Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
np
kl/R5]b!
k|f/lDes
!=
;+lIfKt gfd / k|f/DeM -!_ oL lgodxsf] gfd aLp lahg lgodfjnL, @)^(
/x]sf] 5 .
-@_ of] lgodfjnL t' ?Gt k|f/De x'g] 5 .
@=
-v_
;ldlt eGgfn] aLp lahg P]g, @)$% sf] bkmf # adf]lhd ul7t ;ldlt
;Demg' k5{ .
-u_
-3_
-_
s]Gb| eGgfn] aLp lahg u'0 f:t/ lgoGq0f s]Gb| ;Demg' k5{ .
-r_
-5_
aLp lahg ljZn]ifs eGgfn] P]gsf] bkmf !^ adf]lhd lgo'Qm ePsf] JolQm
;Demg' k5{ .
-h_
aLp lahg gd"gf ;ns eGgfn] P]gsf] bkmf !^ adf]lhd lgo'Qm ePsf]
JolQm ;Demg' k5{ .
1
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
kl/R5]b@
pk;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/
#=
-v_
-u_
$=
hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldltM ;ldltn] lgod # sf] pklgod -!_ sf]
v08 -s_ adf]lhd aLp lahgsf hftxsf] cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ ug]{
k|of] hgsf] nflu u7g ug]{ hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldltdf b]xfo
adf]lhdsf ;b:ox /xg] 5g\ .
-s_
cWoIf
-v_
;b:o
-u_
-3_
;b:o
;b:o
-_
;b:o
-r_
-5_
aLp
;b:o
Joj;foL
;+3df
k|ltlglwTj
pBdLxdWo]a f6 Pshgf
aLp
lahg
;b:o
2
www.lawcommission.gov.np
ug]{
www.lawcommission.gov.np
-h_
-em_
%=
k|d'v, s]Gb|
;b:o
;b:o;lrj
-v_
-u_
-3_
-_
-r_
-5_
pGdf]lrt aLp lahgsf] s'g} hft btf{af6 x6fpg cfjZos b]lvPdf ;f]
hftnfO{ btf{a f6 x6fpg ;ldlt;dIf l;kmfl/z ug]{ .
^=
-h_
-em_
of]hgf th'{df tyf cg'udg pk;ldltM ;ldltn] lgod # sf] pklgod -!_ sf]
v08 -v_ adf]lhd aLp lahgsf] pTkfbg, laqmL ljt/0f tyf cfk"lt{ ;DaGwL
3
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
of]hgf th'{d f tyf cg'udg ug{sf] nflu u7g ug]{ of]hgf th'{d f tyf cg'udg
pk;ldltdf b] xfo adf]lhdsf ;b:ox /xg]5g\
-s_
cWoIf
-v_
;b:o
-u_
;b:o
-3_
;b:o
-_
;b:o
-r_
;b:o
-5_
-h_
;b:o
-em_
&=
;b:o
k|d'v, s]Gb|
;b:o;lrj
of]hgf th'
th'{df tyf cg'udg pk;ldltsf] sfd, st{J o / clwsf/M of]hgf
th'{df tyf cg'udg pk;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5M
-s_
aLp lahgsf] cfk"lt{ ;'rf? ?kn] ug]{ Joj:yf ldnfpg cfjZos sfo{qmd
th'{df u/L :jLs[ltsf] nflu ;ldlt ;dIf k] z ug]{ .
-v_
-u_
aLp lahg pTkfbg tyf laqmL ljt/0f sfo{d f lghL tyf ;/sf/L If]qaLr
;dGjo sfod ug{ ;ldltnfO{ ;xof]u k'ofpg] .
-3_
-_
:jLs[t sfo{qmd cg';f/ aLp lahgsf] pTkfbg tyf vktsf] cg'udg ug]{ .
-r_
aLp lahg pTkfbg tyf laqmL ljt/0f ;DaGwL cGo sfo{ ug]{ .
4
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
*=
-v_
-u_
sfo{qmd
lgb]{zs,
;b:o
;DalGwt
lgb]{zgfno,
;b:o
-_
;b:o
-r_
;b:o
;b:o
-5_
;b:o
-h_
-em_
(=
cWoIf
k|d'v, s]Gb|
;b:o
;b:o;lrj
s'g} klg aLp lahg laqmL ljt/0f ug'{ cufj} u'0 f:t/ lgwf{/0f ug{sf] nflu
;ldlt ;dIf k]z ug]{ .
-v_
5
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-u_
-3_
-_
aLp lahgsf] u'0f:t/ lgwf{/0f cg'df]bg tyf k|df0fLs/0f ;DaGwL cGo sfo{
ug]{ .
!)=
pk;ldltx
pk;ldltxsf]
xsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlwM -!_ pk;ldltxsf] a} 7s ;DalGwt
pk;ldltsf] cWoIfn] tf]s]sf] ldlt, ;do / :yfgdf a:g]5 .
-@_ pk;ldltsf] s"n ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzt ;b:ox pkl:yt
ePdf pk;ldltsf] a} 7ssf] nflu u0fk"/s ;+ Vof k'u]sf] dflgg]5 .
-#_ pk;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf pk;ldltsf] cWoIfn] ug]{5 / lghsf]
cg'kl:yltdf a} 7sdf pkl:yt ;b:on] cfkm" xdWo]af6 5fg]sf] ;b:on] a}7ssf]
cWoIftf ug]{5 .
-$_ pk;ldltsf] a}7sdf ax'dtsf] /fo dfGo x'g]5 / dt a/fa/ ePdf
cWoIfn] lg0ff{os dt lbg]5 .
-%_ pk;ldltn] cfjZos b]v]df g]kfn ;/sf/sf] s'g} clws[t jf cGo s'g}
ljz]if1nfO{ pk;ldltsf] a} 7sdf ko{j]I fssf] ?kdf efu lng cfdGq0f ug{ ;Sg] 5 .
-^_ pk;ldltsf] a}7ssf] lg0f{ o pk;ldltsf] ;b:o;lrjf/f k|dfl0ft
ul/g]5 .
-&_ pk;ldltsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw pk;ldlt cfkm}n] lgwf{/0f u/]
adf]lhd x'g]5 .
kl/R5]b#
aLp lahgsf] cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ ;DaGwL Joj:yf
!!=
aLp lahgsf] cg'df]bg / pGdf]rg / btf{M -!_ k|hgsn] gofF hftsf] aLp
lahgsf] clgjfo{ ?kdf cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ u/fpg' kg]{5 .
6
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-@_ gofF hftsf] aLp lahgsf] cg'd f]bg, pGdf]rg / btf{ u/fpg rfxg]
k|hgsn] To:tf] aLp lahgsf] cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ u/fpg -s_ jf -v_
adf]lhdsf] 9fF rfdf hft cg'df]bg, pGdf] rg / btf{ pk;ldlt ;dIf lgj]bg lbg'
kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd kg{ cfPsf] lgj]bg pk/ hft cg'df]bg, pGdf]rg
/ btf{ pk;ldltn] b]xfo adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfO{ gofF hftsf] aLp lahgsf]
cg'df]bg, pGdf] rg / btf{sf] nflu l;kmfl/z ug]{ 5M
-s_
:yfloTj
cfjZostfg' ;f/
eP
gePsf]
aLp lahgsf]
hfF r
k/LIf0f
ug]{
;d]t u/L
!@=
aLp lahgsf] hft btf{sf] nflu lgj]bg lbg]M -!_ lab]zaf6 cfoft ul/g] aLp
lahgxnfO{ hft btf{sf] nflu cfoftstf{ n] cg';"rL! sf] v08 -u_ adf]lhdsf]
9fFrfdf hft cg'df]bg, pGdf] rg / btf{ pk;ldlt ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ g]kfndf k/Dk/fb]lv k| of]u ul/b} cfPsf] :yfgLo hftsf] aLp
lahgxnfO{ /fli6o clen]vdf /fVg tyf hft btf{ ug{sf] nflu cg' ;"rL! sf]
v08 -3_ adf]lhdsf] 9fFrfdf hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt ;dIf
lgj]bg lbg' kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd kg{ cfPsf lgj]bg pk/ cfjZos 5fgljg
u/L hft cg'df]bg, pGdf] rg / btf{ pk;ldltn] hft btf{ Pj+ ;"lrt ug{sf] nflu
;ldlt ;dIf l;kmfl/z ug]{5 .
-$_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g ;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cfg'j+lzs
kl/jlt{t afnL tyf hLljt ?kdf ?kfGtl/t afnLsf] aLpsf] xsdf h}ljs ;'/Iff
ljZn]if0f ul/Psf] k|ltj]bg jf ljj/0fsf] cfwf/df dfq hft btf{ ul/g]5 .
7
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-%_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g ;'s} s'/f n]l vPsf] eP tfklg j0f{gk'+ zs
k|ljlw -6ld{g]6/ 6] Sgf]nf]hL_ k|of]u ePsf] aLpsf] hft btf{ ul/g] 5}g .
!#=
aLp lahgsf]
lahgsf] clen]vM -!_ gofF hftsf] aLp lahg cg'df]bg, pGdf] rg / btf{
ePkl5 hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldltn] cg';"rL@ adf]lhdsf] 9fFrfdf
;f] sf] clen]v /fVg' kg]{5 .
-@_ gofF hftsf] aLp lahg cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ ePkl5 hft
cg'df]bg, pGdf] rg / btf{ pk;ldltn] ;DalGwt k|hgsnfO{ cg';"rL# adf]lhdsf]
9fFrfdf k|df0fkq lbO{ ;f] sf] clen] v /fVg' kg]{ 5 .
-#_ Ps k6s ;"lrt u/]sf] aLp lahgsf] hft kl5 pko'Qm jf cfjZos
5}g eGg] b]lvPdf To:tf aLp lahgsf] hftnfO{ ;"lrt aLp lahgsf] clen]vaf6
x6fpg k/]df ;f] sf] ;"rgf g]kfn /fhkqdf k|sfzg ug'{ kg]{5 .
