;Dkfbs

ofqL s]z/
k|sfzs
k|]/s ;+;f/
c+s ;jf{lwsf/
k|yfd ;Dkfbsdf
;Nnfxsf/ k|sfzg ldlt
cf]d e08f/L @)&! j}zfv

2
 Xbodf
b]lvPsf ;kgfx?
c+Wof/f] /ft$f/f
%]lsg ;S% t/
dg{
;Sb}g .
3
 ljifo ;"rL
:tDe lzif{s k]h g+=
;Dkfblso z'ef/De )%
k|]/0f k'~h lutf ;f/ )^
d]lS;sg syf 8/ )&
xfd|f] af/]df ;+lIfKtdf k|]/s ;+;f/ !#
s]xL dglgo pb\uf/x? !$
k|]/s k|;+u cfOG:6fOgsf] nIo / lkmlhS;sf] k9fO @^

n]v tkfO{ h] ;f]Rg'x'G5, Tof] kfpg'x'G5 . @&

cg'lbt sljtf lxdfR5flbt h+unsf] glhs Ps ;fem ple @*

bf
rf/ ljb]zL n3'syf af]em, kl/ro @(
/+ue]b, d]/f] jfx| jif{ #)
;kmntfsf] nlu ;kmntfsf] ;/n lgod w}o{ #! / #@
:j:y ;Nnfx :j:y /xg] pkfox? #$
ljljw ;+;f/ #%
o;df ljrf/ ug'{xf];\ #*
;kmntf c;kmntf k9\g'xf];\ n]Vg'xf];\ #(
k|]dsf s'/f klg $) / $!
sljtf lhpbf cfsf+Iffx? $@
ljr/l0fo n]v jftfj/0f ljgf; / xfd|f] eljio $#
k|]/s k|;+u tkfO{ slt wgL < $$
xfd|f] cg'/f]w $^
4
hfFbf hFfb} $*
 ;Dkfblso
z'ef/De
d]/f] klxNo} b]lvsf] wf]sf] lyof] ljB'lto klqsf lgsfNg] . cGo eGbf w]/} km/s /
ljif]z klqsf lgsfNg] . t/, ;do / kl/l:ytLn] dnfO{ ;w} /f]ls/Xof] . pRr
rfxgf x'bfF x'b} klg dgsf] rfxgfnfO{ dgleq} yGsfP/
/fVg'kof]{ nfdf] ;do;Dd . ulx/f] rfxgf dw'l/g ;S5 t/ lgEb}g eg]h:t} cfh
ToxL klxNo} b]lvsf] wf]sf] k'/f ug{ uO/x]sf] 5', k|]/s ;+;f/sf] ;'?jft u/]/ . /,
cfh o;sf] lg/Gt/tfsf] nflu d ;Fu oy]i6 pT;fx / ljZjf; 5 .

o; klxnf] c+snfO{ ;s];Dd ;/n / ;/; agfpg] d}n] w]/} k|ofz u/]sf] 5' tf ls
cWoogstf{sf] bfo/f / o;sf] nf]slk|otf a9fpg ;lsof];\ . /, nfU5 o;df s]xL
xb;Dd ;kmn klg ePsf] 5' . o; klqsfsf] k|d'v Wo]o JolQmdf
;sf/fTds k|]/0ff hfu[t u/fpg' /x]sf] 5 . k|]/0ff Tof] tTj xf] h;n]
JolQmnfO{ s'g} klg sfo{ ug{, s'g} klg sbd rfNgsf lgDtL an k|bfg ug]{ ub{5 .
k|]/0f zlQm xf] h;sf] ljgf ;kmntf c;Dej k|foM 5 .

k|]/s ;+;f/sf] of] z'ef/Desf] c+snfO{ w]/} JolQmx?df k'of{pg / JolQmdf

;sf/fTds k|]/0f hfu[t u/fpg ;lsof] eg] dnfO{ nfUg]5, d cfk\mgf] nIodf ;kmn
x'b} uO/x]sf] 5' . oBkL ;kmntfsf] o; prfO;Dd k'Ugsf lgDtL dnfO{ lgs}
sl7gfOsf kxf8x? r9\g'kg]{ 5 .

xfd|f] o; k|yd c+sdf 7fpF 7fFpdf au|]NtLx? kSs} 5g\ . o;sf nflu
kf7sx? ;dIf csf]{ c+sdf uNtL sd ub}{ n}hfg] k|lta4tf ;lxt dfkmL dfUg
rfxG5' . k|]/s ;+;f/sf] c;n ;'ef/De ug{sf lgDtL cd"No ;xfof]u k'of{pg'x'g]
bfh' cf]d e08f/L ;lxt ;Dk"0f{df cfef/ JoQm ub{5' .

d]/fnflu ;a}eGbf cd"No lrh tkfO{4f/f k|]lift ;Dk"0f{ k|sf/sf k|lts[ofx? x'g\ .
tkfO{sf ;'emfjx? xfd|f] ;Gt'lnt ljsf;sf lgDtL cTofjZos v'/fs x'g\ . o;y{ d
tkfO{sf] dxTjk"0f{ ;Nnfxsf] ck]Iff /fVb5' . c:t' .

ofqL s]z/
;Dkfbs -k|]/s ;+;f/_
5
k|]/)ff k'~h
lutf ;f/
lsg Joy{ lrGtf u5f}{ <
sf]b]lv Joy}{ 8/fpb5f} < ltdLnfO{ s;n] df5{ <
cfTdf g hGd lnG5 g d5{ . h] eof], Tof] /fd|f] eof] .
h] x'Fb}5, Tof] /fd|} x'Fb}5 . h] x'g]5, Tof] klg /fd|} x'g]5 .
ltdL e"tsfnsf] kZrtfk gu/, eljiosf] klg lrGtf gu/ .
jt{dfg rln/x]sf] 5 . ltd|f] s] uPsf] 5 / ltdL ?G5f} <
ltdLn] s] lnP/ cfPsf lyof} / ltdLn] x/fof} <
ltdLn] s] k}bf u/]sf lyof} / gfz eof] <
ltdLn] s]xL lnP/ cfPsf lyPgf} . h] kfof}, oxLFaf6 kfof} .
hlt lbof}, oxL+ g} lbof} . vfln xft cfPsf lyof},
vfln xft g} uof}, h] cfh ltd|f] 5,
Tof] lxhf] c? s;}sf] lyof], ef]ln c? s;}sf] x'g]5 .
ltdL o;nfO{ cfk\mgf] ;De]m/ dUg e}/x]sf 5f} .
oxL+ v';L g} ltd|f] b'Mvsf] d"n sf/0f xf] .
kl/jt{g ;+;f/sf] lgod xf] .
h;nfO{ ltdL d[To' ;DemG5f}, ToxL hLjg xf] .
Ps If0fd} ltdL s/f]8klt aGb5f},
bf]>f] If0fdf ltdL bl/b| aGb5f} .
d]/f], ltd|f], ;fgf], 7"nf], cfk\mgf], csf{sf]
eGg] dgaf6 x6fOb]pm, clg ;a} ltd|f] xf],
ltdL ;a}sf xf} . ltdL cfk"m cfk}+m eujfg\df clk{t xf} .
oxL g} ;aeGbf 7"nf] ;xf/f xf] .
h;n] O{Zj/sf] ;xf/fnfO{ hfGb5,
Tof] 8/, ltGtf, zf]saf6 ;w}+sf nflu d'Qm x'G5 .
ltdLn] h] ub{5f}, Tof] eujfgnfO{ ck{0f ub}{ hfpm .
o;f] ugf{n] ltdLn] ;w}+el/ hLjg
d'Qm ePsf] cfgGb cg'ej ug]{5f} .
;|f]t M efujt lutf
6
 d]lS;sg syf
8/
cdf{G8f]] uf]Ghfn]h Pp6f 7"nf] d]S;Lsg zx/sf] a}+s leq k|j]z u5{ . s]xL ;do
k+lQmdf pleP/ k|ltIff ul/;s]kl5 p;sf] kfnf] cfp5 . p cfkm\gf] xftdf ePsf]
art kf;a"s / r]s a}+s 6]n/df /fV5 .

ædnfO{ x]g{ lbg'xf];\ .Æ a}+s sd{rf/Ln] eGbl5g\, ætkfO{ %),))) k];f] -d]lS;sg
d'b|f_ lemSg rfxg'x'G5 xf] .Æ
æxh'/ xf] .Æ cdfG8f]{n] rgfvf] x'b} hjfkm lbG5 ls st} s;}n] p;nfO{ x]l//x]sf]
jf b]lv/x]sf] t 5}gg\ .
æs] tkfO{ of] /sd r]s dfkm{t n}hfg rfxg'x'G5 <Æ
æd}n] o;nfO{ gubdf n}hfg rfxG5' .Æ cdf{G8f]]n] hjfkm km{sfp5 .
æuf]Ghfn]h dxf]bo tkfO{nfO{ yfxf xf]nf r]s gubeGbf ;'/lIft x'G5 .Æ
ædnfO{ yfxf 5, yfxf 5.Æ cdf{G8f]]n] eG5, æt/ dnfO{ gub g} rflxG5 .Æ
æl7s} 5, To;f]eP tkfO{nfO{ xhf/ k];f]sf] gubdf lbpm t <Æ
æx'G5, cjZo, of] l7s 5 .Æ

æuf]Ghfn]h
dxf]bo
tkfO nfO{ yfxf xf]nf
r]s gubeGbf ;'/
lIft x'G5 .Æ

7
b]lvg] a}+s kl/;/sf] dfG5]n] p;nfO{ bf];|f] k6s x]5{ . cdf{G8f]]n] Tof] dfG5]n] cfkm}nfO
x]l//x]sf] b]v]kl5 p;sf] xft sfKg yfN5 .

p;nfO{ nfU5, p;nfO{ b]v]sf hlt ;a}nfO{ yfxf 5 ls p;sf] uf]hLdf k};f 5 . p;sf]
xft kl;gfn] leH5 h;n] ubf{ u]6sf] 7"nf] 9f]sf ws]Nbf p;sf] xft lrlKnG5 . o:t},
p;sf] d'v w'nf] h:t} ul/ ;'S5, p;sf] k]6df Hjfnfd'vL km'6\g nfu]sf] h:t} dxz';
x'G5 / p;sf] w8\sg 6fpsf] ;Dd} yfxf kfpg] ul/ w8\sG5 .

pm af6f]df pleG5 / sxfF hfg'kg]{ xf], ;Demg] k|ofz u5{ . cgL af/Daf/ cfkm\gf] xftn]
uf]hLsf] k};fsf] d'7f]nfO{ 5fdL/xG5 . p;n] ;f]R5, krf; xhf/ k];f] d]lS;sf]sf] k'/} k};f
xf]Og t/ p;sf] / p;sf] >LdtL Oefsf] nflu ;+;f/el/sf] k'/} k};f xf] . Ps Ps k];f]
art ub}{ TotL /sd hDdf ug{ p;nfO{ k'/} lj; jif{ nfu]sf] lyof] . stL ufx|f] lyof],
Pp6f ;fgf] h'Qf k;ndf sfd u/]/ sdfPsf] k};fn] 5 hgf afnaRrf / ;f;'
cfdf;lxtsf] kl/jf/nfO{ kfNb} / yf]/} k};f hDd ug'{ . Oefn] aRrfx?sf] x]/rfx / ;f;'
cfdfn] 3/ ;kmfO{ u/]/ sdfPsf] yf]/} k};fsf] cfwf/df ar]sf] k};f art ug'{ cem sl7g
lyof] .
Tof] lbg pgLx?sf]
p;n] cfkm\gf] uf]hLdf /fv]sf] krf; xhf/ k];f]n] kl/jf/sf]
nflu 3/ lsGg]jfnf lyof] . Tof] 3/ ;+;f/n] dfGg] u/]sf] nflu ;a}eGbf
h:tf] z'Gb/ t xf]Og t/ p;sf] kl/jf/sf] nflu kSs} z'Gb/ v';Lsf] lbg x'g]5
x'g]5 lsgeg] Tof] pgLx?sf] cfkm\g} 3/ x'g]5 . ;fy}, o:tf] h'g lbg pgLx?sf]
7"nf] 3/sf] a;fO{ pgLx?sf] nflu lgs} cgf}7f] x'g]5 . cfkm\g} 3/ x'g]5 .
lsgeg] pgLx? ;a} w]/} jif{b]lv tLgj6f ;fgf
sf]7fx?df ;fF3'l/P/ al;/x]sf lyP .

cdf{G8f]] / Oefn] 3/ lsGg] lg0f{o ubf{ ;f]r]sf lyP, Tof] lbg pgLx?sf] nflu ;a}eGbf
v';Lsf] lbg x'g]5 h'g lbg pgLx?sf] cfkm\g} 3/ x'g]5 . lsgeg], pgLx?n] o;sf]
nfdf] ;dob]lv ;kgf b]v]sf lyP . h:tf] ePklg cdf{G8f]] otLa]fnf v';L lyPg . lsgeg]
p;sf] ;kgf otLa]nf p;n] nufPsf] kfP6sf] emf]lnPsf] uf]hLdf lyof] . cgL p;n] a'em]sf]
lyof] ls hf] s;}n] klg p;sf] of] ;kgf ;lhn} p;af6 vf]l;lbg ;SbYof] .

