Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
20160823
emailgmzhang@tsinghua.edu.cn
DOI10.7693/wl20170303
( 100084)
Majorana
* (20121302227)
154 46 (2017 ) 3
1 2+1
70 Ettore Majorana
Dirac
Majorana
Majorana ( MZM)
Majorana () MZM
MZM
Majorana MZM
2N MZM
Majorana 2N1 N1
MZM
[1]
(WIMP)Majorana
Majorana
MZM
Majorana Majorana
Majorana s
Majorana
MZM
s
MZM
MZM
p p+ip
Majorana 2 Majorana
Schrdinger
46 (2017 ) 3 155
E= 0 i
p2/2m( E p m 0 1 0 -i 1 0
1 = 2 = 3 = . (8)
) 1 0 i 0 0 -1
Weyl Majorana
E i p -i (1)
t
Schrdinger Weyl
0 0 i 0 -i
0 = = . (9)
i = - 1 2 . (2) 0 0 i 0
t 2m
Majorana
0 -1 1 0 0
E 2 = p 2 + m2 0 = i = i
1 0 0 0
KleinGordon (10)
0 0 3 0 2
2 = i = i .
- 2 - m2 = 0 .
2
- 0 - 2 0
2
(3) 0
t
(10) i (i = 0123)
KleinGordon Majorana Dirac
Dirac (6) Majorana
Dirac 4
( x ) Dirac
i = ( p + m) ( x ) (4)
t Majorana ( Majorana
x = x = (tx ) 4 x 3
Dirac )
i (i = 123) Majorana
(4)(3) Dirac [2] Weyl Dirac
= ( R L ) (6)
T
i
{ } =
i j ij
2
i = 1 {i} = 0 2 = 1 (5) (i t - p ) R - m L = 0
(11)
Clifford 3+1 (i t + p ) L - m R = 0 .
i 4 Majorana
Dirac 44
44 Dirac c( x) = ( x) (12)
3+1 4
(i t - p ) R - im R 2 R* = 0
(13)
(i t + p ) L + im L 2 L = 0 .
*
Dirac
- 0 0 0 -i 0 i
= = (7)
0 - 0 -i 0
156 46 (2017 ) 3
Majorana
Majorana
Dirac
Majorana 3 Majorana
Dirac U(1)
Dirac 3.1 p
Majorana
U(1)
MZM
Majorana Kitaev p
[3]
H =-t ( cj c j + 1 + cj + 1 c j ) - cj c j - 1
Majorana MZM
j 2
(18)
+ ( c c
j
j+1
*
]
+ cj + 1cj )
j N
t
MZM
Majorana (
MZM )
(13)
c j c j + 1 c ( x ) x c ( x ) p
Majorana
p
c j = 1 ( j1 + i j2 )cj = 1 ( j1 - i j2 ) (14)
2 2
j1 = cj + c j j2 = i ( cj - c j ) . (15)
H =[(-2t cos q - ) cq c q + i( sin q)cq c-q
i j q
(19)
{ } = 2
i j ij . (16) + i*(sin q)c q c -q] .
Bogliubov
n j = c c j = 1 (1 + i j1 j2 ) .
(17) E ( q) = (2t cos q + ) + (2| |sin q)
2 2
. (20)
2 j
n j 0 1 | | = 2t
MZM i j1 j2 1 1
MZM Dirac
MZM
Majorana (14)(18) Majorana
46 (2017 ) 3 157
2 j [
H = i - j, 1 j, 2 + (t + | |) j, 2 j + 1, 1
(21) Dirac
]
+ (-t + | |) j, 1 j + 1, 2 .
