Sei sulla pagina 1di 97
nhw thé’ nde? -TAP 2- 70 thdi quen nudi day tré thanh tai MUC LUC Lai nha xuat ban Chnrong 1. Day tré biét 6 ging Chwong 2. Dé tré hoc tap tot Chnrong 3. Day tré kha ming sng tao Churong 4. Day tré tinh kién niin Churong 5. Day tré tu duéng nhan eéch Chnrong 6. Day tré truréng thanh Chnrong 7. Day tré biét suy nghi Vé tic gid Shichida Makoto Loi nha xuat ban Ban doc than mén, Giai doan 0-6 tudi la thoi diém quan trong nhat trong cugc doi dé gitip tré phat trign tim nang tri tug. Nhimng bac lam cha lam me hiéu duge tm quan trong cia giai doan nay va 06 ¥ thére nudi day con diing dn sé giép tré rat nhiéu trong trong lai. Néu khong biet tan dung ma bé bing di vige gido dyc sé, sau 6 tudi vige tiép thu cita tré kém din di, thi xem ra chiing ta da lang ph‘ rat nhiéu trong vige khoi day t6 chat thign tai é con minh. Phuong phép Shichida la phuong php giéo duc som néi tiéng & Nhat va thé gidi, urge sng lap bdi tign st Shichida Makoto. Phong php nay di duge ting dung trong ede trang hoc hé théng Shichida va nhiéu nue trén thé giGi. Biém dic biét ctia phirong phap nay 1a thay vi nhdi nhét kién thre, tién si Shichida chi trong dén sy phat trién nao b6. Ong n6i rang néu ching ta 6 g&ng nhdi nhét nhiéu kign thie, thi sé kh6 khin hon trong vige Kich hoat cée kha ning manh mé cia néo phai. Theo ly luan cia Shichida, nao phai phat trién manh mé nhit vao giai doan con ngwdi & dé tudi 0-6 tudi, tir 6 tudi tré di nao trai sé phat trign hon. ‘Trong cudn séch 70 théi quen nuéi day tré thank tai theo phwong php Shichida ma ching t6i han hanh duge giéi thigu t6i ban doc, ban sé thay tign si Shichida dua ra nhing hung dan rat chi tiét, cy thé timg each thite nuéi néing va gido duc con, sao cho c6 thé khoi day tiém ning & con nhiéu nhét. Phuong phép nay khéng quan tam xem con ban that sy biét gi v8 chit/ s6/ hinh dang/ mau s&e/ dong vat/... hofc nhiing kign thife cy thé nh ngurdi sang tac bite hoa d6 la ai... Ning kign thite thy t& durge st dung eét nhim luyén ‘Gp no b6. Tién si Shichida néi rng: “Chiing tdi khong nhm cung cp cho tré em kign thie don thuin ma cung cfp cho céc em stre manh cia sy tap trung, dé trong nhimg nim sau nay, tré o6 thé ty tim hiéu moi thir d& ding hon.” Vi thé, vige rén luyén sy ty cha, rén luyén tri théng minh cfing nh tinh céch cia tré durge két hop hai hda. Ching ti rét tam dc véi quan nigm gido dyc nh thé, vi thay vi cho dira tré mét con ca (tire cho tré he ede kién thire dom thu’n), phong phép nay lai day tré bat c4 (tire hoc edch turduy). Cho dita tré mOt con cé chi nuéi séng ching dye mot ngay. Day tré cach bat c4 méi nudi séng ching mOt doi. Bai vay, diéu cét yéu & mdi bic lam cha lam me chiing ta la gidp tré biét cach tw duy chi dng. Dé ciing la cdi dich méi ching ta huéng t6i khi gido duc con. ‘Tran trong gidi thigu t6i ban doc bé séch thiét thye va hiru ich nay. Ha N6i, thang 3 nim 2014 CONG TY CP SACH ALPHA 1. Day con [a hanh trinh hanh phic Nuéi day tré 1a mot nfém hanh phiic thy sy. C6 cu: “Tré hodn thanh dao hiéu v6i bé me khi buée vao tuéi Ién nam’, nghia la tirkhi sinh ra dén 5 tuéi, bé da bo dép duege cong on sinh thanh bang eéch mang dén cho cha me quang thai gian tuyét vei v6i cuge sng tran diy niém vui cia vige musi day con edi. Ay vay ma, khi chong trinh truyén hinh v6i chi dé “Y nghia cia vige nudi day tré” thye hign mét cude khio sat dé tim hiéu suy nghi cée ba me bing cach dit cau hei: “Nudi day con c6 § nghia nhur thé nao véi ban?”: Trong hon 50 ba me sinh sOng 6 céc thanh pho durge hi, hu hét déu dura ra nhéing cau tr 1di nw: “Dé 1a sy hy sinh’, “Sy chju dyng”, “That la mét méi”, “N6 lam chim ditt di sGng riéng te, thay vao dé 1a sy chiu dung”... Chi c6 m@t ngwdi me phat biéu rng “Nuéi con a mot vige lm cao quy.” Cudi cing cling c6 ngurdi biét durge rng: “Con efi 1a bdo vat, nudi con 1a niém hanh phic.” Hinh anh con tré khi truéng thanh néi én céch thite cha mg da nuéi day con nhu thé nao, da thuong yéu con ra sao. Néu cée bate cha me c6 suy nghi va cdm xtic tiéu eye, ring vige chi dgi sy truémg thanh cia con 1a 4p lye, nhing phan ting ctia chting v6i bé me that ti té, n6i chuygn v6i con khéng vui... thi qua that vige nudi day con sé that mét mdi. Song, mét khi cha me biét céch truyén nhimng tinh cim yéu thong cho con, dira tré sé tré-nén thong minh, ngoan ngodn va rat d& nuéi, Néu con ban durge 16m lén trong bau khéng khi vui vé, bé me biét hai long khi hang ngay nhin thay syr trréng thanh eéa con, bon tré Iai ludn yéu kinh bé me, thi vige nudi day tré sé mang dén cho ngud lam cha me nhimng niém hanh phic 16n lao. Dau tién chting ta cin hiéu rang, nudi day con la cdng viée cao quy nhat trong cugc doi con ngudi. Dé la viée thye hign trach nhiém tao dyng thé hé cho tong lai. Con cdi la “cia tri cho”, viée nudi con chinh la thién chtre. Tuy nhién, c6 nhiéu ngwi cha ngudi me ngay nay lai xem con cdi nhu mot vat sé hiru. ‘Nhiing suy nghi nhu: con cai la do bé me sinh ra, vige di xir v6i con nhw thé nao la vige cia ho... dang ngay dng phé bién. Sy thye khéng phai vay. Chung ta phai c6 trach nhiém nudi day con that chu dao, can ‘than, Ting dira tré cin dirge cham séc bang cach riéng va danh cho sy t6n trong rang ching la ngw6i c6 tw eéch de Iép. Dé duge nhw thé, cha me cn duge trang bj vé cdc phuong phap nudi day tré tét, nhat 1a céch nuéi dwong tam hon. 2. “Con cé thé lam dug” ‘Tat cd nhing ngwoi thanh dat trong cue ddi déu cé tri tuéng tong tét, hay néi céch khéc la 06 wée mo. Céc hud luyén vién thé thao néi tigng thurdmg day hge tro: “Kinh nghiém etia tdi cho thay, bat ky clu thii nao, dd ban du khéng c6 ning lye cao lm, nhung néu ¢6 mo wée tre thanh cau thi xuat sfc, va od gang hét sire dé dat due diéu 46, thi ngudi dé sé thanh cng. Diéu nay e6 duoc 1A do thong qua qué trinh ty than nd Iye khong nging. Nhiing ngudi ludi bigng, kh6ng c6 sy né lye, thi khong c6 tu céch n6i vé chién thang.” ‘Trén thye t8, 441A con ngwdi thi ai cling ¢6 wéc mo. Song, biiu hét ngudi ta throng dénh mat gitka chimg hoc ty minh pha héng n6. Dé 1a béi ho thong nghi ring minh khong thé lam duge, minh khdng c6 kha nang, s6 phin minh khng may mén, va vit bé cée nd lye dé dang. Trong khi d6, mt trong nhimng bf quyét dé dat durge gide mola phai biét 6 ging khOng nging nghi, boi khdng cé than cdng nao ma khOng cn sy kién tri, né Iyee. pé nudi day thanh céng mét dita tré biét theo dudi gide mo, diéu dau tién 1a ban phai tin tug vio niing lyre sin cé cita tré, va phai cng nhan nang lye d6, cho dd dnh gid cha trudng hoe 6 két qua ra sao. Cau néi khich I¢: “Con nhét dinh sé lam durge” e6 téc dung rt to lén trong vige nuéi duég § chi manh ligt cia ching. Chiing tat cin biét ring, bat ky dira tré ndo durge sinh ra trén doi déu mang mét “sir ménh" nao dé ma chi ¢6 chting méi cé thé thy hign durge. Vi vay, bé me cn day con hiéu rng, sy e6 m§t eta con la diéu quy gid nbat, khong gi c6 thé thay thé, con hay mang trong minh mét myc tiéu cao dep dé phn dau, va sng mot eude s6ng c6 ¥ nghia. ‘Nguoi ta phan thoi gian phat trién tam ly ofa tré thanh 3 giai doan cin durge khich 1 nhw sau: 1. Giai doan tam ly: La tirkhi sinh ra dén nim lép 4. Dy lA kta tudi rat thich hep dé nghe nhiing léi n6i cla cée danh nhfn vi dai trong lich str. Hay ké cho tré nghe nhiing cau chuyén cé tich, ngy ngén... Dé 1a cach lam cho tri thére ngam dn vao ¥ thie tiém én mt eéch ty nhién, tao dyng nén ting tinh th’in co bin cho tré. Khil6n lén, nhimng tri thre nay s@ tré-thnh von hoe vn quy gid eta tré. 2. Giai doan tu nhién: ‘Tirndm thir lop 5 dén ném lép 9. Giai doan nay la théi ky binh minh cia tinh thn, nén viée d6ng vién tré doc cdc cu chuyén truyén ky hoc tiéu thuyét la rt thich hop. Day con 1a théii ky xAc lap ¥ chi va thite tinh tam thite. 3. Giai doan x4 hdi: Tir nim l6p 9 tré lén. Day la tho ky tré biét suy nghi than trong vé cée vin dé nhu: Con ngui la gi, hoe vain a gi... Vi vy, trong giai doan nay, néu gap due ngwéi thay xuét sic, sé c6 durge sire anh hwéng to lén dén trong quang di sau nay ciia tré. Day 1a théi ky tré lon manh ve y chi lam nguw®i va chuan bj chuyén sang qua trinh thye hanh déi séng x4 hgi. 3. Huéng cho tré biét khao khat va mo uéc ‘Theo ban, hanh phéie nbit cia con ngurdi Ia gi? Sy gidu e6, hay sy¢néi tigng? ‘Th§t ra, néu lam vige ma khong quan tam dén hanh phic cda ngwdi khdc, chi nghi cho hanh phic cia riéng minh, thi cho di c6 thanh c6ng ciing chi la hur danh. Céng vige di. mang lai két qua t6t, nhung néu chi vi Igi ich cia ban than thi cng vige d6 nhat dinh khong thé kéo dai duge lau. LA con ngudi, ai cfing mong muén minh gép nhiéu may mn, thanh céng. Vay im thé ndo dé c6 duge sy may man d6? Cé mot bé séch goi la "Kinh dich”, durge viét tir thoi nha Chu cia Trung Qué, n6i v8 vvige khai sang tri tug bing cach khai phd vin ménh va mé rng tri thie. Trong "Kinh dich" 6 viét nhw sau: Sy trurdng thanh cia con rng trai qua 6 giai doan (goi la 6 dang) tir khi rng an dén khi rong ha. ‘Tiém Long (Senryu): Rong 6 du6i nuée, cha 16. Kign Long (Kenryu): Rong néi lén m&t nuée nhung chi nh6 dau rong, chi chém 16 ning lye cia rong. Can Long (Kanryu): Rong xudt hign, bat dau gap chuéng ngai tir sy ganh ghét cha ngwoi a Uyén Long (Enryu): Rong cé mit 6 ve sau, van con ngép ngimng nén edn Win xuéng, vue. ‘Thing Long (Hiryu): Rong bat du bay, khong 6 sy cin tré nao ngin rong bay cao. Cuong Long (Koryu): Réng ha xudng dat nhung khong 6 Iai vinh vién ma tré lai giai doan dau. Trong cude sdng, dé ty tao nén van ménh cia mink, bit ky ai cling cin