Sei sulla pagina 1di 11

MODELO DE EXAMEN DE QUECHUA

SUTIYKI:…………………………………………………………………………….…………………………WATA:………..…/...…….…/…….…

INSTRUCCIONES: Lea con atención los interrogantes formulados y responda marcando la alternativa
correcta.

1. Señale la alternativa correcta de la palabra HANLLALLIKUNA.


A. Consonantes. B. Vocales. C. Abecedario. D. Vocabulario.
2. Traduce la palabra KUNKAWIKUNA, es:
A. Alfabeto. B. Grafías. C. Fonemas. D. Consonantes.
3. Relaciona los saludos colocando la letra respectiva en los paréntesis según que corresponda y
marca la respuesta correcta:
a. Allin Tutamanta. ( )Buenas Tardes
1 b. Allin P’unchay. ( )Buen Día
c. Allin Sukha. ( )Buenas Noches
d. Allin Tuta. ( )Buenos Días
A). A, B, C, D. B). C, D, B, A. C). C, D, A, B. D). C, B, D, A.
4. En las siguientes palabras marca la respuesta correcta de las familias: USUSI-QATAY-APUCHA-
QAKALUY.
A. Hija, Entenado, Abuelo y Yerno. C. Hija, Abuelo, Entenado y Yerno.
B. Hija, Yerno, Abuelo y Entenado. D. Hija, Yerno, Entenado y Abuelo.
5. Traduce las palabras HANP’ARA – PURUÑA - KAWITU cosas de la casa en el idioma español,
es:
A. Mesa, Cernidor y Catre. C. Mesa, Lavador y Catre.
B. Lavador, Catre y Mesa. D. Catre, Mesa y Lavador
6. Cuál de las siguientes alternativas está correctamente traducida: LUNES, MIÉRCOLES Y
VIERNES.
A. Killachay - Qoyllurchay – Ch’askachay. C. Killachay – Intichay – Illapachay.
B. Killachay – Allichay – Ch’askachay. D. Killachay – Ch’askachay – Qoyllurchay.
7. ¿Quién es el autor de la canción VALICHA?
A. Ángel Hurtado Palomino. C. Miguel Ángel Hurtado
B. Luis Nieto Miranda. D. Miguel Paulino Hurtado.
8. Identifica la respuesta correcta de las siguientes palabras: WAÑUQ KILLA – WIÑAQ KILLA -
MOSOQ KILLA – HUNT’A KILLA en el idioma español.
A. Luna Llena, Luna Nueva, Cuarto Creciente y Cuarto Menguante.
B. Luna Nueva, Cuarto Creciente, Cuarto Menguante y Luna Llena.
C. Cuarto Creciente, Cuarto Menguante, Luna Nueva y Luna Llena.
D. Cuarto Menguante, Cuarto Creciente, Luna Nueva y Luna Llena.
9. La fiesta del Qosqo se celebra en el mes de:
A. Aymuray. B. Inti Raymi C. Unu Raymi D. Qoya Raymi
10. Marca la alternativa que contenga los puntos cardinales: ESTE, OESTE, NORTE y SUR en el
idioma quechua.
A. Qolla – Anti – Qonti – Chinchay. C. Qonti – Anti – Qolla – Chinchay.
B. Chinchay – Qolla – Anti – Qonti. D. Anti – Qonti – Chinchay – Qolla.

11. La alternativa correcta de las palabras WASK’A – KINSA K’UCHU (líneas) traducidos al idioma
quechua, es:
A. Línea Vertical y Línea Recta. C. Rectángulo y Triangulo.

