NEDERLA-NTSCHE

MUNT-BOECK:
' eruatende cle wornczemie

PLACCATEN
ende

ORDONNANTIEN,
De Mance, ende het Muntiween
'

bctrecnde.

Ge-emaneert ende uytgegcvenin de vereenighde

chcrlandthc Provintien,

Scdert den ]aerc I |; 8 o. tot in den

*

loopcndc ]arc 1645.

'i/les getrouvvdijck mer cle iutentjcque CoD/en

in : lick: gegen/m.

- '

Tor AMSTERDAM,

By JAN ]ANsan, Boeckverkoperopc Water.

In t ]aci 1647.
MET

PRIVILEGIE.

'P

PLACCATEN M"
M

E.

Ge-emaneert'

In de Vereenighde Nederlandtche
Provintien , edert den ]arc 1580. tot
op den huydigen d egh des laers 1645.

Placcarc , Sao op den cour vanden (je-[de , al; ai) de policie

ende dznjzlme berreena'e d' exercitie vanda" Munte ende Man:/lac . Midtigalen
'tuck van den Wtle ende lVzlaer: , Scbgvdm' , Aine-ur: , Gaudtmeden , end:
andere.

Dm 4. Augui 1586.

, OBERT Gravcven

heel uck vende Muntlech, Wiele, ende eni

dere eken deer ven dependerende . Soo ee

,
bigh,8ec. Luytenent ven bere dec WY inierende den wecb der voorgeen
M'A ven Engelendt, Conver: de olemnele Ordonnentien venderMunte de
;,
-
neur, Cepiteyn genereelder fa- Nederlenden , ende voornementlijck ven
de gene ghemeeckt by tyden des Keyfrs Ce
vereenchde Nederlandtlhe Provincien.
roll
die vijfde, in den lare : 520. By edvye en
Allen den genen die dee jegenwoordighe
de
bewillinge
vende Generale Staten dcr ven
Lecce:-en ven Placcerte ullen zien ot hooren
ee'nichde
Nederlandtche
Provincien mette
leen. Saluyt.
\
_
M
ven
Engelandc
econtreeerc
hebbende,
Aloo omme te voorien op de ongeregelr
:. Leycere . Baron ven Dem

heden in : uck vender Munte binnen den els Gelderlendc , V eenderen , Hella nd: mec

geunieerde Nedei-landtche Provincien ghe Wevrieendt . Zeelandc , Uycrecht , ende

caueert door de iegenWOordige Oorloge en Vriellendt , met welck tradaet die van Over
de licente des tijdcs hoochnqodich is een ge Yel 'ich geconformeert ende gegheven beb
nerale ende el hemeene ordre ende regale ben onder onn Gouvernemente volghende
gheelc te wet en, niet elleene opten cours d'accordt met ons dien aengeende gemaeckt.
vim den Gelde , meet oock op de Pollicie en ! By deliberatie venden Rede van State neens
de Dicipline betreende dexercitie van de ons ghcordonneert , ghehoort hier op de Ge
Monte ende Muntlech , midtigaders ': uck , uereel-Meeers vender Munte der elver Pro
venden Wiele ende Wieleers, Scheyders, 5 vincien gherd'nneert hebben, ende ordon

" neuen by decn , [) forme ven proviie, tole

rantie ende perm" ie, ter tijce wylen coe en
vapreyt ende uyrghedeelt is , in ulcke'r vue; ders el ween geordonneet, dec vom-teen ven
gben det de elve mach ghe'edigh in bueren dtn dege der publi'cetie ven deen in alle ed
ween hemaintcneert werden , Ommewaer e pleeten der voorz Provincien, alle de pen
toe te omen vdoiel noodich is te meeclten nng ven Gant ende Silvere hier na gepec
CEI! generale vetoelijckingbe ven alle {dadani Creedende gden andere, ull cours ende genck
gen pecien ende _(ortcn ven Gelde, elmen bbben ten pkye'mde inde: maniere hier mec
ve'reet binnen "den ' elven lande -cours ende vcrkleer'twen welcken wy oock geordonneerc
ganci: re doen bebbe'n . vol'ghende een yeders hehbemendccdonneren by defen die'guren
gwichce endeialloie , ende den onderlinghen indrucke ofce printe,echter deejegenwoordi
roportien van dien tegens den anderen. Ende ivieelt, ende gerepreenteert te _werdm'm
m conformir van lien _ce regleken ende erre me y de gemeence bekenr, ende de goede cn

Aneurs,Goudtmeden, ende andere, ln allen

welcken els lidtmeten de aet van den Monte

gten den pi-i's van de materica ende Billioe

_de erckc nyt.dngecontrcfeyte, ende nood

qein van Gau e ende Silvere,midtgeders tge .penningen onder cheyden te konnen werden.
: .o

A AA

Goudcn .

p.

z \

Placcaten van de Munte.

Goudcn Munte ten ghewlchte band-' Die groote Cruaet van Portugal van even
--i xxxiij.gul.x..
fens yeder vercleert,ende ter gewoonlijcker . .in'cmarck, rcmedic van een deuken, uytgeundert die Dle dobbele Piolecten van Spaignien van
xxiv}. in "\ marck ,
- v]. gu].
vierendeelen van Nobels, dic alleenlijck ul
Die enckele Piolettcn van Spagnien van
len heblzcn ce remedie een _a_eken.
.
. ....
lxxij. in 'c marck ,
iij. gu].
D le Anghelot van Engllelandt van xlvi. Die dobbelePioletten van Italien van xxx ' .

in : marck , --' v. gul. xj'.

Die enckele Pioletten ,
i]. gul. xviij. &.
xvi. in 't marck , - - xv. gul. iij- . Die grdoten Reuel van Ooenrjck van_xvjz.
_in t marck,
- _ xijij.gul.v. .
Die enckele Roennobel van Engelandc van
xxxij.L'n't marck , - - vij.gul. xii. .i Dxe halvcn ende verendelen mer advenant.

ic marck , - -- v. ul. jz . .
Die dobbelen Roen nobel van Enge andt van

Dic Ducaten van Hungaren,8pgnen,Por

Dievenant.
Henricus .Nobel van xxxvj. in \' miarck* , . tuga], ende dic gene g'ernuntjn't Rijck van
Die halve ende vierendeel vandico naer ad

lxx. in 't marck , - - ' ij. gu]. vij..

! v}. gul. xij. . Die dobbel Ducaten van Spagnien van xxxv.
'c marckCailiaen
,
- van
- liijz.
vj. ingulxvj. &.,
Die Angelot met dic 0. op t chip van xlviij. Diein gouden
': marc]:
in'c mat-ck ,
- iiij. gul. xvj. .
.
iijggul. vijz
Die Souvereyn gemunt by denKoninck Hen
drick van Enghelandt .van xl.in'r marck. Due Croone van Portgael metten Rouen
Cruyce van lxx. in : marck' ijj. gal-iii. .
.
V. gul- in n
Alle welcke ghewchte ende nedc der En Die Croone van Pormgael metten lunghe
CmyCe van lxx. in 't marck, ' iij.gul. ij.\l.'.
gelche Penninghen werden veraen van den Enghelchen marckc , dwelck heuineerc De dobbcle .Ducaten van Italien van nxvj.
werdc waerder te zijn een en el che x. aen,

dan hec Nederlancche troy e' marck. Mic:

welcken. de Angeletten midcgaders dobbrl
ende enckelc Nobels vab dn-aghe van 'har
Maje. voortaen gewegcn ullcn werdnijei
gens dc euwcgewich'tcn-ch o'pten llve'in
conormir van dcn ullen Werden geox-don'
neert,zjndc oo vcel Maerdcrzlsdie diern
tie der voorz murcken bedmeght.

Die Goudcn Reuel van xlvj. 'in ': mal-d:,

inc marck.
- ,
_- vj. ul. xij. .
Diecnckele Dumtenvankdienxne die alzic

* . .van lxxij. int marck, .::\ jl- iij. gul. vjij.

Dnc Milrees, van Portugaellvan mij. inzi:
.marck, - -,- - i-. vj. gul- xvj-.
Die
van denvan
naer
advcnant.
Die halve
Goucgoldens
Dchant
.van lxxv.-- "
in't*
'marck,

, *.- . inc.-f:"- =' ' xlviii. .

Dic Davids-guldens yanUytrccht van lxxv''

in c marck,
- .:ij. ;
Die
Gclderclze
Ryder
vanlxxvj.
nt
ma:-ck,
_
' v.g'ul.'ij.'.
.
,
', , '
- '
. :
mv. ci
Die halve Gouden Rede] van lxx. ,,}i in c
- marck , - - "ij. gul.x.-. DIC Guldengvgn Campen,Deventcr,Swol cn
dc Clccnmer gold. van lmj. inc march
Dic Carolus gulden van lmdiij; n't m'ardc;

xxxiij'z..

.'.

;'_

r.\

,i;-,7 .

xxxiij.>

Dic Sonne Croone van Vranckrijck van lxxji Dle Roennobcls van Geldeflabt m Uytrechc
. in t marck , mdcgadcts dic Vlaemithe _ van mij. incmarck, . -.- vii. gul. imit
;- Croone van lxxj. .{2 in e marck, ij.g.j.;\ Die Vlacmche Nobels van mv]; in 't march
Die oudc Francbe'Croonenvanlxxi). in : . oo wel dc onde alsdie n'mws geduetnde
marc-k ,

"

'"

iii- gul

Den Go'uden Leeuw- van l:. in t max-ck,

' - iiij..gulzxv..

dee jegeanordige Oorloghe toc Gcnt,in

. Zeelalldt, , ende Gelderlandc 'gheaghm;

. WWMM

Dic Gauden. BourgoenhewRijder van lxx. p_xe dpbbel Duqactivan Zeelancman m.int
inc marcsz ' -w m-'i -ij.gul*. vili-;; Zumatch : '<" ?' " - *- ,.Vjo'ogtll XVj.d
Her GuldcniVlies vaniiijz. in "c-mtrck, plc Hollandtchc Ducaec .vanlxx. in'c max-ck,
i i. ;
. iij- 1. 53.9
. " ,
iiij. gol-"vi; .
Dic Andries ;gulden va'- lniiiji. in't mrck', pxcdobbel-gnlden van t Nader-la \, gemem:
:}

'

- " fi-- ii gul. iXou'

Die Wilhelmus izbildc van lui}. in I mm]: ,

> -

_._ Staten ;ng , van lmrjzi- in 'Lmacch

:.

:J) m:; :; :

:).-ij-g-VJ-

' . ii.gul.ixi=.' .Dle Gelderkhende inddxcgoudenkydec

, .

Het Schuytken van lxxij. in-t cnarck, _ ':.i a: BFDUUCMQH jure 821." vim Mij- d'u-if!
-.

y. -

:-

-i ":-j.gul.xix.ih

Die Pbilippusguldensvzmlnj; in kim?

' ,". .

'

cia'-"> ij.

.j. .

.- .marcks

. --ziigil- "iii-W

' * SlveMc - "zzz

Dic Pbilippus dinchcrtvqm'hvjdgnnl'ck, _ENdeamgaende die Silverc Mamegdewyx

.'/" "a "'.1' {il Jk "'l-l

.
::..-\\.

["
,.
J-r.

MLH-'

.*

le menvbciyin; by experiencie . als cook-3

Placcaren van de Mum-e'.

dic ordennantie'n van'andere Koninckxijcken,

ghen , iillcn gaennde Provincien daere

ende Landen,die proportien tuch den Gou

geilagen zijn tot .
vj. .
de ende Silvere gbeameert by d'ordonnantie Die halve ende vierendeelen naet advenant.
- iiijz..
vandenjare 1 520. allenkens verloop te zijn, lDieoudeSilverchieen
ende die eimatic des Goudts gerelen , meer i Die oude dobbel a.
- iij. {t.
der dan de gene vanden Silvere , mits welcken \ Die onde Pc.
- iz, .
die Silvere PhilipKus daelder , die ander'ns is Dic halven een blanck.
.
Weerdigb gcwee oo vcel als die halve goude Die twee blancks penningen ote halYC vliez.
Reael,jegenwoordelijck ten prije vandc elve
ij. .j. oort.
niet en kan monteren. Hebben daerornme,en Die dobbel vier-yers
- iij. .
de omme te betrachten de bchoorlijcke pro Die enckel vier-yers
iz. ,
orticn b allen anderen natien 'egenwoorde Die brapenninck e eldeuts j. . j. blanck.
lijck geu cert goet ghevonden cn elven Phi Dic halver naer advenant.
lippus daelder ten prje van vjftigh uyvers Die tuyvers ende koperen Munte gcdueren
te ellen, ende alle andere Silvere Munte naer
de dee oorloge by eenighc der voorz Pro
advenant van dien. Ordonnerende den gene

vintien gedaen munten lnllen blijven cours

raels vandcr Munten hen voorts aen te rech

ten in : maken ende drecren vande inruc
tien vando Munte naevolghende deejeghen

ende
ganck hebben
, in de Provintienprije.
daet
die gellagen
zijn tenjegenwoordig

woordige Ordonnantie.

Die Engelehe chdlinck

.-

Aengaende de Rolnobels van twee cn der

x. . tich in t marck , midtgaders die Vlzemlelie

Die halven, vierendeclen ende rm'nder gedcel

. ten naer advenant.

Die derdendeelen vanden Enghelchen chcli

lingh,in En elch genaemt a roat, doende
vier Engelc e enninghen, ullen dom dic
drie der elvcr "en uyvers. Item die drie
halven der iilver , genaemt two pencc , ul
len doen vijf uyvers , ende die minder go
deelten naer advenant\ i

Nobels van eendertich n "\ marck,ende den

Daelder metten cruyce van Bourgongien zijn

de ghemunt by den Staten van Overycl bin
nen Campen,ullen om redene ons moierende
getolercert werden ten prijc Van andere dier
gelijcke Nobels ende Daelders repeivelijck
in dandere eunieerde Provincien gliedaen
Munten, en e dit voor dee reye ende onder

te mcgen getrocken werden in con ucnte.

Die Philippus daelder - - i]. gui. :, &. ende mits dat die lelve van Overy iillen
Die halve van dien , midtigaders den balven Fehouden werden van allen den elven te doen
daelder vanden Hertogc van Alenqon naer oodanige proeve , af-rekeninghe ende verant
advenant ,
xxv. . woordinge , als volgende den ordeninge ende
Dic vijde ende minder gedeelten vande Phi dicipline vander Munte deer cherlanden
lippus daelders naer advcnant bevonden l] werden te behooren.
Die Silvere Carolus guld. - - miij- .
Ende aengaende alle uytheemche Silvere
Die Bourgoenche daelders metten kruyce , Munte , ende niet zijnde Van den llaghc der
midtgaders de daelders in Gelderlandt , voorz Provintien , hoexvcl men uyt trcclijc
Hollandt,Zeelandt,Uytricht,ende in Vrie ke ende pregnante rede-nen verklaert indcn

landt t'zedert denjare : 580. gemunt , daer

van de guren in druck zijn gheelr ende
anders egeene , - xlv- .
Die halve ende viercndeclen van dien nacr ad
venant.
,
Die Staten daelder - - xxxviij. &.
DieHoll-itche daelder merc leeuwe xxxvj..
De halve naer adVenant. .
De Silvere Rijder van Gelderlandt ende Vrie
landt
xl. &.
Die balve naer advenant.
Dic Uytrechtche ende Gelderche daelders
Anno I 779. gemunt - xxmj- il.
D ie halve naer advenant.
i
_
Die Spaencbe Realen van achten
xli). .
Die van vieren

voorgacnde Ordonnantie vanden jare 1563.

ende 1 570. gheooraeckt is alle de elve te vcr
bieden ende voor Billioen te verklaren. Noch
rans omme rcdenen ons moverende hebben
gheconentecrt ende conenteren by deen dat

die Rijcx-daeldcrs gemunt by den voornaem

en Keurvorcn, ende Stedcn daer Van de Fi

gueren achter deen in druck geelt Zijn ende

gheene andere iillen ghctolereert werden by
Proviie voor xlv. &.
Ende aengaende de Franche Silvere Mun
te, als Vrancken,halven,ende vierendeelen van
dien. ltem Tcoenen ende halvc Doueins ,

Diins,ende andere diergelijcke, inghelijcks

de Tcoenen van Lorcynen, Zwitzerlant ,en

xx]. . de Milancn, als oock die Teoenen van Poor

tugael , alle ltalaenche Witte Munte , mitga

Die dobbele ende enckele naer advenant.
Die oude Vliegers of: Krabbelers - vj. . ders dic penningcn van Camcrijck, ende Luy
Die Gelderche,Uyrerchc e Vriecbe Sna p dich, dewijle alle die elve pecicn hier te lande
hanen , midtgadcrs de Zceuche Schellin zijnde , bcvondcn werden ecndeels'eer ghe
AAA 2
chroyt

4-

'

Placcaten'van de Munre.

hroyt ende ghemindert in gliewichte , ende het dobbcl , ende voor de derde reyle rwce"
eendeels aloo vervelchr by naconrereyrin dobbcl van dien , ende boven deln gebennen
ge binncn de Stadt Gorcum , ende elders ghe ofr arbitralick gerefr re worden.
Ordonnerende allen Ocicren te doen
daen, dar onmogelijckis den goedcn ende Op
rechten,uyren geconrreeytcn,ende vervalc

heur uyrere devoir , omrne te achrerhelen de -

ten te ondercheyden. VVy. hebben alle de eere Autheurs , ende Invoerders vanden ver-'
elve vcrklaerr voor Billoen , ende verbieden boden Penningen , ende omme deer toe te ko
alle de clve re ontfanghen ende uyt te gheven men ullen de elve Ocieren ernelick in
uireren aen den genen onder de Welcke oo
tor wat prije datrcr zy.

Verbieden ende interdiceren allen Staten danige Penninghen bevonden ullen zijn , van
vende particuliere Provintien ende heure Ge Wien y de elve onrfangen hebben , endelo
commitrcerden , midrgaders allen Gouvi-r vo'orts van Peroone rot Peroone procede
neurs ven Provintien, Collegien , ende Finan rende totten voorz eeren lnvoerders , wiI-i
tien , Kemeren vende Rekeningen, Megira lende in dien ghevalle derde ghe'nedic alo
ten van Stedcn , or ten letten Lende. Item _ haren Aurheur ullen weren te nomineren, vry
alle Admiralen , Vice-exmiralen , Gcnereels ,

ende quijr ghehouden werden van de voorz

Colonnellen , Overen , Gouverneurs ven verbeurre ende pene, ende lal dc _VQorz cer

Steden , Capiteynen ende Bevelhebberen , re c Invoerder boven de voorz pene gheben

water ende ten lande , voorrecn rc doen en

nen worden uyr ellen den 'vOOrz Provin

., ,, _
.
de meecken eenighe particulier Ordonnanrie tien.
ofre Permiiie op den cours vanden Ghelde , \ Verbieden Voorts een yegelijck , re omfn
r zy by openbaere ore heymelijck ghebodt gen ofre uyt te geven eenige Goyude ote Sil
ende bevcl aen eenighe Ontfanghers ofte an vere Penningen geneden , gebroke'n , gewa
deren te doen in wat manieren dar her zy , op chen,gechroyt,gelapt,genagelt,' eoudeerr,

de pene van duyendr goudcn Angelotten, oe anderins niet zijnde van here ehoorlijck
te
verbeuren
by den, ren
elven
van den
Magi
raet
otc Gerechre
behoeve
vende
ghe- ewichre ter remedie hier vorenverkleert ,op
e verbeurre der {elvcr Penningen.
Ordonnerende alle de Voorz Vrencken,Sil
vere vicrendeelen van Croonen ende here ge
fanghe , oo van oorloghe als andere ghe-meco deelten,Teoenen,Doueins, Dieins,alle lta
meen ec ke.
Vcrbiedende oock ellen Ocieren van onr

ecken , oodanigh bevel ofre ghebodt by liaenche

WitteLudick
Munte,ende
de Penningen
vanGoui
Cad-,
merijck ende
allen anderen
Wien ofrc in wet manieren her ghe beven

mocht zijn te obedieren ofte achtervoghen , den ende Silveren Penningen hier voren niet
vcrk]eerr,ende tor prije geelr , ende daer ven
voorrs op arbitrale correieonder dat y hen dic tren niet en ullen achter deen in druck

op pene van privarie ven bare ocien , ende

{llen moghen excueeren mer den elven be

velen ende gheboden , willende de one Or
donnenriein allen heobcrveert ende ender

gee W_orden , midrgaders alle gheneden ,

houden re werden Fonder inbreeck, conniven

licke

ebroken , gewachen , ende gechro de, ge

Eipte , ghenegelde ofr enderins haer ehoor
hewichre ' niet houdende binnen een

tie or dimulatie , op pene hier boven ende maend naer date der Public-arie van deln in
de Munten oft Wielen gedragen te werden ,
naer verklecrt.
Verbicden voorrs,ende interdiceren een ye alwaer de rechre weerde voor den llvcn be
gelick te onrfangen , ot uyt te geven eenighe Manualen
taelt al Wrdcn,
volghende
denWielaers
Caerten ende
, tot dien
eynde den
ge
andere Goode ende Silvere Munre hier Voo
ren niet verkleert ende tot prije geelr , ende dacn leveren.
daer van de Figueren niet in drucke gheelt
Ende eengaende de Penningen van Goude
ullen zijn, van wet Princen, Heercn , Landen, ende Silvere by dee'Ordonn-entie tor prije
ofte Steden de elve moghen zijn , voorne
elt , verbieden ende interdicercn eenen ye
mentlijck die ghene gelagen tot Berenborgh, ! gelijcken de elve te preenreren, u rgeven of
Heel , den Berghe , Vienen , Gronlveldt , Re re onranghen te hoogeren prije, en in deim
chem , Ceveerden , Stevenwecrdc , Bommel geordonneerr is, opre verbeurre vanden elven
ende Gorcum , Alles op de vcrbeurtc vanden penningen , ofre de weerde ven dien in gevalle
[elven cnnin hen , or de weerde ven dien, in 't feyr niet ref vercher deedt onrdeckr werde ,
ghevel c het eyr niet ter vercher daedt ont ende boven dien opte pene van tien Gouden
dcckt en werde. Ende deerenboven op de pc Angelorren voor de eere reye,voor de twee
ne ven twee Gouden Angelotten op elcken de reye dobbelt , e voor de derde reye twee
penninck ter contrarie van deln ghepreln dobbelr ven dien , ende boven dien cp arbitra
cecrr , uyrgegcven ore onrfenghen. Ende dic le corretie nac diequelireyt vanden dell&e:
oo wel tor lae vanden ontfanger als uytge Ende veraen wy da elve verbeurre ende pe
vcr voor d'eerie reyl. Voor de cweede reye ne plaets tc hebben , oo wel opren Onranger
'
els

Placcaten van de Munte.

als Uytgever , "\ en ware een van beyden ter

ondr na den ontfange ofre uytleve hem pre
enteerde aend Ocier denunc 'erende t el
ve feyt,in welcken evalle de elve denunciant,
bet Zy Uyrgever o : Ontangher, ll vry ende
quijc zijn van de voorz verbeurte ende pene ,
. ende boven dien ghenieten het derden-deel
vande elve verbeurte en breucke.
Ende om diewille dac geduerende de con
fuien van 't rijen vanden ghelde diverihe

Verbieden van gelijcken eenige penningen

van Goude ot Silvere re bicquecteren , omme
alo de ware uyt lichte re cheyden , de [Mure
uytgheven , ende mette ware zijn proyc te
doen, op pene als boven.
.
Ende aengaende de oe ende materie van

niemant voortaen hem en vervoordere te koo

reye het dobbel! van dien , ende voor de der

Goudr ende Silvere, weende onglie'mu'nt in

mae , cendree , ofte grenaillie, wy verbieden

die te coopen ofte vercoopen tot hooghercn
prije , dan volghende den voet deer oner
Kooplieden hem vervoordert hebben te han ordonnantie , Op pene van Concatie der
delen ende contraderen , op den Voet vande voorz. materialen ende daerenboven die boe
Brabantche Munre. Waer door de voorgaen te van het dobbel vande weerde van dien , oo
de coniiien vermeerdert zijn ghewee , ver wel ten lae vanden cooper als vercnoper elck
bieden ende interdiceren wel expreelijck dar voor al voor d eere. reyi: , voor de tweede

pen ofc re verkoopen eenigerhande Waren of: de reyl bet twee dobbelt , ende voorcs arbi
Koopmanizhappengeldc op wiel of: intere tralecorreie.
te geven oft nemen,nie_uwe Renten te koo en
Verbeden voorcs ende interdiceren wel ex
of: Verkoopen , of: eenighins te handelen ofc prelijck te voeren , draghen , ote doen voe
contrada-en dan op ende volghende den prijs ren , ende dragben nyt den voorz Provincien,
vand' gelde by dee permie geelr ende ge oop vreemde Munten eenige Goude of: Sil
ordonneert. Ende aengaende de payemenren vere penningen , nochte oock eenighe materie
van Concracn
binnen
't 'aers gemaeth
ihenen
ende noch
te verllchijnen
, de elve, ver
ul in mae ot lingore oc andere materialen be
quaem om Munte daer van te aen,op de ver
len van helijcken beraelt Worden merren pe
cien,en e cen prije by dee gepermitteert, en

Munte te handelen of: betalinghe te doene ,

beurte der voorz penningen ende materialen ,

ote die weerde van dien ingbevalle het tran
poorr alreede ghedaen ware ,ende baven dien
op de pene van honderc Gouden Angelotten
voor elck rn'arck gouts , ende xx. Angelotren
voor elck marck ilvers, ende van meer oc min
nae advenant voor de eere reye , voor de
tweede reye op de elve verbeurre ende pene ,

ot te ontfangen , van vijfcich Goude Angelo:

ende boven dien criminelijck aen den lijve gc

ten,ende e een recht op alulcke contrade ge

rac re zijn. Ende indien y die voorz boe

daen te ul en ofre moghen worden.

Ende omme te voorcommen ende beletten
het groot abuys ende bedroch gecornmitteert
by vercheyden Coopluyden ende Wielaers

iillen aenden lijve worden gherar nae ghe

de geen andere.Nier regenlaende dat de elve

Contraen met belote van in Brabantche
Munce te betalen ouden aengegaen ende ge
loten-zijn , o pene by o verre yemandr hem
voortaen ou e willen vervoorderen op ulcke

ten ende amenden niet en mochren urneren ,

legentheydc vander aecke , in wclcken penen
wy oock veracn ghehouden ce ween alle die

int Opdringen ende eygeren van eemge eke ghene dic totten voorz tranpoort ofre ver
re pecien van Gelde onder pretext ende dex voeringe helpen aeren ote eenichins fa vo
i] , dat zy den elven nootelijck moeten lieb rieren ullen , alwaert oo dat hen de pennin-a

ben tot expedirie van bare handelinghe , ende gen ot oe niet tocbeboorden.
traicque metten Coopluyden van andere Na
Ende by oo "verre eenighe Treriers,0nr
rien.Maer inder waerheydc om midts de elve fanghers , Rentmeecrs ote andere Compra
rijmghe ende eygeringhe re conequeren , ble Ociers bun {oo verre quamen te verghe
het middel van Inwielinghe van allerhande tcn , dat y bevanden werden de pointen voo
Ipecien , doende de elve converceren inden ren verhaelt ghetmngreeerc te hebben in :
vooreyden opgedrongen penninghen, waer uytgheven , oo we] vande pecicn by dee Or
inne met eer groote Licentie ende cogliere donnantic niet ghepermicrerr , o: den ghe
gelcheyt voor hene ghehandelt is gewee
chroyden , ghencden , ghewahen , ghe
So ee dac WY verbieden ende interdiceren broocken , ghelaptcn , ghenaghelden of: an

eenen yeghelijckn te coopen ofr vercoopen , derns te lichte zijnde , als deghepermitteer
rmuteren or mangelen eenige pecien van de tot hoogeren rijs uyt te geven ot ontan
Gelde by den gepermittert, gevende, of: ne ghen, dan by de e Ordonnancie verclaerr. Ee
mende op den elven eenige wine,opgelt,oft nigerhande penninghen te coopen ot vercoo
toebate, in war manieren, of: onder wat dexl pen , de onghemunte oen tot hoogheren
het zy, op de elve verbeurte ende pene o hier

prijs te vercoopen, dan op den Voet van de

voorens vercleert zijn jegens den geen die de Ordonnantie, of: buyten den voorz Provin
elve tot hooger prije ontfangen ofcwrgeven. ten op de Mume ghelevert re hebben , Or
\

AAA 3

don

Placcatenyan de Munte.

Verbieden ende interdiceren voorts eenen

donneren ende {amcren dat de elve de boe
ten vooren verhaelt Repetivelijck dobbel jcghelijcken te melten eenge gouden ofte l
ullen moeren betalen , ende boven dien ghe vere penninghen vanden llaghe van hare Ma
priveert Zijn van haren ocien , inder voegen jceyt van Engelandc by dee gevalucert zijn
dat 'r fey \ geveriCCert zijnde de elve impe de, op pene van lijfende goedt daer concarie
adt grijpt , ende de penningen die bevonden
trabel ullen zijn.
_
Ende omme in t licht te brenghen de fau werden beneden die dry aen tc licht , ot ghe
ten die y in haerluyder betalinghe onden hroyt,gelapt,gcnagelt ote geoudecrt,nllen
mogcn doen nae de publicatie van deen. Or werden ghcdraghen inde Wielen nae onde
,
donnercn wy dat de ghenc die cenighe reele ghewoonte.
Alle welckc penen ende amenden vooren
paycmenten voortaen doen ullen, ghehouden
ullen weim billetten te nemen vande goude verklaert bedcclt iillen werden het een der
ende Silvere pecien mctten prijs van diete , dcndecl tor 'projtc vande ghcmeene aecke ,
ondcrteeckent by den gcnen diee ontfangen d andcr derdendcel tot projt vanden aen
] , om dc voorz billetren over tc brenghen brengher, ende het derde derdendeel totprof.
metten quitantien ende dechargen n t exhi jt vanden Ociet die de calangie ende exe
beren
vanvan
hunne
pene van
van cutie doen fa]. Ten ware die voorz verbeurte,
Rejecie
dienreeckeninOhe,
. Bcvelenide deno liiyden
penen , ende amenden excedeerden de forum e
de Camers vande Reeckeningen vande repe van vijduyent uldens. ln welcken ghcval

&ive Provintien hun daer nn te vueghen ende le , d' een helft {a comen ten proyte vande
reguleren
ende ter
kennie
bringhen
indien ghcmeene lecke , ende d andcr helt al be
yideur de ,Voorz
billetten
eenighe
contraven

deelt worden aen den voorcyden Ocier en

de aenbrengher by ghelijckc portieri, willende
Alle-t welrk \vy oock willen ghebruyckt ende ordonneerendc tot d Voorz enen ende
ende geoblrveert te werden ten opienc van amenden geprocedeert te Worden ommierlick

tie ot overtredinglie ontdeckten,

de particuliere ontan hers van de voorz Pro de Plano , ende onder gure van Proces ende
vintien,Steden , ende eden Van dien , laende op ten precven, ende ghecuyghenien alleene

endebevelende aen den Commiarien ende lijck. _Totwelcken oock gheadimiteert ullen
werden de geene die de Vooreyde exceen in
ne Reeckeininghe. Dat y in de elve eghene t ontfanghen of: uygb'eVen ghecommitteert
uitantien en admitteren tot ontlainghe van ullen hebben. Ende ullen de lententien in de
en voorghenoemde ontanghers, onder ghe en ghegheven executabel zijn , niet teghen
lijcke declararie ende billetten , ende ullcn al aende appellatie ende onder prejudicie van- _
le de voorz Comptable Ociers , oo Gene den elven-
raels als Parriculiers ghehonden zijn elck een
Ende omme voorts Wech te nemen alle oor
van dee Ordonnantien mette ghedruc gu ecke van mibruycke , ende abuen oo hier
ren altijts op haer luydcn com tooren te heb voorens gccaulert zijn gheweec by verchey
ben, Op de Verbeurte van hon ert guldens, oo den ende ongheljckmarige munt-lach in ye
dickwils als {y onder dc elve in harcn Comp der Provintie partimlierlijck ende b onder
gheexerceert , ende omme voortaen din ate
tooren bevonden hlleo werden.
Voorts meer verbiedcn wy ecnen ye helic vander Munte te verecckeren ende con lrve
ken , eenighe goudc ofcc ilvere penninl-icn re ren in haer geheel. Hebben ghearreeert ende
{Ehroyen , hijden , oft wachen mit crcke belloten, arreercn ende beiuyten midcs de
watercn , chimcnt ofte anderins , nochte de en den poi u&en ende articulen hier naer vol
lve te (anderen, vergulden, lappen, nagelen , ende, willde dat declve generalick,eenpaer
ofre in eenige maniercn verwaren ofte lichtcn i'ck ende gelijckormich lnllcn adcgrijpcn in
opte v'erbeurte van lijf ende goet daer con alle de Voorleyde Provincien , onder eenighc
verandcringhe, Limitatie ofre Rerindie.
carie at grijpt. '
Nden eeren , dat van nu voorten ghedu
' Ordonncrende allen ende eenen yeghelijc
rende de jegenwoordighe Oorloghe , ende
ken goet ende charp toeicht tc nemen op de
gliene die alulcke gheizhroeyde ot anderns onder prejudirie van yemands gerechticheyt,
verkorte penninghen ullen willcn precntcren ot dat cenige der voorz Provintien haer im
ende die aen te brenghen,endc denunceren aen mermcer met dee 'eghenwoordighe Ordon
moghen
ehe]
en tot conervatie
den Ocier , omme gherat te worden naer nantie
van haerllrecbt
poee
olijpretentie
om Mun
anderedie veraen iillcn ter auditievan hun

behooren. Bevelende inghelijcx allen Ocie

ren dat Zy hen wel ende emelijck inormeren te tc aen oc Munren , in elck der voorz Pro
jeghens die gliene die chroyden ote valche vintien mette Coninckl. Maje. ghecontra
munte aen ende begheven , omme te raen &eert hebbende , als Gelderlandr , Hollandt

naer heurluyder verdiene onder eenige di

met Welt - Vrielandt , Zeelandr , Utrecht

mulatie ote verdrach'.

ende Vriellandr , nicc mcer dan een Munte l]

ween ,

iiA-i

Placcetcn van de Monte.

Ween, ende geopenr worden. Endedar op al en NL:],ende ven onweerden. Ordonnerende

lede elve Munren ial ghehouden werden, ee dien van den Rede van Stare neens ons ge
nen een erige-n voer, in ghewichte, alloye, en committeert, die vanden Raden Provincia
de pryxder jeg'enwoordige Ordonnantie, en

len , die vanden Rekenin hen , den Genereels

vender Munten , ende al en anderen Ociez

de den inruien in conformiteyr van den el

vm te meecken by den genereels vender Muri'
re, un den welcken die particuliere Mummee
ers ende andere Ocieren r'epeivelijck
bun ullen hebben re reguleren,
Verkleerende alle andere Montplaetn

ren , oodanighenperoonen in geenen cedete

onrenghen , noch eeni hins re veraen tot
hulpe , gnne , ende ed ree der Ilver , ende

iillen loodanighe eroonen van here Ofcien

he riveerr ende xe elve imperrabel zijn, oo

binncn den vooreyde Provintien , ende O

el van oodenigen ucke gebleken &] zijn.

ciercn van den , els generaels Muntmeeers,

Wardeyns, Aeyeurs ende y er-nyders, Voer

Ordonneeren voorrs ende ebieden , dat de

crael Meeers der voor z Provintien iil
en leveren in henden van den Munrmeeers ,

hegemunten , ende Hagemunters repeive

lijck , Ordonnerende ellen Ocieren , Fica VVeerdeyns, Ayeurs , ende Yernijders ha

]gn, Droiaten, Amptluyden, Meyers, Bailliu re inrutien echtervnlgendeden ouden ge
wep, Schouteten , ende allen anderen,reghens bruyckc , ende den lnruien hier op inden

den-elVen re precederen by apprehentie ende jare : 35. geordonneerr , ende geerreeert,

Incarceratie van here peroonen , ende voorts doen e ben den elven beWeeren by olemne
tot punirie ende ree in lyve ende goederen, len cede in haren handen , de elve lnlrutien

oodanigh els by ghemeenen gechreven rech

eenVOudigh, code in els'conorm d'een den en

zen, Plecerren ende Ordonnentien e\erueerr deren inder vougen , dat-midts den elven ell

middel benomen zy vente machineren orc

attente-ren diredeliick 'or indireaelijck je
ghens-malkanderen ende cone uentelijclr je
gens de verekertheydt ende geadigheydt

zi'n, midrgadersjeghens den Wi elers ende

en anderen die ter elver Monte. leveren ,
bandelen ende frequenteren ullen in ghe
;lijcher vueghen als iEgbens den Haghetnunters
elfsa'
::" --;,- *
,; Ende neneynde de veorz Monteu diemen

vanden aer Vander Munten , Verbiedend:

ellen>den elven Ocie'ren iepetivelijk re
proeederen *tor exereirie van' heure' ocien

yeraelt open re houden "met behoorljcke m

il? ghdickmarigbedicpline, ende tue-ht ghe-. onderide'_ voorz inrnien'nrfanghen ende '
regiert', ende bGdk-mt moghen weddi- * H eb bemren te-hebben in rnenieren als, vooren ,
ben, gbeordonneetr ende or'donneren bydeen op pene van vijf honderdr gouden Ange-lov
in corfrmiteytvanden ouden olemnelen or ten "re eppliceren torre gerneene lecke.
domande:) defr, Lenden -, dateen ydervende ' -0rd0nnerende voorts den voorz generael
Meeers eernigh opicht te hebb'en Top den
elyothcen al moeren bedienr werden by Ocieren
vender M'u'nre', Kooplqy'de'n ,ieide
een;n'pnrticulietenMunneeer, e'en Wee:
deyn'ien'de een Ayeur ote Proefireeer, ellen anderenyet 'wBs mathinerend'enle at
zijnde alle verbonden by olemncllen cede .tot tender'en'de, contrarie dee jegenwobrdger-
Obfwarie der jedenwoordige'r Qrdonmintie , domande , doende denelverceueren by den
FialenlvndPlenrin,ore Oceren ven

arde voorts voorren vab-bchoorlijek'e-inrue

zie , }iodanigh als'byden voorgaende'n- _Or Je Steden daer de Mnte' glegen st'l: re!
dgnnandxndenamemlijcke indenjare 153 . fa ci dnirie ne de quali'reyt vende mi; brpyc
gbeamertende bedoen Zi'n , imedie al ken, den Welcken wy tt 'deen'commirrierejl. Wlh :vgelegemheydt ven liteckdnzbeo'teti i *Hbben-voorrs Geerreeert,Belloren,cnde
lii

WML-'i;- '

..,

'.);*..'J"':'

GWereerrAnerh eluyten'ezidc 'De-'

Tot al en Welcken ocien oo ven gene-r crciern bytdeen alk'd pon'den endaticu-i '
lenidiww ,z-Werdey'n, 'A lehbetreende diebt-Yvaringe, gebniyckivii
MW; , ende Y&fhhders. . :Wy Meneendat rati'e eopehihgeVbderibqnndenolehx
aiar,-eq; Hillemgeadmicuerr Werdeolemige per nel otdonii'antien-Vndjafe 514%jr di _f {204
eedlikdcco-gheagnhbbmdcm repeivelijck begrepen, midrgadiers elenin
W: q key! arranged? cling-equina, ruienopt-feyteva-nde-geiiiere s' 'dedfi

d&iedcier\anderMntenndm-hr' r,,z
geegee ueremdmbbde; ' Noche cock gmeeckti-nde garreneercendeqoulg h;
byronrrenlelbee "vanden jeeg-zine "crdi-?

onhrzfl-vm pleBtFed-ghelevert , ghi-bande]:

Seniga Sacre Way,-moral , endcbyvnori

Mds-Winnie; inde onderecka- _den gtnrrvanpeekehdjfby voeghr-nd

Mllbieroptedqugehlekmmijn -vab gduddneerrilleh wq'den, %pudende d'e'eh
aer experienrie nutheydt ende fouam'leyc ve.,ris-geinere'm endeiarprelijckfvdkle
Arde-zdc: Edeo'uebmdedubprrpre bydzneOrdonnert-hdeden'gn'radshfeeji
Mahe TWM
'
tmivivanddiEeob Mblnnere-prbculren vlghnrle'd
WW Fq ycl'eel'cdelve y-d uch
\

miiQMMMi-We magie-mms,- '

ofre

Placcaren van de Monte.

ole veruymenie, op pene van gepunieerc te cours ende ganck hebben, te weten:
zijn arbitrali'ck nae de qualiteyt van den mi
bruycke, dillimulatie, conniventie oft onacht
lemheydt.

Ordonnerende voorts tot meerder e bli'jc

kelijcker vcrlekertheydt dc elver bue ende
proevw van dien, dat by den Generaels voorz
hemaeckt iillen werden die gouden melden,
oomen hier vooren heet ghebruyckt, corre
ponderende inden ghehalt ende alloe met den
voet dcr nieuWen gouden penninghen by de
jegenwoordige Ordonnantie bevolen te Mun
ten , welcke naelden by den elven Generaels
elevcrt illlcll Werden in handen vanden Recc
Zeni-meeers in Hollandc , omme by hnn in de
Reeckcncamer bewaert te werden , by provie ende tot dat andcrins ill werden geordon
neert , ende voorts hebruyckt te werden ter
openinghe vande bui en der elver Provincien,
o t elve van outs , ende tot den aenvanck de

Die halven tot

Die vijfde deelen tot

Die thiende deel en tot

j.gul. ". R.
- :. l:
-

7. il.

Die twintiche deelen tot

jz. .

Die vijftiche deelen to:

. (l'..

Beloovende ende verekerende in Prince ijckc

woorden ende trouwe , de elve penningen te

doen houden ende conerveren in harerechte
innerlijcke deuoht,oo voorz is, onder te e
doogen dat de IVC eeniger maten gewac : . -

geargert, ote gealtereert werden.

Ende omme benecns deen te facilitem
ende accommoderen die ghemeene koophan

delmegotiatie ende tracque , mette: vremy

den Narien,inunderheyt die vanden H.Rijc
ke , Sweeden , d'Annemarcken , ende Ooer

che Zee-Steden, ende den ghemeenen Coop

lieden deer landen te benemen alle oorieckc
van opdringhen ende eegheren der pecien,

er Oorloge gebruyckr is gewee. In der voe Voornementlij ck des Rijcx Daelders,ende Du

gen dat een yeghclijck oock des proberens on caets die' y in bare handelinge niet en mo en
ervaren zijnde, by conferentie der aiayen van ontbeeren. Hebben gheordon neert endee
denelven Naelden,endeiPenningen mach ver oten dat opten voorz Munten oock ullen
,fkert zijn vande gelijclq ofte onghelijqklzeydt gelaghen mthen werden een Daelder ende
Ducaer, corre ponderende in ghewiehte ende
der (Elvet- . ,
_' .
H Ebben voom; gbeordonneen: ende or

alloye metten oprechten Daelder; ende, Duca

- donneren by delen,dat op alle de voorz oen, oojeghenwoordelijck in 'tbeylich Rijck

_Munten deerProvintien iullen geagen ende

emunr werden, ende ullen cents ende ganck

ghecnunt werden openbaerlijckiende eenvou

digh , de navolgen e Goode ende Silvere Pen.
ningm alleene, ende egeen andere. . 3 .
Namentlijck, eenen Nobel van xxxij. in de
iede inc' troyche Nederlandche marck,hou
dende in alloye xxiii. karaten thien greynen,
ende een halven jn gouts ter remedie van een
engele in ghewichte, ende een greyn in alloye

bben beneens den elven, te wet die Dad

caet cotiij. gu], vij. . ende die Daelder to:
xlv. '. Tot welcken eynde , ende op dat de

op ": _rnarcl: wercks die cours ende ganck heh

de meenin ein deen.-

ben al tor , f,,

r,. ;,

elvigc-Cooplieden moghen daer door geriet

ende vereeckert zijn,wy ullen chryven ende
advertiement doen aen den elven van-deo
Rijcke , Denemarcken , Zweeden, ende Oo

erizhe Steden,aengacnde one Rellute en

--

_ _

AllefwFigure
' ke Penningen
llen-zijn,ende
van oo
vij.gul.- :. . danighe
, Tiiulen ;Wapcnen
in

. Iran, halven ende verendeelen Vanden el

ven alloye ende van iiqdei nae advenant , dile riptie als beneens' dfa'ndere ghevalueer'de
cours ende ganck fllen hebben nae advenanr, Munte in drucke geelt nllen werden,ondet
eenighe dierentle; dan alleenlijck hbbende
den heelenNobel van dele landen; , '
' Ende aengaende die ilveren munte ,"al ge indenRande den naeme van de Provincie .e;

de ': ghewoonlijckeafceeeken- vander Mon-'

agen werden
eenen .ilveren penningh
-, be
naemt
Nederlantihhekeaelnan
(even-uc
en ten. rv- fr,: .
-.
--"i'
e neg vierenteige deelen Van een ck.
Mich welcken wy) ' en promptelijtt
in de nede in 'ciTroyehe marck, boudendein ende onder vertreckte _iillcn ceerea",-ene

nyc .xi, ji! .ilvers ,.tcciremedivan-cw ephmrdendeMunt-iachwn alle odangepen

engele .in-EHCWF; ende een greyn in alloye nmgen . als voor dateivan def'enin yeder Pro
. op'ti marc wei-elec, [onder incendio cours en vinticipartimlierlijck gunmzijni Qrdonnee

de gapcltllhebbehzwt, .; -- ,? -' -i ijsgulzmh. rende allenden Stempelen der l'elver ingliceoe

item,
fallen
werden
ighemunt
halve
vijfde
acciai
endie
thiende,
deelender
elvet
mel,
Yan hen , ende gbec'aeer'c reve-cecile";r Mrde
elve vorts meet re gbebruycken ,nocb'oock
'jgkenialloye cade Viniiede mc.-advanta cedi bande nienweinft particulier"ende on
lwmztiivmichsledcmda e1ver zia.lande der- gbmeen conlnt , Odi-py ende Ordn-

" ". '

'-"
mazzie- midtgadersdievijcbn deelendie matie.
?????{dlmwcdmuvmnlle.correhon-z - * Ndc acume tc redi-eeren ende nbdioor
derendein rechrerweerdeioptien voorz heel

L=!!- d . ende. Mmm adm-nc Yun-dica

L.

li' erdregule te tellen hetudr vender!

Wi elecbdWidms zijnde io fer ver

bore

Placcaten van de Munte.

9
loopen tot wille. lue. e believen van een 'yei kommen: van eicnen yegelijckcn haercyghe
gelijck,dat fnder daer inne te voorien, geene materialen van Gout ot Silver, ghemnnt ende
vae geadigheyc,inden geheel aet vander ongemunt , ende oodanige , als volgende dele
munte te verwachten al zijn, wy hebben ver Ordon nantie ter Munte behooren, levern oft
boden ende gein'terdiceert,verbieden,ende in doen leveren op aliilke Munren van de voorz
terdicer'en by deen allen ende een yegelicken Provintien als hungoet duncken al.
lien voor date vii deen der wiele onderwoni
Die elve VVillelers ullen ghehouden zijn
den hebbende,'tZy dat ly torten llven hebben gheadelijck op _hare caeel te hebben liggen
ehadt commie ot geene, hen voortaen der de een Copye authentijck deer jegenwoordi
lver te onderwind in 't heymelick ot open gher Ordonnantic; midtgaders eker manuael
baer in wat manieren darcec Zy. Sonder al vor geteeckent by die handt der voorz 'generaels,
tot dien eynde geobu'neert te hebben bchoor inhoudende de weerde van den marck , once,
[icke Commie , in conformiteyt van dele )e ende Enghelche Vande principale pecien van,
genwoordige Ordonnantie , midtoaders daer Gelde . by deen voor billoen verkleert, ende
op ontfangen Inmie ende de eVe bewo verboden , welck y ghehouden ullcn zijn te
ren,in handen vande Generaels vander Munte, verthoonen den genen die hen eenighe der el
nder vuegen als "\ elve van oudts ghebmyckt ver ullen willen verkoopen . Op ene van
is gewee. Ordonncrende tot dien eynde den tWee Angelottcn oo menichmael y de ]
voorz Gene-dels hen te vinden inden princi ve Ordon nantie ende manuael voor handen te
pael ed deer Provincien,ende aldaer by ad , hebben gebreckeljck bevonden ullen zijn , al
vie vanden principle] Ocier ofteMagraet le welcke poincen onder andere iillen begre
te ordonneren ende ellen odanigh geta] van Egg worden in haere voorz inrud'ie ende

Wielaers , als na gelegentheyt vander plaete

t.

noodigh l zijn, luyden van gode name ende

Tem , ommete voorien op : uck van de

ame,ende niet uped: van ecnge Hegmunte

Aneurs ende cheyders, Ordonncren ende

rye ofte vanden aenhange van diemvooriende bevelen dat hem niemandt en ll moghen on
den elven van Commie e lnruie als bo derwinden van eenigh Goudt oft Silver ce a
ven,ondcr welcken,mitgaders de bchoorl icke
' reatie van eede,niemant hen der elver Wi

neren ot heyden , Sander tot dien eynde te

hebben commiie vende Meecrs generaels

li'.-le voorts meer al mog ondcrwinden, op de vande Munten , ende daetop ghedaen te beb
ne van hondertgoud Angelett voor d'eer ben den behoorlijcken eedt , daer nae \} hen
i: rcyi, voor de tweede her dobbelt ende bo chnldigh ullen zijn te reguleren : Te weten
' ven dien arbitraIijck gecorrigcert te \Vorden
dar y egeen Gouc of: Silver en lullen moghen
De voorz Wielers ullen voorts gehoud , verkoopen ot leveren , om bnyten die voorz
zijn int Openbaer voor haren winckele te hou Provintien verVOert te werden , ende by al
den uytaen de {ehotel occ na ppe metten dien dat de materie eenen Onbekc'nden vrem-
Wapenen der voorz Provintien daer op ghe

delinck toekomr, ullen y die uytheuren han

childert, ten eynde een yegehjck mach Weten den niet laten gacn , maer de elve t'harcn pre
dac y tot ulcks gecommitteert zijn, op de pe cntie doen le'Veren ter Munce vande Stede
ne van eenen gouden Angelot o meni hmael daer y \voonachtigh zijn,oc anderns te ne
als lnterdiceren
y des gebrcckelijck
bevonden
wer en. te i m vim hem goedc ouante cautie,dat delirl
voorts den
voorz Wielers
ve materie vande Munten der Provincie-n bov
verkooPen eenige materie van billoen, maen,
cendreen , grenaillien ore diergelijcke aen ee

gep'eciceert niet en ll vervrcemt Worden.

Sullen voorts de voorz Anenrs ende

nige Goudtmeden ot Silvermeden , ofte aen Scheyders, gehouden zijn behoorlick Regier '

eenige andere peroonen van war qualiteyc oc ende Boeck te houden vande qualiteyt ende
conditie die zijn ; Maer ullen ghehouden zijn guantiteyt Van" alle de materien van goude en
de elve te enden oft leveren elcke ter Munte e ilvere die y gmneert ende ghecheyden
vande Provincie daer h woonachtigh is , op ullen hebben , met name ende toename ,ende
die verbenrte der voor z materialen , ende het van wat plaetln de peroonen zijn die t elve
dobbelc vande weerde van d ien, Voor de eere hebben doen anercn , Omme den generaels
reyi,er'1 voor de tweede reye boven de voorz vander Munten daer van behoorlijcke redene
ve rbeurte ende breucke arbitralijck ghecorri te geVen tallen tijden als ly des verocht ullen
geerc te \Vordcn , ende dit by'proviie aende zijn , op ene van honderdt gouden Angelet
den 'egenwoordghen
aet van
, ende ten voor 'eerle reyiz , voor de tweede reye
fondler
gerrocken te worden
in ecken
conequentie.

dobbelr , ende voor de derde reye boven de

VVelveraende dat alle Cooplieden midr vooreyde pene arbitralijck gerat ce zijn.
gaders de lnnegheetenen van de voor Pro I Tem , om te voorien op "\ uck van de
vintien glieen V Vielers ofre ociers vander

Goudt-Smeden ende Silver meden daer

Mance weende, ullen mogen vry ende onbe inne men dagelijcx vee] faulten ende abuen is

,BBB

tn.

bevia

to

Placcaren van de Monte.

bevindende reghen de ghemeenc welvaert. So per beruiende ende ille ligghendc inde ka
ee dat wy ghebieden , ende ordonneren den mere vende Rekeninghe voorz , ende t elve

lven Goudt-meden ende Silver-meden , in troghewichte re leveren eenden _Yckmeeer

allen den voorz Provintien reiderende hen ofre ]ueermceer , by ons rot dien eynde
voorrs aen re draghen in d' exercitie ven heren pecialijck ghecommitceerr ore re committej
embachren nee den Ordonnanrien indcn lare ren , omme voorrs by den elven Yck-meeer
I 520. hier op ghemaeckt , ende by verchey re juyeren , ycken ende rechrveerdighen alle
den naevolghendc Ordonnantien , ende Pla

de gewichten die vorreen in alle verhendeling

cateninunderheydrvanden lare Lj. ghecon ghe van Goudr ende Silver binncn den voorz,
.
rmecrr ende vernieuwr , te weten dar y den Provintien gebruyckr irllen werden.
Sal voorrs die voorz Yck-meeer behoore
nieuWen keur enders niet en ullen moghen
wercken dan Van el penningben echt girey lijck jueren alle balanchen , groot ende kleyn
nen, ter remedie van rwee grcynen , en ede daer mjede men Gour ot Silver Weghen el,en-<
oude keure ven el enninghen ijns Silvers , de de elve ghejueert zijnde ycken met ijn
welveraende det y 'r elve werck niet on teecken det hy daer toe lal gebruycken , Ende
behoorlijtk en ullen uderenpp de verbeurte daer beneens oock mec een ender, teccken
ven rwel Engelchen Silvers op elck merck. Van een leewken ten eynde egeen andere ghe-
Ende eengeende het Goudr-werck daer in wichten of: balanchen ulcx niet ghejueert
_ mee werdt mibruyckt , willen ende ordon ofre geyckt zij nde , gheloove gegcven werde ,
neren wel expreelijck dac y egeen Goudc en oft eenichins ghebruyakt by eenighe perricu
ullen verwercken , : en Zy van xxij. Cera

liere Muntmeeers, Wielers ende Goudt-

ten , ter remcde Ven een Vierendeel ven een

meden voorz.

Career , re were-n wercken daer egeen feuda

Welcke jueringbe ende yckinge de voorz

ren toe behoren. Ende in kleyn bol-, ende Meeer ghehouden al zijn te doen , ende een

dreet-wercken, die gheamaillert moeten wer yeghelijck daer van relgberieven tot eliilcken
den ter remedie van een half Career , welver redelijcken loon,ende eleris,els hem daer voor
eende dar de elve oock niet onbehoorlijck by zijne inruie toegheVOechr ende ghera
en ullen moghen gheoudeert zijn', ofte met xeerr lal werde-n .

amaun overladen, Op pene det de elve werc- - Verbiedende over iulcx by deen expreei
ken in ucken ghellaghcn ullen werden , en lijck dat egeene Meeers Parriculiers vender
de daer en boven te bereelen voor elclr merck Munre,Wiclers, Aneurs, Scbeyders, Cour-

twelenghelchen Goudts , op allen welcken meden , ende Dekens vanden flven gilden
die Dekens ende gheworens vanden ambech hen ullen vervoorderen t eynde een maendt
te cherp regard ende toeichr ullen draghen , na de Publicatie ven deen re gebruycken an

op pene van re vallen inde amenden ven hon dere ghewichten or balanchen , dan Troych
derc Gouden Ancelotten voor deere reye , gewichte, ende ghejueert, ende gheycltt We-l
. voor de tweede dobbelr , ende boven dien er

bitralijck gcrefc tc worden.

Ordonneren Voorrs ende bevelen den ge

nde els vooren,op de pene ven twinrich gou

den An elotren te eppliceren aenden eenbrin
ger, O cier die d executie doen -al, ende den

Yckmeeer elcx een derde peert.

.
Ende ten eynde dic te beter echtervolcht
tien Voorz dar y ten overvloct cherp re ard
nemen op t feyt vende vooreyde Goudrme mach werden,wy ordonneren,ende hebieden

nerael Meeers vender Munten der Provin

den ende S ilvermeden navolghende here in alle Dekens ende eworens ven arti cien , nr:-.
rukie , ende onder eenich verdrach, gune, ringen, ende hen twercken in Wer \eden ore

pleeren der voorlz Provintien die elve gee

ore dimuletie.
V Oorts ellbo wy vereen der door dee ren moghen wen gheedelijck onder hen re
. lenghdurige Oorlo c binncn den voorz hebben , ende houden beruende een gewich-z
Provintien weynich toe ichr glienomen is ge

te van tWee ote vier merck gliejueerr ende

gheyckr by den Voorz gheworen Yck-mee

ech vanden ghewichten , ende balanchen re er,mer welcke gewicbte de elve Dekens en
petivelijck , die de Wielers , Goudt-me de gheworens tot vier divercbe ondcn in t
den , ende andere zijn gebruyckende rot groo jeer onveriennelijck ende o eenen ongewi

Wee op de egalireyr ende behoorlijcken uyt

ren needeel vende gemeenre. Soo ee det wy en dage hen ullen laten vincl)en, in allen Com
by deen ordonneren ende erueren dat die proiren ende Winckelen ven W ieleers,Gour
vende Reeckeninge in Hollandr , diewy daer meden , G roiers , ]euweliers onder heuren

toe pecielijck hebben ghecom mitreert onder Reort ende bed rijve reiderende,ende eldeer
prejudicie van yemendts anders Privilegien viireren ende conferer heute gewichren ende,
ende gherechticheydr den genereels-Mecers balanchenpp pene van thien gouden Angelor
vender muore , ullen doen ]uleren een jue ten , by den elven Dekens ende gheworens
ende rechrvecrdich troigewichte met den fla te verbeuren , oo dickw ils el [3- ven dien in
ghe

Placcaten van de Muntc.

[\

ghebreke ullen zijn , te appliceren als vooren, houden ullen wen tot allen tijden des ver
ende bcvndende in den Voorz Comptoiren ochr ende vermaent zijnde , den Yckmeecr
oft winckelen eenighegewichte ote balanche exhibitie ende o 'nge te doen van alle hate
faelgetendeende te waer ote te licht zij nde, gewichten ende alanchen , (onder oock ceni
ot anderen dan Tro ch ghewichte voor ghe in haer huyen te moghen hebben die niet
chteven. Sullen in ucken ghevalle de Will jny ende rechtveerdigh en zijn, op pene ende
elers , Goudtmeden , Groiers , ote ]euwe te appliceren als boven.
liers alulcke onjuye hewichten hebbende,
Ende ten eynde dat dee jeghenwoordighe
oft diemen anderms evinden kan daer te ordonnantie in allen haren poinlren volkome
vooren gehadt ende gebruyckt te hebben, ver lijck ende onverbreeckelijck onderhoudcn,en
beuren twelf gouden Angeloth , deen helc de achtervolght werde , ordonneren ende be
tot projte van t ilde vande Dekens , ende velen allen den Oceren der voorz Provin
wotens die al cke faute ende meus ont tien,ende elcks binnen den bedrijve ij nder of:
eckt hebben. Ende d'ander helt voor den cie , goede cherpe tocicht tc nemen op den
armen vande plaete , ende voorts op arbitrale overtreders , ende infrateurs der elver oner
corredie , indien de qnaliteyt vanden mi ordonnanticn , ende den ielven te calengieren

bruycke ulcks verheychende 2? , ende ullen voor den Wethouderen van haren jurididien,

de voorz Dekens ende geworens hehouden

zijn op aende voet , odanige on hoorlijc
lte ghewithtcn ende balanchen in ucken te
aen op gelijcke pene.
Ende op dat de voorz gewichcenende ba

den Welcken wy bevelen ende ordonneren wel

herpelijck, date te rugge ellende alle ande
re aecken ende aairen omrnierlijck proce
deren , alleenlijck de waerheydt van feyte be
kent zijnde tot condemnatie vande voorz in
lanchen vande voorz Dekens, ende ghewo fradeurs, oo gerngels by den Ociers met
rens,midtgaders oock vanden geworen Wi twee ouante ghetuyghen ll ebleken zijn
elaers te vetekerder moghen ween , hebben vande voorz overtredinge, on er den voorz
wy gheordonneert ende ordonneren by deen
dat oo wel de voorz heworens ende De
kens , als mede de Wielers ten minen alle
drie jaren eens van nieuws ullen doenjueren,
ende ycken by den geworen Yckmeeers al
le heure ghewichten ende balanchen , op pene

inraCteurs te mogen admittcren tot eenighet

ander exceptie , dan alleenlijck te egghen je

gens den peroonen vanden getuygen ofte de
poanten, ende hare d oitien, al op de penen
indien de voorz Wet oudcrs negligent wa
ren de voorz Iuitie te adminireren van ge
van thien gouden Angeletten aenden elven priveert te werden van hate ocien , ende ge
oudcn voor inhabil Van immermeer ocie te
Yckmeeer te verbeuren.
Ende hoewel de gewichten ende balanchen mogen bedienen.
Willen e otdonner voorts indien promp
egcen remedie behoorcn te hebben , nochtans
in regard van t \lijten vande elve ghewichtcn telick blijckt vande overrredinge , t zy dat de
hebben wy gheordonneett ende gheatneert , peronen op den vetchen daedt bcvondcu
ordonneren ende atueren by decn , datmen werden,ot datter twee getuygen zijn , ot an
al moghen wraecken ende caueren alle ghe derns daer van behoorlijck blijckt die voor
wichren weende boven het marck tot thien ie de overtreder gehoud (al werden te namp
max-ck inclus op een Ttoyken , alle gewithten tioen de boeten al eer by ontfanghen {al wer
boven thien matck ter remedie van een Troy den om hem in recht te moghen opponeren .
ken met een Deuken,ende van een marck ot waer toe hy gedrongen al werden realijck en
daer beneden tot cen Once toe op een Deu de metter daedt oo by apprehentie vm ijnen
ken , ende van een Once nederwaerts tot op peroon indien t noode zy ot anderins. En
een Engelche ende een Qraert op een Aek. de oo verre yema ndr vervallende inde voorz
Ende in gevalle daer ueie geviel tuichcn hoeten ende amenden bevande Werde inuf
den
Goutme
euweliers,Gro
i iersWielers,
, ende Dekens
, endeen,
ge worens
ende den imt de elve te mogen opbrengen, dic ulcke
lal gherat worden aen ijnen lij ve naer gela
]ueet-meeer, oo ullen de elve hen addre genthcydt vander aecken.
eren aen de voorz Kainere vande Rekeninge

Ende want die infratie vanden Ordonnan

in Hollandt daer toe pecialijck ghecommit tien vander Munte eendeels procedeert by de
teerr fimder rejuditie van yemandt o voorz negligentie vanden Ocieren , die tot noch
is , omme al aer gcheyden te werden by den toe bare neerigheydt niet en hebben gedaen
apet inde elve Kamer beruendc , ende dat in "\ calengieren vande ovettreders der clvet
tot koe vanden ghenen dic inden ongeli'cke Ordonnantien , hcnluyden excuerende op de
bevonden al werden tor taxatie vande elve generale trangree. Soo ee dat wy gebie
en , ende bevclen allen Ocieren det voor
Kamere.
Ordonnerende voorts dat alle Wielers , iyder Provinrien te doen ncerigh verVolgh

Goudtrneden , Groers , ende leuweliers ge

tegens den infraeurs van dee jegemvoor {.

gt
'
BBB 2

12

Placcaren van de Munte.

ge Ordonnantie: op pene van haren ocien \ijne relatie , die hy ghehouden iul zijn over te
ghepriveert te zijn, ende inhabil vetkleert em

leveren , aenden ghenen daer hy de betalinghe

mermeer ocio te bedienen. Ende ullen de van ijne gedane vacatien vervolgen al.
Ende op dat niemant van dee one ordon
elve ocien zijn impetrabel hnder ander
nantie
en pretendere eenige ignorantie. Or-,
verklaringhe ,onder dat y hen ullen mogen
donneren
ende bevelen den Stadthouder,Can
excueren by i norantie ofce generale ende

openbare tran gree vande voorz Ordon

nantie. Welcke excuatien wy niet en willen
hen van chrde te zijn , maer is one meynin
ge hier inne haer traegheydt ende negligentie

celer ende Raedt des Landts ende Hertoghdoms Gnelre,ende Graefchap Zntphen,Stad
houder , Preident ende luyden vanden bove
Provintiael in Hollandt ende Zeelandt . Prei

dent ende Raet des lants van Uytrechr, Stadt

Ende tot beter obrvatie van dee one je honder , Preident ende R aedt van Vriellandt,
enwoordige Ordonnantie ende verbodt wil Stadthouder van Over-Yel , ende allen ande

te raen.

Fen ende ordonneren w dat de elve inden ren Ocieren ende ucieren vande Geao
voorz Provintien ,allc (ZS maenden , ende oo cieerde eden, dee jegenwoordige oni lette
dickwils meer , als den noodt verheychen Ial , ren van Placcarte alornme binnen den voorlz
vernieth ende verkondight al worden naer Landen ende Provintien te doen publiceren
behooren. Ende laen particulierlick den Fi daermen gewoone is publicatie te doene , pro
ealen van elcke Provintie daer op beunder cederende ende doende procederen , jeghens
toeicht te nemen, op dat y in dee lecke en den overtreders der elver in manieren Voorz,

de materie (zijnde geprivilegeert) ebrnycken onder gratic,faveur,dimulatie ofverdragh.

van preventie te hen den mida ighen ende Des aloo te doene met dieer aenkleeft ghe
contraventeurs, fognderlin e tegens de onacht

ven wy u ende den voorz Ociers een yege

lick in 't ijne volkomen authoriteyt ende on

atne ende negligente O ciers.
Ordonncren voorts ende gebieden dat alle derlinge beve], Ontbieden ende bevelen eenen
Ocieren van )uitie gehouden ullen zijn , yegelick dat y u ende hemluyde' "\ elve doen
te doen den behoorlijcken eedt, in handen van de veraen ende obedieren , want wy bevon
den geirforen exploideur , die tot Publicatie den hebben ulcks tot dien: ende rojt van
van dee jegenwoordige ordonnantie al wer den lande te behooreu- Gegeven Einnen den
den gecommitteert,oo hae de elve Publica Hage in Hollandt den iiij. Augui xvC- fes
"
tie gechiedt 131 zijn , omme dee ordonnantie en-tachtentigh.
. te onderhouden in alle poinen ende articu
By jne Excel]. inden Rade.
len egeen uyrgheondert , welcken gheworen

ex loieur wy tot dien eynde geauthorieert

hebben , ende anthorilren by deen, ende be
laen den elven daer van mentie te maken in

Onderteeckent
D. Burghy-aw

Placcaet wn de Staten (fener-nel , reg/oem de Ducaten ende

andere Overylbe Manica.

Dm 29 Mam'i 1593.

D Ie Staten Generael der Vereenigde Ne pre areren tot de Voorgenomen generale re

derlanden , Allen den ghenen die dele du ie vanden gelde , op den voet ende prijl

ullen ien ote hooren len , Saluyt. Aloo vandenjare : 86. w t'oner Vergaderinge in
omme te voorien jegens de ryinge ende ver Novembri le [eden adden ghereolveert tc
]oop vander Munte , veele ende verizheyden doen op-houden ende ceeren aloodanigh
Muntwerck
indeden
Provincien
communicatien gehoudcn zijn gewee , Daer ingevoert
was, als
teen
voet ende re
orgie&ive
ge
by, ende midts onderoeckende dooriiecken
der elver nge , bevonden is gheweelr, den . nomen ende ghe eltinden voorzjare 1586.

eeren en e princi alen oorpronck van dien Ende tot verrichtinghe van dien Commiri
te zijn , d'onghelijc heyt van de Muntaghen j {en ghechickt te worden by die Vanden Rada
binnen d' cene ende d' andere deer Provintien ' van State inde Provintien , om alle de Munt
ghepleeght : Daer uyt , als nyt een wortel, de yers ende Stempels,ter contrarien gebruyckt

voorz rynge ,verwielinge , e conumptie ewee zijnde,in te trecken : den Mont-mee

van goede ende. ercke Monte is roeyende, ers ende andere Ocieren van der Muntc
lnder vougen,datm wech nemen e de voorz ; repecivelick,ende elcks in : uck ijner Of
ongelijckheydt, oenfmentlick oude kommen - cie te verbieden ,ende te interdiceren voorts
te remedieren de voorz rijinghe ende ver- * aen buyten den elven voet vandenjare 15 86.
loop.- Mts welcken , ende amme de accke te re doen , ende te wercken : Op pene van he
l
rafe

'?

Placcat'en van de Munte.

lrefr te worden als eliriin volghende de dien , ende daer boven op de boete ven chien
Placcaten, onaen eien particulier conent o goude Angelorren voor d'eere , ende t dob
beve] , rot dien geobrineert or re obtineren. bel van dien voor de tweede reye,mer arbitra

, Welcke reolutie den repeiVe Provincien, le corredie : Alles tor lae van beyde onran
Muntmeeeren , Waerdeyns, ende Aa urs ger ende uytgever ten weder-"zijden.
'der elver vervol ens ghein'inueert zijn e, is
Ende belangende de penningen die van nu
eenpaerlick by een ende dandere iheobe voorteen ter vooreyder Munten ghelleghen

dieert, geaccepteerr,de Muntyrs LUCE! Stem

pels ingetogen,ende dordre ende voet 'Vanden

ouden mog'en Worden , 't zy dobbele ot enc

kele Duceten , Rijcks-daelers, ende alle andere

]le 1; 86. hernomen , uytgheondert inden van Wet pecie die mochten zijn , Hebben alle
Lendtch'eppe ven Oiver-Yel , oo We] in re
deelve verkleert , ende verkleren by defn
gard vanden Munte o ten name vanden el Voor billoen : verbiedende die t'ontangen ot .
ven Landtcheppe , a s opten name vanden uyt te geVen rot Wet prij e het zy , Op de ver
Steden, Deventer, Campen, Zwo],oft eenige beurte vende penninghen , oc de weerde van
der elver aldaer gebruyckr , in Welcke Mun dien , ende daer boven ven twee goude Ange
ten veele penningen gemunt "zijn beneden den lotren op elcken penningh, oo Wei tor lee
behoorlicken voet , waer deur gechapen ou vanden ontfenger als nyrgever , voor d'eere,
de zijn de Voorz reolutie onvruchtbeer te ende r dobbel van dien voor de tweede rey -,

blijven , rot groor nedeel ende prejuditie van

de vereenighde Landen , den goeden lngee
tenen der elver,ende onderlin e vende corn
merce,bendelinge ende trejc e. Weerom
me, ende Want de wey eringhe der Provincie
van Over-Yel ende rye eden eldaeris te

mer arbitrale correaie. De voorz verboden,

verklaringen , ende penen edr-houdende en

de gheduerende ter rijdr ende wijlen toe dic

voorz van OverYiel hen eeduelick ullen
hebben geconformeert, mer den algemey nen

voer,ende behoorlicke ordre ende regulen,En

gben dwelvaren vanden Lande , d'unie Vende de der daer van b contrarie edie ende pu

Provincien , ende den rraete mer bare Maj. blicerie by ons te oene, gebleken lal zijn.
Ende rot meerder verieeckeringhe vanden
ven Engelandt opgerichr,tegen den elven van
Over-Yel geproteeett is ghewee , confor Lande ende goede Ingeetenen ven dien,Heb
melick one voorz reolurie , lnder vou hen , ben verboden ende geinterdiceert , verbieden
dar Voorts reeerr , ende jeghenwoor click ende interdiceren wel expreelick by deen
noodi h wordt in deln ,vooren te zijn by allen ende yegelicken , t zy inwoonderen , ofc
ou ante middelcn. Ende hoeWel rnen ver vreemdelinghen binnen dee Provincien han- ,
ooraeckr ware , ende het kere middel ou delende , ven wat aer, quelireyt, or conditie
dc ween re verbieden, endc voor billoen te die zijn,te doen eenige toevoeringe ende leve-'
verkleren alle de penningen by die van Over ringhe van materialen , or pecien van goude
Ycl Voorz ederr den jare 1586. herwaerts ende ilvere uyr den {elven hemeyne Provin
gedaen munren regen d behoorlicken voet en cien, eden ende plaeren er elver, o , ende"
ordonnante , Nochtans omme by ulcke ver tot de voorz Munren van Over-Ye , t zy
biedinge niet re inrereeeren den ghemeynen Provinciale oft vanden eden eldaer,te lamen,
*cours vende handelinge, ende ghemeyne leec ot byonder, oft eenige penningen aldaer ge
ke : Ende dar oock Voorhanden is de generale munt herwaerts in te voeren , Op pene van
redudie vanden gelde tot den prije ende voet conietie der materialen ende(penningen re
v-anden jare : 586. by de Welcke oodenigh petivelick, ot de weerde van ien , in geval
Verbodt bequamelicker fel konnen worden le de toevoeringe, leveringe, or weder-invoe
geeeaueerr. S O O 1 S T dat wy by de ringhe alreedrs ghedaen Were , ende beween
liberatie ven dic vanden Rede ven Srate , ende konde worden , ende boven dien op de ver
ghehoorr t edvijs van de Genereelmeefers beurte ven honderdt gouden Angelotten op
vender Munte , Hebben gheordonneerr ende yeder merck goudts , ende twintigh Angelo:
ordonneren by deen by proviie, ende rot dat ten op yeder merck ilvers, ter contrerien uyt
by ons neerder ende abolutclick al worden geVQerr , gelevert , ot weder ingevoerr ,vOor
d'eere, ende op lijcke pene voor de tweede
Verien ende gediponeert.
E E a s 1- belenghende de penninghen voor reyiz , ende daer oven gei;havotteert te zijn.
Ordonnerende ellen Ocieren ven ]ui
date deer in Over-Yl gemunt , namentlick
cle Ducaetgens mette twee hooden , Det van tie binncn den eden ende ten plarten lande ,
nu Voortaene ende tot neerder Ordonnentie ende voornementlick den Ficalen van yeder
els vooren , de elve getolereert ullen Worden, Provincie, te nemen goet cherp opicht, ende
te doen neerigh verVOl h , omme te achter
helen de voorz toevoergers , leveraers , ende
ven tot hooger prije als voorzis,0p verbeur invoerders , ende dic te reen by den penen

tot drye uldens thien nvers't uck: Ver

biedendee elve re ontangen ende uyr te ge

te vende elve penninghen , oft de weerde van boven verkleert. Ordonnerende den Raden
B BB 3

Pro

r4

i Placcaten van de Munte.

Provinciael, ende allen Magiraten van e ionorantie en pretendere, ot onwetenchap

den ende ten platten lande, elcks inden ijne, te daer aen hebbe : Ontbieden wy daerom ende
procederen tot 'condemnatie van de voorz , bevclen onen lieven ende zeer beminden den
penen ende amenden , onder weygeringe oft , Staten, Stadthouders ende Gede puteerdc Ra

uytel, om wat ecke het oude mogen zijn. l den vande Provincien repeive , van Gelder
Ende aloo in recard van de onachtem | landt ende Graechap Zutphen , Hollandt ,

heydt van veele Oicieren , ende dat dele je : Zeelandc ,Uytrecht, ende Vrieandt, ende al
genwoordige zijn ecrete delien, dicil om len anderen luiciercn , Ocieren ende Die
t'achterhalen , wy benoodight zi]n ghewee [: naren , des Verlcht zijnde . Dat y dCe alom
eenge crete ordre te \lellen , omme de con j me doen verkondigen, uyttoepen, ende publi
traventeurs van de oneOrdonnantie te ach ' ceren, daermen getvoonlick is uytroepinge en
terhalen , Hebben daerornmegheordonneert , ' de publicatie te dome. Laende mede den

ende ordonneren by deen , allen Ocieren , Stadthouder,Cancellier,Preident ende Raden

van I]uitie , Capiteynen ende Ofcieren van : Provinciael , den Advocaet Ficael , ende oock
Oor oge,ende anderen, den peroonen by ons den Procureut generael , ende allen anderen
daer toe gecommitceert, te aercn met Die } Ocieren , Rechtcren, ende Iuicicren vande

naers van Iuitie, oft Soldaten repeiveliclr, ' ten eynde ly de voorz materialen,penningen, ,
ende peroonen , met goede Verekcrtheydt , j'
ende fnder periCule moghen leveren , ende ]
ellen in handen van die vanden Rade voorz:

Voorz Landen ; Mic aders Admirael , Vice

admiralen , allen Over cn , Colonnellen, Rit

meeeren,Ca iteynen, Ocieren ende Bevel

hebberen, de e onf Ordonnantien ende Beve

len tachtervolgen , ende doen achrerVOlgen :

op pene, in ghevalle van weygeringe ote ver- " Procederende , ende doende prOcederen te
treck,van privatie van heute ocien,ende bo ! gens den overtreders van dien , onder ratie ,
Ven dien op arbitrale corree, Alle de penen aveur , dimulatie , oft verdragh : Allo
boven geroert , te applicercn aen den ghenen , : elvc tot dcr Landen welandt noodi h be
ende in manieren als die by de Ordonnantie vonden hebben- Gegeven in 's Craven-%aphe
vanden jare 1 586. gheordonneert zijn gheap den negen-entwintighcn Martii , xv. d pliceert te worden : Uytgheeydt den ghenen ' en-tnegentigh. Was geparagrapheen . Tu!
dien by particuliere commie anders gheor- [ Huck-o'. .Onder ondt : Uyt beve] van mijne
donneert ende gheaccordeert ullen zijn , ofr Heeren die Staten Generael der vereenighdc

worden , den welcken fa] gewerden t inhou : Nederlanden.

Ter 'relatie vanden Rade van

den van bare commilie.

State der elver , Onderteyckent
Ende op dat van dee one Ordonnantie,
Verbodt , ende verklaringhe niemandt eenighe '
(Zr. Huygm.

Placcaet Prowioneel , op dengenerale Stil/Zam wn allen

bet Muntwerckz'n de Geum'eerde Provintz'en, Martinez:, Sfede ende anderepizzet

n in dehlzfe, voor bet loopefzdejaer xv ver-m-tnegentic]; , mid/gad: de redue

wand-m court van alle Gouda ende Sileere Permingben , o]) den voet wm het-' Plateau

gle-emanu: in ': [aer xfac- Lxxxt/j.

Dm :. Septemb. 1594.

D Ie Staten Generael dcr vereenighde N - cours vanden gclde. S O 0 [ S T, dat wy

derlandtchc Provincien, Allen den ghe de ecken vonrz overghemerckt, om torte
' nen die deejeghenwoordighe itllen ien , ot Voorz otdrc te commen, voor eer verboden,
hoorenleen,Saluyt. Doen teweten: Aloo ende einterdiceert hebben , Verbieden ende
men dagelijcks verneemt groote ongeregelt

intercficeren mits deen alle Hegemunten ende

heydt,VCrloop, ende rijinge in 't uck Van de Hegemunterijen inde voorz geunieerde Pro
Munte, boven den voet by de Ordonnantie vincien. Ordonnerende overulcx dat niemant '
vanden jare Lxxxvj. gheatueert, tot uytne als Muntmeeere, Waerdeyn, Aeyeur, Ylr
mende chade, ende nadeel vanden aet van nijder, Mnntgeelle, ot andcrins, ooclt niet
den Lande , ende goedeln eetenen van dien, als wielaer,ofte leveraer o odanige munte
Herkommende principalijc uyt de ongelijck en la] mogen wercken, handlelen , oceleveren,
heydt vande Muntagen in d'eene , ende d'an op pene van alomme achterhaelt , ende metter
dere Provincedghepleeght , mitWelcken van doodt , ende concatie van oederen gerat
te worden , niet jegenaendge eenich particu
noodc is naer er te vooricn, ende ordre te

ellen op de gelijckmacighcydt vande Munt lier Odroy , content, ordonnancie,ofte Privi

agh, ende generalijck teghen alle Hegemun legie den felven by eenige Heeren , Colle ien,
tcrye , vervalchinghe , ende rijinghe vanden ] Magiraten , oft anderen gegeven. Ver aen
voorts

Placcaten van de Munte.

