Sei sulla pagina 1di 3

Colunistas

AbancadadobatomeaConstituiocidad
Apesardadiversidadedeposies,abancadafemininaalcanoucoesoeefetividadenadefesadeuma
pautaamplaenotavelmenteprogressista.Dasmaisde3milemendasdesuaautoria,80%lograramxitona
aprovao

porVanessaGrazziotin
|31/10/201307:15
CATEGORIA(s):

VanessaGrazziotin

AAssembleiaNacionalConstituintede19871988jdispedesuafortunacrtica.Temosanlisesdetoda
procednciasobreosmaisvariadosaspectosdomovimentoquerefundouoordenamentojurdicodanao,
apoiadas,muitasdelas,emrelatosdosprpriosprotagonistas.

AexperinciadaConstituintepropiciouaeliminaodosentulhosautoritrios,consagrando,noplano
jurdico,aredemocratizaoeoretornodoEstadodedireito.Fazia,assim,tbularasadopassado.Mas,
portadoradefuturo,anunciavaosfundamentosdanovaeradoBrasildemocrtico,descortinandoprofundos
processosdealteraodaordeminstitucional.

Nestaencruzilhadaentrepassadoefuturo,discutiaseainserodamulhernoordenamentojurdico
nacional.

Insero,poistodasasnossasconstituiesanterioresestenderamummantodesilnciosobreadefinio
dacondiofeminina.Osilncioeraapenascontrariadoquandosereforavaocartermisginoesexistade
legislaoqueexprimiacomperfeioaassimetriadasrelaesdegneroemsociedadepatriarcale
conservadora.

ComobemobservouumadaslderesdomovimentodasmulheresnaConstituinte,MariaAmliadeAlmeida
Teles,apesardepoucas,nsfizemostambmotextodessalei,nscolocamosnaConstituiooque
nossasavsemesnuncativeramodireitodecolocar.

AConstituinterepresentou,deformainditanahistriadenossopasenademuitosoutros,aparticipao
diretadasmulheresnaelaboraodotextoconstitucional.Atento,apenasacartade1934registroua
participaodemembrodosexofeminino,aindaassim,nica,CarlotaPereira.

Elegeramse,paraaConstituinte,26mulheresparlamentaresdouniversode166candidatasquese
apresentaramparaopleitode1986.Reconheo,eramrealmentepoucas.Masconstituamnovidadeno
CongressoNacional,poisasuaeleioamplioude1,9%para5,3%arepresentaofemininano
Parlamento.

Asnossasconstituintesconseguiramampliardeformasignificativaasuaimportnciapormeiodeum
coletivo:abancadafeminina.Emdepoimentorecente,aexdeputadaconstituinteAnaMariaRattes
comentoucomoogrupodepressoorganizavase.Nassuaspalavras,tivemosquenosunir,enquanto
mulheres,emtornodenossacausa,denossasbandeiras,porqueasestruturastantodoparlamentocomo
dospartidoserameaindasomasculinas.Ento,agenteatuoumesmofoisuprapartidariamente,
somandoforas,tentandosuperarnossapequeneznumrica.
Apesardadiversidadedeposiespolticoideolgicas,abancadafemininaalcanoucoesoeefetividadena
defesadeumapautaamplaenotavelmenteprogressista.Dasmaisde3milemendasdesuaautoria,80%
lograramxitonaaprovao.NaavaliaodoDepartamentoIntersindicaldeAssessoriaParlamentar(DIAP),
quehierarquizaaatuaoparlamentaremrazodadefesadeinteressesdostrabalhadores,abancada
femininaalcanouexcelentesnotas.

AnossaCartatambmfoiescritapormulheres,precisoafirmlo.Nestetexto,humtoquefeminino.

Mas,comoconseguiramalcanartantosendotopoucas,aindaemambientedesfavorvel,queserefletia
namarginalizaodospostosdepoderdaassembleiaedodebatedasquestesmaisdefinitivasparaa
ordeminstitucional?

Olobbydobatomcomopassouaserconhecidoogrupoformadopelas25constituintesdabancadase
apresentoucomoaformadeatuaopolticamaisdecisiva.Cientesdosconstrangimentosquetolhiamas
suasaes,asmulheresarticularam,dentroeforadaAssembleia,comoobservouapesquisadoraSalete
MariadaSilva,diversasformasdeatuareacumularforas,construindo,coletivamente,osdireitosinseridos
naConstituio,osquais,emsuagrandemaioria,correspondemshistricasdemandasdasmulheres
brasileiras.

Aconstruodesselobbyreuniarefernciasprogramticas,explicitadasnaCartadaMulherBrasileiraaos
Constituintes,entregueaopresidentedaAssembleiaConstituinte,deputadoUlyssesGuimares,emmaro
de1987,ondeseafirmavaaduplaexignciadovotofeminino:Umsistemapolticoigualitrioeumavida
civilnoautoritria.Posteriormente,oposicionamentoprogramticodabancadafemininafoimaisdetalhado
emmanifesto,tambmentregueaUlysses,emsetembrode1987.

Teciase,ali,aenormehabilidadedeconstruiracordoshorizontais,deobterconsensosparciaisede
estabelecerredesdecolaborao,osquaisampliavamolequedeexercciodasprticasdemobilizao
polticafeminina.