B. Línea Oblicua y Triangulo. D. Rectángulo y Cuadrado.

AÑO, MESES Y ESTACIONES


DIVISIÓN DEL AÑO SOLAR = INTIWATANA PACHA T’AQARIY
P’UNCHAYKUNAQ MIT’AKUYNIN = DÍAS DE LA SEMANA
N° P’UNCHAYKUNAQ DÍAS DE LA FUNDAMENTACIÓN
MIT’AKUYNIN SEMANA
1 Intichay Domingo Dedicado al sol
2 Killachay Lunes Dedicado a la luna
3 Antichay Martes Dedicado a los andes
4 Qoyllurchay Miércoles Dedicado a venus
5 Illapachay Jueves Dedicado al rayo
6 Ch’askachay Viernes Dedicado a las estrellas
7 K’uychichay Sábado Dedicado al arco iris
2
WATA KILLAKUNA = LOS MESES DEL AÑO
N° WATA KILLAKUNA LOS MESES FUNDAMENTACIÓN
DEL AÑO
1 Kamay Raymi Enero Tiempo de creación, culto a los hamaut’as
2 Hatun Poqoy Febrero Tiempo de gran maduración
3 PauqarWaray Marzo Tiempo coloración de la naturaleza
4 Ayriway Abril Fin de la maduración y fiesta al inicio de la cosecha
5 Aymuray Mayo Fiesta de la cosecha (selección entroje)
6 Inti Raymi Junio Fin e inicio del año solar, fiesta del sol
7 Anta Situwa Julio Purificación de la tierra
8 QhapaqSituwa Agosto Purificación humana, pago a la pachamama
9 UnuRaymi Setiembre Pascua de agua
10 Qoya Raymi Octubre Culto a la luna y fiesta de la madre tierra
11 Ayamarq’ay Noviembre Culto a los muertos, mediante las momias
12 Qhapaq Raymi Diciembre Fiesta del inca, elevación al más alto nivel de vida

PACHAWATAQ MIT’ANKUNA = LAS ESTACIONES DEL AÑO


N° PACHAWATAQ LAS FUNDAMENTACIÓN
MIT’ANKUNA ESTACIONES
DEL AÑO
1 PauqarMit’a  Primavera Estación de floración
2 Poqoy Mit’a  Verano Periodo de gran maduración
3 AparkillaMit’a  Otoño Estación donde las plantas pierden follaje
4 Chirau Mit’a  Invierno La naturaleza descansa, recupera energía

PUNTOS CARDINALES Y LINEAS


TEQSI PACHA T’AQARIY = LOS PUNTOS CARDINALES
N° TEQSI PACHA T’AQARIY LOS PUNTOS CARDINALES
1 Anti (Intiq (Lloqsinan)  Este ( Naciente)

2 Qonti (Intiq Chinkaykunan)  Oeste (Poniente)

3 Chincha (Hanaq)  Norte

4 Qolla (Uray)  Sur

SEQ’EKUNA = LÍNEAS
3
N° SEQ’EKUNA LÍNEAS

1 Kinsa K’uchu Triángulo

2 Siujseq’e Línea recta

3 KuskanMuyu Semi círculo

4 K’irasqa Seq’e Línea oblicua

5 Lunp’u Ovoide

6 Muyu Circulo

7 Q’enqo Q’enqo Zigzag

8 Sayaq Seq’e Línea vertical

9 Seq’e Línea indefinida

10 Tawa K’uchu Cuadrado

11 Wask’a Rectángulo

LLINPHIKUNA = LOS COLORES


LLINPHIKUNA COLORES LLINPHIKUNA COLORES

Yuraq Blanco Oqe Gris o plomo

Puka Rojo Ch’unpi Marrón

Q’omer Verde Llaulli Violeta

Anqas Azul Yana Negro

Q’ello Amarillo Ch’eqchi Moteado

Siwar Turquesa Q’osñi Color humo

Kulli Morado Q’ellmo Anaranjado


Alqa Matizado Yuraq q’osñi Blanco humo

APELLIDOS Y OCUPACIONES
SUTI SUTINCHAQ = APELLIDOS

Perqa Pared Willka Sagrado

Choqe Oro fino – metal Tupaq El que enfrenta


4
Tunki Gallito de las rocas Atauchi Distinguido

Kunturi Del cóndor Atauwallpa Ave totémico

Wallpa Gallina Nina Fuego

Qespi Vidrio Kutiri Elasticidad

Kusi Alegre Qowa Gato totémico

Atipaq Vencedor T’ito Providencia

Chhulla Roció Kusiwaman Alegre aguilucho

LLANK’AQKUNAQ KAMAYNINKUNA = LAS PROFESIONES Y OCUPACIONES


Hamachaq Abogado – a Hamut’aru Filosofo

Ataumari – yaya Sacerdote - cura Kimichu Sacristán

Challwaq Pescador - a Harawiq Poeta

Kunakamayuq Predicador – a Inkilltupa Jardinero

Yachachiq Profesor – a Karro apaq Chofer

Chajra llank’aq Agricultor – a Kirukamayuq Dentista

Hamaut’a Sabio, científico K’ullu llaqllaq Carpintero

Hanpikamayuq Medico Layqa Bruja

Ñauraq – wankaq Músico Saqmanakuq Boxeador

Llinphiq Pintor Sañukamayuq Ceramista

Malliq Catador Sinku hayt’aq Futbolista

Musicakaq Planificador Seq’eykamayuq Diseñador

MAYPI LLANK’AQKUNA = LOS CENTROS LABORALES


Atisanka wasi Cárcel Mikhuna wasi Restaurante
Chaski wasi Correo Sirana wasi Sastrería

