MINISTERIO DE EDUCACIÓN

DIRECCIÓN REGIONAL DE EDUCACIÓN PUNO

TAWA
ÑIQ’I
REGIÓN PUNO
4°

Yachaqayninchik kallpachanapaq

Qhapaq Situwa killa 2016 wata.

Kay qillqasqata ñawinchaspa tapukuykunata kutichiy:

K´ISIMIRAMANTA

Huk kutis huk k´isimira hatun mayuta chimpayta

munasqa. Chaysi chakata mana tariyta atispa huk
sach´a raphipi chimpayta qallarisqa. Ña raphi
puririchkaptinsi, huk kurucha rikurquspa nisqa:
- manam sach´a raphillapiqa kay hatun mayu
chimpayta atiwaqchu. aswanqa haku kusi
kusichapa wasinta, paymi yanapawasunchik,
nispa.

Chaysi kusi kusichaq wasinta risqaku. Payqa

llikatas awachkasqa.

- kusi kusicha hatun mayuta mana chimpayta atiykuchu, ¿manachu

yanapariwankisman? -nispa kuruchaqa nisqa.

Khusa, khusa, haku arí, chayqa qamkunawan kuska llamk´arqusun – nisqa kusi
kusichaqa.

Chaysi, kimsantinkumanta, mayu patapi qurakunatamanta awaspa, kusi kusipa

llikanmanta chaka rurayta qallarisqaku.

Chay chakata tukurquspataqsi, k´isimiraqa hatun mayuta chimpasqa.

Kay tapukuykunata kutichiy:

1. Qillqasqamantahina, ¿Imatan k´isimira rurayta munasqa?

a) Kusi Kusiwan rimayta

b) M a y u c h i m p a y t a
c) k u r u w a n r i m a y t a

2. ¿k´isimira imapin mayu chimpayta yanasqa?

a) Qura raphipi
b) Sach´aq saphinpi
c) sach´aq raphichampi
 WALLPAMANTA

Wallpaqa llipimpaq wasillampin kan, wallpataqa llipillan uywakunku, wallpaqa sapa

p´unchaw runtun, chaytaqa sichus mana uqllachinkuchu chayqa, mikhurqunku, hina
phutispa, hina kankaspa ima.

KAQNINMANTA

Kay wallpaqa manan hatunchu, huch´uy pachallan, imaymana

rikch´ariyniyuqmi, wakinqa chakimpi phuruyuqmi, wakintaq q´ara kunka,
wakintaq runtu churaqlla manan runtu uqllayta atinchu, chaytaqa granja
wallpa ninku, chay granja wallpakunaqa hawa llaqtakunamanta apamunku.

RURASQANMANTA

Wallpaqa runaq wasimpi tiyaqmi, chaypi imaymanata mikhun,

manam imatapas usuchinchu, maypichus imapas t´akakun
chayqa utqaylla phawaspa pallaspa mikhun, wakin runakunaqa
munayta wasichanta rurapunku, wakintaq sach´akunaq
k´aspillanpi puñuchinku; pacha paqariytaña rikch´arin, ichaqa
manaraq allin tutayaykuchkaptin ch´isi ch´isiraq kachkaptin
puñuykunña.
Sichus chakrata wasi qayllapi ruranku chayqa, utqayllata
phawnaqaspa kurukunata mikhun, chaywan wira wirallaña
purnaqan.

MIRASQANMANTA

Wallpaqa chunka kuraq runtutan churan, chaymanta sichus mana pipas hurqunchu
runtukunata hinaqa, uqllayta qallarin, munayta uqllan iskay chunka hukniyuq
p´unchawpacha, chaymanta chiwchichakuna lluqsimunku runtu qarata p´akispa,
ahinatan miran.

3. ¿Imatan granja wallpa nisqa mana rurayta atinchu?

a) Runtu churayta
b) kuru mikhuta
c) r u n t u u q l l a y t a
4. ¿Ima raykutaq runakuna wallpata uywanku?
a) Munaylla kaqtin
b) Runtu churaqtin
c) Imaymana mikhunan rayku
5. ¿Chay ñawinchasqayki imamantataq riman?
a) Wallpaq hamusqanmanta
b) Wallpaq runtu churasqanmanta
c) W a l l p a q k a w s a y n i n m a n t a
6. ¿Kay ñawinchasqanchik imata yachachiwanchik?
a) hayk´a p´unchawmantas chiwchikuna runtumanta lluqsisqanmanta
b) Imaynatachus chiwchi wallpaman kutisqanmanta
c) imaynatas wallpa runtuta churasqanmanta.

