Sei sulla pagina 1di 184

Leisiom omndaa

Lecciones de lectura y escritura


Amuzgo de Guerrero
Leisiom omndaa
na nntseinaa tsa
ndo na nntseiljei

Lecciones de lectura y escritura

Amuzgo de Guerrero

Cuarta edicin
(versin electrnica)

Publicado por el
Instituto Lingstico de Verano, A.C.
Apartado postal 22067
14000 Tlalpan, D.F., Mxico
Tel. 5573-2024
2011
La mayora de los cuentos de este libro fueron relatados y
revisados por Rufino Gmez Martnez y Porfirio Reyes Gmez.
Los dibujos fueron hechos por Roberto Martnez de Jess. Todos
ellos son originarios de Xochistlahuaca, Guerrero y son de habla
amuzga.

Asesoras lingsticas

Marjorie J. Buck (Margarita Juanita Buck C.)


Amy Bauernschmidt (Maura Bauernschmidt S.)

2011 por el Instituto Lingstico de Verano, A.C.


Derechos reservados conforme a la ley.
Esta obra puede reproducirse para fines no lucrativos.

http://www.sil.org/mexico/amuzga/guerrero/L236-LeerEscribir-amu.htm

Primera edicin 1976 5C


Segunda impresin 1985 5C
Segunda edicin 1997 5C
Segunda impresin 2001 1M
Tercera edicin 2009 1.5M
Cuarta edicin 2011 (versin electrnica)

Lecciones de lectura y escritura


Amuzgo de Guerrero (amu)
Propsitos
Las lecciones de este libro fueron preparadas con el propsito
de facilitar a los hablantes de amuzgo el aprendizaje de la lectura y
escritura de su propio idioma. Los que ya saben leer el espaol
podrn estudiar las lecciones de este libro para aprender a leer el
amuzgo, y los que ya saben leer el amuzgo podrn estudiarlas para
adquirir mayor fluidez en su lectura y escritura.
El libro consta de 40 lecciones. En estas lecciones se ensean
las 36 letras del alfabeto amuzgo, de las cuales 22 son consonantes y
14 son vocales. Al final del libro, de la pgina 163 a la 166, se
muestran las consonantes y vocales del amuzgo.
En cada leccin se ensean una o ms letras o combinaciones
de letras y slabas en las que se usan esas letras. En las pginas 178
y 179 se encuentra una lista de las letras y combinaciones de letras
que se ensean en cada leccin.

Luaa mamona ljo tsiaa tsomwaa

Leisiom na chuu tsomwaa teiljeiina cha nncjaawajnaa tsa


ljeii omndaa ndo na nntseiljei joona. Tsa na wajnaa ljeii
omtsco ya nntseinaa leisiom na chuu tsomwaa. Mati tsa na
wajnaa ljeii omndaa saa etseiyoo etyee na nntseinaa ndo
na nntseiljei ya nntseinaa leisiommeii.

Tsomwaa chuuna 40 lesisiom. Leisiommeii cwitmoo na


chatso 36 ljeii omndaa. Naquii ljeiimeii 22 ljeii jndyuuna
consonantes ndo 14 ljeii jndyuuna vocales. Teiljeiinchu ljeiimeii
ntsquii tsom 163 hasta 166.

Cwii cwii leisiom majndaa cwaa ljeii mamona. Naquii


ntsquii tsom 178 equio 179 matsona ljo ljeii mamo cwii cwii
leisiom.

i
Cmo ensear cada leccin

1. Escuche a los alumnos leer la leccin.


2. Refuerce la enseanza de las vocales y de las slabas de la
leccin escribindolas en el pizarrn.
3. Pida a los alumnos que den ejemplos de otras palabras que
tengan las slabas que encontraron en la leccin.
4. Pronuncie las palabras de la leccin y pdales que identifiquen
las slabas que tiene cada palabra.
5. En las partes donde se indica en el libro que los alumnos
debern practicar la escritura copiando ciertas letras, aydelos
a hacerlo en su cuaderno y tambin a llenar los espacios que se
encuentran en el libro.
6. En donde se les indique a los alumnos dividir las palabras en
slabas, enseles cmo hacerlo. Una vez que hayan hecho
esto, pdales que lean las palabras y las slabas: primero de
izquierda a derecha (por renglones), y despus de arriba a
abajo (por columnas).
7. Dicte las slabas de la leccin para que las escriban de
memoria.
8. Dicte las palabras de la leccin para que las escriban de
memoria.
9. Pdales que escriban oraciones que ellos mismos inventen o
que alguien les dicte.

ii
Chiuu waa na mmo cwii cwii leisiom

1. Candi na nlanaa nna leisiom.

2. Cateijndei na nlanaatina vocales e slabas nacjoo


pisarom.

3. Cwaxe ndaan
a cwaa oom nquiuna na e slabaee.

4. Cwaxe ndaan
a ljo joo slabas oom na chuu leisiomee.

5. Yuu na matsona na catjeitsjaandyena ljeii, camojndyee


ndaan
a chiuu nlaljeiina ljeiiee ndo catsa na nlaljeiina
joona nacjoo cuadernom naana ndo mati calacatona
nacjoo leisiom.

6. Yuu na matsona na catona slaba camo chiuu nlana. Ndo


quia na jnda tona slabaee catsa na nlanaana oomee
ndo slabaee. Ya xee mati nndyocuena nlanaana
slabaee.

7. Catsa na nlaljeiina slabas na chuu leisiom cwe na ntyjii


nquena.

8. Catsa na nlaljeiina oom na candaa na chuu leisiom cwe na


ntyjii nquena.

9. Catsa na nlaljeiina ndyoooom na candaa na nlatiuu


nquieena oo na nncu nntsu ndaana.

iii
Leisiom 1 Leisiomwaa mamona
a o u s t

caso

1
ca so

so

caso o

2 3
o a u so

so sa su sa

su

caso tisu
casu tasu
casaa

Mata casaa.

2
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
sa so su
ta to tu

Cata Ita catoo


cata Ito catuti
mata Tito cati

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
3
Mata casaa. Mati catoo matayo.

Mata Ito. Mati Ita mataa.


Maquii cata Ita. Tacota Ita.

Maquii Cata catuti. Mati maque casaa. Mata Cata.

Maquii casaa catuti. Mati


maquiiyo cati. Mata casaa.

5
a o u

ta to tu

sa so su

4
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
casu
2
casaa
3
catoo
4
Tito
5
cati
6
catuti
7
tisu
8
tasu
9
mata
10
Cata

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 1.


5
Leisiom 2 Leisiomwaa mamona
ia io iu
iaa ioo iuu

catiu
1
ca tiu

tiu

iu
catiu u

2 3
su sa so tiu

iu ia io tia

tiu tia tio tio

catiu
matiu
matio

Maquii Cata catiu.

Matiu Ito caso.

Matio Tito tio caso.

6
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
tio tiu tia tio tiu tia

to tu ta tioo tiuu tiaa

so su sa

Tiooe caso.
Tiooe Tito.
Tioo tio.

Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
7
Matiu Tito caso. Matio
Ito tio juuyo. Tioo tio.

Tiooe caso. Mati Tito tioo juuyo.

Matiu Ito catoo. Mati catoo matiuyo jom.

Maquii Ita catiu. Mati Ito


maque catiuee.

6
a o u a o u

ta to tu ia io iu

sa so su tia tio tiu

8
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
catuti
2
catiu
3
matiu
4
matio
5
tio
6
tioo
7
tiooe
8
tiooeyo
9
matiuyo
10
maquiiyo

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 2.


9
Leisiom 3 Leisiomwaa mamona
l

calu

1
ca lu

lu

calu u

2 3
u a o lu

lu la lo la

lo

Tilo Lala casolasa


Tila Cala casaa colo
Lola Lusa calu casaa
Lalo

Tioo calu.
Tiooe casaa colo.

10
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
la lo lu

ta to tu

5
tio tiu tia tioo tiuu tiaa

lio liu lia lioo liuu liaa

Tilio lioo seiliuu


Tilia liaa seitiuu
Talia liaasoo

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
11
Matiu Tilio casolasa. Matio
Cala tio naxeyo. Mati matio
Tilio liaasoo naxeyo.
Tiooe casolasaee. Mati
Tilio tioo juuyo. Mati tioo
liaasoo.

Jee mata casaa colo.


Mati loro matayo.

Matiu loro Tilo. Jee ya


matiuyo. Seitiuu Tilo na Tilio
matiu jom ee jee ya matiu loro.

6
lia lio liu a o u

lia lio liu la lo lu

liaa lioo liuu sa so su

12
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
calu
2
Lusa
3
casolasa
4
Tilio
5
lioo
6
liaasoo
7
seiliuu
8
seitiuu
9
matayo
10
matiuyo

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 3.


13
Leisiom 4 Leisiomwaa mamona
qu ii

Seiquioo caso liaasoo.

1
sei quioo

quioo

ioo

2 3
ioo iaa quioo

quioo quiaa quiaa

Maequiaa Lusa liaa nnom Lala.


Seiquiaa Lala liaaee.

14
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
quiaa quioo iaa ioo ii

liaa lioo quiaa quioo quii

tiaa tioo tyquiaa tyquioo tyquii

seiquioo maquii
seiquiaa tyquii
maequiaa tyquiaa

Tyquiaa Tila catiu nnom Tilo. Seiquioo Tilo juuyo.

Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
15
Tyquiaa Ito liaasoo nnom Tilio.
Seiquioo Tilio juuna.
Tyquiaa Tilio calu nnom Talia.
Seiquioo Talia juuna.

Tyquiaa Cala casaa colo nnom Lala.


Tiooe Lala equio casaa coloee.

Tyquiaa Tila catoo nnom


Lalo. Tyquii Lalo juuyo. Mati
tyquiaa Lalo catiu nnom Lusa.
Tyquii Lusa juuyo.
Tyquiaa Lola catoo nnom
Tila. Tyquii Tila juuyo.

6
iaa ioo ii

quiaa quioo quii

16
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
seiquioo
2
seiquiaa
3
seitiuu
4
seiliuu
5
liaasoo
6
maquii
7
tyquii
8
tyquiaa
9
juuyo
10
juuna

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 4.


17
Leisiom 5 Leisiomwaa mamona
ts aa oo uu

catsu

1
ca tsu

tsu

catsu su

2 3
uu soo saa tsa

tsuu tsoo tsaa tso

tsuu tsoo tsaa tsu

catsu catso
catsuu matso
seicatsuu seicatsoo

Tyquii Talia catsu.


Seicatsuu Lalo calu.
Seicatsoo Ita Lusa.

18
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
tsa tso tsu

ta to tu

sa so su

Tyquii catsuu catsu. Mati Lalo tyquiiyo jom.

tyquiiyo matiuyo
tsuueyo matayo
tiooeyo juuyo

Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
19
Matso Ita nnom Cata:
Yuu maa catoo?
Matso Cata:
Tsuueyo.
Matso Ita:
Chiuu na seicatsuu juuyo ndo jee ya matayo?

Tyquiaa Tilo liaasoo nnom Lalo.


Seicatsuu Lalo juuna.
Matso Tilo nnoom:
Yuu waa liaasoo na tyquiaya
njom?
Matso Lalo:
Tsuu liaasoo ee na tiooe caso.

Seicatsuu Cala caso. Mati tio tsuuna. Mati tsuue Lusa.

5
aa oo uu

tsaa tsoo tsuu

20
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
catsu
2
catso
3
caso
4
casu
5
seicatsuu
6
seicatsoo
7
tioo
8
tsuu
9
tsuuna
10 juuna

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 5.


21
Leisiom 6 Leisiomwaa mamona
a om st
aa oom

tsom tsa

1
tsom tsa

tsom tsa

2 3
tsa tsom tso tsa tsaa

tsa tsom tso tsom tsoom

tsaa tsoom tsoo tso tsoo

matsaa seicatsoom
matsoom seicatsom

Matsaae Tilio.

Seicatsuu Lalo tsom. Mati tsa seicatsoom juuna.

22
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
tsa tsom tsom tsa

tsa tso som sa

tom ta

stom sta

matsaa mataa matseisoom


tacotsaa tacotaa tacotseisoom

Jee mata loro som. Mati Lom mataa som na mata loro.
Jee matsaae Lom. Tacotaa ee na jee matsaa.

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
23
Matso Ita nnom Tila:
Aa matseisu Tilo nomche?
Matso Tila:
Tacotseisoom nomche.
Matso Ita:
Chiuu na tacotseisoom nomche?
Aa tacotseisoom nomche ee na matseicona jom,
maquiina xquee. Ndo jee matsaa.

Tyquiaa Talia castom nnom Lom.


jom tsa colo tsom castomee.
Tiooe Lom. Seiquioom
castomee. Tyquiaa tsa na jom
tsomna. Ndo mati taaa staa.
Matso Talia nnom Cata:
Chiuu na seiquioo Lom castom?
Matso Ita:
Seiquioom juuna ee na tyquii catsuu jom. Jo na
tioo. Jo na ta staa.

6
a o u a om

tsa tso tsu tsa tsom

24
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
matso
2
matsoom
3
matsaa
4
mataa
5
seicatsoom
6
seisoom
7
matseisoom
8
matseicona
9
tacotsaa
10 tacotseisoom

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 6.