!$=
:jfldTjsf] clwsf/M -!_ s'g} k|hgsn] cfkm"n] k|hgg\ jf 5gf}6 u/]sf] gofF hftsf]
aLp lahgsf] :jfldTjsf] clwsf/ k|fKt ug{ rfx]d f cg';"rL$ sf] 9fFrfdf ;ldlt
;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePkl5 To:tf aLp lahgsf]
pkof]lutf / dxTj ;d] tnfO{ ljrf/ u/L ;ldltn] To;sf] :jfldTjsf] clwsf/
;DalGwt k|hgsnfO{ cg';"rL% adf]lhdsf] 9fF rfdf lbg' kg]{5 .
-#_ b'O{ jf b'O{eGbf a9L k|hgsn] Pp6} k|sf/sf] gofF hftsf] aLp lahg
k|hgg\ jf 5gf}6 u/]df jf u/]sf] k|dfl0ft ePdf h;sf] lgj]bg / aLp lahg klxn]
btf{ ePsf] 5 p;} nfO{ :jfldTjsf] clwsf/ k|bfg ul/g]5 .
kl/R5]b$
s]Gb|sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tyf aLp lahg u'0f:t/ ;DaGwL Joj:yf
!%=
s]Gb|sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/M s]Gb|sf] cGo sfd, st{ Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5M
-s_
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-v_
aLp lahgsf] u'0 f:t/ ;DaGwL ljjfbsf] ;dfwfgsf nflu u'0 f:t/ lgwf{/0f
tyf Joj:yf pk;ldlt ;dIf k] z ug]{,
-u_
-3_
aLp lahg laqmL ljt/0fsf] nflu oyfy{ ;+s]tkq clgjfo{ ?kdf /fVg
nufpg],
-_
-r_
-5_
-h_
-em_
cfjZos zt{ tf]sL d" n aLp pTkfbg Pj+ hftLo ljsf; tyf ;Djw{g
ug{sf nflu lghL If]q nfO{ ;d]t ;xefuL u/fpg],
-`_
k}7f/L u/]sf] / cg'df]bg, pGdf]rg tyf ;"lrt gePsf /}yfg] Pj+ :yfgLo
hftsf] aLp lahgsf] laqmL ljt/0f tyf lgof{tdf aLp lahgsf] u'0f:t/
lgodg ug]{,
-6_
cg'dltkq k| fKt afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns tyf aLp lahg
ljZn]ifssf] sfo{sf] cg'udg u/L ;ldltdf k|ltj]bg k] z ug]{,
-7_
aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfxsf] ;' k/Lj]If0f tyf cg'udg u/L ;ldlt
;dIf k|ltj]bg k]z ug]{,
-8_
-9_
afnL lg/LIfs tyf aLp lahg gd"gf ;nsn] lbPsf] ;"rgfsf] clen] v
/fVg],
-0f_
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-t_
;ldltaf6 cg'df]bg, pGdf] rg, eO{ btf{ ePsf ;"lrt hftxsf] u'0 f:t/
k|df0fLs/0f ug]{ k|of] hgsf] nflu afnL lg/LIfsnfO{ afnL lg/LIf0f ug{
nufpg],
-b_
!^=
aLp lahg u'0f:t/ lgoGq0f tyf k|df0fLs/0fM -!_ s]Gb|n] aLp lahgsf] u'0 f:t/
lgoGq0f ;DaGwdf oyfy{ ;+s]tkq jf aLp k|d f0fLs/0f k4lt cjnDag ug{ u/fpg
;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] oyfy{ ;+s]tkq k4lt cg';f/ aLpsf] :t/x
b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_
k|hgg\ aLp
-v_
>f]t aLp
-u_
n]jn aLp
-3_
pGgt aLp
-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] aLp k|df0fLs/0f k4lt cg' ;f/ aLpsf] :t/x
b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_
k|hgg\ aLp
-v_
d"n aLp
-u_
k|dfl0ft aLp
-3_
pGgt aLp
-$_ u'0f:t/ lgoGq0f ul/Psf aLp lahgsf] Dofb b]xfo adf]lhd x'g] 5M
-s_
-v_
kl/R5]b%
10
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
aLp lahg ;"lrt ug'{kg]{M s[lif cg';Gwfg k| of]hgsf] nflu afx]s aLp lahg
cfoft u/L laqmL ljt/0f ug'{ cl3 jf g]kfnleq pTkfbg eO/x]sf] t/ ;"lrt
gePsf aLp lahg laqmL ljt/0f jf lgsf;L ug'{ cl3 ;"lrt ug'{ kg]{5 .
!*=
;"lrt aLp lahgsf] lgsf;L jf k}7f/LM -!_ s;}n] o; lgodfjnL adf]lhd ;"l rt
aLp lahgsf] lgsf;L tyf k} 7f/L ug{ rfx]df kfFr;o ?k} ofF b:t'/ lt/L cg';"rL^
adf]lhdsf] 9fF rfdf s]Gb|df lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt lgj]bgdf s]Gb|n] ;"lrt aLp lahg lgsf;L
jf k}7f/L ug{ pko'Qm 5 5}g hfFra'em u/L pko'Qm b]lvPdf cg';"rL& adf]lhdsf]
9fFrfdf cg'dlt lbg]5 .
-#_ ;"lrt aLp lahgsf] lgsf;L jf k}7f/L ubf{ cg';"rL* adf]lhdsf]
ljj/0f ;ldltnfO{ pknAw u/fpg' kg]{5 .
-$_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfndf
k|fs[lts k|sf]k k/]sf] cj:yfdf jf k}7f/L ul/g] aLp lahgsf] sf/0fn] dfgj, kz' ,
kG5L tyf la?jfsf] :jf:Yo jf wfld{s, ;Ff:s[lts tyf jftfj/0fdf k|lts"n k|e fj
kfg]{ b]lvPdf To:tf aLp lahgsf] k}7f/L ug'{ kbf{ ;ldltsf] :jLs[lt lng' kg]{ 5 .
!(=
;"lrt
lrt aLp lahgsf] laqmL ljt/0fsf nflu cg'dkltkqM -!_ s'g} JolQm jf
;+:yfn] ;"lrt aLp lahgsf] laqmL ljt/0f ;DaGwL sf/f]a f/ ug{ rfx]d f
cg'dltkqsf] nflu rf/ ;o ?k}ofF b:t'/ ;lxt ;DalGwt sfof{nodf cg';"rL(
adf]lhdsf] 9fF rfdf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] lgj]bg k|fKt ePkl5 ;DalGwt sfof{ non]
cg';"rL!) adf]lhdsf] 9fF rfdf cg'dltkq lbO{ ;f] sf] hfgsf/L s]Gb|df k7fpg'
kg]{5 .
-#_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] lgodfjnL nfu"
x'g'eGbf cl3 btf{ ePsf aLp lahg Joj;foLx o;} lgodfjnL adf]lhd btf{
ePsf dflgg] 5g\ .
11
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@)=
@!=
aLp lahg /fv]sf] efF8f]df ;+s]tkq ;DaGwdfM ;"lrt aLp lahgsf] laqmL
ljt/0f ug]{ JolQm jf ;+:yf cfkm"n] laqmL ljt/0f ug]{ aLp /fv]sf] efF8f]df P]gsf]
bkmf !# df pNn]l vt ljj/0fxsf] cltl/Qm b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f pNn] v ug'{
kg]{5 M
-s_
pTkfbg jif{ ,
-v_
-u_
n6 g+=,
-3_
-_
-r_
aLp lahg laqmL ljt/0f ug]{ JolQm jf ;+3 ;+: yfsf] gfd, nf]u f] / b:tvt .
kl/R5]b^
aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnf
zfnf cg'dltkq / gjLs/0f ;DaGwL Joj:yf
12
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@@=
k|of]uzfnf :yfkgf / ;~rfng cg'dlt ;DaGwdfM -!_ lghL If]qdf aLp lahgsf]
k|of] uzfnf :yfkgf / ;~rfng ug{ b]xfo adf]lhdsf] k|lqmof ckgfpg' kg]{5M
-s_
-v_
-u_
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|lqmof k"/f ePdf ;ldltn] k| of] uzfnf
;~rfngsf] nflu cg';"rL!@ adf]lhdsf] cg'dltkq lbg ;Sg] 5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd cg'dltkq k|fKt k|of]u zfnfn] k| of] uzfnf
;~rfngsf] qmddf cg'dltkqdf pNn]lvt zt{ x kfngf gu/]sf] kfOPdf ;ldltn]
To:tf] k| of] uzfnfsf] cg'dltkq /2 u/L cg' ;"rL!# adf]lhdsf] ;"rgf lbg' kg]{5 .
@#=
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@$=
s]Gb|L o aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfsf] sfd, st{J o / clwsf/M s]Gb|Lo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_
-v_
g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]j f z'Ns lnO{ aLp lahgsf gd"gfxsf]
z'4tf, pd|g] zlQm, lr:ofg, :j:y / cf]h; k/LIf0f ug]{ .\
-u_
-3_
-_
aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfsf] sfo{d f Ps?ktf sfod ug{ k| of]u zfnfdf
dWo:y gd"gf -k|f]lkml;oG;L :ofDkn_ k7fpg] .
-r_
-5_
;ldlt / s]Gb|af6 k|fKt lg0f{o, ;'emfj tyf lgb]{zgx sfof{ Gjog ug]{,
u/fpg] .
@%=
If]qLo aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfsf] sfd, st{Jo / clwsf/M If]qLo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_
g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]jf z'Ns lnO{ aLp lahgsf gd"gfx
k/LIf0f ug]{ .
-v_
-u_
g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]j f z'Ns lnO{ aLp lahg k|df0fLs/0f
ug]{ .
-3_
-_
aLp k|d f0fLs/0f ;+s]t kq -6\ ofu_ sf] dfu cu|Ld ?kdf s]Gb|df k7fpg] .
14
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-r_
g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]j f z'Ns lnO{ gd"gf ;ngaf6 k| fKt
aLp lahgsf gd"gfx k/LIf0f ug]{ .
-5_
v08 -r_ adf]lhd k|fKt gd"gf k/LIf0fsf] glthf l56f] ;fwgf/f gd"gf
;ngnfO{ hfgsf/L u/fpg] .
-h_
s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f u/L k|of]uzfnfn] k7fPsf] dWo:y gd"gf lgwf{l/t
;doleq k/LIf0f u/L k|ltj]bg k7fpg] .