Chajra Chacra Manqos wasi Templo, iglesia

Hanpina wasi Hospital, centro de K’ullu llaqllana wasi Carpintería


salud

Hanpi qhatuna wasi Farmacia, botica Qorimanyana wasi Joyería

Qorpachana wasi Hotel, alojamiento, Aqha wasi Chichería


hostal

Qhatuna wasi Mercado T’anta masana wasi Panadería

5 Qolqe taqena wasi Banco Tullpana wasi Tintorería

T’aqsana wasi Lavandería Machana wasi Bar

Yachay wasi Colegio, educativa Muya Jardín, huerto

LOS PRONOMBRES
SUTIQ RANTIN = PRONOMBRE
RUNAQ SUTIN RANTINKUNA = LOS PRONOMBRES PERSONALES
CH’ULLA SINGULAR ASKHA PLURAL

Noqa Yo Noqanchis Nosotros(i)

Noqayku Nosotros(e)

Qan Tú Qnkuna Ustedes

Pay Él Paykuna Ellos (as)

REQSICHIQ SUTIQ RANTINKUNA = LOS PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS


CH’ULLA SINGULAR ASKHA PLURAL

Kay Este Kaykuna Estos

Chay Ese Chaykuna Esos

Haqay Aquél Haqaykuna Aquellos

Waq Otro Wajkuna Otros

TAPUKUQ SUTIQ RANTIKUNA = LOS PRONOMBRES INTERROGATIVOS


Pi? – pin? ¿Quién? Pikuna? ¿Quiénes?
Maykuna? ¿Cuáles? Imakuna? ¿Qué cosas?

Imayna? ¿Cómo? Imaynan? ¿Cómo es?

Hayk’aq? ¿Cuándo? Hayk’an? ¿Cuánto?

Imanaqtin? ¿Por qué? Maypi? ¿Dónde?

Maypis? ¿Dónde es? Maytan? ¿A dónde?

KAQNIYUQ SUTIQ RANTINKUNA = LOS PRONOMBRES POSESIVOS


6 CH’ULLA SINGULAR ASKHA PLURAL

Noqaq Mío (a) Noqanchispa Nuestro (a) incluyente


Noqaykuq Nuestro (a) excluyente

Qanpa Tuyo (a) Qankunaq Vuestro (a)

Paypa De él o de ella Paykunaq De ellos (as)