25
Leisiom 7 Leisiomwaa mamona
ia iom
iaa ioom

catutsia
1
ca tu tsia

tsia

ia
catutsia

2 3
ia iom ia tsiom

tsia tsiom tsia tsia

tsia

catutsia
catsia

Matso Lola nnom Cata:


Jee maquiina Lom.
Chiuu na jee maquiina jom?
Maquiina jom ee catutsia tyquii jom.

26
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
tsia tsiom tsia

tsa tsom tsa

5
tsiom tsioom tsioo tsia

tiom tioom tioo quia

quiom quioom quioo

seiquioom seiquia tiom


matioom tyquiaa siom

Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
27
Tyquiaa Siom tsiom nnom Lusa. Seiquioo Lusa
tsiomee. Jo na tyquii caso juuna.
Matso Siom:
Yuu waa tsiom na tyquiaya njom?
Matso Lusa:
Tioo tsiom. Tyquii caso juuna.

Matso Tilo nnom Tilio:


Yuu maa caso?
Quii tiom maayo.
Tja Tilo yuu na waa tiom.
Matioom caso. Jo na ljeii jee
maquii catsia juuyo.

6
ia io iu ia iom

tsia tsio tsiu tsia tsiom

28
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1 tiom
2 siom
3 tsiom
4 catsia
5 catutsia
6 catuti
7 seiquioo
8 seiquioom
9 tyquiaa
10 tyquiaa

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 7.


29
Leisiom 8 Leisiomwaa mamona
ee iee e ee
tsqu lqu

tsquiee tsque

1
tsquiee tsque

quiee que

iee e

ee

2 3
ee e tsquiee

quiee que tsque

tsquiee tsque

Tiom Lusa tsa tsom tsquiee. Seiquioom tsquieeee.

Aa maquii Nasiom tsque?


Maque tsque. Mati Siom maque tsque.

30
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
quiee que tsquiee tsque

quiaa quia lquiee lque

Matso Siom nnom Ito:


Chiuu na tacota catoo?
Matso Ito:
Tacotayo ee jnda tyquieeeyo.

Aa tyquii Talia tsque?


Tyquee tsque.

Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
31
Tca Siom tsa colo nnom Talia. Tyquiaa Talia tsa
nnoom. Jo na tioom joona tsom tsquiee naaa. Jnda chii
tyquiaa tsquieeee nnom Lala. Saa tiooe Lala. Jo na
seiquioom tsquieeee. Tyquiaa tsa na jom tsomna.

Matso Lom nnom tsoee:


Na, aa jnda tyquie tsque?
Matso tsoee:
Jnda tyquiena.
Jo na tyquiina tsqueee ee na jnda tyquiena.

Matioom Siom lquee tsom tsquiee.


Tyquiaa juuna nnom Lusa. Seiquioo Lusa
tsquieeee. Tyquiaa lquee.
Matso Siom nnoom:
Yuu waa tsquiee na tyquiaya njom?
Jee aa u, tioo tsquiee ndo tyquiaa lquee.

Tyquiaa Tilio tsquiee nnom Lusa. jom catutsia tsom


tsquieeee. Jo na tyue Lusa juuyo. Mana seiquioom
tsquieeee.
6
iaa ioo iuu iee

quiaa quioo quiuu quiee

32
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
tyquiena
2
tyquiina
3
tyquee
4
lquee
5
tyquena
6
tsquieeee
7
tsiooee
8
catsiaee
9
tsatyquieeee
10
tyquieeeyo

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 8.


33
Leisiom 9 Leisiomwaa mamona
c nc nt nts

tamanco
1
ta ma nco

nco

co
tamanco o

2 3
o om a co nco

co com ca com ncom

nco ncom nca ca nca

Tico cotom manco


Cuca colo mancoom
maca seico macoom

Matso Nasiom:
Jee manco Tico.
Matso Siom:
Chiuu na jee mancoom?
Matso Nasiom:
Jee mancoom na jee ya maque tamanco.

34
4 5
nco ncom nca nco ncom nca

tso tsom tsa nto ntom nta

to tom ta ntso ntsom ntsa

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

tamanco casaa ntoom


taleinto cantsaa ntoom
tsa ntom liaa ntsaa

Maquii casaa ntoom tamanco. Jee matayo


na maquiiyo tamanco.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
35
Seiquiaa Cuca taleinto. Jee manco Lalo jom na
seiquia taee. Saa jom jee lioomm na manco Lalo jom na
seiquia taleintoee.

Tyquiaa Tico cotom nnom


Cuca. Matso Tico nnom Cuca:
Yuu waa cotom na tyquiaya
njom?
Matso Cuca:
Seicoya cotom ntsaawaa.

Jee manco Talia na cwityquii cantsaa tatsa.


Matso Tico:
Jee manco Talia.
Matso Cuca:
Chiuu na mancoom?
Matso Tico:
Mancoom ee na cwityquii cantsaa tatsa naaa.

6
a o u a om

ca co cu ca com

ta to tu ta tom

36
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
tamanco
2
taleinto
3
manco
4
mancoom
5
macoom
6
macaa
7
cotom
8
ntom
9
cantsaa
10
tatsa

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 9.


37
Leisiom 10 Leisiomwaa mamona
oo aa uu
oomm aaa

casoo Nasiom

casoo casoomm
1
ca soo ca soomm

soo soomm

oo oomm

2
oo aa oomm aaa

soo saa soomm saaa

3 casoomm
saa saaa
liaasomm
soo soomm
liaasoo Tico

Tiooe saa Siom casoomm. Ndo tioo liaasomm.

38
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
soo saa soomm saaa

soo saa soom saa

5
saa soo soomm saaa

taa too toomm taaa

caa coo tsoomm tsaaa

cotoom Tico catsaa


cotoomm casaasa
natoomm casoo Tico
castoomm natoo Tilio

Jee neincooe casoo Nasiom ee na ntoomeyo.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
39
Jee neincoo liaasoo Nasiom ee
na liaasoo colo juuna. Jo na jee yana.

Jee neincoo cotoom Tico ee na cotom calu.


Jee manco Cata jom na calu cotoomm. Mati Ita
mancoom Tico na jee calu cotoomm.

Matso Siom nnom saaa:


Jee manco Lalo.
Matso saaa:
Chiuu na jee mancoom?
Matso Siom:
Mancoom ee na jee ya maque tamanco. Mati waa
castom chjoo naaa. Matseicatomm juuna equio
tamanco. Too castom chjooee jom tamanco.

6
aa oo uu

caa coo cuu

ncaa ncoo ncuu

40
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
natoo
2
liaasoo
3
neincoo
4
neincoo
5
cotoom
6
cotoomm
7
castoomm
8
seicatomm
9
liaasomm
10
saaa

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 10.


41
Leisiom 11 Leisiomwaa mamona
tsc tc lc sc squ

scoomm

1
scoomm

coomm

Nasiom equio scoomm oomm

2 3
oomm uu aa scoomm

coomm cuu caa scuu

scoomm scuu scaa scaa

Seitiuu scuu Nasiom tsque.


Jnda chii tyquiaa tsque tyquii catscu
tsmeiie.
Matso Nasiom nnom scoomm:
Ljo maquii catscu?
Matso scoomm:
Maquiiyo tsque.

42
4
coomm cu ca

scoomm scu sca

soomm su sa

5
scoomm scu sca

tscoomm tscu tsca

lcoomm lcu lca

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

catscu tsco nlca


catscuu catscoo tasa tco
catscuu tscoom calcoo scu
catscaa calcu scusquia

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.

43
Matso Siom nnom Tico:
Yuu niom lcom?
Matso Tico:
Seicatsuuya joona.
Matso Siom:
Yuu seicatsuu joona?
Matso Tico:
Matiuya caso. Jo maaya naquii tiom. Jojo
seicatsuuya lcoomya.
Matso Siom:
Chiuu na matiu caso?
Matso Tico:
Matiuya caso ee jee maque tsiom.

Matiu Tico scoomm. Mati


scoomm matiu jom ee jee scue.
Tco catscuu juu. Seitiuu Tico na
maquiina yuu tco catscuu scoomm.
Saa yuscuee jee scue.

6
a o u oom oomm

lca lco lcu coom coomm

tca tco tcu tscoom tscoomm

44
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
tscoom
2
tsco
3
catscoo
4
calcoo
5
calcu
6
catscu
7
catscaa
8
nlca
9
sca
10
scu

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 11.


45
Leisiom 12 Leisiomwaa mamona
nqu iaa iuu ioo
iaa iomm ioomm

manquiomm
1
ma nquiomm

nquiomm

quiomm

iomm
Tico manquiomm equio Cuca.

2
iomm iaa iaa iuu

quiomm quiaa quiaa quiuu

nquiomm nquiaa nquiaa nquiuu

3
nquiaa nquiaa

nquiomm nquiuu

Jee manquiuu Tico equio Cuca. Na cwinquioona


seiquioo Cuca Tico. Jo na ta xque Tico.
Jee lioomm na ta xquee. Ndo Cuca jee nquiaa
xe nntso Tico nnom tsoee na jom seiquioom Tico, jo na
ta xque tsaee.
46
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
nquiomm nquiaa nquiaa nquiuu

soomm saaa ncaa ncuu

toomm taaa scaa scuu

Matso Tito:
Jee lioo Nasiom.
Matso scoomm:
Chiuu na jee lioomm?
Matso Tito:
Chiuuti lioomm, ee tyquii casoo Ito
niom naaa.

5
nquiomm nquiaa quiaa quioo

lioomm liaa tyquiaa tyquioo

tsiomm tsiaa liaa lioo

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
47
Ta Lalo calu casaa. Ndo jee
neincoo caluwaa. Jo na jee
matseiliooe Lalo na taaa calu
naaa. Jee lioomm na manco
Cata jom na taaa calu casaa.

Jee maquiina tsiaa Cuca.


Chiuu na jee maquiina tsiaa?
Maquiina tsiaa ee jee jndye tamanco tyquee.
Cwa jo na maquiina tsiaa.

Lalo jee nquiaa.


Ljo nquiaa?
Nquiaa catsuu. Nquiaa na nlquiiyo jom. Ndo
mati nquiaa catscuu ee mati catscuuee nlcoyo jom.

6
ia io iom iomm iaa

quia quio quiom quiomm quiaa

nquia nquio nquiom nquiomm nquiaa

48
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
quioo
2
tyquioo
3
lioo
4
matseilioo
5
manquiuu
6
manquiomm
7
liaa
8
lioomm
9
tsiaa
10
nquiaa

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 12.


49
Leisiom 13 Leisiomwaa mamona
j

caejo
1
ca e jo

jo

caejo jo

2 3
o a om a ja

jo ja jom ja jo

jom

ja

juuyo casaa cajaa


jooyo jaae
joona caja

Jee lioo Nasiom caejo na macaayo naquii tioomm


ee maquiiyo tsiom.

Jee neincooe casaa cajaa. Ndo jee neincoo som


na matayo.

50
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
ja jo jom jaa juu joo

ta to tom jaa juu joo

la lo lom

Jee jaae caejo na maque tsiom.

Jee nquiaa casoo Ito. Jee majuueyo.


Jo na seiquiooyo jom.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
51
Maa caejo naquii tioom
Nasiom. Jee ndya manquiomm.
Seicatyue Nasiom jom. Jee
tyuee. Taticja naquii tioom
Nasiom. Ndo maxje jo
manquiomm. Saa jnda seicatyue
Nasiom jom, taticja ee jee tyuee.

Tyquiaa Nasiom castom nnom Lalo. Toona jom


tamanco. Jo na jee jaana. Jo na tcana Lalo castom.
Seiquioom juuna. Chatso tamanco na jom tsomna
tyquiaana.
Matso Nasiom:
Chiuu na seiquia tamancomei?
Matso Lalo:
Seiquiaya joona ee na tcanaaya castom na jomna.
Jee ndya jaa.

6
a o u om aa ee

ja jo ju jom jaa jee

52
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
caejo
2
juuna
3
joona
4
joona
5
jooyo
6
juuyo
7
jaae
8
cajaaeyo
9
jom
10
ja

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 13.


53
Leisiom 14 Leisiomwaa mamona
tsj tj cj sj lj
ntsj ntj ncj

catsjom
1
ca tsjom

tsjom

jom

catsjom om

2 3
om a a tsjom

jom ja ja tsja

tsjom tsja tsja tsja

catsjom
catsja

Seitiuu Siom tasa. Tyquiaa joona na nlquii catsjom.


Matsoom nnom catsjom:
Meii cwe tasa nlqui.

Jee matseilioo catsja Lom. Jee maquiiyo jom.

54
4 5
tsjom tsja tsja tsjom tsja tsja

tsom tsa tsa tjom tja tja

cjom cja cja

tsjaa ncjo
tsjaa ntjo
ljaa ntsjoo

Jee mata sja. Ljoyo cjoo tiom. Jee neincoo


cajaaeyo.

Maquicjoo Siom tsque. Jnda tyiuu tsque tyquiina


tsqueee equio Nasiom.

Seicjoo Talia taleinto. Tyquiaa joona nnom Tilio.