1)

voorts datalle die aliene die tor ulcx haer con- oft de weerde van dicn , in ghevalle het trani:
ent ghegeven , clie plaete , ende gheleghent- * port alreede gedaen ware, ende boven den o

heydr , verleent , ende daer van eenichins ge de pene van honderdt goude Realen voor elcE
promert ullen hebben,geacht,ende ghehou- 'marck goudrs, ende twintigh goude Realen
den ullen worden als toeaenders ende me
deplegh'ers vande voorz excecn , ende deli
ten , ende overhle rae mede onder-wor

Voor elck marck i-vers,ende Van meer,oft min

naer advena nt voor de ecre reye. Voor de
tweede rey op dc lve verbenrte ende pene,

pen te zijn'e na de ghelegentheydt det ecke. .ende boven dien criminelick aen den lijve ge
Hebben voorts gheordonneert , ende ghea rat te zijne. Ende indien y die voorz boe
mem , Ofdanneren ende ameren by deen , - ten , ende amenden niet en mochren furneren ,
dat gheduerende het gheheele loopende Iaer -ullen aen den lijve worden gherat na ghele
van XV. vier-entnegentich generalijck het gentheydt vande aecke. In welcke penen wy
Muntwerck inde voorz geunieerde Provin oock veraen gdzouden te ween alle die gene
cien, uartieren, eden , ende andere plaeten die totten Voorz tranporte ot vervoerin he

al op ouden,ulcx oock dat geduerende t el

helper: aerenpt eenighins favorieren %nl

vejaer , -gheen Muntmeeere van de elve re .len , al waer tlo dat hen die penninglien , ot

pecive Munten, en al mogen munten , doen, oe niet toebehoorden.

of: laten munten , cock niet opten voet vande

ordonnancie vanden voorz jare Lxxxvj. op

Nde al is r ,dat ten aenien dopeygerin

ghe , e'nde rijinghe vanden cours van alle

-t conent't-welck hy oude moghen hebben ,

o: 'kryghen vande State-n va'n' eenighe der goude , ende ilvere gepermitteerde' pennin
Voorz Provincien in 't particulier , }haerlieder gen teghen de voorlz Ordonnantie van 'rjaer
Gecommitreerde R'aeden , ofre'ed'en der el Lxxxvj. is ingekropen,ende van tijt te tijt toe
ver , onder wat ghereehticheydt , ofte pretext ?enomenbuyten de publicqne anthoriteyt,tot
t-llve hem gheoirlor ; oc toeghelaten ou de chadeende nadeel van den aet van 't Landt,
zijn , oc mog'hen worden, o

piene' oo wat

wy de elve ryin he met goede redenen t'el

Muntmeeer , ot ander Ocier , oft gheelle {eos-',- ende -t'een erreyi: mette jegenwoordi

vande Mance t'eeniger tijdt, ende-'plaete ach -ghe pnovilonele ordonnantie aellen,ende
terhaelt izl worden contrarie van deen het den voorz cours opten voet vanr voorz jack
Lmvj- brenghen , ende houdenouden mo
gen, hebben wy 'nochtans om te- verh'oeden de
meee chade van deg-herneynte, ende andere

Muntwerck gheexerceert te hebben , van in

rjnenpriven naem daer-voeren te moeren
verantwoorden , ende aen den lijve gerat te
Worden : 'ghelijckooek goraft lullen worden

goede conderatien racdmer geacht, gedue

die ghene die deln entegen in 't munten con .rende den voorz il-andt van munten , ende
enteren ,ende het Muntwerck aeren ul ter wylen op cene ecnparighe . ende generale
ordre op't Muntwerck [al Worden ghereol
rende dies niet te min die penningendie hier iveert, den cours vando voor-z goude, ende l

len,na de gelegentheydt der aecken : Verkla

entuchen iillen worden gemunt't zy opten vere epermirteerde penninge115michaders

mein van : R'ijcke ,ot Provincie van alnu vana le andere die egenwoordigh in den lan
voor aldan billoen. Mede verbiedende, ende de loop hebben, in e voorz ordonnantie van
interdicerende wel-expreilicik eenen yeghe den jare Lxxxvj. niet geeipreeert, in drije

lick te voeren ,dragen , oft doen voeren , ende . navolgende termynen-re re uceren , ende We

dragen op ulcke Mnnte eenige goude ,oft il- ; der brenghen opten voet van den elven jare
v_ere pemingen , noch oock eenige materie in Lxxxvy voor oo vele elcken penninck in den
mae , ofre lingote , oft andere materialen be- . cours (Zedert bevandcn wort gereen te zyne,
quaem om monte daer van re aen , cpte ver- alles gelijck hier naer van pecie tot pecie ver
benne der voorz penningen,ende materialen, klaer-t ende uytgedruckt is.
.

Den xv. Septembris Anno xvC- xciiij.

Den :. Now.-mb;

Den x. lannarii

date van de publicarie dees

.in ': elvc jaer.

An, xvC-xcv.

D En Angelo: van Engel-ant van xlviij. int

marck
- v guld. vz uyv.
Den dobbelen Rooen-Nobel van Engelandt .
van xvj. in \ marck
- xvj guld.

v guld. iiz uyv. - v guld. jz uyv.

xv gu]. xij ny. - - ' xv guli iiijuy.

Den enckelen RooenNobel van Enghelandt

van xxxij. in't marck, midtgaders de halve
- ende Vierendeelen na advenant.
'

Den Henricus Nobel van xxxvj. in 't marck

'
ivij gold. iiij ny.

D Angelot met de 0 opt fchip -v gul.iiij .

vj gul- xviij uy.

vga,,

.vj.g uld. xiij. uy.

iiij gu]. xvj uyv.
Den

16

Placcaten van de Munte.

Den xv. Septembris Anno xvC- xciiii.

Den-x. Novemb

dare van de publicatie dees.

in '; elve jaer,

Den :. knuaril
An. xvc- XCV

Den Souverain gemunt by den Koninck Hen

rick ven Engelandt - v guld. v nyv, - vguld.iijuy. Den gouden Reeel van xlvj. in 't merck
v gold. vij . - vguld.iiij ny. Den halven gouden Reael van lxx. ende een
viij=- deel in 't merck - ij gul. xiij uy. - ij guld.:tijuy- Den gouden Carolus golden van lxxxiiij. in :
merck
xxxiiijz uy. - miiijuyv.

mijz uyv.

De nne-Croon van Vranckrijck van lxxij.

in't merckmid eders de Vleemcbe Croo
ne van lxxj.
e drie queer-t in 't merck
iij guld. iij uy.

iijguld.juy.

De onde Ftenche Croone van lxxij .in't merck

iijguld. iij uy. '
Den gouden Leeuwe van lix. mt merck
iiij guld. j uy.
Den gouden Bourgoenen Ryder ven lxx. in "\
merck
iij guld. :: uy.
't Gulde Vlies vi liiijz. in't merck iiij g.viij &.

- iij guld.ijuyv.

- vguld.juy.
- v guld. ij uy.
.. ijguld.xj uy.

- iij guld.juyv. - - iijgnld.

iijgul.xviijuy. -

iij guld.:rv Ruy.

- iijguld.ixuy. - iiij guld.vij uy. -

iii) guld. vj uy.

iijguld. viij uy.

Den Andries gulden van lxxiiij. in't merck

ij guld. xiij.{uy.
Den VVilbelmus childr van lxxij. in r merck
ij guld. xij u .
t Schu 'e venlxxiij. in't merck - iij g. iij .
Den P ' ippus golden van lxxiiij. in't merck
ij guld. iiij uy.
Den Philippus Clinckaerr - mv] uy.
Den grooten Cruyaet van Porrugeel van vij.
in t merck

xxxvj guld- : uy.

De dobbele Pioletten ven Speignien van
xxxvj. in "\ merck
- vj guld. vj uy.
De enckele Piolett van Spaignien ven bari].
in t merck
- ii] guld. iij uy.
De dobbele Pioletten van ltelien ven mv].
in 't merck
vj guld. j uy.
De enckele Pioletten van italien van lxxij.
in t merck
iij guld.
Den groocen Reeel ven Ooenrijck ven xvjz.
in \ merck
xv guld. viij &.
Den halven, ende vierendeelen m advenent.
De Ducar ven Hungarien van lxx. in't merck
iij guld. xj uy.
De Duceren ven Portugael , ende de ghene
ghemunr in 't Rijck van ha:. in 't merck
iij guld. :: uy.
De dobbele Duc-eten van Spaignien van xxxv.
in t merck

vij guld. iiij uy.

ij guld.xj uy. - - ij guld.ixuy.

- ijguld.xuy. - ijguld.ixuy.
- iijguld.juy. - - ijguld.xixuy.
,- ij guld. iij uyv. -_- _ ijguld. ij nyv.
- mvguld. - - - miij guia uy.

. nguld.iijuy. . . nguld. '

- iij guld. j uy.

- - iijguld.

- vguldntviijhiy. vguld. xvj uy.

- ij guld.:eixuy. - ij guld. xviij Ruy.

- xiiijgul.xvjuy.

- xiiij gul.vu.yv.

- iijguld.ixuy.

iij gu]. viij Ruy.

- iijguld.ixuy.
*

Vli gddo

'

.iij guld.viij uy.

vj guld. xvj uy.

'

Den enckelen Duceet van Speignien ne adve

nanr.
Den gouden Cailiaen van liijz. in 'r merck
iiij guld. vii' uy.
De Croonen ven Portugael met den ironen
vanven
ha:.Portugael
in 'r merckmetdlen
ii" guld.
V il.
Dekruyce
Croonen
langhen

kruyce ven ho:. in 't merck iij guld. iiij .

De dobbele Ducaren van Italien van mvj.
in 't merck
vij guld.

- iijguld.iiijuy.

iij guld. iij uyv.

- iijguld.iijuy. -

iij guld. ij uyv.

" vi guld.:vj uy. : Vizuld-xiinyvs

Den enckcleu Duceet ven Italienne advenant.

Den

Placcaten van de Munte.

Ben xv. Septembris Anno xvC- xciiij.

date van de publicatie dees.

:7

Den :. Novemb-

Den !. Ianmri '

in ': elveiaer.

Den Millerees van Portugael van xxxij. in t

tnarclt
vij guld.j uy.

An. xvc. xcv.

'ngul.xviiju'y. - vj gul.xv".
ii]guld.ixuy. - iijgr. viij.

D halv' Millerees van lxiiij.int marck iij g.x il:.

De Goudtguldens van Duytiandt van lxxv. in :
marck
ij guld.xij uy.
Den Davids Gulden
ij guld.
D Gelderln Ryder van 78.in't marck mvij..

ij gu]. vij &.

ij guld. : [lilly

ntxvjuyv'.

- '-

xxxvuy.

De Guldens van Campen,Deventer, Swol, e de

Clemmer ul. van lxxvj. in 't marck xxxiiij [l'.

De Reoiino els ghemunt, ende gea ben in de
repeive vereenighde Nederlan che Pro

vijgul.xiij lluy. - vijg'ul. ix'o

vintien van xxxij. in t marck vij uld. Xvij .

Die Vlacmche Nobels van xxxvj. in t marck , h
Wel de oude als de nieu'We , gheduerende de te

'enwoordige oorloge geagen in dee repe

ive vereenigde Provintien - vj gu]. xiij. &.
Den dobbelen Ducaet met twee hoofden ende

nguldntuyi

vj gul.vij h

vj gu]. xviij uy. -

vj gu]. xvi Il,

t wapen van S aignien , inde repedive ver

eenigde cher antche Provintien geagen,

Van xxxv. in t marck

vij gold. ] .

Den enckel' Ducaet inde geu'nieerde Provintien

repeive geaglien m'etten :. hoofden er'i het

wap van Spangien,van lxx.int marc iij g.x il.

nj gold. ix uy.

- iijguldwiij.

iij gold. ix ny.

De? Hollantchen Ducaet,mede oock die inde re

peive Nederlantche eunieerde Provintic

geagen zijn volgende ordonnantie vanden

]are 1 586. van lxx. in 't marck iij guld.xj .

iij gul. viij .

Den dobbelen Gulden 'van t Nederlant genaemt

Star Croone vlmjz. nft marck ij g. xij .

ij gilld. ! nily.

' lj gl-lde Vili &;

Den Gelderchen ende Vriechen gouilen Ryder

ij guld. xix uy. - ij guld.xviij o

van lxxij. efi een acbte-deel in't marck iij g.

De nieuwe goude penningen van Portugael met
ten korten kruyceMeende de vier vijde-dee

len van '. Millerees

v guld.xij uy. -

v guld. xvj ,

vguld. viij.

De dobbele ende de halvc naer advcnant.

Silvere Munte.
Den xv. Septembris xvC- xciiij. Silvere Man

Den x. Novemb.
in t elve jaer.

tc, oo dic tegenwootdigb ganck heeft.

DEn Engelchen Schellinck

X uyv.

x uyv.

Den :. lanoarii
An. xvC- xcv,

De halven, vieren-deelen, ende minder ghe

deelcen naer ad'venant.

Van elijcken de derdend'celen van den Enghel
il: n chellinck, in t Engbelch ghenaemt a
. great,de dr_ie to't
..
.
-

..

D'eu lilveren Philippus daelder; midtgaders den

nieuwen \ilveren Reael inde vcreenighde Ne
derlanden gemunt op den voet , ende volgen
de de ordonnantie , van den jare 1 5-86.

Den halven, mede oock die gemunt by den Her

toge van Alenin, naer advenant.
De vijfde ende minder jedeelten vanden Pbili pus daelder , ten pry e Van de lce permiflie
desjaers 15-86.
Den ilveren Carolus ulden
. '
De Bourgoenche da ders metten kruyce ; mitl
gaders de Rijckxdaelders,ende die op den voet
van t Rijck gemunt zijn in de Nederlandche
verecnighdc Provintien
.
.

ij gui. lejzuy. - ij'guil.x;

xx'xmj uyv.

xxxiij uy.

';
_ ij guld. vj uy.C C- Cij gul.vu yDe

Placcaten van de Munte.

18

Den xv. Septembris xvC. xciiij. Silvere Mun

te, o die regenwoord ig ganck heefr.
De halve ende vietendeelen van dien naer advcnant.
Den Hollandtchen Daelder metten Leeuwe
De halve rraer advenant.
Den Staten Daelder
.De halve naer advenant

Den x- Novemb

Den :. Iannarii

in t elve jaer.

An. xvC- xcv.

xxxvij uyv. xxxvj inyv.

ij guld.

'

ij gold.

Den Silveren Ryder van Gelderlant ende Vrielant

'

.,

..

De halve naer advenant.

Dc Uyttechtche ende Gelderche Daelders Anno

Lxxix. gemunt
.
De halve naer advenant.
De Spaenche Realen van achten die ghewichrigh

miij nyv.

- ' mijuyv.

- ij gnl.v . - ij gul.iij .j blanc.

zijn ende anders geene
De Realen van vieren,cnde minder gedeelten by pertinente pccicatie aen te teeckenen de
ghewichtigh zijnde nae advenant.
partyen , ote pecien metten prijs vande pen
Alle andere Silvere payernenten ten prije als ningen die zy iillen ontangen , ende uytgllD
die bydcn Placcate vanden jare 1586. zij ven, van Wien die ullen zijn gekommen,ende
gepermitteert.

aen wien verreckt , ende op wat dach , daer

Item alle goudc ende Silvere lichte, gechroy van Zy t allen tijden ullen gehouden zijn ex
de, ghelapte,ghenagelde,ende derghelijcke hibitie te doen haerlieder Wetri e overigheyt,
' penningen worden verklaert voor billoen, ende repetive ocieren der e ver , op ene
naer de forme, e inhouden vanden Placca ocien
van gheu
te worden
van haerlieder
endleendeerr
daer-enboven
te verbeuren
vier
te e Ordonnancie vandenjare xvC. lxxxvj.

Erbiedende , ende interdicerende eencn

yegelijcken de voorz Goude, ende Sil
vere penningen te preenteeren, u \ te geven,
ote ontangen ten hoogeren rij e dan in de
ln geordonneert is opte vet eurte vande el
ve penningen , ote de weetde van dien , ende
. daer-en-boven van chien ponden van xl. groo
ten t uck op elcken penninck ter contrarien
van deln gcprenteert , uytgegeven o ont

dobbel vande p enningen die zy hiettegen ont

angen ende uytgegeven ullen hebben.
ltem om te weeten,ende voorkommen den

cours van eenighe nieuwe penninghen by de

voorz ordonnancie van t jaer lxxxvj. niet e
perrnitteert , ende die van buyten inde g e
unieerde Provincien fonde mogeu Worden ge
brocht , hebben wygeconenteert ende ac
eordeert, conenteren ende accorderen by de

fangen,plaere hebbende de elve verbeu rte o en , datdie genetael-Meeers vande Munte

Wel opten ontanghet als uytgever , ten ware ulcke nytcommende penningen ter Aay ul
dat een van beyden teronts naden onranck, len brengen inde eden, ote plaetin,daer zy
- oc uytgheve \ lve eyr aenden Ocier aen eer ullen uyrghegevenpfte vernomen wor
gave, in welcken gevalle de elve aengever,het den , ende indien de elve beneden den voet in
2y uytgcver, ote ontanger vande voorz ver alloy , ot gewichte bevonden worde , hebben
beurte vry,ende nijt al zijn,ende boven dien wy gcauthorieett ende authorieren by deen
genieten het dergendcel der elver verbeurte. den Staten vande Provincie hate ghecommit
Ende by (00 verre eenighe ontangers van teerde Raeden, ende oock den Ociers, But
, ants gemeyne penningen , ende van particu germeeers,ende regierders vande ed daer
liete Provincien,Treoriers, ontangers , ende inne t elve valt , den loop van aliilcken pett
Rentmeeers van eden , det elvet Commi ] ninck , ote penningen te verbieden opte ver

en , Clerckcn , ende andere dierglielijcke pu .

blijcke peroonen , hen oo verre quamen te [
vergheren dat y bevonden , ende achterhaelt ,
wierden de voorz ghepetmitteerde gonde, e
ilvere penningen toc hoogerenprijs t'ontan-

beurte vande uytgegeven, ende ontang vet

boden penninghen , ende de weerde van dien.
Welveraende dat dieBorgemeeeren gehou
den iillen zijn van ulcken verborh die Staten
van haerlieder Prvincie , of: haetlieder ghe

gen,
ende nytiste, geven,dan
by ende
dee ordonnan
Rad
teronts cevoorts
adverter
om
cie verklaert
Ordon neren
atueren, ,. committeerde
dooride elve ons
aengegev,e
daette
dat deelve,die )enen boven verhaelt,repei l g generalick verien te worden na behooren.
velijck dobbel ullen betalen.
Alle welcke penen ende amenden boven
' Ende omme in 't licht te moghen brenghen l verklaert bedeelt ullen worden achtervolgen
die fautcn die de clve-Ocieren nade publica- '; de , ende opten voet van het voorz Placcaet
tie van deen hierjeghens ouden moglren be- ' van\Velveraende
het jaer Lxxxvj.
dat de Priovincien, repet
gaen , Ordonneren wy elcken van hen voorts
ne te marken , ende houden cenen beondeten ve eden , ende leden der lvet mette jeghen

blazert , or ligghcr-boeck ,- ende daerinne , woordighe toelatinghe vaniirceantie van het

Munt

Placcaten van de Munte.

]9

Muntwerck , ende reduic vanden cours van men gewoonlijck is uytroepingc , ende publi
den gelde niet en worden vercort , ot verna carie te doen. Leende mede den Stadthou
deelr in der elver hebbende Munts regelen, der,Cancelier,Preidenr ende Raeden Provin

ot gerechticheden, hoedenige die mogen We

cieel , den AdvocaerFicael , ende oock den

en, vetkreghen vanden heylighen Rijcke , ot

Procureur gcnereel , ende elle andere Ocie

anderms.

ren , Rechteren ende ]uicieren Vende voorz *

Ende rot beter obervetie van dec on je

genwoordige ordonnantie, ende verboth, or

Landen , Mitigaders den Admiralen, Vicead

donneren wy,der de elve inde voorz Provm

eren, Ca ireynen,0cieren,ende Bevelheb

beren dele one Ordonnancie ende Bevelen
t'achterVolgen, ende doen achterVOl-gen. Pro
cederende , ende doende procederen teghens

cien van drye maenden re drie maenden vcr

nieut,et"1 verkondicht el worden na hehooren.
Ende op dar niemenr van de onei ordon

miralen, allen Overen , Colonellen, Rirmee

nantie en pretendere eenige ignoranrte , ont den overrreders van dien , onder gratie , fa
beden wy deerom ende bevelen onen Lle veur,diimulatie oft verdrach. Aloo wy r el
ven,ende welbeminden den Staten, Stedrhou

deten,en5le gedepureerde Raeden vende Pro

ve rot der [enden welandt noodich bevon

den hebben. Geneven in s Gravenhage in on

vincien repeive ven Gelderlant,ende Grecf Vergaderinge den ij. Sepremb. Anno xv C.
chap Zurphen , Hollandr, Zeelent , Utrecht, vierentnegentich. Was gheparagrapheert I.

Vriellant , Overyel , Stadt , ende Lendt ven Hottinga v'. Onder onr gechreven: Ter
Groeningen ', ende allen anderen ]uicieren, Ordonnancie vende voorz. Heercn Staten
Oceren, ende dienaren , des verocht zijn

Gencreel. Onderteeckent

'
(. Aer'n.

de, dat y dee one ordonnantie alomme doen

vetkondigen,uytroepen ende publiceren,daer

lnruft'ie voor d'e l/Vzlaer: .

Y onderlhreven Reden ende Gene
rael - meeers vender Munte deer '
Vereenchder Nederlenthe Provincien, doen

te weren dar Wy ghebruyckende d'ordinaris

macht ende qualiteyt oner oicien , ende in
krachre der exprele authoritie vende E. E.
.Heeren Generale Staten der vereenichde Ne

Den 3 [amar-ii 1595.

bruycken van dee tegenwoordige commie
ende conente onder eenighen wederant,
meet veel meer den flven doen ende gheven,
des verochr zijnde, alle hulpe,eddres ende by
andt , des t'oitconden hebben wy de mer
onl ghewoonlicke hendteeckenen onder
chreven ende beveichr, opten
'

derlandrche Provincien , Om r goet rapport

det ons ghedeen is ghewee vanden peroone : lnrutie voor

Will
ende
van
zijne
ge
van
elacr binnen der Stadt van
Na
trouwicheyr , nurheyt ende erverentheyt in t de welcke hy gehoud el zijn hem re regu
uck vende Wielc , hebben den elven ghe
ler in t uck vende elve ijne ocie;
committeert ende commitreren by deen om
van nu voortaen te houdemexerceren ende be !. I Nden eeren (al hy gehouden zijn , ge
adelijck in 't openbaer voor zijnen
dienen die
\Viele
Stadt
van daer "
ende
anderebinnen
Stedende
ende
Dorpen

winckel uyteende re hebben , die Sc hotel or

Neppe met den wapenen der vcrcenigde Pro
vincien ghechildcrt , ten eynde een yegelick
rialen ven Goode ende Silvere , midtgaders mach weren dar hy rot ichks ghecnmmirteert
den verboden ende voor billoen geechte pe y , Op pene ven vijRingulden oo menich
cien van gelde hoedench ende van war oorte mael hy des in gebreke bevondc' oude Word'.

ontrent gelegen, Ende aldecr van eenen yege

lijcken re koopen ende ontanghen alle Mete

2. Se] ghchouden zijn gheadelick op zij

nen
Cnmptoitc ore rafel re houdenlig en een
len die rechte weerde in goede ghevalueerde
copie
of: exemplaer der nieuwer Or onnen
Munte , Volgende d'Ordonnancien ende In
tie;
mirgaders
van den Figurcn ven all Gou
rudien vender Munte ghemaeckr ote noch
die mogen zijn, Ende voor den elven te beta

te meken. Veroecken daerommc voor ons ,

ende dien enverminderrptdonneren ende be

den ende Silveren penningen by die elve geva

lueert , Ommehem in alle voorvallende taken

velen van wegen de voorz E. E. Heeren Sra daer naer te teguleren , ende den ghemeynen
ren Generael ende den gemeynen Lande,allen man die hem des veroecken fel, onderrecht te
uiciercn ende Ocieren der elver Provin doen o wel op 't gene aengaen mach die pryc
cien dien dit eengaen al moghen ,dat y den ende valuate dcr penninghcn, els den behoor
voorz
in : cene
dendepen
ocie licken gcwichre ven dien,
ven Wielaer aengaen , ende
ldaer van

3. Sal voorrs meet gehouden zijn geadc.

deren [al mowen , doen laten ende ghedoogen lijck opten elven ijnen Comproire te houden

ruelijck ende vredelijcke genieren ende ghe * ligghen die Caerten or Manuele , oo hem by
CCC 2

den

2o

Placcaten van de Munte.

den Generael-meeers vander Munte gelevert

koch: ende ontfangen, tc leveren ende eyn

ullen werden, inhoudende die weerde van den [In ter Munte , vande Provintien daer hy
Marck , once , engele, ende aeken , van allen woonachtigh is , ende daer onder by orteert,

den principale pecien van Goude ende Silve o hael: hy deer eenighe merckelijcke quanti
ren Munte , So wel ghevalueerde als ongheva teyt vergadert al hebben. Te weten, tot drie
lueerde, welcke Caerten.ot Manuale , hy ghe

marcke Cours, ot dertigh marck Silvers, on

houden al zijn te verthoonen den ghenen die der de elve te mogen verkoopen, permuteren
hem eenige der elver fullen willen verkoopen, of: beeden elders ot aen anderen,in wat ma
ende leveren tot haere vermaninghe , op pene nieren dat het zy , alles op pene iu d' Ordon
beorepen. ter Munte
van thien Carolus guldenen , oo menighmael nantie
9. ende
EndePlaccaet
die voprzclchrnghe
hy in gebreke bevondcn oude worden te beb
ben gereet o ijn Comptoir die voorz Exem ghedaen zijnde. fa] hy ghehoudcn zijn des aen
plaren van FOrdonnantien met de Figuren, teeckennghe te doen op jn Regier vande
mitgaders die Caerten e Manualen voorz. qualiteyt ende quantiteyt van de elve , ende
4. Sal gehoudcn zijn te betalen ende ghe op wat dag die leveringe van dien gehiet is,
ven all ende een ye elijcken die rechte weer ende die betalinge daer op gevolght , mede op
de van den voorz pecien Van goude ende il pene in dOrdonnantie begrepen.
10. Sal niet mogen bicquetteren eenighe
vere, begrepen in de Voorz Caerten ende Ma
nualen , o de elve aldaer by den marck, once, gouden oft ilveren penninghen, verkielnde

ende enghel e verklaert zijn, tjyt te brenghen, die ware uyt d lichten, omme die lichteu uyt
onder eenigen atreck oft de alcatie van ala te geven , ende met den waren ijn projt ce
ris , loon , laekagie , ot onkoen , alle welcke doen , mede op pene in den Placcate begre
van de omme aldaer ge-expreizert agetogen pcn.
1 r. So wanneer hy al vernemen ende ' ver

zijn , deWelcke over iulcks uyvers ghelts Ver

aen dat eenige gouden ore ilveren pennin
;. Ende aengaende die pecien, van Gon gen niet gevalueert ende tot pty gheelt by
de ende ilvere Munte , niet be repen in den d'Ordonnantie hier te lande inghevoert, cours
lven Manualen ; midtgaders en materialen ende ganck onder die ghemeynte beginnen te
van goude oft ilvere in mae,cendree,grenail nemen , al hy ghehouden zijn des te adverte
le oft lingote , al ghehouden zijn voor den fl ren den Generael - meeers vander Munten
ven te betalen die gherechte weerde, nae als Voorz, onder des in gebreke te zijn , op pene
hy die byder toute al konnen weerderen en van privatie van ijn ocie.
de ondercheyden, op {ynen eedt in deen ghe
12. Generalijck o wat iaecken ullen ko
daen , aftreckende voor ynen {alaris ende on men tot ijne kennie daer door d'Ordonnan
koen van melten, den vijti hen enninck tie van der Munte geledeerr, gebroken, of: in
van de weerde der elver,ende Eovn ien noch eeniher manieren gealtereert oude moghen
op de materien ofte pecien van goude alleen wer en , : zy in \ begheven ende ontfanghen
aen werden.

lick komende beneden den voet des Ducaets, vanden penningen by deOrdonnantie niet ge

den tachtentighen penningh van de weerde valueert , ote vanden ghevalueerden tot hoo
der elver, voor de onkoen van't cheyden. ger prijle dan by dOrdonnantie verkleert, oft
6. Op Welcken loon hy gehouden l zijn in t vervoeren vanden materialen buyten den
te hydcn in ucken alle de, penninghen van lande oft tot vreemde Munten , ofc in t ver

Goudt ende Silver , o hae by die gekocht 12,1 hoogen ende eygeren van den prij e der el
hebben , alvoorens die betalinge te doen in te ver , boven den pry by den lnrudien ver.
nwoordigheyt des Verkoopers , op pene van melt, ofte eenige andere laecken daer deur die
viiftigh Carolus guldens. Tot welcken eynde geadigheyt ende gelijckmatigheydt van der
hy oock (al gehouden zijn gheadelijck op ijn Munte ghevioleert , ende ooreck tot eenigh
Comptoir ote taeel te houden ghereet een abuys ende mibruyck ghegheven oude Wor
{char-e om de elve ghekochte penninghen ,te den : Sal ghehouden zijn die elvc, { hae die
ciillieren , of: doornyden , op ghelijcke pe t yner kennie gbekomen ullen zijn , te de
nuncieren ende verthoonen den Magiraet
nen.
7. Sal voorts ghehouden zijn Regier en vande eden bacrder reidentie ende Gene
de Boeck te houden van allen den materialen raelmeelers voorz , om daer op voorien te

zijn , Op pene van privatie van yne ocie als

Silveren, o by hem gekocht ende ontfanghen vooren,
ullen werden , bedraghende tot vij engheli
rg. Inonderheydt {al ghehouden zijn het
oudts , ende tWee oncen ilvers ende daer en oog e te hebben op den kooplieden, krerners,
makelaers,ende allen diergelijcken dieben on
Eoven.
8. Sal ghehouden zijn de elve materialen derwinden ullen op te oucken eenige belon
ende penninghen by hem in manieren voorz dere pecien van gelde, by dOrdonnantie ge
valueert
ende pecien van ghelde , oo wel Gouden als

Placcaten van de Munte.

ZI

valueert ende tot prij geelt,gevende o gelt ger , het ander derdendeel tot projte Vanden
ot toebate op den elven , boven die prij e der armen , ende bet derde derdendeel-tot projte

llver by de Ordonnantie verkleert.

vanden Ocier die dexecutie'doen (al.
14. Sal in dien gevalle ehouden zijn des
18. Sal ehouden zijn te verchijnen by
te adverteren den Genera -meeers vander den Gent-rac]? vander Munten o wanneer
Munte , omine daer in te verien , In ulckcr by daer toe bechreven oft geVordert werden
vougben dat die bandelinghe ende tracgue al, omme den elv en te ven alle behoorlicke
mette vreemde Natien geaccommodeert , en ondcrricht, op t ghene y hem afvragen ullen
de dic ate vander Munte niet ghealtereert en aengaende den aecken voorchrevenpp pene
van privatie van ijn ocie.
werde.
1 ;. Ende alo om te accommoderen den 19- Indien hy bevonden werde niet alleen
koophandel ende tracque met andere Na verwegen te hebben dexceen vcorchreven,
tien de E. E. Heeren Generale Staten goet hem bejegent ofte tot ijner kennie gheko
evonden , ende by hate Ordounantie op het men , maer oock els deur hem elven, oft an
uck vander Munte den
deren met raedt oftdaedt die inoevoert , ghe
xvC. vijf-ende-tnegentigh geatueert caueert ote bedreven : Sal hyboven die pri
hebben,dat de geauthorieerde Wielaers,en varie van ijn ocie , ende den raen pecu
de geene andere den Koopluyden lllen cno niel , by d'Ordonnantie op yeder oorte van
gen gerieven ende helpen aen oodanige gev-a exces gheelt , verklaert werden infaem , ende
lueerde pecien van gelde , als de elve buyten gebannen uyt alle den geunieerde Provincien,
's landts tot voorderinge van haren koophan
20. Item,{l gehouden zijn te hebben en
de gebruycken goede techtveerdige balancen
del van doen ullen hebben.
16. Sal daerom den vreemden Koo lie ende gewichte,gejueert ende ge-yckt by den
den , ende allen anderen die ulcks van m eworen Yckmeeer vanden Lande tot oo
ullen begeeren, hehouden ween te gerieven anige remedien ende in hodanighen manie
met oodange evalueerde ende gewichtige ren , als by de Ordonnantie verklaert is , ende
pecen van gel e ende penningen almen Van {al gebruycken alleenlijck troich gewichte en-
hem l zijn vetheychende, oo verre h delel de geen andere , nder oock andere in ijnen
ve in beur ot caff heeft , nemende (Let van buyeote winckele temogen hebben , op pe- .
tot Opgeldt ote bate den tachtighen pen ne begrepen in de voorchreven Ordonnan
nnck oft drie grooten op t pondt Vlaerns fon tie,uytoeunderr het gewicbce dienende rotte
'
der meer,ende ontfan ende in betalinge ande Engel che penningen.
21. Sal hem niet mogen onderwinden te
re goede ghevalueer e ende ghewchtige pe
cien van gelde ende egheen andere. Ende oo cbeyden oft aneren eenighe materien van
hy delve in ijne beure ot cae niet en beet, Goude ot Silvere,toebehoorende andere luy
al deelve ghehouden ween te uecken , oft den, ende niet by hem vhekocht, ende ijn ey
deur hem lven ofte deur ijnen Callie in ijn gen zijnde , maer ala] eene mogen cheyden
huys woonende , ende in ijnen btoode Wen ende aneren ijne eyOhen materialen onder
fraude,op pene van vijhonderdt Carolus gul
de , ende deur egeen andere , onder den Koo
luyden , Caers , ende andere daer hy deelve dens: ': E n ware hy pecialijck tot deen Ver
l weten ofte meynen te bekommen , geven krege commie ende inmdie. In welcken
de daer van gelij cke ot mindete toebate, ulcx gevalle hy hem des ial moghen onderwinden ,
als hy mette elve 12,1 konnen accorder'. Maer volgende den poinen endeartculen inde el
in allen ghevalle delve gechte gevalueerde ve inruie begrepen.
pennngen niet hooger mogen uytleveren o
0 alle welcke poinen ende articalen hy
te geven dan volgende de Iee permilie ende a] a andt doen ende renuncieren van ijne
opgeldc voor vethaelt , ende daer voor weder Burgherye oft poorterchap der plaetl ijner
andere goede valueerde penningen in beta reidentie, hem ubmitterende abolutelijck
linge nemen s vooren , 't zy onder wat deck veel den ende de geheele exercitie ijnder of '
cie aengaen {al moghen , tot cortie ende
el oft pretext t elve oude mogen zijn.
: 7. Ende oo den Wielaer ofce op den dwangh van allen Rechten ende Rechteten
aenden voet bevonden , ot oock daer nae der voorz verecnighde Provintien.
overtuyght werde , deelve gheconenteerde
Alle welckepoinen ullen werden begre
toebate ende opgeldt in eeniger manieren ge pen in den Eedt des voorchreven Wielaers ,
cxcedeert te hebben,th weynigh t elve oock ende ullen werden geregireert inde Kame
ware,al hy verbeuren d'eere reyie twee hon

ren van Rekeninghen der euneerde Provin

dert gulden , die tweede reye dubbelt, ende tiemomme voorraen onverrekelijck geueerc
daer-enboven ghebannen te worden uyt de ende geobrveert te worden.
Ghedaen , bciloten , ende gearreeert by
geunieerde Provincien , d'een derdendeel Van
deelve amenden tot projte vanden aenbrin
den Raden ende Generale meeers van
CCC ;
der

z;

Pleccaren van de Munte.

'

boven genoemt gedaen den

ti,deur expresbevelven eE.E. Hee- behoorlicken Eedt als Wielaer in handcn
der Munten der vercem hdc Provxn

ren Generale Staten der voorchreven vanden gener-ae] Meeers vender Munte on
Nederlandtche Provintien , ten dien dergechrevemtot obrvarie ende onderhour

e ende verkcringe vanden Lenden , van allen ende yegelicke poinen ende articu
op den derden ]anuarii , Anno xvC. en

len inde bovenghechreven commiie ende

de vij-entnegentigh.

inruie begrepen , A&um den

dagh ven

Op huyden date van dei-n heet

Ordre mer nde alle

onde ende Sil-vere Tenningen wortaen

in de Geum'eerde Provintzenzllm worden ontfmgben ende u_ytgeiglzez-en , aprepene-1

in den Placenta begrepm.

Den : Marri! 1596j.

En Nederlanrizhen Duceet ven lxx. int Den dubbelden Duceet ven Speengien; Mid
gaders de dubbelde Ducaten, inde repedid
troyche merck,mitgaders alle andere
Ducaten by het proviioneel Placceet van
ve vereenighde Nederlandtche Provintien
den tweeden Septembris xvC. xciiij. geper
Voor dare ven deen ghelaghen , ven xxxv.
' mitreert, ten prijl van

ij.guld.ix..

in t marck,tor

vj.guld. xix. Pc.

Den gouden Reael ven xlvj. in r merck , tor De Croon van Portugael metren korten ktuy
v. guld. vj. .

ce, van bar. in t merck, rot iij. guld. V. il.

Den halven gouden Reeelvan lxx. ende een De Croon van Portugael metten langen kruy
achre deel in 'r matck,rot ij. gu]. xiij.

ce, van lxx. in "\ merck, rot iij. guld. iiij..

Den gouden Keyers gulden van lxxxiiij. in t Den dubbelden Duceet van Italien, ven xxxvj.
merck, rot
xxxv- uyv.
in t merck , tot
vj. guld. xv. .
Den Nederlandtchcn Croon van lxxj. ende Den'enckelen Duceet Ven Italien , van lxxij.
drie queert in 't mercknnitgaders de Fren
in t marck , tor
iij. guld. vij. .
ce Sonne-kroonen , rot iij. guld. iiij. . Den Milerees van Portugeel , van xxxij. in ':
chn gouden Leeuw van lix. in t merck , tot
marck , tor
vij. guld. j. &.
ii". guld. xix. . Den halven Milerees van lxiiij. int merck,
DenBourgoenhe' Rijder Ven ixx. in't merck,
tot
...
_
iij, guld. x. il.
tot
iij'. guld. ix. [t. Den Goudt-gulden van Duytchlandt , ven
r Gulde Vlies van liiijz. in t merck, tot
lxxv. in c merck, rot
ij. guld. x. .
iiij. guld. ix. . Den Davids gulden van Uytrechr , van hard.
Den Andries gulden van lxxttij. in : merck ,
in 'c merck , rot
ij. guld. ij..
tot
ij. guld. xj. . Den ouden Gelderchen Rijder van Ixxvj. in 'c
merck , rot
xxxviij. uyv.
Den Wilhelmus hildr van lxxij. in t merck ,

tor
ij. guld. xj. . Den Gulden van Campcn , Devenrer ende
Swol,ende den Clemmer Gulden van Ixxvj.
: Schuytge van lxxiij. in 't merck , rot
xxxvij. uyv.
iij. guld. iij. . int merck , tot
Den Philippus gulden venlxxiii). in r merck , Den Rooen-nobel van Engelandt , van xxxij.
in 'r troyche marck,tot vij. guld. xiij. .
tot
-_
ij. guld. iiij. .
Den
Nederlandrchen Rooennobel , ghela
D Philippus Clinckerr Van Ixxvj. in 'r merck,
gen
ende gemunt Volgende de ordonnantie
tot
xxxvij . uyv.
van den jeere xvC. lxxxvj. van xxxij. in 'c
Den grooten Cruyaet ven Portugeel van vij.
merck, tor
vij. guld. xij. t.
in 't merck, tot
' xxxiiij. guld.
r Piolet ven Spengien van vieren , ven xviij. Den Rooen-nobel, gelagcn ende gemunr in
de repeive vereenighdc Provintien voor
merck, tor - xij- guld. xiij. uy.
r Dubbelt Piolet van Spaengien, van xxxvj.

int merck, rot

vj. guld. vj , &.

den jare xvc. lxxxvj. ven xxxij. in r merck ,

rot

vij. guld. xj.,

Det enckelt Pilloler van Spaengien, van lxxij . Den Henricus Nobel ven Engelantwen xxxvj
in't troychc marck,tor - vj.guld.xiiij..
in 't marck, tor
iij. guld- iij..
t Dubbelt Piolet van Italien, van xxxvj. in r Den ouden Angelot van Engelaar , ven xlviij.
in t rroyche merck, tot - v.guld.ij..
merck,tot
- vj. guld. iij. .

Den Angelo: van Enghelandt mer de Oop'r

hip , ven xlviij. in 't troyche merck , tot
' iiij. guld. xvij. &.
Den grooten Reael van Ootenrijck,van xvjz.
in merck, tor
:
xiiij. guld. xv. . Den Souvereyn gemunr by den Coninck Hemi;
l'IC

Het enckelt Piolet ven Italien, van lxxij. int

merck, tor

iij. guld. j. .

_ __ ll

Placcaten van de Munte.

23

rick van Enghelandt van xl. int rroyfche

ilveren Reael naer adv-enant.
,
marck, tot
v. guld. ij. . Den ilveren Carolus giilden, tor xxxiij. uy.
Den Vlaemchen Nobel , oo wel de onde als De Bourgoenche Daelders metten kruyce;
de nieuwe , gednerende de tegenwoordige
Midgaders de Rijckxdaelders , ende die op
odrlogen , gelapen in dee repccive ver
den voet vanit Rijck gemu nt zijn in de ver
eenighde Neder andtche Provintien , van
eenighde Nederlandtche Provintien , tot
xxxvj. in 't marck , tot - vj. guld. x.
ij. gold. v. uy.

Den dubbelden Gulden van Nederlandt , ghe

De halve ende vierendcelen van dcn naer ad

naemt Staten Croone , van lxxsz. in 't

marck,tot

Venant.

ij. guld. x. [t. Den Hollandtchen Daelder metten Leeuwe,

Den nieuwen Gelderchen ende Vriechen
tot
xxxvj, uyv.
gouden Rijder, van lxxij. _ ende een achte Den halven naer advenant.
dcel in t marck , tot - ij. guld. xix. Den Staten Daelder, tot
- - ij. guld.
Den nieuwen gouden penninck vanPortugael, Den halven ende vierendeelen nae advenanr.
van xx. in 't marck,weiende acht vijdedee Den ilveren Ryder van Ghelderlundt ende
len van een Milerees , tot - xj. guld. v. t.
Vrielant, tot
- ij. gold.

Den lven gouden penninck van xl. in 't

marck , weende de vier vijfdendeelen van
een Milerees, tot
v. guld. xij. .
Den {lven gouden' penninck van lxxx. in't
marck , Weende de twee vijde-deelen van
den Milerees,tot
- ij. guld. xvj. .

Den halven na advcnant.

De Uytrechtche ende Gheldcrt he Daelders
Anno xvC- lumix gemunt, tot - xxxij.
Den halven naer advenant.
De Spaenche Realen van achten . die gewich
tig zijn ende anders geene,tor- ij. gu]. iiij..

De Realen van vieren ende minder gedeelten

Silvere Munte.

gewichtigh zijnde nae advenant.

Alle andere ilvere payementen ten prye als
die by den Placcare va ndcnjare xvC-lxxxvj .
D En Engelichcn Schellinck, tot - x uyv.
De halve , vierendeelen ende minder ge
zijn gepermitteert.
deelten naer advenant.

item , alle goude ende ilvere , lichte, ghe

Van helijcken de derden-deelen van den En chroyde, gelapte, genagelde ende diergelijcke

ge chen Schellinck , in Engelch ghenaemt penningen worden iverklaert voor billoen, nae
a great, de drie tot
- x. uy. de forme ende inhouden vanden Place-ate ende
Den ilveren Philippus Daelder ; Midtgaders Ordonnantie vanden jare xvC- lxxxvj .
den nieuwen lvcren Reael in de vet-eenig
de Nederlanden- liemunt op den voet ende
Aldus gearreeert ter Vergaderinge van de
volgende de Or onnantie van den jare xvC
'Heeren Generale Staten der Vereeniglide

lxxxv'. tot -

ij. guld. x. il.

Nederlandeh. ln's (raven - Haglc den

Den halven , medc oock die ghemunt by den

Hermge van Alenon, tot - xxv. uyv.
De vijfde e minder gedeelten vanden voorz
Philippus Daelder ende Nederlandtchen

tweeden Martii 15-96.

' Ter Ordorinantic vande voornoemde
Heeren Stacen Gcnerael.i_,
>

C. . Aermi

Placcaet regem de Home ]lmzte bqyten' de Provintien

ge/lagen : Midtgaden regen den gbecontrefeyten Philip: Daelder to: Camper: , ende
[il-vere!: Goudtgulden in lrzejancgeagen , beyde met lit-'regledeelren. Den 1 9
December 1 601 .

E Ridderchapdelcn ende Stedcn van ' {er kleynen valente , ende beneden den voet
Hollandt , ende We Vrielandt, repre vanden Placcate vanden jare 1586.gcagen ,
interende den Staten van den elven Lande: clie achtervolghende den elvcn Placcare van
Allen den genen die dee jegenwoordighe ul- , den Payementen inde vereeniglide Provintien

ghella n , elleen cours ende loop mogr'n beb

ten ', alhomen bevindt dar dagbclijcks hoe lan ' ben ,e ck inde Provintien daer die gheilaghen
ger hoe meerder uyt andere Landen ende Pro- zijn: Dat mede inden voorz Lande ghebracht
vintien,in Hollandtendc \VeVrieandt ge- ; ende uytoegeven werdt, i-keren Penninck ge
bracht, ende inde elve ontfangen ende uytgc- naemt iveren Goudt-gulden , ten prije van
ghcven werden , veelderhande nieuwe Paye-l acht-cnde-twinti h uyvers ,halve ,endevie

len ien ote hooren leen, Salu t, Doen te we

menten van es , vier, drie, ende twee uyvers rendeelen naer acifenant : Midrgaders eenen
Penningen , uyvers ende halve uyvers , van | ghecontrefeyten Philips Daler met ijne hci

ee _

.z 4

Placcaten van de Munte.

deelten , gheilagen ten prje van vijtich uy landt ende VVeVrieilandt,Steden. Corpo
ra ofte Collegien van diemal boven de voorz
voorz Placcate vanden jare es-ende-tachtigh, peyne cock vcrbeuren zijn voorz Staec ende
waer door alle goede ende ercke Penningen Ocie , t welck wy terondt daer na impe
inde Voorz Payementen Werden gheconver trabel verklaren. Ende lbo yemandt na Date
tecrt , reckende t elve tcghens 't hemeene der eenige dcr voorz verbodcn Penningen

vers , alles mede beneden den voet vanden

welvarcn vanden v00rz Lande , en e tot on

lijdelijcke chade vanden goeden Ingeltenen

van dion, ende meerder recken zoude indien
daer tegens niet en werde vootien.
S O O 18 T , dat de ake voorz overge
metckt, hier op geh-adr het advijs van die van

inde Landen Van Hollandt ende VVeVriei

landt brochte , al boven de concatie der

voorlz Penninghen , op y'der nck verbenren

es gulden,ende daer beneens arbitralijck ge

rat worden. Ende nllen de voorz conlca

tien ende andere penen gheappliceert werden
den Hove Provinciael in Holl-mdt , ende be een derdendeel ten projte vanden Ociet
ggerende de voorz chade zoo vele doenlijck die d'executie al doen , een derdendeel Voor
te verhoedengvy _met rijpe deliberatie van Ra den Aenbrenger, ende een derdendeel ten bc
de, eordonneert, geatneert, ende verbodcn

heb en , ordonneren , atueren , ende verbie

,

hoeve vande gemeene ake.

Ende ten eynde de goede lngeetenen on
der de welcke de voorlz Payementen van is,

den by deen: Dat niernant van war atc,qua

lireyt.ote conditio hy zy,eenige Vande voorz vier , drye , ende twee uyvers Pennin'ghen,

fes, vier, drye, ende twee uyvers Penningen, uyvers ende halve llnyvers , in groote mea
nichte geroyt zijn , buyten chade gehouden
moghen werden, ullen alle de ghene die eeni

uyvers
ende halve
uyvers,
buyten dengeia
Lan
de
van Hollandt
ende
\Vc-Vriellandt

ge Penninghen chuldigh zijn ten Comptoire

vande gemeene middelen, verpondingen,con
lips -Dalers,ote gedeclten van beyde van dien, voyen, licenten, Ruyter-geh, Domeynen, of
waer van de Figneren achter aen deen zijn te andere llandts chnlden , vanden Accij en
op-gedtuckr, van nu voortaen Zal mogen nyc ende anderen lnkomen vanden Steden , met
Zeven oft ontanghen , t zy in t koopen, ver de elve pecien van verbodcn Payementen,
oopen, oftc doende eenige betalinge , in wat binnen den tijdt van acht daghen betalin ,he
maniere dattet zoude mogen weln: Maer dat mogen doen , omme die irlcks te geVoechlljc
een yeghelijck hebbende eenige vande voorz ker nyt den Lande veronden te werden.
Penninghen, binnen den tijdt van een Maendt
Ende op dat niemant hier van ignorantie en
na de publicatie van deen, ghehouden al zi' n pretendere : Ontbieden ende bevelen wy,dat
de elve te enden nyt den voorz Lande , o te deen lal werden ghepubliceert, alomme daer
te brenghen tot den Wielaers, ofre ter Mun men hewoonlijck is pnblicatie te doen : Ln
te , omme gheneden te Werden ,t welck den en e d' eere ende andere Raden van" den
Wielaer ofte Munt - meeer chuldigh al Hove Provinciael, den Advocaet Fiiael, Pro
ween te doen , terondt in preentie van den cureut generael , ende allen anderen Ocie
bren
, Op pene
ende concatie
vande
ende juicieren vanden voorz
voorlzzher
Penninhen
, diemen
bevinden al
den ren,Rechteren
Lande , oo in den Steden als plattc Landen,
tijt vande voor z Maendt na de pnblicatie van dele one Ordonnantie ende bevelen t' achter
deln over-ilrekeni zijnde, buyten den Lande, volgen, ende doen achtcrvolgen , procederen
tot den Wielaer , ote ter Munte om ghene de, ende doende procederen tegens den ovetz
gen, o'te noch te llaen , nochte den voorz l

Vere Gour-gnldens , ende ghecontreeyte Phi

den te werden , niet hebracht te zijn. Ende treders van dien , onder gratie, aveur, di
voorts dat dovertr ers van deen , ende die mulatie ofte verdrach : Op pene dat de voorz '

hen vervoorderen ullen de lve Penninghen

nyt te geven ofte t'ontfangen , op ydere Pen
ninck 't zy groot ote kleyn vcrbeuren irllen
es golden , die oo wel by den ontfangher als

verbenrten aen den Officicrs , ]niciers ende

Rechteren ( in gebreke weende vande rae
te voorderen , ote by ententie toe te wijen)
elcks in olidum ullen verhaelt worden, Alo

wy nlcks tot diene vanden Lande bevonden

ware een van hen-luyden binnen vier uyren hebben te behooren. Ghedaen in s Craven
: elve den Ocier vande laetle aengave , Hage , onder onen chele hier op ghedruckc
met verklaringe by wat per con de elve ont in Placcaet , den xix'n-Decembris, 1601.
angen ot uytge ven zijn, die van de voorz
Onder ondt gechreven: Ter ordonnamie.
peyne ghevrijdt al zijn. Ende oo de voorlz vanden Heeren Staten.
overtredinge (t zy in 't ontangen ot uyrge
uyrghevet betaelt illen moeten worden , ten

ven)tgecommitteert werde by eenich Ocier,

Ont anger , Rentmeeer , Treorier ,ofte

Penninck-meeer van den Landen van Hol
'

Ondertocckent,

v. Dayck;
Plac

25
Placcact tegem den gecontreytm Mo-nobel wn En
Placcaten van de Munte, .

gr.-landa! . ende dobbel Duceet van Sparzgz'en : midgaderr dm nieumenilwrm {ceu

Dm zo Februarii 1602.
E Ridderlchap, Edelen ende Steden van ke alarien ( andere Princen Munten Contre
D Hollandt ende We-Vrieendr , repre eyrende , ) ende de gene die beer vervordeten
nterende de Staten vanden lven Lande: Al op alulcke Munten te leve-ren, ofre de Pennin
ben Penningb van thzigbgrootm .

len den genen die dele jeghenwoordige itllen

ien ofte hooten leen aluyt : Doen te weren,
aloo boven de payementen ven es , vier , d
ende twee uvers- enningen,uvers ende ha -

g en uyt de elve Munten helen ote doen ha

len , ende inden Landen te ditibueren , moe

ghen worden gheraft volghende here meti

ten. Hebben \vy vereen ende verkleert,Ver

aen ende verk eten by deen , dat teghens

gulden ende ghecontreeyten Philips Daler, den lven binncn den voorchreveri'Landc
ve uvers , midt gaders den lveren Goudt

metre gedeelren van beyde van dien , by Plac

ven Hollant ende We-Vrieandt, al werden

cate vanden xixen Decembris Anno 1601.ver

gheprocedeert tor rae een lijende oedr,

boden , bizvonden werdr dat in Hollendt ende als by bechreven Rechteu ende den P accare
WeZVrieandt
ebracht werden
eenen ghe teghens veliche Muntenaert ende die op vel
conrrefeyten
Roen-nocel
, mer dlncriptie
che
onghepermitreerde
handelen
is gearueert, alMunten
weeri't leveren
oock ooende
dar

ende Wapenen ven Enghelant,.eenen dubbel

den Duceet met d'ln criptie ende Wapenen eerl: nae thienjaren de elve werden achrer
van Spangien,ende noch eenen nieuwen ilve

haelc : Sonder dat mede dc Contravenreurs

ren penningh ven teich grooren , verre be

haer itllen moghen excurcn metre permie

neden den voet vanden Placcate vanden jare ote enthoriarie van eenighe Overicheden,

Lxxxvj. gheia hen : Srreckende 'r elve tor die t aen ven ellcke ghecontreeyte Mun
meerder confue ende verloop in t [luck van ten ouden moghen hebben roegheeen.
der Munte, et'1 meerder recken oude, indien
Ende (p det niemandr hier van ignoranric
daer regens niet en werde derelijck voorien.

en reren ere,ontbieden ende bevelen wy,dar

s o o IS T , dat de eckevoorchreven d en lal werden ghepubliceert ellomme daer

overghemerckt', wy mer rijpe delibererie van men ghewoonlijck is publicerie te doen. La
- Rede, van nieus gheconrmeert hebben , ende ende d'eere _ende d'andere Raden vanden
confirmeren by dein voorlchreven Placcate Hove Provinciael , den Advocaet li-,ed, Pro

van den negenrhienden Decembris voorchre cureur generael,ende allen anderen Ocieren,
ven : Laende ende bevelende t elve in alle Rechteren endejuicieren vanden voorchre
ijne poinen rickrelijcken geoberveert en-i ven Lande , oo inde Steden als ren pletten
de onderhouden te werden , opte penen daer

Lande , dele one Ordonnantie ende bevelen

inne begrepen. Hebben voorrs verboden, en

de verbieden by deen,den voorchreven ilve

t'achtervolgen, ende doen achtervolgen , ro

cederende ende doende procederen tegliens

ren Pennin hvan tlich grooren , waer van den Overrreders van dien , onder gratie , fa
de Figuereier echret aen is opghedruckt , in veur, diimuletie ote verdrach : Op pene dat
den voorchreven Landen te brengen, nyt-ge de voorchreven verbeurten eendcn Ociers,
ven ote ontfanghen : Alles mede opre penen de
]uiciers
ende Rechteren
ebreke
wen
vende rae
te vorderen(in, olre
by enrentie

by den voorchreven Placcet , in regard van

de andere verboden pecien geatueerr- Heb
ben voorrs ghenterdiceert ende verboden, in

toe te wijen) elcks in olidum ullen verhaelr

werden , alloo wy illeS tor diene vanden

terdiceren ende verbieden by deen,allen ende Lande bevonden hebben te behooren.

eenen yegelijcken van wat ualiteyr ofre con

Gedaen in 'sGraven-Hege,onder onen Ze
dirie die zijn , inde voorc reven Landen te el hier op gedruckt in Placcate den ththh-
brenghen, uyt te gheVen ore onrfanghen den lien dach ven Februarij , in 'r jeer ons Heeren
voorchteven gbeconrreeyten ende vervallh duyent lies hondett ende rWee. Onder onr
,ten Roin-nobel , ende dobbel Duceet, op ghehreven , Ter ordonnanrie vende Heerett

vetbeurre vende elve. Ende ten eynde alulc

Staten,

Onderreeckent

A. Datch.

Placcaer'proviioneel, apre fallerazztz'eekerer Penru'rzgen by de andere

Troymtiengeaigm.

Dm 25 Ofiober ! 60.2.

E Ridderchep , Edelen , ende Steden oo wy lan hs oo meer bevinden, det niet re

ghenaen e rverbodr ende ordre by ons nu
preenterende den Staten van den elven [an meermalen geelt , oo in de Meendt van De
de : Allen den genen dic deen jeghenwoordi cembri xij- een , als Februerio ekhien hon
gen ullen lien ofte hoorenleln, Saluyt. Al dett twee , beyde verleden , de voorchreven
DDD
Lan

D van Hollandt ende We-Vrieandt,Rc

26

Placcaten van de Munte.

onvermindert. Ende ojllat niemandt igno-

Landen ende Ingheteneu van dien vervult

worden met diverche ipecien van ghelde , by rantie hier van en pretendere , Ontbiedea en

andere Provincien geilagen, de Welcke in ghe de bevclen wy dat deenil worden gepubli
wichte ende alloye bevonden worden hoo ceert alomme inden Voorz Lande daermen
woonlijck isuytroe inge ende publicatie te
ger te worden uytgegeven ende onder de Ge
meente ghebracht , als de elve gbenomen op oen : Laende d'eer e ende dandere Raden
heute int rinicque waerde ende valeur,behoo vanden Hove Provinciael , den Advocaet Fi
ren ghetollereert te worden , rijdende te cael
, Procureur
, ende
allen anderen
Ocieren
, RecEenerae]
teren ende
]uiciieren
van.
ghens den voet vanden Placcate vanden jare
'xvclxxxvj. van wegen den Heeren Staten ge den voorz Lande , o inde Steden als ten plat
nerael ge-emaneert , e tot groote irreparable ten Lande , dee on Ordonnantie ende beve
hade vande oede Ingheftenen vanden len te achtervolgen ende doen achtervolghen,
voorz Lande , ie daghelicks daer mede wer Procederende , ende doende procederen ce
den bedrogen , als geen rechte kenniie vande phens den overtreders van dien onder gratie,
oprechte waerde van dien hebbende, ende tot

Verrijckinghe alleenlijck van een deel pero

aveur , dimulate ote verdrach : Op peync

dat de voorz verbeurten aenden Ociers, ]u

nen , die de elve Penninghen uyte Munten in iciers ende Rechteren (in ghebreke wende

dandere Provincien weten te balen , ende in vande rae te vorderen oft by ententie toe

dee Landen onder de Ingeetenen uyt te ghe te wijen) elcks inbun particulier iillen ver
ven : "I'welck wy tot v_oorkominge van meet baelt worden , Aloo wy ulcks tot s Lants
der chade by proviie , ende tot dat van we diene bevonden hebben te behooren_
ghen den Heeren Staten generael der verce

nichde Nederlanden op t uck vander Mun

Spec1en ten prlje geelc.

te een generale voet ende ordre ghenomen fa]

ween, dewelcke wy verhopen metten eeren 'tV Ierdepart vanden nieuwen Zeeuchen,
te itllen gheichieden , geerne ghen verhoet
Campenchen ofte diergelijcken Roo

S O O IS T , dat wy de iake Voorz over

enobel op
xxxviij. uv.
ghemcrckt , met goede ende rij pe deliberatie Den Campench ilveren Daler weende ge
van Rade geordonneert ende geat ueert heb
contereyt na den Philips Daler ij g. vij-.
ben , ordonneren ende atueren by deen, dat De halve ende minder ghedeelten naer adve
voor-men niemandt van wat qualiteyt oft con
nant.
ditie hy zy , binnen den Lande van Hollandt Den Zeeuchen Daler gheaghen op tigh

ende We-Vrieandt, hoogher en al moghen

grooten, op - xxvij. . viij. penningen.

uytgheven nochte ontfanghen de Penningen De halve ende minder ghedeelten naer adve

hier na vetklaert,als ten prije die by deen on

nante

Den Vriechen lveren Goudt-golden ghea

ordonnantie getollereert, cours ende ganck te
gen op xxviij. uvers, op
xxvj. il:.
hebben , Op peyne ende verbeurte van den De halve ende vierendeelen naer advenant.
ontfangen oft uytgheoeven penninck open Den Schellingh by d' andere Provincien als
ningen. ende daer-enloven op yder {luck dat
Hollandt ende We-Vrieant geagen,op
booger ontanghen ot uytgegeven al ween,
_
v. - viij. 1).
te verbeuren es ponden van x . Erooten , oo De halve ende vierendeelen naer advenant.
in Placcate worden geelt ,ende tot naerder

We] byden uytgcver als ontfang er te verbeu

ren. Ende oo verre eenighe van des voorz
Landts Ontanghers , Treoriers van Steden,
heute Clercken , oft andere in 's Lants diene
zijnde , hun o verre quamen te vergeten , dat

De G roeninger Flappen van acht uvers , op

_
vi" . &.
De halve ende minder ghedeelten naer aidve
nanr.
Den dubbelden uver by d andere Provin

y tegens deen onn verbodt, eenige Pennin

cien gheagen

j, . viij. p.
ghen hoogher uytgaven oft ontnghen als ten Den uver by d'andere Provincien gheagen
rije hierof:nauygeelt,
ullen
verbeuren
ont
.
een blanck.
lnghen
tgegeven
Penninck
ofden
Pennin
Den halven uver by d'andere Provincien ge
ghen , ende daer-en-boven het dubbelt vande
aghen ' een oortgien.
voorz boete , Te appliceren deene helt voor
thdaen inden Haghe , onder onn Zegel
den aenbrengher, ende d'ander helt voor den hier op gedruckt den xxv" Otobris,in t jaet
Ocier die dexecutie doen al , den Welcken

ons Heeren duyent es hondcrt ende twee.

Wy laen onder eenich faveur ofte Static te

ens den Contraventeurs naer inhou t van de
Fen
te procederen:
Bli'vende
voortstwee
alle andere
peynen
in one voorilz
repeive
lacte

Ter ordonnantie vanden Staten.

,A. Day:/<,
Placcaten ghcatueert in haer gheheel ende
Flac-_

Placcaten van de Munte.

:7

Placcaet , -'5eroerende den prijs ende enzimi-ie vande goudc

endeilverc Pr,-minga].

Dez; : April 160 3.

le Staten generael der vereenichde Ne- ullen mogen hebruycken die onde empels
D derlanden, Aloo omme te verien op de ende Munt-y ers van hate voorgaende Duca
ongcregeltheyt in t (luck vander Munte , en- ten ende Rijcxdalers , mits de vontz Ducaten

de Mnntach binnen de Nederlandrche ghe ] ende Rijcxdalets makendc in conormit van

unieerde Provincien , ghecaueert door deje- ! che Ordonnancie , ende doende inde elvc

enwoordige Oorlogc ende licentie des tijdts, z empels veranderen den Datum , ende Hellen
oochnoodich is cene generale ende algemee- l die van den jare xvjc. ende drie , om de elve
nc ordre, ende Regnle geelt te werden , niet , nyt de voorgaende te mogen ondcrcheyden,

alleen op den Cours vanden gelde , maer oock Alles ter tijt endc wylen toe dar de nienwc Fi
op de Policie ende diciplijne betreende de ; guten die wy van meeningc zijn op den voorz
exercitie vander Munte ende Muntllag,Mit nieuw Dncaet ende Rijcxda er met zijne oe

dersScbeydets,
t nck vanden
Wiele
ende Wie
gaers,
Aneurs,
Gont-meeden
en

deelten te doen aen , by ons gearreeert nl

len zijn , ende de nieuwe empels in alle Pro

de andere, in alle wclcke als Lidmaten r nck vincien ende Steden bequamelijck nllen mn

vander Munte vetpreyt ende nytgedeelt is, in gen gemaeckt, ende gheoncken Ween, Ende
nlclter voegen dat de elve mach geadich in ten welcken ijne wy oock wel exprelijck
hate wen ghemaintineett werden, Om waer ordonneren ende belaen den Staten vande
toe te kommen , wy van meeninghe zijn eer: repetive Provincien ende Steden, hate Ghe

daeghs aliilcken ordre te ellen ende Placcaet deputeetde, ote Gecommicteerde Raden, dic
te doen emaneren , als Wy ten meeen diene vande Rekeninge , ende alle andere dien t l
vanden Lande nllen bevinden te behooren, Ve al competeren , dat zy teronts ende lon
der eenich dil-ay nae de publicarie van deln,

Maer aengheen op 't ilaen vande goudc ende

ilvere penningen torte handelinge in vreem
de landen mee noodich op 't ophouden van
alle Muntwerck,jegens die generale ordre van
eenige Provincien gepleecht , ende den cours
van alle goudc ende ilvere pennin en, voor al
onder langher uytel dient voo en. 8 O 0
I S T dat Wy de vodrz faken over emerckt,

elck in hate repedive Mnnten beellen een

nienwc Bue , om by den Watdeyn die nien
we penningen tet Bue behootende, belnder

ende appart daer inne te eken.

Ordonncrende voorts dat alle andere Stern.

pels ende Muntyets van alle andere lorten

van goudc ende ilvere penningen , met haren
gedeelten, voor deen op enige Munten , bin

gheordonneert ende geatueert heb en , Or

donneren ende atueten by deen, dat by pro nen de Provintien endeSteden der vereenig
viie , ende ter tijt toe anders by ons ] ween de Provintien gella hen, egeen nytgeondert
gheotdonneert, Op alle die Munten deet vet datelijck llen wei-ile ende blyven inne-roger];
eenicbde Nederlanden , oo wel vande Steden ende oock deelve mette poincoenenlaer van
pretenderende te hebben getechticheyt van 't gecaeett worden, Sonder dat eenighe Munt

Rijck , als vande repeive Provincien , een

meeeren voottaen eenighe der voorz goudc

ote ilvete penninghen, ote hate ghedeelten,
gen werden ghemaeckt ot qemunt dan eenen (behalven den voorz Dncaet ende Rijcxdaler)
ouden
ducaetden
ende
Nederlantizhen
Ri'cxda
lger
, te weten
Dncaet
van tzeventic
uc ullen mogen Wetcken ofte doen Wercken en
de munten, op pene van li'ende goet.

Verbiedende voorts we exprellijcken,alle

ken inde hede , ende boudende in alloye drie
en-twintich caraten acht greynen ijn gouts ende eenen yegelijcken van wat ate ote eon
int Troyizhe marck,waer op tet remedie van ditie hy zy, op eenige anderegoudc ote ilve
drie quart van een eng'elche in 't gewichte,en re penningen , ende hate gedcelten te leveten,
de een greyn jn gouts inden alloye opt marck ofte doen levere',dire&elijck ot indireelijck,
wercks voorz onder meer,ende den Rijcxda eeni e goudc ote ilvere yne , ofte harde ma
let van acht ucken,ende twee ende tzeventig teti en, *( zy in pecie , maa, renaille, nit
hondert een ende vijtiche gedeelten van een elieren , ofte anders , hoedanic "\ elve onde
.uck inde heede, ende van thien penninghen mog wen, dan alleen op den voorz Dncaet
vijftbien gteynen jn ilvets inden aloye in t ende de Rijcxdaler, noch eenighe nienwc pen
Ttoyche marck wercks , ter temedie van ee ningen in dele Provintien buyten dele ordon
nen engelchen in 't gewichte, ende een greyn nantie geaghen , in de elve te brenghen oftc
jns ilvers inden alloye in ': marck wercks .uyt te geven , Op pene van concatie van de
Paerlijck anders egeene penningen ullen mo

Vootlz , onder meet , Welveraende dat de elve materialen ende penningen,ote de waer

Provincien ende Steden repetive by proviie de yan dien , ingevalle t eyt niet tet vercber
l

DDD 2

daer

z8

Placcaten van de Munte.

vij. guld. :. lh
daer en werde ontdeckt , ende daer en boven Ende daer nae, op
op de pene van hondett Nederlandthe duca De dobbele Ducaten met tWee hooden, inde
ten voor elck marck gouts , ende thien der el
repeive Nederlanden gelagen,van xxxv.
in
't marck
- vij. guld. vij-l.
ver ducaten op elck marck ilvers.
Hebbende voorrs gheordonneert ende(ge Den Ducaet van Hungatien , ende die gemunt
atueert, ordonneren ende atueren by de en,
in't Rijck,van lxx.in't marck - iij.g. xiiij. il.
dat voorrs aen in alle de gheunieerde Provin De enckele Ducaten met twee hoofden , in de

tien eenpaerlijck ullen cours he'c ben , de nac

mlgende goude ende ilvere penningen, ende
egeen andere, ten prijie hier nae verklaert.

Voorz Nederlanden ende tot Campen ghe

aghen , aloo dic werden-bevonden eer
chaers in t gewichte iij. guld. xij. il:.
Den gouden Cailiaen van liijz. in t merck

ke gewichte, met de remedie van

_
iiij. guld. xvij. il.
De Croon van Portugael van lxx in "\ marck,
metcen korten Cruyce - ij. guld. x. il.

een Deufken voorlaende.

De Croon van Portngael metten lange Ctuy

Ende eer de Goude cien die

ullen moeten wegen op haec ehoorlijc

ce van lxx in : marck ij. guld. ix. &.

En Nederlandchen Ducaet van ho:. in 't Den dobbelen Ducaet van italien van xxxvj.
in't marck
- vij. guld. iij. .
Troyche marc]: iij, guld. xiiij. &.
Den enckelen Ducaet van Italien van lxxij in :
Den gouden Reael van xlvj. in t marck
marc]:

iij. guld. xj- .

v, guld. xiij. lt.
Den halven gouden Reael van lxx. ende een Den Millerees van Portugael van xxxij. in "|:
vij. gnld.xj. .
achte-deel in t marck - ij. guld. xvj. , - marck
Den genden Keyers gulden van lxxxiiij. in : Den halven Millerees van Portugael van lxiiij.
in 't marc]:

- iii. guld. xv. l.

marck
xxxvij. il.
De Nederlandche Kroon van lxx. ende drie Den Gout-gulden van Duytlant van Ixxv- in't
quaert in't marck,midtgaders de Franchc
marck

ij. guld. xiilj. &.

Kroonen van lxxij. in't marck iij. g. viij,, Den Davids Gulden van Uytrecht van Ixxvj.
Den gouden Leeuw van lix. in 't marck
in "\ marck
ij. uld. v. .
iiij. guld. v. il. Den ouden Gelderhen Rijder van xxvj. in ':
Den BourgoenbenRijdet van lxx. in't marck
marck
ij. guld.
iij. guld. xiiij. . Den Gulden van Campen , Deventer ende
t Gulde Vlies vi liiijz. int marck iiij.g.xvj ..
Zwol,ende denClimmer Gulden,van Ixxvj.
Den Andries Gulden van lxxiiij. in 't marck

in t matck

xxxix. uyv.

ij. gold-xv. &. Den ouden Rooe-nobel van Enghelandt van

Den Wilhelmus Schildt van lxxij. in 't marck
mij. in 't merck , l ghetollereett worden
ij. guld. xv. .
totten eeren ]unii, op - viij.guld. viij..
t Schuyt en van liotiij. int marck iij.g.vij.. Ende nae den eeren ]unii totten eeren Au
Den Phiippus Gulden van lxxiiij. in t marck
gui , op
viij. guld. vij. .
*
viij. guld.vj..
_
ij. guld. vij.. Ende daer na,op
D' Philippus Klinckaert van lxxv1, int marck De halve van dien fllen getollereert worden
tot d eer ]unii, OK _iiij.g.iij..viij.pen.
ij. guld. o il.
Den grooren Cmyhet van Portugael van vij. E totten eeren Augu i'daer aen iiij.g.iij..
int marck
- mvij. gul- x. . Ende daer m op - iiij. g. ij. &. viij. pen.
': Piolet van Spagnien,van vieren, van xviij . Den Nederlandthen Rooenobel , in de re
petive Nederlandtche Provincien gea
in t marck
xiij. guld. x. .
gen op den Voet ende Ordonnantie vanden
: Dubbelt Piolet van Spaignien van xxxv'.
jare 1586.
viij. guld. V. il.
in't marck
vj. guld. xv. il.
- iiij. guld. ij. .
Htc enckel Piolet van Spaignien van lxxij, Den halven van dien
in 't marck
- .iij. guld. vij. . De nieuwe Rooenobelen gelagen ende gho
munt inde voorz repedive Nederlande'n
': Dobbelc Piolet van Italien van xxxvj. in 't
biyten de Ordonnantie van den jare 1586.
marck
.- vj. guld xj. .
Het enckelt Piolet van Italien van lxxij.
fu en ghetollereert worden totten ceren
in't marck
- iij.guld.v..
]unii toe e'er-komende , ten prije van
Den grooten Reael van Ooenrijck van xvjz.
viij. guld. V. il.
int marck

- xv- gnld. xvj. l. Den voorz eeren ]unii ullen de elve ween
Den dobbelen Ducaet van Spaignien mec
ghereduceert , ende ghetollereert worden
tWCC hooden , al getollereert worden tot
voor den tijdt van twee eer-volghende
ten eeren ]unii, op - vij. guld. xj. .
maenden, ten prije van viij. guld. iiii. c.
Ende nae den eeren ]unii totten eeren Au Ende daer na.!en priji: van viij. guld. iij. il.

gunop

vii-gld-'X-

De halve van dien,_alo de elve werden bevgn

en
L-i-i

'Placcaten van de Munte.

den eer {cheers in't gewichte, ullen inflec

29

de die inde andere repe&ive Nederlandt

iijcks ghetollereert werden tot den eeren

che Provintien op den elven Voet ghea
]unii toe, ten prije van - iiij. guld. j. .
gen zijn

xxxviij. uyv
Den voorz eeren junii ullen de elve ween Den halven van dien na advenant.
gereduceert,ende getollereert werden voor Den Staten Daler
ij- guld.
de twee eerivdgende maenden , ten prij Den halven van dien na advenant.
van

iiij. guld. viij. pen. Den ilveren Rijder van Ghelderlandt ende
Ende daer na,*ten rij van iiij. guld.
Vrielandt
ij. guld
Den halven _van dien na advenant.

Den Henricus No ] van Engelant van mv]

Den Gelderchen ende Uytrechrchen Daler ,

in r marck, ullen ghetollereert worden tot

Anno xvC- lxxix. gemunt - xxxiiij. &.

Ende vanden eeren _]unii totteu eeren Au Den halven van dien na advenant.
gui, op
vij. guld. vij. . Den Spaenchen Reael van acht'tm , ghewich
den eeren _]unii , op - vij. guld. viij. .

Ende daer na , op
vij. guld. vj. .
tigh zijnde, ende anders eene ij. g. vj. &.
Den ouden Angelot van Engelandt van xlviij. De halve ende minder gedeelten ( gewichtigh
zijnde) naer advenant.
. in t marck
v. guld. ix. .
Den Anghelot van Enghelandr mette O in 't Den Zeeuchen Daler gheaghen op tigh
Schip van xlviij. in t marck v. guld. V. il.
grooten, tot
xitviij. uyv.
Den Souvereyn gemunt by Koninck Henrick Den Vriechen ilveren Goudt-gulden , gefla
van Enghe an t , van xl. in 't marck ; ende
gen op xxviij. uyvers,tot - xxvij. uyv.
die vande Koningnne Elilabeth van Enge De Vrancken van Vranckrijck weghende ix
landt,van xlvj. in t marck - v, guld. ix..
Engelizhen iiij. Aen
xxj. uyv.
De halve van dien
ij. guld. xiii'. . De halve ende vierendeelen na advenant.
Den Vlaemchen Nobel , o welde ou e als De (Mart d Elus ot vierendeelen van de
Kroone van Vranckrijck , wegende es En
de nieuwe , geduerende de jegenwoordige
gelchen s Aen - xvj. uyv.
oorloge geagen inde repetive geunieer
de Provintien,van xxxvj. in't marck vij. . De halve naer advenant.
De halve van dien
iij . guld. ix. &. DenEngelchen Schellingh - x. . viij. pen.
- ' - v. . iiij. pen.
Den dubbelen Gulden van Nederlandt , ghe Dehalve ' naemt State" Kroone,van lxxsz. int marck De vierendeelen,ende minder gedeelten,mitf1
ij. guld. xiii'. Pc.
gaders de derdendeel Vanden elven Schel
Den nieuwen Ghelderchen ende Vri chen
lin h enaemt a Groat , naer advenant van
Rijder, van lxxij . ende een achte-deel in t
de ee e Schellingen regen x. . gerekent.
marck - - \ - iij. guld. iiij . .
Den nieuWen Penningh van Portugael metten
Aloo de Heeren Staten van Vrieiandt tot
kruyce , van xx. in t marck , zijnde de acht gerie vande lngeirtenen vande elve Provin
vijfde-deelen vande Millerees - xij. g. ij. . tie , een kleyne quantiteyt van ilve're Pennin
Den halven van dien van xl. in \ marck , zijn ghen ghenoemt Goudt-guldens hebben doen
de de vierivjde-deelen - vj. guld. j. . munten , lal den cours vanden elVen ilveren
': Vierendeelrvan dien van lxxx. in 't marck , Penningh mettenSchellingh,ende ander kleyn
zijnde de twee vijfde-deelen vanden Mille Payement aldaer oock :ten ne voorlz hea
rees
iij. guld. gen , iin Vrieandttot ulcken prijs geooght
worden , als dei vorz Heeren Staten van de

elve Provintie ullen goedt- vinden.

Alle Schellinghen , halve Schellingen, ende
minder Payementen , iillen cours ende ganck

Silvere Munte.
.

En Rijcks-daelder oellagen inde repec

tive Nederlandt che Provintien, ende hebben in de repedive Provintien daer die

die van 't Rijck '

ij..guld. vij. . gemaeckt zijn , t'en prije daer op die 'geilageh

Zi'n.
' , Blancken , ende andere
JDe twee- Blancken

Den halven van dien na advenant.

Den Philippus Daler,midtgaders den ilveren Nederlandtchen Reael 4 1] guld- xj-. payementen ,ullen cours hebben ghelijtk die
Den halven van dien , als mede den Penningh tot noch toe zijn getollereert gewee.

ghemunt by den Hertoghe van Alenqan

Hebben voerts verklaert alle andere goude

. '
- -'_ - xxvz. uyv. ende-ilvere penninghen hier Voore'n niet ten
De vijfde-ghedeelten Van den-voorz 'Phili s pry gheelt , ende vcrklaren alle de elve by

.,

Daler , ende Nederlandtchen Reael x.

De tiende, twinrighe, ende Veertighe-ghe

deelten na advenant.

deen voor billoen.

Verbiedende ende interdicerende eenen ye

gelijcken te ontangen ot uyt te geven , eeni- '

Den lveren Carolus Gulden - miiij. il. ghe andere goude ofte ilvere penninghen hier
Den HOllandtchen Daler metten Leeuwe,en voren niet verklaert ende ten pi'ye gheelt.
DDD 3

_t zy

Placcaten van de Munte.

30

t zy tot wat prije het zy , op de verbeurte

Ende op dat niemant van dele one ordon

vande elve penninghen , ofte de waerde van

nantie en pretendere eenighe ignorantie , ont.

dien, ingevalle teyt niet tet vetchet daet ont- breden wy daetom ende bevelen onen lieven,
deckt en werde , ende daer-en-boven op de ende eet beminden den Staten , Stadthoude

pene van twee goudc Nederlantche ducaten, ten, ende gedepnteetde Raden vande Provin
op elcken penninck die nae de pnblicatie van * cien tepetive van Gelderlandt , ende Grae

decn tot hoogheten prije als voren vcrhaelt , : chap Zutphen, Hollandt, Zeelandt, Utrecht,
epreenteert, uytgegeven, oft ontangen ul Vtiellandt, Overyel , ende Stadt Groenin
en werden , ende dat oo wel tot lae vanden ende Ommelanden , ende alltn anderen _]ulf:
ontanger als uytghevet voor de eete reyc, cieren, Ocieren, ende dienaren, des verlcht
voor dc tweede teye het dobbelt , ende voor zijnde , dat dee on ordonnantie alomme
dc dcrde reye twee dobbelt van dien , ende \ doen vetkon ighen, uytroepen, ende pnblice
boven dicn gebannen ofte arbitralijcken ghe
\trac te worden.

ren, daetmen gewoonlijck is uytroepinge, en

de pnblicatie te doen. Laende mede den

Ende aloo dagelicks met groote menichte Stadthoudet , Cancelier , Praident ende Ra

nyt vyanden , ende neutrale Landen , in dee den Provinciacl , den Advocaet Fiael , ende.
Provintien werden gebracht diverche ll'pecien oock den Procureur generael, ende alle andere
van payementen,als drie grootenblanc en e Ocieren, Rechteren ende juicieren van de
voorz Landen : Midtgadets den Admiralen,

diergelijcke , Sooverbie en wy wel expree

lijck by deen, eenige der voorz payementen Vice-Admiralen, allen Overcn,Colonnellen,

Ritmeeeren , Capiteynen , Ocieren , ende
ghen, in eenigher manieten , boven het pondt Bevelhebberen , dee one Ordonnantie ende

in de Provintien te brengen,ote doen bren

Vlaems dat den teycnden man tot zijn gerie Bevelen t' achtervolgen , ende doen achtervol
in Bore lal moghen hebben, Op de verbeurte ghen, Procederende, ende doende rocedeten
der elvcr Paycrnenten , met het dobbelt van teghens den overtredeis van dien, onder gta
tie, faveur, dimulatie ot verdrach : Alo
dien, ende arbitrale corredie.
Ordonncrende allen Ocieren te doen hnn t elve tot der Landen welant noodigh be
,
uytere debvoir , omme te achterhalen de cet vonden hebben.

Aldus gedaen ter vergaderinge van de Sta

e Anthents ende anOCdCl'S van de verbodcn
Penningen :Ende om daer toe te komen , ul ten Generael det vereenighde Nederlanden,
len de elve Ocieren etnelick inquireren gereolveert in _'s Craven-Haghe den tweeden

aen den ghenen , onder de welcke oodanighe Aprilis Anno ehien hondert ende drie.
Penninglien bevonden iillen zijn van-Wien y
de elve ontangen hebben,ende o voorts pro
cederende torte voorz eete lnvoerders toe,

]. Rutger: un Po v

in conormit van de voor )aende Placcaten,

Ter Ordonnantie vande voornoemde Hee

ren Generale Staten.
_

deWelcke in alle penen end amenden by de

cn gelaten werden in haer geheel.

('. Acrm.

Placcaet regem" eenige ghedmckte RUM-Daelders ofre

baregbedeeltm.

Den 24 Iuniz' 1603.

