Comprende e explica
comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións da razoadamente a contribución
períodos e xeracións da literatura galega desde 1916 ata de Castelao á literatura e, en CCL,
literatura galega desde 1916 a actualidade. xeral, á cultura galega, e CCEC
ata a actualidade. recoñece as principais
características tanto da súa
obra como do
seupensamento.
B5.3. Lecturas expresivas e B5.3. Ler expresiva e LGLB5.3.1.Le expresiva,
comprensivas, audicións e comprensivamente, comprensiva e
lecturas dramatizadas de faceraudicións e dramatizadamente textos
textos narrativos, teatrais e lerdramatizadamente textos narrativos, teatrais e
ensaísticos representativos narrativos, teatrais e ensaísticos ensaísticos de Castelao. CCL
de Castelao. de Castelao. LGLB5.3.2. Participa con proveito da
audición dun poema de
Rosalía e dun texto teatral de
Castelao.
representativas da literatura da literatura galega de 1916 ata Castelao, resume o
galega de 1916 ata a a actualidade e relacionar o seucontido, sinala os seus CCL,
actualidade. seucontidoco contexto histórico, trazos característicos CCEC,
cultural e sociolingüístico de definitorios e relaciónaosco CAA
cada período. contexto histórico, cultural e
sociolingüístico da época do
Grupo Nós.
131
iescastelao
LGLB5.2.3. Comenta, de forma

guiada, textos de Castelao,
sinala os seus trazos
característicos definitorios e
relaciónaosco contexto
histórico, cultural e
sociolingüístico da época do
Grupo Nós.
intención literaria partindo literaria partindo das literaria partindo das
traballados na aula, co fin de na aula co fin de desenevolver o na aula. CCL,
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para LGB2.10.2. Usa as TIC para mellorar
corrixir e mellorar a corrixir e mellorar a presentación a presentación dos seus CCL,
presentación dos escritos. dos escritos. escritos, especialmente na CD,
presentación dos CAA
seustraballos educativos.
UNIDADE 4

Contidos CC

interpretación e valoración valorar diferentes tipos de comunicativa, a idea principal e
de textos orais de natureza discursos orais. as secundarias de calquera CCL,
corrección.
lectura comprensiva e crítica comprensiva e crítica dos textos. análise do contido, como o
de textos. resumo.

CCL,

culto.
explicación e uso de léxico valores de léxico preciso de léxico amplo e preciso, de CCL,
suficientemente amplo e diferentes categorías diferentes categorías
CAA
preciso, con incorporación gramaticais, así como da gramaticais.
132
iescastelao
de fraseoloxía e de fraseoloxía. LGB3.1.2. Recoñece, explica e usa

vocabulario temático. fraseoloxía diversa da lingua
galega.
e doutrasfontes de consulta, dicionarios e outrasfontes de osdicionarios e outrasfontes de
especialmente sobre resolver dúbidas, para progresar especialmente sobre cuestións CCL,
cuestións de uso e de na aprendizaxe autónoma e de uso e de normativa, para CD
normativa. para enriquecer o propio resolver dúbidas, para
vocabulario. progresar na aprendizaxe
vocabulario.
B3.6. Aplicación e valoración B3.6.Aplicar correctamente LGB3.6.1. Escribe correctamente
das normas ortográficas da asnormas ortográficas da lingua palabras con b e con v. CCL,
lingua galega. galega referidas ao correcto uso CAA
de b e v.
B3.8. Estruturas sintácticas e B3.8. Identificar as principaisregras LGB3.8.2. Recoñece a estrutura

tipos de oración segundo a de combinación impostas polos interna das oracións.
natureza do predicado e o verbos.
significado.
LGB3.8.4. Clasifica oracións segundo
a natureza do predicado e o
significado. CCL
LGB3.8.5. Utiliza a terminoloxía

B4.9. Recoñecemento e B4.7. Recoñecere valorar os LGB4.7.2. Recoñece os trazos da

valoración dos principais principais fenómenos que variedade estándar da lingua
fenómenos que caracterizan caracterizan as variedades galega.
as variedades diafásicas da diafásicas da lingua galega e da
lingua galega e da función función da lingua estándar.
CCL
da lingua estándar.
Utilización e valoración da LGB4.7.3. Valora a lingua estándar
variante estándar da lingua como variedade unificadora.
formal.
LGB4.7.5. Recoñece as variedades CCL,
diafásicas da lingua galega.
CSC
B5.1. Identificación e B5.1.Identificar e comprender os LGLB5.1.1. Recoñece as
comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións da principaisescolas poéticas e
períodos e xeracións da literatura galega desde 1916 ata autores de vangarda.
literatura galega desde 1916 a actualidade.
ata a actualidade. CCL,
CCEC
LGLB5.1.2. Comprende e explica
razoadamente os distintos
movementos de vangarda,
sinalando os seusprincipais
trazos característicos.
133
iescastelao
B5.3. Lecturas expresivas e B5.3. Ler expresiva e LGLB5.3.1. Le expresiva e

comprensivas eaudicións de comprensivamente comprensivamente textos
textos poéticos efaceraudiciónsde textos poéticos representativos da
representativos da vangarda poéticos. literatura de vangarda.
galega.
CCL
LGLB5.3.2. Participa con proveito da

audición da versión musical do
poema «Sós».
B5.2. Lectura autónoma e B5.2. Lerautonomamente e LGLB5.2.2. Le autonomamente textos

comentario de obras comentar obras representativas representativos da literatura de
representativas da literatura da literatura galega de 1916 ata vangarda, resume o
galega de 1916 ata a a actualidade e relacionar o seucontido, sinala os seus
actualidade. seucontidoco contexto histórico, trazos característicos
cultural e sociolingüístico de definitorios e relaciónaosco
cada período. contexto histórico, cultural e
CCL,
CCEC,
guiada, un poema de Manuel CAA
Antonio e sinala os seus trazos
vangardistas característicos.
LGLB5.2.4. Compara dous poemas
vangardistas,
atendendoaoseucontido e as
seus trazos definitorios.
B2.9. Uso de técnicas e B2.9. Empregarestratexias e LGB2.9.3. Ordena as ideas e estrutura
estratexias para producir técnicas para producir escritos os contidos dos seus escritos.
textos escritos adecuados, adecuados, coherentes e ben
coherentes e ben cohesionados desde o punto de
cohesionados desde o punto vista comunicativo (planificación, CCL
LGB2.9.5. Revisa o texto para
de vista comunicativo organización, redacción e
comprobar que a organización
(planificación, organización, revisión).
dos contidos do texto é
redacción e revisión).
correcta.
intención literaria partindo literaria partindo das literariapartindo das
traballados na aula, co fin de na aula co fin de desenvolver o na aula. CCL,
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para LGB2.10.2. Usaaplicacións CCL,
mellorar a presentación dos mellorar a presentación dos informáticas para crear CD,
escritos. escritos. caligramas.
CAA
134
iescastelao
2ª AVALIACION: unidades 5, 6, 7 e 8
UNIDADE 5

Contidos CC

corrección.
B1.9. Coñecemento e uso B1.9. Realizar exposicións orais LGB1.9.1. Planifica a produción oral,
progresivamente autónomo planificadas e claras de traballos estrutura o contido, revisa os
das estratexias necesarias e de informacións de borradores e esquemas.
para a produción de textos actualidade. LGB1.9.2. Presenta os contidos de
orais e de técnicas para forma clara e ordenada e con
aprender a falar en público. corrección gramatical.
LGB1.9.3. Utiliza o rexistro adecuado
á situación comunicativa. CCL,
CAA
LGB1.9.4. Emprega axeitadamente
os elementos prosódicos
(entoación e pronuncia
axeitada, pausas, ton, timbre e
volume), a linguaxe corporal
(mirada e posición do corpo),
así como o autocontrol das
emocións ao falar en público.
B2.1. Uso de técnicas e B2.1.Empregar estratexias e LGB2.1.1. Emprega pautas e
estratexias que facilitan a técnicas que faciliten a lectura estratexias que facilitan a
lectura comprensiva e crítica de comprensiva e crítica dos textos. análise do contido: o
textos. esquema.


culto.
B2.14. Valoración da escritura B2.14. Valorar a escritura como un LGB2.14.1. Identifica e describe os
como un instrumento de instrumento moi útil na valores da escritura non só
aprendizaxe, de relación aprendizaxe, nas relacións como unha ferramenta para
social e de enriquecemento sociais e no desenvolvemento organizar os pensamentos, CCL,
persoal. do individuo. senón tamén como un CSC
instrumento para relacionarse
cos demais e enriquecerse
como persoa.
135
iescastelao

explicación e uso de léxico valores de léxico preciso de un léxico amplo e preciso, de
suficientemente amplo e diferentes categorías diferentes categorías
preciso, con incorporación de gramaticais, así como da gramaticais. CCL,
fraseoloxía e de vocabulario fraseoloxía. CAA
temático. LGB3.1.2. Recoñece, explica e usa
fraseoloxía diversa da lingua
galega.
especialmente sobre resolver dúbidas, para progresar especialmente sobre CCL,
cuestións de uso e de na aprendizaxe autónoma e cuestións de uso e de CD
normativa. para enriquecer o propio normativa, para resolver
vocabulario. dúbidas, para progresar na
aprendizaxe autónoma e para
ampliar o seu vocabulario.
B3.4. A fonética e a fonoloxía do B3.4. Recoñecer e usar a fonética LGB3.4.1. Recoñece e usa
galego. e a fonoloxía da lingua galega. adecuadamente a fonética e a
fonoloxía da lingua galega. CCL
B3.6. Aplicación e valoración B3.6.Aplicar correctamente as LGB3.6.1. Aplica correctamente as

das normas morfolóxicas da normas morfolóxicas da lingua normas de uso dos pronomes CCL,
lingua galega. galega referidas ao correcto uso persoais. CAA
dos pronomes persoais
B3.8. As principais regras de B3.8. Identificar as principais regras LGB3.8.2. Recoñece a estrutura
combinación impostas polos de combinación impostas polos interna das oracións,
predicados en función dos verbos. identificando o verbo e os
seus argumentos; estruturas seus complementos.
sintácticas.
CCL
LGB3.8.3. Respecta a orde correcta
dos elementos da estrutura
sintáctica galega.
B4.6. Evolución da lingua B4.4. Recoñecer os principais LGB4.4.2. Recoñece os
galega e etapas da historia elementos de evolución da acontecementos relevantes da
social da lingua galega desde lingua galega, así como historia social da lingua galega
1916 ata a actualidade. identificar causas e nos anos de posguerra.
Análise e comprensión das consecuencias dos feitos máis CCL,
causas e consecuencias dos relevantes da súa historia social. CCEC
feitos máis relevantes.
B5.1. Identificación e B5.1. Identificar e comprender os LGLB5.1.2. Comprende e explica

comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións da razoadamente o panorama
períodos e xeracións da literatura galega desde 1916 ata literario no exilio, sinalando os CCL,
literatura galega desde 1916 a actualidade. autores e obras máis CCEC
ata a actualidade. destacados.

comprensivas e audicións de comprensivamente e facer comprensivamente textos CCL
textos representativos da audicións de textos literarios. representativos da literatura
literatura galegade posguerra galega de posguerra no exilio.
136
iescastelao
no exilio. LGLB5.3.2. Participa con proveito da

audición dun texto narrativo de
Blanco Amor.
B5.2. Lectura autónoma e B5.2. Ler autonomamente e LGLB5.2.2. Le autonomamente textos

comentario de obras comentar obras representativas representativos da literatura
representativas da literatura da literatura galega de 1916 ata galega de posguerra no exilio,
galega de 1916 ata a a actualidade e relacionar o seu resume o seu contido, sinala
actualidade. contido co contexto histórico, os seus trazos característicos
cultural e sociolingüístico de definitorios e relaciónaos co CCL,
cada período. contexto histórico, cultural e CCEC,
CAA
guiada, un texto de Blanco
Amor e sinala os seus trazos
característicos.
B2.8. Uso autónomo dos recursos B2.8. Usar e seleccionar LGB2.8.1. Selecciona contidos, analiza
que ofrecen as TIC para obter información obtida na Rede. información e extrae conclusións
información complementaria. a partir da información obtida na CCL,
Rede.
CD,
LGB2.8.2. Sérvese dos recursos que
ofrecen as TIC para integrar CAA
nas súas producións.
B2.2. Comprensión e B2.2. Comprender e interpretar LGB2.2.1. Identifica a intención
interpretación de textos textos escritos propios da vida comunicativa, o tema e os
propios da vida cotiá cotiá, pertencentes ao ámbito subtemas de escritos propios CCL
relacionados co ámbito laboral. da vida cotiá relacionados co
laboral. ámbito laboral.
valora textos propios da vida CCL,
cotiá, pertencentes ao ámbito CSC
laboral.
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para LGB2.10.2. Usa procesadores de CCL,
mellorar a presentación dos mellorar a presentación dos textos para mellorar a CD,
escritos, para difundir os escritos, para difundir os textos presentación dos seus
textos propios e coñecer propios e coñecer outros alleos. escritos. CAA
outros alleos. LGB2.10.3. Usa as TIC como medio CCL,
de divulgación de textos CD,
propios e de coñecemento
doutros. CSC
UNIDADE6
Contidos CC

B1.8. Escoita crítica e reflexiva B1.8. Manifestaunhaactitude crítica LGB1.8.1. Reflexiona e ten unha
que permite identificar e reflexiva que permite postura crítica ante as
prexuízos e mensaxes identificar prexuízos e mensaxes discriminatorias que CCL,
discriminatorias. mensaxes discriminatorias. proveñen dos medios de CAA
comunicación.
137
iescastelao
corrección.
para obter información conclusións a partir da CCL,
CD,
CAA
ofrecen as TIC para integrar os
coñecementos adquiridos
nassúasproducións.
B1.11. Participación activa e B1.11. Participar activa e LGB1.11.1. Desenvolve argumentos
argumentada en debates nos argumentadamente en debates de forma comprensible e
que seexpresen opinións nos que se expresen opinións convincente e comenta as CCL,
acercadun tema de acerca dun tema de contribucións das persoas CAA
actualidade. actualidade. interlocutoras.
B.1.13. Valoración da lingua oral B.1.13. Valorar a lingua oral como LGB1.13.1. Identifica os valores da CCL,
como un instrumento de un instrumento útil na lingua oral como un instrumento CSC,
aprendizaxe e de relación aprendizaxe e útil na aprendizaxe, así como
social. nasrelaciónssociais. para relacionarse cosdemais e CSIEE,
enriquecerse como persoa. CAA
B2.5. Comprensión e B2.5. Comprender e interpretar LGB2.5.1. Diferencia os trazos
interpretación de textos textos xornalísticos de opinión. característicos dos textos
xornalísticos de opinión. xornalísticos de opinión: artigo CCL,
de opinión, columna e editorial. CSC

lectura comprensiva e crítica comprensiva e crítica dos análise do contido, como o
de textos. textos. resumo.
LGB2.1.2. Aplica os coñecementos CCL,

alleos (dicionario) para CAA
solucionar problemas de
comprensión.
B2.12. Produción, en soporte B2.12. Producir, en soporte LGB2.12.1. Crea, en soporte impreso
impreso oudixital, dun texto impreso oudixital, un texto oudixital, un artigo de opinión. CCL,
xornalístico de opinión. xornalístico de opinión. CSC

explicación e uso de léxico valores de léxico preciso de léxico amplo e preciso, de
preciso, con incorporación de gramaticais. gramaticais. CAA
vocabulario temático.
138
iescastelao
e doutrasfontes de consulta, dicionarios e outrasfontes de osdicionarios e outrasfontes de
especialmente sobre resolver dúbidas, para especialmente sobre cuestións CCL,
cuestións de uso e de progresar na aprendizaxe de uso e de normativa, para CD
normativa. autónoma e para enriquecer o resolver dúbidas, para
propio vocabulario. progresar na aprendizaxe
vocabulario.
das normas ortográficas da asnormas ortográficas da lingua asnormas ortográficas CCL,
lingua galega. galega. referidas ao uso do h. CAA
B3.8. As principaisregras de B3.8. Identificar as principaisregras LGB3.8.2. Recoñece a estrutura

combinación impostas polos de combinación impostas polos interna das oracións,
predicados en función dos verbos. identificando o verbo e os seus
CCL,
seus argumentos; estruturas complementos.
sintácticas. CAA

CCL
B4.5. Proceso de normalización. B4.3. Identificar os elementos do LGB4.3.1. Identifica os

Desenvolvemento de proceso normalizador e adquirir procedementos de
actitudes positivas cara ao vínculos positivos cara aoseu normalización e argumenta
proceso de recuperación do uso, asumindo a importancia da axeitadamente a necesidade
galego, favorecendo o contribución individual no de continuar con este proceso
xurdimento de vínculos desenvolvemento da lingua na lingua galega.
positivos cara aoseu uso. galega. LGB4.3.2. Distingue normativización e CCL,
Consciencia da necesidade e normalización e explica CSC
das potencialidades de axeitadamente cada
enriquecementopersoal e fenómeno.
da lingua galega. LGB4.3.4. Coñece os
principaisaxentes
normalizadores en Galicia e
valora a súa importancia.
B5.1. Identificación e B5.1. Identificar e comprender os LGLB5.1.1. Identifica os distintos
comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións períodos e xeracións da CCL,
períodos e xeracións da da literatura galega desde 1916 literatura galega entre os anos CCEC
literatura galega desde 1916 ata a actualidade. cincuenta e setenta do século
ata a actualidade. pasado, así como os principais
autores e obras.
comprensivas e audicións de comprensivamente e comprensivamente textos
textos narrativos da literatura faceraudicións de textos narrativos da literatura dos
de posguerra. narrativos da literatura de anos cincuenta.
posguerra.
CCL,
CD
audición dun texto narrativo de
Álvaro Cunqueiro.
139
iescastelao

representativas da literatura da literatura galega de 1916 ata Álvaro Cunqueiro e ÁnxelFole,
galega de 1916 ata a a actualidade e relacionar o resume o seucontido, sinala os
actualidade. seucontidoco contexto histórico, seus trazos característicos
cultural e sociolingüístico de definitorios e relaciónaosco
cada período. contexto histórico, cultural e CCL,
sociolingüístico dos
anoscincuenta. CCEC,
CAA
guiada, textos da narrativa dos
anos cincuenta, sinala os seus
trazos característicos
definitorios e relaciónaosco
contexto histórico, cultural e
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para LGB.2.10.3. Usa as TIC como medio
corrixir e mellorar a corrixir e mellorar a de divulgación de textos
presentación dos escritos, presentación dos escritos, para propios, de CCL,
difundir os textos propios, difundir os textos propios, coñecementodoutrosalleos e
coñeceroutrosalleos e coñeceroutrosalleos e de intercambio de opinións. CD,
intercambiar opinións. intercambiar opinións. CSC
B2.13. Composición en soporte B2.13. Producir en soporte LGB2.13.2. Crea, en soporte impreso
impreso oudixital de textos impreso oudixital textos ou dixital, un texto
argumentativos, redactados a argumentativos redactados a argumentativo propio a partir
partir da información obtida partir da información obtida de dun tema dado sen
de distintas fontes. distintas fontes. documentación previa.
LGB2.13.3. Sintetiza a información e
resume textos argumentativos
sen repetir nin parafrasear o CCL,
texto de partida.
CAA
UNIDADE 7
Contidos CC

espontáneas, adecuados á adecuadas á situación e á adecuadas á situación e á CCL
coherencia, cohesión e
140
iescastelao
corrección. cohesión e corrección. cohesión e corrección.

que se expresen opinións nos que se expresen opinións convincente e comenta as CCL,
acerca dun tema de acerca dun tema de actualidade. contribucións das persoas CAA
actualidade. interlocutoras.
B.1.13. Valoración da lingua oral B.1.13. Valorar a lingua oral como LGB1.13.1. Identifica os valores da
CCL,
como un instrumento de un instrumento útil na lingua oral como un
aprendizaxe e de relación aprendizaxe e nas relacións instrumento útil na CSC,
social. sociais. aprendizaxe, así como para CSIEE,
relacionarse cos demais e CAA
enriquecerse como persoa.
B2.5. Comprensión e B2.5. Comprender e interpretar LGB2.5.2. Valora a intención
interpretación de textos textos xornalísticos de opinión. comunicativa dun texto
xornalísticos de opinión. xornalístico e distingue CCL,
entre información, opinión e CSC
persuasión.
B2.4. Comprensión e B2.4. Comprender e interpretar LGB2.4.1. Identifica o tema e a

interpretación de textos textos argumentativos. intención comunicativa de
argumentativos. textos argumentativos.
CCL
interpretación a partir dos
argumentos expresados
nun texto.
B2.1. Uso de técnicas e B2.1.Empregar estratexias e LGB2.1.2. Aplica os coñecementos

estratexias que facilitan a técnicas que faciliten a lectura léxicos propios e recursos
lectura comprensiva e crítica comprensiva e crítica dos textos. alleos (dicionario) para
de textos. solucionar problemas de
comprensión.
LGB2.1.3. Elabora o esquema CCL,

xerarquizado de ideas dun CAA
texto.
LGB2.1.4. Deduce información
global do texto a partir de
contidos explícitos e
implícitos.
culto e incorpóraas ao seu
discurso.
B3.9. Recoñecemento e uso B3.9. Recoñecer, explicar e usar LGB3.9.1. Recoñece, explica e usa
reflexivo dos nexos e nexos textuais, así como os nexos textuais, así como os
conectores textuais máis mecanismos gramaticais e mecanismos gramaticais e CCL
comúns e mais dos léxicos de cohesión interna. léxicos de cohesión interna.
mecanismos de cohesión
textual.
B2.13. Composición, en soporte B2.13. Producir, en soporte LGB2.13.2. Elabora, en soporte
impreso ou dixital, de textos impreso ou dixital, textos impreso ou dixital, textos CCL
argumentativos, redactados a argumentativos redactados a argumentativos, redactados
partir da información obtida partir da información obtida de a partir dun tema dado sen
141
iescastelao
de distintas fontes. distintas fontes. documentación previa.
LGB2.13.3. Sintetiza a información e

resume textos
argumentativos sen repetir
nin parafrasear o texto de
partida.
explicación e uso de léxico valores de léxico preciso de un léxico amplo e preciso,
suficientemente amplo e diferentes categorías de diferentes categorías CCL,
B3.2. Recoñecemento e uso B3.2. Recoñecer e usar LGB3.2.1. Recoñece e usa

das formas verbais da lingua correctamente as formas verbais correctamente as formas
galega e das perífrases. e as perífrases verbais da lingua verbais e as perífrases CCL
galega. verbais da lingua galega e
distingue os diversos tipos.
B3.6. Aplicación e valoración B3.6. Aplicar correctamente as LGB3.6.1. Aplica correctamente as
das normas ortográficas da normas ortográficas da lingua regras de formación do CCL,
lingua galega. galega. plural. CAA
B3.8. As principais regras de B3.8. Recoñecer e usar enunciados LGB3.8.1. Recoñece enunciados e
combinación impostas polos e oracións, identificando as identifica a palabra nuclear
predicados en función dos principais regras de combinación que o organiza sintáctica e
seus argumentos; estruturas impostas polos verbos. semanticamente.
sintácticas e tipos de oración. LGB3.8.2. Recoñece a estrutura
interna das oracións,
identificando o verbo e os CCL
seus complementos.
LGB3.8.4. Clasifica oracións.
B4.3. A lusofonía nas linguas do B4.2. Valorar as linguas como LGB4.1.3. Coñece os territorios que
mundo no século xxi. medios de relación interpersoal forman parte da
e de sinal de identidade dun comunidade lusófona e
pobo, e coñecer e describir o sabe describir a súa
papel da lusofonía nas linguas importancia dentro das CCL,
do mundo no século xxi. linguas do mundo no século CSC,
xxi. CCEC
LGB4.1.4. Incorpora á súa práctica
cotiá os principais recursos
da Rede en portugués.
B2.3. Comprensión e B2.3. Comprender e interpretar LGB2.3.2. Interpreta a información

interpretación de textos textos relacionados co ámbito de mapas e gráficas.
relacionados co ámbito educativo, tanto manuais de
educativo, tanto manuais de consulta, como libros de texto e CCL
consulta, como libros de recursos de temas
texto e recursos de temas especializados en Internet.
especializados en Internet.
e doutras fontes de consulta, dicionarios e outras fontes de dicionarios e outras fontes
tanto en papel como en consulta, tanto en papel como de consulta, tanto en papel
soporte electrónico, en soporte electrónico, para como en soporte CCL
especialmente sobre resolver dúbidas, para progresar electrónico, especialmente
cuestións de uso e de na aprendizaxe autónoma e sobre cuestións de uso e de
normativa. para enriquecer o propio normativa, para resolver
142
iescastelao
vocabulario. dúbidas, para progresar na

aprendizaxe autónoma e
para ampliar o seu
vocabulario.
B2.8. Uso autónomo dos B2.8. Usar e seleccionar LGB2.8.1. Selecciona contidos, analiza
recursos que ofrecen as TIC información obtida na Rede. información e extrae
complementaria. información obtida na Rede. CCL,
CD,
ofrecen as TIC para integrar CAA
os coñecementos
adquiridos nas súas
producións.
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para B2.10.2. Usa procesadores de textos
corrixir e mellorar a corrixir e mellorar a presentación para mellorar a
presentación dos escritos. dos escritos. presentación dos seus CCL,
escritos, especialmente na CD
presentación dos seus
traballos educativos.
B3.14. Identificación e B3.14. Reflexionar sobre o sistema LGB3.14.1. Utiliza os coñecementos
progresiva utilización dos e as normas de uso das linguas, lingüísticos desenvoltos no
coñecementos sobre as mediante a comparación e curso nunha das linguas
linguas para desenvolver transformación de textos, para mellorar a CCL,
unha competencia enunciados e palabras, e utilizar comprensión e produción
CAA
comunicativa integrada. estes coñecementos para dos textos traballados en
solucionar problemas de calquera das outras.
comprensión e para a produción
de textos.
B5.1. Identificación e B5.1. Identificar e comprender os LGLB5.1.1. Identifica os principais
comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións da autores e obras da narrativa CCL,
períodos e xeracións da literatura galega desde 1916 ata galega dos anos sesenta. CCEC
ata a actualidade.
comprensivas e audicións de comprensivamente e facer comprensivamente textos
textos narrativos da literatura audicións de textos narrativos da narrativos da literatura dos
dos anos sesenta. literatura dos anos sesenta. anos sesenta.
CCL,
CD
audición dun texto narrativo
de Méndez Ferrín.
B5.2. Lectura autónoma e B5.2. Ler autonomamente e comentar LGLB5.2.2. Le autonomamente obras
comentario de obras obras representativas da literatura ou textos representativos de
representativas da literatura galega de 1916 ata a actualidade narradores dos anos sesenta,
galega de 1916 ata a e relacionar o seu contido co resume o seu contido e sinala
actualidade. contexto histórico, cultural e os seus trazos característicos
sociolingüístico de cada período. definitorios.
LGLB5.2.3. Comenta, de forma CCL,
guiada, textos da narrativa CCEC,
dos anos sesenta e sinala CAA
os seus trazos
característicos.
LGLB5.2.4. Compara textos literarios
dun mesmo período ou de
diferentes períodos
atendendo aos seus
143
iescastelao
principais contidos e sinala

os seus trazos
característicos definitorios.
B2.11. Produción, en soporte B2.11. Producir, respectando as LGB.2.11.1. Produce, respectando

impreso ou dixital, de textos súas características formais e de as súas características
propios da vida cotiá contido, textos propios da vida formais e de contido, textos CCL,
pertencentes ao ámbito cotiá pertencentes ao ámbito propios da vida cotiá
administrativo. administrativo. pertencentes ao ámbito CSC
administrativo: a instancia.
UNIDADE 8
Contidos CC

interpretación e valoración valorar diferentes tipos de comunicativa, a idea principal
de textos orais de natureza discursos orais. e as secundarias de calquera CCL,
orais, en intervencións intervenciónsespontáneas, intervencións espontáneas,
situación e á intención intención comunicativa desexada, intención comunicativa CCL
comunicativa desexada, con con coherencia, cohesión e desexada, con coherencia,
coherencia, cohesión e corrección. cohesión e corrección.
corrección.
argumentada en debates argumentadamente en debates de forma comprensible e CCL,
nos que se expresen nos que se expresen opinións convincente e comenta as
CAA
opinións acerca dun tema acerca dun tema de actualidade. contribucións das persoas
de actualidade. interlocutoras.
LGB1.11.2. Aplica as normas que
rexen a cortesía na
comunicación oral, respecta
as quendas e as CCL,
opiniónsalleas e CSC
empregaunhalinguaxe non
discriminatoria.
B.1.13. Valoración da lingua B.1.13. Valorar a lingua oral como un LGB1.13.1. Identifica os valores da
CCL,
oral como un instrumento de instrumento útil na aprendizaxe e lingua oral como un
aprendizaxe e de relación nasrelaciónssociais. instrumento útil na CSC,
social. aprendizaxe, así como para CSIEE,
relacionarse cosdemais e CAA
enriquecerse como persoa.
B2.6. Comprensión e B2.6. Comprender e interpretar as LGB2.6.1. Comprende e interpreta
interpretación das mensaxes explícitas e implícitas as mensaxes explícitas e
mensaxes explícitas e que transmiten os textos implícitas que transmiten os
implícitas que transmiten os publicitarios dos medios de textos publicitarios dos
textos publicitarios dos comunicación. medios de comunicación
medios de comunicación. (anuncios). CCL,
CSC
LGB2.6.2. Reflexiona e ten unha
postura crítica ante as
mensaxes persuasivas que
proveñen dos medios de
comunicación.
144
iescastelao
B2.7. Lectura crítica e reflexiva B2.7. Identificar os usos lingüísticos LGB2.7.1. Reflexiona sobre os usos
que permita identificar usos que lingüísticos que levan
lingüísticos discriminatorios. conteñanprexuízosoumensaxes implícitos
discriminatorias. prexuízosoumensaxes
discriminatorias. CCL,
LGB2.7.2. Detectaprexuízos e CSC
mensaxes discriminatorias
implícitas nos textos de
medios de comunicación, con
especial atención
ápublicidade.
B2.1. Uso de técnicas e B2.1. Empregarestratexias e técnicas LGB2.1.1. Emprega pautas e
estratexias que facilitan a que faciliten a lectura comprensiva estratexias que facilitan a
lectura comprensiva e crítica e crítica dos textos. análise do contido: o resumo.
de textos.
LGB2.1.4. Deduce información CCL,

contidos explícitos e CAA
implícitos.

culto.
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para corrixir LGB2.10.2. Usa procesadores de
corrixir e mellorar a e mellorar a presentación dos textos para mellorar a
presentación dos escritos, escritos, para difundir os textos presentación dos seus
para difundir os textos propios, coñeceroutrosalleos e escritos, especialmente na
CCL,
propios, intercambiar opinións. presentación dos
coñeceroutrosalleos e seustraballos educativos. CD
intercambiar opinións. LGB2.10.3. Usa as TIC como medio
de divulgación de textos
propios.
B3.1. Recoñecemento, B3.1. Recoñecer e explicar os valores LGB3.1.1. Recoñece, explica e usa
explicación e uso de léxico de léxico preciso de diferentes un léxico amplo e preciso, de CCL,
suficientemente amplo e categorías gramaticais. diferentes categorías
preciso, con incorporación gramaticais. CAA
de vocabulario temático.
B3.3. Recoñecemento, B3.3. Recoñecer e explicar os LGB3.3.2. Crea palabras novas
explicación e uso dos procedementos de creación de utilizando os procedementos
procedementos de creación palabras. de creación léxica. CCL
de palabras.
das normas ortográficas e asnormas ortográficas e asnormas ortográficas e CCL,
morfolóxicasda lingua morfolóxicasda lingua galega. morfolóxicas relativas ao uso
CAA
galega. de certossufixosdeverbais.
B3.8. As principaisregras de B3.8. Recoñecer e usar enunciados e LGB3.8.1. Recoñece enunciados e

combinación impostas polos oracións, identificando as identifica a palabra nuclear
predicados en función dos principaisregras de combinación que o organiza sintáctica e
sintácticas e tipos de LGB3.8.2. Recoñece a estrutura
oración. interna das oracións, CCL
identificando o verbo e os
seus complementos.
145
iescastelao

B4.8. Prexuízos lingüísticos. B4.6. Identificar os prexuízos LGB4.6.1. Sinala os prexuízos

lingüísticos e analizar a situación lingüísticos atribuíbles a
persoal en relación a eles. calqueralingua e CCL,
especialmente á galega e CSC
rebáteoscunha
argumentación axeitada.
B2.8. Uso autónomo dos B2.8. Usar e seleccionar información LGB2.8.1. Selecciona contidos,
recursos que ofrecen as TIC obtida na Rede. analiza información e extrae CCL,
complementaria. información obtida na Rede. CD
B5.1. Identificación e B5.1. Identificar e comprender os LGLB5.1.1. Identifica as xeracións

comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións da poéticas de posguerra, así CCL,
períodos e xeracións da literatura galega desde 1916 ata a como os seus autores e CCEC
literatura galega desde 1916 actualidade. obras máis representativos.
ata a actualidade.

comprensivas e audicións comprensivamente e comprensivamente textos
de textos poéticos da faceraudicións de textos poéticos poéticos da literatura dos
literatura dos anos da literatura dos anoscincuenta. anoscincuenta.
cincuenta. CCL,
CD
audición de poemas de
autores das xeracións de
posguerra.
B5.2. Lectura autónoma e B5.2. Lerautonomamente e comentar LGLB5.2.2. Le autonomamente

comentario de obras obras representativas da literatura obras ou textos
representativas da literatura galega de 1916 ata a actualidade e representativos de poetas
galega de 1916 ata a relacionar o seucontidoco contexto das xeracións de posguerra,
actualidade. histórico, cultural e sociolingüístico resume o seucontido e sinala
de cada período. os seus trazos característicos CCL,
definitorios. CCEC,
LGLB5.2.3. Comenta, de forma CAA
guiada, textos poéticos das
xeracións de posguerra (anos
cincuenta) e sinala os seus
trazos característicos.
UNIDADE 9
Contidos CC

interpretación e valoración de valorar diferentes tipos de comunicativa, a idea principal e
textos orais de natureza discursos orais. as secundarias de calquera texto CCL,
diversa. oral. CD
146
iescastelao
corrección.
B1.9. Coñecemento e uso B1.9. Realizar exposicións orais LGB1.9.4. Emprega axeitadamente os
progresivamente autónomo planificadas e clarasde traballos elementos prosódicos
das estratexias necesarias e de informacións de (entoación e pronuncia
para a produción de textos actualidade, coa axuda das TIC. axeitada, pausas, ton, timbre e CCL,
orais, de técnicas para volume), a linguaxe corporal CSIEE
aprender a falar en público e (mirada e posición do corpo),
uso das TIC. así como o autocontrol das
emociónsao falar en público.
B2.1. Uso de técnicas e B2.1. Empregar estratexias e LGB2.1.4. Deduce información global
estratexias que facilitan a técnicas que faciliten a lectura do texto a partir de contidos
CCL,
lectura comprensiva e crítica comprensiva e crítica dos textos. explícitos e implícitos.
de textos. CAA
B2.8. Uso autónomo dos B2.8. Usar e seleccionar LGB2.8.1. Selecciona contidos, analiza
recursos que ofrecen as TIC información obtida na Rede. información e extrae CCL,
complementaria. información obtida na Rede. CD,
CAA

B3.2. Recoñecemento e uso B3.2. Recoñecer e usar LGB3.2.1. Recoñece e usa

das formas verbais da lingua correctamente as formas verbais correctamente as formas
galega e das perífrases. e as perífrases verbais da lingua verbais da lingua galega. CCL
galega.
especialmente sobre resolver dúbidas, para progresar especialmente sobre cuestións
CCL
cuestións de uso e de na aprendizaxe autónoma e para de uso e de normativa, para
normativa. enriquecer o propio vocabulario. resolver dúbidas, para
vocabulario.
B3.8. As principais regras de B3.8. Recoñecer e usar enunciados LGB3.8.1. Recoñece enunciados e
combinación impostas polos e oracións, identificando as identifica a palabra nuclear que
predicados en función dos principais regras de combinación o organiza sintáctica e
sintácticas e tipos de oración.
LGB3.8.2. Recoñece a estrutura interna CCL
das oracións, identificando o
verbo e os seus
complementos.
147
iescastelao

B4.4. Situación sociolingüística B4.2. Describir e analizar a LGB4.2.2. Describe acertadamente con
de Galicia. Presenza da situación sociolingüística de criterios sociolingüísticos a
lingua galega nos principais Galicia, atendendo á presenza situación galega actual.
ámbitos e contextos sociais e da lingua galega nos principais
privados. Tendencias de ámbitos e contextos sociais e CCL,
LGB4.2.3. Analiza gráficas de CSC
evolución. privados, así como ás
distribución de linguas tirando
tendencias de evolución.
conclusións nas que incorpora
os seus coñecementos
sociolingüísticos.
LGB4.2.4. Describe a situación
sociolingüística de Galicia e CCL,
emprega a terminoloxía CSC,
apropiada. CD
LGB4.2.5. Analiza as tendencias de

evolución da lingua galega a CCL,
partir da situación
CSC
sociolingüística actual.
B1.11. Participación activa e B1.11. Participar activa e LGB1.11.1. Desenvolve argumentos de

argumentada en debates nos argumentadamente en debates forma comprensible e CCL,
que se expresen opinións nos que se expresen opinións convincente e comenta as
B5.1. Identificación e B5.1. Identificar e comprender os LGLB5.1.1. Identifica as xeracións
comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións da poéticas de posguerra, así
períodos e xeracións da literatura galega desde 1916 ata como os seus autores e obras CCL,
literatura galega desde 1916 a actualidade. máis representativos, e coñece CCEC
ata a actualidade. o desenvolvemento do teatro
entre os anos cincuenta e
setenta.
comprensivas e audicións de comprensivamente e facer comprensivamente textos
textos poéticos da literatura audicións de textos poéticos da poéticos de autores da
de posguerra. literatura de posguerra. Xeración das Festas
Minervais.
CCL,
CD
audición de poemas de poetas
da Xeración das Festas
Minervais.
B5.2. Lectura autónoma e B5.2. Ler autonomamente e LGLB5.2.2. Le autonomamente obras

representativas da literatura da literatura galega de 1916 ata autores da Xeración das
galega de 1916 ata a a actualidade e relacionar o seu Festas Minervais e sinala os
actualidade. contido co contexto histórico, seus trazos característicos CCL,
cultural e sociolingüístico de definitorios. CCEC,
cada período. LGLB5.2.3. Comenta, de forma guiada, CAA
textos poéticos de autores da
Xeración das Festas Minervais
e sinala os seus trazos
característicos.
148
iescastelao
LGLB5.2.4. Compara textos literarios

dun mesmo período atendendo
aos seus principais contidos.
B5.6. Creación ou recreación de B5.6.Crear ou recrear textos de LGLB.5.6.1. Crea textos de intención
textos de intención literaria intención literariapartindo das literaria partindo das
partindo das características características dos traballados características dos traballados
dos traballados na aula co fin na aula con fin de desenvolver o na aula. CCL,
de desenvolver o gusto pola gustopola escrita e a capacidade CCEC
escrita e a capacidade de de expresión dos sentimentos e
expresión dos sentimentos e xuízos.
xuízos.
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para LGB2.10.2. Usa as TIC para mellorar a
corrixir e mellorar a corrixir e mellorar a presentación presentación dos seus
presentación dos escritos, dos escritos, para difundir os traballos educativos.
para difundir os textos textos propios, coñecer outros CCL,
propios, coñecer outros alleos e intercambiar opinións. CD
alleos e intercambiar
opinións.
B2.5. Comprensión e B2.5. Comprender e interpretar LGB2.5.2. Valora a intención

interpretación de textos textos xornalísticos de opinión. comunicativa dun texto
xornalísticos de opinión. xornalístico e distingue entre
información, opinión e
persuasión. CCL
B2.13. Composición en soporte B2.13. Producir en soporte impreso LGB2.13.2. Crea, en soporte impreso
impreso ou dixital de textos ou dixital textos ou dixital, un texto
argumentativos, redactados a argumentativos, redactados argumentativo propio a partir
partir da información obtida a partir da información obtida dun tema dado sen
de distintas fontes. de distintas fontes. documentación previa. CCL
UNIDADE 10
Contidos CC
B1.4. Comprensión, interpretación B1.4.Comprender, interpretar e LGB1.4.1. Identifica a intención

e valoración de textos orais de valorar diferentes tipos de comunicativa, a idea principal e
natureza diversa. discursos orais. as secundarias de calquera CCL,
texto oral. CD
corrección.
149
iescastelao

que se expresenopinións nos que se expresen opinións convincente e comenta as CCL,

lectura comprensiva e crítica comprensiva e crítica dos textos. análise do contido: resumos e
de textos. cadros.

culto e incorpóraasaoseu
discurso.
B2.8. Uso autónomo dos recursos B2.8. Usar e seleccionar LGB2.8.1. Selecciona contidos, analiza
que ofrecen as TIC para obter informaciónobtida na Rede. información e extrae CCL,
información complementaria. conclusións a partir da CD,
información obtida na Rede.
CAA
B2.9. Uso de técnicas e B2.9. Empregarestratexias e LGB2.9.2. Utiliza o rexistro adecuado

estratexias para producir técnicas axeitadas para producir en función da tipoloxía textual e
textos escritos adecuados, textos escritos adecuados, do acto comunicativo.
coherentes e ben coherentes e ben cohesionados CCL
cohesionados desde o punto desde o punto de vista LGB2.9.3. Ordena as ideas e estrutura
de vista comunicativo. comunicativo. os contidos en secuencias.