Tyquii Tilio taleintoee.

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
55
Tjaquiee Talia naquii tioom Nasiom. Tjatseicjom
taleinto. Tioom joona tsom tsquiee naaa. Too tsquiee
tioom taleintoee. Jnda chii tjaa waa.

Matseitiuu Tila tsque. Teicjoom tsqueee. Jo na


seico.
Matso tsoee nnom Siom:
Jee maquiina Tila.
Matso Siom:
Ljo matjoom na maquiina jom?
Ljo matjoom aa? Seico na maquicjoom tsque.

Ljo loro cjoo castom naa Lalo.


Jee neincoo som na matayo. Mati
Lalo mataa som na mata loro.

6
a o u a om

tja tjo tju tja tjom

cja cjo cju cja cjom

56
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
catsja
2
catsjom
3
seicjom
4
tjatseicjom
5
tjaquicjoom
6
maquicjoo
7
seicjoo
8
ljoyo
9
tjaa
10
cja

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 14.


57
Leisiom 15 Leisiomwaa mamona
o a io ia

catsjo casa

1
ca tsjo ca sa

tsjo sa

jo a

2 3
o a a tsjo

tsjo tsja tsja tsja

tsja

Jee manco Sa casa ee na jee tyquia majueyo. Jo


na tjoomm tsjo nacjooyo. Matyquiati majueyo.

Matso Tico nnom scoomm:


Jocatseitsjaya ncjo teincoo.
Mana tjaa na nntseitsjaa ncjo. Ndo jee jaae, jo
na tioo, ta xquee.
58
4 5
tsjo tsja tsjo tsja o a

tsjo tsja tjo tja io ia

tso tsa quio quia

ta tasa jo
sta tatsa sjo
tsa tsoo matsjoo

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Tom sula naa Sa. Jo chii matso Sa nnom Paa na


nntseiyoya Paa sula naaa.

Jee manco Cuca. Matso Sa nnoom:


Chiuu na jee manco?
Matso Cuca:
Jee mancooy
a na tco catsjo catutsia. Jee maquiina
catutsia. Jo na mancooya jom.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.

59
Matso Paa nnom tsoee:
Na, majo sjo. Jocalua catscoo.
Matso tsoee:
Aa ya.
Mana tja Paa. Ljeii catscoo. Tjoomm tsjo nacjooyo
saa tquicaljoona juuyo. Tjayo. Jee lioomm na
tcoomna juuyo.
Jnda tja catscooee ljeii caejo. Tjoomm tsjo
nacjooyo. Mana tiooe caejoee. Tjaoom juuyo.
Tyquiina juuyo equio tsoee.
Jnda tyquiina juuyo matsoom nnom tsoee:
Jee ya tyquiaaya caejo.

Quia na tjacjoo Sa sula tco catsjo jom


ee tcanoomm na ljoyo cjoo sula. Jee
lioomm na tcanoomm na ljo catsjo nacjoo
sula na tjacjom.

6
a o a o tsjo tjo cjo

tsja tsjo tsja tsjo tso to co

lja ljo lja ljo

60
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
seicoya
2
mancooya
3
mancoot o
4
majoto
5
tjoya
6
matsjooy
a
7
jotseitsjaya
8
maquiaya
9
squiaaya
10
seiquiooya

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 15.


61
Leisiom 16 Leisiomwaa mamona
u o o a

catu

1
ca tu

tu

catu u

2
u o o a

tu to to ta

3
tu
catu to
to cato catsjo to
to cata Chico
tata Sasu
ta

Tyquiaa Chico catu nnom Sasu.


Matso Chico nnom Cuca:
Aa tyquii Sasu catu?
Tyquee juuyo.

62
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
tu to ta
tu to ta

5
tu to to ju jo jo
tju tjo tjo cju cjo cjo
lju ljo ljo
Jee macjo Sasu calu.
Matso Lom nnoom:
Cwa jee ya macjo calu.
Matso Sasu:
Ja maxje ya macjoo a calu.
Matso Paa:
Mati ja maxje ya quicjooa.
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
63
Matso ti Sa nnom Lalo:
Catsu nnom Paa na catseicoom to.
Tja Lalo, matsoom nnom Paa:
Catseico to.
Mati tuee Tilio, matsoom
nnom Paa:
Ljo mache?
Matso Paa nnom Tilio:
To matseicoya.

Tju Chico tsjo nacjoo catu. Saa tcoomna juuyo.


Cwe tsaa yo tyquiaa. Jee ndya lioo Chico na cwe tsaayo
tyquiaa, tcoomna juuyo.

Seiquioo Paa calu naa Sasu. Xcwe cjoo tsjo tioona.


Jee lioo Sasu quia na ljeii na ljo.

6
a o o a o o

ta to to cja cjo cjo

tsa tso tso ca co co

tsja tsjo tsjo tca tco tco

64
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
catu
2
catsu
3
matsu
4
matsa
5
cata
6
tata
7
quicjooa
8
quijua
9
majun
10
tju

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 16.


65
Leisiom 17 Leisiomwaa mamona
a e i a om
ia ie io

tsqui
1
tsqui

tsqui

tsqui tsqui

2 3
i e a tsqui tsca

qui quie ca tyqui tca

tsqui tsquie tsca qui ca

Tju Talia Lala tsom tsqui. Saa tiooe Lala tsqui.


Tyquiee, toom.
Jee lioo Talia na toome Lala.

Tyquiaa ti Chico catu nnom Sasu. Tja Sasu waa.


Jndanquia chii matso Chico nnoom:
Aa tyqui catu?
Matso Sasu:
Tyquiaaya catu na tyquiaa.

66
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
tsca tca ta a a om

tsca tca ta ta ta tom

tsa tsa tsom

Jee macjo Chico tsom. Jo na jee manco Cuca jom.


Tja Chico, tjaoom tsom. Jee maleinoom. Jo na
tioo. Mana ta tsom naaa.

Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
67
Tja Paa tjacaluee catscoo. Ljeii catscooee.
Tjaoom juuyo. Matsoom nnom tsoee:
Na, ljeiya catscoo.
Tyquiaa juuyo nnom tsoee.
Ljeii tsoee cwa catsuutsqui jo ljeii.
Jee lioo tsoee na ljo ee jom jee nquiaa
catsuutsquiee ee nacjoo quiooee ndoo nacjoo casa.

Tja Lusa tsjo. Tjaoom tsjoo naaa. Jo jom catsjo


to. Jo na tcoyo jom. Mana tioo tsjoo naaa, tana.
Jee lioo tsoee na ta tsjoo. Matso tsoee nnoom:
U Lusa, jee matseilio. Mando je tjana tsjoo.

6
a om ia io

ta tom tia tio

nta ntom quia quio

ntja ntjom lia lio

68
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
tsom
2
cotom
3
ntom
4
taa
5
macaa
6
maqui
7
tyqui
8
tyquieen
9
matseilio
10
catio

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 17.


69
Leisiom 18 Leisiomwaa mamona
nd snd

tanda snda

1
ta nda snda

nda nda

a a

2 3
a o a nda

nda ndo nda nda

ndo

Maquii Paa tanda ee jee lioomm na maquii caejo


tanda naaa. Jo na matsoom:
Nlquiaa tanda. Ndo mati nlquiaa caejo ee nata
machee.

Maca Ndaalio snda naa Paa. Matso Paa:


Tienquiaya snda naya ee titaan
a.
Matso Ndaalio:
Aa ya re, majoto.
70
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
nda ndu nda nda nda ndo

tsa tsu tsa nda nda ndo

la lu la

ndaatsuu tanda tando


ndaatioo tanda tandoo

Maquii Ndolo tando taa Ndaalio.


Matso Ndaalio nnom Ndolo:
Yuu waa tando taaa?
Matso Ndolo:
Jnda tyquiaaya juuna.
Jee lioo Ndaalio ee jom jee eque tando.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
71
Maa Ndolo waa maquicjoom nda. Ndo tuee
Ndaalio na maa. Matso Ndaalio nnoom:
Ljo mache?
Matsoom nnom Ndaalio:
Nda maquicjooy
a.
Matso Ndaalio:
Aa nda maquicjoo? ndo
ja tsuu maequia nda ndo u quia
maquicjoo nda.
Matso Ndolo:
Aa maxje cwindo.
Xejnda tyiuu nda nlqui.
Matso Ndaalio:
Ljo nntsaa ticatyiuu nda! Majonndaa.
Mana tja Ndaalio.

Jee maquii catsja Ndaalio. Jo na matsoom nnom


catsja:
Jee ndya matseilio ja, catsja chjoo. Aa
matseitiuu nlquie ja? Mando na cachjoondyu. Cwe
nda mmaaa u mana nncio.
Tyquiaa Ndaalio nda catsjaee. Mana tue catsja.

6
a o u

nda ndo ndu

ndia ndio ndiu

72
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
tanda
2
tanda
3
tando
4
mando
5
candiu
6
sandia
7
ndaatioo
8
ndaatsuu
9
majonndaa
10
macjoo nndaa

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 18.


73
Leisiom 19 Leisiomwaa mamona
ei ei

ndolei

1
ndo lei

lei

ei
ndolei

2 3
ei a o lei

lei la lo sei

tei

ndolei seii Leijia


cosei sei Leilia
tanasei maseica Leico

Maquicjoo cosei nda ntom na nntyquii nna. Jee


ndya ya maquicjoo cosei nda ntom.

Teicjoo Leilia seii. Jnda na teicjoom seii tjei Leico seii.


Tyquiina seiiee equio Leilia.

74
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
lei ndei tsei lei tei tsei

la nda tsa lei tei tsei

lo ndo tso ljei tjei tsjei

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

tsei
sei
ndei
tei

Ljeii Sasu cwii quioo. Matsoom nnom tsotyee:


Ta, ljeiya cwii quioo saa ticaljeiiya ljo quioo.
Chiuu waa quioo na ljei?
Ndoo casa juuyo.
Ljeii tsotyee cwa catsuu jo ljeii.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
75
Matso Ndaalio nnom scoomm:
Ja ndi matso Chico na jo nncjoo a ndolei ee na ja ya
nncjoo a ndolei. Jo na matsoom na nncjooya ee scoomm
jee ecandii na nncjoo a ndolei. Mati ndana jee ecandye
na nntjo ndolei. Ndo ndi matsoom nnoomm ndaachi na
nncua.
Jo na matso scoomm:
Aa ya. Mati ja joya ee mati ja ecua ndaachi.
Mana tyena.

Matsa catu tsmei Leijia ndei.


Matso Leico nnom Leijia:
Aa maque catu?
Matso Leijia:
Maqueyo.
Ljo joo tsei jnda tyqueyo?
Matso Leijia:
equiee tsei jnda tyqueyo.
Cwa jee ya.

6
a o ei

nda ndo ndei

nda ndo ndei

76
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
ndolei
2
cosei
3
ljeiya
4
tcaljeiya
5
tcaljei
6
tcatjeiina
7
tjaquicjoo
8
teicjoo
9
teicjoom
10
teicaljoom

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 19.


77
Leisiom 20 Leisiomwaa mamona
jnd aa oo eii

casojndaa
1
ca so jndaa

jndaa

casojndaa aa

2 3
aa aa eii jndaa

jndaa jndaa jndeii jndaa

jndeii

cajndaa matseijnda
cajndaa matseijndeii
majndaa mateijndeii

Majndaa Leico casoomm nnom Sasu. Saa Sasu


tiecoom casoee ee jee jndaeyo ndo jee jnda
tyquieeeyo.

78
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
jndaa jndaa jndeii jndaa jndaa jndeii

ndaa ndaa ndeii jndaa jndaa jndeii

Matseijnda Chico liaasomm na maa Ndaalio. Saa


jnda liaasoo majndaa Ndaalio ee jee yana, jee ta
liaasooee. Jo chii maxje seijnda Chico juuna meii na
jnda ee mati colo jee neincoo liaasooee.

Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
79
Tja Leico sjo. Tjacanoomm noomljomm. Ljeii cwii
casojndaa. Jee ndya tyquieee casojndaaee. Jee ndya
teijndye cwicandeii jndyeeyo.
Maseinaaa nacjooyo. Tyoomna juuyo.
Tyjeee na maa scoomm. Matso scoomm:
Cwa jee ndya jndaandyu na tjacando noomljooya.

Matso Paa nnom tsotyee:


Jee u ta, jee ndya tmaae catscaa ljeiya tsom
jndaa na tjocandaya. Jo na jee ndya tyuaya.
Jo na matso tsotyee:
Mandi na matsjoo tacjacanda tsom jndaa, saa u
maxje quie tsom.

6
aa oo eii

jndaa jndoo jndeii

80
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
casojndaa
2
cajndaa
3
cajndaa
4
matseijndaya
5
matseijndoya
6
matseijndeii
7
mateijndeii
8
majndaa
9
jndaandyu
10
jndaeyo

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 20.


81
Leisiom 21 Leisiomwaa mamona
ei eii eiie

tasei
1
ta sei

sei

tasei ei

2 3
ei a eiie sei seiie

sei sa seiie tei teiie

casaasa tasei
seiseiie ndaatei

Jee lioo Leico na manquie casaasa noom tatsaaa.