MANA CHANINCHAQ SUTIQ RANTINKUNA = LOS PRONOMBRES INDEFINIDOS


CHEQAQMANTA AFIRMATIVOS MANA NEGATIVOS
CHEQAQMANTA

Pipas Quien sea, alguien Ni pipas Nadie

Imapas Algo, lo que sea Ni imapas Nada, no hay

Maypipas Donde sea Ni maypipas En ningún lugar

Mayqenpas Cualesquiera Mana noqapas Tanpoco yo

Hayk’aqpas Cuando sea Mana mayqenpas Ninguno

Mana hayk’aqpas Nunca

HOQ SEQ’EKUNAWAN = CON OTROS SUFIJOS


Paqarin Mañana Chaymanta Luego

Sapanka Cada uno Tutallamanta Temprano

Chaypi Ahí Allillamanta Despacio

Chay hinata Así, de esta manera Osqhaylla Rápido

Kay hinata De esta manera Chhaynaqa Entonces

Qhepata Después Muyuriqpi Alrededor


Ñaupaqta Antes Hayk’aqpas Nunca

RUNAQ KURKUN = el cuerpo humano


UMAPI = EN LA CABEZA

Uma Cabeza Simi Boca


Uma hanq’ara Cráneo Sirphi Labio superior
Chujcha Cabello Wirp’a Labio inferior
Uma qara Cuero cabelludo Qallu Lengua
7 Ñosqhon Seso Kiru Diente
Sakaka Calavera Lluch’a Encía
Uya Cara Waqo – k’ajlla Mejilla
Mat’i Frente Uya p’uti Pómulo
Ñawi Ojo Ninri – rinri Oreja
Ñawi qara Parpado Ninri k’apachu Pabellón de la oreja
Ñawi ruru Pupila K’aki Mentón
Qheñipa Ceja Qhaqllin Mandíbula
Qhechiphra Pestaña Sunkha Barba
Senqa Nariz Sirphi suphu Bigote
Senqa t’oqo Fosa nasal Kunka Cuello
Senqa suphu Vello nasal Much’u Cogote, cerviz
Senqaq k’apan Cartílago nasal Waqo Quijada
Tonqor k’jllu Glotis Uyarina Oído
Thoqay Saliva Qhoto Esputo
KURKUPI = EN EL TRONCO
Rijra Hombro Wasa Espalda
Qhasqo Pecho Siki Trasero, base
Ñuñu Seno, mama Siki papa Nalga
Weq’au Cintura Oqoti Recto
Wijsa Barriga, estomago Raka Vagina
Pupu - puputi Ombligo Ullu Pene
MAKICHAKIKUNAPI = EN LAS EXTREMIDADES
Rakhu chaka-mach’in Muslo Chaki Pie
Moqo Rodilla Chaki panpa Planta del pie
Chaka Pierna Takillpa Talón
Chaki senqa Canilla Chaki moqochu Tobillo
Ch’upa Pantorrilla Chaki ruk’ana Dedo del pie
Maki qocha Palma de la mano Mak’alli Brazo

LA FAMILIA Y COSAS DE LA CASA


LA CONCEPCIÓN INTEGRAL DE LA FAMILIA EN LA CULTURA
QUECHUA = AYLLU HUNT’ASQA QHESWA SIMI RIMAYPI
KAUSAYNIN.
AYLLUNCHIS NUESTRA FAMILIA

Ayllu Familia parentesco

Tayta Padre

Mama Madre

Apucha Abuelo
8
Awicha Abuela

Churi – qhari wawa Hijo lo llama el padre

Ususi Hija lo llama el padre o la madre

Qosa Esposo

Qoya Esposa

Warmi Mujer

Qhari Varón

Wayqe Hermano de varón a varón

Ñaña Hermana de mujer a mujer

Tura Hermano de la mujer

Pana Hermana del varón

COSAS DE LA CASA = WASIPI IMA KAQKUNA


P’uku Plato

Wislla Cucharon

Hatun wislla Cucharon grande

Huch’uy wislla Cuchara pequeña

Manka Olla

Qero Vaso ceremonial inca

ALIMENTOS Y LA ORACION
MIJUYKUNA – MIKHUYKUNA = ALIMENTOS
T’anta Pan Rumu Yuca
Kachi Sal T’inpu Puchero

Unu Agua Mot’e Maíz cocinado

Aycha Carne Nujñu Leche

Runtu Huevo Ch’arki Cecina

Sara Maíz Wallapa hilli Caldo de gallina

Hank’a Tostado Uman hilli Caldo de cabeza

Hayachiku Comida picante Uchú Ají

9 QATI QATI YUPAYKUNA = NÚMEROS ORDÉNALES


Ñaupaq ñeqe Primero Soqta ñeqe Sexto

Iskay ñeqe Segundo Qanchis ñeqe Sétimo

Kinsa ñeqe Tercero Pusaq ñeqe Octavo

Tawa ñeqe Cuarto Isqon ñeqe Noveno

Pisqa ñeqe Quinto Chunka ñeqe Decimo

YAYAYKU = EL PADRE NUESTRO


Yayayku, hanaq pachapi kaq, sutiyki much’asqa kachun; Padre nuestro, que estas en el cielo,
qhapaq kayniyki noqaykuman hamuchun; munayniyki santificado sea tu nombre; venga a nosotros tu
ruwasqa kachun, imaynan hanaq pachapi, hinallataq kay reino; hágase tu voluntad, en la tierra como en
pachapipas. Kunan qowayku sapap’unchay t’antaykuta, el cielo. Danos hoy nuestro pan de cada día,
huchaykutari panpachawayku imaynan noqaykupas, perdona nuestras ofensas como también
noqaykuman huchallikuqkunata panpachayku hina. Amataq nosotros perdonamos a los nos ofenden; no
kachariwaykuchu wateqayman urmanaykupaq, aswanraq nos dejes caer en la tentación; y líbranos del
mana allinkunamanta qespichiwayku. mal. amén.