Il

't gemeen welvaren,ende tot onlijdelicke cba

D E Staten Generael det vereenigbde Ne

dcrlanden , Aloomen bevindt date in de
le vereenighde Nederlanden nyt Duyrllandt
ende elders ghebracht werden , eene groote
juantiteyt van ghedruckte Rijcks-daelders ,
aer van eenighe guren hier achtet gheelt

de vande goede In heetenen deer Landen ,

zijn , Weende de Vootz Daelders verre bene

Generael Meeets vande Munten deer one

vercenighde Nederlanden, met rijpe delibera
tie van Rade, verbodcn ende gheintetdiceert

den den voet des heylighen Rijcks , ende van

ons laete proviioneel Placcaet vanden twee
den Acprilis deesjaers eien honderdt drye ,
waet oor alle oprechte Rijcks-daelders ende

ende mcerder recen onde , indien daer te_

gens niet en werde velrlien.

"

Soo is't , dat wy de laecke voorz overghe

merckt , ende biet op gehadc : advijs vande

hebben , Verbieden ende interdiceren by de-j

en alle Cooplieden ende andere,van wat qua

andere Silvere Capitale penningen , oo van liteyt ote conditio die zijn , voorts aen ende
. de one Landen als andere , in de vootchre na e publicatie van deen, in dee one voorz
ven gedruckte Daelders ouden moghen wer Landen te brengen, zenden , dittibueren orc
den geconverteert , teckende t elve teghens nyt te geven , eenighe det voorz ghedruckte
Rijcx

' Placcaten van de Munte.

3I

Rijcx-daelders , emde dat op de verbeurte van hebben, ende ullen de lntentien in dein ge"
de elve Penninghen , ende daerenboven eene geven, executabel zijn : Niet tegenaende ap
pene van twee Nederlandche Ducaten op ye- ' pellatie ende onder prejuditie van den elven.
der uck te verbeuten , ote de waerde van

V I.
Ordonnerende allen Ocieren vande re
ontdeckt en worde voor de eere rey , ende peive Nederlandtche Provintien te doen
voor de tweede teye't dubbelt van dien , en hun uytere devoir , om de Invoerders vande
dien , in gevallet eyt niet ter vercher daedt

de arbitrale correie , mer gelegentbeydt der

voorz gedruckte Rijcks-daelders t'achterha

aecken.

len ende doen raen in conformit van de

voorgaende Placcate.
I I I.
Verbieden voorrs ende interdiceren allen
"
V 1 I.
ende een ye elicken op alulckc M unten te le
Ende Op dat niemant van dee one Ordon
veren, ote e nningen uyt de elve Munten nantie en pretendere eenigc ignorantie , Ont
te balen, ote ocn halen, Op vetbeurre van lijf bieden wy daeromme ende bevelen onen lie
ven ende eer be minden den Staten,Stadthou
'
deren , ende gedeputeerde Raden der Provin
l I I I.
Ordonnerende voorrs endebelaende , dat tien vanGelderlant ende Graecha Zur hen,
alle peronen van wat qualitcyt ote conditie Hollant ,Zeelant . Utrecht , Vriel ant. ver

ende goedt.

die zijn , dic eenighe der voorz ghedruckte

Rijcx-daelders teghenwoordigh by haer heb
ben, dac alle de elve bun die ullen quijt maec
ken , ende uyt dei onc vereenihde Neder

Yel , ende Stadt Groenin hen ende Oni-lan

den,ende allen andererJu icieren,0cieren,
ende Dienaren des ver ocht zijnde, dat y dec
on Ordon nantie alomme doen verkondi

landen wech eynden , binncn en tijdt van gen, uytroepen ende publiceren, daermen ge
veerthien daghen , na de publicate van defn, woonelick is uytroepingbe ende publicatie tc
onder middeler tijdt eenige der ilver te mo doen : Laende mede den Stadthouder , Can

gen uytgeven, om eenige becalinge daer mede cclier, Preident,ende Raden Provinciael,Ad
vocaet Ficael , ende oock den Procureur Ge
te doen, op gelijcke pene als voren.
nerael, ende allen anderen Ocieren, Rechte
Alle welcke penen ende amend voren ver
klaert , bedcelt ullen worden het een derden

ren ende ]uicieren vande voorz Landen,

mitgaders den Admiralen , Vice-Admiralen,
allen Overen , Colonnellen. Ritmeeeren,
Capiteynen , Ocieren, ende Bevelhebberen

deel ten proijte vande ghemeene aecke, d'an

der derden-deel tot proijtc van den aenbren
gher,ende het derde derden-dee] tot projte dele one Ordonnantie ende bevelen tachter

vanden Ocier , die de calainge ende executie volghen, procederende ende doende procede
doen, izl
, t en
ware deexcedeerden
voorz verbeurten
, pe ren tegbens den Overtreders van dien onder
inen
ende
amenden
de omrne

gratie , faveur ofte Verdrach , aloo wy 't elvc

van vijduynt guldens: In welcken ghevalle, tot der Landen welandt noodich bevonden

.
d'
een helt
tot proijte
vande
hc hebben.
meene
aecke(al, konien
ende d' ander
helt al
verdieelt
Aldus gedaen, ende ter vergaderingbe van
worden aen den voorz Ocier ende aenbren

de Staten Generael der vereenichde Neder

landen gerehlveert, in 's GraVenHaghe, den

nerende tot den Voorz penen ende amenden vier-en-twintighen ]unii , A una ehien
'gheprocedeert te hebben ommicrlick day!-ma hondett ende drye,

ger by gelijcke portien , wiliende ende ordon

ende onder gure van proces , ende opten proeven ende ghetuyghenien alleenelicken.
Tot welcken oock gheadmitteert ullen wor
den , de ghene die de voorz exceen in't ont

fanghen ote uytgeven ghecommitteert ullen

Her. Scherf".
Ter ordonnantie vande voornoerndc

Heeren Staten generael.

,

C. Aer'm.

Placcaet tegemde 17Vielaers. 19 Sept. 1603.

E Staten van Hollant ende We-Vrie- ! dat noch mans nochte vrotiwen , van wat atc

landt, aentnerckende,dat alle voorgaen ote conditie die zijn,hen na de Publicatie van
de Ordonnantien opt uck vande Munte deen ullen moghen onderaen , direcelick,
uytghegheven mee geini-ingeett zijn. over ofte indireelick , in 't heymelick ote open
mits geen goede ordre op t uck vande Wi baer , eenighe goude ore ilvere Penninghen
el gheelt , ende precie ondethouden is ghe op te wielcn,verkoopen , koo en , ote ver
wee , Hebben gheordonneert , ende ghea mangelen , tot hoogeren prije ais by onen le
tueert , ordonneren ende atueren by deen, en Placcate , op huyden opten cours vande
goude

Placcaten van de Munte.

32

goude ende ilvere Penningen uytgegevcn , is omme alleenlick naer ihoudt van haere n
ghepermtteert , 't y onder retext van voor ruie, ende den eedt daer op gedaen, de Wi
gaende Commiien ofte an erints, op peyne elinge, verkoopinge, koopngepte verman
_ van hondert goude Nederlandtche Ducaten, gelinge van goude ende ilvcre Penningen te
voor de eere reye , ende boven dien open

mogen doen, oock met la omme anderen hen

baerlick gehavotteert te werden , ende voor ulcks onderwindende te moghen bekeuren :

de tweede rey , van tWee hondcrt Neder

Laen ende ordonneren allen Ocieren , ende

landtche Ducaten , ende uyte voorz Landen l]]ucieren binnen de voorz Landen het n
van Hollandt ende We-Vriellant voor thien

ouden van deen , elcks in den heuren precie

jaren ghebannen te worden , ende tot gherijf te doen onderhouden , ende den Contraven
vande Inlandtche , ende uytheemche Coop teurs van dien te raen , ende doen raen,
luyden , in t uck vanden Wiel , zijn bin ulcks hier voren geordonneert is. Gedaen in
nen der Stede van
opte nomi den Haghe den xix. September ehien bon
natie van Bur emeeers ende Regierders der dcrt dryc.
Ter ordonnantie vande Staten van Hol
elver Stede ggeauthorieert, ende werden ge

authorieert by deln
als geworen, ende publijcke Wielaers,

lant ende WeVrieant

A. Dayck.

Placcaec Mn cle E. Heeren Staten Mm Hollandt ende

We- Vridlandt , tot naerdere verluringe ende continuatie vande eer/ehttz'nigbe by
den Placcate vande E. M. Heeren Staten Generael vande Veremziglzde Nederlan

den , opten eaun vande Munte den tweedm Aprili : 6 o 3. z-oorledengea'aen : l\aortr

regem a'e Schellingen ofte mindere Penningen in andere Provintiengemunt : Ingbe

ljcQ regem degecontrefeyte Hollandcbe Daelder: , met eerbodt aan het tranarte
ren eau onde ofteiloere Materialm op Munten buyten defelve Landen. Dm 1 9
Septem er 1603.

D E Riddcrhap, Edelen ende Steden van : voorz Placcaet , de Schellinghen ende mini
Hollandt ende We-Vrieandt, Repre dere payementen , in andere Provintien ghe
munt , onder
uyt egeven
enterende de Staten van den elven Landen, onder
retextde
datghetneente
den uytgheefgvan
dienzijn
niet,
doen te weten : Aloo tegens de Placcaten en

deOrdonnantien vande Heeren Staten Gene expre elick en oude zijn verboden , maer al
rael van de vereeni hde Nederlanden den leenlick verklaert , dat die ganghbaer huden

Ween in de Provintien, daer die gemunt zijn:

Dat wy mede kerlick geinormeert zijn, dat
teghens der voorz Heeren Staten Generael
Placcaet in vercheyden Munte van nieuws
gheagen worden, veel verboden pecien van
licke confuie, in t uck vande Munte, tot na penningen, ende onder de elve Daelders met
deel vande welandt der Landen , ende vande te wapenen ende incriptie vanden Hollandt
goede Ingeetenen der elver oeckende, ghe che Daelders, ulcks dat daer inne ende ]egens
tracht wordt eenighe pecien van penninghen het tranporteren vande materialen van Goude
hooger uyt te gheven , als by den vootz Plac ende Silver , uyt de voorz Landen op andere
cate is gheordonneert , ende oock de Schellin Munten nootelick dient ordre getelt. S O 0
gen, ende mindere payementen in andere Pro 1 S T, dat wy omme de voorz contraventien,
vincien ghemunt,niet tegenaende die alleen ende andere tegens den inhouden vanden voor
lick toe-ghelaten zijn in de repedive Provin noemden Placcate , ende namentlick de eere
cien daer die gemunt zijn : Ende on eyndiic ettinge van dien in Aprili ghedaen , ingekro
ke meyninghe is, 't elve Placcaet nae de ecre pen, te rechten , gheordonneert , ende bevclen ettinghe precielick , in alle quartieren- ende hebben,ordonneren ende bevclen by deen wel
Steden te doen achrervolgen, ende den contra eXpreelick , dat t ielve Placcaet voortaen
venteurs van dien te doen raen. Beghee irielick ende precielick ill worden in alle
rende nochtans de voorz infracie voor dee poncften nagekomen ende achtervolght, ende
rey , nopende de voorz Schellinghen , ende de Contraventeurs van dien geraft , dan cm
mindere payementen , noch te rechten onder me de goede gemeentejegens den uytgeefvan
ote metten minen quete Vande goede he de voorz Schellingen ende mindere payemen
meente , overmidts by miverandt tcgens ten in andere Provintien ghemunt , buyten

tweeden Aprilis le-leden , opten cours van

den Gelde uyt-gegheven , ende ghepubliceert
in vercheyden quartieren ende Steden vanden
Lande van Hollandt ende \Ve-Vrieandt,by
eenige hare particuliere gewin, met een uyter

chade

Placcaten van de Munte.

3?
ehade te houden , hebben wy voor dee teye ondcr dat de elve Comra'venteurs hen ullen
alleenlick, ende onder dat ulcks meet gedaen mogen excueren mette permie, ote autho

{al worden , eaccordeett ende accorderen by ri-arie van eenige overheyden , die t elve toe
deen, dat ac t dagen na de publicatie van de gelaten ouden mogen hebben.
en , mette elve Schellinghen , ende mindere
Ende ten eyndc uyren inhouden 'van decn
Payementen ullen betaelt mogen worden, al by een yegelicken geweten mach Worden,wat
le
gemeeoettinghc
Landts Impoen
, ve ondin penning' by den Voorz Placcate Vand' twee
ghedes, capitale
, ende andererthulden
den Aptilis leleden byden Heer-en Staten ge
vande voorz Landen,tot ulcken prije als die nerael gepermitteert zijn , ende tot wat prije
voorz Schellingben ende andere Payementen de elve yde eerc etting'he ende dee Or
onder de gemeente uytghejgeven zijn , onder donnantie geelt zijn,hebben \vy goet geven
dat voorcaen eenighe Gou e ote Silvere pen den dc elve alhier te inereren.
nin hen hoogher ofte a nders als na de voorz
cer e ettinghe , ende die pecicatie hier nae

Eer de goudc Specien , die lllen

gheelt,ullen moghen werden oytghegeven,

uytgeboden ofte ontangen,ende na de voorz
acht daghen en ullen de-voorz Schellinghen

moeten wegen op haer behoorlic

ende mindere Payementen , nochte oock van

ke gewichte, met de remedie van twee

Aekens vooraende.
'*
En Nederlantchen Dncaet, van 70 in :

alnu de voorz ghecontrefeyte Hollandtche

marck
iij. gol. xiiij. .
. Daelders in andere Provincien ghemont , ee Den gouden Reael , van 46 in t marck
nichints
mo hen uytgheboden
, nytgheghe
v. gul. xiij..
ven
ote ontianghen
werden , alle:
op peyne
Den
halven gouden
Reael , -Vanij.gol.
70 ende
een
iacbtendeel
in 't marck
xvj.,
inden vootz Placcate by den voorz Heeren
Staten genetael gheordonneert , voor o veel Den gonden Keyers golden , van 84. in "\
marck
,-'

xXxvij. .
als het uytbieden , nytgeven , ote ontangen
van Goode ende Silvere gepermitteerde pen Den Nederlandtchen Croon , van 71 ende
ninghen boven de Schellinghen boogher als
drye quatt in t marck, mitigaders de Fran
izhe Croon, van 72 in 't marckiij. .viij..
naet inhoodt vande eete ettinghe des voor
chteven Placcate hier Verhaelt , mitlgaders Den goud' Leeo,van 59 in't marc iiij.g.v.'.
het brengen inden voorz Landen, uytbieden, Den Bourgonhen Rijder van 70 in t marck
uytgheven ofte ontfangen der verbodcn pen iij. gul. xiii'. [t.
ninghenaengaet , ende beroerendc heti inne t Gulden Vlies , van 54. ende
een hal int
iiij.gul.XVj.fc.
brenghen, uytbieden, uytgheven, ofte ontfan - marck
ghen vande voorz Schellin gen, ofte mindere Den Andries golden , van 74. in ': marck
.
ij. gold. xv. ft.
Payementen in andere Provincien ghemunt
opte verbeurte vande clve , ende eens o veel, Den Wilhelmos Schildt , van 72 in t marck

ij. gold. xv. .

voor de eere reye, voor de tweede reye van
dobbel _Io veel , ende voor de derde rey op 't Schuytgen, van 73 in 't marck iij. g. vij. .
vier mael oo veel , ende arbitrale correie,
Verbieden voorts wel expreclick allen en

Den Philippus golden , van 74; in t marck

ij. gold. vij. .

de yegelicken van wat State ende qualiteyt of Den Philippus Clinckaett , van 76 in 't marck
te conditie hy zy , uyte voorz Landen van
ij. gold.
Hollant ende We-Vtieant op eenige ande

re monte buyten de elve Landen te tranpor

Den grooten Cmyet van Portugael , van 7

in t marck

"-

xxxvij. gold. x. il.

teren , leVeren of'te doen leveren , diretelick Pillolet van Spangien van vetcn , van 18 in 'c
marck
-xiij. gold. x. il.
ofte indireelick eenige goudc ote tlvere,j
ne ote hatde materialen , t Zy in pecie, Ma

en, Grenaillen,Qt_1_itlieren, ofte anders hoe

danich t elve onde moghen wein, op eyne

ende verbenrte' niet alleen vande voor z pe
cien , Maen , Grenaillen , Qljtllieten , naet

andere Munte als binnen dc Voorz Landen

gebracht, maer boven dien voor de eete rey

De dobbelde Piolet van Spangien , van 36

in t marck
- ' vj. gol. xv. .
Het enckel Piolet van Spangien, van 71 int
marck
iij. guld. vij. ;
"\ Dobbelt Pillole; van Italien , van 36int
marck
vj. gold. xj. (l:.
Het
enckele
Piolet
van
Italien
van min't
' marck
iii]., gold.
v. .

e van duylnt Hollantcbe Daelders , voor de

tweede reye van eens oo veel , ende voor de Den grootcn Reael van Ootcnrijck , van 16
e_nde een balin 't marck xv. gol. xvj. .
dcrde reye van Lijfende Goedt , welcke pey
hen ende rae vervolchnende by den Rec Den dobbelden Dncaet van Spangien met
tets toegeWen nllen worden ,al waet 't oock
O ,dat eer binnen thien jaren de Contraven

twee Hooden,al ghetollereert Worden tot

vij. gold. xij. il.

teors daer QVer in techtc wierden 'betoghen, De dobbelde Dncaet met the Hoofden, inde

BEB

tepedi:

Placcaten van de Munte.

3 :

repeive Nederlanden gheagen , van 3 ; De halve ende vierendeelen naer advenant.

int marck - - - vij. gu]. vij. il:. Den dobbeldcn Gulden van't Nederlandt,ge.
Den Ducaet van Hongerien, ende die gemunt

naemt Staten Croone, van 81 ende een hal

vein t marck

ij. guld. xiiij. .

in t Ri'ck,van 70 in 't marck iij.g. xiiij. il,
De enckeie Ducaet met twee Hooden , inde Den nieUWen Ghelderclien ende Vriechen
voorz Nederlanden ende tot Campen Fe
aghen , aloo die werden bevonden eer

' Rijder , van 72 ende een achtedeel in :

marck
iij. guld. iiij.
chaers in t gewichte - iij. guld. xij.. Den nieuwen penningh van Portugacl , met
ten Cru ce, van 20 in t marck , zijnde de
Den gouden Cailliaen ,van ;; ende een half
acht vij de deel vande Millerees xij.g.ij..
in't marck
iiij. gu]. xvij. il.
De Ctoon van Portugael metten lang Cruy De halve van dicn van 4.0 in : marck, naer ad
venant.
vj, guld.j. .
ce, van 70 in t marck - iij. guld. ix. il.
De Croonvan Portugael metten kort' Cruy Het Vierendeel van 80 in t marck - iij. guld.
ce,van 70 in t marck - iij. guld. x. .
De dobbelde Ducaet van Italien , van 36 in :

marck

vij. guld. iij. .

Silvere Munte , niet ghe

cbroyt wcende.

Den enckelen Ducaet van Italien , van 72 in 't

marck
iij. guld. xj. . D En Rijcks-daelder geagen inde repeci
D e Milleroes van Portugaelwan 3 2 in 't marck
tive Nederlantche Provincien ende dic
vij. guld. xj. il:.
van 't Rijck ij. guld.vij..
De halve Millerecs van Portugael, van 64 in 't De halve van dien naer advenant.
marck
iij. guld. xv. . Den Philippus Daelder , mitgaders de ilvere
De Gout-gulden van Duytandt , van 75 in t
Nederlanthe Reael - ij. guld. X]. il.
marck
ij. guld. xiiij. R. De halve van dien , als mede de penninghen
De Davids guldcn van Utrecht , van 76 in "\
ghemunt byden Harroch van Alenchon
marck
ij.guld. v..
XXV. o Vllj.Penn
Den onden Geldercben Rijder , van 76 in t De vijdc ghedeeiten vanden voorz Phili s
marck

.-

ij. guld.

Daelder ende de Nederlantche Reael :. .

Den gulden van Cam en , Deventer , ende Dc thiende ,twintiche , ende veertiche ge
Swol , ende den C immer gulden , van 76
deelten naer advenant.

in t marck
xxxix. il:. De ilvere Carolus guldens - miiii. .
Den onden Roonobel van Engelant,'van 32 Den Hollantchen Daelder metten Leeuw,en
in t marck
viij. gu]. viij...
de die inde andere repeive Nederlandr
De halve van dien - ij. g, ii'. il. viij. p.
che Provincien op den elven Voet ghela
De Nederlantche Roenobel , in e repeive
gen, mette Wapenen ende lnrptien van
de Provincien daer die gheagen zijn, ende
Nederlantizhe Provincien geagen , opten
anders geen
xxxviij. t.
Voet ende Ordonnantie vanden jare : 5 86.
viij. guld. v. . De halve van dien naer advenant.
ij . guld.
De halve van dien
iiij. guld. j. . De Staten Daelder
Den nieuwen Rooenobel , geagen ende ge Den ilveren Rijder van Ghelderlandt ende
Vrieandt
ij. guld.
munt inde voorz repeve Nederlanden,
bu en dOrdonnantie vanden jare 1586. De halve van dien naer advenant.
full; getollereert Worden tot viij. . v.. Den Gelderchen ende Utrecbtfhen Daelder
Anno 1579. gemunt - - xxiii]. il.
De halve van dien alo de elve werdenbevon
De
halve van dien naer advenant.
den' eer chaers int gewicbte,tot iiij-g.j.
De chricus Nobel van Engelant,van 36 int Den Spaenihen Reael van achten , ghewich
rich zijnde ende anders geen ij. guld. vij .il:
marck
vij. gul- viij. .
Den onden Angelot van Enghelandt , van 4.8 De halve ende minder gedeelten ( gewichtich
zii nde) naer advenant.
.
in '_t marck
v. guld. ix. c.
Den Anghelot van Enghelandt mette O in t Den Zeeuchen Daelder , ghellagen op eich
rooten, tot
xxviij. il.
Schip , van 48 in 't marck v. guld. V. il.
Den Souvereyn ghemunt by Coninck Heyn De Vrieizbe ilvcre Gout-guldens , gheagen
op xxviij. . tot
xxvij. .
drick van Engelant, van 4.0 in 't marck, en
de die van Coninginne Elybeth van En De Francken van Vranckrijck , weghende ne
gen Engelchen vier An
xxj. il:.
gelandt, van 46 in t marck - ' . uld.ix..
De halve van dien
ij. d. xiii'.. De halve ende vierendeelen naer advenant.
Den Vlaemchen Nobel,o wel ge onde ais de Dc (Dart d'Elcus , ote vierendeelen vande
Croonen van Vranckrijck,wegendc esEn
nieuWe, ghednerende dejeghenwoordighe
gelizhen 6 Afn
g- 3 xvj. .
Oorloghe gheagen inde repedive geuni

'

eerde Provincien , van 36 int marck vij, g., De halve naer advenant.

Per!

Placcaten van de Munte.

Den Engelch'en Schellingh - x il. viij.pen.
De halve naer advenant.
De vierendeelen ende minder gedeelten,mit
gaders dc derdendeelen vande lve Schel
linghen, ghenaemt A groat , naer advenant
vande heele Schellingenjegens x. . ghere

35

ontfangen hebben , ende voorts procederende

torte voorz eere Inx'oerder toe,in conformi

t van decn Placcate,blijvcnde voorts 't voor

chrcven Placcaet vanden Heeren Staten ge

nerael vanden ij". Aprilis leleden,ende oock

onf voorgaenden Ordonnantien by dein

niet verandert in andere poinen in haer ghe
kent.
iDe Schellin en in Hollandt ende Well,-Vrie:
heel.
.
Ende o dat niemandt hier van ignorantie
landt entl anders geen
vj. [L
De halve Schellingen vande elve Munte iij., en preten ere , ontbieden ende bevclen wy,
De dubbelde \uvers
ij, dat dee l worden ghe ubliceert alomme
De uver

j, , daermen gewoonlick is pu licatie te doen , la

De halve uvers
Den ouden uver

Den ouden haIVen uver

-_ viij. pen. ende ende ordonnerende den Preident ende

]. . vu]. pen. andere
Radenvanden
hoo hen
RadeProvintiael
, d'eerilc,ende
Raden vandgen
Hove
den

xij. pen.

Nde of eenige inWOonderen deer landen

Advocaet Ficael , Procureur generael , ende

E waren die naer de voorgeelden tijdt van allen anderen Ocieren, Rechteren , ende ju
acht dagen,noch eenige pecien by deen Plac icieren Vanden voorz landen, oo inden Ste
cate verboden onder hen hadden, en ullen de den , als ten platten lande , dee on Ordon
elve niet vermogen binnen de voorz landen nantie ende bevelen te achtervol hen, ende te
uyt te peven,ofte by andere te doen nytgeven doen achtervolgen , procedercnd ende doen
direde ickcn ofte indireclicken , maer ghe de procederen , teghens den overtreders van
houden zijn die buyten die Provintien van dien , onder gratie , aveur, dimulatie, ote
Hollandt ende We-Vriellandt ,,ter plact. verd rach , op peyne dat de voori verbeurten

ende in den Provintien daer die ganckbaer aenden Ociers , ]uiciers , ende Rechteren
zijn, te tranporteren binnen den tijdt van een i in ghebreecke weende vande rae te vorde
Maendt naer de publicatie van deen , ote te ren , ote by ententie toe te wijin , elcks
bren en rotte Wielaers,ofte ter Munte inde ? in olidum iillen verhaelt werden , ordonne

rende voorts den Ociers , ende Regierdeis

: Welck den Wielaer , ote Muntmeeer vanden Steden ende plaeten daermen ghe- hehouden
albrengher,
Ween te doen
teronts invande
pre woonlicke is publicatie te doen , precie alle
ii'entie
vanden
opte verbeurte
twee maenden dele one ordonnanrie van
nieus te doen publiceren , ten eynde d'elvc te
llven Penninck.
Ende omme de contraventie teghens dele beter mach onderhouden worden , Aloo wy
one Ordonnantie te be-ter te ontdecken . or ulcks tot diene vanden lande bevonden heb
donneren wy alle Ociets te doen hen uyter ben te behooren.
Gedaen in s Craven-Hageionder onn Ze
e devoir om de eete autheurs ende Invoer
ghcl
hier op ghedruckt den xix". Septembris
ders vande voorz verboden penningen te ach
in
't
jaer
ons Heeren 1603.
terhalen, ende te inquiteren aenden genen on
Ter ordonnantie van de Staten van Hol
der de welcken oodanighc verboden pennin.
lant ende We-Vriellant. A, Dujck.
gen bevonden ullen zijn , van wien y de elve
voo zlanden , omme gheneden te worden,

Placcaet , oo opten cours vanden (jelde , o]: opte Politie

ende Dtzirie vande Munte , illum-del) , mit/goda: vande llle ende Wre
laerr, 56.

Den : 9 December 1 60 3.

D E Ridderchap, Edelen ende Steden van nen der elver, getracht werdt, eenige pecien
Hollandt ende \Ve-Vrieandt, Repre van Penningen tot hoo eten prijie uyt te ge
enterende de Staten vanden lven Lande, ven als byden voorz laccate is gheordon

Doen te Weten : Aloo jegens den proviione

neert : Ende oock de Schellingen ende minde

len Placcate ende Ordonnantie vande Heeren re ayementen Van andere Provincien ( niet
Staten generael der vereenichde Nederlanden reg naende die elleen ghemunt zijn omme
den tweeden Aprilis leled' opten cours van cours ende nck te hebben inde repetive

der Munte uyt-gegeven ende gepubliceert, in

vercheydchgartieren ende Steden van Hol
lant ende WeVrieant, by eenige (haer par
ticulier projt oeckendc ) met groote confu

Provincien aer die ghcmunt zijn) met groote

menichte in dee Landen werden inghevoert,
ontfangen ende uytghegeven : Dat oock het

welant deerLP-nden, ende de goede lngec

ende ontfangen in vercheyden verboden, ge

EEE a
con

\uck vander Munte ende M untlach, oo in t

ie in t uck vander Munte,tot nadeel vanden munten , als inbrengen, uythieden ,uytgeven

36

Placcaten van de Monte.

contreeytc ende oock vervalchte pecien en paritie , tot bannicment uyte Landen van
de otten van penninghen, ende onder de elve Hollant ende We-Vrieant ende concatie
oock Daelders mette Wapencn ende Inlcrip

van goederen.

tie vanden Hollant chen Daelder inde voorz

Landen oo eer is verloopen , dat daer inne,

' l I.

Hebben voorts tot" conetvatie van den

mitgaders op 't nck vanden Wiele ende gemeenenVoet,accommodatie vanden Coop

Wilelaers , Scheyders ende Anenrs , Gond handel , ende verhoedinghe aller abnln geor
ende Silver-medcn , juweliers , ende andere donneett, ende ordonneren by deen , darmen

de Munt-plaeten
van Hollant
endeende
Wete
{ich ghenercnde metten edelen metalen van op
Vrieandt
al continueren
te munten
Goudt ende Silver (in alle welcke, _als Lidtma

ten t nck vander Munte is verpreyt ende

nytghedcclt ) metten aldereeten dient voor
en, in ulcker voegen dat de elve in haer we
en gheadich mochte \vorden gehonden: En
de willende daer inne mitgaders teghens het

ilaen eenpaerlick ende ondeteenige dieren

tie inden gewichte otc alloye , de navolgende

goudc ende ilvere penninghen, ende geen :m

dere.
I I [.

Te wetemden Nederlantchen Dncaet van

de Silver nyt dee Landen Op andere M unten lxx. ncken inde oede , ende hondendein al
naerder voorien : S O 0 1 S T, dat wy de loye xxiij. ca raten,acht greynen jn gonts in't
tranporteten vande materialen van Gout en

lze vootz overghemerckt , ende omme dc Troyche marck wcrcks, ter temedic van drye
voorz Contraventien ende andere voor o veel qacrt van een Enghele in : ghewichte, ende .
in ons is te vcrhoeden,Geotdonncert ende be een greyn jn goods inden alloye op't marck
volcn hebben , Ordonneren ende bevelen wel wcrcks voorz onder meet. Noch een Rijcx

expreizlick by deen by forme van proviie, daler van acht ocken ende lxxij. hondert een
ende totdat by de gheamentlicke geunieerde ende vijtiche ghedcelte van een (luck inde
Pravincierr ecnpaerlick daer inne al ween nede , en'de van thien penninghen vijthien
vootien , de poinen ende articolen hier nae grey nen jn ilvers inden alloy-e in 't Troyche
marck wcrcks , tet tcmedie van een Enghele
volghende.
*
'
in : ghewichte ,ende een greyn jn ilvers in
.
. I.
den
alloye in t marck wetcks voorz ondct
I Nden
ecren
,
omme
te
voorien
teghens
det Mont-vcwalchinighc, eontreeytinghe
meet. Ende noch den Hollandtchen Daler,

ende hegcmnnteri je vote geroert, byde welc

ke alle goede ende tercke Munte wott ghe
"connmeert , ende in qnader ende hooder ge

van acht ucken ende acht negbene deelen

van een uck inde nede, ende van negen pen

ttanormeett , mitgaders tegens alle particu

marck wcrcks,tet nemedie van anderhalve En

ningen ijn xlvers inden alloye in t Troyhe

liere Mntach buyten den ghemeenen Voet gel in 't gewichte, ende andethalgreyn jn
deet Ordonnantie : Hebben gheordonneert ilvets inden alloye in t marck wcrcks vootz
ende verklaert , Ordonneren ende verklaren

(onder meet.

by dcehd-lt van nu vootitaen alle vet valchin

ge, contreeytinge -, t zy van vreemde Conin

I V.

Belovende ende vcrekerende de elve pen

hen , Ptincen, Voren ende Heeren, ot van ninghen te doen houden ende conerveren in
geer Landen Mnnte,Hegemnnterije ende an hate rechte innerlicke deocht oo voorz is :

dcrins particoliere Munt- lach buyten den onder te ghedooghen dat de elve in eenigher
Voet dcrjegenwoordioer Ordonnantie , ghe maten gewackt , gheargert, ote ghealtetectc
acht ende gehonden fail Worden van ghelijcke illen worden.

nature ende ween als mnntvervalchinghe:
V.
Ende dat over nlcks de Muntmeeers , War

Ordonncrende One Gecornmitteetde Ra

deyns , Aayeuts , Yer-nijders , MuntgeeL den , endc hier toe la van hunlieden hebben

len , ' ende andere Onderwinders van dien, de ote vetkrijghende, alle der Munte Ocie
' midtgadets dc-Wielaers ende Leveraers op ren, als Mnntmeeers , Wardeyns, Ayerlts,
odanige Munt-werck handelende,itllen wer

Yetnijders,Wetck ende Montgeellen, Wil?

den getaft metter doot ende conizatie van

oedeten: Sonder dat de elvc Contraventeurs
gun ullen moghen cxcoeren mette permie
ofte authoriatievan eenighe Overheden , die
t elve toe helaten onden moghcn hebben.

claers , Anenrs ende Scheyders , te lev-eten

hunnetepeve lnmien,ende den behoor

Willende at aenlont ende onder vettreclt

tegens odanige Overttedets repetivelick {al

licken eedt daerop te doen preeren , incon

ormite vande ormnlieren by ons daerop gc

atteeert.
V I.
Hebben voorts geordonneert , ende ordon

worden gheprocedcert tot apprehenie ende neren by deln , dat beneens de vootz pen
ninghen alle de navolghcnde pcnninghen van

condcmnatie in lijve ende goederen ,ote an

dcrins by citatie petonele,ende by non com

goudc ende tlver, ende gheen andere , vanden

daghe .

Placcaten van de Munte.

daghe der publicatie van decn , cours ende

37

op den Voet van 't Rijckwan 70 in't marck

anck ullen hebben in alle eden ende placc

iij. guld. xiij. il.
en der Landen , ten prij: ende in maniere De enckcle Ducaet met twee Hooden , inde
naer verklaert, volghende de Figuerboecken,
voorz Nederlanden ende tot Campen gc
daer by de elve in drucke gheelt ende ghere
aghen , aloo die Werden bevonden leer

preienteett zijn.

Eer de Goude ipecien , die ullen

moeten wegen op bare behoorlic

{chaers in : gewichte - iij. guld. xij. P:.

De goude Cailiaen,van ;3 ende een halint
marck

iiij. guld. xvij. . '

Dc Croon van Portugael metten langen Cruy
ce van 70 in t marck

ke gewichte, mette remedie van twee

iij. guld. ix. il.

De Croon van Portugael metten korten Cruy

Aekens voorlaende.
cc van 70 in't marck - iij. guld. x. il. _
En Nederlandtchen Ducaet , van 70 Dc dubbele Ducaet van Italien , van 36 in't
in't marck . - iij. guld. xiiij. .
marck
vij. guld. iij.

'

Den gouden Reael, van 46 in t marck

De enckele Ducaet van Italien , van 72 in 't

marck

iij. guld. xj. .

v. guld.:tiij. &.
De halve onde Reael , van 70 ende een acht

e-dee in t marck

De Milerees van Portugael , van 32 in t

ij. guld.xv1.

marck

vij. guld. xj- il:.

De goudc Keyfrs Gulden van 84. in t marck De halve Milerees van Portugael , van 64. in t

xxxvij. uyv.

marck

iij. guld. xv. .

De Nederlandthc Croon van 71 endedry De Gout-gnlden van Duytandt, van 7yin't

quart in t marck , midtgaders de Franche
marck
ij. guld.xiiij- .
Croon,van 72 in 't marck iij. guld. viij. il:.

De Davids Gulden van Uytrecht , van 76 in 't

De goude Leeuw,v-. 59 in't marck iii'.g.v.

marck
ij. guld. v. .
De Bourgonche Rijder , van 70 in t marck Den ouden Ghelderchen Rijder ,Van 76 in 'e
.
iij. uld. xiiij. c.
marck
ij. guld.
't Gulde Vlies,van 54. ende een h fin 't marck De Gulden van Campen , Deventer ende
Dcn Andries Gulden , van iiij. guld. xvj. Pc.
Swol,ende de Climmer Gulden, van 76 in't
74. in 't marck
marck
- xxxix. uy.

ij. guld. xv. . Den cuden Roe-nobel van Engelant , van 32

in 't marck
- viij. guld. viij. .
ij. guld. xv. (i:. De halve van dien - iiij. gu]. iij. . viij.p.
': Schuytken,ivan 7 in 't marck iij. g. vij. . De Schotche ende Nederlandtche Roeno
Den Philippus G den, van 74. in 't marck
belen inde re eive Nederlandtche Pro
ij. guld.vij. Pc.
vintien geagiien opten voet ende ordon
Den Philippus Clinckart, van 76 int matik
nantie van denjare : 586. - viij. gul. v.,
Den Wilhelmus Schildt, van 72 in t marck

l]. gu

De halve van dien

' -

iiij. guld. j. (i.

Den grooten Cruyaet van Portugael , van 7 De nieuwe Ro-nobel, ghelaghen ende ghe
in \ marck

xxxvij. guld. x. &.

rnunt inde voorz tepedive Nederlanden,
: Piolet van Spangien van vieren,van 18 int
buyten d ordonnantie van den jaerc 1586,
marck
xij. guld. x. il,
nllen getollereert worden tot - viij . gv.
Den dubbelden Piolet van Spangien,van 36 De halve van dien , aloo de elve werden be
Vj.' guld. xv. :. , vonden eer chaers in t, ghewichte , tot
in 't marck
-

iiij. guld. }. &.

Het enckel Piolet van Spangien, van 72 in 't

marck

- . iij, guld. vij. . De Henticus Nobel van Engelant, van 36 int

t Dubbel Piolet van Italien , van 36 in t

marck
vij. guld. viij. .
marck - vj. guld. xj. . Den onden" Angelot van Engelant, van 48 in't
Het enckel Piolet van Italien , van 72 in :

marck

v. guld. ix. .

marck
iij. guld. V. il. Den Angelot van Engelant mette O int chi ,
Den grooren Reael van Ooentijck , van 16
tot 48 in 't marck
v. guld. v. S.
ende een half in \ marck xv. guld. ij. . Den Souverain gemunt by den Coninck Hen
De dubbelde Ducaet van Spangien met twee
rick van Engelant , van 40 int marck,endc
Hooden,van 3 ; int marck,al getollereert
die van de Coninginne Elibeth van Enge
worden tot - vij, guld. xj. .
landt, van 46 in t marck - v. guld. ix. il.
De enckele Ducaet van Spangien , van 70 in t De halve van din
ij. uld. xiiij, il.
marck
iij. guld. xv. il:. De VlaemcheNobel , oo we jie oude als dc
De dubbelde Ducaet met twee Hoofdenjn de
nieuwe, gheduerende de jeghenwootdighe
rejzetivc Nedetlanden ghragcn , van 35
oorloge geiagen in de repeive geunieer
int marck
vij. ld. vij. lt.
de Provintien,van 36 in t marck vij. guld.
De Ducaet van Hongarien , ende ie ghemunt De halve ende vierendeelen naer advenant.
EE E 3

De

Placcaten van de Munte.

38
De dubbelde Gulden van Nederlandt, ghe De halVe Van dien naer advenant.

naemt Staten Croone, van 81 ende een half Den Gelderchen ende Uytrechtchen Daler ,
in "\ marck

ij, guld. xiiij. .

Anno 1 579. gemunt

miiij. il.

De nieuwe Gelderche ende Vrieizhe Rijder , De halve van dien naer advenant.
van 72 ende een achte-deel in t marck De Spaenclxe Reael van achten, ghewichtigh

zijnde, ende anders geen - ij. guld. vij ..

iij. guld. iiij. &.
De nieuwe Penninck van Portugael metten D e halve ende mindere gedeelten, gewicbtigh
zijnde. naer advenant.
Cru ce, Van 20 in : marck . zijnde de acht
vij e-deelen van de Milerees - xij. g. ij. Pc. Den Zeeui'hen Daler , gheagen oplx. groo
De halve van dien, van 40 in 't marck naer ad

ren, tot

xxviij. .

venant Vj. guld. j. . De Vrieizhe ilvere Goudt-gulden , gheilagen

op xxviij. uyvers, tot
xxvij. i}.
Het Vierendeel, van 80 in : marck - iij. guld.
De dubbelde Ducaet vanden Eerthertoghe De Francken van Vranckrijck , weghende ne
gen Engelen , Vier Aen
xxj. &.
Albertus van Ooenrijck , ende Iabelle
infante van Spangien, van 3 ; int marck Dc hai ve ende vierendeelen naer advenant.
vij. guld. :. il. De quart dEus ot Vierendeel van de Croo
ne van Vranckrijck , weghende 6 Engelln
'De enckele Ducaten vanden lven age , van
6 Aen
xvj. uy.
70 in 't marck
iij. guld. xv. il.
De twee derdendeelen vande elve dubbelde De halve naer advenant.
Ducaet,van ilcchteren goude - v. guld. De Teoenen van Vranclr-rijck , weghende &
: Derdendeel vanden llven dubbelden Du
Engele
xv. uy
caet,van noch harder goudt - ij. guld. x, il. De halve van dien naer advenant.

De Engelche Schellinck - :. . viij. pen.

Silvere Munte , niet gechroyt

De halve naer advenant.

De vierendeelen ende mindere gedeeltengnit

weende.
D En Rijcks-daler, geagen inde repedi

paders de derdendeelen vande elve Schel

inck genaemt .: Great , naer advenant van

ve Nederlandtche Provintien , ende

de heele Schellinck jegens x. il. gerekent.
die epten Voet van 't Rijck gheia hen zi'n De Schellingen in Hollandt ende Weil-Vrie;
1j- gul . vij. il.
landt geiagen , ende anders gecn - vj. il.
De halve ende mindere ghedeelten van dien De halve Schellingen vande elve monte ij..
naer advenant.
De dubbelde Stuyvers - ij. uy.
De Philips Daler , midtgaders de ilvete Ne De Stuyvers
]. uy.
derlandtche
Reael
i'.
guld.
xj.
(L
De
halve
Stuyvers
viij.
pen.
De halve van dien , als mede dle penninghen
De oude Stuyvers
j. uy. viij. pen.
ghetnunt by den Hertoghe van Alenqon Den ouden halven Stuyver
xij. pen.
. xxv. uyv. viij. pen.
V I I.
Ende aengaende de goude e ilvere Mun
De vijde edeelren van de voorz Philips Da
ler end van den Nederlandtchen Reael te ote Penningen , die hier voren niet en zijn
x. uyv. verklaert noch ten prije gheelt , hebben wy
De tiende , twintighe , ende veertighe ghe alle de elve verklaert ende Verklaren by deen
deelten naer advenant.

De ilvere Carolus Gulden

voor billoen. Verbiedende alle de elve,miti

xxxiiij. . gaders alle geneden , gebroken , gewachen,

Den nieUWen ilveren penningh vanden Eert gechroyde, gela te , gcnagelde, ende andere
_hertoghe Albertus van Ooenrijck , zijnde Penningen hate hoorlicke ghewichte niet
de vier vijde-deelen vanden ilvcren Phi houdende , tontfanghen ote uyt te geven tot
lips Daler
ij. guld. wat prije dattet zy. Ordonnerende alle de
Ende de halve van dien, zij-nde de twee vijfde elve binnen een maendt na date van de publi
deelen vanden llven Philips Daler j. guld. catie van defn, inde Wiel gedragen te wor
De Hollandtclie Daler metten Leeuw , ende demalwaer de rechte waerde voor de elve be
die inde andere repecive Provinti opten taelt al worden , volghende de Caerten ende

elven Voet geiagen,mette Wapenen ende -Manualen , tot dien eynde den Wielaers e
Incrptie van de Provintien daer die gella daen leveren: alles op de verbeurte vande ve
gen zijn,ende anders geen xxxviij. uyv. Penningen, ofte de waerde van dico, in geval
le 't eyt niet ter vercher daedt ontdeckt en
De halve van dien naer advenant.
Der Staten Daler
ij. guld. wordt , ende daer-en-boven op de peyne van
Den halven van dien ende minder ghedeelten twee goude Nederlandtche Ducaten , op elc
naer advenant.
ke penninck ter contrarie van deln ghepre
De ilvere Rijder van Gelderlandt ende Vrie enteert, uyt egeven ofte ontangen, ende dit
landt
ij. guld. oo wel tot laile vanden Ontfanger als Uytge
ver

Placcaten van de Munte.

39

ver voor de eere reye , voor de tweede reye peyne , ende boven dien genieten het derden
dobbelt van dien , ende boven dien gebannen dee] van de elve verbenrte ofte breucke.
ofte arbitralicken gerat te worden.
X I.
V] I I.
Verbieden van ghelijcken eenighe Pennin
Ordonncrende allen Ocieren te doen hen ghen te bitqnetteren , omme oo de ware nyt
uytete devoluomme te achtethalen de eere de lichte te lcheyden , de lic bre nyt te gheven,
Anthents ende Invoerders vande verbodcn ende met de ware ijn rojt te doen , noch
Pennin en,ende omme daer toe te komen,nl te eenighe geode ote vete Penninghen by
len de elve Ocieren ernelick inquireten dee one Ordonnantie ghepetmitteert ende
aen den enen on der den welcken oodanighe tot prijle geelt , in pecie op eenige van one
Penning n bevonden irllen zijn, van wien ly Mnnten te leveren , op peyne als vooren.
de elve ontanghen hebben , ende voorts van
X 1 [.
pei-ione tot perlone procederen cotte voorz
Ende aloo dagelijcks met groore menigb
eere Invoerders : willende in dien gevalle dat te nyt vyanden ende neutrale landen , in den
de gene die alo haren Antheor irllen weten te landen werden ghebracht , diverche pecien
bewyen,vry ende qoijt gehouden worden van van Payementen , als dtie-grooten, blancken,

de Vo0tz verbenrte ende peyne, ende alde ende diergelijcke : Soo verbieden wy wel ex
prelelick by deen , eenighe dcr voorz Paye

voorz eete lnvoerdet boven de voorz pey

ne gebannen worden nyte vootz landen.

menten in dee landen te brenghen , ofte doen

] X.
brenghen in eenigher manieten , boven het
Ende dewylc daghelicks veel Kooplieden , pondt Vlaems,dat de teyende man tot ijn ge
Caers ende andere, de pecien van goudc by rijin bote ] mogen hebben, op de verbenr
deen ghepermitteert , Weghen met dry ain, te det elver Payementen,met het dobbelt van
tegens alle ordre ende regel. Verbieden daer dien, ende arbitrale corredie.
'
omme allen ende een yeghclick wel expree
X I I ].
lick by deen , alle goudc Penninghen by de
Ende aengheien dat de prijs vander Mun
n ghepermitteert , anders te weghen als elck te is het principael fondament vande Valua
met hate behoorlicke ghewichte , ende dattet tie ende onderhondenil der elver : Soo
lal vooraen mette remedie van twee alen , verbieden wy wel expreelick dat niemandt
ende mcerder niet, behoodelick dat de Pen hem voortaen en vervotdere te koopen ote
ninghen van ondt , die gaeende goedt zijn verkoopen , eenighe materialen ote ipecien
van alloy, en e zijnde te licht boven de Voorz van goudc ote tlvet , gemont ot ongemunt,
remedie,een , twee ofte uytetlick drye aen in Mae , Cendreen ote Grenaille , tot hoo

onder meet , uytgegheven ullen mogen Wor

den , midts Voor elck aes betalende een uy

ver , alles op de verbenrte van de elve Pennin

ghen.

X.
Ende aengaende de Penninghen van goudt
ende ilver,by dele Ordonnantie tot prij e ge
elt , verbieden ende interdiceren een yeg e

ghet prije dan volghende den voet deer je

ghenwoordigher Ordonnantie,ende den prijs
by de Intotie det Mnnt-meeeren gheor
donneert den Kooployden voor hate materia.

len te bet-alen , op peyne van concatie der

voorz materialen , ote de waerde van dien ,

in ghevalle 't feyt niet ter vetchet daedt ont

deckt en ware , ende daer-en-boven vier-font

lick de elve te preenteten , nyt te gheven , vande Waerde van dien , oo wel tot lae va
ote ontfanghen tot hoogher prije dan in de den Kooper als Verkooper voor de eere rey
en gheaccordee is , op dc verbenrte vande e,ende voor de twecde reye op gelijcke pey
elve Penningen , ote de waerde van dien , in
gevalle 't feyt niet ter vetcher daedt ontdeckt
en wordt , ende boven dien op de peyne van
thien goudc Nederlandtche Ducaten voor de

ne,ende daer-en-boven nyt de landen van Hol

landt ende We-Vtieilandt ghebannen , ote

anderins metter doodt ghetaft te worden

naet exigentie der ecken.
'
eere reye , voor de tweede reyi dobbelt ,
X Ill I.
ende voor de dcrde reye tWee dobbelt van
Verbieden voorts wel exprellick allen en
dien , ende boven dien op arbitrale correie de een yegelick , van wat ate , qualiteyt , of
nae de qualiteyt vanden delide : ende vet te conditie hy zy , nyt de voorz landen van
iaen Wy de elve verbenrten ende eynen Hollandt ende We-Vriefla nd\ op eenige an.
plaete te hebben, oo wel op den Ont angher dere Munten, buyten de voor lande te tran
orteten , leveren , ote doen leveren, direce

als U tghever , t en ware een van beyden ter

on : na den ontfanck ote nytgeef hem pre

enteerde aen den Ocier , denunchierende

lick ote indiredelick, eenighe goudc ote il

vere, jne ofte harde materialen, t zy in S

't elve feyt , in welcken ghevalle de denun eie, Mae , Grenaillen , (Liltilieren, ote an
chiant,hy zy Uytgever ofte Ontanger,al vry ders hoedanigh 't elve oode moghen ween ,
nde qllit zijn vande voorz verbenrte ende op peyne ende verbenrte niet alleen van de
vootz

40

Placcaten van de Munte.

voorz Specien , Maim,Grenaillen,OLiitelie

re betalinqe ouden mogen doen na de publi

ten.naer andere Munten als binncn de Voorz cate van deien , ordonneren wy dat de gliene
landen gebracht , ote dc waerde van dien, in

dien t elve feyt niet tet vercher daer ont

die eenighe rele Payementen voortaen doen

ullen , gehouden ullen ween billetten te ne

deckt en werde , maer boven dien voor de cet

men van de goude ende ilvere ipecien metten

e reyee noch van duyent Hollandtche Da

lers , voor de tweede reye van eens oo vee],
ende Voor de derde reye van ]ijf ende goedt,
welcke peynen ende raen vervolght , ende
by den Rechters toegheween ullen worden,
al waer t oock oo dat eer binncn thien jaren
na t feyt de Contraventeurs daer over in rech
te wierden betoghen,onder dat de (221% Con
traventeurs hen ullen mogen excueren mette

prijs van'dien , onderteeckent by den genen

dief ontanghen iil , om de voorz billetten

permiie, ote authoriltie van eenighe Over

overtredinghe ontdecken, ende dat d'Ontfan

over te brenghen mette qutantien nde de

chargen in t exhiberen van hunne rekeningen,
op peyne van royeringhe van dien ; bevelende
den Luyden vande Kamere ende de ghedepu

teerde opte rekenin e ben daer na te re e

rcn , _endc ter [tenni e brengen indien yiior
de voorz billetten eenighe contraventie ofte

heden , die t elve toe-gelaten ouden moghen ghers ende Rentmeeers daeren-boven o
hebben , in welcke peynen wy ooclt veraen elcke contraventie in deen ontdeckt , verben
vervallen te ween , alle de ghene t zy bode, ren ullen thien Nederlandtche Ducaten.
chippers , chtyt-voerders ende alle andere,

X V Il].

Ende ullen alle de voorz comptable O

die totten voor z tranportc ofte vervoeringhe
helpen alieren , ofte eenighins favorieren ciers , oo generael als particulier gliehouden
ullen , al \vaer 't oo dat hen de penningen of zijn,elck een van dele Ordonnantie mette ge
te oe niet toe en behoorden, ende indien y druckte Figuten altijdts op heurluyden comp
de voorz boeten ende amenden niet en moch toiren te hebben , op de vetbeurre van thien
ten betalen, ullen aen den lyve gheraft Wor

Nederlandtche Ducaten oo dickwils als y

onder de elve in heure comptoiren bevon

den ullen worden.
Verbieden mede alle nieuwe Penningen,in
X I X.
otebuytcn de landen van Hollaniende We
Voorts meet verbieden wy een yegelick,ee
Vrieilandt, buyten den voet der jegenwoor nge goude ofte ilvere Penningen te chroy,
digerOrdonnantie geagendn de voorz Pro nijden , oftete wachen . met ercke Wate

den nae gelegentheyt der faken.

vincie te brengen, ote uyt te geven, op peyne ren, Chiment , ofte anderns , nochte dc elve

te oudeten, vergulden , lappen, nagelen, ote

als boven.
.

)( VI .

Ende by oo verte eenge Treoriers, Ont

fanghets,-Rent-meeers, ofte andere compta

in eeniger maniere verwaren ote lichten , op

de vetbeurre van lij ende goe.

ble Ocieren, ote bare dienaren , hun o ver

Ordonnerende allen ende een yegelick goe

re quamen te vergeten , dat y bevonden Wer

de ende cherpe toeichte te nemen , op de ge

den de pointen voren vcrhaelt, gettangte ne die alulcke gcchroyde ote anderms ver

cert te hebben in t ontangen ofce uytgeven

vande pecien by dee Ordonnantie niet ghe
permitteert , ote gechroyde , geneden, ghe
wachen, gebroken , gelapte , genagelde ofte
anderms te lichte zijnde , oft oock de geper

korte Penninghen ullen willen preenteren ,

ende die aen te brengen ende denuncheren aen

dubbel ullen betalen , ende boven dien gepri

dat onder daer inne te voorien , gheen vae

den Ocier , om gheraft te worden naer be

hooren : bevelende inghelijcks alle Ocieren

dat y hen We] emelick inormeren jeghens
mitreerde tot hooger prye uyt te geven , ofte den ghenen die ghechroyde ofte vervalhte
ontanghen , dan by dee Ordonnantie is ver Munte llaen ofte uytgeven , omme te Rraen
klaert,eenigerl1ande Penningen te koopen of naer liaerluyder verdiene , onder eenge dil:
te verk00pen , de onghemunte oe tot hoo imulatie ofre verdragh.
X X I.
geren prjl te koopen ot te verkoo en , dan
op den voet van dele Ordonnantie,o die buy E Ndc omme te dreeten ende in behoor
licke regele te ellen \ [luck vande Wi
ten de voorz landen epte Munte ghelevert te
hebben : Ordonneren ende atueren dat de le ende Wielaers, zijnde ulcks verloopen tot
elve boeten Voren verhaelt repedivelck wille , lu, ende believen van een yegheliek ,
gbeadigheydt inden eheheelen aet vander
t feyt gheverieert zijnde deelve impetrabel Munte te verwacbten i-l zijn, wy hebben ver-_
boden ende geinterdiceerterbieden ende in
iillen 2in
X V I I.
terdiceren by deen , allen ende een yeghelick
Ende omme in t licht te brengen de auten hen voor date van deim den \Viel onder
die de Ontangers ende Rentmeeers in ha wonden hebbende , 't zy dat y tot den elven
hebben
veert zijn Van bare ocien , inder voegen dat

Placcaten van de Munte.

4\

ter verher daet ontdeckt en ware , ende bo

aen der elver te onderwinden, in 't heytnelick ven dien op de peyne van dubbelt der elver

hebben ehadt commie ote nier,hen voort

ote in t openbaer, in wat maniere dartet Zy, waerde.

fnder al voren tot dien eynde by voor aende

)( X [ l I [.

nominatie van de Magiraten der St e haer

Ende ullen de Voorz Koopluyden haer lc

verantie ter Munte gedaen zijnde , gehouden
ween goedt ende pertinent regier ende aen

der reidentie geobtineert te hebben behoor

licke commie in conotmit van dee jegen
woordighe Ordonnantie : midtgaedets daer reeckeninghe te houden , van de qualiteyt en
op ontanghen behoorlicke inrudie, ende de de quantiteyt der elver materialen , ende op
elve beworen in handen van de ghecommit wat dagh de leverantie van dien ghechiedr,
teerde Raden voomoemt , ote van haerluy ende de betalinghe daer op ghevolght is, om
denla hebbende , hnder welcken , midtga mc tot allen tijden vande gecommitteerde Ra
ders de behoorlicke preatie van eede , nie den voomoemt , ore de gene die van haer la
mandt hem dcr (elver Wiel voorts meet en heet, vermaent zijnde , bare tegieren dies
l mogen onderwinden , opte peyne van hon

aengaende datelick te openen , op de verbeur

dcrt goude Nederlandtche Ducaten voor de te van de waerde van 't i bene ly-luyden ter
eerlte reye , voor de tweedc dubbelt , ende Munte ghelevert ullen he ben voor de eere
boven dien arbitralick ghecorrigeert te wor reyc , ende voor de tweede reye het dubbelt
van dien , ende arbitrale correcie nae gliele
den.
gentheydt der iiecken.
)( X I [.
)( X V.
De voorz Wielaers itllen voorts ehou
De
elve
Wielaers
ullen ghehouden zijn ,
den zijn in 't openbaer voor hate Windltele te
geadelick
op
haer
tael
te hebben leggende ,
houden uyt-aende den Schotel ote Nappe
een
Copye
autentijck
der
jeghenwoordigher
mette Wapenen delr Landen daer op gechil
dett, ten eynde een yeghelick mach weten dat Ordonnantie , midtgadem eker Manuael en

y tot ulcks ghecommitteert zijn , opte1peyne

van een goude Nederlandche Ducaet , o me
nightnael als y des gebrekelick bevonden ul
len zijn.

de lnrutie geteyckent van wegen de voor

noemde gecommitteerde Raden , inhoudende
de waerde van de Marcken , Once , ende En

gele , vande principale pecien van Gelde, by

deen voor billoen verklaert ende verboden ,

XXII[
Welveraende dat gheen Coop - luyden , welcke y ghehouden' ullen zi'n te vertoonen

den generi die hen eenige der elver ullen wil

len
verkoopen,op peyne van tWee Nederlant
Gout ofte Silver, t zy in Mae, Cendreen of
(che
Ducaten,oo menighmael _v de elve Or-'
te Grenaille , op eenige Munten deer Landen
donnantie,Manuael,ende
Inruie voor han
ullen moghen eynden , leveren, ofte doen le
veren , dan alleen lodanighe materialen van den te hebben , ghebrekelick bevonden iillen
Goudt ende Silver, die y-luyden van buyten zijn,alle welcke poinen onder andere begre
dee Landen ullen kryghen ote ontfanghen, pen zijn in hare vdorz lnrutie ende cede.
X X V [.
dewelcke y-luyden ghehouden iillen zijn te
Vorder aloomen daghelicks bevindt dat
leveren ote doen leveren op de voorz Mun

Schippers , ote andere , eenighe materie van

ten, midts dat de elve aen den Borghenteee

ren ote hate gecommitteetde . tet plaete van

waer y de elve Maen, Cendreen , ofte Gre
naillen willen voeren , ghehouden iillen zijn
aen te geven de quantiteyt ende ualiteyt der
ilver , daer van y ghehouden u len zijn aen
den voorz Bor hermeeeren ote hare ghe

vercheyden particuliere peroonen, in dienc

noch eede van den Lande zijnde , jae oock

Vrouwen hen hebben vervordert, ende daghe
1icks vetvordeten , op te oecken ende te wi

elen alderhande pecicn van Gelde , tot win

e ende toebare , onder deckelvan de elve te

employeren , buyten den Lande aen vrecmde

cornmitteerde, innen den tijdt van veetthien Natien , waer door niet alleen de gevalueerde

daghen daer nae te brengen atteatie van den Munten geren,rnaer oock vele valche,noo
Wardeyn der Munte , daer y de Voorchreven de , ende ghechroyde Penningen binnen den
materialen ghelevert nllen hebben , ende tot Lande van Hollant ende We-Vrieant wor

dien eynde ghehouden zijn op elcke leveran

tie aen den Wardeyn der elver Munte hen te
expurgeren by eede , dat y ote niemandt van
haren weghen oodanighe materialen in de
voorz Landen niet en hebben n-ghewielt,
vermanghelt , ote ghekocht . dan optechte-
lick van buyten de Provintien voorz ontan

den gediribueert , dacr van eenighe mercke

licke exempelen ontdeckt zijn ghewee , als
van valche Angelotten , Ducaten , Nobels ,

ende diverche andere goude ende ilvere pe

cien , by dee wegen u'yt- ghegh'even, ende on
der den man ghebracht , hebben daerornme

gheordonneert ende gheatueert , ordonne

ren ende atueten by deen, dat noch mans
len,ofte de waerde van dien, indien t feyt niet noch vrouwen, van wat aet ofte conditie die
ghen , alles opte verbeurte der elver materia

F F [

zijn,

Placcaten van de Munte.

4:

zijn, hen na de pnblicatie van den llen mo

X X X.

en onderaen , direelick ofte indirecelick, I Tem , omme te voorien cp t nck van de

Ioweliers , Gond-meden,ende Silver-me
m t heymelick ofte openbaer , eenighe goudc

ote ilvere Penningen cp te wielen, verkoo

pen , koopen , ote vermangelen, tot hoogher
prijle als by deen onen Placoate opten cours
vande goudc ende ilvere Penningen is geper
mitteett , \ zy onder pretext van voorgaende
Commilien ofte anderins , op pene van hon
dert goudc Nederlandtchc Ducaten voor de
eere teye , ende boven dien ghechavotteert
te werden , ,ende voor de tweede reye van
twee honderdt Nederlandthe Ducaten , en

den,daet inne men dagelijcks veel faulten ende

abnen is bevindende, teghens den ghemee
nen welvaert : Soo is \ dat wy hebieden en
de ordonneren den elven lnwe iers , Gondt

meden, ende Silver-meden , in de voorchte

ven Provintien reiderende, hen voortaen te
draghen in de exercitie van bare ambachten,

nae de Ordonnantie van den jaren 1502. en

de 1551. hondende de elve als gheinereert

ende wel expreelick verklaert by deen , dat

de nyt de voorz Landen van Hollandt ende y oock den nienwen kent anders niet ollen
We-Vrieandt Voor den tijdt van thien ja moghen wercken dan van elf Penninghen
ren gebannen te Worden.
acht greyn , ter temedie van dry greyn , ende
de onde kent van elfPenningen jn ilvers tet

XXVII.

remedie van een dcrde-part van een Penning,

Maer ommc de Koop-handel ende Traijc
ke mette vremde Natien,ende buyten 's lands
te aceammoderen onder leie van den aet
deer Landen , hebben gheordonneert ende
. gheconfenteert , ordonneren ende conente
ren by deen , dat de gheworen Wielaers
binnen de Steden der elver , den ihemeene
Koop-loyden ende lnghetenen flillen mo
gen accommodeten ende gerijven met oda

volgende de Stalen ofte Pattonen die hen tot

. nige gevalueerdc pecien van Gclde,als tot ha

inne mee wordt mibrnyckt, willen ende

ren handel noodigh nllen zijn , tot welcken

eynden de voorz Wielaers to'e- helaten
Wordt, alderbande Penninghen by d en ghe
permictcett te mo hen , oecken ende lichtcn,
y den enen die e elve londen mogen heb
ben , vdlgende ekercn Voet ende Regole tot
deen den voorz Wielaets by Inrntie ge

dien eyndc van de ghecommitteerde Raden

ofte hate ghelae tot bonne koen ghelevert

ollen worden , welveraende dat y t elve

werck niet onbehoorlick en ullen overladen

met oodnre , alles op pene in de elve Ordon

nantie verklaert.

Ordonneren wy wel expreelick, dat y geen

gondt en nllen verwetcken t en zy van xxij.
Caraten ter remedie van een 'vieren-deel van

een Carat , te weten, wercken daer gheen

hnduit toe en behoort , ende in kleyn , hol ,

ende draet-werck, die gheamailleert moeten

worden ter remedie van een halfCarat , alles

elt , ote die noch gheelt al moghen Wor

mede volgens dc naelde ofte ael den Gondt

den.

meden te leveren , welvetaende dat de el

X XXI.
Ende aengaende het Goodr-werck daer

X X V I I I.
ve oock niet onbehoorlijck en ullen moghen
Midts welcke oo wel de Voorz Wielaers gheindeett zijn, ote met amanen overla
als de peronen , met hen in conformit van den , op pene dat de elve Wercken in ucken
deen contraderendeweraen werden e-exi ghellagcn nllen werden , ende daeren-boven
meert te zijn van alle peynen , crimine eende van de amenden in de vootz Ordonnantie
civile , hier voren in t (lock van opoeckinghe van de Goudt-ineden begtepen.
van Gelde geatoeert , blyvende de elve pey
X X X ll.
Sal oock niemandt wie hy zy hem ver-Vor
nen van waerde alleenliclt teghens de partico
liere ende ongeanthorieetde peronen als vo deren nochte onderwinden van gondt ofte l
ver te wercken , nochte yet daer van te gie
ren.
.
ten, drucken, of: rnelten, dan de ghene die het
.
'
X X IX .
.
I Tem , omme te voorien op 't ock van de Gondtmee-ambacht gheleert, ende ijn Mee
Aneurs ende cbeyders : Ordonneren en etgheldt aen den Dekens ende Kent-mee
de bevelen wy , dat hem niemandt en l mo eren van den Gondt-meden Gilde betaelt
gen onderwinden van eenigh Gondt ofte Sil heet , op peyne van twintigh Nederlandt
ver te aneren ofte cheyden , onder tot dien cbe Ducaten voor de eere teye, voor de

eyndc te hebben Commiie ende Inrndie tweede reye dobbelt , voor de detde teyi
van de. ghecommitteerde Raden voornoemt, twee dobbelt , ende voorts arbitrale correc

ofte bare ghelae , ende daer op ghedaen te tie.

hebben den behoorlicken eedt, daer na y hen
ichnldigh ullen zijn te regoleten, op pene van

X X X I I I.

Ende ollen alle Silver-meden ghehonden

twee hondert goudc Ne etlandche Ducaten wein,haer ls teecken te flaen op alle kleyne
\ elcken reye te vcrbeuren,
wercken , o Wei Op t ghene die voor de pu
blicatie

Placcaten van de Munte.

43

blicatie van deln in bare hnyen ende kaen lick ghechaVotttei-t re werden , metter ]u
ullen zi'n , als daer nae binncn de elve ghe

maeckt ullen worden , die eenighins moghe

lick zijn om te teeckenen : Ghelijck y mede
ullen doen alle andere wercken , die y voor
ondt ofte nieuw ilver inne-ghekocht ullen

weel om den hals , ende een amende van hon

dett Nederlandtche Ducaten , boven de ver

beurte van oodanighe vervalchte }nweelen,

voor de eere reye, ende voor de tweede reyi

e dubbelt , ende uyt den Lande gheban'nen te

hebben , ende wederom ten thoone hanghen, worden , in Welcke penen wy oock veraen

allesopte verbenrte van twee Nederlandtche vervallen te ween , alle Maeckelaers , Uyt
Ducaten op elck uck , ende het werck aen draeghers,ende alle andere, die torte verkoo
tWeen gellaghen te worden, ende dit al onver pinghe ofte veralencringhe der elver helpen
minderr het werck gheaghen metten hamer, afieren , al waer t oock oo dat oodanighe
- 't welck y-luyden naer onder ghewoonte met Gheeenten ote ]uweelen hack elfs niet toe
het reecken van de Stadt daert ghemaeckt is, en quamen.

, xxxv.
.
ende Dekens ende Kent-meeers zijn , ende
Op t welcke de Dekens ende gheworens
in geen andere Steden, ullen doen teeckenen,
op de vetbeurre van vier der voorz Ducaten van de voorz ambochte , cherp regard ende
op elck uck, ende oo in de elVe Stadt daer-: toeicht ullen draghen,op pene van tevetval
gemaeckt is, geen Dekens ote Keur-meeers lenin de amende van hondett goude NCdCf
en zijn, ullen gebouden ween t elve te doen landthe Ducaten voor de eere reye , voor
teeckenen in maniere voorz , in 'de' naee de tWeede rey dnbbelr , ende boven dien ar

Stadt daer Dekens ende Keur-meeers zijn, bitralick gerat te worden.

op peyne als boven
X X I bevindt
II I. dat diverche
- i Alom'en da Xhelicks

'

X X X V [.

Ordonneren Vo0rts , ende bevelen den Ge

committeerden
Raden Voornoemt , ofte bare
Juweliers , Goufdt-meden , Diamantypers,
ghelae, dat y ten overvloedr cherp regard
Robijnypers, Wapen-eennyders , Maec ullen nemen op r feyt van de voorl'z ]uwe-i
kelaers van dien, ende andere haer oo verre liers, Goudt- ende Silver-meden, navolgende

verloopen , ende niet ourien Rob'ijnen , Sa hate Inrue, (onder eenigh verdragh, gun'
.*
'
_
te coleuren met eenige vetwe, ende in t Gout
Alle welcke peynen ende amenden vooren
ellende , de elve verkoopen ofte veraliene verklaert , bedeelt nllen werden , het een-der
ren, 't zy door haer elven , ote door anderen, den-deel tot ptoyte van de hemeene lirecke,

-phyren , Balain, Amatien, Amarauden, en {te, oftedimulatie. _

de andere Steenen te vervalchen , helpen , of
X X XV I I.

ulcks dat de ]uweliers ende Goudmeden de t ander derden-_deel tot proyte van den Aen

elve qualick uyt de oprechte konnen onder brenger . ende t derde'derden-deel tor profy
cheyden , daer mede de koopers ende Inghe te van den Ocier, dle de calange ende exe
ltenen deer Landen izhandelick worden be cutiedoen al':_'t en ware de voorchreven ver
droghen , daer van noch korts merckelijcke beurten, peynen, ende amenden , excedeerden
exempelen zijn ontdeckt , niet teghenaende de omme van vijfduyent ulden, in welcken
de voorz Ordonnantie vande Goudt-meden gheValle de eene helt lal omen tot profyte

ende ]uweliers daer teghens ghemaeckt : Soc

is 't dat wy verbieden wel expreeli'ck by de
n , allen ]uweliers , Goudt - me en , Dia
mant-flypers , Wapeneennyders, Robijn
ypers ende alle andere , gheen Clabbeecken,

Doubletten , ote Witte Saphyren te ypen,

doen , ote laten ypen , Robynen , Balaien,
Saphyren , Amarauden , Amatien , ende al
len anderen Gbeeenten hoedani h die zijn,
: zy door haer {lfs , ofte yemandt anders te
doen ofte laten coleuren , ofte met eenige ver

van de ghemeene ecke , ende dandet helt

lal vetdeelt Worden aen den voorz Ocier
ende Aenbrengher, by ghelijcke portico: Wil

lende ende ordonnerende rotte voorchreven

peynen ende amenden gheprocedeert te wor
den ommierlick de plano , ende onder gure
van proces , ende opte proeven ende ghetuy
ghenien alleenlick, tot welcken oock ghead
mitreert ullen worden, de ghene die de voor

chreven exceen in t ontangen ofte uytghei

ven gecommitteert iillen hebben, ende ullen

Wen oe anderins te helpen , nochte gheen de ententien in deizn ghegheven , executabel
Clabbeecken , Doubletten , Witte Saphyren, zijn , niet tegenaende appellatie ende onder
ote an dere gbeholpen, ghecoleurde, oftc ver prejuditie van de li.-ive
valcbte Steenen in t Gour re etren, de voor

X X )( V I l I.

chreven gheneden , ofte eenighe ghecoleur

de , ghehol pen Steenen , hier ote elders in 't
Goudt gheelt weende , aen yemandt wie hy
zy te verkoopen , veralieneren , diribueren,
oce te pande ellen , op peyne van openbaer

V Oorts aloo wy veraen dar door dele

langhduerige oorloge binnen de voorz
Landen , weynigh toeicht henomen is ghe.

wee , op de egaliteyt ende hoorlicke uyt.

flag vande Gewichten ende Balancen repedi
FFF 2

velick ,

Placcaten van de Munte.

44

velick, die de Muntmeellzets , Wielaers, ]u delick onder hen te hebben ende houden" bern
weliers , Goudt-meden , Silvermeden ende ende,de Gewichte van twee ofte vier Marck,

alle andere zijn ghehruyckende , tot grooten gejulceett ende geyckt by den Voorz gewo
naedeelvan de Gemeente : Soo is 't dat wy by ren Yck-meeet , met welckenGhewichte de
den ordonneren ende atueten , dat die van elve Dckens ende Gheworens tot vier diver
de Rekeninghe in Hollandt llen doen jue che onden in t jaer , ende voorts oo dick
ren eenjue ende rechtveerdigh Troylh Ge

wils meet als hun geet duncken al,onvetien

wichte , metten Slapet , beru ende ende ille

legghende in de kamcre van de Rekeninghe
voorz,ende t elve Troych gewichte te leve
ren aen den Yckmeeer ote ]ueer-meeer,
by ons tot dien eynde pecialick ghecommit
teert, ote te committeren , om voorts by den
Driven Yck-meeer te jueren , ycken, ende

lick ende op eenen ongewin dage hen ullen

late-n vinden in alle Comptoiren ende Winc
kelen van de Wielaers, Goudtmeden,Gro

ers,juweliers,ende alle andere onder hun rel;

ort ende bedrijve reiderende , ende aldaer vi
iteren ende confereren hunne Gewichten en
de Balancen , op peyne van thien goude Ne
derlandtizhe Ducaten , by deelve Dckens en

techtveetdigen alle de Gewichten , die voort

aen in alle
vethandelin
van Goudt
ende de Geworens te verbeuren, {oo dickwils als y
Silver
binnen
de voorlgzhen
Landen
ghebruyckt

van dico in gebreke ful-len zijn, t'appliceren als

vooren.
X L I Il.
Ende bevindende inde voorz comptoiren
ofte winckelen eenighe ewichten ote balan
cen faillerende, ende te waer ofte te licht 21] u- '
de, ote andere dan Troych gewichte voorz,
ullen in ulcken geValle de Wielaers, Goudt
meden, Groers, ote ]uwelicrs, ende andere
alulcke onjue gewichte hebbende , ote die

ullen worden.

X X X I X.
Sullen voorts de Yck-meeers behoorlijck
jueren alle Balancen gtoot ende kleyn , daer
mede men Goudt ende Silver wegen l,ende
de elve ejueert zijnde , ycken met haer te
ken dat y daer toe ullen ghebruyckcn , ende
daer-beneens oock een ander teecken van 't
"Wapen van Hollant ote WeVrielant, daer
t elve Gewichte ghebruyclkt lal worden , ten men anderins bevinden kan , daer te vooren
eynde ghen ander Ghewichte ote Balance, gehadt ende gebruyckt re hebben , verbeuren
hlcks niet ghejueert ofte gheyckt zij nde , twaelf goude Nederlanddche Ducaten , dee
eloove egeven worde, ofte eenighins ghe ne helft tot projte van het Gilde van de De
Eruyckt by eenighe particuliere Munt-mee kens ende Geworens , die alulcke aulte ende
liers, Wilaers, ]uweliers, Gout-meden,en meus ontdeckt hebben , ende d'ander hel
de Silver-meden voorz.
voor den Armen vander plaetl , ende voorts
x

Welcke jueringe ende yckinge de vorz

Yck-rneeer ghehouden lal zijn te doen , ende
een yegelijck daer van te gherieven tot allulc
ken redelijcken loon ende llaris als hem daer
voor by yne lnruie toe-gevoeght ende ge

op arbitrale corredie, indien de qualiteyt van

den mibruycke ulcks vereychende is , ende

ullen de voorz Dckens ende Geworens e

houden zijn, op aende voet oodanige ange

hoorlijcke Gewichten ende Balancen in uc
ken te llaen, op gelijcke peyne.
'
X L Il I I.
tauxeert al worden.
Ende op dat de voorz gewichten ende ba
X L I.
Verbiedende over lcks by deen expree lancen vande voorz Dckens ende Gevvorens
lick , dat gheen Meeers particuliere van der te verEkerder mogen ween, hebben wy ghei
Munte, Wielaers, Allineurs, Scheyders, ]u ordonneert ende ordonneren by deen , da: de
Weliers, Goudt-meden , Silver-meden , ende voorz Gheworens ende Dckens ten minen

Dckens van de elve Gildemhen ullen vervor

deren t' eynde een Maendt nae de publicatie
van deln , te gebruycken andere Ghewichten
ofte Balancen dan Ttoych Ghewichte , geju
eert ende gheyckt Wende als vooren , op
peyne van twintigh goude Nederlandtche

alle dtye jaren eens van nieus lullen doen jue

ren ende ycken by den gheworen Yck-mee
er , den aper van heure gewichten ende ba
lancen , op pene van thien goude Nederlandt
che Ducaten aen den elven Yckmeeer te
verbeuren.
Ducaten , t a pliceren aen den Aenbrenghet,
X L V.
Ende hoe wel de Gewichten ende Balancen
Ocier die d executie doen lal , ende Yck
meeer, elck e_en derden-deel.
X L I I.
Ende ten eynde dit te beter achtervolght
mach worden : Ordonneten ende ghebieden

gheen rernedie en behooren te hebben , noch

tans in regard van 't ijten vande elve Ghe

wichten , hebben Wy geordonneert ende ghe
atueert , ordonneren ende atueren by de

wy alle Dekens ende geWOtens van de Gout

en , datmen lal mogen wraken ende caueren

meden, in wat cden ofte plaeten der voorz alle Gewichten van een Marck tor vier Marck

Landen de elve geeten mogen ween , gea

op een Troyken , ende boven vier March):

\ ciu

Placcaten van de Munte.

45

thien'Marck inclnys op een Fierlinck,alle Ge bevonden \verde inufl'int deelve te mo :\

wichte boVen thien Marck ter remedie van op-brengen, al geraft Wordeu aen ijn lij ,na
een
En lche
be gelegentbeydt Vander ake.
nedhalve
t Marcetot
een, ende
Oncevan
toe,Ghewichte
op een Deu:
X L I X.

ken , ende van een Once nederwaerts tot op

Ende want dinfratie vande Ordonnantie

een Engele ende een Qqaerr op een Aeken. vander Munte mee procedeert door de ne
gligentie vande Ocieren , die tot noch toe
X L V I.
Ende ingeValle daer qneie geviel tuichen are neerigheyt niet en hebben gedaen in t
deWielaers , Gondtmeden , ]uweliers , calangeren vande Over-treders der elver Or
Groers , Dekens ote Geworens ende den donnantie , henlieden exculerende opte gene
]ueer-meeer : o ullen de elve hnn addl-e rale trangreie : Zoo i dat wy gebieden en
fer-en aen de voorz Kamere vande Rekeninge de bevelen allen Ocieren der voorz Landen
in Hollanddaer toc ( ecialick gecommitceert, ende andere,te doen neckich vervolch tegens
om aldaer hechey en tc Worden by den Sla den lnradenrs deer jegenwoordiger Ordon
per in de I' ve Kamere beruende : ende dat nantie,op verbenrte van bare ocien,endein
tot koe vanden henen die inden ongelijcke habilireyt van immermeer ocieite bedienen:
bevonden al wor en, tot tauxatie van de clve Ende nllen de elVe ocien zijn impetrabel
onder andere verklaringe : onder dat 'yhen
Kamere.
.
' X L V I I.
ullen moghen excuren by ignorantie ofte
E Ndc ten eyndc dat dele jegenwoordi he generale trangree vande voorz Ordonnan
Ordonnantie in alle bare poinden vo ko tie : Welcke excutien wy niet en willen hen
melick ende onverbrekelick onderhonden en van waerde te zijmmaer is one meyninge hier
de achtervolgbc mach worden , Ordonneren inne bare traegheyt e negligenrie te raen.
ende bevelen allen den Ocieren der voorz

Landen , ende elcks binnen den bedrijve ijn

Ende tot beter obervantie van de oni je
der ocie goede fherpe toeicht te nemen Fenwoordie Ordonnantie endeVerbot:Wil
opten Overtreders ende Infradeurs der flvcr en ende or onneren Wy dat de elve inde Ste
one Ordonnantie,ende den lven te calenge den daermenhewwn is nyt-roepinghe ende
ren voor deWethouderen van bare ]uridiaie, publicacie te ocn , alle twee Maenden preci
den welcken wy bevelen ende ordonneren wel aldaer al werden vrnieuwc ende verkondicht
chcrpelick,dat y te ru e ellende alle ande na behoorenLaen daerornme den Predent
re lecken ende aairen ommierlick procede ende Raden vanden Hove Provinciael , ende
ren , alleenlick de Waerheydt vanden feyte be allen Magiraten vande repeve Steden der
kent zijnde,tot condemnatie vande voorz In voorbreven Landen , dc voorz pnblicatie
fradeurs, oo geringe als by den Ociers met opte voorchreven daghen te doen, elck in ijn
twee iianre getuygen al beween zijn van bedrijve : Ende laen particulierlick den Ad
de voorz overtredin e : onder de voorz In vocaet cael , ende Procureur generael van
frateurs te mo en admitteren tor eenige an

onn Voorchreven Hove , beondere toeicbc

dere exce tien, an alleenlick te eggen tegens

den Per onen vande gemygen ofte Depon
ten ende bare de otien : Alop peyne indien
de voorz Wet-houden negligent waren de
voorz
veert te ]uitie
worden te
vanadminireren
bare ocien .van
enclehepri
ghe

te neme', dat in dee aecke ende materie (zijn

de geprivilegeert) tegens den Midadigen en

houden voor inhabijl van immermeer ocie

de Overtredersonderlin e tegens dt onacht

lme ende negligente O ciers gheprocedeert

werde tot rae, na den inhouden van dein.
L I,
'
Ordonneren voorts ende ghe'bieden allen

Ocieren van ]uitie, dat y gehonden ullen

te tuogen bedienen.
X L V I I I.