-em_
s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfn] lbPsf] ;' emfj tyf lgb]{zg
sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .
-`_
k|of] uzfnfdf k| fKt gd"gf dWo] sDtLdf bz k|ltzt gd"gfx s]Gb|Lo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfdf k/LIf0fsf nflu k7fpg] .
-6_
-7_
@^=
cGo ;/sf/L k|of]uzfnfsf] sfd, st{J o / clwsf/M cGo ;/sf/L k| of] uzfnfsf
sfd, st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5M
-s_
g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]jf z'Ns lnO{ aLp lahgsf gd"gfx
k/LIf0f ug]{ .
-v_
-u_
-3_
s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfn] k7fPsf] dWo:y gd"gf ;doleq
k/LIf0f u/L k|ltj]bg k7fpg] .
-_
15
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-r_
-5_
@&=
lghL If]qsf aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfsf] sfd, st{J o / clwsf/M lghL
If]qsf aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfsf] sfd, st{ Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd
x'g]5M
-s_
;ldltn] :jLs[t u/] adf]lhdsf] ;]jf z'Ns lnO{ aLp lahgsf gd"gfx
k/LIf0f ug]{ .
-v_
-u_
k|of] uzfnfdf k| fKt gd"gf dWo] sDtLdf bz k|ltzt gd"gfx s]Gb|Lo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfdf k/LIf0fsf nflu k7fpg] .
-3_
s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfn] k7fPsf] dWo:y gd"gf k/LIf0f u/L
k|ltj]bg k7fpg] .
-_
s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]uzfnfaf6 k|fKt k| fljlws ljifosf] ;' emfj
tyf lgb]{zg sfof{Gjog ug]{ u/fpg] .
-r_
-5_
-h_
kl/R5]b&
afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns, tyf aLp lahg ljzn]ifs ;DaGwL Joj:yf
16
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
@*= afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns, tyf aLp lahg ljzn]ifsM
afnL lg/LIfs, aLp lahg gd" gf ;ns, tyf aLp lahg ljzn]ifssf] of]U otf
b]xfo adf]lhd x' g]5M
-s_
-v_
-u_
-3_
@(=
cg'd ltkq ;DaGwdfM -!_ P]gsf] bkmf !^ adf]lhd ;ldltn] afnL lg/LIf0f,aLp
lahg gd"gf ;ng tyf aLp lahg ljZn]if0f ug{sf nflu b] xfo adf]lhdsf] ljj/0f
;lxt /fli6o b}lgsdf ;" rgf k|s fzg u/L lgj]bg dfu ug{]5M
-!_
gful/stfsf] k|df0fkq
-@_
of]U otf
-#_
-$_
k/LIff lsl;d
-%_
k/LIff b:t'/
-^_
-@_ afnL lg/LIf0f, aLp lahg gd"gf ;ng tyf aLp lahg ljZn]if0f
;DaGwL Joj;fo ;~rfng ug{ rfxg]n] cg'dltkqsf] nflu pklgod -!_ adf]lhd
;ldlt ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
#)=
cg'd ltkqsf] nflu k/LIff lng]M -!_ afnL lg/LIf0f, aLp lahg gd"gf ;ng tyf
aLp lahg ljZn]if0f ug]{ cg'dltkqsf] nflu ;ldltn] k/LIff lng]5 .
17
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
#!=
cg'd ltkq gjLs/0fM -!_ lgod #) sf] pklgod -%_ adf]lhd k|bfg ul/Psf]
cg'dltkq b'O{ jif{;Dd axfn /xg]5 .
-@_ cg'dltkq axfn /xg] cjlw ;dfKt ePsf] ldltn] tLg dlxgfleq
s]Gb|df Ps;o ?k} ofF b:t'/ lt/L cg'dltkq gjLs/0f u/fpg' kg]{ 5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] Dofb gf3]kl5 s;} n] gjLs/0f x'g g;s]sf]
dgfl;j sf/0f ;lxt cg'dltkq gjLs/0fsf] nflu lgj]bg lbg cfPdf yk tLg
dlxgf;Ddsf] nflu s]Gb|n] pklgod -@_ adf]lhd nfUg] b:t'/df tLg;o ?k}ofF yk
b:t'/ lnO{ gjLs/0f u/L lbg ;Sg]5 .
-$_ pklgod -#_ df pNn]lvt ;dofjlw leq gjls/0f gu/fPdf To:tf]
cg'dltkq :jtM /2 x'g] 5 .
#@=
aLp afnLsf] v]t tyf aLp ;+s ng k|lqmofxsf] lg/LIf0f u/L k|ltj]bg
tof/ ug]{,
-v_
-u_
v08 -v_ adf]lhd cg'udg ubf{ cg'dltkq glnO{ aLp lahg Joj;fo
;~rfng u/]sf] kfOPdf jf ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf]
kfOPdf To;sf] hfgsf/L ;DalGwt sfof{ no tyf gd"gf ;nsnfO{ lbg'
kg]{5 .
18
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-3_
-_
v08 -3_ adf]lhd aLp lahg hkmt ubf{ ;j{ ;fwf/0fsf] pkl:ylt x'g
g;Sg] kl/l:ylt ePdf jf pkl:yt x'g gdfg]df ;f] Joxf]/f pNn] v u/L aLp
lahg hkmt ug'{ kg]{5 .
-r_
v08 -3_ adf]lhd aLp lahg hkmt ubf{ cg';"rL!* adf]lhdsf] 9fFrfdf
;DalGwt aLp lahg laqm]tfnfO{ ;" rgf lbO{ ;f] sf] hfgsf/L :yfgLo
k|zf;g, sfof{ no, If]qLo s[lif lgb]{zgfno, aLp lahg gd"gf ;ns, If]qLo
aLp lahg k/LIf0f k|of]u zfnf tyf ;ldltsf] ;b:o ;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .
-5_
v08 -r_ adf]lhd ;"rgf lbO{ hkmt u/]sf] aLp lahg gd"gf ;nssf]
/f]xj/df ;DalGwt sfof{nodf cg';"rL!( adf]lhdsf] 9fFrfdf a'emfO{ ;f]
sf] hfgsf/L aLp lahg laqm]tf, :yfgLo k| zf;g, If]qLo s[lif lgb]{zgfno,
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, gd"gf ;ns, If]q Lo aLp lahg k| of] uzfnf
tyf ;ldltsf] ;b:o;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .
-h_
v08 -3_ adf]lhd hkmt ul/Psf] aLp lahg sfof{non] tf]lsP adf]lhdsf]
k|lqmof ckgfO{ gi6 ug'{ kg]{ 5 .
##=
aLp lahg gd"gf ;nssf] sfd, st{J o / clwsf/M aLp lahg gd"gf
;snsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_
-v_
-u_
-3_
P]gsf] bkmf !# sf] pkbkmf !#=@ adf]lhd aLp lahg, laqmL ljt/0f eP
gePsf] lg/LIf0f ug]{ .
19
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-_
v08 -v_ / -u_ adf]lhd cg'udg, lg/LIf0f tyf hfF r ubf{ aLp Joj;foLn]
s[lif cg';Gwfgsf] k| of] hgsf] nflu afx]s ;"lrt gePsf aLp lahg laqmL
ljt/0f u/]sf] jf cg'dltkq glnO{ aLp lahg Joj;fo ;~rfng u/]sf]
kfOPdf tTsfn afnL lg/LIfsnfO{ l56f] dfWodf/f va/ ug'{ kg]{5 .
-r_
v08 -s_ adf]lhd lg/LIf0f u/L aLp lahgsf] u'0f:t/ olsg ug{ tf]lsP
adf]lhdsf] k|lqmof ckgfO{ gd"gf lnO{ s]Gb|Lo jf ;DalGwt If]qLo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfdf k/LIf0f ug{ k7fpg] .
-5_
#$=
aLp lahg ljZn]ifssf] sfd, st{J o / clwsf/M aLp lahg ljZn]ifssf] sfd,
st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5M
-s_
g]kfn ;/sf/ jf ;ldltn] :jLs[t u/] adf]lhdsf] ;]j f z'Ns lnO{ aLp
lahgsf gd"gfx k/LIf0f u/L cg';"rL!$ adf]lhdsf] 9fFrfdf ;DalGwt
kIfnfO{ glthf pknAw u/fpg] .
-v_
-u_
s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfn] k7fPsf] dWo:y gd"gf k/LIf0f u/L
k|ltj]bg k7fpg] .
-3_
-_
kl/R5]b*
20
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
ljljw
#%=
sfo{ ug{ ;Sg]M o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s]Gb| /
;/sf/L k| of]u zfnfdf sfo{/t k| fljlws clws[t xnfO{ u'0 f:t/ lgoGq0f ug]{
k|of] hgsf] nflu afnL lg/LIfs eO{ afnL lg/LIf0f ug{, aLp lahg gd"gf ;ng eO{
sfo{ ug{ tyf aLp lahg laZn]ifs eO{ aLp lahg k/LIf0f ug{ s'g} klg afwf kg]{
5}g .
#^=
Ifltk"l t{ ;DaGwdfM -!_ s;}n] laqmL ljt/0f u/]sf] aLp lahgsf] u'0f:t/ / unt
;"rgfsf] sf/0fn] s;}nfO{ cfly{s xfgL gf] S;fgL k'Ug uPdf d"Nofg ;ldltn] u/]sf]
d"Nofg / l;kmfl/zsf] cfwf/df ;DalGwt kIfn] s[ifsnfO{ Ifltk"lt{ lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] xfgL gf]S;fgLsf] d"Nofg ug{ b]xfo
adf]lhdsf] Ps d"Nofg ;ldlt /xg]5M
-s_
s]Gb|sf] k|d'v
;+ of] hs
-v_
;b:o
-u_
;b:o
-3_
-_
;b:o
#&=
;b:o
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
#*=
k'g/fj]bg ;DaGwL Joj:yfM -!_ d'2f x]g]{ clwsf/Lsf] lg0f{odf lrQ ga'em] km};nf
ePsf] ldltn] k}FtL; lbgleq ;DalGwt If]q Lo s[lif lgb]{zs ;dIf cg';"rL@@
adf]lhdsf] 9fF rfdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd bfo/ ePsf] k'g/fj]bg ;DaGwL d'2fsf] sf/afxL
k'g/fj]bg ePsf] ldltn] tLg dlxgfleq lsgf/f u/L ;Sg' kg]{5 .
