Sei sulla pagina 1di 69

www.lawcommission.gov.

np

aLp lahg lgodfjnL, @)^(


g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt
@)^(.!!.!$
@)^(.!!.!$
aLp lahg P]g, @)$% sf] bkmf @$ n] lbPsf] clwsf/ k| of]u u/L g]kfn ;/sf/n] b]xfosf
lgodx agfPsf] 5 .

kl/R5]b!
k|f/lDes
!=

;+lIfKt gfd / k|f/DeM -!_ oL lgodxsf] gfd aLp lahg lgodfjnL, @)^(
/x]sf] 5 .
-@_ of] lgodfjnL t' ?Gt k|f/De x'g] 5 .

@=

kl/efiffM ljifo jf k|;n] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,


-s_

P]g eGgfn] aLp lahg P]g, @)$% ;Demg' k5{ .

-v_

;ldlt eGgfn] aLp lahg P]g, @)$% sf] bkmf # adf]lhd ul7t ;ldlt
;Demg' k5{ .

-u_

pk;ldlt eGgfn] lgod # adf]lhd ul7t pk;ldlt ;Demg' k5{ .

-3_

sfof{ no eGgfn] lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no ;Demg' k5{ .

-_

s]Gb| eGgfn] aLp lahg u'0 f:t/ lgoGq0f s]Gb| ;Demg' k5{ .

-r_

afnL lg/LIfs eGgfn] P]gsf] bkmf !^ adf]lhd lgo'Qm ePsf] JolQm


;Demg' k5{ .

-5_

aLp lahg ljZn]ifs eGgfn] P]gsf] bkmf !^ adf]lhd lgo'Qm ePsf] JolQm
;Demg' k5{ .

-h_

aLp lahg gd"gf ;ns eGgfn] P]gsf] bkmf !^ adf]lhd lgo'Qm ePsf]
JolQm ;Demg' k5{ .

1
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

kl/R5]b@
pk;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/
#=

pk;ldltsf] u7gM -!_ ;ldltn] P]gsf] bkmf ^ adf]lhd b] xfosf pk;ldltx


u7g ug{ ;Sg]5 M
-s_

hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt,

-v_

of]hgf th'{d f tyf cg'udg pk;ldlt,

-u_

u'0f:t/ lgwf{/0f tyf Joj:yf pk;dlt .

-@_ pklgod -!_ df pNn]lvt pk;ldltxsf cltl/Qm ;ldltn] cfkm\gf]


sfd sf/afxL Jojl:yt ug{ cfjZostfg';f/ cGo pk;ldltx u7g ug{ ;Sg]5 .
o;/L ul7t pk;ldltxsf] sfd, st{Jo / clwsf/ ;ldltn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

$=

hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldltM ;ldltn] lgod # sf] pklgod -!_ sf]
v08 -s_ adf]lhd aLp lahgsf hftxsf] cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ ug]{
k|of] hgsf] nflu u7g ug]{ hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldltdf b]xfo
adf]lhdsf ;b:ox /xg] 5g\ .
-s_

dxflgb]{zs, s[lif ljefu

cWoIf

-v_

lgb]{zs, -afnL tyf afuafgL_ g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\

;b:o

-u_

k|d'v, ;DalGwt afnL cg' ;Gwfg sfo{qmd, g]kfn s[lif cg';Gwfg


kl/ifb\

-3_

;b:o

sfo{qmd lgb]{zs, ljifoj:t';Fu ;DalGwt lgb]{zgfno, s[lifkz'


;]jf ljefu

;b:o

-_

k|d'v, df6f] lj1fg dxfzfvf, g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\

;b:o

-r_

k|d'v, aLp lj1fg tyf k|ljlw dxfzfvf, g]kfn s[lif cg';Gwfg


kl/ifb\

-5_

aLp

;b:o
Joj;foL

;+3df

k|ltlglwTj

pBdLxdWo]a f6 Pshgf

aLp

lahg
;b:o

2
www.lawcommission.gov.np

ug]{

www.lawcommission.gov.np

-h_

aLp lahg Joj;fodf ;+ nUg u}/ ;/sf/L ;+: yfxdWo]af6


;ldltn] dgf]gLt u/]sf] Ps hgf

-em_

%=

k|d'v, s]Gb|

;b:o
;b:o;lrj

hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M hft


cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd
x'g]5M
-s_

ljsl;t aLp lahgsf hftxsf] cg'df]bg, pGdf]rg / btf{sf] nflu


cfjZos k" jf{wf/x tof/ u/L ;ldltaf6 cg'df]bg u/fpg] .

-v_

pGdf]rg x'g g;s]sf] aLp lahgsf] pGdf]rg / btf{s f] nflu ;ldlt;dIf


l;kmfl/z ug]{ .

-u_

pGdf]lrt aLp lahgsf] hftxsf] klxrfg u/L cfjZos ljj/0fx ;lxt


btf{sf] nflu ;ldlt ;dIf k] z ug]{ .

-3_

cg'df]lbt tyf pGdf]l rt aLp lahgsf] hftsf] k| hggsf] Joj:yf


ldnfpg] .

-_

lab]zaf6 cfoft x'g] aLp lahgsf hftx tyf g]kfnleq pTkfbg


eO/x]sf /}yfg] Pj+ :yfgLo hftsf] afnLsf] aLp lahgnfO{ clen] v u/L
/fvg tyf hft btf{ ug{sf] nflu ;ldlt ;dIf l;kmfl/z ug]{ .

-r_

lghL If]qnfO{ aLp lahgsf] cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ ug{sf] nflu


;ldlt;dIf l;kmfl/z ug]{ .

-5_

pGdf]lrt aLp lahgsf] s'g} hft btf{af6 x6fpg cfjZos b]lvPdf ;f]
hftnfO{ btf{a f6 x6fpg ;ldlt;dIf l;kmfl/z ug]{ .

^=

-h_

pGdf]lrt aLp lahgsf] hftsf] ;Da4{g tyf ;+/If0fsf] Joj:yf ldnfpg] .

-em_

hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{;Fu ;DalGwt cGo sfo{ ug]{ .

of]hgf th'{df tyf cg'udg pk;ldltM ;ldltn] lgod # sf] pklgod -!_ sf]
v08 -v_ adf]lhd aLp lahgsf] pTkfbg, laqmL ljt/0f tyf cfk"lt{ ;DaGwL

3
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

of]hgf th'{d f tyf cg'udg ug{sf] nflu u7g ug]{ of]hgf th'{d f tyf cg'udg
pk;ldltdf b] xfo adf]lhdsf ;b:ox /xg]5g\
-s_

;x;lrj, of]hgf dxfzfvf, s[lif ljsf; dGqfno

cWoIf

-v_

pkdxflgb]{zs, of]hgf, s[lif ljefu

;b:o

-u_

lgb]{zs, -afnL tyf afujfgL_, g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\

;b:o

-3_

sfo{qmd lgb]{zs, afnL ljsf; lgb]{zgfno, s[lif ljefu

;b:o

-_

k|d'v, ;DalGwt afnL cg' ;Gwfg sfo{qmd, g]kfn s[lif cg';Gwfg


kl/ifb\

;b:o

-r_

k|aGw ;~rfns, /fli6o aLp lahg sDkgL lnld6] 8

;b:o

-5_

k|d'v, aLp la1fg tyf k|ljlw dxfzfvf, g]kfn s[lif cg';Gwfg


kl/ifb\

-h_

;b:o

aLp Joj;foL ;+3df k|ltlglwTj ug]{ aLp lahg pBdLdWo] Ps


hgf

-em_

&=

;b:o

k|d'v, s]Gb|

;b:o;lrj

of]hgf th'
th'{df tyf cg'udg pk;ldltsf] sfd, st{J o / clwsf/M of]hgf
th'{df tyf cg'udg pk;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

aLp lahgsf] cfk"lt{ ;'rf? ?kn] ug]{ Joj:yf ldnfpg cfjZos sfo{qmd
th'{df u/L :jLs[ltsf] nflu ;ldlt ;dIf k] z ug]{ .

-v_

d"n aLp lahg / k|dfl0ft aLp lahgsf] Joj:yf ldnfpg] .

-u_

aLp lahg pTkfbg tyf laqmL ljt/0f sfo{d f lghL tyf ;/sf/L If]qaLr
;dGjo sfod ug{ ;ldltnfO{ ;xof]u k'ofpg] .

-3_

:jLs[t gLlt cg'?k aLp lahgsf] d"No tf] Sg] .

-_

:jLs[t sfo{qmd cg';f/ aLp lahgsf] pTkfbg tyf vktsf] cg'udg ug]{ .

-r_

aLp lahg pTkfbg tyf laqmL ljt/0f ;DaGwL cGo sfo{ ug]{ .

4
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

*=

u'0f:t/ lgwf{/0f tyf Joj:yf pk;ldlt u7gM


u7gM -!_ ;ldltn] lgod # sf]
pklgod -!_ sf] v08 -u_ adf]lhd aLp lahgsf] u'0f:t/ lgwf{/0f, cg'df]bg tyf
k|df0fLs/0f ;DaGwL sfo{ ug]{ k| of]hgsf] nflu u7g ug]{ u'0f:t/ lgwf{/0f tyf
Joj:yf pk;ldltdf b]xfo adf]lhdsf ;b:ox /xg] 5g\ .
-s_

sfo{sf/L lgb]{zs, g]kfn s[lif cg' ;Gwfg kl/ifb\

-v_

lgb]{zs, -afnL tyf afujfgL_, g]kfn s[lif


cg';Gwfg kl/ifb\

-u_

sfo{qmd

lgb]{zs,

;b:o
;DalGwt

lgb]{zgfno,

s[lifkz' ;]j f ljefu


-3_

;b:o

k|d'v, aLp la1fg tyf k|ljlw dxfzfvf, g]kfn


s[lif cg';Gwfg kl/ifb\

-_

;b:o

k|d'v afnL /f]u lj1fg dxfzfvf, g]kfn s[lif


cg';Gwfg kl/ifb\

-r_

;b:o

k|aGw ;~rfns, /fli6o aLp lahg sDkgL


lnld6]8

;b:o

-5_

k|ltlglw, aLp lahg pBdL, aLp Joj;foL ;+3

;b:o

-h_

k|d'v, ;DalGwt afnL cg' ;Gwfg sfo{qmd,


g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\

-em_

(=

cWoIf

k|d'v, s]Gb|

;b:o
;b:o;lrj

u'0f:t/ lgwf{/0f tyf Joj:yf pk;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/M u'0f:t/


lgwf{/0f tyf Joj:yf pk;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_

s'g} klg aLp lahg laqmL ljt/0f ug'{ cufj} u'0 f:t/ lgwf{/0f ug{sf] nflu
;ldlt ;dIf k]z ug]{ .

-v_

aLp lahgsf] u'0f:t/ cg'df]bgsf] nflu ;ldlt ;dIf l;kmfl/z ug]{ .

5
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-u_

;ldltaf6 cg'df]lbt, pGdf]l rt hftsf aLp lahgsf] k|df0fLs/0fsf] nflu


u'0f:t/sf] Go"gtd dfkb08 lgwf{/0f u/L :jLs[ltsf] nflu ;ldlt ;dIf k] z
ug]{ .

-3_

aLp lahgsf] u'0f:t/sf] Go"gtd dfkb08 k|s fzg ug]{ .

-_

aLp lahgsf] u'0f:t/ lgwf{/0f cg'df]bg tyf k|df0fLs/0f ;DaGwL cGo sfo{
ug]{ .

!)=

pk;ldltx
pk;ldltxsf]
xsf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlwM -!_ pk;ldltxsf] a} 7s ;DalGwt
pk;ldltsf] cWoIfn] tf]s]sf] ldlt, ;do / :yfgdf a:g]5 .
-@_ pk;ldltsf] s"n ;b:o ;+Vofsf] krf; k|ltzt ;b:ox pkl:yt
ePdf pk;ldltsf] a} 7ssf] nflu u0fk"/s ;+ Vof k'u]sf] dflgg]5 .
-#_ pk;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf pk;ldltsf] cWoIfn] ug]{5 / lghsf]
cg'kl:yltdf a} 7sdf pkl:yt ;b:on] cfkm" xdWo]af6 5fg]sf] ;b:on] a}7ssf]
cWoIftf ug]{5 .
-$_ pk;ldltsf] a}7sdf ax'dtsf] /fo dfGo x'g]5 / dt a/fa/ ePdf
cWoIfn] lg0ff{os dt lbg]5 .
-%_ pk;ldltn] cfjZos b]v]df g]kfn ;/sf/sf] s'g} clws[t jf cGo s'g}
ljz]if1nfO{ pk;ldltsf] a} 7sdf ko{j]I fssf] ?kdf efu lng cfdGq0f ug{ ;Sg] 5 .
-^_ pk;ldltsf] a}7ssf] lg0f{ o pk;ldltsf] ;b:o;lrjf/f k|dfl0ft
ul/g]5 .
-&_ pk;ldltsf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw pk;ldlt cfkm}n] lgwf{/0f u/]
adf]lhd x'g]5 .

kl/R5]b#
aLp lahgsf] cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ ;DaGwL Joj:yf
!!=

aLp lahgsf] cg'df]bg / pGdf]rg / btf{M -!_ k|hgsn] gofF hftsf] aLp
lahgsf] clgjfo{ ?kdf cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ u/fpg' kg]{5 .
6

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-@_ gofF hftsf] aLp lahgsf] cg'd f]bg, pGdf]rg / btf{ u/fpg rfxg]
k|hgsn] To:tf] aLp lahgsf] cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ u/fpg -s_ jf -v_
adf]lhdsf] 9fF rfdf hft cg'df]bg, pGdf] rg / btf{ pk;ldlt ;dIf lgj]bg lbg'
kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd kg{ cfPsf] lgj]bg pk/ hft cg'df]bg, pGdf]rg
/ btf{ pk;ldltn] b]xfo adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfO{ gofF hftsf] aLp lahgsf]
cg'df]bg, pGdf] rg / btf{sf] nflu l;kmfl/z ug]{ 5M
-s_

;ldltn] lgwf{/0f u/] adf]lhd aLp lahgsf] ljlzi6tf,


Ps?ktf

:yfloTj

cfjZostfg' ;f/

eP

gePsf]

aLp lahgsf]

hfF r

k/LIf0f

ug]{

;d]t u/L

;j{;fwf/0fsf] hfgsf/Ldf Nofpg],


-v_

v08 -s_ adf]lhd k/LIf0f u/L cfjZostf cg';f/


;DalGwt lgsfo ;dIf k7fpg],

!@=

aLp lahgsf] hft btf{sf] nflu lgj]bg lbg]M -!_ lab]zaf6 cfoft ul/g] aLp
lahgxnfO{ hft btf{sf] nflu cfoftstf{ n] cg';"rL! sf] v08 -u_ adf]lhdsf]
9fFrfdf hft cg'df]bg, pGdf] rg / btf{ pk;ldlt ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ g]kfndf k/Dk/fb]lv k| of]u ul/b} cfPsf] :yfgLo hftsf] aLp
lahgxnfO{ /fli6o clen]vdf /fVg tyf hft btf{ ug{sf] nflu cg' ;"rL! sf]
v08 -3_ adf]lhdsf] 9fFrfdf hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt ;dIf
lgj]bg lbg' kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd kg{ cfPsf lgj]bg pk/ cfjZos 5fgljg
u/L hft cg'df]bg, pGdf] rg / btf{ pk;ldltn] hft btf{ Pj+ ;"lrt ug{sf] nflu
;ldlt ;dIf l;kmfl/z ug]{5 .
-$_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g ;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cfg'j+lzs
kl/jlt{t afnL tyf hLljt ?kdf ?kfGtl/t afnLsf] aLpsf] xsdf h}ljs ;'/Iff
ljZn]if0f ul/Psf] k|ltj]bg jf ljj/0fsf] cfwf/df dfq hft btf{ ul/g]5 .

7
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-%_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g ;'s} s'/f n]l vPsf] eP tfklg j0f{gk'+ zs
k|ljlw -6ld{g]6/ 6] Sgf]nf]hL_ k|of]u ePsf] aLpsf] hft btf{ ul/g] 5}g .