\ zijn'te doen den behoorlicken eedt , in handen

Willen ende ordonneren voorts , indien vanden Gheworen Exploieur die totte n

promprelick blijckt vande overtredinge , t zy

dat de Peroonen opte vercher daedt bevon
den werden, ofce dattet twee ghetuygen zijn,
ofte anderins daer van behoorlick blijckt , de
voorz Overtreder al ghehonden wen te
namptieren de boeten , aleer hy ontfanghen

blicatie van de one Ordonnantie al wor en

ghecommitteert , oo hae de elve publicatie
gechiedt al zijn, omme dele Ordonnantie te

{al worden om blem in rechte te mogen oppo

thorieert hebben , ende anthorieren midde

doen onder-houden in alle poinden ende arti

culen egheene nyt gheonderr : Welcke Ghe

waren Exploienr wy tot dien eyndc geau

ner'en ten principale : waer toc by iedrongen en , ende belaen den elven daer van mentie
l worden realick ende metter da t , oo by te maken in ijne rel-arie, die hy gbehouden lal
apprehenie van ijn peroon indient van noo zijn over te leveren aenden ghcnen daer hy dc
de zy als anderins- Ende oo verre yemandt betalin he van ijne ghedanc vacatien vanol
Vervallende inde voorz boeten ende amenden ghen i

FFF 3

Ende

46

Placcaren van de Munte.

Ociers,']uiciers ende Rechteren in gebre

ke weende vande rae te vorderen , ofte by
donnantie en pretendere eenighe ignorantie: lntentie toe te wijen , elcks in olidum ullen
Ontbieden ende bevel wy-dat deen al wor verhaelt worden. Ordonnerende voorrs den
den gepubliceert allomme daer men gewoon Ociers ende Regierders vande Steden ende
[. I I.

Ende op dar niemandt van dee one Or

lick is publicatie te doen : Laende ende or plaeten daermen gewoonlick is _publicatie te

donnerende den Preident ende Raden vanden * doen,precie alle twee Maenden dee oneOr
hooghen Rade , d'eere ende andere Raden donnantie van niens re doen ubliceren , ten

eynde de elve te beter mac onderhouden

cael , Procurenr generael , ende allen anderen worden : Aloo wy iilcks rot diene Vanden

vanden Hove Provinciael , den Advocaet Fi

Ocieren , Rechteren ende ]uicieren van

Lande bevonden hebben te behooren.

den voorchreven Landen, oo in de Steden als

ten platten Lande, dee one Ordonnantie en

Zegel hier op gedruckt den xix. Dec embris,

de bevelen tachtervolghen ende te doen ach

in 'r jaerons Heeren duyent es hondett ende.

drye.

teolgen , procederende ende doende proce

deren te hens den overtreders van dien londer

gratie, aveur, dimulatie ote verdrach , Op
peyne dat de voorizhreven ve rbeurten aenden

Gedaen in s Graven-Haghe , onder onen

Ter ordonnantie vande Staten van Hollant

ende We-Vrielandt.
A. Dujck,

Placcaet Tra-uzioneel : [f/aer me alle Gouda ende

Silverepenninghm , wortmen fallen werden oqtfangbm ende uytgbegbeven.
Dm : 8 Februarii 1606.
E Staten Generael der Vereenichde NCderlanden. Aloo wy bevinden dar in 't
[luck vander Munte, ende cours vanden gelde
dagelijcks alderhande abuyln vermeerderen,
oo met opeygheringhe van alle oede ende
ercke ipecien van goude ende ilvere Ken

! Den gouden Reael van xlvj. ucken in 't mare

!
v. guld. xv. .
Den halven gouden Reael van lxx. ende een
achte deel in 't marck - ij.guld.xvij,.
Den gouden Keyirs golden van lxxxiiij. in 1:
marck

mvij . il.

ningen voor deen by ons ten prije ghe elr, De Franizhe croonen van lxxij. in 't marck,
midgaders den Nederlantchen croon van
Als mede met de invoeringbe van diverche
lxxj. ende drie quart in t marck iij. g. x..
nieuwe uytheemizhe goude ende ilvere pen
ninghen , die verde boven bare rechte waetde D goud' Leen van lix. int marck iiij.g.vj.l}.
Werden ontanhcn ende uytghegheven , tot Den Bourgocnben Rijder van lxx. in "\ marc
iij. _ ul. xv.
grooren naedee ende prejuditie vande goede

onderlten ende inwoonders der vereenich

t Gulde Vlies van liiij. ende een ha] in t marc

de Nederlanden , Ende wy daerom van mee

iiij. gu]. xvij. .

Den Andries gulden van lxxiiij. in t marck

ij. guld. xvj. &.
daeghs te doen maecken ende uytgeven, eec
ker Placcaet ende Ordonnantie op den chee Den Wilhelmus childt van lxxij. in't marck
ij. guld. xvj. &.
len aet Vander Munte , midtgaders a e ap:
nnghe zijn ende ghereolveert hebben eer

endentien ende dependentien van dien.I-le

't Schuytge van lxxiij . int marck iij. g.viij..

ben om de goede Inghetenen ondertulhen Den Philippus golden van lxxiiij. in t marck
i]. guld. vij. .
van vorder chade te verhoeden, geordonneert
ende ordonneren by deln , dat van nu voort Den Philipp us clinckaert van lxxv]. in't miilik
1].
.
aen , alle goude ende ilvere pennngen hier na
verklaert ende gheene andere by roviie als Den grooren Cruyiet van Portugael vgn e
ven in : marck
xxxviij. guld.
Voren , ullen cours ende ganck hebben ten
prije hier na volgende, ende hooger niet , Op 't Piolet van Spaignien van vieren,van xviij.
in 't marck
xiij. gul. xiiij. .
peyne by one voorgaende Ordonnantien op
: Dubbelt Piolet van Spaignien van xxxvj.
t [luck vander Munte geatueert.

Goude Munte die ullen moeten

vooraen met twee Aekens, en

in 't marck
vj. gu]. xvij. l.
Het enckel Piolet van Spaignien van lxxij,
in t marck
iij. gul. viij. .
t Dubbelt Piolet van Italien van xxxvj. in 't

de vorder niet.

marck

En Nederlantchcn Ducaet van lxx- uc

ken in t marck

iij, gul. xvj. .

vj. gul. xij. .

Het enckel Pioler vanlralien van lxxij. in 'c

marck

iij- guld. vj. .

'

Den

Placcaten van de Munte.

47

Den grooten Reael van Ooenrijck van xv. Den Angeloth Van Enghelandt metten O in t
ende een halfin t marck - xvj. gu]. v: .
chip van xlviij . in \ marck v. gul. viij. ..
De halve ende vierendeelen van dien naer ad Den Souvereyn gemunt by Coninck Henricl:

venant.

van Engel-ant van xx. in t marck , midra

Den dubbelden Ducaet van Spaignien met

ders die VanConinck Eduwardus ende Co
ninginne Elyberb van xxij. in 't marck
twee hooden van xxxv. in 'r marck
vij. gu]. xiij,.
Xj. guld. V. il.
v. guld. xij. .
Den enckelen Ducaet van SPaignien van lxx. De halve van dien
int marck
iij. gul, xvj.. Den nieuwen Souvereyn van ]acobus Co
ninck van groot Brittannien genaemr 'Uni
Den dubbelden Ducaet mer twee hoofden in
de repeive Nederlanden gheaghen van
te' van xxiiij. ende acht derthiene deelen
xxxv. in : marck
.
vij. gul. x. il.
in 't marck
x. guld. ij. .
Den enckelen Ducaet mer twee hoofden inde Den halven van dien van xlix. ende drie der
voorz Nederlanden, ende tot Campen ge
thiene deelen in "\ marck - \ v.gul. j.,
agen van lxxj. in't marck iij. gu]. xiij. il. De Schore Rijders , ende de Scliotle Ange .
Den chaer van Hungarien ende die gemunr
lorren metten cepterende waerde cruy
in 't Rijck van lxx. in t marck,midtgaders

wjs oVer den anderen van xlviij, in't marck

den Hollanrchen DuCaet tot iij. gul.xvj..

v. guld. iij. Pc.

Den gouden Cailiaen van liij. ende een half Den Vlaemkhen Nobel wel de oude als de

in r marck
- iiij. gu]. xviij. [l.
DeCroone van Portugael metten korre' cru ce van lxx. in 't marck - iij. gul. xj. .

nieuwe fedurende de jegenWOordige cor

loge , ge agen inde repetive gheunieerde
Provinci van xxxvj. int marck vij. g.ij..

Den dubbelen gulden van Nederlandr, ghe

. ce van lxx- in c marck - iij, gul. x. il.
naempt Staten Croon van lxxxj. ende een
Den dubbelden Ducaet van Italien van xxxv'.
balin t marck
.
ij. guld. xiiij..
De Croone van Portugael metten lange cruy

in t marck
vij. gul. v. il. Den nieuwen Ghelderchen ende Vrielchen
Rijder van lxxij. ende een achre deel in 't
Den enckelen Ducaet van Italien van lxxij.
in t marck
- . iij, gul. xij. .
marck
iij. guld. V. P:.

De milreez van Porrugael van xxxij. in't marc Den nieuwen pending van Portugael metten
vij. gul. xiiij. .
crtjyce'van x. in "\ marck , "zijnde de acht
vij dendeelen vanden Milreez xij.g. viij..
Den halven Milreez van lxiiij. in t marck
iij. guld. xvj. . Den halven van dien van xl. in t marck zijnde
Den gout-gulden van Duytandr van lxxv.
de vier vijfdendeelen vanden elven Mil
reez
vj guld. iiij..
in c marck
ij. gu]. xv. ,
Den Davids gulden van Utrecht van lxxvj. 't Vierendeel van'dien van lxxx. in 't marck
zijnde de twee vijdendeelen vanden elven
in \ marck
ij. gu]. V. il.
Milreez
iij. guld. ij. .
Den ouden Gelderfchen Rijder van lxxvj. in t
marck
-- ij. gul.j. (l:. Den dubbelden Ducaet van Alberrus Eertz-l
herroghe van Ooenrijck van xXxv. in e
Den golden van Campen , Devenrer ende
marck

vij. guld. x. .
Swol , met den Clemmer gulden van lxxvj.
in t marck

xxxix. . Den enckelen Ducaet vand elven Ecrcher

toge vanlxx. in 't marck - iij. Fuld. xv..

Den ouden dubbelden Rooennobel van En
gelaar. van xvj. in "\ marck xvj. g. xviij. . De twee derdendeelen vanden e ven dubbe
Den ouden Rooennobel van Enghelandt van
len ducaet vari xlvijende thien negenthien
xxxlj- in c marck
viij. gul. ix. .
[le deelen in \ marck - - v. uld.
Den halven Roennobel van Enghelandt van Her een derdendeel vanden elven dub elen
ducaer van lxxxiiij. in't marck ij. gu]. x.l:.
lxmj.
int marck
iii . lI ul. iiij. .
Den
nieuwen
dubbeldROennob
e van groor
Brittannien van xviij. in t marck xv. guld.
Den halven Van dien van xxxvj. in t marck

vij. ul. x. il.

Silvere Munte , Mich dac die niet

en y onbehoorlijck ende cogen
chijnlick gechroeyt.

De nieuwe Roennobelen gellag inge voorz

repecive Nederlanden van xxxij. in \

marck

viij. gu]. vij. .

"Den halven van dien van lxv. in t marck

En Nederlantchen Rijcxdaelder , mitf

adersde gernunt zijn in t Rijck , efi

in del vereenichde Nederland ij.g-vij..

iiij. gu]. iij. .
Den Henricus Nobel van Engelanc van xxxvj , Den halven van dien na advenant.
in't marck
vij. gu]. viij. . Den Philippus Daelder ende ilveren Neder
lantlchen Reael
ij. gnld. xij. .
Den ouden Angheloth van Enghelandt van
xlviij. in 't marck
:
v. gu]. xij. . Den halven van dien , midtgaders den pen

ningh

48

Placcaten van de Munte.

ningh ghemunt by den Hertoge van Alen

En zijn gedeelte naer advenant.

Den Vriechen ilveren golden - xxviij. .
Dc vijfde ghedeelten vanden voorz Philippus Den halven naer advenant.
Den Franck van Vranckrijck xxj. .
daelder
x.
QOnmaer advenant.

!De thiende ende minder gedeelten naet adve

nant.
Den ilveren Carolus gnlden
- xxxv. .
Den Hollantchen daler metten Leeuw , ende
die in de andere repeive Provintien op

den clven voet zijn geagen - xxxviij. .

Den halven nae advenant.

De quartz decus,ofte vierendeelen van Croo

nen
xvj. .
De Teoens van Vranckrijck
xv. .
Den Engelhen chellinck,ende die van groot
Brittannien

x. &,

De halve, vierendeelen ende minder gedeelten

Den halve van dien na advenant.

nae advenant.
Den Staten dale ij. gu]. ij. .
Aengaende de lchellingen ende minder paye
Den halven van dien na advenant.
menten nllen blijven ende cours hebben
Den ilvercn Rijder van Ghelderlandt ende

Vrieandt

ij. gnld. ij. .

by proviie als te voren ten gewoonlijcken

prije.

Den halven van dien naer advenant

Den Gelderchen ende Uytrechtchen daler

xxxiiij. .

Aldus gearrefleert ter vergaderinge van de

Heeren Staten Generael der Vereenichde Ne
derlanden , ln s Graven-Haghe den xviij. Fc

Den halven naet advenant.

Den Spaenchcn Reuel van achten gewichtich bruarij. Anno 1606. Ende was heparapheert
zijnde
ij. guld. vij. . Camden" v. Onder ont ghe chreven: Ter
, De halve ende minder gedeelten ghewichtigh Ordonnantie vande voornoemde Heeren Sta
zijnde nae advenant.
Den Zeeuizhen daler

ten Generael. Ende was onderteeckent

-

[. Merm.

xxx. .

Placcaet , Soa opten cour wn t Qelt, a]! opte Politie lum

de Munte , ende Many/Zach , Mz'drgaderr 'tuckoandm Wel, ende Wzlam,

Scbeydm, eio. Den 21 Mam] 1606.

E Staten Generael der Vereenichde Ne
derlanden. A L S O O omme tc voor

S O 0 I S T , Dat wy de voorz fecke

overgemerckt hebben,naer voorgaende advij

ien op de ongheregelcheydt in \ nck vander en ende diverche communicaten gehadt,ho

mette Ghecommitteerde van alle dele verce
eygeringe vanden gelde binnen dele Veree nichde Nederlanden , als oock met dc Gene
nichde Nederlanden , gbecaueertdeut dc je raelmeeers vander Munte, geordonneert en
genWQordige Oorloghe, ende de invoeringhe de geatueert, Ordonneren ende atueren by
van diverizhe goudc ende ilvere penninghen, den 't geene hier na volght.
Munte ende Mnntlach , Midtgaders dop

buyten dele vereenichde Nederlanden gella

gen, in dee Landen ghebracht , ende tot hoo-i

gheren prijc uytghegheven , dan die rechte

waerde der elver, midtgaders deur de groote
ongeregeltheyt vanc Muntwerck,Alle t welc
ke vefoorfeckt heefc , het onbehoorlijck op
\ wielen van goede ende ercke pecien van
geldc,die in andere wacke ende uytheemhe,
oock eenighe ghecontreeyte ende vervalchte
Goude ende Silvere penningen zijn geconver
teert , tot groote chade ende intere vande
gemeene welvaert deer Landen,ende de goe
de Ingheetenen van dien : Ende daeromme

Nden eeren, Omme te voorien jegens dc

Mnntvervalinghe, Contereytinghe , ende
Hegemnnterije voren gheroert , byde welcke
alle goede ende ercke Munte wort geconu
meert, ende in qnader ende nooder ghetran
ormeert, midtgaders jegens allen particulie
ren Muntach , buyten den algetneynen voet

deer OrdonnantieJ-Iebben geordonneert en

de verklaert, Ordonneren ende Verklaren by
den , dat van nu voortane alle vervalin he,

conterfeytinge , 't y van vremde Coning en,

Princen, Voren ende Heeren , ote van deer

Landen Munte , Heghemunterije ende ander

ken , niet alleen op den cours vanden ghelde, ints particulieren Munrlach buyten den voet
maer oock op de politic ende dicipline betref deerjeghenwoordiger Ordonnantie . geacht
fende d'exercitie vander Munte ende munt ende ghehouden .ll worden van gelljcken na
ach, midtgaders 't [luck vanden Wiele en tuyre ende ween , als Muntzvervalchinghe.
de Wielaers, Scheyders,Aneurs,Gout ende Ende dat over ulcks de articuliere Munt
Silvermeden , ende andere , In alle welcke als meeers , Wardeyns, Ayenrs, Yernijders,
lidcmaten den aet vander Munte ,verpreyt Muntzgei-llen ende andere onderwinders van
ende uytgedeylt is.
dien , Coopluyden , Lever-acts, ende alle ande
re op
hoochnoodich is , een Generale ordre te maec

.i

Placcaren van de Munte.

re op oodanigh MuntWerck handelende , ul

49
Vl.

'

len worden gerat metter doodt,ende con

Noch eenen dubbelden Nederlandtizhen
carie van goederen . daer concarie in {coda Ducaet van vijfendedertigh ucken in den
ngen delie plaete heet : conformelijck den nede -, ende van drie-ende-twintigh caraten
bechreven ende repetive Landt-rechten , in acht greynen jn gours inde alloye in t Troy
cas van valiche Munte, niet teghenaende ee

che marc wercks, tet remedie van eenen en

ngh particulier Odroy , Connr , Ordon

nantie ofte Previlegie, oo den izlven by eeni

hebben, ende verklaren by deen, nul ende van

gelche in en ghewichte . ende van een gteyn

hjn goudcs inden alloye in 't Troyhe marcq
wercks voorz , die cours ende ganck hebben
al tot lven gulden ende twaelf uyvers.
Vi I.
Voorts noch den Nederlandtchen Ducaet
mette letteren , van tventigh ucken in den

onwaerden, als tenderende tot tnyne ende on

nede , ende van drie-endetwintigh caraten

derganck vanden Lande.

acht greynen jn gouts inden alloye in'tTroyi

ghe particuliere Staten deir Gennieetde Pro

vintien ote Steden, der elver Collegien, Ma

giraten, ote andere gegeven mochten zijn :
Alle welcke wy by ghemeene advrje verklaert

che Nederlandtche marc werckx,1er reme

Vcrklatende daer beneens dat alle die ge die van eenen engelche inde nede , ende van
ne die tot ulcks haer conent ghegheven , ofte een greyn jn goudrs inden alloye in t marcq
] I.

'

laet ende gelegentheyt verleent ullen beb werckx voorz , die cours ende ganck fill beb
ben tot drie golden ende ehien uyvcrs. .

Een. ofdaer Van eenighins geproteett , ghe

houden ende heacht iillen zijn , als toeaen

VI I I.
Ende aengaende dc ilvere Munte almen
ders ende me e-plegers vande voorz deli-t:
Ende dat aenondt ende onder vettreck te continueren te doen aen ende Munten den

gens hodanige repecivelick 12.1 Worden ghe Nederlandchen Rijcxdaler , van acht ucken
procedeert , tor apprehentie ende condetnna ende twee-en-teventigh honderreen-en-vijfi
tie in lyve ende goedeten,ore andetins by ci tighe edeelten van eenen uckeinden ne
tatie petonele ende by non comparirie , tor de , en e van thien nningen vijthien greyn
banniment u \ alle de ghennieerde Provin ijns Silvers inden a loye in t Troyche marcq
tien , ende co [carie van de goederen , daer werckx, ter remedie Van eenen Engelche in t
conatie in ulcke deliden plaete heeft als
voren.
I I I.
Hebb voorrs tot conirVatie van deen al

emeynen voet, accommodatie vanden koop

Eandel , ende verhoedinge aller abuyin geor

gewichte , ende Uan een reyn jns Silvers in

den alloye . in t Troy che maree] werck:

vootz , die cours ende ganck al hebben , tot
twee golden even uyvers.
Noch den halven Nederlandtchen Rijcx

donneert, ende ordonneren by deen: Datmen daelder, van ghewichre ende alloye naer adve

o alle de Provinciale gmutborieerde Munt nant vanden heelen , ter remedie beyde in ge
liieten deler geunieerde Provintien,eenpaer wichte ende alloye als voren , die cours ende
li'cken al doen munten ende aen de mm] ganck ] hebben, tot drye-ende- twintig uy
2 de Goude ende Silvere pennnghen, ende vers ende een halven. X
geene andere.
Voorts lmen noch continueren te doen
IIII.
Namentlijck den grooren Nederlandhen , laen ende Munten den Leeuwen-daler van

gouden Ryder van xxiiij. ucken , ende acht ] acht ucken ende acht negene deelen van ee
derthiene deelen van eene" ucke in den nee ! nen ucke in den nede , _ende van negen pen
de, ende van xxij. caraten een greyn jn gouts ] ninghen ijns Silvers inden alloye , in 't Troy
in den alloye in't Troyfhe marcq Wetckszl'er ] {che marcq werckx, tet remedie Van andethali
remedie van drie juan van eenen Enghelcbe ven Engellche in t gewichte , ende van ander

in t gewichte , en e van een 87!) ijn goudts halgreyn jns Silvers inden alloye intTroy
inden alloye in t marck were voorz, zijnde che marcq Werckx voorz , die cours ende
in gewichte ende alloye conform den nieuwen ganck hebben la] , tot acht-ende-dertigh ny
Umtc' van gtoot Btittanien , die cours ende

ganck hebben al , ten prij van thien golden

VCI'S.
x

Noeh den halven Leeuwen-daler, van ghe

twee uyvets.

wchte ende alloye naer advenant den heelen,

Noch eenen Nederlandtchen halven gou ter remedie beyde in gewchte ende alloye als
den Rijder, van gewichte ende alloye naer ad voren. die cents ende ganck hebben al tot ne
venant van den heelen. Ter remedie beyde in genthien uyvers.
v .

gewichte ende alloye als voren, die cours ende

X I I.

ganck hebben l tot vijgulden een uyver. . Noch alm doen \laen e munten cen nien
GGG

wcn

jo

Placcaten van de Munte.

wen ilveren penninck van een-en-veertigh Den Wilhelmus Schildt van 72. ucken int
marck
- ij. guld. xvj..
ucken , ende een derden-deel van eenen uc
ke inden neede, ende van elpenninghen jns t Schuytge van 73. ucken in : marck
lij. guld. viij. .
Silvers in den alloye in r Troyche marck
werckx : Ter remedie in ghewichre , ende in Den Philippus gulden van 74. ucken in :
marck
- ij. guld. vij. .
den alloy als voren , zijnde in ghewichte ende
alloye conform den nieuwen chellinck van Den Philippus klinckaert van 76. ucken int
marck
ij. guld.
groot Brittanien . die cours ende ganci: heb

ben l rot thien uyvers.

XI \ [.

Belovende ende verfkerende dc elve pen

ninghcn te doen houden ende conerveren in
hare rechte innerlicke deught, o voorz is,on

der re ghedogen dat dellve eeniger maren ge

_ wackr, geargert , ofte gealtereert worden.

X [ l l I.

Alle Welcke penningen lllen zijn van bo

danige guren,ticulen, wapenen ende incrip

tien als beneens d'andere gevalueerde Mun
te in drucke geelt zijn, ofte noch ullen Wor
dcn , onder eenige dierentie , dan alleenlick
hebbendc inden rande den name vande Pro
vincien , ende r ghewoonlick afreken vander

Den grooten Cruyer van Portugael van 7.

ucken in c marck
xxxviij. guld.
t Pioler van Spaignien van vieren , van 18.
ucken in 't marck

xiij. guld. xiiij..

't Dubbclt Pillole: van Spaignien van 36.uc

ken in r marck
vj, guld. xvij. .
Het enckel Piolet van Spaignien van 72 ..
ucken in t Wrck . iij guld. viij. .
t Dubbelt Pioler van Italien van 3 6- uclren
in t marck
vj. gul. xij. .
Het enok'el Piolet van Italien van 72. ucken,
in 'r marck
iij. gul. vj. .
Den grooten Reael van Ooenrijck van 16.
ucken e een half in 't marck - xvj-g.v..
De halve ende vierendeelen van dien naer ad
venant.

Munte.
X V.

Hebben voorts geordonneerr, ende ordon

neren by deen, dat beneens die voorz nieu

Den dubbelden Ducaet van Spaignien met ij. bood van 3 ;. uck int marc vij.g.xiij..
Den enckelen Ducaet van Spaignien van 70,

ucken in 't marck - iij. guld. xvi. Pc.

VOlgende ende geen andere , vanden dage der De dubbelde Ducaten met twee booden inde
repeive Nederlanden gellagen , van 3 ;.
l[:ublicatie van deen , cours ende ganck iullen
ucken in : marck - vij. guld. :. il:.
ebben in allen Steden ende Plaeten deller
Provincien , ten priji: ende in manieren hier De enckele Ducaten mer twee hoofden inde
voorz Nederlanden ende rot Campen ge
na verklaerr, volgende de guetboecken, daer
agen
van 71 uck in't marck iij.g.xij.:.
by de elve in drucke geelr ende gerepreen
D Ducaet Van Hungarien e die gemunt in't
teert zijn.
Rijck van 70 uck' in : marck,mitgaders
X V I.
we penninglien van Goude ende Silver, de na

Goude Munten , ten ghewichte

den Hollanthen Ducaet tot iij. g. xvj. . i

Den gouden Cailiaen van 53 ucken ende

beneens yeder verklaert , ende
een halfin c marck iiij. guld. xviij. .
ullen moeten vooriaen mette re
De Croone van Portugael merc korren kru medie van twee aen , ende
ce van 70 ucken in 't marck - iij. g.}:j. .
meerder niet.
De Croone van Porrugael metten lang kruy
DEn gouden Reael van 4.6. ucken in 't
ce van 70 ucken in tmarck - iij. g. x. il".
marck, tot
v. guidi xv. . Den dubbelden Ducaet van Italien van 36
Den halven gouden Reael van 70. ucken e
ucken in 't marck - vij. guld. V. il.
een achtedeel in 't marck - ij.gul. xvij.. Den enckelen Ducaet van Italien van 72 fluc

Den gouden Keyers gulden van 84. ucken

in r marck

ken in 'c marck

iij. guld. xij. .

xxxvij. il. Den Milreez; van Portugael van 32 uclten

De Franche Croonen van 72. ucken in t

marck ; midtgaders den Nederlandtfchen

Croon van 71. ende drie quart in t marck

iij. guld. :. .
Den gouden Leeuw van ; 9. ucken in t

in 'r marek - vij. guld. xiiij. &.

Den halvenMilreez van 64. \lucken in't marck
iij. guld. xvi. .
Den Goudtgulden van Duytllandt van 7;
ucken in t marck - ij. guld. xv. il:.
Den Davids gulden vanUytrecht Van 76 [lue-
ken in t marck
ij. guld. V. il.

marck
iiij. guld. vj- il:.
lDen Bourgoenchen Ryder van 70. ucken
int marck
iij. gu]. xv.. Den ouden Gelderclien Rijder van 76 (luc
: Gulde Vlies van ;4, ucken ende een half
ken in "\ rnarck - ij- guld. j- .
in t marck
- iiij. guld. xvij. . Den Gulden van Campen , Devenrer ende
Den Andries gulden vm 74. ucken in't

marck

: ij. guld.:rvj..

Swol , met den Clemmer gulden van 76

ucken in ': marck

xxxix. uyv.
Den

Placcaten van de Munte.

Den dbbcldcn Rooennobcl van Engelandr,
ghellagen by den Koninck Henricns, Edu

SI

XVII.
Ende aengaende de goudc Munte geagm

wardns, ende Koninginne Eliabeth, van by den Eertherroghe Albertus van Ooen
16 ucken in : marck xvj. guld, xviij. &. rijck , Aloo de clve by ijnen Placcatc vander
Den onden Rmbl V3 Engelant V3" 3 2 Munte ter eerer inantie tot eer hooge en

ucken in t marck

viij. guld. ix. . dc excclven prije , ende buyten alle goede

Den halven Roocnnobel van Engelandt van

Munts-ordre geclt is , naer advcnant alle an

64. ucken in t marck tot iiij. gnld. iiij. . dere, jae elfs iijner eyghener voorten goudc

Den nienwc: dubbeld Roennobcl van groot penningen, by hem zijn gevalncert: Dacr by
Brittannien van 18 nck in't marck xv. g.

laerlijcken blijckt,dat alle delelve tot ,ecnen

Den enckelen Roonnobel van groot Britta anderen jne en zijn heordonneert . an om
nie van 36 ucken int marck vij. g. x. Il. alle andere lnheem che ende Uytlieemche
De nienwe Rooennobelen geagen ende e oude penninghen op te eten , ende inte ic
munt inde vodrz repeive Nederlanden en: Ende vvy om de elve ende nreer andere
van 32 uckcn in t marck - viij, Evij. . oorecken eer goeden redenen (onden heb

Den halven van dien van 65. Rue en in t

marck
- iiij- guld. iij..
Den Henricus Nobel van Engelandt van 36.
ncken in t marck - vij. gold. viij. .
Den halven van dien naer advenant.
Den onden Angeloth van Enghelandr van 48.
ncken in t marck
v. guld- xij. .
Den Angeloth van Enghelandt metten O in 't
chip van 4.8 nck in't marc - v. ul.viij..

ben alle deelve te verklaren voor billoen :

Nochtans ten regarde wy veraen , deelve

by di verche Koo luyden ende andere , oec

kende haer particu ier projtnnette lchadevan
de goede lngeerenen delr Lande,met groore
menighten alhier Zijn ingevoert,ende dagelicx

uytgegeven ende ontang worden, verre bo

ven hare waerde, hebben gheconenteert ende

conenteren by deen , dat om de Ingeetenen

Den Souvereyn gemnnr hy Coninc Henrick deir Landen o vele van chade te vethoeden
van Enghelant van zo ucken in "\ marck; als docnlick is , de voorz goudc Penninghen

midgaders die vande Coninck Ednwardus

ende vande Coninginne Elyiabeth van zz.
ucken in 't marck
- xj. gnld. V. il.
De halve van dien
v. guld. xij. .

voor als noch by proviie , ende tot dat anders

ende vorder by ons daer inne al \vorden voor
ien , nllen moghen Worden uytgegchn ende
ontangen ten priji: als volght : Te weten ,

Den nieuwen Souverayn van ]acobus Coning

' van groot Brittannien, genaemt Unita', van Den dubbelden Dncaet van Albertns Hertz-'
ber-toghe van Ooenrijck van 3 ; ucken
24, ucken ende acht derthiene declen
in t marck
- . vij. guld. x. il:.
in 't marck
x. guld. ij.
Den
enckelen
Dncaet
van
70 ncken in :
Den halven van dien van 49.ncken ende drie

iij.{cliven
uld.xv.
&.
derthiene dcelenin t marck - v. gu]. j.. Demarck
twee derdendeclen vanden
dubbe
De Schote Ryders , e dc Schote Angelotten
len Dncaet van 47 ucken ende thien ne
metten cepter ende waerde krnywijs over
gentiene dcelenin 't marck - v. guld.
den andr van 48.uck int marc v-g.iij..
Den Vlaemizhen Nobel o wel de onde als de Het een d'erdendeel vanden voorz dubbelen
Dncaet van 84. ucken int marck ij.g.x..
nienwc , als mede den halven van dien naer
advenant , geduerende de jegenwoordighe
XVIII.
oorloghe , gheagben in de rcpe'tive ge
So Vele aengaet de Silvere Munte , dewyle
unieerde Provintien van 36. ucken in 't
marck
vij. nld. ij. . men bevint by experientie, als oock by ordon
Den dubbelden golden van Nederndt , ghe nantien van andere Coninckrijcken ende Lan,
naemt Staten Croon van 81 ucken ende dea , de proportie tnchen den Goudeendc
een halfin t marck - ij. guld. xiiij. . Silvere gheatueert by d' Ordonnantie van
Den nieuwen Ghelderfhen ende Vriechen den _jaerc I 586. allenkens verloopen te zijn,
Rijder Van 72 ucken ende een achtedeel ende" die eimatie des Goudts gherecn, meer
in t marck
iij gnld. V. (I, der dan die ghene van den Silvere , midtwclc
Den nieuwen penningh van Portugael metten ken den Silveren Phili pus daler, ende Neder
krnyce van zo ucken int marckmijnde de landchen ilver Reae ,die anderints,volgens

8 vijfdendecl vand Milreez xij.g.viij.. d' Ordonnantie van den jare : 520. oude oo
veel waerdigh zijn, als den halven gonden Re
zijnde de vier vijdendeelen vanden elven ael ,teghenwoordelijck ten prij c Van de elve
Milrcez
vj. guld. iiij. . niet-en konnen monteren. Dat oock de landen
't Vierendeel van dien van 80 ucken in t dagelix eer word gebloot met allerhande l
marck , zijnde de twee vijfdendeelen van vere nnng,hare behoorlicke gewichte heb
"den elven Milreez
- iij. gold. ij. .1 bende,e1 de gechroyde,onvercheyden mette
GGG :
ware
Den halven van dien van 40 uck in't marck,

Placcaten van de Munte.

}2

Enghelcben , ter remedie van acht aeu

ij. guld. ij. .
prejuditie van dee Landen, ende de goede In Den halven Staten daler , op t ghewichre van
thien Enghelchen, ter remedie van lies aen
gheietenen der elver. Hebben daetomme ,
ende om te berrachten de behoorlijcke ro
j. guld. ]. .
portie by mee alle andere Natien gheu eerr, Den ilveren Ryder van Gbelderlandt ende
Vrielandt , op't ghewichte van venthien
goer ghevonden, ende geordonneert, helijck
Engelchen rwintigh airn , ter remedie van
wy ordonneren by deen,den elven P ilippus
acht aen
ij. guld. ij. &.
daler , ende Nederlandtlchen Silveren Reael;
midgaders alle andere Silvere penningen , by Den halven van dico, 0 r ghewichre van acht

ware Silvere enningen worden uytgegeven

rot eenen pry e , reckende r elve tnt groore

dele on Ordonnantie getollereert,voorts aen

Enghellchen xxvj. an , ter remedie van es

aen
j. guld. j. .
wichte , ulcks als by elcken der elver pennin Den Ghelderchen ende Uytrechtkhen daler,
Een is glieelr Op de Remedien ende ten prye op r gewicbte van ebien Engellchen, ter
remedie van acht aen - j. guld. xiiij..
ier naer volgende.
.
Den halven van dien , op r gewichte van acht
X IX.
engelch',rer remedie van vier aen xvij..

te onranghen ende uyt te gheven by den ghe

Den Spaenchen Reael van achten , op t ghe

Silvere Munte , die onrangen en

wichte van eventbien En helchen vijen

de uytgegheven al worden, o dei]

twinrigh aen , ter teme ie van acht aen

ij. guld. vij. .
Den halven van dien . op t gewichte van acht

ewichte ende ter remedie als n

elcken penninck gheelt.

ens

En Nederlandtfchen Rijcxdalet; midrs

gaders die ghemunt in t Rijck, ende in

dele vereenichde Nederlandendaer van die

guyren hier achtet in druck zijn gheelt,
ende gheen andere , op het ghewichte van
achthicn Enghelizhen acht ende twinrigh
aen , ende ter remedie van acht ain , rot

Engellchen xxviij. ain, ter remedie van fs

aen

j. guld. iijz. il.

De vieren-deelen ende achredeelen gewich
tigh zijnde, naer advenant.
Den Zeeuizhen daler, o r gewichte van xij.
Enghelchen xiiij. a en, ter remedie van fes
_aen
j. guld. x. il.
De mindere ghedeelten van dien naer adve

ij guld. vij. uy.

nant
Den halven Rijckxdaelder , op t
ichr van Den Vriecben ilveren gulden, op 'r ewich
negen Engelchen veerthien en,rer reme
te van twaelEn lchen ende een al, ter
die van es ain.
j. guld. iijz. it.
remedie van esa en - j. guld. viij. .
Den Philippus Daelder , ende ilveren Neder

Den halven van dien , op 't ghewichte van es

Enghellchen acht aln, tet remedie van vier
Enghelchen detthien aen, ter remedie van
ain

-
xiiij. uy.
acht aim
ij. guld. xij. . Den Franck van Vranckrijck , op t gewicbrc

landchen Reael , op 't ghewichte van xxij.

Den halven Philippus daler, ende halven Ne

van neghen Engellchen vier aen , ter reme
die van es aen
- j. guld.j. &.
derlandchen Reael ; midrgaders 'den pen
ningh gemunt by den Hettoghe van Alen Den halven van clien , op 't gewichte van vier
gon, op 't gewichre van xj. Enghelhen es
Engelchen xviij. aen,ter remedie van drye
ende een half aen , ter remedie van es afn
aen
- x. uy. viij. pen.
j. Fuld. vj. il:. De quartz dEcus , ote vieren-deelen van
De vijfde gedeelten van den voor z Philip us
Croonen , Op t ghewichte van es Enghel
daelder , midts dat delve niet en zyn ghe
chen es aln . ret remedie van vier an
chroyr
x. uyv.
xvj. uy.
De thiende ende minder gedeelten naer adve De Teoenen van Vranckrijck, Op r gewich
nant.

te van vj. Engelhen, ret remedie van vier

aen
Xv. uy.
Den ilveren Carolus gulden , op t hewichre
van veerthien En elichen det-tig aen , ter Den Engelch Schellinck,endedie van gmot
remedie van s a en
-- j. gu]. xv. . . Brittannien, op 'r ghewichte van drye En
Den Hollandtchen daler metten Leeuwe, en
gelchen xxviij. aen , ter remedie van drye
de die in de andere tepedive Provintien
aen
.
x. uy.
op den elven v0et geagen zijn , op t ghe De halven, vieren-deelen, ende minder gedeel
wichte van achthien Engelihen , ter reme

die vim acht aen

j. gul- xviij. .
Den halven van dien op't gewichte van negen

ren ; Midrgaders de derdendeelen van de

elve (chellinck . ghenaemt 4 Gru: , zijnde

ongechroyr, naer advenant.

Engelchen,rer remedie van cs aen xix. .

Den Staten daler , op "\ gewicbte van twintg

Ende

Placcaren van de Munte.

"

X X.

53

worden gebrachr diverche pecien van payo

Ende oo eenighe der voorz Silvere en menten , als onde Brabandtche uyvers ende
ninghen , lichter worden bevonden ende te halven van dien ', hier vorens ghetollereerr ren
excederen de voorz repective geconenreet
de Remedie rot eenen , ore uyterlijcken an
derhalven Enghels toe , ] daer voren \vorden
betaeltwan elck aeken anderhalven penninck

prije van drye grooten ende blancken , Soo

verbieden wy wel expreelijck by deen,eeni
ghe der vporz payementen in dee Landen
te brengen in eeniger manier boven her pont

Hollandrs , doende de xvj. der elver pennin Vlaems dar den reynden man tot zijn gerief
n eenen uyver , Ende oo verre eenige der in bore al moghen hebben, Op de verbeurte
vootz Silveren Specien quamen re excederen der elver payementen , metter dubbelt van
boven de voorz gheconienteerde Remedien, dien, ende arbitrale corre-die.

meet als anderhalven Engelche , Wy hebben

alle de elve verklaerr , ende verklaren by de
' en vcor billoen.

X X V.

Ende aen aende de andere Silvere Munte,

als Frankhe giains, douains ende ander diet

gelijcke, inghelijcks de reoenen van Lorey

Aengaende de Payemenren , Naet dien de nen, Switerlant ende Mijlanen , met oock de

Provintien mer diverche oorten der elver Teoenen van Portugael , alle ltaliaenizhe
Witre Munte , de enninghen van Camerieq
mits hate chaerheydt in 't ghewichte , ende ende Ludicq , erige alle andere Goude ende
wackheydc inden'alloye, Wei behoorden voor Sil vere penningcn die hier voren niet zijn ver
billoen verklaett te worden , nochtans om de klaert,dewijle alle de elve pecien hier te Lan
chade der Ghemeenre te verhoeden, iillen de de zijnde bevonden Worden eendeels eer ge
Payemenren inde Geunieerde Provintien ge chroyt ende ghemindert in ghewichte , ende
lagen , ulcks die hier achret beneens de an eendeels o vetvalchr by naconterfeyringhe,
eer zijn vervult , oock eenige der elvet ovet

dere gevalueerde penningen in drucke geelr dat onmoghelijck is die goede ende oprechte
ende gheguteert zijn, ofnoch ullen worden uyt de gbeconrereyte ende vervalchre te on
by proviie , ende tor anders by ons daetinne detlche den,Wy hebben alle deelve verklaett

al worden voorien , allomme gherollereert voor bi loen,ende verbieden alle deelve tont
worden ren gewoonlijcken prije , daer op de fangen ote uyt te geven,tot wat prije darret
elve zijn geagen, als namenrlick:
ci?,Gelijck wy mede van nieuws verbieden en
Den Schellinck rot
vj, il. e Voor billoen verklaren, alle Titolche ende
andere ghedruckte dalers in conformit van
Den halven Schellinck mt - iij. . onen
voorgaenden Placcate den xxiiij, ]u
Het rwintiche deel vanden Silveten Neder
nij
1603.
geemaneert, houdende ': elve Plac
lantch Reael genaempr orers ij..vij.p.
caet
als
hier
inne geinereetr, by deen laen
Die dubbele Groeninger Flabben tor viij. .
de
alle
de
elve
, Midrgaders alle gheneden,
Die enckele Flabben tot
- - iiij. .
gebroocken
,
gewachen
, ende gechroyden,
Den dubbelden uyver tot - - ij.
Riapre,
genagelde
nningen
,ofre anderins
Den enckelen uyver inde Provinciale Mun
e
behoorlijcke
g
ewichre
niet
houdende.
tenbgniiuyver
2 en rot tot-- viij. jzen.
'. .
Den
binnen een maent nae de Publicatie van deln
Den ouden Brabantchen uyvet ]. . viij. . inde Wiel hedra }hen te worden, alwaet de
Den halven van dien rot

een blanc . rechte waerde van e elve l Worden beraelt,

volgende de Caerren ende manualen , tot dien

X X [ [.
Sondet dat van nu voorraen, eenighe paye

menten in eenige Munten binnen deet Geu

nieerde Provintien meet illen worden ghe

eynde den Wielaers gedaen leveren.

'

X X V I.

Verbiedende ende interdicerende allen en

maeckr , maer alle de ern els daer van inghe de eenen yeghelicken, Voorrien re doen ofre

togen ullen worden ende blijven.

X X I l [.

te maecken eenighe articuliet Ordonnantien

ote etmiien op en cours vanden ghelde

Welveraende datrnen in beralin he van "\ y by openbaer ofte heyrnelick geboth ende
Coo van Gronden. van Erven , Huy en ende beve] , aen eenighe onrfanghers ote andere te
aoignge van Renten, midtgaders in beralin doen in war manieren datte: y , op pene van

ge vanCoopmanchappen,excedetende in een duyent gouden Nederlantihen Ducaten,e

rtye hondcrt guldens, niet meet ghehouden verbeuren by den Concraveoteurs ten behou
al ween te ontfanghen , in chellinghen ofre ve vande gerneene lake.
minder payernente . dan den thienden pen
ninck.

X X V ll.

Verbieden cock allen Ocieren van ont

ang, oo van Oorloge, als andere vande Ghe

meene aecken, odanich bevel ofte geboth by
te uyt Vyande ende andere neutrale Landen wien ofte in wat manieren het gegeven moch
X X [ [ ll.

Ende aloo dagelicks mer groore meench

GGG3

<%

'i

Placcaten van de Munte.

54

re zijn , te obedieren ofte achtervolgen op pe medie, een, twee,oce tjyterlick drye aen on.
ne van privatie van hate otien , ende Voorts dcr meet-,uytgegeven ullen moghcn worden,
op arbitrale correie , onder dat y hen iil mits betalende voor elck aes een uyver , alles

len moghen excueren met den elvcn bevelen op verbenrte vande elve penningen.
X X X [.
ende geboden,Willende dee one Ordonnan
Ende aengaende de penninghen van Gonde
tie in allen geobervcert ende onderhoudcn te
worden, onder inbreck,connivcntie, ofte di ende Silvere , by dee Ordonnantie tot prijit
imulatie , op pene hier boven ende naet ver gheelt , Verbieden ende interdiceren eenen
yegelicken deelve te prenteren , nyt te ghe
klaert.
'
X X V I I I.
Verbieden voorts ende interdiceren eenen

ven ote ontangen tot hoogeren prije dan in

deen geordonneert is, opte verbenrte van de

yegelijcken, te ontanghen ofte uyt te gheven elvc enningen , ote de waerde van dien, in
eenige andere Conde ofte Silvere Munte hier geval e 't eyt niet ter veri her daer ontdeckt

Voren niet verklaert , noch tot prije gheelt, werde , ende boven dien op de pene van thien
ende daer van de guren niet in druckc geelt goudtn Nederlantche Ducaten voor d'eere
ullen zijn,van wat Princen,Heeren, Landen, reye,voot dc tweede reye dubbelt, ende voor
ote Steden de elve inoghen ween, alles opte dc dcrde rey twee dubbelt van dien,ende bo
verbenrte van de elve penninghen , ote de ven dien, op arbitrale correie , nae de quali

waerde van dien , inghevalle het feyt niet ter teyc vanden dell&e.

verlcher daet ontdeckt en worde , ende daer

X X X I [.

en-boven op de pene van twee goudenNeder

[antiche Ducaten,op elcken penninck ter con

Ende veraen wy deelve verbenrten ende

penen plaets te hebben , oo wel opten Ont
an r als nytgever , ten ware een Van beyden
ter ont nae den ontfanghe ote nytgheve hem

trarie van deen gcprenteertmytgepeven of

te ontfan hen , Ende dit oo wel tot ae van

den Ont anger als nyt ever voor d'eere rey preenteerde aenden Ocier denunchierende
I,voor de tweede rey e het dubbelt,ende voor t elve ai' , in welcken ghcvalle den denun
de dcrde reye twee dubbelt van dien , ende chiant, hy y uytgever ote Ontanger, lal v
boven decn gebannen , ote arbitralijck ghe ende quijt zijn vande voorz verbenrte en e
pene
, endeelve
bovenverbenrte
dien ghenieten
het derdeni
irat te worden.
deel vande
ote breucke.
X X I X.
Ordon nerende allen ocieren te doen haer

X X X 1 I [.
Verbieden ende
interdiceren oock Wel ex-i

uytere debvoir, omme te achterhalen de eer

Ite autheurs ende invoerders vande verbodcn preilijck , dat niemandt voortaen hem cn
penningen , Ende omme daer toe te kommen, vetvordere , te keepen ote verkoopen eeni
ullen dc elve Ocieren ernelick inquireren g erhande waren ote Coopmancha pen, gel!"

aenden ghenen onder welcken odani he en

op Wiel ote Intere te gheven, o te nemen,

ninghen bevonden illlen zijn , van Wien y de nieuwe chten te koopen ote verkoopen, o

clve ontanghen hebben, ende lho voorts van te eenichints te handelen ote Contraercn,
peroone tot peroone , procederende rotte dan op ende volgende den prijs vanden gelde.
voorz eere invoerders. Willcnde indien e by dele one permie gheelt ende geordon
valle, dat die gene die aloo haren Autheur nl

neert opte verbenrte van vijftich Nederlandt

che Ducaten , ende cgheen Recht op alulcke

len weten t nommeren . vry ende quijt ghe

honden worden vande voorz verbenrte ende Contraaen gedaen te ullen mogen worden.
pene , ende {al de voorz ecre invoerder bo
X X X I I I I.

Welveraende dat inde ipulatie vande loi:

ven die voorz pene gebannen worden nyt alle
de voorz Provintien.
inghe van nienwc Renten' , beprocken l
mo en Worden , dat die betalinge l moghen
E Ndc dewijle dagelijcks vele Coopluyden, gelghieden met allcke penningen als ten da
Cacrs , ende alle andere de ipecen van ge vande longe gepermittcert ullen wcen.
Goude, by deln gepermitteert , weghen met

drye aen jegens alle Ordre ende regole.

XXX

Verbieden allen , ende eenen yeghclijcken

wel expreclick, alle goudc enningen,by dc
en gcpermitteert , niet an ers te weghen als
elcks met haer behoorlijck gewichte,ende dat
tet {l vooraen mette remedie van twee aln,

Ndc omme te voorkommen ende bela-'

ten het groot abuys ende bedroch gecom
mitteert by verchcyden Coopluyden ende
Wielaers in t opdrngen ende eygeren van
eeckere pecien van Ghelde , onder t pretext
ende decxel dat y deelvc nootelijck moeten
hebben tot expeditie van hare handelinge en
de \aqulC mette Coo luyden vande andere
natien: Maer inder waerheyt orn mits de _elve

ende mcerder niet , Behoudelijck dat de pen

ningen van gout, die gaeende gocdt zijn van
alloy,ende zijnde te licht boven de voorz Re rijinge ende eygheringc te concqueren het
middel

Placcaten van de Munte.

55

middel, va nde Inwizlinghe van allerhande elve penningen , die in manieren voorz ont
pecien,doende deel ve convetter in dvoorz an hen ote uyrghegheven ullen zijn, deene
opgedrongen penninghen, waerinne met eer hel : rot lae vanden Wielaet , ende d'ander
groote Lycenrie ende ongheregheltheydr tot helt tot lale vanden Coo xman, Caer ,. ote
noch toe gehandelt is gewee.
andere die 't ullen doen olte laten gechieden.
X X X V.
So i dat wy verbieden ende interdiceren E Nde aengeien dat den prijs vander Mun
eenen yegelijcken. te koopen ore verkoopen,
te , is her principale fondament Vander
permuteren ofte mangelen eenige pecien van evaluarien ende onderhondenii: det ilver.

gelde, by deen gepermitreert , ghevende ore

X X X V III.

nemende opten elven eenige wine opghelt

800 verbieden wy wel expreelijck , dat
ote toebate in war manieren ore onder wat niemandt hem voortaen en vervordere te koo

dexel het y , op de elve vetbeurre ende pey

pen ot verkoopen, eenige materialen ot pe

nen oo hier voren verklaert zijn , jeghens den cien van Gout ofte Silver, gemunt ot onglie
ghenen diede elve rot hoogher prij ontfan-l munr , in Mae , Cendreen , ore Grenaillien,
gen ore uytgheven, Behalven dar den gewc tor hooger prijs dan volgens den voet deer je
ren Wielaers geoorlot ende toegelar' worr, ghenwoordigher Ordonnantie , op pene van

den C00pluyden llcks van doen hebbende re Concatie er voorz materialen , ote de
gerieven mer allerhande ende odanigc gheva waerde van dien , ingevalle r eyt nict ter ver
lueerde pecien van Goude ende Silvere pen- cher daer ontdeckt en ware, ende daer-en-bo

ninghen , als deelve rot hare negocie ende ven t viervout vande waerde van dien , o wel
ten lae vanden Cooper als verkooper voor

Coop-bande] van doen ullen hebben , Mette

welcke ende met gene anderede voorz Coop deere rey , ende voor de tweede reye op
lnyden dien aengaende ullen moghen hande gelijcke peynen,ende daer-en-boven uyte Ge
len , ende daer voren illeClI opgeldr ofte toe

unieerde Provintien gebannen,ote anderinrs

bate geven , als yluyden metre voorchreven arbitrali'ck gheraf re worden naer exigentie
Wielaers iillen overkomen , ende veraccor
deren, midts dar de elve toebate niet en exce
deren den prijs den voorz Wielaers by heur

det aec en.

X X X I X.

Verbieden voorrs ende interdiceren wel ex

luyder inrutien gbmccordeett , Op peyne prefllijck , allen ende eenen yeghelijcken te

als voren.

voeren, dragen, nden , doen voeren, dragen

ofte enden, uyt de voorz Provintien , eenige
Vetbieden van gelijcken eenige penningen Gouden, ofte Silvere materialen , ry in Ma
te bic uetreren , omme allo de ware uyt de e, Lingote, Cendteen, Grenaillen, ofte ande
lichten te cheyden , de lichte uyt re gheven, re bequaem om M unte daer van te aen , ote
X X X V I.

ende mette ware zijn projt te doen , op pe eenige Goude ore Silvere penningen , by de
en Place-are gheevalueert, op eenigh; vremdc

ne als voren.

E Nde aloo vercheyden Wielaers ende

andere , hun daghelicks onderwnden der

Coopluyden glieldr, ote Cae re bewaren, en

haer cbulden t y by agnatien , Wielbrie
ven . overwijinghen , ende anderints te ont
fanghen, ende der elver chulden wederom te
betalen , daer onder groot bedroch is {chuy
lende . met uytwegen vande ware Goude en
de Silvere penningen , ende deelve op verbo
den ende andere Munten te eynden , omme

Munten, op de vetbeurre als voren.

X L.
-

In welcke penen wy oock veraen verval

len te ween alle die ghene t y Boden , Schip
pers, Schuytvoerders, Fadenrs, Maeckelaers,
Pontgaerders ende alle andere die tot den

voorlz tranporte ote vervoeringe he] pen a

ieren, ofte eenichints favorieren ullen , al
waer r dat hem de penningen ote oe niet

toe en behoorde. Ende indien y de voorz

boeten ende amenden niet en mochten bera.

gheronverteert te worden in nieuwe valche len, ullen aenden lijve gerat worden na ge

ende andere opghedrongen penninghen, ende Iegentbeyt van lecken.

dc lichte wederomme onder de Gemeynre uyt
' X [. I.
,
te geven.
Verbieden mede alle nieuwe penningen, in
)( X X V I I.

ore buy ten dec geunieerde Ptovinrien,bene

So i dar wy daeromme verbieden allen den den voet delerjegenwoordigher Ordon

Wielaers van nu voortaen geen Coopluyden nantie ghellaghen, inde voorz Provintien te
gelt ore Cae re bewaren , ote voor de elve brengen, oft uyt re vtjpp pene als voren.
van yemandt anders gelt re ontangen ote uyt
te gheven , t y by agnatien. Wielbrieven,
Ende by aloo verre , eenighe Treorets,
Overwijmgen by mon e ote anderints,direc Ontangers, Renrmeeets,ote andere comp
telick ofte indirettelick, opte vetbeurre vande rable Ocieren , ore hate dienaren bun oo
verre

56

Placcaren van de Munte.

verre quamen re vergeren , dar y bevonden ken, eenige Goude ore Silvere penninghen ue
Worden de oinen voren verhaelt, ghettan lchrpyen.iiijden,ofc Wachen met ercke wa

greeerr te liebben , t zy in r uyrgheven oo

teren, Chiment,ore anderinrs te lichcen,opce

wel van de pecien , by dee Ordonnantie niet verbeurte van lijfende goedt , daer concarie
gepermirteerr, als den gechroydemgeneden, adt grijpt.
XLV I I I
gewachen , gebroocken . gelapten.fgenagel
Ende oo yemant bevonden Worr . eeni he
den , ofte'anderins relicht zijnde , o te de ge
permitteerde tor hooger prij uyt te gheven , Goude penningen gheoudeert, vergult, ge
ofre onrangen, dan by dee Ordonnantie ver lapr, gena elr, ofre in eenigher manieren ver
klaert : Ordonneten ende arueren,dar deel waert te Eebben , lal verbeuren voor elcken
ve alle de boeten voren vethaelt . ende noch te penninck , vijf-enrwintigh cherlandrizhe
verbalen , repekivelicken dubbel iillen beta

Ducaten.

X L [ X.
len , ende boven dien epriveerr zijn van hate
Ordonnetende
allen ende eenen ye helic
ocien,inder vnegen garhet feyt geverieert
ken . goec ende ciiarp roeicht te nemen , o
zijnde) deelve imperrabel iillen zijn

de ghene die aliilcke ghefhroydemte ander

X [.I ll.

inrs verkorre penningen ullen willen preen

Ende omme in c licht re brengen de aulrcn teren , ende die aen te brenghen ende denun
die yluyden in heurluyder beralingen ouden chieten aenden Ocier , omme gheraft re
moghen doen , Ordonneten wy dat die ghene worden naer behooren.
die eenige datelijcke beralingen voorcaen ul
L.
len doen , thhouden ullen wein billetren re
Bevelende inghelijcks allen Ocieren dat
nemen vande Goude ende Silvere ecien met
ren prijs van dien , onderteyckent yden ghe y hen wel ernelijck informerenjeghens die
nen dlele onranghen la], omme de voorz bil gene die gechroyde ofre Valche Munte aen
letren over re brengen, beneens de quiranri ofte uytgeven,omme te raen naer heurlu
ende dechargen in 'r exhiberen van hunne det verdiene, onder eenige diunulatie o e
Reeckeningen , op pene dat de uitantien en verdrach.

'de dechargen anders niet en ullen worden

acngenomen.
X Ll I I \.
Bevelende den Ghecommitreerden tor her
hooren dcr Generaliteyts Reeckeningen,ende
luyden vande Camers , ende Ghecommirreer
den vande Reeckeninghen vande te elzive
Provintien,hun daer me te voegen enci; regu

L I.

Alle welcke penen ende amend voren ver

klaert, bedeelt ullen worden. her een derden

deel ten projte vande gemeene ecke, dan

det detdendeel ten projte vanden aenbren
gher , ende her derde derdendeel tot projte

vanden Ocier , die de calan ie ende executie

doen (al: Ten ware die voorig verbeurten, pe

leren, ende ret kennie te brengen , indien y nen ende amenden, excedeerd de mme van
deur de billetren eenighe contraventie ore o

vijfduyent guldens, in welcken gevalle dee

ne helc ] komen rot projte vanden emee
.
X L V.
ne iecke , Ende d'ander helft (al hedee \ wor
Alle r welcke wy oock veraen gebruyckt den aenden voorz Ocier ende aenbrenghet ,
ende geobetVeerr te ullen worden, ten opie by gelijcke portien , Willende ende ordonne
ne vande particuliereOntangers vande voorz ren e rot de voorz penen gheprocedeert te
Provincien , Steden ende leden van dien, la hebben ommierlijck de plano ende ondet

verrrcdinge ontdeckten.

ende ende bevelende den Commilrifn en

guere van Proces , ende opten proeven ende

de andere die veraen iillen ret auditie van geruychnien alleenlicken,Tot welcken oock

hunne Reeckeninghe , dat y inde elve gheen gheadrnrteert iillen worden de ghene die de
vootz exceen in 'r ontfangen ote u ! even

guitanrien
en admitteren
ror onrlainoe
van
e voorghenoemde
Ontfanghers,
indiet ghe
lijcke declaratie ende billetten.

ghecommitteerr ullen hebben , ende Zi] en de

Sententien in deen gegeven, execurabel zij n,

nier tegenaende appellarie ende onder pre

X I. V [.
Ende ullen alle de Vootz Comptable O judirie vande elve.
'
ciers , oo generael als particulier, ghehouden
zijn elck een van dee Ordonnantien , mette
Nde omme voorts wech te nemen alle
ghedruckre Figueren , alrijdrs op heurliedet

ooriaecke van mibruycke,ende abuyena

omproiren te hebben , op de verbeurte van oo hier vorens gbecaueert zijn ghewee by

thien Nederlandtche Ducaten , oo dickwils vetcheyden ende onghelijckmatighen Munt
als yluyden , onder de elve in heute Comp
toiten bevonden [llen worden.
X L V I [.

Voorts meer verbieden wy eenen yeghelic

ach in yeder Provintie particulietlick ende

byonder ghe-exerceerr, ende voorts den aet

vander Munte re vereeckeren, ende conerve

ren in haer geheel.

Hebben

Placcaten van de Munte.

L II

chben gearreeert onde beoten,belny

57

mitteerden , de inruen van de Mnntimee

ei's, Wardeyns , Aaycurs , Yernydcrs en

ten ende arreeren midts deen , de pointen de wcrck - gheellen , ghelijck deelve by ons
ende artiCulen hier naervolghende: Willende gheordonneert ende ghearreleert zijn , ote

dat declve generalijck , eenpacrlijck , ende noch ghearteeert lullen moghcn worden ,
glielijckormigh ullen adt grijpen in alle-de doende alle de elve b de voorz repeive
voorz Provintien , {onder eenige veranderin
ge , limitatie , ofte rerintie.

MuntsOcieren, be weeren by olemneelen

cede in bare prelntie , aen handen vande Sta

L I I I.

ten , harer repedive Provintien , ofder elver

Namentlick , dat alle de gheauthorilerde Gecommitteerden , de voorz inruticn een

Mont-plaeten deer Provintien , ende yeder vondich, ende in alles conform, d een den an-i
van dien , ullen moeten bedient worden by deren te onderhouden, inder voegen,dat mits
eenen particulieren Muntmeeer , een War
deyn , een Aiyenr o Proefmceer , ende ee
nen Yernijder , zijnde alle vetbonden by o

dien den elven alle middel benomen zy van te

lemneelen cede , tot obrvate der jeghen

eqnentelijck teghens de vereeckertheydt en

de gheadigheydt van den aet vander-Mun

Woordi he Ordonnantie , ende voorien met

maehineren , ote attenteren , direelick otc

indireelick, teghens malkanderen, endecon

behoorlijcke inrnie, by ons opte voorz re te. Verbiedende allen den lven Ocieren
peaive Ampten neens den ghearreeert repetivelick te rocederen tot cxercitie vari
ende beoten , ende dic alnoch nae gelegent heute Otien , onder de voorz inruien
heydt van fccken gc-arrellzeert ende beoten ontanghen ende beworen re hebben ,in ma
nieren als voren , o pene van lij ende goet,

Illen mogen worden.

daer in iilcke deiiten conlcatic plaete

L I I I I.

' Tot alle wclcke Ocien , oo van

nerael heet.

als partienlierMceers,W.ierdeyns,A ayeurs,

,
,
L V I I:

Ycrnijders, Werck- ende Muntgeellen, wy

Ordonneren endeauthoriizren voorts , de

veraen dat niet en ullen headmitteert wor

voorz Generael-meeers, dat 'y-luyden ghe

den , eenighe peroonen g iedient ote geai hmentlijck , of ten minen twee derelver.
eert hebbende , in wat qualiteyt het Zy , op oo dickwils y-lnydcn iillen bevinden , ende
eenige Hagemunte, oce ten elven plaete ge achten den noodt vereychen fa], ben onvoor
Ievert , ghehandelt, ofte gherequenteert heb iens te voeghen in de rincipacle Steden,
bende , nochte oock eenighe ander ,t en zy ende in alle Munten, ende aldaer haer behoor
'ma al ende by voorgaende examinatien , en lijck informeren, ofde repetive MuntsO
de onderoeckingbe by den Generaels vander deren , haer qnytcn in haer am \ , Volghende
Munte hier op te doen , gebleecken zjnde van heur - luydet repetive inru ien naet be
bare experientic, nutheydt , ende uantheyt hooren , ende voorts opicht re nemen , Op de
in dein.
LV
\' ,Wielaers , ende alle andere yetwes machine
rende , ende attenterende , contrarie de te'
Ende o't ghebeurde dat by irreptie , ee gemvoordige Ordonnantie. Doende denel
ven cauren by den Ficalen vande Provintie,
ote Ocieren vande Steden daer de Munte

nghe Commie contrarie van deen geobti

neert worde , wy verklaren deelve midts de
In nul ende van onwaerden,vcroeckende en
de ordonnerende repetivelick , den Staten
vande Provintien , hate Gecommitteerde Ra

teyt vanden mi bruycke , willende dat alle

den , ende Gedcpnteerde Staten, ende alle an

Munt-meeers , Mnntsocieren , ende alle

geleghen is , ofte de Contravcntcnrs zijn re

derende , tor rae ende punitie nae dc quali

dere Ocieren , die in de repeve Provin andere ich mette Munte geneerende , den
tien , liewoone zijn oodanighen peroonen voorz Generael-meeers datelick ende t aly
den ee t af te nemen ; midt aders den Gene len tijden tottet gene voorz is admitteren. raels vander Munte , ende al e andere den el

L V I I I.

ven in gheenen cede te ontanghen , noch ee

Hebben voorts gearreeert, befloten , ende
nighins te veraen , tot hulpe , gunc ,ende gedecreteert, arreeren,beiuytcn,endc decre
addree der elver: Ende ullen oodanige per teren by decn , alle de poinden ende articu
ooncn van hare Ocicn geprivecrt , ende de

len, betteende de bewaringe , ghebruyck, vi

elvc impetrabel zijn , oo hae van oodanige itatie,ende openinge van de bundn confor
ucken gebleecken al ween.
mit van dee one jeghenwoordighe Ordon
L V I.

nante , enderelpeciveinfrutien , op 't feyt

Ordonneren voorts ende ghebieden, dat de vande Generaels ende andere Ocieren van
Generael-meeers van der Munte , ullen le der Mnnte gemaeckt ende gearreeert , ende
veren in handen van den Staten deer repecti odanige als by ons ren rcpee vanden jcgcn
ve chnieerde Provintien , ofte hare ghecom woordigen Raet van aken daer by gevoeght , .
'
ende

Placcaten van de Munte.

58

ende gheordonneert iillen moghen werden, \ ve van oudrs ghebruyckt is ghewee, onder
houdende dell ve als geinlreerr, ende exprel welcken , midrgaeders de behoorlijcke pre
llijck verclaert by delen , Ordonnerende den atie van cede. niemandt hem der izlver Wif
Generael-meeers hier inne te procederen , fel , noch eenighe opoeckinghe van Goude.
volgende den elven Ordonnantien ende in ofrc Silvere pennnghen , voorrs meet al mo
ruiien , onder eenige omien ore veriy jgen onderwinden , direcelick noch indir-ede

menie , op peyne van gepunieerr te worden ick , op pene van hondett gouden Neder
arbitralij ck na de qualireyt vanden mibruyc landtche Ducaten voor dc eere rey- , Voor
ke, ende onder dimulatie, conniventie, ofre de tweede het dubbelt , ende boven dien ar

onachtaemheydt.

bitralijck ghecorrigeert te worden. Ende ul

L I X.

len de Magitraren van de Steden, niemandt

moghen nomineren , omme rot Wielaers

Ordonnerende voorrs tor meerder ende

blijckelijcker vereeckerrheyt der elver bull ghecommitteert te worden , dan luyden van
le, ende prouve van dien , dat by dc Gene goeden name ende fame ,- ende niet upea:
rael-meeers voorirhreven. ghemaeckt lllen van eenighe Hegemunrerie, ofre van den aen
Worden ,. die Gouden naelden, oomen hier - hange van dien.

. Vooren heet ghebruyckt , correponderende

L X I.

'

De voorchreven Wielaers iillenvoorts

inden ghebalt ende alloye metten voet der
ghehouden
zijn , int openbaer Voor haeren
nieuwe goude penninghen, by dee jegen
Winckelte
houdennyt-llaende , den Schotel
woor'dige Ordonnantie bevolen te Munten,
ofre
Nappe
metten VVapeneu der voorz
welcken' melden by den elven Generaels ge
leverr irllen worden , in handen vande'Sta

Provintien , daer op ghezhildert , ten eynde

ten vande Provintien, ofre heute Ghecommit

teerde Raden, ofre vande Reecken-meeers,

een yeghelijck mach weren , dat y tot ulcks

gen, dar eenen yegelijcken , oock des Probe

Cendreen , Grenaillien , ofre diet helijcke,

gecommitreerr zijn , op de pene van een Ne

ofte Raden van jul'itien' der repedive Pro derlandiche Ducaet, oo menichmael als y des
vintien, om'me by hen bewaerr , ende ter ope gebreeckelick bevondeniillen zijn. - ?
n'ingh'e vande buen ghebruyckt te Worden ,
Interdiceren voorrs den VVielaets , tever- '
{oo-'r elve van outs,ende rot den aenvanck de
koopen
eenighe materie van billoen ,"Maen,
er Ootloge gebtuyckt is gewee , inder voe

rens onervaren zijnde! , by conferentie der a aen eenighe erlonen , van wat qnineyt OB
ayen vanden elven na'elden , ende peuningen te conditie ie zijn; uyt heondert aen Gout
mach vereeckert zijn , vande gelijc oonge meden ende Silvermegen binncn dee Ghe
ljckheyr der elver. i
unieerde Provintien , voor {oo vele deelve tot
exercirie van hunne neeringhe, oprechtelick
van doen hebben , ende vorder niet : Maer ill-i
Ndc omme te dreeren, ende in berer re

gole te ellen het uck vanden Wiele, len ghehouden zijn alle deelve billoenen te
ende Wielaersaijnde nu oo ere verloopen, eynden ote leveren , elcken ter munte van de
tot wille, lu, ende believen van eenen yeghe Ptovinrie daer h woonachtich is , op die ver
lijcken, dat onder daer inne te voorien. ce beurre der voor z Marerialen , ende ber. dub
ne
vaeMunte
gheadicheydt,
indenagl_heheelen
Haec belt van de waerde van dien, voor de eere
vander
te verwachten
zijn.
rey, ende voor de tweede reye, boven de
voorz verbenrten ende breucken, arbitralijck
L X.

ghecorrigeert te worden. ende dit by proviie,

Wy hebben verboden ende ,einterdiceert, aende den jeghenwoordighen aet van aec
verbieden ende interdiceeren by deen , allen ken, ende onder gerrocken re Worden in Con
ende eenen yeghclicken , 't y Mannen ofre equentie.
Vrouwen, van war qualiteyt ofre condirie die

L X 1 I I .'

zijn , hem voor date van deen de Wiel On

VVelveraende dar gheene Coopluyden

derwonden hebbende , t y dat y totten el nochte eenighe andere, eeuige materialen van
ven hebben ghehadt commiie, ofte geene, Goudt ofte Silver, t y in Maen , Cendreen,
hen voortaen der elver te onderwinden , in t ote Grenaillien , op eenige Munten deer Ge
heymelick , ore in r openbaer , in wat manie unieerde Provintien ullen mo hen eaden .
iren datret y, onder alvoren tot dien eynde by leveren , ofte doen leveren , gan alleen o
voorgaende nominarie vande Magiraten ,

dani ,he materialen van Goudt ote Silver,

haerder reidentie gheobtineerr re hebben be

hoorlicke commiie, in conormiteyr van de
jeghenwoordighe Ordonnantie , midtgaders
daer op ontanghen behoorlijcke inrutie ,

als (j,-luyden van buyten de Geunieerde Pro

ende de elve beworen, inder voegen als t l

vintien ullen kryghen ofte ontfanghen : of

te die y-luyden onder eenighe roebate ore
opgeldr , direelick ote indiredrelick te ghe
ven , binncn dele Provintien oprechrelljck
u en

Placcaten van de Munte:

59

ullen hebben bekormnen, dewelcke ylnyden hun cliuldigh iillen zijn te reguleren , op pe
ullen mogen leveren , op alulcke Provinciale ne van twee honderdr gouden Nederlandtj
Munten der repeve Provintien , als hun be che Ducaten.
lieven (al , ghemolten in Macn , ende nier in

, ende
elders
nietter
: Ende
darteyluyden
djeecien
pecien
voor
de elve
Munte
onrfan
en , niet hooger en ullen uytgeven binnen

L X V I [.

Van gelijcken en ullen de voorz Ane-ura .

gheen Goudt ofte Silver moghen verkoopen ,
ore leveren , omme buyten devoorz Provin
tien,ore elders,dan op deerProvineiale Mun

dele Provintien, dan gelijck die in delen Plac

cate ijn ghevalueerr , nochte die inde elve te ten vervoert te worden,ende by aldien de ma

vercoopen in eenighet manieren : Ten ware terie eenen onbekenden vremdelinck toe
aen eenioe gewooren Wielaers, vande welg compr, ulle-n y die uyt haren handen niet la

ke y odanigen opgelt ullen mogen gemeren, ren gaen , maer deelve thaerder preenrie
als y onderlinge mette anderen \nllen connen doen leveren, o eenighe der voorz Provinci
verdra en,mits daerinne mer excederende den ale Munten, v gende liare inrudie, ofte an
derints te nemen van bem , goede ende u

voet oigre rijs, den voorz Willelaers by haer

luyder in ruien geaccordcerr , alles op pey
ne voren verhaelr.
LX [ I l [.

De Wielaers ullen ghehouden zijn, ghe-'

adelick op haer Tafel te hebben leggende ,

anre cautie,dar deilve materie vande Provin

ciale Munten deer Provintien boven ghepej

ciceert, niet al vervrernpt worden.

L X V I I I.
Sullen voorts de voorz Aneurs ende
Scheyders gehouden zijn , behoorlijck Regi

een Copicautenticq deer jegenwmrdige Or

donnantie, Midtgaders eecker manuael ende er ende Boeck re houden,vande qualiteyc en
intrutie, gheteyckenr by de hanr der voorz de quanrireyr van alle de marerialen,van Gou

Generaelmeeers, inhoudende de waerde van de ende Silver die y geaneert ende gechey
den Marcq,0nce, ende Engele , vande prin den ullen hebben , met name ende toename,

cipale pecien van gelde,by deen voor billoen van wat laeten de peroonen zijn,die t elve
verclaerr,ende verboden: Twelck y ghehou hebben ocn aneren, omme den Generaels
den ullen zijn te verthoonen, den generi die vanderMunte,daer van behoorlijcke redene te
hen eenige der elver ullen willen vercoopen, geven . \ allen tijden als y des verocht ullen
op pene van vier Nederlanrche Ducaten, oo zijn, op pene van hondcrt Gouden Nederlanr
menichmael y de elve Ordonnantie , manu he Ducaten , voor deere reye , voor dc
ael , ende inruie voor handen re hebben , tWeede reye dubbelt, ende voor de derde rey
hebreeckelick bevonden ullen zij n,alle welc ,boven de voorz penen, arbitralijck gerae
e pointen onder andere begrepen ullen te worden.
L X rx.
<
worden,in haer voorz inrulzie ende ende.
item
,
omme
te
voorien
op
'r
uck
vande
L X V.
Ende omme den Coophandel ende trac ]uweliers , Goudtmeden ende Silvermeden .
que, merce vremde narien, ende buytens lants daer inne men daghelijcks veele aulten ende
te accommoderen, onder leie vanden aer abuyen is bevindende teghens de ghemeene
deEr Landen, Hebben geordonneert ende ge

welvaetr : Soo is 't dar wy ghebieden ende ot

connteert,0rdonneten ende connteren by donneren den elven ]uweliets, Goudtrneden

delm , dat die gheworen Wielaers binnen ende Silvermeden , in allen den voorz Pro
de principaele Steden der elver , ende geen vintien reiderende . hen voortaen te draghen
andere, den ghemeynen Coopluyden ende In inde exercirie van haren Ambachre , na de Or

gerenen,ullen moghen accommoderen ende donnantien van den jare I 502. ende : ; gr.
gerieven , met odanige gevalueerde pecien houdende deelve als geinereert, ende wel ex
preelicken vetklaerr by deen.
i
van ghelde, als tot haren handel noodich ullen

zijn, volgende eckeren voet ende regule , o

toc den de yoorz Wielaers by inrudzie is
gheelr , ofte noch gheelr lal moghen wot

L X X.

Dat y nock den nieuwen Kent van Silver ,

anders niet llen moghen wercken , dan elf

penninghen acht greyn , ter remedie van drie

greyn , ende de kleyne Kent van elf pennin
L X V [;
Item , omme te voorien op 't uck vande gen jns Silvers , tet remedie van een :derde

en.

Aneurs ende Scheyders , ordonneren ende paert van een penningh,vol ende de lalen o
bevclen , dar hem niemandt en la] moghen te parroonen , die hen tor ien eynde vande

onderwinden . van eenigh Goudt ofte Silver Generaelmeeers vander Munte , tot heuren
te aneren ofte cheyden , onder rot dien koen gelevert ullen worden: Welveraen
eynde re hebben Commilie vanden Meeers de dar y t elve werck niet onbehoorlijck en
Generaels vander Munte,ende daer op gedaen llen overladen met hudure , alles op pene in
te hebbenden behoorlijcken eedt, daer nae y de elve Ordonnantie verklaert.
HHH :
Ende

Placcaten van de Munte.

d'o

Lhomen dagelijcks bevindt, dat ]nwe

[. X X I.

' A liers, Gondtmeden, Diamant, Robijn,

me?. wort mibmyckt,willen ende ordonne ende Wapeneennijders , Maeckelaers van
Ende aengaende het Gontwerck , daer inne

ren wel expreelijck, dat y geen Gont en ull

verwerckcn, t en zy van xxij. Caraten , ter re
medie van een vieren-dcel van e_en Car-aer , al
les tnede volghende dc naelde ote tael , den

dien , ende andere , haer oo verre verloopen ,

ende niet ontien, Robjnen, Saphieren,Balai
cn, Amatien, Amarauden, ende andere ee

nen te vervalcheu , helpen, ofte coleuren met

Goutmcden gedaen leveren : Welveraendc eenige verwen,ende in't Gout ellcnde, delel
dac deelve oock niet onbehoorlijck en ullen ve te vercoopen ote veralieneren , t y door
mo hen gheludeert zijn,ote met amanen o haer elven ote door andere , nlcx dat de ju
verladen, op pene dat deelve wercken in nc weliers ende Goutmeden , deelve qualijclt
ken gelagen iillen worden, ende daer en bo nyte cprechte connen ondcrcheyden . daer
ven in d' amende , inde voorz Ordonnantien mede e coopers ende Ingeetenen deer Lan-'
begrepen.

den, chande ijck Worden bedrogen, Niet te

L X X I I.

genaende de Ordonnantien vande Goutme

Ordonneren daeromme,allen Gontmeden,

ende Silvermeden , oo hae de voorz Gou

den naelden , ende Silveren Stalen by ons ul

den ende ]nwcliers, daerjegens gemaeckt.

L X X V.

80 is t dat wy verbieden wel exprelijck

' len Ween doen maken , deelve te ontangen, by deen , alle ]uweliers , Gondtmeden , Dia
ende geadelick binnen hunne huyizn te heb mant, Robjn, ende Wapencen-nijders, en
ben , op pene van te vcrbeuren eenen Neder

de alle andere , gheen Clabbeecken ote Dub

landtchen Dncaet, t'elcken reye als yluyden bletten , ote Witte Sa hieren te nijden , ofte
bevonden iillen Worden , de voorz naelden oock Robijnen, Balaidn, Saphieren, Amaran
ende alen niet te hebben.
den, Amatien , ende alle andere gheeenten,
L X X I I I.
Sal oock niemandt, wie hy Zy, hem vervor

hoedanigh die zijn , t zy door haer ls . of

te yemandt anders te doen , ofte laten coleu
dercn noch onderwinden van Gondt ote Sil ren , ote met eenighe verwen ote anderins
Ver te wercken, drijvcn, nijdcn, noch yet daer te helpen : noch geen Clabbeecken, Dnbblet
van te gicten , drucken ofte melten , dan den ten ,witte Saphieren , ote andere gheholpen,
henen die \ Goudtmeeambocht ghcleert gecoleurde, ote vervalchte eenen in t gout
Eeet , ende ijn Meeer-geldt aen de Over te etten : De voorz gheheden , ote eenighe
luyden van t GoudtmeeGilden betaelt , op hecoleurde heholpen eenen , hier ofte el

pene van twintigb iNederlandthe Ducaten

voor d'eere mae , voor de tweede _reyi dnb
belt , ende voor de dcrde reye twee dubbelt ,
ende voorts op arbitrale corredie : In welcke
penen wy veraen oock vervallen ullen zijn ,
alle vrye Meeers vande Gondtmeden , ende

ers in 't gou t gheelt wende , aen yemand,

wie hy zy, te verkoo en, veralieneren , diri
bueren , ote te pan e ellen , op pene van o

Silvermeden , deWelcke onvrye Meeers in

oodanige vervalchte juweclen voor deere

eeni er manieren buyten bare hnyen te werc

ke ullcn ellen. .
.

penbaerli'ck ghechavotteert te worden , met

de juwee cn om den hals , ende hondert Ne
derlandizhe Ducaten , boven de verbenrte van
mael, ende voor de tweede mael , dubbelt , en

elijck zijn

de uytten Lande gebannen te worden.

In welcke penen wy oock veraen verval
len te ween , alle Maeckelaers , Uytdraegh
ei's , ende alle andere die cotte verkoopinge.
ote veralieneringhe der (Elver lielpen a e
ten, al waer 't oock land-.. oodanige geeen
ten ofte juweelen , haer els niet toe en qua
men.

om te tekenen , gelijcky mede l en doen al

le andere wercken,die y voor ondt oe nienw

Op alle t welcke de Deeckens ende Ghe

L X X I I I I.

Ende nllen alle Silver-meden ghehouden

wen . haer el fs teccken te aen op alle kleyi

ne Wercken , oo Wel opte gene die na de pn

blicatie van deen . in bare hu n ende kaen
illen zijn, als daer na binn ceelve gemaeckt
ullen worden , die eenighins rn

L X X V I.

inghekofc ullen hebben , alles opte verbenrte worens vanden voorz Ambachte , charp re
van twee Nederlandtche Ducaten op elck gard ende toeicht llen dragen , op pene van
uck,ende 't werck OntWeen geagen te wor te vervallen, inde amenden van honderdt gou
den , ende dit al onverminderr, 't werck gena den Nederlandtche Ducaten , Voor de eere
gen metten hamer,t welck y-luyden naet ou reye, voor de tweede dubbelt , ende boven
der ghewoonte metter teecken vander Stadt , dien arbitralij ck gerat te worden.
,
daer 't gemaeckt is, ende Overluyden zijn, en
Ordonneren voorts. ende bevelen den Ge

de iq gheene andere Steden , iillen doen teke neraelmeeers vander Munte dcr Provintien
nen, opte verbenrte van vier der voorz Duca voorz , dat y ten overvloedt charp regard
ten op elck uck.
nemen , op 't eyt vande voorz ]uwcliers ,
_
Gondt

Placcaten van de Munte.