-#_ d'2fsf] k'g/fj]bg pk/ ePsf] sf/afxLsf] hfgsf/L ;DalGwt kIfnfO{
cg';"rL@# adf]lhdsf] 9fF rfdf lbg' kg]{5 .
#(=
$)= cg';"rLdf x]/km]/ tyf yk36M g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|s fzg
u/L cfjZostf cg';f/ cg';"rLdf x]/km]/ tyf yk36 ug{ ;Sg] 5 .
$!=
cg';"rL!
-lgod !! sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
v08 -s_
aLp lahgsf] gofF hftsf] cg'df]bg, pGdf]rgsf nflu k]z ug]{ lgj]bg
>L hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt,
==========================================================
www.lawcommission.gov.np
k[i7e"ldM
@=
;fdfGo hfgsf/LM
@=!
rngrNtLsf] gfdM
@=@
jfg:klts gfdM
@=#
@=$
j+z ljj/0fM
@=%
k'vf{ -k|hggdf efn] / kf]yL k' vf{sf] ?kdf k| of]u ul/Psf hftx_
@=^
pb\ud b]zM
@=&
;fdfu|L ;| f]t -;+: yf, s[ifs, s[ifs ;d'bfo k/LIf0fsf] gfd / of] ;j{ k|yd
jif{
@=(
k/LIf0f
:yfg
;|f]t;Gbe{x
#
$
jif{
k|of] u hfFr
cjl:yt
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-v_
/f]ux
-u_
afXo cfj/0f ;DaGwL rfl/lqs u'0fx -dkmf]{ nf]lhsn 6] 6\;_ -cfotg, cfsf/, /
cflb_
$=!=
s'g} klg afnLsf] hftsf] k|d f0fLstf 5'6\ofpg ;lsg] ljz]if rfl/lqs
u'0fx
$=@
%=
l;kmfl/z If]q M
%=!
%=@
%=#
%=$
afnL rqmM
24
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
%=%
pTkfbg / Joj:yfkg kIf -of] hftsf] afnL Joj:yfkg kIf ;f] xL afnLsf]
cGo hftsf] afnLM Joj:yfkg kIf eGbf km/s eP la:t[t?kdf pNn] v
ug'{xf];\_M
^=
%=^
cfly{s ljZn]if0fM
%=&
pGdf]rgsf] sf/0fM
@=
#=
pknAw kl/df0f
kl/df0f -s]= hL=_
k|: tfjs
;xLM
6]lnkmf]g g+=
gfdM
km\ofS; g+=
bhf{M
Od]nM
;+:yfsf] gfdM
25
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
b|i6JoM
!
s[ifssf] hftsf] ;DaGwdf k' vf{sf] ljj/0f nfu' gx'g ;S5 / j0f{ z+s/ hftsf]
j+zhsf] v' nf;f sDkgLn] ug{ jf gug{ klg ;S5 .
afnL gfnLsf] hflt k|hflt lkR5] To:tf u'0 fx km/s x'g ;Sg]5g\ .
26
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
v08 -v_
-lgod !! sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
afnLsf] hftsf] ;DaGwdf /fli6o afnL nutdf btf{sf] nflu k]z ug]{ lgj]bg
>L hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt,
==========================================================
k[i7e"ldM
@=
;fdfGo ;"rgfM
@=!
@=@
@=#
j+z ljj/0fM
@=$
pb\ud b]zM
@=%
@=^
;fdfu|L ;|f]t -;+:yf, s[ifs ;d'bfo, k/LIf0fsf] gfd / of] ;j{k|yd k| of]udf
NofOPsf] jif{, cflb_
@=&
jif{
k/LIf0f
:yfg
27
www.lawcommission.gov.np
;|f]t;Gbe{x
www.lawcommission.gov.np
@=*
l;=g++
jif{
@=(
#=
k|of] u hfFr
cjl:ylt
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
$=!
s'g} klg afnLsf] hftsf] k|d f0fLstf 5'6\ofpg ;lsg] ljz]if rfl/lqs
u'0fxM
$=@
%=
l;kmfl/z If]q M
%=!
%=@
%=#
%=$
pTkfbg / Joj:yfkg kIf -of] hftsf] afnL Joj:yfkg kIf ;f] xL afnLsf]
cGo hftsf] afnL Joj:yfkg kIf eGbf km/s eP la:t[t?kdf pNn] v
ug'{xf];\_M
%=%
k|: tfjs
;xLM
gfdM
bhf{M
;+:yfsf] gfdM
kqfrf/ ug]{ 7] ufgfM
6]lnkmf]g g+=
km\ofS; g+=
Od]nM
j]j;fO6M
b|i6JoM
!
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
afnLsf] hft, hflt, k| hflt lkR5] To:tf u'0 fx km/s x'g ;Sg]5g\ .
30
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
v08 -u_
-lgod !@ sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
ljb]zaf6 cfoft ul/g] aLp lahgx
lahgxnfO{
xnfO{ btf{ ug{ cfoftstf{n] k]z ug]{ lgj]bg
>L hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt,
==========================================================
afnLM
@=
jfg:klts gfdM
#=
k'/fgf] gfdM
$=
%=
pb\ud b]zM
&=
;fdfu|L ;| f]t -;+: yf, s[ifs ;d'bfo, k/LIf0fsf] gfd / of] ;j{k|yd k| of] udf NofOPsf]
jif{, cflb_M
*
l;=g+=
31
www.lawcommission.gov.np
;|f]t;Gbe{x
www.lawcommission.gov.np
(=
l;=g++
!)=
jif{
k|of] uhfF r
:yfg
!!=
!@=
!#=
!$=
!%=
!^=
!&=
!*=
lgj]bs;+:yf jf lgsfosf]M
;xLM
gfdM
bhf{M
;+:yfsf] gfdM
32
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
of] kmf/fdsf] cGTodf ef}u f]lns If]qdf ul/Psf] k|of]ufTds glthfsf] b'O{ Ct'sf]
tYof\s ;dfj]z ug'{xf] ;\ .
k|:tfljt hftsf] Pp6f gd"gf hft cg'df]bg, pGdf]rg tyf btf{ pk;ldlt
;dIf k] z ug'{ kb{5 . To:tf] gd"gfsf] kl/df0f dl;gf bfgf x'g] afnLsf] nflu
%) u|fd, dWod bfgf x'g] afnLsf] nflu %)) u|fd / 7" nf bfgf x'g] afnLsf]
nflu Ps lsnf]u|fd x'g' kb{5 eg] t/sf/L afnLsf] xfOa|L8 aLp lahgsf nflu
;fgf] cfsf/sf] / xn's f tf} n x'g] aLpsf] xsdf @) u|fd -sfpnL, aGbf,
v';f{gL, ufh/, uf]ne]F8f, e06f, rD;'/, cflb h:tf afnLsf aLpx_ dWod
cfsf/sf] xsdf @)) u|fd -d" nf, :jL; rf8{ , /fd tf]l/of cflb h:tf afnLsf
aLpx_ / 7"" nf cfsf/sf] aLpsf] xsdf %)) u|fd -;LdL, af]8L, /fhdf,
e6\df;, s]/fp cflb h:tf afnLsf aLpx_ gd"gf a'emfpg' kg]{5 .
33
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
v08 -3_
-lgod !@ sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
hft btf{ u/L
u/L /fli6o clen]vdf /fVgsf] nflu lbg] lgj]bg
>L hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt,
==========================================================
afnLM
@=
hftM
#=
pb\ud :ynM
$=
pTkfbsTj -s]=hL=x]=_M
%=
^=
&=
lgj]bs;+: yf jf lgsfosf]M
gfd, y/M
7]ufgfM
kmf]g g+=
ldltM
34
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL@
-lgod !# sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ ubf{ clen]v v'nfpg' kg]{ s'/fx
fx
!=
afnLsf] lsl;dM
@=
:jLs[t gfdM
#=
$=
%=
^=
&=
ljlzi6tfM
*=
(=
!)=
!!=
!@=
!#=
k|df0f kq gDa/M
!$=
b:tvtM
b:tvtM
gfd, y/M
gfd, y/M
7]ufgfM
7]ufgfM
bhf{M
bhf{M
ldltM
ldltM
35
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL#
-lgod !# sf] pklgod
pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ k|df0f kq
hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt
====================================================
>L ================================================
===============================================
tkfO{sf]To; sfof{nosf] ldlt ================================ sf] lgj]bg pk/ sf/afxL
x'Fbf tkl;ndf n]l vP adf]lhdsf] aLp lahgnfO{ aLp lahg P]g @)$% / aLp lahg
lgodfjnL, @)^( df tf]lsP adf]lhdsf zt{ / aGb]hdf /xg] u/L tkfO{To; sfof{ nonfO{
of] k|df0fkq k|bfg ul/Psf] 5 .
tkl;n
!=
afnLsf] lsl;dM
@=
#=
:jLs[t If]qM
$=
%=
36
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL$
-lgod !$ sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahgsf] :jfldTjsf] clwsf/sf] nflu
nflu k]z ug]{ lgj]bg
>L ;b:o ;lrjHo",
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
=============================================== .
ljifo M ==================================================
dxfzo,
d}n]xfdLn] lgDg ljj/0fsf] gofF hftsf] aLp lahg k|hgg\5gf} 6 u/]sf] x'gfn]
aLp lahg P]g, @)$% sf] bkmf % sf] pkbkmf %=^ adf]lhd :jfldTjsf] clwsf/ kfpF egL
cg'/f]w ub{ 5'ub{5f}F .