æzfob d}n] gubsf] ;6\6f r]s Nofpg' g} pko'Qm x'g]lyof] . lgwf/af6 kl;gfsf] wf/f
5'6fpb} cp;n] :jo+;Fu eGof], ætL dlxnfn] t r]s ;'/lIft x'G5 eg]s} lyOg\ . t/ 3/
a]Rg nfu]sf] dfG5]n] k};f Nofpg' eg]sf] lyof] . k};fsf] dtna t gub g} x'G5 gL, xf]Og /
< 8
p;n] cfkm\gf] ljrf/x?nfO{ Pst[t ub}{ pko'Qm a; 5fGgsf nflu gh/ bf}8fpb} ubf{ Tof]
df]6f] dfG5] cfkm\g} 5]j}df plePsf] b]V5 . p;sf] z/L/ sfKg yfN5 . lsgeg] p;n] kSsf
ul/;s]sf] lyof] ls of] ToxL dfG5] lyof] h;n] p;nfO{ a}+sdf b'O b'O k6s x]/]sf] lyof] .
p;n] cfk\mgf] v'6\6f sdhf]/ ePsf] dxz'; u5{ . ;fy} p;n] cfkm\gf] d'6'sf] w8\sg t]h x'b}
uO/x]sf] klg dxz'; u5{ .

æo;n] kSs} d]/f] lk5f ul//x]sf] 5 .Æ p;n] ;f]R5 æt/ dnfO{ b]Vb} gb]v]sf] h:tf] gf6s
ul//x]sf] 5 . s:tf] rnfv /x]5 .Æ cdf{G8f]] n] Tof] df]6f] dfG5]n] cfkm\gf] xft sf]6sf]
uf]hLdf xfn]sf] b]V5 . p;n] gb]v]:tf] afxgf u5{ . æzfob ks]6df lk:tf]n ;lx;nfdt 5
ls 5}g egL hfFr u/]sf] xf]nf . o;}sf] k|of]u u/L df}sf ldNgf;fy dnfO{ tfSgsf nflu .Æ

a; cfp5 / cdf{G8f] rl9xfN5 . Tof] df]6f] dfG5]n] klg ToxL a; r9\5 . cdf{G8f]n]
rfnssf] cf8sf] klxnf] l;6df al;xfN5 . df]6f] dfG5] p;sf] w]/} k5f8Lsf] l;6df a:5 .
ha c?x? klg a;df r9\5g\, pgLx?n] cdf{G8f]nfO{ x]5{g\ lsgeg] cdf{G8f]n] ce}m klg
pN6f] 6f]kL nufO/x]sf] lyof] . ælsg dfG5]x?n] dnfO{ g} x]l//xG5g\ <Æ p;n] ;f]R5, æs]
tL ;a}nfO{ d]/f] uf]hLdf k};f 5 eGg] yfxf 5 <Æ To;k5L p;n] rfns lt/sf] 7"nf] P]gfdf
x]bf{ Tof] df]6f] dfG5]n] klqsf kl9/x]sf] b]V5 . æp;nfO{ kSs} yfxf 5, cdf{G8f]n] ;f]R5,
ægq lsg p;n] unaGbL le/]sf] 5 .Æ

a;n] zx/sf] rSs/ df5{ . cdf{G8f] eolet x'G5 . p;n] ;f]emf] tl/sfn] ;f]Rg} ;Sb}g .
p;nfO{ nfU5 s;}u/L Tof] df]6f] dfG5]af6 km'Tsg'k5{ . cGttM p;nfO{ Pp6f h'lQm k'm5{ .
p;n] csf]{ a; :6kdf of] a;nfO{ 5f]8\g] 5 / csf]{ a;nfO{ s'g]{5 . t/ Tof] dfG5]n] lk5f
5f]8]g eg] < zfob of] cj:yf emg\ vt/gfs x'g;S5 . cdf{G8f]n] cem Ps k6s emnSs
Tof] dfG5]nfO{ x]5{ . æpm kSs} rf]/ 8fFsf xf] .Æ p;n] ;f]R5, æp;n] cem sfnf] 6f]kL
nufPsf] 5 . p;n] kSs} a}+saf6 kms]{sf vfGbfgL dfG5]nfO{ n'6\g] u5{ xf]nf .Æ 8/fpb}
cdf{G8f]n] 306Lsf] 8f]/L g]/ k'U5 t/ k'gM kl5 x6\5 . lsgeg], tLghgf l76fx? Tof] df]6f]
dfG5];Fu s'/f ul//x]sf] b]V5 . æltgLx? kSs} To;sf] ;xof]uL xf]nfg\ . Æ cdf{G8f]n]
;f]R5, ædnfO{ oxfFaf6 aflx/ lg:sg} k5{ .Æ

p;n] Tof] 8f]/L ;dfTb5 / xtf/df tfG5 . o;k5L ha a; /f]lsg ;'?u5{ pm xfDkmfn]/
a;af6 aflx/ pqG5 . s]xL ;dosf nflu pm v';L x'G5 lsgeg] p;nfO{ nfU5 a;af6
pqg] pm dfq PSnf] xf] . t/ pm em;+u k5{ ha tL ltghgf l76fx? a;sf] kl5Nnf]
9f]sfaf6 aflx/ lgl:sPsf] b]V5 . a; Toxfaf6 uPk5L p;n] cfkm\gf] z/L/df tftf] /
lr;f] em8\sf nfu]sf] dxz'; u5{ . lsgeg] pm To:tf] 7fFpdf lyof] hxfF 6f9f 6f9f;Dd s'g}
3/x? lyPgg\ .
9
 tL ltghgf s]6fx? pleG5g\ / Ps cfk;df s'/f ub{5g\ . cdf{G8f]n] pgLx?n] s] af]n]sf] xf],
;'Gg ;Sb}g . To;k5L s]6fx? cdf{G8f] plePlt/ x]5{g\ / cl3 a9\5g\ . ænf,} ltgLx? d tk{m
cfO/x]sf 5g\ .Æ p;n] ;f]R5, æca dnfO{ s'6]/ d]/f] k};f n'6\g]5g\ . d ca s] u? < sxfF
hfpm < of] s:tf] cfkt\ cfOkof]{ <Æ p 8/n] ?g yfN5 / cfFv} gb]lv a]kQf;Fu bf}8g yfN5 .
æu'xf/, u'xf/, dnfO{ aFrfpm .Æ p;n] ePe/sf] zlQm nufP/ lrRofp5 . ædnfO{ arfFpm,
dnfO{ arfpFm .Æ

Pp6f l76f]n] csf]{nfO{ s]xL eG5 / ;a} cdf{G8f]sf] k5L bf}8g ;'? ub{5g\ . cdf{G8f] af6f]
kf/ u/]/ sfF8]tf/n] a]l/Psf] k'/fgf] of8{tk{m bf}8g ;'? u5{ . ltvf sf8fFn] p;sf] kfv'/f sf]
t5{, kfPG6 RoltG5 t/ pm eg] emg\ t]hn] bf}8G5 . pm lau|LPsf] k'/fgf] sf/sf kf6k'hf{sf]
rfu+df 7f]lsG5 / l:6n, l6g tyf l;;fx? ePsf] 7fpFdf uP/ ah|G5 . glhs} y'k|} kmf]xf]/
p7fpg] sfdbf/x? uO/x]sf x'G5g\ . æarfpF cdf{G8f]n] af]nfp5 . t/ l;;f / t/df lx8\bf
lgl:sPsf] cfjfhsf] sf/0fn] pgLx?n] cdf{G8f]sf] cfjfhnfO{ ;'Gg ;Sb}gg\ . To;k5L pm
s]xL cuf8L a9\g] k|ofz ubf{ t/df cNemG5 / e'O{df v:b5 . cdf{G8f] p7\g} nfu]sf] avt
cs:dft tL ltghgf l76fx? Tof] wft'sf] vfFb kf/ ub}{ Toxf cfOk'U5g\ / ;fjwfgLk"j{s
p;nfO{ x]b{5g\ .

pm aFRrf h:t} u/L ?G5 . ælsg ltdLx?n] dnfO{ PSn} 5f]8\b}gf}

d OdfGbf/ dfG5] x'F . <Æ pm cem\ a]:;/L ?G5 . æd OdfGbf/ dfG5] x'F . ltdLx?n]
ltdLx?n] ;f]Rg;Sg] ;f]Rg;Sg] eGbfklg al9 OdfGbf/ . d}n] oL ;a} k};f s8f d]x]gt
u/]/ sdfPsf] x'F .Æ
eGbfklg al9 æs] xfdL tkfO{nfO{ s]xL ;xof]u ug{ ;S5f} <Æ ltgLx?dWo]
OdfGbf/ . Pshgf l76f]n] ;f]Wb5 .
æs] <Æ cfZro{n] cdf{G8f] kmTkmtfp5 .
æs] xfdL tkfO{nfO{ s]xL ;xof]u ug{ ;S5f} <Æ s]6f]n] k|Zg
bf]xf]of{p5 .