Jo na tjaa nasei tsjoo. Tjaa tsjooee yuu na ndii
tyosa. Jnda chii tjaa. Teincoo cwiiche xuee tjannaaa,
ljeii na tyquiiyo nasei na tjaa. Mana tue tyosa.

82
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
sei tei ljeii

sei tei ljeii

5
sei tei tsjei teiie tjeiie

sei tei tsjei seiie tseiie

tjeiie ntjei tcaljeii

Seicjoo Ndolo tata na nluii ndaatei. Tuii ndaatei tana


e Ndaalio. Saa jee ta ndaatei saa Ndolo. Jo na seitia
Ndaalio jom.

Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
83
Teicjoo Ndolo tasei na nntyquiina equio saaa. Jnda
teicjoom tasei matsoom nnom saaa na nntyquiina tasei.
Matso saaa:
Aa jnda teicjoo tasei?
Matsoom:
Jnda.
Mana tjeiie tasei tyquiina.

Tja Ndaalio jndaa. Tjeiie candiu. Jndye candiu


tjeiie.
Matso Leilia nnom Leico:
Aa tjei Ndaalio candiu?
Matso Leico:
Tjeiie candiu. Aa ecatseijnda candiu na tjeiie?
Matso Leilia:
ecatseijndaya jooyo.

6
a om ei aaa oomm eiie

sa som sei saaa soomm seiie

taaa toomm teiie

84
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
tasei
2
ndaatei
3
ljeii
4
tcaljeii
5
tileicaljeii
6
tjeiie
7
ntjei
8
tsjei
9
tei
10
tei

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 21.


85
Leisiom 22 Leisiomwaa mamona
n sn jn nj

snom
1
snom

nom

snom om

2 3
om ei a nom

nom nei na nei

na

Tinom nomta matseineii


Leinom tanomti matseicanei
maleinoom neiina

Matseicaneii cosei tasa na nlquii catscu tsmeiie.


Ndo mati nquii cosei matsoom nlquee tasa ee mati jom ya
nlquee tasa, nchii macanda catscu na ya nlquiiyo tasa.
Mati jom ya nlquee tasa.

86
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
nom nei na noom neii naa

som sei sa jnoom jneii jnaa

njoom njeii njaa

matseijnoom seinaaa ljaa canjeii


matseijnaa manoomm canjom
teijnei jnoomm canja

Maleinom Tinom. Mati snom maleinomyo. Tiooe


Tinom. Mati snom tiooeyo. Jee neii Tinom na mati snom
tiooeyo.

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
87
Tjatseicaae Tinom jndaa quio jnaa. Seinaaa nacjoo
casojndaa. Saa jnda jna jndeii jleinomyo.
Jnda chii maseinaaa cjoo cwiiche casojndaa.
Tyoomna juuyo. Jo na jee neiie.
Je maque juuyo quio jnaa. Neiina cwityquiina sei
casojndaa.

Matseijnoom Leinom equio


Leilia ee jee ya cwitjoo maseica.
Jo na jee ya tyolajnoomna. Mati
Leilia maxje naa na nntseijnom.
Jo na jee ya tyolajnoomna. Mati
maseica jndeii tyotjoo na ee jee
neincoo nquiuna na matseijnoom
Leilia equio Leinom.

6
aaa eiie oomm

naaa neiie noomm

88
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
maleinoom
2
tyoleinoom
3
matseijnom
4
tyotseijnom
5
nntseijnom
6
nntseijnaa
7
maseijnaa
8
maseinaaa
9
matseineii
10
neiina

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 22.


89
Leisiom 23 Leisiomwaa mamona
a aa aaa
o oo ooo

Tuii Tinom sja. Jee caja Tiom Tina tati tsom


tsaa a tyquiaa. tsoo o.

1
tsaa a tsoo o

aa a oo o

a o

2 3
aa a oo o naa a tsaa a

tsaa a tsoo o noo o tsoo o

naa a noo o

matsaa a
manaa a

Ljo sja cjoo tiom. Ndo quia na ljeii Tinom na jo


ljoom tuii tsaee jom. Jee caja tsaa a tyquiaa.
Jnda chii tyquiaa Tinom sjaee nnom Leilia. Tuii
naa sja tcwana.
90
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
tsaa a tsoo o jnaa a jnoo o

tsaaa tsoomm jnaa jnoo

jnaa jnoo

maleinoo ya joo e too o


matseinaya jnona tjoo o
matseicanaya majnaa macjoo o

Jee ya cwinquioo tyonchu. Jnda chii tona cwinona.


Tyochjoo tsa na teijndeiiti tjaaa tsa na cachjooe. Jo na
jleinom tyochjooee. Tuee na maa tsoee. Matso
tsoee nnoom:
Chiuu na maleinoom?
Jo na matsoom:
Chiuuti maleinoo ya ee tja Mana ja.
Jo na matso tsoee:
Chiuu na cwinoyo?
Jo na too o tjaaa joona.
Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio
nquiancuena cwe na ntyjii xque.
91
Tiom Leilia tati tsom tsoo o. Tyquiaa juuna nnom
Talia na nntseicaneii tsaee tati.
Seicaneii Talia tati. Jnda chii tyquiaa tatiee nnom
Leilia na nlquii tsaee.
Matsoom nnom Leilia:
Jo nntseicanatya tati.
Jo na ljeii chawaa tsoo naa Leilia jnda tco. Jo na
jee lioo Leilia ljeii na seico Talia tsoo o. Meii tati na
tyquiaa Talia tatique ee na jee lioomm na tco tsoo o.

Tjatsantjom Leico Ndaalio na


nncjo tsaee ndolei na nncoom
jnoom ee jee ya quicjo Ndaalio.
Tuee Ndaalio waa Leico na
nncjoo o. Najndyee tyquiaa cosei
ndaachi na nncom. Jnda chii
too o tjoo o. Jee ya tjoo o.

6
aa oo eii

jnaa jnoo jneii

92
Catseina ndyoooomwaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
nntseicanaya
2
nntseinaya
3
nleinooya
4
jleinoo ya
5
jnona
6
jnaa
7
jnaa a
8
tsaa a
9
tjoo o
10
too o

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 23.


93
Leisiom 24 Leisiomwaa mamona
ts l

tsei

1
tsei

ei

tsei

2 3
ei o om tsei

tsei tso tsom tso

tsom

Tja Mana tjatseilioom cwii tsoom. Jo maa


tueecaoom Leico jom. Matso Leico nnoom:
Ljo mache?
Matso Mana:
Aa tsoom matseiliuuya saa je jee jnda teijndyaya ee
jee tsa tsoomwaa ndo jee tsana. Jo na jee teijndyaya.

94
4
tsei tso tsom tsoom tso
tsei tso tsom tscoom tsco

nei no nom

5
tsei tso tsom
tsei tso tso
lei lo lo

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

calo ndaatsa
lo tsoom tsoomleii

Matso Ndolo nnom Tinom:


Yuu tja Leilia?
Matso Tinom:
Laa tjaa. Tjacaluee tsa.
Matso Ndolo:
Mati ja malaa jo. Tsa jocaluaya.
Aa ya matso Tinom xe na tsa wjacalue.
Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio
nquiancuena cwe na ntyjii xque.
95
Jee cwilalioo calo Mana. Jo na tjacanaa a. Jnda
jnaa a tcwee liaa. Saa maxje cwilaliooyo jom. Jo na
matsoom nnom Leijia:
Maxje cwilalioo calo ja. Tcaleinomyo meii
tjocandaya.
Jo na matso Leijia:
Aa nchii yati xe jocamaaya lia.
Mana tja Leijia. Too o na mamaa liaa Mana. Ljeii
ndya jndye calo toondye naquii liaaee. Too o
matseicwjee jooyo. Saa maxje jndyendyeyo. Mana ee
liaaee.

Tja Chico jndaa. Ljeii cwii quioo. Seinaaa cjooyo.


Ljeii jee ceee quiooee ee jom ticwajnaa tsei ndo
mei catscujndaa ticwajnaa. Cwe quiee na jee ceee
catscujndaa jo chii matsoom catscujndaa jo tyoom. Jo na
tjaoom juuyo. Tuee na maa tsoee. Matsoom:
Na, ljeiya catscujndaa.
Jee neii tsoee. Tyquiaa juuyo nnom. Jo na ljeii
tsoee cwa tsei jo. Matso tsoee nnoom:
Cwa jee ndya ntjeindyu u. Tsei la.
Matsoom:
Aa jo la? Ja ticwajnaa tsei. Jo na matsjoo
catscujndaa la.

6
a o a om

tsa tso tsa tsom

tsja tsjo tsja tsjom

96
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
calo
2
talo
3
la
4
tyolana
5
tyolayo
6
tyolayo
7
tsa
8
tjocatsaaya
9
tjacatsaa
10
tsei

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 24.


97
Leisiom 25 Leisiomwaa mamona
cw cwj cw
lcw tcw tscw

tscwaa

1
tscwaa

cwaa

tscwaa aa

2 3
aa ee ii aa cwaa

cwaa cwee cwii cwaa cwee

cwii

cwaa

Matso Leinom nnom Leilia:


Aa jnda sa ndaachi?
Matso Leilia:
Tyootsaa ndaachi ee tjana tscwaa. Saa xe
nncwindo jocalua tscwaa.
Aa ya.
Tja Leilia. Tjacaluee tscwaa na nluii ndaachi na
nncwena.

98
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
cwii cwee cwee

quii quiee quee

5
cwee cwaa cwe cwa cwa

cwe cwa lcwe lcwa lcwa

cwe cwa tcwe tcwa tcwa

seicwe macwaya ncwa


seicwa macwe ncwaa

Matseicaneii Talia tsa na nntsaa naa na nlcwana


e Leico ee jee ecwa Leico naa catiu.
Saa Talia naa catiu. Jnda chii tyquiaa naa na nlcwa
Leico, saa Leico tcwaaa naaee ee na seico Talia tsa.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
99
Tja tyochjoo, tjacaluee cajndaa. Ljeii wacatyee casa.
Matsoom jee tmaae cajndaa ntoom ljeii ee jom ticwajnaa
casa.
Maseicwaaa cwii xjo casaee. Mana tueyo. Jnda
chii mana tjaa na maa tsoee. Tuee matsoom:
Jeeche tmaae cwii cajndaa ljeiya.
Matyquiaa chetsja naaa nnom tsoee. Jo na ljeii
tsoee cwa casa jo jom tsom chetsja. Jo na matso tsoee:
Cwa jee ndya ntjeindyu. Casa la jom tsom chetsja
na, nchaaluu cajndaa.

Saa Tila ndaachi tscwaa na nncuu Sa.


Jnda chii tyquiaa ndaachi nnom Sa. Saa Sa
seicweee ndaachi.
Matso Tila nnoom:
Chiuu na seicwe ndaachi?
Matso Sa:
Seicwaa ndaachi ee na ntyquie waso.

6
a e i e a

cwa cwe cwi cwe cwa

cwja cwje cwji cwjeee cwjaaa

100
Catseina ndyoooommeii ndo cwjitsjaandyu joona.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
maseicwaaa
2
maseicweee
3
ticwajnaa
4
cwicwana
5
seicwe
6
cwiwena
7
nncwena
8
macwaya
9
macwjaya
10
tyoocwjeee

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 25.


101
Leisiom 26 Leisiomwaa mamona
nt ty c
nt nty nc

matyioo
1
ma tyioo

tyioo

ioo
Matyioo Lala.

2 3
ioo iuu ioom tyioo

tyioo tyiuu tyioom tyiuu

tyioom

Matyioo Lala. Jo na matso tsoee nnoom:


Chiuu na matyioo?
Matsoom nnom tsoee:
Matyiooy a ee na jee tyuaya na ljeiya catsuu.
Matso tsoee:
Cwa jo na matyioo.
Aa jo na matyiooya.
Matso tsoee nnoom:
Aa tyquiiyo u?
Matsoom:
Tjana.
Jo na matso tsoee nnoom:
Ndo chiuu na jndaajom matyioo ndo tquiiyo u?

102
4 5
to tu tom cancoom ncoom
co cu com cancjaa ncjaa

ecoona nncoona cancoom


ecoya nncomna cancjaa

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Tjacoom Tinom ndaatsuu. Jnda tyjeee tyiuu


ndaatsuu. Jnda na majaatyiuu ndaatsuu jee ndya
tyotseineiie Tinom na nncom ndaatsuu equio tyoosei
catsjom.
Jnda tcwana matso Tinom ndoo ntyjee taxocwjee na
ejnoomm na jee ndya ya tcwaaa tyoosei catsjom
equio ndaatsuu.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
103
Majndaa scuu Leinom liaa. Matsoom nnom Ndolo:
Aa ticoom u Ndolo liaa na majndaay
a?
Matso Ndolo:
Taecoya liaa ee jnda jndaa liaa naya, saa
nncoya juuna xe na chiuuxje jndana.
Matso scuu Leinom:
Om sianto liaawaa ee jee yana.
Matso Ndolo:
Cwa jee jnda majndaa liaawaa. Yati xe tico
juuna ee jee jndana.

