Afirmativa

Ri me’es xutij jun ch’oo

S V O.D.
A Wan kuch’ay a wich
Ra Max kukunaj ri sil
Junpaj achijab’ ke b’isonik majinta jub’
A seel kuto ri mariy
Ri k’oom ku chet jun che’
Ri mariy, kutij iis.
Jujuntaq’ wuchi kakitij wich’
Ri wuuj q’el
Negativas
Ri sute’ nimta uwach
Ri mankay na munta upa
Ra laz na wachijiltaj
Ri mariy na karajta kuk’ayij wa
Ri ixiim na pok’ta upa
Ri ch’o na kutijta kexu
Ni junoq ret’am nuwach
Ni juna wachb’il ketz’an wuk’.
Ra chew nax k’ojita pa k’ayb’al
Ri ab’ na kaib’ta raq’an
 Joch’ ch’amq’um
Wa qusilaj joch’ kaan wara pa tinamit rab’inaleb’achí

Saa taq kuk’ambi jay uyijb’axik

Ixiim eq’
Ukial
Canela

Nab’e q’iij:
Kab’akb’atisax yaa’ kaej chwa ri ixiim k’o pa jun xun.

Ukab’ q’iij:
Keeyoq’ pa chaq’b’al ixiim jay ka chwaisaxik, re kawartisaj upa ehiri ka saq’irirk
uyoomchi utzunib’al lux.
Urox q’iij:
Katzakik kakoj ukial jay taq kanel ka ch’okowisaxik jun retal ruuk nik’aj.
Tek’uri utz chik ka pajloq pa tzima kaq’umik ke uq’usiil.

Referencia
Rosa Morente (comerciante)
Ana María Rodríguez Bachan