!#=

aLp lahgsf]
lahgsf] clen]vM -!_ gofF hftsf] aLp lahg cg'df]bg, pGdf] rg / btf{
ePkl5 hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldltn] cg';"rL@ adf]lhdsf] 9fFrfdf
;f] sf] clen]v /fVg' kg]{5 .
-@_ gofF hftsf] aLp lahg cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ ePkl5 hft
cg'df]bg, pGdf] rg / btf{ pk;ldltn] ;DalGwt k|hgsnfO{ cg';"rL# adf]lhdsf]
9fFrfdf k|df0fkq lbO{ ;f] sf] clen] v /fVg' kg]{ 5 .
-#_ Ps k6s ;"lrt u/]sf] aLp lahgsf] hft kl5 pko'Qm jf cfjZos
5}g eGg] b]lvPdf To:tf aLp lahgsf] hftnfO{ ;"lrt aLp lahgsf] clen]vaf6
x6fpg k/]df ;f] sf] ;"rgf g]kfn /fhkqdf k|sfzg ug'{ kg]{5 .

!$=

:jfldTjsf] clwsf/M -!_ s'g} k|hgsn] cfkm"n] k|hgg\ jf 5gf}6 u/]sf] gofF hftsf]
aLp lahgsf] :jfldTjsf] clwsf/ k|fKt ug{ rfx]d f cg';"rL$ sf] 9fFrfdf ;ldlt
;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt ePkl5 To:tf aLp lahgsf]
pkof]lutf / dxTj ;d] tnfO{ ljrf/ u/L ;ldltn] To;sf] :jfldTjsf] clwsf/
;DalGwt k|hgsnfO{ cg';"rL% adf]lhdsf] 9fF rfdf lbg' kg]{5 .
-#_ b'O{ jf b'O{eGbf a9L k|hgsn] Pp6} k|sf/sf] gofF hftsf] aLp lahg
k|hgg\ jf 5gf}6 u/]df jf u/]sf] k|dfl0ft ePdf h;sf] lgj]bg / aLp lahg klxn]
btf{ ePsf] 5 p;} nfO{ :jfldTjsf] clwsf/ k|bfg ul/g]5 .

kl/R5]b$
s]Gb|sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tyf aLp lahg u'0f:t/ ;DaGwL Joj:yf
!%=

s]Gb|sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/M s]Gb|sf] cGo sfd, st{ Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5M
-s_

aLp lahg k|df0fLs/0fsf] nflu If]qLo:t/sf aLp lahg k/LIf0f


k|of] uzfnfx dfkm{t aLp lahg k|df0fLs/0f tyf ;'kl/j]If0f ug]{, u/fpg],
8

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-v_

aLp lahgsf] u'0 f:t/ ;DaGwL ljjfbsf] ;dfwfgsf nflu u'0 f:t/ lgwf{/0f
tyf Joj:yf pk;ldlt ;dIf k] z ug]{,

-u_

If]qLo aLp lahg k/LIf0f k|of]u zfnfxaf6 k|df0fLs/0f u/L nufOPsf]


u'0f:t/ ;+s]tkqsf] clen] v /fVg],

-3_

aLp lahg laqmL ljt/0fsf] nflu oyfy{ ;+s]tkq clgjfo{ ?kdf /fVg
nufpg],

-_

aLp lahg Joj;foLxnfO{ cled'vLs/0f tflnd lbg],

-r_

afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns / aLp lahg ljzn]ifsnfO{


cg'dltkq lbg] k/LIff ;~rfng ug]{,

-5_

afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns / aLp lahg ljZn]ifsnfO{


;ldltn] lbPsf] cg'dltkqsf] nut /fVg],

-h_

afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns / aLp lahg ljZn]ifsxnfO{


tflnd lbg],

-em_

cfjZos zt{ tf]sL d" n aLp pTkfbg Pj+ hftLo ljsf; tyf ;Djw{g
ug{sf nflu lghL If]q nfO{ ;d]t ;xefuL u/fpg],

-`_

k}7f/L u/]sf] / cg'df]bg, pGdf]rg tyf ;"lrt gePsf /}yfg] Pj+ :yfgLo
hftsf] aLp lahgsf] laqmL ljt/0f tyf lgof{tdf aLp lahgsf] u'0f:t/
lgodg ug]{,

-6_

cg'dltkq k| fKt afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns tyf aLp lahg
ljZn]ifssf] sfo{sf] cg'udg u/L ;ldltdf k|ltj]bg k] z ug]{,

-7_

aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfxsf] ;' k/Lj]If0f tyf cg'udg u/L ;ldlt
;dIf k|ltj]bg k]z ug]{,

-8_

k|hgsnfO{ k|bfg ul/Psf] :jfldTj clwsf/sf] nut /fVg],

-9_

afnL lg/LIfs tyf aLp lahg gd"gf ;nsn] lbPsf] ;"rgfsf] clen] v
/fVg],

-0f_

aLp lahg ;DaGwL ;] jf afktsf] z'Ns lng],


9

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-t_

;ldltaf6 cg'df]bg, pGdf] rg, eO{ btf{ ePsf ;"lrt hftxsf] u'0 f:t/
k|df0fLs/0f ug]{ k|of] hgsf] nflu afnL lg/LIfsnfO{ afnL lg/LIf0f ug{
nufpg],

-b_

!^=

;ldltaf6 ePsf lg0f{o sfof{Gjog ug]{ u/fpg] .

aLp lahg u'0f:t/ lgoGq0f tyf k|df0fLs/0fM -!_ s]Gb|n] aLp lahgsf] u'0 f:t/
lgoGq0f ;DaGwdf oyfy{ ;+s]tkq jf aLp k|d f0fLs/0f k4lt cjnDag ug{ u/fpg
;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] oyfy{ ;+s]tkq k4lt cg';f/ aLpsf] :t/x
b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

k|hgg\ aLp

-v_

>f]t aLp

-u_

n]jn aLp

-3_

pGgt aLp

-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] aLp k|df0fLs/0f k4lt cg' ;f/ aLpsf] :t/x
b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

k|hgg\ aLp

-v_

d"n aLp

-u_

k|dfl0ft aLp

-3_

pGgt aLp

-$_ u'0f:t/ lgoGq0f ul/Psf aLp lahgsf] Dofb b]xfo adf]lhd x'g] 5M
-s_

;'/lIft;fy e08f/0f u/]sf] v08df aLp lahgsf] u'0f:t/sf]


Dofb k/LIf0f u/]sf] ldltn] 5 dlxgf;Dd,

-v_

aLpsf] u'0 f:t/sf] Dofb yk ug'{ kbf{ aLp k/LIf0faf6


pko'Qm b]lvPdf To:tf] aLp lahgsf] Dofb 5 dlxgf;Dd .

kl/R5]b%
10
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

aLp lahg ;"lrt ;DaGwL Joj:yf


!&=

aLp lahg ;"lrt ug'{kg]{M s[lif cg';Gwfg k| of]hgsf] nflu afx]s aLp lahg
cfoft u/L laqmL ljt/0f ug'{ cl3 jf g]kfnleq pTkfbg eO/x]sf] t/ ;"lrt
gePsf aLp lahg laqmL ljt/0f jf lgsf;L ug'{ cl3 ;"lrt ug'{ kg]{5 .

!*=

;"lrt aLp lahgsf] lgsf;L jf k}7f/LM -!_ s;}n] o; lgodfjnL adf]lhd ;"l rt
aLp lahgsf] lgsf;L tyf k} 7f/L ug{ rfx]df kfFr;o ?k} ofF b:t'/ lt/L cg';"rL^
adf]lhdsf] 9fF rfdf s]Gb|df lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt lgj]bgdf s]Gb|n] ;"lrt aLp lahg lgsf;L
jf k}7f/L ug{ pko'Qm 5 5}g hfFra'em u/L pko'Qm b]lvPdf cg';"rL& adf]lhdsf]
9fFrfdf cg'dlt lbg]5 .
-#_ ;"lrt aLp lahgsf] lgsf;L jf k}7f/L ubf{ cg';"rL* adf]lhdsf]
ljj/0f ;ldltnfO{ pknAw u/fpg' kg]{5 .
-$_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfndf
k|fs[lts k|sf]k k/]sf] cj:yfdf jf k}7f/L ul/g] aLp lahgsf] sf/0fn] dfgj, kz' ,
kG5L tyf la?jfsf] :jf:Yo jf wfld{s, ;Ff:s[lts tyf jftfj/0fdf k|lts"n k|e fj
kfg]{ b]lvPdf To:tf aLp lahgsf] k}7f/L ug'{ kbf{ ;ldltsf] :jLs[lt lng' kg]{ 5 .

!(=

;"lrt
lrt aLp lahgsf] laqmL ljt/0fsf nflu cg'dkltkqM -!_ s'g} JolQm jf
;+:yfn] ;"lrt aLp lahgsf] laqmL ljt/0f ;DaGwL sf/f]a f/ ug{ rfx]d f
cg'dltkqsf] nflu rf/ ;o ?k}ofF b:t'/ ;lxt ;DalGwt sfof{nodf cg';"rL(
adf]lhdsf] 9fF rfdf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] lgj]bg k|fKt ePkl5 ;DalGwt sfof{ non]
cg';"rL!) adf]lhdsf] 9fF rfdf cg'dltkq lbO{ ;f] sf] hfgsf/L s]Gb|df k7fpg'
kg]{5 .
-#_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] lgodfjnL nfu"
x'g'eGbf cl3 btf{ ePsf aLp lahg Joj;foLx o;} lgodfjnL adf]lhd btf{
ePsf dflgg] 5g\ .
11

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

@)=

cg'd ltkq gjLs/0fM


gjLs/0fM -!_ lgod !( sf] pklgod -@_ adf]lhdsf] cg'dltkq b'O{
jif{;Dd axfn /xg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cg'dltkq axfn /xg] cjlw ;dfKt ePsf]
ldltn] tLg dlxgfleq ;DalGwt sfof{noaf6 b'O{;o ?k}ofF b:t'/ lt/L cg'dltkq
gjLs/0f u/fpg' kg]{ 5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd Dofb gf3]kl5 s;}n] To:tf] Dofb gf3L gjLs/0f
x'g g;s]sf] dgfl;j sf/0f ;lxt cg'dltkq gjLs/0fsf] nflu lgj]bg lbg cfPdf
yk 5 dlxgf;Ddsf] nflu ;DalGwt sfof{ non] pklgod -@_ adf]lhd nfUg]
b:t'/df Ps;o ?k} ofF yk b:t'/ lnO{ gjLs/0f u/L lbg ;Sg]5 .
-$_ o; lgoddf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP klg Dofb leq gjLs/0f
gu/fOPdf gjLs/0f x'g g;s]sf] dgfl;j sf/0f b]vfO{ lgj]bg lbPdf ;f] sf] nflu
nfUg] b:t'/sf] cltl/Qm k|To]s jif{sf] nflu b'O{ ;o ?k} ofFsf b/n] b:t'/ lnO{
;DalGwt sfof{ non] To:tf] cg'dltkq gjLs/0f u/L lbg ;Sg] 5 .

@!=

aLp lahg /fv]sf] efF8f]df ;+s]tkq ;DaGwdfM ;"lrt aLp lahgsf] laqmL
ljt/0f ug]{ JolQm jf ;+:yf cfkm"n] laqmL ljt/0f ug]{ aLp /fv]sf] efF8f]df P]gsf]
bkmf !# df pNn]l vt ljj/0fxsf] cltl/Qm b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f pNn] v ug'{
kg]{5 M
-s_

pTkfbg jif{ ,

-v_

aLp lahgsf] k/LIf0fsf] ldlt,

-u_

n6 g+=,

-3_

aLp lahg pko'Qm x'g] If]q,

-_

aLp lahgsf] tf} n,

-r_

aLp lahg laqmL ljt/0f ug]{ JolQm jf ;+3 ;+: yfsf] gfd, nf]u f] / b:tvt .

kl/R5]b^
aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnf
zfnf cg'dltkq / gjLs/0f ;DaGwL Joj:yf
12
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

@@=

k|of]uzfnf :yfkgf / ;~rfng cg'dlt ;DaGwdfM -!_ lghL If]qdf aLp lahgsf]
k|of] uzfnf :yfkgf / ;~rfng ug{ b]xfo adf]lhdsf] k|lqmof ckgfpg' kg]{5M
-s_

lghL If]qdf k|of]u zfnf :yfkgf / ;~rfng ug{ rfxg] s'g }


klg JolQm jf ;+:yfn] cg'dltsf] nflu cg';"rL!!
adf]lhdsf] 9fF rfdf ;ldlt ;dIf lgj]bg lbg],

-v_

v08 -s_ adf]lhdsf] lgj]bg ;fy s]Gb|df b'O{xhf/ ?k}ofF


b:t'/ a'emfPsf] /l;b ;+nUg /fVg' kg]{,

-u_

v08 -s_ adf]lhd lgj]bg lbFbf cg';"rL!! df pNn]lvt


d]lzg/L pks/0f, /;fog, hgzlQm tyf ef}lts k"j f{wf/x
k"/f u/]sf] x'g' kg]{,

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|lqmof k"/f ePdf ;ldltn] k| of] uzfnf
;~rfngsf] nflu cg';"rL!@ adf]lhdsf] cg'dltkq lbg ;Sg] 5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd cg'dltkq k|fKt k|of]u zfnfn] k| of] uzfnf
;~rfngsf] qmddf cg'dltkqdf pNn]lvt zt{ x kfngf gu/]sf] kfOPdf ;ldltn]
To:tf] k| of] uzfnfsf] cg'dltkq /2 u/L cg' ;"rL!# adf]lhdsf] ;"rgf lbg' kg]{5 .

@#=

cg'd ltkqsf] gjLs/0fM -!_ lgod @@ adf]lhd k|of]uzfnfnfO{ k|bfg ul/Psf]


cg'dltkq Ps jif{ ;Dd axfn /xg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cg'dltkq axfn /xg] cjlw ;dfKt ePsf]
ldltn] k}+tL; lbgleq Psxhf/ ?k} ofF b:t'/ lt/L k| of]u zfnfn] cg'dltkq gjLs/0f
u/fpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] Dofb gf3]kl5 gjLs/0f x'g g;s]sf] dgfl;j
sf/0f ;lxt s;}n] cg'dltkq gjLs/0fsf] nflu lgj]bg lbg cfPdf yk 5
dlxgf;Ddsf] nflu pklgod -@_ adf]lhd nfUg] b:t'/df ps xhf/ ?k}ofF yk b:t'/
lnO{ gjLs/0f u/L lbg ;Sg]5 .
-$_ pklgod -@_ adf]lhd gjLs/0f gu/fPdf To:tf] cg'dltkq :jtM /2
x'g]5 .
13

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

@$=

s]Gb|L o aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfsf] sfd, st{J o / clwsf/M s]Gb|Lo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

cGt/f{li6o aLp k/LIf0f ;+ :yfaf6 kfl/t sfo{ljlwsf] cfwf/df aLp lahg


k/LIf0f ;DaGwL sfo{ljlw tof/ ug]{ .

-v_

g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]j f z'Ns lnO{ aLp lahgsf gd"gfxsf]
z'4tf, pd|g] zlQm, lr:ofg, :j:y / cf]h; k/LIf0f ug]{ .\

-u_

v08 -v_ adf]lhd k/LIf0fsf] glthf ;dodf g} ;DalGwt kIfnfO{ cg';"rL


!$ adf]lhdsf] 9fF rfdf pknAw u/fpg] .

-3_

aLp lahgsf gd"gfxsf] ljZn]if0f k|ltj]bg cBfjlws /fVg] .

-_

aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfsf] sfo{d f Ps?ktf sfod ug{ k| of]u zfnfdf
dWo:y gd"gf -k|f]lkml;oG;L :ofDkn_ k7fpg] .

-r_

k/LIf0fsf] nflu k|fKt gd"gfsf] uf8{ :ofDkn k/LIf0f kZrft sDtLdf Ps


jif{;Dd aLp lahgsf] u'0f:t/df c;/ gkg]{ u/L ;'/lIft ;fy e08f/ ug]{ .