a j = 1 ( j, 2 + i j + 1, 1)a j = 1 ( j, 2 - i j + 1, 1) . (24)
2 2
(i) | | = t = 0
(23)
H = - cj c j - 1 (22) N-1
j 2 H = 2t a j a j - 1 (25)
j=1 2
a j
(ii) | | = t = 0
N-1 (23) 1, 1 N, 2
H = it j, 2 j + 1, 1 . (23)
j=1
MZM (1 N )
Kitaev
| | = t = 0
| | = t = 0
1
Kitaevp
MZM
1 Kitaev (a) | | = t = 0
s
MajoranaDirac
(b) | | = t = 0
Majorana Dirac (c)2t Kitaev [4]
H = dx - 1 2x - + i 2 x + V x 1
2 (a)(b)
2m
+ ( + h.c.) ] (26)
i 2 x
V x 1
(V x = g B B )
2 p
p MZM(b)
(a)
( + h.c.)
p 2
158 46 (2017 ) 3
| | + 2 < V x
2
4
MZM InSb InAs
dk x dk y
p [56] C=
4 (
h k h k h
x y
)(29)
g
h
3DelftInSb70 mK
0
0 mT 490 mT 10 mT 100 mT
p+ip
0 1 0 1
MZM [4]
f
3.2 p+ip
MZM
p x + ip y p x - ip y
p+ip
{
H = d 2 r + - -
2
2m
(27)
[
+ 1 0 e ( x + i y ) + h.c. .
2
i
]}
{
3 [5]
H = d k2 k k - k
2 2 2
MZM
4 2m
2 [
+ 1 0 ie k ( k x + ik y ) k + h.c.
i
]} (28)
k
= 1 d k2 (k -k ) h k
2
2 4 -k
h kx = - 0 ( k y cos + k x sin ) h k = 0 ( k x cos -
y
k y sin ) h kz = k -
2 2
2m
4
Nambu
46 (2017 ) 3 159
n p+ip
MZM
MZM
p+ip
( n + 1) ( n + 1)
n -i i
=e 2
= e 2
() . (31)
H edge = d 2 r{- +
i[(n + 1) + ] (30)
+ 1 0 e r + i + h.c.. n n
2 r
n n
n Abrikosov
m
Schro dinger (30)
m 0 m 0
E min = - E mout = (32)
R R
-i 2 - r -i 2 r
e dr
e dr
= e e =e e
Rin Rout 0
in im out im
0
.
+i 2 +i 2
m m
e -e
(33)
5
5 p+ip (a)
(b)
(c) ( MZM)
(d)
0 n
MZM
n
160 46 (2017 ) 3
MZM n
MZM
n/2 n
MZM
MZM
6 MZM MZM
MZM
s
p p+ip i - j j i k k ( k ij ) . (34)
[7]
Uij = 1 (1 + i j ) . (35)
2
2N MZM k i j
s k Uij kUij (36)
U
p+ip Fu [U12 U 23] = 1 3 (37)
s
Majorana
4 MZM 1 2
3.3 Majorana 3 4 7 4 MZM
Dirac ca cb
MZM
c a = 1 ( 1 + i 2 )c b = 1 ( 3 + i 4 ) . (38)
Majorana 2 2
p+ip
MZMMZM
MZM
MZM
Majorana
n
(
)
6 MZM
46 (2017 ) 3 161
7 4 MZM ()
Dirac na nb
n an b ( n an b = 01) 1 3
U 312 = 3 1 = ( c a + ca )( c b + cb )
0
1
n an b U n an b = (-1) nanb
2 na
31 (39)
n = 1 - n Dirac MZM
MZM
U
n an b U12 n an b = 1 (1 + 1 2 ) n an b
2
i (1 - 2n a )
=e 4 n an b
(40)
n an b U 31 n an b = 1 (1 + 3 1) n an b
2
a 0 + b 1 a 0 + bei 1 (
= 1
2
(
n an b + (-1) nanb
n a
) )
Dirac MZM
Dirac [8]
MZM
MZM
4
4.1
80 2003 [9]