6\

Goudrmeden,ende Silvermeden, navolgende vorderen \" eynden een maenr nae de Publica
hate inllrudie , ende onder cenigb verdragb , tie van deen, te gebruycken andere ghe\vich-'

ten ore balancben dan Troygewichre , geju

eert ende gheyckr wende ilcks als voren ,
Oorts aloo wy veraen , dat deur dele op peyne VAn twinrich gouden Nederlantchc
V langhduerige Oorloge , binncn de Voor Ducaten , te appliceren aenden aenbrengber,
ihrevenProvintien , weynigh toeichr geno Ociet die de execurie _doen [al , ende den
men is ghewee , o re egaliteyt ende behoor Yckmeeer elcks een derdendeel.
licken uyrilagh va en gewichte , ende balan
L X X X I.
gune ofdiimulatie.

chen repeivelick , die de Mont-meelers ,

Ende ten eynde dit te berer achrervolchc
Willelaers , ]uweliers, Goutmeden , Silver mach worden . W y ordonneren ende ghebie

rneden ende alle andere zijn ghebruyckende, den, allen Deeckens ende GheWOrens vanden
Goutmeden , in wat Steden oftc plaeten der
voorz Provintien,deelve geeten mogen We
L X X V I I.
800 i, dat wy by deizn Ordonneren ende en , gheadelijck onder hun re hebben ende

tot grooren naedeele vande Gemeente.

atueren, dat die van de Reeckeninge in Hol

landr, die wy daer toe pecialijck hebben ge

commitreert onder prejudirie van yemanr an

houden beruende , een ghewichre van twee

ofte vier marck,gejueert ende geyckt by den
voorz gheworen Yckmeeer , met welcken

ders, Previlegien ende gerechticheyt, den Ge

ghewichte deelve Deeckens ende geivotens,

nerael-meeers vander Munte ullen doen ju

tor vier diverche ond' in 't jaer, ende voorrs

eren , een juy ende rechrvaetdich troige

wichte met den Slaper, beruende , ende il

oo dickwils meet , als hen-luyden goet dunc

ken {al . onVoorienlijck ende op eenen onge

leggende inde Camere vande Reeckeninge wichen daghe, hen ullen laten vinden in alle
vcorz , ende t elve troigewichte te leveren , Comproiren ende Winckelen vande Wie
aen elck vande Staten vande repeive Pro laers, Goutmeden, Groers, ]uweliers,endc
vintien , ote hate Gecommitteerde Raden, e alle andere onder heuren reorre ende bedrij
aen den Yckmeeets ofte ]neermeeers , by ve reiderende, ende aldaer viiteren ende con

ons rot dien eynde pecialijck gecommtteert. fereten heute ghewichren ende balanchen , o
ore te committeren , omme voorrs by de elve peyne van thien gouden Nederlandrche Du
Yckmeeers te jueren , ycken , ende recht caten, by den elven D eeckens ende Ghewo
vaetdighen alle de gewichten die voortaen-in tens te verbeuren , oo dickwils als y van dien
alle verbandelinge van Gout ende Silver , bm in ghebreecke iillen zijn, te appliceren als vo
nen de- vootz Provintien ghebruyckt ullen ren , Ende bevindende inden voorchreven
Comproiren, oftc Winckelen,eenige gewich
worden.
ten
ote balanchen aillerende , ende re {vvaer
[. X X V I I I.
ote
te licht zijnde . ore andere dan troych
Sullen voorrs de Yckmeeers , behoorlijck
gewichte
voorz, ullen in ulcken gevalle , de
jueren alle balanchen,groot ende kleyn, daer
Wielaers,
Goudtmeden,Groers . ote ]u
mede men Gout ofte Si ver chhen la] , ende
weliers
,
ende
alle andere alixlcke onjue ghe
dellve ghejueert zijnde, Yckcn met haer te
wichten
hebbende,
ote diemen ande: ints be
ken, dar y daer toe ullen ghebruycken , ende
daer beneens oock een ander teecken met vinden kan , daer te voren ghehadt ende ghe
een boch met pijltjens, ten eynde geen ander bruyckr te hebben , verbeuren rwaelgouden
ghewichten ote ba anchen , ulcks niet geju Nederlantcbe Ducaten, d'eene helt tor prof
eert ofre geyckt zijnde, gheloove ghegheven jte van 'r Gilden vande Deeckens ende Ghe

worde, ofte eenichinrs gebruyckt by eenighe worens , die alulcken aulten ende meus
particuliere Munt-meeers,Wielaers, ]uwe

ontdeckt hebben, ende d' ahder helfr voor den

liers , Goutmeden ende Silvermeden voorz. armen vande plaeri: , ende voorrs op arbitrale
corredie , indien de qualite t vanden mill
L X X \ X.

Welcke juyerinoe ende yckinge,de vootz bruycke ulcks vereychende y , Ende ullen
Yckmeeers gehouden ullen zijn te doen,en

de voorz Deeckens ende Geworens, hehou

de eenen yegelicken daer van te herieven tor den zijn op aende voet , odanige on hoor
alulcken redelicken loon ende alaris , als hen lijcke ghewichten ende balanchen ,in ucken
daer voor by bare inrudie toegevoechr ende re aen op gelijcke penen.
L X X X I I.
getaxeett al worden.
Ende op dat de voorz gewichten ende ba
L X X X.
'
Verbiedende over ulcks by deen expree lanchen , vande voorz Deeckens ende Ghe
lijck , dat gheene Meets particuliers vander ]| worens , midtgaders oock vande gheworen
Munte,Wielaers, Aneurs , Scheyders, ]u- Wielaers te vereeckerder moghen ween,

weliers , Goudtmeden , Silvermeden , ende Hebben wy gheordonneert, ende ordonneren

Deeckens vanden elven gilden,hen ullen ver- j by deen , dat oo wel de voorz Gheworens
HHH 3
ende

 Placcaren van de Munte.

62.
ende Deeckens , als mede de Wielaets , ren ren voor den Werhouderen van hate 'uridic
minen alle dtye jarcn eens van nieus ullen tie, den welcken wy bevelen,ende ordbnneten

doen jueren ende ycken , byden gheworen wel charpelijck , date te rogge ellende alle
Yckmeect, alle heure gewichten ende balan andere aecken ende aairen . ommierlijck
chen, op peyne van thien gouden Nederlant procederen, alleenlijck de waerheyt van faide
izhe Ducaten . aenden elven Yckmceer te hekent zijnde , tot condemnatie vande Voorz
verbeuren.
inraceurs , oo geringhe als by den Ociers
.

L X X X I l I.

met twee uante geruygen , l gebleecken

zijn vande voorz overtredinghe , onder den

Ende hoe wel de gliewichten ende balan

chen,geen remedie behooren te hebben,noch
tans in regarde van 'r llijren vande elve ghe
wichren . hebben gheordonneert ende ghea

vootz inraeurs te moghen admirteren , tot

eenige andere exceptien, dan alleenlick te eg

gen jegens den peroonen vanden getuygen .

tueert , ordonneren ende acueren by den, ote depoanten , ende hate depoirien , al op

darmen al mogen Wraecken ende caueren,al penen , indien de voorz Werhouders negli
le gewichre , van een marck tot vier marck op genr waren , de voorz Juitie re adminire
een Troyken.ende boven vier marck,tot thien ren , van geptiveert re worden van hate Offi
marck incluys, op cen Fierlinck , alle gewich cien , ende 'gehouden voor inhabil van immet
ten bovcn thien marck , ter remedie van een

meer ocie te mogen bed iencn.

halve Engele , ende van ghewichten beneden

het marck , rot een once toe o een denken,

L X X X V ] [.

Willen ende ordonneren voorts , indien

ende van een once ncderwaet r . tor gp een promptelijck blijckt vande overrredinge, : zy
Engel ende een quark. toe, op een ae ken.
dat de petoonen op de verhet daedt bevon
LX X X 1 l l [.
den worden , ote datter twee geruygen zijn .
Ende ingevallc daer queie geviel ruchen ore anderins daer van'behoorlijck blijcke, de
den \Vielaers, Goutmeden,] uweliers.Gto voorz overtreder ghehouden l ween te,
iets , Deeckens ende Gheworens , ende den namptii-L-ren de boeten , aleer hy onranghen
]ueermeecr , oo iillen deelve hun addre &] worden, orn hem in Rechte te moghen op

eren aen het ghewichce , ruende onder die poeren , waer toe hy gedrongen al worden ,
Staten vande repetive Provincien , ore heu reali'cken ende metter daedt , oo by appre
te Gecommitreetde Raden , ende indien par

henie van ijnen peroon , indien 't van noode

tijen daer mede geen conrenremenr en nemen, zy , of anderins : Ende o verte yemandt

ullen hun addreeten , aende voorz Camere

vetvallende inde voorz boeten ende amen

vande Reeckeninge in Hollandt, daer toe pe

den , bevonden worde inunt , delve re

cialick ghecommitreert onderaptejudicie van mogen o brengen . de ulcke l getafr wor

yemandr, oo voorz is, omme daer gechey den aen jnen ijve,naer gelegentheydt vander
den te worden by den aper . in de elve Ca aecken.
rnet bernende, ende dat rot coe vanden ge

L X X X V 1 I [.

nen die inden onghelijcke bevonden al Wor

Ende cp dat dee on Ordonnantie re be

den, tot taxarie vande elve Carnet.

ter onderhouden mach worden , ordonneren

wy den Rade van Staten der Nederlanden ,

L X X X V.

, Ordonnetende voorts , dar alle Wielaers, voor haer te on tbieden den Ontanget Gene
Goudrmeden, Groers ende ]uweliers, ghe- | tael deer Nederlanden , de Ontfangers vande
houden ullen wen , tor allen tijden des ver Conrributien , Conizarien , ende andere van
ocht ende vermaent zijnde , den Overluyden de gemeene middelen , die van wegen de Ge
ore Deeckens vanden Gilden vanden Goudt neraliteyt vetpacht 'ore ghecolleteerr wot
meden , exhibitie ende openinge te doen, van den ; midtgaders alle Commien , Clercken ,
alle bare ghcwichten ende balanchen , onder ende Comptoit-dienaers , doende alle delve
oock eenige in hate huyen te mogen hebben dee one voorz Ordonnantie by olemnelen

die niet juy ende rechrveerdigh en zijn , op cede beweeten , in allen poinen ende articu

pene, ende te appliceten als boven.

len tonderhouden , ende voornamentlick, dat

y-luyden mer geene Wielaers en ullen han

\ Ende ren eynde dar dele jegenwaordighe delen, oe van eenige penningen opgeldt, of
Ordonnantie , in alle heute poinen volkom te toebate ontangen.
L X X X V [.

melick ende onverbreeckelick , onderhouden

L X X X I X.

ende achrervolght worde , Ordonneten ende

Ingelijcks dar die Raden ter Admiraliteyt.

gelijcken eedt afnemen den Convoy ofte Li

bevclen , allen den Ocieren det Voorz Pro

vintien , ende elcks binnen den bedrijve ijner centmeelers,hare Commin, Clercquen en
Ocien, goede charpe roeicht re nemen, op de Com roirdienaets , ende andere compra
de overtreders ende inraeurs det elvet on

blc. on et de Collegien repeelivelick rcor

er Ordonnantie , ende den elven re calengie- . tetende.

Ordon

Placcaten van de Munte.

X C.
Ordonncrende voorts den Gecommitteer

63

raliteyt , ende alle Raden ende Ocieren van

]uitie , ullen beloven onder henre ignatue

ren . op den eedt ote belote , die y-luyden

de Rekennge der repedive Provintiendoor in t aengaen van hunne Ocien hebben ghe

den Raden,de Raden Provinciacl, ote die van

haer ote bare Gecommitteerden te ontbiedcn daen , dat y-luyden dele Ordonnantie in alle

alle comptable Ocieren , oo Rentmeeers hare poincen ende artiCulen, geene uytgeon
Van Domeynen ,Ontanghers vande gemecne dert . ullen onderhonden , ende doen onder
middel'en , Colleeurs van Tollen , ende alle honden : Ende iillcn de voorz Raden ende
andere hate Clercken ote Dienaers , die pen
ninghen vande particuliere Provintien hande

len, omme gelijcken eedt te doen als voren.

Ocieren van jnitie hate voorz geteycken

de beloten eynden,aende voorz Gecommit
teerde Raden vande repeive Provintien,en

de deelve adverteren ', van t ghene y-luyden

Ndc want d'infraie vande Ordonnan
tien vander Munte, eendeels procedecrt
by de negligentie vande Ociercn , die tot
noch toe bare neerigheyt niet en hebben ge

ghedaen nllen hebben , in het anemcn vande

cede-n vande Magiraten vande Steden , ende

andere inde navolgende articulen ghe-mentio

neert binnen veerthien dagen na de public-arie
daen , in 't Calengieren vande Over-treders der van deen , welcke Checommitceerde Raden
{lver Ordonnantien . henluyden eigenerende binnen andere veerthien daghen daer na hate
gheteeckende beloten , ende die belchcyden
op de generale trangctten,

I.

Soo' i dat wy ghebieden endebevelen , al

die yIuyden , vande repetive Raden , ende

Ocieren van jnitie ontanghen ullen heb

len Ocicren det vooreyde Provintien , te ben, ullen overeynden aende Raden van Sta
doen neerich vervolch reg hens dc inraeurs ten, ten eyndc die Provintien te beter onder
delr jegenwoordi ,er Ordonnantien-mp pene richt mogen Wotder,dat alomme d'ondcrhou
van hate Ocien gbepriveert te zijn, ende in dinge van den Placcate , aenghenomen ende
habil verklaert ,- immermeer Ociie te bedie olemnelijck beloot is, Ghelijck oock die Ra
nen, ende iullen _deelve Ocienzijn impctra den ter Admiraliteyt , ullen overeynden aen
bel'onder andere verklaringhc , onder dat y den Rade van Staten hate beloten ende be
him ullen moghen excueren by ignorantie, richt,van 't gene by henluyden is gedaen, in 't
oftc- generale trangree vande voorz Or regarde vande Convoy ende Lycentmeeers,

donnantie , welcke excnatie wy niet en wil midtgaders hate Commien , Clercken, ende
len hen van waerdcn te zijn, maer is on emey Comptoir-dienaers , binnen den tijdt hier vo:
ninge hier inne haer traegheyt ende negligen ren verhaelt.
'
tete raen.
.
<

'

'
X C I I.

Ende tot beter obetvantie, van deejegen

X C I I I I.

Ende nllen de voorz repe&ive Ociers

van ]nitie,elcks inde plaete hacrder rciden

Woordige Ordonnantien ende verbot . willen tic , daer die Publicatie van deen ghedaen [al

ende ordonneren wy , dat delvc in alle de worden , nemen ende ontanghen ghelijcken
voorchreven Provintien , inde Steden daer eedt, vande Burghemeeeren,Schepenen,Ra
men gewoonlijck is , uytroepinge ende publi den ende Treoriets van de elve Steden ende
catie te doen , alle es maenden precie opten plaetfn, als medc van alle Waertiluyden, ofte
leen ]nnij ende Decembris, ende o dickwils Penningh-meeers, Pachters, Colleteurs van

meet , als den noot vereychen al , vernieuwt Impoen ende connmptie , Pontgaerdets.
ende verkondicht al worden als naet behoo Maeckelaers, hunne Commin, Clercken,en
ren, verhecken daeromme den Staten vanden de Comptoir-dicnaers,oo inde Steden als ten
repeive Provintien, ende hate Ghecommit platten Lande,onder henrluyder repetive te
teerde Raden, de vool'z pnblicatie opte voor orte reiderendc, doende alle delizlve dele on

_noemde da

elck in zijnen bedrijve te doen e Ordonnantie olemnelijck beweeten,deel

ve te achtervolghen , ende te doen achtervol

doen , en e ordonneren particulietlijck den

.Ficalen van elcke Provintien , byonder toe

cht te nemen, dat y in dee ake ende mate

gen,ende den elven cede alle es maenden,ten

dage vande Publicatie doen vernieuwen . daer
van ende vande obervantie van deen Placca

_rie (zijnde geprevilegieert) ghebtuycken pre

ventie tegens den midadigen ende contraven te, die Ociers. de repcve Gecommitteer
- teurs, onderlinge tegens de onachtame, ende de Raden . ende die Gecommitteetde Raden,
den Rade van Staten adverteren ullen , bin
negligente Ociers.
nen gelijcken tijt als hier voren vcrhaelt is.
X C I II. .
X C V.
Ende tot beter onderhondinge van ch on
Ende dit alles [onder nadeel , ende prejudi
e Ordonnantie , hebben beoten , ende goet
ghevonden , dat die Ghecommitteerde Raden tie vande gherechticheden , ende Privilegien
vande repetive Pro vintien, Raden ter Admi van de Vereenichde Nederlanden in 't geoel
tae ,

64

Placcaten van de Munte.

rael , ende van elcken dcr clvcr int particu

lier.

E Ndc op dac nemant van her jeghenwoor

totten penen hier vor verhaelt, onder eenige

gune, aveur,ote dimulatie,dewijle 't elve
voor den dien vanden Lande ,, endc'c prof
jt vande Ghemeente aloo is bevonden te be

te pretenderen eenighe ignorantie , Veroec

hooren. Aldus ghedaen ende gearreeert , ter

vergaderinge vande Heeren Staten Generael

ken ende ontbieden wy, aerom allen Overig

der Verecnichde cherlanden , opten een-en

heden, Magira ten, Ocicren,ende ]uicie

twinrichen Marrij des jaers eithien hondert

dich Placcaet , ende Ordonnantie hebbe

ren, binncn de Geunieerde Provincien, dien ende ee.

het eenicbins aengaen mach , dat y dee onl
Ordonnantie alomme doen verkondigen, uyt
roe en , ende Publiceren, dacrmen gewoone

W. Kamminga vr.

- Ter Ordonnantie vande Voorchreven.

Heeren Staten Generael.

lich is uytroepinge , ende Publicatic te doen,

Procederende tcgen den overtreders van dien,

C'. Acr'en.

Placcaet , tcgem het wtroeren Wizde SFecien ,in Wae

(fta under:.

Dm 19 1qu 1606.

:)

Ie Staten Gent-rael derVereenchde Ne

derlanden , Allen den generi die dele jc
henWoordige ullen ien ofr hooren lefn,Sa
iyt, DOEN TE WETE N,Alootot
oniz kennie hoe [anger boe meer kompt, dat

., .

ghenterdiceert hebben, verbieden ende inter

diceren by deizn wel expredijkenpllen e.,
de een yegelijck, Ingeetenen; Inwoonderetr,
Uytheemche ende andere die-' Vereenichde>
Landen frequente:-ende, direelijck , oteini

direelijck , elfs ofte door bare Faaemen',

de Silvere penningen,ende namenrlijck alulc Dienaren , ote anderen opten Leghers , Pro'
ke als inde Vereenichde Provintien ghemunt vintien, Steden , ofte Landen van one voor'z',
ende aellagen
zijneckende
, dagelijcks
haer Vyanden , ende wederpartijen eenige linecien'j
eygenibaet
, meer
als bdseenige
ghemeene
die goede ende ercke pecien van Goude,en

Vaderlands welvaren , onl Vyanden, mitga

van gelde, van Gout ofre Silver ,riochre oock

gout ote ilver,in mae,Cendreen of: grc-nai}?

ders den Landen ende Steden , onder der el len te eynden,tranporteren oie brengen mi:
ver heerchappie welnde,worden toe evoert Wagens, Kari-en , Peerden, Sche en,Schuy
in pecie ofremae , ende aldaer in nooder ten , nochte metten lijve ote anciizrints , op
ipen,
ecien
. Om
waerjeghens
te ver
wyverandert
van meeninge
zijn
. onderlinghe
ten peyne voor de eerereye te verbeuren , die
penninghen, mae, cendreen, ofce greoaillen,
opien vande pen ningen . die inde Vereenich

mitga ers de weerde van dien, voor de twee

de Landen ghemunt ende gelagen zijn , ende

vorder gemunt, ende gelagen ullen werden,
een goede ende gheadige ordre te maecken,
aengeien een ycgelijck kennelick is,dat d'll
ve tot gheenen anderen eynde aldaer gevuert

de reye de penninghen ende die 'dobbeld

Weerde , ofte cweemael lo Veel , ende voor de

en werden . dan om in nooder pecien veran

derde rey de penninghen mit driemael de

weerde van dien , ende arbitrale corredie, in

welcke peyne-n wy veraen te ullen verval

len , niet alleen die voortaen , op der daer be- ,
vonden Wer-den jeghens dee onle ordre te
doen,tnae'r oock die binnen '; jae'rs nac decon

dert te werden , Maer naer dien tot goede on

derhoudinge van de elve one ordre,achtcrha
lingen , ende rae vande contravenreurs der travente daer van wetrelick lllen werden o
lver, eenighe naerdere deliberatie dient ghe

verwonnen , ende willen dat de voorz ver

houdcn , ende onti: uyterli'cke meeninghe is. beurten ende peynen bek'eert ullen werden,
dat gheduerende delve d iberatie , ende tot voor een derdendeel ten projte vanden aen

anders by ons f] ween gheordonneert , one '

voorgaende beveelen , ende ordre daer by be

brengher , ende een der dendeel voor den Ar

men , ende een derdendeel voor den Ociel:

volen is , geen penningen Goude ofte Silvere die correie vorderen {al , behondeli'ck dat
in pecie ote in mae , in ofte buyten dee onder dit verbot , niet en ullen ween egre
Landen remunr ende geagen , onn Vyan pen , de payementen beneden de ies uyvers,
den, noc to die Provintien ote Steden onder daer mede die ghene die op der Vyanden Pro
des els macht wecnde , direelick ot indi

vincien ende Steden by onc-Oorloullen rey

redelick uytceVereenigde Landen toe re voe

ren , ende Wy noodich bevinden t elve by 0

en , hem tot vijftich guldens eens ullen mo

penbare Placcaren,alomme re doen kundigen,

gare reye ende meer niet. Ende ten eynde nie

en verien , tot vorderinge vande koen, van

ende oock daer toe meerdere peynen re el mant hier van eenige ignorantie hebbe re pre
len , S O 0 I S T , dat wy verboden ende tenderen , ende del one Ordonnantie alom
me

Placcaren van de Munte.

6 5

mc mach werden kennelijck gemaeckt , preci deren Ocieren , Rechteren ende Iuiicier'en
elick achtervolght ,. endede Conrravenreuts vande voorz vereenichde Landen, mirgaders
van dien gheraft naer behooren , Ontbieden allen Ovetten, Colonnellen, Admiralen.Vice
daeromrne ende veroecken onn lieven Admiralen, Ritmeeteren, Capiteynen , O
ende eer beminden , die Staten, Sradrhoude

cieren , ende Bevel-Hebbeten . dee one Ot

ten, Gecommitteerde Raden , ende Gedepu donnanrie, ende bevclen te achretvolgen,ende

teetde Staten vande Provintien tepe'tive,van doen achrerVolghen,procederende ende doen
Gelderlandt ende Graechap Zutphen , Hol de procederen , teghens den overtreders van
landt endeWe-Vrieland,Zeelanr, Uytrecht, * dien. nder grarie,aveur,dilimnlatie or vet
Vriellandt
, Over-Yel
, Stadt
Groenin
hen drach,diewijle wy t elve rot dieni, ende wel
ende
Ommelanden
, e allen
anderen
lutgicie

rant der vootz Landen nodich ghevonden

ren e Ocieren dar ly dee one Ordonnantie hebben. Gegeven in s Graven-llaghe den ne

alomme doen verc0ndighen. uyttocpen,ende gentienden dag lulij Anno X V I 0- ende es

publiceren, daermen ghewoonelijck is uyrroe
pinge ende Publicarie te doen , laien mede
den Cancelier ende Raden Provinriael , die
Raden ter Admiraliteyt, den Advocaten Fi
caels,endc Procuteurs Generaels,ende allen an

Magnus v.
Ter Ordonnantie vande voorz Heeten
Staten Generael.

[. Acrm. .

Placcaet, Op deizganck ende cours Wilder: gelde , conrme

rende betgenemel Placcaet vanden een-en-twintiigm Alartjebien-bondert me!:
ee. Den 22 September 1606.
Den dobbelen Nederlandtchen Ducaet van
; ucken in \ marck tot vij. guld. xij. .
den vereychr,ende one ernige meeninge is, . Den Nederlandtchen Ducaet metre letteren
dat her generael Placcaet by ons Opten 21.
van 70 ucken int marck,rot iij. g. xvj. il:.
E Staten Generaeldet Veteenigde Ne-
derlanden. Aloo den dien vande Lan

Martii le-leden dees loopenden jaers 1606. Den gouden Reael van 4.6 ncken in t marck",

op die ordre vande Munte , ende Mnntagh . Den

tothalven-gouden
- Reael
- vanv.
lt.
70guldixv.
uckiendc
metten appendenrien van dien gearreeerrjn
een achtedeel in 't marck - ij . g. xvij. (l:.
alle ijne pointen werde achrervol llt , ende
onderhouden , omme te verhoeden e opey Den gouden Keyers Gulden van 84. ucken
in r marck"
xxxvij. nyv.
getinghe vanden prijs vande penningen , daer
toe vetcheyden peroonen,omme haer eygen De Ftanhe Croonen van 72 lucken in t
marck , midtgaders den Nederlandrchen
bate, ende ghewin , rot groote achterdeel. en
de hade vande ghemeente continuelijck zijn
Croon van 7: ende drie quartin't marck
trachtende,nier onder perijckel van eet wa
ij. guld. x. Il.
re inconvenienren,diemen in tijde vande voor Den gouden Leeuw van 5-9 ucken int marck
gaende ditdten heefr konnen penr. S O 0
' iiij. guld. vj. {l.
I S T , dat wy inhetetende den voorz genera Den Bourgoenhen Rijder van 70 rucken
len Placcare, inrerdiceren ende verbieden mits
in t marck
iij. guld. xv. t.
deen allen ende een yegelijcken , eenige pen t Gulde Vlies van 54. tucken ende een balinr
marck
iiij. guld. xvij. .
ninghen binnen dele Geunieerde Provintien
uyt te gheven ote te onrfanghen , die by den . Den Andries gulden van 74. tucken int marck

voorz Placcare niet en zijn ghe-evalueett, op

ij. guld. xvj.t.
die penen inden elven Placcare begrepen , Den Wilhelmus Schildt van 72 tucken in :
midt ders op gelijcke penen eenige ge-eva
marck
ij. guld. xvj. t.
lneer e penningen hooger re beleden ote te t Schuytge van "73 iucken in 't marck .
ontanghen , dan daer op delve inden voorz

' Placcare zijn getelt : te weten , ' f _

_-

'

iij. uld. viij. c.

Den Philippus Gulden van 74 tucken in :

marck
ij. guld. vij. ft.
DEn grooten Nederlandtchen gouden Den Philippus Klinckaett van 76 \ucken in e
marck
ij. guld.

Rijder van 24. ucken ende acht der

riene deelen in 't marck tot x. guld. ij. . Den grooten Cruyaer van Pottugael van e
Den halven gouden Nederlandtchen Rijder
ven iuckenin'r marck - xxxviij.guld.
van 49 ucken ende dry detrhiene deelen * 't Pitolet van Spaignien van vieren,van 18
in": marck tot
v. guld. j. . ' tucken in 't marck - xiij. guld. xiiij. ii:.
!lI
t Dub,

Placcaten van de Munte.

OO"

groot Brittanien van 18 tucken in t marck

tDnbbelt Pitolet van Spaignien van 36 tnc
ken in 't marck
-i
vj.gul. xvij. tuy.
xv. guld.
Het enckel Pitolet van Spaignien va 72 Den enckelen Roonnobel van groot Britta
nien van 3 6 tucken in 't marck vij.g.x..
tncken int marck - iij. guld. viij. t.
: Dubbelt Piolct van Italien van 36 ucken De nienwc Rooennobelen gelagen ende ge
munt in de rcpeive Nederlanden van 3 2
in 't marck
vj. gul. xij. .
tncken in c marck - viij. guld. vij. c.
Het enckel Piolet van Italien van 72 ucken
in t marck
iij gnl. vj. . Den halven van dien van 6; tncken in't marc
iiij. guld. iij. t.
Den groot Reael van Ooenrijc van 16 uc
ken ende een halfin r marck xvj,gul.v.. Den Henricus Nobel van Enghelandt van 36
ucken in t marck vij. guld. viij. t.
De halve ende vierendeelen van dien naet ad
Den halven van dien naet ad venant.
venant.
Den dubbelden Dncaet van Spaignien met Den onden Angheloth van Enghelandt van 48
tncken in t marck
v. guld. xij,t.
twee hooden van 35 ucken in t marck
' vij. gul. xiij. . Den Angheloth van Enghelandt mette O int
chip van 4.8 tucken in't marck v.g.viij.-.
Den enckelen Dncaet van Spalgnien van 70
ucken in ': marck
- iij. gul. xvj. &. Den Souvereyn gemunt by Coninck Henrick
van Enghelandt van 20 iucken in 't marck,
De dobbelde Ducaten met twee hooden inde
midgaders die van den Coninck Eduwar
repetive Nederlanden gelaghen , van 3 ,
dus ende vande Coninginne Elyiabeth van
ucken in t marck
- vij. guld. x. il.
22 tucken in t marck - xj. guld. v. t.
De enckele Ducaten met twee hooden in de
De halve van dien

voorz Nederlanden, ende tot Campen ge

ilaeghen van 71 uckcn in t marck

v. guld. xij. i',

Den nienw en Sonyereyn vanjacobus Coninck

van groot Brittanien, ghenaemt 'Uniti, Van
iij. guld. xiij. (t.

Den Duc-act van Hungarien ende die gemnnr

24. tucken ende acht derthiente dceler'i in't

marck

x. guld. ij. t.
in 't Rijck Van 70 ucken in : marck ,
midgaders den Hollandtchen Dncaet tot Den halven van dien van 49 tucken ende drie
derthiente deelen in \ marck - v. gnl.j. t,
iij. guld. xvj. .
Den gouden Cailiaen van 53 ucken ende De Schote Rijders, ende de Schote Angelot
ten metten cepter ende waerde krnywijs
een halfin t marck - iiij. gul. xviij. (i:.
over den anderen van 48 tucken in 't marc
De Croone van Portugael metten kott kruy
v. guld. iij. t.
cevan 70 ucken in t marck ii. g. xj. .
De Croone van Portugael metten ng iti-n'y Den Vlaemchen Nobel o wel de onde als de
_ cc van 7o ucken in t marck

iij. g. x.

Den dubbelden Dncaet van Italien van 36

ucken in 't marck

vij. guld. V. il.

Den enckelen Dncaet van Italien van 72 uc

ken in t marck

iij. uld. xij. il,

nienwc , als mede den halven van dien naet

advenant , geduerende de jegenwoordighc

oorloge, geilagen inde repedVe geunieer

de Provintien van 36 ucken in 't marck
.

VIj-lgllldo Ii. i'o

De Milreez van Portugael van 32 ucken in t Den dubbelen gulden van Neder andt , ghe
naempt Staten Croon van 81 tucken ende
marck
- vij.gul. xiiij. .
een halfin t marck - ij. guld. xiii]. :
Den halven Milreez van 64. ucken int marck
i
iij. guld. xvj. . Den nieuwen Ghelderchen ende Vriechen
Rijder van 72 tuckcn ende een achtte dee]
Den Goutgulden van Duytant van 75 uc
in 't marck
iljc gldo V- Il:
ken in ! marck
ij. guld. xv. .
Den
nieuwen
penningh
van
Portugael
metten
_ Den Davids guld van Uytrecht van 76 tnc
ken int marck
ij. guld. v. t.
Den onden Gelderchen Rijder van 76 tuc

ken in't mai-ck

ij. guld. ]. t.

krnyce van 20 tuckenin 't marck , zijnde

de acht vijfden - declen van den Milreez

xij. guld. viij,_ t.

Den Gulden van Campen , Dcventer ende Den halven van dien van4o tuck in t marck

zijnde de vier vijdendeelen vanden elven

Swol, met den Clemmer Gulden van 76
Milreez
vj. uld. iiij. t
mcken in 't marck
xxxix. tnyv.
Den dubbelden Roolnnobel van Engelandt , 't Vierendeel Van dien van 80 tucken in :
marck , zij nde de twee vijfdendeclen van
. geilagen by den Koninck Henricus , Edu
den elven Milreez
- iij. guld. ij. t.
wardus,ende Koninginne Eliabethwan 16
tuckenin t marck - xvj. guld. xviij. t.
Conentcrcnde dat alnoch , ende tot dat an
Den onden Rooennobel van Engelandt van ders daer inne al ween verien , ullen mogen
zzucken in't marck - viij. guld. ix. t.
werden uytgegeven ende ontfanghen , de nae
Den halven Rooennobel van Engelandt van
64. ucken in "\ marck tot - iiij. g. iiij. &,

volgende penningen : te weten ,

Den nieuwen dubbelden Rooln-nobel van Den dubbelden Dncaet van Albertus Eertz
berto:

Placcaten van de Munte.

57

hertoghe van Ooenrijck van 3 ; ucken

de die in de andere rep'eive Provintien op

int marck
vij. guld. x. il.
Den enckelen Ducaet van 70 ucken in t

wichte van achthien Engelchen , ter reme

- marck

iij. guld. xv. il.

De twee derdendeelen vanden {lven dubbe

len Ducaet van 4.7 ucken ende thien ne

gentiene deelen in c marck - v.

den clven voet ghellaghe'n zijn , op t ghe"

die van acht ain
j, gu]. xviij. .
Den ha]ven van dien op 't gewicbce van negen
Engelchen,ter remedie van s aen xix.z

ld. Den Staten daler op t gewichte van twinci h

Het een derdendeel vanden voor dnb len

Enghelchen , ter remedie van acht aen ,

Ducaet van vier-entachtcntigh ucken

ij. guld. ij. .

ij. guld. x. . Den halven Staten daler, op 't ghewichte van
thien Enghellchen, ter remedie van es an
Alle welcke goudc penninghen niet anders
i. guld.]. o'
en ullen moghen ghewegen worden , als elck Den ilver Ryder van Gelderlam ende Vries
met bare behoorlijcke ghewichte, ende dattet
lant , Op t gewichre van eventhien enghel
fl moeten vooriaen mette remedie van twee
chen twintigh aen , ter remedie van acht
an , ende meerder niet. Beboudelijcken dat
alien
.- . ij. guld. ij. .
de penningen van gout die gaeende goet zijn Den halven van dien, OP 't ghewichte van acht
in t marck

van alloye, ende zijnde te licht bov' de voorz

enghelchen xxvj. alen , ter remedie van es

remedie een, twee. ote uyterlijcken dry an,

aln
-
j. guld. j. o
Den Ghelderizhen ende Uytrechtichen daler,

onder meet uytgegheven ullen mogen wor

den , mids betalende voor elck aes eenen uy

. ver , alles opte vetbeurre van deelvc pennin

van ehien enghelchen , ter remedie van

acht aen

-.

- _

]. guld. xiiij. t.

Den halven van dien . op t gewichte van acht

ghen

enghelchen , ter remedie van vier aen

Silvere Munte, die ontfangen ende

uytgegheven al worden , op den

Den Spaenchen Reael van achten , op t wichte van venthien enghelchen vijen
twintigh aen , ter remedie van acht aen

gewichre ende ter remedie als ne

- ens elcken enninck ghe

xvij. tu v.

Ii.

Re t is.

UId- Vij. ie

Den halven vandien, 0 \ ghewic te van acht

D En Nederlandchen Rijckxdaler, midtl

gaders die gemuntin't Rijck,ende in de
e vereeni hdc Nederlanden , daer van" die

guyren ier achtet in druck zijn gheelt

. ende geen andere,op het gewicbte van ach
thien Enghelchen acht - ende-twintigh a
cn , ende ter remedie van acht aen , tot
ij. tguld.
vij. Pc.
Den halven Rijckxdaelder , op
gliewichte

engelchen xxvij. en , ter remedie van es

aen
]. guld. iijz. f.
De vieren-deelen ende achtte deelen gewicbg
. tigh zijnde, naer advenant.
Den Zeeuchen daler, op t gewichte van xiij.
enghelchen xiiij. aen , ter remedie van es
aen
]. guld. x. t.
Die minder ghedeelten van dien naer adve
nant.

van neghen Enghelchen veerthien aen, ter Den Vriechen ilveren gulden , op t gewich
remedie van IES aen
- j, guld. iijz. c.
lDen Philip us Daelder ende den ilveren Ne

' te van "twael engelchen ende een hal ter

remedie van es aen - j. guld. viij. .

derland chen Reael,op't gewichte Van xxij. Den halven van dien , op t ghewichte van es
Enghelhen dertbien aen, ter remedie van
engelchen acht aen , ter remedie van vier
achtaen
ij gul. xij. i.
aen - xiiij- uyv.
Den halven Philippus daler , ende halven Ne Den Franck van Vranckrijck , op t ghewichte
derlandtchen Reael, midtgaders den pen
van negen engelcben vier aen, ter remedie
nng gemunt by den Hertoge van Alenqon,
Van es aen
j. guld. i. il:;
op 't gewichte van xj. Enghelchen es ende Den halven van dien, op t ghewichte van vier
een hal aen , ter remedie van es aen
engelcben xyiij. aen ter remedie van dry
.aen
x. il. viij. pens

j. guld. vj. t.
De vijfde gedeelten van den voorz Philippus De quarts d'Eizus, ofc vierendeelen van Croo
daelder , midts dat de elve niet en zijn ge
nen , op t ghewichte van s engelizhen es
chroyt

x. uy.

aen, ter remedie van vier an u'rvj. uyv.

De thiende ende minder gedeelten naer adve De Teoenen van Vranckrijck , op 't ger-vich
te van es enghelchen ter remedie van vier
nant.
aen
xv. uyv
Den ilveren Carolus gulden , op : ghewicbte
van veerthien En elhen dertigh aen , ter Den nieuwen ilveren Nederlandtchcn chien
uyvers enninck , op "\ ghewichte van
remedie van es an
- j. gul- xv. .
drie
eng elchen acht-en-twintigh aen ,
Den Hollandtchen daler metten Leeuwe, en

III 2
ter

Placcaren van de Munte.

38

landrchen Reael ghenaemt oters ij &,

ter remedie van dr e aen
- x._ny.
viij. en.
Den E ngelhen chel inck,ende die van groot
Btittannien, op Itgewichte van drye En Die dubbele Gtoeninget Flabben tot viij. uy.
gelchen xxviij. a en . tet remedie van drye Die enckele Flabben tot - - - iiij uy.
an
x. Ruy. Den dubbelden uyver tot
ij uy.
De halve,vierendeelen . ende minder ghedeel Den enckelen nyvet inde Provinciale Mun
ten; Mirgaders de derdendeelen vanden

ten elaghen, tor

j. uy.

elven chellinck ghenaemr 4 Great , zijnde Den ha ven uyver tot - viij. enning.
Den ouden Btabantchen uyver j. . viij. p.
onglieizhroyt naer advenant.
Ende oo eenighe det voorz Silvere pen

Den halven van dien tot

- een blanck.
Welveraende darmen in beralin he van

ninghen,lichter Worden bevonden ende te ex

koop van Gronden , van Erven, Huygn ende

cederen de voorz tepedive gheconenteerde * aonge van Renten ; midgadets in b'etalin

Remedie tot eenen , ofte uyterlijcken ander ghe van Coopmanizhap en , excederende in
balven Engels toe , {al daer voren worden be een parrye honderdr g dens , niet meet ghe
taelt , van elck aeken anderhalven penninck houden al ween te ontfangen , in chellingen
Hollandrs , doende de xvj. der elver pennin ofre minder payementen . dan den thienden
nninck.
ghen eenen cuyver , Ende o verre eenige det
E worden alle andere penningen, daer van
voorz Silveren Specien (juamen te excederen
boven de vootz ghecon enteerde Remedien ' hier voren geen mentie gemaeckt en is , noch

meet als anderhalven Engelche , Wy hebben te onder die ge-evalueerde penninghen in den
alle dc elve vetclaert, ende verclaren by dein beeldenaer bekenr zijn , ghehouden ende vet
voor billoen.

klaert voor billoen , in conformir van den

Voorgemelren generalen Placcare.

Her welcke wy verlaen dat voorts in alle
Sullen voorts die payementen inde tepec
tive Provintien voor date vanden vootz yne poinen ende articulen onderhouden en
Placcare vanden xxj. Meerte leleden ghella de naeghekomen al worden ,op die boeten
gen , ende daer van die Figuren inden beelde

ende penen daer inne gearueert.

naer geelr zijn alomme ghetolcreett worden Aldus gedaen tet vergaderinge vande voorz
ten ghewoonlijcken prije daer op deelve zijn Heeren Staten g) nerael , in s Craven-Ha he
den mij-Septem . hien hondcrt ende (.
gelaghen, als namentlijcken:
-

Den halven
Schellinck'tor
"" tot
- - - 3 iij.
vj. uy.
Den
Schellintk
ny.
Het rwintiche deel vanden Silveren Neder

R. Ring: vr.

Ter Ordonnantie van de voorz Heeren

Staten Generael.
C. Mun.

Placcaet , houdende de redul'ie van den cours rum: alle (jou

de ende Sile/"erepemt'ngen opten wet aan het Placcaet dm een-en-th'ntzigben Mar
di[/z'en honderdr/: e-emaneert, nzidtgader: verklarin e tot wat rj dzelr/e by
tollerantie totteu Mende: Oobrz'reien bonderdt enaacbt antigngm ende uyt
gege-eenullm mogen werden.
Dm 18 [Wii 1608.
D E Staten Generael det Vereenigde Ne
,

rvatie vande tracquen ende vootkominge

derlanden. A r s o o men daghelijcks vande watigheden die uyt de continuarie van

bevindt groor verionp ende tijinghe inden de jegenwoordighe diotdren onden moghen
cours ende loop vanden gelde jegens den Plac onraen) den cours van alle Goude ende Silve
care by ons uytgegeven den een-en-rwintigh re penningen wederomrne te brenghen opten
en Marrii indenjare eien honderdr s, ge voet van t voorz Placcaet vanden jare tien
cauert doot die gierigheydt van eenige at honderdr ende ee , rot mire quet ende
ticuliere haer eygen bate oeckende, met cha

chade vande goede ingeetenen van dele Lan

de vande ghemeenre , daer uyt volghen oude den , Geordonneerr ende getatueert hebben ,
moeten , toote vethinderin he inden koop

ordonneren ende ratueren mits deen , dat die

handel , iverie van neering e , ende andere

ware inconvenienten , inden taet det Lan
den . indien daerjegens metten eerren niet en
werde verien. S O 0 I S T , dar wy begee
tende (tot Verlichtinge vande gemeente , con

Evaluatie vanden voorz jare ! 606. geheelijck

ende na luydt vanden voorz Placcare al ach
tCrVolghr worden vanden vijtienden Odio
bris nu eerikomende,ende dan voorts aen,en

de dat ondettuchen by rolleranrie , ontan

gen

69

Placcaten van de Munte.

gen ende uytgegeVen fullen mo hen worden Ende Vanden eeren Septembris totten vij
thiendcn Odobrsot - j.gnld.:wiij. il:.
die pecien van Goude ende S' vere pennin
glien inden voorz Placcate ghe-evalueert oo De Franhe Croonen van 72 ucken in 't
marck,mitgaders de Nederlantlche Croon
hier nae Voight.
!

Gouden Munten , ten ghcnrichte

beneens yeder verklaert , ende
ullen moeten voorlaen mette
remedie van twee alen, ende
mcerder niet.

van 71 ende drie quart int marck , vanden

vijthienden ]nlij totten eeren Septem

bris, tot
iij. guld. xiiij. .
Ende vanden eeren Septembris totten vijf
thienden Odobris, tot - iij. guld . xij. &.
Den goudcn Leen van 59 nckcn in t marck,
vanden vijfthiendenjulij totten eeren

Septembris, rot

iiij. guld. viij. .

En rooten Nederlandthen goudcn Ende vanden eeten Septembris torten viji

Rijer van vier-en-twintich ucken,en
thienden Odobris, tot iiij. guld. vij. .
de acht derthiene deelen van eenen ucke Den Bourgoenchen Rijder van 70 ucken

inden neede, ende van twee-ende-twintich

int marck , vanden vijfchienden _julij cot
Carat een greyn jn Gouts ind alloye int
ten eeren Septembris,tot iij.guld.xvij ..
Troyhe marck wcrcks, vanden vij thien Ende vanden eeren Septembris totten vij
den ]ulij totten ecren Septembris eer
thienden Octobris, tot - iij. guld. xvj. .
komende, tot - x. guld- xiiij. . tGulde Vlies van 54. ncken ende een halin't
Ende vanden eeren Septembris totten vijf
marck,vanden vijthienden ]ulij totten ect
thienden Odobris Voorz, tot x. g. viij. &.
en Septembris, tot - iiij. guld. xix,.
Den Nederlandthen halven goudcn Rijder Ende vanden eeren Septembris totten vijfa
van ghewichte ende aloye naet advenant
thienden Q&obris, tot - iiij.gul. xviij. .
_ den heelen , vanden vijthienden ]nlij tot Den Andries gulden Van 74 ucken in I:
ten eeren Septembris ecrkomende , tot
marck,vanden vijthienden ]nli' totten cer

v. guld. vij. _.
en Septembris. tot - ij. guld. xviij. .
Ende vanden eeren Septembris totten vijf Ende vanden eeren Septembris totten vijf
thienden Oobris voorz, tot v. g. iiij- .
thienden Oobris, tot - ij.gnld- xvij..
Den dubbelen Nederlandthen Dncaet van Den Wilhelmus childt van 72 ucken in 't
. vij-ende-dertich [tucken inden necde, en
marck,vanden vijthienden ]ulij totten eer
,

de van drye-ende-twintich Caraten acht

greynen jn gonts inden alloye in t Troy

enS tembris,tot - i'. guld. xviij. .

Ende van en eeren Septem ris totten vij

che marck wcrcks,vanden vijfthienden ju

thienden Od'obris, tot - ij. gui. xvij..
lij totten eeren Scptembtis,tot viij. gnld. 't Schuytgen van 73 ucken in t marck , van
Ende vanden eeren Septembris totten vijf
den vijthienden ]ulij totten eeren Se '
, thienden Odobris,tot vij. guld. xvj. .
"tembris, tot

iij. gn]. :. ll:

Den Nederlandtchen Dncaet mette letteren Ende vanden eeren Septembris totten vij
van t'eventich ucken inden nedc , ende
thienden Odobris, tot - ii'.guld. ix.l;.
van dry-ende-twintich Caraten acht Grey Den Philippus gulden van 74. ucken in 'i:
nen jn goudts inden alloye in t Troyche
matck,vanden vijfthiendcn ]ulij totten ect
Nederlantche marck wcrcks , vanden vijf
en Septembris,tot
ij.guld.ix..
thienden ]ulij totten eeren Septembris, Ende van den eeren Septembris totten vij
tot
iiij. guld.
thienden Otobris,t0t - ij. nld- vijj.,
Ende vanden eeren Septembris totten vijf Den Philippus clinckacrt van 76 ucken in t
thienden Ocobtis,tot - iij.guld.xViij. .
.marck,vanden vijhienden ]nlij totten ect
Den goudcn Reael van 4.6 ucken int marck,
en Septembris,tot - ij. guld.ij. &.
vanden vijfthienden ]ulij totten eeren Ende vanden eeren Septembris totten vijf
Septembris, tot

vj. guld
thienden C&obtis, tot ij. guld. j. .
Ende vanden eeren Septembris totten vijf Den grooten Cruyaet van Portugael van 7
thienden Oobris, tot - v.guld. xviij.
ucken in 't marck , vanden vijfthienden
Den halven goudcn Reael van 70 ucken en
]ulij totten eeren Septembris tot xl. gn].
de een achte deel in 't marck, vanden vjf Ende
vandenOdobrisot
ceren Septembris
tottengulld.
vi'
thienden
- xxxix.
thienden ]nlij totten eeren Septembris,
\Ot

ij. guld. xix. . t Piolet van Spaignien van vieren , vari 18

Ende vanden eeren Septembris totten vijf
ucken in 't marck , vanden vijchienden
thienden Oobris, tot - ij. guld. xviijjt.
]ulij totten eercn Septembris , tot
Den goudcn Keyers gulden van 84. ucken
xiiij. guld. iij. .
int marck , vanden vijfchienden ]ulij tot Ende vanden eeren Septembris totten" vijf
ten eeren Septembris, tot - j.gul,xix..
thienden Odobris,tot - xiij.gul.xviij..
II I 3
\ Dnbj

70

Macerata" van de Munte.

: Dubbel Piolet van Spaignen van 36 uc

Den gouden Catiliaen van ;; tucken ende

ken in t marck , vanden vijthienden ]ulij

cen halfin t marck , vnden vijthiended

- totten eeren September, tot vij.gul.j..

Ende vanden eercen Septembris toc den vij

thienden Oi'obris, tot - vj.gul.xix..

julii totten eerten Septembris,tot v.g.ij.r. *

Ende vanden eerten Septembris totten vijf-i

thienden Odobrisgot

'i-

- v. guld.

Het enckel Piolet van Spaignien van 72 De Croone van Portugael metten kort cruy
_ ucken in 't marck , vanden vijfrhienden
te van 70 tncken in t marck , vanden vij

]ulij totten eer Septembris,toc iij.g.x..

thienden julii totten eerlien Septembris
Ende vanden eeren Septembris totten vij
eertkomende, tot
iij. guld. xv. ir.
thienden Odobris, tot - iij. gul- ix. . Ende vanden eerien Septembris totten vij
't Dubbel Piolct van Italien van 36 ucken
thienden Otober, tot - iij. guld. xiij,r,
' in : marck , vanden vijthienden ]ulij tot De Croone van Portugael metten lang cruy
ce van 70 tucken in 't marck , vanden vijf
ten eeren Septembris, tot vj. gul.xviij..
Ende vanden eeren Septembris totten vij
thienden julii totten eerien Septembris,
tot
- iij. guld. xiiij-t.
thienden Odober, tot - nguld. xv..
Het enckel Piolet van Italien van 72 ucken Ende vanden eerten Septembristotten vijf
thienden Q&obris, tot - iijgnld. xij.i'.
in 't marck . vanden vijrhienden ]ulij tot
ten eeren Septembris, tot iij.guld. viij. . Den dubbelden Ducaet van Italien van 36
tucken in "\ marck, vanden vijfthienden ju
Ende vanden eeren Septembris totten vijf
lii totten eerc Septembris, tot vj.g.xv.t,
thienden Oobris,tot - iij.guld-vij..
.Den grooren Reael van Ooenrijck van 16 Ende vanden eerien Septembris totten vij
ucken ende cen halin t marck , vanden
thienden Oobris .'tot - vij. gul.x.' t.
vijchienden ]ulij totten eeren Septem Den enckelen Ducaet van Italien van 72 tuc
bris, tot
xvj. guld. xv. .
ken in t marck , vanden vijthienden j'ulii
Ende vanden eeren Septembris totten vijf
totten eerten Septembris, tot iij-g.xvi]'.t.
thienden Otobris, tor - xvj. guld. x. [t. Ende vanden eerten Septembris totten vij
De halve ende vierendeelen van dien naer ad
thienden Ocobris,tot - iij.gul. xiiij.t.
De Milreez van Portu ael van 32 tucken int
venant.
marck, vanden ji-[ iendenjuliitotteneer- ,
Den dubbelden Ducaet van Spaignien met
twee hoofden van 3; ucken in 't marck,

ten Septembris, tot

viij. guld.

Ende vanden eerten Septembris totten vijf

tembris, tot
viij. guld.
thienden Ocober, tot "vij. g. xvijJ.
Ende vanden eeten Septembris totten vijf Den halven Milreez van 64. uck in t marck.
thienden Otobris, tot - vij. guld. xvj. .
vanden vijfthenden julii totten eeren
Den enckelen Ducaet van Spaignien van 70.
Septembris, tot
iiij. guld.
ucken int marck,vandenvijfthienden Iulij Ende vanden eeren Septembris totten ,vijf
, totten eeren Septembris, tot - iiij. guld.
thienden Odobris, tot - iij.guld.xviij..
Ende vanden eeren Septembris totten vij Den goutgulden van Duytandt van ;; cuc
thienden Q&obris, tot - iij.gul.xviij..
ken in 't marck , vanden vijthienden julii
totten eerten Septembris, tot ij,g-xvij. t.
De dubbelde Ducaeten met tWee hoofden in
de repetive Nederlandcn gheaghen van Ende vanden eerten Septembris totten vijf
thienden Q&obris, tot - ij . guld. xvj. .
3 ;ucken in t marck . vanden vijthien
den julii totten eeren Septembris , tot Den Davids gulden van Utrecht van 76 tuc
ken in 't marck , vanden vijfthienden julii
viij. guld.
totten eerten Septembris,tot ij. g. vij. t.
Ende vanden eeren Septembris totten vijf
thienden G&obris, tot - vij. gold-xv. . Ende vanden eerten Septembris totten vijf
thienden Oobris, rot - ij. guld. v', t.
De enckele Ducaten met twee hooden inde
voorz Nederlanden,ende tot Campen ge Den onden Ghelderchen Rijder van 76 tuc
ken in 't marck , vanden vijfthienden julii
agen van 71 ucken in : marck , vanden
totten eerten Septembris, tot ij.gul.iij..
vijihienden julii totten eeren Septem
bris, tot
iij. guld. xix. . Ende vanden eerten Septembris totten vijf
vanden vijthiendenjulij totten eerenSep

thienden Otobris, tot - ij, guld. ij. t.

Ende vanden eeren Septembris totten vij
thienden G&obris, tot - ii. gnld.xvj.. Den gulden van Campe',Deventet ende SWOI,
met den Clemmer gulden van 76 tucken
Den Ducaet van Hungarien en e die Gemunt
in t marck,vanden vijthienden julii totten
in t Rijck van 70 lucken in 't marck, miti:

eerten Septembris, tot - ij. guld. j. t_

vjthienden julii totten eeren Septem Ende vanden eertcn Septembris totten vij
bris, tot
iiij. guld.
thienden Oobris,tot
ij. guld.
Ende vanden eeren Septembris totten vijf Den dubbelden Roennobel van Enghelandt,
thienden Oobris, tot - iij.guld. xviij.c.
gheagen by den Coninck Henricus , Edu
gaders den Hollandtchen Ducaet , vanden

wardus,

Placcaren van de Munte.

7I
midtgaders die vanden Coninck Eduwar
dus ende vande Coninginne Elyabeth van

Wardus , ende Coninginne Eliaberh,van 16

ucken int marck,vand' vijfthienden ]ulii
tor den eeren Seprembris,er xvij g. xij .
22 ucken in : marck , vanden vijfthien
Ende vanden eeten Seprembris tot den vij
den ]ulii tot den eeren Seprembris , tot
thienden Otober, rot - xvi guld. V il.
xj guld. xij il.
Den ouden Roennobel van Engel-ant van 32 Ende vanden eerlen Seprembris tot den vij
ucken int marck,vanden vijthicnd julii
tot den eerlen Septembris,rot viij g.xvj il.

thienden Q&ober, tot

- xj guld. viij il.

De halve van dien , vanden vijfthienden ]uli

tor den eeren Seprembris, rot v gul.xvj .
Ende vanden eercn Seprembris rot den vij
thienden Odobrismot - viij guld. xij . Ende vanden eeren Seprembris tot den vij
Den halven Roennobel van Engelant van 64
thienden Oobris, rot - v guld. xiiij .
{lucken in't marck,vanden vijfthiend ]ulii Den nieuwen Souvereyn van ]acobus Conine
tot den eerten Septembris.tor iiij gl. viij .
van groot Brittanien ghenaemt Unit van

Endc vanden eeren Seprembris tor en vij

thienden Oobris. rot - iiij guld. vj .
Den nieuwen dubbelden Roonnobel van

24 ucken ende acht derthiene deelen in't

marck , vanden vijthienden _]ulii rot den

eeren Seprembris, tor - x guld. xiiij .
groot Brittanien van 18 uckcn in't marck, Ende vanden eeten Seprembris tor den vijf
thienden Odobrisot xguld. viij &.
vanden vijthienden ]ulii tot den eeren
Seprembris, tot
xv guld. x il. Den halven van dien van 49 ucken ende drie
Ende vanden eeren Seprembris tot den vij - derthiene deelen in t marck , vanden vij
. thienden Oobtis, tor - xvguld. V il.
thienden ]ulii tot den eerlen Septembris.
Den enckelen Rooennobel van groot Btitta
tor

vguld. vij il.

nien van 36 ucken in t marck , vanden Ende vanden eeten Seprembris tot den vij

vijrhienden ]ulii tot de'n eerlen Septem

thienden Otobris, rot - v guld. iiij il;
btis. tot
vij guld. xv il:. De Schote Rijders,ende de Schote Angelot
Ende vanden eeren Seprembris rot den vijf
ten metten ecprer ende waerde cruywijs
thienden Q&obris,tor - vij guld. xij il.
over den andet van 48 ucken int marck.
De nieuwe Roennobelen gelagen e gemunr
vanden vijthienden _]ulii tot den eeren
inde voorz repeive Nederlanden van 3 2
Seprembris, tot.

v guld. viij .
ucken in't marck,vanden vijtbiend ]ulii Ende vanden eeten Seprembris tor den vijf
rot den eerten Septernbtis,tot viij .xiij (l:,
thienden Odobris, tot - v guld. V il.
Ende vanden eeren Seprembris tor en vij- Den Vlaemchen Nobel oo wel de oude als
thienden Odobris, tor - viij guld. x il.
de nieuwe , godurende dele oorloge ghea
ghen inde tepeaive gheunicerde Provin
Den halven van dien van 6 ; ucken in t
cien van 35 ucken in 't marck,vanden vijf
marck , vanden vijthienden ]uliirot den
thienden julii tor den eeren Seprembris,
eeren Seprembris. tot - iiij guld. vj .
Ende vanden eeren Seprembris rot den vijf

thienden Odobtis, tor - iiij guld. iiij il.

Den Henricus Nobel van Enghelandt van 3 6
Rucken int marck,vanden vijrhiend ]nlii
tor den eeten Seprembris, tot vij . xvj il.
Ende vanden eeren Seprembris tot gen vij
thienden Oobris, tot - vij guldxij .
Den halven van dien,vanden vijfthiendenjulii
tot den eeren Septembris,rot iij g.xviij .
Ende vanden eeten Seprembris tot den vijf
thienden Q&obet, tot - iij guld-xvj {l'.
Den onde Angeloth van Engel-ant van 48 uc
ken in t marck , vanden vijthiendenjulii
tot den eeren Seprembris , tor v . xvj .
Ende vanden eeren Seprembris rot en vijf
thienden Q&obris, tor - v guld. xiiij .

tot

vij guld. vij .

Ende. vanden eeren Seprembris tor den vij

thienden Oobris,rot

vij guld. V il.

Den halven van dien, vanden vijthiend ]ulii

tot den eeren Seprembris, tot iij g. xiij ilr

Ende vanden eeren Seprembris tor den vij

thienden (l&obris, tot - iij guld. xij l.
Den dubbelden gulden van Nederlandt , ghe

naempt Staten Croon van 8 1 lucken ende

een halfint marck,vanden vijthiend' julii

tot den eerllen Seprembris ij guld. xvij .

Ende vanden eeren Seprembris tot den vij
thienden Odobris, tot - ij guld. xv .

Den nieuWen Gelderchen ende Vriech Rij

der van 72 ucken ende een achte deel
in t marck , vanden vijfthienden ]ulii rot,
d'en eeren Seprembris, rot iij guld. viij .
Den Anghelorh van Enghelandr mette O in 't
chip van 4.8 ucken in : marck , vanden Ende vanden eeren Seprembris rot den vij

thienden Odobris, tor iij guld. vij .

vijfthienden ]ulii rot den eeren Seprem
bris, tot
v guld. xiij . Den nieuwen penningh van Portu el'metten
Ende vanden ecren Seprembris tot den vij
thienden Otobris, tor

v guld. :: il.

Den Souvereyn gemunr by Coninck Henrick

van Enghclandt Van zo \luclcen in't marck,

cruyce van 20 ucken int marc , zijnde de

' acht Vijdendeelen vanden Milreezwanden

vijrhienden ]ulii rot den eeren Septem
btis, tot
xiij guld. viij .
Ende

_7 :.

Placcaten van de Munte.

'Ende vanden eeren Septembris tot den vijf Den Philippus Daeldet ende ilveren Neder
landtchen Reael , op t ghewichte van xxij
thienden Otobris, tot - xij gul. xviij .
Enghelchen xiij an , ter remedie van acht
Den halven van dien van 40 tucken in 't
aen , vanden vijthienden julii voortaen,
marck , vanden vijfchienden juliitot den
tot

ij guld. xij t.
eeren Septembrisnot - vj gnld.xiiij .
Ende vanden eeren Septembris tot den vij Ende voorts alle andere SilVere penninghen '
vanden voorz vijthienden julii ten prij
thienden Ofiobris. tot - vj guld. ix il.
De vierendeelen vanden lven penninck van
als volcht.
80 ucken in t marck,vanden vijfthienden Den halven Philippus daler , ende halven Ne
derlandtchen Reael, midtgaders den pen
julii tot den eeren Septembris , tot
ningh ghemunt by den Hertogc van Alen
'
iij guld. vij .
con , op t ghewichte van xj Engelchen es
Ende vanden eeren Septembris tot den vij
ende een halfaen, ter remedie van es aen.
thienden Octobris, tor iij gnld.iiij .
Den dubbelden Dncaet van Albettus EertZ
j guld. vj t.
hettoghe van Ooenrijck van 3; ncken De vijde gedcelten vanden voorz Philip ns
in 't marck , vanden vijthienden julii tot

den eeren Septembris, tot - viij guld.

Ende vanden eeren Septembris tot den vij

thienden G&obris, tot - vij guld. xv

Den enckelen Dncaet van 70 ucken in t

daelder , mitz dat de elve niet en zijn glie

chroyt.

x tuyv.

De thiende ende minder gedeelten naet adve

nant.

Den Silveren Carolus gulden, op t ghewichte

marck , vanden vijthienden julii tot den

van veerthien En elhen dertich aen , tet

remedie van es aen.
j guld. xv &.
Ende vanden eeren Septembris tot den vijf Den Hollandtchen daler metten Leeuwe, en
de die in de andere repecive Provintien *
thienden Oobris, tot - iij gul, xvij il.
De twee derdendeelen vanden llven dubbel
op den elven Voet gellagen zijn , op 't ghe
wichte van achthien Engelchen , tet reme
den Ducaet van 4.7 ucken ende thien ne
eeren Septembris, tot

iiij guld.

die van acht an.

j gul. xviij :.
genthiene declen in t marck, vanden vij
thienden juliitot den ceren Septembris, Den halven van dien op "\ ghewichte van ne
ghen Engelchen, ter remedie van es aen.
tot

v guld. v &.
Ende vanden eeren Septembris totten vij
'
XIX cnyv.
thienden Otobris, tot - v guld. iij . Den Staten daler,op t gewichte van twintigb
' Het een dcrdendeel vanden Voorz dubbelden
Enghelchen , ter remedie van acht aen.
Dncaet van 84. ucken in 't marck , vanden Den halven Staten daler , op itghewichte
ij guld. ijVan
t.
vijfthienden julii tot den eeren Septem
bris, tot
ij guld. xij .
thien Engelchen , ter remedie van es aen.
Ende vanden eeten Septembris tor den vij
j guld. j .
thienden Otobris, tot

-_

ij guld. xj il:. Den ilveren Rijder van Ghelder andt ende

Vrielandt op ': ghewichte van eventhien

II.
Silvere Munte, die ontfangen en
de nytgegeven al worden , 0 a den
gewichte ende ter remedie als neens
elcken penninck aet.

Engelchen twintich aim , ter remedie van

acht aen.
ij. guld. ij. t.
Den halven van dien , op \ gewichte van acht
Enghelchen xxvj aen , ter remedie van es
aln.
jguld. j .
Den Gelderchen ende Utrechtchen daler,op

En Nederlantchen Rijcxdaelder , mit

adcrs die ghemunt in t Rijck , ende in

t gewichte van ehien Engelchcn, ter re

medie van acht aen. - j guld. xiiij .

deigveteenchde Nederlanden,daer van de Den halven van dien , op.t gewichte van acht
Engelh,ter remedie van vier aen xvij.-,
gueren indenjare ehien hondert e in
drucke zijn nytgegeven , ende gcen andere Den Spaenihen Reael van achten op t ghe
wichte van venthieni Enghclthen vijenf
op het gewichte van achthien Enghelizhen
twintich aen , ter remedie van acht aen.
acht-ende-twintich aen , ende ter remedie
ij guld. vij.
van acht aen , vanden vijthienden julii tot
den vijthienden Otobris , eerkomende, Den halven van dien , op t gewichte van acht
tot
- - ij guld. viij &. Engelchen xxviij aen , ter remedie van es
aen.

j guld. iijz' .
Ende daer na voortaen, tot - ij guld. vij .
Den halven Rijcxdaeldcr , op't ghewicht van De vierendeelen ende achte declen gewich
tich zijnde, naet advenant.
negen Engelchen veerthien alen, ter reme
die van es aen , vanden vijfthiendcn julii Den Zeeuchen daler op t ghewichte van xiij
tot den vijthienden Oobris, totj g.iiij r.

Ende daer na voortaen, tot - ] guld. iijz t.

Enghelchen xiiij aen , ter remedie van es

aen.

j guld. :: .

DG

Placcaten van de Munte.

De mindere ghedeelten van dien naer adve

73

ten gelagen tot

j. .
Den halven uyver tot viij. ennng.
Den onden Brabandchen qucr j.! . viij. .
Den halven van dien tot
- een blanc .
V.
Blyvende in vigeur die penen by den voorz
Placcate vanden jare ehien hondett ende e

nant.
Den Vrieizhen il'veren gulden, op t gewichte
van twael Engel chen ende een lialter re
medie van es aen
j. guld. viij. [t.
Den halven van dien , op ': ghewichte van lies
Engelchen acht an , ter remedie van vier
acn . xiiij. uyv. e gheatueert jeghens de contraventeuts van
Den Franck van Vranckrijck, 0}: ': ghewichte het elde , ende alle de poinen vant vooriz _
van negen Engelchen vier a n , ter reme Placcaet die by dele one Ordonnantie niet en

die van s aen

j.guld. ). &, worden gealtereert.
Den halven van dien, op 't ghewichre van vier
V I.
Engelhen achtien aen , ter remedie van
Ende ullen de voorz penen llaet grijpen
drie an '

1:- li. viij. pen. ende ge- executeert worden , jegens die ghene

De quarts dEcus,ot vierendeelen van Croo

die hen vervorderen nllen die penningen hier

nen, op 't ghewichte van es Engelchen es voren geroert , hooger te ontfanglien ofte uyt
aen , ter remedie van vier aen - ,xvj. il. te
geven
hier
boven
hepecificcert
is , als
waren
dedan
elve
bier
Wedgeromme
van Woorde

De Teoenen van Vranckrijck, op : gewich

te van es Engelchen , ter remedie van vier tot woorde geinicreert.
xv. uyv. .
VIl.
afen

Ende op dat one ernige meeninge in de

root Brictannien, Op t ghewichte van drie n te berer onderhouden ende naeghekomen

Den Enghelchen Schellinck , ende die van

n elizhen acht-cn-twintigh aen , ter re mach worden: Ordonneren wy den Rade van
me ie van drie aim
:, uyv. State deet vereenighde Nederlanden , voor
De halve, vierendeelen. ende minder ghedeel hacr te ontbieden den Ontanger generael dei:
ten; midt aders de derdendeelen vanden elver Nederland. de Ontangers vande Con
ilven Scheilinck genaemt a Graaf , zijnde tributien , Concatien ende andere vande ge
ongechroyt, naer advenant.
meene middelen, die van wcghen de Generali

teyt verpachc ote gecolleeert wordenzMitl

III.

gaders alle Commien , Clercken ende Comp

' Ende oo eenige der voorz Silvere pennin

gen lichter Worden bevonden, ende te excede
ren de voorz repeive gheconenteerde re
medien tot een ote uyterlijck anderhal En

toir-dienaers. Doende alle dcelve dee on

gelch toe , la] daer voor worden betaelt van

Ordonnantie by lemnelen eede beweeren,

in alle poinden ende articnlen te onder-hou

den , midtgaders dat y-luyden met gheene

Wielaren en ullen handelen, ofte van eenigc

elck aes anderbalven penninck Hollants,doen 'penningen opgelt, (\)ftleltCbacc ontfangen.

de de eien dcr elVer pennirgen eenen uy
ver. Ende oo verre eenige er voorz Silve
Ingelijcken dat die Raden ter Admiralitevt
re Specien quamen te excederen boven de gelijcken eedr aneme' ullen die Convoy- ote
Voorz geconenteerde remedien meer als an Licent-meeers, hate Commiln,Clercken er'i
derhalven Engelch , Wy hebben alle de elve Comptor-dienaers , efi andere comptable on
verklaert ende verklaren by decn voor billo. der de Collegien repeivelick reform-ende.
,
I I I I.
4
IX.
De Payementen inde Gheunieetde Provin
Ordonnerende voorrs de Gecommitteerde
tien ghela en de welcke indenjaere elhien Raden, die Raden Provinciael , ote die vande

hondett e e beneens de andere ge-evalucer Rckenin he der repedive Provintien , voor

de penningenin drucke geelt e gegureeit hacr ote are Gecommitteerden te oncbieden
Zijn,ullen mede voortaen by proviie,ende tot alle Comptable Ocieren , oo Rentrneeers
dat anders by ons daer inne'al Worden ver vande Domeynen , Ontangers vande gemee
en , alomme etollereert worden ten gexvoo

"ne middelcn. Colleeurs van Tollen ende alle

nelijcken prij e daer op de elve zijn gcllagcn , andere hare Clercken ote Dienaers , die pen
als namentlijck :

ninglien vande particuliere Provintien bande

Den Schellinck tot

vj. , len, ende gelijck eedt te doen doen als voren.
Den halven Schellinck tot
i ij. .
X.
.
Item,
gebieden
ende
bevelen
alle
Ocieren
Het
twinriche
deel
vanden
Silvercn
Neder
lantizhen Reael genaemt oters ij.-viij.p.
decr Geunieerde Provincien te doen neerigh
Die dobbele Groeninger Flabben tot viij. . onderoeck regen de inrateurs deer jegen
Die enckele Flabben tot
iiij. . woordige Ordonna ntie,op pene vi gepriveert
Den'dubbeldcn uyver tot - - ij. . te worden van heure Ocien ende inhabi] ver
Den enqkelen uyver inde Provinciale Mun klaert te worden nimmermeer Ocie te be
KKK

dienen.

Placcaten van de Munte.

74

dienen. Ende ullen de elve Ocien zjjn im te cynden aen de Gecommitteerde Raden van
petrabel onder andere verklaringhe , onder de repeive Provintien binnen den tijdt van
dat y haer ullen moghen excueren b_y igno veerthien daghen , die de elve oveteynden
ranrie , ote generale trangree van dele on ullen aen den Rade van Stare , binnen andere
i Ordonnantie , welcke excuarie wy niet en veerthien dagen, gelijck voren verhaelt is.

willen hen van weerden re zijn , maer is one

meeninghe hier inne hate traegheydt ende nc
gligentie re raen.

XlIl.

Ende ullen de Ocieren van juirie elcks

inde plaete haerder reidentie daer die publi

carie van den gedaen lal worden , nemen en
Ende tot beter onderhoudinge van de elve de ontanghen eedt van alle Treoriers ende
hebben beoren ende goec gevonden , dat die Rentmeeers vande elve Steden ende plaet

XI.

Ghecommitteerde Raden van de repeive en , als mede van alle Waerrfluyden ofte Pen
Provintien, Raden ter Admiraliteyr, ende alle ninghmeeers,Pachtets, Colleeurs van lm
Raden ende Ocieren van ]uitie , iillen be poen ende Conumptien, Pontgaerders,Ma
looven onder hate ignatueren , dat y-luyden kelaers , heute Commien , Clercken ende
dele Ordonnantie in alle hate poinen ende Comproirdienaers , ho inde Steden als ten
articulen , gheene uytgeondetr , ullen onder platten Lande, onder haren repetiven re'or
houden, ende doen onderhouden. Ende illlen te teidetende : Doende alle deelve dee one

de voorz Raden ende Ocieten van ]ucitie Ordonnantie olemnelicken beweeren deel
haer voorit gheteyckende beloren eynden, ve te achrervolgen ende te doen achterVOlgen,
aen de voorz Ghecommitteetde Raden vande daer van die Ociers die repetive Ghecom
voorchreven telperive Pravinrien . ende de mitteerde Raden . ende die Gecommitrecrde

' elve ad verreren van t ghene y-luyden ghe

Raden . den Rade van Stare adverteren llen

daen ullen hebben,in t anemen vande eeden mede binnen gelijcken tijdt als voren.
vande Peroonen , inde naetvolghende articu
XIlIl.

len ghementioneert binnen veerthien daghen

nae de publicatie van den. Welcke Gecom
mitteerde Raden binnen andere veerthien da
ghen daer nae hate hereeckende beloften,en

de die becheyden (He y-luyden vande tepec

Ende dit alles {onder naedeel, ende prejudi

tie vande gherechtigheden , ende Privilegien

vande vereeni hdc Nederlanden in t gene
tael,ende van elchen det elvet int particulier.

tive Raden ende Ocieren van ]uitie ullen

Ndc-o
dar niemandt.van
hetjegenwoori
dige Placcaet,ende
Ordonnantie
hebbe re
ontanghen hebben , over-nden aen den Ra
de van Stare : Ten eynde de Provintien rc be
ter onderrichr moghen worden , dar alomme pretendeten eenighe ignorantie : Veroecken d'ondethoudin he van den Placcare aenges ende ontbieden wy , daetom allen Overiche
nomen ende o emnelicken beloot is, ghelijck den , Magiraten , Ocieren , ende ]uhcie
oock die Raden ter Admiraliteyr ullen over ren, binnen de Geunieerde Provintien, dien
enden aenden Raedt van State , hate beloften het eenighins aengaen mach , dat y dele on
alomme doen vetkondigen, uyt
ende bericht van \ghene by hen-luyden is ge Ordonnantie
toepen
ende
Publiceren.
ghewoone
daen,ten regarde vande Convoy-ende Licenc lijck is uytroepinghe endedaermen
Publicarre te doen,

meeers : Midgaders hate Commien,Cletc

regen den overtreders van dien,
. ken . ende Comproit-dienaers binnen den tijdt Procederende
torten penen begreplen inden voorz Placcare
hier voren verhaelr,
vanden jare ehien onderr ende ee,onder
' XII.

eeni e gune,faveut,ore dimulatie,dewy

le \ eIVe voor den dien vanden Lande , ende

Alle Magilraren vande Steden iillen belo

vande Ghemeente aloo is bevonden
ven onder 'r Segel vande voorz Steden.dar y tteptojt
behooren.
Aldus gedaen ende gearreleert,
dee Ordonnantie ullen onderhouden , ende
ter vergaderinge vande Heeren Staten Gene
door den Treiriers , Rentmeeers , Impo
meeets ende Accijenaets,ende andere Pach
tets ende Collec'eurs vande repeveSreden

rael der Vereenigde Nederlanden, opten acht

enrwinrighen ]uni des jaers ehien hon
dert ende acht.

middelen, doen onderhouden, ende niet toela

ten dat de voorz Ordonnantie binnen de

voorz Steden ende juridiie det elvet . al

worden geinfringeerr ofte ghebtoocken, naer

_haren been vermogen, ende de voorz belof

Btk 'u.

Ter Ordonnantie vande Voorz Heeten

Staten Generael.

C. Acr'm.

Otdre

_75

Placcaten van de Munte.

f .

Ordrc- Pro'viincel , houdende contimme fvanden cours

". i vandengeldia'pten a... panda leettingelbegon den eeren Septembrir , ende exe
pirerende den vjiendeu O_obrir, cade da; byprowie totten lejZen Dezembrir : 6 o 8 .

j''p}, gong.-".;". 608.

_ " , r" Staten Generael van de geunieerde
Goude ende Silvere pecien van ghelde , ghe
, Nederlanden. Aloo wy totverlichting, duerende one deliberatie , ende tot den lel'ten
ghe vande ghemcence',conetVatie vande trail. Decembris dees loopenden jaers , Ordonne
' eque'ende voorkoin'mingbe vande;iwarighe- rcndclwel erntelicken dat de voorz tolleran
.

den die uy; dieeontinuatie valide; dior ren tie vanden eeren Septembris tot den voorz
tde-groot verloop ende ryiiighe inden cours da he toe, alomme wel- tricktelck {al Werden
vanden ghelde , jeghens onen Placcate uyt odnacht-en-twintighten
erhouden naet luydt vanden
Placcate van
lunii letleiden
, op

' heven den eenen-twintiohen Martii,

mdenjaere {hien hondert en e esl,_i_buden dee-{men ende bocten daer inne begrepen, dic
hebben
maghen
k_e wy houden alhier voor gherepeteert.
tie
van den
acht0ntiaen,,by
- 'en twint' "on:
litenOrdonnan-e
"Innii de, w
Ende naet den laetien Decembris vootz ul-
es jaers thien, hondert ende acht glieordon-i : len wy ordonneren ' op de reduie vander
azere hebben-, dat die evaluatie'vandenjaere - [ \intc,achtervol hende onen Placcate van
ethien hondert ende is , gheheelijck ende Queen-en-nvintighien Martiiethien hon
me luydt vanden, voorchreven Placcate ach dert ende es: ofte ghelijck wy andetints tot
tervlght oude werden vanden vijthienten t ghemeene welvaren, ende weeringe van vor
deet
Oobris
, ende
dan voorts aen: dere tijinghevanden ghelde , ullen bevinden
Ende Maendt
omme met
mcerder
hevoeghli'ckheyt
dienelickxt te \veen- Ende op dat niemandt

ende minder leie vandeg emeente ie pen

ninglien op den voet van den- voorfehreven
Placcate van den jaere ithien hondert ee te
brenghen , wydie-redudie ghedaen hebben
opvetiheydenteizmynen, ghelijck by. dentin

hier van hebbe te pretenderen eenige ignoran

' tie, ,Vetoecken ende ontbieden WY , daetom

' allenQvericheden ,Magitraten , Oicieren ,

ende Iurieeren, binnen dee Geunieerde Pro

vintien ,dien het eerigins aengaen mach , dat

hondcn des voorchteven; laetien iPilaccaets tie del}: alomm'doen verkondighen , uytroe
n .ende pnbliceren, daermen ghewaonlijck

nis, 'Ende'ons-edert verthoont is dat naet

datefvanden voornemdcn eerienPlaccatedes - ls uytroepinghe ende publicatie te doen : Pro

jaer, ethien' hondert ende fc , die propor cedetende teghen den overtreders van dicn,
ti'e tiichenConinckrijcken
het Gondt endeendei
Silver
inden nae totten - penen begrepen in den voorchreven
bnei'ighe
Landen'eere
Placcateviandenjare lehien hondert ende {
i, ghealtereert, daerop ons onderlinghe re _e , onder eenighe une , faveur , ote di
gard ondt te nemen , alter Wy eenen vaen mid-arie , de\lee t elvcvoor den dien van
voet op den ganci; ende cours vanden ghelde den Lande , ende t rojt vande Gemeente
arreieerden ,,t en.warewy tettondt nienwc aloo is bevonden te behooren. Aldus gedaen
warighedcn endeinconvenienten in dat tnck ende ghearreeert , ter vergaderinghe vande '
wilden vetwachten, met meet andere confide voornoemde Heeren Staten Generael . In
j'atien ter voorchreven materie dienende , die s Graven-Haghc den een Octobris ethien
wy ;niet volkomentlick alnoch en hebben hondert acht. Was geparapheert , Sloeth fu'.
onnen naetien , midts vercheyden groote
ende waerwichtiglic' aairen ons voor-ghe ,Onder ondt,
komen. S O O' . I S T , dat wy iut
Ter Ordonnantie vande vootz Hee

c'heerende
laette
af-et'tinghe
die welcke
' hechiedt die
oude
hebben
den vijfthienden
de

ren Staten Generael.

ct, goct, ghevonden hebben te continueren _ '

die tpllerantieot permiie van _den eerien
S'ptembris lcit-leden op den cours van alle'

Geteeckent ,
C. Arrm.

EEK 2

Conti

76

Placcaten van de Munte.

Continuatie vande %llerantie vanden cour Mn alle (jon-:,

de ende Silvere emingen, voor de Maenden vari femmine, Febrwiw ende Mec;

te de: laerre 'en band;-rt ende negen nue/l@mmde. Den I 3 December 1608.
D Ie Staten Generael vande Gheuneetde publiceren, daermen ghewoonelijcken isuyt

roepinghe ende publicate te doen : Protede

Nederlanden , Wy hadden goet geVOn

rende teghen den Overtreders van dien , torte

den opten ten G&obris leled, inde voor

chreven Vereenighde Provintien,te doen pn
bliceren ekere Proviionele ordre opte conri
nuate vanden cours vanden elde, opten voet

penen begre en in'd'en Placdace vanden acho"

en-twintigh ten lunii leleden , onder ceni
ghe'gnnte, faveur , oft'e dimulatie, die Wyle
t elve yoox-den dien vanden Lande, edili

vande lece fttinge , begon \ den eeren S

tembris , ende expirerende den vijftienden es' t Ojt vande Ghemeenre alooi is bevonden

Voorz maendrs U&obris tottenledees . te ' hooren. . 'AId'us gedaen ende gearreiefert
maendts Decembris eihien' honderdr ende
acht, in hoPeninghe dat vvy Haer-en-trrlfcbed
volkommelijcken na de waerheytouderr zijn
onderrecht gheworden , vande proprte m-i

- ter' vergad'erhge vande Heeren Staten Gene.-"

mel dei- Veteenighde Nederlanden ', in s Gra-"

ven-H?, ;; cen dei-thienden Decembris deli

iners
,thieu nderdrendea'cbc. Was gepai

[chen het Goudt ende Silver , die inde nabu'ei rapheert. 'l_C.v.Gentv*.' '

';3

rige Koninckrijcken ende Landen word'tgbe

. Onda,-andra
TexQrdoppande-vgia'.
.;Yoorz HeerenSita-tenceperael.
,

houden,omme eenen val voetop den ganck

ende cours vanden gelde te hebben _mo '...
reieren : Maer- alfoomen totnoch toe 00 ex
adelijck daer toe niet en is konnen geraecken

fGetekenuz :i :(-;. "An-u;

.