-5_

;ldlt / s]Gb|af6 k|fKt lg0f{o, ;'emfj tyf lgb]{zgx sfof{ Gjog ug]{,
u/fpg] .

@%=

If]qLo aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfsf] sfd, st{Jo / clwsf/M If]qLo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]jf z'Ns lnO{ aLp lahgsf gd"gfx
k/LIf0f ug]{ .

-v_

v08 -s_ adf]lhdsf gd"gf k/LIf0f u/L cg';"rL!$ adf]lhdsf] 9fFrfdf


;DalGwt kIfnfO{ glthf pknAw u/fpg] .

-u_

g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]j f z'Ns lnO{ aLp lahg k|df0fLs/0f
ug]{ .

-3_

v08 -u_ adf]lhd ePsf] k|df0fLs/0fsf] clen]v cBfjlws u/L s]Gb|df


hfgsf/L k7fpg] .

-_

aLp k|d f0fLs/0f ;+s]t kq -6\ ofu_ sf] dfu cu|Ld ?kdf s]Gb|df k7fpg] .
14

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-r_

g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]j f z'Ns lnO{ gd"gf ;ngaf6 k| fKt
aLp lahgsf gd"gfx k/LIf0f ug]{ .

-5_

v08 -r_ adf]lhd k|fKt gd"gf k/LIf0fsf] glthf l56f] ;fwgf/f gd"gf
;ngnfO{ hfgsf/L u/fpg] .

-h_

s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f u/L k|of]uzfnfn] k7fPsf] dWo:y gd"gf lgwf{l/t
;doleq k/LIf0f u/L k|ltj]bg k7fpg] .

-em_

s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfn] lbPsf] ;' emfj tyf lgb]{zg
sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .

-`_

k|of] uzfnfdf k| fKt gd"gf dWo] sDtLdf bz k|ltzt gd"gfx s]Gb|Lo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfdf k/LIf0fsf nflu k7fpg] .

-6_

uf8{ :ofDkn k/LIf0f kZrft sDtLdf Ps jif{;Dd aLpsf] u'0f:t/ sfod


/xg] u/L ;'/lIft ;fy e08f/ ug]{ .

-7_

@^=

;ldlt / s]Gb|af6 k| fKt ;'emfj tyf lgb]{zgx sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .

cGo ;/sf/L k|of]uzfnfsf] sfd, st{J o / clwsf/M cGo ;/sf/L k| of] uzfnfsf
sfd, st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhdsf] ;]jf z'Ns lnO{ aLp lahgsf gd"gfx
k/LIf0f ug]{ .

-v_

k/LIf0f glthf cg';"rL!$ adf]lhdsf] 9fFrfdf ;DalGwt kIfnfO{ pknAw


u/fpg] .

-u_

k|of] uzfnfdf k|fKt gd"gfx dWo] sDtLdf bz k|ltzt gd"gfx s]Gb|Lo


aLp lahg k/LIf0f k|of]u zfnfdf k/LIf0fsf nflu k7fpg] .

-3_

s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfn] k7fPsf] dWo:y gd"gf ;doleq
k/LIf0f u/L k|ltj]bg k7fpg] .

-_

s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]uzfnfn] lbPsf] k| fljlws ;'emfj tyf


lgb]{zg sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .

15
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-r_

uf8{ :ofDkn k/LIf0f kZrft sDtLdf Ps jif{;Dd aLpsf] u'0f:t/ sfod


/xg] u/L ;'/lIft ;fy e08f/ ug]{ .

-5_

@&=

;ldlt / s]Gb|af6 k| fKt ;'emfj tyf lgb]{zgx sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .

lghL If]qsf aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfsf] sfd, st{J o / clwsf/M lghL
If]qsf aLp lahg k/LIf0f k|of]uzfnfsf] sfd, st{ Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd
x'g]5M
-s_

;ldltn] :jLs[t u/] adf]lhdsf] ;]jf z'Ns lnO{ aLp lahgsf gd"gfx
k/LIf0f ug]{ .

-v_

k/LIf0fsf] glthf cg';"rL!$ adf]lhdsf] 9fFrfdf ;DalGwt kIfnfO{


pknAw u/fpg] .

-u_

k|of] uzfnfdf k| fKt gd"gf dWo] sDtLdf bz k|ltzt gd"gfx s]Gb|Lo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfdf k/LIf0fsf nflu k7fpg] .

-3_

s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfn] k7fPsf] dWo:y gd"gf k/LIf0f u/L
k|ltj]bg k7fpg] .

-_

s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]uzfnfaf6 k|fKt k| fljlws ljifosf] ;' emfj
tyf lgb]{zg sfof{Gjog ug]{ u/fpg] .

-r_

uf8{ :ofDkn k/LIf0f kZrft sDtLdf Ps jif{;Dd aLpsf] u'0f:t/ sfod


/xg] u/L ;'/lIft ;fy e08f/ ug]{ .

-5_

aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnf ;~rfngsf] ;DaGwdf cg'dltkqdf tf]s ]


adf]lhdsf] zt{ x kfngf ug]{ .

-h_

;ldlt / s]Gb|n] lbPsf ;'emfj tyf lgb]{zgx sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .

kl/R5]b&
afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns, tyf aLp lahg ljzn]ifs ;DaGwL Joj:yf

16
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

@*= afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns, tyf aLp lahg ljzn]ifsM
afnL lg/LIfs, aLp lahg gd" gf ;ns, tyf aLp lahg ljzn]ifssf] of]U otf
b]xfo adf]lhd x' g]5M
-s_

g]kfnL gful/s ePsf] ,

-v_

dfGotf k| fKt lzIf0f ;+:yfaf6 sDtLdf s[lifdf :gfts pQL0f{ u/]sf] jf


s[lifdf k|df0fkq tx pQL0f{ u/L aLp lahg pTkfbgdf sDtLdf bz jif{
cg'ej ePsf] ,

-u_

;ldltaf6 lnOg] k/LIff pQL0f{ ePsf],

-3_

v08 -v_ adf]lhd of]Uotf k'u]sf] lghfdtL sd{rf/L eP lgh ;]jf/t


sfof{ nosf] :jLs[lt .

@(=

cg'd ltkq ;DaGwdfM -!_ P]gsf] bkmf !^ adf]lhd ;ldltn] afnL lg/LIf0f,aLp
lahg gd"gf ;ng tyf aLp lahg ljZn]if0f ug{sf nflu b] xfo adf]lhdsf] ljj/0f
;lxt /fli6o b}lgsdf ;" rgf k|s fzg u/L lgj]bg dfu ug{]5M
-!_

gful/stfsf] k|df0fkq

-@_

of]U otf

-#_

;/sf/L sfof{nodf sfo{/t eP ;DalGwt sfof{ nosf]


:jLs[lt

-$_

k/LIff lsl;d

-%_

k/LIff b:t'/

-^_

cGo cfjZos ljj/0fx .

-@_ afnL lg/LIf0f, aLp lahg gd"gf ;ng tyf aLp lahg ljZn]if0f
;DaGwL Joj;fo ;~rfng ug{ rfxg]n] cg'dltkqsf] nflu pklgod -!_ adf]lhd
;ldlt ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .

#)=

cg'd ltkqsf] nflu k/LIff lng]M -!_ afnL lg/LIf0f, aLp lahg gd"gf ;ng tyf
aLp lahg ljZn]if0f ug]{ cg'dltkqsf] nflu ;ldltn] k/LIff lng]5 .
17

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k/LIff ;DaGwL sfo{ljlw ;ldltn] lgwf{/0f


ug]{5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lnOg] k/LIff b:t'/ tLg ;o ?k}ofF x'g]5 .
-$_ cg'dltkqsf] nflu cg' ;"rL!% adf]lhdsf] 9fF rfdf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-%_ ;ldltn] k|To]s ljifosf] nflu tLg ;o ?k} ofF b:t'/ lnO{ cg';"rL!^
adf]lhdsf] 9fF rfdf cg'dltkq lbg' kg]{5 .

#!=

cg'd ltkq gjLs/0fM -!_ lgod #) sf] pklgod -%_ adf]lhd k|bfg ul/Psf]
cg'dltkq b'O{ jif{;Dd axfn /xg]5 .
-@_ cg'dltkq axfn /xg] cjlw ;dfKt ePsf] ldltn] tLg dlxgfleq
s]Gb|df Ps;o ?k} ofF b:t'/ lt/L cg'dltkq gjLs/0f u/fpg' kg]{ 5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] Dofb gf3]kl5 s;} n] gjLs/0f x'g g;s]sf]
dgfl;j sf/0f ;lxt cg'dltkq gjLs/0fsf] nflu lgj]bg lbg cfPdf yk tLg
dlxgf;Ddsf] nflu s]Gb|n] pklgod -@_ adf]lhd nfUg] b:t'/df tLg;o ?k}ofF yk
b:t'/ lnO{ gjLs/0f u/L lbg ;Sg]5 .
-$_ pklgod -#_ df pNn]lvt ;dofjlw leq gjls/0f gu/fPdf To:tf]
cg'dltkq :jtM /2 x'g] 5 .

#@=

afnL lg/LIfssf] sfd, st{J o / clwsf/M


clwsf/M afnL lg/LIfssf] sfd, st{Jo /
clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

aLp afnLsf] v]t tyf aLp ;+s ng k|lqmofxsf] lg/LIf0f u/L k|ltj]bg
tof/ ug]{,

-v_

aLp lahg Joj;foLsf] cg'dltkq tyf aLp ahf/sf] cg'udg ug]{,

-u_

v08 -v_ adf]lhd cg'udg ubf{ cg'dltkq glnO{ aLp lahg Joj;fo
;~rfng u/]sf] kfOPdf jf ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf]
kfOPdf To;sf] hfgsf/L ;DalGwt sfof{ no tyf gd"gf ;nsnfO{ lbg'
kg]{5 .

18
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-3_

v08 -u_ adf]lhd sfof{nosf] clws[t k|ltlglw jf gd"gf ;nssf]


/f]xj/df sDtLdf b'O{hgf ;j{;fwf/0fsf] pkl:yltdf cg';"rL!& adf]lhdsf]
9fFrfdf d' r'Nsf p7fO{ P]g tyf o; lgodfjnLsf] clwgdf /xL To:tf aLp
lahg hkmt ug'{ kg]{5 .

-_

v08 -3_ adf]lhd aLp lahg hkmt ubf{ ;j{ ;fwf/0fsf] pkl:ylt x'g
g;Sg] kl/l:ylt ePdf jf pkl:yt x'g gdfg]df ;f] Joxf]/f pNn] v u/L aLp
lahg hkmt ug'{ kg]{5 .

-r_

v08 -3_ adf]lhd aLp lahg hkmt ubf{ cg';"rL!* adf]lhdsf] 9fFrfdf
;DalGwt aLp lahg laqm]tfnfO{ ;" rgf lbO{ ;f] sf] hfgsf/L :yfgLo
k|zf;g, sfof{ no, If]qLo s[lif lgb]{zgfno, aLp lahg gd"gf ;ns, If]qLo
aLp lahg k/LIf0f k|of]u zfnf tyf ;ldltsf] ;b:o ;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .

-5_

v08 -r_ adf]lhd ;"rgf lbO{ hkmt u/]sf] aLp lahg gd"gf ;nssf]
/f]xj/df ;DalGwt sfof{nodf cg';"rL!( adf]lhdsf] 9fFrfdf a'emfO{ ;f]
sf] hfgsf/L aLp lahg laqm]tf, :yfgLo k| zf;g, If]qLo s[lif lgb]{zgfno,
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, gd"gf ;ns, If]q Lo aLp lahg k| of] uzfnf
tyf ;ldltsf] ;b:o;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .

-h_

v08 -3_ adf]lhd hkmt ul/Psf] aLp lahg sfof{non] tf]lsP adf]lhdsf]
k|lqmof ckgfO{ gi6 ug'{ kg]{ 5 .

##=

aLp lahg gd"gf ;nssf] sfd, st{J o / clwsf/M aLp lahg gd"gf
;snsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

laqmL ljt/0f e}/x]sf] jf laqmL ljt/0fsf] nflu /flvPsf] aLp lahgsf]


efF8fdf ;+s]tkq / ;f] sf] ljj/0fx 7Ls eP gePsf] x]g]{ .

-v_

laqmL lat/0f eO/x]sf] aLp lahg ;"lrt eP gePsf] cg'udg tyf


lg/LIf0f ug]{ .

-u_

aLp Joj;foL;Fu cg'dltkq eP gePsf] hfFr ug]{ .

-3_

P]gsf] bkmf !# sf] pkbkmf !#=@ adf]lhd aLp lahg, laqmL ljt/0f eP
gePsf] lg/LIf0f ug]{ .
19

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-_

v08 -v_ / -u_ adf]lhd cg'udg, lg/LIf0f tyf hfF r ubf{ aLp Joj;foLn]
s[lif cg';Gwfgsf] k| of] hgsf] nflu afx]s ;"lrt gePsf aLp lahg laqmL
ljt/0f u/]sf] jf cg'dltkq glnO{ aLp lahg Joj;fo ;~rfng u/]sf]
kfOPdf tTsfn afnL lg/LIfsnfO{ l56f] dfWodf/f va/ ug'{ kg]{5 .

-r_

v08 -s_ adf]lhd lg/LIf0f u/L aLp lahgsf] u'0f:t/ olsg ug{ tf]lsP
adf]lhdsf] k|lqmof ckgfO{ gd"gf lnO{ s]Gb|Lo jf ;DalGwt If]qLo aLp
lahg k/LIf0f k|of]u zfnfdf k/LIf0f ug{ k7fpg] .

-5_

aLp lahg gd"gf ;nsn] lg/LIf0f ubf{ pko'Qm gb]lvPdf jf k/LIf0f


kZrft aLp lahgsf] u'0 f:t/ pko' St gkfOPdf jf P]g / lgodfjnL
ljk/Lt s'g} sfd sf/afxL eP u/]sf] kfOPdf ;DalGwt lhNnfsf] ;/sf/L
jlsnsf] /fo lnO{ cg';"rL@) adf]lhdsf] 9fF rfdf d'2f x]g]{ clwsf/L ;dIf
d'2f bfo/ ug]{ .

#$=

aLp lahg ljZn]ifssf] sfd, st{J o / clwsf/M aLp lahg ljZn]ifssf] sfd,
st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

g]kfn ;/sf/ jf ;ldltn] :jLs[t u/] adf]lhdsf] ;]j f z'Ns lnO{ aLp
lahgsf gd"gfx k/LIf0f u/L cg';"rL!$ adf]lhdsf] 9fFrfdf ;DalGwt
kIfnfO{ glthf pknAw u/fpg] .

-v_

k|of] uzfnfdf k|fKt gd"gfxdWo] sDtLdf bz k|ltzt gd"gfx tf]s ]


adf]lhd s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfdf k7fpg] .

-u_

s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfn] k7fPsf] dWo:y gd"gf k/LIf0f u/L
k|ltj]bg k7fpg] .

-3_

k/LIf0fsf] nflu k| fKt uf8{ gd"gf k/LIf0f kZrft sDtLdf Ps jif{;Dd


aLpsf] u'0 f:t/ sfod /xg] u/L ;'/lIft ;fy e08f/ ug]{ .

-_

aLp lahg k/LIf0f ;DaGwdf ;ldlt, s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f


k|of] uzfnfn] lbPsf] ;'emfj tyf lgb]{zg sfof{Gjog ug]{ .

kl/R5]b*
20
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

ljljw
#%=

sfo{ ug{ ;Sg]M o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s]Gb| /
;/sf/L k| of]u zfnfdf sfo{/t k| fljlws clws[t xnfO{ u'0 f:t/ lgoGq0f ug]{
k|of] hgsf] nflu afnL lg/LIfs eO{ afnL lg/LIf0f ug{, aLp lahg gd"gf ;ng eO{
sfo{ ug{ tyf aLp lahg laZn]ifs eO{ aLp lahg k/LIf0f ug{ s'g} klg afwf kg]{
5}g .