6
a o u a o

ta to tu ta to

104
Catseina ndyoooowaa ndo cwjitsjaandyu juuna.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
matyioo
2
cwityiuu
3
matyiooya
4
toona
5
tomna
6
tiecoom
7
tiecoya
8
tiecoona
9
mantyiaya
10
cantei

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 26.


105
Leisiom 27 Leisiomwaa mamona
ua ue ui ua uo
ua ue

tsuii
1
tsuii

uii
tsuii

2 3
uii uaa uee tsuii luii

tsuii tsuaa tsuee tsuaa luaa

luii luaa luee tsuee luee

catsuaa
catsuii

Mama Leilia liaa. Tyquii tsuii jom. Jo na seicuee


Lueto juuyo.
Jnda jo Leilia maque mamaa tsuii. Jee eque
juuyo.

106
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
tsuaa tsuee tsuii luaa luaa luee

cuaa cuee cuii tuaa tuaa tuee

cwaa cwee cwii

tjacaluee tseiluaa
tjocaluaya tiomluaa

Tja tyochjoo tsua. Tjacaluee tsuaa. Jnda na tuee


tsua matsoom:
Ja tsuaa ecoya.
Jnda na tyoom tsuaa chii joom.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
107
Tja Lueto tsjo. Tuee ndyoo
tsjo. Ljeii tsuii. Saa ticwajnaa
na tsuii jo. Jom matsoom na tsjo
jo saa mantyiaaa na matseijndeii
tsjoee. Matsoom nnom tsoee:
Na, ntyia ljeiya tsjo
matseijndeiina.
Saa ljeii tsoee cwa
tsuii mantyiaaa. Jo na
jee enco tsoee jom.
Jee lioo Lueto na ljo. Too o tyioom, cwe na teinco
tsoee jom.

Tjacalue Mana catscoo. Ljeii catscoo. Tuee


catscooee. Tiooe catscoo. Tuee juuyo. Tyquiiyo jom.
Matyioom na tyquiiyo jom.
Matso Lala nnoom:
Chiuu na matyioo?
Matyiooya ee catscoo tyquiiyo ja.
Jee manco Lala jom. Jo na matsoom:
Aa jee manco ee na nchii u tyquiiyo.

6
ua ue ua uaa uee

lua lue lua luaa luee

cua cue cua tuaa tuee

108
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
tsuii
2
tuii
3
tjacatuee
4
tjacatuee
5
tjacaluee
6
tiomluaa
7
tjocaluaya
8
tjocua
9
tjacue
10
tjacuee

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 27.


109
Leisiom 28 Leisiomwaa mamona
ua ue ui ua uo
uee ueee

catsue
1
ca tsue

tsue

ue
catsue

2 3
ue ua ui tsua lua

tsue tsua tsui tsue lue

lue lua lui tsui lui

catsue calue
catsua calua

Maa catsue tsmei Leico. Saa jee nchqueeyo,


tiecalueyo catscoo. Ndo Leico jee ecwaaa tyoosei
catscoo. Jo na jee lioomm na nchquee catsue tsmeiie.

110
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
tsue tsua tsui

tsuee tsuaa tsuii

5
tsue tsua tua tuo

tue tua cua cuo

cue cua

lue lua

Jee quitseixuaa uaa quia na jnda tua. Jee cuaa


quitseixua. Chacwiijom quitseixuaa casa quitseixua.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
111
Tja Mana jndaa. Tuee cwii joo ndyoo tsui. Tom
ndaa. Matuecaoom Lueto jom. Matsoom nnom Lueto:
Aa re sa, aa tiecua ndaa tsui chjoowaa? Jee sa
u ndya ya ndaa tsuiwaae.
Matso Lueto nnoom:
Aa yuu sa u? Nncua, re, ndaatioo.
Mauu Lueto ndaa, tjanom Mana, tii loo tsua na
mauu Lueto ndaa. Chawaa tscannom Lueto jndaa.
Jo na to Lueto joom ndaatioo Mana. Mana tana
tsua tsja naa Lueto.
Jnda lana na ljo mana tyena.

Jee mata casa. To Chico


maluee casa. Matannda casa.
Maquee Chico maluee casa.
Ljeii cwa tsom tsjoo jom casa.
Jee ndya seilioo. Majendyo
seicuee casaee ndo seicweee
ndaa na jom tsom tsjooee.

6
ua ue ua uee ueee

cua cue cua cuee cueee

cwa cwe cwa cwee cweee

112
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
tsui
2
catsue
3
catsua
4
tua
5
tiomlua
6
malue
7
tjacue
8
tue
9
seicuee
10
seicweee

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 28.


113
Leisiom 29 Leisiomwaa mamona
ch chj ch chqu
nch nchj nch nchqu

chi
1
chi

chi

2 3
i e u chi

chi che chu che

chu

machee canchu
tache tyocanchu

Ljeii tyochjoo chi na oom tawaa. Jee tyue tyochjoo.


Saa meii na tyuee chi seicuee juuyo. Jnda chii
tjacatyqueee juuyo. Jo na jee neii tsoee na seicuee
chi. Jee sa nchii na nquiaa chi. Yache seicuee
juuyo.

114
4 5
che chu che che chu chi

ce cu ce chje chju chji

che chu chi

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

nachi chuee tyochjoo


cachi nchue chjee
tsachee chuii chquiaa
lochom chetsja cachquie

Maquii cachitsjom catsjom. Jo na jee neiie na jndaa


tuee catsjomee.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.

115
Jee tichi ndaatei tata saa Chacha. Jo na seitia Nacho
jom, chiuu na tichi ndaatei saa.
Jo na matso Chacha:
Chiuu nntsaa, nachi jnda ntycwii, nchaa nenquiaa
tsjojee na nnco nachi. Jo chii taticwichi ndaatei na
nncua. Jo chii meii na matseilioondyu na jee tichi
ndaatei saa saa maxje cuato juuna meii na tichi.

Machee Ndolo naa na nlcwa saaa. Jo na jee


matseicjee na machee chquiaa ee na manncwjee saaa
na tja jndaa. Jo na jee maque na machee na nlcwana.

6
cha che chi cho chu

cha che chi cho chu

cha che chi cho chu

116
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
tyochjoo
2
cachjoo
3
cachjuu
4
canchu
5
manchjee
6
machee
7
machee
8
cachquie
9
cachi
10
taticwichi

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 29.


117
Leisiom 30 Leisiomwaa mamona
ty ty tyj

tyee
1
tyee

ee
tyee

2 3
ee oom oo tyee

tyee tyoom tyoo tyoom

tyoo

Tja Matyee tjacaluee ntyee tsconquiee. Tjaa naquii


jndaa naa tsotyee. Tuee cwii joo ljeii ntyee. Tioom
joona tsom chetsja naaa. Jnda chii tjaa na maa tsoee.
Tuee, tyquiaa chetsja naaa nnom tsoee. Saa
ljeii tsoee na nchii ntyee ya jo maleichom.
Matso tsoee:
Tisa ntyee na.
Aa yuu sa? ndo ja matsjoo na tyootyee nntsa
nlcwaaa. Saa maxje nntsa meii na tijndye ntyee na ya.

118
4 5
tyee tye tyo tyee tye

tyee tye tyo tyuee tyue

tyjee tyje tyjo chuee chue

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

catyoom tsotyee
tyoosei ntyee

Tja Matyee ranchoomm. Tuee jojo. Ljeii tyotso.


Jee ya manquieyo tancua naaa. Jee lioomm na
manquieyo tancua naaa. Ndo ticaljeii aa nntseicatyuee
tyotsoee ee jee lioomm na cwe nntseicatyuee juuyo.
Jom lue tsoom na mana nncueyo. Jo chii tjacwaa tityjee
Chalo na nntuii ti tyotsoee.
Tja tiee na nntuii ti tyotso. Seina ti nacjooyo saa
tcoomna juuyo. Jndeii tjayo. Tjaa na tyoomna juuyo.
Jee lioo Matyee.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
119
Jee ya matseixuaa catutyjoo.
Matso scuu Nacho:
Jee ya matseixuaa catutyjoo.
Matso Nacho:
Aa equi jom? Jotseicuaa jom.
Matso scoomm:
Ti aa u, tantyjaa tsoo na cwii nntuii quioo. Yati
ticja, ee meii wja cwe wjatseicatyue catutyjoomaa.
Matso Nacho:
Jee ticoomna jo. Ja maxje nlquiaa catutyjoomaa.
U tiqui xe na tyoya juuyo ee cwe manco ja.
Mana tjacatuee catutyjooee. Saa mayuuto na cwe
tjatseicatyuee juuyo. Tjaa na tyoomna juuyo. Jnda chii
tjaa waa. Tuee na maa scoomm. Matso scoomm:
Yuu maa catu na tuii?
Aa yuu maa? Tjaa na tyoomna jom.
Chii oom matsjoo na ticjatseicatyue catumaa.
Saa je enncu nlqui catu na tyoom, ja tiquia.
Jee lioo Nacho na cwe manco scoomm jom na tcatuee
catutyjoo.

6
a o a ee oom

tya tyo tya tyee tyoom

120
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
Matyee
2
tsotyee
3
tyootyee
4
tityjee
5
tjatseicatyuee
6
tjatseicatyue
7
seicatyuaya
8
tyoya
9
tyoomna
10
tyotso

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 30.


121
Leisiom 31 Leisiomwaa mamona
x x xj

caxoo
1
ca xoo
xoo

oo
caxoo

2 3
oo ii aa xaa

xoo xii xaa xoo

xii

Tjatseicjoo Mana taxa na nntyquiina equio Matyee.


To Mana matseiquia tanca. Tjoomm cwii taxa. Xcwe xee
Matyee teicaljoona.
Matsoom nnom Matyee:
Aa nchii xe, re, teicaljoona? Tseitma tsom, re.
Nchii saaya na teicaljoona xe.
Jnda chii jndyocue Mana. Tona tyquiina taxa.
Jnda chii matso Matyee:
Aa ya, re, quianlua na tyquiaay a taxa na.
Matso Mana:
Quianlua na tyqui taxa.
Aa mayuu matso Matyee ja meii na quianlua
taecatsjooya ee xa jee ndya jndeii tmei taxa.

122
4 5
xoo xii xaa xo xom xe

xo xi xa xjo xjom xje

cho chi cha

ndaaxua xio xuee


taxua xioom xuaaya

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Matso Leico nnom xjoom:


Io cwitsjoom ndaaxua nncwaay
a. Jo chii nneii
taxua, ee ja io matseitiuu caxoo jocaluaya ee xque sjo jndye
cancoo ma.
Jee neii xjoom na ljo matsoom. Jo chii ya ndaaxua
saa.
Saa Leico jnda tcwaaa taticja. Matsoom xocuee
sjo ee jee jndye tcwaaa na tom ndaaxua. Jo na jee lioo
xjoom jom.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
123
Maenquiaa Ndolo caxi nnom Chalii. Jo jom xiluu.
Jnda chii tyquiaa Chalii cwii xio nnom Ndolo. Jo jom
xioom.
Jnda chii seicaneii Ndolo xioomee. Jnda chii
tjunnaaa juuyo tsom xio. Mati Chalii seicanei xiluu.
Jnda chii tyquiina quiooee. Ndaalio tieque cwe
xiluu. Jom caxo eque. Jo chii tjacalue Ndolo caxo na
nlquii Ndaalio. Tjaoom cwii caxi. Toona tuo cwii tsei
caxo na nlquii Ndaalio. Jnda tcwa Ndaalio, tyquee chjoowi
xiluu. Matsoom nnom Ndolo:
Cwa jee canaae xiluu ndo ja tiequiaya na cwe
xiluu. Caxo equiaya.
6
a e i a o

xa xe xi xa xo

cha che chi

124
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
taxa
2
taxee
3
taxaya
4
tseixii
5
caxjuu
6
xjoom
7
xjo
8
xio
9
xiluu
10
ndaaxua

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 31.


125
Leisiom 32 Leisiomwaa mamona
xc xqu xt xty xcw

xca xquie

1
xca xquie

ca quie

a e

2 3
a e u xca

xca xquie xquiu xquie

xquiu

xca quiooxquie
xcaa caxquiuya
xco caxquii

Machee Chalo xquie na nncwajndye quiooxquie


tsmeiie. Mati jom majojo nncwajee quia na wja jndaa.

126
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
xca xque xquie xque

tsca tsque chquie chque

sca sque

5
xqui xcoom xquee xtye

xti xtyoom xtyee xcwe

sooxquee caxti
tjaxquee xtyoomm
xquiaaya xtyee

Tjacoom Lueto xcaa Ndaacatsjo. Tjaa, tuee


Ndaacatsjo. Jnda tuee Ndaacatsjo ntyjaa ntyja tyoom
xcaa. Jnda chii saa xuu. Jnda chii mana
jndyolcwennaaa. Matyjeennaaa waa.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
127
Tja Chalii tjacaluee xca xuee Lunja. Tyena equio
Chacha. Mati Chacha tjacaluee tseixeee.
Tyquiena cwii joo jee ya xca cwileilua. Matyoom
Chalii xca naaa.
Jnda chii tyquiena cwii joo cwileilua ndeincii. Ljeii
Chacha cwii tseixii som caja. Tyoom tseixeee.
Jee neiina ee na jee xco na na jlajndana.

