Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Esta apostila foi preparada para pessoas que nunca estudaram a língua grega. Tentamos
simplificar o máximo possível, já que a língua grega é muito rica e complexa. Não seguimos os
métodos mais comuns já existentes que normalmente se preocupam desde o início com as regras
gramaticais que, sem duvida são importantíssimas, mas para o principiante pode se tornar um
fator de desânimo. Daí que resolvemos primeiro ter um contato “menos formal” com a língua
grega o que significa ler, escrever e conhecer o maior número possível de vocabulário. E depois
de modo progressivo apreender as regras gramaticais. Pensamos mais ou menos naquilo que
acontece com uma criança quando aprende falar: primeiro ela aprende as palavras e seus
significados e só depois que vai conhecer o vasto mundo gramatical.
Entremos, pois no mundo grego do Novo Testamento conhecido como Κοινή
διάλεκτος, ou simplesmente língua comum.
1
– Usado no início e no meio da palavra.
2
– Usado no final da palavra.
*– O gama é pronunciado com o som de n quando colocado antes de um kapa (κ ), de um chi (χ ), de um csi (ξ) e de
um outro gama (γ). Exemplo: ἄγκυρα se pronuncia ánkira; ἄγγελος se pronuncia ánguelos.
1
Ἐn avrch/| h=n o` lo,goj( kai. o` lo,goj h=n pro.j to.n qeo,n( kai. qeo.j
Jo 1,1-2
h=n o` lo,gojÅ 2 ou-toj h=n evn avrch/| pro.j to.n qeo,n.
No princípio era o verbo e o verbo estava com Deus e o verbo era Deus. 2Ele estava
no princípio com Deus.
Ἐn = preposição (em)
avrch/| = substantivo dativo feminino singular (princípio)
h=n = verbo indicativo imperfeito ativo 3 pessoa singular (ser)
o` = artigo definido nominativo masculino singular (o)
lo,goj = substantivo nominativo masculino singular (palavra, verbo)
kai, = conjunção (e)
pro,j = preposição (com)
tόν = artigo definido acusativo masculino singular (o)
qeo,n = substantivo acusativo masculino singular (Deus)
qeόj = substantivo nominativo masculino singular (Deus)
ou-toj = pronome demonstrativo nominativo masculino singular (este)
Vocabulário 01:
Sinais de pontuação:
a;nqrwpoj = homem
o;noma = nome O ponto final (.) em grego tem o mesmo valor que no
cwri,j = sem português e se escreve do mesmo modo, exemplo:
auvto,j = ele ca,rij u`mi/n kai. eivrh,nh avpo. qeou/
zwh, = vida patro.j h`mw/n kai. kuri,ou VIhsou/
fw/j = luz Cristou/Å Graça e paz a vós de Deus nosso Pai e
skoti,a = treva do Senhor Jesus Cristo.
fai,nw = manifesto, mostro O ponto-e-vírgula (;) em grego equivale ao nosso
avposte,llw = envio ponto de interrogação, exemplo: ti,na zhtei/teÈ A
para, = para, de quem procurais?
VIwa,nnhj = João A vírgula em grego (,) equivale ao mesmo que no
marturi,a = testemunho português, exemplo: }O h=n avpV avrch/j( o]
ko,smoj = mundo avkhko,amen( o] e`wra,kamen toi/j
evn = em ovfqalmoi/j h`mw/n( O que era desde o
eivmi, = sou princípio, o que ouvimos, o que vimos com nossos
kai, = e olhos,
h=n = era Já um ponto acima da linha (\) em grego equivale ao
ou-toj = este nosso ponto-e-vírgula (;) ou dois pontos (:), exemplo:
a;ggeloj = mensageiro le,gei auvtoi/j\ Disse-lhes:
avdelfo,j = irmão
2
Lição 02: ler e traduzir.