æltdLx?n] dnfO{ oxfF n'6\g cfPsf xf]Ogf} <Æ

æxf]Og dxfzo,Æ ltgLx? dWo] Pp6fn] eG5, æxfdLn] ToxfF ;xof]usf nflu tkfO{n]
lrRofPsf] ;'Gof} / s]xL d2t ug{ ;S5f} ls eg]/ oxfF cfPsf xf} .Æ
ætkfO{ t af}nfxf h:t} lrRofO/xg' ePsf] lyof] .Æ ltgLx? dWo] csf]{n] eG5 .
æltdLx? sf] xf} <Æ cdf{G8f]n] ;f]W5 .
æxfdL k]a'nf -blIf0fL d]lS;sf]sf] Pp6f zx/_ af6 cfPsf xf} dxfzo .Æ ltgLx? dWo]
Pp6fn] hjfkm lbG5, æxfdL /fhwfgLdf km'6an k|ltof]lutfdf efu lng cfPsf xf} .Æ
10
 æTo;f]eP ltdLx?n] dnfO{ n'6\gsf nlu d;Fu} a;af6 plqPsf xf]Ogf} t <Æ
æxf]Og, dxfzo,Æ ltgLx? dWo] Pp6fn] eGof], æxfdLn] unt a;df r9]sf /x]5f}
o;y{ csf]{ a; r9\gsf nflu plqPsf xf} .Æ
æcgL Tof] a;df ePsf] df]6f] dfG5] sf] lyof] t <Æ
æs'g df]6f] dfG5], dxfzo <Æ
æltdLx?n] a;df s'/f u/]sf] Tof] df]6f] dfG5];Fu sfd ub}{gf} t <Æ
æub}{gf} dxfzo, xfdLn] t p;Fu dfq a;sf] af/]df s'/f u/]sf lyof} . p;}n]
xfdLnfO{ zx/ hfg] a;sf] af/]df atfPsf] lyof] .Æ
æ;fRr} <<<Æ cdf{G8f]n] eG5 .
klxnf] k6s kl5Nnf]
To;k5L rf/hgf ;Fu} af6f];Dd k'U5g\ . /, klxnf] k6s
306fdf cdf{G8f]sf]
kl5Nnf] 306fdf cdf{G8f]sf] kl;gfn] lgy|'Ss xft uf]hLdf
kl;gfn] lgy|'Ss xft uf]
x'b}gg\ . a? b'j} xft 6f]kLdf x'G5g\ / o; k6s p;n]
hLdf x'b}gg\ . a? b'j}
6f]kL ;'N6f] nufpb5 .
xft 6f]kLdf x'G5g\ /
o; k6s p;n]
6f]kL ;'N6f] nufpb5 .
cg'jfbs M s]z/ e08f/L
;|f]t M DofhLs ckm\ b j8\;{\

k'gZr M o; syfdf h:t} xfdL klg Tof] 8/ b]lv eflu/x]sf 5f} h'g\ c;ndf
xfdLn] ;f]r]sf] h:tf] 8/ xf]Og . / oxL g} xfd|f] 7"nf] sdhf]/L xf] . xfdL o;}
8/n] ubf{ cfk}mdf unt b[li6sf]0f k}bf u5f}{ / cGonfO{ klg ToxL gh/n]
x]b{5f} .

11
12
j]j;fO6sf] af/]df
हाो बारे मा
;+lIfKtdf
ओकार वाइ डको भनाइ छ, औसत मानस भइ बाँनु घातक काय हो । मानव

भएर ज म !लइसकेपछ% परु ा जीवनका ला'ग कुनै महान ् ल+य, उ-े.य तथा सपना
नहुनु ताि1वक 2पमा मानव नै नहुनु हो । यसथ, 3यि4तलाई जीवनको प6ट ल+य
नमाण गन उ19े:रत गन; 9धान ल+य=ारा नद; !शत वे3लग हो, 9ेरक संसार । 1यहA
3यि4तबाट माB सकारा1मक कुराको अपेDा राEन सFक छ, जससँग महान ् ल+य
हु छ । नेपालको प:र9े+यमा नि.चत उ-े.य नभएका नेताह2=ारा नै दे श हाल
अन.चयको घेरामा ब द हुन पग
ु ेको तHय तपाई हामी समD छलIग छ । वतमान
प:रिथतीमा दे Jखएको चौतFफ नरासा, अत3यतता, नकरा1मकता एवं NवNवध
Nवसंगतह2का Oबच सानै भए पन 3यि4तमा सकारा1मक, 9ेरण जागत
ृ गराइ आशा,
च
ु त 3यवथा, सकारा1मकता एवं सज
ृ न!शलता तफ उ मख
ु गराउनु हाRो 9मख
ु
धेय हो । 9संगवस ् हे लेन केलरलाई कसैले सोधेछ, आखाँ नदे Eनु भ दा खराब अ य
केहA होला र ? 91य1ु तरमा हे लेनले भ नभ
ु यो, 'छ, आखाँ भएर पन सपना नदे Eनु
।'

मल
ु तः 9ेरक भनाइह2 नामक फेसबक
ु प6ृ ठमा 9का!शत भएका, अ य Nव!भ न Wोत
मापmत साभा:रत एवं तपाईह2=ारा नै 9ेNषत सामाYीह2 9का!शत गदछौ । हाल यस ्
वे3लगको 91यD सZपादन केशर भ[डारA\यल
ू े ग:ररहनु भएको छ । नेपालA भाषामा
स^चा!लत यस ् वे3लगमा Nवशेषतः Nव!भ न 3यि4तह2का 9ेरक भनाइह2, Nव!भ न
9ेरक 9संगह2, Nव.व 9Eयात 3यि4तका 9ेरणदायी जीवनीह2, Nव.व सा_ह1य
सZबि धत सामाYीह2, जीवन दशन एवं अत उ1कृ6ट लेख, रचना तथा Nवचारह2
लगायत अ य NवNवध सामाYीह2 9का!शत गदछौ ।

नव न!मत यस ् वे3लगमा हाल यन

ु माBामा समाYीह2 रहे का छन ् । यसमा
9का!शत सामYीह2को संEया व=
ृ ीका ला'ग हामीलाई तपाईह2को साथ एवं
सहयोगको आव.यकता अप:रहाय छ । सकारा1मक उ-े.य=ारा स^चा!लत यस ्
वे3लग तपाईह2को उ1साहजनक, अम
ू य साथ एवं सहयोग Nवना हामी कदापी
अगाडी ब`न स4नेछैनौ । यसथ आaनो थानबाट तपाईको स4दो सहयोगको हामी
पण
ू  आशा राEदछौ ।
13
j]j;fO6sf] af/]df

योगका सतह
(Term of Use)
;+lIfKtdf
b6ट3य :- यस संeDfत 9योगका सतह2 नीत तथा नयमको एक ख[ड सरह हो ।

यसले पण
ू 2
 पमा 9योगका सतह2लाई सारं समा 3य4त गद छ ।

क) हाो उेय
- दे वनागरA !लपी जा ने सZपण
ू  3यि4तह2लाई वत B2पमा Nव!भ न gोतह2मा
छ:रएका सकारा1मक स दे श _दने 9ेरक सामाYीह2 एकhकृत 2पमा उपलiध गराउने
।
- यहाँका सामाYीह2 Nव.व3यापी2पमा Nवना श
ू क उपलiध छ ।

ख) अययनकता अधकार
यस 9ेरक संसारमा तपाई नZन कायह2 गन सDम हुनह
ु ु छ ।
- नःश
ु क 2पमा अjययन गन; तथा सामाYीह2 N9 ट एवं डाउनलोड गन; ।
- यहाँका सामाYीह2 वत B2पमा साझाकारण एवं पन
ु ः 9योग गन; ।
- यहाँका सामाYीह2को संEया एवं गण
ु तर अ!भव=
ृ ीका ला'ग योगदान गन; ।

ग) अययनकता सतह
उपय4ु त कायह2 तपाई नZन सतह2मा आधा:रत भएर गनप ु न; हु छ ।
- तपाई=ारा 9ेNषत सामाYीको दाय1व 9का!शत !मतीदे Jख वयं=ारा वहन गनप
ु न; ।
- सबै जात एवं वगका 3यि4तह2लाई असर नपन; वातावरण नमाण गनप
ु न; छ ।
- हाRो प=ती एवं 3यवथालाई असर परु ाउने कुनै पन हानकारक काय गन
पाइनेछैन ।
• तपाईले हाRो यस ् साइटको 9योग ग:ररहदा हाRो 9योगका सतह2, नीत तथा
नयमह2को पण
ू  पालना गनप
ु न;छ ।

Website : www.preraksansar.com
14
 d+lhn ldn xL hfPuL Ps lbg e6\st] xL ;xL
u'd/fx tf] jf] x} hf] 3/ ;] afx/ lgsn] xL gxL

v'lzof ldn hfPuL Ps lbg, /f]t] /f]t] xL ;xL

sdhf]/ lbns] x} jf], hf] x;g]sf] ;f]rt] xL gxL

k'/] xf]+u] x/ jf] Vjfa hf] b]vt] x} c+w]/L /ftf] d]

gf ;dem tf] jf] x} hf] 8/ ;] k'/L /ft ;f]t] xL gxL

;fx; ;] a9s/ sf]xL nIo xL gxL

xf/f tf] jf] x} hf] seL h+u n8f xL gxL .
tdfd pd| sL Vjflxz] ;Lg]d] bk\mg x}
hLt] hfut] nf]u Sof dhf/ ;] sd x} <
15
• l;+uf] lhGbuL e]8f h:tf] eP/ afFRg' eGbf Pslbg g} l;+x eP/ dg'{ hflt .
Plnhfj]y s]gL
• cf};t dflg; eO{ afFRg' 3fts sfo{ xf] . cf]:sf/ jfON8
• ;kgf gePsf dfG5]x? kv]6f gePsf k+l5x? h:t} x'g\ . d'xDdb cln
• lglZrt nIo gePsfx? ckfu+x? eGbf j];L ckfu+ x'g\ . n];nL lkmu/
• dxfg hLjgdf p2]Zo x'G5, c?df cfzf dfq . jflzu+6g Ole{u+
• eljiosf] nflu of]hgf agfp, lsgeg] xfdL ;a} Tot}lt/ hfb}5f}+ . dfs{ 6\j]g
• h'g ldg]6df tkfO{n] lg0f{o u/L sfd yfNg' x'G5, To;} ldg]6 b]lv lhGbuL abNg
yfN5 . ljnL hf]nL
• cf/fdsf lhGbuL latfPsf x?nfO{ xfd|f] Oltxf;n] ;Demb}g . lyof]8]/ ?hj]N6
• ;aeGbf 7"nf] uNtL p;n] u5{ h;n] s]xL klg ub}{g lsgeg] p;n]
slDtdf ;;gf sfd ug{ t ;SYof] . P8d08 a's]{
• clN5x? cfwf lhGbuL s] ug]{ eg]/ ;f]rL ;f]rL aaf{b u5{g\ / afFsL cfwf
lhGbuLdf tL s'/f lsg ug{ ;s]g egL JofVof ub}{ aaf{b u5{g\ . hf]g d];g
• c;n sfd ul/Pg eg] cGttM k'Ug] 7fpF v/fa g} x'G5 . h] 8Jn' 8f;g
• c;kmntf eg]sf] v:g' xf]Og, v;] kl5 gp7\g' xf] . d]/L lks kmf]8{
• s]xL gug]{n] dfq s'g} uNtL gug]{ xf] . k|mfG;]nL cfxfg
• ;kmntf k|fKt ug]{ Ps dfq dfWod xf], c;kmntf e]mNb} hfg' . nfcf]T;'
• d slxNo} xtf]T;fxL eOgF, lsgeg] x/]s c;kmn k|ofzn] dnfO{ ;kmtflt/ ws]
ln/x]sf] x'GYof] . yf]d; Ol8;g
• c;kmntf eg]sf] Ps k|sf/n] ;kmntflt/sf] /fhdfu{ xf] . hf]g\ ls6\;
16
• k|]d, k|]d, k|]d, k|]d g} dxfg pknlAwsf] d"n ;fwg xf] . df]hf6{
• k|]dn] dflg;nfO{ ;flxTosf/ agfpb5 . c/:t'
• dflg;x? ePsf] s'/fx? b]Vb5g\ / eG5g\ s;/L k|fKt ug]{ xf]nf < d eg] gePsf]
s'/fsf] ;kgf b]Vb5' / eG5' s;/L k|fKt gxf]nf < hh{ agf{8 zf
• xfdL of t af6f] k]mnf kfb{5f} of t af6f] agfP/ cl3 a9\b5f} . xlGgafn
• ;kmntfsf vf;} /x:o x'b}gg\ . tof/L, kl/>d / c;kmntfaf6 l;Sg'sf] kl/0ffd
xf] ;kmntf . sf]lng kfj]n
• ;aeGbf 7"nf] ;kmntf xf], cfk"mn] rfx] cg'?k afFRg ;Sg' . lqmi6kmf]/ dfnf]{
• ;fgf] p2]Zo lnP/ gafFr, ;fgf p2]Zon] /ut} ttfpg ;Sb}g . lgsf]nf] d]lsofj]nL

17
 लयो टा सटायका दस मह"वपूण भनाइह)