-- ...1'3'131

.):

Gand-=Munten
', ;tcn'gevichte
b..-a'
. Pceosyideryer-aer.
" ll-f

ghelij ck d'importantie vande aecke dit vet,-

eycht . omme alle warighetlen ende inConve

nienten voor te komen, overmidts verf-i

den andere groote ende yaerwrdtrghea

.)PWYPPFRQWCP :" JL.

-'

.'
WWW-femenden. ' .'!
;;;-.':

ren vanden Lande die ons binncn middeleri

'

'. r: ' . _ Gaia.-ud) v."; , **

[;.-:; vl

tijden zijn overgekomen. S 'O O' IS T, dal! ' ' e..: i teu Nedradtibeu
ddi
Wy
(alnoch urceerende
de [e-:
aettinge
.Van
legdgrovan vieren-twintgb ggen,
het geldt.die
Eechiedtonde
hebben
den vijiftenden Odo ris leileden} dienelijck heacbt ende acht'derthienedeelvaneeneni-ub

ke inden heede, ende van twee-ende-t'win-'

hebben alnoch te continueren de t erantie

dfte permie vanden eerten Septembris daer

ticb
een e.,rnarck
n fijn gdnts
inden
loye Caraten
in tTroyf
wet-cke
, rotal

te voren , op den cours van alle Goude ende '

Silvere pecen van gelde u'ytgaende'dcn le'

'

:. guld. viij. 'ny.

Den Nederlandtchen'halvengouden lede

riu's, Februarius ende Meer-te des jaers el'then " van gbewichte ende alloye naer advenant '
dees tilo novo , voor de Maenden van Ianna

hondett ende neghen naekomende. Ordon

nerende wel etntelicken . dat de voorz tolle

" denheelen, tot

'--' ' "V.

ld.iiij.;

Den dubbelen Nederlandtchen. ucaet vari

vijf-ende-dertch _Icuclten inden nedqende

van
Caraten
g i_
nen drie-ende-twintic
jn gondts inden alloye
in 'tacht
Troyceli'e

rantie van den eerren Sptembris , gedueren

de de elve drye Maenden alomme wel rick

telijck lal werden onderhouden,nae luydt van '

het Placcaet van den acht-entwlntighien Iu

nii lerleden , opte penen ende boeten daer in
ne begrepen , die welcke Wy houden alhier

voor gerepeteert , na de expiratie van welcke

drye Maenden, wy tot het gemeene welvaren
ende weerin he van alle voorder ryinghe van
den ghelde ulcken ordre nllen tellen, als ee
nighins dieneljck bevonden fa] werden. En
de op dat niemant hier van hebbe repretende
ren eenighe ignorantie, Veroecken ende ont
bieden wy daerom allen Overicheden , Magi
traten , Ocieren ende luticieren binncn de

voorz Vereenighde Provintien dien het ee

nighins aengaen mach, dat \} del tollerantie
alomme doen verkondighen , uytroepcn ende

marck wercks, tot

-' _ vij.guld.xyj.It.

Den Nederlandccheni Ducaet mette letteren'

van teventch ucken inden nede , ende
. ijn
van goudts
drie-entwinticb
Cararen
acht reynen
inden alloye
in tTroyc
e Ne'-'
derlantche marck wercks,t0t ij.g.'xviij..
Den
int marck,
rotgouden- Reael
- van 4.6
- - nclten
v. guld.:viij..
Den halven gond' Reael'van 7'o ucken ende
een achtte deel in t marck,rot ij.g.xvij.".
Den gouden Keyers gulden van 84 ucken
in t marck, tot
j. guld. xviij. t.
De Franfhe kroon' van 72 tncken int marc,
midtgaders de Nederlandtche Croon van
;: e drie quart in ': marck,tot iij.g.xij.t.
Den

Placcaten van de Munte.

Den gonden Leeuw Van {9 (tucken int ninfe-,

marck, tut

.
-

77
vij guld. xvij il.

Den halve" Milreez van 64 ucken in't marck,

DenBourgoenhen Ryder van 70 tucken in ' tot
- , - ' iij guld. xviij ft.
t marck, tot
* - - iij. gui. xvj-. t. Den goutgulden van Duytandc Van ,- uc
't'Gulde Vlies van 54 mcken ende eenhalf ken in \ marck, tot - ij guld. xvj il:.
in t marck, tot
iiij,gul.xviij.t. Den Davids gulden van Utrecht van 76 uqi
Den Andric: gulden van 74 ucken in": "mare,
ken in 't marck ,tot
, ij "guld. V' ik.

ta

'

"

; .,

tot

"

iiije glL Vij-i

"

'

ii- guld. "iii i

Den ouden Ghelderchen Rijder van 7.6 ruc

Den Wilhelmns Schildt Van 72 lnckenint

kenin t marck, to't

"ij "guldiij l.
ij. guld. xvij. t. Den gulden van Camp,Deventer,ende Swol,
': Schnyrgen van 73 iuckenin't marck, rot "mer den Clemmer "gulden Van 76'ncken

: '
lij-gilldko. '
in 't marck, tot
. '-' _ - " ij guld.
Den Philippus gulden Win 74. utken in t Den dubbelden Roennobel van Enghelandt,
- marck, tot

' mal-chto;

_ -

- i_

_ij.g:l.viij..

gheagen by den Coninck Henricus , Edu

Dm Pbilippus klinclra'er't van 76 'ci-ten in 't

wardus , ende Conlnginne Eliab'eth , . vain

: marchtot
-- Portugaelvan
j.guld.j. il:.7
Don
grooten-Crnyet
van

16 uclten in't marck, tot - xvij "guld..- .

Den ouden Roennobel van Enghelant van 3a

Jluelten in r marck, tot
- minga].
(tucken in t marck, tot viij guld. xij l.
*tPoler van Spaignien van vieren,van 18 Den halven Roennobel van Engelant ven 64
- .'{tuckerint'marck3tot - xiij. gul.xvii'.t.
tucken in t marck, tot - _ iiij guld. vj.
: Dnbbel Piolet van Spaignien van 36 uc Den nieuwen dubbelden Rooennobel 'van
" kenin'trnatckot - vj.gnld-xix.. gtoot Brittanien van 18 tucken in't marck,
enckelPiolet
van Spaignien
72ix.
uc
tor
- ' - . xv guld. i".
-Het
_ ken
in \ marek,tot
- iij. van
guld.
il:.
Den enckelen Rooennobel van groot tit
t 911le Piolet van italien van 36 ucken
tanien van 3 6 tucken int marck . tot
--2 in'rmarckot - _ vj. guld. xv. .
vij guld. xij t.
Herenckel Piolet van Italien van 72 ucken De nieuwe Roennobelen Hagen ende ghe
-; n-e marck. tot '
iij. guld. vij. . : munr inde voorz re ive Nederlanden
Den grooten Reuel van Ooenrijck van 16
van 32 tucken in t marck, tot xiij g, :: t.
i- nden ende een halfin t marck, rot Den halven van dien van 6; rucken in :
a-. ....
_. . _.4
J*- .
xvi. Hdd. x. &.
marck, tot
- . iii" guld. iij l.
De helveendei vierendeelen van dien naer ad Den Henrieus Nobel van Enghelandrvan 6
vettant.
- Ducaet-van
- - Spaign'ien irnet {Zoeken in t marck, tot - vij guld. xij li.
Den
dubbelden
Den halven Van dien, rot - iij guld. xvj &.
"_ tWee hoofden van 3; iuck'e'n-n't marck, Den ouden Angheloth van Enghelundt vm 48
'- wt- - c i- -- vij. guldixvj- .
[tucken in 't marck, rot - v guld. xiiij .
Den enckelen Ducaet van Spaignien van 70 Den Angheloth van Enghelandt mette O in 'c
- uelren in t marck, tor

ii]. guld. xviij. il.

chip van 4.8 ucken int marck,tor_ v g;): il.

De dubbelde Ducaten met twee hooden inde Den Souvereyn ghemunc by Coninck Hen
tick van Enghelandt van 20 ucken in 'e
' repetive Nederlanden gheiaghen van 3 ;
-i- luclten in 'rmarck.tot vi'.-guld.xv-.
marck , midtgaders die vanden Coninck
De enckele Ducaten" met twee oofden inde
Eduwardus ende vande Coninginne Elia
voorz Nederlanden, ende tor Campen ge
beth van 22 tucken in t marck , rot "
- aghen van 71 ucken in 't marck. tot

Xi guld. Vllj o

'J- 7

iij. guld. xvj. t De halve van dien, tot - v guld.xiiij (l:.

Den Ducaet van Hungarien ende die munr Den nieuwe" Souvereyn van Jacobus Coninck
van root Brittanien henaempr Uniti van
- in't Rijck van_7orucken in'rmarc . mit
24 tucken , ende act derrhiene deelen
' _ galera den Hollandtcben Due-Let , tot
'i
iij guld. xviij .
in t marck, tot

:: guld. viij il:.

Den gouden Cailiaen Van 53 ucken ende Den-halven van dien van 49 [tucken ende 'drie
derthiene deelen int marck,tor v g. iii" .
" " een halfin 't marck. tor
v guld.
DeCroone van Portugael metten kort cru - De Schede Rijders, ende de Schot Angelo:
ten metten cepret ende waerde crnywijs
- ce'van' 70 ucken in't marck,rotiij g.:tiij .
over den anderen van 84. uclten in ':
De Croone van Porrugael metten lang cruy
ce vm 70 cucken int marck,tot iij g. xij ir. *

marck, tot

- .

v guld. v .

Den- dubbelden Ducaet Van Italien van 36 Den Vlaemhen Nobel oo wel de onde als
de nieuWe , gheduerende de ootl e ghe
ncken in t marck. tot vij guld. x il:.
aghen inde te ediVe geunieerde rovin
Den enckelen Ducaet van Italien van 72 uc
ken in r marck, tot - iij guld. xiiij il.
tien van 36 Rue en in't marck,tot vjj g.v il.
De Milreez van Portugaelvan 32 uclten in ': l Den halven van dien, tot' - iij gui . xij .
KK K 3
. Dea
\

78

Placcatenvande Munte. i

Den dubbelden gulden van Nederlandt , ghe

Den Hollandtchen daler_me_tten_Leeuwe,grj

de diein de andere repeve. Provintien

naemt Staten Croon van 81 ucken ende

cen halfin t marck, tot _ - ij guld. xv &.

endeVriechen
Rij
Den
dernieuwen
van 72Gelderchen
ucken ende.
een achte deel

oprdep .elvenvoer geagsxiziinor :?th

wichte .van achthien Engelcheri, tet reme
dievan acht aen. ,

-_ _ _, _, j guld. xviij it,;

Den halven van dien op t ghewichte van, _ne

Den nieuwen penninck van Portu acl metten .ghen Engclchen, ter remedie yanesatni .
' int marck,t0t

' -

iij guld.-vij .

cruyce van 20 llncken in t marc ,zijnde de

achtvijdendcelen vanden Milreez , tot

..

. xxx eyv

Den Staten, daler ..P 't. ghewichte relativi.-e

.
- . _
xii gnld.xviij_.
rich Engelchcn, ter remedie van acht. alen.
'Den halven van dien van.4o (lucken int _ 1
- .
' .,'. ,_
ilguklfiij"
" matckot
- . v]guld.ix. Den halven Staten daler ,opt ghewichte van

De vierendeelen vanden elven' penninck van

thien Engelchen , terremedie van fes aeng

" 80 uckenint'mackot - iij guliiiij t. 3

. . .
.
- jguld.i-j,.
'Denidubbelden'Ducaet van Albertus Eertz Dien filveren Rijder van Ghelderlande ende
' hertoglie _van Ooitenrijck van 3 ; neken
Vridlandt , op t ghewichte van-avcnthien

int marck,to't

.' '-'_ i . vi" guld-xvt,

Engelchen twintichaen , ter remedie var;

Den
enckelen
tuckenxiti,"int
marck,
tot .Ducaet'van
-_ - 70iij guld.

achtaen- _
e ! = - : ijguld.ij.
Den
halven
van
dien
o 'r, terremedie
gewichte van-aeb;
Enghelchenxxvj. ,alih
Yan,-es
'De twee dcrdendeelen vanden elven club 1
' ;derii Dncaet van 4.7 tucken ende thien ne
aen.
- , - .,
- ' ' j guldj ,
. genthiente declen in't marck,tot v g.iij t. Den Gelderchen ende Utrecbtchen daler-zop
Het een dcrdendeel vanden voorz dubbelden
t gewichte _van ehienEngelehen,r_er rq
Dncaet v_an 84. cuckcn in c marck , tot
_ :

ij guld- Xi f

_Silvei'e Munte , die ontfangen; en

de nytgegeven al worden , o den
. '. * -- gewichte ende tet remedie als
.
J

'

cris'

. elcken penninck caet.

medie van acht aenr _, - _ j gold, xiiij.

Den halven van dien ', opt gewichte ven 4th

Engelch,ter remedie vanvieraerz rtvij .
Den Spaenchen Rene-l ivan aghtenj op t ,ghef

wichte van'eventhien Enghelchen mw, a

in, tetremedie van acht aen. ij gu]. Niji};
Den halven van dien ,_ o

'tgewichts vatiacht'

Engelchenxxviij. a)en,ter remedie van {s

- ..
.--'
"
;i'z.
:
En Nederlantchen Rijcxdaelder , mit Deaen.
vierendeelen
ende achtte
delelen
gevlvich
gaders die gemnntint Rijck, ende in
dele vereenichde Nederlanden. daer van de
rich zijndemaer. advenant. ' ' ' '

gueren inden jaere ehien-hondctt Den Zeenchen daler ,op t cwichte van der
in drucke zijn uytgegeven,ende geen ande ) thien En _helchenxiiij. a en , ter remedie
ire op het gewichte van achthien engelchen
vansae .
- - 'jguld,x_r.
acht-ende-twintich aen , ende ter remedie De mindere gedeelt' van dien, naer advenant.
van acht an, tot . . ij guld. viij t. Den Vriechen ilvercn gulden, op't ghew ich
Den halven Rijcxdaclder, op t gewichte van
te van twael
Enaln.
lcbcn,
een half.tet
remedie
van es
i -endej guld.
viij t.

negen engelchen veerthien alen , ter reme

_

die van _es aen, tot

jguld. iiij t.

Den. Philippus Daelder ende ilvercn Neder

lanthcn Reuel, o r ghewichte van xxij.

Den halven van dicn , op 't ghewichte van-fes

Enghelchen acht aen,.te__r remedie van _vier

aen.

_-

_- _

-, _ xiii],

enghelchen xiij. aEn, ter remedie vanacht Den Franck van Vranckrijck, op 't ghewichte
. an,_tot
ij guld. _xij .
van negen Enghclhcnvier an, tetreme
;Den halven Philippus daler , ende halven Ne
die vanesacn. . - ]guld.jt.
' derlandtchen Reael, midtgaders den pen Den halven van dien, op t ghewichte van vier
ningh ghemunt by den Hertoge van Alen
Engelchen xviij. aen, ter remedie van drie
gon, op 't ghewichte vanxj. cngelchcn es - aen.
x t. viij pem
ende een halaen , ter remedie van es aet1. De quartz d'Ecus, oft vierendeelen van Croo

nen, opt gewichte van es Enghelchen es

aen, ter remedie van vier aen. - XV] t.
da der, midts dat de elve niet en zijn ge De Tetoenen van Vranckrijck,op 't gewichte
van es Enghelchen , ter remedie van vier
chroyt.
:: tuy.
iDe thiende ende minder-gedcelten naet adve
aen.
.
xv &.
Den Enghelchen chellinck , ende die van
nant.
_Den Silveren Carolus gulden, 0 t ghewichte . groot Brittannien , op 't gewichte van drie
- van veerthien En helchen ertich aen,ter
Enghelchen xxviij. aen , ter remedie van
remedie van es a en. - j guld. xv t.
drie aen.
3
:: t.
_
.
.
' guld. vj t.
De vi'fde gedeelten vanden voorz Philippus

De

'- . a-.-. -.

Placcaten van de Munte.

De halve, vierendeelen, ende minder ghedeel
ten , Midtgaders de derdendeelen vanden
elven chellinck ghenaemt aGroat zijnde
ongehroyt naer advenant

79

Dic dubbelde Groeninger Fla bben tot viij r.

Die enckele Flabben tut
iiij r.
Den dubbelden uyver tot
ij t.
Den enckelen tuyver inde Provinciale Mun

ten gelagen, tot

j it.
Den halven Schellinck tot
iij t. Den halven tuyver tot - viij penningen.
Het twinrichte deel vanden Silvercn Neder Den onden Brabantchen tuyver j t. viij pen.
een blanck.
lantch Reael genaemt toters. ij t. viij p. Den halven van dien tot
Den Schellinck tot

- .

vj t.

Continuatie mmie %l/emntie "vanden cours 1qu alle jou

de ende Sz'lverepenm'ngen , voor de Maenden van September , OEZober, ende Novem

ber da: Iacrrez'm boudert ende negen naekgmende.

Den : 7 Augui : 6 09.

le Staten Genet-acl van de Vereenighde preelijcken dat de voorz Tollerantie vanden

eeren Septembris eien hondett ende acht ,

D Nederlanden , Allen den genen die dee

jegenWoordighe ullen lien of: hooren leen , die als vooren verhaelt, noch gheduert tot den
Saluyt: Doen te weren , \Vy hadden goet ge leen deer Maendt Augui , gheduerende de

vonden op den een Odobris Anno eien

honderdt achtleleden , in de voorz Verce
nigbde Provintien , te doen publiceren ekere
proviionele Ordre op de continuatie vanden

elve naeVOlghendedrie Maenden , alomme

\vel rielijck iu worden onderhouden , nae
luydt van t Placcaet van den acht-en-twin
tighen ] unii des voorleden ]aers eien hon

cours vanden Gelde, op den voet vande twee derdt ende acht : Op de penen ende boeten
de reduie by ons gheordonneert ende ghe daer inne begrepen , de welcke wy alhier hon
maeckt op den acht-en-twintighen ]unii des den voor gherepeteett. Nae de expiratie van
voorz ]aers eien honderdt ende acht , be

Welcke drie Maenden , wy tot het ghemeene

gon den eeren Septembris,ende expireren

de den vijtienden C&obris des elven ]aers.
Welcke voorz tweede redutie wy tzedert
tot diverhe onden hebben ghecontinueert,
ende uyterlijcken tot den leen deer maendt

welvaren ende weeringe van alle voorder rij

nge vanden Gelde , ulcken ordre ellen ul
len als eenighins dienelick bevonden {al wot
den. Ende alio wy by one voorgaende Plac

by de nabuerighe Koninckrijcken ende Prin

ende-twintigben ]unii iien honderdt en

caten , oo vanden een-entwintighen Mar

Auguipp Va vertrouwen,dat middeler tijdt tii Anno eien honderdt s, als vanden acht

cen,eene bequame Ordre op de pmportie tu de acht , onder anderen hadden verboden te

hen het Goudt ende Silver oude zijn geno ontangen ofte uyt te geven eenige lichte ote
men,om aloo eenen vaen voet cp den ganclc ghechroyde ilvere penningen , ende tot dien
ende cours vanden Gelde te hebben moghen ijne geordonneert alle de capitale ilvere pen
arreeren. Maer aloomen rot noch toe oo ningen te omfangen ende uyt te geven by ge
exadelijck daer toe niet en is konnen geraec

wichte. Soo is t dat wy ordonneren ende ge

ken , ghelijck d'im ortantie vander aecke dat bieden Wel expreeli'cken by deen alle Rent
Vereyht, om alle warigheden ende inconve meeeren ende Ont angers, midtgaders bare
niencien voor te komen , overmits vercheyde Commien , oo vande Geunieerde Provintien
andere groote ende waerwichtighe aairen in t generael,als van elcke Provincie ende Ste- '
vanden Lande die ons binncn middelen tijde den van dien in t particulier, dat yluyden zijn overghekomen : Ende wy bevinden dat adelijck op bare Comptoi ren ende Tage

daer-en-tuclien hier te Lande werden inge

voert diverche oort van uytheemizhe paye
menten , ler wack inden ghewichte ende al

loye. S O 0 I S T , dat wy (alnoch nrche

rende de lee redutie ende alttinghe van
't Geldt , die anders oude expireren den leen
deet Maendt Augui) dienlijck geacht heb
ben alnoch te continueren de voorz Tolle
rantie ofre permiilie vanden eeren Septem

bris zien honderdt ende acht , op den cours

van alle Goude ende Silvere pccien van Gel

llen hebben ende houden eene Schare , om

me oo wanneer henluyden werden gepreen

teert eenigbe lichte ende gheizhroyde ilvere
penninghen , de elve daer mede datelijck in
ncken te nijden, ten aenien vanden gcnen
die henluyden de elve lichte ende ghechroy
de ilvere penninghen ullen preinceren , die
da er nae de ucken weder nae hen iillen mo
ghen nemen : Alles op de penen by ons hier
voormaels daer toe geatueert. Verbiedende
voorrs wel expreelijcken by deen , van nu

de . voor de Maenden September , Otober , v00rtaen in eenigbe der voorz Gheunieerde

ende November dees loopenden jaers eien Provintien tc brenghen, ofne oock die alreede

honderdt ende neghen ; Ordonneren wel ex

ingebracht mochren zijn , uyt te geven o te

ontfan

80

Placcaten van de Munte.

loye in t Troyche marck Wercks , tot

x. guld. viij. uy.
als halve uyvers , uyvers ,twee . drie ,ofte Den Nederlandtchen halven gouden Rijder

Ontangen eenigbe uytheemche payementen

buyten delie Geunieerde Provintien gelagen .

vier uyvers penninghen , ote eenigbe andere

payementen torte Schellingen toe incluys, Op

van ghewichte ende alloye naer advenant

den heelen, tot

v. guld. iiij. .

de pene ende vetbeurre vande elve payemen

Dendubbelen Nederlandtchcn Ducaet van

ten , met het dubbel van dien voor de eere
vij-endedettich ucken inden nede,ende
reye ,ende Voor de tweede reye op ghelijcke _ van drie-endetwinrich Caraten acht grey
eyne ende arbitrale corteie : Dewyle wy
nen jn goudtsinden alloye in 't Troyche

' alle de elve verklaert hebben , ghelijck wy de

elve verklaren by dcen voor billoen- Verbie

den ingel-jcks dat van nu voortaen geene pa

yementen vanden halve uyvet totten Schel
linck toe beyde incluys, in geene Munten bin

marck wercks, tot

vij. guld. xvj. .

Den Nederlandtchen Ducaet mette letteten

van teventich ucken inden nede, ende
van drie-en-twincich Cataren acht greynen

ijn goudts inden alloye in t Troyche Ne

derlantche marck wercks,tot iij.g.xviij..
nen dee gheunieerde Provintien meet ghe
macckt ote ghemunt llen mo [hen werden, Den gouden Reael van 4.6 ucken int marck,
tot
v. guld. xviij. .
onder ons naerder ende pecia conent , op
ghelijcke peynen als hier boven vande uyt Den halven goude' Reael van 70 tucken ende
een achtte deel in t marck,t0t ij . g.:tviij. .
dar niemandt hier van hebbe te pretenderen Den gouden Keyers gulden van 84. tucken

heemche payementen is verhaelt. Ende op

in t marck, tot
j, guld. xviij. t.
ignotanrie , Veroecken ende ontbieden wy
daerom alle Overicheden , Magiraten , Offi De Franche kroon' van 72 tucken int marc,
cieren cndejuiciercn.binnen de voorz Ver
midtgaders de Nederlandthe Croon van
71 e drie quart in t marck,tot iij.g.xij.t.
eenichde Provintien , die het eenichins aen
gaen mach , dat y dee Tollerantie alomme Den gouden Leeuw van 59 tucken int marc,
doen verkondigen, uytroepen , ende publice
tot
iiij. guld. vij.t.
ren,daermen gewoonlijck is uycroepinge ende Den Boutgoenchen Ryder van 70 iucken in

't marc , tot

- iij. gul. xvj.t. .
publicatie te doen , Procedetende teghens de
Overtreders van dien , torte peynen begtepen : Gulde Vlies van 54. tucken ende een half
in t marck, tot
iiij, gu]. xviij.i'.
inden Place-ate vanden een-ende-twintichen
Mattii, Anno lhienhondett es , ende acht Den Andties gulden van 74. ucken in't marc,
- - ij. guld. xvij. i'.
tot
ende-twintichen ]unii ehienhondert acht
repecive , onder eenige une, aveut , ote Den Wilhelmus Schildt van 72 ucken in ':
marck, tot
- ij. guld. xvij. .
dimulatie , dewijle t eve voor den dien
vanden Lande endet projt vande Gemeen t Schuyrgen van 73 tucken int marck , tot
te aloo bevonden is to behooren. Aldus ghe
iij. guld. ix. .
daen ende gearreeert ter vergadetinge van Den Philippus gulden van 74. tucken in e
marck, tot
ij. ul. viij. t.
de hoochgemelte Heeren Staten Generael der
Vereenichde Nederlanden , in 's Craven-Ha Den Philippus klinckaert van 76 ucken in t
marck,tot
ij. guld. j. .
ghe , op den even-ende-twintichen Augui
des jaers ehienhondert ende neghen- Was Den grooren Cruyaet van Portugael van 7
geparapheett
!. Glaiem v'.
ucken in t marck,tot
- xxxix. gui.
t
Piolet
van
Spaignien
van
vieren ,van 18
Onder ondt.
ucken in 't marck, tot - xiij. gul.xviij.tu
Ter Ordonnantie vande voorz Hee
't Dubbel Piolet van Spaignien van 36 uc
ren Staten Generael.
ken in "\ marck, tor
vj. guld. xix. il.
Gheteeckent.
Het enckelPiolet van Spaignien van 72 uc
ken in 't marck, tot
iij. guld. ix. &.
. Aern.
't Dubbel Piolet van Italien van 36 ucken
in 't marck, tot
vj. guld. xv. .
Goude Munten , ten gewichte be
Het enckel Piolet van Italien van 72 ucken .

neens yeder verklaert,ende ul

in t marck, rot

iij. guld. vij. .

len moeten voorilaen mette reme

die van twee aen, ende meer

det niet.

Den grooren Reael van Ooenrijck van 16

ucken ende een half in t marck, tot
.
xvj. guld. x. il.
D En grooren Nederlandtchen gouden De halve ende vierendeelen van dien naer ad
Rijder van viet-en-twintigh ucken ,
venant.
ende acht derthiene deel van eenen uc Den dubbelden Ducaet van Spaignien met
ke inden iieede, ende van tWee-ende-twin
twee hooden van 3; ucken in t marck,

tich Caraten een greyn jn gouts inden al

tot

vij- guld. XVj. .

Den

Placcaten van de Munte.

81

Den enckelen Ducaet van Spaignen van 70 D Angeloth van Engelanc mette O in't cbip,

ucken in 't marck. tot - iij. gu]. xviij..

van 4.8 [tucken in t marck,tot - Tg. x..
De dubbelde DUCaten met twee hoofden inde Den Souver n gemunr by Coninck Henrick
repedive Nederlanden ghelaghen van 3 ;
van Enghe andt van 20 tucken in t marck;
RUCken n r matck,tot vij.gul. Xv.. ' midgaders die van den Coninck Eduwar
dus , ende vande Coninginne Eliabeth van
De enckele Ducaten met twee hoofden inde
voorz Nederlanden, ende tot Campen ge
aghen van 71 ucken in 'r marck , tor

22 tucken in t marck, tot - xj.gul. viij..

int Rijck van 70 ucken in t matck,mid

Unit van 24. iucken, ende acht derthien

De halve van dien, tot

- v, gu]. xiiij. t.
ii'.guld. xvj.. Den nieuwen Souvereyn van jacobus C0
ninck van Groot Brittannien , ghenaemt
Den Ducaet van Hangarien, en e die gemunr
gaedets den Hollandtchen Ducaet , tot
ie deelen in t marck, rot - x.gul.viij.i:
iij. guld. xviij. . Den halven van dien van 49 iucken ende drie
Den gouden Cailiaen van ; 3 ucken ende
dertiente deelen in 't marcknot v. g.iiij..
een halfin t marck, tot
v. guld. De Schote Rij ders,ende de Schote Angeler
De Croone van Portugael metten corten cniy
ten metten cepter ende waerde cruywijs
ce van 70 uck int marck,tot iij.g.xiij..
over den anderen van 4.8 tucken in't marck,
tot

e
v. guld. v. :
De Croone van Portugael metten lang cmy
ce van 70 uck' in't marc,rot - iij .g.xij.. Den Vlaemizhen Nobel o wel de oude als de
Den dubbelden Ducaet van ltalien van 36

nieuWe , gedurende dee Oorloge geagen

ucken in t marck ,tot - vij. gu]. x. H:.

inde repedive geunieetde Provintien, van

Den enckelen Ducaet van Italien van 72 uc
36 tucken in t marck, tot - vij. ul-v.t.
ken in t marck,tot
- ij. ul. xiiij.. Den halven van dien, tot - ii". il . xij. t.
De Milreez van Portugael van 32 ucken in : Den dubbelden Gulden van Neder andt, ghe
vij.gul.xvij.. , ' naemt Staten Croon van 8 ! tucken ende
, marck, tot
een half in "\ marck, tot - ij- gu]. xv.t.
Den halven Milreez van 64. ucken in't marc,
tot
iij. gu], xviij.. Den nieuwen Ghelderchen ende Vriefhen
Ryder van 72 tucken ende een achtte deel
Den Goutgulden van Duytandt van 7,- uc
in 't marck, tot
iij. guld. vij. t.
ken in 't marck, tot
- i'. guld. xvj..
Den Davids gulden van Uytrec t van 76 uc Den nieuwen penninck van Portegael metten
Cmyce van 20 tucken in "\ marck , zijnde
ken in 't marck, tot
ij.gu]. vj..
Den ouden Ghelderizben Rijder van 76 uc

de acht vijfdendeelen vanden Milreez , tot:

xij. uld- xviij. t.

ken in t marck. tot
- ij . guld. ij.:.
Den gulden van Campen, Devenrer, e Swol, Den halven van dien van 40 tuc in't marck,

vj. guld. ix. t.

met
den Clemmer
gulden
n
t marck,
tot

-van 76ij.ucken
guld. Detot
vierendeelen vanden elven penninck van
80 rucken in r marck, tor iij. guld. iiij. r.
Den dubbelden Rooennobel van Engelandt,
geaghen by den Coninck Henricus , Edu Den dubbelden Ducaet van Albertus Eertz
hertoghe van Ootenrijck van 3 ; iucken
Wardus , ende Coninginne Eliabeth , van
in 't marck. rot
vij. uld. xv. .
- _16 nckenin't marcknot - xvij.gul. v..
Den ouden Roonnobel van Enghelandt van Den enckelen Ducaet van 70 tucken in 'c
marck,tot
*
iij. (guld. xvij. ft.
32 ucken in t marck, tot - viij.gul.xij..
Den halven Rooennobel van Enghelandt van De twee derdendeelen vanden elven dubbel
den Ducaet van 4,7 tucken ende thien ne
64. ucken in t marck. tot - iiij.gul.vj..
gentiente deelen in 't marck, tot v. g.i'.t.
Den nieuwen dobbelden Rooennobel van
" Groot Btittannien van 18 ucken in het Het een derdendeel vanden voorz dubbelden
Dcaet van &} tucken in 'c marck , tot
marck, tot
xv. guld. V. il.
,
ij. gUld. xj. f.
Den enckelen Rooennobel van Gtoot Brit
tannien van 36 'ucken t marck , tot

vij.guld.xij.. Silvere Munte , die ontangen en..

Den nieuwen Roonnobel geagen ende e
de uytgegeven fl worden , op den
munr inde voorz repecive Neder-lancio
gewichte ende ter remedie als neens
van 32 \uckenin 'r marclmot - viij. g.x..
elcken penninck taet.
Den halven van dien van 6 ; ucken in het
iiij.gul. iij. .

En Nederlandtchen Rijexdaeldenmir

Den Henricus Nobel van Enghelandt van 36

gaders die gemunr in ': Rijck, ende in

de Vereenighde Nederlanden . daer van
de gueren inden jare 1606 in drucke zi'n
uytgegev, e geen andere,op het gewic te van xvij.engelchen xxviij. aen,ende ter
reme

marck, tot

ucken in t marck, tot - vij. gu]. xij. .

Den halven van dien, tot - iij. gul. ij..

Den ouden Angeloth van Enghelandt van 4.8
uckcn in 't marck, tot - v.gul. xiiij..

Placcaten van de Munte.

87.

remedie van acht aen, tot ij. guld. viij. &.

twintig aen, ret remedie van acht aen, rot

Den halven Ri'cks-daelder,op 't gewichte van

ij. guld.vij. &.

Den halven van dien, op t ghewichte van ache

negen engelchen-veertien ain , ret reme

engelch'en xxvii]. aen, ter remedie van {s

die van as aen, tor - (j. guld. iij. .
alen, tot
- _
'. guld. iijz. il:.
Den Philippus Daelder ende ilveren Neder
landtchen Reael.0p 't gewichte van nvee De vierendeelen ende achtie declen ghewich
tigh zijnde, naet advenant.
en-twintigh engelchen derrien aen, tet re
medie van acht aen , tot - ij. guld. xij. . D'en Zeeuchen daler , op 't gewichte van der
thien engelchen xiiij. aen,tet remedie van
Den halven Philippus Daler , ende halven Ne
es alen, tot
j. guld. x. .
derlandtchen Reael , midtgaders den pen
ningh ghemunt bg den Hertoge van Alen De mindere gbedeelten van dien , naet adve
nant.
gon, op t ghewic re van elf engelchen es
ende een halfain, ter remedie van es aen, Den Vriechen ilveren gulden, op t gewichte
van twaelf Engelchen ende een half,tet re
tot
j. uld-vj. il:.
medie van es ain , rot - j. gu]. viij. i.
De vijfde ghedeelren vanden voor z Philipus
Den
halven van dien . op ': ghewichte van es
daelder, midts dat de elve niet en zijn g e
enghelchen acht aen , ter remedie van vie:
chtoyt, tor
.- ' x. nyv.
aen, tot
- xiiij. uyv.
De tiende ende minder ghedeelren naer adve
Den
Franck
van
Vranckrijck,
0 't ghewichte
nant.
van negen engelchen vieta en, ter reme
Den ilveren Carolus lden , op : gbev'Vchte
die van is aen,tot
j. guld. j . .
van veertien engel chen dertigh ain,ter rc
medie van fes aen, tot - j. guld. xv. . Den halven van dien , op r ghewichte van vie:
engelchen achrien an , ter remedie van
Den Hollandtchen daler metten Leeuwe, en
de die in de andere repetive Provintien

drie an, tor

x. il:. viij. pen.

op den elven voet geilagen zijn , op 't ghe De quarts d Ecus , ot vieren - declen van
Croonen, op 't gewichte van es en lbeu
wichte van achthien engelchen , tet reme
es aen . tet remedie van vier agi , tot
die van achtaen,tot - j. guld. xviij. &.
Den halven van den op t ewichte van negen De Teoenen van Vranckrijck, op XV]
. UYVo
t gewich-i
enghelchen , ter teme ie van is an , tot

xix. iuyv.

te van es engelchen , cer remedie van vie:

aen, tot
- xv.uy.
. Den Sturm daler, op't gewichte van twintigh
engelcben , ter remedie van acht ain , tot Den Enghelchen Schellinck , ende die van
groot Brittannien, op t ghewichte van drie
ij. guld. ij. .
engelchen acht-en-twintigh aen , terre
medie van drie aen, tot
x, tuy.
j. guld. j. &. De halve, vierendeelen, ende minder ghodeel

Den halven Staten daler , op t ghewichte van

tien engelchen,ter remedie van es an,tot

'

Den lveren Rijder van Gheldetlandt ende

Vrielandt , op 't ghewichte van eventhien

enghelhen twintigh alen, ter remedie van
acht aen, tot

ten; Midt ders de derdendeelen vanden

elven Scbe inck gememt a Gran, zijnde

ongechroyt, naet advenant.

ij. guld. ij. . Den Schellinck tot

vj . .

iij. .
Den halven van dico, 0 't ghewichte van acht Den halven Schellinck tot
Het
twintiche
deel
vanden
Silveren
Neder
enghelchen xxvj. align , tet remedie van es
landtchen Reael ghenaemt oters , toc
aen. tot

- j. guld. j. &.
ij. l Wii-iu?
Den Gheldercben ende Uytrechtchen da
ler, op t ghewichte van ehicn enghel De dubbele Groeninger Flabben tot viij. .'
Rhea , ret remedie van acht aen , tot

De enckeleFlabben tot

mj..

.
j. guld. xiiij. il:. Den dubbelden uyver rot - - ij. &.
Den halven van dien, op t ghewichte van acht Den enckelen uyver inde ProvincialeMun
ren eagen tot
- i. .
cnghelizben , ret remedie van vier alen , tot
viij. nning.
xvij. u v. Den halven uyver tot De'n Spaencben Reuel van acbten , op 't e Den onden Brabandihen uyver j. . viij.
- eenblanc .
vvicbte van eventhien enghelchen vij -en Den halven van dien tot

- Piaccaet,
]

33

Placeaten van de Munte.

Placcaet , op den Cours vanden gelde , jbo jamie alt

Silvereecien.

Den ! Iulii 1610.

landtchemarck, tot
viij. guld.
E Staten Generael det Vereenighde Ne
derlanden . A r. s o 0 om te voorien op Den enckelen Nederlandthen Ducaet mette
dongetegeltheyden in t uck Vander Munte ' Letteren van 70 ucken int voorz marck,
d_
ende Muntlagh metre appendentien ende de
tot
iiij. guld.
pendentien van dien; Mit gaders de opeyge Den grooren Nederlandtchen gouden Rijdet
tinge vanden Gelde binncn dee Vereenighde
van 24. ucken ende acht derriene deelen
Nederlanden gecauert deur de Ootloghen ,
in't marck, tot
x. guld. xij. .
ende invoetinghe van diverche Goude ende Den halven gouden Nederlandrlchen Rijder
Silvere penningen buyten de Landen geil-a

van 49 ucken ende drie dettiene deelen

in t marck, rot
v. guld. vj. .
gen,in dee Landen gebracht,ende tot hooget
riji uytghegbeven dan de rechte waetde der Den gouden Reael van 4.6 ucken int marck,
Ielver, Wy om daerinne te vetien , op den

' 21 Martii inden jare r6o6,hebben doen ema

.
tot
vj. guld. ij. il.
Den halven goude Reael van 70 tucken ende

een achtte deel in 't marck, tor iij. g. j. r.

neten iket Placcaet, oo o den cours vanden
gelde als de Munts-dicip ine , ende 't ghene Den gouden Keyers gulden van 84 tucken
u
_
in 't marck,tot '
ij, guld.
meet daer aen de endeert : Daer mede Wy wel
hadd verhoopt liet voorz uck vander Muu De Ftanlche Croonen van 72 tncken in t
te met alle ijne appendentien ende dependen

marck , midtgadets den Nederlandtchen

Croon van 71 ucken ende drie uart in 't

tien te honden in goede ende bequame regole

" .marck,'t0t -.
ij. gnl . xiiij. t.
ende ordre. Eii bevindende dat deut de prac
tijcken van diverbe quaetwilligen , hacr ey Den gouden Leeuw Van ;9 tuck int marck,
tot
iiij'. guld. xij.t.
ghen baet oeckende tot groote hade vande
emeente,ende nadeel vande gemeene lake de Den Bour oenchen Rijder van 70 tucken in
_
et Landen,diverche ende voornamentlijck de
't marc ,tot
iiij. guld.
goude pecien, Onlangs daer na eet Warenfge t Gulde Vlies van 54. tucken ende een half
.
-_
in t marck , tot
v. guld. iij. .
reen.I-lebben,om alle deelve metten min en
quete onet goeder ondetlaten, weder op den Den Andries gulden van 74. uclz in't marck,

voorz voet van den jare \ 606 te brengen , op - tot

ij. 'guld. xix. ii:.

den 28 ]uni des ]aers 1608 , doen emana-en Den \Vilhelmus Schildt van 72 ucken int

marck, tot
_ iij. guld.
lkere proviionde Ordonnantie om alle de
't marck,
voorz pecien van gelde in drie termijnen te t Schuytge van 73 iucken iniij.guld
xij. tot
il".
reduceten ende te bren en op den voet e ten
rije by ons voorz P accaet geordonneert : Den Philippus gulden van 74. ltucken in e
marc-k, tot
ij. guld. x. t.
Ban veraende dat tedett alle goude pecien
E

in de nabuerige Koninckrijcken , Landen ende Den Philippus Clinckerr van 76 ucken in 't

Republijcken,mette welcke one goede Inge

ltenen dagelijcks zijn ttaquetende,et zijn
renzHebben raedtaem bevonden,ende de

marck, tot

ij. guld. iij..

Den grooren Ctuyet van Portugael van 7

ucken in t marck, tot - xl. guld. v. .

trajcke deer Lande dienigh ghe-acht (om t Piolet van Spangien van vieren van 18
de
lVe onl
Onderaten
nietende
alte e'er,
ope
van
ncken in't marck,tot xiiij. guld.ix.t.
neieringe
als bequame
goude
ilvere
t Dubbelt Piolet van Spangien van 36 uc
cien daer toe noodigh,te ontblooten)de goude

ken in 't marck , tot

vij..guld. iiij. .

ipecien tc tollereten tot hoogeten prj e als by Het enckel Piolet Van Spangien van 72 uc
onn Voorz leen Placcate ende Ordonnan
ken in \ marck, tot
iij. guld- xij'. .
tie is heatueert. S O O IS T . dat wy de 't Dubbelt Piolet van Italien van 36 ucken
voor z ecken ovcrghemerckt , na vo'orgaen
in t matck,toc
vij. guld. j. .
den advije vande Generael Meeers vander Het enckel Piolet van Italien van 72 ucken
Munte.Geaccotdeert ende toegelaten hebben,
in t marck . tot
iij. guld. x. (t.
Accotderen ende laten toe by den , dat van Den grooren Reael van Ooentijck van 16
nu Voorten ,' alle goude ende ilvere pecien
ucken ende een hal in t marck, tot
lllen mugen werden ontfangen ende uytge
xvij. guld. ij. il.

geven ten prije ende op de remedien als hier De halve ende vierendeelen der elver naer ad
na volght : Te weren .
venant.
En dubbelen Nederlandtchen Ducaet Den dubbelenDucaet van Spangien met tWee
van 3 5 ucken in ': Troyche Neder
hood van 3 ; uck int marck,tot viij-g.
'
LLL a
Den

84

'

_ Placcatcn van de Munte.

Den enckelen Ducaet van Spangien , mitga Den Souverain gemunt by Coninck Henrick
ders den Ducaet van Hungarien . ende die _ van Engel-mdt van 20 UCken in 't marck,
ghemunt in t Rijck , van 70 ucken in 't
midtgadcrs die vanden Coninck Eduwar
marck , met oock den Hollandrchen Du
dus. ende vande Coninginne Eliabeth van
caet,tot ' iiij. ulden.
22 ucken in : marck, tot- xj. gu]. xvj..
De dubbelde Ducaten met tWee Hoo den in De halve van di' na advenant,t0t v.g.xviij..
de repeve Nederlanden gheaghen van Den nieuwen Souverain vanjacobus Coninck
van Groot Btittannien, genaemt Unitvan
35 ucken in't marck,tot - vij.gul.xix. .
De enckele Ducaten met twee hooden inde - 24 ucken ende acht derthiene ucken
repeive Nederlanden ghelaghen van 71

in t marck, tor

, - in gol. xij. .

ucken in 't marck, tot - iij. gul. xviij.. Den halven van dien van 49 ucken ende drie
Den gouden Cailiaen van ;; ucken ende
derthiene deelen int marck.tot v. g.vj..
een-halfin't marck, tot - v. guld. V. (i:. De Schot Rydets, ende de Schot Angelet
Den Croon van Portugael metten korr kruy
ten metten cepter ende (waerde kruywijs
ce van 70 uck int marck,tot iij.g.xvj. &.
over den anderen van 48 ucken in't'marc,
' De Croon van Pottugael metten langen kruy
tot
v. guld. viij. (l:.
_

ce van 70 ucken int marc,rot iij,g.xiiij..

Den Vlaemthen Nobel . oo wel den ouden

Den dubbelen Ducaet van Italien van 36 uc

ken in 't marck, tot - vij. gul. xiiij. .

als de nieuwe , geduerende dejeghenWoor

dige Oorlogen, ghelaghen inde re eive
vereenighde Provintien van 36 (in; en in;
marck, tot
- vi". ]. xj. &.

Den enckelen Ducaet van Italien van 72 uc

_ ken in t marck, tot

- iij gu]. xvij.t.
Den Milreez van Portugael van 32 ucken in
t marck, tot
- _ ' viij. guld. iij. .
Den halven Milreez van Portugael van 64
ucken in : marck, tot - iiij. guld. i. .
Den Gent-gulden van Duytlant van 7; uc
ken in 't marck. tot
- ij. gnl. xviij..
Den Davids gulden van Uytrecht van 76 uc

De-halve van dien , alho de elve feet haers

werd bevande" int gewichtt-,tot iij.g.xv..

Den dubbelden gulden van Nederland: , ghe
_ naemt Staten Croon va!) 8: ucken ende

een halfin t marck, tot - ij guld. xvii .

Den nieuwen Gelderchen endeVriechen Rij

der van 72 ucken ende een achre deel

ken in \ marck,tot - ij. guld. viij. .
in \ marck , tot
Den ouden Gelderchen Rijder van 76 uc Den nieuwen penninck van Porcu ae] metten

ken in 't marck , tot - ij.guld. iij. .

cruyce van 20 ucken in t marc .zijndc de
Den Gulden van Campen, Devenrer e Swol,
8 vijdedeelen van een Milreez.th xiij g.
van 76 ucken in 't marck, tot - ij-g.ij-. Den halven van dien van 40 ucken in :
Den dubbelen Rooin-nobel van Enghelandt,

marck.zjnde de vier vijdendeelen van een

gellagen by de Coninghen Henrick , Edu

Milreez, rot

Den enckelen ouden Roon-nobel van Enge

Milreez, rot

vi guld. x [t.
wart, ende Coninginne Eliabeth van 16 t Vierendeel van dien van 80 ucken in c '
marck, zij nde de twee vijde deelen van een
ucken in t marck. tot - xvij.gul.xij. .
-

iij gul. v t.

Den dubbelden Ducaet vande EertzHertogc

Albettus van Ootenrijck van 3 ; tucken
viij. gul. xvj. &.
in t marck, tot
viij gulden.
Den halven van den naer advenant.
De nieuwe Rooe-nobelen gellagen ende e Den enckelen Ducaet van de elve Eertz-Her.
toge van 70 tucken in t marck . tor iiij 3.
munt inde voorz repetive Nederlan en
van 2 (tucken in t marckztot viij.g.xvj.. De twee derdendeelen vanden elven- dubbe
Den ha ven van dien , aloo de elve bevonden
len Ducaet van 47 tucken ende neghen
thiente deelen in't marck,tot - v . vij c.
werden eer chaers in \ ghewichte , rot
iiij. gu]. vij. . Het een derdendeei vanden voorz ubbelen
Ducaet van 84 tucken in t marck , tot
Den nieuwen dubbelden Rooien-nobel van
ij guld. xiij :.
Groot Brittannien van 1 8 ucken in t
Alle welcke goude penning niet anders en
marck, tot
- xv. guld. xij.
Den enckele" Roon-nobel vanGroot Brittan nllen mog gewegen werden als elck met ba
ni' van 36 uck int marc,t_ot vij.g.xvj.. ren behoorlicken gewichte,eii dat het l moe
D_cn halven van dien nae advenant.
ten voraen mette remedie van twee aen e
Den Henricus Nobel van Enghelandt van 36 meerder niet. Behoudelick dat de penningen
ucken in t marck,tot - vij. guvaj-. van gour die gaefende goet zijn van alloye,en
landt van 32 uckcn in : marck , tot

Den halven van dien nae advenant.

de zijnde te licht boven de voorz remedie ,

Den
oudeninAngheloth
van Enghelandt
48 een , twee , ofte uytetlijcken drie aim onder
ucken
"1: marck,rot
-- v. gu]. van
xvii..
meet, uytgegeven ullen mogen werden, mits
D Angeloth van Engelant mette O int (E]hip betalende voor elck aes eenen uyvet . Allee
van 48 ucken int marck,tor v.gul. xiij. op de verbeurte van de elve penningen. _

Omme

Placcatenvan de Munte.

3)

Omme ghewichrigbe redenen , hebben de Den ilveren Rijder van Ghelderlandt ende
Hoechghemelte Heeren Staten Generael ( al
Vrielandt , op r ghewichte van venthien'
vorcn daer op ghehadt het advijs vande Gene
Engelchen twintich aen , ter remedie van
rael Meeers vander Munte ) gbeordonneert,
acht aen, tot
-'
ij guld. ij t.
dat van nu voortaen elck aeken van alle lichte Den halven van dien ,;P 'r gewichte van acht
goudc penninghen die by den Placcate zijn
Enghelchen xxvj. en , ter remedie van es
getollereert , al worden vergoet ende geup
ain,tot
j guld. j .
pleett inde plaete van eenen Sruyver , met Den Gelderhen ende Utrechtchen daler,op
twee Blaanen , opte verbenrte als voren. Ac

': gewichte van eliien Engelchen,rer re

tum den negenden Februarii \ehien-hondert

medie van acht aen, rot ] guld. xiiij .
Den halven van dien *, op 'r gewichte van acht
ende twaelf.
- Enghelchen , ter remedie van vier an, tot
xvij uyv.
Den
Spaencben
Reael
van
achten,
op
t ghe
de uytgegeven al worden , 0 den

Silvere Munte , die ontangen en

gewichte ende ter remedie als n

elcken penninck taet.

ens

En Nederlantcben Rijcxdaelder,midtl

wichte van {ventbien Enghelchen xxv. a

en,ter remedie van acht almtor ij g. vij .
Den halven van dien , 0 't gewichte van acht

Engelchen xxviij . a en,ter remedie van es'

aen. tot
j uld. iijz (i.
de vereenic hdc Nederlanden,daer van de De vierendeelen ende achtie de en gewich
tich zijnde. naer advenant.
gueren inden jaere ihien-hondert ee
in druckc zijn uytgegevenxnde geen ande Den Zeeuchen daler , op t gewichte van der
gaders die gemnnr in t Rijck, ende in

thien Enghelchen-xiiij. alen , ter remedie

re op het gewic te van achthien engelchen
van es aen, tot . j guld. x t.
acht-ende-twintich aen . ende ter remedie
van acht aen, rot ij guld. viij t. De mindere gbedeelten van dien , naet adveu
nant.
Den halven Rijcxdaelder , op t gewichte van
negen engelchen veerthien alen , ter reme Den Vriechen ilveren gulden, opt ghewich
te van twaelf
EnaIanot
lchen, ende
een half,
die van es ain, tot
j guld. 'iiij t.
remedie
van es
- j guld.
viij tet
il. .
Den Philippus Daelder ende ilveren Neder
lantihen Reuel, 0 t ghewichte van xxij. Don halven van dien ., op ! ghewichte van es
Enghelchen acht alen, ter remedie van vier
enghelcben xiij. a eb, ter remedie van acht
ain, tot

ij guld. xij i'.

Den halven Philips daelder , ende halven Ne

derlandtchen Reael, midtgaders den pen

aen, tot

xiiij .

Den Frane'k van'Vranckrijck, op 't ghewichte

van negen Enghelchen vier aen, ter reme

die van {cs aim,t0t - - jguld. ji'.
ningb ghemunt by den Hertoge van Alen
gon, op 't ghewichte van xj. engelchen es Den halven van dien, op \ ghewichte van vier
Engelchen xviij. aen, ter remedie van drie
_ ende een balfaen , ter remedie vanes aen,
aen, tot
x t. viij pen.
tot
- "
j guld. vj it.
De vi'fde gedeelren vanden voorz Philippus De quartz d'Ecus, oft vierendeelen van Crocs
nen,0p t gewichte van es Enghelidieii es
dae der , midts dat de elve niet en zijn ge
aen,ter remedie van vier aen, rot - xvj r.
chroyt, rot
x iuy.
De thiende ende minder gedeelten naet advei De Teroenen van Vranckrijck,0p ': gewichte
van es Enghelichen , ter remedie van vier
nant.
ain, tot
xv :.
Den Silveren Carolus gulden, t ghewichte
van veerthien En helcheniizrtich aen,ter Den nieuwen Nederlandihen thien uyvers
penningh by ons geordonneert inden jaere
remedie van is a en, tot - jguld. xv t.
1606. zijnde conform beyde in ghewichte
Den Hollandtchen daler metten Leeuwe. en
ende alloye den nieuwen Schellingh van
de die in de andere repedive Provintien
Groot Brittannien. op \ geWichte van drie
op den elven voet gelagen zijn op t ghe
engelchen xxviij.aen, ter remedie van drie
wichte van achthien Engelchen, ter reme
aen,tot
:: uyv
die van acht an, tot - j guld. xviij .
Den halven van dien op t ghewichte van ne Den Enghelchen Schellinck , ende die van
(Scoot Brittanniemop : gewichte van drie
ghen Engelchen ,ter remedie van es ain,
enghelchen xxviij. ain , ter remedie van _
tot
xix uyv.
drie a_en. rot
): tuyvers.
Den Staten daler , op r ghewichte van twin De
halve.
vierendeelen,
ende
minder
ghedeel
rich Engelhen, ter remedie van acht aen,
ren , Midtgaders de derdendeelen vanden
tot
ij guld. ij .
ilven Schellinck genaemt a Great, Zijnde
Den halven Staten daler , op 't ghewichte van
ongechroyr, naet advenant.
thien Engelchen , ter remedie van es aen,
tot

j guld. i il:. Den nieuwen Silveren Penninck vanden

LLL 3

Eettz

86

Placcaten van de Munte.

ren gheroert hooger te ontanghen ote n t te

wegende es engelln, ter remedie van vier geven dan hier boven gepeci ceert is ,a wa
aen, tot
xv uyvers. ren de llv'e hier wederomme van woorde te
Den enckelen Reael vanden voornoemden woorde geinereert.
EertzHertoge wegende twee engelen,ter
Ende op dat niemandt hier van en hebbe te
remedie van twee aen. tot - v uy. pretenderen eenigegnorantie. Veroecken,
Den halven van dien naer advenant tot
ende ontbieden daerom alle Overheden , Ma
Eettzhertoch Alberrus van drie Realen,

ij uy. viij pen.

Den Schellinck tot
vj t.
Den halven Schellinck tot
iij t.
Het twinrichte deel vanden Silveten Neder

lantch Reael genaemt Stoters. ij t.viij .

De dubbelde Groeninger Flabben tot viij t.
De enckele Flabben tot
iiij t.
Den dubbelden Stuyver tot
ij r.

giraten , Ocieten ende juicieten binncn

dee geunieetde Provintien, die het eenchins

aengaen mach , dat y dee onie Ordonnantie

alomme doen vetkondi hen . uytroepen ende

publiceren , daermen g ewoonlijck is uytroe
pinge ende publicatie te doen , Procederende

jegens den overtreders van dien cotte penen

in onn principalen Placcate vanden xxj".
Den enckelen Stuyver inde Provinciale Mun Martii ehien- ondert es begre n , onder
ten geagen, tot
] t. eenich faveur, gune ote dimu atie ,dewij
Den hilven Stuyver tot - viij penningen. le t elve voor den dien vanden Lande ende
Den onden Brabantchen Stuyvetj :. viij pen. t projt vande Gemeente alo is bevonden te
behooren. Aldus gedaen ende gearreeert ter
vergaderinge van e Hoochghemelte Heeren
Blijvende in vigeut die penen by den voorz Staten Generael . In s Graven-Hagbe o den
Placcate Vanden jaere ehien-honderdt ende eeren ]ulii , Anno 1610. Was gepatapg CClT'
{cile geatueert jegensde Contraventeuts van [. wn Oldmbamevelt v. Onder ondt , Ter

Den halven van dien tot

een blanck.

het lde , ende alle de pointen van t Voorz Ordonnantie vande Hoochghemelte Heeren
Staten Generael.
worden gealtereert.
Geteeckent
Ende irllen de voorz penen adt grijpen
,ende ge-executeett word,jegens die gene die
C. Ann.
hen vervotderen ullen die penningen hier vo
Placcaet die by dele onle Ordonnantie niet en

Placcaet , S00 opten cour wn t Qelt , al: opte Tolitie , be

trende a'e Munte , ende Muntacb , Midtgaderr 'tuckvandm Wzl, ende

Wzlaerr, Sabry-dm, (da.

Dm 6 Iulii 1610.

E Staten Generael der Vereenigde Ne

derlanden. A !. s o o omme te vooren
op de ongeregeltheydt in 't uckVandet Mun
te ende Munt-iagh ; midtgaders dopeyge
ringhe vanden gelde binnen dee Vereenighde

de dicipline betteende d'exercitie vander

Munte ende Munt-agh , mitgaders 't uck
vanden Wiele ende Wielaers , Scheyders ,
Aneurs , Goudt- ende Silvermeden , ende

andere: In welcke alle als lidcmaten het uck

vander Munte verpreyt ende u tgbedeylt is.
de de invoeringhe van divetche Goude ende S O O IS T , dat Wy de Voor z aecke over
Silvere penningen , buyten dce Vereenighde gemerckt , Hebben naer voorgaende advijen
Nederlanden ghellagen , in dee Landen ghe ende diverche communicatien gehadt met de
bracht , ende tot hoogeren prije uytgegeven , Genetael-meeets vander Munte , gheordon

-Nederlanden.gecaueert deur d'Ootlo e , en

dan die rechte waerde der elver , midtgaders neert ende gheatueert, ordonneren ende a

deut de groote ongeregeltheydt van 't Munt

tueren by deen 't gene hier nae volght.

werck : Alle 't welcke verootlaeckt heet , het

onbehoorlijck opwielen van oede er1 etc
Nden ee'ren, Omme te voorien jegens de
ke pecien van gelde, die in an ere wacke en
Munt-verVallchinge,Conte'rfeytinge, ende
de nytbeemche , oock eeni e ghecontereyte Hegemunterye voren ghetoett. by de welcke
ende vervallchte Goude en e Silvere pennin alle goede ende ercke Munte wordt gbecon

gen zijn geconvetteett, tot groote chade ende iimeert,ende in quader ende nooder gettan
intete vande ghemeene welvaert deerLan formeerc; midtgadets je ens allen particulie
den, ende de goede Ingheerenen van idien:
Ende daeromme hooghnoodigh is , eein gene ten Muntagh , buyten en algemeynen voet
deet Ordonnantie: Hebben geordonneert en
rale ordre te maecken, niet alleen op den cours

de verklaert , ordonneren ende verklaren by

yanden ghelde , maer oock op de politic en

deen , dat van nu voortaene alle vervalchin

87

Placcaten van de Munte.

ge, contereytinge ,'t zy van vreemde Konitz
en,Ptincen , Voren ende Heeren , ofte van

Den halven gouden Nederlandthen Rijder

van 49 ucken ende drie dettiene deelen

et Landen Munte . Heghemunteryc , ende

in t marck,tot
-v. guld. vj. .
anderints partculeren Muntach , buyten Den gouden Rcael van 46 ucken int marck,
den voet deir jegenwoordiger Ordonnantie,
tot
vj. guld. ij. .
heacht
ende
ghebonden
al
worden
van
ghe
Den
halven
gond
Reael
van
70
tucken ende
]izjcken natuyre ende ween, als Muntzverval
een acbtte deel in "\ marck, tor iij. g. j. t.
finghe. Ende dat over ulcks de particuliere Den gouden Keyers gulden van 84 tucken
Mutu:-meeers , Wardeyns , Aayeuts , Yer

nyders , Muntz-gheellen ende andere onder

iwinders van djen , Coopluyden , Leeveraets ,

ende alle andere op odanih muntwerck ban

in 't marck, tot

ij guld.

De Franhe Croonen van 72 tucken in t

marck , midtgaders dn Nederlandtcben

Croon van 71 ucken ende drie uart in'c

delende, iillen worden ge rat metter doodt,

marck, tot
- iij. gu] . xiiij. t.
ende concatie van goederen , daer conca Den gouden Leeuw van 59 tuck int marck,

tie in odanigen delie plaete heet. Confor

tor
-
iiij. guld. xij.t.
mclijck den becbreven ende repeive Land Den Bourgoenizhen Rijder van 70 iucken in
rechten, in cas van valche Munte , niet regen
: marck, tot
iiij. guld.
aende eenigh articulier Q&roy , Conent, 't Gulde Vlies van 54. tucken ende een half
Ordonnantie o e Previlegie , oo den elven
in t marck , tot
v. guld. iij. i'.
by eenighe particuliere Staten deir geunieer Den Andries gulden van 74. ucke in't marck,
de Provintien ofte Steden , der elver Colle
tot

ij. guld. xin. t.

gien,Magi\craten, ote andere gegeven moch

Den Wilhelmus Schildt van 72 ucken in t

ten zijn. Alle welcke wy by gbemeene advijie

marck, tot
-. ij. guld.
verklaert hebben, ende vetklaren by deen,nul t Schuytge van 73 tucken in 't marck , tot
ende van onwaerden, als tenderende tot ruyne
iij.guld. xij. .
Den Philippns gulden van 74 {tucken in 't
ende onderganck vanden Lande.
marck, tot
ij. guld. :. fr;
I I.
Verklarende daer beneens dar alle die e Den Philippns Clinckert van 76 ucken in 'I:
marck,tot
ij. guld. iij..
ne die tot: ulclrs haer conent begheven, o te
eti ende gelegentheyt ver cent illlen heb Den grooten Cruyiet van Portugael van 7
ucken in t marck,tot - xl. guld. v. .
n, ofdaer van eenigbints geproteert. ge
houden ende beach: illen zijn , als toeaen 't Piolet van Spangen van vieren van 18
ncken in ': marck, tot - xiiij. guld.ix-t.
ders ende me epleghers van de vootz delic
ten : Ende dat aenondt ende onder vertrock t Dubbelt Piolet van Spangien van 36 uc
kenin "\ marck , tot - vij. guld. iiij. .
teghens oodanighe repetivelick {al worden
geptocedeert , tot apprehentie ende candem Het enckel Piolet van Spangien van 72 uc
ken in t marck,tot - iij. guld- xij. (i.
natie in lyve ende goederenmte anderints by
citatie peronele ende by noncomparitie , tot t Dubbelt Piolet van Italien van 36 ucken
in t marck, tot

vij. guld. j. .
banniement uyt alle de Cheunieerde Provin
tien , ende coniatie vande goederen , daer Het enckel Piolet van italien van 72 ucken

concatie in ulcke deliden plaeti heet als

voren.

in t marck . tor
iij. guld. 11. .
Den grooten Read van Ooenrijck van 16
ucken ende een half in \ marck, tot

Ende ullen van nu voortaen alle Gou

xvi" . guld. ij. il.

de ende Silvere pecien moeten ontfangen De halve ende vierendeelen der L-lver naer ad
ende uyt egheven worden precielijck ten
venant.
'
prije en e op de remedien als hier nae Den dubbelenDncaet van Spangen met twee
vo ght : te weren,
hoofd van 3 ; uck int marck,tot viij-g.
Den enckelen Ducaet van Spangien , mitga
ders den Ducaet van Hongaricn . ende die
' Goude Munte.

ghemunt in t Rijck , van 70 uclren in 't

.En dubbelen Nederlandtchen Ducaet

van 3; ucken in "\ Troyhe Neder

landthe marck, tot
viij.guld.
Den enckelen Nederlandthen Ducaet mette
Letteren van 70 ucken in t voorz marck,
tot
iiij. guld.

Den grooten Nederlandtchen gouden Rijder

van 24 ucken ende acht dertiene deelen
in't marck, rot
g
:. guld. xij. &.

marck , met oock den Hollandtchen Du

caet,tot
iiij. ulden.
De dubbelde Ducaten met twee Hoo den in
de repeive Nederlanden gheaghen van
3; ucken in't marck,rot - vij.gul.xix..
De enckele Ducaten met twee hOoden inde
repetive Nederlanden gheiaghen van 71
ucken in t marck,tot - iij. gu]. xviijJ;
Den gouden Cailiaen van 53 ucken ende
een

Placcaten van de Munte.

88

een half in't marck, tot - v. guld. v. . De Schot Ryders, ende de Schot Angelo:;
ten metten cepter ende waerde kruywijs
DCn Croon van Portugael metten korte' kruy
over den anderen van 48 ncken int marc,
ce van 70 uck int marck,tot iij.g.xvj. .
tot
v. guld. viij. (.
De Croon van Portugael metten langen kruy
ce van 70 ucken int marc,tot iij,g.xiiij.. Den Vlaemchen Nobel , oo wel den Onden
als de nieuwe , heduerende de Oorloghen
Den dubbelen Dncaet van italien van 3 6 iuc
ken n t marck, tot - vij. gu]. xiiij. .
Den enckelen Dncaet van italien van 72. uc

gheaghen indie repeve vereenighde

Provintien van 36 ucken in ': marck , tot

ken in \ marck, tot

- iij-gul. xvij.t.
vij. gul. xj. .
Den Milreez van Portugael van 32 ucken in De halvevan dien , aloo de (elve eer ichaers
werde: bevond int gewichte,rot iij.g.xv..
't marck, tot
viij. guld. iij. il:.
Den halven Milreez van Portugael van 64. Den dubbelden gulden van cherlandt , ghe
ucken in : marck, tot - iiij. guld. }. &.
naemt Staten Croon van 81 ilucken ende
een halfn t marck,t0t - ij guld. xviij .
Den Gent-gulden van Duytant van 7; uc
ken in 't marck, tot
- ij. gu]. xviij-. Den nieuwen Gelderchen endeVriechen Rij
der van 72. ucken ende een achte deel
Den Davids gulden van Uytrecht van 76 (inc
in t marck , tot
iij guld. ix .
ken in 't marck,tor - ij. guld. viij. .
Den onden Gelderihen Rjder van 76 uc Den nieuwen penninck van Portugael metten
ken in t marck ,tot - ij. gold: iij-
cruyce van 20 ucken in t marck.zijnde de
Den Gulden van Campen, Dcventer en Swol,
8 vijdedeelen van een' Milreezmot xiij g.
van 76 ncken in 't marck, tot - ij-g.ij-t. Den halven van dien van 40 ucken in 'c

Den dubbelen Rooin-nobel van Enghelandt,

marck,zijnde de vier vijfdendeelen van een
geagen by de Coninghen Henrick , Edu
Milreez, tot
vi guld. :: (t.
wart , ende Coninginne Eliibeth van 16 r Vierendeel van dien van 80 ucken in 't
ucken in t marck, tot - xvij.gul.xij. .
marck, zijnde de twee vijfde declen van een
Den enckelen onden Rooen-nobel van Enge
Milreez, tot
iij %d. v t.
landt van 32. ucken in t niiarck , tot
Den dubbelden Dncaet vande Eertz- ertoge
viij. gui. xvj.-.
Albetrus van Ootenn'jck van 3; ncken
Den halven van dien naet advenant.
in \ marck, tot
viij gulden.
Demunt
nienwc
Rooe-nobelen
geagen
ende
e
Den
enckelen
Dncaet
van
de
elve
Eettz-Her.
inde voorz repedive Nederlandgen

toge van 70 tucken in r marck . tot iiij g.

van : ucken in t marck,tot viij .g.xvj.. De twee derdendeelen vanden elven dubbe
Den halven van dien , aloo de elve bevonden

len Dncaet van 47 tucken ende neghen

werden eer chaers in t ghewichte . rot

thiente declen in't marck,tot - v . vij t.
iiij. gu]. vij. il:. Het een dcrdendeel vanden voorz ubbelen
Den nieuwen dubbelden Roon-nobel van
Dncaet van 84. rucken in : marck , tot
Groot Brittannien van : 8 ucken in t
ij guld. xiij .
marck,tot
- xv. guld. xij. .
III.
Den enckele Rooin-nobel vanGroot Brittan
Alle welcke goude penning niet andersen
ni van 3 6 uck int marc,rot vij.g.xvj. .
ullen mog ewegen werden als elck met ha
Den halven van dien nae advenant.
Den Henricus Nobel van Enghelandt van 36 ren behoorlic en gewichte,ef1 dat het al moe
ucken in c marck, tot - vij. gu]. xvj. ten vooraen mette remedie van twee aen e
mcerder niet. Behoudelick dat de penningen
Den halven van dien nae advenant.
Den ouden Angheloth van Enghelandt van 48 van gout die aeende goet zijn van alloye,en
ucken in t marck, tot - v. gul. xvi'.. de zijnde te %ichc boven de voorz remedie ,

D Angeloth van Engelant-mette O int {dhip

van 4.8 ucken int marck,rot v.gui. xiij ..
Den Souverain gemnnr by Coninck Henrick
' van Engelandt van 2.0 ucken in 'tmarck,
midtgaders die "vanden Coninck Eduwar
dus. ende vande Coninginne Eliabeth van
22 ucken in 't marck, tot - xj. gn]. xvj..

De halve van die" na advenant,t0t v.g.xviij..

Den nieuwen Sonveran vanjacobus Coninck
van Groot Brittannien, genaetnt Unitvan

een , twee , ofte uyterlijcken drie aen onder

meer, nytgegeven ullen mogen werden, mits
betalende voor- elck aes eenen uyver . Alles
op de verbenrte van de elve penningen.

Silvere Munte , die ontfangen en-

de nytgegeven al worden , o den
gewichte ende ter remedie als n ens
elcken penninck taer.

24 ucken ende acht derthiene Rucker: D En Nederlantchen Rijcxdaelder,midtii

- x. gul. xij. .

gaders die gemnnr in 't Rijck, ende in

Den halven van dien van 4.9 ucken ende drie

derthiente declen int marciato: v-g-vj-.

in't marck, rot

de Veteenichde Nederlanden,daer van de

gueren inden ]aere hien-hondctt ee

in

89

Placcaten van de Munte.

in drucke zijn uytgegeven,ende geen ande Den Zeeuhen daler , cip t gewichre van der
thien engelchen xiiij. ain, ter remedie van

re op het gewichte van achthien engelchen

acht-endetwintich an , ende ter remedie

_
..
..
fes an.
]. gui. x. \i
ij. gu]. viij. . De mindere ghedeelten van dien , naer adve

van acht aln. tot

Den halven Rijexdaelder , op t gewichte van

nant.
Den
Vriechen ilveren gulden, op t gewich
negen engelchcn veerthien alen , ter reme
te van twaelfenghelchen ende een hal, ter
die van cs aen, tot
j. gui. iiij. .

Den Philippus Daelder ende ilveren Neder

remedie van es alen-

j. gu]. viij. .

lantchen Reael,op't gewichte van xxij. en Den halven van dien , 0p_ t ghewichtc van es
ghelcben xiij. aen , ter remedie van acht
Engbelchen acht aen, ter remedie van vier
aen,t0t
ij. gu]. xij. .
aen.
- xiiij. uy.
Den halven Philippus daler , ende halven Ne Den Franck van Vranckrijck, np 't ghewichte
derlandthen Reael, midtgaders den pen
van negen engelchen vier aen, ter remedie
ning gemunt by den Hertoge vanAlengon,
van es aen.
j. guld. j. &.
cp e gbewichte van xj. engelchen es ende Den halven van dien, op "\ ghewichte van vier
een halaen , ter remedie van es alien , tot
engelchen xviij . aen,ter remedie Van drye
al-n.
x. \uy. viij.pen.
j. gul.vj. .
De vjde gedeelten vanden voorz Philippus De quartz d Eus , ote vieren-deelen van

daelder , midts dat de elve niet en zijn ge

chroyt, tot
:. .
De thiende ende minder gedeclten naer adve

Croonen, op't gewichte van s engelchen

es aen, ter remedie van vier alien. - xvj. il.

De Teoenen van Vranckrijck , op t gewich

te van es enghelchen. ter remedie van vier

nanr.

Den Silvercn Carolus gulden , op t gewichte

acn.
xv. uy.
van Veerthien enghelchen dertich aen , ter Den nieuwen Nederlandtchen thien uyvers
remedie van es alien, tot - j. guld. xv. .

penninck by ons geordonneert in den jare

Den Hollantchen daler metten Leeuwe,ende

1606. zijnde conform beyde in hewichtc

ende alloye den nieuwen Sche linck van
groot Brittannien, op 't ghewithte van drie
enghelchen xxviij. a\n . ter remedie van
drie ain, tot
:. uyv.
DenEngelehen chcllinck,ende die van groot
Brittanmen op't ghewichte van drye en
cben xxviij.aen,,rer remedie van drie 2 en.

die in de andere'repeive Provintien op

den lven voet gela en zijn op t gewich
te van achthien eng chen,ter remedie van

acht aln.

j. gul. xviij. ,

Den halven van dien opt ' ewichte van negen

enghelchen , ter teme ie van izs aen , toc
'
xx. ll.

Den Staten daler, opt gewichte van twintigh

x. uyv.
enghelchen, ter remedie van achtaen, tot De halve,vieren-deelen , ende minder gcdeel
ij. guld. ii- o
tcn ; Midgaders de derden-deelen van den
Den halven Staten daler , op t ghewichte van
elven Schellinck gcnaemr Grant, zijnde
ongehroyt, naer adVenan't. '
thien engelchen , ter remedie van es ain,

tot
j. guld. j. . Den nieuwen ilveren penning vanden Eertzi
Den ilvcren Rijder van Ghelderlandt ende
hertoch Albertus van drie Realen, wegende
Vrieandt , op 't ghewichte van eventhien
es enghelhen ter remedie van vier aln,
enghelchen twintigh an, ter remedie van

tot

..

..

xv. .

acht aen, tot

ij. gui. ij. . Den enckelen Reael van den voornoemden
, Den halven van dien , op t gewichte van acht
Eertz-hertoge wegende twee engelen . ter
enghelihen xxvj. an , ter remedie van es

an, tot

remedie van twee aen, tot

v. uyv.

j. gu]. j. . Den halven van dien naeadvenant, tot ijz. .

Den Gbelderchen ende Uytrechtchen daler,

op t Wichte van ehien engelchen. ter

IlII.

teme ie van acht aen. - j. gui. xiiij. .

Ende o eenigbe der voorz Silvere pennin
Den halven van dien, op t gewichte van acht gen, lichterworden bevonden ende te excede
enghelchen , ter remedie van vier an. ren de voorz geconenteerde Remedie tot ee
,
xvij. uyv. nen ote uyterlijcken anderhalven engels toe,
Den Spaenchen Reael van achten , op "\ ghe
wichte van eventhien engellhen xxv. aen,
ter remedie van acht aen. - ij,gu].vij..
Den halven van dien , op t gewichte van acht
engelchen xxviij_ aen , ter remedie van s

l daer voren worden betaelt, van elck aeken

anderhalven penninck Hollandts , doende de

xvj. der eIVer penningen eenen uyver: Ende

oo verre eenigbe der voorz Silvere pecien

uamen te excederen boven de voorz gecon

aenj. gul- 'ijZ. . enteerde Remedien,meer als andethalven en
De vierendeelen ende achte deelen gewich ! gelche, Wy hebben alle dc elve verklaert,en1
\ de verkleren by deen voor billoen.
tigh zijnde, naer advenant.
MMM

Aen

90

Placcaten van de Munte.

gelijcke , ingrlijcks de Teoenen van Loreyi

VI

Aengaende de Payementen , Naet dien de nen. Switerlandt ende Milanen, met oock de
Provintien met diverche oorten der elver Teoen van Portugael,alle italiaeniche wit
eer zijn vervult . oock eenige der {elver over te Munte, de penninghen van Camericq ende

mits hare chaerheyt in't gewichtex wack LUdqu , ende alle andere Goude ende Silvere
heyt inden alloye,wel behoorden voor billoen penninF die hier voren niet zijn verklaert,de
verklaert te word, nochta ns orn de chade der wijle a le de elve pecien hier te Lande zijnde,
Gemeente te vethoeden,ullen de Payementen bevonden worden eendeels er pechroyt efi .
inde Geunieerde Provintien ghelagen , ulcks

gemindert in gewichte, ende een deels o ver

die hier achter beneens de andere gevalueer valcht by nacontereyfinge, dat onmogelijck

de penningen in drucke geelt ende gheifiu

reert zijn, ofnoch ullen worden. b provi ie,
ende tot anders by ons daer inne al worden
voorien alomme getollereert worden ten e
woonlijcken prij e , daer op de elve zijn g e

hebben alle de elve verklaert voor billoen, en

agen, als namentlick:

mede van nieuws verbieden ende voor billoen

verklaren,alle Tirolche ende andere gedmck

Den Schellinck, tot

is die goede ende oprechte uyt de gheconter

eyte ende vervalchte te ondercheyden , Wy
de verbieden alle de elve tontfangen ofte uyt
te geven, tot wat prije datret zy , Gelijck wy

vj. . te daelders in conotmit van onen voorgaen

Den halven Schellinck, tot

iij. . den Placcare den xxiiij'Junii 1603. gea-ema
Het twintiche deel vanden Silveren Neder neert , houdende 't elve Placcaet als hier inne

landtihen Reael ghenaemt Stooters

geinereert by deen,als mede alle kleyne paye

ij. &. viij. pen. menten buyten dee Gheunieerde Provintien,

Die dubbelde Gtoeninget Flabben, tot viij.. ende voornamentlijck de nieuwe uyvers bin
De enckele Flabben, tot
iiij. . nen Roeremondc in Gelderlant.ende de nieu
Den dubbelden uyver, tot
ij. i. we halve uyvers tot Emmetick inden . Lande Den enckelen iluyver inde Provinciale Mun van Cleefgeagen,egeene van dien uytgeon
ten gelagen, tot
j. uyv. dert : Laende alle de elve, Midtgaders alle
Den halven uyver, tot - viij. penningen. Peneden, gebroocken , gewachen, ende ge
Den ouden Brabantihen uyver j..vii'.pen. chtoyden,gelapte,genagelde penningenpfte

Den halven van dien, tot

-.

een bianck . anderins hate behoorlicke gewichte niet hou

dende, binnen een maent na de Publicatie van

V I.
Sonder dat van nu voortaen , een e paye
ment in een e Munten binnen de er Geu
nieerdirien meet ullen worden ghe
maeckr,maer alle de empels daer van ingeto
gen ullen worden ende blijven.
V I I.

deen inde Wiel gedragen te worden,alwaet

de rechte waerde van de elve (al worden be
raelt, volgende de Caerren ende Manualen,tot

dien
eyn Wielaets
e den glieauthoriieerde
Wielbanc i
ken ende
gedaen leveren.
X

Welvertaende datm' in betalinge van koop

Verbiedende ende interdicerende allen en
van Gronden,van Erven,Huyn ende aon de eenen yeghelicken, voorts aen te doen ofte
ghe'van Renten,midtgaders in betalingc van te maecken eenghe particulier Ordonnantien
Coo manchappen,excederende in een partije ofte permien op den cours vanden ghelde,
hon ett guldens, niet meet ghehouden lal we t zy by openbaer ofte heymelick gebothende
en te ontfanghen , in Schellingen ofte minder beve], aen eenighe Ontfanghers ote andere te
doen in wat manieren datret zy, Op pene van
payemente. dan den thienden penninck

duyient gouden Nederlandtche Ducaten, Te

V I I [.
Ende aloo dagelicks met gtoote menichre verbeuren by den Conrravenreurs, ten behou
nyt andereLa nden worden gebracht diverche ve vande gemeene ake.
ecien van payementen. als oude Brabantche
X ].
Verbieden oock allen Ocieren van ont
[i)uyvers ende halven van dien, hier vorens ge
tollereert ten prije van drie %rooten ende an ,o van Oorloge,als andere vande Gemee
blancken. Son verbieden \vy we expreelijck ne ken , oodanich beve] oft geboth by Wien
by deen,eenge der vootz payementen in de ote in wat manieren het gegeven mochte zijn,
le Landen te brengen in eeniger manieren bo te obedieren oce achterVOlghen, op pene van
ven het pondt Vlaems dat den teyenden man privatie van hare otien,ende voorts op arbi
tor ijn geriefin bore al mogen hebben , Op trale corretie,onder dat y hen ullen 111 en
de verbeurte der elver payementen , metter excuiren met den elven bevclen ende go
dubbelt van dien, ende arbitrale corredie.
I X.

den , Willende dee one Ordonnantie in allen

gheoberveert ende onderhouden te worden,
Ende aen aende de andere Silvere Munte, ondet inbteck, conniventie,ofte dimulatie,
als Franihe iiiins,douains ende andere dier Op pene hier boven ende naer verklaert.

_Verbie:

Placcaten van de Munte.

X i \.

9[
en geordonneert is, opte verbenrte vande el

Verbieden voorts ende interdiceren eenen ve penningen , ofte de waerde van dien, inge
,yegelijckenge onrangen ote uyt te geven ee valle t eyt niet tet vercbcr daer ontdeckt

nighe andere Goude ofre Silvere Munte ote werde , ende boven dicn op de pene van thien
payement hier voren niet verklaert , noch tot goudcn Nederlantche Ducaten voor d'eere
riji geelt, ende daer van de guren met reye,voor de tweede reye dubbelt, ende voor
grucke gheilelt ullen zijn , van wat Princen, de derde rcy twee dubbelt van dien , ende

Heeren , Landen , ore Steden de el ve mogen

Ween , Alles opte verbenrte van de elve pen
ningen ote de waerde van dien , ingevalle het
eyt niet ter vercher daer ontdeckt en worde.
ende daer-enboven op de pene van twee gou
dcn Nederlandtche Ducaten , op elcken pen
ninck ter contrarie van deen ghepreenteerr,

boven dien , o arbitrale corredie nae de qua_

liteyt vanden elitc.
X V I.