#^=

Ifltk"l t{ ;DaGwdfM -!_ s;}n] laqmL ljt/0f u/]sf] aLp lahgsf] u'0f:t/ / unt
;"rgfsf] sf/0fn] s;}nfO{ cfly{s xfgL gf] S;fgL k'Ug uPdf d"Nofg ;ldltn] u/]sf]
d"Nofg / l;kmfl/zsf] cfwf/df ;DalGwt kIfn] s[ifsnfO{ Ifltk"lt{ lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] xfgL gf]S;fgLsf] d"Nofg ug{ b]xfo
adf]lhdsf] Ps d"Nofg ;ldlt /xg]5M
-s_

s]Gb|sf] k|d'v

;+ of] hs

-v_

sfof{ nosf] jl/i7 s[lif ljsf; clws[t

;b:o

-u_

g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifbsf] j}1flgs

;b:o

-3_

/fli6o aLp lahg sDkgL lnld6]8 jf g]kfn


aLp Joj;foL ;+3 dWo]af6 ;ldltn] tf]s]sf]
Pshgf

-_

;b:o

;DalGwt ufpF ljsf; ;ldltgu/kflnsf jf


lghsf] k|ltlglw

#&=

;b:o

d'2f x]g]{ clwsf/LM


clwsf/LM -!_ o; P]g / lgodfjnL adf]lhdsf] d'2f x]g]{, d'2 fsf] sf/afxL
lsgf/f ug]{ clwsf/ ;DalGwt sfof{ no k|d'vnfO{ x'g]5 .
-@_ d'2f bfo/ ubf{ cg';"rL@) / d'2f lsgf/f ubf{ cg';"rL@! adf]lhdsf]
9fFrfdf ug'{ kg]{5 .
-#_ of] lgodfjnL k|f/De x'Fbfsf avt If]qLo s[lif lgb]{zgfnodf bfo/ e}
l5Gg afFsL /x]sf d'2 fx of] lgodfjnL k| f/De ePkl5 h'g lhNnf;Fu ;DalGwt 5g\
;f] xL lhNnfsf] s[lif ljsf; sfof{nodf ;g]{5g\ .
21

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

#*=

k'g/fj]bg ;DaGwL Joj:yfM -!_ d'2f x]g]{ clwsf/Lsf] lg0f{odf lrQ ga'em] km};nf
ePsf] ldltn] k}FtL; lbgleq ;DalGwt If]q Lo s[lif lgb]{zs ;dIf cg';"rL@@
adf]lhdsf] 9fF rfdf k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd bfo/ ePsf] k'g/fj]bg ;DaGwL d'2fsf] sf/afxL
k'g/fj]bg ePsf] ldltn] tLg dlxgfleq lsgf/f u/L ;Sg' kg]{5 .
-#_ d'2fsf] k'g/fj]bg pk/ ePsf] sf/afxLsf] hfgsf/L ;DalGwt kIfnfO{
cg';"rL@# adf]lhdsf] 9fF rfdf lbg' kg]{5 .

#(=

lgb]{lzsf agfpg] clwsf/M ;ldltn] P]g / o; lgodsf] clwgdf /xL cfjZos


lgb]{lzsf agfpg ;Sg]5 / To:tf] lgb]{lzsf g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t ePkl5 dfq
nfu" x'g]5 .

$)= cg';"rLdf x]/km]/ tyf yk36M g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|s fzg
u/L cfjZostf cg';f/ cg';"rLdf x]/km]/ tyf yk36 ug{ ;Sg] 5 .

$!=

vf/]hL / arfpM -!_ aLp lahg lgodfjnL, @)%$ vf/]h ul/Psf] 5 .


-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] lgodfjnL eP u/]sf sfd sf/afxL o;}
lgodfjnL adf]lhd eP u/]sf] dflgg]5 .

cg';"rL!
-lgod !! sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
v08 -s_
aLp lahgsf] gofF hftsf] cg'df]bg, pGdf]rgsf nflu k]z ug]{ lgj]bg
>L hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt,
==========================================================

ljifoM hft pGdf]rg u/fO{ kfpF .


d}n]xfdLn] tn pNn]lvt gofF hftsf] aLp lahg k|hgg\5gf}6 u/]sf] x'gfn] pQm
hftsf] aLp lahgsf] btf{pGdf] rg :jLs[ltsf] nflu of] lgj]bg k|:t't u/]sf] 5'u/]sf 5f}F .
22
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

k|: tfljt gfdM


!=

k[i7e"ldM

@=

;fdfGo hfgsf/LM
@=!

rngrNtLsf] gfdM

@=@

jfg:klts gfdM

@=#

jf:tljs gfdk/LIf0f ubf{ k| of] u ul/Psf] ;f+s]lts gfdM

@=$

j+z ljj/0fM

@=%

k'vf{ -k|hggdf efn] / kf]yL k' vf{sf] ?kdf k| of]u ul/Psf hftx_

@=^

pb\ud b]zM

@=&

;fdfu|L ;| f]t -;+: yf, s[ifs, s[ifs ;d'bfo k/LIf0fsf] gfd / of] ;j{ k|yd

k|of] udf NofOPsf] jif{, cflb_


@=*

g]kfndf hftsf] k/LIf0f ul/Psf] :yfg / jif{ M

jif{

@=(

k/LIf0f

:yfg

;|f]t;Gbe{x

s[ifsxsf] v]taf/Lsf] k/LIf0f -kmfd{;{ lkmN8 6 fon_, ;xeflutfTds hfF r


;'qf+s ;" rs / ;/f]sf/jfnfxsf] k| fyldstfM

#
$

jif{

k|of] u hfFr

cjl:yt

;/f]sf/jfnfxsf] cle?lrsf k|d' v u' 0fx


!

@=!) ;/f]sf/jfnfxsf] ;du| k| fyldstfM


#=

la?jfsf lsl;dsf nIf0fx


nIf0fxsf]
xsf] 5f]6s/L ljj/0fM
#=!

afnL ;Dkfbg u'0fx -Pu| f]gf]lds 6]6\;_


#=!=! la?jfsf] prfO{ -;]=dL=_M
#=!=@ /f]k]sf] lbg b]lv km"n km'Ng nfUg] ;doM
23

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

#=!=# /f]k]sf] lbg b]lv afnL kfSg nfUg] ;doM


#=!=$ pAhgL x'g] -s]=hLx]S6/_M
#=!=% pAhgL caoj -ufF hsf] ;+Vof, bfgfsf] ;+ Vof, bfgfsf] tf} n, cflb_
#=@

afnLsf] ljifd kl/l:ylt -j0f{g ug'{xf];\_M


#=@=! h}ljs ljifdtf k|ltsf] k|ltlqmofM
-s_

sL/f km6\ of\u|f

-v_

/f]ux

-u_

emf/kft -s] xL 5g\ eg]_M

#=@=@ k/fh}ljs ljifdtf k|ltsf] k|ltlqmofM


#=#

afnLsf] cfly{s dxTj /fVg] efuxsf] u'0f:t/

#=#=! kf]ifl0fs u'0 f:t/


#=#=@ k|zf] wg u'0 f:t/
#=#=# /;folgs kl/jt{g hfFr -kfs u'0 f:t/, :jfb, af:gf OToflb_
#=#=$ cGo ljz]if u'0f -s]xL eP_
#=$
$=

cGo rfl/lqs u'0fx -emfFl6g], e08f/0f Ifdtf, ahf/ ;Defjgf cflb_

afXo cfj/0f ;DaGwL rfl/lqs u'0fx -dkmf]{ nf]lhsn 6] 6\;_ -cfotg, cfsf/, /
cflb_
$=!=

s'g} klg afnLsf] hftsf] k|d f0fLstf 5'6\ofpg ;lsg] ljz]if rfl/lqs
u'0fx

$=@
%=

;'Ids0fLo rfl/lqs u'0fx -dlns' n/ 6]6\;_ -olb pknAw 5g\ eg]_ .

l;kmfl/z If]q M
%=!

s[lif kof{j/0fLo If]q -t/fO{, kxf8, lxdfn cflb_M

%=@

lr:ofgsf] pknAwtf -l;+l rt, cw{ l;+lrt, jiff{sf] kfgLdf cfwfl/t_M

%=#

afnL nufpg] ;do / cj:yf -pbfx/0fsf] nflu 9fj, vf]l/of cflb_M

%=$

afnL rqmM

24
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

%=%

pTkfbg / Joj:yfkg kIf -of] hftsf] afnL Joj:yfkg kIf ;f] xL afnLsf]
cGo hftsf] afnLM Joj:yfkg kIf eGbf km/s eP la:t[t?kdf pNn] v
ug'{xf];\_M

^=

%=^

cfly{s ljZn]if0fM

%=&

pGdf]rgsf] sf/0fM

aLp lahg cfk"lt{ Joj:yfM


l;=g+= aLpsf] lsl;d
!=

k|hggaLp -la|8/ ;L8_

@=

d"n aLp -kmfpG8]zg ;L8_

#=

cGo:t/sf aLp lahg

pknAw kl/df0f
kl/df0f -s]= hL=_

sxfF k|fKt x'G 5


;DalGwt JolQm;+:yf

k|: tfjs
;xLM

6]lnkmf]g g+=

gfdM

km\ofS; g+=

bhf{M

Od]nM

;+:yfsf] gfdM

j]j;fO6 -cfjZostf k/]df_M

25
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

b|i6JoM
!

s[ifssf] hftsf] ;DaGwdf k' vf{sf] ljj/0f nfu' gx'g ;S5 / j0f{ z+s/ hftsf]
j+zhsf] v' nf;f sDkgLn] ug{ jf gug{ klg ;S5 .

of] kmf/fdsf] cGTodf k| of]ufTds glthfsf] ljj/0f ;dfj] z ug'{ xf] ;\ /


cg';"rLsf gDa/x dfq oxfF pNn]v ug'{xf] ;\ .

;/f]sf/jfnfx eGgfn] s[ifs, pkef]Qmf, k|zf]wg pBf] u, Jofkf/L, aLp lahg


sDkgL, Pu| f]e]6xnfO{ a'emfpF 5 .

;/f]sf/jfnfxsf] cle?lrsf] k|d'v nIf0fxdf -!_ afnL ;Dkfbg tYof -@_


ljifd kl/l:ylt ;xg] Ifdtf -#_ u'0f:t/ -$_ cfly{s dxTj -%_ cGo -s] xL eP
j0f{g ug'{xf] ;\_ kb{5g\ . cGTodf k/LIf0fsf] glthfsf] ljj/0f ;+nUg ug'{xf];\ /
o;df s]jn cg';"rLsf gDa/ pNn]v ug'{ xf] ;\ .

afnL gfnLsf] hflt k|hflt lkR5] To:tf u'0 fx km/s x'g ;Sg]5g\ .

cfly{s ?kn] dxTjk"0 f{ afnLsf] k|d'v efuxdf u]8fbfgfkfth/f8fF7


6'Kkf]jNj/fOhf]dsf]d{6\ o'j/8fnf]/] zf OToflb kb{5g\ .

26
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

v08 -v_
-lgod !! sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
afnLsf] hftsf] ;DaGwdf /fli6o afnL nutdf btf{sf] nflu k]z ug]{ lgj]bg
>L hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt,
==========================================================

ljifoM afnLsf hftx


hftx btf{
btf{ u/fO{ kfpm
kfpmF .
d}n]xfdLn] tn pNn]l vt gofF hftsf] aLp lahg k|hgg\ u/]sf]5gf}6 u/]sf]n]
pQm hftsf] aLp lahgnfO{ afnLsf] hftxsf] /fli6o ;"rLdf btf{ u/L lbg' x'g of] lgj]bg
k|:t't u/]sf] 5'u/]sf 5f}F .
k|: tfljt gfdM
!=

k[i7e"ldM

@=

;fdfGo ;"rgfM
@=!

rngrNtL / jfg:klts gfdM

@=@

jf:tljs gfdk/LIf0f ubf{ k| of] u ul/Psf] ;f+s]lts gfdM

@=#

j+z ljj/0fM

@=$

pb\ud b]zM

@=%

k|ljlw ljsf; ug{ k| of]u ul/Psf] k4ltM

@=^

;fdfu|L ;|f]t -;+:yf, s[ifs ;d'bfo, k/LIf0fsf] gfd / of] ;j{k|yd k| of]udf
NofOPsf] jif{, cflb_

@=&

cg';Gwfgstf{n] th'{d f u/L cg' ;Gwfgstf{n] g} Joj:yfkg u/]sf] sDtLdf


klg b'O{ Ct'sf] k/LIf0fsf] tYof jf cg'R5]b @=* df pNn]l vt tYof k] z
ug'{ kg]{5 .

jif{

k/LIf0f

:yfg

27
www.lawcommission.gov.np

;|f]t;Gbe{x

www.lawcommission.gov.np

@=*

s[ifsxsf] v]taf/Lsf] k/LIf0f ;xeflutfd"ns tYof;"rgf -u'0ffTds /


!

kl/df0ffTds_ / ;/f]sf/jfnfxsf] k| fyldstfxaf6 lnOPsf] tYof

l;=g++

jif{

@=(
#=

k|of] u hfFr

cjl:ylt

;/f]sf/jfnfxsf] cle?lrsf k|d' v u' 0fx


!

;/f]sf/jfnfxsf] ;du| k| fyldstfM

hftLo u'0fsf] 5f]6s/L ljj/0fM


#=!

afnL ;Dkfbg u'0fx -Pu| f]gf]lds 6]6\;_

#=!=! la?jfsf] prfO{ -;]=dL=_M


#=!=@ /f]k]sf] lbg b]lv km"n km'Ng nfUg] ;doM
#=!=# /f]k]sf] lbgb]lv afnL kfSg nfUg] ;doM
#=!=$ pAhgL x'g] -s]=hLx]S6/_M
#=!=% pAhgL caoj -pbfx/0fM ufFhsf] ;+Vof, bfgfsf] ;+Vof, bfgfsf] tf}n,
cflb_
#=@

afnLsf] cfly{s ?kdf dxTjk"0 f{ efusf] u'0f:t/M


#=@=! ef}lts u'0f -;fOh, cfsf/, / cflb_
#=@=@ k|zf] wg

#=@=# /;folgs kl/jt{gsf] hfFr -kfs u'0f:t/, :jfb, af:gf cflb_


#=@=$ cGo ljz]if u'0f -s]xL eP_
#=#
$=

cGo rfl/lqs u'0f -emfFl6g], e08f/0f Ifdtf, ahf/ ;Defjgf cflb_

hftLo klxrfgsf nflu afXo cfj/0f ;DaGwL ljj/0f -dkmf]{nf]lhsn 6] 6\;_


-cfjZostfdf k/]df 5'} sfuhsf] kfgf k|of]u ug'{ xf] ;\_ .
28

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

$=!

s'g} klg afnLsf] hftsf] k|d f0fLstf 5'6\ofpg ;lsg] ljz]if rfl/lqs
u'0fxM

$=@
%=

;'Ids0fLo rfl/lqs u'0fx -dlns' n/ 6]6\;_ -pknAw 5g\ eg]_M

l;kmfl/z If]q M
%=!

s[lif kof{j/0fLo If]q -t/fO{, kxf8, lxdfn cflb_M

%=@

lr:ofgsf] pknAwtf -l;+l rt, cw{ l;+lrt, jiff{sf] kfgLdf cfwfl/t_M

%=#

afnL nufpg] ;do / cj:yf -pbfx/0fsf] nflu 9fj, vf]l/of cflb_M

%=$

pTkfbg / Joj:yfkg kIf -of] hftsf] afnL Joj:yfkg kIf ;f] xL afnLsf]
cGo hftsf] afnL Joj:yfkg kIf eGbf km/s eP la:t[t?kdf pNn] v
ug'{xf];\_M

%=%

afnL gfnLsf] hftsf] /fli6o nutdf ;"lrs[t ug'{ kgf{sf] sf/0fM

k|: tfjs
;xLM
gfdM
bhf{M
;+:yfsf] gfdM
kqfrf/ ug]{ 7] ufgfM
6]lnkmf]g g+=
km\ofS; g+=
Od]nM
j]j;fO6M
b|i6JoM
!