Jo 1,3-4 pa,nta diV auvtou/ evge,neto( kai. cwri.j auvtou/ evge,neto ouvde.
e[nÅ o] ge,gonen 4 evn auvtw/| zwh. h=n( kai. h` zwh. h=n to. fw/j tw/n
avnqrw,pwn\
4
Tudo foi feito por ele, e sem ele nada do que foi feito se fez. Nele estava a vida, e
a vida era a luz dos homens.
Vocabulário 02:
Regras de acentuação:
avpo,stoloj = enviado
Em grego o acento agudo pode ficar sobre uma das
lao,j = povo
três últimas sílabas de uma palavra: ma,cairan;
a;rtoj = pão
VIoudai,wn; Magdalhnh,. O acento circunflexo sobre
dou/loj = servo
uma das duas últimas: maqhtai/j; pneu/ma. O acento
qa,natoj = morte
grave somente sobre a última sílaba: eivpw.n;
VIhsou/j = Jesus
ouvranou.j.
i[ppoj = cavalo
Um acento agudo e um acento grave podem ficar
ku,rioj = senhor
sobre uma sílaba breve ou longa. Um acento circunflexo
ἀκούω = escuto pode ficar somente sobre uma sílaba longa.
ἀποστέλλω = mando Quando temos um acento sobre um ditongo tal
βάλλω = lanço acento é colocado sobre a segunda vogal, mas é
βλέπω = olho fixamente pronunciado como se estivesse na primeira. Exemplo: kai,;
γινώσκω = conheço veja que o acento é colocado sobre o iota mas é pronunciado
como se estivesse sobre o alfa, logo a pronúncia é Kái.
γράϕω = escrevo
3
διδάσκω = ensino
Vocabulário 03:
Outro sinal gráfico: Espírito
ἔχω = tenho
Temos dois sinais que se chamam espíritos, um forte
κρίνω = julgo
λαμβάνω = pego ( ῾ ) e outro fraco ( ᾽ ). Estes sinais são colocados sobre toda
palavra que começa com uma vogal e exatamente sobre esta
λέγω = digo
vogal. Exemplo: o`do.n; u`ma/j; evrh,mw|. O espírito
ϕίλος = amigo forte faz com que a pronúncia da palavra se torne aspirada,
δοκέω = penso isto é, como se fosse o som de “rr”, ou o h inglês de house.
pa,ter = pai Assim na palavra o`do.n temos a pronúncia “rodon” (a
mh,thr = mãe transliteração é hodon). Já o espírito fraco não se pronuncia
basilei,a = reino de modo que na palavra evrh,mw| a pronúncia é “erémo”.
qe,lhma, = vontade Além das palavras iniciadas por vogais toda palavra grega
sh,meron = hoje iniciada por ρ também recebe epírito forte. Exemplo:
cai/re = alegra-te r`h/ma.
~Agi,a = santa Quando temos um espírito e um acento sobre a
Israhl = Israel mesma letra o espírito vem primeiro. Exemplo: i[na. Se o
Mwush/j = Moisés acento for circunflexo o espírito vem debaixo deste.
bi,bloj = livro Exemplo: h=n. Se a palavra em questão começa por uma
euvagge,lion = Evangelholetra maiúscula que leva acento e espírito tanto o espírito
Cristo,j = Cristo quanto o acento vêm antes da mesma. Exemplo: {Anna.
profh,thj = profeta
4
pro,swpon = face, rosto
Transliteração:
Obs.: o espírito fraco ( ᾽ ) não se translitera; o espírito forte ( ῾ ) é transliterado com “h”
lembrando que seu som é de “rr” como house em inglês.