Tjatseijnda Chalo caxti e tichjoo jnaa. Tyeomna


snom. Saa ticuee na jndye caxti jlajndana.
Matso Chalo yati na cwe tsoom nntyjaandye caxti cha
ya nljona xtyoomm. Mati tichjoo jnaa jndyoljo we nchu
nachi xtyo na tyomna. Ndo snom tjana xuuyo. Jo na
matso Chalo:
Nncwaljoo snommaae ee cwe tsiaa na eyo
tjana xuuyo.
Taljoo Chalo snom. Ndo ljo tsoom na ntyjaandye
caxti xtyoomm. Jee ya ljoom snomee.
Matsiajo toyo jleinomyo. Teityu Chalo. Teicjeeena
jom nacjee tsiaa snom. Taljoomm caxti. Seicwje caxtiee.

6
aa oo oo oom

xcaa xcoo xcoo xcoom

128
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
sooxquee
2
tjaxquee
3
xquiaaya
4
quiooxquiemaa
5
caxtimaa
6
xuuyo
7
xtyoyo
8
xtyoomm
9
xtye
10
xcwe

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 32.


129
Leisiom 33 Leisiomwaa mamona
w wj w

calawo

1
ca la wo

wo
calawo
o

2 3
o a e a wa

wo wa we wa wo

we

tjawa seiwaya
tjawaa seiwee

Tjatseijnda Tiwo calawo na maa welo na nntsaa waa.


Jnda chii tjatsantjoom Weto na nntsaa tsaee waa.
Tuee na maa Weto. Jee ndya wii catsue tsmei
tiee. Mawaa na nlquiiyo Tiwo. Saa na seicjeee Weto
seiwee catsue tsmeiie, jo na tquii catsueee Tiwo.

130
4 5
wa wo wa wa wo wa

xa xo xa wja wjo wja

sa so sa wa wo wa

mawaa waya
mawoo mawoya

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Jee wjee quioondyo ntsmei Matyee. Wendyeyo


maxje wjeeyo. Taxocandaa nlayo tsiaa ee na wjeeyo.

Jee ya mawa Chalii jnom. Matso tyjee:


Cwa jee ya mawaa jnom.
Saa ticoo ndyoo tsaee. Jo na mandooe tsaee
nnoom. Ljeii tsaee cwa watsom. Tii lo tyjee jom. Mana
tioo. Jndeii tja tsaee.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
131
Tjatsantjom Tiwo tsa na maleioom waachom na
nntseijndoya tsaee nquio na nncjaawa waa ee jee tyquia
niom nquio. Ndoosucheche wjaandyona. Jo chii waachom
lue tsoom wjaacachuuna nquio naaa. Mati nque wja.
Mati Weto, cwioona equio welo na nntioomna nquio tsom
waachomee.
Jo na tyena, saa tquiena Ndoosuche ndo teicatyee
waachomee. Mawaa xje nlquiena nnom tsjoom ndo
tjacantyee waachom naana. Nquii Tiwo jee ndya seicjee
tju nomtyuaa. Ndo Weto tjacantyee e waachom.
Jee nioom tyquiee. Ndo welo jee tyquia tyquie waachom
jom ee na tajaa na jnda tyquiee. Mati nioom ta xquee.
Meii nquioee taticoocachona. Mana lcweena.
Waachom mana ndyena juuna yuu na tjacantyeena. Xcwe
tsom tsjoom jomna.

6
a a e i aa ee oo

wa wa we wi waa wee woo

cwa cwa cwe cwi

132
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
calawo
2
watsom
3
seiwaya
4
seiwee
5
waachom
6
mawoya
7
mawja
8
wjaacachuuna
9
wjaandyona
10
wjeeyo

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 33.


133
Leisiom 34 Leisiomwaa mamona
ndy jndy

casondye
1
ca so ndye

ndye

casondye

2 3
e a u o ndya ndyu

ndye ndya ndyu ndyo ndye ndyo

seijndaandyo tjundyo
seicjeendyo tioondyo
seilioondyo tyquiendyo

Tja tsondyee Sawaxtii na nncwjeee ndaatsuu casondye


njmeiina. Jnda tuee yuu na maayo toyo jleinomyo.
Mati jom too o maleinoom. Ndo maleioom cwii tsuaa na
nnquicjoom jndyeeyo. Matseicanoo o tsuaaee, jo na
tjacajom tsuaaee ncee. Mana tioo. Tcandaa
nnquicjoom casondyeee. Jee matyioom na tioo.

134
4
ndya ndyo ndyu

nda ndo ndu

5
ndya ndyo ndyu ndyo ndyu

jndya jndyo jndyu ndyo ndyu

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

seijndaandyu jlajndaandyo
seicjeendyu jlacjeendyo
seilioondyu jlalioondyo
ndyu ndyo

Seijndaae Weto na nenquioona ljaandyo e Tiwo.


Matso Weto nnom Tiwo:
Cwa re Tiwo, nenquiooa ljaandyo.
Aa ya matso Weto.
Tona cwinquioona ljaandyo. Jee ya cwinquioona
ljaandyo ndo ljuinom tsondyee Weto. To tsaee ntyjoo
joona. Jleinomna. Ndyena na cwinquioona ljaandyoee.
Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio
nquiancuena cwe na ntyjii xque.
135
Tja Tiwo Ndyaawe e Ndyewo. Tyena e waachom
e Matyee.
Tyquiena Ndyaawe. Tyoom Tiwo cwii xjojndyaa. Mati
Ndyewo seijnaa ntyjaqui. Ndo Matyee majendyo tyoom
cwii quioojndyo na nluii tsmeiie. Jee ndya ya quioojndyo
tyoom.
Mati jlajndatina ljoti ljotindyo. Jnda chii matso
Matyee na nncwajndyeyaa. Mati quioojndyo tsmeiie
nncwajndyeyo ee jnda teijndyaayo na jee jmei.
Mati Ndyewo e Tiwo maenquiolcweena ee Ndyaawe
jee jnda na cwicwana. Jo chii cwiluena na cwinquiona e
waajndye. Saa Matyee chiuu nntsaa na quioojndyo tsmeiie
e. Jo chii maxje tnquiona e waajndye ee mati
waajndyeee jee jnda na nntiomlua tsa. Jo chii yati na
tinquiona e waajndyeee.
Tyquiotona e waachom ee juuna ticuee na jnda.
Ndo juuna ya jndyooomna quioojndyo tsmei Matyee.
Jo chii tjana na teijndyaayo. Mawajndyeyo tsom waachom.
Jo na jee neiina na tyquiolcweena na tyena Ndyaawe.

6
a o u a e

jndya jndyo jndyu jndya jndye

136
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
casondye
2
najndyee
3
mawajndye
4
waajndye
5
jojndyaa
6
xjojndyaa
7
teijndyaayo
8
jndyeeyo
9
quioojndyo
10
majendyo

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 34.


137
Leisiom 35 Leisiomwaa mamona
ndy nd n l

ndyootsa
1
ndyoo tsa

ndyoo

oo

ndyootsa

2 3
oo aa aa ndyoo

ndyoo ndyaa ndyaa ndyaa

ndyaa

Jnom Ndyewo ti yuu waa ndyaa. Jee ya toom loo ti


naaa. Jee jndye lque jna yuu waa ndyaaee.
Ndo mati jnoomm nna yuu waa ndyaaee. Jee ya
toom noomljoondaa. Je maniom seiindaa.
Ndo mati jnoomm lquee jojo. Jee ya maniom jnda
lqueendaa naaa. Saa na nndyoo ndyoo nato saa
ntjomee ndiicwa ndaa lquee etyecho nna. Ndo mati
seii, meii na ndiicwa ndaana saa tyuaa etaandye nna
joona.

138
4 5
ndyaa ndyaa ndyaa na

ndyaa ndyaa ndaa naa

jndyaa jndyaa noo o

ndyootsa cana casondaa


ndyootsa tiom tinaa lqueendaa
ndyoo nato matseinoo o caluu

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Tja Tiwo tjaluee quiooxquie tsmeiie. Ljeii na jnda


seincuiiyo. Jo na teicjoom quioondaa. Jee neiie na jee
tyiooe quioondaa.
Jnda saa na ljo tjaa.
Teincoo cwiiche xuee tjannaaa. Tuee, ljeii jee
ndya maquee catsia maque quioondaa. Jee lioo Tiwo
jnda ljeii na ljo ndo jom jee nquiaa catsiaee. Too o
jleinoom. Tuee waa. Jee tyotyioom.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
139
Matsantjom Weto Tiwo na mmo Tiwo nnoom na nntsaa
ndyootsa ee tinaa juuna.
Matso Tiwo:
Ya mmoo ya njom.
Jo chii tyomo Tiwo na nntsaa Weto ndyootsa ee
macanda ndyootsa tiom na naa nntsaa. Saa maxje
tileicwinaa ee jee jndeina na matseinaa ndyootsa ndo
meisa ndo sula ndo castom.
Saa meii na ljo, tyoque. Jo na teinaa.
Ndo mati tijnaa jee tyontyiaa tsaee tsiaa na
tyochee, jo chii mati jnaa ya nntsaa ndyootsa. Mati
ntomche ya nntsaa. Jee neiina na teinaana na nlana
tsiaaee.
Ndiina na cwe ndyootsa tiom tyolana. Saa jee
lioona na tyootsantjom nna joona na nlana tsiaa ndyueela
ee na tyooliu nna na jnda teinaana na nlana ndyootsa.

tyolana tyootsantjomna
tyontyiaa tyooliuna
tyochee tyoocwjeee
tyo tyoo

6
aa oo ee aa

ndyaa ndyoo ndyee ndyaa

140
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
ndyootsa
2
cwindyaaya
3
mandiya
4
mandii
5
quioondaa
6
cana
7
matseinaya
8
teinaa
9
seinaa
10
seinoo o

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 35.


141
Leisiom 36 Leisiomwaa mamona
j j

caom
1
ca om

om

om

caom
3
om
2
om e a e
om e a a

Tja eto jndaa e snom tsmeiie. Tjaa nato jee


jndye caom cwioocaom snom tsmeiie. Jee lioomm na
ljo mantyiaaa. Matsoom:
Aa nchii manncue snom tsmaa a chiuu na jee jndye
caomma cwioocaomyo snom tsmaa a luaa.
Tuee ranchoomm too o mameiie xjo caomee.
Saa tcjaanjoom saa. Yache nquii snom tsmeiie tuaa
juuyo. Yache jndye caom tyooocaomyo snom tsmeiie.
Mana ee snom tsmeiie. Joom waa. Jee lioomm
na tcjaanjoom saa.

142
4
om e a

nom nei na

5
om ee oom ee oo

om ee oom ee oo

jom jee joom jee joo

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

tsjojee tjaoom seicaee


tajee tjajoom tsoom macaee
wajoo

Jee lioo Lueto na macua casaasa noom tatsaaa.


Jo chii matsoom na nntseicuee casaasa.
Too o na macaee casaasa. Saa ticuecaoom juuyo
meii na njoom ee. Jo chii mana ee na macaee
casaasaee.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
143
Tja e tjaoom quioojndyo tsmeiie yuu na nlcwayo.
Ndo na tjaa nato jee tyojoomeyo nta ndyoo nato.
Jnda tuee yuu na nlcwayo teicjoom juuyo. Jnda
chii too o na macaee ntsaa. Jnda tuee quiajmei ee
na macaee. Tjaa na nncwajee.
Jnda chii matonnaaa
na macaee ntsaa ee.
Jnda tmaa mana tjannaaa
tsjoom. Majoti jee
tyojoomenndayo nta.
Mana tjaa. Tuee
tsjoom. Teicjoom juuyo yuu nntsooyo. Tonndayo na
majoomeyo nomtyuaa.

Tja e na maa eto na nntsaa eto waa ee eto


naa luae.
Matso eto:
Maxje ya na nlaay wa.
Ndo seicaee tityjee na mati juu nnteijndeii na nlana
waa e ee e jee lue tsoom na ntyjantyjandyo nluii waa.
Je jnda jndaa waa. Jee neiie na jee xco waa.

6
joom jee jaa joom jee

njoom njeii njaa jnoom jneii

144
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
luae
2
aya
3
caom
4
maee
5
maee
6
tajee
7
tyojoomeyo
8
majoom
9
tjaoom
10
tjajoom tsoom

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 36.


145
Leisiom 37 Leisiomwaa mamona
y j y

payom

1
pa yom

yom

om
payom

2 3
om a o u yom

yom ya yo yu ya

yo

seiya seiyo ndyeyu


seiyaa seiyoo ndyeyoom

Yundaa jnda Toya jee matyioo. Jo chii yati tyquiaa


Toya cwii payom nnom jnaa. Jo na seiche na matyioo.
Jnda chii to Toya seiyaa candiu. Saa naa na
nlcwana e Ndoyom.

146
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4 5
ya yo yu yo ya yo yu

ndya ndyo ndyu ndyo ya yo yu

seiya
seiyo
seiyu

Tja Ndoyom laa. Tuee na maa eyo. Jee matseiyo


tiee meisa. Matsoom nnom eyo:
Ljo mache?
Matso eyo:
Meisa matseiyoya ee meii na seiyo e meisawaa saa
maxje ticuee na ya. Jo chii ja yati matseiyoya juuna.
Matso Ndoyom:
Jee ya na na nntseiyo meisa.