-s_
afnLsf] lsl;dM
-v_
hftM
-u_
:t/M
lgj]bssf]M
;xLM
gfd, y/M
7]ufgfM
kmf]g g+=M
ldltM
37
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL%
-lgod !$ sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
;DalGwt_
aLp lahgsf] :jfldTjsf] k|df0f kq
g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
>L ================================================
===============================================
===============================================
tkfO{n] ldlt ======================= df aLp lahgsf] :jfldTjsf] clwsf/ kfpF egL
lbg'ePsf] lgj]bg / k] z ug'{ePsf] ljj/0f adf]lhd ;ldltsf] ldlt ================= sf]
lg0f{ofg';f/ tkfO{nfO{ lgDg ljj/0fsf] aLp lahgsf] lgldQ aLp lahg P]g, @)$% sf] bkmf
% sf] pkbkmf %=^ tyf aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf] lgod !$ sf] pklgod -@_
adf]lhd of] :jfldTjsf] k|d f0fkq k|bfg ul/Psf] 5 .
-s_
afnLsf] lsl;dM
-v_
hftM
-u_
:t/M
k|dfl0ft ug]{ clws[tsf]
;xLM
gfd, y/M
bhf{M
ldltM
38
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL^
-lgod !* sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
;DalGwt_
aLp lahgsf] lgsf;L jf k}7f/Lsf] nflu lbg] lgj]bg
>L ;b:o ;lrjHo",
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno,
===============================================
ljifo M =============================================================
dxfzo,
aLp lahg P]g, @)$% tyf aLp lahg lgodfjnL, @)^( df /x]sf] aLp lahg
lgsf;Lk}7f/L / o; ;DaGwL cGo k| fjwfgx adf]lhd sfo{ ug{ OR5's ePsf] n]
d}n]xfdLn] lgDglnlvt ;"lrt aLp lahgsf] lgsf;Lk} 7f/L ug{ cg'dlt kfpgsf] nflu of]
lgj]bg lbPsf] 5' 5f}F . lgsf;L k} 7f/L ul/g] aLp lahgsf] ljj/0f o;} ;fy ;+ nUg 5 .
P]gsf] bkmf !% adf]lhd ;"lrt aLp lahg lgsf;Lk}7f/L ug]{ cg'dtL kfpF .
-s_
lgj]bssf]M
!=
gfd, y/M
@=
:yfoL 7]ufgfM
#=
$=
6]lnkmf]g g+=M
-v_
-u_
afnLsf] lsl;dM
@=
hftM
#=
:t/M
$=
kl/df0fM
39
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
%=
^=
&=
*=
(=
aLp lahg lgsf;L k}7f/L ubf{ To; ;ldltn] lgwf{/0f u/] adf]lhdsf] kl/df0fdf gd"gf
pknAw u/fpg]5' .
lgj]bssf]M
b:tvtM
gfd, y/M
7]ufgfM
ldltM
40
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL&
-lgod !* sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
;"lrt aLp lahg lgsf;L jf k}7f/L cg'dltkq
g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
>L ================================================
===============================================
===============================================
ljifo M ===================================================
cg'dltkq g+=M
tkfO{n] ldlt ======================= df ;"lrt aLp lahgsf] lgsf;Lk}7f/L ug{ cg'dlt
kfpF egL lbg' ePsf] lgj]bg / k]z ug'{ ePsf] ljj/0f adf]lhd b]xfo adf]lhdsf] zt{ tyf
aGb]hsf] kfngf ug]{ u/L ;"lrt aLp lahgsf] lgsf;Lk}7f/L ug{ of] cg'dltkq lbOPsf]
5.
zt{ tyf aGb]hM
!=
@=
#=
;ldltaf6 lg/LIf0f ug{ cfPsf] a]nfdf ;"lrt aLp lahg /flvPsf] 7fpFsf] lg/LIf0f
ug{ lbg' kg]{5 .
$=
aLp lahg P]g, @)$% tyf aLp lahg lgodfjnL, @)^( cGtu{t /xL sfd
sf/afxL ug'{ kg]{5 .
cg'dltkq lbg] clwsf/Lsf]M
;xLM
gfd, y/M
bhf{M
ldltM
41
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL*
-lgod !* sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
;"lrt aLp lahg lgsf;L jf k}7f/L ubf{ k]z ug'{kg]{ ljj/0f
>L ;b:o ;lrjHo",
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno,
===============================================
ljifo M =============================================================
dxfzo,
d]/f]xfd|f] pBf]u aLp lahg lgsf;L jf k}7f/L ug]{ p2]Zon] :yflkt ePsf]
Joxf]/fsf] k|d fl0ft sfuhft o;} ljj/0f ;fy ;+nUg /fvL aLp lahg P]g, @)$% sf]
pkbkmf !%=# adf]lhd d}n]xfdLn] lgDg ljj/0fsf] ;"lrt aLp lahg lgsf;Lk} 7f/L ug{
nfu]sf] n] b] xfo adf]lhdsf] ljj/0f pknAw u/fPsf] Joxf]/f cg'/f]w ub{5'ub{5f}F .
-s_
afnLsf] lsl;dM
-v_
hftM
-u_
:t/M
-3_
kl/df0fM
-_
-r_
-5_
-h_
aLp lahg pBf]u, lgsf;L jf k} 7f/L ug]{ p2]Zon] :yflkt ePsf] Joxf]/f
k|dfl0ft ug]{ sfuhftsf] k|ltlnlkM
lgj]bssf]M
b:tvtM
gfd, y/M
7]ufgfM
kmf]g g+=M
ldltM
42
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL(
-lgod !( sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahgsf] laqmL ljt/0f ;DaGwL sf/f]jf/ ug{ lbg] lgj]bg
ljifo M cg'dltkq kfpF .
>L k|d'vHo" ,
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no
===============================================
d]/f]xfd|f] lgDg ljj/0f ePsf] k;nsDkgL aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg
lgodfjnL @)^( sf] kl/lwleq /xL aLp lahg Joj;fo ;~rfng ug{ OR5's ePsf]n] ;f]
sf] cg'dltkqsf nflu tf]lsPsf] sfuhft yfg ================ ;fy cfkm";Fu ePsf] k"j f{wf/sf]
ljj/0f ;lxt of] lgj]bg k]z u/]sf] 5' u/]sf 5f}F .
lgj]bssf] ljj/0fM
ljj/0fM
!=
@=
k;nxsf] 7]ufgfM
-dflysf] eGbf km/s ePdf_
#=
$=
%=
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
qm=;+=
kb
sd{rf/Lsf]
z}lIfs
;+Vof
of]U otf
!
@
#
$
hDdf
^=
k;ne08f/sf] lgdf{0 f
e"OF s+lqm6sf]
- _ xf] jf - _ xf]Og
- _ xf] jf - _ xf]Og
&=
kfgL
- _ k:g] jf - _ gk:g]
dd{t
- _ x'g] jf - _ gx'g]
- _ /fd|f] 5 jf - _ 5}g
e]lG6n];g Joj:yf
- _ /fd|f] 5 jf - _ 5}g
k;ne08f/ Joj:yfkg
k;ne08f/sf] /]s8{ -cfoft tyf laqmL ljt/0f_ /flvg]
- _ ul/Psf] jf
- _ gul/Psf]
- _ ul/Psf] jf - _ gul/Psf]
- _ ul/Psf] jf - _ gul/Psf]
- _ 5 jf - _ 5}g
- _ 5 jf - _ 5}g
www.lawcommission.gov.np
-s_
-v_
-u_
e08f/ ;/;kmfO{sf] l:ylt
- _ /fd|f] jf - _ g/fd|f]
e08f/df aLpsf] n6
- _ agfOg] jf - _ gagfOg]
- _ /flvPsf] jf - _ g/flvPsf]
- _ 5 jf - _ 5}g
- _ ePsf] jf
- _ gePsf]
- _ ul/G5 jf - _ ul/Fb}g
- _ 5 jf - _ 5}g
em\ofn, 9f]sf, e]lG6n];g /fd| f];Fu xfjf gl5g]{ u/L aGb ug{
- _ ;lsG5 jf
- _;lsFb}g
dn
v=
ljiffbL
u=
e]6]g/L ;fdu|L
3=
r=
cGo
;Dk"0f{ :6fkmnfO{ aLp lahg, ljifflb tyf k;n / e08f/0fdf ePsf] j:t'a f/]
hfgsf/L lbg] ul/Psf]
- _ 5 jf - _ 5}g
- _ ePsf] jf - _
gePsf]
ljiffbL k|of]u ubf{ jf ljiffbL k|of]u u/]sf] j:t' pkof]u ubf{ Pk| f]g, df:s,
k~hf, OToflbsf] k| of] u ePsf]
- _ 5 jf - _ 5}g
- _ km]l/G5 jf - _ km]l/Fb}g
- _ 5 jf - _ 5}g
45
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
kf]lvPsf j:t' x ;kmf ug{ jf kmfNg s'rf], efF 8f] jf cGo cfjZos j:t'
- _ 5 jf - _ 5}g
k|To]s cfly{s jif{s f] afnL df};d ;dfKtL ePsf] Ps dlxgfleq jif{e/L u/]sf]
sf/f]af/sf] ljj/0f /fli6o aLp lahg ;ldltdf pknAw u/fpg' kg]{ / ;f] sf]
hfgsf/L ;DalGwt lhNnf s[lif ljsf; sfof{no jf If]q Lo aLp lahg k/LIf0f
k|of] uzfnfdf klg pknAw u/fpg' kg]{df ;f] ul/Psf]
- _ 5 jf - _ 5}g
;DalGwt lgsfon] dfu u/]sf] ljj/0f ;dodf pknAw u/fpg' kg]{df ;f]
ul/Psf]
- _ 5 jf - _ 5}g
lgj]bssf] x:tfIf/M
lgj]bssf] gfdM
kb -olb sDkgL tyf ;+3 ;+ :yf ePdf_M
gful/stf g+= / lhNnfM
kmf]g g+=M
ldltM
sfof{ no k| of]hgsf] nflu
lgj]bg k|fKt ldltM
lg0f{o / lg0f{o ldltM
aLp lahg u'0f:t/ lgoGq0f s]Gb| nfO{ hfgsf/L lbPsf] ldltM
46
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!)
