Sei sulla pagina 1di 8

15/06/2015 L9868

PresidnciadaRepblica
CasaCivil
SubchefiaparaAssuntosJurdicos

LEINo9.868,DE10DENOVEMBRODE1999.

Dispe sobre o processo e julgamento da


ao direta de inconstitucionalidade e da
MensagemdeVeto
ao declaratria de constitucionalidade
peranteoSupremoTribunalFederal.

O PRESIDENTE DA REPBLICA Fao saber que o Congresso Nacional decreta e eu sanciono a


seguinteLei:

CAPTULOI
DAAODIRETADEINCONSTITUCIONALIDADEEDA
AODECLARATRIADECONSTITUCIONALIDADE

Art.1oEstaLeidispesobreoprocessoejulgamentodaaodiretadeinconstitucionalidadeedaao
declaratriadeconstitucionalidadeperanteoSupremoTribunalFederal.

CAPTULOII
DAAODIRETADEINCONSTITUCIONALIDADE

SeoI
DaAdmissibilidadeedoProcedimentoda
AoDiretadeInconstitucionalidade

Art.2oPodemproporaaodiretadeinconstitucionalidade:(Videartigo103daConstituioFederal)

IoPresidentedaRepblica

IIaMesadoSenadoFederal

IIIaMesadaCmaradosDeputados

IVaMesadeAssembliaLegislativaouaMesadaCmaraLegislativadoDistritoFederal

VoGovernadordeEstadoouoGovernadordoDistritoFederal

VIoProcuradorGeraldaRepblica

VIIoConselhoFederaldaOrdemdosAdvogadosdoBrasil

VIIIpartidopolticocomrepresentaonoCongressoNacional

IXconfederaosindicalouentidadedeclassedembitonacional.

Pargrafonico.(VETADO)

Art.3oApetioindicar:

Iodispositivodaleioudoatonormativoimpugnadoeosfundamentosjurdicosdopedidoemrelaoa
cadaumadasimpugnaes

IIopedido,comsuasespecificaes.

Pargrafo nico. A petio inicial, acompanhada de instrumento de procurao, quando subscrita por
advogado,serapresentadaemduasvias,devendocontercpiasdaleioudoatonormativoimpugnadoedos

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9868.htm 1/8
15/06/2015 L9868

documentosnecessriosparacomprovaraimpugnao.

Art.4o A petio inicial inepta, no fundamentada e a manifestamente improcedente sero liminarmente


indeferidaspelorelator.

Pargrafonico.Cabeagravodadecisoqueindeferirapetioinicial.

Art.5oPropostaaaodireta,noseadmitirdesistncia.

Pargrafonico.(VETADO)

Art. 6o O relator pedir informaes aos rgos ou s autoridades das quais emanou a lei ou o ato
normativoimpugnado.

Pargrafo nico. As informaes sero prestadas no prazo de trinta dias contado do recebimento do
pedido.

Art.7oNoseadmitirintervenodeterceirosnoprocessodeaodiretadeinconstitucionalidade.

1o(VETADO)

2o O relator, considerando a relevncia da matria e a representatividade dos postulantes, poder, por


despachoirrecorrvel,admitir,observadooprazofixadonopargrafoanterior,amanifestaodeoutrosrgos
ouentidades.

Art.8oDecorridooprazodasinformaes,seroouvidos,sucessivamente,oAdvogadoGeraldaUnioe
oProcuradorGeraldaRepblica,quedeveromanifestarse,cadaqual,noprazodequinzedias.

Art.9oVencidososprazosdoartigoanterior,orelatorlanarorelatrio,comcpiaatodososMinistros,
epedirdiaparajulgamento.

1o Em caso de necessidade de esclarecimento de matria ou circunstncia de fato ou de notria


insuficinciadasinformaesexistentesnosautos,poderorelatorrequisitarinformaesadicionais,designar
peritooucomissodeperitosparaqueemitaparecersobreaquesto,oufixardatapara,emaudinciapblica,
ouvirdepoimentosdepessoascomexperinciaeautoridadenamatria.

2oOrelatorpoder,ainda,solicitarinformaesaosTribunaisSuperiores,aosTribunaisfederaiseaos
Tribunaisestaduaisacercadaaplicaodanormaimpugnadanombitodesuajurisdio.

3oAsinformaes,perciaseaudinciasaquesereferemospargrafosanterioresserorealizadasno
prazodetrintadias,contadodasolicitaodorelator.

