Sei sulla pagina 1di 4

Taller de lengua aimara

A cargo del Colectivo Aimara


moisuxo@gmail.com

Lima, 18 de febrero de 2017


1. SALUDOS Y DESPEDIDAS
TRADUCCIÓN
Kunjamasktasa = ¿Cómo estás?
Aunque sea con oro, aunque sea con plata (Con oro no más, con plata
Kamisaraki = ¿Cómo estás?
no más) (BIS)
Waliki = Bien
¿Con qué no más, Kantutita,
Aski urukipana = Buenos días te puedo robar el corazón? (BIS)
Aski jayp’ukipana = Buenas tardes ¿Kantutita, ay te puedo robar el corazón? (BIS)
Aski arumakipana = Buenas noches ¡Waaaayaay!
Jakisiñkama = Hasta el próximo encuentro. / Hasta
volver a encontrarnos. Te me ocultas, te me ríes. (Te ocultas de mí, te ríes de mí.) (BIS)
Yaqhürkama = Hasta otro día. Flor buena, Kantutita,
Naya Walikisthwa = Yo estoy bien. vente a mi mano. (BIS)

Naya Jani walikisthwa = Yo no estoy bien. Kantutita, ay vente a mi mano. (BIS)


¡Waaaayaay!
2. SITUACIÓN COMUNICATIVA

Kunjamasktasa = ¿Cómo estás? o Kamisaraki = ¿Cómo estás? Fuente: Paja Brava


Waliki = bien
Jumasti = ¿Y usted?, ¿y tú?
Nayasa ukhamaraki = yo también, de igual manera.
Juma kawkitsa purintaxa = Tú de ¿dónde vienes?
Nayaxa Unicachi markata jutawaythxa = Yo vengo del pueblo de Unicachi
Jichhaxa juma kawkirusa sarata = Tú, ahora, ¿a dónde irás?
Jumaxa Puno saratati = Tú, ¿vas a ir a Puno?
Jïsa, nayaxa Puno sarajaxa = Si, yo iré a Puno
Jilata askiwa, ukhamaxa walikiya saramxa = Qué bien, hermano, entonces
que te vaya bien.
Paysuma Jilata. Jakisinkama = ¡Gracias, hermano! ¡Hasta pronto!
Jilata jakisiñkama = Hermano, hasta pronto.

3. PRESENTACIONES

Jilata kullakanaka, kunjamasipktasa = hermanos y hermanas, ¿cómo


están?
Nayaxa jumanakaru taqi chuymampiwa aruntapxsma = Yo les saludos a Uds.
con mucho cariño.
Nayana sutijaxa Katari = Mi nombre es Katari
Miembros del Colectivo Aimara 2016
Nayaxa tunka phisqani maranithwa = Yo tengo 15 años
Nayaxa Unicachi Markata jutthxa = Yo vengo del pueblo de Unicachi.
5. CANCIÓN
Quli kantutita
Qurimpikisa, qullqimpikisa (PÄ KUTI)
¿Kunampikisa, Kantutita,
chuyma lunthatirisma? (PÄ KUTI)
¿Kantutita, ay chuyma lunthatirisma? (PÄ KUTI)
¡Waaaayaay!

Imantasistawa, larch’ukisistawa. (PÄ KUTI)


Suma panqara, Kantutita,
jutxama amparajaru. (PÄ KUTI)
Kantutita, ay jutxama amparajaru. (PÄ KUTI)
¡Waaaayaay!
Niños y niñas del Taller de lengua y cultura aimara 2016
4. PRONOMBRES PERSONALES Yuqalla = el adolescente Mara = año
El aimara tiene cuatro personas gramaticales. Tanto la tercera persona Imilla = la adolescente Jïsa = sí
gramatical como la cuarta persona del aimara nos muestran cuán
distantes están las dos culturas, la occidental y la aimara. En un Chacha = hombre Jani, janiwa = no
contexto social, el primero se queda en una individualidad y el
segundo, en una realidad comunitaria. Warmi = mujer Arumanthi = mañana
Mama = señora Jayp’u = tarde
PERSONA SINGULAR PLURAL
1 Naya=Yo Nanaka=nosotros (1+3) Tata = señor Aruma = noche
2 Juma= tú Jumanaka= ustedes (2+3)
Yatichiri = profesor (a) Masüru = ayer
3 Jupa= él Jupanaka= ellos (3+3)
4 Jiwasa= (1+2) Jiwasanaka=todos Jichhüru = hoy día
persona dual nosotros (1+2+3)
Yatiqiri = alumno (a) khayakama = hasta allí
El sufijo NAKA indica el número plural (s) de las personas, cosas y Yatiqiri masinaka = compañero de clase T’ant’a = pan
animales
Munata = querido (a) Ayu = sal
Jilatanaka =hermanos
Paysuma = gracias Maq’a = comida
Kullakanaka =hermanas
Waxt’ita = regálame Aycha = carne
Chiwchinaka = pollos
Panqaranaka = flores Churita = pásame K’awna = huevo
Jutma, jútama = ven Ch’uqi = papa
5. EXPRESIONES DE USO FRECUENTE Tukuytati = ¿terminaste?
Mirä =Por favor Tukuyapxtati = ¿han terminado?
Pampachita= Perdóname, discúlpame Jichha pacha= ahora/tiempo presente
Jila, jilata = hermano Uru = día Nayra pacha= antes/tiempo pasado
Kullaka = hermana Phaxsi = luna, mes Qhipa pacha= después/tiempo futuro

Potrebbero piacerti anche