-lgod !( sf] pklgod -@ _ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahgsf] laqmL ljt/0f ;DaGwL cg'dltkq
g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
xfn;fn} lvr]sf]
kf;kf] 6{
;fO{hsf] kmf] 6f]
s[lif ljefu
lhNnf s[lif ljsf; sfof{no
===============================
cg'dltkq
cg'dltkq g+=
hf/L ldltM
o; sfof{nosf] ldlt ======================== sf] lg0f{o cg';f/ lgDg adf]lhdsf] ljj/0f ePsf]
>L ========================================= nfO{ aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf] lgod !(
pklgod -@_ adf]lhd aLp lahg Joj;fo ;~rfng ug{ cg'dlt k|bfg ul/Psf] 5 .
ljj/0fM
!=
k|f]k|fO{6/Joj:yfkssf] M
gfd, y/M
:yfoL 7]ufgfM
xfnsf] 7]ufgfM
@=
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
s[lif ljefu
lhNnf s[lif ljsf; sfof{no, ===============================
cg'dltkqsf]
ltkqsf] gjLs/0f ljj/0f
cg'dltkq g+=
hf/L ldltM
gjLs/0f cjlw
gjLs/0f ug]{
b]lv
clws[tsf] b:tvt
gjLs/0f ldlt
;Dd
48
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!!
-lgod @@ sf] pklgod -!_ v08 -s_ ;Fu ;DalGwt_
;DalGwt_
lghL If]qdf k|of]uzfnf :yfkgf / ;~rfngsf] nflu lbg] lgj]bg
>L ;b:o;lrj Ho",
/fli6o aLp lahg ;ldlt
xl/x/ejg, nlntk'/ .
ljifo M k|of]u zfnf ;~rfngsf] nflu cg'dltkq ;DaGwdf .
dxfzo,
d}n]xfdLn] aLp lahg P]g, @)$% / aLp lahg lgodfjnL, @)^( adf]lhd
lghL:t/df aLp lahg k|of]uzfnf :yfkgf / ;~rfng ug{ rfx]sf] n] dxfdL;F u b]xfo
adf]lhdsf] d]lzg/L, pks/0f, /;fog, ef}lts k"j f{wf/ / hgzlQm ePsf] Joxf]/f hfgsf/L
u/fpF5'u/fpF5f}F . aLp lahg lgodfjnL, @)^( df pNn]l vt zt{x kfngf ug]{ u/L
k|of] uzfnf :yfkgf / ;~rfng ug]{ cg'dltkq kfpgsf] nflu lgj]bg k]z u/]sf] 5'u/]sf
5f}F .
lgj]bssf]
b:tvtM
gfd, y/M
7]ufgfM
ldltM
d]lzg/L, pks/0f, /;fog, ef}lts k"jf{wf/ tyf hgzlQmsf] ljj/0fM
l;=g+=
s
ljj/0f
Go"gtd kl/df0f
! ;]6
@=
49
www.lawcommission.gov.np
df}Hbft
kl/df0f
www.lawcommission.gov.np
#=
8fokmf]gf]:sf] k
@=
#=
DoflUgkmfo/
$= :6]l/of]jfO{gf]s'n/ dfOqmf]:sf] k
%=
! ;]6
^=
PNo"ldlgodsf 6] x
@=
ydf]{ld6/x
#=
k]l6l8;
$= /]lk|mh]/]6/
%=
Knfl:6s 6] x
^=
&=
sf]lgsn km\nf:s_
*=
:sfnk] n
(=
rlk af]8{
!)=
xfO{u|f]ld6/
@=
l;8 u| fO{G8/
#=
$= PNo"ldlgod Sofgx
!
50
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
%=
6f]
^=
tfk/f] ws xft]kGhf
&=
SofNs'n]6/
@=
#=
leQ]38L
$= Knfl:6ssf afN6Lgx
%=
! ;]6
^=
lstfak':tsfno
&=
Pk|f]g
! ;]6
(=
kmfo/ PS:6L+u'Oz/
Nofa s]ldsnx
dsnx
!=
lha|]lns Pl;8
@=
kf]6fl;od gfO6]6
#=
;f]l8od / xfO{kf]Snf]/fO8
%=
;Nkm\o"l/s Pl;8
^=
gfO{l6s Pl;8
@=
#=
k|fljlws sIf
^=
k|zf;g sIf
&=
gd"gf e08f/
51
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
hgzlQmM
!=
@=
#=
sfof{ no ;xof]uL
lr:ofg k/LIf0fsf]
z'Wbtf ljZn]if0fsf] nflu klg k| of]u ug{ ;lsg]5 t/ lr:ofg k/lIf0f gug]{ eP
z'Wbtf k/LIf0fsf] nflu bzdnjsf] tLg :yfg;Dd hf] Vg] t/fh' clgjfo{ ?kdf x'g '
kg]{5 .
k|of] uzfnfdf sfd ug]{ k| of]u zfnf ;xfos sDtLdf P;=Pn=;L= pQL0f{ u/]sf] x'g '
kg]{5 .
52
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!@
-lgod @@ sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
lghL If]qdf k|of]uzfnf :yfkgf / ;~rfngsf] nflu lbg] cg'dltkq
>L ==================================
=======================================
ljifo M cg'dltkq k|bfg ul/Psf] .
dxfzo,
tkfO{To; sfof{noTo; ;+: yfn] lghL If]qdf k|of]u zfnf :yfkgf / ;~rfng u/L
kfpF egL ;ldlt ;dIf lbg' ePsf] lgj]bg pk/ sf/afxL x'Fb f aLp lahg P]g, @)$% sf]
pkbkmf (=$ tyf aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf] lgod @@ sf] kl/lwleq /xL lghL
:t/df aLp lahg k|of]u zfnf :yfkgf / ;~rfng ug{ of] cg'dltkq k|bfg ul/Psf] 5 .
cg'dltkq k|b fg ug]{ clwsf/Lsf]
b:tvtM
gfd, y/M
bhf{M ;b:o ;lrj, /fli6o aLp lahg ;ldlt
ldltM
g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
===============================
cg'dltkqsf]
ltkqsf] gjLs/0f ljj/0f
cg'dltkq g+=
gjLs/0f ldlt
gjLs/0f cjlw
b]lv
;Dd
hf/L ldltM
gjLs/0f b:t'/ a'emfPsf]
gjLs/0f ug]{
/l;bef}r/ g+= / ldlt
clws[tsf] b:tvt
53
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
k|of]uzfnf
uzfnf ;~rfngsf] qmddf b]xfosf zt{x
x kfngf ug'{ kg]{5
-!_
aLp lahg ljZn]ifsn] aLp lahg ljzn]if0f ug]{ cg'dltkq aLp lahg lgodfjnL
adf]lhd gjLs/0f u/fpg' kg]{5 .
-@_
k|of] uzfnfsf] cg'udg tyf lg/LIf0f ubf{ cg'dltkq k| fKt ubf{s f] cj:yfdf pNn] v
ul/P cg';f/sf] d]lzg/L tyf pks/0f, hgzlSt / ef}lts k"jf{ wf/ k"/ f u/]sf] x'g '
kg]{5 .
-#_
d]lzg/L tyf pks/0fx lau|]sf] cj:yfdf tTsfn s]Gb| Lo aLp lahg k/LIf0f
k|of] uzfnfdf hfgsf/L lbg' kg]{5 / o;/L hfgsf/L lbPsf] ldltaf6 a9Ldf #
dlxgfleq pQm d]lzg/L pks/0fsf] dd{t jf gofF Joj:yf ug'{ kg]{5 .
-$_
hgzlStdf x]/ km]/ x'g ;Sg] cj:yf cfPdf tTsfn s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f
k|of] uzfnfdf hfgsf/L lbO{ a9Ldf ^ dlxgfleq hgzlStsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 .
-%_
d]lzg/L, pks/0f / hgzlStsf] sf/0fjz x]/km]/ x'g] ePdf pSt d]lzg/L, pks/0f
tyf hgzlStsf] pko' St Joj:yf gu/L aLp lahg ljZn]if0f ug{ kfOg] 5}g .
-^_
s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfaf6 cg'udg tyf lg/LIf0fsf] qmddf lbPsf]
;'emfjx kfngf ug'{kg]{ 5 .
54
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!#
-lgod @@ sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
cg'd ltkq /2 ;DaGwL ;"rgf
>L ==================================
=======================================
ljifo M cg'dltkq /2 ul/Psf] ;"rgf .
dxfzo,
tkfO{To; sfof{noTo; ;+:yfn] /fli6o aLp lahg ;ldltaf6 ldlt
======================= df k|bfg ul/Psf] cg'dltkq adf]lhd lghL If]qdf k|of]uzfnf :yfkgf
tyf ;~rfng e}/x]sf]df aLp lahg P]g, @)$% / aLp lahg lgodfjnL, @)^( n] tf]s ]
adf]lhdsf ;]j f / zt{ x dWo] lgDg zt{ x kfngf gePsf] kfOPsf] n] /fli6 o aLp lahg
;ldltsf] lg0f{o adf]lhd ldlt ======================= b]lv nfu" x'g] u/L tkfO{To;
sfof{ noTo; ;+:yfn] lghL :t/df aLp lahg k|of] uzfnf :yfkgf / ;~rfng ug{ k|fKt
ug'{ ePsf] cg'dltkq /2 ul/Psf] Joxf]/f ;"lrt ub{5' .
cg'dltkq /2 ug]{ clwsf/Lsf]
b:tvtM
gfd, y/M
bhf{M ;b:o ;lrj, /fli6o aLp lahg ;ldlt
ldltM
kfngf geP
x M
gePsf ;]j f / zt{xM
x
!=
@=
#=
$=
55
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!$
-lgod @$ sf] v08 -u_, lgod @% sf] v08 -v_, lgod @^ sf] v08 -v_, lgod @&
sf] v08 -v_ / lgod #$ sf] v08 -s_ ;Fu ;DalGwt_
v08 s
;Dk"0f{ k/LIf0fsf] k|ltj]bg
======================== k| of]uzfnf
====================================
aLp ljZn]if0f k|l tj]bg
gd"gf k|fKt ldltM
afnLM
k/LIf0f g+=
hft / :t/M
n6 g+=
aLpsf] :t/M
7]ufgfM
n6sf] kl/df0fM
pTkfbg jif{M
7]ufgfM
k/LIf0f tl/sfM
tfkqmdM
z'4
aLp
:jR5 aLpM
las[t a]gf{M
pd|g]
zlQm
s}lkmog
www.lawcommission.gov.np
s}lkmotM
-
_ c;n aLp
of] k|ltj]bgsf glthfx gd"gfdf cfwfl/t 5g\ . ctM of] glthf sfddf
NofpFbf gd"gfn] aLpsf] ;Dk"0 f{ kl/df0fnfO{ k|ltlglwTj ug]{ x'g'k5{ . olb
o:tf] 5}g eg] o;sf] lhDd]jf/ aLp ljZn]ifs x'g] 5}g .