B3.3. Recoñecemento, B3.3. Recoñecer e explicar os LGB3.3.2. Crea palabras novas

explicación e uso dos procedementos de creación de utilizando os procedementos de CCL
procedementos de creación de palabras, os valores dos creación léxica.
palabras. morfemas e as súas LGB3.3.3. Recoñece os valores de
posibilidades combinatorias para prefixos e sufixos e as súas CCL,
crear novos termos e identificar posibilidades combinatorias CAA
a súa procedencia. para crear novas palabras.
LGB3.3.4. Identifica a procedencia
grega de prefixoshabituais no CCL
uso da lingua galega.
B3.2. Recoñecemento e uso das B3.2. Recoñecer e usar LGB3.2.1. Recoñece e usa
formas verbais da lingua correctamente as formas verbais correctamente as
galega e das perífrases. e as perífrasesverbais da lingua perífrasesverbais da lingua
galega. galega e distingue os diversos CCL
tipos.
150
iescastelao
B3.5. Uso eficaz dos dicionarios e B3.5. Usar eficazmente os LGB3.5.1. Usa eficazmente os
doutrasfontes de consulta, dicionarios e outrasfontes de dicionarios e outrasfontes de
especialmente sobre cuestións resolver dúbidas, para progresar especialmente sobre cuestións
de uso e de normativa. na aprendizaxe autónoma e para de uso e de normativa, para CCL
enriquecer o propio vocabulario. resolver dúbidas, para
vocabulario.
B3.8. As principaisregras de B3.8. Recoñecer e usar enunciados LGB3.8.1. Recoñece enunciados e

combinación impostas polos e oracións, identificando as identifica a palabra nuclear que
predicados en función dos principaisregras de combinación o organiza sintáctica e
sintácticas e tipos de oración. LGB3.8.2. Recoñece a estrutura
interna das oracións,
identificando o verbo e os seus
complementos.
CCL
LGB3.8.3. Respecta a orde correcta
dos elementos da estrutura
sintáctica galega.

B4.5. Proceso de normalización. B4.3. Identificar os elementos do LGB4.3.4. Coñece os

Desenvolvemento de actitudes proceso normalizador e adquirir principaisaxentes
positivas cara ao proceso de vínculos positivos cara aoseu normalizadores en Galicia e
recuperación do galego, uso asumindo a importancia da valora a súa importancia.
favorecendo o xurdimento de contribución individual no
vínculos positivos cara aoseu desenvolvemento da lingua
CCL,
uso. Consciencia da galega.
necesidade e das CSC
potencialidades de
enriquecementopersoal e
da lingua galega.
B5.1. Identificación e B5.1. Identificar e comprender os LGLB5.1.1. Identifica os autores e

comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións da autorasmáis representativosdo CCL,
períodos e xeracións da literatura galega desde 1916 ata panorama narrativo actual. CCEC
ata a actualidade.
comprensivas de textos comprensivamente textos comprensivamente textos
narrativos representativos da narrativos da literatura galega narrativos da literatura galega CCL
literatura galega actual. actual. actual.

representativas da literatura da literatura galega de 1916 ata narradores e narradoras CCL,
galega de 1916 ata a a actualidade e relacionar o actuais. CCEC,
actualidade. seucontidoco contexto histórico,
cultural e sociolingüístico de LGLB5.2.3. Comenta, de forma guiada, CAA
cada período. textos da narrativa actual.
151
iescastelao
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para LGLB2.10.3. Usa as TICcomo medio
corrixir e mellorar a corrixir e mellorar a presentación de divulgación das creacións
presentación dos escritos, para dos escritos, para difundir os propias. CCL,
difundir os textos propios, textos propios,
coñeceroutrosalleos e coñeceroutrosalleos e CD
intercambiar opinións. intercambiar opinións.
B2.13. Composición en soporte B2.13. Producir en soporte impreso LGB2.13.2. Crea, en soporte impreso
impreso oudixital de textos oudixital textos argumentativos, oudixital, un texto
argumentativos, redactados a redactados a partir da argumentativo propio a partir
CCL
partir da informaciónobtida de información obtida de distintas dun tema dado sen
distintas fontes. fontes. documentación previa.
UNIDADE 11
Contidos CC

interpretación e valoración de valorar diferentes tipos de comunicativa, a idea CCL,
textos orais de natureza discursos orais. principal e as secundarias de
CD
diversa. calquera texto oral.
corrección.
1.11. Participación activa e B1.11. Participar activa e LGB1.11.1. Desenvolve argumentos
argumentada en debates nos argumentadamente en debates de forma comprensible e CCL,
que se expresenopinións nos que se expresen opinións convincente e comenta as
B2.1. Uso de técnicas B2.1.Empregarestratexias e LGB2.1.1. Emprega pautas e
lectura comprensiva e crítica comprensiva e crítica dos textos. análise do contido (resumos
de textos. eesquemas).
global do texto a partir de CCL,
contidos explícitos e CAA
implícitos.
discurso.
152
iescastelao
B2.13. Composición en soporte B2.13. Producir en soporte impreso LGB2.13.2. Crea, en soporte
impreso oudixital de textos oudixital textos argumentativos, impreso oudixital, un texto
argumentativos, redactados a redactados a partir da argumentativo propio a partir
partir da información obtida de información obtida de distintas dun tema dado. CCL
distintas fontes. fontes.

explicación e uso de léxico valores de léxico preciso de un léxico amplo e preciso, de
B3.14. Identificación e B3.14. Reflexionar sobre o sistema B3.14.1. Utiliza os coñecementos

progresiva utilización dos e as normas de uso das linguas lingüísticos de ámbito
coñecementos sobre as mediante a comparación e contextual, textual, oracional
linguas para desenvolver unha transformación de textos, e da palabra, desenvolvidos CCL,
competencia comunicativa enunciados e palabras, e utilizar no curso nunha das linguas, CAA
integrada. estescoñecementos para para mellorar a comprensión
solucionar problemas de doutras.
comprensión.
e doutrasfontes de consulta, dicionarios e outrasfontes de dicionarios e outrasfontes de
tanto en papel como en consulta, tanto en papel como en consulta, tanto en papel
soporte electrónico, soporte electrónico, para como en soporte electrónico,
especialmente sobre resolver dúbidas, para progresar especialmente sobre
cuestións de uso e de na aprendizaxe autónoma e para cuestións de uso (semántico CCL
normativa. enriquecer o propio vocabulario. e sintáctico) e de normativa,
para resolver dúbidas, para
autónoma e para ampliar o
seu vocabulario.
das normas ortográficas e ortográficas e morfolóxicas da normas ortográficas e CCL,
CAA
galega.
B3.8. As principaisregras de B3.8. Recoñecer e usar LGB3.8.2. Recoñece a estrutura

combinación impostas polos enunciados e oracións, interna das oracións,
predicados en función dos identificando as principaisregras identificando o verbo e os
seus argumentos; estruturas de combinación impostas polos seus complementos. CCL
sintácticas e tipos de oración verbos.
segundo a natureza do
predicado.
153
iescastelao
B4.5. Proceso de normalización. B4.3. Identificar os elementos do LGB4.3.4. Coñece os

Desenvolvemento de proceso normalizador e adquirir principaisaxentes
actitudes positivas cara ao vínculos positivos cara aoseu normalizadores en Galicia e
proceso de recuperación do uso asumindo a importancia da valora a súa importancia.
galego, favorecendo o contribución individual no
xurdimento de vínculos desenvolvemento da lingua CCL,
positivos cara aoseu uso. galega.
CSC
Consciencia da necesidade e
das potencialidades de
enriquecementopersoal e
da lingua galega.
B2.8. Uso autónomo dos B2.8. Usar e seleccionar materiais LGB2.8.1. Selecciona contidos,
recursos que ofrecen as TIC de consulta de fontes de analiza información e extrae
para obter información información en formato dixital. conclusións a partir da CCL,
complementaria. consulta de materiais en CD
soportedixital.
B5.1. Identificación e B5.1.Identificar e comprender os LGLB5.1.1. Identifica os autores e

comprensión dos distintos distintos períodos e xeracións da autorasmáis CCL,
períodos e xeracións da literatura galega desde 1916 ata representativosda poesía e
CCEC
literatura galega desde 1916 a actualidade. do teatro actuais.
ata a actualidade.
comprensivas,audiciónse comprensivamente, comprensiva e
lecturas dramatizadas de faceraudicións e dramatizadamente textos
textos poéticos e lerdramatizadamente textos poéticos e teatraisda
teatraisrepresentativos da poéticos e teatraisda literatura literatura galega actual. CCL
literatura galega actual. galega actual. LGLB5.3.2.Participa con proveito da
audición dun texto poético
representativo da literatura
galega actual.
B5.2. Lectura autónoma e B5.2. Lerautonomamente e LGLB5.2.2. Le autonomamente
comentario de obras comentar obras representativas obras ou textos
representativas da literatura da literatura galega de 1916 ata representativos de
galega de 1916 ata a a actualidade e relacionar o poetasactuais.
actualidade. seucontidoco contexto histórico, CCL,
cultural e sociolingüístico de guiada, un texto poético ou CCEC,
cada período. teatral actual, sinala os seus CAA
trazos característicos
definitorios e relaciónaosco
período literario
correspondente.
B2.10. Utilización das TIC para B2.10. Empregar as TIC para LGLB2.10.3. Usa as TICcomo
corrixir e mellorar a corrixir e mellorar a presentación medio de divulgación das
presentación dos escritos, dos escritos, para difundir os creacións propias.
CCL,
para difundir os textos textos propios,
propios, coñeceroutrosalleos e CD
coñeceroutrosalleos e
intercambiar opinións. intercambiar opinións.
154
iescastelao
B5.6. Creación ou recreación de B5.6. Crearou recrear textos de LGLB5.6.1. Creaou recrea textos de
textos de intención literaria co intención literariaco fin de intención literaria.
fin de desenvolver o gusto CCL,
desenvolver o gusto pola escrita
pola escrita e a capacidade de e a capacidade de expresión dos CCEC
expresión dos sentimentos e sentimentos e xuízos.
xuízos.
UNIDADE 12
Contidos CC
B1.4. Comprensión, interpretación B1.4.Comprender, interpretar e LGB1.4.1. Identifica a intención

e valoración de textos orais de valorar diferentes tipos de comunicativa, a idea CCL,
natureza diversa. discursos orais. principal e as secundarias
CD
de calquera texto oral.
corrección.
argumentada en debates nos argumentadamente en debates de forma comprensible e CCL,
que se expresenopinións nos que se expresen opinións convincente e comenta as
CAA
acerca dun tema de acerca dun tema de contribucións das persoas
actualidade. actualidade. interlocutoras.
B2.1. Uso de técnicas B2.1.Empregarestratexias e LGB2.1.1. Emprega pautas e
lectura comprensiva e crítica de comprensiva e crítica dos análise do contido, como o
textos. textos. resumo.
LGB2.1.3. Elabora o esquema
xerarquizado de ideas dun
texto.
CCL,
CAA
contidos explícitos e
implícitos.
discurso.
B2.13. Composición en soporte B2.13. Producir en soporte LGB2.13.2. Crea, en soporte
impreso oudixital de textos impreso oudixital textos impreso oudixital, un texto
argumentativos, redactados a argumentativos, redactados a argumentativo propio a partir CCL
partir da información obtida de partir da información obtida de dun tema dado.
distintas fontes. distintas fontes.
155
iescastelao

explicación e uso de léxico valores de léxico preciso de un léxico amplo e preciso,
suficientemente amplo e diferentes categorías de diferentes categorías CCL,
B3.14. Identificación e progresiva B3.14. Reflexionar sobre o sistema B3.14.1. Utiliza os coñecementos
utilización dos coñecementos e as normas de uso das linguas lingüísticos de ámbito
sobre as linguas para mediante a comparación e contextual, textual, oracional
desenvolver unha competencia transformación de textos, e da palabra, desenvolvidos CCL,
comunicativa integrada. enunciados e palabras, e no curso nunha das linguas, CAA
utilizar estescoñecementos para mellorar a comprensión
para solucionar problemas de doutras.
comprensión.
normas ortográficas e ortográficas e morfolóxicas da normas ortográficas da CCL,
morfolóxicas da lingua galega. lingua galega. lingua galega.
CAA
B3.5. Uso eficaz dos dicionarios e B3.5. Usar eficazmente os LGB3.5.1. Usa eficazmente os
doutrasfontes de consulta, dicionarios e outrasfontes de dicionarios e outrasfontes de
tanto en papel como en soporte consulta, tanto en papel como consulta, tanto en papel
electrónico, especialmente en soporte electrónico, para como en soporte electrónico,
sobre cuestións de uso e de resolver dúbidas, para especialmente sobre
normativa. progresar na aprendizaxe cuestións de uso e de CCL
autónoma e para enriquecer o normativa, para resolver
propio vocabulario. dúbidas, para progresar na
aprendizaxe autónoma e
para ampliar o seu
vocabulario.
B3.2. Recoñecemento e uso das B3.2. Recoñecer e usar LGB3.2.1. Recoñecee usa
formas verbais da lingua correctamente as formas correctamente as
galega e das perífrases. verbais e as perífrasesverbais perífrasesverbais da lingua CCL
da lingua galega. galega e distingue os
diversos tipos.
B4.4. Situación sociolingüística de B4.2. Describir e analizar a LGB4.2.2. Describe acertadamente
Galicia. A presenza da lingua situación sociolingüística de con criterios CCL,
galega nos principais ámbitos Galicia atendendo á presenza sociolingüísticos a situación CSC
sociais e privados. Tendencias da lingua galega nos principais galega actual.
de evolución. ámbitos e contextos sociais e
privados así como ás LGB4.2.3. Analiza gráficas tirando
tendencias de evolución. conclusiónsnas que CCL,
incorpora os CSC,
seuscoñecementos
CD
sociolingüísticos.
B2.8. Uso autónomo dos recursos B2.8. Usar e seleccionar materiais LGB2.8.1. Selecciona contidos,
que ofrecen as bibliotecas e as de consulta das bibliotecas e analiza información e extrae
TIC para obter información doutrasfontes de información conclusións a partir da CCL,
complementaria. impresaou en formato dixital. consulta de materiais CD
endistintos soportes.
156
iescastelao
B5.1. Identificación e comprensión B5.1.Identificar e comprender os LGLB5.1.1. Identifica creadores e CCL,

dos distintos períodos e distintos períodos e xeracións creadorasde literatura en
CD,
xeracións da literatura galega da literatura galega desde 1916 soporte dixital.
desde 1916 ata a actualidade. ata a actualidade. CCEC

comprensivas,audiciónse comprensivamente, comprensiva e
lecturas dramatizadas de textos faceraudicións e dramatizadamente textos de
poéticos e lerdramatizadamente textos distintos xéneros da
teatraisrepresentativos da poéticos e teatraisda literatura literatura galega actual en CCL,
literatura galega actual. galega actual. soporte dixital. CD
LGLB5.3.2.Participa con proveito da
audición e visualización de
creacións literarias en
soporte dixital.

son os seguintes:
Bloques 1 e 2. Comunicación e expresión oral e escrita:

- Coñece o texto e as súas propiedades.
-Recoñeceas características dos diferentes tipos de textos.
- Produce textos de distinta tipoloxía (carta, currículo, instancia…).
- Coñece as carácterísticas específicas da linguaxe dos medios de comunicación
audiovisual.

-Identifica e analiza os distintos tipos de frases, a oración simple e composta e as
función sintácticas dentro das mesmas.
- Comprende e explica todas as relación e fenómenos léxico-semánticos.
- Comprende o vocabulario temático que figuran no libro de texto e defíneo
adecuadamente.
-Comprende e emprega o léxico adecuado ao nivel.
-Domina as normas de acentuación e puntuación e de certas grafías e grupos
consonánticos.

- Coñece a situación actual do idioma, o marco legal e a normalización lingüística. –
Recoñece e corrixe as interferencias lingúísticas.
157
iescastelao
- Recoñece as variedades xeográficas.

- Analiza e comprendea evolución da lingua galega e as etapas da historia social da
mesma desde 1916 ata a actualidade.

-Coñece as características fundamentais da literatura a partir do século XX:principais
xéneros, autores e tendencias literarias.
- Recoñece as relacións entre a literatura galega e os movementos artísticos da época e
o contexto histórico, social e cultural en que aparecen.
- Comentatextos literarios de autores estudados: establece a estrutura interna e externa
e e analiza e interpreta os recursos estilísticos.

4.5.Procedementos e instrumentos de avaliación para a ESO

A consideración da avaliación da área de Lingua galega e Literatura na ESO como un
proceso continuo obriga a ter en conta a situación de partida de cada alumno/a para
avaliar con xustiza as aprendizaxes adquiridas, de maneira que se poida facer un
seguimento e unha valoración do aproveitamento do traballo realizado na aula e da súa
repercusión no dominio das destrezas lingüístico-literarias.
A avaliación é, daquela, un proceso informativo e formativo ao tempo, que precisa
dunha fluída interacción alumnado/profesorado para axudar a aqueles no proceso de
aprendizaxe e que mesmo pode obrigar ao profesorado da materia a reformular accións
docentes xa planificadas.
Conforme estes parámetros, os procedementos de avaliación aplícanse en tres
fases:
- A avaliación inicial, ou de coñecemento de necesidades e de aptitudes aducativas.
Farase nas primeiras semanas do curso. Os procedementos empregados serán variados:
proba tipo test, control con preguntas, redaccións…
- A avaliación medial ou procesual, que ha de ser permanente (facendo un
control tras cada actividade co alumnado), sumativa (traballando a partir dos logros
sucesivos), decisoria (que permita tomar decisións para mellorar) e completa (que
avalíe a actividade na súa totalidade).As liñas que, dun xeito sintético, deben marcar a
158
iescastelao
avaliación da materia en cada trimestre nos anos da ESO son a participación nas
actividades programadas da aula, as probas escritas cos aspectos teóricos e prácticos
correspondentes a cada curso e nivel, a competencia comunicativa demostrada no
dominio da lingua oral e escrita, o cadernoco traballo que será obxecto de revisión
periódica e valoración e, por último,a superación das probas de lectura das obras
seleccionadas polo departamento.
- A avaliación final, de acordo cos criterios expresados nos textos legais e na
presente programación.
En definitiva, nesta materia optamos por unha avaliación combinada de
procesos e de resultados.
Se no seguimento do proceso se advertise que un alumno ou alumna non progresa
satisfactoriamente, contémplanse medidas de reforzo paralelas ao desenvolvemento da
materia para superar as dificultades de aprendizaxe iniciais. Para constatar e ao
mesmo tempo obxectivar o resultado desta progresión, o profesor ou profesora
proporcionará ao alumnado máis actividades que insistan na práctica dos contidos de
gramática, léxico e semántica tratados para que acade un nivel aceptábel que se reflicta
nunha escrita coherente, cohesionada e o máis axustada posíbel á normativa vixente.
O deseño dos instrumentos das avaliacións debe responder á consecución dos
obxectivos referenciados nos criterios de avaliación e os estándares de aprendizaxe da
materia. Cada instrumento de avaliación debe ter distinto peso á hora da cualificación
final, polo que haberá que valorar a súa fiabilidade, a súa obxectividade, a súa
representatividade, a súa adecuación ao contexto do alumnado, etc.
Independentemente dos instrumentos para avaliar que se elixan, as avaliacións

deberían conter actividades variadas sobre conceptos, procesos e aplicacións que
avalíen o nivel de comunicación lingüística adquirida polos estudantes.
Empregaremos, dependendo do contido e nivel, os seguintes instrumentos de

avaliación:
1. Rúbrica de redacción de textos escritos.
2. Rúbrica de aplicación das normas ortográficas.
3. Rexistro e autoavaliación de faltas de ortografía.
4. Autoavaliación da aprendizaxe de vocabulario.
159
iescastelao
5. Rúbrica de expresión oral.

6. Autoavaliación e coavaliación de textos escritos.
7.Rúbrica para avaliar os contidos de gramática.
8. Rexistro de autoavaliación dos conceptos gramaticais.
9. Escala de coavaliación do comentario da lectura.
10. Autoavaliación do apartado «Lingua e sociedade».
11. Autoavaliacion de aprendizaxes en literatura.
12. Rúbrica de comentario de textos.
13. Rexistro de análise dos textos.
14. Autoavaliación da lectura de textos literarios.
15.Realización de probas escritas e orais.
PROCEDEMENTOS DE INSTRUMENTOS PARA SISTEMA DE

AVALIACIÓN A AVALIACIÓN CUALIFICACIÓN
 Observación directa do  Observación directa. Cualificación
traballo diario. cuantitativa:
 Elemento de
 Análisee valoración de diagnóstico: rúbrica  Probas de avaliación
tarefas especialmente da unidade. de contidos.
creadas para a
Avaliación de contidos, Cualificación
avaliación.
probas correspondentes cualitativa: terá como
 Valoración cuantitativa á unidade. clave para o diagnóstico
doprogreso individual a rúbrica correspondente
Avaliación por
(cualificacións). á unidade.
competencias, proba
 Valoración cualitativa correspondente ao  Proba(trimestral) de
RECURSOS doprogreso individual trimestre. avaliación por
PARA (anotacións e competencias.
 Probas de avaliación
A puntualizacións).
externa.  Observación directa.
AVALIACIÓN
 Valoración cuantitativa
 Outros documentos
doprogreso colectivo.
gráficos ou textuais.
 Valoración cualitativa
 Debates e
doprogreso
intervencións.
colectivo.
 Proxectos persoais ou
 Outros.
de grupo.
 Representacións e
dramatizacións.
 Elaboracións
multimedia.
 Outros.
160
iescastelao
4.6.Criterios de cualificación e promoción
Os criterios fundamentais sobre a avaliación, cualificación e promoción dos alumnos

deben partir dos establecidos no currículo respecto dos contidos e os seus respectivos
estándares de aprendizaxe.
O profesorado tomará nota da información parcial de como os alumnos van
alcanzando os distintos obxectivos a través dos exercicios, tarefas, traballos,
exposicións e exames para poder ponderar unha nota global de cada un deles segundo
os criterios de cualificación particulares de cada instrumento e dos xerais.
Para aprobar a materia en 1º e 2º da ESO deberanse superar as probaspropostas para

cada avaliación. A cualificación virá determinada polos seguintes instrumentos
básicos de avaliación e porcentaxes:
1.Probas escritas:
- En cada avaliación realizaranse,como mínimo, dúas probas escritas
(exames)referidas aos contidos traballados dos bloques 2, 3, 4 e 5 do currículum cos
seus estándares correspondentes.
- Valorarase, ademais, a realización de pequenos traballos de investigación ou de
profundización, individuais ou en grupo;exercicios escritos, os textos de produción
propia e pequenos comentarios sobre distintos tipos de textos. En cada unha delas
terase en conta a corrección na expresión de acordo co que se esixe neste nivel,
podendo descontarse por faltas ata un máximo de 1 punto.
.No cómputo da nota da avaliación, estas probas supoñen ata un 70% .
2. Control de lectura:
Realizarase tamén outra proba escrita sobre o libro de lectura proposto polo
Departamento en cada avaliación. No caso de que haxa alumnos repetidores e algunha
das obras escollidas fose xa lida por eles, seralles substituída por outra equivalente,
axeitada ao seu nivel.
No cómputo da nota da avaliación, estas probas supoñen ata un 10% .
3.Probas orais:
Avaliarase o dominio da lingua e a corrección na expresión oral do alumno, de
conformidade ao que se esixe neste curso, nas súas intervencións orais espontáneas,
individuais ou en debates e coloquios, así como en intervencións planificadas
161
iescastelao
(exposicións, "podcast"...). Centraranse especialmente nos contidos do bloque 1 e nos

do 3, 4 e 5.
Quedará rexistro deste tipo de probas no caderno de notas do profesor.
No cómputo da nota, estas probas supoñen ata un 10% .
4.Traballo e actitude:
Farase un seguimento do traballo realizado na aula revisando a cada pouco o caderno,
que deberá estar ao día e ben presentado. En caso contrario, valorarase negativamente.
Valorarase positivamente a asistencia á clase co material necesario, a participación,

actitude e interese mostrado nas actividades da aula, así como a realización dos
traballos de carácter voluntario propostos polo profesor. Valórase negativamente a
actitude indisciplinada, así como a non realización dos exercicios propostos para
desenvolver na aula ou na casa.
No cómputo da nota, a actitude conta ata un 10%.
Considerarase que un alumno acadou o grao mínimo de consecución de obxectivos

entodos os estándares avaliados, cando nas tarefas, proxectos, traballos, exames,
exposicións orais e demais instrumentos de avaliación, obteñaunha puntuación mínima
de 5 sobre 10.
Se un alumno/a perdese o dereito á avaliación, deberá facer un exame escrito
específico da materia. O libro de lectura obrigatoria e as actividades diversas que con
el se fagan, serán considerados parte dos contidos de cada avaliación e polo tanto
materia cualificábel.
Se un alumno/a non dese aprobado algunha avaliación ou perdese o dereito a ser
avaliado, deberá realizar un exame global de toda a materia no mes de xuño, que
coincidirá coa realización da última proba da 3ª avaliación, coa seguinte valoración:
- 90% exame escrito (en caso de ter suspenso algún control de lectura: 80% exame
escrito + 10% control lectura). (desconto de ata 1 punto por faltas ortografía)
- 10% actitude e traballo ao longo do curso.
162
iescastelao
O alumnado que non supere a materia na convocatoria de xuño terá dereito á proba
extraordinaria de setembro, que incluirá os contidos de toda a materia.Se algún alumno
tivese, ademais, suspenso calquera control de lectura, deberá responder ás preguntas
correspondentes do libro fixado previamente polo departamente.A nota deste exame,
elaborado polo departamento, constituirá o 100% da cualificación.
Para aprobar a materia en 3º e 4º da ESO deberanse superar as probas propostas para

cada avaliación.A cualificación virá determinada polos seguintes instrumentos
básicos de avaliación e porcentaxes:
1. a) Probas escritas:
- En cada avaliación realizaranse, como mínimo, dúas probas escritas (exames)
referidas aos contidos traballados dos bloques 2, 3, 4 e 5 do currículum cos seus
estándares correspondentes.
- Valorarase, ademais, a realización de pequenos traballos de investigación ou de
profundización, individuais ou en grupo; exercicios escritos, os textos de produción
propia e pequenos comentarios sobre distintos tipos de textos. En cada unha delas
terase en conta a corrección na expresión de acordo co que se esixe neste nivel,
podendo descontarse por faltas ata un máximo de 1 punto.
No cómputo da nota da avaliación, estas probas supoñen ata un 70%
b) Probas orais:
(exposicións, "podcast"...). Centraranse especialmente nos contidos do bloque 1 e nos
do 3, 4 e 5.
163
iescastelao
3. Traballo e actitude:
Farase un seguimento do traballo realizado na aula revisando o caderno, que deberá
estar ao día e ben presentado. En caso contrario, valorarase negativamente.
Valorarase positivamente a asistencia á clase co material necesario, a participación, actitude e
interese mostrado nas actividades da aula, así como a realización dos traballos de carácter
voluntario propostos polo profesor. Valórase negativamente a actitude indisciplinada, así
como a non realización dos exercicios propostos para desenvolver na aula ou na casa.
Considerarase que un alumno acadou o grao mínimo de consecución de obxectivos

entodos os estándares avaliados, cando nas tarefas, proxectos, traballos, exames,
exposicións orais e demais instrumentos de avaliación, obteña unha puntuación
mínima de 5 sobre 10.
Se un alumno/a perdese o dereito á avaliación, deberá facer un exame escrito
específico da materia. O libro de lectura obrigatoria e as actividades diversas que con
el se fagan, serán considerados parte dos contidos de cada avaliación e polo tanto
materia cualificábel.
Se un alumno/a non dese aprobado algunha avaliación ou perdese o dereito á ser
avaliado, deberá facer a recuperación da parte ou partes pendentes coincidindo coa
realización da última proba da 3ª avaliación.O libro de lectura obrigatoria e as
actividades diversas que con el se fagan, serán considerados parte dos contidos de
cada avaliación e polo tanto materia cualificábel.
correspondentes do libro fixado previamente polo departamente.A nota deste exame,
elaborado polo departamento, constituirá o 100% da cualificación.
164
iescastelao
4.7.Actividades de recuperación
A avaliación realizarase en función dos contidos e das capacidades que se espera dos
alumnos e alumnas nesta etapa, analizando a cada pouco o proceso de ensinanza e
aprendizaxe e propoñendo, se é o caso, medidas de reforzo que estarán orientadas a
fortalecer as capacidades lingüísticas e literarias do alumnado cando se detecten
dificultades que é necesario superar. Para reforzalas, entregaranse con regularidade
actividades (exercicios de ortografía, morfoloxía e sintaxe da lingua, actividades para
exercitar a capacidade de comprensión e resumo de textos de variada tipoloxía... )
para que o alumno exercite de xeito consciente os coñecementos teóricos sobre a
lingua nos planos morfosintáctico, léxico-semántica e textual, así como os recursos
que permiten cumprir nun texto coas esixencias da cohesión, coherencia e da
adecuación á situación comunicativa cando se propoña analizar ou comentar textos
relacionados con contidos curriculares da materia.
4.8.Concrecións metodolóxicas que require a materia

Traballar de maneira competencial na aula supón un cambio metodolóxico importante;
o docente pasa a ser un xestor de coñecemento e o alumnado adquire un maior grao de
protagonismo.
A área de Lingua Galega e Literatura é unha materia das denominadas instrumentais,

polo que no traballo de aula o docente manexamos dous obxectivos fundamentais: a
consecución de obxectivos curriculares a través dos contidos de currículo e o
desenvolvemento de habilidades que favorezan a aprendizaxe dos alumnos noutras
áreas.
Neste proceso é necesario o adestramento individual e o traballo reflexivo de

procedementos básicos da materia: a comprensión oral e lectora, a expresión oral e
escrita e a argumentación que son, obviamente, extrapolables a outras áreas e
contextos de aprendizaxes.
Nalgúns aspectos da área, fundamentalmente naquelas que perseguen as habilidades de
165
iescastelao
comunicación entre iguais e o desenvolvemento da expresión e comprensión oral, o

traballo en grupo colaborativo achega, ademais do adestramento de habilidades
sociais básicas e o enriquecemento persoal desde a diversidade, unha plataforma
inmellorable para adestrar a competencia comunicativa.
Na área de Lingua Galega e Literatura é indispensable a vinculación a contextos reais

e a aplicación dos conceptos máis abstractos para mellorar o desenvolvemento
lingüístico do alumno. Para iso, as tarefas competenciais propostas facilitarán este
aspecto e permitirán a contextualización de aprendizaxes en situacións cotiás e
próximas aos alumnos.
Neste sentido, para desenvolver o currículo da materia de Linguagalega e Literatura,
propóñense as seguintes orientacións metodolóxicas:
-Adoptar un enfoque comunicativo no ensino e aprendizaxe da lingua,que faga do
texto a unidade comunicativa fundamental e que favorezao emprego do idioma en
distintas funcións e contextos de uso. Por tanto, ashabilidades e estratexias lingüísticas
deben ser obxecto de especial atenciónsen por iso desdeñar a reflexión e o
coñecemento do código lingüístico.
-Proporcionar e traballar con textos de distinta natureza, especialmenteexpositivos e
argumentantivos.
-Promover a utilización da diversidade de fontes e recursos para aobtención da
información. A busca guiada desta tanto na biblioteca coma na internet ou noutros
medios, así como a composición de textos utilizandodistintos soportes.
-Propiciar, non só actividades individuais, senón tamén grupais, quefavorezan o
intercambio respectuoso de ideas, o discurso argumentativo eo espírito crítico e
cooperativo.
-Lectura, interpretación e valoración de obras literarias.
-Creación de dinámicas que impliquen o alumnado e o leven á participaciónna
planificación e avaliación das súas actividades.
-Ofrecer actividades abertas que impliquen a busca, selección e tratamentoda
información, a posibilidade de tomar decisións e emitir opinión sobre diferentes
cuestións de forma crítica.
166
iescastelao
MODELOS PRINCIPIOS
AGRUPAMENTO
METODOLÓXICOS METODOLÓXICOS
 Modelo  Actividade e  Tarefas individuais.
discursivo/expositivo. experimentación.
 Agrupamento
 Modelo experiencial.  Participación. flexible.
Obradoiros.  Motivación.  Parellas.
 Aprendizaxe  Personalización. Grupo reducido.
ORIENTACIÓNS cooperativa.
 Inclusión.  Gran grupo.
METODOLÓXICAS
 Traballo por tarefas.
 Interacción.
 Traballo por
Relevancia.
proxectos.
 Funcionalidade.
 Outros.
 Globalización.
Avaliación formativa.
 Outros.
4.9.Materiais e recursos didácticos

a) Libros de texto da ESO:
- 1º ESO: Lingua galega e literatura, Libro dixital E-Dixgal.
- 2º ESO: Lingua galega e literatura, Anaya.
b) Libros de lectura obrigatoria:
1º ESO: a escoller tres de entre os seguintes:

 ALEIXANDRE, MARILAR: A expedición ao Pacífico, Xerais
 CASTRO, FRANCISCO: Chamádeme Simbad, Galaxia.
 FALCONI, M.ª I. : Ruído nunha noite de verán, Rinoceronte
 FARIÑA, ANXO: Os Megatoxos e a cara oculta da lúa, Xerais.
Os Megatoxos e a espada esmeralda, Xerais.
 FERNÁNDEZ PAZ, A.: Contos por palabras, Xerais.
 GOSCINNY-SEMPÉ, O Nicolasiño, Alfaguara.
 MORENO, M.ª VICTORIA: Leonardo e os fontaneiros, Galaxia.
167
iescastelao
 REIMÓNDEZ, MARÍA: Corredora, Xerais

 RIVEIRO VÁZQUEZ, B.: Tonecho de Rebordechao, Galaxia.
 SALGUEIRO, R.: Valentino Rufini e Akil Pillabán, de viaxe a Milán, Baía.
Proba de setembro:
 RIVAS, A.: Bala perdida, Obradoiro.

 CASTRO, RAQUEL: Número atómico 74, Fervenza.
 FERNÁNDEZ PAZ, A.: Cartas de inverno, Xerais.
Noite de voraces sombras, Xerais
 GALLEGO, ELENA: Dragal I, Xerais.
 MALLORQUÍ, CÉSAR: A Irmandade de Eiwhaz, Rodeira.
 MIRANDA, X. : Pel de lobo, Xerais.
 NÚÑEZ SINGALA: O achado do castro, Sotelo Blanco.
 SEIXIDO, L.: O cazador de Trolls, Sotelo Branco.
Proba de setembro:
 DE TORO, SUSO: Conta saldada, Alfaguara
2º ESO PMAR
Lingua castelá:
 CASONA, ALEJANDRO: La dama del alba .
 FRANK, ANNE: Diario.
 GALLEGO, LAURA: El valle de los lobos, SM.
 MALLORQUÍ, CÉSAR: Las lágrimas de Shiva, EDEBE.
Lingua galega:
 FERNÁNDEZ PAZ, A.: Cartas de inverno, Xerais
Noite de voraces sombras, Xerais.
 MIRANDA, X.: Pel de lobo, Xerais.
 NÚÑEZ SINGALA, O achado do castro, Sotelo Blanco.
168
iescastelao
 CASARES, CARLOS: Vento ferido, Galaxia.

 CASTELAO, Retrincos, Galaxia.
 CHRISTIE, AGATHA: A rateira, Vicens Vives.
 COSTAS, LEDICIA: Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta, Xerais.
 FERNÁNDEZ PAZ, A.: A viaxe de Gagarin, Xerais.
 LIENAS, GEMMA: O diario violeta de Carlota, Galaxia.
 MÉNDEZ FERRÍN: Arnoia, Arnoia, Xerais.
 GALLEGO, ELENA: Dragal II e III, Xerais.
 MALLORQUÍ, CÉSAR: O último traballo do señor Luna, Rodeira.
 MORENO, VICTORIA: Anagnórise, Galaxia.
 NEIRA VILAS, X.: Memorias dun neno labrego, Ed. do Castro.
 RIVAS, MANUEL: A lingua das bolboretas, Galaxia.
Proba de setembro:
 DE PEDROLO, MANUEL: Mecanoscrito da segunda orixe, Galaxia.

 ALONSO, FRAN: Poetízate, Xerais.
 BLANCO AMOR, Os biosbardos, Galaxia.
 CASARES, CARLOS.: Vento ferido, Galaxia.
 CASTELAO, Os dous de sempre, Galaxia.
 FERNÁNDEZ PAZ, A.: O único que queda é o amor, Xerais
 FERREIRO, C.E.: Dun tempo e dunha terra, (Ed. de G. Navaza), Tambre
 LOVECRAFT, H. P.: Relatos de terror, Xerais.
 MEIXIDE, CARLOS.: Cans, C. Meixide.
 MORENO, VICTORIA: Guedellas de seda e liño, Galaxia
 NEGRO, CARLOS: Makinaria, Xerais.
 NÚÑEZ SINGALA, Comedia bífida, Galaxia.
 ORWEL, GEORGE: A revolta dos animais, Positivas.
 RIVAS, MANUEL: Que me queres amor? Galaxia.
 STEVENSON, R. L.: O estraño caso do Dr. Jekyll e Mr. Hyde, Xerais.
A illa do tesouro, Xerais.
 TAYLOR, K.: Enderezo descoñecido, Xerais.
Proba de setembro:
 CALVEIRO, MARCOS: O pintor do sombreiro de malvas, Xerais.
169
iescastelao
5.Lingua Galega e Literatura no Bacharelato

Obxectivos da etapa
A LOMCE, segundo o Real Decreto 1105/2014, do 26 de decembro, establece os
seguintes obxectivos xerais para a Lingua Galega e Literatura:
«A materia Lingua Galega e Literatura ten como obxectivo o desenvolvemento da

competencia comunicativa do alumnado, entendida en todas as súas vertentes:
pragmática, lingüística, sociolingüística e literaria. Debe tamén achegar as ferramentas
e os coñecementos necesarios para desenvolverse satisfactoriamente en calquera
situación comunicativa da vida familiar, social e profesional. Eses coñecementos son
os que articulan os procesos de comprensión e expresión oral por un lado, e de
comprensión e expresión escrita por outro. A estruturación do pensamento do ser
humano faise a través da linguaxe, de aí que esa capacidade de comprender e de
expresarse sexa o mellor e o máis eficaz instrumento de aprendizaxe».
»A finalidade da reflexión lingüística é o coñecemento progresivo da propia lingua,
que se produce cando o alumnado percibe o uso de diferentes formas lingüísticas para
diversas funcións e cando analiza as súas propias producións e as dos que o rodean
para comprendelas, avalialas e, no seu caso, corrixilas. A reflexión literaria a través da
lectura, comprensión e interpretación de textos significativos favorece o coñecemento
das posibilidades expresivas da lingua, desenvolve a capacidade crítica e creativa dos
estudantes, dálles acceso ao coñecemento doutras épocas e culturas e enfróntaos a
situacións que enriquecen a súa experiencia do mundo e favorecen o coñecemento de
si mesmos.
»Os elementos de Lingua Galega e Literatura supoñen unha progresión respecto aos
saberes e habilidades adquiridos desde o inicio da vida escolar. O enfoque
comunicativo centrado no uso funcional da lingua articúlase ao redor dun eixe que é o
uso social da lingua en diferentes ámbitos: privados e públicos, familiares e escolares.
A materia céntrase na aprendizaxe das destrezas discursivas que poden darse en
diversos ámbitos: o das relacións persoais, o académico, o social e o dos medios de
comunicación, cuxo dominio require procedementos e coñecementos explícitos acerca
do funcionamento da linguaxe en todas as súas dimensións, tanto relativos aos
elementos formais como ás normas sociolingüísticas que presiden os intercambios.
»A lectura de textos diversos e a súa comprensión contribúe á adquisición de destrezas
comunicativas».
A lei establece a adquisición das destrezas básicas que debe manexar o alumnado para
ampliar a súa capacidade de comprensión e expresión oral e escrita e a súa educación
literaria a través de catro bloques de contidos cuxos obxectivos específicos resumimos
aquí:
170
iescastelao
Comunicación oral: escoitar e falar

- Adquirir habilidades para comunicar con precisión as ideas propias.
- Realizar discursos elaborados e adecuados á situación comunicativa.
- Escoitar os demais e interpretar correctamente as súas ideas.
Comunicación escrita: ler e escribir
- Aplicar estratexias de lectura para achegarse a textos con diferentes graos de
complexidade.
- Entender textos de diversos xéneros.
- Recoñecer as ideas explícitas e implícitas dos textos.
- Desenvolver o pensamento crítico e creativo.
- Seguir un método estruturado no traballo escrito: planificación, creación de
borradores, revisión e redacción.
- Escribir textos coherentes e adecuados.
Coñecemento da lingua
- Utilizar os mecanismos lingüísticos como base para un uso correcto da lingua.
- Interiorizar e usar adecuadamente as regras ortográficas e gramaticais.
- Reflexionar sobre as palabras, o seu uso e os seus valores significativos e expresivos
dentro dun discurso, dun texto e dunha oración.
- Recoñecer as relacións gramaticais entre as palabras e os grupos de palabras dentro
do texto.
- Afondar nas relacións textuais que fundamentan o discurso.
- Reflexionar sobre as variedades lingüísticas da lingua.
Educación literaria
- Formarse como lectores cultos e competentes.
- Ler, comprender e interpretar os textos literarios máis representativos da literatura galega.
- Achegarse aos xéneros literarios.
- Establecer as relacións entre o contexto sociocultural e a obra literaria.
- Desenvolver o gusto pola lectura de obras da literatura galega e universal.
- Desenvolver o gusto pola lectura de obras en xeral e de obras da literatura galega e
universal de todos os tempos.
Por último, a lei conclúe que a materia Lingua galega e Literatura, «persegue o
obxectivo último de crear cidadáns conscientes e interesados no desenvolvemento e na
mellora da súa competencia comunicativa, capaces de interactuar satisfactoriamente en
todos os ámbitos que forman e van formar parte da súa vida. Isto esixe unha reflexión
sobre os mecanismos de usos orais e escritos da súa propia lingua, e a capacidade de
interpretar e valorar o mundo e de formar as súas propias opinións a través da lectura
crítica das obras literarias máis importantes de todos os tempos».
171
iescastelao
5.1. 1º de Bacharelato
Temporalización
Para este curso de 1º deBacharelato utilizarase como material base o libro de texto de
Lingua Galega e Literatura da Editorial Anaya. Este libro está dividido en 15 unidades
En cada avaliación procurarase traballar as unidades indicadas na presente
temporalización. Os contidos de cada bloque tratados nas diferentes unidades
didácticas especifícanse no apartado seguinte.
1ª avaliación: unidades 1, 2, 3, 8, 9, 11 e 12
2ª avaliación: unidades. 12, 4,5 e 13
3ª avaliación:unidades6, 7, 10, 14 e 15:
suxeito a ritmos e frecuencias que varían entre os diversosgrupos, e a miúdo están
programación. Esta consideración é especialmente importante para o 1º de Bacharelato
de Adultos (nocturno) que se imparte no centro, pois nel están matriculados alumnos
de moi distintos tipos, formación, idades e intereses.
172
iescastelao

1º AVALIACIÓN: unidades 1, 2, 3, 8, 9, 11 e parte da 12
UNIDADE 1

Contenidos CC
- A comunicación 1. Coñecer como nos 1.1. Distingue entre comunicación