;/f]sf/jfnf eGgfn] s[ifs, pkef]Qmf k| zf]wg pBf]u, Jofkf/L, aLp lahg


sDkgL Pu|f]e] 6xnfO{ a'emfpF 5 .
29

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

;/f]sf/jfnfxsf] cle?lrsf] k|d' v nIf0fxdf -!_ afnL ;Dkfbg tYof -@_


ljifd kl/l:ylt ;xg] Ifdtf -#_ u'0f:t/ -$_ cfly{s dxTj -%_ cGo -s] xL eP
j0f{g ug'{xf] ;\_ kb{ 5g\ . cGTodf k/LIf0fsf] glthf ljj/0f ;+ nUg ug'{xf] ;\ /
o;df s]jn cg';"rLsf gDa/ pNn]v ug'{ xf] ;\ .

afnLsf] hft, hflt, k| hflt lkR5] To:tf u'0 fx km/s x'g ;Sg]5g\ .

cfly{s ?kn] dxTjk"0 f{ afnLsf] k|d'v efuxdf u]8fbfgfkfth/f8fF7


6'Kkf]jNj/fOhf]dsf]d{6\ o'j/8fnf]/] zf OToflb kb{5g\ .

30
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

v08 -u_
-lgod !@ sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
ljb]zaf6 cfoft ul/g] aLp lahgx
lahgxnfO{
xnfO{ btf{ ug{ cfoftstf{n] k]z ug]{ lgj]bg
>L hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt,
==========================================================

ljifoM hft btf{ u/fO{ kfpm


kfpmF .
P]gsf] bkmf !% df pNn]v eP cg';f/ ;"lrt aLp lahg lgsf;L jf k} 7f/L ubf{
:jLs[lt lng'kg]{ k|fjwfg /x]sf] / ;f]xL P]gsf] bkmf !! -v_ cg';f/ ;"lrt gePsf aLp
lahg cg';Gwfg k| of]hgsf] nflu afx]s laqmL ljt/0f ug{ ;d]t gkfOg] x'Fbf To:tf ;"l rt
gePsf aLp lahgx cfoft u/L laqmL ljt/0f ug{ ;"lrt ug{' kg]{ ePsf]n] lgodfg' ;f/
cfjZos ljj/0fx ;+ nUg /fvL hft btf{ Pj+ ;"lrt ul/lbg' x'g cg'/f]w 5 .
btf{ tyf ;"lrt u/fpg rfx]sf] aLp lahgsf] lj:t[t ljj/0fM
ljj/0fM
!=

afnLM

@=

jfg:klts gfdM

#=

k'/fgf] gfdM

$=

gfdfs/0f u/]sf] gfdM

%=

qm; / k]l8u| L -Kof/]G6_ M

pb\ud b]zM

&=

;fdfu|L ;| f]t -;+: yf, s[ifs ;d'bfo, k/LIf0fsf] gfd / of] ;j{k|yd k| of] udf NofOPsf]

jif{, cflb_M
*

cg';Gwfgstf{n] th'{df u/L cg';Gwfgstf{ n] g} Joj:yfkg u/]sf] sDtLdf klg b'O{


Ct'sf] k/LIf0fsf] tYof jf cg'R5]b *=! / ( df pNn]lvt tYof k]z ug'{ kg]{ 5 .
*=!

l;=g+=

g]kfndf hftsf] k/LIf0f ul/Psf :yfg / jif{ M


jif{
k/LIf0f
:yfg

31
www.lawcommission.gov.np

;|f]t;Gbe{x

www.lawcommission.gov.np

(=

s[ifsxsf] v]taf/Ldf ul/Psf] k/LIf0f ;xeflutfd" ns tYof;"rgf -u'0ffTds /


#

kl/df0ffTds_ / ;/f]sf/jfnfxsf] k| fyldstfxaf6 lnOPsf] tYof

l;=g++

!)=

jif{

k|of] uhfF r

:yfg

;/f]sf/jfnfxsf] cle?lrsf k|d' v u' 0fx


!
@
#
$
%

afnL ;Dkfbg u'0fx -Pu| f]gf]lds 6]6\;_M


!)=! af]6sf] prfO{ -;]=dL=_M
!)=@ /f]k]sf] lbg b]lv km"n km'Ng nfUg] ;doM
!)=# kfSg] lbgM
!)=$ pTkfbg s]=hLx] S6/M
!)=% pAhgLsf] cjoj -ufFhsf] ;+ Vof, bfgfsf] ;+Vof, bfgfsf] tf}n, cflb_M
!)=^ ef}lts u'0f -cfsf/, cfotg, / cflb_M

!!=

afXo cfj/0f ;DaGwL rfl/lqs u'0fxM

!@=

ef}uf]l ns If]qdf k/LIf0f ul/Psf] tYof\ssf] cfwf/df pko'Qm If]qM

!#=

aLp /f]Kg] ;doM

!$=

hft btf{ ug'{kg]{ sf/0fxM

!%=

cGo hftdf eGbf km/s u'0 fx -l8l:6\ S6g];_M

!^=

j0f{gk"+;s k|ljlw -6ld{g]6/ 6] Sgf]nf]hL_ k| of]u ePsf] 5 jf 5}gM

!&=

cfg'jf+l zs kl/jlt{t afnLsf] aLp xf] jf xf]OgM

!*=

k]z ug'{kg]{ aLpsf] gd"gf M

lgj]bs;+:yf jf lgsfosf]M
;xLM
gfdM
bhf{M
;+:yfsf] gfdM
32
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

kqfrf/ ug]{ 7] ufgfM


6]lnkmf]g g+=
km\ofS; g+=
Od]nM
j]j;fO6M
b|i6JoM
!

s[ifssf] hftsf] ;DaGwdf k'vf{sf] ljj/0f nfu" gx'g ;S5j0f{z+s/ hftsf]


j+zhsf] v' nf;f sDkgLn] ug{ jf gug{ klg ;S5 .

of] kmf/fdsf] cGTodf ef}u f]lns If]qdf ul/Psf] k|of]ufTds glthfsf] b'O{ Ct'sf]
tYof\s ;dfj]z ug'{xf] ;\ .

;/f]sf/jfnfx eGgfn] s[ifs, pkef]Qmf, k|zf]wg pBf] u, Jofkf/L, aLp lahg


sDkgL, Pu| f]e]6xnfO{ a'emfpF 5 .

;/f]sf/jfnfxsf] cle?lrsf] k|d' v nIf0fxdf -!_ afnL ;Dkfbg tYof -@_


ljifd kl/l:ylt ;xg] Ifdtf -#_ u'0 f:t/ -$_ cfly{s dxTj -%_ cGo kb{5g\ .
cGTodf k/LIf0fsf] glthfsf] ljj/0f cg';"rLsf gDa/ pNn]v ug'{ kg]{ .

afnLgfnLsf] hflt k| hflt lkR5] To:tf u'0 fx km/s x'g ;S5g\ .

k|:tfljt hftsf] Pp6f gd"gf hft cg'df]bg, pGdf]rg tyf btf{ pk;ldlt
;dIf k] z ug'{ kb{5 . To:tf] gd"gfsf] kl/df0f dl;gf bfgf x'g] afnLsf] nflu
%) u|fd, dWod bfgf x'g] afnLsf] nflu %)) u|fd / 7" nf bfgf x'g] afnLsf]
nflu Ps lsnf]u|fd x'g' kb{5 eg] t/sf/L afnLsf] xfOa|L8 aLp lahgsf nflu
;fgf] cfsf/sf] / xn's f tf} n x'g] aLpsf] xsdf @) u|fd -sfpnL, aGbf,
v';f{gL, ufh/, uf]ne]F8f, e06f, rD;'/, cflb h:tf afnLsf aLpx_ dWod
cfsf/sf] xsdf @)) u|fd -d" nf, :jL; rf8{ , /fd tf]l/of cflb h:tf afnLsf
aLpx_ / 7"" nf cfsf/sf] aLpsf] xsdf %)) u|fd -;LdL, af]8L, /fhdf,
e6\df;, s]/fp cflb h:tf afnLsf aLpx_ gd"gf a'emfpg' kg]{5 .

33
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

v08 -3_
-lgod !@ sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
hft btf{ u/L
u/L /fli6o clen]vdf /fVgsf] nflu lbg] lgj]bg
>L hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt,
==========================================================

ljifoM hft btf{ u/fO{ kfpm


kfpmF .
g]kfnleq pTkfbg e}/x]sf] /}yfg] Pj+ :yfgLo hftxnfO{ /fli6o clen]vdf /fVg
hft btf{ u/L ;"lrt ug'{ kg]{ ePsf]n] lgodcg';f/ cfjZos ljj/0fx ;+ nUg /fvL hft
btf{ Pj+ ;"lrt u/L lbg' x'g cg'/f]w 5 .
btf{ tyf ;"lrt u/fpg rfx]sf] aLp lahgsf] ljj/0fM
!=

afnLM

@=

hftM

#=

pb\ud :ynM

$=

pTkfbsTj -s]=hL=x]=_M

%=

v]tLsf] nflu pko' St If]qM

^=

hft btf{ ug'{kg]{ sf/0fxM

&=

aLp /f]Kg] ;doM

pQm hftsf] ljlzi6 u'0 fxM

lgj]bs;+: yf jf lgsfosf]M
gfd, y/M
7]ufgfM
kmf]g g+=
ldltM

34
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL@
-lgod !# sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ ubf{ clen]v v'nfpg' kg]{ s'/fx
fx
!=

afnLsf] lsl;dM

@=

:jLs[t gfdM

#=

l;kmfl/z ul/Psf] If]qM

$=

%) km"n km'Ng] cjlw -lbgdf_M

%=

afnL kfSg] cjlw -lbgdf_M

^=

pTkfbg Ifdtf -lsnf]u|fdx]S6/_M

&=

ljlzi6tfM

*=

;+s]t gDa/ -k]l8u|L_M

(=

kmfd{/ lkmN8 6fonsf] glthf -;xeflutfd" ns 8f6f, hfgsf/L, ;/f]sf/jfnfsf]


cle?lr / cGo ljj/0fx eP ;f] ;d]t_M

!)=

k|hgssf] k"/f gfd / 7] ufgfM

!!=

cg'df]bg, pGdf] rg btf{ ldltM

!@=

l;kmfl/z lg0f{ o gDa/M

!#=

k|df0f kq gDa/M

!$=

k|df0f kq lbPsf] ldltM


clen]v /fVg] JolQmsf]

k|d fl0ft ug]{ clws[tsf]

b:tvtM

b:tvtM

gfd, y/M

gfd, y/M

7]ufgfM

7]ufgfM

bhf{M

bhf{M

ldltM

ldltM

35
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL#
-lgod !# sf] pklgod
pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ k|df0f kq
hft cg'df]bg, pGdf]rg / btf{ pk;ldlt
====================================================
>L ================================================
===============================================
tkfO{sf]To; sfof{nosf] ldlt ================================ sf] lgj]bg pk/ sf/afxL
x'Fbf tkl;ndf n]l vP adf]lhdsf] aLp lahgnfO{ aLp lahg P]g @)$% / aLp lahg
lgodfjnL, @)^( df tf]lsP adf]lhdsf zt{ / aGb]hdf /xg] u/L tkfO{To; sfof{ nonfO{
of] k|df0fkq k|bfg ul/Psf] 5 .
tkl;n
!=

afnLsf] lsl;dM

@=

l;kmfl/z ePsf] gfdM

#=

:jLs[t If]qM

$=

nfu" x'g] ldltM

%=

:jLs[t ubf{s f zt{xM


k|dfl0ft ug]{ clws[tsf]
;xLM
gfd, y/M
bhf{M
ldltM

36
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL$
-lgod !$ sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahgsf] :jfldTjsf] clwsf/sf] nflu
nflu k]z ug]{ lgj]bg
>L ;b:o ;lrjHo",
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
=============================================== .
ljifo M ==================================================
dxfzo,
d}n]xfdLn] lgDg ljj/0fsf] gofF hftsf] aLp lahg k|hgg\5gf} 6 u/]sf] x'gfn]
aLp lahg P]g, @)$% sf] bkmf % sf] pkbkmf %=^ adf]lhd :jfldTjsf] clwsf/ kfpF egL
cg'/f]w ub{ 5'ub{5f}F .
-s_

afnLsf] lsl;dM

-v_

hftM

-u_

:t/M
lgj]bssf]M
;xLM
gfd, y/M
7]ufgfM
kmf]g g+=M
ldltM

37
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL%
-lgod !$ sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
;DalGwt_
aLp lahgsf] :jfldTjsf] k|df0f kq
g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
>L ================================================
===============================================
===============================================
tkfO{n] ldlt ======================= df aLp lahgsf] :jfldTjsf] clwsf/ kfpF egL
lbg'ePsf] lgj]bg / k] z ug'{ePsf] ljj/0f adf]lhd ;ldltsf] ldlt ================= sf]
lg0f{ofg';f/ tkfO{nfO{ lgDg ljj/0fsf] aLp lahgsf] lgldQ aLp lahg P]g, @)$% sf] bkmf
% sf] pkbkmf %=^ tyf aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf] lgod !$ sf] pklgod -@_
adf]lhd of] :jfldTjsf] k|d f0fkq k|bfg ul/Psf] 5 .
-s_

afnLsf] lsl;dM

-v_

hftM

-u_

:t/M
k|dfl0ft ug]{ clws[tsf]
;xLM
gfd, y/M
bhf{M
ldltM

38
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL^
-lgod !* sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
;DalGwt_
aLp lahgsf] lgsf;L jf k}7f/Lsf] nflu lbg] lgj]bg
>L ;b:o ;lrjHo",
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno,
===============================================
ljifo M =============================================================
dxfzo,
aLp lahg P]g, @)$% tyf aLp lahg lgodfjnL, @)^( df /x]sf] aLp lahg
lgsf;Lk}7f/L / o; ;DaGwL cGo k| fjwfgx adf]lhd sfo{ ug{ OR5's ePsf] n]
d}n]xfdLn] lgDglnlvt ;"lrt aLp lahgsf] lgsf;Lk} 7f/L ug{ cg'dlt kfpgsf] nflu of]
lgj]bg lbPsf] 5' 5f}F . lgsf;L k} 7f/L ul/g] aLp lahgsf] ljj/0f o;} ;fy ;+ nUg 5 .
P]gsf] bkmf !% adf]lhd ;"lrt aLp lahg lgsf;Lk}7f/L ug]{ cg'dtL kfpF .
-s_

lgj]bssf]M
!=

gfd, y/M

@=

:yfoL 7]ufgfM

#=

kqfrf/ ug]{ 7] ufgfM

$=

6]lnkmf]g g+=M

-v_

lgsf;L k} 7f/L ul/g] aLp lahg /fVg] 7fpFM

-u_

lgsf;L k} 7f/L ug{ rfx]sf] ;"lrt aLp lahgsf]M


!=

afnLsf] lsl;dM

@=

hftM

#=

:t/M

$=

kl/df0fM
39

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

%=

k}7f/L ul/g] aLp lahg pko' St x'g] If]qM

^=

laqmL jf ljt/0f ug]{ If]qM

&=

lgsf;L k} 7f/L ug]{ ldltM

*=

lgsf;L k} 7f/L ug]{ b]z / sDkgL jf ;+:yfM

(=

aLp lahg ;"lrt ePsf] k|dfl0ft sfuhftsf] k|ltlnlkM

aLp lahg lgsf;L k}7f/L ubf{ To; ;ldltn] lgwf{/0f u/] adf]lhdsf] kl/df0fdf gd"gf
pknAw u/fpg]5' .
lgj]bssf]M
b:tvtM
gfd, y/M
7]ufgfM
ldltM

40
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL&
-lgod !* sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
;"lrt aLp lahg lgsf;L jf k}7f/L cg'dltkq
g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
>L ================================================
===============================================
===============================================
ljifo M ===================================================
cg'dltkq g+=M
tkfO{n] ldlt ======================= df ;"lrt aLp lahgsf] lgsf;Lk}7f/L ug{ cg'dlt
kfpF egL lbg' ePsf] lgj]bg / k]z ug'{ ePsf] ljj/0f adf]lhd b]xfo adf]lhdsf] zt{ tyf
aGb]hsf] kfngf ug]{ u/L ;"lrt aLp lahgsf] lgsf;Lk}7f/L ug{ of] cg'dltkq lbOPsf]
5.
zt{ tyf aGb]hM
!=

;DalGwt clwsf/Ln] vf]h]d f of] cg'dltkq b]vfpg' kg]{5 .