@=
aLpsf] u'0 f:t/ aLp k/LIf0fdf ;Gtf]ifhgs eP klg aLp e08f/sf] cj:yf,
aLpdf x'g ;Sg] lr:ofgsf] 36a9sf] dfqf, sL/fsf] k|sf]k / ljleGg
jftfj/0fdf lge{/ ub{5 . ctM oL ljleGg cj:yf / jftfj/0faf6 aLp
hf]ufpg] pQ/bfloTj aLp a]Rg] jf lsGg]xs} x'G5 . s'g} xfntdf klg of]
k/LIf0fsf] glthf ^ dlxgfeGbf a9L k| of]udf Nofpg' x'Fb}g . o; cjlweGbf
a9Lsf] nflu k"gM k|d fl0ft ug'{ k/]df k'gM k/LIf0f u/fpg' k5{ .
aLp ljZn]ifs
57
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
v08 v
pdf/zlQm k/LIf0fsf] k|ltj]bg
======================== k|of]uzfnf
==================================
k/LIf0f
gd"gf
g+=
k7fpg]
sf] gfd / :t/
7]ufgf
!_
@_
#_
afnLhft gd'gf
n6 g+=
aLp
k/LIf0f
pTkfbg
k/LIf0f
k/LIf0fsf]
;dfKt
jif{
tl/sf
ldlt
;fdfGo
a]gf{
tfkqmd
:jR5
aLp
aLp
aLp
aLp
s}lkmotn6sf]
kl/df0f
pkrf/
of] k|ltj]bgdf ;dfj] z ePsf] glthfx gd"gfdf cfwfl/t 5g\ . ctM of] glthf k|of]udf NofpFb f gd"gfn] aLpsf] ;Dk"0f{ kl/df0fnfO{
k|ltlglwTj ug]{ x'g' kb{5 .
aLpsf] u'0f:t/ ;Gtf]ifhgs eP klg aLp e08f/sf] cj:yf, aLpdf x'g ;Sg] lr:ofgsf] 36a9sf] dfqf, sL/fsf] k|sf]k ljleGg jftfj0fdf
lge{/ ub{5 . ctM of] ljleGg cj:yf / jftfj/0faf6 aLp hf] ufpg] pQ/bfloTj aLp a]Rg] jf lsGg]xsf] x'G5 . s'g} xfntdf klg of]
k/LIf0fsf] glthf ^ dlxgfeGbf a9L k| of]udf Nofpg' x'Fb}g .
aLpsf] pdf/zlSt k|df0fLs/0f oyfy{sf] ;+s]tkqsf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd :t/eGbf sd cfPdf uf]nf] -)_ lrGx nufO{ s}lkmotdf hgfOg]
5.
k|ltj]bg tof/ ug]{
aLp ljZn]ifs
cflwsfl/s b:tvt / ldlt
58
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!%
-lgod #) sf] pklgod -$_ ;Fu ;DalGwt_
afnL lg/LIf0faLp lahg gd"gf ;ngaLp lahg ljZn]if0f ;DaGwL cg'dltkq
k|f Kt ug{ lbg] lgj]bg
>L ;b:o ;lrjHo",
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno,
=======================================
lgj]bssf]M
b:tvtM
gfd, y/M
:yfoL 7]ufgfM
kqfrf/ ug]{ 7] ufgfM
6]lnkmf]g g+=M
59
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!^
-lgod #) sf] pklgod -%_ ;Fu ;DalGwt_
lghL If]qsf afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns tyf aLp lahg ljZn]ifsnfO{
lbg] cg'dltkq
>L ==================================
=======================================
ljifo M cg'dltkq ;DaGwdf .
dxfzo,
tkfO{nfO{ aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL @)^( n] tf]s]sf] ;]j f /
zt{xsf] clwgdf /xg] u/L ================================================ kbsf] sfo{ ug{ aLp
lahg P]g, @)$% sf] bkmf !^ sf] pkbkmf !^=^ cg';f/ of] cg'dltkq k|bfg ul/Psf] 5 .
k|d f0fkq k|b fg ug]{ clwsf/Lsf]
b:tvtM
gfd, y/M
bhf{M
ldltM
g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
xl/x/ejg, nlntk' /
lghL If]qsf afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns, tyf aLp lahg ljZn]ifssf]
cg'd ltkq gjLs/0f ljj/0f
cg'dltkq g+=
gjLs/0f ldlt
gjLs/0f cjlw
b]lv
;Dd
hf/L ldltM
gjLs/0f b:t'/ a'emfPsf]
gjLs/0f ug]{
/l;bef}r/ g+= / ldlt
clws[tsf] b:tvt
60
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!&
-lgod #@ sf] v08 -3_ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahg hkmt ug]{ d'r'Nsf
ljifo M d'r'Nsf ;DaGwdf .
aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL @)^( sf] kl/lwleq /xL
lgodfjnLsf] lgod #@ sf] v08 -v_ adf]lhd >L ======================================= sf] aLp
lahg laqmL ljt/0f ul//x]sf] :yfg -k;n3/uf]bfd tyf cGo ;+/ rgf nufot_ lg/LIf0f
ubf{ cg'dltkq glnO{ aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf]s[lif cg';Gwfgsf] k| of] hgsf] nflu
afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf] kfOPsf] n] tkl;nsf lhNnf s[lif
ljsf; sfof{nosf clws[t k|ltlglw jf gd"gf ;ns tyf @ hgf ;j{ ;fwf/0fsf]
pkl:yltdf lghaf6 aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf !!s!!v pNn+3g ePsf] Joxf]/f
k|dfl0ft ub}{ laqmL ljt/0f eO/x]sf] aLp lahg dWo] b]xfo adf]lhdsf aLp lahg hkmt
ul/Psf] 5 .
hkmt ul/Psf] aLp lahgsf] lsl;d, hft / kl/df0fM
l;=g+=
aLp lahgsf]
lsl;d
hft
pkl:yltM
>L ================================================
b:tvtM =================================
>L ================================================
b:tvtM =================================
>L ================================================,
b:tvtM ===============================
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!*
-lgod #@ sf] v08 -r_ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahg hkmt ;DaGwL ;"rgf
>L ===============================================
====================================================
aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL @)^( sf] kl/lwleq /xL
lgodfjnLsf] lgod #@ sf] v08 -v_ adf]lhd >L ======================================= sf] aLp
lahg laqmL ljt/0f ul//x]sf] :yfg -k;n3/uf]bfd tyf cGo ;+/ rgf nufot_ lg/LIf0f
ubf{ cg'dltkq glnO{ aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf]s[lif cg';Gwfgsf] k| of] hgsf] nflu
afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf] kfOPsf] n] tkl;nsf lhNnf s[lif
ljsf; sfof{no, ========================== sf clws[tgd"gf ;ns >L ==============================
/ @ hgf ;j{ ;fwf/0fsf] pkl:yltdf lghaf6 aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf !!s=!!v=
pNn+3g ePsf] Joxf]/ f k|dfl0ft ub}{ laqmL ljt/0f eO/x]sf] aLp lahg dWo] b]xfo
adf]lhdsf aLp lahg hkmt ul/Psf] Joxf]/f ;"lrt ul/G5 .
hkmt ul/Psf] aLp lahgsf] lsl;d, hft / kl/df0fM
l;=g+=
aLp lahgsf]
lsl;d
hft
pkl:yltM
>L ========================================================= b:tvtM =================================
>L ========================================================= b:tvtM =================================
lhNnf s[lif ljsf; sfof{no ====================== sf ===================== clws[tgd"gf ;ns
>L ========================================================= b:tvtM ===============================
afnL lg/LIfssf]M
b:tvtM =======================================
gfd, y/M =====================================
7]ufgfM ========================================
ldltM ==========================================
62
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL!(
-lgod #@ sf] v08 -5_ ;Fu ;DalGwt_
hkmt ul/Psf] aLp lahg a'emfpFbf ul/g] e/kfO{
aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL @)^( sf] kl/lwleq /xL
>L ========================================================= sf] aLp lahg laqmL ljt/0f ul//x]sf] :yfg
-k;n3/uf]b fd tyf cGo ;+/rgf nufot_ lg/LIf0f ubf{ cg'dltkq glnO{ aLp lahg
laqmL ljt/0f u/]sf]s[lif cg';Gwfgsf] k| of] hgsf] nflu afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg
laqmL ljt/0f u/]sf] kfOPsf]n] lhNnf s[lif ljsf; sfof{nosf clws[t >L ======================
/ tkl;nsf @ hgf ;j{ ;fwf/0fsf] pkl:yltdf lghTo; ;+3 ;+:yfaf6 aLp lahg P]g
@)$% sf] bkmf !!s=!!v= pNn+3g ePsf] Joxf]/ f k|d fl0ft ub}{ laqmL ljt/0f eO/x]sf]
aLp lahg lgodfg';f/ hkmt u/L gd"gf ;ns >L ============================== sf] /f] xj/df
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ nodf a'emfPsf] Joxf]/f k|dfl0ft ul/G5 .
hkmt ul/Psf] aLp lahgsf] lsl;d, hft / kl/df0fM
kl/df0fM
l;=g+=
hft
n6 g+= jf ;+s]t
pkl:yltM
>L ================================================ b:tvtM =================================
>L ================================================ b:tvtM =================================
gd"gf ;nssf]
;nssf]
b:tvtM ===============================================
gfdM ==================================================
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, ===============================
kbM ============================================
a'emfpg]sf]M
a'lemlng]s f]M
b:tvtM ======================================
b:tvtM ====================================
kbM ===========================================
kb M ==========================================
63
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
ldlt M =========================================
ldltM =========================================
cg';"rL@)
-lgod ## sf] v08 -5_ tyf lgod #& sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
d'2f
2f bfo/
>L k|d'vHo" ,
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, ============================== .
aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL, @)^( cg';f/ >L ========================
======================== n] ;~rfng u/]sf]ul//xg' ePsf] aLp lahg Joj;fo;Fu ;DalGwt
;+/rgfaLp lahgsf n6xsfuhkqcg'dltkqx Pj+ cgo sfd sf/afxLx lg/LIf0f
ubf{ To; ;+3 ;+: yfsf]lghsf] b]xfo adf]lhdsf] lqmofsnfkxaf6 P]gsf] bkmf
====================== pNn+3g eO{ lgodfjnLsf] lgod ============= ljk/Lt kfOPsf]n] P]gsf] bkmf
@! sf] pkbkmf @!=@ cg';f/ lhNnf GofoflwjQmf >L ============================================ sf]
/fo lnO{ b]xfo adf]lhdsf] cfjZos ;a'b k|d f0f / sfuhftx ;d]t ;+nUg /fvL P]gsf]
bkmf @! sf] pkbkmf @!=! cg';f/ d'2 f bfo/ u/]sf] 5' . aLp Joj;fo ;~rfng ubf{ jf
aLp lahg ;DaGwL cGo sfd sf/afxL ubf{ To; ;+3 ;+:yflghaf6 sfg"gsf] pNn+3g
ePsfn] To; ;+3 ;+ :yflgh >L ==================================================== nfO{ P]gsf] bkmf
!( sf] pkbkmf ================= cg'?k ;hfosf] dfu ub{5' .
pNn+3g ePsf] lqmofsnfkx
lqmofsnfkx -lrGx nufpg]_M
-s_
-v_
-u_
s[lif cg';Gwfg k|of]hgsf] nflu afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f
u/]sf] .
-3_
64
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-_
s'g} vf; If]qsf] nflu dfq pko'Qm x'g] egL k| hgsn] lgwf{/0f u/]sf] lsl;d /
hftsf] ;"lrt aLp lahg To;/L lgwf{/0f ul/Psf] If]q afx]s cGo If]qdf klg laqmL
ljt/0f u/]sf] jf u/fPsf] .
-r_
afnL lg/LIf0f, aLp lahg ljZn]if0f tyf k| of] uzfnf ;~rfng ug]{ cg'dltkq glnO{
aLp lahg Joj;fo ;~rfng u/]sf] .
-5_
laqmL ljt/0f e}/x]sf] aLp lahg /flvPsf] efF8fdf ;+s]tkq tyf ;+s]tkqdf pNn] v
ePsf ljj/0fx tf]lsP adf]lhd eP klg k/LIf0f kZrft aLp lahgsf] u'0f:t/
6n/]G; leq gk/]sf] jf tf]lsP adf]lhd gePsf] jf u'0f:t/sf] xb gk' u]sf] .
-h_
P]g / lgodfjnL ljk/Lt s'g} sfd sf/afxL u/]sf] k|dfl0ft x'g] cGo s'g} klg
lsl;dsf] Joxf]/f M
===================================================================================================
===================================================================================================
===================================================================================================
;+s]tkq gePsf] jf ;+s]tkqdf pNn]v ug'{ kg]{ ljj/0f tf]lsP adf]lhd gePsf] ,
aLp lahg /flvPsf] efF8f ;lxtsf] jf aLp lahg laqmL ljt/0f /f]Sg lbOPsf]
;"rgfsf] ljk/Lt laqmL ljt/0f u/]sf] efF8f Pj+ n6 g+= ;lxtsf] gd"gf
yfg ======================== .
-v_
-u_
P]gsf] bkmf !!s= / !!v= ljk/Lt cg'dltkq glnO{ aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf]
jf s[lif cg';Gwfg k| of]hgsf] nflu afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f
u/]sf] Joxf]/f k|dfl0ft u/L To:tf aLp lahg hkmt u/]sf] ;DaGwL ljleGg
cg';"rLxsf] k|ltlnlk yfg ======================= .
-3_
k|hgsn] lgwf{/0f u/]sf] lsl;d / hftsf] ;"lrt aLp lahg To;/L lgwf{/0f ul/Psf]
If]q afx]s cGo If]qdf laqmL ljt/0f u/]sf] jf u/fPsf] Joxf]/ f k|dfl0ft x'g] s'g} klg
lsl;dsf] lan, ekf{O jf cGo sfuhftxsf] yfg =========================== .
65
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
-_
;DalGwt If]qLo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfdf aLp lahg k/LIf0f ug{ k7fOPsf]
kqsf] k|ltlnlk yfg ========================= .
-r_
;DalGwt If]qLo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfsf] aLp lahg u'0f:t/ k/LIf0fsf]
k|dfl0ft k|ltj]bg yfg ====================== .
-5_
P]g / lgodfjnL ljk/Lt sfd sf/afxL u/]sf] k|dfl0ft x'g] s'g} klg lsl;dsf]
sfuhftx yfg =========================== .
-h_
P]g / lgodfjnL ljk/Lt sfd sf/afxL u/]sf] k|dfl0ft x'g] s'g} klg lsl;dsf]
Joxf]/f
===================================================================================================
===================================================================================================
===================================================================================================
===================================================================================================
-em_
===================================================================================================
gd"gf ;nssf]M
b:tvtM ================================================
gfd, y/M ===============================================
kbM ==========================================, lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, ======================
66
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL@!
-lgod #& sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
d'2fsf] sf/afxL lsgf/f
>L ============================================
===================================================== .
To; ;+3 ;+:yftkfO{n] ;~rfng ul//xg' ePsf] aLp lahg Joj;fo;Fu ;DalGwt
;+/rgfaLp lahgsf n6xsfuhkqcg'dltkqx Pj+ cGo sfd sf/afxLx gd"gf
;ns >L ==================================== n] lg/LIf0f ubf{ b]xfo adf]lhdsf] lqmofsnfkxaf6
aLp lahg P]g, @)$% sf] bkmf ============== pNn+3g eO{ aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf]
lgod =============== ljk/Lt kfOPsf] n] P]gsf] bkmf @! sf] pkbkmf @!=@ cg';f/ lhNnf
GofoflwjQmf >L ===================================== sf] /fo lnO{ b]xfo adf]lhdsf] cfjZos ;a'b
k|df0f / sfuhftx ;d]t ;+nUg /fvL ldlt ================================= df P]gsf] bkmf @!
sf] pkbkmf @!=! cg';f/ d'2f bfo/ ul/Psf] lyof] . pSt d'2fdf To; ;+3 ;+:yftkfO{nfO{
P]gsf] bkmf !( sf] pkbkmf ================== cg'?k ;hfo ug'{ kg]{ bfaL ul/Psf]df ;f]
;DaGwdf ;+nUg ;a'b k|df0f, k/LIf0f k|ltj]bg / cGo cfjZos sfuhftxsf] cWoog,
cg';Gwfg tyf 5fgljg ubf{ To; ;+3 ;+: yftkfO{sf] =================================================
lqmofsnfkn] P]gsf] bkmf ================== pNn+3g ePsf]gePsf]n] / ;f] sfo{ lgodfjnLsf]
lgod ============== ljk/Lt ePsf]gePsf]n] To; ;+3 ;+:yftkfO{nfO{ P]gsf] bkmf !( sf]
pkbkmf ============== cg'?k ;hfo ug'{ kg]{gkg]{ 7x/ ub}{ ;hfo u/]sf] ;kmfO{ lbPsf] 5 .
d'2 fsf] sf/afxL / lsgf/f ug]{ clwsf/Lsf]M
b:tvtM ================================================
gfd, y/M ===============================================
kbM ===================================, lhNnf s[lif ljsf; sfof{no, ====================== .
ldltM =========================================
67
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL@@
-lgod #* sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
d'2fsf] k'g/fj]bg
>L If]q Lo s[lif lgb]{zsHo",
If]qLo s[lif lgb]{zgfno, ============================== .
gd"gf ;ns >L================================= n] d]/ f]d]/f] ;+3 ;+: yf =================================
>L ================================================= sf] aLp lahg Joj;fo;Fu ;DalGwt ;+/rgf
aLp lahgsf n6xsfuhkqcg'dltkqx Pj+ cGo sfd sf/afxLx lg/LIf0f ubf{
aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf ================== pNn+3g ePsf] egL bfo/ d'2fdf d'2f x]g ]{
clwsf/Ln] aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf ================== sf] pkbkmf ==================
pNn+3g ePsf] egL ldlt ===================== df u/]sf] km};nf pk/ lrQ ga'em]sfn] ;f] km};nf
ab/ ug{sf nflu aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf] lgod $) pklgod -!_ adf]lhd
k'g/fj]bg u/]sf] 5' . cfjZos ;a'b k|d f0f tyf sfuhft o;};fy ;+nUg /fv]sf] 5' .
k'g/fj]bg ug]{M
b:tvtM ===========================================
gfdM ===============================================
kbM ================================================
ldltM ==============================================
;+nUg sfuhftx
sfuhftxM
xM
========================================================
========================================================
========================================================
68
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL@#
-lgod $) sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
k'g/fj]bg pk/sf] sf/afxL
>L ========================================================================== .
tkfO{n]To; ;+: yfn] lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, ============================================ af6
ldlt ========================= df aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf ============== pkbkmf ==============
pNn+3g ug'{ ePsf] egL ul/Psf] km};nf ab/ u/L kfpg o; lgb]{zgfnodf ldlt
============================ df ug'{ ePsf] k'g/fj]bg ;DaGwdf ;+nUg ;a'b k|df0f, k/LIf0f
k|ltj]bg / cGo cfjZos sfuhftxsf] cWoog, cg';Gwfg tyf hfF ra'em ubf{ tkfO{To;
;+3 ;+:yf >L ======================================================= af6sf] ============================
sfd sf/afxLn] P]gsf] bkmf ============= pNn+3g ePsf]gePsf] n] / ;f] sfo{ lgodfjnLsf]
lgod =================================== ljk/Lt ePsf]gePsf]n] tkfO{nfO{To; ;+3 ;+: yf
>L
69
www.lawcommission.gov.np