Kay qillqasqata ñawinchay, hinaspa tapukuykunata kutichiy:

Wakcha wawamanta

Unay watakunapis, huk irqiq tata mamankunas

wañukapuq kasqa, chaymanta pachas wakcha
wawaqa sapallan kawsaq kasqa.

Chaymantas maqt´aña karquchkaptin yunka

ayllu uraytas llank´apakuq puriq kasqa, hinaspa
kimsa killamanta imachá kutimpuq kasqa,
chaypis chawpi ñampi ch´isiyaykuchikuq kasqa.

Hinaspas achkha wiraquchakunas taripamun

hinaspas tapunku -¿imatan ruranchkanki? –
paytaq kutichin –Yunkatan llank´apakuq purirqani, chaymantan kukallatan
apamuchkani; hinas chay runakunaqa kukata rantisayki ñuqam kani kaqniyuq,
wasiypas sinchi hatunmi, ahinatas tukuy taripaqkuna kukata mañakunku …
paqarin tutamanta kayman apamusqaykichik aychata, papata, ima
munasqaykita .. nispas wawaq kukanta tukurqapunku.

Qipantin paqarintaq wakcha wawaqa manas imatapas tariqchu kasqa, liqichu

akallas kay tukuyraq qumir qumirllañas kachkaq kasqa; chayta rikuspas
sinchitapunis sunqunanaytaraq .waqaykun

Kunantaq tapukuykunata kutichiy

7. ¿Pikunatan wakcha wawa ninchik?

a) Millay waqaq wawakunata
b) Mana piwampis rimayta munaq wawakunata
c) Mana taytayuq mana mamayuq wawakunata.
 8. Kay willakuy imamantan rimachkan
a) a c h k h a liqichukunamanta
b) Achkha Wakcha wawakunamanta
c) H u k w a k c h a w a w a m a n t a
9. ¿ Ima raykun wakcha wawa waqayta qallarisqa?
a) M a n a i m a y u q r i k u k u q t i n .
b) Sapallan tarikuqtin
c) T a y t a m a m a n mana hamuqtin

Kay qillqasqata yuyaywan ñawinchay:

T´UTURA

Titi qaqa hatun quchaqa, tiqsi muyuntinpi llapan quchakunamanta aswan hanaqpi

kaq quchan. Chay quchapim achkhapuni t’utura yura wiñan. Kay yurawanmi

quchapi kaq wakin wat’akunamanta hukniray wat’akunata ruranku. Chaytam

Islas de los Uros, nispa sutiyanku. Imaynam

chay wat’akuna t’uturallawan rurasqa

kachkaspa, runakuna, wasikuna q’ipintinpas

unu ukhumanan mana chinkaykunchu. Chayta

rikuspam runaqa musphasparaq qhawan.

T’uturawanqa wasikunatapas,

wamp’ukunatapas rurallankutaqmi.

Hinallataqmi t’uturawanqa llamp’ulla, ñapulla kasqanrayku imayamana artesanía

nisqata ruranku. Tiyanakunata, q’isanakunata, wallqakunata, unu p’uyñuchakuna

aysakachanapaq llikachakunata, chaykunatam ruranku.

Hinallataqmi, llullu t’uturapa mukmunta runa mikhun, achkha yodo nisqayuq

kasqanrayku. Yodo nisqaqa, imaynam q’utu unquyhina, huk unquykuna

mana hap’ikunanpaqmi allinpuni. Chaymantapas t’uturaqa uywakunap

mikhunanpaqpas allinllataq.
 Kunanqa, sapanka tapukuypa chiqaq kutichiyninta ch’impuy:

10. ¿Imamantan rimachkan kay qillqapi?

a) Titi qaqa hatun mayumanta.

b) Titi qaqa huch´uy quchamanta.
c) Titi qaqa hatun quchamanta.

11. ¿Iman kay quchapi achkha wiñasqa?.

a) Qura yura.
b) T´utura yura.
c) T´utura k´aspi.

12. ¿ Ima raykun musphaspa isla Uruspi kaq wasikunata qhawanku?.

a) Mana quchaman chinkaykuptin rayku,

b) Huch´uylla wasikuna kaqtin.
c) Mana runa chaypi tiyaqtin.

13. ¿ Imapaqmi t´uturata chay isla Uruspi tiyaq runakuna mikhunku?

a) Mana wak mikhunakuna kaqtin.

b) Yodo nisqa kaqtiyuq rayku.
c) Chaylla mikhuy yachasqa kaqtinku.