SeoII
DaMedidaCautelaremAoDiretadeInconstitucionalidade

Art. 10. Salvo no perodo de recesso, a medida cautelar na ao direta ser concedida por deciso da
maioria absoluta dos membros do Tribunal, observado o disposto no art. 22, aps a audincia dos rgos ou
autoridadesdosquaisemanoualeiouatonormativoimpugnado,quedeveropronunciarsenoprazodecinco
dias.

1o O relator, julgando indispensvel, ouvir o AdvogadoGeral da Unio e o ProcuradorGeral da


Repblica,noprazodetrsdias.

2o No julgamento do pedido de medida cautelar, ser facultada sustentao oral aos representantes
judiciaisdorequerenteedasautoridadesourgosresponsveispelaexpediodoato,naformaestabelecida
noRegimentodoTribunal.

3oEmcasodeexcepcionalurgncia,oTribunalpoderdeferiramedidacautelarsemaaudinciados
rgosoudasautoridadesdasquaisemanoualeiouoatonormativoimpugnado.

Art. 11. Concedida a medida cautelar, o Supremo Tribunal Federal far publicar em seo especial do
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9868.htm 2/8
15/06/2015 L9868

Dirio Oficial da Unio e do Dirio da Justia da Unio a parte dispositiva da deciso, no prazo de dez dias,
devendo solicitar as informaes autoridade da qual tiver emanado o ato, observandose, no que couber, o
procedimentoestabelecidonaSeoIdesteCaptulo.

1oAmedidacautelar,dotadadeeficciacontratodos,serconcedidacomefeitoexnunc,salvoseo
Tribunalentenderquedevaconcederlheeficciaretroativa.

2oAconcessodamedidacautelartornaaplicvelalegislaoanterioracasoexistente,salvoexpressa
manifestaoemsentidocontrrio.

Art.12.Havendopedidodemedidacautelar,orelator,emfacedarelevnciadamatriaedeseuespecial
significadoparaaordemsocialeaseguranajurdica,poder,apsaprestaodasinformaes,noprazode
dezdias,eamanifestaodoAdvogadoGeraldaUnioedoProcuradorGeraldaRepblica,sucessivamente,
no prazo de cinco dias, submeter o processo diretamente ao Tribunal, que ter a faculdade de julgar
definitivamenteaao.

CaptuloIIA
(IncludopelaLein12.063,de2009).

DaAoDiretadeInconstitucionalidadeporOmisso

SeoI
(IncludopelaLein12.063,de2009).

DaAdmissibilidadeedoProcedimentodaAoDiretadeInconstitucionalidadeporOmisso

Art.12A.Podemproporaaodiretadeinconstitucionalidadeporomissooslegitimadospropositura
da ao direta de inconstitucionalidade e da ao declaratria de constitucionalidade. (Includo pela Lei n
12.063,de2009).

Art.12B.Apetioindicar:(IncludopelaLein12.063,de2009).

Iaomissoinconstitucionaltotalouparcialquantoaocumprimentodedeverconstitucionaldelegislarou
quantoadoodeprovidnciadendoleadministrativa(IncludopelaLein12.063,de2009).

IIopedido,comsuasespecificaes.(IncludopelaLein12.063,de2009).

Pargrafo nico. A petio inicial, acompanhada de instrumento de procurao, se for o caso, ser
apresentadaem2(duas)vias,devendocontercpiasdosdocumentosnecessriosparacomprovaraalegao
deomisso.(IncludopelaLein12.063,de2009).

Art. 12C. A petio inicial inepta, no fundamentada, e a manifestamente improcedente sero


liminarmenteindeferidaspelorelator.(IncludopelaLein12.063,de2009).

Pargrafo nico. Cabe agravo da deciso que indeferir a petio inicial. (Includo pela Lei n 12.063, de
2009).

Art. 12D. Proposta a ao direta de inconstitucionalidade por omisso, no se admitir


desistncia.(IncludopelaLein12.063,de2009).

Art. 12E. Aplicamse ao procedimento da ao direta de inconstitucionalidade por omisso, no que


couber,asdisposiesconstantesdaSeoIdoCaptuloIIdestaLei.(IncludopelaLein12.063,de2009).

1oOsdemaistitularesreferidosnoart.2odestaLeipodero manifestarse, por escrito, sobre o objeto


daaoepedirajuntadadedocumentosreputadosteisparaoexamedamatria,noprazodas informaes,
bemcomoapresentarmemoriais.(IncludopelaLein12.063,de2009).