१. म को हुँ र म Fकन यहाँ छु भ ने थाहा नहुने हो भने

जीवन असंभव छ ।

२, सबै संसार बद नेबारे सोदछन तर आफूलाई बद नेबारै

कसैले सोदै न ।

३. खस
ु ीको प_हलो सत मानव र 9कृती Oबचको सZब ध नOबYनु हो ।

४. हामी हायq Fकनभने हामीले वयंलाई भ यौ Fक हामी हायq ।

५. जसरA शु= र पूण दःु ख !म दै न उसरA नै सुख पन !म दै न ।

६. सबैभ दा शि4तशालA दई
ु लडाकु हुन ्, धैय र समय ।

७. मैले सबै बुझे, यस कारणले Fक म यसलाई माया गछु ।

८. य_द तमी खुसी हुन चाह छौ भने हुन स4दछौ ।

९. भलै 1यो म1ृ युको छायाँको इलाकामै Fकन नहोस ् दइ

ु मा दइ
ु !मलाएर छ

बनाउन सFकदै न ।

१०. कलाले मानवलाई 3यि4तगत जीवनबाट xyमा[डीय जीवनतफ उ मुख

गराउदछ ।

18
 ने सन म*डेलाका
दश मह"वपूण भनाइह)

१. मैले यो जाने कh साहस भनेको नडराउनु माB रहे नछ ब कh डर माथी

Nवजय पाउनु रहे छ । बहादरु 1यो होइन जो डराउदै न, बहादरु त 1यो हो जो
डरको बाबजद
ु अघी ब`दछ ।
२. चाहे 1यो कालो जातीबाट भएको होस ् वा गोरो जातीबाट म जातीवाद
अ1य त घण
ृ ा गद छु, यो एक बबता हो ।
३. एउटा ठूलो पहाड चढे पछ% ब ल थाहा हु छ Fक च`नका ला'ग अझ थ9
ु ै
पहाडह{ बाँकh छन ् ।
४. वत B हुनु माB जंिजरलाई उतानु होइन ब कh यतो जीवन िजउनु हो
जसले अ यको सZमान तथा वत Bता बढाइ_द छ ।
५. जबसZम काम समाfत हुदै न तबसZम 1यो असंभव ला|दछ ।
६. जब कुनै खु!सयालA मनाइ छ तब आफू पछ% र दोWोलाई अघ राEनु
पद छ । जब खतराको समय आउदछ तब आफू अघ र दोWोलाई पछ
राEनप
ु द छ । तब माB जनताले तपाईको नेत1ृ वको 9शंसा गन;छन ।
७. !शDा एउटा 1यतो सश4त हतयार हो जसेल Nव.व बद न स4दछ ।
८. अब, सबैका ला'ग काम, रोटA, पानी र नुन होस ् ।
९. एउटा राRो !शर र एउटा राRो }दयले सधै Nवजयलाई जो~डरहे का हु छन ्
।
१०. मेरो दे शमा मा छे प_हला जेल जा छ र पछ रा6पत ब दछ ।

19
१. जो मानसलाई दे वता दे Eछ, 1यो मानस वयं दे वता हु छ । -
बालकृ6ण सम
२. मानसलाई बाँनका नZती एक 'चZटA बल, आधार र 9ेम चा_ह छ ।
- भानुभ4त आचाय
३. भल
ू गनु पन €ान 9ाfत गनु हो । - श
ु राज शाBी
४. नेपालA Nव1त सानो होला तर नेपालA 'च1त सानो छै न । - भवानी भDु
५. मा छे वत B नभई उसको 3यि4त1व फटाउन स4दै न । - यदन
ु ाथ
खनाल
६. दःु खको गोरे टोमा जीवनलाई बोकेर _ह‚नप
ु छ । - पा:रजात
७. 1यहA मानस धा!मक हो जसले आ{का नZती 1याग गन स4छ । -
गौतम बु=
८. मानस ठूलो _दलले हु छ जातले हुदै न । - लि+म9शाद दे वकोटा
९. क पना नै एउटा योजना हो । - महे b शाह

20
-हतोपदे श
- सƒय मानसले 9ाण संकटको अवथामा पन आaनो सƒयतालाई 1या|दै नन ् ।
- उ1साहA पु{षको नवासमा ल+मी वयं आउने गछ न ् ।
- आँखा नहुनेलाई ऐनाको केहA काम छै न ।
- मगृ त6ृ णा जतै नशा हुने संसारलाई बुझेर धम तथा सुखको नZती सवदा
Wे6ठ प{ु षको संगत गर ।
- गुfत भेद खो नु, न6ठुरता, 'च1त अिथरता, ोध, झुटो बो नु तथा जुवा
खे नु, यी !मBका दोष हुन ् ।
- !मB शBु भनेको केहA कसैको हुँदैन. !मBता तथा शBत
ु ा भ ने चीज 3यावहार
अनसु ार 9ाfत हु छ ।
नी/त वा0य
- त6ृ णले सुखको नाश गछ ।
- आफूलाई मन नपन; 3यावहार अ{सँग पन नगनु ।
- कमजोर मनले इछा पा छ, महान ् मनले संक प ।
- आ{का ला'ग बाँ'चने जीवननै वातवमा अथपूण जीवन हो ।
- नामको भ दा \यादा दाम हामीले कामको _दनु उ1तम हु छ ।
- जो आसफलता दे Jख डराएर भा|दछ उसको हार नि.चत छ ।
गीता
- ई.वरलाई जुन {पले हे :र छ 1यतै दे Jख छ ।
- संसारबाट Nवमख
ु भएर कसैले पन पण
ू त
 ा पाउदै न ।
- मानसको हक फलमा होइन कायमा हुनुपद छ ।
- क याण कम गन;को न यस लोकमा न त परलोकमा दग
ु  त हु छ ।
- मन 9श न भए संसार सुखमय हु छ ।
- समथवान भएर पन Dमतावान राEन स4नु नै महानता हो ।
- €ान Nव€ान दव
ु ल
ै े तfृ त मा छे को जीवन साथक हु छ ।
21
भतह
 ृ र2
- उपकार गनु सबैभ दा ठूलो धम हो भने वैरा|य सबैभ दा ठूलो मुि4त हो ।
- त6ृ णालाई न6ट गरA Dमतालाई धारण गर ।
- संसारमा सबैभ दा N9य 9ाणी भनेको Nव.वा!सलA प1नी हुन ् ।
- स1पु{ष सZपि1त पाएर उ माद हुँदैन ।
- अधक चो मानसलाई सZझाउन xyमलाई पन गा…ो पछ ।
- सZपूण कुरोको औष'ध शाBले बनाएको छ तर मूखक
 ो औषधी भने छै न ।

चाण0य
- €ान भ दा ठूलो अक† कुनै गु{ हुँदैन ।
- ग{
ु , मख
ू , !मB र वजनह{!सत बुN=मान 3यि4तले
3यथ Nववाद गनुह
 ु दै न ।
- जो आ{को क याणको ला'ग काम गछ 1यहA स1पु{ष
हो ।
- च bमाले जसरA उ\यालो _द छ 1यसै गरA स\जनले
9ाणामाथी दया गनुप
 द छ ।
- भोको भए पन बाघले घास खादै न ।
- अ'धक लोभ अ'धपतनको कारण हो ।
- आaनो इछाअनुसारको नयम बनाउने शासक महान ् अ1याचारA हो ।
- धनरहAत हुदै मा कसैलाई पन नधन मा न सFकदै न ।
- अपमान सहे र बाँनुभ दा पैतलाको धल
ु ो उ1तम हु छ ।
- सु दर {प, त{ण अवथा र मधरु ता यी तीन {प नारA जातको ठूलो बल हो ।
- मानस असल गुणले उ1तम हु छ न कh उच आसनमा बसेर, महलको छानामा
बदै मा काग ग{ढ ब छ र ?
- आaनी Wीमती, भोजन र धन यी तीन कुरामा स तोष मा नप
ु द छ ।

22
मनु5म/ृ त
- कुनै पन मानसको अपमान गनु हुदै न ।
- मान-मयादा हँ दैन, हे ला ग:र छन ्, 1यस कुलमा दे वताह{को
वास नहुने हुँदा जात, धम-कम गरे ता पन सबै न6फल हुन
जा छन ् ।
- सय
ू †दयभ दा अगा~ड छाBले Oब‡यौना छा‚नप
ु द छ । _दनमा
या सूयातको बखतमा क_ह यै सु1नु हुँदैन ।
- ई.वरको सबैभ दा उ1तम पुजा काम ग:ररहनु हो ।
- त
ु छ बतब
ु ाट पन वण नक छ भने पन नका नप
ु द छ ।
- आन दको मूल gोत स तोष हो ।
- हाRो अगाडी जे काम आइपरे को छ 1यसलाई फ1ते गनु हाRो कत3य हो ।
- 91येक राRा काम सु{मा असंभव दे Jख छन ् ।
- हाRो मE
ु य काम सद
ु रू भNव6यमा हुने कुरालाई हे न; होइन, तर अगाडी जे
प:रआएको छ 1यसलाई गन; हो ।

वा मी6क
- अनप
ु िथत 3यि4तको न दा गनु राRो होइन ।
- जतो 'च1त हु छ 1यतै वणी हु छ ।
- रा6ले दःु ख पाउनु भ दा भ दा एउटा 3यि4तले क6ट उठाउनु राRो हो ।
- _हतकर तर अN9य वचन बो ने र सु नेवाला दल
ु भ
 हु छन ् ।
- Nवनाशकालमा तथा म1ृ यु समीप आएको बेलामा कसैलाई _हतका कुरा मन पदˆ न ।
23
वेद7यास
- मोहले म1ृ यु र स1यले अमत
ृ 9ाfत हु छ ।
- कटुवचन‰वारा लागेको घाउ क_ह यै नको हुदै न ।
- करोडौ {Nपयाँ खच गरे र पन Oबतेको समय ख:रद गन सFकदै न ।
- म1ृ यु अि तम _हसाब बझ
ु ाउने चौकh हो ।
- मधुर शiद‰वारा ग:रएको कुराकानीले धेरै कुराको क याण गद छ ।
- सZमाननय पु{षलाई दे खेर क_ह यै ई6या नगर ।
- €ानी प{
ु षले कममा Nव.वास गनुप
 द छ ।
- अ{‰वारा सZमान पाउदा अ!भमानी हुनु हुदै न ।
- लोभीले आaनो दोषलाई क_ह यै सZझदै न ।
- केवल सदाचारले माB मानसलाई उच कुलको
मा न सFकदै न ।
- मानसको हुदय सबैभ दा सु= र पNवB तथ हो ।