@=

of] cg'dltkq hf/L ePsf] ldltn] Ps jif{ ;Dd axfn /xg]5 .

#=

;ldltaf6 lg/LIf0f ug{ cfPsf] a]nfdf ;"lrt aLp lahg /flvPsf] 7fpFsf] lg/LIf0f
ug{ lbg' kg]{5 .

$=

aLp lahg P]g, @)$% tyf aLp lahg lgodfjnL, @)^( cGtu{t /xL sfd
sf/afxL ug'{ kg]{5 .
cg'dltkq lbg] clwsf/Lsf]M
;xLM
gfd, y/M
bhf{M
ldltM
41

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL*
-lgod !* sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
;"lrt aLp lahg lgsf;L jf k}7f/L ubf{ k]z ug'{kg]{ ljj/0f
>L ;b:o ;lrjHo",
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno,
===============================================
ljifo M =============================================================
dxfzo,
d]/f]xfd|f] pBf]u aLp lahg lgsf;L jf k}7f/L ug]{ p2]Zon] :yflkt ePsf]
Joxf]/fsf] k|d fl0ft sfuhft o;} ljj/0f ;fy ;+nUg /fvL aLp lahg P]g, @)$% sf]
pkbkmf !%=# adf]lhd d}n]xfdLn] lgDg ljj/0fsf] ;"lrt aLp lahg lgsf;Lk} 7f/L ug{
nfu]sf] n] b] xfo adf]lhdsf] ljj/0f pknAw u/fPsf] Joxf]/f cg'/f]w ub{5'ub{5f}F .
-s_

afnLsf] lsl;dM

-v_

hftM

-u_

:t/M

-3_

kl/df0fM

-_

laqmL ljt/0f ul/g] If]qM

-r_

aLp lahg pko'Qm x'g] If]qM

-5_

aLp lahg ;"lrt ePsf] k|dfl0ft sfuhftsf] k|ltlnlkM

-h_

aLp lahg pBf]u, lgsf;L jf k} 7f/L ug]{ p2]Zon] :yflkt ePsf] Joxf]/f
k|dfl0ft ug]{ sfuhftsf] k|ltlnlkM
lgj]bssf]M
b:tvtM
gfd, y/M
7]ufgfM
kmf]g g+=M
ldltM
42

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL(
-lgod !( sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahgsf] laqmL ljt/0f ;DaGwL sf/f]jf/ ug{ lbg] lgj]bg
ljifo M cg'dltkq kfpF .
>L k|d'vHo" ,
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no
===============================================
d]/f]xfd|f] lgDg ljj/0f ePsf] k;nsDkgL aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg
lgodfjnL @)^( sf] kl/lwleq /xL aLp lahg Joj;fo ;~rfng ug{ OR5's ePsf]n] ;f]
sf] cg'dltkqsf nflu tf]lsPsf] sfuhft yfg ================ ;fy cfkm";Fu ePsf] k"j f{wf/sf]
ljj/0f ;lxt of] lgj]bg k]z u/]sf] 5' u/]sf 5f}F .
lgj]bssf] ljj/0fM
ljj/0fM
!=

JolQmsDkgL;+:yf;d" xsf] gfdM


7]ufgfM
kmf]g g+=km\ofS;M
Od]nM

@=

k;nxsf] 7]ufgfM
-dflysf] eGbf km/s ePdf_

#=

aLp lahg e08f/ jf uf]b fdxsf] 7]ufgfM

$=

aLp lahgsf] cnfjf sf/f]jf/ ug]{ cGo ;fdu| Lx -olb eP_M


-ljiffbL, kz" k+5L, cf}iflw, dnvfb, OToflb_ pNn]v ug'{kg]{ .

%=

sDkgLsf] sd{rf/Lsf] ljj/0fM


43

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

qm=;+=

kb

sd{rf/Lsf]

z}lIfs

aLp lahg pTkfbg tyf Joj:yfkg

;+Vof

of]U otf

-kl/rfng, k/LIf0f, e08f/0f / k| of]u_ tflnd

!
@
#
$
hDdf
^=

k;ne08f/sf] lgdf{0 f
 e"OF s+lqm6sf]

- _ xf] jf - _ xf]Og

 cGo s] xf] v'nfpg] ============================================================


 kvf{ nleQf s+lqm6sf]

- _ xf] jf - _ xf]Og

 cGo s] xf] v'nfpg] ===========================================================

&=

 kfgL

- _ k:g] jf - _ gk:g]

 dd{t

- _ x'g] jf - _ gx'g]

 kmf]x/ lg:sf;g Joj:yf

- _ /fd|f] 5 jf - _ 5}g

 e]lG6n];g Joj:yf

- _ /fd|f] 5 jf - _ 5}g

k;ne08f/ Joj:yfkg
 k;ne08f/sf] /]s8{ -cfoft tyf laqmL ljt/0f_ /flvg]

- _ ul/Psf] jf
- _ gul/Psf]

 aLp lahg k/LIf0f ug]{

- _ ul/Psf] jf - _ gul/Psf]

 k|df0fLs/0f jf oyfy{ ;+s]t kq nufpg]

- _ ul/Psf] jf - _ gul/Psf]

 olb nufOPsf] eP cfjZos ljj/0f

- _ 5 jf - _ 5}g

 k|df0fLs/0fsf] lg:;f ;lxt y}nf aGbL cj:yfdf laqmL ljt/0f ePsf] - _ 5 jf


- _ 5}g
 aLp lahg Joj;foLn] oyfy{ ;+s]t kq nufpg] xf] eg] ;f] sf] nf]uf] btf{
ul/Psf]

- _ 5 jf - _ 5}g

 aLp /fVg] efF 8f jf y}nfsf] k| of] u ljj/0f


44
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-s_
-v_
-u_
 e08f/ ;/;kmfO{sf] l:ylt

- _ /fd|f] jf - _ g/fd|f]

 e08f/df aLpsf] n6

- _ agfOg] jf - _ gagfOg]

 aLpsf] n6df n6sf] ljj/0f

- _ /flvPsf] jf - _ g/flvPsf]

 e'O{df sf7sf] kmNofssf] k| of]u ePsf]

- _ 5 jf - _ 5}g

 leQf / aLpsf] rfsf] aLrsf] b"/L cfjZostf cg' ;f/ sfod

- _ ePsf] jf
- _ gePsf]

 ePsf] eP slt b'/L 5 < =================== ;]=ld=


 w'jfFpg] ljiffbL k|of]u

- _ ul/G5 jf - _ ul/Fb}g

 olb k|of]u ul/G5 eg] k|of]u ug{ ;'/lIft

- _ 5 jf - _ 5}g

 em\ofn, 9f]sf, e]lG6n];g /fd| f];Fu xfjf gl5g]{ u/L aGb ug{

- _ ;lsG5 jf
- _;lsFb}g

 k;ne08f/df aLp lahg afx]s cGo s] s] /flvPsf] 5 <


s=

dn

v=

ljiffbL

u=

e]6]g/L ;fdu|L

3=

k'/fgf] aLp lahg -olb 5 eg] s] slt 5 ljj/0f lbg' kg]{_

oL dflysf j:t'x /flvPsf] efF 8fsf] cj:yf b'?:t - _ 5 jf - _ 5}g

r=

cGo

 ;Dk"0f{ :6fkmnfO{ aLp lahg, ljifflb tyf k;n / e08f/0fdf ePsf] j:t'a f/]
hfgsf/L lbg] ul/Psf]

- _ 5 jf - _ 5}g

 k;ne08f/0fdf h}ljs ;'/If0fsf lgodx kfngf

- _ ePsf] jf - _

gePsf]
 ljiffbL k|of]u ubf{ jf ljiffbL k|of]u u/]sf] j:t' pkof]u ubf{ Pk| f]g, df:s,
k~hf, OToflbsf] k| of] u ePsf]

- _ 5 jf - _ 5}g

 ljiffbL k| of] u kl5 n' uf

- _ km]l/G5 jf - _ km]l/Fb}g

 ;fa'g kfgLn] xft d' v w'g] ul/Psf]

- _ 5 jf - _ 5}g

45
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

 kf]lvPsf j:t' x ;kmf ug{ jf kmfNg s'rf], efF 8f] jf cGo cfjZos j:t'
- _ 5 jf - _ 5}g
 k|To]s cfly{s jif{s f] afnL df};d ;dfKtL ePsf] Ps dlxgfleq jif{e/L u/]sf]
sf/f]af/sf] ljj/0f /fli6o aLp lahg ;ldltdf pknAw u/fpg' kg]{ / ;f] sf]
hfgsf/L ;DalGwt lhNnf s[lif ljsf; sfof{no jf If]q Lo aLp lahg k/LIf0f
k|of] uzfnfdf klg pknAw u/fpg' kg]{df ;f] ul/Psf]

- _ 5 jf - _ 5}g

 ;DalGwt lgsfon] dfu u/]sf] ljj/0f ;dodf pknAw u/fpg' kg]{df ;f]
ul/Psf]

- _ 5 jf - _ 5}g

lgj]bssf] x:tfIf/M
lgj]bssf] gfdM
kb -olb sDkgL tyf ;+3 ;+ :yf ePdf_M
gful/stf g+= / lhNnfM
kmf]g g+=M
ldltM
sfof{ no k| of]hgsf] nflu
lgj]bg k|fKt ldltM
lg0f{o / lg0f{o ldltM
aLp lahg u'0f:t/ lgoGq0f s]Gb| nfO{ hfgsf/L lbPsf] ldltM

46
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!)
-lgod !( sf] pklgod -@ _ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahgsf] laqmL ljt/0f ;DaGwL cg'dltkq

g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno

xfn;fn} lvr]sf]
kf;kf] 6{
;fO{hsf] kmf] 6f]

s[lif ljefu
lhNnf s[lif ljsf; sfof{no
===============================

cg'dltkq
cg'dltkq g+=
hf/L ldltM
o; sfof{nosf] ldlt ======================== sf] lg0f{o cg';f/ lgDg adf]lhdsf] ljj/0f ePsf]
>L ========================================= nfO{ aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf] lgod !(
pklgod -@_ adf]lhd aLp lahg Joj;fo ;~rfng ug{ cg'dlt k|bfg ul/Psf] 5 .
ljj/0fM
!=

k|f]k|fO{6/Joj:yfkssf] M
gfd, y/M
:yfoL 7]ufgfM
xfnsf] 7]ufgfM

@=

Joj;foL;+3;+:yfsDkgLsf] 7]u fgfM


=================================
k|d'v
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no
47

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
s[lif ljefu
lhNnf s[lif ljsf; sfof{no, ===============================

cg'dltkqsf]
ltkqsf] gjLs/0f ljj/0f
cg'dltkq g+=

hf/L ldltM

gjLs/0f cjlw

gjLs/0f b:t'/ a'emfPsf]

gjLs/0f ug]{

b]lv

/l;bef}r/ g+= / ldlt

clws[tsf] b:tvt

gjLs/0f ldlt
;Dd

48
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!!
-lgod @@ sf] pklgod -!_ v08 -s_ ;Fu ;DalGwt_
;DalGwt_
lghL If]qdf k|of]uzfnf :yfkgf / ;~rfngsf] nflu lbg] lgj]bg
>L ;b:o;lrj Ho",
/fli6o aLp lahg ;ldlt
xl/x/ejg, nlntk'/ .
ljifo M k|of]u zfnf ;~rfngsf] nflu cg'dltkq ;DaGwdf .
dxfzo,
d}n]xfdLn] aLp lahg P]g, @)$% / aLp lahg lgodfjnL, @)^( adf]lhd
lghL:t/df aLp lahg k|of]uzfnf :yfkgf / ;~rfng ug{ rfx]sf] n] dxfdL;F u b]xfo
adf]lhdsf] d]lzg/L, pks/0f, /;fog, ef}lts k"j f{wf/ / hgzlQm ePsf] Joxf]/f hfgsf/L
u/fpF5'u/fpF5f}F . aLp lahg lgodfjnL, @)^( df pNn]l vt zt{x kfngf ug]{ u/L
k|of] uzfnf :yfkgf / ;~rfng ug]{ cg'dltkq kfpgsf] nflu lgj]bg k]z u/]sf] 5'u/]sf
5f}F .
lgj]bssf]
b:tvtM
gfd, y/M
7]ufgfM
ldltM
d]lzg/L, pks/0f, /;fog, ef}lts k"jf{wf/ tyf hgzlQmsf] ljj/0fM
l;=g+=
s

ljj/0f

Go"gtd kl/df0f

gd"gf ld>0f tyf v08


v08L
08Ls/0f
!=

ljleGg cfsf/sf l:ne 6 fo/x

! ;]6

@=

l;8 l8efO8/ a'g/ jf Uofd] 6

49
www.lawcommission.gov.np

df}Hbft
kl/df0f

www.lawcommission.gov.np

#=

l;8 l8efO8/ :jfOn jf l/kmLn 6fO{k

$= :ofDkn Kofg -ljleGg cfsf/sf_


%=

aLpsf] z'4tf k/LIf0f


!=

8fokmf]gf]:sf] k

@=

kmf]/;]k, :kfr' nf, a|z, jfrUnf;

cfjZostf cg' ;f/

#=

DoflUgkmfo/

$= :6]l/of]jfO{gf]s'n/ dfOqmf]:sf] k

%=

l;e -ljleGg cfsf/sf hfnL ;lxt_

! ;]6

^=

PNo"ldlgodsf 6] x

cfjZostf cg' ;f/

aLpsf] pdf/zlQm k/LIf0f


!=

jfs Og hld{g]6/ jf l;8 hld{g]6/

@=

ydf]{ld6/x

cfjZostf cg' ;f/

#=

k]l6l8;

cfjZostf cg' ;f/

$= /]lk|mh]/]6/

%=

Knfl:6s 6] x

cfjZostf cg' ;f/

^=

hld{g]zg tyf lkmN6/ k]k/

cfjZostf cg' ;f/

&=

Unf;j]o/ -las/, d]hl/ l;lnG8/, lkKk]6, cfjZostf cg' ;f/


! af

sf]lgsn km\nf:s_

cfjZostf cg' ;f/

6k nf]l8 Aofn]G ; -Ifdtf @ s]=hL=;Dd,


bzdnjsf] ! :yfg;Dd

*=

:sfnk] n

(=

rlk af]8{

!)=

xfO{u|f]ld6/

aLpsf] lr:ofg k/LIf0f


!=

l;e ;]6 -)=%, !, @, $ ld=ld= sf hfnL ! ;]6


;lxt_

@=

l;8 u| fO{G8/

#=

8]l;s]6/ -l;lnsf h] n ;lxt_

cfjZostf cg' ;f/

$= PNo"ldlgod Sofgx

!
50

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

%=

6f]

^=

tfk/f] ws xft]kGhf

&=

x6Pc/ cf]eg -#)) l8=;]= ;Dd_

*= On]S6 f]lgs Jofn]G z -)=))) u| fd;Dd_

cGo ljljw cf}hf/x


f/ x
!=

SofNs'n]6/

@=

jfliks/0f o'lg6 jf o'/f]u f8{

#=

leQ]38L

$= Knfl:6ssf afN6Lgx

%=

sDKo"6/ tyf lk|G6/

! ;]6

^=

lstfak':tsfno

cfjZostf cg' ;f/

&=

Pk|f]g

*= k|fylds pkrf/ ls6

! ;]6

(=

kmfo/ PS:6L+u'Oz/

Nofa s]ldsnx
dsnx
!=

lha|]lns Pl;8

cfjZostf cg' ;f/

@=

kf]6fl;od gfO6]6

cfjZostf cg' ;f/

#=

;f]l8od / xfO{kf]Snf]/fO8

cfjZostf cg' ;f/

$= ;f]l8od xfO8 f]S;fO8

cfjZostf cg' ;f/

%=

;Nkm\o"l/s Pl;8

cfjZostf cg' ;f/

^=

gfO{l6s Pl;8

cfjZostf cg' ;f/

ef}lts k"j f{wf/M lgDg zfvf ;lxtsf] k|of]u zfnf


!=

gd"gf k|flKt tyf btf{ sf] 7f

@=

8fO{ ?k -z'4 tf k/LIf0f_

#=

j]6 ?d -hld{g]zg k/LIf0f_

$= aLp k/LIf0f :yn


%=

k|fljlws sIf

^=

k|zf;g sIf

&=

gd"gf e08f/
51

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

hgzlQmM

!=

aLp ljZn]i fs -clws[t :t/_

@=

k|of] uzfnf ;xfos -k|fljlws_

#=

sfof{ no ;xof]uL

lr:ofg k/LIf0fsf]

nflu tf]lsPsf] bzdnjsf] tLg :yfg;Dd hf]Vg] t/fh' g}

z'Wbtf ljZn]if0fsf] nflu klg k| of]u ug{ ;lsg]5 t/ lr:ofg k/lIf0f gug]{ eP
z'Wbtf k/LIf0fsf] nflu bzdnjsf] tLg :yfg;Dd hf] Vg] t/fh' clgjfo{ ?kdf x'g '
kg]{5 .


k|of] uzfnfdf sfd ug]{ k| of]u zfnf ;xfos sDtLdf P;=Pn=;L= pQL0f{ u/]sf] x'g '
kg]{5 .

