Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Página 58.
QUÉ SON LAS VOCALES RELAJADAS:
Insertar un
maestro Las vocales relajadas son muy importantes en la aplicación de las
hablando. palabras, se conocen como relajadas porque llevan diéresis a diferencia
de los otros, estas vocales representan vocales propios del Kaqchikel.
Página 59
Después de analizar el uso de las vocales relajadas en las diferentes clases de palabras
realizamos el siguiente ejercicio.
Palabras Oración
Xujäq
Xb’atät
Xwitz’itz’
Xpab’äx
xchatäj
xtijitäj
Jaqäl
käq
Säq
nakanïk
Saqsöj
Kaqköj
Nimaläj
Xk’iyïr
warinäq
Elenäq
läq
B’anöy
atinïk
Elesanïk
K’ayib’äl
Wakami nqatz’ib’aj jalajöj taq lema’ tz’ib’anïk, chupam ri nab’ey kajtz’uk jun
q’oloj(chiste) chupam ri ruka’n jun tawila’(adivinanza) chupam ri rox jun pixa’ (uno
consejo para el uso de vocales relajadas)
Página 60
Vamos a investigar palabras con vocales relajadas.
Chupam re jun ruxaq wuj re’ nintz’ib’aj wok’al taq tzij ri ntz’ib’äx rik’in k’uxatz’ib’
kik’wan tz’uj. Tikirel nkanuj pa taq sik’iwuj.
Solojsamaj:
Nqamol qi’ pa taq kajkäj.
Nqasik’ij ri taq tzij xqatz’ib’aj.
Chwäch taq per wuj, chi qajujunal nqatz’ib’aj kib’i’, chuqa’ nqab’än kachib’äl wo’o’ taq
tzij ri kik’wan ch’ut.
Página 64
Documento elaborado por José Alfredo López S.
Kojsamäj pa kajkäj
Tqajuxu’ ri ruk’aj taq tzij chupam re jun tzijonem re’.
Chupam jun nimawuj tqatz’ib’aj kaji’ b’ab’, akuchi nqaya’ ri na’oj pa ruwi’
ri tzijonem.
Página 67.
Documento elaborado por José Alfredo López S.
Chi qajujunal nqab’än jun qasamaj tikirel nqab’än re jun ka’i’ oxi’
taq na’oj re’
Página 52
Insertar una
luna
6. Wawe’ töq ri
nutijonel xub’än
5. wawe’ xb’an jun moloj kik’in
jun nimaq’ij ri qate’ qatata’.
ruma xinch’äk ri ¿Xb’an moloj
nutijonïk. pa tijob’äl
¿xatijoj awi’ kik’in ate’
rat? atata’ töq xatijoj
awi’ rat?
4. Wawe’ ink’o
pa tijob’äl kik’in
wachib’il.
¿achike kib’i’ ri
awichib’il?
3. Ri samaj
yisamäj pa juyu’
¿Achike samaj
xkik’ut ti ate’
atata’ rat?
2. Wawe’
1. Wawe’ ink’o yinetz’an pa
töq xinaläx pa wochoch.
jun tinamït rub’i’ ¿Achike
Pa Su’m. etz’anem xab’än
¿akuchi xataläx rat taq k’a at
we rat? ne’y?
Documento elaborado por José Alfredo López S.
Página 52
En un cartel grande, dibujo y escribo en el idioma kaqchikel mi historia personal.
Insertar una
luna
Documento elaborado por José Alfredo López S.