स"य साईबाबा
- सेवा 9ेमको अक† {प हो ।
- माननव सेवा नै कुनै भगवानको सेवा हो ।
- भगवान आफै!भB हु छ ।
- कhराले अ नलाई जतै कपटले मानसलाई न6ट गद छ ।
- आफूलाई गालA गन;लाई 9ेम गन नछोड ।
- अ{बाट 9त6ठा र आदर पाउने इछा नराख ।
- ई.वरलाई पूण Nव.वास राEनेले जे पन पाउन स4दछ ।
- बो नु र गनुप
 व
ू  एकछन सोचे ग ती हुदै न ।
- बोलAको घाउ वाणको घाउ भ दा दद नाक हु छ ।
-24 सधै अ{को Nवचार र Šि6टकोणलाई आदर गर ।
वाणभ9
- मानस धेरै बो ने 3यि4तमा Nव.वास गन गा…ो मा छ ।
- सारहAन 'च1तवाला मानसले धेरै टाढासZम सोन स4दै न ।
- स1य र मधुर बो नु स\जनह{को कुलNव‰या हो ।
- असल मानसमा !मBताको 3यवहार गन; आदत हु छ ।
- Nव{वाको उRने र ब`ने शि4त बीउमै हु छ ।
योग वश:ठ
- !भB शा त भए बा_हर वतः शाि त !म छ ।
- संसार{पी भ[डारमा प{
ु षाथ‰वारा 9ाfत हुन नस4ने कुनै र1न छै न ।
- जसले जे पाउने इछा गछ उसले बीचैमा 9य1न नOबसाएमा पाएरै छो‚छ ।
- ठ%क समयमा ग:रएको थोरै कामले पन धेरै 9तफल _द छ ।
- अहं कार छो‚नु नै मिु 4त हो ।
महाभारत
- जननी ज म भू!म.च वगदNप ग:रय!स (जननी र ज म-भू!म वगभ दा पन
fयारो हु छ ।)
- नRताका कारण प{
ु ष लामो समयसZम जीNवत रह छ ।
- क_ह यै कठोर वचन नबोल ।
- दNू षत आहारले बुN= पन दNू षत हु छ ।
- धन त आउँ छ जा छ तर च:रB न6ट भएमा मनु6यको पुरै Nवनाश हु छ ।
लि=म
शाद दे वकोटा
- Nव.वमा नयमको शासन दे Jख छ ।
- नत Nव€ानभ दा ज_टल र Nववाद Nवषय संसारमा अ{ केहA छै न ।
- छोटो कथा एउटा सानो याल हो जहाँबाट एउटा सानो संसार 'चयाइ छ ।
- अवथ क पनाले मानस पागल हु छ, वथ क पनाले हु छ कNव ।
- नbाकh सखी शाि त हुन ् । नदाएको बालक दे Eदा शाि तको सचा मुहार दे Jख छ
।
25
cfOG:^fOgsf] nIo / lkmlhS;sf] k(ffO

cfOG:6fOgsf] nIo kmlhS;sf] k9fO

dxfg\ j}1flgs cNa6{ cfOG:6fOg Psk6s cfOG:6fOg /ftsf] kf6L{df
sfddf cltg} tNnLg eP/ nfUby] . Pp6L c7f/ jif{sL s]6L;Fu ;Fu} a;]/
h'g sfo{ z'? ub{y] Tof] sfd kmTo u/]/ vfO/x]sf lyP . cfOG:6fOgnfO{
dfq 5f]8by] . Psk6s cfOG:6fOg glrg]sL ;f] s]6Ln] ;f]wL tkfOsf] k]zf
;f]wkq n]Vg] sfo{ ;s]/ lSnk -sfuh s] xf] < cfOG:6fOgn] eg] d lkmlhS;
RofKg] ;fdfg_ vf]Hg yfn] . 6]a'n / k9\b} 5' .
b/fhsf ;Dk"0f{ :yfgx?df vf]lh:fSbf
klg lSnk km]nf kfg{ ;s]gg . cGTodf cfZro{df k/]sL s]6Ln] egL tkfOh:tf]
pgn] Pp6f s'gfdf lau|]sf] sfd g} skfn ;]t} k'mnL;s]sf] JolQmn] klg cem}
gnfUg] k'/fgf] k]k/ lSnk b]v] . pgn] lkmlhS; k9\b} x'g'x'G5 < s:tf] cgf}7f],
of] lSnknfO{ dd{t u/L sddf nufpg] d]/f] t lkmlhS;sf] k9fO ut
h'lQmaf/] ;f]Rg yfn] . / agfpg kl6\6 jif{g} ;lsPsf] lyof] .
nfu] .
;|f]t M cNa{6 cfOG:6fOg dxfgtd
{Psl5g kl5 pgsf ;xfos klg j}1flgs
cfOk'u] . cfOG:6fOg Pp6f k'/fgf] k]k/
lSnk dd{t ug{ nfu]sf] b]v]/ pgn] b/
fhaf6 Ps a6\6f gofF lSnk lgsfn] /
eg] dxf]bo, xfdL;uF k|z:t lSnkx?
5g . tkfO{ k'/fgf] lSnk agfpb}
x'g'x'G5 . To;nfO{ kmfn]/ gofF k|of]u
u/] e}xfN5 lg .

cfOG:6fOgn] pgsf] s'/f ;'Gb}g;'gL

nuftf/ To;}df nfu]/ lSnk tof/ u/L
5f8] / zf]wkqdf Rofk] . pgn]
cfkm\gf ;xfosnfO{ af]nfP/ lk7df
yKykfpb} eg] afa' h'g nIolt/ nfluG5
To;df lgGt/ nfUg'k5{ . ljrlnt
x'g'x'Gg . dnfO{ s;}n] klg cfkm\gf]
nIoaf6 ljrlnt kfg{ ;Sb}g .
26
 tkfO{n] h] ;f]Rg'x'G5, Tof] kfpg'x'G5 .
xfdL cfkm}df axfb'/ 5f} . xfdL Tof] ug{ ;Sb5f} h'g xfdL
rfxG5f} . h;/L k|mG;sf of]4f g]kf]lnog af]gfk6{n] d]/f] zAbsf]
ifdf c;Dej eGg] s]xL klg 5}g eg]sf lyP To;/L g} pQm jfSo
xfdLdf cfP/ klg rl/tfy{ x'G5 . xfdL h] ;f]Rb5f}, h;sf]
ck]Iff /Vb5f}, h;sf] cfzf cgL rfxfgf ub{5f} Tof] jf:tljsdf
cfpg ;S5 olb tkfO{n] x[bo leq} af6 u5{' eGg'x'G5 eg] .
ofqL s]z/ ;Dk"0f{ ;kgfx? oyfy{df kl/0ft x'g;S5 obL tkfO{n] x[bo leq}
af6 To;nfO{ ;kmn agfpg] ;+sNk ug{'x'G5 eg] .
xfd|f] ;+sNkn] ;a} yf]snfO{ ;To ;fljt ul/lbg ;S5 . xfdLdf Tof] cl;d zlQm 5 h;n]
ljZj kl/jt{g ul/lbg ;S5 . tkfO{nfO{ yfxf gx'g ;S5, uf}td a'4n] k6s k6s Ps
lrQ /x]/ Wofgdf a:g] k|oTg ub{y] t/ ;kmn eO/x]sf lyPgg . kl5 pgn] ;+sNk
7f]s] ha;Dd af]w k|fKtL x'b}g ta;Dd d of] kn]6L vf]NbLg / cGttf]uTjf pgL af]w
k|KtLdf ;kmn eP/} 5f]8] . xfdL cfkm}df ;s+'lrt eP/ a:of} eg] xfdLn] s]xL ug{ ;Sb}gf} .
t/ olb xfdL cfkm}n] agfPsf] aGwg r'8fn]/ lx8\of} eg], cfkm}n] ;[hgf u/]sf] lgGb|f af6
Jo'e]m/ p7\of} eg] xfdL w]/} dfyL k'Ug ;Sb5f} . s] s'/f ofb /fVg'xf]; eg] o; b'lgofFdf
xfd|f] ofqfnfO{ /f]Sg] tfst l;k{m cfkm}df dfq x'G5 . afwf cGoq xf]Og cfkm}leq x'G5 .
Pp6f lrlgofF pvfg 5 dnfO{ kf/L hfg Tof] k/sf] kxf8n] 5]s]sf] xf]Og, d]/f] v'6\6fsf]
h'Qf leqsf] 9'ufFn] xf] . ;d:of aflx/ xf]Og cfkm}leq x'G5 / o;nfO{ k/f:t ug]{ xf] eg]
xfdLnfO{ /f]Sg] sf]xL x'g]5}g .

ldqx?, d k'gM hf]8 lbP/ eGg rfxfG5' dflg;n] TotL;Dd k|ult ug{ ;Sb5g htL plgx?
n] sNkgf ug{ ;Sb5g . olb tkfO{n] k"0f{ ;s+Nksf ;fy s'g} k|fKtLsf] ck]Iff ug{'x'G5 eg]
Tof] tkO{s} eP/ cfpg]5 ljZj; ug'{xf]; . csf]{ dxTjk"0f{ s'/f, ;s+Nk ug'{eGbf klg
sl7g ;+sNknfO{ ;sf/ kfg]{ qmddf tkfO{n] ef]Ug'kg]{ x'G5 . ;kmntfsf] tLg r/0fx?
x'G5g . klxnf] r/0f x'G5 ;'?jftL r/0f h;nfO{ pT;fxn] el/Psf] r/0f eGg ;Sb5f} .
xfdL k"0f{?kdf pT;flxt eP/ sfo{ ;'?jt ug]{ k|0f ub{5f} . o; kl5 bf]>f] r/0f ;'? x'G5
sfo{sf] . o;df dflg; lgSs} t8kg ;S5 . lgSs} 7]; clg 7Ss/ vfg ;S5 .
c;kmntfaf6 lgdL{t sl7g dfu{x?df ofqf ug'{ kb{5 o; r/0fdf . o;{yt sltko
JolQmx? o; r/0fd} x/]; vfO clGtd r/0fdf k'Ug ;Sb}gg h'g r/0f xf] ;kmntf .
oL ;Dk"0f{ Jojfwfgx?nfO{ olb tkfO{n] k/ ug{ ;Sg' eof] eg] ;kmntf kSs o;y{ ;kmntf
ljgf kl/>d clg k/fhosf] nfdf] >[+vnf lagf k|fKt x'b}g . xfdL cfkm} k6s k6s
lrKnG5f} t/ xfdL n8\g eg] slxNo} x'b}g . xf] , oxL d'l:snsf] kf/ ug{ ;lsof] eg] ljho
tkfOs} kf]N6fdf kb{5 . tkfO{ ;Fu s]xL gxf]; t/ tkfO{ k|fKtLdf cgj/t vl6/xg'x'G5
eg] ;kmntf tkfO{sf] 9f]sf 9S9Sofpg cfpg]5 . c:t' .
27
 cg'lbt sljtf
nfU5, d lrGb5' of] hu+n s;sf] xf]
3/ p;sf] 6f9fsf] ufpFdf eP klg
b]Vg] 5}g d oxfF cl8Psf]
p;sf lxdfR5flbt j[Ifx? cjnf]sg ug{ /f]a6{ k|m:6
3/ v]t ljgfsf] hu+ndf plePsf]
cfZro{ dfGnf d]/f] ;fgf] 3f]8fn]
of] hu+n cf} lxdfR5flbt tnfpaLr
jif{e/Lsf] sfnf] ;femdf o;/L plePsfn]

s'g} e"n t ePsf] 5}g <

n+uf}/fdf p;n] em6\sf lbG5
c? s'g} cfjfhsf] gfpFdf
dGb dGb kjg / e'jfbf/ lxd k|kft x'G5 .

of] ;'Gb/ hu+n emg\ uf9f cf} ulDe/ b]lvG5

t} klg k|lt1f k'/f ug}{ kb{5
/ ;'Gt''klxNo} sf];f} 6f9f kUg' 5
/ ;'Gt''klxNo} sf];f} 6f9f kUg' 5 .

xdfR5flbt hu+nsf] glhs

Ps ;fem plebf /f]a6{ k|m:6 -!*$& . !(^#_
28
 rf/ ljb]zL n3'syf

केहA सैनकह2ले जब आaनो द.ु मनको इलाकामा

हमला गरे , अन 1यहाँको एउटा Fकसान दगरु े र
आaनो खेतमा आaनो घोड निजक पु|यो र
1यसलाई समा1ने 9य1न गन था यो तर घोडा
काबुमा आइरहे को 'थएन ।
Fकसानले भ यो, “मूख, त मेरो हात ला'गनस भने
शBह
ु 2को हात ला|नेछस ् ।”
lnfof] 6f]N;6fo “द.ु मनले मेरो के गन; हो” र घोडाले भ यो ।
“उसले तँलाई भारA बोकाउने छ, अ2 के गला त !”
“अन के म तRो भारA बो4दAन र !” घोडाले
भ यो, “मलाई के फरक पछ र म कसको भारA
बोकhरहे छु भनेर ।”