2oOrelatorpodersolicitaramanifestaodoAdvogadoGeraldaUnio,quedeverserencaminhada
noprazode15(quinze)dias.(IncludopelaLein12.063,de2009).

3o O ProcuradorGeral da Repblica, nas aes em que no for autor, ter vista do processo, por 15
(quinze)dias,apsodecursodoprazoparainformaes.(IncludopelaLein12.063,de2009).

SeoII
(IncludopelaLein12.063,de2009).

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9868.htm 3/8
15/06/2015 L9868

DaMedidaCautelaremAoDiretadeInconstitucionalidadeporOmisso

Art. 12F. Em caso de excepcional urgncia e relevncia da matria, o Tribunal, por deciso da maioria
absolutadeseusmembros,observadoodispostonoart.22,poderconcedermedidacautelar,apsaaudincia
dosrgosouautoridadesresponsveispelaomissoinconstitucional,quedeveropronunciarsenoprazode5
(cinco)dias.(IncludopelaLein12.063,de2009).

1o A medida cautelar poder consistir na suspenso da aplicao da lei ou do ato normativo


questionado,nocasodeomissoparcial,bemcomonasuspensodeprocessosjudiciaisoudeprocedimentos
administrativos,ouaindaemoutraprovidnciaaserfixadapeloTribunal.(IncludopelaLein12.063,de2009).

2o O relator, julgando indispensvel, ouvir o ProcuradorGeral da Repblica, no prazo de 3 (trs)


dias.(IncludopelaLein12.063,de2009).

3o No julgamento do pedido de medida cautelar, ser facultada sustentao oral aos representantes
judiciais do requerente e das autoridades ou rgos responsveis pela omisso inconstitucional, na forma
estabelecidanoRegimentodoTribunal.(IncludopelaLein12.063,de2009).

Art.12G.Concedidaamedidacautelar,oSupremoTribunalFederalfarpublicar,emseoespecial do
DirioOficialdaUnioedoDiriodaJustiadaUnio,apartedispositivadadecisonoprazode10(dez)dias,
devendo solicitar as informaes autoridade ou ao rgo responsvel pela omisso inconstitucional,
observandose, no que couber, o procedimento estabelecido na Seo I do Captulo II desta Lei. (Includo pela
Lein12.063,de2009).

SeoIII
(IncludopelaLein12.063,de2009).

DaDecisonaAoDiretadeInconstitucionalidadeporOmisso

Art. 12H. Declarada a inconstitucionalidade por omisso, com observncia do disposto no art. 22, ser
dadacinciaaoPodercompetenteparaaadoodasprovidnciasnecessrias.(IncludopelaLein12.063,de
2009).

1o Em caso de omisso imputvel a rgo administrativo, as providncias devero ser adotadas no


prazode30(trinta)dias,ouemprazorazovelaserestipuladoexcepcionalmentepeloTribunal,tendoemvista
ascircunstnciasespecficasdocasoeointeressepblicoenvolvido.(IncludopelaLein12.063,de2009).

2oAplicasedecisodaaodiretadeinconstitucionalidadeporomisso,noquecouber, o disposto
noCaptuloIVdestaLei.(IncludopelaLein12.063,de2009).

CAPTULOIII
DAAODECLARATRIADECONSTITUCIONALIDADE

SeoI
DaAdmissibilidadeedoProcedimentoda
AoDeclaratriadeConstitucionalidade

Art. 13. Podem propor a ao declaratria de constitucionalidade de lei ou ato normativo federal: (Vide
artigo103daConstituioFederal)

IoPresidentedaRepblica

IIaMesadaCmaradosDeputados

IIIaMesadoSenadoFederal

IVoProcuradorGeraldaRepblica.

Art.14.Apetioinicialindicar:

Iodispositivodaleioudoatonormativoquestionadoeosfundamentosjurdicosdopedido

IIopedido,comsuasespecificaes

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9868.htm 4/8
15/06/2015 L9868

III a existncia de controvrsia judicial relevante sobre a aplicao da disposio objeto da ao


declaratria.

Pargrafo nico. A petio inicial, acompanhada de instrumento de procurao, quando subscrita por
advogado, ser apresentada em duas vias, devendo conter cpias do ato normativo questionado e dos
documentosnecessriosparacomprovaraprocednciadopedidodedeclaraodeconstitucionalidade.