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
147
Matso Ndoyom nnom eyo:
Aa ticatsaaya jndaa,
tsaacaluaay
a catu?
Matso eyo nnoom:
Matseitiuuya tsaaya jndaa.
Tyena jndaa. Quia na
tyquiolcweenndana tsjoom
matso Yolaa ndaana:
Yuuche sayo teiquiuu?
Quia jo toon
a, ljuena:
Aa j saay jndaa. Jlatiuuy na nliuuy meii ecwii
catu. Saa maxje tcaliuuy catu. Jo chii saay cwiiche joo.
Jo ljiuuy cwii catscoo. Jnda chii mana tuooy cwiiche ntyja
ljiuutyaay
cwiiche cwii catscoo. Jee ndya neiiy na
ljiuutyaay cwiiche catscoo.

Aa ticatsaaya? j saay
tsaaya? jlatiuuy
tsaacaluaaya? tcaliuuy
ya? y

6
aa oo oom

yaa yoo yoom

148
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
yundaa
2
yati
3
matseiyoya
4
matseiyoo
5
matseiyaa
6
tsaaya
7
tsaacaluaaya
8
saay
9
jlatiuuy
10
neiiy

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 37.


149
Leisiom 38 Leisiomwaa mamona
t ndy

Tcatuii tyochjoo tsuii

Ljeii tyochjoo tsuii. Matso tsoee nnoom:


Jee ya na ljei tsuii. Catuii juuyo nluii naa.
Saa tyochjoo na nntuee tsuii saa maleinom tsuiiee
jom. Tcatuee juuyo. Jndeii jleinomyo jom.
Seitia tsoee jom na tcatuee tsuiiee. Matso
nnoom:
Ja matsjoo naa nluii tsuiimaa na nlcwaaa ndo
mando jee nchco saa tquendyu na nntuii juuyo. Je
maxje ticwa ee tcatuii juuyo.

tcatuii
tcatuee
t

150
Saalacaandy sjo

Matso Yolaa nnom eyo:


Yuuche sayo?
Matso eyo:
J saay, saalacaandy. Saay cwii nato quii sjo.
Squiaay cwii joo teicuaa camaa quioo.
Matsjoo nnom ti na e endyo:
ee ntyjii ljo quioo la. Cwa nlajndaandyo na
nlanaaa nacjooyo.
Ljiuuy cwa catsia. Mayuu jlacjeendy na jlanaa
nacjooyo. Saa seicjeeeyo, tjueyo nacjooy. Jo na jndeii
jleinoo y. Cwileinooy ndo teicaljoo tiee ja. Wendy
tyquiaandy. Jo na matsjoo nnom tiee:
Cwa calacjeendyotyaa caleinooya.

saalacaandy nlajndaandyo
jlacjeendy nlacjeendyo
tyquiaandy wendyo
ndy ndyo

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Catseiljei oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio nquiancuena cwe


na ntyjii xque.
151
Tja e laa. Tjacaluee tsantjom. Tjom cwii tsa
majndaa tati. Matso tsaee nnoom:
Aa tiecoom tati?
Tcatseioom na nncoom tati.
Tjatjatyee, tjom cwiiche tiee. Matso nnoom:
Aa tiequi tamanco?
Majoti matsoom:
Tiequiaya tamanco.
Tjaa, tuee na maa
ti na waa tjaa. Matsoom:
Ndyoo waa.
Ndyo. Yuu wja?
Matsoom:
Aa ticoome ti na
waa jaa?
Ticoom, laa tjaa.
Mana tjalcwe e waa. Tcaljeii tsantjom.

tcatseioom tiequiaya
tcaljeii ticoom
t ti

tjom tjome e tsa


ticoom ticoome ti
e
152
Yuuche sayo wja?
Aa j saay jndaa e tixiooya. Saacajndoo
noomljoo. Tyolanaa nacjoo candye. Jee nquiaa
quiooee. Ndo mati j jee nquiaay ee cwajndii jndye
cwilayo. Jo na tyolanaa cjooyo. Ndo na mati jooyo
cwityquiiyo tsiom jo na jee lioo na ljo cwilayo. Jo na
tyolanaa nacjooyo. Saa jee nquiaayo ee na nquiuyo na
nata cwilayo.

saacajndoo j
tyolanaa j saay
lioo j nquiaay
y

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
nlanaaa
2
jlanaa
3
jlacjeendy
4
calajndaandyo
5
saalacaandy
6
saacajndoo
7
tyquiee
8
tyquiee
9
tcwaaa
10
tcaliuuy

Jnda ntycwii leisiom 38.


153
Leisiom 39 Leisiomwaa mamona
m chm xm tsm tm jm
m tm nm m jm

chmeii
1
chmeii

meii

chmeii eii

2 3
eii aa oo meii

meii maa moo maa

moo

Tja tyochi tjacaluee ljo nlquee. Ljeii cwii tsiom.


Too o na maque tsiomee ndo meichjoo tcanoomm na
mando chmeii jom. Quia ljeiitoom manntuii chmeii jom.
Jee seicjee too o na maleinoom.
Saa chmeii na cjee maxje jndaa tuee tyochi.
Majendyo seicuee juuyo. Too o tyquee tyochi. Jee ya
maque tyochiee ndo tueecaoom cwii catsue. Toyo
tyontyjoyo chmeiiee. Jndeii jleinoom. Mana ee
tyochi. Taticantycwiie tyochi na nlquee ndo seicatyue
quiooee jom.

154
Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

4
meii maa moo chmeii xma

neii naa noo xmeii xma

Jee jmei ntyjii Tomaa. Jo na tjacamaa liaa. Jee


maque mamaa liaa. Matsiajo ljeii ndya tmaae catsuu
tyjeecaoomyo jom. Jo na jndeii seixua. Too o jleinoom.
Ndo na nndyoo meintyjee xjombale naaa teicaljoom
xjoee tioo.
Jee matseijnei na nnquintyjaa saa tileicandaa ee
tioomna ncee tsom xjoee. Jo na teinchmo xjombaleee.
Tjaato na jndaa jleinoom catsuuee. Mati juuyo tyueyo
ndoyo na jee matseijnei tsom xjoee.

5
chmeii nchmo tsma tsmei

meii mo tsma tsmei

jmei jmo tma tmei

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
155
Jee jnda tmaa tyjee Timeiinioom na tjaa sjo,
tjacamaa ljoo. Jnda tyjeee matsoom nnom Tomaa:
Ja etoo sjo. Ljoo etmaandyo. Ndya jndye
xma entyiaya.
Aa yuu? matso Tomaa.
Aa mayuu, ma xma sjo. Ndo maa catsiando.
Matso Tomaa:
Chiuu waa quiooee?
Matso Timeiinioom:
Chacwiijom chmeii juuyo cwe na juuyo
tmaaetiyo. Chmeii jee cachjooeyo.

Tja Ndoyom na maa Meiye. Tuee. Matso Meiye


nnoom:
Cajmaya.
Jo na matso Meiye:
U re Ndoyom aa tiecoom catsma majndaaya?
ee ja jee jnda teinchqueeya na mandoo a canmaee, jo
chii yati chatsondyeyo njndaaya.
Matso Ndoyom:
Ja maxje nntseijnda canmaee.
Matso Meiye:
Maxje ya na nntseijndato canmaee.

6
jma ma tma tma

jmei mo tmo nma

156
Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
taxmeii
2
chmeii
3
tmei
4
tsmei
5
catsma
6
canma
7
cajma
8
quiajmei
9
etmaa
10
etmoo na

Catseiljei cwii cwento.

Jnda ntycwii leisiom 39.


157
Leisiom 40 Leisiomwaa mamona
p pj sp xp chp mp
r rm rqu r
b b mb

xapo loro

1
xa po lo ro

po ro

o o

2 3
o ei aa po ro

po pei paa pei rei

ro rei raa paa raa

xapo palatoo loro


payom lapei tareixa
pato tsompaya tyorua

Jee matseijndeii tyoruna matseicjoo cwii tsoom to


ndo ljeii Tito jom. Tmei Tito tsjo jom. Jee ndya jndeii
seixua. Mana tioo.
158
4 5
po pei jo rei pei

ro rei pjo rmeii spei

lo lei pja rquiee xpei

reii chpei

Cwjitsjaandyu ljeiimeii, ljeii ncjo ndo ljeii tsa.

Tja Mbrii e tsompaaa. Tyena Ndaabio ee


tsompaaa jee ecjaa tsaee Ndaabio ee na ee na
nndyoowi nnom tsjoom maa ndaaluee. Ndo ee na
cwindaa nna jojo. Jo chii mati jom ecanaa a
ndaalueeee ee ee na matso tsa jee chje ndaalueeee.
Tyquiena jojo tyue tsompaaa na jee ndya wii
ndaatioo. Tjaato na jnaa a. Cwe tsiaandyo tjaa. Mana
tyquiolcweena.
mpei
xjombale bio mpei

xjo mba le bio mpa

xjombale mba biuu mba

Catseiljei slaba ndo oom na candaa na chuu ntsquii tsomwaa equio


nquiancuena cwe na ntyjii xque.
159
Tja Rmeiinioom Ndyaawe. Seijnaa xapo. Ndo tyoom
cwii payom naaa. Jnda chii tyoom cwii lapei. Tuee
cwii tiandaee ljeii ntyja caruato. Jo ljo loro. Matsoom:
Ndyoo waa.
Matso loro:
Ndyo waa.
Jo na matsoom:
Cwa jee ya nntseinei loro.
Saa tjajoom tsoom cwa xjombale nncoom. Jo chii
tjaa cwiiche joo. Tuee cwii joo xee tsoom ljaa carquiee
jo wacatyee cwii tsa na majndaa ncjombale. Ndo mati
mantyiaaa jee jndye pato ma naquii tsjoom Ndyaawe.
Jnda chii jndyolcweee. Joom nato, ee catseixuaa
chicareii.
Tyjeee Canoom seijnaa tareixa na nlquee nato ee
jee jnda teijaa.
Jnda chii joom, ljeii palatoo. Matsoom nntseicuee
juuyo ee jee cuaa ndyooyo. Saa na ljeii caspeii jo na jee
tyuee ee jee jndeii teicaljooyo xee. Matsoom:
Ljo quioo?
Ndo jom ticwajnaa caspeiiee.
Cwe ljo machee. Quia ljeiitoom jnda tja palatooee.
Mana joom. Mana tyjeee tsjoom Suljaa.

160
Catseina ndyoooommeii ndo cwjitsjaandyu joona.

Catseiljei ljo joo slaba chuu na cwii cwii oommeii ndo cato joona.

1
lapei
2
campeixi
3
tsompaya
4
xjombale
5
ljaa taxapjo
6
tyorua
7
caruato
8
tareixa
9
teibio
10
Ndaabio

Catseiljei cwii we ndyoooom na candaa .

Jnda ntycwii leisiom 40.


161
Las letras y combinaciones de letras
del amuzgo
Los sonidos del amuzgo que son iguales a los del espaol se
representan con las mismas letras. Sin embargo, adems de stas, el
amuzgo usa otras letras, combinaciones de letras y signos especiales para
representar sus propios sonidos. Cada combinacin de letras representa un
slo sonido. Las letras y combinaciones de letras se clasifican en
consonantes y vocales.

Las consonantes
b teibio hace tiempo
c casaa pjaro
cw La cw se diferencia de cu en la pronunciacin. Observe la diferencia en
los siguientes pares de palabras:
cwa come! seicwe derramaste
cua que llueva seicue mataste
ch chom fuego
j ja yo
Esta consonante se llama saltillo y consiste en un pequeo corte de voz
en la garganta:
tsa chile
to basura
l liaa tela
m machee hace
n nato camino
Algunas palabras empiezan con doble n (nn). Es una consonante que
funciona como slaba y se pronuncia con tono alto:
nna maz
nnoom su cara (de l o de ella)

La doble n se usa principalmente para indicar el tiempo futuro


del verbo:
nncja ir
nntsaa har

163
Observe la diferencia de pronunciacin entre la n y la nn en los
siguientes pares de palabras:
nquio tejas, platos nta aguardiente
nnquioo se caer nntaya cantar

nd ndaatioo agua
La pronunciacin de la nd es muy parecida a la pronunciacin de nd en
la palabra tienda del espaol.

ndy ndyaa suave

En algunas palabras el sonido de esta letra es muy semejante al de la


del espaol, y en otras se parece ms a la n, pero siempre es diferente a
la n del amuzgo. Observe la diferencia entre la y la n en los siguientes
pares de palabras:
caom moscas tsoee su mam
canom burros neiina estn felices

aya mi paladar
tcanaaya no pude aguantar
p xapo jabn
q qui diez
r tareixa naranja
s casu mula
t ta cerro
ts catsu codorniz
ty tya rico

w La w se diferencia en pronunciacin de la cw. Observe la diferencia en


el siguiente par de palabras:
we dos
cwe pegajoso
x La x se diferencia en pronunciacin de la ch. Observe la diferencia en el
siguiente par de palabras:
xapo jabn
cha pasado maana
y ya bien

164
Las vocales

Las vocales son de dos tipos: orales y nasales. Las nasales se


escriben aadiendo una a la vocal. La combinacin om tambin
pertenece a las vocales nasales y se usa cuando se nasaliza la o o la u.
Las vocales se dividen en sencillas y dobles, segn el tipo de slaba
en que se encuentran. Se usan vocales sencillas en las slabas balsticas
cuya pronunciacin es corta y vigorosa y se usan vocales dobles en las
slabas controladas cuya pronunciacin es ms larga y suave.
A continuacin se encuentran las vocales sencillas y dobles con
ejemplos de palabras en las que se usan. Observe en las palabras la
diferencia entre la pronunciacin de las vocales sencillas y la
pronunciacin de las vocales dobles.