Ende veraen wy de elve verbenrten ende

penen plaets te hebben,oo wel opten Ontfan
ger als nytgever, ten ware een van beyden rer
ont na d ontange oi uytgeve hem preen
teerde aenden Ocier denunchierende 't elve
ai&,in welcke gevalle den denunchianr,hy zy
uytgcver ofte Ontfanger , l vry e qui' \ zijn

uytge even ote ontangen , Ende dit oo wel

tot la e vandenOntanger als uytgevet voor
d'eere reye , voor de tweede reye het dub
belt , ende voor de derde reye tWee dubbelt vande voorz verbenrte ende pene,ende oven
van dien, ende boven deen gebannen, ofte ar

dien genieten her dcrdendeel vande (elve ver

benrte ofte breucke.

X V i I.
X I I ].
'
Verbieden
ende
interdiceren oock wel ex
Ordonncrende allen Ocieren re doen haer
pteelijck,
dat
niemant
voortaen hem en ver
uyrere debvoir, omme te acbterhalen de cet
vordere
.
re
koopen
ofte
verkoopen eeni her
e autheurs ende invoerdets vande verbodcn
hande
waren
ote
Coopmanchappen
, ge t op
enningen, Ende omme daer toe te kommen,
Wiel
ofte
Intere
te
geven
ofte
nemen,nieu
ullen de elve Ocieten ernelick inquireren
aenden ghenen onder Welcken odanige (Pen We Renren te koopen ofte verkoopenpte ee
ninghen bevonden ullen zijn , van wien y de nichmts re handelen ofte contraderen dan op
elve onrfanghen hebben, ende oo voorts van ende volgende den rijs vanden gelde by dele
peroone tot peroone , procederende torte one permie geeli ende geordonneertppte
voOrz eere invoerders: Willende in dien gc verbenrte van vijtich Nederlandtcbe Duca-'
valle, dat die gene die aloo haren Autheut ul ten, ende e een Recht op allcke Contrada;
len weten re nomtneren , vry ende quijt ghe gedaen te ullen mogen worden.
)( V 1 l I.
houden worden vande voorz verbenrte ende

bitralijck geraft re worden.

Welveraende dat inde ipnlatie vande

loinge
van nieuwe Renten', beproocken ia!
ven die vootz pene gebannen worden uyt alle

pene , ende l de voorz eere inVoerder bo

de voorz Provintien.

mogen Worden , dat die betalinge (al moghen

ge chieden met alulcke penningen als ten da

ENde dewijle dagelijcks Vele Coopluyden, ge vande longe gepermitteert illen ween.
Caers , ende alle andere de pecien van
Ndc amme re voorkommen'ende bele:
Goude, by deen gbepermitreert, w hen mer
ten bet groot abn s ende bedroch gemm
drie aim jegens alle Ordre ende reg
mitteert by vercheycien Coopluyden eri Wii:

X ll [ I.
ilaers in't opdringen ende \leyger van ekere
Verbieden allen, ende eenen yegelijck wel eci van elde, onder 'r pretext ende decxel
expreelijck, alle Goude penningen, by deen dirt y de lve nootelijck moeten hebben rot
epermirteerrmier anders te wege' als elcx mer exyeditie van bare handelinge ende cracque
Eaer behoorlijck gewichte , e dattet al voor mette Coopluyden van andere narien , Maer
aen mette remedie van twee an e mcerder inder waerheyt Om mits de elve rijine ende
niet, Behoudelik dat de penning' van" gout die ileygeringe te coneqneren bet midde vande
gaeende goet zijn van alloy,e zijnde te licht lnwielinghe van allerhande pecen , doende
bov de voorz Remedie eemtwee,ofte uyter de elve converteren in dvoor z opgedongen
likdre alen onder meer,uyrg ev' ull mo penningen waer inne mer er roote ongerej
g word,rnits betalende voor e ck aes ee uy geltheyc tot noch toe gehande t is gewec,
ver,Alles op verbenrte vande elve penningen.
X I X.
800 i dar wy verbieden ende interdiceren

Ende aengaende de penningen van Goude eenen yegelijcken. te koopen ote verkoopen,
ende Silvere , by dee Ordon nanrie tot prij permuteren ote mangelen eenige jzecien van
geelr,Verbeden ende interdiceren eenen ye gelde,by de epermitreert. gevende ofte nei
gelicken de elve te preinteren , nyt te geven mende opt e v eenige winempgelt oftoe
ore _ontfangen tot hoogeren prije dan in de bare,in wat manieren oonder war decxel het
MMM :

zy,

9;

Placcaten van de Munte.

zy, op de elve verbeurte ende peynen oo hier gemunt,in Mae, Cendreen, ofteGrenaillien,
tor hooger prijs dan volgens den voet deerje
elve tot hooger prije ontfangen ote uytghe genwaordiger Ordonnantiepp pene van con.
ven , Behalven dat den geauthorierden Wi catie der voorz materialen , ofte de waer-de
l-bancken ende geworen Wielaers geoor van dien,ingevalle t feyt niet ter vercher daet
loot ende toegelaten wort , den Coop uyden ontdeckt en ware, ende daer-enboven _t vier
ulcks van doen hebbende te gerieven met al vout vande waerde van dien , oo Wel ten lae
lerhande ende odanighe gevalueerde pecien vanden Cooper als verkooper Voor d' eere
van Goude ende Silvere penningen , als de el reye, ende voor de tweede reyle op ghelijcke
ve tot hare negocie ende Coophandel van do peynen, ende daeren-bovcn uyte Geunieerde
ullen hebben. Mette welcke e met geene an Provintien gebannen, ote andermts arbitra
dere de VoorzCoopluyd dien aengaende ul lick gerat te word naer exigentie der ak'.
len mogen handelemende daer vooren ulcken
X X lll.
Verbieden voorrs ende interdiceren wel ex
opgelt ofte toebate geven , als yluyden mette
voorz VVielbancken ofte VVielaets iillen preelijck , allen ende eenen yeghelijcken te
overkomen , ende veracCQrderen . mitsdat de voeren, dragen, enden, doen Voeren , dragen,
elve toebate niet en excedeten den prijs de ofte enden, uyt de voorz Provintien , eeni e
voorz VVielbancken ende VVielaers by Gouden ofte Silvere materialen : zy in M e,
heurlieder inruien geaccordeert, op peyne Lingote , Cendreen , Grenaillien . ote andere
vooren verklaert zijn, jegens den gener: die de

als voren.

bequaem om Munte daer van te laen, ofte ee

nige Goude ofte Silvere penningen , by deen

X X.
Verbieden van gelijcken eenige penning te Place-ate gevalueert, o eenige vreemde Mun

bicquetteren , omme alo de ware uyt de lich ten, op de vetbeurre al; voren.
_

ten te cheyd, de lichte uyt te gev,ende met

X X I I I [.

In Welcke nen wy oock veraen vervall

te ware ijn projt te do, op pene als voren.
te ween alle ie ghene 't zy Boden,Schippers,
Ndc; aloo vercheyden VVielaets ende Schuytvoerders,Fa&eurs,Maeckelaers, Pont
, andere , hun daghelieks onderwinden der gaerders , ende alle andere die tot den voorz
Coopluyden geldt , ote Cae te bewaren, en
tranporte ofte vervoeringe helpen aeren.
hacr chulden 't zy by agnatien,Wiel-brie ofte eenichnts favorieren ullen , al waer t
ven, overwijin en, ende andermts te ontfan dat hem de penninghen ote oe. niet toe en
gen, ende der {fivet hulden wederom te be behoorde. Ende indien ij- de voorz boeten
calen,daer onder groot bedroch is lhuylende, ende amenden niet en mochten betalen, ullen
met uytweghen vande ware Goude ende Sil aenden lijve 'gherat worden nae ghelegent
vere penninge_n,_ende de llve op verboden en lieyt van laecken.
de andere Munten te ynden , omme gecon
X
X
V.
verteert te Worden in nieuwe valizhe ende ari-,
mede alle nieuwe penningen in
dere opgedronghen penningen, endede lichte oteVerbieden
buyten de Gheunieerde Provintien,be
wederornme onder deGemeynte uyt te geven. neden den voet deerj nwoordiger Ordon-
nantie gheaghen , in e voorz Provintien te
Soo i dat wy daeromme verbieden allen brengen, ofte uyt te geven, op pene als voren.
. VVielaers van nu voortaen geen Coo lu d
XXV

geldt ote Ca te bewaten, ofte voor e elve

Ende
by
alo
verre,eenige
Trefriers,
On t
van yemanr anders elt te ontfangen ofte uyt angers , Rentmeeerspfte andere compmble
te geven, t zy by a ignatien, VVielbrieven,

o'verwijing by monde ofte anderints, direc

telick ote indiretelick, opte vetbeurre vande
elve penningen , die in manieren voori-x ont
fan hen ote uytghegheven ullen zijn, d'eene
hcl \ tot lae vanden VVielaer, ende d'ander
helft tot lae vanden Coopman, Caer , ote
andere die t lllen doen ofte laten gechien.
Ndc aengeien dat den rijs vander Mun

Ocieren , ofte hate dienaren hnn oo verre

uamen te vergeten, dat y bevonden Worden

de poinden voren verhaelt , ghetrangreeert
te hebben ,}t zy in t uytgeven oo wel van de'
pecien by dee Ordonnantie niet ghepermit
teert, als den geihroyden, geneden, ghewa
(Zhen, ebroocken,gelapten, enagelden,0te
anderlis te.]icht zijnde,ofte e gepermitt'eer
de tot hooger prije uyt tegheven ote ontfan

te , s het princi ale ondament vander gen, dan by dee Ordonnantie \erklaert :Or-.
evaluatien ende onderhoudenie der elver.
donneren ende atueren ', dat de elve alle de
boeten voren verhaelt, endenocb te verhalen,
X X I I.
800 verbieden wy wel expreelijck , dac repeiVelicken dubbel ullen betalen , ende
niemandt hem voortaen en vervordere te koo boven dien ghe riveert zijn van hai-e ocien,
pen ofte verkoopen , eenigbe materialen ofte inder voeghen diane: eyt geverieert zijnde,
d =
pecien van Gant ofte Silver, gemunt ofte on de elve impetrabel llen zijn.
En e

Placcaten van de Munte.

X X V I \.
Ende ullen alle de voorz comptable O
ciers , oo generael als particulier , ghehouden
zijn elckeen van dee Ordonnantien . mette

93

vorens gecaueert zijn gewee by vercheyden

ende onghelijckmati en Muntilach in yeder
Provincie particulier ick ende byonder ghe
excrceert,ende voorts den aet vander Munte

ghedruckte gueten , altij dts op heur-lieder te verckeren. ende conrver in haer geheel.
Comptoiren te hebben , op de verbeurte van

thien Nederlandthe Duc-aten . oo dickwils

X )( Xl [ ].

Hebben geatreeert ende beiioten, beiluy

als yluyden onder de elve in heur Compto ten ende arreeren midts deen , de pointen
ende articulen hier naer volgende : willende
ren bevonden ullen worden.
dat de elve Eeneralijck, eenpaerlijck, ende ge

X X V [ l [.

Voorts meet verbieden wy eenen yegelick, lijckormig

ullen adt grijpen in alle de

eenige goude oft ilvere penning te ichroy, voorz Prov intien , inder eenige veranderin'
nydenpft wachen met ercke wateren,Ch1 ge, limitatie, ofte retindie.
*
ment,ote anderrts te licgen, olztedvetbeur
" ' oer, XXlX.
aer con carie a \ gri'jp \.
tevanhjfeng

X X X I [ l l.

te he ben , ia] verbeuren voor elcken pen

nen Yit-nij er , zijnde alle verbonden by o

'

Namentlick . dat alle cle gheauthorieerde

Munt-plaeten deer Provintien ende yeder
Ende oo yemand bevonden word eenighe van dien,ullen moeten bedient Worden by ee
Goude enningen geoudeert, vetgult,gelapt, nen particulieren Muntmeeter , een VVaer
gena e t , ofte in eeniger manieren verwaert deyn.een Aa eur ote Proemeeer,ende ee

ninck,vijf-en-twingichNderlandche Ducat. lemnelen eede , tot obervatie deer jeghen

woordige Ordonnantie,ende voorien met be
Ordonnetende allen ende eenen yegelicken, hoorlijcke intutie , by ons opte voorz re
oet ende (charp toeicht te nemen,0p de gene petive Ampten neens deen ghearreeert
ie alulcke gechroyde,ote anderiints vercor ende beiloten , ende die alnoch nae gele ent
tc penningen ullen willen preenteren, e die heydt van aecken gearreeett ende be oten
aen te brengen e denunchieten aen den O ullen mogen worden.
cier, omme gerat te worden naer behooren.
X X X V.

Tot alle welcke ocien. o van generael als

XXX [ .

Bevelende ingelijcks allen Ocieren dat y particulier Meeets , VVardeyns , Ayeurs,

hen wel ernlelijck informerenjegens diegene Yernijders,VVerck- ende Munrs-geell wy
die ghecbtoyde ote valiche Munte aen ofte veraen- dat niet en ullen gmdmitteert wor
uyt beven ,ornme te raen naer heurluyder den,eenige petoonen Fedient oite geaeert
Ver iene,onder eenige dimulatie ofte ver hebbende , in Wat qua iteyt het zy . op eenige
drach.
_

_
X X X I I.

Hagemunte , ote ten elven plaetn gelevert,

_
_

ghehandelt , o ghefrequenteert hebbende ,

nochte oock eenige ander, t en zy voor a] en
klaert, bedeelt ullen worden , het een derden dd by vooraende examinatien ende onder
deel ten rojte vande ghemeene ake,dander oeckinghe yden Generaels vander Munte
(ladenKee] ten proijte vanden aenbrengher, hier op te doen , gebleken zi'nde van bare ex
ende het derde derden-deel tot projtevanden petientie,nutheyr,ende uintheyt in deen.
Alle Welcke penen ende amenden voren ver

Ocier, die de cal-angie ende executie do' fa]:

X X X V [.

Ten ware die vootz vetbeurten , penen ende

Ende of'r gebeurde dat by i1rreptie eenige
amenden,excedeerden de omme van vijduy Commie contrarie van deen gheobtineert
int guldens,in welcken gevalle deene helft ] worde,wy verklaren de elve mits deen nul e
komen tot rojte vande gemeene ake, Ende van onwaerd,veroeckende e ordonnerende
dander bel \ il bedeelt worden aenden O tepevelick den State vande Provintien.has
cier ende aenbrenget by gelijcke portien,Wil te Gecommitteerde Raden,ende Gede uteer
lende ende ordonnerende tot de voorz penen de Staten,ende alle andere Ocieren, die ind'e
geproedeert te hebben ommierlijckde plano repeive Provintien gewoone zijn oodani
ende onder gure van Proces, e opten prou
n peroonen den eedt ate nemeninidtga
ven ende ghetuychniiien alleenlicken. Tot Its den Generaels vander Munte, ende alle
Welcken oock geadmitteert ullen worden de andere den elven in gheenen cede te ontfan
gene die de voorz excein int ontangen of gen , noch eeni hins te veraen , tot hulpe .
te 11 tgeven gecomrnitteett ullen hebben,en gune, ende ad ree der elvet,ende ullen o
de ullen de Sententien in deen gegeven, exe danighe peroonen van bare ocien ghepri

cutabel zijn, niet tegenaende appellatie ende veert, ende de elve impetrabe] zijn, oo hae
van \oodanige ucken gebleken al wein.
onder prejuditie van de elve.
X X X V \ [.

Ordonneten voorts ende gebieden . datde

iake van mibruycke ende abuyen,o luer Gengrael-meeers vander Munte ullen leve
MMM 3
ren

E Nde omme voorts wech te nemE alle 001

94

Placcaten van de Munte.

ren in handen vanden Staten deer repeive werde,houdende deilve als geinfreert,e ex."
Geunieerde Provintien , ofre hare Gccornmit preelijck verklaert by den : Ordonncrende
teerden, de inrucien vande Muntmeeers , de' Generaelmeeers hier inne te procederen,
Wardeyns,Ayeurs,Yer-nijders,e Werck volgende dc elve Ordon nantien e Inrui',

geellen , gelijck de elve by ons geordonneert onder eenige omien ofte veriiymenie, op
ende gearreeert zijn , ofte noch gearreeert pene van gepunieert te Worden arbitralijck na

ullen mogen word,doende alle de elve by de dccljualiteyt vanden mibruycke, ende onder
voorz repe'ive Munts-Ocieren beweere di mnlatie, connivenriepft onachtiaernheyr.
by olemnelen cede in hare preenrie, aen ban
X L.
den vande Staten harer repedive Provintien,
Ordonncrende Voorrs tor mcerder e blijc
_ ofder lver Gecommitteerden , de voorz in kelickcr vetkertheydt der lver bue , ende
rudien eenvoudigh , ende in alles conform ,
d'een den anderen te onderhonden, inder voe
gen . dat mitdien den elven alle middel beno
men zy van te machineren ofte attenreren , di

proeve vandien , dat by de Generael-meeers

voorz ghemaeckt itllen worden die goudcn

naclden,oomen hier vooren heeft gebruyckt,
Correponderende inden ehalt e alloye met-

red'elick ote indireelick , tegens malkande ten voet der nieuwe gou e penningen by one
ren,ende conequentelick tegens de verekert Ecordineert te doen munten; Welcke naelden
beydt ende eadigheydt vanden aet vander y den elven Generaels gelevert nllen word'
Munte: Ver iedende allen den el ven Ocie in bande vande Staten Vande Provinti, ofha.
ren , repeivelick te procederen tot exercitie re Gecommitteerde Rad, ofte vande Reken
van henre ocien,onder de voorz inruaien meeers,0fRaden vanjuitien der repeve
onrfanghen ende beworen re hebben , in ma Provintien , omme by hen bewaert, ende ter

nieren als voren , op pene van lijende oet , openin e vande bnen gebrnyckt te Worden ,
daer in ulcke delite' coneatie plaete eet. o t e ve van oudts gebrnyckt is gewee,in
der voeghen , dar eenen yegelijcken , oock des
.
X X X V I l I.
Ordonneren ende authotieren voorts de proberens onervaren zijnde , by conferentie
voorz Generael-meeers , dat yluyden gela der alyen vanden elven naelden ende
mentlick , often minen twee der elver , oo ningen mach verekert zijn , vande gbelijck of

dickwils yluyden illlen bevinden ende achten ongelijckbeydt der elver.

d noor vereych lal, hen onvooriens te voe
gen inde principaele Steden, e in alle Mun E Ndc omme te dteeren ende in beter re;
gule te ellen het uck vanden Wielei
ten , ende aldaer haer behoorlijck informeren,
o de repeive Munts-Ocieren haer quijt ende Wielaers, zi'nde nu oo eer ver100pen,

in haer ampt , volgende henrluyderrepedive

inmien naer behooren,ende voorts o cbt
te nemen , op de geauthorieerde Wie anc
ken ende Wielaers , ende alle andere yerwes
machinerendem attenterende, contrarie dei
tegenwoordie OrdonnantiezDoende den {l

rot wille , lu , ende believen van eenen yege

lijcken,dat hnder daer inne te voorien, geene
vae geadigbeydt inden eheelen aet van

der Munre te verwachten a zijn.

'

X L I.

Wy hebben verbodcn ende geinrerdiceert,

ven caueren y den Ficalen vande Provintic, verbieden ende interdiceren by deen, allen e

ofce Ocieren vande Steden daer de Munte eenen yegelijcken , 't zy Mannen ofte Vrou
gel en is, ofte de Contraventeurs zijn reide wen , van wat qualiteyt ote conditie die zijn,
ren e , tot rae ende punitie na de qualiteyc hen voor date van deen de Wiel onderwon
vanden mibrnycke : willende dar alle Munt den hebbende,'t zy dat y totten elven hebben
. meeers , Munts-ocieren , ende alle andere ehadt commiepfte geene,hen voortaen der

(ich mette Munte geneerende,dcn voorz Ge

elver re onderwinden,int beymelick ofte int

nerael-meeers datelick ende t'allen tijden tot openbaer,in wat manieren dattet zy,onder,al
het gene voorz is admitteren.
Vote" tor dien eynde by voorgaende nominatic
X X X 1 X.
vande Magiraten hacrder reidentie geobt
Hebben Voorts gearreeert, beoten, ende neert te hebb behoorlicke commiie,in eon_
gedecreteercgrreeren,beuyten,ende decre

formiteyt van deejegenwoordigeOrdonnan

rer by deen.alle de poi nden efi articulenibe

rie . mit aders daer 0p ontfangen behoorlic

rreende de bewaringe,gcbruyck,viitatie, e ke inru ie , ende de elve beworen , inder

openinge vande buen,in corformit van dele voegen als t elve van oudts gebruyckt is ge
one jegenwoordi eOrdonnantie,et'i repeti wee, onder welcken, mitigaders de behoor
ve inrudipp 't eyt vande Generaels e an

licke pteatie van eede,niemandt hem der el

dere Ocieren vander Munte gemaeckt ende ver Wielmoch eenige opoeckinge van Gnu-,
geatreeerrmfi odanife als by ons ten repec de ofte Silvere penningenwoorts meer al mo
te vanden jegenwoor igen aet van ik daer
n onderwinden , direelick noch indireae
by gevoegt, ende geordonneert ullen mogen lik, op penevan hondert goudcn Nederlst
ie

Placcaten van de Munte.

95
cheDucat Voor de eere reye,voor de twee ware aen eenige geauthorieerde Wiel-banc
de rey het dubbelt,ende boven dien arbitra

ken ote gexvoren Wielaers , van de welcke

lick gecorrigeert te worden: E iillen de Ma

giraten vande Stedenmiemant mogen nomi

y odanigen opgelt ullen mogen genieten,als

y onderlinghe metten anderen ullen konnen
neren, omme totWielaers gecommitteert te verdraghen, midts daer inne niet excederende
worden,dan luyden van goeden name ende fa den voet ote prijs , den voorz VVielbanc
me,
van eenige
rye ,ende
oifte niet
vanupel:
den aenhanghe
vanHegemunte
dien : Alle ken e VVielaers by haer-luyder *inruien
geaccordeert , Allerzpp peyne voren verbaelt.
t welcke wy oock veraen plaet te hebben
De VViel-bancken ende VVielaers ullen
i by
. alle geauthorileerdle
X 1Wielbancken.
I.
gehoud zijn, geadelick op haer tael te heb
De voorz Wielbancken ende Wielaers en legghende, een Copie autenticq derje
ullen voorrs gehoud Zijn,in t openbaer voor genwoordige Ordon nantie; Midgaders eec
harenWinckel te houd uytaende,den Scho
er Manuael ende Inrucie,geteyckent by de
tel ofte Na pe metten Wapenen der voorz hant der voorz Generael-meeers, inhouden
Provintien d)aer op gechildernende die vande de de waerde van den Marcq, Once, ende En

Bancken een berd mede gechildert als voren, gelche , vande principale ecien van ghelde.
ten eynde een yeghelijck mach weten . dat y by deen voor billoen verk aert , ende verbo
tot ulcks gecommitteert zijn, op de pene van den , t Welck y ghehouden ullen zijn te ver
een Nederlandtche Ducaet , oo menighmael thoonen, den genen die hen eenigbe der {lver
als y des gebreeckclick bevonden ullen zijn. ullen willen vercoopen,0p pene van vier Ne
derlandcheancaten, o menigmael y deelve
X LI I I.
Interdiceren voorrs den Wielaers , te ver

Ordonnantie, Manuae],elnru&ie voor han

koopen eenigbe materie van billoen , Maen, den te hebb,gebrekelick bcvond iillen zijn,
Cendreen,GrenailIi, ofte diergelijcke aen ee Alle welcke poinen onder andere begrepen
nige peroon,van wat qualiteyt ote conditie ullen word,in haer Voorz inrudie ecede. die zijn, uytgendert aen Goudtmeden ende
)( L V I.
Silvermeden binn delnGeunieerde Provin Ende omme den Coophandel ende tracque
tien,voor o vele de elve tot exercitie van hun

mette vreemde natien, ende bnytens landts ce

ne neeringepprechtelick van doen hebben.e accommoderen,onder leie vanden aet deet

vorder niet: Maer illlen gehouden zijn alle de landen, Hebben voorts geordonneert ende ge
elve billoenen te eynden ote leveren elcken conenteert
endeWiel-bancken
conenteren by
deln,idat die, ordonneren
geauthorieerde
ter Munte vande Provintie daer hy woonach
tich is, op die verbeurte der voorz Material, e geworen Wielaers binnen de prncipael
ende het dubbelt vande Waerde van dien voor Pte eden der lvenende geen andere,den ge
de eerze reyl, ende voor de tweede rey, bo meynen Coopluyden ende lngeetenen, ullen
ven de voorz verbeutte ende breucken , arbi

mogen accommoderen ende gerieven, met o

tralijck gecorrigeet te worden.

danige gevalueerde pecien van gelde , als tot

haren handel noodigh ullen zijn, volgende

X L Il II.

Welveraende dat geene Coopluyd' noch

keren voet ende regole , o tot deen de voorz

te eenige andere , eenige materialen van Gout Wiel-bancken ende Wielaers by inrucie '
ote Silver,'t zy in Maen,Cendreen,ote Gre is geelt, ote noch geelt al mogen worden.
naillien , op eenige Munten delr Geunieerde

)( L VI I.

Provintien iillen mogen enden, leveren , ofte I Tem , omme te vooren op t uck vande

doenleveren , dan alleen oodanige materialen

van Gout ote Silver , als yluyden van buyten
de Geunieerde Provincien ullen krijghen ote
ontan en,ofte die yluyd onder eenige toe
bateo te opgeldt, direcelick ofte indiree
lick, te geven, binncn dee Provintien oprech
teliclc iillen hebben bekommen,de welcke y
luyden ullen mogen leveren, op alulcke Pro

Aneurs ende Scheyders , Ordonneren en

de bevelen, dat hem niemant en ] mogen on
derwinden, van eenich Gout ofce Silver te a

neren ote cheyden , fender tot dien eynde te

hebben commiie vanden Meeers Generaels
vander Munte, ende daer op gedaen te hebben

den behoorlicken eedt, daer na y bun chuldig

ullen zijn te reguleremo pene vantwee bon-_
vinciale Munten der re edive Provintien,als dect gouden Nederlandlxhe Ducaten.

hnn believen e], gemoiien in Maen, e niet

X L V 1 l ].
Van gelijcken en ullen de voorz Aneurs,
in pecien , ende elders niet . Ende dat y-luy
den de pecien voor de elve ter Munte te ont geen Gout ofte Silver mogen verkoopen. ofte
fangen,niet hooget en ullen mo en uytgeven everen , omme buyten de voorz Provintien,
binnen dele Provintien , dan gejck die in de ote elders dan op deer provinciale munt Ver
te worden,ende
by aldientoekomkt,ullen
de materie ee
en Placcate zijn ghevalueert, nochte die in de voert
nen onbekenden
vreemdelinck
elve te verkoopen in eenigher manieren: Ten

Placcaten van de Munte.

96

y die uyt haren handen niet laten gaen , maer de elve wercken in ucken gheaghen ulleni
deilve t'haerder preentie doen leveren op ee

worden . ende daer-enboven in damende , in

nige der voorz Provinciale Munten , volgen de voorz Ordonnantien begrepen.

de hate inrutiemte anderins te nemen van
L I I I.

. hem goede ende uante cautie , dat de elve

materie vande Provinciale Munten deer Pro

vintien boven ghepeciceett , niet ] ver

vreemdt worden.
X L I X.

Ordonneten daeromme allen Goudt-mei

den ende Silver-mcden , oo hae de voorz
Gouden Naelden ende Silveren Stalen by ons

ullen ween doen maecken, de elve te ontan

en , ende geadelick binnen hunne huyen te

ebben , op pene van te verbeuren eenen Ne

Sullen voorts de voorz Aneurs e Schey
ders gehouden zijn,behoorlijck Regier ende derlandtchen Ducaet, telcken reyeals yluy
Boeck te houden vande qualiteyt ende quanti den bevonden i1llen worden , de voorz naci

teyt van alle de materialen van Goude e Sil den ende alen niet te hebben.
ver die y geancert ende gecheyden ullen
hebben . met name e toename van wat plet

L I I I I.

Sal oock niemant wie hy zy, hem vervorde

en de perionen zijn, die 't elve hebben doen ren noch onderwinden van Goudt ote Silver
aneren , om den Generaels vander Munte te wercken, dryven,i1yden. noch yet daer van
daer van behoorl ijcke redene te geven , t'allen te gieten, drucken ofte melten.dan den gen'
tijden als y des verocht ullen zijn , op pene die 't GOudmee-ambachtgeleert heeft, e ijl;

van honderdr gouden Nederlandtiche Duca

Meeer(gelt aende Overluyden van 't Goudt

mee-gil en betaelt , op pene van rwinrig Ne

dubbelt , ende voor de derde reyl , boven de derlandche Ducaten voor d' eere mael. voor
voorz penen, atbitralijck geraft te worden. de tweede reye dubbelt . ende voor de derde

ten,voor de eere reye, voor de tweede reyi

reyc twee dubbelt , ende voorts op arbitrale

] Tem , omme te voorien op t [luck vande corredic: In welcke penen wy veraen cock
]uweliers , Goudtmeden ende Silverme vervallen ullen zijn , alle vrye Meeers vande
den,daer inne men dagelijcks vele aulten ende Goudtmeden ende Silvermeden , de Welcke
abuyen is bevindende teghens de ghemeene onvrye Meeers in eeniger manieren buyten

welvaert: Soo is t dat wy ghebieden ende or bare huyen te wercke illen ellen.
'
donneren den elven ]uweliers,Goudtineden
L V.
ende Silvermeden , in allen den voorz Pro
Ende illen alle Silvermed gehouden we:
vintien reidetende, hen voortaen te draghen en,haer ls tek te flaen op alle kle ne werc
nde exercitie van haren Ambachte , na de Or ken, oo wel opte ene die na de pub icatie van
donnantien Van den jare 1 502. ende : 551. deen,in hare huyFen ende cain illen zijn,als
houdende de clve als einereert,ende wel ex daer na binnen de elve ghemaeckt ullen wor
preelicken verklaert y dein.
den, die eenighins mogelijck zijn om te teec
kenen , gelijck y mede ullen doen alle andere
Dat y oock den nietrWen Keur van Silver wercken , die y voor out ote nieuw ingekoi:
anders niet en ullen mogen wercken, dan van ullen hebben , Alles opte verbeurte Van twee
el penningen acht greyn tet remedie van drie Nederlandtche Ducaten op elck uck , ende
greyn,ende de kleyne Keur van elf penningen 'twerck ontween geilagen te worden.ende dit
L [.

jns Silvers , ter remedie van een derde-paert al onvermindert, t werck geagen metten ha
vaneen penningh , volgende de alen ote pa mer , 't welck {jr-luyden naer ouder gewoonte
troonen , die hen tot dien eynde vande Gene metter teecken vander Stadt. daer 'tgemaeckt

rael-meeers vander Munte tot heuren koen is, ende Overluyden zijn, ende in geene ande
ghelevert ullen worden : Welveraende dat re Steden ullen doen teeckenen,opte verbeur
y 't elve werck niet onbehoorlick en ullen te van Vier der voorz Ducaten , op elck uck.

overladen mer iuduere:Alles op pene inde el

ve Ordonnantie verklaert.
L ] l.
Ende aengaende het Goudt-Werck, daer in
ne mee wordt mibruyckt , willen ende or

Libo men dagelijcks bevint ,dat ]uwe-i

liers, Goudtmeden , Diamant, Robijn,
ende Wa eneen-iiijders . Maeckelaers van
dien , enti:: andere . haer oo verre verloopen.

donneren wel expreelijck, dat y geen Goudt ende niet ontien, Robijnen,Saphieren,Balai
en ullen verwercken , 't en zy van twee-en

en, Amatien , Amarauden, ende andere een

twintigh Karaten,ter remedie van een vieren

nen te vervalchen, helpen , ote coleuren met

deel van een Karaet , alles mede volghende de eenige verwen, e in t Gout ellende , deelve

naelde ote ael , den Goudt-meden te doen te verkoopen ote veralieneren, 't zy door haer
leveren : Welveraende dat de elve oock niet elven ote door andere,ii1]cx dar de ]uweliers

onbelioorlijck en ullen moghen gheaudeert endeGoutmed,de elve qualick uyte optech

zijn , oft met amaun overladen , op pene dat \te konnen ondercheyden , daer mede de koo
Pc".

Placcaten van-de Munte.

'

97

L V I I I.
.
Soo i , dat \vy by deen ordonneren ende
Ordonnantien vande Godtmeden Ende ]u atueren , dat die vande Rekeninghe in Hol
landt, die wy daer toe pecialijck hebben ghe
weliers. daerjegens gemaeckt.
committcert , onder prejuditie van yemandts
L V I.
800 i dat wy verbieden , wel eXpteelijck anders Privilegien ende gherechticheydt ;den
by deen, alle ]uweliers , Goudtmeden . Dia Generael-meeers vander Munte ullen doen
mant,Robijn,ende Wapeneen-nijders, ende jueren . een juy ende recbtvaerdich Troy
alle andere,geenClabbe_eck ote Dubbletten, Fewichte met den Slaper.beruende,ende il
ofte witte Saphieren te inijden, ofre oock Ro egghendeinde Camere vande Reeckeninghe

ers ende Ingectenen deer Landen-, chande

lijck worden bedrogen , Niet tegenaende de

voor2,ende 't elve Troygewichte re levere,

aen
elck vande Star vande re eive Provin
tien, ende alle andere geeenten , hoedanich
tien,
ote bare Gecommirteer e Raden , ende
die zijn, : zy door haer ilfs , ofre yer'nant an
aenden
Yck-meeers , ofte ]ueermeeers.
ders te doen,ofte laten coleuren,ofte met eeni
by
ons
tot
dien eyndc ipecialijck ghecommit
ge verwen ofte anderints re helpen,nocl1 geen
bijnen,Bala'ien.Saphieren, Amaranden, Ama

Clabbeeck, Dubbletten,witre Saphieren ,ofte

andere geholpen, gecoleurde, ofte vervalchre

eenen in t gout te erten : De voorz gene
den, ofte eenige gecoleurde geholpen ecnen,
hier ofte elders, int Gout geelt Weende,aen
yemanr wie hy zy te verkoopen. veralieneren,
diribueren , ofte te pande te ellen , op pene

teerr , ofte te committeren , omme voorts by

de elve Yck-meeers re jneren, ycken. ende
rechtvaerdigen alle de gewichten die voortaen
in alle vcrhandelinge vanGout e Silver,binn

, de voorzProvintien ge,-l))(ruyckt ull Worden.

L[ .
.
Sullen voorts de Yck- meeers, beboorlijclr
van openbaerlijck ghechavotreert te worden . jueren alle balancen,groot en kleyn,daer me
met de ]uWel om den hals,ende hondert Ne de men Gout ofte Silver wegen al,ende de el
derlanthe Ducaten , boven de verbenrte van ve gejneert zijnde , Ycken met haer teecken,
odanighe vervalchte ]uWeelen voor d'eere dat \ daer toe ullen gebruyck, ende daer be
mael,ende voor de tweede mael dubbelt, ende ne ens oock een ander teecken met een boch

met pijltgens, ten eyndc geen ander gewichr'

ofce balancen , ulcks niet gejueert ofte ghe
len te ween,alle Maeckelaers,Uytdraechers, yckt zijnde,geloove gegev worde,ot eenich
ende alle andere die torte verkoopinqhe , ofte ints ghebruyckt by eenige particuliere Munt
veralienerin en der elver helpen a reren, al meeers, Wielaers , ]uweliers, Gourmeden
waert oock 00. dat odanige G eeenten ofre ende Silvermeden voorz.
uyren Lande gebannen te worden.
In welcke penen wy oock veraen verval

]uweelen, haer elfs niet toe en quamen.

L V I I.
Op alle r welcke de Deeckens" ende Ghe

L X.
\Velcke juyeringhe ende yckinghe , de

voorz Yck-rneeters ghehonden llen zijn te

doen,ende eenen yegelicken daer van te verie

worens vanden voorz Ambachte , charp re ven, tot alulcken redelicken loon ende (laris,
gard ende toeicht ullen dragen , op pene van als hen daer voor by hate inrntie tocghe
te vervallen, inde amenden van honderdt gou
den Nederlandtche Ducaten , voor de eete
reye . voor de tweede dubbelt , ende boven

dien arbitralijck geraft te vvorden.

voecht ende getaxeert} worden.

Verbiedende over ulcks by den expree

lick , dat gheene Meeers particuliers vander

. Ordonneren voorts . ende bevelen den Ge Munte , geauthorieerde Wiclbancken ende

nerael-Meeers vander Munte der Provintien Wielaers , Aneurs , Scheyders , ]uweliers,
voorz . dat y ten overvloet charp regard ne Goudtmeden , Silvermeden , ende Deeckens
men,op "\ feyt vande voorz ] uweliers, Gout vanden elven gilden , hen ullen vervorderen,
neden,ende Silvermeden , navol ende hate teynden een maenr na de Pnblicatie van dei

inrntie , ende onder eenich verdiach, gun

e ofdimularie-

'

te gebrnycken andere ghewichten ote balan

cen dan Troygewicht e, gejueert ende ghe
yckt weende , ulcks als voren,0p peyne van

V Oorts alib wy verna-andar deur delang twintich goudcn Nederlandrche Ducaten, te

durighe Oorloge binnen de voorz Pro appliceren aenden Aenbrengher , Ocier die
vintien , weynich roeicht ghenomen is ghe dexecntie doen il,ende den Yckmeeer elcks
Wee, opte egaliteyt ende behoorlijcken uyt een dcrdendeel.
ilach vanden geivichte , ende balanccn repec
rivelick, die de Munrmeeers,Wielaers,]u

L X [ \.

E ten eyndc dit re beter achtervol mach

weliers. Gontmeden , Silvermeden ende alle worden , Wy ordonneren ende gebie en allen

andere zijn ghebruyckende , tot grooren nae

deele vande Gemeente.

Deeckens ende Geworens vanden Goudtme

den,in wat Sted ore plaeten der voorz Pro

vintie,de elve geeten mogen ween, geadea

.-

-'

N NN

lijCk

Placcatcn van de Munte.

98

lijck onder hu n te hebben e houden beruen

demon gewichte van tWee ote 'vier marck,ge

ven thien marck,tet remedie van een halve en

gele,ende Van gewichten beneden het marck,

jueert ende geyckt by den voorz geworcn tot een once toe op een deukm,-ende van een
Yckmeeer; met welcken gewichte de elve once nederwaert , tot op een engeli ende een
Dekens e Geworens tot vier diverche on quart toe,op een aeken.
den in 't jaer, ende voorrs o dickwils meer,als
L X V.

E in gevalle daer queiegeviel tuchen den

op eenen ongewien dage hen ull laten vin-_ Wielaers, Goutmeden, ]uweliers,Groiers,
den in alle Comptoiren endeWinckelen vande Deeckens ende Gewoorens,ende den ]ueer
Wielaets, Goutmeden.Groers,_juweliers, meeero iillen deelve hun addreeren aen t
ende alle andere onder heur reorte ende be gewichteuende onder die Staten vande re

henluyden goet duncken al,onvoorienlick e

drij ve reiderende , ende aldaer viiteren ende cpetive Provinti, ote heute Gecommicteer.
e Raden,ende indien partyen daer mede geen
peyne van thien gouden Nederlandcche Du contentement en nemen , ullen hun addree
caten , by den flven Dekens ende Geworens ren aende voorz Camere vande Rekeninge in '
conereren heute gewichten ende bala ncen,op

te verbeuren,o dickwils als y van dien in ge

Hollandt, daer toe pecialick gliecommitteert

breke ullen zijn,te appliceren als voren : En onder prejuditie van yemanr o voorz is,om.
de bevindende inden voorz Comproiren ofte me aldaer gecheyden te word by den ['laper ,

Winckelen , eenige ghewichten ote balancen inde elve Kamer beruende, ende dat tot ko
faillerende , ende te waer ofte telicht zijnde , e vanden genen die inden on elijcke bevon
den il word, tot taxatie vange elve Kamer.
len in ixlcke gevalle de Wielaers, Goudtme
L X V I.

ote andere dan Troych gewichte voorz,iil

den, Groers ote ]uweliers , ende alle andere

Ordonnerende voorts , dat alle Wielaers,"
alulcke onjue gewichten hebbende,ote die Goudtmeden , Groers ende ]uweliers, ge
men anderins bevinden kan,daer te voren ge

houden ullen ween , tot allen tijden des ver

hadt ende ghebruyckt te hebben , verbeuren ocbt ende vermaent zi "nde , den Overluyden
twaelfgouden Nederlandtche Ducaten,d'ee ote Dekens vanden Giiden vanden Goutme
ne helt tot projte van 't Gilden vande De den , exhibitie ende Openinghe te doen van al
kens ende Geworens, diealulcken fauten en le hare gewichten ende balancen , onder oock
de meus ontdeckt hebben, ende dander helft eenigbe in bare huyen te moghen hebben die

voor den armen .vande plaet , ende voorrs op nietjuy ende rechtvaerdigh en zijn, op pe.
arbitrale corretie, indien de qualiteyt vanden ne, ende te appliceren als boven.
'
mibruycke ulcks vereychende zy: Ende ill
L X V I I.
len de voorz Dekens ende Geworens gehou
Ende ten eynde dat dee jeghenWoordighe
den zijn op aende voet,oodanige onbehoor
lijcke ghewichten ende balancen in ucken te
aen, 0p gelijcke penen.

Ordonnantie in alle heure poinden volkome

lick ende onverbrekelick onderhouden ende

achtervol
worde , OrdOnneren
ende beve
len
allen dgenhtOcieren
der voorz Provintien,

L X I l I.

Ende op dat de voorz gewichten ende ba ende elcks binncn den bedrijve ijner Ocien,
lancen vande voorz Dekens ende Gew0rens, . goede charpe toeicht te nemen opte overtre

midt aders oock vande geworen Wielaers ers ende inraeurs der elver oner Ordon
te verFekerder mogen ween . Hebben wy e nantie , ende den (lven te calan iercn voor
ordonneert,ende ordonneren by deen,dat oo den Wet-houderen van bare juri didie , den
wel de voorz Ghewotens ende Dekens , als welcken wy bevelen e ordonneren wel khar
mede de Wielaers, ten minen alle driejaren pelijck , dat te rljgge ellende alle andere ia
eens van nieuws irllen doen jueren ende yc ken ende aairen, ommierlijck procedeten,al
ken by den geworen Yck-meeer , alle heute leenlijck de waerheydt vanden faide bekent
gewichten ende balancen:0p peyne van thien zijnde , tot condemnatie vande voorz infrac.
gouden Nederlandtche Ducaten , aen den el tears , oo gheringhe als b den Ociers met
ven Yck-meeer te verbeuren.
twee uante getuyen al ghebleecken zijn
L X I I I I.

vande voorz overtre inge, onder den voetz

Ende hoewel de ghewichten ende balancen inraeurs re moghen admitteren tot eenigbe
een remedie behooren te hebben , nochtans andere exceptien , dan alleenlick te eggen je
m regarde Van t ijten vande elve gewichten, gens den peroonen vanden getnygen,ofte de
hebben gheordonneert ende gheatueert, or polanten,ende hare depoitien, al op penenjn
donneren ende atueren by deen , daunen al dien de voorz Wethouders negligent waren,
mogen wraecken ende caulren , alle gewich de voorz ]uitie te adminireren, van gepri
te,van een marck tot vier marck op een Troy veert te Worden van hare Ocien , ende ghe
ken , ende boven vier marck , tot thien marck houden voor inhabil van immermeer Ocie

incluys , op een Fierlinck , alle gewichten bo, te mogen bedienen,

'

Willer:

Placcaten van de Munte.

99

L X X I ].
L X V ] I I.
Willen ende ordonneren voorts , indien
Soo is t dat wy ghebieden ende bevclen al
promptelijck blijckt vande overtredinge, t Zy len Oicieren der vooreydeProvinti,te doen

dat deiperoonen op de vercher daedt bevon neerigh vervolgh teghens de infraeurs de

den worden , ote datter twee getuygen zijn . er jegenwoordigher Ordonnantien . op pene
ofte anderints daer van behoorlijck blijcke, van hate Ocien gepriveert tc zijn , ende in
de voorz overtreder ghehouden il ween te habil verklaert , immermeer Ocie tc bedie

namptieren de boeten, al eet by ontfangen ] nen,ende ullen de elve Ocien zijn impetra
worden, om hem in Rechte te mogen oppoie

bel onder andere verklaringhe , onder dat y

ren,waer toe hy gedronoen al worden. realij bun ullen mogen excuren by ignorantiep
ken ende metter daer , [50 by apprehenie van te generale trangree vande voorz Ordon
ijnen peroon , indien 't van noode zy , oan nantie,welcke excuatie wy niet en willen hen
detins : Ende oo verre yemandt vervallende van waerd tc zijn,rnaer is onemeyninge hier
inde voorz boeten ende amenden , bevonden inne haer traegheyr e ncgligentie te traen.
Worde iniint , de elve te mogen opbren
L X X I I I.

en . de
ulcke
al gherat
worden
aen ijnen
lgijve,
naer
gelegentheydt
vander
ecken.

Ende tor beter obiZ-rvantie van dele jegen

woordige Ordonnantie ende Verbodt , willen

ende ordonneren wy , dat de elve in alle dc

L X I X.
Ende op dat dee one Ordonnantie te be voorz Provintien , inde Steden daermen ghe
'ter onderhouden mach worden , Ordonneten woonlijck is uytroe inghe ende publicatie te
wy den Rade van Staten deer Nederlanden , docn,alle drie maenden preciemnde oo dick

voor haer te ontbieden den Ontanger'Gene wils meet , als den noodt vercychen ] . ver
rael deer Nederlanden,die Ontangers vande nieuwr ende verkondight il worden als naer
Contributien,Concatien,ende andere van de behooren : Veroecken daeromme den Staten
eene middelen. die van wgen de Genera vanden repetive Provintien, ende hare Ghe

jt verpacht ofte ghecolle eert Worden , committeerde Raden , de voorz publicatie

midtgaders alle Commien . Clercken . ende elck in ijnen bedriVe te doen doen : ende or
Comptoir-dienaers , doende alle de elve dele donneren particulietlijck den Ficalen van elc

one Voorz Ordonnantie by olemnelen eede ke Provintien. byonder toeicht te nemen,dat

beweeren , in allen pointen ende articulen y in dele ake ende materie (zijnde geprivile
tonderhouden , ende voomamentlick , dat y gieert ) gebruycken preventie regens den mi
e contraventeuts,onderlinge
regen;i
luyden met geene Wielaers en ullen hande deadigen
onaCbtame
ende negligente Ociets.
len , ote van eenighe penningen opgeldt ofte
L X X I I I ].
toebate ontfangen.
Ende tot beter onderhoudnge van dee oni
L X X.
In elijcks dat die Raden ter Admiraliteyt. e Ordonnantie , werden die Gecommitteerde
gelichen eedt anemen den Convoy- ofte Li

Raden vande repetive Provintien . Raden

centmeeers. hate Commien,Clercken,ende ter Admiraliteyt , ende alle Raden ende O

Cornptoirdienaers, e andere com table, on cieren , ]uicieren , ende Magiraten , belat

det de Collegien repecivelick re orterende. op haren eedt,dar yluyden dee Ordonnantie
L X X [.

in alle hate pointen ende articulen,geene uyt

Ordonnetende voorts den Gecommitteer geondert , ullen onderhouden ende doen on

den Raden , de Raden Provinciael , ofte die

erhouden.

"

vande Rekeninge der repeive Provintien ,

LX X V.

door haer oce bare Gecommitteerden, te ont

bieden alle comptable Ocieren , oo Rent

vande gerechtigheden , ende previlegien van-

Ende dit alles onder nadeel ende prejuditie

meeets van Domeynen , Ontanghers vande de Vereenighde Nederlanden in 't generael ,

ghemeene middelen , Colleeurs van Tollen, ende van elcken der elver in t particulier.
ende alle andere bare Clercken ofte Dienaers ,
die penninghen vande particuliere Provintien
Ndc op dat niemant van het jegemvoori
bandelen , omme ghe ijcken eedt te doen als
dig Placcact ende Ordonnantie , hebbe te
voren.
pretenderen eenighe ignorantie , Veroecken
ende ontbieden Wy daerom allen Overiche
Ndc want d'infratie vande Ordonnan den, Magiraren. Ocieren ende ]uicieren,
tien vander Munte , eendeels procedeert binn' dee geunieerde Provintien,dien het ee- .
by de negligentie vande Ocieren , die tot nigms aengaen mach,dat y dee oneOrdon
noch toe hare neerigheydt niet en hebben nantie alomme doen vercondiguytroepen
ghedaen . in t calangieren vande Overtteders publiceren,daermen gcwoonlick is uytroepin
,det elver Ordonnantien , hen-luyden excui ge e publicatie te doen , Procederende tegen
eode op de generale trangreiien.
den overtreders van dien , totten penen hier
NNN 2
voren
\

[OO

Placcaten van de Munte.

voren verhaelt , onder eenige gunite , faveur ,

Nederlanden,0pten een julii, in t ]aet e

ofte dirnulatie , dewijle t elve voor den thien honderdt ende thien.
dien vanden Lande,ende t rojt vande Ge
meente aloo is bevonden te behooren. Aldus

gedaen ende gearreeert ter vergaderinge van

1, Magma e'.

Ter Ordonnantie vande voorchreven

Heeren Staten Generael.

de Heeren Staten Generael der Vereenighde

C. Aren.

Placcaet regem de Payementen buyten de Tra-vin

tz'en gq/agm.

Dm 17 lul" 1610.

enden. diribueren ofte uyt te. geven, eenige

der Voorz uytheemche payementen by ons
derlanden. Alhomen bevindt dat niet niet
ghevalueert
ende vandie
ten rijie
: ende,
dat op
de verbenrte
elvegheelt
penningben

I.
E Staten Generael der Vereenigde Ne

jeghenaende wy by onen Placcate vander

Munte vanden een-en-twintighen Martii ende daer-en-boven het viervout vande Wee];

eien honderdt fes ende andere navolgende , de van dien te vcrbeuren , ofte de waerde van
wel expreelijcken hebben geordonneert en dien , in ghe valle 't feyt niet ter vercher dae-dc
de gheatueert , dat van die tijdt aen in dei ontdeckt en worde. voor de eere reye, ende
' Provintien gheene payementen meet ghe voor de tweede reye 't dubbelt van dien,end|
maeckt , maer dat alle de em els daer van in arbitrale correie naet gheleghentheyd; der
ghetoghen ouden werden en e blijven. Met ecken.
expres verbodt ende interditie aen allen ende
I I I.
Verbieden voorts ende interdiceren allen
eenen yegelijcken te voeren,dragen ofte eyn
den, doen voeren, dragen ofte eynden,uyt de ende eenen yegelijcken, op allcke Munten
voorz Vereenighde Provintien eenige goudc re
leve ren
o te , de
hen nyt
Munten
te ,balen
oftepennin
doenltalen
, cmde
in elve
delle
ofte ilvere materialen , t zy in Mae, Lingo
ne, Cendreen. Grenaillien oft andere hequaem Landen te brengen , ofte doen brcngen, (eyn
om Munte van te ilaen , op ekere groote pe den , ofte doen eynden , op verbenrte van lijf

nen i in onen Placcate vanden eenen-twin ende goer.

tighen Martii Anno 1606. als vanden een
I I I I.
julii 1610. gheexpreeert. Soo bevindcmen
Ordonnerende voorts ende belaende, dar
nochtans metter daedt , dat divercheKooP alle eroonen , van Wat qualireyt ote condi
luyden ende quaet-willigbe haer eyghen baet tie ie zijn,die eenige der voorz uytheemizbc
ende projt oeckende , niet achrende op on payementen tegenwoordigh by haer hebben ,
i voorz bevelen,hen dagelijcks vervorderen, dat alle de elve hun die ullea quijt maecken ,
niet alleenlijck diverche materialen, in dei . ende u r dee on Vereenighde Nederlanden

Voorz Provintien op te koopen ende in vrem ' Wech- eynden, binnen den tijdt van veerthien
de Landen te voeren ofte doen voeren , ende da 11 na de publicatie van dcen . onder mid
de ilvc op vremde Munten te leveren , doen d er-tijdt eenighe der elver te mogen u tgc
de daer van maecken lichte ende noode kley ven, om eenighe beralinge daer mede te oen ,
ne ayementen verde beneden den voet van op gelijcke pene als voren.
on e Ordonnantie : maer oock hen niet ont

en de (elve met feet groote menighte hier re

Landein te voeren , ende niet alleen met kley
ne , maer oock ier groote ende capitale om
men uyt te geven , tot grooten Intere vande
oede lngeetenen deir Nederlanden : Ende
aerom noodigh is by ons daer inne te verien
te werden.
I I.
S O O IS T , dat wy de voorz ke over
gemerckt , ende hier op gehadt 't advijs vande
GeneraelMeeers vander Munte , met rijpe

Alle welcke penen ende amenden voren

. verklaert , bedeelt ullen worden het eender

den-deel ten projte vande ghemeene akc,

dander derdendeel tot projre vanden Aen
brenger , ende het dcrde derden-deel tot prof:

jte vanden Ocier, die de calain e endeexe

cutie doen al , Willende ende or ounerende

tot den voorz penen ende amenden geproce

deert re hebben ommierlick de pl.-ne ende
onder gure van roces, ende opten proeven

ende getuyghenin alleenelicken, Tot welc

deliberatie van Rade , van nieuws verbodcn ken oock geadmitreert llen worden , de e
ende heinrerdiceert hebben , verbiede n ende ne die de voorz exceen in 't ontfanghen o re

inter iceren by deen alle Kooplieden ende uytgeven ecommitteert ullen hebben , ende
andere , van wat qualiteyt ofte Conditie die ullen de ententien in dein gegeven executa
zijn, voorts-aen, ende na de publicatie van de bel zijn : Niet teghenaende appellatie ende
en , in dele one voorz Landen te btenghen , onder prejuditie vanden elven.
Blijveng

 Placcaten van de Munte.

IO!

V l.
.
daermen ghewoonelick is uytroepinghe ende
Blijvende vnotts in zijn gheheel ons voorz publicatie te doen : Laende mede den Stadt
Placcaet vanden vj. julii lellleden.
houder,Cancelier,Preident,ende Raden Pro
V I I,

Ordonnerende allen Ocieren vande re

vinciael,Advocaet Ficael,ende oock den Pro

cureur Generael , ende allen anderen Ocie

pedive Nederlandtche Provintien , te doen ren, Rechteren, ende ]uicieren vande voorz
hun u tere debvoir om de Invoerders vande Landen , midtgaders den Admiralen, Vice

voor z uytheemlche ayementen t' achterha Admiralen, allen Overen, Colonnellen , Rit
len , endedoen \lragn in conformit vande imeeeren , Ca iteynen, Ocieren , ende Be
velhebberen , ee one Ordonnantie ende be
voorgae nde Placcate.
velen t' achtervolghen , procederende ende
' V I I I.
Ende op dat niemant van dele one Ordon doende procederen teghens den Overtreders
nantie en pretendere eeni ignorantie , Ont van dien, onder gratie, faveu'r ote verdrach,
bieden
daeromme en e bevelen onen lie alo wy 't elve tot der Landen welandt noo
ven ende eer beminden , den Staten , Stadt dich bevonden hebben.
houderen, ende Gedeputeerde Raden der Pro
Aldus gedaen , ende gearreeert ter verga
vintien van Gelderlant, ende Graeflhap Zut deringe vande Hooch-gemelteHeeren Staten
phen, Hollandt, Zeelandt,Utrecht, Vrieant, Generael, in 's Graven-Haghe , den xvij. ]ulii
OverYel , ende Stadt Groeninghen ende Anno 1610.
G. lenghe/lal! v,.
Ornlanden , ende allen anderen ]uicieren,
Ter ordonnantie vande {lve Heeren Sta
Ocieren , ende Dienaren , dei verocht zijn
ten Generael.
de,dat y dele onOrdonnantie alomme doen
verkondighen , uytroepen ende publiceren ,

Gheteeckent
[. Aerim.

Placcaet regem de Tajementen. 27 Septemb. 1611.

pen , verkoopen , ontfanghen . vernden van

E Staten Generael der Vereenichde Ne

derlanden, Allen den ghencn die. deeje
enwoordige fallen en oft hooren lecn , Sa
gryt:DOEN TE WETEN, Alootot

eeni he der voorz Munten , ende de elve te

ra ,n ende doen raen volghens onexl

one kennie gekomen is,dat niet regenaen

rechten vanden Lande, Ordonneren ingelijcx

de one Phccaten o r uck vander Munte

ge-emaneert, oo in ejaren 160,6. ende 16.10.
als andere , vercheyden Peroonen haer noch
vervorderen in deli: Landen te brengen diver

in ijn Huys en lal mogen hebben,veel minder

gebruycken eenige Peren ofteandere inm

voorz Placcate vander Munte , ende naer

dat niemandtin dele Vereenichde Provintien

menten , daermen mede kan chroeven , druc

che Payementen,oo Schellingen,halve Schel ken ote tampen eenige metalen van Goudt.
linghen, vier, tWee , een , ende halve Stuyvers Silver, Cooper , Yer, ote andere cgeene uyt
ghemaeckt buyten dee Vereenichde Provin geondert , dan met kennie ende voorweten
tien: oock diverche Copere Munte, recken vanden Ocier ofte des genigen dien het ex

de alles tot groote lhade ende ongheriefvan

erctie van het Otie compeceert , ende Bor

de goede lngei'tenen delr Landen,Dat oock gemeecren vande plaete haerder reidentie:

door deen middel alle . de ende Capitale Ende dat alleen om te gebruycken tot publijc
. penningen uyt dee Lan en werden 1gerogen, ke gheconentecrde hantwercken ende anders
ende in plaete van dien met de. voor z lnoode niet , Op pene van duyent goude Nederlant
Payementen vcrvult. S O O IS T , dat wy che Ducaten voor d eere reye , voor de
van nieuws verbieden ende interdiceren allen tweede dobbel, ende arbitrale corredie. Ende
ende eenen yeghelijcken , te voeren, draghen , al den Ocier tot allen tijden ende onveriens
enden, doen voeren, dragen, enden . ofte in met voorweten vanden regeetende Barghe
dele Landen te brenghen eeni e Payetnenten meeere , vermoghen te gaen inde huyen die
van s Stuyvers ende daer on er,'t zy van wat met kennile als voren eenigbe der voorz Per
metalen oen ote materien die ghemaeckt itn oftelnrumenten hebben ote ghebruyc
ouden mcgen ween , ofte van wat Coninck ken, oo dickmael als 't hem goet duncken al,
_rijcken ofte Landen buyten de Vereenichde om eeckere kennii te hebben , dat met de
Nederlanden, die (onden moghen komen ofte voorz Peren ofte andere lnrumemen , niet
veronden worden, onder wat decxel het bu anders en werdt ghedaen ofte gemaeckt , dan
de moghen zijn. Ordonneren daerom allen hier voor by ons wert geaccordeert ende toe i
Ocieren haer cherpelijck te informeren te ghelaten , Op(peyne voorz by den ghenen te
gens alle de ghene die haer ouden mogen be verbeuren die en Ocier daer inne eenichins

helpen ofte beholpen hebben , t zy in t koo

al willen reieren ote weygheren de vOorz

NNN 3
Paten

[02

_ Placcaten van de Munte.

Paren _ende andere lnllmmenten te viiteren. woonlick is dudanigen nytroepinge, publica;

Alle weCke penen ende amenden verdeelt ll tie , ende afxtie te doen , Procederende ende
len werden volghens den voorz Placcare op doende procederen tegens de Conrravenreuts
t uck vander Munte ge-ernaneert , Ende an ende overtreders van deen tot te voorz e.
dere particuliere A&en by ons daer van voor nen, onder grafie, oochluyekinge, aveur, i

den uytgegcven ende verleent. Ende op dat mulatie ote verdrach : Want wy tot welva.
niemandt daer van eenighe onwetenheyc ofte ren vanden Lande ulcks hebben bevonden te
ignorante en pretendere , Ontbieden ende behooren . Gegeven in s CravenHaghe, on

veroecken die H eeren Staten , Stadt-houde

der onlnContrezegel,Paraphure ende Signa

ture van onen Gteer , op den lieven-en

teerde Staten vande Provintien repeive van twintichen dach der Maent van September,
Gelderlandt , ende Graefchap Zutphen, Hol in tjaer duyendt es honderdt ende el. Was
landt ende We-Vrielant , Zeelant, Utrecht, gheparapheert 1. va Oldmbarmmlt v. On
Vriellant, Over-Yel, Stadt Groeningen en der ondc , Ter Ordonnantie vande Hooch
de Om melanden , ende allen anderen _]uicie ghemeltc Heeren Staten Generael. Gheteec
ren ende Ocieren , dat y dee on Ordon kent C. Merm. Zijnde daer op ghedruckt
nantie van onden aen alomme doen verkon- - het Contrezeghel det lelver Heeren Staten in
digen , uytroepen , publiceren, ende ageren | rooden Wache.
in alle plecken van oni: Landen, daermen ghe
ren, Gecommitteerde Raden, ende Ghedepu

Placcaet regem cle Duyten ende ande'r Tayement.

Den :; Martii 1613.
I) le StatenGenerael der Vereenichde Ne venant , Ende aloo in dce Landen met Sacx
derlanden,
Allen
dee. Sa
je kens , tonnekens ende anderints eene grootc
ienwoordige
ullen
ienden
otghencn
hoorendie
leen
quantiteyt van licbte Silvere Realkens dage
uyt : DOEN TE WETEN, Aloo lijcks ghebracbt werden , omme die onder de
niet teghenaende vercheyden voorgaende gemeente nyt te beven vcot vijfuyvets het
gedaen verboden van uytheemche payemen uck , daer van (il! den meeendeel nochtans
ten in dee Landen te brengen ende uyt te ge maer drie uyvers ende noch minder aen Sil
ven , by experientie evenwel bevonden werdt ver waerdich bevonden werden,ende Van ulc
dat de elve Payementen hoe langher oo meet ken verkheyden gewichte zi'n dat die op geen
overvloedich over al Innebreecken, ontfangen prijs en konnen geelt Werden,Soo verklaren
ende verde boven hate waerde uytghe heven wy alle deelve Silvere Reaelkens billoen,Vet
werden , tot over-groote chade van ce ghe biedende een yeghelijck, die inde voorz Lan
meente , S O O IS T. Dar omme daer regen den te btenghen, uyt te gheven ofte te ontfan
te verien ende alle voordere chade voor te gen,
de vootz
uytheemhe
heelemidtoaders
endeilialve chellin
hen
ende kleyneghe
Pa
komen ende te chten o vele eenichins doen
lijck is : WY met voorgaende advjs vande Ge yementen hooger als dieier vooren tot prije
nerael-mceers vander Munte,Voor cet vet Feelt zijn tontangen ende u : te geven , al
boden ende genterdiceert hebben , verbieden es op verbeurte vande voor cbr-even verbo
ende interdiceren midtdeen het ontanghen den Silvere ende lropere , ote hier vooren tot
ende uytgeven in de voorz Vereenichde Lan prjs geelde pennngen , ende daer-en-boven

den ende Steden , vande Luyckche kopere van de penen ende boeten inden Placcare van
Duyten , ende om de voorz uytheemche Pa der Munte begtepen , E nde op dat niemandt
yementen te reguleren ende tot prije te (lel hier van Ignorantie cn hebbe te pretenderen,
en mette mine chade vande gemeente, Or Ontbieden 'ende veroecken die Heeren Sta
donneren voorts dat van nu Voortaen alle de ten , Stadt-houderen , Ghecommitteerde Ra
uytheemche cbellinghen buyten de Veree den ," ende Ghedeputeerde Staten vande Pro
nichde Provincien ghellaghen in de elve niet vintien repetivc van Ghelderlandt , ende

hooget en ullen mogen ontanghen ote uyt

gegeven werden als tot vier uyvcrs , ende de
halve chellinghen tot twee uyvers t (luck,
Item de uytheemche dobbel uyvers niet

t Graechap Zutphen . Hollandt ende We

Vriellandt , Zeelandt , Utrecht , Vrieiandt,
Over-Yel, Stadt Groeninghen ende Omme

landen , ende allen anderen ]uicieren ende

Ocieren , dat y dee one Ordonnantie van
tot eenen halv uyVer, ende den halven uy onden aen alomme doen. vetkondigen , uyt
vet niet hoogher als tot een oortgen. ende alle roepen, publiceten, ende ageren in alle plec

hooghet als tot eenen uyvct , den uyver als

d'andere uytlreemehe Payementen naer ad

kcn van on Landen , daermen ghewoorgicllr

:S o -

Placcaten van de Munte.

- 10 3

is dudanigen uytroepin he, ublicatie, ende nature van onen Greer,0p den vijthienden
axtie te doen , Proce eren e ende doende dach der Maent van Meerte,int jaer ons Hec
procederen teghens de Contraventeurs ende ren duyenr es honderdt ende derthien. Was
Overtreders van den rotte voorz penen, gheparapheerr W. Vclfm v. Onder ilondt.
onder gratie, oochluyckinge, faveur, dimu Ter Or onnantie vande Hoochge melte Hee
latie ofte verdrach : Want wy tot welvaren ren Staten Generael. Geteeckent C. Aerm.
vanden Lande ulcks hebben bevonden te be Zij nde daer op gedruckt het Contrezegel der
hooren. Ghegheven in 's Graven-Haghe, on elver Heeren Staten in rooden Wache.

der onen Contrezeghel, Paraphure ende Sig

Placcaet teghens a'e goudc-gulden; wm Bouillon.

DM 9 Augujii 1613.
le Staten Generael der Vereenigde Ne
derlanden. Allen den ghenen die dele je
nWoordige ullen lien of: hooren leen , Sa

gever voor deere reye,v00r de tweede rey"

e dubbelt,ende voor de dcrde reye twee dub
belt van diemende boven deen gebannen,en

uyt : DOEN TE WETEN , Aloo

t'onfr kenniiie ghekomen is , dat eenighe ey
ghen-baet-occkers hen vervorderen in dee
Vereenichde Nederlanden re brengen eecke

de arbitralick gheraft te werden. Ende op

dat niemandt hier van ignorantie en hebbe re

re Goude penninghen, geilagen op den Naem

vanden Hoochweerdighen ende Doorlucht

teerde Raden,ende Gedeputeerde Staten van

de Provintien repetive van Gelderlant , ende
't Graechap Zurphen , Hollandt ende Well:

ghen Heere den Bichop van Ludich,als Her

toge van Bouillon , weende van geeljjcken ge

wichte als zijn de Gout-guldens . g agen en
de gemnnr in den Heyligen Rijcke , maer eer
on elijck in alloye, ende conequentelijck van
ve minder weerde , dan de oprechte Goudt
guldens geilagen naet den wertigen voet des
Rijcks voorz , om de elve peuniughen onder
de goede Goudt-guldens uyt te gbeven , ende

pretenderen , Ontbieden ende veroecken die

Heeren Staten , Stadthouderen, Ghecommit

Vrieandt , Zeelandt , Uytrecht , Vrieandt.

Over-Yel . Stadt Groeningen ende Omme

landen , ende allen anderen ]uicieren ende
Ocieren , dat y dee oni Ordonnantie van

onden aen alomme doen verkondighen, uyt

roepen,publiceren, ende ageren in alle plec
ken van one Landen, daermen geWQOnlick is

dudanigen uytroepinge , publicatie , ende af.

cours te doen hewinnen , tot uytnemende xtie te doen.Procederende ende doende pro
chade van de e Vereenichde Nederlanden cederen tegens de Contraventeursende Over

ende van d' Ingheerenen der ilver. S O 0 treders van deen rotte voorz penen . onder
I S T, dat wy begeerende daer jegens te voor

gratie, oochluyckinge, faveur, dilmulatie of

ien , alle ende een yeghelijck der voorz pen

re verdrach : Want wy tot welvaren vanden

ningen (Waer van de egie hier onder is ghe Lande ulcks hebben bevonden te behooren.
druckt) verklaert hebben ende verklaren mits Ghegheven in "5 GravenHaghe, onder onen
den voor Billoen , verbiedende een yegeli'ck Contrezeghel , Paraphure ende Signature-van
eenige der voorz penninghen in dee Lan en onen Greer , op den neghenden dach der

te brengen, ofte de elve uyt te even, bieden, Maendt Augui,in t jaer ons Heeren duyint
ofte t' ontfanghen tot wat prij e het zy , opte es hondert ende derthien. Was gepara heert
verbenrte vande elve penning, ote de waer 1. van Older-barriere]: V, Onder on t,
Ter Ordonnantie vande Hooehghemeltei
_ de van dicn ingevalle het feyt met der verher
daer niet en werde ontdeckt,ende daer-en-bo
Heeren Staten Generael.
ven op de pene van twee goudc Nederlandt
Gheteeckenr
C. rn.
ibe Ducaten op elcken penninck ter contra
Zijnde daer op ghedruckt het Contreze
rien van dein ge reinteert, nytgegeven ofte
ontfanghen , En e dar oo wel tot lae vanden ghel det elvcr Heeren Staten in rooden Wa

Ontanger als vanden In-brengher ende Uyt

che.

'

Placcaet teghens de Pour oenche (nm-Daelders.

Den ; 030 er 1613.
IeSraren Generael derVereeniczhde Ne- luyt : D 0 E N T E W E T E N . Alo
derlanden , Allen den

nen dic dee je- t'oner kennie ghekomen is , dat eenighe ey-.

SCUWOOrdige ullen ien oft .ooren leen , Sa- ghen-baetoeckers hen vervorderen in deie
Veree

104

Placcaten van de Munte.

Vereenichde Nederlanden te brenghen ekete terdicerende ende verbiedende meet een ye

gecontrefeyte Bourgoenche Silvere Daelders gelijck opte voorz Munten van de Eertzher.
van acht-en-Veertich uyvers , halve Daelders togen cemge materialen te leveren. ofte doen
van vier-en-twintich uyvers , vierde parten leveren , Opte vetbeurre van de elve ende
_van twael uyvers, ende Schellingen naer ad daer-en-boven Vier hondert go'ude Nederlant
venant,ijnde in gure conform den ouden en {che Rijders voor de eere reyf , die tweede
de oprechten Bourgoenlchen Daelder , maer ' dubbelt , ende de derde rey vier dubbelt,en
{iter evallen , oo in alloye als gewichte, ende de daer-en-boven uyt de Nederlanden geban
conlquentelijck van veel minderweerde dan nen te werden. Ende op dat niemant hier van
den oprechten onden Bourgoenchen Daelder, ignorantie en hebbe te pretenderen , Ontbie
als maer komende ten prije van vijf-en-vecr den ende veroecken die Heeren Staten,Stadt
tich uyvers ende ettelicke Mijten , gelagcn houderen , Gecommitteerde Raden, ende Ge
op den naem vande Eertz- Hertogen van Oo deputeerde Staten vande Provintien repedii
enrijck , Hertoghen van Bourgondien ende ve van Ghelderlandt , ende 't Graelchap Zut

Brabandt , Omme dellve penninghen onder phen, Hollant ende WeVriellant , Zeelant, '
d'oprechte Bourgoeniche Daelders uyt te ge' Uycrecht, Vriellandt,0ver-Yel,S tadt Groe
ven, ende cours te doen ghewinnen, tot uytne nin hen ende Ommelanden ,ende allen ande

. mende chade van dele Vereenichde Neder

landen, ende vande goede lngeltenen der l]
ver , S O O IS T dat w begheerende daer
tegens te voorien, alle en e een yegelijck der

renuicieren ende Ocieren,dat y dele on.

e Ordonnantie van onden aen alomme doen

verkondigen, uytroepen, publiceren, ende af

hgeren in alle plecken van on Landen , daer

voorz peiminghen ( waer van de egien hier men gew00nlick is duldanighen uytroepinge,
onder lijn ghedruckt) verklaert hebben ende publicatie , ende axtie te doen , Procederen
verklaren mits deen voor Billioen,Verbieden de ende doende procederen tegens de Contra

- de een yegelijck eenige der voorz enningen

in dee Landen te brenghen , ofdellve uyt te
geven, bieden, ofte t'ontfangen tot wat prije
het y, opte verbeurte van de elve penningen,
ofte de weerde van dien , inghevalle het eyt

venteurs ende Overtreders van deln cotte

voorz penen , onder gratie , oochluyckinge,

faveur, dillmulate ofte Verdrach : Want wy

tot welvaren vanden Lande ende de goede ln
gheetmen van de elve ulcks hebben bevon

met der vercher daet niet en werde ontdeckt, den te behooren. Gegeven in s Craven-Ha
i-ende daer-en-boven opte pene van twee Ne

he, onder onen Contrezegel, Paraphure en

derlantlche goude Rijders op elcken penninck . e Signature van onen Greer , op den vijf
ter contrarien van den inde Vereenichde ! den dach van C&obris , in 't jaer ons Heeren
Landen ghebracht , gepreenteert. uytghegei duylnt es hondett ende dertbien. Wasghe
ven, ote ontanghen , ende dat o we tot lae parapheert A5. Camden vt. Onder ondc,

vanden Ontanger als vanden Inbrenger ende ' Ter Ordonnantie vande Hooch-gemelte Hee

Uytgever voor deere reye, voor de tweede ren Staten Generael. Geteeckent ['. Aaa-m
rey dubbelt , ende voor de derde reye twee Zijnde daer op gedruckt her Contrezegel det
dubbelt van dien . ende boven deln rheban- elver Heeren Staten in rooden Wache.
'
nen, ende arbitralijck geraft te wet en. In

Placcaet , Verbedende rat (le Provintien Wide

abuerzge

Landen ofMunten te voeren, com' e Materialen van Gout oe Silver . Ze R-"'

miqe Goude ofe Silverepmnin en bare Ho. Mag. ge-evalueert ende tmprjege
elt, uytgemdert alleenljcknoodicb reiygheldt : Mitqadm oerrbejya'e Penningen
daer imzogemencz'onneert, voor billoen oerklaren : Ende de vreemde Schelling-m, ende
andere minden Faye-mente!: tm prijeellen , amme court te hebben totten eem

Meerte derjaerre/oim-bondert veerthien.

Dm 7 December 1 6 3 *

le Staten Generael der Vereenichde Ne- den , uyt dee Vereenichde Nederlanden te
derlanden, Allen den ghenen die dee je voeren, dragen, (eynden, doen voeren, dragen

genwoordige iillen ien oft hooren leen , Sa ote enden op vreemde Munten buyten de
luyt:DOEN TE WETEN,Aloot0t elve glielegen, oe die niet en aen ende ich
one kennie gekomen is, dat niet tegenaen

niet reguleren onder helijcke Muntz-ordre,

de one. Placcaten opt uek vander Munte als by one voorz P accaten is gheatueert,

ge-emaneert inde jaren 1606. ende 1610. als ! eenige Goude ofte Silvere Material bequaem
andere leCl'Che . by de welcke wy wel cher- l om Munte van te ilaen,ote oockeenige Gou

-pelijck , ende Op groote penen hebben verbo-. [ de ofre Silvere penninghen by one voorgaen

de

Placicaten van de Munte.

ao;
de Placcaten ge-evalueert ende ten prij ghe

rende diverlche Goude ende Silvere pennin

hen by ons ten pri' gheelt ende ghe-eva
Fueett , onder deck el dat y die van doen heb
ben in hate negotien ende trajcque, latende
de elve converter' in andere Goude ende Srl
vere , oo Capitale penningen als payementen

rey dubbelt otc tWeemAel loc veel, e daer-'

en- boven uyt den Lande gebannen te Worden
nae exigentie van aecken. Van gelijcken ver
bi'eden ende interdiceren wy eenen yegelicken
in dee vereenigde Nederland te brengen,uyt
te geven ote te ontang eenigerhande goude
ofte ilvere Capitale' penningen hier voren ver
klaert:De welcke wy met oock alle andere be
nedcn den voet van on voorz Ordonnantie
geflagen . ende by ons niet ghe-evalueert ende
ten prije geflelt,verklaert hebben, gelijck wy
alle de elve mede verklaren by deen voor bil

van echter waerde, als zijn de nieuwe Goudt

loen, ende verboden hier te Lande in te bren

elt,vercheyden peroonen oeckende te elu

deren de Voorz onf Placcaten tot haren par

ticulieren rojte . niet alleenlijck hen en ver
vorderen Foodanighe Materialen op vreemde
Munten te tranporteren : Maet oock uytvoe

gen, ontfangen ote uyt te geven , op gelijcke

vanden Heere Bichop van Ludich, als Herto penen als vooren. Ende om de Gemeente van
e van Bouillon ; De heele,halve, ende vieren de voorz uytheemche payementen met de
geelen van CruysDalersgeflagen op den na mine chade te ontlaen, Hebben geconln
me vande Eertz-Hertoghen van Ooentijck , teert dat de vreemdeSchellinghen hier voren
Hertogen van Bourgoenge ende Brabant; Met genoemt. tot vier Stuyvers, de halve Schellin
oock Schellingen . Stuyvers ende diergelijcke ghen tot twee Stuyvers , de dubbele Stuyvers
kleyne payementen , mede ghellaghen op den op eenen Stuyver , de Stuyvers Op eenen hal
name vande voorz EertZ-Hertogen. Voorts ven, ende de halve op een Oortgen noch cours
mede Dalets ghelaghen op den name vanden ullen hebben tot den eeren Martii toeko
guldens ende Dalers gheaghen op den naem

Grave Auguinus Spinola , met hate ghedeel

mende des jaers 1614. ende langer niet: Maet

ten ; Als cock diverhe Schellinghen . halve hebb na den voorz rijt alle deelve mede ver
Schellinghen, dubbelde , enckele ende halve klaert,gelijck wy die verklar mits deen voor
Stuyvers , ghellagen tot Emmerck. Huyen, billoen,er'1 verboden het inbtengenpntangen
Embden . Roermonde ende andere plaetfn ende uytgevenpp gelijcke penen als hier bov
meet , zijnde alle van llechtere waerde als de aengaende de voorgeroerde Capitale pennin-i'
Ordonnantie van one Vereenighde Neder gen zijn verhaelt. In-welcker penen wy ooclc
landen medebrenghen ende inhouden : Poo veraen vervallen te Ween alle de ghene, l: zy.
ghende alle de elve wacke ende echte, oo Boden, Schippers,Schuytvoetdets,Makelaers,
Ca itale enninghen als payementen binnen Pontgaerders , ende alle andere die tot den-

de e voor z Vereenigde Nederlanden te bren

. en , ende de elve uyt te geven ende te bee

voor z t'ranporte, vewoerin he. inbrengin e'

ende uytgevinge vande voor zMaterialen o te

en , tot groor naedeelvande hemeene wel penningen repeve,helpen aer,ote ee-
vaert deer Landen , ende cha e vande goede nichins avorier ullen,al ware het dat hen dei

Ingheltenen der llver. S 00 IS T , dat penningen ote ofe niet toe en behoorden.
wy daer je hens begheerende te verien , van Ende indien y de voorz boeten ende amen
nieuws ver

en ende geinterdiceert hebben, den niet en konden betalen,ullen aenden lijve

verbieden ende interdiceren mits deen , allen geraft werden nae ghelegentheyt van laken:
ende eenen yeghelijcken uyt dc Vereenighde Zijnde one meeninge , dat tegens de Contra- _
Provintien te voeren , dragen , eynden , doen venteurs van deen onen Placcare gh toce '
voeren, dragen ote fynden . te Lande ote te deert ende gein uireertl mo en weren toti
Water-ma de nagebuerige Landen,ofte eenige vier jaren naer datiy het deli ullen hebben
Munten hoedanigh die oock zijn , die ich in b aen,Onvermindert one voordere penen in '
alles niet en onderwerpen ende onderhouden on e Placcaten vanden 21-Marti 1606. een
den voet van one voorz Ordonnantien by ]ulii 1610. ende 27. Seprembris 1611. tegens
onen voorz Placcaten van den 2.1. Martii deOveru-eders
vande elve geatueett.Wele- *
1606. ende 6. ]ulii 1610. op t Ruck vander ke Placcaten wy veraen dat in allen haren
Monte geatueert', eenige Goude ote Silvere poinen ende articulen volkomentlijck ihllen
Materialen , ofte oock eenige Goude ote Sil

naer Jekomen ende acbtervolcht werden , En!- -

vere penningen by ons ghe-evalueert ende ten

prije getelt,onder wat pretext het oude mo
gen Ween , uytgeondert noodigh reys-geldt,
. op, de verbeurte vande elve Materia en ende
penningen, ofde waerde van dien oo het eyt

de ullen de penen hier voren nytghedruckt,

verdeelt werden naer-inhoudt vande voor he
roerde Placcaten. Ende op dat niemandt ier'
van eenighe onwetenheydt ote ignoranrie en
pretendere,0ntbiedene verouckenyde Hee

nietter vetchet daedt ontdeckt en ware, ende ren Staren,Stadthoude'ren. Ghecommitteerde

daer-n-boven het vier-voudt vande waerde Raden, e Gedepn'neerd Sme" vande Provina
"van dian voor de eerle reye , voor de tweede tien repetive
van' Gelderlandt

O O O e Graefchap
Zutj

106

Placcaten van de Munte.