- A comunicación humana comunicamos os seres animada e inanimada, e CCL,
humanos e distinguir os coñece os sistemas non
- A linguaxe humana diferentes tipos de verbais, así como os distintos CMCT,
- Linguaxe e pensamento comunicación. tipos de comunicación CAA
- Características da linguaxe humana.
- Elementos do acto comunicativo 1.2. Emprega os principais
coñecementos de Lingüística
- A reversibilidade do acto
Xeral para comprender e
comunicativo CCL,
analizar textos alleos de
- O contorno da comunicación distintos ámbitos e para CMCT,
- A situación producir, compor e revisar CAA
- O contexto textos propios e de temáticas
diversas vinculados á
- Ruído e redundancia
comunicación e á linguaxe.
- O ruído
1.3. Describe os principais conceptos
- A redundancia de Lingüística Xeral:
- A intención comunicativa comunicación, linguaxe, lingua, CCL,
- As funcións da linguaxe unidades lingüísticas, signo CMCT,
lingüístico e diversas
- Os signos CAA
disciplinas lingüísticas.
- O signo lingüístico
- A lectura e a comprensión do texto
2. Coñecer as características 2.1. Comprende e explica as CCL,
da linguaxe humana. características da linguaxe. CMCT,
CAA,
CCEC
3. Identificar os elementos que 3.1. Identifica os elementos do acto
interveñen no acto comunicativo (emisor, receptor, CCL,
comunicativo, así como os referente, mensaxe, código e CAA,
elementos perturbadores. canle).
CSC
3.2. Localiza os ruídos que perturban

os actos comunicativos e as
redundancias que intentan CCL,
contrarrestalos.
CAA
173
iescastelao
4. Interpretar a intención 4.1. Identifica a intención

comunicativa dunha comunicativa das mensaxes
mensaxe e a función da distinguindo as funcións da
CCL,
linguaxe predominante linguaxe (representativa,
expresiva, apelativa, CAA,
fática,poética e CSIEE
metalingüística).
4.2. Recoñece os rexistros

lingüísticos en textos orais e CCL,
escritos en función da intención
CAA,
comunicativa.
CSIEE
4.3. Valora a importancia de utilizar o

rexistro axeitado a cada
situación comunicativa e
CCL,
aplícao nas súas producións
orais e escritas. CAA,
CSIEE
5. Comprender que a linguaxe 5.1. Comprende o concepto de signo

é un sistema de lingüístico. CCL,
comunicación por medio CAA,
de signos lingüísticos
CSIEE
6. Comprender a diferenza 6.1. Discrimina linguaxe e lingua, e CCL,

entre linguaxe, lingua e lingua e fala.
fala. CAA
7. Analizar a importancia 7.1. Analiza a importancia dunha
dunha lectura rigorosa, en lectura rigorosa, en varias
varias fases, para fases, para comprender un CCL,
comprender un texto texto eficazmente.
eficazmente. CAA
UNIDADE 2
Criterios
de avaliación
- Comunicación oral e escrita. 1. Distinguir entre comunicación oral e 1.1. Distingue entre comunicación oral e
- Tipoloxía textual. comunicación escrita. comunicación escrita. CCL,
- O texto dialogado. CAA
- O texto descritivo.
1.2. Identifica os recursos que proporcionan
- O texto narrativo. adecuación, coherencia e cohesión ao
- O texto expositivo. discurso. CCL,
- O texto argumentativo. CAA
174
iescastelao
- As propiedades textuais. 1.3. Coñece, valora e aplica as normas que

- Comentario de textos: rexen a cortesía na comunicación oral;
respecta as quendas e as opinións CCL,
- O resumo. alleas.
CAA
1.4. Recoñece a importancia dos aspectos

prosódicos (entoación, pausas, ton,
timbre e volume), a linguaxe corporal CCL,
adecuada (mirada e posición do CAA
corpo), así como o autocontrol das
emocións ao falar en público.
2. Comprender de forma esquemática a 2.1. Comprende de forma esquemática a
variedade de textos e a súa variedade de textos e a súa
clasificación segundo criterios de clasificación segundo criterios de
intención comunicativa, estrutura intención comunicativa, estrutura CCL,
formal ou lugar de interacción formal ou lugar de interacción social. CAA
social.
3. Comprender as características e a 3.1. Comprende as características e a

estrutura dun texto dialogado. estrutura dun texto dialogado
CCL
3.2. Produce, identifica e analiza a intención

comunicativa, a estrutura formal e de
contido e as características lingüísticas CCL
dos textos dialogados.
4. Comprender as características e os 4.1. Comprende as características e os tipos

tipos de textos descritivos. de textos descritivos.
CCL
4.2. Identifica e analiza a intención

comunicativa, a estrutura formal, de
contido e as características lingüísticas
dos textos descritivos e produce outros CCL
textos similares.
5. Comprender as caracterísicas, a 5.1. Pode elaborar unha descrición seguindo

estrutura, os elementos básicos e uns pasos.
os tipos de texto narrativo. CCL
5.2. Comprende as caracterísicas, a estrutura,

os elementos básicos e os tipos de
texto narrativo. CCL

contido e as características lingüísticas CCL
dos textos narrativos.
175
iescastelao
6. Comprender as características, a 6.1. Comprende as características, a estrutura

estrutura e os tipos de texto e os tipos de texto expositivo.
expositivo. CCL
6.2. Pode elaborar unha exposición seguindo

CCL,
uns pasos
CSIE
E
comunicativa, a estrutura formal, de CCL,
contido e as características lingüísticas CSIE
dos textos expositivos. E
7. Comprender as características, a 7.1. Comprende as características, a estrutura

estrutura e os tipos de texto e os tipos de texto argumentativo.
argumentativo. CCL,
CAA

contido e as características lingüísticas CCL,
dos textos argumentativos. CAA
8. Comprender as propiedades textuais 8.1. Comprende as propiedades textuais e

e analizar un texto a partir delas. analiza un texto a partir delas.
CCL,
CAA
8.2. Produce textos escritos ou orais de

diferentes xéneros mostrando un
correcto nivel de corrección gramatical, CCL,
presentación, adecuación, coherencia,
cohesión e corrección. CAA
8.3. Identifica, explica e usa distintos tipos de

conectores que lle proporcionan
cohesión a un texto. CCL,
CAA
9. Analizar un texto a partir dunhas 9.1. Comprende un texto, resume o seu

CCL,
pautas dadas. contido, determina o tema e establece
a súa estrutura. CSIE
E,
CAA
10. Comprender e valorar os textos orais 10.1. Comprende e valora textos orais e CCL,
e escritos de diversa tipoloxía de escritos de diversa tipoloxía de CMC
diferentes ámbitos. diferentes ámbitos. T,
CSIE
E
11. Analizar as vantaxes, características 11.1. Analiza as vantaxes, características e
e proceso de elaboración dun proceso de elaboración dun resumo CCL,
resumo para comprender un texto para comprender un texto de forma
de forma eficaz. eficaz CAA
176
iescastelao
UNIDADE 3
Estándares de
Criterios
Contidos aprendizaxe CC
de avaliación
avaliables
- O substantivo. 1. Identificar morfolóxica e sintacticamente 1.1. Identifica o

- O adxectivo. os substantivos e clasificalos segundo substantivo e
- Comentario de textos: o significado, orixe e composición. defíneo CCL,
desde o
- O título. punto de CAA,
vista CD
morfolóxico e
sintáctico.
1.2. Comprende a
clasificación
dos CCL,
substantivos CAA,
desde un
CD
criterio
semántico.
1.3. Identifica e
explica os
usos e
valores do
substantivo
nun texto,
relacionándo
os coa
intención CCL,
comunicativa
, coa CAA,
tipoloxía CD
textual, así
como con
outros
compoñente
s da
situación
comunicativa
.
2. Identificar substantivos masculinos e 2.1. Coñece as
femininos, e formar o feminino de característica CCL,
substantivos. s do CAA,
morfema de CD
xénero.
2.2. Identifica casos
especiais de CCL,
formación do CAA,
xénero. CD
3. Formar o plural de substantivos e de 3.1. Coñece as

palabras compostas. característica CCL,
s do
morfema de CAA,
número no CD
nome.
177
iescastelao
3.1. Diferencia os
procedement
os de CCL,
formación do CAA,
plural e os CD
casos
especiais.
4. Identificar morfolóxica e sintacticamente 4.1. Coñece o
os adxectivos e clasificalos en adxectivo e
explicativos ou especificativos. clasifícao
CCL,
desde
diversos CAA
puntos de
vista.
4.2. Identifica e
explica os usos e
valores do
adxectivo nun
texto,
relacionándoos
CCL,
coa intención
comunicativa, CAA
coa tipoloxía
textual, así como
con outros
compoñentes da
situación
5. Aplicar correctamente os procedementos 5.1. Coñece a
de formación do comparativo. formación do CCL,
grao CAA,
comparativo CD
nos
adxectivosr,
as formas e CCL,
as normas CAA,
que rexen o CD
seu uso.
6. Aplicar os procedementos de formación 6.1. Coñece a
do superlativo. formación do CCL,
grao
superlativo CAA,
nos CD
adxectivos.
6.2. Distingue entre
superlativos CCL,
absolutos, CAA,
relativos e CD
sintéticos.
7. Utilizar con corrección ortográfica, 7.1. Exprésase
gramatical, léxica e textual a lingua. oralmente e CCL,
por escrito
da forma CAA,
correcta e CSIEE
adecuada.
8. Valorar a relevancia e información que8.1. Valora a relevancia que
achega o título dun documento e a ten o título nun texto,
importancia de identificar claramente o identifica o tema e CCL,
tema. distingue entre tema
CAA
e argumento.
178
iescastelao
UNIDADE 8

Contidos CC
- Historia da lingua ata o século 1. Valorar a lingua galega 1.1. Valora e respecta a lingua CCL,
VIII. como lingua histórica e galega como lingua histórica
CAA,
- Formación da lingua galega. propia de Galicia. e propia de Galicia.
CD
- Substrato, adstrato e 2. Coñecer a orixe 2.1. Identifica e describe os
superestrato. románica da lingua diferentes elementos
- Período prerromano. galega e a súa evolución constitutivos do galego ao
- A romanización. ata converterse no longo da historia (substrato,
romance galego estrato e superestrato).
- Do latín vulgar ao galego- portugués.
portugués. 2.2. Describe a romanización e o CCL,
nacemento das linguas
- Formación histórica do léxico CAA,
romances.
galego. CD
- Comentario de textos:
2.3. Coñece a influencia dos
- O comentario crítico: corpo
superestratos xermánico e
argumentativo.
árabe na evolución da
lingua galega
3. Coñecer a formación 3.1. Recoñece os cultismos,

histórica do léxico semicultismos e palabras CCL,
galego. patrimoniais e cita algún CAA,
exemplo.
CD
3.2. Distingue as familias léxicas

CCL,
irregulares e utilízaas
correctamente. CAA,
CD
4. Utilizar con corrección 4.1. Exprésase oralmente e por CCL,
ortográfica, gramatical, escrito de forma correcta e
CAA
léxica e textual a lingua. adecuada.
CSIEE
5. Utilizar fontes de 5.1. Emprega diferentes fontes de
información impresas ou información para ampliar
dixitais no proceso de coñecementos, resolver CCL,
aprendizaxe. dúbidas e avanzar na CAA,
aprendizaxe autónoma. CSIEE
6. Identificar as 6.1. Identifica as características e a

CCL,
características e a estrutura do corpo
estrutura do corpo argumentativo dun texto. CAA,
argumentativo dun texto. CSIEE
179
iescastelao
UNIDADE 9

Contidos CC
- Historia da lingua: séculos IX a XIX. 1. Coñecer e valorar a evolución 1.1. Coñece o proceso de
histórica da lingua galega formación do galego CCL,
- Idade Media: galego antigo.
portugués como lingua CAA,
- A Idade Moderna: galego medio. única e diferenciada. CD
- A Idade Contemporánea: galego
moderno 2. Identificar e describir as 2.1. Identifica e describe as
características lingüísticas características lingüísticas CCL,
- O galego no século XIX.
fundamentais do galego fundamentais do galego CAA,
antigo, o seu contexto e antigo. CD
- O comentario crítico: a conclusión. identificalo en textos.
2.2. Describir o contexto histórico e
cultural do galego antigo así CCL,
como a súa situación CAA,
sociolingüística.
CD
2.3. Identifica o galego antigo en

CCL,
documentos non literarios e
literarios. CAA,
CD
3. Distinguir as características 3.1. Distingue as características
lingüísticas fundamentais do lingüísticas fundamentais do CCL,
galego medio (séculos XVI, XVII galego medio (séculos XVI,
CAA,
e XVIII), describir o seu XVII e XVIII), describe o seu
contexto e identificalo en contexto e identifícao en CD
textos.. textos.
3.2. Describe o contexto histórico e
CCL,
cultural do galego medio así
como a súa situación CAA,
sociolingüística. CD
3.3. Analiza a repercusión desta CCL,
etapa de dialectalización da
CAA,
lingua no desenvolvemento
posterior do galego. CD
3.4. Identifica o galego medio en CCL,
documentos non literarios e CAA,
literarios.
CD
4. Distinguir as características 4.1. Distingue as características
CCL,
lingüísticas fundamentais do lingüísticas fundamentais do
galego moderno (desde o galego moderno (desde o CAA,
século XIX ata 1916), describir século XIX ata 1916). CD
o seu contexto e identificalo en
textos, elaborar traballos 4.2. Describe o contexto histórico e
individuais e/ou en grupo nos cultural do galego moderno CCL,
que se describan e analicen (desde o século XIX ata CAA,
textos anteriores a 1916. 1916) así como a súa
CD
situación sociolingüística.
4.3. Analiza a repercusión da etapa
de nacemento do galego CCL,
moderno (desde o século
CAA,
XIX ata 1916) no
desenvolvemento posterior CD
da lingua.
180
iescastelao
4.4. Identifica o galego moderno

CCL,
(desde o século XIX ata
1916) en documentos non CAA,
literarios e literarios. CD
4.5. Elabora traballos de xeito
CCL,
individual e/ou en grupo nos
que se describen e analizan CAA,
textos anteriores a 1916. CD
ortográfica, gramatical, léxica e escrito de forma correcta e
CAA,
textual a lingua. adecuada.
CSIEE
6. Utilizar fontes de información 6.1. Emprega diferentes fontes de
impresas ou dixitais no información para ampliar
proceso de aprendizaxe. coñecementos, resolver CCL,
dúbidas e avanzar na CAA,
7. Identificar as características da 7.1. Identifica as características da

conclusión dun texto. conclusión dun texto.
CCL,
CAA,
CSIEE
UNIDADE 11
Criterios
de avaliación
- Periodización da literatura 1. Entender o concepto de 1.1. Define "literatura" e "texto literario",

galega. «período literario» e caracteriza os diferentes
coñecer os períodos e xéneros e analiza os seus CCL,
- A literatura galega medieval
movementos da nosa principais recursos formais e CAA,
- Contexto histórico da literatura literatura. describe a cronoloxía xeral da
galega medieval. CD
historia da literatura galega.
- A lírica medieval galego-
portuguesa. 1.2. Compara textos de diferentes
xéneros, caracterizándoos a CCL,
- A lírica profana.
partir dos seus trazos formais e CAA,
- A cantiga de amigo estruturais definitorios.
CD
- Os textos poéticos. 1.3. Adscribe á súa época autores/as e
CCL,
textos destacados da historia da
literatura galega. CAA,
CD
181
iescastelao
2. Coñecer o contexto 2.1. Analiza o contexto histórico

histórico, social e (sociedade, economía, cultura) CCL,
cultural no que xurdiu a no que se desenvolveu a
CAA,
lírica galego portuguesa. literatura medieval galego
portuguesa. CD
3. Coñecer as características 3.1. Coñece as características propias

da lírica profana galego da lírica profana galego
portuguesa e as súas portuguesa, os límites
manifestacións cronolóxicos dentro dos que se
principais. inscribe e os xéneros, autores e
intérpretes que cabe diferenciar. CCL,
CAA,
CD
3.2. Identifica e analiza as cantigas de
amigo: o argumento, temática,
personaxes e trazos formais
4. Coñecer a metodoloxía 4.1. Interpreta e comenta o contido dun CCL,

que hai que seguir para texto poético: resumo e tema
CAA,
analizar o contido dun
texto poético. CD
5. Utilizar con corrección 5.1. Exprésase oralmente e por escrito CCL,
ortográfica, gramatical, de forma correcta e adecuada. CAA,
léxica e textual a lingua.
CSIEE
6. Utilizar fontes de 6.1. Emprega diferentes fontes de
información impresas ou información para ampliar CCL,
dixitais no proceso de coñecementos, resolver dúbidas CAA,
aprendizaxe. e avanzar na aprendizaxe CSIEE
autónoma.
7. Analizar un texto a partir 7.1. Comprende un texto, resume o
dunhas pautas dadas. contido, establece o tema, CCL,
analiza a estrutura, elabora un
CAA,
comentario crítico e analízao
lingüísticamente. CSIEE
UNIDADE 12

Contidos CC
- A literatura galega medieval 1. Coñecer as 1.1. Identifica e analiza as

- A cantiga de amor. características cantigas de amor: trazos CCL,
da lírica profana formais, personaxes, CAA,
- As cantigas de escarnio e galego ambientación...
maldicir. CD
portuguesa e as
- Xéneros menores da lírica súas 1.2. Analiza cantigas de
profana. manifestacións escarnio e de maldicir, CCL,
- A prosa literaria medieval. principais. formal e tematicamente CAA,
1.3. Coñece os xéneros menores CD
- Os textos poéticos. e os contaminados.
182
iescastelao
UNIDADE 12

Contidos CC
- A literatura galega medieval 2. Ser capaz de identificar as 2.1. Identifica e comenta as

Cantigas de Santa María Cantigas de Santa CCL,
- A lírica relixiosa: As Cantigas
de Santa María. atendendo aos seus temas María CAA,
e aos procedementos CD
- Decadencia da lírica galego- formais empregados
portuguesa.
- A prosa literaria medieval. 3. Coñecer algunhas 3.1. Coñece algunhas
- Comentario de textos: CCL,
manifestacións da prosa manifestacións da
- Os textos poéticos. literaria medieval. prosa literaria CAA,
medieval. CD
4. Realizar esquemas das 4.1. Elabora un esquema
partes en que se divide un das partes nas que
poema segundo a súa se divide un poema
CCL,
estrutura interna. segundo a súa
estrutura interna. CAA,
5. Analizar a estrutura externa 5.1. Analiza a estrutura CD
dun texto poético. externa dun texto
poético.
6. Utilizar con corrección 6.1. Exprésase oralmente e CCL,
ortográfica, gramatical, por escrito de forma CAA,
léxica e textual a lingua. correcta e adecuada.
CSIE
E
7. Utilizar fontes de 7.1. Emprega diferentes
información impresas ou fontes de información
dixitais no proceso de para ampliar CCL,
aprendizaxe. coñecementos, CAA,
resolver dúbidas e CSIE
avanzar na E
aprendizaxe
autónoma.
183
iescastelao
UNIDADE 13
Contidos CC
- Dos Séculos Escuros ao 1. Identificar, analizar e describir 1.1. Identifica, analiza e

Prerrexurdimento a literatura do Galego Medio describe a literatura
- Os Séculos Escuros. (séculos XVI, XVII e XVIII): do Galego Medio
contextualizar sociohistórica e (séculos XVI, XVII e
- A literatura popular. sociolingüisticamente a XVIII): contextualiza CCL,
- O prerrexurdimento. producción desta etapa e sociohistórica e CAA,
- Comentario de textos: describir e analizar as sociolingüisticamen CD
principais obras e autores. te a produción
- Os textos poéticos.
desta etapa e
describe e analiza
as principais obras
2. Ler textos significativos da 2.1. Le e comenta textos
literatura do Galego Medio, representativos da
identificar as súas literatura do Galego
características temáticas e Medio,
formais e poñelas en relación caracterízaos CCL,
co contexto sociohistórico e formal, estrutural e CAA,
sociolingü.stico e mais o tematicamente e CD
xénero ao que pertencen. ponos en relación
co contexto
sociohistórico e
sociolingü.stico.
3. Definir Literatura Galega de 3.1. Define Literatura
Tradición Oral e as súas Galega de
principais concrecións Tradición Oral e as
xenéricas, historiar a súa súas principais
vitalidade e mais as principais concrecións
manifestacións e xenéricas, concreta CCL,
compilacións nos diferentes a historia da súa
CAA,
períodos históricos ata a vitalidade e mais as
actualidade. principais CD
manifestacións e
compilacións nos
diferentes períodos
históricos ata a
actualidade.
3.2. Le e comenta textos
dos diferentes
xéneros da
Literatura Galega CCL,
de Tradición Oral e CAA,
identifica os seus CD
principais trazos
formais, estruturais
e temáticos.
184
iescastelao
4. Entender o contexto histórico 4.1. identifica, analiza e

do Prerrexurdimento e describe a literatura
coñecer a produción literaria do
dos chamados Prerrexurdimento:
«Precursores». contextualiza
sociohistórica e CCL,
sociolingïsticament CAA,
e a produción do CD
Prerrexurdimento e
describe e analiza
as principais obras
e autores deste
período.
4.2. e e comenta textos
representativos da
literatura do
Prerrexurdimento,
caracterízaos CCL,
formal, estrutural e CAA,
tematicamente e CD
ponos en relación
co contexto
sociohistórico e
sociolingüístico.
5. Elaborar o comentario crítico 5.1. Elabora o comentario CCL,
dun texto poético. crítico dun texto
CAA,
poético.
CD
6. Utilizar con corrección 6.1. Exprésase oralmente
ortográfica, gramatical, léxica e por escrito de
e textual a lingua. forma correcta e
adecuada. CCL,
CAA,
CSIEE
UNIDADE 4
Criterios
de avaliación
- O pronome persoal. 1. Identificar morfolóxica e 1.1. Identifica morfolóxica e CCL,

- Definición, morfoloxía e sintacticamente o pronome sintacticamente o pronome
persoal. persoal CAA,
funcións.
CD
- Serie tónica.
1.2. Identifica e explica os usos e
- Serie átona. valores dos pronomes e CCL,
- Comentario de textos: relaciona a súa presenza coa
intención comunicativa e a CAA,
- O esquema.
tipoloxía textual, así como con CD
outros compoñentes.
185
iescastelao
2. Identificar e usar correctamente 2.1. Coñece e emprega axeitadamente CCL,

as formas átonas e reflexivas as formas átonas de CD e CI. CAA,
do pronome persoal.
CD
2.2. Usa correctamente as formas do CCL,
pronome se. CAA,
CD
2.3. Identifica e usa correctamente o
pronome de solidariedade e o CCL,
dativo de interese CAA,
3. Coñecer e aplicar correctamente 3.1. Coñece e aplica correctamente as CCL,

as normas de colocación e de normas de colocación e de
concorrencia do pronome concorrencia dos pronomes CAA,
átono, así como os valores átonos. CD
significativos que poida 3.1. Indica os diversos desprazamentos CCL,
adquirir. de significación dos pronomes CAA,
átonos.
CD
4. Utilizar con corrección 4.1. Exprésase oralmente e por escrito CCL,
ortográfica, gramatical, léxica e da forma correcta e adecuada. CAA,
textual a lingua.
CSIEE
5. Comprender a importancia dun 5.1. Comprende a importancia dun
esquema para ter unha idea esquema para ter unha idea
completa dos temas completa dos temas desenvoltos
desenvoltos nun textos. nun texto.
CCL,
CAA
UNIDADE 5
Criterios
de avaliación
- Determinantes e outros 1. Recoñecer e identificar os trazos 1.1. Identifica e explica os usos e valores
pronomes. característicos da categoría dos determinantes, relaciona a súa CCL,
- O artigo. gramatical dos determinantes, presenza coa intención comunicativa CAA,
explicando os seus usos e e a tipoloxía textual, así como con
- Os demostrativos. valores nos textos. outros compoñentes. CD
- Os posesivos.
2. Utilizar correctamente o artigo e 2.1. Identifica o artigo e as súas CCL,
- Os relativos. as súas contraccións, e contraccións, e usa correctamente
CAA,
- Os interrogativos e os recoñecer os seus usos as segundas forma
específicos. CD
exclamativos.
2.2. Recoñece algúns usos específicos do CCL,
- Os numerais.
artigo determinado CAA,
- Os indefinidos.
- Comentario de textos: CD
3. Identificar os demostrativos e 3.1. Identifica e usa correctamente as CCL,
- A estrutura.
coñecer os seus usos e formas dos demostrativos, así como CAA,
valores especiais. as súas contraccións
CD
3.2. Coñece e usa correctamente os valores CCL,
especiais dos demostrativos. CAA,
CD
4. Identificar os posesivos e 4.1. Identifica e usa correctamente os CCL,
186
iescastelao
coñecer as súas formas e usos posesivos, así como as súas formas CAA,
especiais. de propiedade exclusiva.
CD
4.2. Usa correctamente o posesivo CCL,
distributivo. CAA,
CD
4.3. Coñece os valores especiais do CCL,
posesivo CAA,
CD
5. Identificar as formas dos 5.1. Identifica os relativos e coñece os seus
CCL,
pronomes relativos e coñecer usos.
as normas que regulan o seu CAA,
emprego. CSIEE
6. Coñecer as formas e usos dos 6.1. Identifica e usa correctamente os
CCL,
pronomes interrogativos e pronomes interrogativos e
exclamativos. exclamativos. CAA
7. Coñecer as formas e 7.1. Coñece e usa correctamente as formas
clasificación dos pronomes dos numerais CCL,
numerais e dos pronomes CAA,
indefinidos CD
7.2. Coñece e usa correctamente as formas

dos indefinidos CCL,
CAA,
CSIEE
8. Recoñecer as distintas tipoloxías 8.1. Recoñece as distintas tipoloxías e

e estruturas que poden ter os estruturas que poden ter os textos CCL,
textos. CAA,
CSIEE
3º AVALIACIÓN: unidades 6, 7, 10, 14 e 15
UNIDADE 6

Contidos CC
- O verbo. 1. Recoñecer e identificar os 1.1. Identifica e explica os usos e

- Definición, estrutura e trazos característicos da valores dos verbos e das
categoría gramatical do perífrases e relaciona a súa CCL,
clasificación.
verbo e as perífrases presenza coa intención CAA,
- As categorías verbais. verbais e explicar os seus comunicativa e a tipoloxía
CD
- O sistema verbal do galego. usos e valores nos textos. textual, así como con outros
compoñentes
- Algúns valores dos modos de dos
tempos. 1.2. Analiza a estrutura morfolóxica CCL,
de formas verbais CAA,
- As formas nominais ou amodo-
temporais. CD
- As perífrases verbais. 2. Conxugar con corrección os 2.1. Conxuga con corrección os CCL,
- Comentario de textos: verbos regulares con verbos regulares e con CAA,
alternancia no radical. alternancia no radical
- O comentario crítico: obxectivo e CD
fases. 3. Conxugar correctamente 3.1. Conxuga correctamente verbos CCL,
verbos irregulares. irregulares. CAA,
187
iescastelao
CD
4. Identificar os valores dos 4.1. Identifica os valores dos modos e CCL,

modos e tempos nas tempos nas formas verbais. CAA,
formas verbais.
CSIEE
5. Identificar e utilizar con 5.1. Identifica e utiliza con corrección
corrección as formas as formas nominais do CCL,
nominais do sistema sistema verbal. CAA
verbal.
6. Identificar as perífrases 6.1. Identifica as perífrases verbais e
CCL,
verbais e determinar o seu determina o seu significado
significado CSIEE
7. Recoñecer as distintas 7.1. Recoñece as distintas tipoloxías
CCL,
tipoloxías e estruturas que e estruturas que poden ter os
poden ter os textos. textos CAA,
CSIEE
ortográfica, gramatical, escrito de forma correcta e CAA,
CSIEE
impresas ou dixitais no información para ampliar CCL,
proceso de aprendizaxe. coñecementos, resolver CAA,
dúbidas e avanzar na
10. Analizar a estrutura 10.1. Analiza a estrutura argumentativa

argumentativa dun texto dun texto nun comentario
nun comentario crítico crítico
CCL,
CAA,
CSIEE
UNIDADE 7
Contidos CC
- O advebio. 1. Identificar e utilizar con 1.1. Identifica e utiliza con

- As preposicións corrección os adverbios e corrección os CCL,
- As conxuncións locucións adverbiais. adverbios e CAA,
locucións
adverbiais.
O comentario crítico: introdución.
1.2. Identifica e explica os
usos e valores dos
adverbios e das
locucións CCL,
adverbiais e CAA,
relaciona a súa CD
presenza coa
intención
comunicativa e a
188
iescastelao
tipoloxía textual,
así como con
outros
compoñentes.
2. Identificar e utilizar con 2.1. Identifica e utiliza con CCL,

corrección as preposicións. corrección as CAA,
preposicións.
CD
3. Identificar e utilizar con 3.1. Identifica e utiliza con CCL,
corrección as conxuncións. corrección as CAA,
conxuncións.
CD
4. Utilizar con corrección 4.1. Exprésase oralmente CCL,
ortográfica, gramatical, e por escrito de
léxica e textual a lingua. forma correcta e CAA,
adecuada.
CSIEE
5. Utilizar fontes de información 5.1. Emprega diferentes
impresas ou dixitais no forntes de
proceso de aprendizaxe. información para
ampliar CCL,
coñecementos, CAA,
resolver dúbidas e CSIEE
avanzar na
aprendizaxe
autónoma.
6. Identificar, localiza e tipificar 6.1. Identifica, localiza e
un texto analiza a tipoloxía
textual dun texto
dado CCL,
CAA,
CSIEE
UNIDADE 10

Contidos CC
de avaluación avaliables
- A variación e a diversidade lingüística. 1. Distinguir as funcións sociais da 1.1. Distingue as funcións sociais da CCL,
- Introdución. lingua e determinar a situación do lingua e determina a situación
galego respecto delas. do galego respecto delas. CAA,
- A variación intralingüística. CD
- A diversidade lingüística. 2. Coñecer a variedade interna das 2.1. Coñece as variedades diacrónica CCL,
- A realidade plurilingüe da Península. linguas. e diatópica da lingua. CAA,
189
iescastelao
- O comentario crítico: a finalidade. 2.2. Coñece os factores que

determinan as variedades
diafásicas e diastráticas da
lingua e distingue o nivel e o CCL,
rexistro lingüístico dunha CAA,
situación comunicativa CD
concreta, así como a
variedade estándar da lingua.
3. Coñecer a diversidade lingüística e 3.1. Coñece a diversidade lingüística CCL,

valorar a súa importancia. e valora a súa importancia. CAA,
CD
3.2. Describe a diversidade CCL,
lingüística no mundo, en
Europa e na Península CAA,
Ibérica. CD
3.3. Diferencia e explica os
conceptos de multilingüismo,
plurilingüismo, lingua CCL,
minoritaria e lingua CAA,
minorizada, conflito lingüístico CD
e diglosia e describe os
fundamentos do ecolingüismo.
4. Analizar e reflexionar sobre a 4.1. Analiza e reflexiona sobre a CCL,
realidade plurilingüe da Península realidade plurilingüe da CAA,
Ibérica. Península Ibérica.
CD
4.1. Determina o papel da lusofonía
nas linguas do mundo no CCL,
século XXI e a súa importancia CAA,
cultural e económica desde a CD
perspectiva galega.
5. Coñecer os dereitos lingüísticos das 5.1. Coñece os dereitos lingüísticos
persoas e os aspectos lexislativos das persoas e os aspectos CCL,
que outorgan oficialidade ao lexislativos que outorgan CAA,
galego. oficialidade ao galego
CD
6. Utilizar con corrección ortográfica, 6.1. Exprésase oralmente e por

gramatical, léxica e textual a escrito de forma correcta e CCL,
lingua. adecuada. CAA,
CSIEE

impresas ou dixitais no proceso de información para ampliar CCL,
aprendizaxe. coñecementos, resolver CAA,
dúbidas e avanzar na CSIEE
8. Analizar a finalidade e os erros máis 8.1. Analiza a finalidade e os erros CCL,
habituais nun comentario crítico. máis habituais nun comentario CAA,
crítico.
CSIEE
190
iescastelao
UNIDADE 14

Contidos CC
- O Rexurdimento: Rosalía de 1. Reflexionar sobre a 1.1. Identifica, analiza e describe a

Castro importancia do Rexurdimento literatura do Rexurdimento:
- Caracterización e delimitacion. na nosa literatura. contextualiza sociohistórica e CCL,
sociolingïsticamente a
- Causas: o galeguismo. CAA,
produción e describe e
- Rosalía de Castro. analiza as principais obras e CD
- Comentario de textos: autores deste.
- Os textos dramáticos.
2. Coñecer as principais 2.1. Reflexiona sobre a vida, a
contribucións de Rosalía de obra, a lingua e a CCL,
Castro á literatura e á vida importancia de Rosalía na CAA,
cultural galega. Literatura galega CD
2.2. Analiza a temática, a forma e a CCL,

estrutura de poemas de CAA,
Cantares gallegos.
CD
2.3. Analiza a temática, a forma e a CCL,
estrutura de poemas de CAA,
Follas novas.
CD
3. Analizar o contido (personaxes, 3.1. Identifica o tema e comenta os
ambiente e acción dramática) elementos pertencentes á
CCL,
de textos teatrais estrutura interna
(personaxes, ambiente e CAA,
acción dramática) de textos CD
teatrais
3.2. Coñece a ideoloxía e a obra CCL,
dos precursores do CAA,
Rexurdimento.
CD
ortográfica, gramatical, léxica escrito de forma correcta e
CAA,
e textual a lingua. adecuada.
CSIEE
proceso de aprendizaxe. coñecementos, resolver CAA,
CSIEE
191
iescastelao
UNIDADE 15

Contidos CC
O Rexurdimento: Eduardo Pondal e Curros 1. Coñecer as principais 1.1. Reflexiona sobre a vida, a
contribucións de Pondal á obra, as fontes literarias, a CCL,
Enríquez
- Eduardo Pondal. literatura e á vida cultural lingua e a importancia de CAA,
galega. Pondal na literatura
- Curros Enríquez. CD
galega.
Os escritores da Xeración entre dous séculos: 1.2. Analiza algún poema de
Noriega Varela e Ramón Cabanillas Queixumes dos pinos, CCL,
tanto desde o punto de CAA,
Comentario de textos: vista formal coma de
- Os textos dramáticos. CD
contido
2. Coñecer as principais 2.1. Reflexiona sobre a vida, a CCL,
contribucións de Curros á obra, a lingua, o estilo e a
literatura e á vida cultural importancia de Curros na CAA,
galega literatura galega. CD
2.2. Analiza formalmente algún
poema de Aires da miña CCL,
terra e d´O Divino sainete CAA,
e realiza un comentario CD
interpretativo.
CCL,
contribucións doutros contribucións de Valentín
escritores á literatura galega Lamas Carvajal á literatura CAA,
no Rexurdimento galega. CD
3.2. Coñece outros narradores CCL,
galegos e autores de
CAA,
teatro do Rexurdimento
CD
4. Coñecer algúns autores 4.1. Coñece algúns autores
relevantes da xeración entre relevantes da xeración CCL,
dous séculos: Antón entre dous séculos: Antón
Noriega Varela e Ramón Noriega Varela e Ramón CAA,
Cabanillas Cabanillas CD
5. Analizar a forma e a estrutura 5.1. Analiza a forma e a estrutura

externa dos textos externa de textos CCL,
dramáticos dramáticos: o subxénero, CAA,
os diálogos, as anotacións
e a lingua. CD

ortográfica, gramatical, escrito de forma correcta e CAA,
CSIEE
proceso de aprendizaxe. coñecementos, resolver
CAA,
192
iescastelao

son os seguintes:

- Analiza e comenta textos de natureza diversa cun nivel de dificultade adaptado aos
obxectivos desta etapa.
- Produce textos escritos e orais respectuosos coas regras de coherencia, cohesión,
adecuación, presentación e corrección que se deben aplicar á produción de textos para
facilitar a comunicación lingüística.
- Planifica exposición orais e de traballos escritos con manexo previo de distintas
fontes de información (bibliográficas e audiovisuais) e cun vocabulario rigoroso que
lle proporcione ao alumnado os rudimentos do discurso científico.
- Comprende os conceptos de lingüística xeral (comunicación, linguaxe e lingua,
signo lingüístico..)
- Analiza e recoñeceos tipos de rexistro lingüístico e os diferentes tipos de textos
(descritivos, expositivos, narrativos, argumentativos e dialogados).

- Recoñece as clases de palabras: descrición, funcións e usos.
- Recoñecee analiza os mecanismos morfosintácticos e léxico-semánticos da lingua
galega e domina a terminoloxía lingúística adecuada.
- Domina as regras de acentuación e puntuación.
- Sabe aplicar as normas de uso lingüístico á produción dos propios textos.
- Comprende o vocabulario temático que figura no libro de texto, defíneo
adecuadamente e emprégao en textos de produción propia.
193
iescastelao
Bloque 4.Lingua e sociedade:

- Coñecea orixe e formación da nosa lingua: identificaas palabras patrimoniais,
cultismos, semicultismos e préstamos e coñeceos mecanismos de formación e
renovación léxica.
- Coñece o máis representativo da historia da lingua galega desde a Idade Media até
o século XIX, así como o contexto sociolingüístico.
- Coñece e identifica a variación intralingüística e a diversidade lingüística en Europa
e no mundo.
- Comprende e analiza a situación das linguas hexemónicas, minorizadas e
minoritarias así como a realidade plurilingüe e pluricultural da Península Ibérica.
Bloque 5.Educación literaria:

- Coñece as características xerais da lingua literaria: xéneros e recursos estilísticos.
-Identifica, analiza e describe as etapas, autores e obras representativasda literatura
galega dende a Idade Media ata o século XIX.
- Le e comenta textos representativos da literaturagalega dende a Idade Media ata o
século XIX: caracterízaos formal, estrutural e tematicamente e ponos en relación co
contexto sociohistórico e sociolingüístico.

194
iescastelao
5.2. 2º de Bacharelato
Temporalización
Para este curso de2º deBacharelato utilizarase como material base o libro de texto de
Lingua Galega e Literatura da Editorial Anaya. Este libro está dividido en 14 unidades
En cada avaliación procurarase traballar as unidades indicadas na presente
temporalización. Os contidos de cada bloque tratados nas diferentes unidades
didácticas especifícanse no apartado seguinte.
1ª avaliación: unidade 1, 2, 7 (apartados 1 e 2), 8 (do apartado 1 ao 4), 9 e 10.