एउटा जरायोले Oबहानी पख

आaनो छायाँ हे य† र भ यो,
“मैले आaनो सवारAको लागी ऊँट
पाउनु पछ ।”
उसले Oबहानको सारा समय
ऊँटको खोजीमा समाfत गय† ।
vlnn lha|fg तर मjया हमा दोgो पटक
आaनो छायाँ हे य† र भ यो,
“मेरो लगी त एउटा मुसो पन
पयाfत छ ।”
29
 rf/ ljb]zL n3'syf
/+ue]b
!मयामीको तटमा बसी बसी 1यो गोरो मा छे ले
एउटा छोटो व1ृ त Jखयो र सामु ने बसेको कालो
मा छे लाई घण
ृ ाको Šि6टले हे दˆ भ यो, “एक कालो
मा छे यस भ दा धेरै जा दै न ।”
अन फेरA 1यसले 1यस सानो व1ृ त निजक एउटा
ठूलो व1ृ त Jखयो र भ यो, “एक गोरो मा छे ले
यस भ दा धेरै जा दै न ।”
sfn{ :of08ju{ यस पा!ल कालो मा छे उ’यो, उसले एउटा
प1थरको टुाले दईु टै व1ृ तह2को निजक एउटा अत
d]/f] afx| jif{ ठूलो व1ृ त Jखयो र भ यो, “यत धेरै कोहA छ, जो
गोराले पन जा दै न र कालोले पन ।”
;d/;]6 dd\
Nववाहको बा…“ वषको अवसर 'थयो । पत र4सी Nपएर ओछयानमा
मत पि टएको 'थयो । प1नीले उसबाट क_ह यै सख
ु पाइन र
जीवन दे Jख हतास र नरास Nवष Nपई तर उसकh छोरAले Nवष Nपएको
दे खी । छोरAले उसलाई अपताल पय
ु ई
 , ऊ बाँची । प!ु लसले उसमा'थ
आ1मह1याको मु-ा चलायो । अदालतमा उसले आaनो बचाउमा केहA
पन बो!लन, तर छोरA चप
ु नरहे र उसले अदालतलाई आaनो Nपताको
द3ु यवहारबारे सबै बताई ।
अदालतले उसलाई सZब ध Nवछे दको कागजपBमा हताDर
ग:र_दयो र प1नीलाई प ” !स!लङ _दद– भ यो, “यो लेउ प_हलो
सfतहको आaनो पैसा ।”
प1नीले पैसा उठाई र पतलाई भनी, “यो लेऊ आaनो पैसा र मलाई
मे
30 रो बा… वष फकाइदे ऊ ।”
 ;kmntfsf] nflu

;kmntfsf] ;/n lgod

;a} r/0fnfO{ kf/ u/L ;s]kl5 klg ;kmntf t'?Gt} xft
nfUb}g . of] k|s[lts} ljlw ljwfg xf] . aRrf hGdg
w}o{
kl/0ffd eGbf
jLhf/f]k0fsf] ;dob]lv ( dlxgf kv{g'k5{ . ctM oxfF s'g
{'sf] s'g} ljsNk 5}g . eft} klg j;fNgf;fy kfSb}g . oxfF
k|s[ofd} /
klg w}o{k"j{s k|ltIffsf] ljsNk 5}g . /, k|ltIffsf] 38L
cToGt lk8f bfos x'G5 . To;}n] kl/0ffd eGbf k|s[ofd} /
dfpg ;Sg'
dfpg ;Sg' k5{ . olb k|qmofd} /dfpg ;sLPg eg] ;kmn k5{ . olb
eP/ klg dfG5] ;w}+ kLl8t /xG5 . To;sf/0f cfk"m /
dfpg g;Sg] If]qnfO{ nIo agfpg} x'b}Fg . csf]{ zAbdf k|qmofd}
eGg'kbf{ of t hxfF /dfOG5 To;nfO{ nIo agfpg' kb{5,
of t lgwf{/0f ul/Psf] nIodf g} /dfpg l;Sg' kb{5 . /dfpg ;sLPg
pbx/0fsf] nflu ljZj ljVoft cleg]qL dfln{g d'g/f] b]lv
eg] ;kmn eP/
gf]a]n k'?:sf/ ljh]tf cg]{i6 x]ldFUj];Ddg\ nfO
{ lng ;lsG5 . log} tYox?nfO{ dWogh/ /fvL
klg dfG5] ;w}+
cfOG:6fOgn] eg]sf x'g ls cfk\mgf] sfdnfO{ ;w} v]nem} / kLl8t /xG5 .
dfOnf] kf/fn] v]Ng ;Sg'kb{5 . kl/0ffd gcfP;Dd s'g}
klg u'gf;f] gu/L sfdd} /dfO/xg'kb{5 .
oxL ;kmntfsf] /x:o xf] .

;kmn x'g]x? eG5g ;fx|} ufx|f] 5 t}klg

ug{ ;lsG5 . c;kmnx'g]x? eG5g
ug{ t ;lsG5 t/ ;fx|} ufx|f] 5 .
l/rf8{ Aof08gn/

8f of]uL ljsfzfgGb
31
 ;kmntfsf] nflu
;kmntf kfpgsf]nflu JolQmdf geOgx'g] u'0f xf] w}o{ .
o;n] g} dflg;nfO{ cfTdf ;+odL agfpb5 .
;kmntfsf] ;f]kfg r9\gdf 6]jf k'/\ofpb5 . w}o{ ePg
eg] ;kmntf k|fKtLdf g/fd|f] wSsf k'Ug ;S5 .
t;y{ ;kmntf k|fKtLsfnflu w}o{ clt g} cfjZos 5 .

h;/L Pp6f sf]lknf jo:s km"n x'bf ;Dd Pp6f ;kmntfsf] ;/n lgod
nfdf] ;dofjwL ;Dd w}o{ ug'{kb{5 To;/L g} JolQmn]

w}o{
klg ;kmntf gr'd] ;Dd w}o{tf u'dfpg' x'b}g . ;kmntf
k|fKt gu?Gh]n ;Ddsf] ;dofjwL cjZoklg lk8fbfos /
si6s/ x'G5 t/ Tolt a]nf w}o{ b]vfOPg eg] ;kmntf
xft gk{g ;S5 . Pp6f hfkfgL sxfjt 5 w}o{ Pp6f
lttf] j'If xf] t/ o;sf] kmn xd];f ld7f] x'G5 .

ljZjljVoft ;flxTosf/ cg]{i6 x]+ldUj]n] ljleGg s[tLx? ofqL s]z/

n]v]sf 5g\ . tL dWo ;a} eGbf VoftL k|fKt s[tL xf] a'9f]
dfemL / dd'b| . pgn] of] k':ts k|sfzg ug'{ k"j{ nfdf] sfnv08 ;Dd w}o{ u'g{k/\of] .
pgn] oxL pkGof;nfO{ b; kGw| k6s xf]Og b'O b'O ;o k6s ;Dd k'g{n]vg ug'{k/\of] .
o; k':tsnfO{ cGtLd ?k lbg pgnfO{ lgSs} sl7gfO kof]{ . oL ;a}sf afah'b pgn]
w}o{ u/] / ha pgsf] pQm k':ts k|sfzLt eof] ahf/df cfPsf] b'O lbgd} %# nfv eGbf
al9 k|lt laSof] ;fy} Oltxf;d} g]a]n k'?:sf/ / k'ln6\h/ k'?:sf/ lhTg klg ;kmn eof] .

h;/L Pp6f sf]lknf jo:s km"n x'bf ;Dd Pp6f

nfdf] ;dofjwL ;Dd w}o{ ug'{kb{5 To;/L g}
JolQmn] klg ;kmntf gr'd] ;Dd
w}o{tf u'dfpg' x'b}g .
32
s'g} klg ;kmntf ;f]r] h:tf] PSs} k6sdf xft
nfUb}g . o;df nfdf] ;do ;Ddsf] kvf{Osf]
cfjZostf klg kg{ ;Sb5 . nfdf] ;do;Ddsf]
w}o{, cys k|ofz / kl/>d tyf k|an OR5fsf] of]
u g} ;kmntf xf] . w}o{sf] csf]{ ljlzi6 pbfx/0f b]
Vg kfOG5 k|yd hf;';L syfsf/ P8u/ Png kf]
sf] hLjgdf . b /fe]g of] pgsf] Pp6 ljZj
k|Vot /rgf xf] h;nfO{ pgn] n]Vg dfq rf/ jif
{ nuPsf lyP . To; kl5sf bz jif{ oxL sljtfnO
{ kl/dfh{g ug{df latfP . / h;} sljtf tof/ eof]
w}o{ Ps
lttf] j[If
pgL To:nfO{ 5kfpgsf nflu ;Dkfbs u|fxdsfxfF
uP . t/ ;Dkfbsn] Tof] sljtfnfO{ 5fKg 7f8}
cl:jsf/ ul/lbP . pgL 3/ kms]{ / ToxL

xf] t/
sljtfnfO{ k'gM ;Rofpg tkm{nfu] . /, k'g ;Dkfbs
sxfF k'u] . o; k6s klg ljleGg vf]6 b]vfO
pgsf] /rgf cl:js[t eof] . k};fsf] cefj lyof]
pgnfO{ o;y{ s]xL u'h/f rNg] p4]Zon] pgL k6s
k6s ;DkfbssxfF pxL sljtf nu]/ laGtL efp ug
{ yfn] . ctL eP kl5 ;Dkfbsn] dfq bz 8n/df
o;sf]
laSof] h;nfO{ ;Rofpg dfq bz jif{ nfu]sf]
lyof] . t/ pgsf] d[To' kZrft pQm b /fe]g
sljtf bzf} nfv 8n/df ljlqm eof] . x]g'{xf];
kmn ;w}
;do ;Fu} slt ablnPsf] xfdL kfpb5f} .
ld&f]
cd]l/sfsf ;f]x|f} /fi6ktL ca|fxd ln+sg nfdf]
c;kmntfsf] r/0f kl5 dfq /fi6klt aGg ;s]sf
lyP . To:t} a'9];sfndf cP/ dfq lj:6g rlr{n x'G% .
k|wfgdGqL aGg ;s]sf lyP . yf]d; Pl8;gnfO
{ ljh'lnsf] lrd agfpg jif}{ nfu]sf] lyof] . cflb
OTofbL x]bf{ xfdL b]Vg ;Sb5f} ls s'g} klg ;kmntd hfkfgL
sxfjt
JolQm hfb'Fsf] 58Lsf] sdfn h;/L Ps} k6sdf x'b}
g . w]/} nfdf] ;do rfxLG5 . o;y{ w}o{sf] cf8df
xd];f ;kmntfsf] ofqfdf rnf} . c:t' .
33
 :jf:Yo ;Nnfx M :j:y /xg] pkfox?
d o;/L *# jif{;Ddg\ :j:y Pj+ lqmofzLn /xg ;s]+ .
- h]sf]a x]g/Dofg _
v';L /xg' . tg dgnfO{ :jf:y /fVg] ;aeGbf dxTjk"0f{ kf}li6s cfxf/ xf] ;w}+ v';L /
xg ;Sg' .

k|]d ug'{ . ;w}+ c?nfO{ s]xL g s]xL ;xof]u ug'{ .

zfGt /xg' . k"mn jf t/sf/L af/LnfO{ :ofxfg{', o;/L wtL{ dftf;uF hf]l8gfn]
zflGtsf] ;|f]t v'N5 .

sfFrf] ef]hg vfg' . hxfF;Dd ;Dej x'G5 Ho"Fbf vfg]s'/f vfg', h:t} ;nfb, 6';fPsf] u]
8fu'8L, cGg, laofF Pj+ ;'sfPsf kmnk"mn .

v'Nnfdf a:g' . cfkm\gf sfd ;se/ tfhf xfjf / xNsf 3fd ePsf] 7fpFdf ug'{ .
laxfg a]n'sf @) #) ldg]6 lxF8g' . ;+ej eP sf}zL jf sf]7f aflx/ al9 xfjf v]Ng]
7fpFdfg} ;'Tg' .