Na língua grega o sujeito ou o objeto de uma frase, bem como outras situações
específicas (objeto direto ou indireto, uma ordem ou um chamado) são determinados através da
declinação da palavra em questão. Por exemplo, o substantivo lao,j (povo) é declinado do
seguinte modo:
lao,j - o povo, sujeito da frase. (caso nominativo)
laou/ - do povo, complemento de especificação, ou relação de posse. (caso genitivo)
law/| - ao povo, complemento de termo, ou objeto indireto. (caso dativo)
laόn - o povo, objeto direto da frase. (caso acusativo)
laέ - ó povo, chamado ou interpelação. (caso vocativo)
5
singular plural A segunda declinação tem muitos nomes masculinos e
poucos femininos. Temos por ex.: ἵππος (cavalo,
N. ὁ λόγος οἱ λόγοι nome masculino com o tema em ἱππο. Mas temos a
G. τοῦ λόγου τῶν λόγων palavra feminina ὁδος (via, tema ὁδο) que se declina
do mesmo modo. Já os nomes neutros da II declinação
D. τῷ λόγῷ τοῖς λόγοις
têm uma terminação diferente.
A. τὸν λόγον τοὺς λόγους
V. - λόγε - λόγοι
O artigo
Temos na língua grega somente o artigo definido. Este como no português pode ser
singular ou plural. Contudo, o artigo na língua grega é declinado como as demais palavras. O
artigo possui em grego três gêneros: masculino, feminino e neutro. Não existe em grego uma
regra fixa para se determinar se uma palavra é masculina, feminina ou neutra. Daí a importância
de memorizar o maior número possível de palavras. Entretanto, na maioria das vezes o artigo nos
ajuda, pois, como em português, este concorda sempre com a palavra que se faz referência, tanto
em gênero como em número. Outra questão que devemos ter presente é que uma palavra
masculina na língua grega pode ser feminina em português e vice e versa.
6
Vocabulário 04:
7
Futuro indicativo
Algumas frases da Septuaginta (tradução dos LXX, feita por volta do ano 250 a.C.)
Gn 1,1 evn avrch/| evpoi,hsen o` qeo.j to.n ouvrano.n kai. th.n gh/n.
Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Pneu,matoj. Ἀmh,n.
cai/re Mari,a
cai/re Mari,a kecaritwme,nh( o` ku,rioj meta. sou/, euvloghme,nh su.
evn gunaixi.n kai. euvloghme,noj o` karpo.j th/j koili,aj sou. VIhsou/j.
~Agi,a Mari,a, mh,thr tou/ qeou/, paraka,lei diV h`ma/j a`martwlou,j
nu/n kai. eivj th.n w[ran tou/ qana,tou h`mw/n. Ἀmh,n.
Pa,ter h`mw/n
Pa,ter h`mw/n o` evn toi/j ouvranoi/j\ a`giasqh,tw to. o;noma, sou\ 10
evlqe,tw h` basilei,a sou\ genhqh,tw to. qe,lhma, sou( w`j evn ouvranw/| kai.
evpi. gh/j\ 11 to.n a;rton h`mw/n to.n evpiou,sion do.j h`mi/n sh,meron\ 12 kai.
a;fej h`mi/n ta. ovfeilh,mata h`mw/n( w`j kai. h`mei/j avfh,kamen toi/j
ovfeile,taij h`mw/n\ 13 kai. mh. eivsene,gkh|j h`ma/j eivj peirasmo,n( avlla.