52
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!@
-lgod @@ sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
lghL If]qdf k|of]uzfnf :yfkgf / ;~rfngsf] nflu lbg] cg'dltkq
>L ==================================
=======================================
ljifo M cg'dltkq k|bfg ul/Psf] .
dxfzo,
tkfO{To; sfof{noTo; ;+: yfn] lghL If]qdf k|of]u zfnf :yfkgf / ;~rfng u/L
kfpF egL ;ldlt ;dIf lbg' ePsf] lgj]bg pk/ sf/afxL x'Fb f aLp lahg P]g, @)$% sf]
pkbkmf (=$ tyf aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf] lgod @@ sf] kl/lwleq /xL lghL
:t/df aLp lahg k|of]u zfnf :yfkgf / ;~rfng ug{ of] cg'dltkq k|bfg ul/Psf] 5 .
cg'dltkq k|b fg ug]{ clwsf/Lsf]
b:tvtM
gfd, y/M
bhf{M ;b:o ;lrj, /fli6o aLp lahg ;ldlt
ldltM

g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
===============================

cg'dltkqsf]
ltkqsf] gjLs/0f ljj/0f
cg'dltkq g+=
gjLs/0f ldlt

gjLs/0f cjlw
b]lv
;Dd

hf/L ldltM
gjLs/0f b:t'/ a'emfPsf]
gjLs/0f ug]{
/l;bef}r/ g+= / ldlt
clws[tsf] b:tvt

53
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

k|of]uzfnf
uzfnf ;~rfngsf] qmddf b]xfosf zt{x
x kfngf ug'{ kg]{5
-!_

aLp lahg ljZn]ifsn] aLp lahg ljzn]if0f ug]{ cg'dltkq aLp lahg lgodfjnL
adf]lhd gjLs/0f u/fpg' kg]{5 .

-@_

k|of] uzfnfsf] cg'udg tyf lg/LIf0f ubf{ cg'dltkq k| fKt ubf{s f] cj:yfdf pNn] v
ul/P cg';f/sf] d]lzg/L tyf pks/0f, hgzlSt / ef}lts k"jf{ wf/ k"/ f u/]sf] x'g '
kg]{5 .

-#_

d]lzg/L tyf pks/0fx lau|]sf] cj:yfdf tTsfn s]Gb| Lo aLp lahg k/LIf0f
k|of] uzfnfdf hfgsf/L lbg' kg]{5 / o;/L hfgsf/L lbPsf] ldltaf6 a9Ldf #
dlxgfleq pQm d]lzg/L pks/0fsf] dd{t jf gofF Joj:yf ug'{ kg]{5 .

-$_

hgzlStdf x]/ km]/ x'g ;Sg] cj:yf cfPdf tTsfn s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f
k|of] uzfnfdf hfgsf/L lbO{ a9Ldf ^ dlxgfleq hgzlStsf] Joj:yf ug'{ kg]{5 .

-%_

d]lzg/L, pks/0f / hgzlStsf] sf/0fjz x]/km]/ x'g] ePdf pSt d]lzg/L, pks/0f
tyf hgzlStsf] pko' St Joj:yf gu/L aLp lahg ljZn]if0f ug{ kfOg] 5}g .

-^_

s]Gb|Lo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfaf6 cg'udg tyf lg/LIf0fsf] qmddf lbPsf]
;'emfjx kfngf ug'{kg]{ 5 .

54
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!#
-lgod @@ sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
cg'd ltkq /2 ;DaGwL ;"rgf
>L ==================================
=======================================
ljifo M cg'dltkq /2 ul/Psf] ;"rgf .
dxfzo,
tkfO{To; sfof{noTo; ;+:yfn] /fli6o aLp lahg ;ldltaf6 ldlt
======================= df k|bfg ul/Psf] cg'dltkq adf]lhd lghL If]qdf k|of]uzfnf :yfkgf
tyf ;~rfng e}/x]sf]df aLp lahg P]g, @)$% / aLp lahg lgodfjnL, @)^( n] tf]s ]
adf]lhdsf ;]j f / zt{ x dWo] lgDg zt{ x kfngf gePsf] kfOPsf] n] /fli6 o aLp lahg
;ldltsf] lg0f{o adf]lhd ldlt ======================= b]lv nfu" x'g] u/L tkfO{To;
sfof{ noTo; ;+:yfn] lghL :t/df aLp lahg k|of] uzfnf :yfkgf / ;~rfng ug{ k|fKt
ug'{ ePsf] cg'dltkq /2 ul/Psf] Joxf]/f ;"lrt ub{5' .
cg'dltkq /2 ug]{ clwsf/Lsf]
b:tvtM
gfd, y/M
bhf{M ;b:o ;lrj, /fli6o aLp lahg ;ldlt
ldltM
kfngf geP
x M
gePsf ;]j f / zt{xM
x
!=
@=
#=
$=

55
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!$
-lgod @$ sf] v08 -u_, lgod @% sf] v08 -v_, lgod @^ sf] v08 -v_, lgod @&
sf] v08 -v_ / lgod #$ sf] v08 -s_ ;Fu ;DalGwt_
v08 s
;Dk"0f{ k/LIf0fsf] k|ltj]bg
======================== k| of]uzfnf
====================================
aLp ljZn]if0f k|l tj]bg
gd"gf k|fKt ldltM

afnLM

k/LIf0f g+=

hft / :t/M

k/LIf0f z'? u/]sf] ldltM

n6 g+=

aLpsf] :t/M

gd"gf k7fpg]sf] gfdM

k/LIf0f l;l4Psf] ldltM

7]ufgfM

n6sf] kl/df0fM

gd"gf lng]sf] gfdM

pTkfbg jif{M

7]ufgfM

k/LIf0f tl/sfM

gd"gf lnPsf] ldltM

tfkqmdM
z'4
aLp

aLp laZn]if0f k|ltzt


cGo afnLsf] emf/kftsf] lgis[o lr:ofg !))) bfgfsf]
aLp
aLp
kbfy{
tf}n -u|fddf_

cGo afnLsf] aLpM !))) u| fddf


k|sf/;+VofdfM
s8f aLpM

emf/kftsf] aLpM !))) u| fddf


k|sf/;+VofdfM

:jR5 aLpM

las[t a]gf{M

k|fKt gd"gf -pkrf/ ul/Psf]gul/Psf]_M


lr:ofg k/LIf0f ljlwM
56
www.lawcommission.gov.np

pd|g]
zlQm

s}lkmog

cGo hftsf] aLpM


!))) u|fddf
k|sf/;+Vofdf
d[t aLpM

www.lawcommission.gov.np

s}lkmotM
-

_ c;n aLp

_ cGo u'0 f:t/ l7s eP tfklg pd|g] -

_ aLpsf] nflu k|of]u ug{ gx'g]


_ gd"gfsf] hft gldn]sf]

zlSt sd k|df0fLs/0fsf] nfluoyfy{


;+s]t kqsf] nflu
-

_ aLpsf] Go"gtd :t/df Nofpg emf/kftsf] -

_ k"/f ljZn]i f0f ug{ aLp sd

aLp a9L ePsf] n] cem ;kmf ug'{kg]{ .


-

_ aLpsf] Go"gtd :t/df Nofpg lgis[o -

_ Hofb} sL/f nfu]sf]

kbfy{ a9L ePsf]n] cem ;kmf ug]{kg]{ .


-

_ aLpsf] Go"gtd :t/df Nofpg lr:ofg -

_ Hofb} /f]u nfu]sf]

a9L ePsf]n] cem ;'sfpg' kg]{ .


b|ibJoM
!=

of] k|ltj]bgsf glthfx gd"gfdf cfwfl/t 5g\ . ctM of] glthf sfddf
NofpFbf gd"gfn] aLpsf] ;Dk"0 f{ kl/df0fnfO{ k|ltlglwTj ug]{ x'g'k5{ . olb
o:tf] 5}g eg] o;sf] lhDd]jf/ aLp ljZn]ifs x'g] 5}g .

@=

aLpsf] u'0 f:t/ aLp k/LIf0fdf ;Gtf]ifhgs eP klg aLp e08f/sf] cj:yf,
aLpdf x'g ;Sg] lr:ofgsf] 36a9sf] dfqf, sL/fsf] k|sf]k / ljleGg
jftfj/0fdf lge{/ ub{5 . ctM oL ljleGg cj:yf / jftfj/0faf6 aLp
hf]ufpg] pQ/bfloTj aLp a]Rg] jf lsGg]xs} x'G5 . s'g} xfntdf klg of]
k/LIf0fsf] glthf ^ dlxgfeGbf a9L k| of]udf Nofpg' x'Fb}g . o; cjlweGbf
a9Lsf] nflu k"gM k|d fl0ft ug'{ k/]df k'gM k/LIf0f u/fpg' k5{ .

k|ltj]bg tof/ kfg]{

aLp ljZn]ifs

57
www.lawcommission.gov.np

cflwsfl/s b:tvt / ldlt


ldlt

www.lawcommission.gov.np

v08 v
pdf/zlQm k/LIf0fsf] k|ltj]bg
======================== k|of]uzfnf
==================================
k/LIf0f

gd"gf

g+=

k7fpg]
sf] gfd / :t/
7]ufgf

!_
@_

#_

afnLhft gd'gf

n6 g+=

aLp

k/LIf0f

pTkfbg

k/LIf0f

k/LIf0fsf]

;dfKt

jif{

k|fKt ldlt cjlw

tl/sf

ldlt

;fdfGo
a]gf{

tfkqmd

pd|g] zlStsf] ljZn]if0f -k|ltzt_


s8f

:jR5

ljs[t d/]sf] aLp

aLp

aLp

aLp

aLp

s}lkmotn6sf]
kl/df0f

pkrf/

of] k|ltj]bgdf ;dfj] z ePsf] glthfx gd"gfdf cfwfl/t 5g\ . ctM of] glthf k|of]udf NofpFb f gd"gfn] aLpsf] ;Dk"0f{ kl/df0fnfO{
k|ltlglwTj ug]{ x'g' kb{5 .
aLpsf] u'0f:t/ ;Gtf]ifhgs eP klg aLp e08f/sf] cj:yf, aLpdf x'g ;Sg] lr:ofgsf] 36a9sf] dfqf, sL/fsf] k|sf]k ljleGg jftfj0fdf
lge{/ ub{5 . ctM of] ljleGg cj:yf / jftfj/0faf6 aLp hf] ufpg] pQ/bfloTj aLp a]Rg] jf lsGg]xsf] x'G5 . s'g} xfntdf klg of]
k/LIf0fsf] glthf ^ dlxgfeGbf a9L k| of]udf Nofpg' x'Fb}g .
aLpsf] pdf/zlSt k|df0fLs/0f oyfy{sf] ;+s]tkqsf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd :t/eGbf sd cfPdf uf]nf] -)_ lrGx nufO{ s}lkmotdf hgfOg]
5.
k|ltj]bg tof/ ug]{
aLp ljZn]ifs
cflwsfl/s b:tvt / ldlt
58

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!%
-lgod #) sf] pklgod -$_ ;Fu ;DalGwt_
afnL lg/LIf0faLp lahg gd"gf ;ngaLp lahg ljZn]if0f ;DaGwL cg'dltkq
k|f Kt ug{ lbg] lgj]bg
>L ;b:o ;lrjHo",
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno,
=======================================

ljifo M cg'dltkq kfpF .


dxfzo,
d}n] /fli6o aLp lahg ;ldltaf6 ldlt ============================= df ;~rflnt
====================================== ljifosf] k/LIff lgodfg';f/ pQL0f{ u/]sf] Joxf]/f hfgsf/L
u/fpFb5' . aLp lahg P]g, @)$% tyf aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf] clwgdf /xL
======================================= kbsf] sfo{ ug{ OR5's ePsf] n] cg'dlt kfpgsf] nflu of]
lgj]bg lbPsf] 5' . tf]lsP adf]lhd b:t'/ a'emfPsf] /l;b Pj+ cGo cfjZos sfuhftsf
k|dfl0ft k|ltlnlkx o;} ;fy ;+ nUg 5 . P]gsf] bkmf !^ sf] pkbkmf !^=^ adf]lhd
cg'dlt kfpF .

lgj]bssf]M
b:tvtM
gfd, y/M
:yfoL 7]ufgfM
kqfrf/ ug]{ 7] ufgfM
6]lnkmf]g g+=M

59
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!^
-lgod #) sf] pklgod -%_ ;Fu ;DalGwt_
lghL If]qsf afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns tyf aLp lahg ljZn]ifsnfO{
lbg] cg'dltkq
>L ==================================
=======================================
ljifo M cg'dltkq ;DaGwdf .
dxfzo,
tkfO{nfO{ aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL @)^( n] tf]s]sf] ;]j f /
zt{xsf] clwgdf /xg] u/L ================================================ kbsf] sfo{ ug{ aLp
lahg P]g, @)$% sf] bkmf !^ sf] pkbkmf !^=^ cg';f/ of] cg'dltkq k|bfg ul/Psf] 5 .
k|d f0fkq k|b fg ug]{ clwsf/Lsf]
b:tvtM
gfd, y/M
bhf{M
ldltM

g]kfn ;/sf/
s[lif ljsf; dGqfno
/fli6o aLp lahg ;ldltsf] ;lrjfno
xl/x/ejg, nlntk' /
lghL If]qsf afnL lg/LIfs, aLp lahg gd"gf ;ns, tyf aLp lahg ljZn]ifssf]
cg'd ltkq gjLs/0f ljj/0f
cg'dltkq g+=
gjLs/0f ldlt

gjLs/0f cjlw
b]lv
;Dd

hf/L ldltM
gjLs/0f b:t'/ a'emfPsf]
gjLs/0f ug]{
/l;bef}r/ g+= / ldlt
clws[tsf] b:tvt

