Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
SUMRIO
1. ELEMENTOS BSICOS DA MSICA..............................................................................................3
2. PROPRIEDADES FSICAS DO SOM................................................................................................4
3. CONSCIENTIZAO DA ALTURA...................................................................................................5
3.1. NOTAS MUSICAIS........................................................................................................................6
3.2. NOTAS NO PENTAGRAMA (PAUTA) ......................................................................................7
3.3. TESSITURA....................................................................................................................................7
3.4. CLAVES ..........................................................................................................................................7
4. CONSCIENTIZAO DA DURAO.............................................................................................10
4.1. PULSAO ..................................................................................................................................10
5. FIGURAS MUSICAIS .........................................................................................................................11
6. LEITURA RTMICA.............................................................................................................................12
7. COMPASSO ........................................................................................................................................14
7.1. BARRAS DE DIVISO ...............................................................................................................14
7.2. ACENTO MTRICO ....................................................................................................................15
7.3. FRMULA DE COMPASSO .....................................................................................................16
7.4. UNIDADE DE TEMPO ................................................................................................................17
7.5. UNIDADE DE COMPASSO .......................................................................................................18
8. LIGADURA DE VALOR.....................................................................................................................19
9. PONTO DE AUMENTO .....................................................................................................................21
10. TOM E SEMITOM .............................................................................................................................24
10.1. ESCALA DAS NOTAS NATURAIS........................................................................................24
10.2. ACIDENTES (ALTERAES) ................................................................................................25
10.3. SEMITOM DIATNICO E CROMTICO...............................................................................28
10.4. ENARMONIZAO DE NOTAS.............................................................................................29
10.5. ACIDENTES FIXOS, OCORRENTES E DE PRECAUO...............................................31
11. ESCALAS MUSICAIS......................................................................................................................33
12. ESCALA MAIOR ..............................................................................................................................34
12.1. CRCULO DE QUINTAS ..........................................................................................................35
13. ESCALAS MENORES .....................................................................................................................41
13.1. INTRODUO AOS MODOS .................................................................................................41
13.2. ESCALAS MENORES TRADICIONAIS (Natural, Harmnica e Meldica) ..................42
14. INTERVALOS....................................................................................................................................48
14.1. CLASSIFICAO DE INTERVALOS ....................................................................................50
14.2. CONSONNCIA E DISSONNCIA .......................................................................................50
14.3. INVERSO DE INTERVALOS ................................................................................................54
15. TRADES............................................................................................................................................56
16. COMPASSO COMPOSTO..............................................................................................................58
16.1. COMPASSOS CORRESPONDENTES .................................................................................59
17. GRAUS DA ESCALA.......................................................................................................................60
18. RELAO ENTRE AS TONALIDADES.......................................................................................60
19. REFERNCIAS BIBLIOGRFICAS .............................................................................................61
20. ANEXOS................................................................................................................................62
RITMO:
MELODIA
HARMONIA
(TIMBRE)
NOTA MUSICAL
RUDO
ALTURA
DURAO
INTENSIDADE
TIMBRE
3. CONSCIENTIZAO DA ALTURA
agudo
mdio
grave
EXERCCIO
Executar com a voz os seguintes grficos respeitando a direo do
som:
a)
b)
c)
d)
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
3.3. TESSITURA
Clave de Sol
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
Clave de F
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
Clave de D
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
Clave de percusso
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________________________________________
10
4. CONSCIENTIZAO DA DURAO
___________
_____
4.1. PULSAO
Pulsao ou pulso so movimentos contnuos e regulares
sobre os quais se organizam as duraes que formam os ritmos.
EXERCCIO
Realize as linhas horizontais com a voz marcando a pulsao com
palmas ou ps.