r`u/sai h`ma/j avpo. tou/ ponhrou/Å
8
7
ou-toj h=lqen eivj marturi,an i[na marturh,sh| peri. tou/ fwto,j( i[na pa,ntej
pisteu,swsin diV auvtou/Å 8
ouvk h=n evkei/noj to. fw/j( avllV i[na
marturh,sh| peri. tou/ fwto,jÅ 9 +Hn to. fw/j to. avlhqino,n( o] fwti,zei pa,nta
a;nqrwpon( evrco,menon eivj to.n ko,smonÅ 10 evn tw/| ko,smw| h=n( kai. o`
ko,smoj diV auvtou/ evge,neto( kai. o` ko,smoj auvto.n ouvk e;gnwÅ 11 eivj
ta. i;dia h=lqen( kai. oi` i;dioi auvto.n ouv pare,labonÅ 12 o[soi de. e;labon
auvto,n( e;dwken auvtoi/j evxousi,an te,kna qeou/ gene,sqai( toi/j
pisteu,ousin eivj to. o;noma auvtou/( 13 oi] ouvk evx ai`ma,twn ouvde. evk
qelh,matoj sarko.j ouvde. evk qelh,matoj avndro.j avllV evk qeou/
evgennh,qhsanÅ 14 Kai. o` lo,goj sa.rx evge,neto kai. evskh,nwsen evn
h`mi/n( kai. evqeasa,meqa th.n do,xan auvtou/( do,xan w`j monogenou/j
para. patro,j( plh,rhj ca,ritoj kai. avlhqei,ajÅ 15 VIwa,nnhj marturei/ peri.
auvtou/ kai. ke,kragen le,gwn\ ou-toj h=n o]n ei=pon\ o` ovpi,sw mou
evrco,menoj e;mprosqe,n mou ge,gonen( o[ti prw/to,j mou h=nÅ 16 o[ti evk
tou/ plhrw,matoj auvtou/ h`mei/j pa,ntej evla,bomen kai. ca,rin avnti. ca,ritoj\
17
o[ti o` no,moj dia. Mwu?se,wj evdo,qh( h` ca,rij kai. h` avlh,qeia dia.
VIhsou/ Cristou/ evge,netoÅ 18
Qeo.n ouvdei.j e`w,raken pw,pote\
monogenh.j qeo.j o` w'n eivj to.n ko,lpon tou/ patro.j evkei/noj evxhgh,satoÅ
Nos dicionários os verbos gregos estão sempre na primeira pessoa do singular do presente
do indicativo. Por exemplo, se quero saber o significado do verbo e;cete (tereis, presente do
indicativo ativo, segunda pessoa do plural) tenho que conhecer desinência verbal (no caso, ete )
isolar o tema e;c e procurar o vocábulo e;cw (tenho, pres. ind. at. 1p sing.). Para encontrar
o significado de e;legon (disseram, imp. ind. at. 3p pl.) devo procurar no dicionário le,gw
(digo).
No caso das outras palavras que não são verbos são apresentadas no dicionário no
nominativo. Por exemplo: a palavra qeou/ (de deus) no dicionário encontramos qeo,j.
9
O iota subscrito é um iota escrito sob as vogais longas de algumas palavras, mas, não afeta a
pronúncia nem é transliterado. Exemplo: lo,gw| (a pronúncia é “logo” e não “logoi”). Antes do
século XII d.C. quando uma vogal longa a, h e w se encontrava com a vogal i formavam um
ditongo chamado impróprio. Este iota desapareceu da pronúncia, mas permaneceu na grafia
subscrito.
Ditongos: o encontro de duas vogais formam os ditongos que são oito. Exemplo: ai (ai), au
(au), ei (ei), eu (eu), oi (oi), ou (u), ui (ui), hu (eu).
Vocabulário 05:
10
e;rcetai o` ivscuro,tero,j mou ovpi,sw mou( ou- ouvk eivmi. i`kano.j ku,yaj
lu/sai to.n i`ma,nta tw/n u`podhma,twn auvtou/Å 8 evgw. evba,ptisa u`ma/j
u[dati( auvto.j de. bapti,sei u`ma/j evn pneu,mati a`gi,w|Å 9 Kai. evge,neto
evn evkei,naij tai/j h`me,raij h=lqen VIhsou/j avpo. Nazare.t th/j Galilai,aj kai.
evbapti,sqh eivj to.n VIorda,nhn u`po. VIwa,nnouÅ 10
kai. euvqu.j
avnabai,nwn evk tou/ u[datoj ei=den scizome,nouj tou.j ouvranou.j kai. to.
pneu/ma w`j peristera.n katabai/non eivj auvto,n\
11