60
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!&
-lgod #@ sf] v08 -3_ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahg hkmt ug]{ d'r'Nsf
ljifo M d'r'Nsf ;DaGwdf .
aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL @)^( sf] kl/lwleq /xL
lgodfjnLsf] lgod #@ sf] v08 -v_ adf]lhd >L ======================================= sf] aLp
lahg laqmL ljt/0f ul//x]sf] :yfg -k;n3/uf]bfd tyf cGo ;+/ rgf nufot_ lg/LIf0f
ubf{ cg'dltkq glnO{ aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf]s[lif cg';Gwfgsf] k| of] hgsf] nflu
afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf] kfOPsf] n] tkl;nsf lhNnf s[lif
ljsf; sfof{nosf clws[t k|ltlglw jf gd"gf ;ns tyf @ hgf ;j{ ;fwf/0fsf]
pkl:yltdf lghaf6 aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf !!s!!v pNn+3g ePsf] Joxf]/f
k|dfl0ft ub}{ laqmL ljt/0f eO/x]sf] aLp lahg dWo] b]xfo adf]lhdsf aLp lahg hkmt
ul/Psf] 5 .
hkmt ul/Psf] aLp lahgsf] lsl;d, hft / kl/df0fM
l;=g+=

aLp lahgsf]
lsl;d

hft

n6 g+= kl/df0f -s]=hL=


jf ;+s]t
df_

hkmt ug'{ kg]{


sf/0f

pkl:yltM
>L ================================================

b:tvtM =================================

>L ================================================

b:tvtM =================================

>L ================================================,

b:tvtM ===============================

clws[tgd"gf ;ns, lhNnf s[lif ljsf; sfof{no, ================================


b:tvtM
afnL lg/LIfssf]M
b:tvtM
gfd, y/M
7]ufgfM
ldltM
61
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!*
-lgod #@ sf] v08 -r_ ;Fu ;DalGwt_
aLp lahg hkmt ;DaGwL ;"rgf
>L ===============================================
====================================================
aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL @)^( sf] kl/lwleq /xL
lgodfjnLsf] lgod #@ sf] v08 -v_ adf]lhd >L ======================================= sf] aLp
lahg laqmL ljt/0f ul//x]sf] :yfg -k;n3/uf]bfd tyf cGo ;+/ rgf nufot_ lg/LIf0f
ubf{ cg'dltkq glnO{ aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf]s[lif cg';Gwfgsf] k| of] hgsf] nflu
afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf] kfOPsf] n] tkl;nsf lhNnf s[lif
ljsf; sfof{no, ========================== sf clws[tgd"gf ;ns >L ==============================
/ @ hgf ;j{ ;fwf/0fsf] pkl:yltdf lghaf6 aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf !!s=!!v=
pNn+3g ePsf] Joxf]/ f k|dfl0ft ub}{ laqmL ljt/0f eO/x]sf] aLp lahg dWo] b]xfo
adf]lhdsf aLp lahg hkmt ul/Psf] Joxf]/f ;"lrt ul/G5 .
hkmt ul/Psf] aLp lahgsf] lsl;d, hft / kl/df0fM
l;=g+=

aLp lahgsf]
lsl;d

hft

n6 g+= kl/df0f -s]=hL=


jf ;+s]t
df_

hkmt ug'{ kg]{


sf/0f

pkl:yltM
>L ========================================================= b:tvtM =================================
>L ========================================================= b:tvtM =================================
lhNnf s[lif ljsf; sfof{no ====================== sf ===================== clws[tgd"gf ;ns
>L ========================================================= b:tvtM ===============================
afnL lg/LIfssf]M
b:tvtM =======================================
gfd, y/M =====================================
7]ufgfM ========================================
ldltM ==========================================
62
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL!(
-lgod #@ sf] v08 -5_ ;Fu ;DalGwt_
hkmt ul/Psf] aLp lahg a'emfpFbf ul/g] e/kfO{
aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL @)^( sf] kl/lwleq /xL
>L ========================================================= sf] aLp lahg laqmL ljt/0f ul//x]sf] :yfg
-k;n3/uf]b fd tyf cGo ;+/rgf nufot_ lg/LIf0f ubf{ cg'dltkq glnO{ aLp lahg
laqmL ljt/0f u/]sf]s[lif cg';Gwfgsf] k| of] hgsf] nflu afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg
laqmL ljt/0f u/]sf] kfOPsf]n] lhNnf s[lif ljsf; sfof{nosf clws[t >L ======================
/ tkl;nsf @ hgf ;j{ ;fwf/0fsf] pkl:yltdf lghTo; ;+3 ;+:yfaf6 aLp lahg P]g
@)$% sf] bkmf !!s=!!v= pNn+3g ePsf] Joxf]/ f k|d fl0ft ub}{ laqmL ljt/0f eO/x]sf]
aLp lahg lgodfg';f/ hkmt u/L gd"gf ;ns >L ============================== sf] /f] xj/df
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ nodf a'emfPsf] Joxf]/f k|dfl0ft ul/G5 .
hkmt ul/Psf] aLp lahgsf] lsl;d, hft / kl/df0fM
kl/df0fM
l;=g+=

aLp lahgsf] lsl;d

hft

n6 g+= jf ;+s]t

kl/df0f -s]=hL= df_

pkl:yltM
>L ================================================ b:tvtM =================================
>L ================================================ b:tvtM =================================
gd"gf ;nssf]
;nssf]
b:tvtM ===============================================
gfdM ==================================================
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, ===============================
kbM ============================================
a'emfpg]sf]M

a'lemlng]s f]M

b:tvtM ======================================

b:tvtM ====================================

gfd, y/M =====================================

gfd, y/M ====================================

kbM ===========================================

kb M ==========================================

63
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

ldlt M =========================================

ldltM =========================================

cg';"rL@)
-lgod ## sf] v08 -5_ tyf lgod #& sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
d'2f
2f bfo/
>L k|d'vHo" ,
lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, ============================== .
aLp lahg P]g @)$%, aLp lahg lgodfjnL, @)^( cg';f/ >L ========================
======================== n] ;~rfng u/]sf]ul//xg' ePsf] aLp lahg Joj;fo;Fu ;DalGwt
;+/rgfaLp lahgsf n6xsfuhkqcg'dltkqx Pj+ cgo sfd sf/afxLx lg/LIf0f
ubf{ To; ;+3 ;+: yfsf]lghsf] b]xfo adf]lhdsf] lqmofsnfkxaf6 P]gsf] bkmf
====================== pNn+3g eO{ lgodfjnLsf] lgod ============= ljk/Lt kfOPsf]n] P]gsf] bkmf
@! sf] pkbkmf @!=@ cg';f/ lhNnf GofoflwjQmf >L ============================================ sf]
/fo lnO{ b]xfo adf]lhdsf] cfjZos ;a'b k|d f0f / sfuhftx ;d]t ;+nUg /fvL P]gsf]
bkmf @! sf] pkbkmf @!=! cg';f/ d'2 f bfo/ u/]sf] 5' . aLp Joj;fo ;~rfng ubf{ jf
aLp lahg ;DaGwL cGo sfd sf/afxL ubf{ To; ;+3 ;+:yflghaf6 sfg"gsf] pNn+3g
ePsfn] To; ;+3 ;+ :yflgh >L ==================================================== nfO{ P]gsf] bkmf
!( sf] pkbkmf ================= cg'?k ;hfosf] dfu ub{5' .
pNn+3g ePsf] lqmofsnfkx
lqmofsnfkx -lrGx nufpg]_M
-s_

laqmL ljt/0f e}/x]sf] aLp lahg /flvPsf] efF8fdf ;+s]tkq gePsf] .

-v_

;]tkqdf pNn]v ePsf ljj/0f tf]lsP adf]lhd gePsf] .

-u_

s[lif cg';Gwfg k|of]hgsf] nflu afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f
u/]sf] .

-3_

aLp lahg laqmL ljt/0fsf] nflu cfjZos cg'dltkq gePsf] .

64
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-_

s'g} vf; If]qsf] nflu dfq pko'Qm x'g] egL k| hgsn] lgwf{/0f u/]sf] lsl;d /
hftsf] ;"lrt aLp lahg To;/L lgwf{/0f ul/Psf] If]q afx]s cGo If]qdf klg laqmL
ljt/0f u/]sf] jf u/fPsf] .

-r_

afnL lg/LIf0f, aLp lahg ljZn]if0f tyf k| of] uzfnf ;~rfng ug]{ cg'dltkq glnO{
aLp lahg Joj;fo ;~rfng u/]sf] .

-5_

laqmL ljt/0f e}/x]sf] aLp lahg /flvPsf] efF8fdf ;+s]tkq tyf ;+s]tkqdf pNn] v
ePsf ljj/0fx tf]lsP adf]lhd eP klg k/LIf0f kZrft aLp lahgsf] u'0f:t/
6n/]G; leq gk/]sf] jf tf]lsP adf]lhd gePsf] jf u'0f:t/sf] xb gk' u]sf] .

-h_

P]g / lgodfjnL ljk/Lt s'g} sfd sf/afxL u/]sf] k|dfl0ft x'g] cGo s'g} klg
lsl;dsf] Joxf]/f M
===================================================================================================
===================================================================================================
===================================================================================================

;+nUg ;a'b k|d f0f tyf sfuhftx


sfuhftxM
xM
-s_

;+s]tkq gePsf] jf ;+s]tkqdf pNn]v ug'{ kg]{ ljj/0f tf]lsP adf]lhd gePsf] ,
aLp lahg /flvPsf] efF8f ;lxtsf] jf aLp lahg laqmL ljt/0f /f]Sg lbOPsf]
;"rgfsf] ljk/Lt laqmL ljt/0f u/]sf] efF8f Pj+ n6 g+= ;lxtsf] gd"gf
yfg ======================== .

-v_

aLp lahg ;DalGwt sfuhkqx yfg ==================================== .

-u_

P]gsf] bkmf !!s= / !!v= ljk/Lt cg'dltkq glnO{ aLp lahg laqmL ljt/0f u/]sf]
jf s[lif cg';Gwfg k| of]hgsf] nflu afx]s ;"lrt gePsf] aLp lahg laqmL ljt/0f
u/]sf] Joxf]/f k|dfl0ft u/L To:tf aLp lahg hkmt u/]sf] ;DaGwL ljleGg
cg';"rLxsf] k|ltlnlk yfg ======================= .

-3_

k|hgsn] lgwf{/0f u/]sf] lsl;d / hftsf] ;"lrt aLp lahg To;/L lgwf{/0f ul/Psf]
If]q afx]s cGo If]qdf laqmL ljt/0f u/]sf] jf u/fPsf] Joxf]/ f k|dfl0ft x'g] s'g} klg
lsl;dsf] lan, ekf{O jf cGo sfuhftxsf] yfg =========================== .
65

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

-_

;DalGwt If]qLo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfdf aLp lahg k/LIf0f ug{ k7fOPsf]
kqsf] k|ltlnlk yfg ========================= .

-r_

;DalGwt If]qLo aLp lahg k/LIf0f k| of]u zfnfsf] aLp lahg u'0f:t/ k/LIf0fsf]
k|dfl0ft k|ltj]bg yfg ====================== .

-5_

P]g / lgodfjnL ljk/Lt sfd sf/afxL u/]sf] k|dfl0ft x'g] s'g} klg lsl;dsf]
sfuhftx yfg =========================== .

-h_

P]g / lgodfjnL ljk/Lt sfd sf/afxL u/]sf] k|dfl0ft x'g] s'g} klg lsl;dsf]
Joxf]/f
===================================================================================================
===================================================================================================
===================================================================================================
===================================================================================================

-em_

===================================================================================================

gd"gf ;nssf]M
b:tvtM ================================================
gfd, y/M ===============================================
kbM ==========================================, lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, ======================

66
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL@!
-lgod #& sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_
d'2fsf] sf/afxL lsgf/f
>L ============================================
===================================================== .
To; ;+3 ;+:yftkfO{n] ;~rfng ul//xg' ePsf] aLp lahg Joj;fo;Fu ;DalGwt
;+/rgfaLp lahgsf n6xsfuhkqcg'dltkqx Pj+ cGo sfd sf/afxLx gd"gf
;ns >L ==================================== n] lg/LIf0f ubf{ b]xfo adf]lhdsf] lqmofsnfkxaf6
aLp lahg P]g, @)$% sf] bkmf ============== pNn+3g eO{ aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf]
lgod =============== ljk/Lt kfOPsf] n] P]gsf] bkmf @! sf] pkbkmf @!=@ cg';f/ lhNnf
GofoflwjQmf >L ===================================== sf] /fo lnO{ b]xfo adf]lhdsf] cfjZos ;a'b
k|df0f / sfuhftx ;d]t ;+nUg /fvL ldlt ================================= df P]gsf] bkmf @!
sf] pkbkmf @!=! cg';f/ d'2f bfo/ ul/Psf] lyof] . pSt d'2fdf To; ;+3 ;+:yftkfO{nfO{
P]gsf] bkmf !( sf] pkbkmf ================== cg'?k ;hfo ug'{ kg]{ bfaL ul/Psf]df ;f]
;DaGwdf ;+nUg ;a'b k|df0f, k/LIf0f k|ltj]bg / cGo cfjZos sfuhftxsf] cWoog,
cg';Gwfg tyf 5fgljg ubf{ To; ;+3 ;+: yftkfO{sf] =================================================
lqmofsnfkn] P]gsf] bkmf ================== pNn+3g ePsf]gePsf]n] / ;f] sfo{ lgodfjnLsf]
lgod ============== ljk/Lt ePsf]gePsf]n] To; ;+3 ;+:yftkfO{nfO{ P]gsf] bkmf !( sf]
pkbkmf ============== cg'?k ;hfo ug'{ kg]{gkg]{ 7x/ ub}{ ;hfo u/]sf] ;kmfO{ lbPsf] 5 .
d'2 fsf] sf/afxL / lsgf/f ug]{ clwsf/Lsf]M
b:tvtM ================================================
gfd, y/M ===============================================
kbM ===================================, lhNnf s[lif ljsf; sfof{no, ====================== .
ldltM =========================================

67
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL@@
-lgod #* sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
d'2fsf] k'g/fj]bg
>L If]q Lo s[lif lgb]{zsHo",
If]qLo s[lif lgb]{zgfno, ============================== .
gd"gf ;ns >L================================= n] d]/ f]d]/f] ;+3 ;+: yf =================================
>L ================================================= sf] aLp lahg Joj;fo;Fu ;DalGwt ;+/rgf
aLp lahgsf n6xsfuhkqcg'dltkqx Pj+ cGo sfd sf/afxLx lg/LIf0f ubf{
aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf ================== pNn+3g ePsf] egL bfo/ d'2fdf d'2f x]g ]{
clwsf/Ln] aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf ================== sf] pkbkmf ==================
pNn+3g ePsf] egL ldlt ===================== df u/]sf] km};nf pk/ lrQ ga'em]sfn] ;f] km};nf
ab/ ug{sf nflu aLp lahg lgodfjnL, @)^( sf] lgod $) pklgod -!_ adf]lhd
k'g/fj]bg u/]sf] 5' . cfjZos ;a'b k|d f0f tyf sfuhft o;};fy ;+nUg /fv]sf] 5' .
k'g/fj]bg ug]{M
b:tvtM ===========================================
gfdM ===============================================
kbM ================================================
ldltM ==============================================

;+nUg sfuhftx
sfuhftxM
xM
========================================================
========================================================
========================================================

68
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

cg';"rL@#
-lgod $) sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
k'g/fj]bg pk/sf] sf/afxL
>L ========================================================================== .
tkfO{n]To; ;+: yfn] lhNnf s[lif ljsf; sfof{ no, ============================================ af6
ldlt ========================= df aLp lahg P]g @)$% sf] bkmf ============== pkbkmf ==============
pNn+3g ug'{ ePsf] egL ul/Psf] km};nf ab/ u/L kfpg o; lgb]{zgfnodf ldlt
============================ df ug'{ ePsf] k'g/fj]bg ;DaGwdf ;+nUg ;a'b k|df0f, k/LIf0f
k|ltj]bg / cGo cfjZos sfuhftxsf] cWoog, cg';Gwfg tyf hfF ra'em ubf{ tkfO{To;
;+3 ;+:yf >L ======================================================= af6sf] ============================
sfd sf/afxLn] P]gsf] bkmf ============= pNn+3g ePsf]gePsf] n] / ;f] sfo{ lgodfjnLsf]
lgod =================================== ljk/Lt ePsf]gePsf]n] tkfO{nfO{To; ;+3 ;+: yf
>L

======================================================= nfO{ P]gsf] bkmf ====================== ;hfo

ug]{;kmfO{ lbg] cfb]z ub{5' .


k'g/fj]bg ;'Gg] clwsf/Lsf]M
b:tvtM ===========================================
gfd, y/M============================================
kbM If]qLo s[lif lgb]{zs, If]qLo s[lif lgb]{zgfno ========================== .
ldltM ==============================================

69
www.lawcommission.gov.np

Potrebbero piacerti anche