CHAKATAKUY = PERSIGNARSE
Santa kruspa unanchan rayku. Auqaykumanta, Signarse: por la señal de la santa cruz de nuestros
qespichiwayku. Dios apuyku. enemigos, líbranos, señor dios nuestro.

Dios yayaq, dios churiq, dios espíritu santoq sutinpi. Santiguarse: en el nombre del padre, del hijo y del
Hinataq kachun Jesús espíritu santo, amen.

MODELO DE EXAMEN DE QUECHUA


1. Cuál de las siguientes alternativas es correcta de los colores: VERDE, ROJO, VIOLETA Y
ANARANJADO.
A. Q’omer – Puka – Sani – Q’ello. C. Q’omer – Puka – Siwar – Anqas.
B. Q’omer – Puka – Q’ellmo – Kulli. D. Q’omer – Puka – Llaulli – Q’ellmo.
2. Marca la alternativa que contenga de los nombres de animales: LUCIÉRNAGA, ABEJA Y
JILGUERO en el idioma quechua.
A. Pinchinkuru – Lachiwa – Ch’ayña. C. Lachiwa – Pinchinkuru – Pillpintu.
B. Ch’ayña – Lachiwa – Hamak’u. D. Pinchinkuru – Ch’ayña – Wamancha.
3. Identifica la respuesta correcta de las siguientes palabras: HUMINT’A – CH’ARKI – T’INPU –
HANK’A en el idioma español.
A. Tostado – Puchero – Cecina – Tamal. C. Cecina – Puchero – Tostado – Tamal.
B. Tamal – Cecina – Puchero – Tostado. D. Tamal – Cecina – Puchero – T’anta.
4. Señale la alternativa correcta sobre los fundamentos de la cultura andina:
A. Munay + Yachay + Chakatay + Llank’ay = Atiy.

1 B. Yachay + Chakatay + Kuchuy + Llank’ay = Atiy.


0
C. Kuchuy + Chakatay + Kamay + Llank’ay = Atiy.
D. Munay + Yachay + Kamay + Llank’ay = Atiy.
5. Relaciona los verbos colocando la letra respectiva en los paréntesis según corresponda:
a. Wichay ( )Buscar
b. Maskay ( )Arreglar
c. Pallay ( )Subir
d. Allichay ( )Recoger
A). B, D, C, A. B). C, D, B, A. C). B, D, C, A. D). B, D, A, C.
6. En la oración “YANA ALQON KASQA PHIÑALLAÑA” la palabra resaltada, es:
A. Sustantivo. B. Adjetivo C. Verbo. D. Pronombre
7. Marca la alternativa correcta del cuerpo humano: LLAQOLLA – HAYAQE – K’AKI – TEQNIN –
PUPU.
A. Diafragma – Bilis – Mentón – Cadera – Ombligo.
B. Bilis – Diafragma – Mandíbula – Mentón – Ombligo.
C. Cadera – Mentón – Diafragma – Bilis – Ombligo
D. Diafragma – Tórax - Mentón – Cadera – Ombligo.
8. El concepto de sustantivo (suti), es:
A. Sutiqa yachay qelqata phutuchin yachaqekunapaq.
B. Sitiqa hunt’a rimaykunata tapukuspa, kutichiykunapuwan.
C. Sutiqa unanachan runakunamanta, uywakuanmanta, imaymanakunamanta.
D. Sutiqa uyarispa hamut’ana hunt’a rimaypa t’aqankunata.
9. El texto: ANACHAS Q’ESA QHAWANANPAQ HOQ SACH’AMAN SEQASQA. ICHAQA CHAKINSI
LLUSQAKUSQA, HINASPA, SACH’AMANTA URMAYKAMUSQA. CHAYSI WANKARWAN,
SIWARWAN HANPINA WASIMAN APASQAKU.
Qellqasqamanhina, ¿Pitaq Sach’amantari Urmaykamusqa?
A. Siwarcha. B. Wankarcha. C. Anacha. D. Saywa.

1
1

Potrebbero piacerti anche