Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
muyuy=girar
humpiy=sudar
pakiy=romper/quebrar
llaqway=lamer
chaqruy=mezclar
kachuy=morder
taqllay=aplaudir
chaqchuy=rociar
qaparkachay=gritar
qatatay=arrastrar
kanchiriy=alumbra
qoy=dar
rikuy=ver
rimanakuy=conversatorio
soqoy=chupar
tuytuy=flotar/nadar
kutiy=regresar
wankuy=envolver
wikapay=lanzar
sutuy=gotear
tanqay=empujar
tikray=voltear
wayrachikuy=ventearse
pisipay=agitar/cansar
qarquy=expulsar
yanapay=ayudar
muruy=puntear un color en un fondo
watukuy=investigar
wiñay=crecer
mastay=tender
ñitiy=aplastar
oqariy=levantar
oqllay=acurrucar
rimay=conversar
paskay=desatar
llama=llama
wanaku=huanaco
paqo=alapaca
wikuña=vicuña
atoq=zorro
qowi / haka=cuy
allqo=perro
misi / mishi=gato
kuchi=cerdo
wallpa=gallina
chiuchi=pollito
wachwa=pato
urpi=paloma
kalla=loro
waqamayu=guacamayo
tuku=buho
anka=águila
kuika=lombriz
pilpi=mariposa
chiririnka=moscon verde
chuspi=mosca
oronqoy=abeja/moscardon
ayawantu=avispa
challwa=pez
hampatu=sapo
ultu=renacuajo
qotur=lagartija
apanqoray=tarantula
sisi=hormiga
pachak chaki =cien pies
chilliku=grillo/salta monte
llika=tela de araña/red/sistema/internet
piki=pulga
chia=liendre
usa=piojo
waqtana= porra
wachi=flecha
maqana=maso con punta estrellada
antanauchi=lanza
waraka=honda
suntur pauqar=barra del inca
pullkanqa=escudo de guerrero
chuku=casco militar
auqakuna=soldados
atipanakuy=competencia
maqay=pegar
kiriy=herir
atipay=vencer una competencia
haytay=patear
sikuy=dar puñetes
laqechuy=dar lapos
teqoy= ahorcar
auqanakuy=guerra
qallmay=aporcar
tarpuy=sembrar
yapuy= arar
rutuy=cegar
qoray=desyerbar
chakmay=preparar la tierra
llullu wawa= bebe recien nacido
wawa=bebe
warma=niño
maqta=jovenzuelo(adolescente)
qhari=hombre
machu=anciano
warmakuna=niños
warmi warma=niña
sipas=señorita
warmi=mujer
paya=anciana
mama killa=diosa Luna
tayta= dios Inti
wiraqocha=dios creador(tiahuanaco)
supay=satanas
pacha mama=madre tierra
apu=pico tutelar/ cerro especial
uhuy=tos
tulluyay=adelgazar
sasiy=ayunar
punkiy=hinchar
hachiy=estornudar
eqepay=atorar
tupuy=medir
rantiy =comprar/vender
yupay=contar
wincha=wincha(metro)
yupana=calculadora
kipu=almacenamiento de información
yachay wasi=escuela
ñan=camino
kancha=espacio libre abierto
waru=oroya, teleferico
apachita=seña en un camino/abra
larka=canal de riego
qhapaq ñan= camino inca
chaka=puente
qocha=laguna
mayu=rio
mama qocha=mar
pampa=llanura
away=tejer
puchkay=hilar
siray=coser
tipa=prendedor
yauri=aguja
qaytu=hilo
wata=año
killa=mes
sillkukis=semana (*)
muray=hora(*)
hayri=minuto(*)
tuylla=segundo(*)
(*)Palabras nuevas Kichwa ecuatoriano
teqse=universo
intip ayllun =sistema solar
pacha=tierra(planeta)
anta=cobre
qollqe=plata
qori=oro
wali=falda
qata=cubierta/frasada
chulu=gorra con orejera
lliklla=manta
milqay=mandil
oqota=sandalia