c6 sy nd lye, vwon lén tir gée tha, tir vo danh. LA con ngudi, ai cting phai trai qua giai dogn “tiém long”. Vi viy, mud tao dug vin ménh tat dep, thi cin 6 hai diém quan trong la: Nang cao ¥ cht va sé hiru td chat xuit she. C6¥ chi 16m 1a vige c6 mong wée tré thanh ngwdi c6 ich, c6 khét khao durge c6ng hién Tom lao cho euse di. Thém vao 46, con ngudi phai biét mong mudn sé hiru nhiing td chit xuit ste va nd lye hét sire 48 dat durge diéu d6. ¥ chi cing cao, cdng bén thi chting ta cing tao nén duge vin ménh tdt. Hon nia, con ngudi chi c6 durge van ménh tat va tam hin cao dep khi biét lap cong dite, cng hién strc minh vi ngudi khdc, hay 6 thé n6i ring, mudn c6 van ménh tat thi khong thé khdng c6 dite cng hién. Ménh chinh la Dite. Lam cho ngudi khac hanh phi chinh 1A céch dé tao hanh phite va sé phan tét dep cho ban than minh. Ngoii ra, dé tao nén vén ménh tét, thi vige thiét lap dwge myc tiéu cdng sém cang tét, huéng vio d6, 06 ging né lye dé sé hiru nhimg t6 chat xudt sc a rét quan trong, tire la timg ngay, timg ngay, ching ta phai sng bam sit vio myc tiéu da lip. Néu ngay nao ching ta cing s6ng nhung bj cudn theo nhimng diéu nhé nh&t thi vé lau dai ching ta sé khong dat urge diéu gi cy thé cd. Vi vay, can thiét phai day cho tré biét céch lap myc tiéu rd rang ngay tir diu, dé huéng theo myc tiéu dé va ty minh vén dong. Ai timng trai qua nhiéu kh6 khiin vat va, ngudi 46 ¢6 durge nhieu corhGi dé ran gitia tm hon. Hay day cho con tré biét ring, cing gp nhiéu thach thé, chting ta cang phai cm on. chiing vi chéing da mang dén cho ta co hdi dé hoan thign minh, tré nén xuat she vrgt trdi. 4. Day con khéng chi biét “Yéu” ma con phai biét “Kinh” BG me phai ding 6 vi tri dting 1 bd me. Néu bé me khéng thy hién diéu dé, tré con sé khéng kinh trong bé me, nay sinh tam ly cé mé mét lira. Két qua la ching ta khéng day durge con vé tim long tén kinh, véi ca bé me, thay ¢6 giao va cd nhimg ngwoi lon khéc trong, xa hi. Ching ta biét rang c6 m6t van dé trong gido duc hién nay la viée ching ta khéng giéo dyc tré con vé sy tn kinh déi vi nguéi lon, tré em dog nhw ngay cang it kinh trong bac sinh thanh cia minh. ‘Tat cd nhing hign tong tré em o6 hanh vi bit thudng, bat nat ngwdi khdc hoge vo 18 déu e6 nguyén nhan tir vige chting da kh6ng kinh trong ngwoi lon. Khéng thé chi tin tai mét phfa lA con c4i phai kinh trong bé me, ma bé me ciing phai t6n trong con céi minh. B6 me phai chap nhén céc tinh eich ctia tré, ton trong ching, déi xir-v6i chiing theo céch v6i nhimng con ngudi thye sy. Ching ta biét rang, c6 sy khac biét trong céch 463 xt voi con ngudi va véi dong vit. Voi dong vat, thudng ta dé mic chiing lam gi thi lim. Cdn déi voi con nguii thi nhé¢6 gido dye, con ngudi biét t6n trong lan nhau, biét trau dBi nhan céch. ‘Vay ma diéu 46 dang din mat di va quan hé gitka ngudi voi ngudi ngay cdng tré thanh van 8 nghiém trong. ‘Trong nuéi day tré, cé hai diéu quan trong la “Yéu” va “Kinh”. Néu chi day “Yéu" ma khéng day “Kinh’ thi vige gido duc dé 1A thiéu s6t. Trong Luan ngir cita Khéng Tik c6 cau: “¥éu ma kh6ng Kinh la thir tinh cdm dah cho loai vat.” 5. Luu ¥ ng6n ngé va hanh d6ng trong gia dinh Lacon ngwdi, tir khi sinh ra, khong ai khéng mong mudn dwgc ngwéi khic t6n trong. é cling Ia dao lam ngudi n6i chung. ‘V6i tré, diéu mong mudn nay dau tién 1A v6i bé me, dc bist 1a v6i bé. Vi vay, ngudi lam cha khdng thé kh6ng quan tim dén vige day dé con edi. Con cdi ludn nhin vio bé. Nhimng ldi n6i, hanh dng cia ngwoi bé cé sire anh huéng Kin lao dén suy nghi va tam If iia con. Do d6, khi di lam v8 ngwéi cha nén huréng nh mat ctia minh vao cde con va néi: "Chao con, bé da di lam v8 rbi." Lam véy, dita tré s€ c6 suy nghi rng bé dang quan tim dén minh va chiing sé danh tinh yéu throng va sy kinh trong su sde v6i bd... Nhiing dita tré & trong, gia dinh ma ngudi bé duge kinh trong, thi tam tinh thudng thang than va nudi day dé dang. ‘Truée kia, ngwdi bé e6 thé day con tét bing cach khong diing Idi néi ma chi ding sye6 mit cia minh. Bé 1A nho quyén uy va cdm gidc tin tai. Con ngay nay, dong nhu khéng c6 ngudi bé nhwr vay nia, Song, eéch gido dc con edi tuyét vii nhat A ngudi bé khéng cin ding 16i néi, ma ding sw c6 mat va uy lye cfia minh dé xir lf t6t cde van dé oda gia dinh. ‘Ngw3i bé day con khéng phai bing céch cm tay chi bdo timg vige nhé, ma déng vai tro nh mét cay c6t nha lén, diing uy tin dé khign tré né trong, tir d6 tré khng c6 nhimg hanh d6ng sai léch. pé duge nhwr vay, ngwdi vo eting phai biét tao thé chi nha cho ngwai chdng, Tét nhién, str binh ding gitka vo’ va ching la digu clin thiét, nhung thy té, nhiéu ngudi vy c6 suy nghi coi thwrdng chdng minh. Néu me ¢6 nhiing cu néi: “Con dimg tréthanh ngudi nhurb6 con”, thi nhat dinh con edi sé khéng due nudi duréng t6t trong gia dinh durgc. Vi vay, cho da chuyén gi di ching nita, ngudi vo cling cAn ton trong ngudi chdng. Cé durge diéu a6, nhat dinh tré sé durge nudi day tét. 6. Trd chuyén tuyét voi hon xem tivi Mi quan hé véi bé me - con cai la méi quan hé dac biét quan trong. Ching ta biét rang, mt khi méi quan hé quan trong nay kém gan bé, thi céc méi quan hé cor ban khéc gitra con ngudi véi con ngwéi nhw quan hé ban bé, dong nghiép sé bi léng Iéo theo. ‘Néu bé me va con c4i ft c6 quan hé qua lai, tré sé str dung thoi gian vao vige xem truyén hinh nhiéu hon, va diéu nay cing kim héng méi quan hé gitta con nguoi véi nhau. ‘Tir thang 10 dgn thang 12 nim 1946, BO gido duc Nhat Ban (nay la Bd Khoa hoc va Gidéo duc) da thye hign mt chwong trinh diéu tra v8 méi quan hé ban bé cia tré em l6p 5 va lop 11 tai thi 46 5 quéc gia 1a Nhat, Mg, Trung, Han, Anh, vi sé lwgng ngudi tham gia tra 1oi céu héi a tir 800 dén 2,300 ngudi, Theo bing két qua so sinh gitka 5 nurée, tré em Nhat c6 méi quan hé ban be it gin b6 nhat, thé hign 6 s6 long cu trd Io “C6” trong tat c& ede cau héi nhue: “Khong ding y vi vige ban be bat nat”, “khong cdi nhau véi ban”, “biét néi chuyén va chia sé khi ban dang gip tinh hudng kh6 xi’... 18 ft nhat, Nguge lai, thoi gian xem tivi cca tré em Nh§t trung bin 1a 3 gid/ngay, chiém 47%, cao nhat trong 5 murée diéu tra. Két qua digu tra 7 nurée vé méi lién hé gitta con cai va b6 me (Béo Sankei, ngay 20/5/2003). Mire d6 tam If: LA % mire d6 gn ghi cha méi quan hé. 7 ‘Trung Han ‘Thé Nhi Phan Nhit My Ouse uae ‘SP an MECAPEMIVE 54 78.0 70a 8&5 658 868 653 ane arama, B05 76.7 87 81g 80.7 813 Kinh trong bé 451 94.6 96.9 96.1 92.8 96.1 92.8 Kinh trong me 485 94.5 97.9 974 97-3 971 97-3 7. Su quan tam cia bé nhu ly tra sita 4m 4p ngot ngao Vige suy thodi dgo die & truving hoc dang tré thanh van d Ion durge dé cp nhiéu trén bao chi va truyén hinh, Tuy nhién, 6 théi dai nay, khi cam thay bé tic trong viée giao duc con cai, ching ta lai khé mong doi dugc gi tir c4c hanh dng ctia ngwoi bé. Trong khi d6, ngudi cdc ba me thi luén mong muén cé dirge sy chia sé cha ch6ng trong trach nhiém chim s6c va gido dye con. Hign nay, e6 nhiéu trong hop tré gip ede van dé nhu: Bat nat ban ba, hdn Ido v6i thay 6, ¢6 hanh dng pham phap hay bj duéi hoc, nhung ngudi bé lai khéng can thiép vio vige day bao con ma phé mic cho me chéing. Tré em thiu thén tinh cdm thurdng dé sa vao nhimng hanh dng sai fam. Nhiing sai lim cia tré throng do chiing khéng durge théa man vé tinh cm, hay buidn va cdm thay c6 don. AS. Nill di néi: “Cée van d@ cia tré throng duge bit dau tir cde van dé trong gia dinh”, nhung that dang tiéc, nhigu ngudi bé Iai c6 suy nghi rng, vige nay chang lién quan gi dén. minh c&, C6 thé néi, néu ngudi bs quan tam chu déo dn con e4i tty khi chéing cdn tho dai thi hau nhur chiing rat kh6 06 cde hanh vi xu, Ngudi bé chi cin higu van dé xay ra véi con, giang tay gidp con, thi ching sé d8 dang virgt qua céc vin dé ma ching gip phai. Ngudi me thuong gin git, theo doi, huéng dan tré hang ngay, nhung ngudi b6 lai tung gitr mt khodng céch nhat din, ding trén m6t lap trong khac dé quan sét con va da ra loi day dé thich hop. Trong gido duc con cai, mdi nguéi déu déng vai trd riéng, hung c6 thé néi ngwdi bé déng vai trd 1A nhac truedng. Néu bé phé mic vige day con cho me, dn hét trach nhigm lén me, thi khi két qué nudi day khéng tdt, ngudi bé thug ofn tréch ngurdi me, kigu nhw“Con hw tai me”. Ngudi dan dng thiéu hop tac trong nudi day con cai gay nhiéu kho khan, vat vi cho ngudi phy nt. No 1am cho ngudi me bi cing thang, va Ia nguyén nhan din dén méi quan hé gitra me va con bi xu di. Khi 6, dita tré sé durge nudi day trong khong khf gia dinh budn ba. Vi vay, trong vige gido dyc con, méi quan hé vg ching t6t lA diéu quan trong nbit. Néu ngudi bé quan tam dén vige nudi day con, dng &y sé thurong xuyén trao déi, chia s8 voi ngudi me, dé ba c6 dwgc tim trang thodi mdi trong cude séng, va khi 46 quan hé gitka me va con ciing sé tét én. Nguge lai, nhiing tryc tric etia méi quan hé me con thudng bat ngudn tirnhimg van dé gitka bé va me. Do dé, vige ngudi bé danh thoi gian chim séc con, 6m con, ‘gitp con phat trién tam sinh ly, dng thoi biét dng vién, quan tam, thé hign tinh yeu ‘thuong, dinh nhéing 16i khen nggi cho me nhu: “Em 1A mét ngudi me tuyét voi, em da lam rat t6t’... c6 § ngbia rét quan trong déi véi sir truémg thinh cia ngudi con. 8. Loai bé cam xtic va ngén ti tiéu cue Néu bé me cho ring con minh ch4m phat trién, bat tai, khong thé dat duge thanh qua nao cd... thi chting sé 16n lén, tré thanh ngwdi nhu thé. ‘Thong thurdng, cdm xtc sé din dét dé hign thy héa suy nghi. Tai nang duge bat dau tir nhirng cam xtc tiém 4n trong t4n sau trai