Art.15.Apetioinicialinepta,nofundamentadaeamanifestamenteimprocedenteseroliminarmente
indeferidaspelorelator.

Pargrafonico.Cabeagravodadecisoqueindeferirapetioinicial.

Art.16.Propostaaaodeclaratria,noseadmitirdesistncia.

Art.17.(VETADO)

Art.18.Noseadmitirintervenodeterceirosnoprocessodeaodeclaratriadeconstitucionalidade.

1o(VETADO)

2o(VETADO)

Art. 19. Decorrido o prazo do artigo anterior, ser aberta vista ao ProcuradorGeral da Repblica, que
deverpronunciarsenoprazodequinzedias.

Art.20.Vencidooprazodoartigoanterior,orelatorlanarorelatrio,comcpiaatodososMinistros,e
pedirdiaparajulgamento.

1o Em caso de necessidade de esclarecimento de matria ou circunstncia de fato ou de notria


insuficinciadasinformaesexistentesnosautos,poderorelatorrequisitarinformaesadicionais,designar
peritooucomissodeperitosparaqueemitaparecersobreaquestooufixardatapara,emaudinciapblica,
ouvirdepoimentosdepessoascomexperinciaeautoridadenamatria.

2oOrelatorpodersolicitar,ainda,informaesaosTribunaisSuperiores,aosTribunaisfederaiseaos
Tribunaisestaduaisacercadaaplicaodanormaquestionadanombitodesuajurisdio.

3oAsinformaes,perciaseaudinciasaquesereferemospargrafosanterioresserorealizadasno
prazodetrintadias,contadodasolicitaodorelator.

SeoII
DaMedidaCautelaremAoDeclaratria
deConstitucionalidade

Art. 21. O Supremo Tribunal Federal, por deciso da maioria absoluta de seus membros, poder deferir
pedido de medida cautelar na ao declaratria de constitucionalidade, consistente na determinao de que os
juzes e os Tribunais suspendam o julgamento dos processos que envolvam a aplicao da lei ou do ato
normativoobjetodaaoatseujulgamentodefinitivo.

Pargrafo nico. Concedida a medida cautelar, o Supremo Tribunal Federal far publicar em seo
especial do Dirio Oficial da Unio a parte dispositiva da deciso, no prazo de dez dias, devendo o Tribunal
procederaojulgamentodaaonoprazodecentoeoitentadias,sobpenadeperdadesuaeficcia.

CAPTULOIV
DADECISONAAODIRETADEINCONSTITUCIONALIDADE
ENAAODECLARATRIADECONSTITUCIONALIDADE

Art. 22. A deciso sobre a constitucionalidade ou a inconstitucionalidade da lei ou do ato normativo


somentesertomadasepresentesnasessopelomenosoitoMinistros.

Art. 23. Efetuado o julgamento, proclamarse a constitucionalidade ou a inconstitucionalidade da


disposiooudanormaimpugnadasenumounoutrosentidosetiveremmanifestadopelomenosseisMinistros,
quersetratedeaodiretadeinconstitucionalidadeoudeaodeclaratriadeconstitucionalidade.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9868.htm 5/8
15/06/2015 L9868

Pargrafo nico. Se no for alcanada a maioria necessria declarao de constitucionalidade ou de


inconstitucionalidade, estando ausentes Ministros em nmero que possa influir no julgamento, este ser
suspenso a fim de aguardarse o comparecimento dos Ministros ausentes, at que se atinja o nmero
necessrioparaprolaodadecisonumounoutrosentido.

Art.24.Proclamadaaconstitucionalidade,julgarseimprocedenteaaodiretaouprocedenteeventual
ao declaratria e, proclamada a inconstitucionalidade, julgarse procedente a ao direta ou improcedente
eventualaodeclaratria.

Art.25.Julgadaaao,farseacomunicaoautoridadeouaorgoresponsvelpelaexpediodo
ato.

Art.26.Adecisoquedeclaraaconstitucionalidadeouainconstitucionalidadedaleioudoatonormativo
emaodiretaouemaodeclaratriairrecorrvel,ressalvadaainterposiodeembargosdeclaratrios,no
podendo,igualmente,serobjetodeaorescisria.