2ª avaliación: unidade 3, 4, 7 (apartado 3), 8 (apartado 5), 11 e 12.
3 ª avaliación:unidade 5, 6, 7 (apartado 4), 8 (apartado 6), 13 e 14.
programación. Esta consideración é especialmente importante para o 2º de Bacharelato
de Adultos (nocturno) que se imparte no centro, pois nel están matriculados alumnos
de moi distintos tipos, formación, idades e intereses.
195
iescastelao

1º AVALIACIÓN: unidades 1, 2, 7(apartado 1e 2), 8(do apartado 1 ao 4), 9 e 10.
UNIDADE 1

avaliación aprendizaxe cc
avaliables
B1.1. Comprensión, interpretación e B1.1. Comprender, LGB1.1.1. Identifica a
valoración de textos orais e interpretar e valorar diferentes intención comunicativa, a
audiovisuais de natureza tipos de discursos orais, idea principal e as
diversa. audiovisuais e a situación en secundarias, de calquera
que se desenvolven. Captar o texto oral, formal ou CCL
sentido global, a intención do informal, producido na
discurso, a mensaxe e as súas variante estándar ou en
ideas principais e secundarias. calquera das variedades
dialectais.
LGB1.1.2. Recolle as ideas
fundamentais e
secundarias en CCL
resumos, esquemas ou
mapas conceptuais.
LGB1.1.3. Interpreta,
reflexiona e emite
xuízos críticos sobre CAA
discursos orais de
distinta natureza.
B1.2. Comprensión interpretación B1.2. Comprender, LGB1.2.1. Identifica as ideas
e valoración de textos interpretar e valorar textos principais e contidos
expositivos e orais de carácter expositivo relevantes dunha
argumentativos sobre e argumentativo sobre presentación (charla ou CCL
temas especializados do temas especializados conferencia sobre CAA
ámbito educativo. (conferencias, clases, temas especializados
charlas, presentacións e do ámbito educativo).
videoconferencia).
LGB1.2.2. Recoñece as
distintas estratexias de
organización do contido
nunha exposición oral
sobre un tema CAA
especializado propio do
ámbito educativo ou de
divulgación científica e
cultural.
LGB1.2.3. Escoita de maneira
activa, toma notas e CCL
formula preguntas coa CAA
intención de aclarar ou
196
iescastelao
ampliar ideas que se

desprenden da
exposición oral.
B1.5. Produción (planificación e B1.5. Realizar producións LGB1.5.1. Planifica os seus
execución de textos orais orais planificadas, textos orais e produce
relacionados con algún relacionadas con algún discursos adecuados,
contido do currículo ou tema contido do currículo ou coherentes e ben
de actualidade) adecuada á tema de actualidade cohesionados.
situación comunicativa, con adecuadas á situación e á
CAA
coherencia, cohesión, intención comunicativa
corrección, coa axuda das desexada, con coherencia, CCL
TIC, así como de elementos cohesión, corrección, coa
non verbais e con control das axuda das TIC así como de
emocións ao falar en público. elementos non verbais e
con control das emocións
ao falar en público.
LGB1.5.2. Consulta fontes de
información diversas e
CAA
revisa os borradores e
esquemas.
LGB1.5.3. Presenta os
contidos de forma clara
e ordenada e con
corrección gramatical, CCL
cínguese ao tema e
non divaga.
LGB1.5.4. Emprega
axeitadamente os
elementos prosódicos
axeitada, pausas, ton, CCL
timbre e volume), a
CSC
linguaxe corporal
(mirada e posición do CSIEE
corpo) así como o
autocontrol das
emocións ao falar en
público.
LGB1.5.5. Exprésase con
facilidade e recorre a
paráfrases ou CCL
circunloquios cando CSIEE
non encontra a
expresión precisa.
LGB1.5.6. Utiliza o rexistro
adecuado á situación CCL
comunicativa.
LGB1.5.7. Tenta buscar a
complicidade do
público e demostra CSIEE
seguridade ao
responder as preguntas
197
iescastelao
do auditorio.
LGB1.5.8. Emprega as TIC
para documentarse
bibliograficamente,
revisar
gramaticalmente o
CD
texto e elaborar unha
presentación adecuada CCL
á situación e á CAA
intención comunicativa
desexada, con
corrección.
B2.1. Comprensión e produción de B2.1. Aplicar estratexias e LGB2.1.1. Sintetiza as ideas
textos propios dos ámbitos coñecementos fundamentais do texto
educativo, xornalístico, lingüísticos, en resumos, esquemas
profesional e empresarial con sociolingüísticos e e mapas conceptuais.
axuda de estratexias e pragmáticos para CCL
coñecementos lingüísticos, interpretar e producir CCA
sociolingüísticos e textos propios dos
pragmáticos. ámbitos educativo,
xornalístico, profesional
e empresarial.
LGB2.1.2. Interpreta o
sentido global e
identifica a intención
comunicativa do emisor CCL
en textos expositivos e
argumentativos de
distintos ámbitos.
LGB2.1.3. Diferencia as ideas
principais e as
secundarias e sintetiza
o contido de textos CCL
expositivos e
argumentativos de
distintos ámbitos.
LGB2.1.4. Utiliza recursos
bibliográficos,
audiovisuais e dixitais CCL
para facilitar a CD
comprensión dun texto
CAA
e complementar as
súas producións.
B2.2. Planificación, produción e B2.2. Planificar, producir e LGB2.2.1. Planifica os seus
revisión de textos de distintos revisar textos de traballos seguindo
ámbitos adecuados, distintos ámbitos de unha orde predefinida e
coherentes e ben uso adecuados á revisa o proceso de
CCL
cohesionados; axustados ás situación e á intención escritura para mellorar
normas morfolóxicas e comunicativa, con a produción final.
gramaticais e ben coherencia, cohesión,
presentados. corrección gramatical e
198
iescastelao
boa presentación.
LGB2.2.2. Produce textos
propios de distintos
ámbitos usando o
rexistro adecuado, CCL
organizando os CSC
enunciados en
secuencias lineais e
ben cohesionadas.
B2.3. Produción de traballos B2.3. Realizar traballos LGB2.3.1. Desenvolve un
educativos individuais e en educativos individuais tema do currículo con
grupo sobre temas polémicos ou en grupo sobre rigor, claridade e
do currículo ou da temas controvertidos corrección gramatical. CCL
actualidade social, científica do currículo ou de
e cultural. actualidade social,
científica ou cultural.
LGB2.3.2. Adecúa a súa
expresión ás
condicións da situación
comunicativa (tema,
destinatario, ámbito
discursivo e xénero CCL
textual) e emprega os
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
B2.5. Busca e selección de B2.5. Extraer información de LGB2.5.1. Consulta
información procedente de fontes bibliográficas e información en fontes
fontes bibliográficas e dixitais dixitais e utilizar as TIC bibliográficas e dixitais
e posterior organización e ao longo de todo o e compila os datos CCL
revisión das producións cos proceso de escritura, máis relevantes en
recursos que ofrecen as TIC. fichas-resumo. CD
desde a planificación,
organización e CAA
produción do texto á
súa revisión e
corrección final.
LGB2.5.2. Respecta as
normas de
presentación dos
traballos escritos, a
CCL
organización en
epígrafes, CD
procedementos de cita,
notas a pé de páxina,
bibliografía.
LGB2.5.3. Utiliza
procesadores de texto
e correctores
CCL
ortográficos para
mellorar a presentación CD
e evitar erros
ortográficos e
199
iescastelao
tipográficos.
B3.1. Pronuncia correcta dos B3.1. Definir e identificar os LGB3.1.1. Define e identifica
fonemas propios do galego e fonemas da lingua os fonemas vocálicos e
das transformacións galega e recoñecer a consonánticos da
CCL
fonéticas que se dan nas importancia e o valor lingua galega.
palabras ao longo da cadea das normas fonéticas CAA
falada. como medio para CCEC
facilitar a comunicación
eficaz.
LGB3.1.2. Valora as normas
fonéticas como medio CCL
para facilitar a CCEC
comunicación eficaz.
B3.6. Participación en proxectos B3.6. Participar en proxectos LGB3.6.1. Participa en
(elaboración de materiais (elaboración de proxectos (elaboración
multimedia, folletos, carteis, materiais multimedia, de materiais
recensión de libros e folletos, carteis, multimedia, folletos,
películas, etc.) nos que se recensión de libros e carteis, recensión de
utilicen varias linguas, tanto películas, etc.) nos que libros e películas, obras
curriculares como outras se utilicen varias de teatro, etc.) nos que
presentes no centro docente, linguas, tanto se utilizan varias CCL
relacionados cos elementos curriculares como linguas e relacionados CAA
transversais e nos que se outras presentes no cos elementos
CD
eviten estereotipos centro docente, transversais, evita
lingüísticos ou culturais. relacionados cos estereotipos
elementos transversais lingüísticos ou culturais
e nos que se eviten e valora as
estereotipos competencias que
lingüísticos ou posúe como persoa
culturais. plurilingüe.
utilización dos coñecementos sistema e as normas coñecementos
sobre as linguas para de uso das linguas, lingüísticos de ámbito
desenvolver unha mediante a contextual, textual,
competencia comunicativa comparación e oracional e da palabra,
integrada. transformación de desenvolvidos no curso
textos, enunciados e nunha das linguas,
palabras, e utilizar para mellorar a CCL
estes coñecementos comprensión e CAA
para solucionar produción dos textos
problemas de traballados en calquera
comprensión e para a das outras.
200
iescastelao
UNIDADE 2

avaliables
B1.1. Comprensión, B1.1. Comprender, LGB1.1.1. Identifica a
interpretación e valoración interpretar e valorar intención comunicativa,
de textos orais e diferentes tipos de a idea principal e as
audiovisuais de natureza discursos orais, secundarias, de
diversa. audiovisuais e a calquera texto oral,
situación en que se formal ou informal,
desenvolven. Captar producido na variante CCL
o sentido global, a estándar ou en
intención do calquera das
discurso, a mensaxe variedades dialectais.
e as súas ideas
principais e
secundarias.
fundamentais e
secundarias en
resumos, esquemas ou CCL
mapas conceptuais.
reflexiona e emite
discursos orais de
distinta natureza.
B1.4. Desenvolvemento das B1.4. Coñecer, usar e LGB1.4.1. Identifica os
habilidades de escoita valorar a adecuación, recursos que
activa, cunha actitude de a coherencia, a proporcionan
interese, de cooperación e cohesión e a adecuación, coherencia
de respecto. claridade expositiva, e cohesión ao discurso.
así como as normas
CCL
de cortesía, nas
propias da actividade
educativa, tanto
espontáneas como
planificadas.
LGB1.4.2. Coñece e aplica as
normas que rexen a
cortesía na CSC
comunicación oral e CAA
respecta as opinións
alleas.
LGB1.4.3. Recoñece a CCL
importancia dos aspectos
CSC
prosódicos (entoación,
pausas, ton, timbre e CSIEE
201
iescastelao
volume), a linguaxe
corporal adecuada
(mirada e posición do
corpo), así como o
autocontrol das emocións
ao falar en público.
B1.5. Produción (planificación e B1.5. Realizar producións LGB1.5.4. Emprega
execución de textos orais orais planificadas, axeitadamente os
relacionados con algún relacionadas con elementos prosódicos
contido do currículo ou algún contido do (entoación e pronuncia
tema de actualidade) currículo ou tema de axeitada, pausas, ton,
adecuada á situación actualidade timbre e volume), a
comunicativa, con adecuadas á linguaxe corporal (mirada
coherencia, cohesión, situación e á e posición do corpo) así
corrección, coa axuda das intención como o autocontrol das CCL
TIC, así como de comunicativa emocións ao falar en CSC
elementos non verbais e desexada, con público.
CSIEE
con control das emocións coherencia,
ao falar en público. cohesión, corrección,
coa axuda das TIC
así como de
elementos non
verbais e con control
das emocións ao
falar en público.
B1.6. Produción de discursos B1.6. Producir textos orais, LGB1.6.1. Produce textos
orais, en intervencións en intervencións orais, en intervencións
espontáneas, adecuados á espontáneas, espontáneas,
situación e á intención adecuadas á adecuadas á situación
comunicativa desexada, situación e á e á intención
CCL
con coherencia, cohesión e intención comunicativa
corrección. comunicativa desexada, con
desexada, con coherencia, cohesión e
coherencia, cohesión corrección.
e corrección.
LGB1.6.2. Participa con
fluidez nas
espontáneas
morfosintácticas desta
colocación do pronome CCL
átono, así como a
fonética galega
(pronuncia das sete
vogais, n velar e
fonema fricativo palatal
xordo).
CCL
espontáneas
expresións propias do
202
iescastelao
galego: infinitivo
conxugado e
fraseoloxía adecuada.
espontáneas un léxico CCL
rico e variado.
B1.7. Exposición oral de textos B1.7. Expor oralmente, con LGB1.7.1. Desenvolve un
expositivos e rigor e claridade, un tema do currículo con
argumentativos do ámbito tema especializado rigor, claridade e
educativo e de divulgación de textos do ámbito corrección gramatical e CCL
científica e cultural. educativo ou de fonética.
divulgación científica
e cultural.
LGB1.7.2. Emprega léxico
preciso e especializado
e evita o uso de CCL
coloquialismos e
palabras comodín.
B2.1. Comprensión e produción B2.1. Aplicar estratexias e LGB2.1.1. Sintetiza as ideas
de textos propios dos coñecementos fundamentais do texto
ámbitos educativo, lingüísticos, en resumos, esquemas
xornalístico, profesional e sociolingüísticos e e mapas conceptuais.
empresarial con axuda de pragmáticos para
CCL
estratexias e interpretar e producir
coñecementos lingüísticos, textos propios dos CCA
sociolingüísticos e ámbitos educativo,
pragmáticos. xornalístico,
profesional e
empresarial.
sentido global e
argumentativos de
distintos ámbitos.
principais e as
expositivos e
argumentativos de
distintos ámbitos.
revisión de textos de revisar textos de traballos seguindo
distintos ámbitos distintos ámbitos de unha orde predefinida e
adecuados, coherentes e uso adecuados á revisa o proceso de
ben cohesionados; situación e á escritura para mellorar CCL
axustados ás normas intención a produción final.
morfolóxicas e gramaticais comunicativa, con
e ben presentados. coherencia,
203
iescastelao
cohesión, corrección
gramatical e boa
presentación.
ámbitos usando o
organizando os CSC
enunciados en
ben cohesionadas.
educativos individuais e en educativos tema do currículo con
grupo sobre temas individuais ou en rigor, claridade e
polémicos do currículo ou grupo sobre temas corrección gramatical.
CCL
da actualidade social, controvertidos do
científica e cultural. currículo ou de
actualidade social,
expresión ás
comunicativa (tema,
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
preciso e evita o uso de
CCL
coloquialismos ou
palabras comodín.
LGB2.3.4. Organiza os
contidos dos seus
traballos en función
duns obxectivos
CCL
fixados previamente,
contrasta posturas CSC
enfrontadas e defende
a súa opinión con
argumentos.
B2.6. Descrición das B2.6. Describir as LGB2.6.1. Recoñece,
propiedades do texto e propiedades do texto describe e utiliza
análise, nas producións e analizar os recursos de cohesión
propias e alleas, dos procedementos gramaticais e léxico-
procedementos lingüísticos lingüísticos básicos semánticos. CCL
básicos de adecuación, de adecuación, CAA
coherencia e cohesión. coherencia e
cohesión nas
producións propias e
alleas.
204
iescastelao
LGB2.6.2. Describe os tipos

de rexistro e analiza as CCL
súas manifestacións CAA
lingüísticas.
B3.2. Coñecemento e explicación B3.2. Coñecer as LGB3.2.1. Explica as
das variedades dialectais variedades dialectais, principais variedades
de Galicia. recoñecer e explicar dialectais e valora a
os seus trazos diversidade lingüística
característicos en como parte de noso
CCL
manifestacións orais patrimonio cultural.
e escritas e valorar a CCEC
diversidade
lingüística como
parte do patrimonio
cultural.
utilización dos sistema e as normas coñecementos
coñecementos sobre as de uso das linguas, lingüísticos de ámbito
linguas para desenvolver mediante a contextual, textual,
unha competencia comparación e oracional e da palabra,
comunicativa integrada. transformación de desenvolvidos no curso
textos, enunciados e nunha das linguas, CCL
palabras, e utilizar para mellorar a CAA
estes coñecementos comprensión e
para solucionar produción dos textos
problemas de traballados en calquera
comprensión e para das outras.
a produción de
textos.
UNIDADE 7 (apartados 1 e 2)

avaliables
B1.2. Comprensión interpretación e B1.2. Comprender, interpretar LGB1.2.1. Identifica as ideas
valoración de textos e valorar textos orais de principais e contidos
expositivos e argumentativos carácter expositivo e relevantes dunha
sobre temas especializados argumentativo sobre presentación (charla ou CCL
do ámbito educativo. temas especializados conferencia sobre CAA
(conferencias, clases, temas especializados
charlas, presentacións do ámbito educativo).
e videoconferencia).
nunha exposición oral CAA
sobre un tema
205
iescastelao
cultural.

activa, toma notas e
formula preguntas coa
CCL
ampliar ideas que se CAA
desprenden da
exposición oral.
situación comunicativa, con adecuadas á situación e
coherencia, cohesión, á intención
CAA
corrección, coa axuda das comunicativa desexada,
TIC, así como de elementos con coherencia, CCL
non verbais e con control das cohesión, corrección,
emocións ao falar en público. coa axuda das TIC así
como de elementos non
das emocións ao falar
en público.
revisa os borradores e CAA
esquemas.
e ordenada e con
CCL
corrección gramatical,
cínguese ao tema e
non divaga.
LGB1.5.4. Emprega
axeitadamente os
axeitada, pausas, ton,
CCL
timbre e volume), a
linguaxe corporal CSC
corpo) así como o
autocontrol das
público.
CCL
expositivos e argumentativos rigor e claridade, un tema tema do currículo con
206
iescastelao
do ámbito educativo e de especializado de textos rigor, claridade e

divulgación científica e do ámbito educativo ou de corrección gramatical e
cultural. divulgación científica e fonética.
cultural.
coloquialismos e
palabras comodín.
B1.8. Participación activa e B1.8. Participar activa e LGB1.8.1. Desenvolve
argumentada en debates nos argumentadamente en argumentos de forma
CCL
que se expresen opinións debates nos que se comprensible e
acerca dun tema de expresen opinións acerca convincente e comenta CAA
actualidade. dun tema de actualidade. as contribucións das CSC
persoas interlocutoras.
revisión de textos de distintos revisar textos de distintos traballos seguindo
ámbitos adecuados, ámbitos de uso unha orde predefinida e
coherentes e ben adecuados á situación e á revisa o proceso de
CCL
cohesionados; axustados ás intención comunicativa, escritura para mellorar
normas morfolóxicas e con coherencia, cohesión, a produción final.
gramaticais e ben corrección gramatical e
presentados. boa presentación.
ámbitos usando o
organizando os CSC
enunciados en
ben cohesionadas.
educativos individuais e en educativos individuais ou tema do currículo con
grupo sobre temas polémicos en grupo sobre temas rigor, claridade e
do currículo ou da controvertidos do corrección gramatical. CCL
actualidade social, científica currículo ou de
expresión ás
comunicativa (tema,
CCL
discursivo e xénero
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
coloquialismos ou CCL
palabras comodín.
207
iescastelao
contidos dos seus
duns obxectivos
CCL
a súa opinión con
argumentos.
B2.6. Descrición das propiedades B2.6. Describir as propiedades LGB2.6.1. Recoñece,
do texto e análise, nas do texto e analizar os describe e utiliza
producións propias e alleas, procedementos recursos de cohesión
CCL
dos procedementos lingüísticos básicos de gramaticais e léxico-
lingüísticos básicos de adecuación, coherencia e semánticos. CAA
adecuación, coherencia e cohesión nas producións
cohesión. propias e alleas.
lingüísticas.
B4.5. Historia da lingua: galego B4.3. Distinguir as LGB4.3.1. Distingue as
moderno (desde 1916 ata características lingüísticas características
1978); contexto histórico e fundamentais do galego lingüísticas
cultural; situación moderno desde 1916 ata fundamentais do CCL
sociolingüística e 1978, describir o seu galego moderno (desde
características lingüísticas. contexto e identificalo en 1916 ata 1978).
textos.
LGB4.3.2. Describe o
contexto histórico e
cultural do galego
CCL
moderno (desde 1916
ata 1978), así como a CSC
súa situación
sociolingüística.
LGB4.3.3. Diferencia e
describe as etapas que
podemos establecer
entre 1916 e 1978 CCL
desde o punto de vista
sociolingüístico.
LGB4.3.4. Analiza a
importancia da etapa
CCL
1916-1978 no
desenvolvemento CSC
posterior da lingua.
LGB4.3.5. Identifica o galego
moderno (desde 1916
ata 1978) en CCL
documentos non
literarios e literarios.
208
iescastelao
UNIDADE 8 (apartados 1 a 4)

avaliables
B1.6. Produción de discursos orais, B1.6. Producir textos orais, LGB1.6.1. Produce textos
en intervencións en intervencións orais, en intervencións
situación e á intención adecuadas á situación adecuadas á situación
comunicativa desexada, con e á intención e á intención CCL
coherencia, cohesión e comunicativa comunicativa
corrección. desexada, con desexada, con
coherencia, cohesión e coherencia, cohesión e
corrección. corrección.
fluidez nas
espontáneas
CCL
átono, así como a
fonética galega
(pronuncia das sete
vogais, n velar e
xordo).
espontáneas
expresións propias do CCL
galego: infinitivo
conxugado e
CCL
espontáneas un léxico
rico e variado.
expositivos e argumentativos rigor e claridade, un tema do currículo con
do ámbito educativo e de tema especializado de rigor, claridade e
divulgación científica e textos do ámbito corrección gramatical e CCL
cultural. educativo ou de fonética.
cultural.
coloquialismos e
palabras comodín.
209
iescastelao

argumentada en debates nos argumentadamente en argumentos de forma CCL
CAA
acerca dun tema de expresen opinións convincente e comenta
actualidade. acerca dun tema de as contribucións das CSC
actualidade. persoas interlocutoras.
B1.9. Participación en interaccións B1.9. Participar en LGB1.9.1. Desenvólvese con
orais sobre temas de interese interaccións sobre eficacia en situacións
persoal ou social ou asuntos temas de interese que xorden na vida CCL
da vida cotiá, en diferentes persoal, ou social ou diaria así como noutras CSC
rexistros. asuntos da vida cotiá, de estudo ou traballo e
CSIEE
nun rexistro formal, participa en conversas
neutro ou informal. informais.
B1.10. Aplicación dos B1.10. Aplicar os LGB1.10.1. Recoñece en
coñecementos gramaticais á coñecementos exposicións propias e
avaliación e mellora da gramaticais á alleas as dificultades
expresión oral e avaliación e mellora da expresivas
recoñecemento en expresión oral e (incoherencias,
exposicións orais propias e recoñecer, en repeticións,
alleas das dificultades exposicións orais ambigüidades, mal uso CAA
expresivas. propias e alleas, as dos rexistros pobreza CCL
dificultades expresivas. léxica, fonética e
entoación inadecuada),
e identifica
interferencias
lingüísticas e
desviacións da norma.
LGB1.10.2. Deseña
estratexias para
mellorar e progresar de CAA
xeito autónomo.
B1.11. Participación nas producións B1.11. Participar oralmente LGB1.11.1. Recoñece a
orais cunha fonética e cunha fonética e emisión dunha
prosodia correcta, valoración prosodia correcta, pronuncia galega
desta pronuncia e actitude valorar esta pronuncia correcta, identifica os
crítica ante os prexuízos que e amosar unha actitude erros na produción oral
se poidan asociar a ela. CCL
crítica ante os allea e produce
prexuízos que se discursos orais que
poidan asociar a ela. respectan as regras
prosódicas e fonéticas
da lingua galega.
LGB1.11.2. Recoñece e
rexeita
argumentadamente os
CCL
prexuízos que se
poidan asociar á CSC
pronuncia propia da
lingua galega.
LGB1.11.3. Usa, se a posúe,
a variante dialectal CCL
propia e asúmea como CSC
a variedade habitual do
210
iescastelao
seu contexto.
e empresarial.
sentido global e
argumentativos de
distintos ámbitos.
principais e as
expositivos e
argumentativos de
distintos ámbitos.
bibliográficos,
para facilitar a CD
comprensión dun texto CAA
e complementar as
súas producións.
ámbitos adecuados, distintos ámbitos de unha orde predefinida e
coherentes e ben uso adecuados á revisa o proceso de
cohesionados; axustados ás situación e á intención escritura para mellorar CCL
boa presentación.
ámbitos usando o
organizando os CSC
enunciados en
ben cohesionadas.
educativos individuais e en educativos individuais tema do currículo con CCL
211
iescastelao
do currículo ou da temas controvertidos corrección gramatical.

expresión ás
comunicativa (tema,
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
CCL
coloquialismos ou
palabras comodín.
B2.6. Descrición das propiedades B2.6. Describir as LGB2.6.1. Recoñece,
do texto e análise, nas propiedades do texto e describe e utiliza
producións propias e alleas, analizar os recursos de cohesión
dos procedementos procedementos gramaticais e léxico-
CCL
lingüísticos básicos de lingüísticos básicos de semánticos.
adecuación, coherencia e adecuación, CAA
cohesión. coherencia e cohesión
nas producións propias
e alleas.
lingüísticas.
B4.7. Elaboración dunha descrición B4.5. Elaborar unha LGB4.5.1. Elabora unha
esquemática na que se descrición esquemática descrición esquemática
detallen as diferentes etapas na que se detallen as na que se detallen as
da historia da lingua galega e diferentes etapas da diferentes etapas da
as súas principais historia da lingua historia da lingua CCL
características. galega e as súas galega e as súas
principais principais
características. características.
B4.8. A evolución da conciencia B4.6. Analizar e interpretar a LGB4.6.1. Analiza e interpreta
lingüística. evolución da a evolución da
conciencia lingüística conciencia lingüística
na historia da lingua na historia da lingua CCL
galega. galega. CSC
212
iescastelao
UNIDADE 9

avaliables
B1.3. Comprensión interpretación e B1.3. Comprender, LGB1.3.1. Interpreta e
valoración de textos orais interpretar e valorar identifica a intención
procedentes dos medios de textos orais comunicativa, o tema e CCL
comunicación social (xéneros xornalísticos e a estrutura en anuncios CAA
informativos e de opinión, e publicitarios. sonoros e/ou
da publicidade). audiovisuais.
LGB1.3.2. Identifica as
características propias
CCL
dos principais xéneros
informativos e de CAA
opinión dos medios de CSC
comunicación social.
LGB1.3.3. Analiza os
recursos verbais e non
verbais que se
empregan na CAA
publicidade para CCL
convencer os
destinatarios ou
destinatarias.
LGB1.3.4. Analiza de forma
crítica a forma e
contido das mensaxes CAA
publicitarias e evita CCL
usos lingüísticos
discriminatorios.
B1.4. Desenvolvemento das B1.4. Coñecer, usar e valorar LGB1.4.1. Identifica os
habilidades de escoita activa, a adecuación, a recursos que
cunha actitude de interese, coherencia, a cohesión proporcionan
de cooperación e de e a claridade adecuación, coherencia
respecto. expositiva, así como as e cohesión ao discurso.
normas de cortesía, CCL
nas intervencións orais
educativa, tanto
espontáneas como
planificadas.
normas que rexen a
cortesía na CSC
alleas.
LGB1.4.3. Recoñece a
CCL
importancia dos
aspectos prosódicos CSC
213
iescastelao
(entoación, pausas, CSIEE

ton, timbre e volume), a
linguaxe corporal
adecuada (mirada e
posición do corpo), así
como o autocontrol das
público.
B1.6. Produción de discursos orais, B1.6. Producir textos orais, en LGB1.6.1. Produce textos
en intervencións intervencións orais, en intervencións
espontáneas, adecuados á espontáneas, adecuadas espontáneas,
situación e á intención á situación e á intención adecuadas á situación
comunicativa desexada, con comunicativa desexada, e á intención CCL
coherencia, cohesión e con coherencia, cohesión comunicativa
corrección. e corrección. desexada, con
corrección.
fluidez nas
espontáneas
CCL
átono, así como a
fonética galega
(pronuncia das sete
vogais, n velar e
xordo).
espontáneas
expresións propias do CCL
galego: infinitivo
conxugado e
CCL
espontáneas un léxico
rico e variado.
CCL
cultural.
coloquialismos e
palabras comodín.
214
iescastelao

argumentada en debates nos argumentadamente en argumentos de forma CCL
CAA
acerca dun tema de expresen opinións acerca convincente e comenta
expresión ás
comunicativa (tema,
CCL
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
palabras comodín.
contidos dos seus
duns obxectivos
CCL
a súa opinión con
argumentos.
fontes bibliográficas e dixitais dixitais e utilizar as TIC ao bibliográficas e dixitais
e posterior organización e longo de todo o proceso e compila os datos CCL
revisión das producións cos de escritura, desde a máis relevantes en CD
recursos que ofrecen as TIC. planificación, organización fichas-resumo. CAA
e produción do texto á
súa revisión e corrección
final.
normas de
presentación dos
traballos escritos, a CCL
organización en CD
epígrafes,
215
iescastelao
bibliografía.
LGB2.5.3. Utiliza
e correctores
ortográficos para CCL
e evitar erros
ortográficos e
tipográficos.
CCL
lingüísticas.
B5.1. Literatura galega de 1916 a B5.1 Identificar, analizar e LGB5.1.1. Identifica, analiza e
1936: describir a literatura describe a poesía
Poesía: autores/as de Vangarda e galega de 1916 a 1936: galega de 1916 a 1936:
CCL
outros/as autores/as. Poesía: autores/as de Vangarda autores/as de
e outros/as autores/as. Vangarda e outros/as
autores/as.
B5.2. Lectura e comentario de B5.2. Ler e comentar textos LGB5.2.1. Le e comenta
textos significativos da significativos da literatura textos representativos
literatura galega de 1916 a galega de 1916 a 1936, da poesía galega de
1936, identificación das súas identificar as súas 1916 a 1936,
características temáticas e características temáticas caracterízaos formal,
formais e relación co e formais e poñelas en estrutural e CCL
contexto sociohistórico e relación co contexto tematicamente e ponos
sociolingüístico e mais o sociohistórico e en relación co contexto
xénero ao que pertencen. sociolingüístico e mais o sociohistórico e
xénero ao que pertencen. sociolingüístico.
B5.7. Análise e comentario, a B5.7. Analizar e comentar, a LGB5.7.1. Analiza e comenta,
través de probas escritas ou través de probas escritas a través de probas
traballos, cando menos ou traballos, cando menos escritas ou traballos,
dunha obra completa de unha obra completa de cando menos unha
cada un dos períodos cada un dos períodos obra completa de cada
literarios referidos. literarios referidos. un dos períodos
literarios referidos. CCL
216
iescastelao
UNIDADE 10

avaliables
B1.1. Comprensión, interpretación B1.1. Comprender, LGB1.1.1. Identifica a
e valoración de textos orais e interpretar e valorar intención comunicativa,
audiovisuais de natureza diferentes tipos de a idea principal e as
diversa. discursos orais, secundarias, de
audiovisuais e a calquera texto oral,
desenvolven. Captar o producido na variante CCL
sentido global, a estándar ou en
intención do discurso, a calquera das
mensaxe e as súas variedades dialectais.
ideas principais e
secundarias.
fundamentais e
secundarias en CCL
resumos, esquemas ou
mapas conceptuais.
reflexiona e emite
discursos orais de
distinta natureza.
B1.6. Produción de discursos orais, B1.6. Producir textos orais, LGB1.6.1. Produce textos
en intervencións en intervencións orais, en intervencións
situación e á intención adecuadas á situación adecuadas á situación
comunicativa desexada, con e á intención e á intención CCL
coherencia, cohesión e comunicativa comunicativa
corrección. desexada, con desexada, con
coherencia, cohesión e coherencia, cohesión e
corrección. corrección.
fluidez nas
espontáneas
CCL
átono, así como a
fonética galega
(pronuncia das sete
vogais, n velar e
xordo).
LGB1.6.3. Emprega nas CCL
217
iescastelao
espontáneas
expresións propias do
galego: infinitivo
conxugado e
B1.9. Participación en interaccións B1.9. Participar en interaccións LGB1.9.1. Desenvólvese con
orais sobre temas de interese sobre temas de interese eficacia en situacións
persoal ou social ou asuntos persoal, ou social ou que xorden na vida CCL
da vida cotiá, en diferentes asuntos da vida cotiá, nun diaria así como noutras CSC
rexistros. rexistro formal, neutro ou de estudo ou traballo e
CSIEE
informal. participa en conversas
informais.
avaliación e mellora da gramaticais á avaliación e alleas as dificultades
expresión oral e mellora da expresión oral expresivas
recoñecemento en e recoñecer, en (incoherencias,
exposicións orais propias e exposicións orais propias repeticións,
alleas das dificultades e alleas, as dificultades ambigüidades, mal uso CAA
expresivas. expresivas. dos rexistros pobreza CCL
léxica, fonética e
e identifica
interferencias
lingüísticas e
LGB1.10.2. Deseña
estratexias para
xeito autónomo.
xornalístico, profesional e
empresarial.
sentido global e
argumentativos de
distintos ámbitos.
principais e as
secundarias e sintetiza CCL
o contido de textos
expositivos e
218
iescastelao
argumentativos de
distintos ámbitos.
bibliográficos,
para facilitar a CD
comprensión dun texto
CAA
e complementar as
súas producións.
CCL
ámbitos usando o
organizando os CSC
enunciados en
ben cohesionadas.
expresión ás
comunicativa (tema,
CCL
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
palabras comodín.
información procedente de fontes bibliográficas e información en fontes CCL
CD
e posterior organización e longo de todo o proceso e compila os datos
revisión das producións cos de escritura, desde a máis relevantes en CAA
recursos que ofrecen as TIC. planificación, organización fichas-resumo.
219
iescastelao
final.
normas de
presentación dos
CCL
organización en
epígrafes, CD
bibliografía.
LGB2.5.3. Utiliza
e correctores
e evitar erros
ortográficos e
tipográficos.
B5.1. Literatura galega de 1916 a B5.1. Identificar, analizar e LGB5.1.2. Identifica, analiza e
1936: describir a literatura describe a prosa
Prosa: autores/as das Irmandades, o galega de 1916 a 1936: galega de 1916 a 1936:
Grupo Nós (narrativa e Prosa: autores/as das autores/as das
ensaio) e outros/as Irmandades, o Grupo Nós Irmandades, o Grupo
Nós (narrativa e CCL
autores/as. (narrativa e ensaio) e
Teatro: autores/as das Irmandades, outros/as autores/as. ensaio) e outros/as
Vangardas e Grupo Nós. Teatro: autores/as das autores/as.
Irmandades, Vangardas e
Grupo Nós.
LGB5.1.3. Identifica, analiza e
describe o teatro
galego de 1916 a 1936:
autores/as das CCL
Irmandades,
Vangardas e Grupo
Nós.
literatura galega de 1916 a galega de 1916 a 1936, da prosa galega de
1936, identificación das súas identificar as súas 1916 a 1936,
características temáticas e características temáticas caracterízaos formal,
formais e relación co e formais e poñelas en estrutural e CCL
contexto sociohistórico e relación co contexto tematicamente e ponos
sociolingüístico e mais o sociohistórico e en relación co contexto
xénero ao que pertencen. sociolingüístico e mais o sociohistórico e
xénero ao que pertencen. sociolingüístico.
LGB5.2.3. Le e comenta
textos representativos
do teatro galego de
CCL
1916 a 1936,
caracterízaos formal,
estrutural e
220
iescastelao
tematicamente e ponos
en relación co contexto
sociohistórico e
sociolingüístico.
dunha obra completa de unha obra completa de cando menos unha CCL
literarios referidos.
2º AVALIACIÓN: unidade 3, 4, 7 (apartado 3), 8 (apartado 5), 11 e 12.
UNIDADE 3

avaliables
B1.1. Comprensión, B1.1. Comprender, LGB1.1.1. Identifica a
interpretación e valoración interpretar e valorar intención comunicativa,
de textos orais e diferentes tipos de a idea principal e as
audiovisuais de natureza discursos orais, secundarias, de
diversa. audiovisuais e a calquera texto oral,
desenvolven. Captar producido na variante CCL
o sentido global, a estándar ou en
intención do calquera das
discurso, a mensaxe variedades dialectais.
e as súas ideas
principais e
secundarias.
fundamentais e
secundarias en
mapas conceptuais.
reflexiona e emite
discursos orais de
distinta natureza.
B1.2. Comprensión interpretación B1.2. Comprender, LGB1.2.1. Identifica as ideas
e valoración de textos interpretar e valorar principais e contidos
expositivos e textos orais de relevantes dunha
CCL
argumentativos sobre carácter expositivo e presentación (charla ou
temas especializados do argumentativo sobre conferencia sobre CAA
ámbito educativo. temas especializados temas especializados
(conferencias, do ámbito educativo).
221
iescastelao
clases, charlas,
presentacións e
videoconferencia).
sobre un tema CAA
cultural.
situación comunicativa, con adecuadas á situación
coherencia, cohesión, e á intención
corrección, coa axuda das comunicativa CAA
TIC, así como de elementos desexada, con CCL
non verbais e con control das coherencia, cohesión,
emocións ao falar en público. corrección, coa axuda
das TIC así como de
elementos non verbais
e con control das
público.
esquemas.
e ordenada e con
CCL
cínguese ao tema e
non divaga.
LGB1.5.4. Emprega
axeitadamente os
timbre e volume), a CSC
linguaxe corporal (mirada
CSIEE
e posición do corpo) así
público.
CCL
222
iescastelao

cultural.
coloquialismos e
palabras comodín.
argumentada en debates nos argumentadamente en argumentos de forma
CCL
acerca dun tema de expresen opinións acerca convincente e comenta CAA
LGB1.8.2. Aplica as normas
que rexen a cortesía na
comunicación oral,
CCL
respecta as quendas e
as opinións alleas e CSC
emprega unha linguaxe
non discriminatoria.
e identifica
interferencias
lingüísticas e
LGB1.10.2. Deseña
estratexias para
CAA
mellorar e progresar de
xeito autónomo.
empresarial.
sentido global e
CCL
comunicativa do emisor
223
iescastelao
argumentativos de
distintos ámbitos.
principais e as
expositivos e
argumentativos de
distintos ámbitos.
bibliográficos,
para facilitar a CD
e complementar as
súas producións.
cohesionados; axustados ás intención comunicativa, escritura para mellorar CCL
ámbitos usando o
organizando os CSC
enunciados en
ben cohesionadas.
expresión ás
comunicativa (tema,
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
B2.1. Comprensión e produción de B2.1. Aplicar estratexias e LGB2.1.1. Sintetiza as ideas CCL
textos propios dos ámbitos coñecementos fundamentais do texto CCA
224
iescastelao

axuda de estratexias e pragmáticos para
coñecementos lingüísticos, interpretar e producir
empresarial.
sentido global e
argumentativos de
distintos ámbitos.
principais e as
expositivos e
argumentativos de
distintos ámbitos.
bibliográficos,
para facilitar a CD
e complementar as
súas producións.
cohesionados; axustados ás intención comunicativa, escritura para mellorar CCL
ámbitos usando o
organizando os CSC
enunciados en
ben cohesionadas.
225
iescastelao

expresión ás
comunicativa (tema,
CCL
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
UNIDADE 4

avaliables
B1.1. Comprensión, interpretación e B1.1. Comprender, interpretar LGB1.1.1. Identifica a
valoración de textos orais e e valorar diferentes intención comunicativa,
audiovisuais de natureza tipos de discursos orais, a idea principal e as
diversa. audiovisuais e a secundarias, de
situación en que se calquera texto oral,
desenvolven. Captar o formal ou informal, CCL
sentido global, a producido na variante
intención do discurso, a estándar ou en
mensaxe e as súas calquera das
ideas principais e variedades dialectais.
secundarias.
fundamentais e
secundarias en
mapas conceptuais.
reflexiona e emite
discursos orais de
distinta natureza.
B1.6. Produción de discursos orais, B1.6. Producir textos orais, en LGB1.6.1. Produce textos
en intervencións intervencións orais, en intervencións
situación e á intención adecuadas á situación e adecuadas á situación
comunicativa desexada, con á intención e á intención CCL
coherencia, cohesión e comunicativa desexada, comunicativa
corrección. con coherencia, desexada, con
cohesión e corrección. coherencia, cohesión e
corrección.
fluidez nas
CCL
espontáneas
226
iescastelao
átono, así como a
fonética galega
(pronuncia das sete
vogais, n velar e
xordo).
B1.9. Participación en interaccións B1.9. Participar en LGB1.9.1. Desenvólvese con
orais sobre temas de interese interaccións sobre eficacia en situacións
persoal ou social ou asuntos temas de interese que xorden na vida CCL
da vida cotiá, en diferentes persoal, ou social ou diaria así como noutras CSC
rexistros. asuntos da vida cotiá, de estudo ou traballo e
CSIEE
nun rexistro formal, participa en conversas
neutro ou informal. informais.
B1.10. Aplicación dos coñecementos B1.10. Aplicar os LGB1.10.1. Recoñece en
gramaticais á avaliación e coñecementos exposicións propias e
mellora da expresión oral e gramaticais á avaliación alleas as dificultades
recoñecemento en e mellora da expresión expresivas
exposicións orais propias e oral e recoñecer, en (incoherencias,
alleas das dificultades exposicións orais repeticións,
expresivas. propias e alleas, as ambigüidades, mal uso CAA
dificultades expresivas. dos rexistros pobreza CCL
e identifica
interferencias
lingüísticas e
e empresarial.
sentido global e
argumentativos de
distintos ámbitos.
principais e as
secundarias e sintetiza CCL
o contido de textos
expositivos e
227
iescastelao
argumentativos de
distintos ámbitos.
ámbitos adecuados, distintos ámbitos de uso unha orde predefinida e
coherentes e ben adecuados á situación e revisa o proceso de
cohesionados; axustados ás á intención escritura para mellorar CCL
boa presentación.
ámbitos usando o
organizando os CSC
enunciados en
ben cohesionadas.
educativos individuais e en educativos individuais tema do currículo con
do currículo ou da actualidade temas controvertidos do corrección gramatical. CCL
social, científica e cultural. currículo ou de
actualidade social,
expresión ás
comunicativa (tema,
CCL
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
B3.4. Observación, reflexión e B3.4. Observar, reflexionar e LGB3.4.1. Recoñece as
explicación das unidades e explicar as distintas diferentes estruturas
funcións sintácticas. unidades e función sintácticas, explica as
CCL
sintácticas e aplicar os relacións que se
coñecementos sobre establecen e emprega CAA
análise sintáctica na a terminoloxía
produción de textos. axeitada.
B3.6. Participación en proxectos B3.6. Participar en proxectos LGB3.6.1. Participa en
(elaboración de materiais (elaboración de proxectos (elaboración
multimedia, folletos, carteis, materiais multimedia, de materiais
recensión de libros e folletos, carteis, multimedia, folletos, CCL
películas, etc.) nos que se recensión de libros e carteis, recensión de
CAA
utilicen varias linguas, tanto películas, etc.) nos que libros e películas, obras
curriculares como outras se utilicen varias de teatro, etc.) nos que CD
presentes no centro docente, linguas, tanto se utilizan varias
relacionados cos elementos curriculares como linguas e relacionados
transversais e nos que se outras presentes no cos elementos
228
iescastelao
eviten estereotipos centro docente, transversais, evita

lingüísticos ou culturais. relacionados cos estereotipos
elementos transversais lingüísticos ou culturais
e nos que se eviten e valora as
estereotipos lingüísticos competencias que
ou culturais. posúe como persoa
plurilingüe.
utilización dos coñecementos sistema e as normas de coñecementos
sobre as linguas para uso das linguas, lingüísticos de ámbito
desenvolver unha mediante a contextual, textual,
competencia comunicativa comparación e oracional e da palabra,
integrada. transformación de desenvolvidos no curso CCL
textos, enunciados e nunha das linguas, CAA
palabras, e utilizar estes para mellorar a
coñecementos para comprensión e
solucionar problemas produción dos textos
de comprensión e para traballados en calquera
a produción de textos. das outras.
UNIDADE7 (apartado 3)

avaliables
B4.5. Historia da lingua: B4.3. Distinguir as LGB4.3.1. Distingue
galego moderno características as características
(desde 1916 ata lingüísticas lingüísticas
1978); contexto fundamentais do fundamentais do
histórico e cultural; galego moderno galego moderno
CCL
situación desde 1916 ata (desde 1916 ata
sociolingüística e 1978, describir o 1978).
características seu contexto e
lingüísticas. identificalo en
textos.
contexto
histórico e
cultural do CCL
galego moderno
(desde 1916 ata CSC
1978), así como
a súa situación
sociolingüística.
LGB4.3.3. Diferencia
e describe as
etapas que CCL
podemos
establecer entre
1916 e 1978
229
iescastelao
desde o punto de
vista
sociolingüístico.
LGB4.3.4. Analiza a
importancia da
etapa 1916-1978 CCL
no
desenvolvemento CSC
posterior da
lingua.
LGB4.3.5. Identifica o
galego moderno
(desde 1916 ata
1978) en CCL
documentos non
literarios e
literarios.
UNIDADE 8 (apartado 5)

avaliables
B4.7. Elaboración dunha B4.5. Elaborar unha LGB4.5.1. Elabora
descrición descrición unha descrición
esquemática na que esquemática na esquemática na
se detallen as que se detallen as que se detallen as
diferentes etapas da diferentes etapas diferentes etapas CCL
historia da lingua da historia da da historia da
galega e as súas lingua galega e lingua galega e
principais as súas principais as súas principais
características. características. características.
B4.8. A evolución da B4.6. Analizar e LGB4.6.1. Analiza e
conciencia interpretar a interpreta a
lingüística. evolución da evolución da
CCL
conciencia conciencia
lingüística na lingüística na CSC
historia da lingua historia da lingua
galega. galega.
230
iescastelao
UNIDADE 11