tim mdi ngwoi, dé ching bién thanh suy nghi va hanh dng. Ta phai hiéu ring kh6ng c6 bat ky dita tré nao trén doi nay 18 hu héng cd, boi chiing luén ¢6 tam hin v6i nhiing cdm xéte trong sng va thanh thign, Nhung néu bé me sir dung nhiéu nhimg tir ngi tiéu oye, nhimng suy nghi tiéu eye thi nhiing cdm xtic a6 sé dan bi miét di, khign ching khong phat huy duge ning luc sfin c6. Ngurge Iai, nhimg suy nghi tich cure cba bé me gitip dinh huréng con biét thay ddi theo chiéu hwéng ngay cang tét dep hon. Chinh cam xtc cita tam hn sé gay anh huéng manh mé dén than thé ching ta. Ching han, néu ai dé hang ngay phai chiu dyng sy cng thang, thi ndo ngudi d6 sé sinh ra nhimg xung dt dn dén mét méi. Khi nhing xung d6t nay phan anh lén hé thin kinh trung wong, hoat dng cia hé thin kinh ty cha va hé n6i tiét sé bj xdu di. Khi d6 hormon ngi tiét t6 vs thurgng than cling xdu di, din t6i strc chiu dung bi suy kigt. Nguge lai, néu con ngurdi c6 durge ude sOng dé chiu, hormon ndi tiét t6 vd thuong than dug hoat dng tét, thi cac hormon vui vé d6 chuyén téi cde mach mau va co quan ndi tiét, khign hoat dng cita c&e co quan nay tét 1én lam tng site chu dyng cho co thé. Nhu vay, chi mét suy nghi cing lam thay déi drge than xéc. C6 thé néi viée thay déi sé phan cia con ngudi bat dau tir thay di suy nghi. Cho nén, bé me en nh§n thie rng, nhimng suy nghi, loi n6i cia minh véi con tré ¢6 thé lam thay di hoan toan cuge ddi ching, 6 thé tgo nén tai nang thye sy hoXe khong. Do dé, nhat dinh chiing ta phai logi bé c4i nhin tiéu cye vé tré néu mudn thanh e6ng trong viée nudi day con. Chuong 2. Dé tré hoc tap tot 9.3 muc dich cita viéc hoc tap Ngiy nay, da phn gia dinh Nhat Ban dang quén mat mye tiéu etia céng vige chim s6e con. Nhung & nhiéu quéc gia, diéu dé luén durge dit én hang dau. Ho luén phn dau cao nhat trong nuéi day con, dé wom nhing mm non tét anh cho twong lai. ‘Tré em khéng biét hoc dé lam gi, tire muc tiéu hge tap cia céc con khéng duge xée dink 16 ring, Hon mia s@ ban tré hoe trung hoc & Nhat khong thé tra 10 cfu hdi: “Myc tiéu thi vio cée trudng dai hoc céa ban la gi?” Dé 1AIf do, sau khi d6 vio trurdg dai hoe, eéc em lai mit phuong huéng, sa vao choi bai. Vi vay, bé me phai day cho con hiéu: myc dich cia vige hoe 1a gi, tai sao hoe van lai quan trong di véi con ngudi. C6 3 myc dich chinh cita viée hoc: * Thi nhdt 1a hoe dé trueng than. Thong qua vige hoe, bin than con ngudi sé due lon én. Trong con mat cia tré, trurémg thanh qua la mot khai nigm hap dan. * Thi hai la hoe dé thanh céng trong cude di. Khi ta c6 mot myc tiéu nao 46, e6 gang vA hoan thanh durge né, dé 1a sy thanh céng. Cé nhiéu tin khong han Ta thanh cdng. Hoe 1a dé ban than muén lam va lam durge mét diéu gi d6. Vi vay, phai day cho tré biét Png, hoe l dé thanh cng, dé dat due myc tiéu cia minh. « Thérba, quan trong nhat 1a hoc la dé céng hign cho xa hdi. Tré cin durge day ring, hoc dé lam vige c6 fch cho cugc ddi, dé Khi tré l6n lén, c6 thé phiin dau vi diéu do. Trong gia dinh Do Thai, vige gido dyc con cAi durge thyc hign rat nghiém tie, Ho quan nigm ring, ngudi bé ndo khéng quan tam dén vige day d6 con cdi 1A mot ngudi hu héng. ‘Vao ngay sinh nh@t 3 tudi cia con minh, ngudi bé Do Thai sé ting mét chiée keo ngot c6 vi mit ong, va n6i v6i con ring: “Con hay &n thir di, né ngot dy chet. Tirhém nay, con da bu6e vio thé giéi ctia ngudi lon. Con sé bat dau dure hoc tap. Vige hoc cting ngot ngao ‘gidng nhw chic keo nay vay.” ‘Théng throng, chéing ta cho ring hoc hanh la mét digu ning nhge, nhung ngudi Do ‘Thai lai khong nghi thé, Ho cho rng dé la mot diéu ngot ngao. Nguoi bé tip tye: “Con ¢6 biét hoc dé lam gi khéng? Hoc dé nang cao nang lye ban than minh. Hoc dé thay d4i thé giéi. Chi e6 hoe vain méi ec kha ning lam durge diéu 46. Vi vay, ti: nay con sé hoc, dé khilén lén, bang nhirng gi con c6 durge, con sé lam thay déi thé gi6i ching ta.” ‘Nhu vay, tir khi tré 3 tuGi, ngwi Do Thai da day cho tré, don gin ring hoc van la digu cn thiét dé lam cuge s6ng nay tré-nén tét dep hon. ‘Ngoai ra, ngwéi Do Thai cdn c6 phurong phép day rét hay 1A théng qua bai hat cu nguygn va nhimg cau chuyén cé tich. Hing ngay, khi ng day vao bu6i sing, tré em s® ciu nguygn ring: “CAm on Chita da 6 bén con. Hom nay, con sé tiép tue hoc tap dé lam thé gigi nay tré nén tét dep hon, dé céng hién cho cude adi.” nurée ta khong c6 nghi thire cau nguyén gidng nhwrtré em Do Thai, vi vay, truée mat chiing ta c’n day cho con cdi biét dwoe § nghia cia viée hoc tap. D6 1a digu rat quan trong. 10. Khéng hiéu nham khdi niém binh dang gitta bé me va con cai. ‘Negay nay, trén béo chi thudng xuyén xudt hign bai viét néi vé sy pha phach trong gi hoc cita hoe sinh & tat cd cdc ep. N6 da tréthanh van @ 16m, lam tram trong thém sy bé ‘tdc cia gido dye. Khi lén bic tiéu hoe, tré em c6 xu huréng khéng nghe l6% cb gido ma ty lam theo § minh. Thye trang nay da due Higp hoi cdc truémg tiéu hoc toan quéc tim hiéu qua cuge diu tra “Céc van dé ndy sinh trong giéo duc”. Két qua la trén toan née Nhat 06 547 ‘trong hoe thi o6 84 truémg khang djnh e6 hign tung pha phach 6 cdc ep hoe, chiém Khoang hon 5%. Cé 3 van dé cy thé cho tinh trang pha phach trong gid hoc nhu sau: © Dabi gido vién nhc nhé, tré van khéng tir bé viéc pha: 68 truong. © Tré tyy lam nhimg viée minh muén, kchéng chiu gid sach giéo khoa: 63 trong. © Trékéo ghé khdi chd ngoi trong gitv hoc, ty di ra ngoai: 6g trdng. [Néu trong lép hoe chi c6 vai ba em c6 nhiing hanh déng nhwr vay thi c6 gido van e6 thé tigp tuc duoc, nhung néu lan réng dén 70% - 80% s6 hoc sinh thi qua la kh6. Khéng nhing vay, gin day, hign twong thiéu nién pham t6i lai dang gia ting, cha yéu tré méi l6n, khodng 15 - 16 tuéi, Tai sao lai c6 hign tong d6? C6 cudn sich “Céch chifa bénh chan hoe” cia tign s¥ y khoa Murashi, do Nha xuat ban ‘Van héa va Gido dye etia Nh§t Ban phat hanh ban van dé nay. Tir fp trong cia minh, vi bic s¥ nay da gidi thich vé vige nhw sau: “C6 nhiéu kign cho ring, hign tung pha phach cca tré c6 nguyén nhan tir vige thigu sy day dB cia bé me, do ning lye diéu hanh cia giéo vign cén yu, hoe sinh khdng cé6 niém vui trong hoe tap hay méi trun gia dinh ngay cing tdi di... Tuy nhién, nhin tiry hoe, thi eée hanh dng khéc throng cia cde chau 1a bénh If thin kinh, 1a két qud cia cfc trigu chimg phé bién nhu: Khéng chu dén trudng, gay bao lye trong gia dinh, khéng cho ngwoi én di lam, giam minh trong nha... D6 e6 thé goi ld “Bénh, thigu ning lye héa nhap v6i doi sGng cng dong.” Diu dé c6 nghia 1a c6 rat nhieu tré em dang cdm thay khong hda hop dure v6i dd sGng xa hi. Khi lém Ién, nhimg ngwoi nay thong khong xin durge vige lam, chi suét ngay & nha. Tai sao lai c6 nhimng dita tré khong hda nh§p duge v6i doi sng cing dng nh vay? ‘Tée gid da dua ra hai phwong cham gio dye sai lam dn dén tinh trang nay. Mot la: Khong day tré tun theo lun If ctia ngudi lén ma déi xir theo chudin mye ofa tré; Hai 1d: diém vé sy binh dang gitra ngwoi lén va tré em. Hai phuong chm gido dyc nay nghe 6 vé rat hop ly, béi vige g6 ép tré qué mire thuong lA khéng tét, con cong nhan quyén ty do ctia ‘tré, cing diimg trén quan diém ia tré, binh dang voi tré la diéu can thiét. u. Can ndi “Nghiém cam” véi tré Thay cho viée nudi day nghiém khdc, ngay nay ching ta cha trong vao cach day binh ding. Céc truémg miu giéo, nha tré, trang hoe thye hién khdu hiéu: “Khong day tré ma phai coi trong tinh tyr do sing tao cia tré", cfc gia dinh thi c6 trio hu “Khong durge néi ‘Khong durge' voi con. Nguoi lon va tré con c6 chung lp trong, va b6 me phai la ngudi ban cia con minh.” ‘Thye té cho thay, phuong cham day dé nhw vay dan dén vige ngudi lon qué nuéng chiéu, khién ngay cang nhiéu tré lam nhimg viée nhw: Lam tén thong, lam phién ngwoi khéc. Néu buéng léng nhing nguyén tdc co ban nay, ching ta sé tao nén nhimng dita tré Khéng cé key Ingt, thiéu kha ning phan biét thign 4c. Vige day d6 con cai can hw6ng t6i vig Jam cho tré biét tuan thi ede quy tc xa hi co ban chtr khéng nén cho phép tré ich ky lam theo ¥ minh. C6 nhiéu éng bé ba me lun nghe theo 100% léi néi ciia con, khién tré nghi ring ching Iu6n luén ding, cén moi ngwoi thi luén phdi lm theo ¥ ciia ching, nhw céng chia hoang ti ‘trong nha. Khi d6, quan hé bé me véi con tré nén qué binh dang, va ¢ nha truong, cdc con fing coi thy cé binh dang nhv thé, Ichéng chu nghe 1di. Néu chting ta xir ly t6t cdc tinh hung nay thi rét ly twéng, tuy nhién thye té thi kh6ng durge nhu vay. ‘Tac gid Murashi trong cud sch trén da viét: “Ngay cdng 6 nhiéu he sinh coi thay ¢6 nhwr ban, dénh nhau véi anh trai, voi ban hoc hang ngay. Chiing ¢6 nhiéu hanh dong xu: Boc ld sy tire gidn, buéng nhimg loi néi hn tue v6i ed gido, diing dao chém ban hoe, thm. chi c6 hanh dng khong thé tuéng tung nhu khing bé, giét ngudi... Chi cin la ngwdi quan tam dén gido dye, ta déu phai dit cu héi: “Tai sao bay giétré lai c6 xu huréng bao lye nhiéu gn thé?” Dé 1a bdi chiing ta thigu If tri trong giéo duc gia dinh. Tré em khéng chap nhén sy Ja mang hay cdnh béo cia bé me. Nhiéu bé me c6 quan diém 18, cho di van d@ c6 nh thé nao thi eding khéng dure phép ding nhimng tir “Cm” vi con. Gidéo dye nhur vy 1A hoan toan sai lim. 12. Thai d6 ca bé me lam thay d6i két qua hoc tap cua tré Muén khuyén khich con hoe, éiéu quan trong nhit la bé me phai Khoi day cho con tré “Y ch{” va mong muén hoe tp. Diu nay durge trinh bay r6 hon & chong 3, nhung néi gin gon, “f chi” IA mét cdm gide phan chéin muén lam vige gi d6, 1A dng co’tinh thin, ¢6 quyét tam thye