162 46 (2017 ) 3
()
(braiding group)
MZM
MZM
9(a) T
4.2 MZM 3 T
1 T
2 T
8 3+1 1 T 1 2
( [10]Fu Kane[7]
)
0
2+1
(
)
2+1
()
v=1/3
ei/3
8 () 1(1)(a)
3+1
1 2
1
1
2 (b)
1 2
( 2)
2+1 2
1( 2) 2
1
(c)
46 (2017 ) 3 163
(FM)
Q
Abrikosov
MZM
MZM
hc Aharonov
9 MZM (a)(TS) 2e
(NS) MZM[10]
Casher hc Q
MZM MZM (b) Fu 2e
Kane STIS Q Q
AC = hc =
= 0 2e c e
MZM 0 2
=0 Iv
( = 2/3 -2/3
Q [11]
)
2MZM I v = I v0[1 + A cos( Q/e )] (41)
Q
= hc Aharonov
2e
Q
Casher AC =
e
= hc MZM
2e
(41) A=0
Iv
MZM
10 MZM [11](
4.3 MZM
MZM )
s MZM i j1 j2
p+ip 1 MZM
s 2N
(STIS ) MZM MZM
N
MZM MZM
MZM
MZM 9(b) 2N MZM
MZM N
P = (-i 2j - 1 2j ) (42)
10 j=1
164 46 (2017 ) 3
2N MZMs 1 0 0 0
0 1 0 0
N CZ = . (44)
0 0 1 0
N1 0 0 0 -1
MZM
[4]2n+2
MZM n k
i 2k - 1 2k = 1 MZM MZM
MZM MZM
4 MZM
MZM
MZM 1 2 3
4nMZM4MZM 4
4 MZM i1 2
4k - 3 4k - 2 4k - 1 4k = -1
i
1 0 1 i
U12 = U 34 = e 4 U 23 = 1 (45)
MZM 0 -i 2 i 1
U12U23U12 Hadamard
i
1 1
U12U 23U12 = e 2 1 ~H .
n
(46)
2 1 -1
Pauli
i
(U12 ) = e 2 1 0 ~Z
2
Hadamard X (47)
0 -1
Y Z /8 [1213]
i
(U 23) = e 2 0 1 ~X .
2
0 1 (48)
1 0
11
1 1 0 1 0 -i
H = 1 X = Y =
2 1 -1 1 0 i 0
(43)
1 0 1 0
Z = T = i/4 .
0 -1 0 e
SWAP
Dirac 00 01 10
11 SWAP (CNOT)
Z (CZ)(
)
1 0 0 0 1 0 0 0
0 0 1 0 0 1 0 0
SWAP = CNOT =
0 1 0 0 0 0 0 1 11
0 0 0 1 0 0 1 0
46 (2017 ) 3 165
MZM 2
CZ CNOT
-i
U 34U12-1U56-1 = e 4
diag (111 - 1) ~CZ (52)
1 0 0 0
12 6 MZM 3 ( 0 1 0-i
4 0
U 34U54U 43U 21U65U54U 34 = e ~CNOT . (53)
ab )
0 0 0 1
0 0 1 0
13
MZM
MZM /8
[14]
13 Majorana
MZM
p+ip
6 MZM (1 2 3 4
56) 3 (nanxnb) Majorana
n a = 1 (1 + i1 2 )n x = 1 (1 + i 3 4 )n b = 1 (1 + i5 6 )
2 2 2 2
(49)
12
MZM
n an b = 00 01 10 11 (50)
MZM
(nx nanb MZM Dirac
6 MZM MZM Dirac
) MZM
MZM
(6 ) i
U12 = e diag (11 - i - i )
4
MZM
(6 ) i Onnes
U 34 = e 4 diag (1 - i - i1) (51)
i
Cooper
(6 )
U56 = e 4 diag (1 - i1 - i )
1 0 i 0 1 i 0 0
0 1 0 i i 1 0 0
U 23 = 1 U 45 = 1
(6 ) (6 )
2 i 0 1 0 2 0 0 1 i Majorana
0 i 0 1 0 0 i 1 p+ip
U (6) 6 MZM MZM
166 46 (2017 ) 3
MZM
<> ()
010-8264926682649277
Email physics@iphy.ac.cn
2
< >
( 1972 2012
40 476 68 )
( 180 /)
(1)
603 100190
(2)
46 (2017 ) 3 167