avaliables
B1.2. Comprensión interpretación e B1.2. B1.2. Comprender, LGB1.2.1. Identifica as ideas
valoración de textos interpretar e valorar principais e contidos
expositivos e argumentativos textos orais de carácter relevantes dunha
sobre temas especializados expositivo e presentación (charla ou
CCL
do ámbito educativo. argumentativo sobre conferencia sobre temas
temas especializados especializados do ámbito CAA
(conferencias, clases, educativo).
charlas, presentacións
LGB1.2.2. Recoñece as distintas
estratexias de organización
do contido nunha
exposición oral sobre un
CAA
tema especializado propio
do ámbito educativo ou de
cultural.
B1.6. Produción de discursos orais, B1.6. Producir textos orais, LGB1.6.1. Produce textos orais,
en intervencións en intervencións en intervencións
espontáneas, adecuados á espontáneas, espontáneas, adecuadas á
situación e á intención adecuadas á situación situación e á intención
comunicativa desexada, con e á intención comunicativa desexada, CCL
coherencia, cohesión e comunicativa con coherencia, cohesión e
corrección. desexada, con corrección.
corrección.
LGB1.6.2. Participa con fluidez
CCL
espontáneas expresións
propias do galego: infinitivo CCL
conxugado e fraseoloxía
adecuada.
B1.11. Participación nas producións B1.11. Participar oralmente LGB1.11.1. Recoñece a emisión
orais cunha fonética e cunha fonética e dunha pronuncia galega
CCL
prosodia correcta, valoración prosodia correcta, correcta, identifica os erros
desta pronuncia e actitude valorar esta pronuncia na produción oral allea e
231
iescastelao
crítica ante os prexuízos que e amosar unha actitude produce discursos orais
se poidan asociar a ela. crítica ante os que respectan as regras
prexuízos que se prosódicas e fonéticas da
poidan asociar a ela. lingua galega.
B2.3. Produción de traballos B2.3. Realizar traballos LGB2.3.1. Desenvolve un tema
educativos individuais e en educativos individuais do currículo con rigor,
grupo sobre temas polémicos ou en grupo sobre claridade e corrección
do currículo ou da temas controvertidos gramatical. CCL
expresión ás condicións da
situación comunicativa
(tema, destinatario, ámbito
CCL
discursivo e xénero textual)
e emprega os recursos
expresivos propios do
rexistro formal.
coloquialismos ou palabras CCL
comodín.
LGB2.3.4. Organiza os contidos
dos seus traballos en
función duns obxectivos
fixados previamente, CCL
enfrontadas e defende a
súa opinión con
argumentos.
B2.5. Busca e selección de B2.5. Extraer información de LGB2.5.1. Consulta información
información procedente de fontes bibliográficas e en fontes bibliográficas e
fontes bibliográficas e dixitais dixitais e utilizar as TIC dixitais e compila os datos
e posterior organización e ao longo de todo o máis relevantes en fichas-
CCL
revisión das producións cos proceso de escritura, resumo.
recursos que ofrecen as TIC. desde a planificación, CD
organización e CAA
produción do texto á
súa revisión e
corrección final.
LGB2.5.2. Respecta as normas
de presentación dos
CCL
organización en epígrafes,
procedementos de cita, CD
bibliografía.
B5.3. Literatura galega entre 1936 B5.3. Identificar, analizar e LGB5.3.1. Identifica, analiza e
e 1975: describir a literatura describe a poesía galega
galega entre 1936 e entre 1936 e 1975: CCL
Poesía: produción bélica e autores/as
do exilio. A Xeración de 1975: produción bélica e
232
iescastelao
1936, a Promoción de Enlace Poesía: produción bélica e autores/as do exilio, a

e a Xeración das Festas autores/as do exilio. A Xeración de 1936, a
Minervais Xeración de 1936, a Promoción de Enlace e a
Promoción de Enlace e Xeración das Festas
a Xeración das Festas Minervais.
Minervais.
B5.4. Lectura e comentario de B5.4. Ler e comentar textos LGB5.4.1. Le e comenta textos
textos significativos da significativos da representativos da poesía
literatura galega de 1936 a literatura galega de galega de 1936 a 1975,
1975, identificación das súas 1936 a 1975, identificar caracterízaos formal,
características temáticas e as súas características estrutural e tematicamente
formais e relación co temáticas e formais e e ponos en relación co CCL
contexto sociohistórico e poñelas en relación co contexto sociohistórico e
sociolingüístico e mais o contexto sociohistórico sociolingüístico.
xénero ao que pertencen. e sociolingüístico e
mais o xénero ao que
pertencen.
B5.7. Análise e comentario, a B5.7. Analizar e comentar, a LGB5.7.1. Analiza e comenta, a
través de probas escritas ou través de probas través de probas escritas
traballos, cando menos escritas ou traballos, ou traballos, cando menos
dunha obra completa de cando menos unha unha obra completa de CCL
cada un dos períodos obra completa de cada cada un dos períodos
literarios referidos. un dos períodos literarios referidos.
UNIDADE 12

avaliables
e con control das
público.
233
iescastelao

esquemas. CAA
LGB1.5.3. Presenta os contidos

de forma clara e ordenada
e con corrección CCL
gramatical, cínguese ao
tema e non divaga.
LGB1.5.4. Emprega
axeitadamente os
linguaxe corporal (mirada e CSIEE
posición do corpo) así
público.
B1.6. Produción de discursos orais, B1.6. Producir textos orais, LGB1.6.1. Produce textos orais,
en intervencións en intervencións en intervencións
espontáneas, adecuados á espontáneas, espontáneas, adecuadas á
situación e á intención adecuadas á situación situación e á intención
comunicativa desexada, con e á intención comunicativa desexada, CCL
coherencia, cohesión e comunicativa con coherencia, cohesión e
corrección. desexada, con corrección.
corrección.
LGB1.6.2. Participa con fluidez
CCL
revisión de textos de distintos revisar textos de distintos traballos seguindo unha
ámbitos adecuados, ámbitos de uso orde predefinida e revisa o
coherentes e ben adecuados á situación e á proceso de escritura para
cohesionados; axustados ás intención comunicativa, mellorar a produción final. CCL
normas morfolóxicas e con coherencia, cohesión,
CCL
ámbitos usando o rexistro CSC
234
iescastelao
adecuado, organizando os
enunciados en secuencias
lineais e ben
cohesionadas.
B2.3. Produción de traballos B2.3. Realizar traballos LGB2.3.1. Desenvolve un tema
educativos individuais e en educativos individuais ou do currículo con rigor,
grupo sobre temas polémicos en grupo sobre temas claridade e corrección
do currículo ou da controvertidos do gramatical. CCL
expresión ás condicións da
situación comunicativa
(tema, destinatario, ámbito
discursivo e xénero textual) CCL
e emprega os recursos
rexistro formal.
B2.5. Busca e selección de B2.5. Extraer información de LGB2.5.1. Consulta información
información procedente de fontes bibliográficas e en fontes bibliográficas e
fontes bibliográficas e dixitais dixitais e utilizar as TIC ao dixitais e compila os datos
e posterior organización e longo de todo o proceso máis relevantes en fichas- CCL
revisión das producións cos de escritura, desde a resumo. CD
recursos que ofrecen as TIC. planificación, organización CAA
final.
LGB2.5.2. Respecta as normas
de presentación dos
CCL
organización en epígrafes,
procedementos de cita, CD
bibliografía.
LGB2.5.3. Utiliza procesadores
de texto e correctores
ortográficos para mellorar CCL
a presentación e evitar CD
erros ortográficos e
tipográficos.
B2.6. Descrición das propiedades B2.6. Describir as propiedades LGB2.6.1. Recoñece, describe e
do texto e análise, nas do texto e analizar os utiliza recursos de
producións propias e alleas, procedementos cohesión gramaticais e
CCL
dos procedementos lingüísticos básicos de léxico-semánticos.
lingüísticos básicos de adecuación, coherencia e CAA
LGB2.6.2. Describe os tipos de
CCL
rexistro e analiza as súas
manifestacións lingüísticas. CAA
B5.3. Literatura galega entre 1936 B5.3. Identificar, analizar e LGB5.3.2. Identifica, analiza e CCL
235
iescastelao
e 1975: describir a literatura describe a prosa galega

Prosa: produción bélica e autores/as galega entre 1936 e 1975: entre 1936 e 1975:
do exilio. Os renovadores da Prosa: produción bélica e produción bélica e os
prosa: Ánxel Fole, Eduardo autores/as do exilio. Os autores do exilio, os
Blanco-Amor, Álvaro renovadores da prosa: renovadores da prosa
Cunqueiro e Xosé Neira Ánxel Fole, Eduardo (Ánxel Fole, Eduardo
Vilas. A Nova Narrativa Blanco-Amor, Álvaro Blanco-Amor, Álvaro
Galega. Autores/as dos Cunqueiro e Xosé Neira Cunqueiro e Xosé Neira
primeiros 70. Vilas. A Nova Narrativa Vilas) así como A Nova
Teatro: o teatro do exilio, a Xeración Galega. Autores/as dos Narrativa Galega e
dos 50 e o Grupo de primeiros 70. autores/as dos primeiros
Ribadavia. Teatro: o teatro do exilio, a 70.
Xeración dos 50 e o
Grupo de Ribadavia.
describe o teatro galego
entre 1936 e 1975: teatro
do exilio, a Xeración dos CCL
50 e o Grupo de
Ribadavia.
B5.4. Lectura e comentario de B5.4. Ler e comentar textos LGB5.4.2. Le e comenta textos
textos significativos da significativos da literatura representativos da prosa
literatura galega de 1936 a galega de 1936 a 1975, galega de 1936 a 1975,
1975, identificación das súas identificar as súas caracterízaos formal,
características temáticas e características temáticas estrutural e tematicamente
CCL
formais e relación co e formais e poñelas en e ponos en relación co
contexto sociohistórico e relación co contexto contexto sociohistórico e
sociolingüístico e mais o sociohistórico e sociolingüístico.
xénero ao que pertencen. sociolingüístico e mais o
xénero ao que pertencen.
LGB5.4.3. Le e comenta textos
representativos do teatro
galego de 1936 a 1975,
estrutural e tematicamente CCL
e ponos en relación co
contexto sociohistórico e
sociolingüístico.
través de probas escritas ou través de probas escritas través de probas escritas
traballos, cando menos ou traballos, cando menos ou traballos, cando menos
CCL
dunha obra completa de unha obra completa de unha obra completa de
cada un dos períodos cada un dos períodos cada un dos períodos
literarios referidos. literarios referidos. literarios referidos.
236
iescastelao
3 ª AVALIACIÓN: unidades 5, 6, 7 (apartado 4), 8 (apartado 6), 13 e 14.
UNIDADE 5

avaliables
B1.1. Comprensión, interpretación e B1.1. Comprender, interpretar LGB1.1.1. Identifica a intención
valoración de textos orais e e valorar diferentes comunicativa, a idea principal
audiovisuais de natureza tipos de discursos orais, e as secundarias, de
diversa. audiovisuais e a calquera texto oral, formal ou
situación en que se informal, producido na
desenvolven. Captar o variante estándar ou en CCL
sentido global, a calquera das variedades
intención do discurso, a dialectais.
mensaxe e as súas
ideas principais e
secundarias.
fundamentais e secundarias
en resumos, esquemas ou
mapas conceptuais. CCL
B1.4. Desenvolvemento das B1.4. Coñecer, usar e valorar LGB1.4.1. Identifica os recursos
habilidades de escoita activa, a adecuación, a que proporcionan
cunha actitude de interese, de coherencia, a cohesión adecuación, coherencia e
cooperación e de respecto. e a claridade expositiva, cohesión ao discurso.
así como as normas de
cortesía, nas CCL
educativa, tanto
espontáneas como
planificadas.
normas que rexen a cortesía CSC
na comunicación oral e CAA
respecta as opinións alleas.
B1.5. Produción (planificación e B1.5. Realizar producións LGB1.5.1. Planifica os seus textos
execución de textos orais orais planificadas, orais e produce discursos
relacionados con algún relacionadas con algún adecuados, coherentes e
contido do currículo ou tema contido do currículo ou ben cohesionados.
de actualidade) adecuada á tema de actualidade
situación comunicativa, con adecuadas á situación e CAA
coherencia, cohesión, á intención CCL
TIC, así como de elementos con coherencia,
237
iescastelao

en público.
información diversas e revisa CAA
os borradores e esquemas.
LGB1.5.3. Presenta os contidos de
forma clara e ordenada e con
cínguese ao tema e non
divaga.
B1.7. Exposición oral de textos B1.7. Expor oralmente, con LGB1.7.1. Desenvolve un tema do
expositivos e argumentativos rigor e claridade, un tema currículo con rigor, claridade
do ámbito educativo e de especializado de textos e corrección gramatical e
CCL
divulgación científica e do ámbito educativo ou de fonética.
cultural. divulgación científica e
cultural.
LGB1.7.2. Emprega léxico preciso
e especializado e evita o uso
de coloquialismos e palabras CCL
comodín.
textos propios dos ámbitos coñecementos fundamentais do texto en
educativo, xornalístico, lingüísticos, resumos, esquemas e mapas
profesional e empresarial con sociolingüísticos e conceptuais.
empresarial.
LGB2.1.2. Interpreta o sentido
global e identifica a intención
comunicativa do emisor en
CCL
textos expositivos e
argumentativos de distintos
ámbitos.
principais e as secundarias e
sintetiza o contido de textos CCL
expositivos e argumentativos
de distintos ámbitos.
B2.5. Busca e selección de B2.5. Extraer información de LGB2.5.1. Consulta información en
información procedente de fontes bibliográficas e fontes bibliográficas e dixitais
fontes bibliográficas e dixitais dixitais e utilizar as TIC ao e compila os datos máis
e posterior organización e longo de todo o proceso relevantes en fichas-resumo. CCL
revisión das producións cos de escritura, desde a CD
recursos que ofrecen as TIC. planificación, organización CAA
final.
LGB2.5.2. Respecta as normas de CCL
238
iescastelao
presentación dos traballos CD

escritos, a organización en
epígrafes, procedementos de
cita, notas a pé de páxina,
bibliografía.
LGB2.5.3. Utiliza procesadores de
texto e correctores
CCL
ortográficos para mellorar a
presentación e evitar erros CD
ortográficos e tipográficos.
do texto e análise, nas do texto e analizar os utiliza recursos de cohesión
producións propias e alleas, procedementos gramaticais e léxico-
CCL
dos procedementos lingüísticos básicos de semánticos.
CCL
B3.5. Reflexión e explicación das B3.5. Reflexionar e explicar as LGB3.5.1. Identifica e explica as
CCL
relacións e unidades relacións e unidades relacións e unidades
semánticas. semánticas. semánticas. CAA
B3.6. Participación en proxectos B3.6. Participar en proxectos LGB3.6.1. Participa en proxectos

(elaboración de materiais (elaboración de materiais (elaboración de materiais
multimedia, folletos, carteis, multimedia, folletos, multimedia, folletos, carteis,
recensión de libros e carteis, recensión de recensión de libros e
películas, etc.) nos que se libros e películas, etc.) películas, obras de teatro,
utilicen varias linguas, tanto nos que se utilicen varias etc.) nos que se utilizan CCL
curriculares como outras linguas, tanto curriculares varias linguas e relacionados
CAA
presentes no centro docente, como outras presentes no cos elementos transversais,
relacionados cos elementos centro docente, evita estereotipos lingüísticos CD
transversais e nos que se relacionados cos ou culturais e valora as
eviten estereotipos elementos transversais e competencias que posúe
lingüísticos ou culturais. nos que se eviten como persoa plurilingüe.
estereotipos lingüísticos
ou culturais.
B3.7. Identificación e progresiva B3.7. Reflexionar sobre o LGB3.7.1. Utiliza os coñecementos
utilización dos coñecementos sistema e as normas de lingüísticos de ámbito
sobre as linguas para uso das linguas, mediante contextual, textual, oracional
desenvolver unha a comparación e e da palabra, desenvolvidos
competencia comunicativa transformación de textos, no curso nunha das linguas,
CCL
integrada. enunciados e palabras, e para mellorar a comprensión
utilizar estes e produción dos textos CAA
coñecementos para traballados en calquera das
solucionar problemas de outras.
comprensión e para a
239
iescastelao
UNIDADE 6

avaliables
B1.1. Comprensión, interpretación e B1.1. Comprender, interpretar e LGB1.1.1. Identifica a
valoración de textos orais e valorar diferentes tipos intención comunicativa,
audiovisuais de natureza de discursos orais, a idea principal e as
diversa. audiovisuais e a secundarias, de
situación en que se calquera texto oral,
desenvolven. Captar o formal ou informal, CCL
sentido global, a producido na variante
intención do discurso, a estándar ou en
mensaxe e as súas calquera das
ideas principais e variedades dialectais.
secundarias.
fundamentais e
secundarias en
mapas conceptuais.
reflexiona e emite
discursos orais de
distinta natureza.
B1.2. Comprensión interpretación e B1.2. Comprender, interpretar e LGB1.2.1. Identifica as ideas
valoración de textos valorar textos orais de principais e contidos
expositivos e argumentativos carácter expositivo e relevantes dunha
sobre temas especializados argumentativo sobre presentación (charla ou CCL
do ámbito educativo. temas especializados conferencia sobre CAA
(conferencias, clases, temas especializados
charlas, presentacións do ámbito educativo).
sobre un tema CAA
cultural.
activa, toma notas e
formula preguntas coa
CCL
ampliar ideas que se CAA
desprenden da
exposición oral.
240
iescastelao
B1.4. Desenvolvemento das B1.4. Coñecer, usar e valorar LGB1.4.1. Identifica os

habilidades de escoita activa, a adecuación, a recursos que
cunha actitude de interese, de coherencia, a cohesión proporcionan
cooperación e de respecto. e a claridade expositiva, adecuación, coherencia
así como as normas de e cohesión ao discurso.
cortesía, nas CCL
educativa, tanto
espontáneas como
planificadas.
normas que rexen a
cortesía na CSC
alleas.
situación comunicativa, con adecuadas á situación e
coherencia, cohesión, á intención
CAA
TIC, así como de elementos con coherencia, CCL
en público.
esquemas.
e ordenada e con
CCL
cínguese ao tema e
non divaga.
LGB1.5.4. Emprega
axeitadamente os
linguaxe corporal CSIEE
(mirada e posición do
corpo) así como o
autocontrol das
241
iescastelao
público.
B1.10. Aplicación dos coñecementos B1.10. Aplicar os coñecementos LGB1.10.1. Recoñece en
gramaticais á avaliación e gramaticais á avaliación e exposicións propias e
mellora da expresión oral e mellora da expresión oral alleas as dificultades
recoñecemento en e recoñecer, en expresivas
exposicións orais propias e exposicións orais propias (incoherencias,
alleas das dificultades e alleas, as dificultades repeticións,
expresivas. expresivas. ambigüidades, mal uso CAA
dos rexistros pobreza CCL
e identifica
interferencias
lingüísticas e
LGB1.10.2. Deseña
estratexias para
CAA
mellorar e progresar de
xeito autónomo.
orais cunha fonética e cunha fonética e prosodia emisión dunha
prosodia correcta, valoración correcta, valorar esta pronuncia galega
desta pronuncia e actitude pronuncia e amosar unha correcta, identifica os
crítica ante os prexuízos que actitude crítica ante os erros na produción oral CCL
se poidan asociar a ela. prexuízos que se poidan allea e produce CAA
asociar a ela. discursos orais que
respectan as regras
da lingua galega.
rexeita
argumentadamente os
CCL
prexuízos que se
pronuncia propia da
lingua galega.
expresión ás
comunicativa (tema,
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
242
iescastelao

CCL
coloquialismos ou
palabras comodín.
contidos dos seus
duns obxectivos
CCL
a súa opinión con
argumentos.
e posterior organización e longo de todo o proceso e compila os datos CCL
revisión das producións cos de escritura, desde a máis relevantes en CD
recursos que ofrecen as TIC. planificación, organización fichas-resumo. CAA
final.
normas de
presentación dos
CCL
organización en
epígrafes, CD
bibliografía.
LGB2.5.3. Utiliza
e correctores
e evitar erros
ortográficos e
tipográficos.
B2.6. Descrición das propiedades do B2.6. Describir as propiedades LGB2.6.1. Recoñece,
texto e análise, nas do texto e analizar os describe e utiliza
CCL
lingüísticas.
B4.1. Estereotipos e prexuízos B4.1. Recoñecer os LGB4.1.1. Recoñece os CCL
lingüísticos: a súa estereotipos e prexuízos estereotipos e CSC
243
iescastelao
repercusión nos usos. lingüísticos, determinar a prexuízos lingüísticos e

B4.2. Elaboración de traballos súa repercusión nos usos determina a súa
individuais e/ou en grupo nos e elaborar traballos repercusión nos usos.
que se describan e analicen individuais e/ou en grupo
cuestións sociolingüísticas. nos que se describan e
analicen cuestións
sociolingüísticas.
LGB4.1.2. Elabora traballos
de xeito individual e/ou
en grupo nos que se CCL
describen e analizan CSC
cuestións
sociolingüísticas.
B4.3. Construción da variante B4.2. Describir e interpretar o LGB4.2.1. Describe e
estándar da lingua galega. proceso de construción da interpreta o proceso de
B4.4. Interferencias lingüísticas: variante estándar da construción da variante
castelanismos. lingua galega, recoñecer estándar da lingua
as interferencias galega.
lingüísticas no galego con CCL
especial atención aos
castelanismos e
desenvolver un discurso
propio libre destes
elementos.
interferencias
lingüísticas no galego,
con especial atención CCL
aos castelanismos e CCEC
desenvolve un discurso
propio libre destes
elementos.

avaliables
B4.6. Historia da lingua: B4.4. Distinguir as LGB4.4.1. Distingue as
galego moderno características características
(desde 1978 ata a lingüísticas lingüísticas
actualidade); contexto fundamentais do fundamentais do
histórico e cultural; galego moderno galego moderno
situación desde 1978 ata a (desde 1978 ata a CCL
sociolingüística; actualidade e actualidade).
situación legal e identificalo en
características textos, describir o
lingüísticas. seu contexto e a
situación legal,
recoñecelo como
244
iescastelao
unha lingua en
vías de
normalización e
elaborar traballos
sobre a historia
da lingua.
contexto histórico e
cultural do galego
moderno desde CCL
1978 ata a
actualidade, así CSC
como a súa
situación
sociolingüística.
LGB4.4.3. Analiza a
importancia da
etapa desde 1978 CCL
ata a actualidade no CSC
desenvolvemento
do galego.
LGB4.4.4. Recoñece o
galego como unha
lingua en vías de CCL
normalización e
sinala as súas CSC
fortalezas e
debilidades.
LGB4.4.5. Sinala as
principais
características
lingüísticas en
CCL
documentos non
literarios e literarios
desde 1978 ata a
actualidade.

avaliables
B4.7. Elaboración dunha B4.5. Elaborar unha LGB4.5.1. Elabora unha
descrición descrición descrición
esquemática na que esquemática na esquemática na que
CCL
se detallen as que se detallen as se detallen as
diferentes etapas da diferentes etapas diferentes etapas da
historia da lingua da historia da historia da lingua
245
iescastelao
galega e as súas lingua galega e galega e as súas

principais as súas principais principais
características. características. características.
B4.8. A evolución da B4.6. Analizar e LGB4.6.1. Analiza e

conciencia interpretar a interpreta a
lingüística. evolución da evolución da
CCL
conciencia conciencia
lingüística na lingüística na CSC
historia da lingua historia da lingua
galega. galega.
UNIDADE 13

avaliables
B1.1. Comprensión, interpretación B1.1. Comprender, LGB1.1.1. Identifica a intención
e valoración de textos orais e interpretar e valorar comunicativa, a idea principal
audiovisuais de natureza diferentes tipos de e as secundarias, de
diversa. discursos orais, calquera texto oral, formal ou
audiovisuais e a informal, producido na
situación en que se variante estándar ou en
CCL
desenvolven. Captar o calquera das variedades
sentido global, a dialectais.
intención do discurso, a
mensaxe e as súas
ideas principais e
secundarias.
fundamentais e secundarias
en resumos, esquemas ou
mapas conceptuais. CCL
B1.5. Produción (planificación e B1.5. Realizar producións LGB1.5.1. Planifica os seus textos
execución de textos orais orais planificadas, orais e produce discursos
relacionados con algún relacionadas con algún adecuados, coherentes e
contido do currículo ou tema contido do currículo ou ben cohesionados.
de actualidade) adecuada á tema de actualidade
coherencia, cohesión, e á intención CAA
corrección, coa axuda das comunicativa CCL
TIC, así como de elementos desexada, con
e con control das
246
iescastelao
público.
información diversas e revisa CAA
os borradores e esquemas.
LGB1.5.3. Presenta os contidos de
forma clara e ordenada e con
cínguese ao tema e non
divaga.
LGB1.5.4. Emprega axeitadamente
os elementos prosódicos
axeitada, pausas, ton, timbre CCL
e volume), a linguaxe CSC
corporal (mirada e posición
CSIEE
do corpo) así como o
falar en público.
B1.7. Exposición oral de textos B1.7. Expor oralmente, con LGB1.7.1. Desenvolve un tema do
expositivos e argumentativos rigor e claridade, un tema currículo con rigor, claridade
do ámbito educativo e de especializado de textos e corrección gramatical e
CCL
divulgación científica e do ámbito educativo ou de fonética.
cultural. divulgación científica e
cultural.
e especializado e evita o uso
CCL
de coloquialismos e palabras
comodín.
coñecementos gramaticais á coñecementos exposicións propias e alleas
avaliación e mellora da gramaticais á avaliación e as dificultades expresivas
expresión oral e mellora da expresión oral (incoherencias, repeticións,
recoñecemento en e recoñecer, en ambigüidades, mal uso dos CAA
exposicións orais propias e exposicións orais propias rexistros pobreza léxica, CCL
alleas das dificultades e alleas, as dificultades fonética e entoación
expresivas. expresivas. inadecuada), e identifica
interferencias lingüísticas e
LGB1.10.2. Deseña estratexias
para mellorar e progresar de CAA
xeito autónomo.
B1.11. Participación nas producións B1.11. Participar oralmente LGB1.11.1. Recoñece a emisión
orais cunha fonética e cunha fonética e prosodia dunha pronuncia galega
prosodia correcta, valoración correcta, valorar esta correcta, identifica os erros
desta pronuncia e actitude pronuncia e amosar unha na produción oral allea e
crítica ante os prexuízos que actitude crítica ante os produce discursos orais que CCL
se poidan asociar a ela. prexuízos que se poidan respectan as regras
asociar a ela. prosódicas e fonéticas da
lingua galega.
LGB1.11.2. Recoñece e rexeita
CCL
argumentadamente os
247
iescastelao
prexuízos que se poidan CSC

asociar á pronuncia propia
da lingua galega.
textos propios dos ámbitos coñecementos fundamentais do texto en
educativo, xornalístico, lingüísticos, resumos, esquemas e mapas
profesional e empresarial con sociolingüísticos e conceptuais.
empresarial.
LGB2.1.2. Interpreta o sentido global e
identifica a intención comunicativa
do emisor en textos expositivos e CCL
argumentativos de distintos
ámbitos.
principais e as secundarias e
sintetiza o contido de textos CCL
expositivos e argumentativos
de distintos ámbitos.
revisión de textos de distintos revisar textos de distintos traballos seguindo unha orde
ámbitos adecuados, ámbitos de uso predefinida e revisa o
coherentes e ben adecuados á situación e á proceso de escritura para
cohesionados; axustados ás intención comunicativa, mellorar a produción final. CCL
normas morfolóxicas e con coherencia, cohesión,
LGB2.2.2. Produce textos propios
de distintos ámbitos usando
o rexistro adecuado, CCL
organizando os enunciados CSC
en secuencias lineais e ben
cohesionadas.
B2.3. Produción de traballos B2.3. Realizar traballos LGB2.3.1. Desenvolve un tema do
educativos individuais e en educativos individuais ou currículo con rigor, claridade
grupo sobre temas polémicos en grupo sobre temas e corrección gramatical.
do currículo ou da controvertidos do CCL
LGB2.3.2. Adecúa a súa expresión
ás condicións da situación
comunicativa (tema,
discursivo e xénero textual) e CCL
emprega os recursos
rexistro formal.
248
iescastelao

e evita o uso de
CCL
coloquialismos ou palabras
comodín.
LGB2.3.4. Organiza os contidos
dos seus traballos en función
duns obxectivos fixados
CCL
previamente, contrasta
posturas enfrontadas e CSC
defende a súa opinión con
argumentos.
B2.4. Análise e comentario de B2.4. Analizar e comentar LGB2.4.1. Describe os trazos
textos expositivos e textos argumentativos e morfosintácticos, léxico-
argumentativos propios dos expositivos propios dos semánticos e pragmático-
CCL
ámbitos educativo, ámbitos educativo, textuais de textos expositivos
xornalístico, profesional e xornalístico, profesional e e argumentativos.
empresarial. empresarial.
LGB2.4.2. Recoñece e explica a
función no texto dos distintos
procedementos de cita: estilo
directo, estilo indirecto, estilo CCL
indirecto libre e cita
encuberta.
do texto e análise, nas do texto e analizar os utiliza recursos de cohesión
producións propias e alleas, procedementos gramaticais e léxico-
CCL
dos procedementos lingüísticos básicos de semánticos.
CCL
B5.5. Literatura galega de 1975 ata B5.5. Identificar, analizar e LGB5.5.1. Identifica, analiza e
a actualidade: describir a literatura describe a poesía galega de
Poesía: temas, xéneros e subxéneros, galega de 1975 ata a 1975 ata a actualidade:
e estéticas dos/das principais actualidade: temas, xéneros e
autores/as dos 80, os 90 e o Poesía: temas, xéneros e subxéneros, e estéticas CCL
novo século. subxéneros, e estéticas dos/das principais autores/as
dos/das principais dos 80, os 90 e o novo
autores/as dos 80, os 90 século.
e o novo século.
B5.6. B5.6. Lectura e comentario B5.6. Ler e comentar textos LGB5.6.1. Le e comenta textos
de textos significativos da significativos da literatura representativos da poesía
literatura galega de 1975 á galega de 1975 á galega de 1975 á
actualidade, identificación actualidade identificar as actualidade, caracterízaos
das súas características súas características formal, estrutural e
temáticas e formais e temáticas e formais e tematicamente e ponos en CCL
relación co contexto poñelas en relación co relación co contexto
sociohistórico e contexto sociohistórico e sociohistórico e
sociolingüístico e mais o sociolingüístico e mais o sociolingüístico.
xénero ao que pertencen. xénero ao que pertencen.
249
iescastelao

través de probas escritas ou través de probas escritas través de probas escritas ou
traballos, cando menos ou traballos, cando menos traballos, cando menos unha
CCL
dunha obra completa de unha obra completa de obra completa de cada un
cada un dos períodos cada un dos períodos dos períodos literarios
literarios referidos. literarios referidos. referidos.
UNIDADE 14

avaliables
B1.1. Comprensión, interpretación B1.1. Comprender, LGB1.1.1. Identifica a
e valoración de textos orais e interpretar e valorar intención comunicativa,
audiovisuais de natureza diferentes tipos de a idea principal e as
diversa. discursos orais, secundarias, de
audiovisuais e a calquera texto oral,
CCL
desenvolven. Captar o producido na variante
sentido global, a estándar ou en
intención do discurso, a calquera das
mensaxe e as súas variedades dialectais.
ideas principais e
secundarias.
fundamentais e
secundarias en
mapas conceptuais.

e con control das
público.
CAA
esquemas.
250
iescastelao
e ordenada e con
CCL
cínguese ao tema e
non divaga.
LGB1.5.4. Emprega
axeitadamente os
axeitada, pausas, ton,
CCL
timbre e volume), a
linguaxe corporal CSC
corpo) así como o
autocontrol das
público.
CCL
cultural.
coloquialismos e
palabras comodín.
e identifica
interferencias
lingüísticas e
LGB1.10.2. Deseña
estratexias para
xeito autónomo.
orais cunha fonética e cunha fonética e prosodia emisión dunha
prosodia correcta, valoración correcta, valorar esta pronuncia galega
CCL
desta pronuncia e actitude pronuncia e amosar unha correcta, identifica os
crítica ante os prexuízos que actitude crítica ante os erros na produción oral
prexuízos que se poidan allea e produce
251
iescastelao
se poidan asociar a ela. asociar a ela. discursos orais que

respectan as regras
da lingua galega.
rexeita
argumentadamente os
CCL
prexuízos que se
pronuncia propia da
lingua galega.
empresarial.
sentido global e
argumentativos de
distintos ámbitos.
principais e as
expositivos e
argumentativos de
distintos ámbitos.
CCL
ámbitos usando o
organizando os CSC
enunciados en
ben cohesionadas.
B2.3. Produción de traballos B2.3. Realizar traballos LGB2.3.1. Desenvolve un CCL
252
iescastelao

do currículo ou da controvertidos do corrección gramatical.
expresión ás
comunicativa (tema,
CCL
recursos expresivos
propios do rexistro
formal.
palabras comodín.
contidos dos seus
duns obxectivos
CCL
a súa opinión con
argumentos.
B2.4. Análise e comentario de B2.4. Analizar e comentar LGB2.4.1. Describe os trazos
textos expositivos e textos argumentativos e morfosintácticos,
argumentativos propios dos expositivos propios dos léxico-semánticos e
ámbitos educativo, ámbitos educativo, pragmático-textuais de CCL
xornalístico, profesional e xornalístico, profesional e textos expositivos e
empresarial. empresarial. argumentativos.
explica a función no
texto dos distintos
procedementos de cita:
CCL
estilo directo, estilo
indirecto, estilo
indirecto libre e cita
encuberta.
CCL
LGB2.6.2. Describe os tipos CCL
de rexistro e analiza as CAA
253
iescastelao
súas manifestacións
lingüísticas.
B5.5. Literatura galega de 1975 ata B5.5. Identificar, analizar e LGB5.5.2. Identifica, analiza e
a actualidade: describir a literatura describe a prosa
Prosa: temas, xéneros e subxéneros, galega de 1975 ata a galega de 1975 ata a
e estéticas dos/das principais actualidade: actualidade: temas,
autores/as dos 80, os 90 e o Prosa: temas, xéneros e xéneros e subxéneros,
novo século. subxéneros, e estéticas e estéticas dos/das
Teatro: temas, xéneros e subxéneros, dos/das principais principais autores/as
dos 80, os 90 e o novo CCL
e estéticas dos/das principais autores/as dos 80, os 90
autores/as dos 80, os 90 e o e o novo século. século.
novo século. Teatro: temas, xéneros e
subxéneros, e estéticas
dos/das principais
autores/as dos 80, os 90
e o novo século.
describe o teatro
galego de 1975 ata a
actualidade: temas,
xéneros e subxéneros, CCL
e estéticas dos/das
principais autores/as
dos 80, os 90 e o novo
século.
literatura galega de 1975 á galega de 1975 á da prosa galega de
actualidade, identificación actualidade identificar as 1975 á actualidade,
das súas características súas características caracterízaos formal,
temáticas e formais e temáticas e formais e estrutural e CCL
relación co contexto poñelas en relación co tematicamente e ponos
sociohistórico e contexto sociohistórico e en relación co contexto
sociolingüístico e mais o sociolingüístico e mais o sociohistórico e
xénero ao que pertencen. xénero ao que pertencen. sociolingüístico.
LGB5.6.3. Le e comenta
textos representativos
do teatro galego de
1975 ata a actualidade,
CCL
estrutural e
tematicamente e ponos
en relación co contexto
sociohistórico e
sociolingüístico.
dunha obra completa de unha obra completa de cando menos unha CCL
254
iescastelao

son os seguintes:

- Analiza, comenta e interpreta textos de natureza diversa cun nivel de dificultade adaptado aos
obxectivos propios da etapa postobrigatoria.
- Recoñece, describe e utiliza recursos de cohesión gramaticais e léxico-semánticos.
- Produce textos escritos e orais respectuosos coas regras de coherencia, cohesión, adecuación,
presentación e corrección que se deben aplicar á produción de textos para facilitar a
comunicación lingüística.
- Planifica exposición orais e de traballos escritos con manexo previo de distintas fontes de
información (bibliográficas e audiovisuais) e cun vocabulario rigoroso que lle proporcione ao
alumnado os rudimentos do discurso científico.
- Describe os tipos de rexistro e analiza as súas manifestacións lingüísticas.

- Analiza e comprendeas propiedades textuais.
- Define e identifica os fonemas vocálicos e consonánticos da lingua galega.
-Explica as principais variedades dialectais e valora a diversidade lingüística como parte de noso
patrimonio cultural.
- Recoñece, analiza e explica a estrutura morfolóxica das palabras e os procesos de formación.
- Recoñece as diferentes estruturas sintácticas, explica as relacións que se establecen e emprega a
terminoloxía axeitada.
- Identifica e explica as relacións e unidades semánticas.
255
iescastelao
Bloque 4. Lingua e sociedade:

-Describe e interpreta o proceso de construción da variante estándar da lingua galega.
-Recoñece as interferencias lingüísticas no galego, con especial atención aos castelanismos e
desenvolve un discurso propio libre destes elementos.
- Distingue as características lingüísticas fundamentais do galego moderno desde 1916 ata 1978,
describe o seu contexto e identifícao en textos.
-Distingue as características lingüísticas fundamentais do galego moderno desde 1978 ata a
actualidade e identifícao en textos, describe o seu contexto e a situación legal.
. Analiza e interpreta a evolución da conciencia lingüística na historia da lingua galega.

- Identifica, analiza e describe a poesía, narrativa e teatro galego de 1916 a 1936.
-Le e comenta textos representativos da poesía,narrativa e teatro galego de 1916 a 1936,
caracterízaos formal, estrutural e tematicamente e ponos en relación co contexto sociohistórico e
sociolingüístico.
- Identifica, analiza e describe a poesía, narrativa e teatro galego entre 1936 e 1975.
-Le e comenta textos representativos dapoesía, narrativa e teatro galego entre 1936 e 1975.
- Identifica, analiza e describe a literatura galega de 1975 ata a actualidade.
- Le e comenta textos representativos daliteratura galega de 1975 ata a actualidade.
Materia de libre configuración do centro para 2º de

bacharelato: Reforzo en análise, interpretación e comentario de
textos
Esta materia de libre configuración do centro,ofertada polo noso departamento e

aceptada por acordo da Comisión Pedagóxica, ten como obxectivo mellorar a
competencia do alumnado na comprensión e produción de textos. O enfoque será
eminentemente práctico, con actividades dirixidas á análise reflexiva e crítica do texto,
á súa interpretación adecuada e á utilización do aprendido na propia produción textual
do alumno. Reforzará a materia de 2º de bacharelato especialmente nos contidos dos
Bloques de Comunicación e expresión escrita e Funcionamento da lingua.
256
iescastelao
A carga lectiva é unha hora semanal e será avaliada e cualificada conxuntamente coa
materia de Lingua galega e Literatura de 2º de Bacharelato.
A porcentaxe que se lle asigna no cómputo total da nota é de ata un 10%, sempre que
a nota en Lingua Galega e Literatura sexa como mínimo un 5.
5.3.Procedementos e instrumentos de avaliación no

Bacharelato
Como sucedía na ESO, no Bacharelato a avaliación é un proceso informativo e

formativo ao tempo, que precisa dunha fluída interacción alumnado/profesorado para
axudar a aqueles no proceso de aprendizaxe e que mesmo pode obrigar ao profesorado
da materia a reformular accións docentes xa planificadas.
Conforme estes parámetros, os procedementos de avaliación aplícanse en tres
fases:
- A avaliación inicial, ou de coñecemento de necesidades e de aptitudes aducativas.
Farase nas primeiras semanas do curso. Os procedementos empregados serán variados:
proba tipo test, control con preguntas, redaccións…
- A avaliación medial ou procesual, que ha de ser permanente (facendo un
control tras cada actividade co alumnado), sumativa (traballando a partir dos logros
sucesivos), decisoria (que permita tomar decisións para mellorar) e completa (que
avalíe a actividade na súa totalidade).As liñas que, dun xeito sintético, deben marcar a
avaliación da materia en cada trimestre nos anos do bacharelato son a participación nas
actividades programadas da aula, as probas escritas cos aspectos teóricos e prácticos
correspondentes a cada curso e nivel, a competencia comunicativa demostrada no
dominio da lingua oral e escritae, por último,a superación das probas de lectura das
obras seleccionadas polo departamento.
- A avaliación final, de acordo cos criterios expresados nos textos legais e na
presente programación.
En definitiva, nesta materia optamos por unha avaliación combinada de
procesos e de resultados.
257
iescastelao
Se no seguimento do proceso se advertise que un alumno ou alumna non progresa

materia para superar as dificultades de aprendizaxe iniciais. Para constatar e ao
mesmo tempo obxectivar o resultado desta progresión, o profesor ou profesora
proporcionará ao alumnado máis actividades que insistan na práctica dos contidos de
gramática, léxico e semántica tratados para que acade un nivel aceptábel que se reflicta
nunha escrita coherente, cohesionada e o máis axustada posíbel á normativa vixente.
O deseño dos instrumentos das avaliacións debe responder á consecución dos
obxectivos referenciados nos criterios de avaliación e os estándares de aprendizaxe da
materia. Cada instrumento de avaliación debe ter distinto peso á hora da cualificación
final, polo que haberá que valorar a súa fiabilidade, a súa obxectividade, a súa
representatividade, a súa adecuación ao contexto do alumnado, etc.
Independentemente dos instrumentos para avaliar que se elixan, as avaliacións

deberían conter actividades variadas sobre conceptos, procesos e aplicacións que
avalíen o nivel de comunicación lingüística adquirida polos estudantes.
Empregaremos, dependendo do contido e nivel, os seguintes instrumentos de

avaliación:
1. Rúbrica de redacción de textos escritos.
2. Rúbrica de aplicación das normas ortográficas.
3. Rexistro e autoavaliación de faltas de ortografía.
4. Autoavaliación da aprendizaxe de vocabulario.
5. Rúbrica de expresión oral.
6. Autoavaliación e coavaliación de textos escritos.
7. Rúbrica para avaliar os contidos de gramática.
8. Rexistro de autoavaliación dos conceptos gramaticais.
9. Escala de coavaliación do comentario da lectura.
10. Autoavaliación do apartado «Lingua e sociedade».
11. Autoavaliacion de aprendizaxes en literatura.
12. Rúbrica de comentario de textos.
13. Rexistro de análise dos textos.
14. Autoavaliación da lectura de textos literarios.
15. Realización de probas escritas e orais.
258
iescastelao
5.4.Criterios de cualificación e promoción
Os criterios fundamentais sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumno ou

alumna deben partir dos establecidos no currículo respecto dos contidos e os seus
respectivos estándares de aprendizaxe.
O profesorado tomará nota da información parcial de como os alumnos van
alcanzando os distintos obxectivos a través dos exercicios, tarefas, traballos,
exposicións e exames para poder ponderar unha nota global de cada un deles segundo
os criterios de cualificación particulares de cada instrumento e dos xerais.
Para constatar a superación dos obxectivos e contidos establecidosen 1º de

bacharelato, recorrerase, en cada avaliación, a diferentes tipos de probas que permitan
facer un seguimento do rendemento e da evolución do/a ou alumno/a. A cualificación
virá determinada polos seguintes instrumentos básicos de avaliación e porcentaxes:
1. a) Probas escritas:
- En cada avaliación realizaranse, como mínimo, dúas probas escritas (exames)
referidas aos contidos traballados dos bloques 2, 3, 4 e 5 do currículum (léxico,
gramatica, historia da lingua, literatura e análise de textos) cos seus estándares
correspondente.
- Valoraranse, ademais, a realización de pequenos traballos de investigación ou de
profundización, individuais ou en grupo; exercicios escritos, os textos de produción
propia e comentarios sobre distintos tipos de textos. En cada unha delas terase en
conta a corrección na expresión de acordo co que se esixe neste nivel, podendo
descontarse por faltas ata un máximo de 2 puntos.
b) Probas orais:
(exposicións, "podcast"...) ea constancia no uso do galego na aula. Centraranse
especialmente nos contidos do bloque 1 e nos do 3, 4 e 5.
No cómputo da nota da avaliación, as probas deste apartado 1 supoñen ata un 85%
259
iescastelao
No cómputo da nota da avaliación, estas probas supoñen ata un 10%.
Farase un seguimento do traballo realizado na aula e na casa. Valorarase positivamente
a asistencia á clase co material necesario, a participación, actitude e interese mostrado
nas actividades da aula, así como a realización dos traballos de carácter voluntario
propostos polo profesor. Valórase negativamente a actitude indisciplinada, así como a
non realización dos exercicios propostos para desenvolver na aula ou na casa.
No cómputo da nota, este apartado conta ata un 5%.
Para constatar a superación dos obxectivos e contidos establecidosen 2º de

bacharelato, recorrerase, en cada avaliación, a diferentes tipos de probas que permitan
facer un seguimento do rendemento e da evolución do/a ou alumno/a. A cualificación
virá determinada polos seguintes instrumentos básicos de avaliación e porcentaxes:
1. Probas orais e escritas:

- Avaliarase o dominio da lingua e a corrección na expresión oral do alumno, de
(exposicións, "podcast"...) e a constancia no uso do galego na aula. Centraranse
especialmente nos contidos do bloque 1 e nos do 3, 4 e 5.
- En cada avaliación realizaranse, de ser posible, dúas probas escritas (exames)
referidas aos contidos traballados dos bloques 2, 3, 4 e 5 do currículum (léxico,
gramatica, historia da lingua, sociolingüística, literatura e análise de textos) cos seus
estándares correspondente.
260
iescastelao

profundización, individuais ou en grupo; exercicios escritos, a produción propia e
comentarios sobre distintos tipos de textos. En cada unha delas terase en conta a
corrección na expresión de acordo co que se esixe neste nivel, podendo descontarse
por faltas ata un máximo de 2 puntos.
No cómputo da nota da avaliación, estas probas supoñen ata un 85% , repartido do
seguinte xeito:
- Comentario de texto: 20%
- Cuestións de sociolingüística, literatura e gramática: 65%. Esta porcentaxe
repartirase así: - gramática: 25%, sociolingüística: 15%, literatura: 25%.
No cómputo da nota da avaliación, esta proba supón ata un 10% .
3.Traballo e actitude:
Farase un seguimento do traballo realizado na aula e na casae a actitude amosada cara
á lingua nas súas intervencións e nas probas orais.
No cómputo da nota, este apartado conta ata un 5%.
Tanto en 1º como en 2º curso farase un seguimento e unha valoración do
aproveitamento do traballo realizado e da súa repercusión no progreso no dominio da
lingua (oral e escrita) e das competencias literarias e sociolingüísticas adquiridas. A
nota será o resultado, polo tanto, da avaliación da aprendizaxe de contidos teóricos de
tipo lingüístico, sociolingüístico e literario e das competencias e habilidades
demostradas nas prácticas de análise e comentario de textos establecidas que, por seren
traballadas de maneira continuada, requirirán por parte do alumnado esforzo e
constancia que será obxecto de cualificación.
O alumnado poderá aprobar cando sexa avaliado positivamente nas probas
mencionadas e obteña a puntuación mínima de 5, unha vez cualificada a competencia
comunicativa demostrada no dominio da lingua oral e a actitude.
261
iescastelao
Se un alumno, por reiteradas faltas a clase sen xustificación, perdese o dereito á

avaliación, deberá facer un exame escrito específico da materia; se un alumno/a non
dese aprobado algunha avaliación, deberá facer a recuperación da parte ou partes
pendentes na 3ª avaliación.
correspondentes do libro fixado previamente.A nota deste exame, elaborado polo
departamento, constituirá o 100% da cualificación.
5.5.Actividades de recuperación
A avaliación realizarase en función dos contidos e das capacidades que se espera dos
alumnos e alumnas neste nivel, analizando a cada pouco o proceso de ensinanza e
aprendizaxe e propoñendo, se é o caso, medidas de reforzo que estarán orientadas a
fortalecer as capacidades lingüísticas e literarias do alumnado cando se detecten
dificultades que é necesario superar. Para reforzalas, entregaranse con regularidade
actividades para que o alumno exercite de xeito consciente os coñecementos teóricos
sobre a lingua nos planos fonético-fonolóxico, morfosintáctico, léxico-semántica e
textual, así como os recursos que permiten cumprir nun texto coas esixencias da
cohesión, coherencia e da adecuación á situación comunicativa cando se propoña
analizar ou comentar textos relacionados con contidos curriculares da materia.
Reforzos para lograr a recuperación

Para comprobar en que medida se van acadando os obxectivos básicos establecidos
para o apartado de lingua e literatura nos dous cursos do Bacharelato, a recuperación
da materia será tratada desde unha dobre perspectiva. En primeiro lugar entregarase
material de reforzo que despois o alumnado deberá devolver para ser corrixido e que
incluirá actividades complementarias para traballar os estándares mínimos esixidos
para cada curso de acordo co programa establecido, e que comprenden:
262
iescastelao
- Exercicios de ortografía, morfoloxía e sintaxe da lingua.