hign. C6 duge mong muén hoc t§p Ia diéu dau tién gid tré gn b6 voi viée hoe. Neue lai, néu dp dung ede bign php ép bude, tré sé khéng e6 duege tam trang muén, hoe. Tham chi, tré con c6 suy nghi t@ hai ring, minh that kém théng minh. ‘Théng thong cé6 hai nguyén nhan lam tré chén hoe: thir nhat 1a tré khong higu duge tai sao phai hoe, thir hai IA tré cho ring minh khéng di théng minh. ‘Trén thye t8 khéng c6 m@t dita tré nao 1a kém théng minh hay tri nhé tdi té ed. NEw 06 suy nghi nhu vay, thi cho di tré sé hiru mét ning lye xust se di chang nifa, tré van khéng tin vio diéu 46, ma chi mang trong minh nhimg suy nghi tiéu cye véi bin than. Bé me cin nhé diéu quan trong la phai khoi day duge cdm giée mong mudn hoe tip cia con minh. Vi du, néu ban cho tré nghe cdc bang dia tiéng Anh ngay tir khi nhé, tré c6 thé hoc durge cing lic hai ngén ngér, nhat 1a giai doan tir dén 4 tuéi. Giai doan 1 dén 2 ‘tuéi, do tré kh6ng thé tyr chon vige nghe ngoai ngit, nén bé mg cAn tao diéu kign dé céc am thanh cia ngén ngér dé lot vao tai tré mét cach tyr nhién. Néu doi tré lén 4-5 tuéi, bé me méi mua biing dia v8 ngoai ngir va dat vin dé v6i con: “Con yéu, hom nay ching ta sé cing nghe nhé!” thi tré sé o6 suy nghi “Tai sao minh Iai phai nghe edi tiéng nay nhi?” va ty nhién thay ghét n6, Boi v6i tré, nhimg am thanh nay tht lg Kim. V6i tré, mot khi khong thich, thi di cho nghe bao nhiéu di chang nifa, ch4c chan cing khong thé khién chau hoc song ngir higu qua duge. Nhw véy, each tot nhét a tir chi cdn 1-2 tuéi, bé me mua tai ligu day ngoai ngér v8, vA n6i véi tré ring “Con yéu, bé me sé nghe cai nay nay, vui lm’, ri ty bd me nghe trong vong 2 dén 3 tun. Khi d6, mét cdm gidc to mo va himng thé xudt hign trong tré, chu sé “Me oi, me cho con cdi bing nay nhé, con mudin nghe n6.” B6 me lp tire hurdng ig: “Con muén céi nay a, vay thi bé me sé cho con nghe.” Ti d6, méi ngay chi cin cho tré nghe 15 phiit, ban sé khoi ggi niém hig thi hoc ngoai ngir cho con va c6 thé day con song ngir qui. Ban cfing cAn wu § cach trao cho con nhimng san phim giéo dye tong ty. Néu v6 tinh lam tré ghét, sé lam mat hét sw hing khéi trong tré vé vige hoc, cdn néu lam cho tré thich, muén nghe, mudn nhin, muén hoe thi di bé me tim céch eft gidu hay bé cai d6 di, ching ciing tim cach dé dirge hoc. Ngoai ra, thigt lap théi quen cho tré cing déng vai tro rat quan trong. Vi dy nh vige cho con hge dan piano. Néu dgi con ban Tén 4 tuéi ban méi dot ngét dé nghi: “Hom nay ching minh di hge dan nhé, con di 4 tuéi rdi ma.” thi ty nhién tré c6 phan xa chdng di, va v6 tinh tao ra lye edn cia vige day dé thanh céng. Thay vao d6, bé me nén bat diu bing vige da tré di xem céc budi biéu dién piano, qua 46 khién tré sé nay sinh ¥ nghi “Cac ban &y con nhé vay ma da dan that gidi, minh eding mun durge nhw thé.” Dé la nhiing céch tiép cn higu qua dé tao hing khéi cho con. Trong trrng hgp con ban khéng mudi dén trrémg, ma chi thfch & nha, thi b6 me ciing cin 4p dung cdc "thi thuat” dé lam tré thay déi ¥ dinh. Chang han, bé me cho con tham gia céc trd thi céng, ct dan, gap giy mot cach vui vé, va khi tré thay thich thé, bé me méi néi: “Con khong durge choi nita, cai nay chi c6 6 truvdng hoe, chi c6 dén trudng méi durge choi théi.” Nghe vay, tré nhdt dinh sé c6 nhimng hanh dong nhwr thay quan 4o, mang giay dé sin sang dén lép. ‘Tom lai vige bé me khéo Iéo khign tré thich thé va muGn lam 1a diéu quan trong nhit trong vige day dé tré hoc t6t. Nu khdng theo ech 46, thi cho di ching ta ¢6 6 gang thé no thi vige day dé tré cling khong mang lai higu qua. 13. Lam tré thich hoc bing phuong phdp Yamabiko ‘Toi sé ly vi dy v8 céch lam cho tré thay d6i thr chén ghét sang yéu thich va hoe gidi. Khi tdi con Ia thy giéo day miu gido, vao mot ky nghi hé nim no, toi da gip mot ciu é dang hoc l6p 1. D6 1a mot difa tré ngang buéng, ludn bi ng ndi qué mang Ta dia tré he héng. Chu luén ty-§ lam nhémng gi minh muGn, khéng chiu hoc hanh, va me chéu khong c6 céch nao khée da phai dua chéu dén trong chting tai. Chau biét 1a me sé dua dén trurong dé bat hoe nén tir trong gitrong nga, edu la Ten: “Con khong muén hoe dau.” Roi quay mit lai ngu tiép. Nguoi me n6i: “Khong durge, con khong durge nhur thé, con phai hoc”, nhung dap lai ménh Iénh cita me, chéu chang c6 chit phan ig tich eye nao ed. C6 mdt digu chéing ta nén nh&, rng sy phit djnh luén bj tra lai boi sy pha dinh. Ngwge Iai, sy khang djnh sé mang dén khang djnh. Khi dura durge chau dén truréng, t6i ndi vei ba me: “Ba hay dé chéu lai cho tdi”, va bat dau 4p dyng phwong phap Yamabiko dé tig buéc lam thay déi cam xtc cita chéu, Phuong phap Yamabiko la gi? N6i mot cdch ngén gon, 46 1a vige sir dung nhiing loi néi phi dinh dé 4p lai sw phi dinh. V6i phwong phép nay, ngudi l6n sé tra 10% tré bang chinh nhimg ciu néi cia tré, roi sau a6 khéo Iéo thém vio nhimg cau héi tich eye. Khi vao lép, cau bé néi v6i t6i: Con khéng thich hge bai! Toi dép lai: - Thé'A, con khéng thich hoc that 4? - Ri thém céc edu hdi tich cye: - Vay con muén lam gi? Chu trd loi: - Con muén di choi. - Con muén choi a, con muén choi tré gi? - Téi lai diing Yamabiko: Chau nghi mét Lit ri rat ra may tim thé tir trong titi va néi: - Con muén choi céi nay. ‘Toi nhin thay may tm thé Pokemon: - That w, con mudin choi edi nay a. N6 durge choi nhur thé ndo? Héa ra chéu da mang theo rat nhiéu thé Pokemon, trén m@i thé du due ghi rd dim s6 nhw 30, 120 diém... Khi nghe vay, edu bé hao hing giai thfch cho tdi vé céch choi. Toi gat gh: -U, choi cdi nay thd vj that. Ching ta cing choi nhé! 6 la cdch sir dung cée cau khing djnh dé lam cho tré dng ¥ ing nghe nhimng gi minh néi, Qua nhién, cfu bé bat du nghe loi. C4u say sua gidi thich lugt choi cho thiy gido: - Nguoi nao c6 diém cao hon sé thang nhé. ‘Trong khi dé, nguwéi me lai tam sy v6i ching t6i: “Chau kh6ng biét cdc quy tc, khong chju tuan theo luat Ié, that la cémg dau, t6i cing khéng biét phai lam thé nao nira.” Nhung ‘thye té khéng phai vay. Chéu tham chi da ty minh nghi ra nat choi va c6 géng huong dan cho thay gido cing choi. 14. Day tré biét suy nghi va théa hiép théng qua tré choi - Vay chting ta cling choi nhé” ~ Téi n6i va phat tém thé Pokemon. Khi dura thé c6 sé diém cao cho bé, cdn minh thi cam thé c6 sé diém thap thi chau dong ¥. Nhung nguge lai, dira thé diém thp cho cfu thi cfu néi ngay: - Thiy giéo khéng durge cim thé diém cao. Con nhé hon, con phai cé thé diém cao chit. LA mt luat choi la lang day. Chéu da lu6n suy nght v8 vige lam thé nao dé minh chign thang. Toi bit dau p dung edu phit dinh: ~ Cé6 lust ky vay sao? Cu bé Khung Iai ri n - Vang, luat choi thai vi day chit, ching ta choi théi. ‘Toi van dng ¥ luat choi, chap nhén thua lién tue dé cfu bé thang, roi noi: - Gio dén Igt dé cho thay théng nhé. a bit dau chan vige minh ludn Ia ngudi chién thing, edu vui vé ding §: - Vang, duge a. ‘Vira nhin vao taim thé, eu bé vira ghi nhé-céch thwong Itong. Khi nghe edu ndi: “Dé thay thaing nhé”, cfu trd Idi: “Vang, duoc a”, eding la Ide cu bé da hinh dung durge céch thére thong long. Nhung cudi cing, ngudi thdng cuge vin 1A cu. -Trd choi vui that! ‘Toi vui vé dong tinh: ~ Daing thé, that a vui. Cau bé tiép tye: - Choi mét Iain nia nhé! Toi tra loi: = Duge théi, nhung lan nay ching ta sé suy nghi vé luat choi nhé. Thy 6 thé nghi rat Bidi day. Cau “Thay c6 thé nghi rat gidi” da lot vao tai cu khién cau suy nghi, nén khi dat van dé: “Ching ta nghi ra lugt choi khéc nhé!”, thi cdu bé: “Vang a” va phat thé. Téi héi: - Vay lugt Tin nay nhw thé nao? Cau day - Lin nay phat thé theo thir ty, ai ldy nhanh hon thi thdng. ~ Oa, lugt nay Khéc lugt lie nay nhi. Con da bist suy nghi rat tot. Cai nay hay day, ching minh choi nao. ROi hoi tigp: ~ Bat dau tik phia nao trrée? fu tra loi: ~ Diing ofn ta ti nhé. Khi odn td ti, t6i 1 ngudi thing. Nhung luat choi méi lai Ia, thé due phat gidng nhau, ai ldy duge truée la ngudi chién thang, - Thay ly truée nhé! - Tdi hoi lo lang. ~ Durge! - cfu bé tra ld va trd choi lai bt du, Nhung Rin nay, efu da lay mot ic 2 tm thé. - Ly 1Tin 2 tm cing duge 4? - tdi ngae nhién héi, - Vicon nhé hon nén durge léy 2 tém, edn thay thi khong. Lai e6 Iudt choi thé vj day. Cau da cB tinh suy nghi eée céch dé minh chién thing. - Vay a, luat nay efing hay day. Dang choi theo lugt m6i, s6 thé dang durge phét voi din di. Toi héi: - Thi thodng thay lay 2 thé 6 durge khong? ~ Duge a! - Iai c6 sy thurong long. Cir nhw vay, tré a3 hoe durge céch thurong hrong, ty suy nghi dé tgo lugt choi, ty minh ‘tuan thi né ma khéng cé sy ép bude. Thém vio dé, duge gieo ¥ nghi “Chau da biét suy nghi rat gidi” vao trong tim thite, tré sé tién din téi sy hémg thii trong hoe tap. 15. HuGng tré vao muc tiéu Burge choi nhwrvay, cfu bé cdm thay that vui, nhung kéo dai mai thi cu ciing chan, t6i chuyén sang buéc quan trong tigp theo: ~ Con trai, 16n lén con sé lam gi? C§u suy nghi mét lat r9i dap: ~ Con mun tré:thanh ciu thi bong chay. - Oa, d6 1a mot gifie mo dep! Tré c6 mo wée, cin day tré lam thé nao dé dat durge mo ube d6. D6 1a, 6 mot s6 vige bat bude phai lam durge, va m6t sé vige khéng durge phép lam. Co nh vay thi gide mo méi tré thanh hign thye. T6i tiép tue 4p dung phwong php Yamabiko: - Con mun tré:thanh ciu thi bong chay w? Vay con thich lim ngudi ném bong hay ngudi bit bong? ~ Con thich lm ngudi dénh bong. ~ “Rat t6t. Cau tha dénh bong phai o6 khd ming bit duge trai bong tir ngudi ném. D6 1a cOng vige cin c6 sy tip trung cao”. - Mét dip tét dé day cho tré vé sy cin thiét cia ning