_________
______
___
___
__________
______
___
_______
___
___ ___
___ ___
_____________
___________________
___
______
______
11
5. FIGURAS MUSICAIS
Nenhuma figura tem durao absoluta. Existe apenas uma
relao de proporo entre elas
12
6. LEITURA RTMICA
EXERCCIO 1
13
EXERCCIO 2
14
7. COMPASSO
a organizao ou diviso do ritmo em grupos de tempos.
representado pela barra de compasso. Os tipos bsicos de
compassos so:
BINRIO: Organiza o ritmo em 2 tempos
1
15
>
Acento
COMPASSO BINRIO:
>
1
>
2
>
1
>
2
>
1
>
>
2
>
2
16
EXERCCIO:
A partir dos ostinatos presentes nos ritmos abaixo, deduza o
compasso colocando barras de diviso e acentos.
17
EXERCCIO:
Preencha os compassos com as figuras que representam a
unidade de tempo.
4
4
2
2
3
8
3
2
6
8
EXERCCIO:
18
2
2
4
8
3
2
6
8
EXERCCIOS:
19
8. LIGADURA DE VALOR
EXERCCIOS:
20
21
9. PONTO DE AUMENTO
EXERCCIOS:
22
23
Leitura Rtmica
1) Ligadura de valor e ponto de aumento
2) Clulas Rtmicas
24
CIFRAS:
MI
ST
F SOL L
SI
(etc...)
ST
25
EXERCCIO 1
Marque T para os tons e ST para os semitons
26
EXERCCIO 2
EXERCCIO 3
27
EXERCCIO 4
EXERCCIO 5
28
EXERCCIO 6
29
30
EXERCCIO 7
Relacione as notas da 1 coluna com suas possibilidades
enarmnicas presentes na 2 coluna
EXERCCIO 8
Escreva diferentes possibilidades enarmnicas para as notas dadas
31
32
33
34
J era usada a sculos, mas chegou a ser condenada pela igreja na Idade
Mdia (modus lascivus), at que por volta do sculo XVI, com o
estabelecimento das leis da harmonia, se tornou a base do sistema tonal.
PADRO DE INTERVALOS
I
II
III
IV
ST T
VI
VII I
ST
(etc...)
D
E
F
T
T ST T
B
C
ST
(etc...)
II
III
ST
A
B
IV
VI VII I
T
T
ST
F#
35
36
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
37
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________________
38
MACETE:
TONALIDADES COM SUSTENIDOS:
EXERCCIO 1
39
EXERCCIO 2
EXERCCIO 3
40
EXERCCIO 4
EXERCCIO 5
41
a) modo jnico
C
b) modo drico
D
c) modo frgio
E
d) modo ldio
F
e) modo mixoldio
G
f) modo elio
A
g) modo lcrio
B
CONSERVATRIO DE MSICA POPULAR CIDADE DE ITAJA TEORIA Prof. Luciano Stimamiglio
42
43
44
MACETE:
RELATIVA MENOR: Descer do I ao VI grau da escala maior (um
tom e meio)
VI
VII
II
III
EXERCCIO 1
EXERCCIO 2
45
EXERCCIO 3
46
EXERCCIO 4
47
48
14. INTERVALOS
49
50
51
52
EXERCCIO 1
Classifique os intervalos meldicos simples.
EXERCCIO 2
53
EXERCCIO 3
EXERCCIO 4
EXERCCIO 5
54
ASPECTO QUALITATIVO:
55
TABELA DE INVERSES
EXERCCIO 6
EXERCCIO 7
56
15. TRADES
57
EXERCCIO 1
EXERCCIO 2
58
59
EXERCCIO 1
Classifique os compassos compostos em binrios, ternrios, etc. e
converta-os em compassos simples:
a) 6
b) 12
c) 9
d) 12
4
8
16
4
______________ ______________ _____________ _________
EXERCCIO 2
Converta os compassos simples em compostos:
a) 2
4
b) 3
4
c) 4
4
d) 5
4
60
_____________________
II _____________________
III _____________________
IV _____________________
V _____________________
VI _____________________
VII _____________________
61