- Práctica dos diferentes procedementos de definición de palabras, aplicada
especialmente ao vocabulario temático correspondente a cada curso.
- Actividades para exercitar a capacidade de comprensión e resumo de textos de
variada tipoloxía.
- Lectura comprensiva de textos literarios dos autores representativos das diferentes
épocas, reflexionando sobre as características dos xéneros e da lingua literaria.
- Realización de pequenos traballos de investigación, desenvolvidos a partir dun breve
guión sobre temas do currículo ou de actualidade, para observar a correcta aplicación
das regras de coherencia e cohesión e a corrección ortográfica esixida.
5.6. Concrecións metodolóxicas que require a materia
A metodoloxía didáctica en Bacharelato debe favorecer a capacidade do alumnado para

aprender por si mesmo, para traballar en equipo e para aplicar os métodos apropiados de
investigación e tamén debe subliñar a relación dos aspectos teóricos das materias coas
súas aplicacións prácticas.
En Bacharelato, a relativa especialización das materias determina que a metodoloxía

didáctica estea fortemente condicionada polo compoñente epistemolóxico de cada materia
e polas esixencias do tipo de coñecemento propio de cada unha.
Ademais, a finalidade propedéutica e orientadora da etapa esixe o traballo con

metodoloxías específicas e que estas comporten un importante grao de rigor científico e de
desenvolvemento de capacidades intelectuais de certo nivel.
a) O enfoque comunicativo.
Consideramos a lingua como unha ferramenta que as persoas usamos para organizar o
noso pensamento, para expresarnos e para comunicarnos en circunstancias e contextos
moi diversos. Para facelo do mellor modo posíbel é necesario que teñamos desenvolvida a
nosa competencia comunicativa, é dicir, as capacidades que nos permitan o seu uso oral
(comprender e falar) e o seu uso escrito (lectura e escritura) na nosa vida diaria.
263
iescastelao
Cremos que a área debe contribuír eficazmente ao desenvolvemento destas catro

capacidades: comprender, falar, ler e escribir, polo que se debe primar un enfoque que
potencie a interrelación entre elas, de maneira que o que se consiga sexa unha mellora da
competencia comunicativa en xeral; algo que só se pode conseguir se se ten en conta esta
realidade na escolla dos obxectivos e contidos, así como no deseño das actividades que se
realicen na aula.
b) A potenciación da práctica oral.
Se o galego fose unha lingua normalizada, este eixe seguiría tendo toda a súa validez.
Porque, nunha sociedade como a actual, é necesario que as persoas saiban expresar
oralmente os seus pensamentos, que dominen as técnicas de expresión, que comprendan
correctamente as mensaxes orais, que posúan un amplo abano de recursos expresivos, etc.
Pero no caso da lingua galega esta necesidade é aínda maior. A situación social do galego
fai posíbel o feito de que un sector da sociedade non sexa quen de expresarse con
corrección e con fluidez na lingua propia do país, polo que, na práctica, renuncia a
utilizala. As aulas poden ser un poderoso factor que axude a corrixir esta situación,
traballando cos alumnos/as os recursos léxicos e expresivos que fan posíbel unha rica
fluidez verbal.
c) O papel relevante da escritura.
O mesmo que coa lectura, a aparición doutros medios de comunicación interpersoal

fixeron pensar que a escrita perdía importancia social. Hoxe vemos con claridade que non
é así: non só reaparece con forza nas novas formas de comunicación interpersoal (fax,
correo electrónico), senón que a súa práctica cada vez é máis necesaria, tanto na súa
dimensión clásica como na derivada da aparición das novas tecnoloxías.
Por esa razón, e tamén por considerar que a capacidade de expresión escrita é esencial no
desenvolvemento da persoa, pensamos que debe ocupar un papel relevante na área de
Lingua Galega e Literatura. Cando dicimos isto estamos a pensar nunha escrita de carácter
instrumental, pero tamén nunha escrita de carácter persoal, que sirva para comunicar as
nosas ideas, e nunha escrita creativa, que nos permita traballar capacidades que doutro
264
iescastelao
xeito non desenvolveriamos.
d) Unha atención especial ao feito literario.
Aínda que ao longo de toda a etapa prestemos unha gran atención ao tratamento dunha
ampla tipoloxía textual, sabemos que os textos literarios teñen unha dimensión que non
posúen os doutro tipo. Por esa razón, cremos que a súa lectura, a súa análise, o seu estudo,
teñen que ocupar un lugar de importancia dentro da nosa área.
No caso da literatura galega, ademais, a necesidade deste traballo cos textos literarios é
máis urxente, por diferentes razóns. Entre elas, non é a menor o feito de que a literatura
xogou, e xoga, un papel determinante na configuración do ser colectivo do país, servindo
de fío condutor para entender a historia da nosa lingua e a nosa historia colectiva.
Pola importancia que a literatura ten neste segundo ciclo, máis adiante explicamos polo
miúdo a nosa proposta didáctica para ela.
e) O papel instrumental da morfosintaxe.
Cremos que a morfosintaxe, é dicir, as regras de funcionamento da lingua, ten unha

importancia fundamental. Pero cremos tamén que a súa función, na E.S.O., debe ser só de
carácter instrumental. É dicir, debe estar ao servizo da competencia
expresivo-comunicativa, de maneira que se traballen sobre todo aqueles contidos que nos
serven para mellorar a nosa práctica oral, a nosa comprensión lectora e a nosa escritura.
Nestas idades, como xa sinalamos antes, pódese, e débese, facer un tratamento explícito
dos contidos morfosintácticos. Con todo, cómpre ser sempre conscientes da súa función
instrumental, xa que a experiencia nos indica que na nosa área tense caído no erro de
identificar as clases de lingua con clases de gramática, chegando a darse o caso de rapaces
e rapazas que, coñecendo normas e regras da morfosintaxe, non eran quen de aplicalas á
súa práctica lingüística. É imprescindíbel cambiar enfoques equivocados coma este, que
ademais inciden negativamente na normalización lingüística.
f) O léxico: a necesidade de recuperar os nomes das cousas.
265
iescastelao
O traballo co léxico tamén debe ocupar un lugar relevante. As razóns son moitas, nunha
época na que hai o perigo de que o vocabulario activo se reduza a uns poucos centos de
palabras. Porque para a expresión oral e escrita é imprescindíbel a riqueza léxica, a
elección da palabra axeitada para nomear os diferentes conceptos, sentimentos ou
sensacións. Pero tamén porque, no caso galego, o feito de que a lingua non estea
normalizada, o feito de que pasase por moitos anos de marxinación e abandono, fai que
sexa preciso recuperar os nomes das cousas, corrixindo as abondosas interferencias que
hoxe lastran a práctica dun amplo sector do alumnado.
h) A importancia dos medios de comunicación.
É innegábel que unha boa parte das mensaxes que lemos ou escoitamos chégannos a
través dos medios de comunicación de masas, tanto escritos como audiovisuais. Estas
mensaxes teñen unhas características e uns códigos específicos que é necesario coñecer.
Por iso cremos que estes medios teñen que estar moi presentes nas aulas, e que as súas
mensaxes teñen que ser analizadas e estudadas, para un mellor coñecemento delas,
imprescindíbel se queremos evitar unha recepción pasiva e acrítica.
5.7Materiais e recursos didácticos

a) Libros de texto
1º BACHARELATO: Lingua galega e literatura, Anaya.
2º BACHARELATO: Lingua galega e literatura, Anaya.
b) Libros de lectura obrigatoria
1º BACHARELATO: a escoller tres entre os seguintes:

 ALEIXANDRE, MARILAR: A cabeza de Medusa, Xerais.
 ANEIROS, ROSA: Ás de bolboreta, Xerais.
 DE TORO, SUSO: Servicio de urxencias, Xerais.
 FEIJOO, PEDRO: Os fillos do mar, Xerais.
 LOPO, SANTIAGO: Hora zulú, Galaxia.
 MIRANDA, XOSÉ: Morning Star, Xerais.
266
iescastelao
 NAVAZA, G.: Erros e tánatos, Xerais.

 PRIESTLEY, j. B.: A visita do inspector, Vicens Vives.
 SALINGER, J. D.: O vixía no centeo, Xerais
 SIERRA I FABRA, J.: Durmido sobre os espellos, Galaxia.
Proba de setembro:
 FERNÁNDEZ, MIGUEL ANXO: Lume de cobiza, Galaxia.
2º BACHARELATO: a escoller tres entres os seguintes:

 BLANCO AMOR, A esmorga, Galaxia.
 CASARES, CARLOS: Os mortos daquel verán, Galaxia.
Os escuros soños de Clío, Galaxia.
 CASTELAO, Os vellos non deben de namorarse, Galaxia.
Os dous de sempre, Galaxia.
 CUNQUEIRO, D. Hamlet, Galaxia.
Os outros feirantes, Galaxia.
 DIESTE, R.: A fiestra valdeira, Edicións do Castro.
Dos arquivos do trasno, Galaxia.
 MÉNDEZ FERRÍN, Perceval e outras historias, Xerais.
Arraianos, Xerais.
 NEIRA VILAS, Xente no rodicio, Galaxia.
Memorias dun neno labrego, Ediciós do Castro.
 SENDE, SECHU: Made in Galiza, Xerais.
 TUSÓN, JESÚS: Mal de linguas, Positivas.
Proba de setembro:
A escoller
 Antoloxía do conto galego do século XX, Galaxia
 QUEIXAS, M.: De pergamiños, follas voandeiras e libros ao .gal. Breve historia da
literatura galega, Xerais.
267
iescastelao
6. A ESA. Ámbito lingüístico

Todo o relativo ao ensino de adultos atense ao establecido na orde de 24 de xuño de
2008 pola que se regula a educación básica para as persoas adultas e establécese o
seu currículo na Comunidade Autónoma de Galicia, publicado no Diario Oficial de
Galicia de 23 de xullo de 2008.
Os obxectivos da educación de adultos son, entre outros, adquirir a formación básica,
facilitar o acceso aos diferentes niveis do sistema educativo, mellorar a cualificación
profesional, desenvolver a participación na vida social e corrixir os riscos de
exclusión social.
É necesario que o currículo sexa específico, aberto, flexible e adecuado ás
características do alumnado adulto, correspondéndolle a cada centro educativo a súa
adaptación ás condicións concretas do seu alumnado.
A educación secundaria para as persoas adultas estrutúrase en dous niveis, e en cada
un deles intégranse tres ámbitos de coñecementos, os ámbitos de comunicación,
social e científico-tecnolóxico, organizado cada un deles en catro módulos, aos cales
incorpóranse os aspectos básicos das materias da educación secundariaobrigatoria.
Esta organización do currículo en ámbitos integrados e a súa estrutura modular
considérase a máis adecuada ás características e posibilidades das persoas adultas,
por ser flexible e aberta, favorecer o acceso ás diferentes etapas do sistema
educativo, respectar o seu estilo e ritmo de aprendizaxe, e posibilitar a consecución
do título de graduado en educación secundaria obligatoria por un procedemento
específico para as persoas adultas.
6.1. Obxectivos xerais

 Coñecer, respectar e valorar a realidade plurilingüe e cultural de España, de Europa
e do mundo actual, facerse consciente da riqueza que representan as linguas do
Estado e as súas variedades lingüísticas e entender as situacións que provocan o
contacto de linguas.
 Comprender as circunstancias que condicionaron a historia social da lingua galega,
afirmándoa como propia de Galicia, así como as que condicionan o seu uso
actualmente, de xeito que se estea en disposición de superar as que supoñen
obstáculos para o seu emprego en calquera contexto e situación.
 Comprender discursos orais e escritos nas linguas galega e castelá nos diversos
contextos da actividade sociocultural, persoal e académica; interpretalos cunha
actitude crítica, aplicando a súa comprensión a novas situacións de aprendizaxe.
268
iescastelao
 Desenvolver, nas linguas galega e castelá, a capacidade de construír un discurso oral

e escrito, coherente, creativo e adecuado aos distintos contextos da actividade
social, laboral e cultural, de acordo coas diferentes situacións comunicativas,
integrando os recursos expresivos lingüísticos e non lingüísticos.
 Adquirir conceptos lingüísticos xerais, reflexionar sobre os elementos formais e
mecanismos das linguas nos planos fonolóxico, morfosintáctico, léxico-semántico e
textual.
 Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre as linguas e as normas do uso
lingüístico para comprender textos orais e escritos, para escribir e falar con
adecuación, coherencia, cohesión e corrección, tanto en galego como en castelán, e
para tomar consciencia dos propios sentimentos e ideas e favorecer o control da
propiaconduta.
 Adquirir as habilidades, actitudes e coñecementos necesarios que favorezan utilizar
criticamente e con progresiva autonomía as bibliotecas, os medios de comunicación
social e as TIC para obter, valorar, seleccionar, almacenar, producir, presentar e
intercambiar información relacionada coa vida cotiá, académica elaboral.
 Coñecer e empregar as normas que rexen o intercambio social das linguas e
daquelas normas socioculturais que regulan a comunicación nos diferentes
contextos, evitando estereotipos lingüísticos que supoñan xuízos de valor e
prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.
 Desenvolver os coñecementos, hábitos, habilidades e actitudes que fan posible a
lectura de textos literarios, en galego e en castelán, como fonte de pracer, de
enriquecemento, de coñecemento do mundo e do patrimonio cultural.
 Adquirir as habilidades, as actitudes e os coñecementos necesarios para unha
interpretación crítica das mensaxes dos medios de comunicación de masas e da
publicidade, especialmente das que teñen relación coa vida cotiá elaboral.
6.2. Contribución do ámbito á adquisición das competencias

básicas
Competencia social e cidadá
- O desenvolvemento de sentimentos de pertenza á sociedade en que vive, mediante o

estudo dos trazos que a caracterizan.
- O desenvolvemento da empatía, da capacidade de poñerse no lugar do outro,
mediante a análise das actividades humanas no presente e no pasado.
- O desenvolvemento da capacidade de diálogo para a análise dos problemas presentes
269
iescastelao
e pasados da sociedade e a súa proxección sobre os problemas reais que deben encarar
as persoas na súa propia vida.
- O desenvolvemento de metodoloxías participativas, interactivas e dialóxicas, que
propicien habilidades para participar na vida cívica, para asumir os valores
democráticos e para o cumprir os deberes propios.
- O desenvolvemento da capacidade de facer fronte a unha serie de novos desafíos
como o coidado do ambiente, a orientación do desenvolvemento tecnocientífico, a
responsabilidade polas xeracións futuras, a igualdade entre os sexos, a loita contra
novas formas de exclusión social e contra as existentes.
- O desenvolvemento de habilidades para vivir en sociedade e para exercer a cidadanía
democrática, ao favorecer o desenvolvemento de destrezas que permiten participar,
tomar decisións, elixir a forma axeitada de comportarse en determinadas situacións e
responsabilizarse das consecuencias derivadas das decisións adoptadas.
- O reforzo da autonomía, a autoestima e a identidade persoal mediante a aclaración de
sentimentos e valores, e o respecto dos demais.
- O desenvolvemento de sentimentos compartidos e non excluíntes, ao aceptar e usar
convencións e normas sociais e interiorizar os valores de respecto, cooperación e
solidariedade. - A promoción da identificación da reflexión crítica sobre os valores do
contorno ofrecendo como referente ético común os valores que sustentan a
Declaración universal dos dereitos humanos, a Constitución española e o Estatuto de
autonomía de Galicia.
- O coñecemento dos fundamentos e os modos de organización dos estados e das
sociedades democráticos, a evolución histórica dos dereitos humanos, o achegamento
á pluralidade social ou ao carácter da globalización e as implicacións que comporta
para os cidadáns.
Competencia de coñecemento e a interacción co mundo físico
- A análise do espazo en que se desenvolve a actividade humana, especialmente coa

utilización dos procedementos de orientación, localización, observación e
interpretación das paisaxes e a súa representación cartográfica.
- Representación de feitos e fenómenos do mundo natural utilizando linguaxes e
convencións simbólicas como a escala e signos convencionais.
- A análise e a valoración da acción do home sobre o medio, tanto nos seus aspectos
positivos coma na utilización abusiva que facemos del.
- A aprendizaxe de procedementos relacionados co método científico, como a
observación, a experimentación, o descubrimento e a reflexión e posterior análise.
- Desenvolvemento do compromiso persoal e da participación responsable en
proxectos colectivos e propostas que propicien o respecto e a defensa do patrimonio
natural, industrial, histórico-artístico e inmaterial.
270
iescastelao
Competencia de expresión cultural e artística
- O coñecemento e a valoración do feito artístico, así como o respecto e conservación

do patrimonio cultural propio e doutras culturas, a través do desenvolvemento de
habilidades perceptivas e de análise.
- A observación, análise e gozo das manifestacións artísticas insertas na paisaxe, como
pontes, edificios civís, camiños, igrexas, pazos.
- A observación, análise e satisfacción ante as obras artísticas relevantes.
- A valoración do patrimonio cultural material e inmaterial, facendo especial fincapé
no patrimonio de Galicia.
- A audición de obras musicais e a súa análise e gozo, establecendo a conexión co
contexto histórico en que naceron.
- A valoración da cultura popular como elemento básico da nosa propia identidade
galega nun mundo cada vez máis globalizado e uniformado favorecendo así a nosa
propia autoestima e a creación de lazos solidarios na nosa comunidade.
- A consideración da cultura como produción colectiva viva e aberta.
- A valoración e desenvolvemento da liberdade de expresión, tolerancia e
achegamento entre as culturas.
- A percepción das artes como unha linguaxe universal que pode acercar culturas e
favorecer o entendemento dos pobos.
Competencia de tratamento da información e competencia dixital
- O uso de técnicas de observación e análise para extraer información directamente da

paisaxe.
- O uso de fontes documentais escritas, gráficas e audiovisuais.
- O uso das tecnoloxías da información como fonte de información escrita, icónica e
musical. - O uso da linguaxe cartográfica.
- O uso de programas informáticos adecuados para expresar a información obtida
mediante informes, presentacións, etc.
- O uso das TIC como instrumento de comunicación, inclusión e cohesión entre grupos
étnica e culturalmente distintos.
Competencia en comunicación lingüística
- O uso dun vocabulario propio e o dominio das habilidades de ler e escribir diferentes
tipos de textos, que resultan fundamentais como elementos de información social e
histórica.
- A posta en xogo de habilidades para a comunicación verbal en grupo, mediante
técnicas de diálogo e discusión, de toma de decisións. Debater en serio esixe
exercitarse na escoita, na exposición e a argumentación e para iso é necesario
271
iescastelao
verbalizar os conceptos, facer explícitas as ideas, formar os xuízos e estruturalos de

forma coherente.
- O uso dunha linguaxe non discriminatoria pola orixe, xénero ou calquera outra
circunstancia. - A utilización e a comprensión da información oral e escrita,
integrándoa nos esquemas previos de coñecemento.
Competencia matemática
- Operacións aritméticas, porcentaxes, proporcións, nocións estatísticas básicas na

descrición e análise dos fenómenos xeográficos, económicos e históricos.
- Uso de escalas numéricas, gráficas e proporcións.
- Coñecemento dalgúns fitos históricos na construción da ciencia matemática:
personalidades singulares, grandes descubrimentos.
- Estudo da contribución da ciencia matemática a algúns acontecementos históricos.
Competencia para aprender a aprender
- A presentación de problemas reais que nos afectan como cidadáns e a busca de

solucións realistas para eles.
- A adquisición da capacidade de aprender de xeito autónomo, desenvolvendo
ferramentas que a faciliten e buscando respostas que se correspondan cun
coñecemento racional.
- A formalización de técnicas para extraer información directamente da observación da
paisaxe e de fontes documentais.
- O desenvolvemento de estratexias que axudan ao grupo a formular problemas,
discutilos e alcanzar conclusións.
- Elaboración de valoracións persoais e conclusións razoadas: establecemento de
relacións entre feitos diversos, explicación causal dos fenómenos.
Competencia para a autonomía persoal
- A aclaración de actitudes e sentimento propios.

- O desenvolvemento da autoestima e da seguridade persoal.
- A aceptación das diferenzas de actitudes e valores e a asunción do propio rol dentro
dos grupos a que se pertence.
- Desenvolvemento da toma responsable de decisións relacionadas coa dimensión
persoal, social ou profesional.
- Participación activa na xestión dos asuntos públicos.
- Coñecemento de estratexias para a inserción no mundo laboral, información sobre os
seus dereitos e aspectos básicos das relacións laborais.
- Elaboración e aplicación de estratexias persoais baseadas na información de carácter
xeográfico, histórico ou sociolóxico para resolver situacións problemáticas e
conflitivas.
- Participación activa e creativa na xestión e a mellora dos espazos públicos, para
defender e protexer o patrimonio cultural, artístico, natural e inmaterial.
272
iescastelao
6.3. Contidos e temporalización

 MÓDULOIII
Outubro:
a. Escoitar, falar e conversar.
b. Ler e escribir.
Comprensión e composición de textos propios dos medios de comunicación

audiovisual e dos medios de comunicación en soporte papel ou dixital (entrevistas,
noticias, editoriais e crónicas).
 Coñecemento da lingua.
Diferenzas entre usos formais e informais da lingua a través dos distintos

medios de comunicación.
Normas de puntuación e normas ortográficas.
 Lingua e sociedade.
Análise do uso das dúas linguas da comunidade autónoma nos medios de

comunicación.
 Educación literaria
Os grandes períodos e autores da literatura a partir da Idade Media ata o S.

XVIII.
Localización en bibliotecas virtuais ou noutras páxinas web de fragmentos de

obras literarias dos séculos XVI ao XVIII.
 Novembro-decembro:
b. Ler e escribir.
Comprensión e composición de textos publicitarios.
273
iescastelao
 Coñecemento da lingua
Recoñecemento e uso coherente das formas verbais con especial atención aos
valores aspectuais e modais das perífrases verbais.
Tipos de oracións simples.
A situación sociolingüística galega. Estudo dos fenómenos de contacto entre

linguas.
Análise dos elementos propios da lírica.
 Xaneiro-febreiro:
b. Ler e escribir.
Comprensión e composición de textos do ámbito académico, atendendo

especialmente aos de carácter instrutivo e expositivo (incluídos webs educativas e
informacións de dicionarios, enciclopedias en diversos soportes,…).
Textos propios da vida cotiá e das relacións sociais en ámbitos próximos á

experiencia do alumnado, como mensaxes de chat e de correo electrónico, normas e
instrucións de uso.
Procedementos para compoñer enunciados cohesionados. Os conectores

textuais.
Mecanismos de referencia interna, tanto gramaticais como léxicos.
As linguas románicas nas súas orixes
274
iescastelao
Lectura e valoración de textos literarios.
Recitación de poemas valorando a función dos elementos simbólicos e dos

recursos retóricos e métricos do texto.
 MÓDULOIV
 Marzo-abril:
b. Ler e escribir.
Comprensión e composición de textos argumentativos. Análise dos argumentos e

elaboración de esquemas que reflictan que se captou a súa mensaxe principal e a
súa estrutura.
 Coñecemento da lingua,
Distinción entre forma (categoría gramatical) e a función das palabras.
Análise e uso dos procedementos léxicos (afixos) e sintácticos para o cambio

de categoría.
A situación lingüística actual na Península Ibérica
A literatura dos séculos XIX e XX. Localización en bibliotecas, bibliotecas

virtuais e noutras páxinas web de textos literarios do período estudado.
 Abril-maio:
b. Ler e escribir.
Comprensión e composición de textos propios dos medios de comunicación

audiovisual (debates) e dos medios de comunicación escritos (con especial atención
275
iescastelao
aos xéneros de opinión como cartas ao director, artigos de opinión, columnas etc.).
Recoñecemento e uso coherente da correlación temporal na coordinación e

subordinación de oracións e no discurso relatado (paso de estilo directo a
indirecto).
Recoñecemento e valoración dos principais fenómenos que caracterizan as

variedades xeográficas das linguas e da función da lingua estándar.
Análise dos elementos propios da narración (espazo, tempo, acción,

personaxes, etc.). Lectura de relatos recoñecendo algunhas características
temáticas e formais.
 Xuño:
b. Ler e escribir.
Comprensión e composición de textos propios da vida cotiá e das relacións sociais

(disposicións legais, folletos, contratos, correspondencia institucional ou comercial,
foros, blogs, solicitudes e instancias, reclamacións, currículos, etc.).
Procedementos de conexión nos textos con especial atención a conectores de

causa, consecuencia, condición e hipótese.
Coñecemento dos diferentes rexistros e dos factores que inciden no uso da

lingua en distintos ámbitos sociais e valoración da importancia de usar o
rexistro adecuado segundo as circunstancias da situación comunicativa.
276
iescastelao
Análise dos elementos propios do teatro (espazo, tempo, acción, personaxes,

etc.).
Lectura dramatizada de obras teatrais, recoñecendo algunhas características

temáticas e formais.
6.4. Mínimos esixibles

1. Amosar boa disposición cara a materia, con esforzo e interese persoal, que
fagan posible a consecución de destrezas nos distintos aspectos de cada tema.
2. Acadar os contidos teóricos máis esenciais da gramática, co fin de utilizar máis

conscientemente a lingua e mellorar a súa competencia lingüística.
3. Recoñecer os xéneros literarios fundamentais e os seus elementos básicos.
4. Realizar a lectura completa das obras propostas para cada módulo.
5. Identificar os principais trazos formais dun texto literario.
6. Recoñecer as características básicas das etapas literarias estudadas e aplicalas á

análise dos textos.
7. Recoñecer os textos fundamentais para a comunicación persoal, profesional e

social.
8. Realizar todas aquelas tarefas que o profesorado encomende e que vaian

encamiñadas á aprendizaxe da materia.
9. Coñecer as regras de coherencia morfosintáctica e de corrección ortográfica da

lingua estándar, e aplicalas a todas as producións textuais do curso.
277
iescastelao
6.5. Criterios de avaliación

 Identificar o tema e comprender a idea xeral e a intención comunicativa en
diferentes textos (tanto orais como escritos) nos ámbitos persoal, social e
académico. Distinguir as ideas principias e secundarias. Realizar tarefas
guiadas de aprendizaxe seguindo instrucións recibidas.
 Realizar narracións, resumos e exposicións de experiencias vividas con
claridade, coa estrutura e co rexistro axeitados, tanto de forma oral como por
escrito, en soporte papel ou dixital e apoiándose nos medios audiovisuais e
nas TIC. Neste caso, prestarase especial atención á planificación, á revisión e
ao respectoás normas gramaticais e ortográficas.
 Producir textos, en soporte papel ou dixital, sobre temas de actualidade e
próximos ao contorno do alumnado, coa axuda dos medios audiovisuais e das
TIC como elementos de autoaprendizaxe. Eses textos adecuaranse ao
contexto, empregarase neles a estrutura organizativa propia de cada un deles
(instrución, noticias, cartas…) e incluirán de forma axeitada os elementos de
conexión, a sintaxe, a ortografía e un léxico rico evariado.
 Utilizar os coñecementos sobre a lingua e as normas de uso lingüístico para
mellorar a comprensión de textos orais e escritos e para compoñer e revisar os
textos propios deste bloque, tanto en soporte papel comodixital.
 Recoñecer a riqueza multicultural e a diversidade lingüística do mundo actual
a través de informacións obtidas nos medios de comunicación e nas TIC,
comprender especialmente a diversidade en España e en Galicia, respectala e
valorala positivamente.
 Recoñecer en textos orais e escritos diferentes clases de representacións ou
expresións que impliquen algunha forma de discriminación lingüística, social,
sexual, racial etc.
 Ler con regularidade fragmentos e obras literarias e usar os coñecementos
adquiridos na aula sobre literatura para unha mellor comprensión delas.
Expoñer unha opinión persoal sobre a lectura realizada e recoñecer os trazos
xerais do xénero a quepertencen.
6.6. Procedementos e instrumentos deavaliación

Se a avaliación é un proceso flexible, os procedementos deberán ser variados.
Para recoller datos poderemos servirnos de diferentes instrumentos:
 Observación do comportamento e actitude.
278
iescastelao
 Probas escritas.
 Control das actividades que os/as alumnos/-as deban realizan na súa
casa ou na clase. Para a concreción da nota de avaliación, o
Departamento acorda as seguintes porcentaxes:
 Probas obxectivas ou exames: 70%
 Traballos ou exames sobre as lecturas: 10%
 Participación e realización de labores dentro da aula: 20%
 Probas e traballos voluntarios (2 puntos)
Penalización por faltas de ortografía: por faltas de ortografía reiteradas ( 0,25

cada unha) poderase baixar ata 2 puntos.
LECTURAS:
Terán que facer dúas lecturas en cada módulo (unha en galego e outra en castelán).
Cada lectura puntúa 0´5. Valorarase sobre todo o traballo de comentario que realice
o alumnado na aula sobre cada obra. As lecturas sobre as que traballarán son:
ESA. MÓDULO III: unha lectura en galego e unha en castelán:

 JARDIEL PONCELA, E.: Eloísa está debajo de un almendro.
 VILLAR, D.: A praia dos afogados, Xerais.
ESA. MÓDULO IV: unha lectura en galego e unha en castelán entre:
 CASTELAO: Os vellos non deben de namorarse.
 FERRÍN-ARTELLO: Celtas sen filtro.
 MATUTE, A. M.: El árbol de oro y otros relatos, Bruño.
SEPÚLVEDA, L.: El viejo que leía novelas de amor, Tusquets
6.7. Criterios de cualificación

CONVOCATORIA ORDINARIA
A nota do módulo no ámbito de comunicación ( módulo III e módulo IV), na
convocatoria ordinaria, faise a partir da media obtida neste módulo e a nota en lingua
estranxeira.
279
iescastelao
No módulo de comunicación (linguas galega e castelá), a nota final será a media

dos parciais correspondentes. Para a nota dos dous parciais terase en conta o explicado
no apartado de procedementos e instrumentos de avaliación (a nota final de cada
parcial será a resultante entre as notas dos exames (70 %), máis a nota polo traballo
(20 %) e pola lectura (10 %) ). Unicamente se faran recuperacións ao remate do curso;
o alumnado presentarase ás partes que teña suspensas, sempre tendo en conta que a
presentación aos exames parciais é obrigatoria para ter dereito ao exame final de
recuperación.
CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA
Quen non logre o aprobado no módulo III en febreiro terá dereito a unha proba
extraordinaria na segunda quincena do mes de maio na que se incluirán todos os
contidos tanto de Lingua Castelá e Literatura como de Lingua Galega e Literatura que
se impartiran así como as obras de lectura obrigatoria. A cualificación deste exame
constituirá o 100% da parte correspondente a este departamento para a obtención da
nota do Ámbito.
Nas mesmas condicións, aplicadas aos contidos do módulo correspondente, atoparase
quen non supere o módulo IV na convocatoria ordinaria de xuño, que terá dereito a
unha proba extraordinaria en setembro.
PROBA DE SETEMBRO:
Aquel alumnado que non aprobe a materia en xuño, examinarase de todo o
temario nas probas de setembro.
A estrutura do exame será a seguinte:
 Texto con preguntas para medir o nivel de competencia lingüística nos
aspectos relacionados coa comprensión lectora e a expresión escrita.
 Preguntas sobre o bloque de coñecemento da lingua (gramática, ortografía e
léxico), poden estar referidas a un texto ou non, predominantemente serán de
tipo práctico.
 Preguntas sobre educación literaria; poderán ser de tipo teórico ou práctico.
 Valoraranse tanto os contidos como a presentación, expresión e ortografía.
Neste último apartado, faranse as mesmas penalizacións que nos exames do
curso.
 Non se farán preguntas sobre as obras de lectura.
280
iescastelao
6.8. Metodoloxía
As persoas adultas, cando chegan ao centro educativo, dispoñen dunha gran

cantidade de información e de experiencias sobre o mundo que as rodea.
O ámbito social, dentro da educación secundaria para persoas adultas, é un
marco privilexiado para a posta en cuestión e discusión de todas esas informacións e
saberes, actitudes, experiencias e valores que o adulto leva como bagaxe inseparable
da súa propia vida.
De aí que cando se planifique o ensino neste contexto, haberá que partir dunha
análise das maneiras ou medios metodolóxicos xerais máis adecuados, atendendo á
tipoloxía do alumnado, das experiencias previas con que accede ao sistema educativo,
respectando os procesos evolutivos da vida adulta, así como os ritmos e estilos de
aprendizaxe individuais.
Toda proposta metodolóxica debe considerar que a educación é un proceso

social polo que se lle transmite ao alumnado unha determinada cultura, xa que todas as
sociedades transmiten explicitamente, mediante a educación, os seus costumes e
modos de pensamento. Polo tanto, as liñas metodolóxicas terán en conta a gran
diversidade das realidades de cadaquén, serán abertas á participación e promoverán
actitudes tanto críticas e de diálogo que permitan abrir vías de relación entre persoas
que proceden de contornos cun patrimonio cultural propio.
6.9.Programa de reforzo e recuperación

Cando os/as alumnos/-as non acaden os obxectivos propostos poderanse
propoñer actividades diversas orientadas a que consigan acadar os contidos
mínimos.
6.10.Medidas de atención á diversidade

A ESA é xa en por si un ensino diverso xa que en ambos e dous módulos que
impartimos o alumnado dista de ser homoxéneo; acollemos xentes de diferentes idades
coñecementos e con historias persoais e académicas moi diferentes de aí que o
profesorado procura formular as diferentes actividades con diferente grao de
complexidade en función dos recursos cognitivos necesarios para realizalas cunha
dobre finalidade:
 Atender á diversidade dentro da aula
 Permitir unha autoavaliación axeitada e unha motivación progresiva cara a niveis
de maior complexidade
281
iescastelao
7. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino

e a práctica docente
Como en calquera outra actividade, o profesorado debe avaliar o proceso de ensino e a
súa práctica docente para axudar ao alumnado a conseguir os obxectivos propios de
cada etapa e curso.Para isto serán moi útiles rexistros de autoavaliación sobre
aspectos como a planificación, a motivación do alumnado, o desenvolvemento do
ensino, o seguimento e avaliación do proceso de ensino-aprendizaxe e o rexistro de
xestión organización. A continuación incluímos uns posibles rexistros destes aspectos.
A) REXISTRO PARA A AUTOAVALIACIÓN DO PROFESORADO: PLANIFICACIÓN
INDICADORES VALORACIÓN PROPOSTAS DE MELLORA
1. Programa a materia tendo en

conta os estándares de
aprendizaxe previstos nas leis
educativas.
2. Programa a materia tendo en
conta o tempo dispoñible para
o seu desenvolvemento.
PLANIFICACIÓN
3. Selecciona e secuencia de
forma progresiva os contidos
da programación de aula tendo
en conta as particularidades de
cada un dos grupos de
estudantes.
4. Programa actividades e
estratexias en función dos
5. Planifica as clases de modo

flexible, preparando
actividades e recursos
axustados á programación de
aula e ás necesidades e aos
intereses do alumnado.
282
iescastelao
6. Establece os criterios,
procedementos e os
instrumentos de avaliación e
autoavaliación que permiten
facer o seguimento do
progreso de aprendizaxe dos
seus alumnos e alumnas.
7. Coordínase co profesorado
doutros departamentos que
poidan ter contidos afíns á súa
materia.
B) REXISTRO PARA A AUTOAVALIACIÓN DO PROFESORADO: MOTIVACIÓN DO

ALUMNADO
PROPOSTAS DE
INDICADORES VALORACIÓN
MELLORA
1. Proporciona un plan de traballo
ao principio de cada unidade.
2. Propón situacións que introduzan

MOTIVACIÓN DO ALUMNADO
a unidade (lecturas, debates,

diálogos...).
3. Relaciona as aprendizaxes con

aplicacións reais ou coa súa
funcionalidade.
4. Informa sobre os progresos

conseguidos e as dificultades
encontradas.
5. Relaciona os contidos e as
actividades cos intereses do
alumnado.
6. Estimula a participación activa

dos estudantes en clase.
283
iescastelao
C) REXISTRO PARA A AUTOAVALIACIÓN DO PROFESORADO: DESENVOLVEMENTO DO

ENSINO
PROPOSTAS DE
INDICADORES VALORACIÓN
MELLORA
1. Resume as ideas fundamentais
discutidas antes de pasar a unha
nova unidade ou tema con
mapas conceptuais, esquemas...
2. Cando introduce conceptos
novos, relaciónaos, se é posible,
cos xa coñecidos; intercala
preguntas aclaratorias; pon
exemplos...
DESENVOLVEMENTO DO ENSINO
3. Ten predisposición para aclarar

dúbidas e ofrecer asesorías
dentro e fóra das clases.
4. Optimiza o tempo dispoñible
para o desenvolvemento de cada
unidade didáctica.
5. Utiliza axuda audiovisual ou
doutro tipo para apoiar os
contidos na aula.
6. Promove o traballo cooperativo e
mantén unha comunicación
fluída cos estudantes.
7. Desenvolve os contidos dunha
forma ordenada e comprensible
para os alumnos e as alumnas.
8. Propón actividades que permitan

a adquisición dos estándares de
aprendizaxe e as destrezas
propias da etapa educativa.
9. Propón actividades grupais e
individuais.
D) REXISTRO PARA A AUTOAVALIACIÓN DO PROFESORADO: SEGUIMENTO E AVALIACIÓN

DO PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE
INDICADORES VALORACIÓN PROPOSTAS DE MELLORA

1. Realiza a avaliación inicial ao
PROCE
SO DE
principio de curso para axustar a

DO
programación ao nivel dos

estudantes.
284
iescastelao
2. Detecta os coñecementos previos

de cada unidade didáctica.
3. Revisa, con frecuencia, os traballos

propostos na aula e fóra dela.
4. Proporciona a información
necesaria sobre a resolución das
tarefas e como pode melloralas.
5. Corrixe e explica de forma
habitual os traballos e as
actividades dos alumnos e as
alumnas, e dá pautas para a
mellora das súas aprendizaxes.
6. Utiliza suficientes criterios de
avaliación que atendan de xeito
equilibrado a avaliación dos
diferentes contidos.
7. Favorece os procesos de
autoavaliación e coavaliación.
8. Propón novas actividades que

faciliten a adquisición de
obxectivos cando estes non foron
alcanzados suficientemente.
9. Propón novas actividades de maior
nivel cando os obxectivos foron
alcanzados con suficiencia.
10. Utiliza diferentes técnicas de
avaliación en función dos
contidos, o nivel dos estudantes,
etc.
11. Emprega diferentes medios para
informar dos resultados aos
estudantes e aos pais.
285
iescastelao
E) REXISTRO DE XESTIÓN E ORGANIZACIÓN
Luns Martes Mércores Xoves Venres

MATERIA:
Si Non Si Non Si Non Si Non Si Non
Preparei con antelación o
material necesario para a
clase (caderno, estoxo,
axenda, libro...)?
Levei o material necesario

á sesión?
Tomei nota na axenda das

actividades e os traballos
pendentes e das datas
importantes (exames,
entrega de traballos,
presentacións,
autorizacións,
excursións...)?
Organiceime o tempo que
é necesario dedicar a cada
tarefa e materia, tanto na
aula como na casa?
Ordenei e clasifiquei os
apuntamentos, as notas e
as actividades da materia?
Cumprín o plan de traballo

que me propuxera seguir?
Comprobei que cumprín

con todas as miñas obrigas
pendentes (actividades,
traballos, estudo,
preparación...)?
Fun autónomo/a á hora de

traballar en clase e na
casa?
286
iescastelao
8. Organización das actividades de seguimento,

recuperación e avaliación de materias pendentes da
ESO e Bacharelato
Programa de reforzo para a recuperación das materias

pendentes de cursos anteriores
A LOMCE, nos apartados que regulan a avaliación na educación secundaria

obrigatoria e o bacharelato na ComunidadeAutónoma de Galicia, establecen que o
alumnado que promocione de curso sen ter superadas todas as materias seguirá un
programa de reforzo destinado a recuperar as aprendizaxes non adquiridas e deberá
superar a avaliación correspondente ao devandito programa. Tamén dispoñen que a
avaliación do programa de reforzo será tida en conta para os efectos de cualificación
das materias non superadas e que lles correspondeaos departamentos didácticos a
organización destes programas, que serán desenvolvidos, en cada curso, polo profesor
ou profesora que imparta a docencia nel.
Do anterior dedúcese que a avaliación da materia pendente é totalmente independente

da materia do propio curso, polo cal a superación desta última non implica unha
avaliación automática positiva da materia pendente.
Cada alumno e alumna da ESO e Bacharelato con Lingua e Literatura Galegas de

cursos anteriores sen superar recibirá ao principio do curso unhas follas explicativas
nas que se recollerán os seguintes aspectos sobre a materia pendente: libro de texto
(que será o mesmo que se utilizou o curso pasado), contidos esixíbeis para a
recuperación da materia, plan de traballo e procedementos de avaliación e
cualificación.
Para comprobar en que medida se van acadando os obxectivos básicos establecidos

para o apartado de lingua e literatura nos catro cursos da ESO e no Bacharelato, a
recuperación da materia será tratada desde unha dobre perspectiva. En primeiro lugar
287
iescastelao
entregarase material de reforzo que despois o alumnado deberá devolver para corrixir
e que incluirá actividades complementarias para traballar os estándares de
aprendizaxe mínimos esixidos para cada curso de acordo co programa establecido, e
que comprenden:
 Exercicios de ortografía, morfoloxía e sintaxe da lingua.
 Práctica dos diferentes procedementos de definición de palabras, aplicada
especialmente ao vocabulario temático correspondente a cada curso.
 Actividades para exercitar a capacidade de comprensión e resumo de textos
de variada tipoloxía.
 Lectura comprensiva de textos literarios dos autores representativos das
diferentes épocas, reflexionando sobre as características dos xéneros e da
lingua literaria.
 Realización de pequenos traballos de investigación, desenvolvidos a partir dun
breve guión sobre temas do currículo ou de actualidade, para observar a
correcta aplicación das regras de coherencia e cohesión e a corrección
ortográfica esixida.
Superación de materias pendentes na ESO
Tendo en conta que a Lingua Galega e Literatura está considerada como materia de
contido progresivo, o departamento acorda facer un seguimento do alumnado coa
materia pendente no curso no que estea matriculado.
Os libros de texto que corresponden a cada curso son:
- 1º ESO: Lingua galega e literatura, Santillana.