lye tap trung, t6i tigp tye: - Néu khéng c6 sy tép trung thi sé kh6ng tré thanh ciu tha dénh béng xuit she duge. Vi thé, chiing ta sé phai hge vé sy tap trung con a. Con 6 mudn hge céch tap trung khong? én lie nay, cfu trd ldi ngay: “Con mudn!” - Vay hay ngbi vao day, cam lay ta gidy nay a8 hoe céch tap trung nhé’”, Mac di da 1a hge sinh 16p 1, nhung tdi vin giao cho edu bai hge rat dé danh cho tré 3-4 tudi. C4u bit dau ngbi vao ché, v6i mong mudn durge hoc sy tap trung dé tré thanh cau thi ‘bong chay. = “Th@t la tuyét, con cé thé lam mét cdch dé dang nhi. Rat hoan hao, 100 diém.” - Téi néi va mang eéc bai tép tiép theo dén. Cau bé hao hing: = “Cai nay dé qua, dé qua!” - va lam hét veo 10 bai tép nhw vay chi trong 5 phat. Tuy nhién, vi von la dita tré lun khéng chju ngoi yén, chi mét lét sau, edu ta lai dong day chan tay t6 vé chan chong: ~*Con khéng mun néta!” ~ Cu ta kéu lén. ‘Toi kh6ng v6i bat cfu ngbi im ma néiz - Vay con muén lam gi? -Con muén choi a. DE duge tré nghe loi, t6i lién dong ¥: - Duge, & ngoai kia c6 4 choi day, con mang lai day. Rbi hai thy tré lai cing choi, nhung mét lite sau t6i quay lai: ~ Con thye sy mudn tré thanh clu thi bong chay ding khong? Kha ning t@p trung la rat quan trong day. Chang ta ciing hoc dé 06 dirge sy tap trung nhé. Cu bé Iai nghe loi va ngbi yén & ghé. Cir nh véy, vao ngay hom sau, edu lai tiép tue hai ba Fain ding lén ngoi xuéng va lam t6i 10 bai tap. Cuéi cing, cfu cfing da chju ng®i yén dé hoe. Nhu vay, c6 giéo da kh6ng cin quat thao tré, di chi mt fin, nhung tré vn nghe loi. 6 li nho vigc khen ngoi tré, dng vién sy tp trung, tao sw phiin khdi cho tré, dé dat durge mye dich cudi cing la ty tré néi lén edu: “Con sé di hoc vao ngay mai.” ‘Voi vi dy trén ta thay, voi nhiing ngwai tiép xic voi tré ma kh6ng gat géng, biét khéo 1é0 lam hai long v6i tré, cng nhan kh nang va yéu tré, thi tré sé mé long 100%, tro nén ngoan ngoan va biét nghe loi. 16. Day con tix thug lot long Trong giai doan nhii nhi (tite tir o dén 6 tudi) muc tiéu gifo duc la bing moi céch khong lam tén hai dén nhifng t6 chat sn c6 cia tré, gitip tré dinh hinh dug nhiing nang lye bam sinh, Moi sinh vat trén thé gi6i sinh ra déu c6 mét giai doan phat trign vang. Vi dy, v6i loai chudt thi d6 1a trong vong 30 ngiy ké tir sau Khi drge sinh ra. Cée thi nghiém dai cho thay, ‘trong thdi ky nay, néu duge kich thich thi con chugt sé c6 dure sy truéng thanh nhanh chéng hon so v6i nhing con khéc. Cac dng vat nhé thung c6 giai doan phat trign ving ngan (cn goi la ky téi han), cdn voi con ngwoi la trong vong 6 nam, tir 0 dén 6 tudi. Chting ta thurdmg nghi ring, tré em khi sinh ra chua h c6 kha nang gi, hoat dng cia no 14 hodn toan khdng ¢6. Vi vay, giéo duc tré 1a vige e6 ging day timg chit, timg chiit kign thir dé din dan lap day khoang tréng trong nao bd. Tuy nhién thye té chémg minh nguge lai. Trong cd cude ddi con ngudi, thoi ky c6 duge nhieu ning lye tim nang va céc t6 chit phat trién cao nhat chink la thé ky tho- du. Nhung che t8 chat o6 tinh thign tai nay néu khéng durge phat hign va kich hoat ding lic, n6 sé nhanh chéng bj bao mén, Giso sw Patricia Cool & Dai hoc Washington chuyén nghién ciru vé ning lye nghe cha tr8 cho ring: “Cho dn khi tron 1 tudi, néu tré khong tigp nhgn duge Am thanh thi 6 nghia 1A tré khéng thé nghe duge nifa.” Néu so sinh nhimg tré durge nghe nhiéu logi am thanh khéc tir khi durge sinh ra va nig tré khong durge nghe nhwr vy, thi dén khi 2 tudi, hai trudng hgp nay sé c6 nang lye nghe khde nhau rit xa. Tir 3 dén 4 tudi thi khodng céch 46 ccang xa va sau 4 tudi thi kha nding phyc hai la rét kno, Diu nay cho thay, giai doan ma t6 chat cba tré due phat trién cao nhét Ia giai doan gin méc o tuéi nhat. Vi vay, vige gido dye tré néu bat dau cdng sém, thi cing gidp tré dinh hinh va phat huy durge nhiing t6 chat qué gid. Nguge lai, cang bat dau vige gido dye mun, hoc chi dé mic tré phat trién ty do sé lim cdc ning lye ty nhién cia tré bi syt gidm va mat di, nhat Ia vige bat dau gido duc sau méc 6 tuéi. Do d6, ching ta phai nhanh chéng né Ire hét sire dé nhiing t6 chat bam sinh tuyét voi do dat duoc hiéu qua cao nhat. Sau khi tré chao ddi, néu bé me dé mac con choi, cho xem v6 tuyén nhiéu, khéng quan tam, khéng chuyén tré, khéng thé hign tinh yéu voi con, thi tré 6 c6 nguy co hoc kém rat cao. Nhét la & giai doan tir o dén g tuéi ma bé me khéng cha ‘trong viéc giéo duc con thi kha nang phyc hoi cde tai nang bam sinh la rét kho. Cée bac phy huynh can nhé rang, vige gido duc con & giai dogn tir o tuéi khong phai la vvige cung cap kién thie cho con ma Ia c6 ging lam sao kh6ng lam tén thong dén céc t6 chat tuyét voi cia tré, va tao méi trurong dé tré phat huy tdi da cdc kha ning sin 6. 17. Gido duc sém khéng phai la gido duc thién tai ‘Tru6e diy ching ta thurémg nghi ring, vige day cho tré nbiing vin d@ kh6 & thai ky mu gio la qua stte so véi khé ning tr tu@ ela tré. Nhung gin day, cing v6i sy phat trign ciia Khoa hoc tam sinh ly, ngw0i ta da chimg minh ring suy nghi d6 Ia sai. Nao bé con ngudi c6 co ché hoat dong khac véi cde cor quan khdc ctia co thé. 6 giai doan o dén 3 tuéi, s6 t& bao nao phat trién lén t6i 14 ty té bao, hoan thién bing 80% so v6i b@ nao ngudi lén. Sé té bao nay durge phat trién 1a nhé cdc kich thich tir 0 tudi, ri tao. thanh cde durong din, va cho dén 3 tuéi thi vige néi cde durong dan phive tap eiia cae té bao nay sé duge hoan thanh. Do dé, ta cin hiéu ring muc dich chinh cia giéo dye mau gido khéng phai la vige day kign thére, ma quan trong la kién tao duoc hé théng mang lu6i, durong gn trong nao dé no sn sang ning lyc tigp thu kin thie sau nay. Béo chi va truyén hinh thong phii nh§n vai trd gido dye s6m. Quan diém khéng durge gido dye tré qué sém dudng nhw e6 xu huréng 4p dao. Nhung the ra chéng ta da khong hiéu biét dii vé thye té, din dén cé céch nhin nhan sai léch vé vn dé nay. Néu chi cho tré choi théi thi tré sé nhw thé nado? C6 mot két qua nghién etru v6i dé tai “Hoan cdnh tao nén nhiing dita tré cé thanh tich kém” duge ding trén tap chi “Tam If giéo dye” nhu sau: Trong sé 9.857 tré em e6 thanh. tich ti trong hoc tap, thi c6 9.668 tré chiém 98% c6 bé me phan déi viée gido dye som. Nhiing bac phy huynh nay nghi rng cho tré hoc sm 1A khéng tat cho tam hon tr8. Tuy nhién, thy té cho thay, nhimng tré khong duge giéo dye bai ban trurée khi dén trrdmg, chi choi hoan toan, thi tré khong durge rén Iuyén dé chudn bj ning lye hoc tap, dan dén khéng thé bat kip v6i nhiing tré khdc khi burée vao trong hoe. M6t trong nhing If do lam nhiéu ngudi phan d6i gigo dye s6m 1a vige dng nhat giéo dye sém véi gido dye thién tai, tire “Tuyén gi”. Thuong ho nghi ring, cho da tré duoc day theo céch thién tai tai thdi ky mau gido, thi khi lém lén, tré eting khong phai mai la thién tai durge, ma vin chi thanh ngudi binh thuréng thé. Vay nén tha khéng lim gi tir du thi tot hon, Thye té, viée gido dyc sém la dé gitip tré khi vao tiéu hoe sé khéng gap khé khan khi én lép, gidip tré theo kip duge bai vé véi cdc ban. Dé khong phai la gido duc thién ti hay 16 luyén tai ning gi dc bigt cd. ‘Va quan diém ring, nhiig dita tré durgc coi Ia thién tai & giai doan di hoc, thi khi lon len cling khéng thé hign gi dic biét, e6 ding khong? OM truse day 6 mot sé nghién cfu vé van dé nay. Vi dy, nim 1934, hoe gid Hollingworth va Kaunitz da tign hanh kiém tra khodng 116 dia tré, 10 nim sau ho lai thye hign Tin na v6i chinh nhing ngudi da duoc kiém tra Tan true. Két qué ctia hai fin khéng khée nhau 1a bao. 30 nim sau, ho lai tign hanh efing voi 16 adi twong trén, két qua cho thay nhiing difa tré thanh céng thué:cén nhé sau nay déu da tré thanh nhing ngudi c6 vi tri quan trong trong xa hdi. Nam 1933, tai bang California cing dién ra dgt kiém tra v6i déi tueng gin 1.000 tré urge coi 14 c6 kha n’ing hiéu biét cao. Ong Terman la ngudi thyc hign va theo dai vige nay. 10 nim sau két qua kiém tra cho thay, nhiing dita tré nay ¢6 sy tign bd so véi cde ban trung binh 1 2 nim. Cuge diéu tra tiép theo duge tign hanh vao nam thi 25, khi nhing ngwdi nay da truéng thanh, ho vin gitr duge nhiing tinh céch, tai nding, thanh tfch cdng vige tat. Tiép d6, det diéu tra sau 36 nim cho thay, c6 47 ngwéi durge vinh danh trong cuén “Nhiing hoc gid trén to’n nude Mg” xuét bin nlm 1959. RO ring, quan diém gido duc nghiém khac tir thud: du tho sé lam tré kh6 thich nghi v6i dai sng xf hGi 1A mét quan diém sai fam. 18. Chuan bi tét cho tré truéc khi di hoc Dé hidu duge vige giéo duc tré trav khi di hgc dem lai két qué thé nao, ching ta cing nhin lai tinh hinh hoc tap cda tré. ‘Thong thwrong, sé tré cé kh ning hoc tt trong trdng, tai thoi diém hoe tiéu hoc la 30%, trung hge cor sé 1a 15% va trung hoc phé thong Ia 5%, s6 cdn lai la nhiing tré khong theo kip gid hge trén lop. Tai sao vay? D6 1a vi tién do hoe 6 6p rat nhanh. O Nhat, trong bac tiéu hoc, tré nhap hoc trong vong mét thang, tir giira thang Tw dén gia théng Nim, Ngoai am cim va am kéu, tré cOn duege day de tit cd Am di, am dai, am nh6. Thém vao 46, mdi ngay phai nhé durge 5 chit viet, myc tiéu la dén thang 6 tré c6 thé viét duge nhing cau duoc sp xép diing ther ty chi ngit, vi ngtt. Ban thirhinh dung, tré méi di hoc tir thing Tu, hoe doc, hoe viét chi trong mét thang, dé dén thang sau phai viét drge tt thanh cau. Dé 14 diéu khong thé, Nhat dinh nhimng tré viet durge 1A nhiing tré di duge hge tir & nha hoe 6 trudng mau giso. Nhung dia tré chi bat du hoc sau khi dén trurong thi khéng thé nh6 durge mat chir trong thdi