;fbf hLjg pRr ljrf/ . t8s e8saf6 hf]lug', ;fbf hLjg afFRg] dflg;nfO{ tgfj
x'g] s'/} cfpb}g .

hgjf/ kfNg' . kz'k+lIf kfNg' klg lrlsT;f k12tL ePsf] 5 . ctM s's'/, la/fnf],
;'uf, s5'jf, df5f, cem ;'Fu'/ g} lsg gxf];\ kfNg'/ ltgLx?;Fu x]nd]n ug'{ .

Wofg . lgoldt @) b]lv ^) ldg]6 Wofg ug'{ . s]xL sfd gx'Fbf Wofgdf 8'Ag l;Sg' .
lgoldt Jofofd ug'{ . s'g} g s'g} Jofofd jf ;f] ;/x sfd lgoldt ubf{ z/L/ r':t
b'?:t /xG5 .

cfTd ;Gt'i6 /xg' . ;sf/fTds ljrf/ ejgf xf];\ jf /fd|f dflgg] sfd u/]/ xf];\ c?
nfO{ / cfk"mnfO{ ;Gt'i6 /fVg' .
h]s34 f]a x]g/Dofg ;|f]t M k|]/0f k'~h
 tLg rLhx? M hLjgkof]uL :d/0fLo
tYox?
• kms{b}g M af]nL, k|f0f / ;do .
• ;fgf] g;Demg' M /f]u, l/g / zq'nfO{ .
• 9f6\g gx'g] M u'?, jlsn / 8fS6/nfO{ .
• ;u+t ug]{ M ;xof]uL, lj4fg / s'zn;uF .
• kv{b}g M ;do, d[To' / u|fxsn] .
• e/ gkg]{ M :jfyL{ ;fyL, zq' / xfGg] u/]sf]
uf]? .
• glh:Sofpg' M u'?, u/La / k/:qLnfO{ .
• jz gkg]{ M wDsL, /jfkm / ?ksf] .
• 6f9f /xg' M cN5L, lx+;f / lgb|faf6 .
• ;+3if{ ug]{ M :jtGq, Odfg / OHhtsf] nflu .
• n'sfpg' M wg, ;Lk / uf]KotfnfO{ .
• efOefOaLrsf] emu8f M hUuf,
wg / :jf:gLaf6 x'G5 .
• Psk6s dfq kfOg] M cfdf, afa' / hjfgL .

35
 • :jfyL{ dfG5]

• b'Mvsf] ;dodf ;'v vf]Hb5 .

• ;'vsf] ;dodf OZof{n' aGb5 .
• c>o lbof] 6fpsf]df 6]S5 .
• cfb/ u/\of] rfs8L ;DemG5 .
u'0f u/\of] a}u'0f ;DemG5 .
•

•kmfObfsfnflu Hofg kmfN5 .

k|]d u/\of] wf]sf lbG5 .
•

hg]sf] 5 l;sfpb}g .
•

• Ifdf lbof] sfFt/ ;DemG5 .

• lzlIft 5 h] kfof] ToxL af]N5 .

36
 • hLjgdf ;'vL / v'zL x'gsf nflu

• dfG5] eP/ wtL{df hlGdPkl5 dxfg p2]Zo agfpg'xf];\ .

• lgoldt ?kdf of]u / Wofg ug'{xf];\ .
• /fd|/L ljrf/ k'/\ofP/ of]hgf agfpg'xf];\ .
• Wofg k"j{s c?sf] s'/f ;'Gg'xf];\ .
• ;fgf aRrfx?nfO{ klg tkfO{ eg]/ ld7f] ;Ddfg ug{'xf];\ .
• lzIffk|b / p2]Zod'ns k':ts k9\g'xf];\ .
• k};f sdfpg e}+m vr{ ubf{ Wofg lbg'xf];\ .
• cGt/b[li6n] ljrf/ ug{'xf]';\ .
• k|df0f, ts{ / a'l4sf ;fy jfb ljjfb ug'{xf]; .
• lgoldt ?kdf Jood ug'{xf];\ .
• njfO{, v'jfO{, lx+8fO{ / af]nf{df ljrf/ k'/fpg'xf];\ .
• hLjgsf] p2]Zo / ;fy{stf vf]Hg'xf];\ .
• ;DklQ, ;DaGw / ;Gt'li6nfO{ sdfpg'xf];\ .
• x/]s lbg ;kmn, ;'vL, :j:y / ;'Gb/ ePsf] sNkgf ug{'xf];\ .
• hLjg Pp6f gf6s, of] ;+;f/ :6]h, cfk"m To;sf] PS6/ eujfg
8fO/]S6/ ;Demg'xf];\ .

37
 o;df ljrf/ ug'{xf];\ ===
ca|fxd ln+sgsf] c;kmntfsf] >]0fL

pgL Jofkf/df ;kmn x'g rfxGy] t/ ;g\ !

*#! df c;kmn eP .
s]xL C0f af]sL k'gM Jofkf/df kmls{P
k]m/L ;g\ !*## df g/fd|f] ;Fu c;kmn
eP . /, !& jif{;Dd o;sf] C0fdf 8'la/
x] .
;g\ !*%$ df dfgl;s ;Gt'ng u'dfO{ ^ dlxgf 3/}df s}b eP . ;g\ !*%$
df ;+;b aGg r'gj n8] xf/] .
k]m/L ;g\ !*%* df r'gfj n8] k]m/L klg xf/] .
oL r'gfj afx]s cGo cf7 r'gjx? klg n8] t/ tL hDd} r'gfj pgn] xf/] .

;a}yf]s bfpdf nufP/ l8Hg]Nof08 cuf8L ;f/] klg

nuftf/ c;kmn eOlbbf pgL g/fd|f] ;Fu ljlIfKt
aGg k'u] / cfTdxTofsf] k|ofz klg u/], wGg pgL
afFRg ;kmn eP . o;sf cnjf pgL cf7 kN6;Dd
ge{; a|]s 8fpgsf] lzsf/ ePsf lyP .

• ljh'nLsf] lrd cfljisf/ ug'{k"j{ yf]d; PNef

Pl8;g ((( k6s c;kmn ePsf lyP .
• d]8d So'/L / lkP/] So'/Ln] /]l8od kTtf
nufpg'k"j{ #)) eGbf al9 k6s kl/If0f ug'{ k/]
sf] lyof] .
• Ps k6s r'gfjdf xf/L;s] kl5 dfq csf]{ k6s
pgn] ;aeGbf al9 dt Nofpg ;kmn ePsL
lyOg\ .
38
 ;kmntf c;kmntf

;kmntfsf ;"qx?
k9\g'xf];\, n]Vg'xf];\ .
ul/a kl/jf/df hGd]sf Pr\ hL j]N; t]x| jif{ gk'Ub} pgsf] uf]8f g/fd|f] ;Fu
eflrG5 / Ps jif{ cf]R5fogd} ljtfpg' kg]{ x'G5 . of] d'lZsn ;do s6fpg] pgdf
uhasf] cfOl8of cfpb5, y/Ly/Lsf lstfa k9\g] . o;} qmddf n]vg tk{m klg xft
a9fp5g\ . k'gM k'm6jn v]Ng] qmddf pgsf] uf]8f eflrG5 / ljleGg :jf:Yo ;d:of
klg cfpb5, kmn:j?k k'gM jfx| jif{ ljgfsfo{ ljtfpg' kg]{ cj:yf cfp5 . k'gM pgn]
k9\g] / n]Vg] sfo{ ub{5g\ . / sfnfGtf/df ;kmn n]vs aGg ;kmn x'G5g\ .

ha ha d /fd|f] k':ts k9\g vf]H5', cfk}m n]lvxfN5' .

a]Ghfldg l8h/fOnL

dl;t n]Vg] k|ltef g} 5}g eg]/ kQf nufpg dnfO{ kGw| jif{ nfUof], To;
kl5 klg d}n] n]lv/x] lsgeg] ToltGh]n d ljZjljVoft eO;s]sf]
lyP .
/a6{ a]Gr .
;+f;/df slt k|ltzt dflg;n] cfk"mn] l;s] ;f]r]sf s'/fx? lnof]gfbf]{ bf leG;Ln] h:tf]
n]Vg] ub{5g\ xf]n < cRrDd ;Fu cGj]ifsx? eGb5g\ hDdf Ps k|ltztn] dfq lgoldt
n]Vb5g\ . /, sfnfGt/df ;kmn x'g]x? klg log} x'g\ .
;g\ !((^ df ul/Psf] ;+o'Qm cg';Gwfgaf6 s] k'li6 ePsf] 5 eg], cfk\mgf s'/fnfO{ n]
Vg] dflg; gn]Vg] eGbf #& k|ltzt a9L hLjgk|lt ;Gt'i6 x'G5g\ .

39
 ;kmntf c;kmntf

hfrdf k]mn eP/

s] ef] <
;+;f/sf bz dxfgtd ;flxTosf/ leq kg]{ Ps gfd xf], lnof] 6fN;6fo . pgL
sn]hdf Psbd c;kmn ljBfyL{ lyP . pgsf lzIfsx? k8\sGy], 6fN;6fP
c;Ifd dfq xf]Og pT;fx ;d]t gePsf ljBfyL{ x'g\ . pgn] k9fO{nfO{ r6Ss}
5f]8] / ;flxTo tk{m nfu] . cfh pgL sn]hsf ;aeGbf pT;flxt ljBfyL{ eGbf
dfly 5g\ . c?
pbfx?0fdf, /ljGb|gfy 6}uf}/ csf]{ pbfx/0f x'g\ . ;ft k6s;Dd xfO
{:s"ndf ;ft k6s;Dd k]mn ePkl5 pgn] k9fO{ 5f8]sf lyP . c+u|]
h ;flxTosf/ ljlnod z]lS;lko/ g} sIff kfFrdf b'O k6s u'lN6Psf lyP .
dfOsn km/f8], yf]d; PNef Pl8;g s;}n] klg ljBfnodf k9\g] cg'dlt g}
kfPgg\ . o;y{ kl/Iffdf k]mn x'b}df s]xL x'g]jfnf 5}g t/ hLjgsf] kfOnf
kfOnfdf x'g] kl/Iffdf kf; x'g ;Sg'kof]{ .

k|]dsf] s'/f klg

k|Voft ;flxTosf/ cln3]/L bft]n] j]l6«;] gfds Ps wgf8\o afj'sL 5f]/
L;Fu Psf]xf]/f] k|]d ug{ ;'? ub{5g\ . pgn] pQm o'jtL ;Fu k|]dsf] k|:tfj /
fVb5g\ t/ ;f]e}m cl:js[tL k|fKt ub{5g\ . s]xL ;do kl5 s]6Lsf] cs}{ s]
6f;Fu ljx] x'G5 . k|]dn] ;[hgf u/]sf] oL ;a} lk8fx? pgn] ;flxTodf kf]
Vb5g\ . /, o;}sf] kl/df0f:j?k pgn] l8efOg sd]8L n]Vg ;kmn
x'G5g\ .
40
 k|]dsf] s'/f klg
cn]Sh]08/ u|fxd a]nsf] Pp6L alx/L s]
6L ;Fu k|]d k|;Fu rNb5 . pgn] af]Ng] s'g}
klg s'/f pgsf] k|]dLsfn] ;'Gg g;Sg] eP kl5
pgn] o:tf] dlzg agfpg rfx} h;sf] d2tn]
alx/fn] klg ;'Gg ;sf];\ . of] ;f]r kfn]k5L
pgn] d/]sf] dfG5]sf] sfg lr/L uxg cWoog
tk{m nfu] . /, ;g\ !*&^ df Ps
hgf ;fyL;Fu ldnL pgn] 6]lnkmf]gsf] cfljisf/
ug{ ;s] .

k|]d, k|]d, k|]d, k|]d g} dxfg pknlAwsf]

d"n ;fwg xf] .
df]hf^{

k|]dn] dflg;nfO{ ;flxTosf/ agfpb% .

c/:t'