288
iescastelao
Tomando como referencia as unidades que compoñen o libro de cada curso, a

distribución por parciais da materia queda establecida da seguinte maneira:
- Alumnado con LGL de 1º curso de ESO:

1º parcial: unidades 1, 2, 3, 4, 5, 6.
2º parcial: unidades 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12.
- Alumnado con LGL de 2º curso de ESO:

1º parcial: unidades 1, 2, 3, 4, 5 e 6.
- Alumnado con LGL de 3º curso da ESO:

Actividades de avaliación na ESO
A realización das actividades complementarias de reforzo propostas polo

departamento teranse en conta á hora de cualificar a materia, unha vez realizadas as
probas escritas previstas. A primeira delas realizarase entre os días 14 e 18 de xaneiro
de 2019 e a segunda entre os días 8 e 12 de abril de 2019.
Se o seguimento das actividades de reforzo e a realización das dúas probas escritas

confirman que se acadaron os obxectivos mínimos marcados na programación para
este nivel, a avaliación será positiva. De non ser así, o alumno ou alumna deberá
presentarse ao exame global da materia que será entre os días 21 e 24 de maio de 2019
e, caso de non superala, á proba extraordinaria de setembro. Para aprobar a materia do
curso correspondente é necesario, como é natural, ter aprobada antes a materia
pendente.
289
iescastelao
Contidos mínimos esixibles na ESO
Os contidos mínimos que deberán adquirirse para aprobar a materia, tanto na

convocatoria ordinaria de maio como na extraordinaria de setembro, serán os
seguintes:
PRIMEIRO CURSO
Comunicación. Expresión oral correcta e fluída, adaptada ás diferentes situacións

comunicativas. Expresión escrita correcta, utilizando os procedementos básicos de
coherencia e cohesión e de composición, aplicándoos á produción de textos de
diferente tipoloxía (narración, descrición e diálogo) ou á realización de exposicións
orais planificadas, individuais ou en equipo.
Lingua e sociedade. Coñecemento básico das orixes e das etapas históricas na

evolución da lingua galega. Valoración da nosa lingua como elemento de identidade
colectiva e da riqueza da diversidade lingüística e cultural.
Estudo da lingua. Emprego correcto das normas de acentuación. Recoñecemento dos

constituíntes da palabra e das clases de palabras (determinantes, substantivo,
adxectivos, pronome, verbo, adverbio e preposición). Adecuación das estruturas
morfolóxicas e sintácticas ás producións propias. Adquisición de novo léxico
mediante a utilización do dicionario e das TIC e mediante a realización das actividades
do vocabulario temático correspondente a cada curso.
Literatura. Lectura, resumo oral/escrito e comentario de textos de diferentes xéneros

literarios, recoñecendo os seus elementos estruturais e a funcionalidade dos recursos
estilísticos básicos que nos permiten diferencialos. Elaboración de fichas de lectura
dos libros seleccionados polo departamento e realización de probas escritas.
SEGUNDO CURSO
Comunicación. Expresión oral/ escrita fluída, coherente, cohesionada, axustada á

norma e adaptada ás diversas situacións comunicativas. Características da
comunicación oral e escrita. Estudo das características de textos de diferentes
tipoloxías. Exposición oral de traballos individuais ou en equipo seguindo unhas
normas metodolóxicas previas.
Lingua e sociedade. Etapas na historia da lingua galega. A realidade sociolingüística

de Galiza: bilingüismo e diglosia. As interferencias lingüísticas. A lingua estándar e as
variantes lingüísticas.
290
iescastelao
Estudo da lingua. Repaso das regras de acentuación e puntuación. Ortografía dos

grupos consonánticos. Enunciado e oración. Tipos de oración. A oración simple e a
frase. Funcións do núcleo da O e da F: suxeito, predicado e outras funcións sintácticas.
Práctica de semántica: relacións semánticas e campos semánticos. Adquisición de
novo léxico facendo uso do dicionario e das TIC.
Literatura.Lectura expresiva e comprensiva de textos de diferentes xéneros literarios.

Recoñecemento das características estruturais que os identifican e dos recursos
estilísticos básicos. Elaboración de fichas de lectura dos libros seleccionados polo
departamento e realización de probas escritas.
TERCEIRO CURSO
Comunicación. Expresión oral fluída, clara e áxil. Planificación de traballos con

autonomía, recollendo información en diferentes soportes e asegurando a coherencia,
cohesión, correción e precisión léxica na expresión escrita.Comprensión da intención
comunicativa dos textos propios dos medios de comunicación audiovisual e análise
crítica do seu contido.
Lingua e sociedade. Historia interna da lingua: orixe e evolución do galego. Causas e

consecuencias dos feitos máis relevantes da historia social da lingua galega anterior ao
século XX. Recoñecemento da formación histórica do léxico galego. Identificación
das voces patrimoniais e dos cultismos. Toponimia e Antroponimia.
Estudo da lingua. Recoñecemento e reflexión dos mecanismos morfosintácticos e

léxico-semánticos da lingua galega e uso da terminoloxía lingúística adecuada. Repaso
das regras de acentuación e puntuación. Uso práctico do vocabulario temático que
figura no libro de texto e adquisición de novo léxico consultando o dicionario e as
TIC. Aplicación das normas de uso lingüístico á produción dos propios textos.
Literatura. Recoñecemento do contexto histórico en que se desenvolveu a historia da

nosa literatura. Características dos diferentes xéneros literarios e das principais etapas,
obras e autores e autoras significativas da literatura galega anteriores ao século XX.
Lectura e comentario de textos dalgúns dos autores estudados. Elaboración de fichas
de lectura das obras propostas polo departamento e realización das probas escritas
correspondentes, aplicando os coñecementos adquiridos sobre as característcias dos
xéneros e recursos literarios.
291
iescastelao
Superación de materias pendentes no Bacharelato
Dado que a Lingua galega e Literatura está considerada como materia de contido
progresivo, o Departamento acorda facer un seguimento do alumnado coa materia
pendente no curso no que estea matriculado.
Para observar en que medida se van acadando os obxectivos establecidos para

recuperar a materia, entregaraselle ao alumnado amplo material con exercicios
correspondentes aos contidos da materia pendente que se terán en conta á hora da
cualificación final. Estes exercicios consistirán na realización das seguintes
actividades:
1. Exercicios de aplicación dos procedementos lingüísticos nos planos fonético-

fonolóxico, morfosintáctico e léxico-semántico.
2. Actividades para analizar e comentar textos, valorando a capacidade para emitir

xuízos fundados sobre aspectos temáticos e formais en xeral, e sobre as recorrencias
temáticas e formais propias da literatura e da lingua literaria en particular, cando se
comenten textos significativos da literatura galega anteriores ao século XX.
3. Realización de pequenos traballos sobre contidos curriculares da materia

(circunstancias que condicionaron a evolución da nosa lingua e o desenvolvemento da
nosa literatura...) a partir dun breve guión.
Actividades de avaliación no Bacharelato
Estas actividades complementarias realizaranse paralelamente ás dúas probas escritas

que se realizarán entre os días 14 e 18 de xaneiro de 2019, a primeira; 12 e 14 de
marzo de 2019 (para os pendentes de 2º) e 8 e12 de abril (para os de 1º), a segunda. A
proba global realizarase entre os día 29 de abril e 3 de maio de 2019 (para os de 2º) e
entre o 21 e o 24 de maio de 2019 (para os de 1º).
Se o seguimento das actividades de reforzo e a realización das mencionadas probas

escritas confirman que se acadaron os obxectivos mínimos marcados nesta memoria
para este nivel, a avaliación será positiva. De non ser así, o alumno ou alumna deberá
292
iescastelao
realizar a proba final global da materia no mes de abril ou, de ser o caso, a proba
extraordinaria de setembro. Lémbrase que non se pode aprobar a materia do curso no
que se estea matriculado sen ter aprobada previamente a materia pendente.
O reparto da materia queda distribuido de xeito uniforme da seguinte maneira:
1º parcial: temas 2, 3, 8, 9, 11, 12, 13.
2º parcial: temas 4, 5, 6, 7, 10, 14, 15.
Contidos mínimos esixibles no Bacharelato
Os contidos mínimos que deberán adquirirse para aprobar a materia, tanto na

convocatoria ordinaria de maio como na extraordinaria de setembro, son os descritos
no apartadocorrespondente para 1º de Bacharelato.
Criterios para superar as materias pendentes pola avaliación

continua
Tendo en conta a definición das competencias básicas que se deben alcanzar ao acabar
a Educación Secundaria Obrigatoria e o Bacharelato, o alumnado con materias
pendentes de cursos anteriores debe conseguir unha aprendizaxe integradora e aplicar
os saberes adquiridos cunha fórmula que lle permita a súa realización persoal.
No caso do alumnado de 2º e 3º de PMAR, considérase que pode acadar unha

cualificación positiva na materia suspensa no curso, ou cursos, inmediatamente
anterior(es) mediante a avaliación continua sempre que a súa actitude, traballo, esforzo
e participación na aula así llo faga merecer. Para isto, sempre ten que ter entregado
dentro do prazo previsto e correctamente realizados, os exercicios de reforzo, en cada
parcial, á profesora da área Lingüística e Social.
Nos demais cursos da ESO, a avaliación continua non será o procedemento prioritario
para a superación da materia pendente. O alumnado non conseguirá un aprobado na
materia do curso superior que está a cursar mentres non consiga o aprobado en cada un
293
iescastelao
dos parciais ou, no seu caso, no exame final de maio do curso inferior, que serán
corrixidos polo xefe do departamento.
Con todo, o profesorado do curso superior consultará en cada momento ao profesorado

que imparta a materia no curso anterior para considerar a cualificación final de cada
exame.
Metodoloxía didáctica
O enfoque metodolóxico está fundamentado nos seguintes puntos:
 Principio de actividade, onde o alumnado, mediante a súa actuación, será o

eixo principal do proceso de ensino-aprendizaxe.
 Principio de intuición, que xorde coma unha necesidade imperiosa de dotar dun
apoio multisensorial ao proceso de ensino-aprendizaxe mediante o emprego
visual, auditivo ou a combinación dos dous, é dicir, o emprego audiovisual.
 Os principios de individualización e socialización van estreitamente ligados, xa
que se por unha banda se pretende desenvolver a cada alumno individualmente,
tamén é importante o progreso social dos mesmos.
En canto ao proceso de socialización que será progresivo, prestaremos moita atención

ao traballo de grupo para realizar distintas actividades.
A metodoloxía empregada non dá respostas senón que propón cuestións a resolver ou

descubrir, e será o propio alumnado, guiado polo profesor o que a de atopalas, elaborar
a información e ser quen de explicárllela aos demais. Na aula terán dicionarios,
material bibliográfico e contarán con acceso a Internet na aula de informática cando os
horarios así o permitan, de tal xeito que sexan quen de buscar respostas por si mesmos.
Procuraremos ademais que a vida real estea moi presente, dedicándolle sempre un
tempo ás noticias de actualidad e, das que o alumno debe vir informado. Esta práctica
continuada ao longo do curso irá creando un hábito que permanecerá no futuro.
294
iescastelao
9. Deseño da avaliación inicial e medidas individuais ou

colectivas que se poidan adaptar como consecuencia
dos seus resultados
A avaliación inicial ou de diagnóstico é imprencindible para coñecer os distintos
alumnos e alumnas e determinar o punto de partida na materia. Permitiranos detectar
as características de cada alumno e do grupo ao comezar o curso e saber que alumnos
teñen dificultades de aprendizaxe dende principio para poder adoptar as medidas
necesarias para ser superadas.
Nas primeiras semanas do curso pasarase ao alumnado unha proba escrita para
observar en quemedida conseguiu os obxectivos da materia na etapa anterior. A partir
de aí, se é necesario, realizaranse os axustes oportunos.
A proba escrita debe servir para medir o nivel de coñecemento e competencias, polo
tanto terá que incidir nos aspectos máis significativos dos obxectivos de cursos
anteriores. Constará dos seguintes apartados:
- Textos e exercicios que permitan valorar a comprensión (comentario dirixido) e
expresión (redacción) escrita.
- Preguntas e actividades que avalíen os seus coñecementos lingüísticos e literarios,
así como a súa capacidade para a aplicación práctica (vocabulario, aplicación das
normas ortográficas, morfolóxicas e sintácticas, coordinación, adecuación, coherencia,
cohesión...).
A proba escrita complementarase na aula con exercicios de lectura e intervencións
orais que permitan ao profesorado determinar o nivel de comprensión e expresión
oral.
Tras esta avaliación inicial, á hora de establecer as medidas de atención á diversidade e
inclusión recompilaremos, en primeiro lugar, diversa información sobre cada grupo;
como mínimo debe coñecerse a relativa a:
• O número de alumnado.
• O funcionamento do grupo (clima da aula, nivel de disciplina, atención...).
• As fortalezas que se identifican no grupo en canto ao desenvolvemento de contidos curriculares.
• As necesidades que se puidesen identificar; cómpre pensar nesta fase en como se
poden abordar (planificación de estratexias metodolóxicas, xestión da aula,
295
iescastelao
estratexias de seguimento da eficacia de medidas etc.).

• As fortalezas que se identifican no grupo en canto aos aspectos competenciais.
• Os desempeños competenciais prioritarios que hai que practicar no grupo nesta materia.
• Os aspectos que se deben ter en conta ao agrupar o alumnado para os traballos
cooperativos.
• Os tipos de recursos que se necesitan adaptar a nivel xeral para obter un logro
óptimo do grupo.
A avaliación inicial facilítanos non só coñecemento acerca do grupo como conxunto,

senón que tamén nos proporciona información acerca de diversos aspectos individuais
dos nosos estudantes. A partir dela poderemos:
• Identificar o alumnado que necesita un maior seguimento ou personalización de

estratexias no seu proceso de aprendizaxe. (Débese ter en conta aquel alumnado con
necesidades educativas, con altas capacidades e con necesidades non
diagnosticadas, pero que requiran atención específica por estar en risco, pola súa
historia familiar etc.).
• Saber as medidas organizativas a adoptar. (Planificación de reforzos, situación de
espazos, xestión de tempos grupais para favorecer a intervención individual).
• Establecer conclusións sobre as medidas curriculares a adoptar, así como sobre os
recursos que se van empregar.
• Analizar o modelo de seguimento que se vai utilizar con cada un deles.
• Acoutar o intervalo de tempo e o modo en que se van avaliar os progresos destes
estudantes.
Se no seguimento do proceso se advertise que unha persoa non progresa

materia para superar as dificultades de aprendizaxe iniciais. Para constatar e ao mesmo
tempo obxectivar o resultado desta progresión, o profesorado proporcionará ao
alumnado máis actividades que insistan na práctica dos contidos de gramática, léxico e
semántica tratados para que acade un nivel aceptábel que se reflicta nunha expresión
oral/escrita coherente, cohesionada e o máis axustada posíbel á normativa vixente.
296
iescastelao
10. Medidas de atención á diversidade

A nova lei educativa, a LOMCE, no artigo 20 do Decreto 86/2015, do 25 de xuño, propón
diferentes medidas de atención á diversidade.
No curso actual, para adaptar a resposta educativa ás necesidades do noso alumnado o
centro pon en práctica as seguintes actuacións específicas:
 Medidas de tipo curricular:
o Reforzo educativo nas diferentes áreas impartido polo profesorado de área.
o ACS para o alumnado con incorporación tardía ao sistema educativo español tanto pola
súa procedencia estranxeira como por non estarescolarizado.
o Flexibilización da idade.
 Medidas de tipo organizativo:
o Incorporación deste alumnado aos agrupamentos específicos de 1º e 2º de ESO nas áreas
de Lingua e Matemáticas. Profesorado responsable: áreas implicadas.
o Incorporación deste alumnado aos agrupamentos específicos de 2º de ESO na área de
Ciencias Naturais. Profesorado responsable: área implicada.
o Programa de reforzo nas áreas de linguas, con atribución horaria, para 1º e 2º de ESO.
Profesorado responsable: áreas de Lingua Galega e Lingua Castelá.
o Reforzo lingüístico na exención da 2º Lingua Estranxeira. Profesorado responsable: área
de Música e EPeV, para 1º de ESO, e área de Lingua Galega, para 2º de ESO.
o PMAR: no curso de 2º e 3º de ESO o 12,5% do alumnado é de orixe estranxeira
 Outras:
Colaboración entre a xefatura de estudos, o departamento de orientación e os titores para a
organización de reforzos extraescolares no horario de tarde (programa proa, modalidade
acompañamento escolar –pendente de que saia a convocatoria para o curso 2018/2019).
Seguindo as directrices do Plan Xeral de Atención á Diversidade do noso centro, o

Departamento de Lingua Galega e Literatura participa, este curso 2018-19, nas
seguintes actuacións, medidas ou programas de atención á diversidade: programa de
mellora da aprendizaxe e rendemento (PMAR) de 2º da ESO, no ámbito lingüístico e
social, agrupamentos específicos de 1º da ESO e elaboración de adaptacións
curriculares individualizadas.
297
iescastelao
10.1. Programa de mellora da aprendizaxe e rendemento

(PMAR) de 2º da ESO
Os chamados “Programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento”, como

medidas extraordinarias de atención á diversidade, teñen por finalidade facilitar que o
alumnado, mediante unha metodoloxía específica e unha organización de contidos e
materias do currículo diferente á establecida con carácter xeral, alcancen as
competencias do primeiro ciclo da educación secundaria obrigatoria e así poidan
cursar o cuarto curso pola vía ordinaria e obteñan o título de graduado/a en educación
secundaria obrigatoria. No presente curso o noso departamento está encargado do
desenvolvemento do ámbito lingüístico e social, que abrangue os aspectos básicos do
currículum correspondente ás materias de lingua Galega e Literatura, Lingua Castelá e
Literatura e Xeografía e Historia.
Obxectivos
O obxectivo básico e xeral deste curso no ámbito sociolingüístico debe ser “acercarse,
de acordo cos aspectos comunicativos de uso e función, ao elemento cultural e
xeográfico, e á reflexión lingüística”.
O horizonte educativo da etapa de Educación Secundaria é promover a autonomía de
todo o alumnado, non só nos aspectos cognitivos ou intelectuais, senón tamén no seu
desenvolvemento social e moral. Esta autonomía favorecerá a construción da propia
identidade, á configuración dun concepto positivo de si mesmo, e á elaboración dun
proxecto de vida, vencellado a uns valores e a capacidades para levalo a cabo.
Este proxecto educativo pretende contribuír a esta formación integral das persoas e,
tendo como marco o Currículo oficial da ESO, propón conseguir os seguintes
obxectivos:
 Usar funcionalmente a linguaxe:
 Como instrumento de comunicación interpersoal utilizando

diferentes medios e sistemas (verbal, textos escritos, prensa, literatura,
música, pintura...).
 Como instrumento de representación do mundo. A linguaxe está
estreitamente vinculada co pensamento e cumpre unha función de
representación e de autorregulación do pensamento e da acción.
298
iescastelao
 Comprender a realidade humana e social do entorno:
 Analizar, comprender e axuizar as características dos problemas

centrais da sociedade actual, e os feitos sociais globalmente e
interrelacionados.
 Desenvolver actitudes e hábitos que permitan unha vida digna a cada
persoa, a cada sociedade ou cultura.
 Desenvolver independencia de criterio e xuízo crítico para valorar con
rigor e ponderación feitos, accións e opinións, desenvolvendo actitudes
de tolerancia e valoración de outras culturas e de solidariedade con
todos os pobos.
 Manexar a información e os medios de comunicación con unha análise
crítica que lles permita coñecer os feitos e participar na construción do
momento histórico en que viven.
OBXECTIVOS ESPECÍFICOS DE CADA ÁREA
 Historia e Xeografía.
O alumnado deberá desenvolver as seguintes capacidades:
- Identificar e analizar as interrelacións que se producen entre os feitos políticos,

económicos e culturais, así como o papel que os individuos, homes e mulleres,
desempeñan nelas, asumindo que estas sociedades son o resultado de complexos e
longos procesos de cambio, que se proxectan no futuro.
- Valorar e respectar o patrimonio natural, cultural, lingüístico e social, asumindo as

responsabilidades que supón a súa conservación e mellora, apreciándoo como fonte de
aproveitamento e utilizándoo como recurso para o desenvolvemento individual e colectivo.
- Levar a cabo estudos e pequenas investigacións aplicando instrumentos conceptuais,

técnicas e procedementos básicos de indagación característicos das Ciencias Sociais e
a Xeografía.
299
iescastelao
- Obter e relacionar información verbal, icónica, estatística, cartográfica, etc.. A partir

de distintas fontes, tratala de maneira autónoma e crítica, de acordo coa finalidade
perseguida e comunicala aos demais de maneira organizada e intelixible.
- Realizar tarefas en grupos e participar en discusións e debates cunha actitude

constructiva, crítica e tolerante, fundamentando adecuadamente as súas opinións e
propostas e valorando a discrepancia e o diálogo como vía necesaria para a solución
dos problemas humanos e sociais.
- Exercitar a autocrítica e fomentar a autoestima.
 Linguas galega e castelá.
O alumnado deberá desenvolver as seguintes capacidades:
- Comprender discursos orais e escritos, recoñecendo as súas diferentes finalidades e

as situacións de comunicación en que se producen.
- Expresar oralmente e por escrito con coherencia e corrección lingüística, as propias

ideas e opinións, en discusións e debates en grupos, en exposicións e creacións
persoais.
-Aproveitar da lectura e da escritura como formas de comunicación e como fontes de

enriquecemento cultural e de pracer persoal.
- Reflexionar sobre os elementos formais e os mecanismos da lingua nos seus planos

fonolóxico, morfosintáctico, léxico-semántico e textual.
Contribución ao ámbito lingüístico e social á adquisición das

competencias clave
A competencia en comunicación lingüística (CCL) resulta

imprescindible porque a linguaxe é o vehículo imprescindible de comunicación, o
principal instrumento para organizar o pensamento, para aprender e para
explicar. Co discurso é posible describir, narrar, disertar e argumentar, e así
300
iescastelao
mesmo, adquirir un vocabulario preciso e específico das ciencias sociais que

deberá asumir o alumnado, como tamén a capacidade para utilizalo e xeneralizalo
correctamente. Esta competencia implica o dominio das habilidades de ler
e escribir diferentes tipos de textos cada vez máis complexos e que resultan
fundamentais como elementos de información social e histórica. Trátase de ser
capaces de comprender e expoñer clara e sistematicamente as ideas, argumentando
con rigor e precisión.
A contribución das Linguas e Literaturas galega e castelá ao logro das
competencias básicas parte da competencia comunicativa, que implica a
adquisición de coñecementos e estratexias pertencentes a catro ámbitos: o
ámbito lingüístico (ortografía, gramática, léxico…), o ámbito sociolingüístico
(formas de tratamento, normas de cortesía e respecto ao interlocutor nos turnos de
palabra, elección do rexistro e nivel de lingua axeitados…), o ámbito pragmático
(formas de organización dos textos e mecanismos de cohesión…) e o ámbito
estratéxico (destrezas básicas de comprensión e expresión: comprensión lectora,
expresión oral e escrita…). Por outra parte, contribúese ao logro doutras
competencias:
 Competencias sociais e cívicas (CSC) (habilidade para relacionarse,
convivir, respectar, tolerar e entender ás persoas). Facilítase a aproximación crítica
á realidade (concienciación das consecuencias económicas e medio-ambientais, así
como o coñecemento e exercicio dos valores democráticos e dos dereitos civís e a
valoración do patrimonio histórico, cultural e artístico da humanidade) a través do
traballo con diferentes tipos de textos (literarios, periodísticos, históricos, etc.),
diferentes situacións de comunicación nas que se constate a variedade dos usos da
lingua (variedades ou diferentes rexistros que se dan en distintos colectivos
sociais), a diversidade lingüística (realidade plurilingüe de España,
convivencia de linguas cooficiais -caso de Galicia-) e a análise dos usos
discriminatorios da linguaxe transmisores de prexuízos (raciais, sexistas ou
clasistas).
A contribución das Ciencias Sociais (Xeografía e Historia) resulta

fundamental para o desenvolvemento da competencia social e cívicá, polo papel
que xogaron na conformación das identidades sociais e territoriais e porque facilita
a comprensión da realidade social e as relacións dentro dun modelo de sociedade
cada vez máis plural. Para o desenvolvemento dunha competencia social
democrática, o alumnado ten que comprender que o mundo en que vivimos é
froito dos feitos históricos e das accións dos nosos antepasados. Só así poderá
adquirir a conciencia de que o futuro está condicionado polas nosas decisións e
actuacións, e adoptar, polo tanto, unha posición comprometida e responsable ante
este. O desenvolvemento desta competencia require ademais o tratamento destes
contidos cunha metodoloxía participativa e interactiva que potencie as
habilidades necesarias para participar na vida cívica, para asumir os valores
democráticos e para o cumprimento dos deberes como cidadáns
301
iescastelao
.
As Ciencias Sociais contribúen tamén á competencia matemática e
competencias básicas en ciencia e tecnoloxía e á conciencia e expresións
culturais (CCEC). Contribúese á adquisición destas competencias na medida en
que se asegure que a dimensión espacial impregna a aprendizaxe dos contidos
xeográficos e históricos, adquirindo particular importancia o desenvolvemento
de procedementos de orientación, localización, observación e interpretación de
espazos, paisaxes, mapas históricos e a súa representación cartográfica.
Permite, ademais, analizar a acción humana na utilización do espazo e os seus
recursos, e non só os problemas que isto xera, senón tamén as accións que pode
arbitrar de xeito responsable para asegurar a protección do ambiente. A segunda
competencia -conciencia e expresións culturais - supón apreciar, comprender
e valorar as diferentes manifestacións culturais e artísticas materiais e
inmateriais, utilizalas para o enriquecemento persoal e estimalas como elementos
do patrimonio cultural de que dispoñemos e que resulta necesario
preservar.
 Aprender a aprender (CAA). Esta competencia supón iniciarse na
aprendizaxe e continuala dun xeito autónomo. É necesario coñecer o que se
sabe e o que queda por aprender, orientando os procesos de aprendizaxe ata as
nosas capacidades.
Unha aprendizaxe autónoma que facilite o acceso permanente ao coñecemento, só
se pode acadar por medio da linguaxe, coa elaboración de resumos e de
esquemas que organicen as ideas, a elaboración de sinxelos traballos de
investigación que impliquen a busca de información en distintas fontes, a súa
selección, a posterior exposición, etc.
 Sentido da iniciativa e espírito emprendedor. A capacidade para

resolver problemas, planificar e decidir só se logra grazas á habilidade lingüística
necesaria, a intervención en situacións reais ou simuladas (debates, simulación de
reunións nas que hai que levantar acta, etc); a lectura voluntaria de obras
literarias, o uso progresivamente autónomo dos medios de comunicación social,
das TIC e da biblioteca do centro.
 Competencia dixital (CD) . Facilítase coa inclusión no currículo do uso de

soportes electrónicos na composición de textos e de novos medios de
comunicación dixitais que implican un uso social e colaborativo da escritura e
dos coñecementos. Actualmente é imprescindible para a comprensión dos
fenómenos sociais e históricos a habilidade para buscar, obter, procesar e
comunicar a información e transformala en coñecemento.
Para lograr esas competencias, débense desenvolver tres destrezas nucleares no
302
iescastelao
ámbito lingüístico que coinciden na práctica cos bloques propostos no

currículo: falar e escoitar, que supón ser competente na expresión e
comprensión de mensaxes orais en situacións comunicativas diversas; ler, que
supón ser competente para comprender e usar textos diversos con diferentes
intencións comunicativas; escribir, que supón ser competente para compoñer
diversos tipos de textos e documentos con variadas intencións comunicativas. No
grupo do PDC centrámonos preferentemente no traballo enfocado á
adquisición destas destrezas a través da práctica continua da lectura
comprensiva, a escritura e a expresión oral planificadas, así como a busca de
información en distintas fontes, o uso axeitado da biblioteca e dos seus
recursos e a utilización das TIC para a elaboración e presentación dos traballos
académicos.
Contidos e temporalización
 Contidos de Xeografía e Historia.
Xeografía:
Tema 1: A poboación mundial.
Tema 2: A poboación europea, española e galega.
Tema 3: As cidades.
Tema 4: A organización política e territorial da sociedade. Cartografía.
Historia:
Tema 5: A Idade Media. Bizancio, o islam e o Imperio carolinxio.
Tema 6: A sociedade feudal. A arte románica.
Tema 7: Cidades e reinos medievais. A arte gótica.
Tema 8: A península Ibérica entre os séculos VIII e XII.
Tema 9: A península Ibérica entre os séculos XIII e XV.
SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN
1ºtrimestre: temas 1, 2, 3.
2º trimestre: temas 4, 5, 6.
3º trimestre: temas 7, 8, 9.
303
iescastelao
● Contidos de Lingua e Literatura:

 Usos e formas da lingua en situacións concretas de comunicación.
 Linguaxe verbal e non verbal
 A lingua oral e escrita como fonte de información, coñecemento, etc.
 Usos específicos da lingua escrita:informes, memorias, resumos, etc.
 Os medios de comunicación de masas: prensa, radio, televisión, etc.
 As linguaxes específicas: administrativa, xurídica, etc.
 REFLEXIÓN SOBRE A LINGUA
 A lingua como sistema: fonolóxico, léxico-semántico, morfosintáctico.

 Vocabulario:polisemia, homonimia, sinonimia, antonimia; familia léxica e
campo semántico.
 Ortografía: da palabra e da oración.
SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN
Traballaranse todos os contidos ao longo do curso, reflexionando sobre a lingua

sempre a partir das súas propias producións orais e escritas, que usarán as formas da
lingua adecuadas a situacións concretas de comunicación de moi diversos tipos.
Criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe

a) Lingua castelá e galega
Bloque 1. Comunicación oral: falar e escoitar
1. Comprender, interpretar e valorar textos orais propios do ámbito persoal,

académico/escolar e social.
1.1. Comprende o sentido global de textos orais propios do ámbito persoal,
escolar/académico e social, identificando a estrutura, a información relevante
e a intención comunicativa do falante.
1.2. Anticipa ideas e infire datos do emisor e do contido do texto analizando
304
iescastelao
fontes de procedencia non verbal.

1.3. Resume textos, de forma oral, recollendo as ideas principais e integrándoas,
de forma clara, en oracións que se relacionen lóxica e semanticamente.
2. Comprender, interpretar e valorar textos orais de diferente tipo.

2.1. Comprende o sentido global de textos orais de intención narrativa, descritiva,
instrutiva, expositiva e argumentativa, identificando a información relevante,
determinando o tema e recoñecendo a intención comunicativa do falante, así
como a súa estrutura e as estratexias de cohesión textual oral.
2.2. Utiliza progresivamente os instrumentos adecuados para localizar o
significado de palabras ou enunciados descoñecidos. (demanda axuda, busca
en dicionarios, lembra o contexto no que aparece...)
2.3. Resume textos narrativos, descritivos, instrutivos e expositivos e
argumentativos de forma clara, recollendo as ideas principais e integrando a
información en oracións que se relacionen lóxica e semanticamente.
3. Comprender o sentido global de textos orais.

3.1. Escoita, observa e explica o sentido global de debates, coloquios e conversas
espontáneas identificando a información relevante, determinando o tema e
recoñecendo a intención comunicativa e a postura de cada participante, así
como as diferenzas formais e de contido que regulan os intercambios
comunicativos formais e os intercambios comunicativos espontáneos.
3.2. Recoñece e asume as regras de interacción, intervención e cortesía que
regulan os debates e calquera intercambio comunicativo oral.
4. Valorar a importancia da conversación na vida social practicando actos de fala:

contando, describindo, opinando, dialogando..., en situacións comunicativas
propias da actividade escolar.
5. Aprender a falar en público, en situacións formais e informais, de forma
individual ou en grupo.
5.1. Realiza presentacións orais.
5.2. Organiza o contido e elabora guións previos á intervención oral formal
seleccionando a idea central e o momento no que vai ser presentada ao seu
auditorio, así como as ideas secundarias e exemplos que van apoiar o seu
desenvolvemento.
6. Participar e valorar a intervención en debates, coloquios e conversas
305
iescastelao
espontáneas.
6.1. Participa activamente en debates, coloquios... escolares respectando as regras
de interacción, intervención e cortesía que os regulan, manifestando as súas
opinións e respectando as opinións dos demais.
6.2. Cínguese ao tema, non divaga e atende ás instrucións do moderador en
6.3. Avalía as intervencións propias e alleas.
Bloque 2. Comunicación escrita: ler e escribir

1. Aplicar estratexias de lectura comprensiva de textos.
1.1. Pon en práctica diferentes estratexias de lectura en función do
obxectivo e o tipo de texto.
1.2. Deduce a idea principal dun texto e recoñece as ideas secundarias
comprendendo as relacións que se establecen entre elas.
1.3. Avalía o seu proceso de comprensión lectora usando fichas sinxelas de
autoavaliación.
2. Ler, comprender, interpretar e valorar textos.
2.1. Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos escritos

propios do ámbito persoal e familiar académico/escolar e ámbito social
(medios de comunicación), identificando a tipoloxía textual seleccionada, a
organización do contido, as marcas lingüísticas e o formato utilizado.
2.2. Recoñece e expresa o tema e a intención comunicativa de textos narrativos,
descritivos, instrutivos, expositivos, argumentativos e dialogados
identificando a tipoloxía textual seleccionada, as marcas lingüísticas e a
organización do contido.
3. Manifestar unha actitude crítica ante a lectura de calquera tipo de textos ou obras
literarias a través dunha lectura reflexiva que permita identificar posturas de
acordo ou desacordo respectando en todo momento as opinións dos demais.
3.1. Identifica e expresa as posturas de acordo e desacordo sobre aspectos
parciais, ou globais, dun texto.
3.2. Respecta as opinións dos demais.
4. Seleccionar os coñecementos que se obteñan das bibliotecas ou de calquera outra
306
iescastelao
fonte de información impresa en papel ou dixital integrándoos nun proceso de

aprendizaxe continua.
4.1. Utiliza, de forma autónoma, diversas fontes de información integrando os
coñecementos adquiridos nos seus discursos orais ou escritos.
5. Escribir textos en relación co ámbito de uso.
5.1. Escribe textos propios do ámbito persoal e familiar, escolar/académico e

social imitando textos modelo.
5.2. Escribe textos narrativos, descritivos e instrutivos, expositivos,
argumentativos e dialogados imitando textos modelo.
6. Valorar a importancia da escritura como ferramenta de adquisición das

aprendizaxes e como estímulo do desenvolvemento persoal.
6.1. Produce textos diversos recoñecendo na escritura o instrumento que é capaz
de organizar o seu pensamento.
6.2. Coñece e utiliza ferramentas das Tecnoloxías da Información e a
Comunicación, participando, intercambiando opinións, comentando e
valorando escritos alleos ou escribindo e dando a coñecer os seus propios.
Bloque 3. Coñecemento da lingua.
1. Recoñecer e analizar a estrutura das palabras pertencentes ás distintas categorías

gramaticais, distinguindo as flexivas das non flexivas.
1.1. Recoñece e explica os elementos constitutivos da palabra: raíz e afixos,
aplicando este coñecemento á mellora da comprensión de textos escritos e
ao enriquecemento do seu vocabulario activo.
1.2. Explica os distintos procedementos de formación de palabras, distinguindo
as compostas, as derivadas, as siglas e os acrónimos.
2. Comprender o significado das palabras en toda a súa extensión para recoñecer e
diferenciar os usos obxectivos dos usos subxectivos.
2.1. Diferencia os compoñentes denotativos e connotativos no significado das
palabras dentro dunha frase ou un texto oral ou escrito.
3. Recoñecer os diferentes cambios de significado que afectan á palabra no texto:
307
iescastelao
metáfora, metonimia, palabras tabú e eufemismos.