gian ngfn nhu vay. Ching 4a bj bé qua mat quiing thdi gian quan trong nhat cia tri nhé 1a thd ky dur6i 3 tudi, khi ma ng6n ngtr va am nhac 1A nhimng ning lye xudt she eva tr8. Khi d6, chit viét durge tigp thu bi ning lye tiém an tét hon bat ky Iie nao. Nguge lai, giai doan gido dye 6 tradg hoc la gido dye biing ¥ thife, khéng sau sfc. ‘Kha nang hoc tap co ban la viée hoc durge diéu khién bang ¥ thirc tiém 4n, va c6 thé néi 14 ching duge hinh thanh ngay tir giai doan miu gido. C6 rat nhiéu bée phy huynh khong biét duge diéu nay, chi cho con choi cho dn khi vao lop mot m6i bat du cho bé hoe. Khi 46, nhimng td chat sn 6 da dege hinh thanh, rat khé thay ai. ‘Ve vin dé nay, trén ta béo Asahi Shimbun e6 ding bai vé tam sy cha mot ngudi me nhw sau: “Dita con trai thts hai ctia t6i khi di hoe da gap rat nhieu vat va khi trong lép toan nhimng ban da biét doc bist viét. Da da c6 10% v6i cé gio, rng béi vi tdi khong day truée cho chau, nhung nh mat cia c6 gido tré cing khdng td vé thong cdm cho diéu 46, boi khong durge chi ¢6 nghia 14 khong durge ma théi. Qua that la chdu da bj thut lai phfa sau. Mic di tdi da cho ring, that t6t khi tré ban dau chi la to gidy trang, ma gid da biét doc biét viét thé nay, nhung nhin déng chit cia cé gido trong cuén s6 lién lac: “Moi quy phy huynh xem chif ciia con minh. Chau da bj bé lai mot khodng céch rit xa.” T6i cdm gide nudi tige vi a khong day dé chau chu déo hon, nhat 1a trong giai doan quan trong tir o dén 6 tuéi, an han dén trao mxrée mat. Toi mudhn néi v6i nhing ba me ¢6 con chun bj dén trivdng rang, hay day ch4u tirkhi chau cdn nhé, c6 thé chi don gidn 1A viét duge tén cla chau ciing durge”. Con day Ia cau chuyén etia mot vin truéng: “Con trai dau cia t6i bat dau hoc tir khi con rat nhé. Chéu da hoc tiéu hoe, trung hoc co sé, trung hoc rat tét. Chau chon hoc trudng Dai Hoc Y, bay gid’lam bic sf va rit c6 tong lai, én déra con trai thé, t6i da nghe theo Idi mot nha nghién e¢ru qua truyén hin, ring néu cho tré hoc kign thite sm, khi 16n lén, tam hn chéu bj khép kin sé khéng tat, nén dé chu thoai mai thi hon. Béra dau ciia tdi thi ding 14 ¢6 hoi khép kin that, nén dita sau toi d& nghe theo ldi tu van nay, thay di phuong cham gido dyc la khéng ép bude chau hoc. Nhung r6i, dita thér hai nay khi cdn nhé thi rét théng minh, ngoan ngoan va sing sta, nhung khi vao hge thi két qua lai kém, chm hiéuy, lu6i hge, hay kim nhiéu vige khién b6 me buidn phign. Téi da cd tin nghe theo vj chuyén gia kia, sai lim trong céch day con. Bing la, néu cét dé tré choi thodi mdi, khong thée giye con hgc thi dén khi lém lén, ning lye hgc yéu, ‘twé dé bj sa vao nhiing hanh vi xu.” 19. Vugt qua tht thach trung hoc dé dang nhé gido duc s6m ‘Toi da timg durge mot c6 giéo mm non ké chuygn rng c6 da nhgn durge nhiéu cude ign thoai eta ce bic phy huynh chia vui vé vige con chi ho da vot qua céc kj thi trang hoc mét cfich d8 dng thé nado nhé qua trinh day 46 ¢ giai doan mau gido. C6 nhimg hoc sinh da thi dé vao truzong trung hoe thuéc cdc trumg dai hoc céng lip danh gid. Day 1A nhirng ban chii yéu durge chuyén tir trréng tiéu hoc tre thudc, nén viée vao trung hoc va ai hoc hau nhw khéng gp khé khiin, Sau 46, céc em cdn vao durge cde trarémg dai hoc néi tigng. Céc ba me may qua dign thoai da thé hign sy biét on, va cho rAng con ho that may min da trai qua qué trinh gido dye sém. Nhu vay, nhimg dia tré nhan duge sy gido dye s6m truée khi tré di hge chinh thére thudng 48 dang vugt qua cdc ky thi trung hoc, va tién bé khé nhanh. C6 nhiéu ngwoi dat cau hdi: Ligu e6 phai di hge thém, tham gia nhiéu gid-hoc cing thing trong suét thoi ky tiéu hoc méi cé thé 43 vao cdc trong khé hay khéng? Thye té voi nhimng dra tré durge gido dye sém thi khdng cin vit va nhu vay. Cée bé chi cin thodi mai hoe nhimng kién thire & trurdng tiéu hoc, vin cé thé tich lity du kién thire dé vrgt qua cic ky thi. ‘That vay, e6 chau Y. timg hoc miu gido cia chting tdi da wot qua ky thi vao trong hoc danh tigng cia My khi dang & nim thér hai trung hoc co’ sé. Chéu khong chi hoat dong tich eye trong di bong da ma con diimg dau mén khiéu vii La tinh, va cn duege thay gido day mj thuit khen 1a hoe sinh xuat se mht ma thy timg thay. Nhu viy, vige tré duge gido duc mau gido kj cing hay khéng, khOng chi anh hung aén thoi ky tiéu hoe cia tré ma cin tao ra sy Khde bigt 16n cho tré trong cd quing thdi gian lim ngudi lém sau nay. 20. Day chit bang cach ké chuyén ‘Trén day ching ta da néi vé nhiing tac dung tét cita vie gido duc tré ngay tirkhi con so sinh. Céch thite thye hién nhw thé nao, ching ta sé dé cp sau day. ‘Nhiig dita tré vira méi sinh e6 kha nang cia ¥ chi tiém an & mite d6 cao nbit, tét gap khoang may chyc Fin so véi ngudi lon. Chinh vi vay, tré hoc bang ¥ thie tim dn hoan toan khéc v6i cdch hoc théng thong cia ngwoi lon. ‘Tré so’sinh hoc bing § thie tiém an, nén ngay tir khi cdn 1a bao thai, bé da hinh thinh ‘tinh céch, tai nding va cdc hoat d6ng co bin. Nang lyc tiém dn dé durge thiét lap nhovige iép thu ngén ngir va tat cd cdc dn twyng khéc c6 & méi truég bao quanh tré. Vé co ban, tat cA cée &n twgng xung quanh sé lot vao tam thire cia tré mét céch ty nhién. Ta léy vi dy v vigc hinh thinh ng6n ngir dé hiéu vé co ché hoat dng cia ¥ thite tiém dn 1a: Khi drge sinh ra, dau tién, qua 4m thanh, tré sé ghi nhé tyr dng cdc ngén tir ma tré hoan toan chwra hiéuy nghia. Khi lén lén, ¥ thite tiém nang sé gidp tré hiéu nhimg ngén tir da tiép nhin d6, dé bat dau cho céc hoat dng ban thin va hin thank tai nang. Ngoai ra, ¥ thie tiém n gid tré sor sinh liu lai duege nhiing hinh Anh tir thé giéi bén ngoai trong vong mac mat ngay tir khi tré chua nhin thay, giép tré hinh thanh trong bung. me nhiing tinh céch, ning lye va hanh dng cobain. Dé qué vj hiéu rd hon diéu nay, t6i xin gi6i thigu vai kign cia h@i vign trong “Hi nhiing nguéyi ba me nudi con t6t” cia ching t6i nhwr sau: ‘Théng thurong, cée ba me cho con minh nghe nhiing bin nhac hay khi tré duge 6 dén 8 thang tudi, va coi dé 1a cach gido duc tré duy nhat tai thoi ky 46, Bigu nay 1d hoan toan sai, Giai dogn tir o dgn 6 thang hoc 1 nm sau khi sinh Ia giai doan no bd c6 ning lye tigp nh§n cao nhat, bao gm cd nang lye hgc tap. © thoi ky nay, cang c6 nhiing hoat dng wu vigt, tré cdng duge tao nén cdc t6 chit va ning lye xudt se, Mot hi vign tén 1A T. e6 con 6 thang tuéi, da thy hign rat nbiéu hoat <6ng gido dyc cho con. Hang ngay ba n6i rat nhigu chuyén véi con, treo bang chir céi duge day 6 trwrdng tiéu hge lén turdg va chi cho con xem. Dén khi bé duege 6 thang, ngay ngay ba danh 1-2 phiit chi lén bang chit d6 dé day con phat am timg chit m6t. Cér nhu vay, con cha DAT. duge trai qua qué trinh giéo dye so-sinh, dén khi bé durge 1 tudi x thang thi chéu da nhé duege rat nhiéu chit cdi, va sau 1 tudi 8 thang thi chéu da dge durge 50 chir Hiragana va 30 chir Kanji, Ciing due ap dung phurong phép tirong ty, con ciia ba A khi lén 2 tudi 1 thang da doe due hét chir Han treo trén twig, dge durge cdc loai sich, tranh chit Hén, hoffe cée sch gido khoa nim dau tiéu hoc. Qua vi dy trén ta c6 thé thay durge tm quan trong ctia vige phat huy § thite tim nang trong giai doan tré tir o dén 1 tudi. ‘Trong khi d6, con cia ba M len 5 tuéi méi bat dau durge tiép xie voi chi Hén. Va qua that, bé khéng cé himmg thai hoc, khéng muén nhé va fing khong e6 kha ning ghi nhé. Khi due héi ba da lim gi trong giai doan con ba tir 0 dén 1 tuéi, ba néi ring ching lim gi ca, chi tha réng bé ma théi. So sénh cdc vi dy trén cho ta thay o6 sy khac bigt lom gitta nhiing tré durge va khong, durge tiép nh§n sy gido duc co’ ban ngay khi cn nhé. Néu durge gido duc tir o tudi, tré sé phat huy nhiing td chat rat tot, cOn néu dgi dén 5 tuéi méi bat diu thi nhing t6 chat ngay cng bj mén di. Céch lim cia nhimg ba me trén cho thay, chiing ta nén bat tay vio vige gio duc tré ngay tir khi tré chua biét néi, tire truée méc 6 thang tuéi bing céch chi cho tré thay valam quen v6i chit Han, nghe phat 4m... gidp nhimg thong tin d6 di vao nao b6 mt cach ‘twnhién, én khi tré biét néi thi vigc day d6 tré-nén thye sy dé dang. 21. “Hoc tap ban nang - Pattern” - chi cé thé tt o dén 6 tudi. Bay gid, chting ta sé xem xét nang Iye hoc t@p ciia tr8. Tré so sinh kh6ng chi e6 Kh& ning cdm nhin eéc mau s4e mang tinh chat hinh hoa nhw xanb, 46 ma chting edn c6 thé cim nhén durge cée mau s4e phite tap va ede trang thai cdm xe khdc nhau cha ngudi than. Ching ta thurdmg cho rang, tré hoc mau se bing céch nhan biét theo thir ty: Dau tién Ja mau 46, sau 4614 mau xanh, Lin gt nhur vay cho t6i ede mau khéc, ri méi dén khudn mit ngwoi than va tré phai mat s6 nam nhat dinh cho vige 46. Tuy nhién, thye t81A ban ning (pattern) vé vige nhén biét thé giéi bén ngoai cia tré lai khong phy thuge vao sy phire ‘tap hay don gidn cia di tong nhén biét ma ctr hé cit c6 kich thich la tré sé tiép thu va nh§n biét durge, nhat la & giai doan tir o dén 1 tuéi. Vi viy, trong giai doan nay, ban c6 thé ding nhimng kich thich phére tap hon, béi nling Ie tiép nhfn (hay dung lugng tigp nhan) lic nay nhiéu va cao hon bat ky thoi diém nao cia tr8, Néu ching ta cin mang dén cho tré cing nhiéu kich thich phiée tap, tré cng due hinh, thanh nhiing nép gap théng minh trong nao. Tuy nhién, cn nhé ring khong duge kich thfch qua manh, va néu khéng lip di lip lai nhieu Tin céc kich thich dé thi cling khong dat durge vige tao 16i mon trong nao tré. Va mot iu nia Ia nh§n thie céa tré kh6ng chi phy thude vao nhan thie bin nding (pattern) nh trén, Vi