Aparticipaopopularungiuelegitimouoeventoconstituinte.Nofoidiferentecomaatuaodabancada
feminina.AcapilarizaodomovimentoacentuousenafaseinicialdaAssembleia,sobretudonacoletade
assinaturasparaasemendaspopularesenaapresentaodesugestespopularesnassubcomissese
comissestemticas.

AatuaofemininanaConstituintetransbordoudolobbydobatomparaouniversoeconmicoesocial
extremamentediversificadodoBrasil.Mulheresdetodoosquadrantes,decondieseconmicasesociais
asmaisdiversas,asheronaspopularesdanossaepopeiajurdica,fizeramouvirasuavozpormeiodestes
institutosdeparticipaopopulardireta,ampliandoerepercutindodeformamaisintensaaaopolticada
bancadafeminina.

Olobbydobatom,construiuformadeaopolticasingular,amparadaemcampanhasdeadesoe
participaopopular,nodebate,acompanhamentoenegociaopolticadeenormenmerodeemendase
naexploraodeformadeaopolticadiretanaAssembleiavoltadaparaaconstruodaidentidade
feminina.

Atmesmoaincorporaodotermolobbydobatomcomoaidentidadeprincipaldogrupodepressotinhao
sentidodeinverteralgicasexistaquealimentouasuacriao,baseadanaexclusofemininadodebate
daquiloqueerasrioeprpriodaatividademasculina,osgrandestemasdeinteressesnacional.

AlutadamulhernaConstituintevisavagarantirosdireitosespecficosdamulher.Expressava,contudo,asua
visodepas,sobreaquestoeconmica,aquestosocialdeumaformaglobal.

ParaaconstituinteCristinaTavares,agrandeconquistadabancadafemininaconsistiunatransformaoem
bancadademulherespolticasprofissionais.

Circunscritasaodomniodoextravaganteedocurioso,desprovidasdeseriedade,asconstituintes
mostraramseuvalorepassaramasertratadascomopolticasquetmposiesequetmintervenesna
Constituintesemelhantessdoshomens.

Assim,inmerasconquistasdaCartade1988podemseratribudasaolobbydobatom:licenamaternidade
de120diaslicenapaternidadedesetediassalriofamliadireitoacrecheeeducaoprescolar
proibiodediscriminaoemrazodosexoplenaigualdadeentrehomensemulheresigualdadeno
acessoaomercadodetrabalhoenaascensoprofissionaligualdadesalarialentrehomensemulherespor
trabalhoigualproteoestatalmaternidadeegestanteigualdadededireitosprevidenciriose
aposentadoriaespecialparamulheresigualdadenasociedadeconjugalliberdadenoplanejamentofamiliar
coibiodaviolncianaconstnciadasrelaesfamiliares,bemcomooabandonodosfilhosmenores.
Aextensodosdireitostrabalhistaseprevidenciriosgarantidos,deformaplena,sempregadas
domsticas,sfoidefinitivamenteregulamentadaagorarecentemente.

AConstituintenormatizouvastasreasdeinteressedacondiofeminina,descerrandoosilncioquesobre
elapesava.Apartirda,incentivouodebateearegulamentaolegislativasistemticadaquestofeminina.

Nestes25anosquenosseparamdapromulgaodaCartade88,aquestofemininaadquiriuvisibilidade
noParlamento.MuitasquestesnoresolvidasnaConstituinte,algumasdelasbempolmicas,foram
retomadas,comoapossibilidadedeaposentadoriaparadonasdecasa,apresentadacomoemendapopular,
aregulamentaodotrabalhodomsticoeaLeiMariadaPenha,quecriamecanismosparacoibira
violnciadomsticaefamiliarcontraamulher.

ALeideCotasasseguroupatamaresmnimosdeparticipaopolticaaosexofeminino.Muitosdosavanos
queseregistraramnaproduolegislativasobreacondiofemininaestodiretamenterelacionadoscoma
maiorrepresentatividadepolticadasmulheresnoParlamento.Emtemposrecentes,asmulhereschegaram
aresponderpelaapresentaodametadedasproposieslegislativassobrequestesfemininas.

Nareadasade,conhecemosregulamentaoprecisadevriasquestes,aprioridadenoatendimentode
pacientesvtimasdeviolnciasexualaprevenodocncerdocolodotero(exignciadeexames
gratuitosdianacionaldamamografia)ainstituiodoplanejamentofamiliar(laqueaduravasectomiae
aesdeplanejamentofamiliar,comoreproduoassistida)agarantiadosalimentosgravdicosprogramas
deProrrogaodaLicenaGestanteeAdotanteedeatendimentopreperinatal.

Qualquerlistagemnofariajusaoenormeesforopolticoelegislativodegarantiadeacessodasmulheres
cidadaniaquetevelugarnostemposrecentes.

ReconhecemosnaConstituinteapedradetoqueparaaconstruodeumanaomaisatentas
dissimetriasnasrelaesdegneroenodesenvolvimentodepolticaspblicasquefavoreamaigualdade
degnero.

PorcontadapresenadamulhernaConstituinte,podemosdizer,queanossaCartarealmenteuma
constituiocidad.

OutrostextossobreaConstituiode1988

CurtirCongressoemFoconoTwittereFacebook:
Seguir@congemfoco Curtir 261mil

Potrebbero piacerti anche