UNIVERZITET U TUZLI

FAKULTET ELEKTROTEHNIKE
ODSJEK:AUTOMATIKA I ROBOTIKA
PREDMET:INSTRUMENTACIJA

SEMINARSKI RAD
INSTRUMENTACIJA

STUDENT: PREDMETNI NASTAVNIK

Adnan Nuki dr.sc.Jakub Osmi,vanr.prof.
Zadatak 1.

Dva vodia iz transdjusera sa diferencijalnim izlazom registruju signal amplitude 1(V) i

frekvencije 60(Hz).Izlazni signal iz transdjusera je amplituda vrijednosti 10(mV) i
frekvencije 1000(Hz).Odrediti izraz za Vcm ,Vd ,i za apsolutne signale na oba vodia u
odnosu na masu.

Rjeenje:

Vcm = 1(V) = (V1+V2) (1.1)

Vd = 0.01(V) = V1-V2 (1.2)

Sabiranjem jednaina (1.1) i (1.2),dobijamo sljedee izraze:

V1 = Vcm+ = +0.005 (1.3)

V2 = Vcm- = -0.005 (1.4)

Zadatak 2.

Pojednostavljena interna struktura OP ima izlgled kao na slici. R = 10(k), = 100.

a)Odrediti vrijednost diferencijalnog pojaanja Ad u sluaju Gm1=Gm2=G = 10(mA/V).
b)U sluaju Gm1=Gm - Gm, Gm2 = Gm + Gm,odrediti izraze Ad, Acm, CMRR.
c)Ako je Ad = 80(dB) i dvije se transmitanse meusobno razlikuju za 0.1% u odnosu na
njihovu srednju vrijednost,odrediti Acm i CMRR.

Gm1V1

V3
Gm2V2 R3

Slika 2.1
Rjeenje:

a)Gm1 = Gm2 = G

Vd = R(Gm2V2 Gm1V1) = RGm(V2 V1) (2.1)

V3 = Vd = RGm(V2 V1) = Ad(V2 - V1) (2.2)

Ad = RGm = 100 101031010-3 = 104 (A/V) (2.3)
Ad/dB = 10logAd = 20log104 = 204 = 80(dB) (2.4)

b)Vd = RGm2V2 RGm1V1

Vo = R(Gm2V2 Gm1V1) = R(Gm2V2 + GmV2 Gm1V1+ GmV1) (2.5)

Vo = RGm(V2 V1) + R Gm(V2 V1) (2.6)

V3 = AdVd + AcmVcm (2.7)
Ad = RGm = 104 (2.8)
Acm = RGm (2.9)

c)
100 = 0.1 = (2.10)

CMRR = 20log = 20log = 20log = 60 (2.11)

Acm = Ad = 104 = 10 (2.12)

Zadatak 3.

Idealan OP sa R1 = 15(k) i R2 = 5(k) se koristi za realizaciju +5(V) izvora napajanja

koristei referencu od -15(V).Nacrtati kolo ako su otpornici sa tolerancijom po
1%.Odrediti graninu vrijednost izlaznog napona,ako referenca -15(V) takoe moe da
varira odrediti granine vrijednosti izlaznog napona.

R2
R1
Vi

Vo

Slika 3.1
Rjeenje:

Vo = Vi = - Vi = (15) = 5 (3.1)

R1 = 15 (k) (3.2)
R2 = 5 (k) (3.3)

Vo = -Vi = 15 (3.4)

15 Vo 15 4.9 Vo 5.15 (3.5)

Za Vi = -15 0.15 (V)

Vo = -V2 14.85 Vo 15.05

49 Vo 5.15

Zadatak 4.

Na slici je prikazano operaciono pojaalo koje se koristi za realizaciju invertujueg

pojaala ije je nominalno(idealno) pojaanje G= -R2/R1.Da bi se kompenziralo smanjenje
pojaanja zbog konanog A otporniku R1 se dodaje paralelno ent otpornik Rs.
Pokazati da se idealna kompenzacija postie kada je = .

R2
Rs

Vi
R1
i=0 A
Vo

Slika 4.1
Rjeenje:

R1' = R1 || Rs = G=- (4.1)

= (4.2)

V_ = Vo = (4.3)

Vi = Vo = - Vo (4.4)

G' = =- G = G' (4.5)

=- (4.6)

= (4.7)

(R1 + Rs)A = ARs + RS + (R1+Rs) R1A = Rs+GR1 + RRs (4.8)

= (4.9)

Zadatak 5.

Koristei opraciono pojaalo i otpornike realizovati funkciju Vo = -(k1V1 + k2V2) = -(4V1

1/3V2).Izabrati relativno male otpornike takve da struja iz izvora V1 i V2 nije vea od
0.1(mA) pri naponu od 1(V).

R1
V1
Rf
R2
V2
V-
Vo

Slika 5.1
Rjeenje:

V- = 0; i1 = ; i2 = ; i f = i1 + i 2 = =- (5.1)

- = + Vo = (5.2)

=4i = ; i1,i2 0.1 (mA) (5.3)

R1 = = 104 = 10(k) (5.4)

R2 = = = 104 = 10(k) (5.5)

= 4 ako je R1 = Rmin1 = 10(k) Rf = 40(k) (5.6)

= R2 = 340(k) = 120(k) (5.7)

Zadatak 6.