dy nhurvé ngén ngGy, tré khOng chi hoc theo céch ty nhién, ma mét mit tré van phai hoc timg tir don gidn mét. Néu chi hge bing ban ning thi tré khong thé tign b6 trong nhdn thie durge. Vi thé, bén canh vige cho tré nghe nhiing ngén tir phong ph, thi vige lip di lip Jai nhing tir than thuge quanh tré la diéu rat quan trong. ‘Tir true t6i nay, ching ta throng cho ring, véi tré em, khdng can phai day db gi dic Digt thi ede tré cding c6 thé néi durge khi tré é Khoding trén du6i 1 tudi, tire 1a chi cin dyza vao cdch hoe ban ning, Tuy nhién, theo céc quan sét thye nghiém gin day cho thay, tré em cang durge nghe nhiing tir ngit phong phii bao nhiéu thi cing durge phat trién ngOn ngit sém, va khd nang dién dat ¢ ciia tré ciing tot bay nhiéu. Cé mét diéu twéng nhw dong nhién ma rat nhiéu béc phy huynh ching ta khng hay biét. D6 la dé tré nh mt tir nao dé, thi c6 thé bé me phai lap lai tir d6 rét nhieu Fan. ‘Nhung dén ti tiép theo, chi cin c6 géng bing mét phiin mudi tir truée dé, tré van c6 thé nhé duge. Va v6i céc kich thich tiép theo, phan tmg ca tré cdn nhanh hon nia do cée dvrong dn phan ting cia tré da durge hinh than, Cée dig din trong no cang duge hinh thanh sém, thi cdc dong dan dé cing tuyét voi, cang bat du cham thi duéng dan cang kém di. Tai sao lai nhuvay? ‘Nao tré khi sinh ra hoat déng duge la nhéy syrlién két gitra cde té bao. Sy lién két nay urge tao ra béi ndo e6 kha nang tiép nhan duge eac kich thich xung quanh. Kich thich eng duge lap di lp lai nhi€u Tan, céc méi lién két gitra cde t@ bao cing mé rng, din dan giip ‘to ra cée dwéng dn khign cée kich thich sau dé duge lan truyén dé ding hon. Néu nfo ft durge tigp nhin kich thich, tire 1 méi trong xung quanh nghéo nan thi céc té bao ndo va nhiing méi lign hé gitra chting khéng phat trign dwgc, va hoat dong cia cdc dong din cing kem di. Cir nhw vay, dwrdng din dan duge tao nén cho dén khi tré lén 6 tudi. Mot khi da duge hinh thanh, dwéng dan coi nhw da én dinh, rat khé thay déi. Sau 6 tuéi, cho di tré dvge cung cap vige gido duc tét di chang nifa, thi cfing khong thé tao duge cdc ding dan méi, ‘béi khéng con ché dé cac kich thich méi dirge lan truyén dé dang. Nhu vay, nhé duge gido duc tir khi 0 tuéi cdc duéng dan méi dugc mé rong, nang lye cita tré duge tién bo nhanh chéng. Do dé, cde bée phy huynh phai throng xuyén tgo kich thich va méi trrdmg phi hop véi tré, néu khong b6 nao cia bé sé bi ngung tré, khong phat trign durge. Nho céc suy nghi va qué trinh hoc tap thich hgp, sé ting cuong durge ning lyre tuyét voi cia tré so’sinh bing cfch tao ra cée dong din cing nhw sy lp ghép phite tap gira ching, Chang han, néu tré dwgc hgc violon tir 2-3 tuéi thi kha ning nghé thuat sé ty nhién. ngam din vao tim hn. Néu duge day tir o tudi thi nhiing dung diin xudt she sé durge hinh thanh gitta céc té bao, dé dang tiép nhén nhimng diéu doi héi ning lye cao. Kha n&ng hoc tap bam sinh nay chi cé & tré em, ma khéng c6 & ngwdi lon. Ta c6 thé thay hoat dong cia ching nhw sau: Khi ede tré sorsinh duge kich thich, nhé ning lye hoc tap bam sinh xudt se, ede kfch thich 46 durge Iuu Tai trong nao. Ching khong biéu hign ra bén ngoai ma duge hu gittlai di tré c6 sfin kha ming cdm thy rat ky digu, tir d6 din dan, tré ty minh dinh hinh durge van 8 mét céch v6 thie. Tir bao quat dén cy thé, ndo tré nhwr mét cudn phim tyr dng ghi lai cde kich thich ma khéng hé dé s6t. V6i qua trinh nhw vay, sau 3 tudi, tré bit dau biéu hién cdc hoat d6ng, tinh cach, tai nang dé bat dau buéc vao théi ky phat trién tri tug. ‘Vi dy nhu vige hoe ngon ngét. Sau 3 tuéi, vdn tir cia tré duoc tng lén nhanh chéng. ‘Tré c6 thé ty néi durge nhieng tir khé ma khéng nhiim in, Bé 1a nho nén tng sé-hiru ning Ie hoc tip tw nhiégn & giai doan v6 thire. Lie nay, tré khong nhiing c6 duge nhimng von tir rigng, ma cdn sé hiru nhing dc trung vé am digu hoffe tigng me dé. 22. Hoc tap ban nang tao nén tai nang Nang lye tiém an gidip tré lu lai cde dn trong trong cdc day thin kinh cia nao b6 goi la “Kha ning hge tap ban ning (Pattern)”. Céch hgc nay cita tré em hoan ton khée v6i edch hoc cha ngwéi lon. Tré khong hoc bang c4ch hiéu ting van dé mot dé mang chting vao trong nao b6, ma tyr dong tigp nhan cée sy vat hién tong, khéng cin phan bigt kh6 hay dé, 19i dura vio durong din co ban eta nao. Céch thére hge nay khéng phan biét sy khé d cita Gi trgng hoc, nén chting ta cang gitip tré dura cfc théng tin & mire d6 cao thi cang dé tao ra tai ming 6 miére d6 thién tai, Bang ning lye vén c6 nay, sau khi sinh vai théng, thi nhing hanh dng nhw hanh dng cia bé me cing ty nhién khdc sau vao tm trf cba tré. Cho dén nhiéu nam sau, khi bang tudi 6 me bay gid, tré sé boc I6 cdc hanh dng, sé thich, xu huéng giéng hét bé me ngay true. Vi vay, mie di ngudi ta thubng cho ring sy gidng nhau d6 Ia do di truyén vé mat tinh eéch, nhung thye té 46 18 két qua cia qué trinh hoc tap, bat chuéc tyr nhién khi cdn so sinh. Nhory thie tigm an, nding lyre hoc tap bam sinh nay cba tré cang cao néu tré cang gin méc 0 tuéi, va chi ¢6 cho dén Khi tré durge 6 tudi. ‘Vi du: O giai doan nang lye hoe tap bam sinh cita tré cdn cao, hang ngay néu tré nhin thay bé choi c®, thi tré ciing sé nap cdc hinh Anh v8 céch di hay ce nurée c& cia bé vao trong durong din cia nio, dé cé duge kha nang choi cév xuat sfe. Mie di khi lén lén, tré phai tiép cn v6i nhiéu kién thie phite tap hon, nhung chfnh nhd§ thére tiém niing tao nén céc hinh anh ma tré timg thay trong qué khif, durgc lun lai trong céc duéng din cia nao, chi khéng phai lA nhimng khai nigm va nguyén ly choi cér gitip tré c6 durge kha ning thién ‘tai. 23. Phat trién nang luc tré theo trinh tr Nhu vay, cc bac phy huynh can lwu § nhimng diém gi khi gido dyc tré tir o tuéi? Néu bo me cé hiéu biét hay khdng cé dti sy hiéu biét dé day con theo ding trinh tyr, cing c6 thé tao ra sy khdc biét trong sy phat trién cia tré. Ching ta can biét nhimng thé ty phat trién sau dé c6 due phwrong phép gido duc pha hop. Néing le phan bigt: Biét tén va cong dung ciia cae sy vat Déi v6i tré sor sinh, diéu quan trong véi tré hon tat cA moi thér A tinh cém dm ap vA nhimng 10% n6i tran diy tinh yéu thong cia ngudi me. Néu me cho bé nghe da dang vin tir thi tim hin tré cang tré nén phong phd. Sy phat trign tam sinh ly cia tré phy thude nhiéu vio vige bé me ¢6 ndm bat dye phwong phap sir dung ngén tir yéu thuong 4é day dé tré hay khéng. Vira méi sinh ra, bé chua thé cit ting néi duge, song bé me cin cé sy tin twéng ring, che ch4n con minh dang hiéu nhiing gi minh néi, dé tfch eye sir dung nhiéu ngén tir chtra dyng tinh yéu voi bé. Digu nay d6ng vai tré quan trong dtu tién gidp tré din dan hinh dung durgc ddi sdng xung quanh. Tré cang duge tiép nhan nhiéu tir ngir, cing duge phat trién vé tinh cdm va tri tué. Chinh sy phat trién ngén ngirla etka ngo dé tré buée vao thé giéi noi tim phong pha. 6 cau chuyén v8 c6 Helen Keller & MY. Khi lén 6, c6 bé da bi ma va diée, khéng thé phat trién tinh edm, tri tué theo céch cia ngudi binh thurng. Cé bé trér nén thé I véi cach cu xir khie thurong, Nhung sau 46, nh co duyén gip g6-v6i cd gido Anna Sullivan, Helen Keller bat diiu durge hoe ngOn ngét, phat trién tinh cdm va dan tré thanh mét nhan vat xudt sdc, néi tiéng trén thé giéi. Qua cdu chuyén cita Hellen Keller, ta c6 thé thy, ng6n ngir dong. vai trd quan trong nhu thé nao déi véi sy phat trign cita con ngudi. Chinh vi vay, brée dau tign trong hanh trinh phat trién tri tug ctia tré, cin phat trién nang lye phan biét sy vat hién twong qua ng6n ngir. “Nang lye phan biét” la kha ning nh§n biét tén goi va cong dung cia sy vat. Vi dy, chiing ta c6 thé phan biét cdi but chi va ee nhé 2 tén goi khae nhau va cng dung cia bit chi la viét va cong dung ciia c6c 1a dung nwée dé udng, Dé gitip tré phat trién nang lye phan Digt, dau tién, clin chi cho tré biét cée sy vat xung quanh minh. Sau d6, c6 thé ding cdc tém thé c6 tranh vé, néi cho tré nghe tén cia bite tranh; hoc cho tré xem cdc cud sch ¢6 hinh, nh, chi cho tré tig d vat trong séch va goi tén chéing... Ngoai ra, b6 me nén day cho tré biét ede bd phan trén than thé minh: Bay 1a chan cia con, day la tay, day 1a mili, day 18 migng... Cé fp i lip lai, hang ngay nhurvéy sé gitp tré phat trién ming lye phan biét. Phat trién néing kee so sanh: Giiip tré hiéu sw giéng nhau gitka céc sy vat. Buc tiép theo sau phat trién mang lye phan bigt 1a phat trién nang lye so sanh. ‘Nang lye so sénh kha nang hiéu duge sy gidng nhau gitta cée sy vat, la vige tré biét durge cai nay gidng cai kia. 1 tudi la lie tré da bat du biét n6i cing 1a Nic bé me gidp tré c6 durge kha ning so sanh. ‘Vi dy, khi doc truygn tranh cho tré, dén doan c6 hinh qua to, bé me e6 thé vio bép lay qua téo ra va chi cho tré sy ging nhau gitra tranh va vat that. Hay chi vao cde diém giéng nhau va néi v6i tré vé “sw gidng nhau khac nhau”. Dé chinh la kha nang so sanh. 24. Hiéu vé thif wy trong qué trinh nhn thitc cia tré Buc tigp theo sau viéc phat trién n&ng lye so s4nh la phat trién nang lye phan loai. C6 rat nhiéu céch phan loai, ching han nhur phan logi céc mau sfc, hinh ding, em trai va em géi, rau va qud, con chim va con tht... Tré choi mau sée: BO me lay ra 5 tém thé mau dé va 5 tm thé mau xanh, Sau d6 bé me dé eée tm mau 46 mGt noi, cdc tim mau xanh mot noi, ri chi vao céc tim khéng dng mau va néi véi tré: “Khong gidng nhau, khong gidng nhau.” Dé 1a céch co bin dé day cho tré biét céch phan Toi. Tiép theo, bé me trn Hn ede tém mau xanh va dé vao nhau, roi héi tré: “Mau xanh & dau, mu a6 & dau?” Néu tré n6i duge chinh xe mau xanh hay dé thi chémg té tré da biét céch phan logi. Bd me phat trién thém m@t bwée nifa bang ciu héi: “CAi khong cdng mau v6i nhiing cdi cén Iai 1a efi nao?” hay: “C4i khdée mau v6i nhimg c4i cdn Iai lA c&i nao?” va gitp tré tr Idi ding. BS me cin hung dn cho tré cm nhan duege cdc khai nigm trong tir ngtr nhw: “C4i khéng ging nhimg c4i cdn lai”. ‘Néu khéng dug day cdc khdi nigm vé sy khéc nhau, tré khéng thé biét dé phan loai duge. Va diéu cor ban nhét cia nang lye phan logi la kha nang nhén biét cdc sy khong giéng nhau tire la sy khéc nhau gitra cdc sw vat. Nang lec két hop: “Cai nao la hinh tron cé mau xanh?” Buc tiép theo trong viée phan logi I kha nang két hop. Két hop la vige ghép 2 nhan t6 tré-lén. Vi dy: Mau dé hoe mau vang la mot nhan 16, hinh tron va hinh tam gidc lA nhan t6 khéc. Két hop c4 2 nhan t6, ban c6 thé hai tré: “Hinh ‘tron mau dé la ci nao” hay “Hinh tam gidc mau xanb la ci na0?"