41
 sljtf बाँकh आव.यकताह2लाई
hLpbf cf+sIffx? प छाइ
शू य समय साथ तRै जीवनको वैशाखी
स नाटाका बीच खोिजरहे छु
तीRै करतल आवाज स4छौ त
सु नका लागी मेरो छाती 'चरे र
अ तर }दयका घिु Zतह2मा म अNवराम ध‚कने मुटु हे र
च4कर लगाइरहे को छु, 1यहाँ तRै
कु_दरहे को समयलाई ताता fयरह2 ब'गरहे छ,
एक पाइलो उछ दै मेरा आँखा यातेर हे र
.वेत प6ृ ठभू!ममा 1यहाँ तRै
तीRै ओजवी Š.य सजीव Š.यह2 ना'चरहे छन,
दे Eनका लागी मलाई नभुल
_दवा वfनमा म म अझै तRै यादमा बाची˜रहे छु
जीवन Oबताइरहे को छु सद
ु रू भNव6यको वfनमा पु|न
तमीले उपहारमा _दएका Nवगत दे Jख पाइलाह{
अन'ग ती Nपडाह2ले घसारAरहे छु,
यो }दयमा चाहे
ग_हरो खत बसालेको छ पीडाले घोचोस ् या
र, म भो!ल घ—ने ाि तको असफलताले 'थचोस
दे Jखरहुला|ने सपना दे Eदै म तRै खातर बनेका
अझै पन म जीउदा आका™Dाका साथ बाँ'चरहने
तमै भएर बाँ'चरहे छु, छु
तमी Nव.वास गर युगš युग सZम
मेरो कुनै दोgो सपना छै न युगš युग सZम...........।
र, याद गन; अका तरं गह2
यो
42 जजर जीवनको
केशर भ*डार2
 ljr/l0fo n]v jftfj/0f ljgf;
/ xfd|f] eljio
सZपूण सƒय मानवजातले हाRो पH
ृ वीमा
पाइने जीवनको gोत सी!मत छ भनेर
Oबस;को जतो छ । अमे:रकामा सतहको
माटोको नद यता पव
ू क
 शोषण गरे पछ Nवशाल खेती यो|य ज!मन
म2भू!ममा पाएपछ, 2ख ढलA ठूला ठूला 9दे श न6ट भएपछ तथा
अस™Eय उपयोगी 9ाणीह2 लोप भएपछ माBै यी तHयह{को बारे मा
Oबतारै Oबतारै पुनः €ान हुन थालेको छ । तर पन जनसाधारणको
चेतनामा यो कुरा ब ल आएर घ ु न थालेको छ ।
सƒय भनाउँ दा मानवले आaनो वरपरको र आफूलाई _टकाउने
9ाकृतक वासथानको अ धाधु ध पयावरणीय Nवनाशले मानव
वयंलाई नै खतरा नकट प¥ु यउदछ । वातNवक 2पमा यो कुरा
महसुस हुन थालेपछ शायद मानवले आaनो भल ु िवकार गला, तर
1यत^जेल सZम धेरै _ढला भइसकेको हुने छ , यो असƒय 9कृयाले
मानव वयंलाई नै कत नो4सान पु¥याउदछ भ ने उसले सबभ दा
कम याद गद छ ।
आaनो वरपर कृOBम, अत सतो र अत कु{प दे Eने युवाबाट कुनै
पन 'चज9त भय !म'Wत W=ाको अपेDा कसरA गन स4छौ, शहर
बासीको निZत आकाशको Š.य समेत गगनचुZबी भवन र
वायुम[डलको रासायनक बादलले अप6ट पा:र_दएको छ ,सहर र
गाउँ को खेद जनक 2पले हुँदै गइरहे को कु2पता
को साथ साथै Nवकास गाडी ब`दछ । कनाड लरे ज
(!स!भलाइ\ड Zय स एट डे‚लA !स स बाटको वत B अनुवाद ।)
43
 k|]/s k|;+u
अले0जे*डर महान ् Nव.व Nवजय गदˆ भारतसZम आइपुगेका 'थए । भारतबाट फकन
ला|दा 1यहाबाट सो!भनयरको {पमा एक €ानी स त लैजाने उनले Nवचार गरे र
आaना सैनकलाई स त खो\न नद; शन _दए । सैनकह{ खो\दै ड[डा!मसको
झुपडीमा पुगे । र, सRाटले बोलाएको कुरा राखे ।

ड[डा!मस एक महान ् स त 'थए । उनलाई कुनै कुराको लोभ 'थएन ।

1यसथ उनले जानबाट इ कार गरे । सैनक‰वारा धेरै
9याश गदा पन ड[डा!मस जान नमानेपछ% वयं
अले4जे[ड 1यहा आइ भने, 'म आधा रा\यको 'साट अरे , हे दा
सRाट हु, मसँग _ह‚नुहोस ् ।' यो सन ु ेर
ड[डा!मसले भने, 'सRाट अरे , हे दा त तँ
त तँ भखार2
!भखारA दे Jख छस ् न !' दे CखDछस ् /न !'
यो वा4य सन
ु ेर सRाट र थन छन य‰यपी
आफूलाई सZहा दै उनले याfप ड[डा!मसको हात
समा1छन ् र भ दछन ्, 'मलाई !भखारA त भ नुभयो अब 9माJणत गरे र दे खाउनस
ु
अ यथा म जे पन गन स4दछु ।'

tkfO{ slt wgL <<<

ड[डा!मस हादै भ दछन ्, 'स1यलाई 9माJणत गनु कुन ठूलो कुरा भयो र ! सोनस
ु ्,
मानौ तपाई र म म{भ!ू ममा हरायौ, तपाईका सेना, तपाईका मा छे सबै हराए ।
कयौ _दनसZम खान पाइएन । पानीसमेत Nपउन पाइएन । 1यतो अवथा जहाँ
अक† एक घ[टा पन पानी Nपउन पाउनुभएन भने तपाई मनुह
 ु छ । तपाई पानी
पानीऽ भ दै त‚Nपरहनुभएको छ । 1यो अवथामा मैले एक लोटा पानी !लएर _दए
भने 1यसको बदलामा के _दनुहु छ मलाई, भ नुहोस ् त ?'

44
'

!सक दर सोचम|न भए र जवाफ _दए, 'म सRाट हुँ, जे पन _दन स4छु, तप
1यहा एक लोटा पानी भनेको पानी माB नभएर िज दगी हो ।' उनले अझै
सोदै भने 'म एक घ[ट पछ% मछु, पानीNवना...' तर 1यो घ[ट पन घ—दै
'थयो । अनी उनले हादै भने, - म आधी रा\य _द छु । नB म:र छ भ ने
उनलाई थाहा 'थयो । तर ड[डा!मसले लोटालाइ घोf—याउदै भने, 'अह! आधी
रा\यले पाइदै न पानी, भ नस
ु के _दनुहु छ ?'

हाय! सबै पानी पोखीरहे को छ । उनी सा…ै नरAह बने । धेरै सोचे र सZहा!लदै
भने, 'पानी सFकदै छ । मेरो म1ृ य
निजFकदै छ, जZमा आधी अिDतम शDदे स थयो - उनले सHपूरण
घ[टा...' !सक दर कम 'थएनन ्
संसारलाई िजते तर मरे र जादाँ उनी
उनले भने, 'म एक लोटा पानीका
ला'ग मेरो जीवनभर कमाएको Jर"तो हात फ6करहे का छन ।
सारा रा\य _द छु ।'

ड[डा!मसले हासेर भने - महाराज मैले अघ नै भनेको होइन तपाई !भखारA
हुनुहु छ । जीवनभर कमाएको सZप1ती त एक लोटा पानी बराबर 9माJणत
भएन त ?

!सक दर राजाह{का राजा, एकजना !भखारAका समु खœ

ु ा समाउन झक
ु े उनी ।
उनले भने यो !सक दर नभेको भए तपाईको चेलो ब Hयो...।

उनले मनु अघी सबैलाई भने, म मरे पछ% मेरो हात अथबाट बा_हर नकालA_दनु
। र, उनको म1ृ यमा 1यसै ग:रयो । अथबाट हात लमत न बा_हर नका!लयो ।
सबै अचZम परे । उनको यो अि तम श दे स 'थयो - उनले सZपूरण संसारलाई
िजते तर मरे र जादाँ उनी :र1तो हात फFकरहे का छन । यो कुरा सबै
मा छे ह{ले बुझुन ्... ।

45
हाो अनुरोध

एकल 9याश=ारा कायको सु2वात गन सFक छ य‰यपी यसलाई भ3य

बनाउन सबैको साथ एवं सहयोगको आव.यकता पद छ । यसथ हाRो यस ्
सानो कायलाई उ-े.यमुखी, फलदायी एवं 3यापक बनाउनमा तपाईको
अमू य सहयोग हामीलाई अ1याव.यक रहे को छ । तपाईले आफूसँग रहे का
Nव!भ न उपलiध गराउन यो|य सामाYीह2 तथा तपाई वयं=ारा !लJखत
सZपा_दत 9ेरक सामाYीह2 रहे का छन ् भने हामीलाई 9ेNषत गनुह
 ोला ।
हामी 1यसलाई सZपादन तथा Nवन सZपादन 9का!शत गन; छौ । जती नै
अमू य भएता पन बाकस !भB लुकाएर राJखएको _हराको कुनै मू य
रहदै न । तपाईको 9ेरक 9तभा सवैमाझ परु ाउनाले कसैको जीवनमा _दगो
प:रवतन याउन अहम ् भू!मका खे न स4नेछ ।

आउनुहोस ् थोपा थोपा !मलेर नै समb ब ने हो । आखाँले दे Eन नसFकने

ससाना अणुह2 !मलेर नै यत !भमकाकय xyमा[ड ब न सकेको हो ।
तपाई हाRा य सज
ृ न!शल हातह2 !मलायौ भने हामीले के अ€ानताको यो
कालो कोठरAमा €ानको सानो _दयो बा न स4दै नौ र ? भलै सारा
अ धकार हटाउन नसकेतापन एउटा सानो मैनब1ती हामीले जलाउन
सFकदै न र ? प4कै सFक छ । एउटा सानो 9याशले नै एउटा ठूलो घटना
घटाउन स4ने हो । 1यहA एक सानो 9याश हाRा नZती ग:रदAनुहुन हामी
NवनR अनरु ोध गद छौ ।

तपाईको लेख, रचना, 9तकृया, सुझाव, सZपक ठे गाना पठाउन परे मा

हामीलाइ सZपकर् गनुह
 े ला ।

हाRो इमेल : bkeshar@gmail.com

46
47
 hfbf hfb}
xfd|f] o; klqsf s:tf] tkfO{nfO{ s:tf] nfUof] <
s] oxfFsf ;fdfu|Lx? k7lgo 5g\ <
cfj/0f b]lv leqL n] cfp6 s:tf] 5 <
o;nfO{ cem pTs[i6 agfpg s] s] df kl/dfh{gsf] cfjZostf 5
<

olb tkfO{nfO{ xfd|f] o; sfo{ /fd|f] nfu]sf] 5 eg] of] xfd|f] nflu
cToGt v';Lsf] s'/f xf] . xfdL cfufL c+sx?df o;nfO{ cem
pTs[i6 agfpb} n}hfg] lg/Gt/ k|oTg ul//xg]5f} . o;df
tkfO{sf] ;fy / ;xof]usf] lgtfGt cfjZostf /xg]5 .

olb tkfO{nfO{ xfd|f] sfo{ /fd|f] nfu]sf] v08df / o;df ;xefuL x'g
rfxg'x'G5 eg] xfdLnfO{ ;Dks{ ug'{xf]nf .

xfdLnfO{ lgDg ;]t'x?dfk{mt ;Dks{ ub}{ /xg'xf]nf . wGojfb .

j]j;fO6 M www.preraksansar.blogspot.com
k]m;j's : www.facebook.com/prerakbhanaiharu
Od]n : bkeshar@gmail.com
kmf]g : 9845546191

48
 ; df Kt
w
Go
jf
49
b.
50