Art.27.Aodeclararainconstitucionalidadedeleiouatonormativo,etendoemvistarazesdesegurana
jurdica ou de excepcional interesse social, poder o Supremo Tribunal Federal, por maioria de dois teros de
seus membros, restringir os efeitos daquela declarao ou decidir que ela s tenha eficcia a partir de seu
trnsitoemjulgadooudeoutromomentoquevenhaaserfixado.

Art.28.Dentrodoprazodedezdiasapsotrnsitoemjulgadodadeciso,oSupremoTribunalFederal
farpublicaremseoespecialdoDiriodaJustiaedoDirioOficialdaUnioapartedispositivadoacrdo.

Pargrafonico.Adeclaraodeconstitucionalidadeoudeinconstitucionalidade,inclusiveainterpretao
conforme a Constituio e a declarao parcial de inconstitucionalidade sem reduo de texto, tm eficcia
contra todos e efeito vinculante em relao aos rgos do Poder Judicirio e Administrao Pblica federal,
estadualemunicipal.

CAPTULOV
DASDISPOSIESGERAISEFINAIS

Art.29.Oart.482doCdigodeProcessoCivilficaacrescidodosseguintespargrafos:

"Art.482............................................................................

1oOMinistrioPblicoeaspessoasjurdicasdedireitopblicoresponsveispela
edio do ato questionado, se assim o requererem, podero manifestarse no
incidente de inconstitucionalidade, observados os prazos e condies fixados no
RegimentoInternodoTribunal.

2o Os titulares do direito de propositura referidos no art. 103 da Constituio


podero manifestarse, por escrito, sobre a questo constitucional objeto de
apreciao pelo rgo especial ou pelo Pleno do Tribunal, no prazo fixado em
Regimento, sendolhes assegurado o direito de apresentar memoriais ou de pedir a
juntadadedocumentos.

3o O relator, considerando a relevncia da matria e a representatividade dos


postulantes, poder admitir, por despacho irrecorrvel, a manifestao de outros
rgosouentidades."

Art. 30. O art. 8o da Lei no 8.185, de 14 de maio de 1991, passa a vigorar acrescido dos seguintes
dispositivos:

"Art.8o.............................................................................

I.....................................................................................

........................................................................................

n)a ao direta de inconstitucionalidade de lei ou ato normativo do Distrito Federal


emfacedasuaLeiOrgnica

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9868.htm 6/8
15/06/2015 L9868

.......................................................................................

3oSoparteslegtimasparaproporaaodiretadeinconstitucionalidade:

IoGovernadordoDistritoFederal

IIaMesadaCmaraLegislativa

IIIoProcuradorGeraldeJustia

IVaOrdemdosAdvogadosdoBrasil,seodoDistritoFederal

V as entidades sindicais ou de classe, de atuao no Distrito Federal,


demonstrandoqueapretensoporelasdeduzidaguardarelaodepertinnciadireta
comosseusobjetivosinstitucionais

VIospartidospolticoscomrepresentaonaCmaraLegislativa.

4o Aplicamse ao processo e julgamento da ao direta de Inconstitucionalidade


perante o Tribunal de Justia do Distrito Federal e Territrios as seguintes
disposies:

I o ProcuradorGeral de Justia ser sempre ouvido nas aes diretas de


constitucionalidadeoudeinconstitucionalidade

II declarada a inconstitucionalidade por omisso de medida para tornar efetiva


norma da Lei Orgnica do Distrito Federal, a deciso ser comunicada ao Poder
competente para adoo das providncias necessrias, e, tratandose de rgo
administrativo,parafazloemtrintadias

III somente pelo voto da maioria absoluta de seus membros ou de seu rgo
especial, poder o Tribunal de Justia declarar a inconstitucionalidade de lei ou de
atonormativodoDistritoFederaloususpenderasuavignciaemdecisodemedida
cautelar.

5o Aplicamse, no que couber, ao processo de julgamento da ao direta de


inconstitucionalidadedeleiouatonormativo do Distrito Federal em face da sua Lei
Orgnica as normas sobre o processo e o julgamento da ao direta de
inconstitucionalidadeperanteoSupremoTribunalFederal."

Art.31.EstaLeientraemvigornadatadesuapublicao.

Braslia,10denovembrode1999178odaIndependnciae111odaRepblica.

FERNANDOHENRIQUECARDOSO
JosCarlosDias

EstetextonosubstituiopublicadonoDOUde11.11.1999

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9868.htm 7/8
15/06/2015 L9868

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9868.htm 8/8

Potrebbero piacerti anche