Izvesti izraz za naponsko pojaanje Vo / Vi kola na slici.Operaciono pojaalo je

idealno.

R2
R1
V-
R3
Vi Vo
V+
R4

Slika 6.1

Rjeenje:
V+ = Vi ; = (6.1)

= V- Vo = Vi (6.2)
Zadatak 7.

Izvesti izraz za pojaanje zajednikog signala Acm i diferencijalnog pojaanja Ad sklopa na

donjoj slici.Operacino pojaalo je
idealno.
R1

R1
Vi1

R3
Vi2
Vo
R1

Slika 7.1

Rjeenje:

Ekvivalentna ema sklopa sa slike (7.1) je :

R2

Vi1 R1

R3
Vicm Vo
Vi2
222 R1
222

Slika 7.2

Pri emu vrijedi da je :

Vicm = (Vi1 + Vi2) (7.1)

Za odreivanje Acm Potrebno je sklop predstaviti kao na slici (7.3) (princip superpozicije)
 R2

R1

V-
R3 V+
Vicm
Vo
R1

Slika 7.3

Vrijedi da je:
V_ = V+ = Vicm (7.2)

I1 = (Vicm V-) = = Vicm (7.3)

Budui da je i1 = i2 to je :

Vicm = Vicm - Vo (7.4)

Vo = Vicm Vicm = Vicm (7.5)

S druge strane,prema principu superpozicije je:

Vo = Vo1+Vo2 = - Vi1 + Vi2 (7.6)

Zamjenom dobijamo:

Vo = - (Vicm Vd/2) + (Vicm + Vd/2) (7.7)

Ad = (7.8)

Acm = (7.9)
Zadatak 8.

Invertujue pojaalo nominalnog pojaanja -20 koristi operaciono pojaalo pojaanja Ao =

104 i propusnog opsega jedininog pojaanja fz = 106 (Hz).Odrediti frekvenciju propusnog
opsega f3dB invertujueg pojaala.Koliko je pojaanje pojaala na frekvencijama 0.1f3dB i
10f3dB?

R1
R1
Vi

Vo

Slika 8.1

Rjeenje:

Gnom = - = -20 ; Ao = 104 ; fz = 106 (Hz) (8.1)

Vrijedi da je:

G(s) = = i t = Aob (8.2)

Takoer je:

A(s) = = (8.3)

Uvrtavanjem (8.3) u (8.2) dobiva se:

G(s) = (8.4)

Ao>> dobija se

G(s) = (8.5)
Za s = j je:

G(j) = (8.6)

Prema tome je:

3dB = = = 247.6 (kHz) (8.7)

f3dB = 47.6 (kHz)

G(j) = (8.8)

- = = = (8.9)

Za f = 0.1f3dB = 0.13dB

- =0.13dB =- = -19.9 (8.10)

Za f = 10f3dB = 103dB

- =103dB =- = -1.99 (8.11)

Zadatak 9.

Na donjoj slici operaciono pojaalo 741 ime Iinbias = 80(nA),IOS = 20(nA) i = =

2(mV).Koliki je ofset izlaznog napona? Pojaanje pojaala je A = 105.

R1 = 1k +15V

741
Vin
R3 = 100k
-15V RL = 2k Vout

R2 = 100

Slika 9.1

Rjeenje:

Vrijedi da je:
Iinbias = (IB1+IB2) i Iinos | IB1 IB2 | (9.1)

Iinbias Iinos / 2 IB1 Iinos + Iinos/2 (9.2)

Iinbias Iinos / 2 IB2 Iinbias + Iinos/2 (9.3)

70(nA) IB1 90(nA) (9.4)

70(nA) IB2 90(nA) (9.5)

U sluaju kombinovanog efekta i zbog pobudnih struja i razlike napona baza-emiter

ulaznik tranzistora je:

IB2 = i1 + i2 = - = - Vx = Vx (9.6)

Vx = = BVoutos BR3IB2 (9.7)

 B= (koeficijent povratne sprege) (9.8)

Nadalje je:

Voutos = AVinos (9.9)

S druge strane je:

Vinos = Vbe - Ib1R1 Vx = Vbe Ib1R1 (BVoutos BR3IB2) (9.10)

Iz (9.9) i (9.10) slijedi:

Voutos = (Vbe Ib1R1 + BR3Ib2) (9.11)

Prema tome,uvoenjem povratne sprege dolazi do redukcije ofseta izlaznog napona za

faktor 1 + AB(pogledati predavanje).
Vrijednost izraza u zagradi e biti maksimalna(po apsolutnoj vrijednosti) ukoliko je (V be)
= sing(-IB1R1 + BR3IB2) .

Prema tome max| -IB1R1 + BR3IB2 | e biti postignuto ukoliko je IB1 = 90(nA) i IB2 = 70(nA).

max |Voutos | = |-2.0664| (V) (9.12)