Las vocales orales sencillas Las vocales orales dobles


a liaya mi ropa aa liaa tela
a ta fruta aa taa filoso
e we dos ee wee rojo
ei cosei cocinera eii seii elote
i qui diez ii cwii uno
o liaasoya mi cobija oo liaasoo cobija
o watso estoy durmiendo oo tsoo tenate
u xuya mi carga uu xuu carga

Las vocales nasales sencillas Las vocales nasales dobles


a tsa persona aa tsaayo cola de animal
a aya estoy con ellos aa aaya estamos con ellos
e tye apretado ee tsotyee su pap
ei tei fro eii teiiya tenemos fro
om tsom papel oom matsoom dice
o tyoya compr, cargu oo tyooya compramos,
cargamos

165
Las letras e y ei representan el mismo sonido, pero se usan en
distintos lugares. Por ejemplo, la e se usa despus de consonantes como
ch, cw, j, , ty, w, x. La ei se usa despus de consonantes como m, n, s, t, ts.
Generalmente, las vocales que se presentan en prefijos, sufijos o en
otras slabas que no son la raz de la palabra se escriben sin duplicar la letra,
aunque muchas de ellas son vocales suaves en slabas controladas. Observe,
al pronunciar las siguientes palabras, la pronunciacin suave de dichas
vocales:
prefijos
ma macwaaa est comiendo
tsei matseijnaa est comprando
sei seijnaa compr
ca caso caballo
sufijos
e tiooe Tito se cay Tito
yo maleinomyo el animal est corriendo
Hay dos prefijos que se diferencian solamente por el tono. Para
evitar confusiones, se escribe con vocal sencilla el prefijo que indica el
copretrito, y con vocal doble el prefijo que indica el negativo del pretrito
perfecto.
tyo tyochee estaba haciendo
tyoo tyoochee no ha hecho

Los tonos
Cada slaba de las palabras amuzgas se pronuncia con su propio
tono. Hay tres tonos: tono alto, tono medio y tono bajo; adems hay
deslices donde se pasa de un tono a otro en una sola slaba. Tambin hay
diferencias entre los tonos en slabas controladas y balsticas.
Ejemplos de los tonos en slabas controladas:
tono alto tsioom espina
tono medio tsoom dijo
tono bajo tyuaa pronto
desliz alto-bajo joo oscuro
desliz medio-alto tsuii tortuga
desliz bajo-medio chioo caracol

166
Ejemplos de los tonos en slabas balsticas:
tono alto tsiom mazorca
tono medio tsom papel
tono bajo tso tierra
desliz alto-bajo siom chuparrosa
desliz medio-alto snom burro
A veces, entre las palabras que se escriben igual, la nica diferencia
es el tono; sin embargo, generalmente no es indispensable representar los
tonos en la escritura, ya que por lo general, por la funcin gramatical o por el
sentido de lo que se est hablando, no se confunden.
El acento circunflejo
Se usa un acento circunflejo para diferenciar entre algunos
pronombres, sufijos y prefijos que se escriben igual, pero que tienen
diferente tono.
Los pronombres independientes de primera persona:
ja (con tono medio) yo
j (con desliz alto-bajo) nosotros (sin ustedes)
jaa (con tono alto) nosotros (con ustedes)
Los pronombres dependientes de primera persona del plural inclusivo:
-a, -ya, -ndyo (con tono alto)
cwicwaaa comemos (con ustedes)
cwindaay
a vendemos (con ustedes)
cwitaandyo barremos (con ustedes)
Los pronombres dependientes de primera persona del plural exclusivo:
-, -y, -ndy (con desliz alto-bajo)
cwicwaa comemos (sin ustedes)
cwindaay
vendemos (sin ustedes)
cwitaandy barremos (sin ustedes)
La slaba final e de algunos verbos y otras palabras:
-e (con tono alto)
tjue Nacho Nacho salt
tcooe Tito Tito es alto
- (con desliz alto-bajo)
tju l salt
tcoo l es alto
Los prefijos negativos ti- y t-:
ti- (con tono bajo)
ticwana no comen
ticaleinoom no corre
t- (con tono medio)
tcwana no comieron
tcaleinoom no corri
167
Chiuu waa na nnto tsa slabas
Ljoo mamona chiuu waa na nnto tsa slabas. Xe
ecaljeii tsa aa ya too o slabas ljoo nntyiaaa. Saa
ticantyiaaa na mandiioom. Xejnda too o joona nntyiaaa
aa ya saa.
Leisiom 1 Leisiom 2 Leisiom 3

ca su ca tu ti ca lu
ca saa ca tiu Lu sa
ca too ma tiu ca so la sa
Ti to ma tio Ti lio
ca ti tio lioo
ca tu ti tioo liaa soo
ti su tioo e sei liuu
ta su tioo e yo sei tiuu
ma ta ma tiu yo ma ta yo
Ca ta ma quii yo ma tiu yo

Leisiom 4 Leisiom 5 Leisiom 6

sei quioo ca tsu ma tso


sei quiaa ca tso ma tsoom
sei tiuu ca so ma tsaa
sei liuu ca su ma taa
liaa soo sei ca tsuu sei ca tsoom
ma quii sei ca tsoo sei soom
tyquii tioo ma tsei soom
tyquiaa tsuu ma tsei co na
juu yo tsuu na ta co tsaa
juu na juu na ta co tsei soom

169
Leisiom 7 Leisiom 8

tiom tyquie na
siom tyquii na
tsiom tyquee
ca tsia lquee
ca tu tsia tyque na
ca tu ti tsquiee ee
sei quioo tsioo ee
sei quioom ca tsia ee
tyquiaa tsa tyquiee ee
tyquiaa tyquiee e yo

Leisiom 9 Leisiom 10 Leisiom 11

ta ma nco na too tscoom


ta lei nto liaa soo tsco
ma nco nei ncoo ca tscoo
ma ncoom nei ncoo ca lcoo
ma coom co toom ca lcu
ma caa co toomm ca tscu
co tom ca stoomm ca tscaa
ntom sei ca tomm nlca
ca ntsaa liaa somm sca
ta tsa saaa scu

170
Leisiom 12 Leisiom 13

quioo ca e jo
tyquioo juu na
lioo joo na
ma tsei lioo joo na
ma nquiuu joo yo
ma nquiomm juu yo
liaa jaa e
lioomm ca jaa e yo
tsiaa jom
nquiaa ja

Leisiom 14 Leisiom 15 Leisiom 16

ca tsja sei co ya ca tu
ca tsjom ma ncoo ya ca tsu
sei cjom ma ncoo to ma tsu
tja tsei cjom ma jo to ma tsa
tja qui cjoom tjo ya ca ta
ma qui cjoo ma tsjoo ya ta ta
sei cjoo jo tsei tsja ya qui cjoo a
ljo yo ma quia ya qui ju a
tjaa squiaa ya ma ju
cja sei quioo ya tju

171
Leisiom 17 Leisiom 18

tsom ta nda
co tom ta nda
ntom ta ndo
ta a ma ndo
ma ca a ca ndiu
ma qui sa ndia
tyqui ndaa tioo
tyquiee ndaa tsuu
ma tsei lio ma jo nnda a
ca tio ma cjoo nnda a

Leisiom 19 Leisiom 20

ndo lei ca so jndaa


co sei ca jndaa
ljei ya ca jndaa
t ca ljei ya ma tsei jnda ya
t ca ljei ma tsei jndo ya
t ca tjeii na ma tsei jndeii
tja qui cjoo ma tei jndeii
tei cjoo ma jndaa
tei cjoom jndaa ndyu
tei ca ljoom jnda e yo

172
Leisiom 21 Leisiom 22

ta sei ma lei noom


ndaa tei tyo lei noom
ljeii ma tsei jnom
t ca ljeii tyo tsei jnom
ti lei ca ljeii nntsei jnom
tjeiie nntsei jnaa
ntjei ma sei jnaa
tsjei ma sei naaa
tei ma tsei neii
tei neii na

Leisiom 23 Leisiom 24

nntsei ca na ya ca lo
nntsei na ya ta lo
nlei noo ya la
jlei noo ya tyo la na
jno na tyo la yo
jnaa tyo la yo
jnaaa tsa
tsaaa tjo ca tsaa ya
tjooo tja ca tsaa
tooo tsei

173
Leisiom 25 Leisiom 26

ma sei cwaaa ma tyioo


ma sei cweee cwi tyiuu
ti cwa jnaa ma tyioo ya
cwi cwa na too na
sei cwe tom na
cwi we na ti e coom
nncwe na ti e co ya
ma cwa ya ti e coo na
ma cwja ya ma ntyia ya
tyoo cwjeee ca ntei

Leisiom 27 Leisiom 28

tsuii tsui
tuii ca tsue
tja ca tuee ca tsua
tja ca tuee tua
tja ca luee tiom lua
tiom luaa ma lue
tjo ca lua ya tja cue
tjo cua tue
tja cue sei cuee
tja cuee sei cweee

174
Leisiom 29 Leisiom 30

tyo chjoo Ma tyee


ca chjoo tso tyee
ca chjuu tyoo tyee
ca nchu ti tyjee
ma nchjee tja tsei ca tyuee
ma chee tja tsei ca tyue
ma chee sei ca tyua ya
ca chquie tyo ya
ca chi tyoom na
ta ti cwi chi tyo tso

Leisiom 31 Leisiom 32

ta xa soo xquee
ta xee tja xquee
ta xa ya xquiaa ya
tsei xii quioo xquie maa
ca xjuu ca xti maa
xjoom xuu yo
xjo xtyo yo
xio xtyoomm
xi luu xtye
ndaa xua xcwe

175
Leisiom 33 Leisiom 34

ca la wo ca so ndye
wa tsom na jndyee
sei wa ya ma wa jndye
sei wee waa jndye
waa chom jo jndyaa
ma wo ya xjo jndyaa
ma wja tei jndyaa yo
wjaa ca chuu na jndyee yo
wjaa ndyo na quioo jndyo
wjee yo ma je ndyo

Leisiom 35 Leisiom 36

ndyoo tsa lua e


cwi ndyaa ya a ya
ma ndi ya ca om
ma ndii ma ee
quioo ndaa ma ee
ca na ta jee
ma tsei na ya tyo joom e yo
tei naa ma joom
sei naa tja oom
sei nooo tja joom tsoom

176
Leisiom 37 Leisiom 38

yu ndaa nla naa a


ya ti jla naa
ma tsei yo ya jla cjee ndy
ma tsei yoo ca la jndaa ndyo
ma tsei yaa saa la caa ndy
tsaa ya saa ca jndoo
tsaa ca luaa ya tyquiee
saa y tyquiee
jla tiuu y t cwaaa
neii y t ca liuu y

Leisiom 39 Leisiom 40

ta xmeii la pei
chmeii ca mpei xi
tmei tso mpa ya
tsmei xjo mba le
ca tsma ljaa ta xa pjo
ca nma tyo ru a
ca jma ca rua to
quia jmei ta rei xa
e tmaa tei bio
e tmoo na Ndaa bio

177
Las letras que se ensean en cada leccin

1. a o u s t 11. tsc tc lc sc squ

2. ia io iu 12. nqu iaa iuu ioo


iaa ioo iuu iaa iomm ioomm

3. l 13. j

4. qu ii 14. tsj tj cj sj lj
ntsj ntj ncj
5. ts aa oo uu
15. o a io ia
6. a om st
aa oom 16. u o o a

7. ia iom 17. a e i a om
iaa ioom ia ie io

8. ee iee e ee 18. nd snd


tsqu lqu
19. ei ei
9. c nc nt nts
20. jnd aa oo eii
10. oo aa uu
oomm aaa

178
21. ei eii eiie 31. x x xj

22. n sn jn nj 32. xc xqu xt xty xcw

23. a aa aaa 33. w wj w


o oo ooo
34. ndy jndy
24. ts l
35. ndy nd n l
25. cw cwj cw
lcw tcw tscw 36. j j

26. t ty c 37. y j y
nt nty nc
38. t ndy
27. ua ue ui ua uo
ua ue 39. m chm xm tsm tm jm
m tm nm m jm
28. ua ue ui ua uo
uee ueee 40. p pj sp xp chp mp
r rm rqu r
29. ch chj ch chqu b b mb
nch nchj nch nchqu

30. ty ty tyj

179

Potrebbero piacerti anche