... Phat trién nding kee téng hop béng tré choi Three Tips Kha ning téng hop a kha nding nh§n biét va phan dodn téng hop tir g nhan t6 tré-lén. ‘Vi du: Hinh tron nhé mau dé hay hinh tron to mau 46, duge hinh thanh ti 3 nhan t6 khée nhau. Néu nhén biét duge 3 nhan td may nghfa la tré da c6 kha nang tng hop. Cé mot phuong phép day tré khd ning téng hop la trd choi “Three Tips”, danh cho tré ‘tir 2 tudi tré én, trong dé ¢6 3 gai sau: Con sée Di gidy mau dd Céi gay sft Diu tién bé me néi cho tré nghe 3 khéi niém nay, sau dé lay tm card c6 hinh con s6e di doi giay mau dd, mang cdi gay sit, ngbi trén edi xich du, Nghe Tan thér hai tré chua higu dwg, nhung dén Tin thi ba thi tré da c6 thé hiéu chinh xc cdc khai niém. Ctr nhw vay, ban 6 thé cho tré téng hgp lp ghép tir 3 nhn t6 tré lén. Khi c6 durge nang lye nay, tré sé phat trién mie trf tug cao hon. BO me cAn Iwu ¥ trinh ty phat trign tia con minh dé c6 phrong. phap gido dye phi hop 25. Day tré 10 khdi niém co ban truéc khi tré di hoc ‘Trude khi buée vao tiéu hoe, tré cin durge trang bj 10 khai nigm co ban nh sau: Mau sdc (cor ban la 3 mau: D8, xanh, vang). Hinh dang (co ban g logi: Hinh vudng, hinh trdn, hinh tam gic). To nhé (phan bigt due ci nao to, edi nao nhé). Chit sé (1 cdi, 2 edi, 3 cdi...hay 861, 2,3...) Larong (hiéu dure khai nigm nhiéu, it, mot nika, hon niva). Khéng gian (Khai nigm trén, dw6i, truée sau, phai tréi). So sinh (dai, ngfn, cao, thi...) ‘Thi ty (thir nha, thé hai, thir ba...) ‘Thoi gian (hOm qua, hom nay, ngay mai, miy gid, trée nm phi...) ‘Tién (1 nghin, 5 nghin, 10 nghin...) Sy phat trién tri tué cita tré bat ngudn tir viée tré hiéu durge 10 khai niém co ban trén. Trong giai dogn tré tir 2 dén 3 tuéi, hing ngay bé me hay nhac dén cang nhiéu khai nigm ang t6t dé tré nhan biét va ghi nhé ching, Day 1a nhiing khdi niém co ban thuge nang lye nh§n biét ban nang ma moi tré em trong thdi ky mau gido déu c6 thé biét. Déi véi cae tré gp tré ngai vé nhin théc, bj hdi chémg Down, bj bénh vé tinh thiin, cdm xtic hay tré ty ky... néu durge trang bj nhing khéi nigm eo bin nay, eéc trigu ching bénh cfing duge gidm nhe di. Khi kha ning nh§n thie phan biét cia tré duge ning cao, tré sé d8 dang vugt qua céc tré ngai, di v6i tré phat trign binh thung, cdc khéi nigm nay cé thé durge tiép thu tyr nhién thong qua cdc cau chuygn hang ngay v6i ngudi than trong gia dinh. Néu gia dinh xa0 hang va cée van 8 nay khéng durge nhac én khi trd chuyén, tré sé khé c6 syrlam quen va hhan ché khd ning nan thére. Céc khai nigm fin lugt duge giéi thigu nhw sau: 1) NhGn biét mau sée Ban hay day cho tré 3 mau co ban Ia a6, xanh, vang. Néu ding vat that dé day thi cang dé hiéu. ‘Tré choi: BG me ding tay chi va néi cho tré: Day la qua t4o mau dé, chiée bitt mau xamh, to gidy mau ving. Sau khi biét duge 3 mau co ban trén, hay dan gitp tré hiéu thém cdc mau tréng, den, xanh la ey, hing, cam nhat, tim... ‘Tré duge day vé mau se cang s6m thi cdng ¢6 kha nang phan biét durge sy khéc nhau tinh té gitra cae mau s4c, khéng chi dimg Iai & 10 mau ma t6i 20 mau thm chf 100 mau. Dé 1a diéu rat tt cho tri tug tré. Céch day tré nh§n biét mau sc tuyét voi hon cé 1a dua tré ra ngoai dé tré tan mat nhin thay ce mau sfc cba cinh vat ty nhién. Trong ty nhién cé mit tri mau dd lic hoang hon, bau trdi mau xanh, may mau tréng, dt mau nau, hoa né mau vang... khéng bao gid thiéu mau se. Ngoai ra, tir khi cdn nhd, hay cho tré tig cn v6i ede bére tranh néi tigng trén thé gi6i. Khi nhin biét va c6 sy tiép cn khée nhau vé mau sée gitka cfc hoa sf, tré cfing ¢6 thé phat trién n&ng lye nhgn thife cao hon. Khi tré lén 4, 5 tudi, bd me nén mua ede dung cy vé, truée hét la cho 3 mau co ban xanh, dé, vang, sau 46 day tré tr6n Ian 3 mau nay lai voi nhau dé tgo ra nhiéu mau s&e khée nhau. Hay d6ng vién tré tgo thém nhiéu mau s&c theo ¢ thich, sau d6 dat tén cho nhimg mau sdc méi ma tré da tao nén, gitp tré hiéu duge sy khée nhau gifta cdc mau cfing nh khuyén khich sy sang tao cia tré. Qua do, tré cling sé duge truyén niém yéu thich vé tranh, bat diu bang viée vé nhimng vét don gidn nhu hat du hay qua dau tay. 2) NhGn biét hinh dang B6 me c&n cho tré thay nhiéu hinh dang khéc nhau cia sy vat trong cugc séng hang ngay, gidip tré tiép cn véi khai nigm hinh khdi. Chang han, tir khi tré 1 tudi, hay cho tré biét ring éng mat troi hinh tron, cudn séch va cia sé hinh vuéng, ngon nti hogc cai céy hinh tam gidc... Sau d6, hu6ng dan tré hiéu thém vé nhiéu logi hinh dang khéc nh hinh céu, hinh chir nhét, hinh sao, hinh chir thép, hinh binh hanh, hinh thoi... B6 me cing nén gitp tré vé cdc hinh trén, hinh vuéng, hinh tam giéc... d6 bang but chi, béi khd nang vé tranh hay viét chit gidi déu bat dau bang viée tré vé nhiimg hinh dang co ban trén. Buc tigp theo trong giéo duc hinh dang sy. vat ld cho tré tig xiie v6i nhigu dang hinh khéi, bang céch ciing tré choi tré choi xy nha, gitip tré hiéu vé cc hinh amb lép thé trong khong gian. Cong vige sang tgo d6 vat cing durge bat dau tir nhimg trd choi hinh kh6i nh xép cay hay nan dat. Qua ce trd choi nay, tré duge truyén tinh yéu déi véi céng vige sing tgo sin phim, nhat 1a nhimg tré yéu thich vige thiét ké nhiéu hinh khdi khée nhau. Cn khuyén khfch tré sing tgo ra nhiéu dang m6 hinh bit ky lée nao tré c6 thai gian réi. Nhimng hoat dng nay 1a nén ting dé xuat hign nhimng nha thiét ké tuong lai. Ngoai ra, nhiing tré choi ghép hinh tinh xdo cing g6p phn nudi dung kha niing tinh todn chinh xéc, khd ning tp trung, tu duy va sfng tao cia tré, fing c6 mt sé phurong phap day vé hinh dang rit t6t bai sy phong phé cia né nh: Cho tré xem quée ky cba cée nude trén thé gid, cdc déiu higu trong bin d9, hoe bién bao wrong phé... Ngoai céc khai nigm hinh dang, bé me cting c6 thé day vé cong dung va noi sir dung cée dé vat dé dé lam phong phi déi séng ctia tré. 3) NhGn biét to - nhé To-nhé la khai nigm kha dé hiéu d6i voi tré. Trong cude séng e6 rat nhiéu d6 vat to nhé khée nhau nhu:: B6 to/con nhé, con voi to/con kién nhé... Vay tir ic nao c6 thé day tré khai nigm to/nhé nay? Dé 1a tir khi tré trén dw6i hai tuéi rw6i. Tré ¢é thé nhan biét due hinh trén to va hinh trdn nhé, hay mén &n to, mén &n nhé. Thong thu’dng, néu cho tré xem va chon mén &n to hay nhé, tré sé chon mén in to, 4) Nhén biét sé trong Dé nudi dwrdng tré gidi v8 todn hoe, vige quan trong la cin cho tré tip xtic voi khai nigm sé hgc e6 trong cuge sng cdng s6m cang tét. Vi dy, trong bira Zn, o6 thé néi: Bay 1A bat ca bé, day la bat cba me, day a la bat cia con. Ching ta 06 3 chiée bat. Khi tim, bd me chi cho tré cdc bé phan trén than thé con nhw: Con ¢6 2 con mat nay, c6 1 cdi mili nay, c6 1 céi migng, c6 2 cdi tai, e6 5 ngén tay nay... Khi ra ngoai, bd me cing con dém sé bac cau thang, dém s6 xe dap dang dung trén via hé... D6 1A nhimmg céch gidip tré chi ¥-vé cdc con s6, ‘tird6 mudi duémg kha nang v8 toan hge cho con. Nhiing vige nay bé me cin lim tig chit mét, va phai lam hing ngay. 5) NhGn biét vé hrong ‘han biét v8 lugng la vige tré hiéu duge cdc khdi nigm nhw nhiéy, it, mt mia, thém chit nifa, hon nffa... Trong cuge séng hing nga, tré c6 thé nh4n biét duge cdc khai nigm nay m9t céch ty nhién. Vi dy: Khi rét sia hoc muée hoa qua vao cc, bé me hi: “Cée nao nhiéu hon, eéc nao it hon?"; “Con rét mét ntka céc di”; hoe “Con rot thém chit néra nhé!”, Lén hon chiit nifa, durge bé me dan di siéu thi, tré sé dre trai nghigm nhiéu hon. Ching han bé mg day cho tré 200g thit la bao nhiéu, 1 lft nuéc la khodng thé nao... Lim duge nh. vay, khi bude vao tiéu hoe, tré sé e6 kha ning tot vB tinh ton. 6) NhGn biét vé khéng gian 6 1a kha ning hiéu duge céc khdi nigm khng gian nhw: Trén/dwéi, tréi/phai, ‘truréc/sau, trong/ngoai, xa/gan... Bé me cé thé day tré nhiing diéu nay thong qua cée vi du cu thé dé tré d8 hiéu nh: Phia trén/phia dw6i cia c4i cay, tay phai/tay trai cha tré, bén trong/bén ngoai cia cdi hép, qua bong durge ném xa/sin. ‘V6i ning khdi nigm khé hon nhw bén phai - bén tréi, bé me cin c6 bign php day day uy thé hon, vi dy: “Tay con cam diia in com Ia tay phai’, hoc “tay con cm bat la tay pha’... 7) So sénh La vide tré c6 thé so sinh dic diém gitta 2 vat. Vi dy: Céi nay nhiéu hon cai kia, edi nay tohon céi kia... BG me o6 thé ldy 2 chiée bit chi, roi hdi tré: “Céi ndo dai, e&i nao ng&n?” hay “cdi bit chi nay dai hon edi bit chi kia”... C6 rat nhiéu cp tinh tir trai nguge nhau thudmg durge sir dung khi so sinh ma ban cin day cho tré biét. Vi dy: Nong >< lanh; nhanh>< chm; ngot > < ding; s6m >

Potrebbero piacerti anche