3.1. Recoñece e explica o uso metafórico e metonímico das palabras nunha
frase ou nun texto oral ou escrito.
3.2. Recoñece e explica os fenómenos contextuais que afectan o significado
global das palabras: tabú e eufemismo.
4. Usar de forma efectiva os dicionarios e outras fontes de consulta, tanto en papel
como en formato dixital para resolver dúbidas en relación ao manexo da lingua e
para enriquecer o propio vocabulario.
4.1. Utiliza fontes variadas de consulta en formatos diversos para resolver as
súas dúbidas sobre o uso da lingua e para ampliar o seu vocabulario.
5. Observar, recoñecer e explicar os usos dos grupos nominais, adxectivais, verbais,

preposicionais e adverbiais dentro do marco da oración simple.
5.1. Identifica os diferentes grupos de palabras en frases e textos diferenciando
a palabra nuclear do resto de palabras que o forman e explicando o seu
funcionamento no marco da oración simple.
5.2. Recoñece e explica nos textos o funcionamento sintáctico do verbo a partir
do seu significado distinguindo os grupos de palabras que poden funcionar
como complementos verbais argumentais e adxuntos.
6. Recoñecer, usar e explicar os elementos constitutivos da oración simple.
6.1. Recoñece e explica nos textos os elementos constitutivos da oración simple
diferenciando suxeito e predicado e interpretando a presenza ou ausencia do
suxeito como unha marca da actitude, obxectiva ou subxectiva, do emisor.
6.2. Transforma oracións activas en pasivas e viceversa, explicando os
diferentes papeis semánticos do suxeito: axente, paciente, causa.
6.3. Amplía oracións nun texto usando diferentes grupos de palabras, utilizando
os nexos adecuados e creando oracións novas con sentido completo.
7. Coñecer a realidade plurilingüe de España, a distribución xeográfica das súas

diferentes linguas e dialectos, as súas orixes históricas e algúns dos seus trazos
diferenciais.
7.1. Localiza nun mapa as distintas linguas de España e explica algunha das
súas características diferenciais comparando varios textos, recoñecendo as
súas orixes históricas e describindo algúns dos seus trazos diferenciais.
308
iescastelao
Bloque 4. Educación literaria
1. Favorecer a lectura e comprensión de obras literarias da literatura española e

universal de todos os tempos e da literatura xuvenil, próximas aos propios gustos e
afeccións, contribuíndo á formación da personalidade literaria.
1.1. Le e comprende cun grao crecente de interese e autonomía obras literarias
próximas aos seus gustos, afeccións e intereses.
1.2. Valora algunha das obras de lectura libre, resumindo o contido, explicando
os aspectos que máis lle chamaron a atención e o que a lectura de lle
achegou como experiencia persoal.
2. Fomentar o gusto e o hábito pola lectura en todas as súas vertentes: como fonte de
acceso ao coñecemento e como instrumento de ocio e diversión que permite
explorar mundos diferentes aos nosos, reais ou imaxinarios.
2.1. Fala na clase dos libros e comparte as súas impresións cos compañeiros.
2.2. Traballa en equipo determinados aspectos das lecturas propostas, ou
seleccionadas polos alumnos, investigando e experimentando de forma
progresivamente autónoma.
2.3. Le en voz alta, modulando, adecuando a voz, apoiándose en elementos da
comunicación non verbal e potenciando a expresividade verbal.
2.4. Dramatiza fragmentos literarios breves desenvolvendo progresivamente a
expresión corporal como manifestación de sentimentos e emocións,
respectando as producións dos demais.
3. Redactar textos persoais de intención literaria seguindo as convencións do xénero,

con intención lúdica e creativa.
3.1. Redacta textos persoais de intención literaria a partir de modelos dados
seguindo as convencións do xénero con intención lúdica e creativa.
b) Ciencias Sociais
Bloque 1. O medio físico
1.1. Localizar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou nunha imaxe de satélite.
1.1.1. Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa de España e de Galicia.
1.2. Ter unha visión global do medio físico de España e de Galicia, e das súas
309
iescastelao
características xerais.
1.3. Coñecer e describir os grandes conxuntos bioclimáticos que conforman o espazo
xeográfico español e galego.
1.3.1. Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de
España.
1.3.2. Localiza nun mapa os espazos bioclimáticos de Galicia.
1.6. Coñecer os principais espazos naturais de España e de Galicia.
1.6.1. Distingue e localiza nun mapa as paisaxes de España e de Galicia.
1.7. Coñecer, describir e valorar a acción do ser humano sobre o ambiente español e
galego, e as súas consecuencias.
Bloque 2. O espazo humano
2.1. Comentar a información en mapas do mundo sobre a densidade de poboación e

as migracións.
2.1.1. Localiza no mapa mundial os continentes e as áreas máis densamente
poboadas.
2.1.2. Explica o impacto das ondas migratorias nos países de orixe e nos de
acollemento.
2.2. Analizar a poboación europea no relativo á súa distribución, evolución e
dinámica, e ás súas migracións e políticas de poboación.
2.2.1. Explica as características da poboación europea.
2.3. Analizar ás características dá poboación española, a súa distribución, dinámica e
evolución, e os movementos migratorios.
2.3.1. Explica a pirámide de poboación de España e das súas comunidades
autónomas.
2.3.2. Analiza en distintos medios os movementos migratorios nas últimas tres
décadas en España.
2.4. Analiza as características da poboación de Galicia, a súa distribución, dinámica e
evolución, e os movementos migratorios.
2.4.1. Coñece ou proceso da emigración galega, as súas etapas e os destinos
principais.
2.5. Sinalar nun mapamundi as grandes áreas urbanas, e identificar e comentar o
papel das cidades mundiais como dinamizadoras da economía das súas rexións.
2.6. Recoñecer as características das cidades españolas e galegas, e as formas de
ocupación do espazo urbano.
310
iescastelao
2.7. Coñecer os principais espazos naturais protexidos a nivel peninsular e insular.

2.7.1. Sitúa os parques naturais españois nun mapa, e explica a situación actual
dalgúns deles.
2.8. Coñecer e analizar os problemas e os retos ambientais que afronta España, a súa
orixe e as posibles vías para afrontar estes problemas.
Bloque 3. Historia
3.1. Recoñecer que ou pasado non está "morto e enterrado", senón que determina o
presente e os posibles futuros e espazos, ou inflúe neles.
3.1.1. Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza
do pasado.
3.2. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que
determinaron cambios fundamentades no rumbo da historia, diferenciando
períodos que facilitan o seu estudo e a súa interpretación.
3.2.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos salientables,
utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e
simultaneidade.
3.2.2. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.
3.3. Entender que os acontecementos e os procesos ocorren ao longo do tempo e á
vez nun tempo (diacronía e sincronía).
3.3.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves
xeográficos.
3.4. Caracterizar a alta Idade Media en Europa e recoñecer a dificultade da falta de
fontes históricas neste período.
3.5. Describir a nova situación económica, social e política dos reinos xermánicos.
3.5.1. Compara as formas de vida (en diversos aspectos) do imperio romano
coas dos reinos xermánicos.
3.6. Explicar a organización feudal e as súas consecuencias.
3.8.1. Caracteriza a sociedade feudal e as relacións entre señores e campesiños.
3.7. Analizar a evolución dos reinos cristiáns e musulmáns, nos seus aspectos
socioeconómicos, políticos e culturais.
3.9.1. Comprende as orixes do islam e o seu alcance posterior.
3.9.2. Explica a importancia de Al-Ándalus na Idade Media.
3.8. Entender o proceso das conquistas e a repoboación dos reinos cristiáns na
Península Ibérica e as súas relacións con Al-Andalus.
3.8.2. Explica a importancia do Camiño de Santiago.
311
iescastelao
3.9. Entender o concepto de crise e as súas consecuencias económicas e sociais.

3.9.1. Comprende o impacto dunha crise demográfica e económica nas
sociedades medievais europeas.
3.10. Comprender as características e as funcións da arte na Idade Media.
3.10.1. Describe características da arte románica, gótica e islámica.
Metodoloxía
O enfoque metodolóxico está fundamentado nos seguintes puntos:
 Principio de actividade, onde o alumno, mediante a súa actuación, será o
eixo principal do proceso de ensino-aprendizaxe.
 Principio de intuición, que xorde coma unha necesidade imperiosa de dotar
dun apoio multisensorial ao proceso de ensino-aprendizaxe mediante o
emprego visual, auditivo ou a combinación dos dous, é dicir, o emprego
audiovisual.
 Os principios de individualización e socialización van estreitamente
ligados, xa que o seu propio ritmo de aprendizaxe, tratando de detectar as
dificultades que xurdan para que non prexudiquen nas aprendizaxes
posteriores.
En canto ao proceso de socialización que será progresivo, prestaremos moita
atención ao traballo de grupo para realizar distintos traballos.
A metodoloxía empregada non dá respostas senón que propón cuestións que

cómpre resolver ou descubrir e será o propio alumnado, guiado polo profesorado o
que ha de atopalas, elaborar a información, e ser quen de explicárllela aos demais.
Na aula terán dicionarios, material bibliográfico e contarán con acceso a Internet
na aula de informática cando os horarios así o permitan, de tal xeito que sexan
quen de buscar respostas por si mesmos. Hase procurar, ademais, que a vida real
estea moi presente, dedicándolle sempre un tempo ás noticias de actualidade, das
que o alumnado debe vir informado. Esta práctica continuada ao longo do curso
irá creando un hábito que permanecerá no futuro.
Avaliación
O proceso de avaliación terá tres fases:
 Unha avaliación inicial: proporcionará información sobre os coñecementos
312
iescastelao
previos, ademais de orientar as decisións sobre obxectivos, contidos e

metodoloxía.
 Unha avaliación continua, que se extende ao longo de todo o proceso educativo
e proporciona información sobre como se vai desenvolvendo este proceso.
 A avaliación final: realízase o concluir a fase de aprendizaxe e permite valorar o
proceso de ensino-aprendizaxe.
Procedementos de avaliación
 Observación e toma de notas.
 Revisión de deberes, traballos, cadernos, etc.
 Autoavaliación (o alumno corrixe os seus propios traballos; o profesor
examina o seu labor docente).
 Coavaliación (o alumno avalía o traballo dos demais compañeiros).
 Preguntas na aula e remuíño de ideas.
Instrumentos de avaliación
 Diario do profesor.
 Fichas de control da competencia curricular do alumno.
 Fichas de autoavaliación do alumnado.
 Rexistros anecdóticos, listaxes de control, rúbricas.
 Exames orais e escritos.
 Probas e fichas de lectura.
Criterios de cualificación e promoción

Para constatar a superación dos obxectivos e contidos establecidosneste curso,
recorrerase, en cada avaliación, a diferentes tipos de probas que permitan facer un
seguimento do rendemento e da evolución do/a ou alumno/a. A cualificación virá
determinada polos seguintes instrumentos básicos de avaliación e porcentaxes:
1. Probas orais e escritas: 70%

2. Análise e observación de actitudes cara á materia: 20%
3. Control de lectura: 10%
313
iescastelao
- Realización de actividades en clase: sumaranse 0.10 puntos a aqueles alumnos que

non superen cinco faltas neste apartado.
- Realización de actividades na casa: sumaranse 0.10 puntos a aqueles alumnos que
non superen cinco faltas neste apartado.
- Puntualidad e formalidade na elaboración e entrega de tarefas solicitadas polo
profesor: sumaranse 0.10 puntos a aqueles alumnos que non superen dúas faltas neste
apartado.
- Asistencia á clase co material e a disposición que se requira para o seu
desenvolvemento: sumaranse 0.10 puntos a aqueles alumnos que non superen as cinco
faltas neste apartado.
Penalizarase con ata 0.10 puntos por cada falta de ortografía, ata un máximo de 1
punto e ata 1 punto por mala presentación e falta de lexibilidade.
CONVOCATORIA ORDINARIA
A avaliación é continua, formativa e sumativa, de acordo co carácter progresivo

dos contidos da materia; por iso, a nota obtida na 3ª avaliación será a cualificación final.
Lengua castellana e Literatura xunto con Lingua galega e Literatura constituirán o

70% da nota e Ciencias Sociais o 30% restante.
CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA
Os alumnos que non superen a materia na convocatoria de xuño poderán presentarse a
unha proba escrita elaborada e consensuada polo departamento. Nela incluiranse os
contidos da materia e aplicaranse os criterios de evaluación xa sinalados. O resultado
obtido constituirá ata o 80% da cualificaciónoutorgada.
O profesorado deste programa entregará a devandito alumnado, no mes de xuño, un
conxunto de actividades relacionadas cos contidos da proba escrita e deseñadas co
obxectivo de facilitarlle a consecución dos mínimos esixibles. Estas actividades
entregaranse o día de realización da proba extraordinaria e o resultado iobtido nelas
constituirá ata o 20% da cualificación concedida.
Tamén se incluirá nesta proba o control dun libro de lectura que será determinado en
xuño.
314
iescastelao
Medidas de reforzo e recuperación

O profesorado que imparte este programa de PMAR curricular deseñará actividades
destinadas a cubrir as necesidades do alumnado que mostre dificultades de aprendizaxe.
Para iso teranse en conta as súas aptitudes, intereses e necesidades co fin de que alcance o
nivel de contidos mínimos esixido.
O alumnado coas materias incluídas no Ámbito socio-lingüístico pendentes de cursos
anteriores deberá realizar e entregar, dentro dos prazos marcados, unha serie de traballos e
actividades relacionados cos obxectivos e contidos do correspondente nivel educativo. O
profesorado da materia elaborará probas globais de avaliación, de acordo co calendario
proposto pola Xefatura de estudos, das materias pendentes, a fin de comprobar se
devanditos obxectivos foron acadados. Os traballos e actividades suporán ata o 20 % e a
proba global escrita ata o 80 %, sobre a cualificación final outorgada.
Materiais e recursos didácticos

a) Libro de texto recomendado
Título: Diversificación Curricular: Ámbito Lingüístico-Social 1 Editorial: Xerais
b) Libros de lectura: a escoller entre os seguintes:
Lingua castelá:
 CASONA, ALEJANDRO: La dama del alba .
 FRANK, ANNE: Diario.
 GALLEGO, LAURA: El valle de los lobos, SM.
 MALLORQUÍ, CÉSAR: Las lágrimas de Shiva, EDEBE.
Lingua galega:
 FERNÁNDEZ PAZ, A.: Cartas de inverno, Xerais
Noite de voraces sombras, Xerais.
 MIRANDA, X.: Pel de lobo, Xerais.
 NÚÑEZ SINGALA, O achado do castro, Sotelo Blanco.
315
iescastelao
10.2. Agrupamentos específicos: 1º da ESO

PRIMEIRO CURSO da ESO
O Decreto 229/2011 polo que se regula a atención á diversidade doalumnado dos

centrosdocentes da Comunidade Autónoma de Galiciarecolle, entre as medidas de atención
á diversidade nas ensinanzas da ESO, a creación de agrupamentos fexibles para apoiar
ao alumando con dificultades xeneralizadas nas aprendizaxes das materias
instrumentais básicas. Está catalogada como unha medida de atención á diversidade de
carácter organizativo. Por iso, a programación da materia de Lingua e Literartura
Galegas para o agrupamento que se creou no primeiro curso da ESO tenque
contemplar os mesmos obxectivos, criterios de avaliación e estándars de aprendizaxe
que a dos grupos ordinarios de referencia. As diferenzas deben estar no tratamento dos
contidos e, sobre todo na metodoloxía.
Tendo en conta que unha das características fundamentais desta medida é a
flexibilidade e tamén a transitoriedade, o Departamento, en canto o profesor encargado
detecte que un certo alumno (ben pola súa actitude ou ben polas súas graves carencias)
non está a aproveitar a medida, proporá a súa saída inmediata do grupo e a entrada
doutro no seu lugar.
Este curso 2018/2019 o Departamento de Lingua e Literatura Galegas impartirá o

agrupamento de 1º da ESO.
Obxectivos
a) Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade, social,
cultural e académica.
b) Expresarse oralmente de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos distintos
contextos da actividade social, laboral e cultural, adoptando mediante o diálogo
actitudes de respecto e de colaboración cos demais.
c) Expresarse por escrito de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos
distintos contextos da actividade social, laboral e cultural.
316
iescastelao
d) Utilizar eficazmente a lingua na actividade escolar para buscar, procesar e analizar

información e mais para redactar ou expoñer textos propios do ámbito académico.
e) Ler con fluidez, consolidar o hábito lector e facer da lectura fonte de pracer, de
enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo.
f) Comprender textos literarios utilizando os coñecementos sobre as convencións de
cada xénero, os temas e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos.
g) Extraer a intención comunicativa e a idea xeral de textos orais sinxelos de distintos
ámbitos, seguindo instrucións para realizar tarefas guiadas de aprendizaxe.
h) Elaborar narracións e descricións seguindo un modelo, así como outros textos
sinxelos propios da vida cotiá, das relacións sociais e dos medios de
comunicación.Planificar e revisar os ditos textos coa axuda do profesorado
aplicándolles normas básicas de adecuación, de coherencia, de cohesión, de corrección
e de precisión léxica.
i) Aplicar os coñecementos sobre a lingua e as normas do uso lingüístico para resolver
problemas de comprensión.
l) Observar os condicionamentos máis evidentes da valoración e uso social do galego e
utilizar a lingua galega con fluidez e normalidade nos máis diversos contextos
comunicativos.
m) Ler con regularidade obras literarias e desenvolver criterio lector; expoñer unha
opinión persoal sobre a lectura dunha obra axeitada á idade, relacionando o seu sentido
coa propia experiencia.
n) Participar de maneira activa na creación de textos de intención estética tomando
como modelo os lidos e comprendendo os recursos a empregar.
Temporalización
Para este curso de 1º da ESO utilizarase como material base o libro dixital E-Dixgal de
Lingua Galega e Literatura. Este libro está dividido en 12 unidades que van
traballando os contidos dos cinco bloques do currículum relacionados coas
competencias clave, así como os criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe
correpondentes.
En cada avaliación procurarase traballar catro unidades do libro, pero dadas as
características do grupo, haberá que adecuar o desenvolvemento da materia ao ritmo
317
iescastelao
do alumnado.A temporalización prevista é a que presentamos a seguir:

1ª avaliación: unidades 1, 2, 3 e 4
3ª avaliación: unidades 9, 10, 11 e 12

de aprendizaxe e competencias clave
Os contidos, criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe para 1º da ESO
aparecen especificados a partir da páxina 18 desta programación. O alumnado do
agrupamento debe seguir as mesmas pautas que o grupo de referencia, pero
flexibilizando os ritmos da aprendizaxe.

procedementos de avaliación -en función tamén da intersección dos cinco bloques- pois
forman parte dun ou varios criterios aplicables a estes, non se establecerá un grao mínimo de
cada estándar un por un, senón que se indicará o conxunto de estándares mínimos que hai que
cumprir cunha nota positiva para superar a materia, tanto na convocatoria ordinaria de xuño
como na extraordinaria de setembro. Para este curso son os seguintes:

- Exprésase oralmente con corrección e fluidez, adaptandose ás diferentes situacións
comunicativas.
- Exprésase por escrito correctamente, utilizando os procedementos básicos de coherencia e
cohesión e de composición, aplicándoos á produción de textos de diferente tipoloxía
(narración, descrición e diálogo) e á realización de exposicións orais planificadas, individuais
ou en equipo.

- Domina as normas de acentuación e ortografía.
- Recoñece os constituíntes da palabra e das clases de palabras (determinantes, substantivo,
adxectivos, pronome, verbo, adverbio e preposición).
- Sabe adecuar as estruturas morfolóxicas e sintácticas ás producións propias.
- Adquire novo léxico mediante a utilización do dicionario e das TIC e mediante a realización
das actividades do vocabulario temático correspondente a cada curso.
- Coñece a diversidade lingüística e cultural da península ibéricae valora a nosa lingua como
elemento de identidade colectiva e da riqueza da diversidade lingüística e cultural.
- Coñece e diferencia os niveis e rexistros da lingua.
318
iescastelao

- Sabe facer un resumo oral/escrito de textos literarios.
- Comenta textos de diferentes xéneros literarios, recoñecendo os seus elementos estruturais e
a funcionalidade dos recursos estilísticos básicos que nos permiten diferencialos.
- Interpreta e analiza o libro de lectura obrigatoria correspondente a cada avaliación, emitindo
xuízos fundados sobre aspectos formais e temáticos.
A superación destes contidos mínimos será valorada aplicando os instrumentos e criterios de

evaluación e cualificación establecidos para este nivel.
Criterios de cualificación e promoción

Os criterios fundamentais sobre a avaliación, cualificación e promoción do alumno ou alumna
deben partir dos establecidos no currículo respecto dos contidos e os seus respectivos
O profesorado tomará nota da información parcial de como os alumnos van alcanzando os

distintos obxectivos a través dos exercicios, tarefas, traballos, exposicións e exames para
poder ponderar unha nota global de cada un deles segundo os criterios de cualificación
particulares de cada instrumento e dos xerais.
Para aprobar a materia en 1º da ESO deberanse superar as probas propostas para cada
avaliación. A cualificación virá determinada polos seguintes instrumentos básicos de
avaliación e porcentaxes, tendo sempre en conta as características do alumnado do grupo:
1.Probas escritas:
- En cada avaliación realizaranse, como mínimo, dúas probas escritas (exames) referidas aos
contidos traballados dos bloques 2, 3, 4 e 5 do currículum cos seus estándares
correspondentes.
- Realizarase tamén outra proba escrita sobre o libro de lectura proposto polo Departamento,
que deberá ser avaliado positivamente para aprobar a avaliación. No caso de que haxa
alumnos repetidores e algunha das obras escollidas fose xa lida por eles, seralles substituída
por outra equivalente, axeitada ao seu nivel.
profundización, individuais ou en grupo; exercicios escritos, os textos de produción propia e
pequenos comentarios sobre distintos tipos de textos. En cada unha delas terase en conta a
corrección na expresión de acordo co que se esixe neste nivel, podendo descontarse por faltas
ata un máximo de 1 punto.
319
iescastelao
Departamento en cada avaliación. No caso de que haxa alumnos repetidores e
algunha das obras escollidas fose xa lida por eles, seralles substituída por outra
equivalente, axeitada ao seu nivel.
No cómputo da nota da avaliación, estas probas supoñen ata un 10%
3. Probas orais:
Avaliarase o dominio da lingua e a corrección na expresión oral do alumno, de conformidade
ao que se esixe neste curso, nas súas intervencións orais espontáneas, individuais ou en
debates e coloquios, así como en intervencións planificadas (exposicións, "podcast"...).
Centraranse especialmente nos contidos do bloque 1 e nos do 3, 4 e 5.
No cómputo da nota, este apartado supón ata un 10% .
Valorarase a participación, actitude e interese mostrado nas actividades da aula, así como os
traballos realizados de carácter voluntario propostos polo profesor. Valórase negativamente a
actitude indisciplinada, así como a falta dos exercicios propostos para desenvolver na aula ou
na casa.
Farase un seguimento do traballo realizado na aula revisando a cada pouco o caderno, que
deberá estar ao día e ben presentado. En caso contrario, valorarase negativamente.
Considerarase que un alumno acadou o grao mínimo de consecución de obxectivos enos

estándares avaliados, cando nas tarefas, proxectos, traballos, exames, exposicións orais e
demais instrumentos de avaliación, obteña unha puntuación mínima de 5 sobre 10.
320
iescastelao
Se un alumno/a perdese o dereito á avaliación, deberá facer un exame escrito específico da

materia. O libro de lectura obrigatoria e as actividades diversas que con el se fagan, serán
considerados parte dos contidos de cada avaliación e polo tanto materia cualificábel.
Se un alumno/a non dese aprobado algunha avaliación ou perdese o dereito a ser avaliado,
deberá realizar un exame global de toda a materia no mes de xuño, que coincidirá coa
realización da última proba da 3ª avaliación.
extraordinaria de setembro, que incluirá os contidos de toda a materia.Se algún alumno tivese,
ademais, suspenso calquera control de lectura, deberá responder ás preguntas correspondentes
do libro fixado previamente. A nota deste exame, elaborado polo departamento, constituirá o
100% da cualificación

a) Libros de texto
Título: Lingua e Literatura 1
Libro dixital E-Dixgal
b) Libros de lectura:
A escoller tres de entre os seguintes:
-ROBERTO SALGUEIRO, Valentino Rufini e Akil Pillabán, de viaxe a Milán,
Baía Edicións.
-ANXO FARIÑA, Os Megatoxos e a cara oculta da lúa, Xerais.
Os Megatoxos e a espada esmeralda, Xerais.
-B. RIVEIRO VÁZQUEZ, Tonecho de Rebordechao, Galaxia.
-FCO. CASTRO, Chamádeme Simbad, Galaxia.
-GOSCINNY-SEMPÉ, O Nicolasiño, Alfaguara.
-Mª I. FALCONI, Ruído nunha noite de verán, Rinoceronte
-A. FERNÁNDEZ PAZ, Contos por palabras, Xerais.
Proba de setembro:
-M. RIVAS, Bala perdida, Obradoiro.
321
iescastelao
Orientacións metodolóxicas
A flexibilidade metodolóxica é un principio clave na resposta á diversidade de todo o
alumnado, e a organización dos agrupamentos constitúe un dos elementos da
metodoloxía que permite maior adaptación dos contidos e das actividades que se
aborden.
O traballo individual é necesario para posibilitar a adaptación ao ritmo de aprendizaxe

e ás características de cada alumno/a, e crea momentos de introspección necesarios
para o coñecemento das propias capacidades.
O alumnado destes agrupamentos necesita un cambio metodolóxico substancial, polo

que o enfoque deberá ser en base a proxectos de traballo ou unidades didácticas nas
que prime o carácter práctico e funcional dos contidos.
Sen prexuízo do carácter individualizado que debe ter a avaliación, para a elaboración
dos criterios da avaliación do alumnado que reciba esta medida de apoio ás
aprendizaxes básicas teranse en conta os criterios establecidos con carácter xeral para
o grupo de referencia.
10.3. Adaptacións curriculares individualizadas
As adaptacións curriculares individualizadas, como nos indica a normativa,están

dirixidas ao alumnado que por diversas razóns educativas, sociais, culturais, por
padecer déficit sensorial, motórico u cognitivo ou polas súas calidades excepcionais
precisan de modificacións esenciais do currículo de referencia. O seu deseño e
desenvolvemento é responsabilidade do profesorado que imparte a materia, no noso
caso, de Lingua galega e Literatura, ao alumno/a, coa colaboración do departamento
didácticoe co asesoramento do Departamento de Orientación.
Elaborarase unha ACS unha vez esgotadas as medidas ordinarias.
As ACS supoñen a modificación de elementos prescritivos do currículo (obxectivos,
contidos e criterios de avaliación). Serán elementos do currículo susceptibles de
modificación os obxectivos, que poderán ser reaxustados, reducidos, suprimidos,
322
iescastelao
complementados ou ampliados, se é o caso; os contidos, que tamén poderán ser

modificados, complementados e mesmo suprimidos; e os criterios de avaliación, que
poderán ser adaptados, complementados, modificados e mesmo suprimidos. O seu
referente serán os obxectivos xerais da etapa e os obxectivos poderán pertencer a outra
etapa distinta da que curse o alumno ou alumna obxecto dunha ACS.
A avaliación e promoción do alumnado obxecto de ACS terán como referencia os
obxectivos e os criterios de avaliación fixados nas ACS.
Obxectivos mínimos
- Escoitar, comprender e producir distintas mensaxes e discursos orais.
- Participar activamente en diferentes situacións comunicativas.
- Leer cun ritmo, velocidade e entoación axeitado, comprendendo o vocabulario e os

textos traballados.
- Identificar, comprender e organizar as ideas que compoñen un texto escrito ou lido.
- Manexar con corrección distintas fontes de información que teña ao seu alcance:
biblioteca, dicionarios, xornais...
- Adquirir autonomía na produción de textos; fundamentalmente descritivos e

narrativos, facendo uso de distintas técnicas e empregeando as normas ortográficas.
Contidos mínimos
- Mensaxes orais.
- Situacións comunicativas.
- Lectura e escritura.
- Vocabulario.
- Comprensión oral e escrita.
- Ideas fundamentais e secundarias.
- Fontes de información: biblioteca, xornais. Composición escrita.
- A descrición e a narración.
- Normas ortográficas.
323
iescastelao
Criterios de avaliación
.Escoita, comprende e produce diferentes mensaxes orais de forma axeitada
respectando as normas que rexen un proceso comunicativo.
. Participa activamente en distintas situacións comunicativas que se producen
de forma dirixida ou espontánea.
. Le con fluidez, con pronunciación, ritmo, entoación e velocidade axeitada,
extraendo ideas claras que lle fagan comprender o lido.
.Identifica, comprende e organiza as ideas que compoñen un texto.
.Usa con normalidade distintas fontes de información: fundamentalmente
dicionarios, xornais e libros.
. É autónoma na produción de textos; fundamentalmente descritivos e
narrativos.
. Constrúe textos escritos con corrección e coherencia, facendo uso de técnicas
e empregando as normas ortográficas aprendidas.

a) Libro de texto
Título: Lingua Galega e Literatura 1 / 2
Editorial: E-Dixgal /Anaya
b) Libros de lectura
-NÚÑEZ SINGALA, O achado do castro, Sotelo Blanco.
-CÉSAR MALLORQUÍ, A Irmandade de Eiwhaz, Rodeira.
-MAITE CARRANZA, O clan da loba, Rodeira.
-A. FERNÁNDEZ PAZ, Noite de voraces sombras, Xerais
-PEPE TOBARUELA, A cripta do apóstolo.
-ELENA GALLEGO, Dragal I.
- L. SEIXIDO, O cazador de Trols, Sotelo Branco
Proba de setembro:
-SUSO DE TORO, Conta saldada, Alfaguara
324
iescastelao
11. Tratamento e fomento da lectura
Aínda que se di reiteradamente que a lectura perde importancia na sociedade actual, os

datos da realidade non indican que isto sexa así. O medre no número de libros
editados, o incremento do número de xornais e revistas, a aparición de textos de
lectura nos novos soportes informáticos e unha presenza cada vez máis ampla de
textos escritos na vida cotiá indican que a lectura segue a ter unha importancia
fundamental.
Por todo iso, cremos que a lectura, a lectura en galego (coas súas especificidades),
tanto na súa dimensión informativo-formativa como na súa dimensión lúdica e de
desenvolvemento do gusto literario, debe ocupar un lugar privilexiado nas clases de
lingua e literatura.
Cabe salientar a importancia concedida á consolidación dos hábitos de lecto-escritura

que a incorporación do Proxecto Lector ao PEC fortalece, pois os obxectivos da
materia de Lingua e Literatura resultan favorecidos amplamente e repercuten, ademais,
positivamente en todas as áreas curriculares. Por esta razón, na nosa programación
non só incluímos tres obras de lectura obrigatoria para cada curso que serán obxecto
de avaliación, senón que realizamos tamén, en colaboración coa responsábel da
Biblioteca do Instituto, unha selección de obras da nosa literatura e da literatura
universal de referencia adaptadas aos gustos e adecuadas ao nivel do noso
alumnado.
12. Tratamento e fomento das TIC

Una das destrezas que se pretenden potenciar no alumnado ao longo dos catro cursos da ESO é a
súa capacidade para documentarse con autonomía. Por esta razón, unha das actividades que
realiza o alumnado de forma recorrente e sistemática é a busca de información. A biblioteca
funciona como un centro de recursos ao que se debe acudir para consultar ben ás fontes
tradicionais de documentación ben ás TIC. O coñecemento das novas tecnoloxías da
325
iescastelao
información e da comunicación é un dos obxectivos que a LOE establece para a ESO e o

Bacharelato, polo que se debe valorar a importancia do seu uso con fins educativos non só para
buscar información facilitando unha guía de recursos, senón tamén para fomentar a lectura,
difundir a literatura e a cultura e para intercambiar opinións ou experiencias por medio dos blogs
ou da participación nos foros literarios.
13. Tratamento dos temas transversais e a educación en

valores
A preocupación polos coñecementos disciplinares do currículo non abandonará a formación
ética e moral do alumno/a. Por iso o alumno/a deberá aprender o uso de toda unha serie de
normas éticas de convivencia, de hábitos e actitudes individuais e colectivas que van dar un
sentido moral á súa conduta. Tendo en conta a variedade e potencialidade do material textual
que utilizamos nanosa área, no traballo do texto non só interesará o seu uso comprensivo ou
expresivo, senón tamén a realidade comunicada. Sen dúbida, educar para a paz, a igualdade, a
saúde, a sexualidade, o medio ambiente, o consumo, a seguridade vial, etc., son realidades que
propoñen unha formación máis completa,democrática e igualitaria para o alumnado e, ademais,
propician aprendizaxes lingüísticas. Atendendo á realidade do noso centro, priorizaranse desde a
área, aproveitando para iso tanto a análise como a produción de distintos tipos de texto, os
seguintes temas transversais:
Educación para a paz,a solidariedade e os dereitos humanos.
Educación moral e cívica.
Educación ambiental e do consumidor.
a) Educación para a paz. Educación para a igualdade entre os sexos. Educación moral e cívica.
Desde a área de Lingua e Literatura foméntanse actitudes contrarias a calquera tipo de
discriminación (cultural, racial, lingüística...) e favorábeis á tolerancia e ao pluralismo. O
desenvolvemento do pensamento crítico debe traballarse especialmente no tratamento destes
temas, desbotando prexuízos (con especial atención aos de tipo lingüístico e cultural) e razoando
sobre as connotacións que poden ter determinadas palabras para evitar usar termos pexorativos
ou discriminatorios.
326
iescastelao
b) Educación ambiental. Educación do consumidor. É necesario que o alumnado comprenda os

principais problemas ambientais e adquira unha actitude responsábel ante os problemas de
deterioro do medio e favorábel á conservación do patrimonio natural. É vital, pois, reflexionar
sobre os efectos nocivos de certas prácticas que resultan agresivas para o medio (uso de
transporte público, desastres ecolóxicos, tabaquismo...). Por outro lado, debe coñecerse a
estratexia manipuladora da publicidade, que crea falsas necesidades coa finalidade de controlar
as escollas do consumidor e satisfacer grandes intereses económicos. Dedicaráselle unha
atención especial ás mensaxes persuasivas dos anuncios publicitarios e aos recursos lingüísticos
dos que se serve, así como ás imaxes que acompañan os textos.
Baseándonos nestes mínimos éticos, preténdese que o alumnado detecte e critique os
aspectos inxustos da realidade cotiá, para construír formas de vida máis xustas e lograr que se
respecten aquelas normas que constitúen a base dunha sociedade xusta e libre. Tamén se tratará
de fomentaros valores de solidariedade, tolerancia, o rexeitamento ás desigualdades e
discriminacións, a condutase linguaxe sexista, o respecto á diversidade, a capacidade de diálogo
e de participación social, desenvolvendo a autonomía e a autoafirmación, tanto individual como
colectivamente, e espertando o interese e o respecto por outras culturas e formas de vida.
A incorporación dos temas transversais afecta ao propio enfoque dado á materia.
14. Contribución ao plan de convivencia

A nosa contribución ao plan de convivencia do centro está relacionada co tratamento
dos temas transversais, polo que nos remitimos ao xa expresado no apartado 10 desta
programación. Toda a acción educativa do noso Departamento terá como obxectivo a
formación humana do noso alumnado e fomentará valores como a igualdade, a
tolerancia, a non violencia e o respecto aos demais. Na medida da nosas posibilidades,
axudaremos a resolver os problemas derivados das malas condutas e fomentaremos a
harmonía e o respecto mutuo dentro e fóra da aula.
Así mesmo, participamos, a través de distintas actuacións (debates, proxección de
películas, charlas…), no desenvolvemento do Plan de Convivencia do noso centro, ao
que nos remitimos.
327
iescastelao
15. Actividades extraescolares e complementarias

O noso departamento reúnese habitualmente a principio de curso para deseñar, en liñas xerais, o
programa de actividades complementarias e extraescolares. É un programa necesariamente
aberto porque, en parte, vén determinado polas propostas que nos chegan con regularidade ao
longo do curso de institucións ou entidades de carácter educativo e cultural, directamente ao
departamento ou a través da Biblioteca, de Normalización Lingüística ou da Vicedirección do
Instituto. Na memoria de final de curso recóllese a relación pormenorizada das actividades
relaizadas.
Hai unha serie de actividades permanentes que o Departamento contempla cada curso. Entre
elas inclúense as de animación á lectura, unha práctica relacionada co “Proxecto lector” e que
dá pé á programar encontros cos autores dos libros de lectura. Por outra parte, a lectura é o
estímulo para a escrita creativa do alumnado, desde o departamento anímase a participar ao
alumnado nos concursos literarios, de diferentes modalidades, que se convocan ao longo do
curso (en particular os do propio instituto con motivo da celebración do Días das Letras Galegas)
e na revista “Cousas do Castelao”. Precisamente, coa Semana das Letras Galegas como
referencia, organízanse sistematicamente actividades variadas entre as que salientan a
exposición de material biobliográfico divulgativo da figura do autor homenaxeado,
proxeccións cinematográficas relacionadas, conferencias, actuacións poético-musicais e
representacións teatrais.
Outras actividades consisten en organizar saídas culturais para percorrer o camiño da nosa
memoria cultural, visitando exposicións que teñen lugar nos museos e Fundacións da cidade
(MARCO, Museo do Mar, Casa das Palabras, Casa das Artes, Fundación Laxeiro, Fundación
Penzol...); visitas á Biblioteca Municipa,á vila de autores como Curros ou Rosalía ou polas
ofertas culturaisdo Servizo de Normalización Lingüística do Concello, o que favorece a
colaboración interdisciplinar.
Actividades programadas polo Departamento para o curso 2018-2019:
o Novembro de 2018: “Contacontos inglés-galego para alumnado de 3º de ESO.
328
iescastelao
o Decembro de 2018: Visita á Biblioteca Central de Vigo.
o Desde xaneiro ata xuño de 2019: Ciclo de conferencias Ramiro Fonte e a

poesía dos 80.
o Maio de 2019: Semana das Letras Galegas
-Traballo nas aulas de toda a ESO sobre a obra de Antón Fraguas.

-Exposición da vida e da obra de Antón Fraguas no vestíbulo do centro, para
conmemorar o Día das Letras Galegas.
PROGRAMACIÓN SEMANA DAS LETRAS GALEGAS 2019:
o Luns:
-Representación do grupo de teatro do Instituto. Para alumnado da ESO.
o Martes:
-Conferencia e representación sobre Antón Fraguas.
(escritor homenaxeado no Día das Letras de 2019). Para 1º Bach.
o Mércores:
-Conferencia e representación sobre Antón Fraguas. Para ESO.
o Xoves:
-Recital poético-musical, con participantes de toda a ESO:
o Entrega dos premios do certame literario convocado polo Departamento.
o Saída cos 1º de Bacharelato a Celanova para visitar e coñecer a vida e obra de

Curros Enríquez.
o Ao longo de todo o curso:

-Conferencias de autores dos libros de lectura obrigatoria, para a ESO e
Bacharelato.
16. Mecanismos de revisión, avaliación e modificación

da programacion didáctica en relación cos resultados
académicos e procesos de mellora
A avaliación da programación levarase a cabo analizando os resultados

obtidos polos alumnos en función de seacadaron ou non todos os obxectivos
propostos. Cómpre revisar periodicamente os aspectos contidos na
programación e valoraro seu cumprimento e os factores que influíron niso.
329
iescastelao
Todo isto será tido en conta á hora de programar a materia e na revisión tanto
da forma de programar como na de valorar os instrumentos utilizados para
poñela en práctica.
A autoevaluación realizarase por trimestre, en paralelo á avaliación dos
alumnos. As modificacións ou adaptación necesarias serán acordadas nas
reunións ordinarias de Departamento.
Para a avaliación da programación didáctica no seu conxunto pódese empregar, entre

outras, unha táboa similar a esta ao final de cada trimestre, para así poder recoller as
melloras no seguinte:
PROPOSTAS DE
ASPECTOS A AVALIAR A DESTACAR… A MELLORAR… MELLORA
PERSOAL
Temporalización das
unidades didácticas
Desenvolvemento dos
obxectivos didácticos
Manexo dos contidos da
unidade
Descritores
e desempeños
competenciais
Realización de tarefas
Estratexias metodolóxicas
seleccionadas
Recursos
Claridade nos criterios

de avaliación
Uso de diversas
ferramentas de avaliación
Atención á diversidade
Interdisciplinariedade
330
iescastelao
Asinan a programación de Lingua Galega e Literatura para o curso
2018/2019 o profesorado do departamento:
Irene del Rio Iglesias Gloria Paredes Ganuza
Ramón Nicolas Rodríguez Agustín Nieto Pazó
Helena Fernández González Lorena Carrasco Joaquín
En Vigo, 15 de outubro de 2018
331

Programación Lin - Gal - 18 - 19 PDF

Caricato da

Informazioni sul documento

Descrizione originale:

Titolo originale

Copyright

Formati disponibili

Condividi questo documento

Condividi o incorpora il documento

Opzioni di condivisione

Hai trovato utile questo documento?

Questo contenuto è inappropriato?

Copyright:

Formati disponibili

Programación Lin - Gal - 18 - 19 PDF

Caricato da

Copyright:

Formati disponibili

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

DEPARTAMENTO DE LINGUA GALEGA

IES CASTELAO (VIGO)

competencias clave para cada unidade .............................................................. 125

6.5. Criterios de avaliación ................................................................ 278

1. Composición e horario do departamento

Distribución de cursos e horas

Irene del Rio Iglesias

Agustín Nieto Pazó (xefe do departamento)

Ramón Nicolás Rodríguez

Helena Fernández Guzmán (Cordinadora Equipo de Normalización e

Lorena Carrasco Joaquín

2. Introdución e contextualización da programación didáctica

A maior parte das familias desenvolven a súa actividade nos sectores

A procedencia sociocultural do noso alumnado é a propia dunha área urbanizada

Aínda que a finalidade principal da área ten que ser o desenvolvemento da

3. Contribución da área ao desenvolvemento das

Segundo se sinala anexo I do Decreto 133/2007 da LOE así como o regulamento da

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCT)

Desde a área de Lingua Galega e Literatura desenvólvense de forma xeral varios

Concreción dos estándares de aprendizaxe avaliables por curso

Enseñanza Secundaria Obligatoria

Competencia dixital (CD)

contidos propios da materia é un piar esencial para o desenvolvemento da competencia

Concreción dos estándares de aprendizaxe avaliables por curso

Enseñanza Secundaria Obligatoria

Conciencia e expresións culturais (CCEC)

A expresión lingüística e o coñecemento cultural que se adquire a través da literatura

• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.

Concreción dos estándares de aprendizaxe avaliables por curso

Competencias sociais e cívicas (CSC)

Traballar con outros, descubrir as diferenzas e establecer normas para a convivencia

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE)

O adestramento do sentido de iniciativa e espírito emprendedor é de vital importancia

Concreción dos estándares de aprendizaxe avaliables por curso

Aprender a aprender (CAA)

A competencia pódese desenvolver na área fomentando tarefas que permitan que o

procesos de aprendizaxe. Neste sentido, Lingua Galega e Literatura préstase

Concreción dos estándares de aprendizaxe avaliables por curso

Comunicación lingüística (CCL)

Destacamos, pois, os descritores seguintes:

Concreción dos estándares de aprendizaxe avaliables por curso

Enseñanza Secundaria Obligatoria: Todos

4. Lingua Galega e Literatura na ESO

A finalidade global do Deseño Curricular para a área de Lingua Galega e Literatura é a

1. Comprender, interpretar e resumir o sentido global das mensaxes orais en distintos

18. Aplicar correctamente as normas ortográficas e morfolóxicas do galego.

Secuenciación de contidos, criterios de avaliación, estándares

Contidos Criterios de Estándares de aprendizaxe

con incorporación naaula.

Contidos Criterios de Estándares de

diferenciación de grandes xéneros a partir dos

Contidos Criterios de Estándares de aprendizaxe

Contidos Criterios de Estándares de

Contidos Criterios de Estándares de

B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareusa LGB3.1.1.Utiliza  CCL

Contidos Criterios de Estándares de

B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareusar LGB3.1.1.Utiliza  CCL

Contidos Criterios de Estándares de

B3.1. Recoñecemento, B3.1.Recoñecer,explicareusarl LGB3.1.1.Utiliza  CCL

 B5.3. Lectura  B5.3. Ler expresiva e  LGLB5.3.1. Le expresiva e  CCL

Contidos Criterios de avaliación Estándares de