Zur ben , Hollandt ende We-Vrieilandt , Procedercnde ende doende procederen tegens
Z andt , Uytrecht , Vriellandt . Over-Yil, , de Contraventeurs endeOvettreders van dien.
Stadt Groeningen ende Ommelanden, ende onder gratie , ooghluyckinghe , faveur , di.
allen anderen ]uicieren ende Ocicren , dat mulatie ote verdragh. Want wy ulcks ten

y dei: one Ordonnantie van onden aen al

diene van den Lande hebben bevonden te

behooren. Gegeven in 's Graven-Haghe , on
bliceren ende ageren in alle p ecken van on der onin Contrezeghel . Paraphure ende
e Landen , daermen ghewoonlick is duda . Signatuere van onen Greer , op den iven
nigen uytroepinghe, publicatie ende axtie den Decembris ehien honderdt derthien.

omme doen verkondighen , ujtroepen , pu

te doen. Laen ende bevelen voorts die Ra

den ter Admiraliteyr, den Advocaten Ficaels;
Mitgaders allen Overen, Colonellen,Admi
ralen,Vice-Admiralen, Ca iteynen, Ocieren
ende Bevelhebberen , delli one Ordonnantie

Was gheparapheert [.Magmn v. Onder

ondt : Ter Ordonnantie vande Hoogh- he
melte Heeren Staten Generael. Gheteec ent

C. Aer/fm. Zijnde daer-op ghedruckt het

Contrezegel der elver Heeren Staten in 100

te achtervolghen ende doen achtervolghen: den Wache.

Plaecaet, op den Cours vanden (jelde , oo jamie

al; Sz'lvereccz'en.

Den 26 September 161 ;.

E Staten Generael der Vereeni de Ne andere Peroonen , die onder authoriicie van

derlanden : A 1. s o o wy bevin en , dat j Landen . Steden , Dorpen, ot Collegien , be

door de moetwilligheydt ommigher peroo- windt van eenighe Penninghen hebben: de
nen , die {ich met de verhandelinghe vanden welcke boven de voorchreven boete ghe ri

Gelde occken te verrijcken, alle Goude ende ;

Silvere pecien verte boven haer Weerde ghe
eygert ende 0pgedrongen werden,elfs oock
terwijle men be 1gh is om een generael redres
ende vae ordre te begrijpen op het uck van- l
der Munte, met den gantchen aenhangh van
dien ( t welck jeghenwoordigh in een groor
verloop ghekomen is ) reckende : elve tot
grooten nadeel van onen Lande , confuic en
de verwertinghe in allen handel , ende ontru
inge der Ghemeynte. niet kunnende de elve
[ich in t ontanghen ende uytgheven vanden
Gelde nae eenige evaluatie reguleren : S O O

veert llen werden van hate ocien , in jm

yneenige hebben , indien niet, illlen vervallen
21111 in t dubbelt vande voorchreven boete.
Ende dit alles by proviie,t0t dat by ons-gene.

rael Placcaet ( : welck wy onder handen heb

ben , ende metten eeren ullen doen emanc

ren)op alle poin'en ende declen van her uck

vander Munte volkomentlijck/eren , ende

goede ordre geelt werde.
D En dubbelen Nederlandthen Dncaet van 3 ; ucken in 't Troylbe Neder
landtihe marck, tot

viij. guld. ij. .

1 S T, dat wy,om de voorz ongeregelde ey Den enckelen Nederlandthen Dncaet mette

geringe re uyten , ende om de Gemcynte ee
Letteren van 70 uck in t voorz marck,
nen ekeren regel te geven , waer na y ich in
tot
iiij. guld. j .
de verhandelinge vanden Gelde voortaen ul Den grooren Nederlandrhen goudcn Rij.
len hebben te draghen : ende ten eyndc on
der van 24 ucken ende acht derthienc
Landen vande oede Capitale penningen niet
declen in ': marck,tot - :. ld. xvj. ,
en ouden wet en onrbloot : Hebben heor Den halven goudcn Nederlandtighen Rijder
donneert,ende ordonneren mits deen, t van
van 49 ucken ende drie dei-fienile declen
nu voortaen alle Goude ende Silvere pennin
in : marck, tot
v. guld. viij. (l'.
gen hier nae gepeciceert, ende geen andere, Den goudcnReael van 46 ucken int marck,
onrfangen ende nytgegeven illen werden .
tot
vj. guld. ij. .
als hier by verklaert il werden. Belaende. Den halven goudcn Reael van 70 ucken en
ende bevelende allen ende een yeder , ch nae
de een achte-deel in t marck,tot iij.g.j.. '
deen onen Placcate rid'elijck te reguleren . Den goudcn Keyers gulden van 84 ucken
op de verbenrte vande Penningen tegens , oft
in t marck, tot
-'
ij. guld.
buyten den elve nytgegeven oft ontfanghen , De Franiche Croonen van 72 ucken in :
ende daer-enboven noch her vier-voudt van
marck , midtgaders den Nederlandtzhen
de waerde Van dien : Inonderheydr den Ont
Croon van 71 ucken ende drie nart in t
fanghers , Treoriers . Rent-meeets , bare
marck, tot
iij. gu d. xv. .
Commien ende Clercken : Item alle Pach Den goudenLeenw Van 5-9 ucken in't marck,
ters van Impoen ende Accijen, Maeckelaers
toc
ili}. guld. xij..
ende Pont-gaerders , ende generalijclren alle Den Bourgoenchen Rijder van 7 u'ik
1n :

Placcaten van de Munte.

]07

in't marck, tot

t Gulde Vlies van 54.
in t marc]: , tot
Den Andries Gulden
marck, tot
'-

iiij. guld.
ucken in t marck ,tot - iiij . gui. j. .
ucken ende een hal Den Gout-gulden van Duytlant van 75 fluc
v. guld. iij. .
ken in 't marck,daer van de Figur' in druck
van 74. ucken in :
Zijn,ende anders geen, tot ij. g. xviij. .
ij. guld. xix. . Den Davids Gulden van Uytrecht van 76
Den Wilhelmus Schildt van 72. ucken in't
ucken in "\ marck, tot - ij. gul. viij. .
marck, tot
iij. guld. Den ouden Gelderchen Rijder van 76 uc
ken in t marck . tot - ij. guld. ii]. il.
't Schuytge van 73 uckenin't marck, tot

iij. guld. xij. .

Den Philippus Gulden van 74 ucken in 't

Den gulden van Cam en , Deventer ende

Swol , van 76 tucken in 't marck , tot

. marck,tot
ij. guld. 1. ft.
'
ij. guld. ij.i.
Den Philippus Clinckerr van 76 ucken in 't Den dubbelen Rooennobel van Engelant,ge
marck, to;
1]. guld. iij. .
agen by de Conin en Henrick , Eduwart,
Den grooren Cruyiet van Portugael van 7
ende Coninginne E iabeth, van 16 ucken
uckenin t mArck,tot - xl. guld. V. il.
in 't marck, tot
- xvij. guld. xij. .
t
Piolet
van
Spaengien
van
vieren
van
1
8
D
enckelen
oud
Roonnobel
van Engelant
i ucken in't marck , tot - xiiij. gui. xij. &.
van 32 ucken in't marck,t0t viij.g.xvj..
! Dubbelt Piolet van Spaengi van 3 6 uc Den halven van dien naer advenant.
* ken in : marck, tot - vij. guld. vj. fl. De nieuwe Rooenobelen gelagen e gemunt
Het enckel Piolet van Spaengi van 72 uc
inde voorz repedive Nederlanden van 31
ken in t marck. tot - iij. guld. xiij. .
tucken in : marck, tot - viij.gul.xvj. .
': Dubbelt Piolet van Itaen van 36 ucken Den halven van dien, tot - iiij. gui. viij,.
' in 't marck , daer van de Figueren in druck Den nieuwen dubbelden Roolnnobel van

zijn,ende anders geen, tot - vij. g. i. \t.

groot Brittannien van 18 ucken in het

marck, tot
xv. gu]. xij..
Het enckel Piolet Van Italien Van 72 ucken
in t marck , daer van de Figueren in druck Den enckelen Roonnobcl van groot Brit

zijn,ende anders geen,tot - iij. guld. x. .

D" groote Reael vanOoenrijck van 16 uc
. ken e een halin 't marck, tot- xvij.g.ij..

halve ende vierendeelen der

Devenant.
' elver nae ad
Den dubbelen D_ucaet van Spangien met twee

hooden van 3 ; ucken in 't marck , tot

viij. guld. ij. .
Den enckelen Ducaet van Spangien, midtga
ders den Ducaet van Hungarien, ende die

tannien van 36 ucken in t marck , tot

vij, guld. xvj. .
Den halven van dien nae adVenant.
Den Henricus Nobel van Enghelandt van 36
ucken in 't marck, tot - vij.gul.xvj..
Den
van dienvan
naeEngelant
advenant.van 48 uc-'
Den halven
ouden Angelot
ken in t marck, tot - v. gul. xvij. .
Den Angdoth van Engelant mette O int chip
van 4.8 ucken in t marck.tot - v.g.xiij..

hemnnt in t Rijck , van 70 ucken int Dtn Angeloth van Groot Brittannien, ghella
gen by den Coningh ]acobus, van ;4 uc
matck,met oock den Hollantlchen Ducaet,
en in t marck, tot
v.gul.iiij..
tot
iiilj. guld. j. il.
De dubbelde Ducaten met nvee iooden inde Den Souverain gemunt 'by Coninck Henrick
van En helandt van zo ucken in t marck,
repeive Nederlanden ghellaghen van 3 ;

ucken in t marck , tot - vij. gul. xix. il.

mitga ers die vanden Coning Eduwardus,

De enckele Ducaten met twee hoofdcn in de

ende van de Coninginne Eliabeth van zz

ucken in 't marck, tot - xj,gul.xvj..

repeive Nederlanden ghellaghen van 71

ucken in 't marck, tot - iij. gul. xviij. . De halve van di na advenant,t0t v. g-xviij..

Den gouden Cailiaen van 3 ; ucken ende Den nieuwen Souverain van Jacobus Coning
een halfin 't marck, tot

v. guld. v. .

van Groot Brittannien genaemt 'Uniti, van

Den Croon van Portugael mett corten Cruy

24. ucken ende acht derthiene deelen int

ce van 70 ucken int marc,tot iij. g. xvj..
marck, tot
x.gul.xvj-.
De Croon van Portugael metten langen Cruy Den halven van dien van 4.9 ucken e 3 der
, . ce van 70 ucken int marc,totiij.g-x_iiij..
thiene deelen int marck,tot - v.g.viij..

De Schote Rijders,e de Schote Angelotten

metten cepter ende waerde cruywijs over
den anderen van 48 ucken in \ marck,tot
zijn,ende anders geen,tot - vij.gul.xiiij..

Den dubbelen Ducaet van Italien van 3 6 uc

ken in't marc,daer van de gueren in druck

v.guld.viij..

Den enckelen Ducaet van Italien van 72 uc

ken in't marc, daer van de gueren in dmck

Den Vlaemchen Nobel , o wel den ouden als

zijn,ende anders geetmot - iij.gul.xvij..

Den Milreez van Portugael van 32 ucken in
"\ marck, tot
- - viij. guld. iij..

Oorlogen gheaghen in de repetivc Ver

Den halven Milreez van Portugael van 64

marck,
i tot

de nieuwe,geduetende dejegenwoordighe
eenighde Provintien van 36 llucken in t

'- 0 O -0 a vij. gul- xij.

De

ro8
De halve van dien, tot

Placcaten van de Munte.

-

iij. guld.xvj. . Den Philippus Daelder , op 't ghewichte van

twee-en-twintigh engel chen dertien aen ,

Den dubbelen Gulden van cherlandt , ghe

naemt Staten Kroon , van 81 ucken ende

ter remedie van acht aen , tot ij. g. xij. .

een halfin : marck, tot - ij. gul. xviij.uy. Den

halven Philips
midtgaders
penningh
gemuntDaelder
by den, Heirtoghe
vanden
A

Den nieuwen Gelderchen ende Friehen Ry

der van 72 ucken ende een achte deel in

eneon , op t ghewichte van elf engelcherx
t marck. tot
iij.gul.ix..
es ende een half aen , ter remedie van fes
Den nieuwen penningh van Portugael metten
aen, tot
j. ld- vj. &.
Cruyce van twintigh ucken in t marck, De vijde gedeelten vanden voor z Philippa;
zijnde de acht vijde deelen Van eenen Mil
Daelder , midts dat de elve niet en zijn ge
reez, tot
xiij . guld.
chroyt, tor
:. uyv.
Den halven van dien van 4.0 uck int marck, De thiende ende minder gedeelten naer adve
zij nde de vier vijden-deelen van een Mil
nant.
\
reez, tot
- vj. gu]. x. [t. Den ilveten Carolus ulden , op 't hewiehce
t Vierendeel van dien van 80 [tucken in c
van veerthien enge en dertigh jeu , tet re

marck, zijnde de twee vijde deelen van een

medie van es aen , tot - j. guld. xv- .
Milreez,tot

iij. gul. v.. Den Hollandtchen Daler metten Leeuwe,en

de die in de andere tepeive Provintien
Den dubbelen Ducaet vande Eertz-Hertoghe
op den elven voet geagen zijn, op 1: ghe
Albertus van Ooen-tijck , van 3 ; uc en
wichte van achthien engelifn . ter remedie
in 't marck, totviij, guld.
Den enckelen Ducaet van de elve Hertz-Her
van acht aen, toc
ij. guld.

toge van tventigh (tucken in t marck. tot Den

halven van dien 0 t gewichte van negen.
iiij. guld. engelen, ter remediie van es aen. tot j. 3.
De twee derden-deelen van den lven dubbe t Vierendeel van dien naer advenant.
len Ducaet van 4.7 [tucken ende neghen De Staten Daler, op t gewichte van twintigh
thiende deelen in't marck,tot - v.gul.viij..

enghelln . ter remedie van acht an , tot

Het een derdendeel van de voorz dubbelen

ij. guld. ij. .
Ducaet van 84. ucken int marck , tot Den halven Staten Daler , op t gewichte van
'
' ij. guld. xiiij. .
thien engelen, ter remedie van es aen, tot

j. guld. j. .
Alle welcke goude penninghen niet anders Den ilveren Rijder van Ghelderlandt ende
en itllen mo hen ghewogen Werden . als elck
Vrieantpp't gewichte van fvcntbien en.
met haren be oorlijcken ghewichte , ende dat

gelchen twintich aen,ter remedie van acht

aen, tot
ij . gu]. ij. uy.
twee ain,ende meerder niet.Behoudelijck dat Den halven van dien, op t ghewichte van acht
de Penningen van gouc die gaefende . oet zijn
engelchen s-en-twintigh aln . ter reme
van alloy, ende zijnde telicht boven e voorz
die van es an, tot
jgnl. j. uy,
het l moeten vooraen mette remedie van

remedie een, oft uyterlijck twee'aen , {onder Den Gelderchen ende Uytrechthen Daler.

meet, uyt-gegcven irllen mogen werden, mits

op't gewichte van ehien cngelchen , tet

betalende voor elck aes anderhalven uyver:

remedie van acht aen, tot - j. gul- xiiij.\.
Ende dat boven de voorz twee aen te licht is. Den halven van dien , op t gewichte van acht
{al voor elck aes betaelt werden twee uyvers,
enghelchcn tet remedie van vier an , tot
Alles op de verbeurte vande elve Penningen.
xvij. uy

Silvere Munte , die ontangen en

de uycgegeven al worden , op den
gewichte ende ter remedie als ne
fens elcken Penningh aet.

Den Spaenizhen Reael van achten , op 't he

wic te van lventhien enghelizhen vij -en
twintich aln, ter remedie v_an acht aen, tot

i]. gul, vij. uy.

Den halven van dien, op't ghewichte van acht
engelchen acht-en-twintich aen,ver reme

D En Nederlandthen Rijcxdaelder,mitf
die van es aen, tot
j.gul. iijz. il.
gaders die munt in t Rijck. ende in De vierendeelen ende geen ander ghcdeelten,
dele Vereenigh e Nederlanden , daer van
naer advenant.
de Figueren inden ]ar'e eien hondcrt e Den Zeeuchen Daler,op t gewichte van der
le in drucke zijn uytgegeven,ende geen an
thien enghelchen veerthien a:-n , ter reme
dere, o het ghewichte van achtien engel
die van es aen , tot
j. gul. x. .
hen ac tendetwintgh aen, ende ter re De mindere gedeelt van dien naer advenant
medie van acht an,tot - ij. guld. viij. . Den Vriechen Silveren gulden,op 't gewich

Den halven Rijcks-daelder, op t gewichte van

te van twaelengelchen ende een half, tet
negen engelchen veertien aen, ter reme
remedie van ls aen. tot - j.gul.viij..
die van cs aen, tot
- i. guld. iiij. . Den halven van dien , op 't ghewichte van es
enghel

Placcaten van de Munte.

enghelchen acht aen , tet remedie van vier
. an, tot
xiiij. uy.
Den Franck van Vranckrijck, op t ghewichte
van negen engelchen vier an, ret remedie
van es al-n, tot
j. gu]. j. uy.
Den halven van dien . op 'r gewichte van vier
engelen achthien aen,ter remedie van drie
aen, tot
x. uy. viij.pen.

1 09

connteerde Remedien meet als anderhalven

engelche , Wy hebben alle de elve verklaert.

ende verklaren by dein voor billoen.
Bljjvende in vi eur die penen by den Plac
cate ehien-honert thien geatueert,jegens
de Contraventeurs van het elve , ende alle de

poinden van t voorz Place-act , die by dei-n

De quartz d Ecus , ofte vierendeelen van niet en worden gealtereett.

Croone" van Vranckrijck,ende anders geen,
Ende nllen de voorz penen adt grij pen ,
op t gewichte van s engeln es aen, ter ende e-executeert werde" jegens alle de gene
remedie van vieraizn, to_t_
xvj; uy. che ic tegens den elve Placcate miiiragen te

De Teoenen van Vranckrijck , ende anders hebben bevonden ouden mogen werden,even
geen,op 'r gewichte van es engelen.ter re of de (elve hier wederomme van woorde te
' medie van vier ain, tot
xv. uy. woorde geinreert waren.
Den Enghelcben Schellinck , ende die van
' Groot Brittannien, op t gewichte van drie _ Ende om noch beter dele one Ordonnan
ne in treyn te doen brenghen , verbieden alle
engelien acht-en-twintich aen,ter remedie
Ontfangets, Treoriers,Rentmeeets,ende al
van drie ain , (al by proviiie ende voor al len
voorverhaelde peroonen . eenige Pennin
noch ghetollereert werden . tot den leen
gen
tot hacrder adminitatie aende,by ag
' December eerkomende , ten priji van
natie oft overwijinghe te doen beralen , maer
x. uy. viij. pen.
' Ende daer nae niet hooger als ten prij van ulien die in harenComptoiren ontfangen heb
bende-,ilfuytkeeren daer t behoort: ende dat
'
x. uyvers. voor alnoch by den eedt int aengaen hacrder
De halve van dien, ende geen minder gcdeelte
ocie gedaen, ende opte boeten voorz.
nae advenant.
Gebieden oock allen den genen , die onder
Den ilveren Penningh vanden Eertzhertogh
' Albertns mette twee Hoofden,van drie Re de voornoemde eroonen van hate admini
alen, wegende es engeln, ter remedie van iratie comptabe,zijn, van alle by haer nytge
vier aen, tot
xv. uyvers. geven penningen pertinente peciicatie te ne
Den enckelen Reael vanden voornoemden men, mette aenteyckeninge vanden prij tor
EertzIIertoge wegende twee engelen.ter ren welcken elcke petie by haer aenghetelt is.
"_ remedie van twee aen, tot - v. uyvers. tampt van het ghewicht derelver , ende de
vergoedinghe der an, indien eenighe aen de

Den halven van dien naet advenant, tot ijz..

Den Schellinck inde repedive Provintiale elve te kort quamen : onderteyckent by den
nendie de penningen onrfangen ullen heb
Munten geflagen , ende anders gheen , tot
Vj. uyvers. gn . omme de voorz pecicatien beneens
Den halven Schellinck, tor
iij . . de quirancien ende dechargen in t exhiberen
Het twintiche deel vanden Silveren Nedet7 van hunne rekeningen mede over te brengen,
landtchen Reael , ghenaemr Scooters , tot Op pene dat de quitancien ende dechargen
i'. uy. viij. pen. anders niet en illen aengenomen werdenzBe

velende allen den genen die tet auditie van ha

re reeckeningen iullen aen,andets geene qui

De dobbelde Groeninger Flabben, rot viij..

De enckele Flabben,tot
iiij . uy.
De nieuwe dobbelde ende enckele Stuyvers,
op de Provintiale Munten tzedert den jare

rantien ot dechargen te admitteren , dan in

manieren voor-vcrhaelt.

'

ehien-hondert veerthien gheilagen. ende

anders geen. tot

ij.. endej. .
Ende op dat niemandt hier van en hebbe te
pretenderen ignorantie, veriucken ende ont
Den onden Brabandtchen Sruyver , rot
Den halven van dien, tot

j. uy. viij. pen. ieden alle Overichedcn,Magiraten,O cie

een blanck. ren , ende ]uicieren binnen dei geunieerde

Provintien , die het eenichins aengaen mach,

dat y dee one Ordonnantie alomme doen

Ende oo eenige der voorz ilvete Pennin

gen lichter werden bevonden, ende te excede

verkundigen,uytroepen ende publiceren,daer

ren de voorz repeive gheconenteerde Re men gewoonlijck is uytroepinghe ende publi

medien tor een oft uyterlick anderhalven en catie re doen : Procederende jegens den Over
gelch toe, al daer vooren werden betaelt van tteders, oo van den, als vanden Placcate des
elck aeken twee pennin gen Hollandts,doen jaers hien-hondett thien , rotte penen in de

de de hien der elver penning eenen uy

ver. Ende oo verre eeni

elve be repen , onder eenich faveur , gune,

der voorz ilvere ofte diimularie , dewijle : elve voor den

pecien quamen tc exce eten dc voorz ghe dien vanden Lande , ende 't projt vande
#

OOO 3

Ce

Placcaten van de Munte.

[ IC)

vijthien. Was gheparapheert I. Magna: vt;

Gemeente alho bevdnden is te behooren. Al

dus gedaen ende gearreeert ter vergadetinge
vande Hoogh-ghemelte Heeren Staten Gene
rael, In "5 Graven-Hage . op den es-en-twin
tichen Septembris , Anno ehienhonderdt

Onder ont , Ter Ordonnantie vande Hoog

gemelte Heeren Staten Generael. Gheteec

kent
C. Aer/fm.

Placcaet, daer o) Verbiedende in dce Lmzden te hong/aen,

zontmgen, ende u_yt tegooemgeneraljokalle uytheemhbe Peyementm ende Sobel
Iz'ngen.

Den :. [annum 1 6 1 7.

le Staten Generael derVereenichde Ne- ofre Beeldenaers niet en aen bekent . opte
D derlanden , Allen den gcnen die deeje- l vetbeurre van de elve , ende daer-en-boven

enWOordige ullen ien ote hooren leen, Sa- l vande Penen ende boeten inden Placcate van

xyc : D 0 E N TE W E T E N , Al i de Munte begrepen. Ende op dat niemandt

dat by vercheyden one voor-gaende Placca- : hier van ignorantie hebbe te pretendere',0m.
ten , herpelijck verboden is , uyt-heemche bieden , ende vetoccken die Heeren Staten,

kleyne payementen , ende Schellingen iu dec l Stadthouderen,Gccommitteerde Raden,ende

Landen te brengen, tontfangen , ende uyt te Ghedeputeerde Staten vande Provintien re
geven , Soo wert nochtans evenwel by expe- edive van G helderlandt, ende t Graefchap
rienre beVOnden. dat ulcke Payementen,en_de 1

ut hen , Hollandt , ende We-Vriellandr,

Schellingen daghelijcks over-vlocdigh over al Zeeliindt , Uytrecht, Vrieandt, Over-Yel,

inne-breecken , ontangen , ende verde boven Stadt Groeninghen ende Ommelanden , ende

hate weerde uytghegheven werden, ende daer allen anderen ]uicieren, ende Ocierendat
onder twee oortenvan Schellinghen nieuwe- i y def one Ordonnantie van onden aenal

lijcks uytgekomen, waer van de Figueren hier i

onder aen ghedrutkt, ende gegureert, die (
welcke by den aaye daer van ter Munte ghe
daen , bevonden zijn niet weerdiger te wefn !
als ongeveerlijck drie uyvers, negen pennin .
ghen , tot uytnemende groote chade van dele '
Landen , ende vande goede Ingheitenen der
elver: Welcken aen-gemerckt , ende omme
daer tegen te verien , ende alle vordere khade

omme doen verkondigen, uytroepen, publice

ren , ende ageren in alle plecken van del
Landen , daermen gewoonli'ck is dudanighe
uyt-roepinge, publicatie en caixtie te doen,
Procederende,ende doende procederen tegens
de Contraventeurs ende Overtreders van de
en totte voorz penen , onder gratie , oogh
luyckinge, aveur, dimulatiepte verdragh:
Want wy tot wel-varco vanden Lande ulcks

hebben bevonden te behooren. Ghegeven in

ins doenlijck. S O O IS T , dat Wy van 5 s Craven-Plage, onder onen Contre-Zeghel,

voor te komen, ende te weeren oo veel eenig

nieuws verboden, ende geinterdiceert hebben, Paraphure , ende Signature van onen Gref
verbieden , endeinterdiceren mits deen , het i Ber, op den tweeden Dagh der Maendt van

inne-brengen, ontangen, ende uytgeven inde

voorz Vereenighde Nederlanden,generalijck
alle de voorz uyt-heemche Payementen ende Schellinghcn , ende pecialijck de vootz
twee oorten van Schellingen hier onder ghe
gurcert : Midtgaders oock die groote ende
kleyne Penninghen die by one voor-gaende
Placcaten zijn verboden,ende inde Manualen.

]anuario , in t jaer ons Heeren duyndt es

hondett ende iventhien. Was geparapheett
* 1. un Rey-ee v. Onder ondt , Ter Or
donnantie vande Hooch-gemelte Heeren Sta
ten Generael. Geceeckent C. Aer/fm. Zi'n

de daer op ghedruckt het Contre-ZeOhel er

elver Heeren Staten, in rooden Wazhe.

Placcaet, Proviioneel op den Cour vanden (jelde, ende

verbotb van eenigbe Specie: : gbeljckm mode vande Wtbeemc/ze Payemmten.
Den 19 Iulii 1 618.
E Ridderchap, Edelen ende Steden van Munte , als voor den dien dcr Landen ende
Hollant ende We-Vrieant, Repren vande goede Ingeeten' der elvcr ten hooch
terende de Staten vanden elven Lande: en noodich , ende dat daer-en-tuchen voor,
DOEN TE \VETEN: Alowyvoor

al behoort belet te worden die rijinghe inden

ghenOmen hebben binnen weynigh daghen Cours vanden Gelde,ende underlinge vanden
goede ordre ende Reglement te ellen,jegens ]acobus ghemunt by de Coninck]. Majeeyt
alle verloop ende confuie in t [luck vander van Enghelandt, midtgaders den gouden Rd!)
'

er

, Placcaten van de Munte.

Ill
der in de Landen ghemunt , ende elcks met ten opien van de elve verboden kleyne Mun
te jeghenwoordigh inde Vereenighde Landen
meet als andere Penninghenboven de weerde welende . Hebben wy de elve by proviie tot
extraordinaris hoogh opgedrongen werden. den leen vande Maendt-van Augui. by con
Dat mede inde Veteenighde Landen jeghens niventie getollereert , ende tollereren by deen
onc voorgaende Placcaten, daer by den Dael uyt- begheven te werden , alleenlijck voor de
der by den Eertz-Hertogh Aelbrecht,veel be eene el : . als een Schellinck jegens drie uy
hate gedeelten, midtgaders den Albertijn, die

neden die voet vande Rijcks-daelders doen vers , ende alle andere vreemde Payementen
aen.verboden,ende voor billoen is verklaert, tot Duyten toe incluys naer advenant , naem

den elven Daelder althans in groote menigh

te hier te Lande ghebrocht ende uycgegeven
wordt : Ende ingelijcks vercheyden oorten
van kleyne Munten buyten de Vereenighde

telijck die Duyten op een penningh : Verbie

den de elve hooger uyt te gheven , nyt te bie
den, ote te ontfanghen , alles opte peynen in

den VOorgaenden Placcare jegens de Contra

Landen gellagcn . als van Schellinghen ende

venteurs gearueert. Laen daeromme ende

mindere Payementen tot kopere Duyten toe , bevclen onen lieven ende ghettouwen , den

mede by one voorgaende Placcaten verbo

Preidenr, ende Raden vanden Hooghen Ra

den, in groote quantiteyt in dee Landen ghe

de , d' Eete ende d andere Raden inden Ho

brocht ende uytgegheven werden , tot gtoote ve Provinciael vanden voorz Lande , den Ad
ondienl: vanden Lande , ende de hade vande votaet Ficael, Procureur Generael, ende allen

goede Ingeetenen , ende dat daer jeghens tot anderen onen Ocieren , ]uicieren , ende
vermydinghe van meerder chade ende confu Onderaten , date hen nae den inhouden van
e,onder uytel promptelijck dient voorien. deen roviionelijck reguleren,Procederende,

S O 0 I S T . dat vvy ghela, gheordonneert ende oende rocedeten jeghens den Contra
vcnteurs vanden elven , [onder eenighe imu
de bevclen by deen . het uytgheven . uytbie latie , gune , aveur ote verdragh. Ende ten
den, ende ontanghen vanden Voorz jacobus , eynde niemant hier van ignorantie en preten
Rijder,ende Albertjn met hate gedeezten, bo dere , Ordonneten wy dat deen alomme bin
ven on pennie , opte peynen daer by he nen den voorz Lande van Hollandt ende
atueert. Verbieden voorts wel expre ijck We-Vrieandt lal werden ghepubliceert ter
inde Vereenighdc Landen te brenghen, uyt te plaete men publicatie te doen ewoonlijck is,
gheven, uyt te bieden , ofte te ontfanghen den ende oock op alle publijcke Saeten werden
Voorz Daelder by den Eertz-Hartogh Al gheageert tot meerdere kennie van dien
brecht gelagen, op de verbeurte van de elve, Gegheven inden Haghe, onder onen grooten
ende andere penen inden Placcare begtepen. Zegele hier aen gehanghen opten negenthien
Verbieden mede uyt vreemde Landen eenige den julii , in t ]aer ons liefs Heeren eenighen
verboden penninghen, ofte kleyne Munte van Hey andts ende Salighmaeckers duylent es
ende bevolen hebben, Laen , ordonneren en

Schellinghen ende daer beneden tot kopere hondcrt ende achthien.

Duyten toe . buyten de Vereenighde [.anden

gemunt, in de\ Landen voortaen te brengen,
opte verbeurte vande elve ende vordete pey
nen inden Placcate begrepen. Ende amme te
voorkomen groote [chade van de Ghemeente

Ter Ordonnantie vande Ed. Mog. Hee

ren Staten van Hollandt ende Well:

Vrieandt. '

ex!. Dujrk.

Proviioncel Placcaet , op den (our wna'en Qelde ,oo

Goude al Silvere Prim.

Den 13 Febry-tdi 1619.

D E Staten Generael der Vereenigde Ne le onl voorgaende Placcaten , inonderheydt

derlanden: W Y hadden voor deen We] by het Placcaet roviioneel vanden jare e
verhoo \ ende vertrout , dat o one ernighe thien hondcrt vijthien . gedaen ende ghea
Waetciiouwin hen voor de ovetgroote ende tueert, de Voorder ryinoe ende verhooginghe

vanden prije des gelds limde hebben geween:

ende gheeuyt : Maer ter contrarie ende niet
lier,Mitgaders de Conuien ende Vetwarrin weyni tot onen leet-ween ende minoegen,
gen in alle Handelinge doot de ey heringhe bevin en wy dat de elve, als oock deinvoe
vanden Gelde verooraeckt : Als me e de wa de
rinlgichte
e vanoo
verboden
Uytheemhe,
en
Capitale
Penninghennoode
als Paye
re drgementen der Penen ende Straen te
gens en overtreders van one Gebod,by al menten , jeghenwoordigh oo verre ini-ghe
ron
onlydelijcke caden, niet alleen den Ghemee
nen Lande , maer oock een yeder in t particu

11z

'

Placcaten van de Munte.

dronghen is,ende by me de overhandt verkre

der Munten , goedc ghevonden hebben alle

gben heeft, hebbende met ich ghetrocken ee

Goude ende Silvere Penninghen gereduceen,

ne totale ende gantcbe ditdre ende ongbe

ende Weder gbebracht te werden torte evalua

bondenbeydt van het uck van der Munte , tie vanden jare ehien hondert vijfthien voor
dat ,t en zy daer in met naerder ende vaer chreven : Nochtans 0111 de gpede Gemeente
middelen voorien werde , wy oer langbe het (welcker vele niet door moetwil en met opet,

rechte ghebruyck des gheldts, beaende in al

maer door onwetentheydt ende mieydinge

le andere dingben te weerderen , tcenmael van anderen torte toelatingbe vande eygheverlooren ullen hebben : tot bederfende tuy ringhe voorihteven ghebracbt zijn ) niet al te

eer te beware',ende te bedroeven mette plot

elicke aettinghe , ende redutie der Pennin
ghen rotte evaluatie voorkbreven : Hebben
wy ghetolereert ende tolereren midts deien,
dat de voorhreven redutie ghedaen werde
op twee termijnen : Waer van den leen ter
mijn expireren ia] op den leen May nieuWen
ijl naekomende : Nae den welcken \vy alle

ne , niet alleen van onc , maer oock der Uyt

heemcher : inonderheydt oner Naebuyr

ghen Republijcken , aten ende Politien.
Om welckets te verhoeden , ende om de be

e , vae ende eeckere ordre , regie ende

voet te cllen, niet alleen op de evaluatie endc
cours van den Ghelde , maer oock op de ree,
ende andere deelen ende Leden van t gant

che uck van der Munte, aloo wy jeghen- ' gepermitteerde Penninghen Willen houden

Woordigh met vlijdt ende erne beic zijn voor ghereduceert totten prije desjaers e
(vcrhoopende eer daeghs cene Generalen thien ondert vijfthien voorichreven , Volgen
Ordonnantie op alle het voorchreven , niet de alle : gunt van deen hier me in deeoni
alleen tot oner Ingheitenen ende Onderda j cvaluatie uyt-ghedruckt aet. Uytgheim.
nen , maer oock dcr Uytheemcher ende Nae dert alleen den Dncaet, den Rijcksdaelder

buyren contentemente ende ghenoeghen te

doen emaneren.) Ende om t elve volkome

ende den Spaenchen Reael: dewelcke wy,

om redenen jeghenwoordigh haren prijs ver

lijck te voltrecken, aloo wy bevinden, dat een booght hebben , nalijck ende onder provi

Weynigh tijdts meet vereycht werdt , als de e , of bepalinghe van tijdt . Te weten ,den
euytinghe endeiophoudinghe vandejeghen Dncaet tot vier gulden twee uyvers , den
Woordighe ey heringhe ende onbehoorlijc dubbelden naet advenant , den Rijcksdael
ke rymghe van en Ge de wel toelaet ende ly der tot vijftigh uyvers , ende den Reael tot
denmagh. S O O IS T, dat wyby acht-en-veertigh uyvers , de halven van
proviie , ende tot dat by oni Generale Or dien nae advenant. Wel-veraende dat al
donnantie voorz naerder al werden gheor

leen in de a-longhe det hooft-omme (ende

donneert
. oer endeende
noodigh
gevonden
heb niet de jaetlickche betalinghe ) van alle vae
ben , te ordgonneren
te atueren
't ghene
gehypotequeerde Renten , voor date deis e
nae volght.

conitueert ende gemaeckt, de beralinge g e

daen fa] moeten werden , de Pennin hen ghe

Voor eer, waerchouwende al noch eenen nomen ten prijie ( niet van dele teg enWoor

eghelijcken voor alle de boven-gheihreven dige proviionele dtie-maendcbe Tolerantie)

chaden ende onheylen by de eygeringe van maer vande Valuatie des jaers 161 . vootz,

den Gelde, &c. te lyden : Willen wy infonder ende oo de elve oock by deien acbter yeder
heydt de Ghemeente ghewaerhout hebben. Specie uytgetrocken aet : Uytgeondert dat
voor iecker groor onverant , voor deien by den Dncaet , den Rijcks-daelder ende den

de elfde ghepieeght , doot 't welcke de 'Um're Spaeniben Reael in aliilcken betalinghe ge
van den Comngh van Groot Bretaignen, ghe geven al mogen werden , totten prije als in ':
meenlijck hier te lande den ] A c 0 B U s ghe voorgaende artijckel verhaeltis.
naemr , alle tijdt eencn gulden of meet boven
Wy veraen ende ordonneren mede , dar
onin grooren goudcn Nederlandtchen Rij niet teghenaende dei one Toleranrie, de
det is gheeyghert gheWec , even ofde elve Wielbancken van Amerdam ende Mid
delborgb (hebbende tot noch toe geene beta
deren waren vercbeelende , daer nochtans iinge ghedooght dan naval ende den Placcate

oo veel in hate innerlijcke weerde vanden an

de elve beyde van eenen alloy ofte ghchalt, des jaers 1615. voorz) noch niet lgcbehoun
ende van eenen ghewichte , den eenen op den den , maer den elven wel expreelijc verbo
voet des anderen ghelagen zijn : Ende con den lal zijn toe te aen eeni he ontfangh of
quentelijck den eenen niet een mijte beter of te uyrgheef in Bancke aen 0 re by henluyde n.
te ilechter als den anderen en is.
ghedaen te Wetden , als volghende het voorz
Voorder , aloo wy nae rijpe deliberatie, Placcaet vanden jare 161 ;. ende de u_yttrec
ende hehadt hebbende hier op het advijson kinge daer mede accorderende , by de en ghe
er Ggecommitteerden tot her elve uck . en daen: Uyrgheondert ai mede den Dncaet ,
de der Raden ende Generael-Meeers van

den Rjcxdaelder ende den Spaencben Real

'

as

Placcaten van de Munte.

1 _1 3

als vooren , op de penen in dein Placcate be el, oo als voorz ghebratht , by yemandt be
grepen
Al wy oock metter daer bevinden, dat de
menichvuldigheydt der Specien geene kleyne
ooraecke cotte eygeringe vanden gelde , als

vonden werden :- Ende daer-enboven noch

het viervout der ilver onbehoorlick uytghe

boden ot ontanghen , ofby ich behouden'

penningen ,oz4 gulden in plaete van 't vier

occaie totte onbehoorlicke in-voeringhe der vout, by oo-verre de penninghcn voorz geen
Uytheemher lichte ende verllechte Pennin es gulden pn konnen bedraghen. Inonder

gen geet : Dat oock vele vande ghene die by heyt verbieden wy allet gundt voorchreven
ons voor deen getoleteert ende ten prij ge den Ontangers, Treoriers, Rentemeeers, .
elt
Zijn , weynigh inder daet meer voor han
den, ende veeli eer maer ydele,benaminge inde den Gecommitteerden vande Wielbancken,
ende den gheworen Wielaers, Muntmee
Valuatie , tot belainghe deels , Andere alle ers , Munts-Ocieren , ende alle die totter
gc;- gechroyt, vervaicht ende ghecontreeyt, Munte ghehooren , hare Commien , Clerc
ende derhalven den Coop - handel weynigh ken , ende Com ptoir-dienaers. ltem , alle
dienelijck zijn : Hebben Wy (trachtende nae Pachters van lmpoen , ende Accijen , Mace
de meee eeckerheydt onr Valuatie .) mede kelaers , ende Pomgaerders , ende generalijck

goedt gevonden , de Valuatie metter tijdt van alle andere peroonen , die onder authorilatie
een deel der elver te ontledigen, ende de elve van Landen, Steden, Dorpen, oeenighe Col
torte meee eenvoudicheyt,oo veel doenlijck legien bewint oadminiratie van penningen
s,ende den Coop-handel lijden kan , te bren hebben. De Welcke boven de voorz boeten
ghen. Welcken volgens'Wy in t laete deer gepriveert ixllen worden van hate Ocien,in
Valuatie hebben doen ellen eecker Regier dien y eenige hebben,indien niet, ullen noch
van oo Goude als Silvere penningennie welc gehouden zijn te betalen het dubbelt van alle
ke wy alnoch tolereren , ijytgheven ende ont e voorz hreucken .

fan hen te worden tot al ulcken prije als by

Daer-beneveris . alhoewel wy wel vertroa
de lve uyt-geroghen aet , tot naerder Or
wen
, dat door de middelen van deen Plac
donnantie : van meeninghe zijnde nae deen
cate
,
als noch voorder by onsGenerael Plac
bet meerendeel der elver voor billoen te ver
caet
te
verordonneren , de penninghen buy
kla ren.
ten
eyglheringhe
ende onbehoorlijcken uyt
Verklarende voorts van nu adatelijck voor gheef g ehouden iillen
Worden _: Nochtans
billoen alle andere penninghen ,de welcke b aloo voor deen by veranderinghe
, ende mii
deen onen Placcate niet ten rije gheiei bruyck des cours van 't gheldt , niet alleen de
en zijn : Inonderheydt den i veren Cruy particulieren in't uytgheven deels , maer
daler van Albertus Eertz-Hertogh van Oo oock de Richters in 't vonnien ende lnten
enrijck , in Brabandt le ghelaghen , ende tieren , de luyden gheconringeert hebben,
hier te Lande tegens one voorighe Placcaten de penninghen te ontanghen , niet naein
wel licentieuijcken onder den Rijcxdaelders houdtder Placcaten , maer nac den ghemee
uytghegeven : als mede de Barbariche ende
lon ende cours , tot chadeder ghener',
Maroccoche Ducaten ende ander Gout-gelt. nen
die
de
elve alo ontlanghen moeten, ende toit
Verbiedende eenigbe der voorz penninghen kleynachtinghe
oner Ordonnantie. Ordon
van nu afmeer uyt te bieden ote ontangen:
neren
wy
wel
ex
reelijck , dat niet teghen
Belaende alle de elve, als oock alle geneden,
aende hoedanic verloop, ryinghe ende ver- '
ghebroocken , ghewachen , ghechroyde ,
hooginghe vanden prije des g eldts , ich
ghelapte , ghenaghelde , of anderins ver
teenigher tijdt teghens one Placcaten oude
waerde ote lichte penningen nac een maent,
moghen
toe-draghen , niemandt de elve hoo
nae de publicatie dees Placcaets , ote daer

nae . nae veerthien daghen telckens dat ye

mandt eenigbe der elver , onder uetinghe
!
deer oner Ordonnantie bekomen al hebben,
inde Wiel te bren hen. Alwaer de rechte
waerde ten minlen chade , Volghende ordre
daer op te ellen , ende by den Wielaers te
vinden , voor de elve oo by den Marcke,

gher als volghende de Placcaten tc ontan

ohen, t zy in rechte ofbuyten dien , ghehou
en ogheconringeert lmoghen werden.

Verbiedende allen Rechters hare Vonnien

anders als nae onin Placcate te reguleren:

Caerende ende annullerende alle de elve die

voortaen hier teghens uyt-gheproocken ul

len worden. Niet willende dat eenigbe exe
Once , Enghelche , ende Aes , als de ucken,
cutie , namptiement, ofandere proviien van
hebbende haet behoorlijck ghewichte, betaelt rechte daer op ghedaen overleent ullen mo
al worden. Alles op de verbeurte van alle de
ghen worden.

penningen,
die alho
te hensprijle,
on Ordonnan
tie
boven haren
gheeflden
of billoen

Verklarende dacrenboven dat de Rechters

verklaert izi'nde , . uytgheboden ofte ontfan

die alulcke lntentien fllen uyt- heprooc

gen zijn , 0 ter behoorlicker tijdt niet ter wi ken , of proviien van rechten op d elve ver

PP?

leent,

i i i L_ _._Ai.-,_

t 14

Placcaten van de Munte.

leent , ende de Ocieren die de exeCutie der

dan tot
v. gui. viij. (lay.
elvet toe-geaen ullen hebben,ter ootaecke Den gouden Reael van 46 ucken int marck, -

van dien vervallen ullen zijn in de breucke

totten leen Mey, tot - ' vj. guld.- iiij.uy

van thien enckele Nederlandtche Ducaten

telckens te ve rbeuren.

vers , ende daer nae niet hoogber dan tog

vj. guld. ij. uy.

Den hal ven gouden Reael "van teventig uc

Volgen de gepermitteerde Goude

ken ende een achte-deel int marck,na ad

venant den heelen,
en Mey , Nieuwen ijl, getolereert wer De Franche Croonen van 72 ucken in't
marck , Midtgaders den Nederlandtchen
den , ende nae den elven tijdt cours ende
Croon, van een-en-tventigh (tucken ende
gangli ullen hebben.

.Specien , oo als de elve totten le

drie vierendeelen in 't marck , totten leen

Goude Munte.
En dubbelen Nederlandtchen Ducaet

Mey, tot - iij. gul. xvj. ny. Ende daer na

met henger dan tot

iij. gul.xv. .

: Piolet van Spaengien van vieren . van ach

thien (tucken in t marck . totten leen
belden Ducaet van Spaengien mette twee
mette Letteren , mitgaders den dub

booden van 3 ; ucken in \ Troylhe Ne

derlandtche marck,werdenjegenwoordig

nalijck ende onder eenige proviie geva

lueert ten prije van - viij. gul. iiij. .
Den enckelen Nederlantchen Ducaet met de
Letteren , mitgaders den Spaenchen Du
caet mette twee hooden : item dien van

Mey, tot - xv-gul. iiij.uyvers,Ende daer

nae niet hooger dan tot - xiiij.g. xi'..
t Dubbelt Piolet van Spaengi,van 36 uc
ken in '.t marck , totten leen Mey', tot
vrj. gu]. xij. uy. Ende daer nae niet hoo
ger dan tot
vij. gu]. vj..
Het enckele Piolet nae advenant.

Hungarien , ende die in 't Rijck ghemunt Den oudenGelderchen Rijder Van 76 ucken
zijn,alle van 70 ucken in 't marck,werden

mede nalijck ende onder proviie gheva

lueerr, tot

iiij.gul. ij. .

Den dubbelen Ducaet mette twee hoofden in

de repedive Nederlanden gheilaghen van
3 5- ucken in t marck . totten leen Mey,
tot - viij. guld. ij. uyvers . ende daer nae
niet hooger als tot
- vij.gul. xix..
De enckele Ducaten met de twee hooden in
de repeitiveNederlanden gheaghen, van
71 ucken in : marck , totten leen Mey,

in 't marck, tot

ij. gul. iij. Ruy.
Den dubbelen RoonNobel van Engelaodt,
gellagen by de Coningen Henrick, Eduard
ende Coninginne Elizabeth , van 16 [tuc
ken in 't marck . tottenleen Mey, tot
xviij. gulden, Ende daer na niet hoogerdan
\Otenckelen
" ouden
' Roen-Nobelgvdan
xvi'.
_ xi'
Den
E] . (.
landt , Mitgaders de nieuwe Roenob en
inde repetive Nederlanden gelagen, vari
32 [tucken in't marck, totten leen Mey-,

tot - iiij, guld. j. uyv. ende daer nae_ niet

tot - ix- gulden , Ende daer nae niet hoo
hooger als tot
iij. gul. xvii]. r.
ger dan tot
- - viij. gn]. xvj. .
Den grooten gouden Nederlandtchen Rijder Den halven van dien nae advenant.
van vier-en-twintg ucken ende acht der Den Henricus Nobel van Enghelandt, van 36
thiendedeelen in t marck , totten leen

ucken in 't marck, totten leen Mey , tot

Mey tot - xj.guld. iiij.uyvers, ende daer

viij. gui. Ende daer nae niet hoo r als tot
Vij- gu . ij0 ft
nae niet hooger als tot - x. gul. xvj..
Den Vlaemichen Nobel , oo wel den Ouden
Den halven Rijder nae advenant.
Den Souverain van Groot Bretagnien , ghe
naemt "Unit, ende onder de Gemeente den
{] A C 0 B U 8 Penningh . al boewel den

als den Nieuwen,geduerende de Oorlogen

gellagen in de repeciveVeteenighde Pro
vintien , van 36 (l.-ucken int marck , totten

leen Mey,tot -'vij. gul. xvj, uy. Ende

elven ( oo als boven is gheeyt) van eenen
daer na niet hooger dan tot - vij.g. xij. .
alloy metten Rijder,ende mede van vier-en
ouden Angelot
van Enghelandt . van 48
nae advenant.
twintig ucken ende acht derthiendedee Den halven
[en in t marck , wert even-wel om conde

ucken in 't marck , totten leen Mey , to:

ratie boven vethaelt , noch getolereert tot
vj . gul. Ende daer nae niet hooger dan tot
ten leen Mey , ten prij e van - xj. guld.
v. gul. xvij. .
:. {uyvers . ende daer nae niet hoogher als
tot
'
x.gul. xvj.uy. Den Milreez van Portugael , van 32 llucken
in 't marck, totten leen Mey, tot viij gu].
Den halven nae advenant.
iiij. uy. Ende daer nae niet hooger dan tot
De Schote Rijders,ende de Schote Angelet
viij. gui. ij.
ten met den Scepter ende SWeerde cruy
wijs over den anderen , win 48 ucken in c Den halven nae advenant.

"

marck , totten leen Mey tot - v. guld. Den nieuwenGelderchen ende Friechen Ri'
der , van twee-en-teventigh [tucken e e
xij. uyvers , ende daer nae niet hoogher
een

Placcaten van de Munte.

115

een acbte deel in 'r marck , totten ieen

aen, tot
x. il. viij. penn.
Mey, tot - iij. gui-x. uy. Ende daer nae Den halven van dien na'e advenant.
niet hooger dan tot
iij. gui. ix. \i Den Schellinck inde re etive Provintien
De twee derden-deelen vanden dubbelen Du Den
geila
n, ende
geen anmede
ere,inde
tot elve
- vj.uy.
haveen
Schellinck
Pro

caet vanden Eertz-Hertogh Albetrus , ghe

naemr den Albertijn , van ven-enVeer
rich ucken ende negen thiende-declen in't

vintien ghelaghen, ende gheen andere, tor

iij. uyvers.

marck, tottenleen Mey, tot - v. gulden Het twintigbe deel vanden Silveren Neder
xij.uyvers, Ende daer nae niet hooger dan
landtchen Reael , ghenaemr Scooter , tot
tot

v. gu]. viij. .
ij. uy. viij.pen.
Den halven van dien van 84 ucken in t De dubbele Groeninger Flabben . tot viij. .
marck, nae advenant.

De enckele nae advenant, tot

iiij. uy.

De nieuwe dubbele ende enckele Stuyvers.op

Alle welcke goudc penninghen niet anders
de Provintiale Munten zedert den jaere
en ullen mogen gewogen werden.als elck met
1614. gheagen , ende gheen ander , tot
haren behoorlijcken gewichte,ende dat het l
ij. endej. uy.
moeten vootiaen mette remedie van twee a Edoch worden noch by provie , ende tot

en . ende mcerder niet. Behoudelijck dat de

pennin hen die gaefende goet zijn van alloy,
ende regicbt boven de voorz remedie, nytge
geven illen moghen werden , mits betalende

voorelck aes twee uyvcrs.

Silveregepermitteerde Mum:e.

naerder Ordonnantie , getolereert de onde

Stuyvers , voor den jare 1614. op de elve

Provinciael Munten geagen , ende anders

gbeene.

De andere Uytheemihe Stuyvers, dubbie en

de halve , boe wel de iilve tegens one Plac
caten hier te Lande ingevoert zijn , Werden
noch om redenen totten leenMey voorz,

getolereert de Stuyvers, tot een blanck.

D En Nederlantichen R_ijcxdaeldet, mit De dubbele ende halve nae advenant.

gaders die gemnnr in t Rijck , op het Den onden Brabantchen Stuyver, henaemt

ghewichte van 18 ing. 28 ain, ter remedie

van vier aen , werden naiijck ende inder
- proviie gevalueert, tot - 1j gul.x.uy,
Den halven R_ijcxdaelder op 't ghewichte van
9 ing. 14 a en , ter remedie van twee aen,
tot
j.gul. v. ny.
Den Hollandtchen Daler metten Leeuwe,en
. de die indeandere Vereenichde Provintien
- gelagen , genaemt den Leeuwen Daler,op
- t gewichte van 18 ing. tet remedie van es
aen, tot

ij. guld.

den Twee-blancx penning,tot j. . viij. p.

Den halven,genaemt een Blanck,tot xij. penn.
Ende ibo eenigedet voorz Silvere Pennin-
ghen lichter werden bevonden , ende te exce
der de voorz rcpelive geconinteerde Re
medien , tot ecnen ofuyterlijcken ander-half
enghelch toc . l daer vooren werden betaelt
voor elck aeken twee penningen Hollandrs.
maeckende ehien der ilver Penninghen ee

nen Stuyver.Ende oo verre eenige der voorz

"Den halv van dien op t ewichte van ix.in . Silvere pecien quame te excedeten de voorz
_
ter remedie Van dtiea en, tot - j. gulg. Remedien meet als andet-halfenghel : Wy

Den Spaenichen Reael van acbten , op t ghe hebben alle de eive verklaert ende verklaren
wic te van 17 ing. 2; aen , werdt na by deien voor billoen.
lijck ende louder proviie ghevalueett ; tot
ij. gui. viij. uy. Andere Goude ende Silvere Spe

De haIVe ende vierendeelen,ende geen minder

ghedeelten van dien, nae advenant.

Den Zeencben Daler , op t ghewichte Van

13 ing. 14 ain , ter remedie van vier an,
tot

j. gui. x. uyv.
De minder gedeelten van dien nae advenant.
Den Friechen ilveren gulden,0p ': gewichte

cien , voor deen ende oock jegen

' Woordig niet hooger getolereert, dan tot

ten prije hier na volgende : ende de welc
ke alle of't meee-deel van dien , ter be

quaemer gelegentheyt voor billoen vet-_

klaert ullen Worden.

van twaelfing. ende een half, tet retnedie

van vijfaen, tot

j.gn]. viij. ny.

Goude Munte."
Den halven nae advenant.
goudcn Leeuw van ;9 uckenjn t
De quarts dEcus van Vranckrijck ende an D Enmarck,
rot
iiij. gui. xi]. .,
ders geen, op : gewichte van is ing. es a Den Bourgoenichen Rijder van 70 ucken
en, tot
xvj, uy.
in ': marck , rot

iiij. ulden.
Den Engelh' Scbellinck,ende die vanGtoot t Guide
Vlies van vier-en-vijtich uclgen en
Bretagnien,op 't gewichte van dtieing-28.j de een halfin ': marck, tot - v. gul-iijc.
i
P P P ::
Den

1 16

Placcaten van de Munte.

Den Andrics gulden van 74._ Pcucken in t Den nieuwen Penning van Porcu

el metten
Cruyce,van 20 uck in't marc , zijnde de
marck,tot
ij. ul, xix. .
Den Wilhelmus childt van 72 ucken in t
acht vijdedeel van een Milerezmot xiij.g.
marck, tot
iij. gulden. Den halven van dien,zijnde de vier vijfde-dee
't Schuytghcn van 73 ucken in 't marck , tot
len van een Milrez , van 40 ucken in 't
iij. gul.xij. uy.
marck, tot
vj. ul. x. uy.

Den Philippus gulden van 74. ucken in 't t Vierendeel "van dien , van 80 ucken in 't
marck,t0t
ij. ], x. uy.
marck,zijndc de twee vijfde-deelen van een
Den Philippus Clinckaert van 76 ucken in t
Milrez, tor
iij. gu]. v. .
marck,tot
ij.gul. iij.u . Den dubbelen Ducaet vanden EertZHertogh
Den grooren Cruyaert van Portugael van e
Albertus van Ooenrijck , van 3 ; ucken
ven ucken in t marck, tot xl. gul. v. uy.
in 't marck , tot
viij. gulden.
t Dubbelde Piolet van Italien van 36 (luc Den enckelen nae advenant.
ken in t marck, tot - vij. gul. j. uy.
Het enckele Piolet van Italien van 72 uc
In 't wegen der elvet Penninghen , lmen
ken in 't marck, tot - iij.gul. x. uy. ch hebben te reguleren, in voughen, als voo
Den grooren Reael van Ooenrijck van ren vande andere gepetmitteerde Goude Spe
ehien ucken ende een half in 't marck, cien getydt is.
'
'
tot
- ' xvij. gu]. ij. il.
De halve ende vierendeelen nae advenant.

Silvere Munte.

Den gouden Cailiaen van y3 ucken in t

marck, tot
v. gul. v. uy. D En Philippus Daler, op t gewichte van
Den Croon van Portugael metten langhen
22 ing. 13 aen , ter remedie van es
Cruyce , van 70 ucken in 't marck , tot
aen, tot
ij. 'gul. xij. uy.
iij. gu]. xiiij. , Den halven Philippus Daler , midtgaders den
Den Croon van Portugael metten korten
penning gemunt by den Hertoch van Alen
Cruyce , van 70 ucken in t marck , tot

iij. gu]. xvj. .

con , op t ghewichte van elfing. es aen

ende een hal, ter remedie van vier aen,cot*

j. gui. vj. uy.

Den dubbelen Ducaet van Italien,van 36 (inc
ken in t marck, tot - vij. gul. xiii'. . De vi'fde gedeelten vandenVootz Phili pus
Den enckelen Ducaet van Italien,van 72 iuc

D er, tot

x. uy.

ken in t marck, tot -- iij. gu]. xvij, . De thiende ende minder gedeelten naer adve:
Den Goudtgulden van Duytchlandt, van 7;
nant.
uckenin 't marck, tot - ij. gu]. xviij. . Den Silvercn Carolus gulden, op 't ghe-Wight;
Den Davids gulden van Utrecht, van 76 uc
van 14 ing. 30 aen , ter remedie van iiij. a
ken in t marck,tol: -- ij. gul. viij. uy.
en. tot
- - j. gu]. xv. uy.
Den gulden van Campen,Deventer,Swol,van Den Staten Dalero t hewichre van 20 in .
tet remedie van : aen, tot - ij.gul. ij. 1%.
76 tucken in t marck, tot - ij. gu]. ij. .

Den nieuwen dubbelen RoolnNobel van Den halven naer advenant.

\
Gtoot Bretagnien , van 18 ucken in t Den Silvercn Rijder van Gheldetlandt ende
Ftielant , op 't gewichte van 17 ing. 20 a
marck, tor
xv. gui. xij. .
en, ter remedie van iiij. aemtot ijg. ij-.
Den enckelen RoolnNobel van Groot Bre
tagnien , van 36 ucken in t marck , tot Den halven van dien nae aHvenant.
vij. gul. xvj. . Den Geldetchen ende Uytrechtin Daler, op
t ghewichte van ehien ing . ter remedie
Den halven van dien nae advenant.
van iiij. aen, tot
j. gul.x1nj, ,
Den Anghelot van Enghelandt mette O in t

Schip , van 4.8 ucken int marck , tot Den halven van dien naer advenant.

v. gul.xiij. uy. Den Franck van Vranckrijck, op t ghewichte

van 9 ing. 4. aen , tot - j. gu]. j- uy,
Den Angelot van Groot Bretagnien, gellagen
by den Coningh ]acobus , van 54. ucken Den halven naer advenant.
in 't marck, tot
v. gu]. iiij. uy. De Teoenen van Vranckrijck , ende gheen
Den Souverain , oemunt by Coning Henricus
an dere,opt gewichte van es ing. tot xv..
van Enghelandt , van twintigh ucken in t Den Silvercn pennng vanden EertzHercogh
marck , Mitgadersdie vanden Conin h E

Albertus , mette twee hoofden , van drie

Realen, wegende es ing. tot - xv. .

duardus ende de Coninginne Eli-aber ,van
zz ucken in 't marck, tot - xj.gul.xvj-. Den enckel Reael vand voornoemde' Eertz-
De halve van dien nae advenant

Hertogh, wegende twee ing. tot - v.\l.'.

Den dubbelen gulden van" Nederlant,genaemt ..Dcn halven nae advenant.

Staten Croon, van 81 ucken ende een hal De derden-deelen vanden Enghelihen Sghel

in : marck, tot

ij. gu]. xviij. .

linck genaemt Graaf, tot - ij..vnjip._

e

Placcatcn van de Munte.

117

De Schoti: ilvete Penningh metteiHarp , tot te toe-bate ontanghen : Uyrghelndert met

viij . uyv. te gheivoren Wiel- bancken ote Wie
De halve nae advenant.

laets , ende volghende de permie ende toe

Dc Schot Penningh mette Dilel-blom , tot latin he, als mede den prij e by de lnruien
xij. uyv. der elver gheacueert , ote alnoch te arue
ren.
De halve nae ad venant.
lngelijcks dat die Raden ter Admiralite :
In t wegen deer boven-gechreven Silvere ghelijcken Eedt al'-nemen den Convoy- o te
nningen, {almen ich mede te reguleren heb

Licent-meeers , hate Commiin , Clercken

bn , volghens t ghene vande gepetmitteerde ende Comptoirdienaets , ende andere comp

table onder de Collegien repevelijck reor
lvere petien hier voren geeyt is.
Ende om noch beter dee one voorchte tetende.
ven Ordonnantie in trcyn te doen brenghen ,
Ordonnetende Voorts de Ghecommitteer

Verbieden alle ontanghch. Treotiers , Ren de Raden,dc Raden Provinciael, ote die van
te-meeers , ende alle voorvethaelde Perno
nen eenighe enninghen tot haerder admini

de Reeckcnin he der repeive Provintien ,

voor haer oteare Gecommitteerden te ont

ratie \aen e, by agnarie o ovet-wyn bieden alle comptable Ocieren , oo Rent

ghe te doen betalen : Maer ullen die in haere meeers van Domeynen , Ontanghers vande
Comptoiren ontfanghen hebbende. lfuyt

Generale Middelen . Colledeurs vande Tol

keeren daer t behoort,opte boeten voorhre len , ende alle andere hate Clercken ote Die
ven : t En ware dan dat de overwyinge he naers die Penninghen van articuliere Provin- ,
tien handelen , omme ghe ijcken Eedt te doen
chiede
o allirlcke
peronen.die
van gheijc
ken , delfdn
aen aende,
in eede onden.
ln
als vooren.

welcken gbevaie de agnatie toe-ghelaten

'

lnghelijcks ullen de Magiraten ende

Wet-houders , oo inde Steden als ten platten

Wet-dr.

Ghebieden oock allen den ghenen , die on Lande, voor haer ontbieden alle de Tteo
der de voornoetnde petoonen van haeread riers ote Rent-meeers vande elve Steden
minirarie comptabel zijn, van alle by hnn ofte Plaeten ; Midtgaders de Bewindt-heb
uyt-ghegheven Penninghen pertinente peci bets vande lndiche, Guineche ende alle an
catie te nemen , met aenteyckeninghe van dere Compagnien . jegenwoordigh zijnde of
den prije , tot welcken elcke Specie by hen

die noch namaels o gherecht ouden moghen

luyden is aen-ghetelt, tmpt van het ghe

wichte der elver. ende de vergoedinghe der
an , indien eenighe aen de elve te kort qua
men , onderteeckent by den ghenen die de
Penninghen ontfanghen illlen hebben, cm
me de voorchreven pecicatien , beneens
de quitantien ende dedxargen. in t exhibe

werden: Midt aders hareOntanghers,allc

Waeru den o ePenningh-meeets , Paclt-j

ren van hunne Reeckeninczhe mede over te

brenghen : O pene dat de uitantien ende

dehargen an ets niet en ul en aen-ghene

ters,Co eteurs van Impoen endeConirmpi

tien,Pontgaetders, Makelaers,hunne Commi

en , Clercken ofte Comptoir-dienaers , onder

haer-luyder repetive rehrte reiderende:
Doende alle de elve dce one Ordonnantien
beweeren als vooren.
Van alle welcke devoiren ende agheno
men Eeden , irllen de repetive Magira
ten, oo in de Steden als ten platten Lande,

men Worden. Bevelende allen den ghenen die

ter auditie van hate Reeckeninge nllen aen , A&en onder haerder Steden ende Dorpen
anders gheene quitantien odechargen te ad Zeghele over-enden , aende Ghecommitteer
mitteren, dan onderteeckent in manieren als de Raden . de Raden Provinciael , odie van
voor verhaelt.
i
de Reeckeoinghe der repetive Provintien ,
Ordonneten voorder den Rade van State ende dat binnen veerthien daghen nae de pu
deet Nederlanden , voor haer te ontbieden blicatie van deen. Welcke voothreven

den Ontangher Generael deer Nederlan Raedcn , ote Luyden van de Reeckenin
den, die Ontanghers vande Conrributien, ghen . de elve A&en , als mede van 't hene
Concatien ende andere vande ghemecne

y hen-luyden in dien regarde is gh aen,

middelen , die van weghen de Generaliteyt binnen andere nae-volghende veerthien da

verpacht ofte'ghecolleecrt worden : Midcil ghen ullen overenden aen de Raden van
gaders alle Commien , Clercken ote Comp

Staten, alles op den Eedt die yluyden in 't

toir-dienaers, doende alle de elve dee one

aen-nemen hater bedieninghe hebben ghe

voorchreven Ordonnantien by olemnelen daen , ten e nde de Provintien te beter on

Eede beweeren, in allen poinen ende arti derrecht ende vereckert mochten werden,
cnlen tonderbouden : Ende voornamentlijck dat dele one Ordonnantie by allen ende ee

dat yluyden met niemandt en ullen hande nen yegelijcken onderhouden ende nagheko
len, ofte van eenighe Penninghen op-geldt of men lal worden.
(.

PPP 3

Ende

118

Placcaten van de Munte.

Ende want d'lnfracie vande Ordonnantien nae-komende , ende nae den elven, op alle
vander Munte eendeels procedeert by de ne plaeten , allen anderen hebbende gbeene in
ligentie vande Ocieren , die tot noch toe - ruie daer toe (oo als voorcbreven) ont

ere neerigheydt niet en hebben ghedaen fanghen , eenighe opwieiinghe van billoe
in 't caiangieren van den Overtreders der el nen , te exercercn , 0 eenigh op-gheldt op ee
ver Ordonnantien , henluyden excuirende nighe ghepermitteerde perien te gheven , of
op de generale tranigreien : S O O IS T, te nemen , op de verbenrte van de elve Spe
dat wy gebieden ende bevelen allen Ocieten cien ende billoenen , ende het viervout des
der vooreyde Provintien , te doen neerich elfs, in manieren hier voor verlnelt.
vervolgb teghens de infrateurs derjeghen

Alle Welcke penen ende amenden vooren

woordigher Ordonnantien, op pene van hate

vcrhaelt , bedeelt ullen worden , het een der.

Oticn gepriveett te zijn , ende inhabijl ver

dendeel ten projte vande ghemeene ecke ,

klaert immermeer Otie te bedienen , ende t ander dcrdendeel ten projre vanden Aen
ullen de elve Otien zijn impetrabel , on brenger,ende het derde dcrdendeel ren ptoij
der andere verklaringe , onder dat y hun ul te vanden Ocier die de calangie ende execu.
len mogen excueren by ignorantie ote gene tie doen l: Alles volgende het groor Placcaet

rale trangree vande vootchreven Ordon

vanden jare 1610.

nantie. Welcke excnitie wy niet en willen

Ende op dat niemandt hier van en hebbe te
van waerden te zijn , maer is one meyninge pretenderen eenighe ignorantie , Veroecken
hier inne haer traegheydc ende negligentie te ende ontbieden a le Overbeden, Magiraten,
raen.
Ocicren ende ]uicieren binnen deI Cheu

Voorts aloo tot de vetwielinghe van alle

de billoenen noodigh zy geelt- te werden e
kere peroonen ter plaete daer gheen Wiel
bancken en zijn, Soo werd een yeder mids de

nieerde Provintien , dien het eenighins aen.

gaen mach , dat z de oni Ordonnantie al

omme doen ver ondighen , uytroepen ende

publiceren , daermen ghewoonlijck is uytroe

in aen- ekondight , dat oo yemandt ich tot pmghe ende publicatie te doen : Procederen

het Wi el-ampt begeven wi],dat de elve heb

bende bekomen van de E. E. Heeren Magi
ilraten der plaete yner woonede, goede ge
thchnie van ijn wel-leven , goeden Naem

de ende doende procederen tegens den Over

ende Faem , iich addreere aen een vande Ge

aioo te behooren bemnden is. Aldus ghe

daen ende gbearreeerr in de Vetgaderinghe

nerael-meeers vander Munte , jeghenwoor

treders . fndet eenighe faveur , gune ofdi

imularie : dewyle 't elve voor den dien van
den Lande , ende ': rojt vande Ghemeente

di b in s Graven-Hage zij nde , ofte ter plaet

vande Hoogh-gbemelte Heeren Staten Gene.

di' _reidentie. Ende al den ilven op al rael, in s Graven-Hagbe , op den derthienden
ulcke ghetuychnie aldaer inruie ( midts Februarii 1619.
Was gepatapbeert
'
doende den behoorlijcken Eedt op de lve)
A. ma Marene vt.
als oock voordet ordre op 't uck ende 't be
Onder ondt . Ter Ordonnantie der el
dienen ynes Amprs ghelevert werden. Ver
biedende in eenighe plaeten daer alulcke vet Heeren Staten.

Geteeckent,

Wielaets nllen zijn , binnen den leen Mey

C. Aerm.

Inutie
fuoor 730/9472 Qerrita
Oo/Zerlz'zngbem Vzlaer
maonacbtzigh inden Hagbe , mae deiwelcke
[;_ygbeboudmlzjn
te regalare): in :
uckvan/ln Ocie.

Den 7 Mardi 1619.

I Nden eeren al hy gbehouden zijn in t o

penbaer te hebben een kenlick teycken, ren
eynde een yegbelijck mach weten , dat hy tot
het Wiel-ampt gecommitteert zy.
Il.
Sal gheadelijck op ijn Comptoir ende ra

het gheen aengaen mach den prijs ende valua

rie der penninghen, als den beb00rlijcken ghe
wichte van dien , O pene van eenen Neder

landrhen Dncaet , oo menighmael hy des in

gebreecke bevonden al worden.
III.

fel ghehouden zijn te houden een copye ote

Sal voorts 'meer ehouden zijn geadeiijc

_exemplaer van het Placcaet proviioneel des ken op den elven ynen Com toir te houden
jaers iehien hondert negentbien, Omme hem legghen de Caerte ofte Manna e, ib hem by de
in alle voorvallende iaecken daer me te te 11 Generael-Mrs vander Munte ghelevert ullen
leren, ende den ghemeenen man, die hem dies word,inh0udende de waerde van Marcq,On
veroucken l , onderrccht te doen: Soo wel ce, Engelche ende Aeken, van alle de princi

Pale.

Placcaten van de Munte.

119

e pecen van goude ende ilvere Munte, o daer de elve cours ende ganci: hebben . edocl
wel ghevalueetde als onghevalueerde , welcke met dicretie,ende onder deelve op uytheem
Caerte ote Manuale hy ghehouden al zijn te che Munten te leVeren ote te doen leveren :
verthoonen den gehen die hem eenige der el Alles by proviie ende onder prejuditie van
'ver ullen willen verkoopen ende leveren , tot den Placcate generael tegens den uytvoer den
haet vermanin he , op pene als voren, oo me

nighmael hy ces in ghebreecke bevonden {al

worden.

materialen e billoenen voor deen gemaeckt.

V Il.

Sal voorts ghehouden zijn Regier ende

Boeck ce houden van alle de materialen ende

Il I I .
Sal gehouden Zijn te betalen ende geven al pecien van ghelde , oo Wei goude als rivere.
len ende eenen yeghelijcken de rechte waerde 100 by hem ghekocht ende ontanghen ullen
vande pecien voorz , van goudt ende Silver, Worden , bedraghende een engellehe goudts ,
' begrepen inde Voorz Caerte ende Manuale. ende een once ilvers, ende daer-en-boven.
oo de elve aldaer by den marcq , once ende
V I I I.
engelihe verklaert zijn, uyt te brenghen, fen
Sal gehouden zijn de elve materialen ende
det eenigen a- ach ofte defalcatie van alaris, penningen by hem in manieren voorz gekofc

loon , leckagie ote onkoen, alle welcke van

ende ontanghen, uyrgheondett de billoenen

de mmen aldaer ge-exPrecert , agetoghen hier vooren gepeciceert, te leveren ote en

zijn, dewelcke over ulcks hyvet gelt ver aen

werden, niet min dan wel meet : doch alo dat
het llve niet excedere den prijs vande Munte
met het opgheldt by dee Inruie toe-gheh
ten.

den op eene vande Provinciael Munten deer

Vereenighde Nederlanden , oo wanneer hy

eenigbe mertkelijcke quantiteyt vergadett al

hebben; te weren 10 marck goudts ote 50
marck filvers , {onder de elve te moghen vet
koopen , permuteren ofte beeden elders ofte

V.
Ende aengaende de pecien van goude ende aen eenen anderen -, in wat manieren dat het
ilvere Munte , niet begrepen in de elve Ma zy: op pene in dOrdonnantien ende Placcate
nualen , midtgaders de materialen van goude begrepen , uytgeondert aen Goudt-ende Sil
ote ilvere , in Maa , Cendreen ,Granaillien ver-meden binncn de Geunieerde Provintien,
ote Lingoten , {al gehouden zijn voor den el tot oprechte exercitie van heute neetinghe al:
ven te betalen de rechte waerde,io nae hy die leen, onder meet.

by der touche al konnen wardeeren e onder

beydenpp ynen eedt in deen gedaen:Doch

I X.

Sal oock ghehouden zijn "alle alulcke matei '

mede aloo , dat het elve niet en excedere den rialen den Muntmeeers te leveren op den
prijs vander Munte, endehet opgelt als voren, Aay , ende inder den llven yet meet af te
af-treckende Voor 'n alatis ende onkoen voorderen , direelijck ote indirecelijck, als
van t melten den ichen penningh vande det elvet Meeeren lnrutie is vermeldende
Waerde "der llver; ende boven dien noch op ende toelaet : op pene van deelve materialen,

de materialen ofpecien van goudt, alleenlijck

komende op 20 caraet o daer beneden ,den
hondetten pen ningh vande waerde der el
ver, voor de onkoen van t cheyden.
V [.
Op welcken loon hy ghehouden al zijn te
hyden in ucken alle de pennin en van gout
ende ilver, o hae: hy die geko t a] hebben,
alvoorende betalinge te doen in teghenwoor
digheydt des verkoopers , op pene van thien
Nederlandtche Ducaten. Tot welcken eyn

Ende de voorz leveringhe ter Munte ghe

daen zijnde, (al gehouden zijn, des aenteycke

ninge te doen np ijn Regier vande qualiteyt

ende quantiteyt vande {elve , ende wat dagh
ende op wat Munte de leveringe van dien ge
chiedc is,ende de betalinge daer op gevolght,

mede op pene als vooren.

X I.

Sal niet mogen hicquetteren eenige goude

ote ilvete penninghen, die by de Ordonnan

de h oock ghehouden ] ween gheadelijck tie op 't \nck vander Munte den 21 Mattii

op 1ij cornptoir ofte rafe] te houden gheteet 1606 ghemaeckt inde Munte der Vereenigh
een chate , omme de elve gekote penningen de P10vintien toeghelaten zijn ghelaghen te '
te cialieten ote door te nijden , op ghelijcke worden , verkiei-nde de warenyt de lichte ,
penen , uytgheiondert den ilveren Albertus omme de lichten uyt te gheven , ende met de
Ctuys-daler , ende alihlcke nieuwe billoenen ware jn projt te doen , mede op penen in
oo van goudt als van lver als edert den jare den Placcate begtepen.
1610 buyten dele Landen geilagen zijn , ende
X II.
Soo wanneer hy lal vememen ende veraen
daer van de Figueren inde Manualen des jaers
vootz niet uytghedrnckt en aen : de welcke dat eenige goude ote ilvere'penninghen niet
hy heheel behouden ende te Lande uyt ver gevalueert noch ten prije gheelt by de Or

onica (al moghen , naer alulcke plaeten als donnantie hier te Lande ingevoert,c0urs ende
ganck

1 z0

Placcaten van de Munte.

ganck onder de Ghemeente beginnen te kry belt, ende de derde reye vier dubbelt ende ar
en, al gehouden zijn des te advetteren , ende bitrale corretie, d'een derdendeel van de el
c elve penninghen te verthoonen ote date ve amende tot projte vanden Aenbrengher,
lijck over te imden aen de Generael-meeets

het andere tot projte van den Armen , ende

vander Munte. Op pene van privatie van jn het derde derden-deel tot projte vanden Of
cier die d executie doen ].
Otie.

_
x 1 11.
x V 1 1 1. _
Ende omme te accommoderen den Coop
Item . lal gehouden zijn te hebben ende ge
handel ende trajcke met andere Natien. bruycken goede rechtvaerdighe balancen en
hebben
de Doorl.
Hoogh Mog.
Heeren
Sta de ghewichten, gejueert ende geyckt by den
ten Generael
goiet ghevonden
by hate
Ordon

hewooren Yck-meeers va nden Lande tot

nantie Cl;-'t _tuck vander Munte gheatueert, oodanighe remedie , ende in oodanigbe ma
Dat de geauthorieerde Wielaers ende gheen nieren a s by de Ordonnantie verklaert is, en;

andere,van wat ualiteyt ote conditie die ou de lal ghebruycken alleenlijcken Troych ge
de moghen we en , dan de ghene die by haere wichte ende gheen andere , onder oock ander

Door]. Hoogh-Mog. daer toe geauthorieert in ijn huye ote winckel te moghen hebben,
zijn,alleen tllen mogen opoecken ende uyt Op pene begtepen inden voorz Placcare.
wielen aen den ghenen die de {l've begeeren
X I X.
Sal hem niet mogen onderwinden te chey
Wedetom uyt te geven, alle ende odanige e
cien van gelde, als by hem ullen Werden g e den ote aneren eenige materialen van gong
ocht, onder vande elve penningen te mogen ote iilver toebehootende andere lieden , ende
heven , nochte daer van nemen meerder op

elt als hem by dee lnrucie wordt toe-ghe

ten.
X lV. _
Te weten vande pecien van jn ende hardt
. oudt den 60 penningh , ende van de rlvere
% ecien den vijftighen penning louder meet,

niet by hem gekocht . ende rjn eygen zijnde:

maer al alleenlijcken moghen ich den ende
aneren jn eygen materialen ln er fraude,
Op pene van twinti h Nederlandtche Duca
ten : Ten ware hy pecialijcken tot dee ver
krege Commie ende lnruie : In welcken
gevalle by hem lal moghen ondetwinden vol,

geode de elve poinen ende articulen.

dim wel minder.

X V. .
'
X X.
Ende in ghevalle de Wielaer foodanighe
Den voorz Wielaer (al gehonden zijn tet
.igoude oft lvere pecien als by hem gheocht vermaninge vande Generaelmeeers den el
worden, by de Coopluyden ende anderen niet ven te gheven alle behoorlijck ondetrecht , 0
by hem en hadde , ende by eenighe andere t gene y hem avragen u len ,aengaende e
Coopluyden de elve wie te bekom men , Ial Ordonnantie vande Munte., als t Ampt ijnet
hy oodanighe pecien by de Coopluyden en Ocie , houdende t elve ecreet als nae be:
de andere moghen opoecken , ende de elve hooren.

daer voor ulcken toebaet gheven , als y met

x x t. .

ten anderen ullen konnen verdraghen , midts

Sal hem voorder teguleren nae den Placca

._

niet excederende dc prijs vande voorchreven * te vanden jare 1610 . ende in alle rjne point.

toebaet.

ten onderhouden dee ijne lnruie.

X V I.
Ende omme tot gerief van de Kooplieden

Formulier vanden Eedt.

te beter van allethande pecien gheurneert te

. zijn , ende ten eynde een yegelijcken alle occa

ie van het uck vande Wiele te mibruyc
ken benomen zy, werden alleen de Wielaers *

ter plaete daer de elve zijn,ende geene ande

Ck Johan Gerritz Ooetlingh

Wielaer woonachtig binn 's Gra

venhage , belove ende weere dat ick

re
luyden Se,eldt
ende wel ende getrouwelijck naer mijn be
ca , a eauthorieert
te bewaren : der
allesKoo
vollghende
Ordon

e vermogen al onderhouden alle de

. nantievandenjare 1610.

inten ende articulen in dee mijne

X V Il.

Ende oo de Wielaer op aende voet be Inrutie verhaelt ende begrepen,eu

de voorts alles te doen dat een goec
vonden
, otegheconenteerde
oock daer nae overtuyght
i de,
de elve
toebate otewor
op
gelt, in eeniger manieren ge- excedeert te heb

ende ghetrouw Wielaer ghehouden

ende chuldigb is te doen.

ben
hoe weyni
elvevijf-en-twintigh
oock ware, SalNe
hy
verbeuren
deerizlehtreye

Sao waerljokbelve my God: Amach

derlandtche Ducaten , de tweede reye dub

'

tzigb.

Placcaet

Placcaten van de Munte.

lll

Placcaet tcgen ae dubh-lele Stewart wm S. Stemm

waert.

Dm zo Martii r 6: 9.

En doet eenen yeghelijcken mits decn konnen behadicht Werden : S O O Werdt

eenen yeghelijcken by deen van weghen de

weten , hoe dat alhier te Lande inghe

voett werden eeckere Silvere Pennincxkens, Hoogh-moghende Heeren Staten Generael,

ote Payementen (waer van de afbeeldinghe voor de elve Payementen wel ernelijck ge
hier onder geelt is) de nienwc dubbele Stuy

waerchout, ende cherpelijck bela, in t ont

Vers , zedert den jare fhien-hondert. veer fangen der Payementen goet regard o de el
thien , op der Generaliteycs Ordonnantie hier ve , ende cle ken-teyckenen van dien , ier bo
te Lande geagen, fee gdJCk lode: ]ae i ven vcrhaelt, te nemen, ten eynde niemant by
nae , dat, ren-zy men daer van ghewaerchout de (lVe bedrogen en werde: Met verboth van
zy , ende in t ontfanlghen naeuwe opcht F eenige der elver uyt te gevenpfte ontangen,
neme , men de elve eer qualijck uyt de hier als zijnde beneens andere penningen t'eene
Lantche oude konnen onder cheyden : Heb. mael voor billoen verklaert. Als mede van ee

nighen inVoer der elver , ende van alle andere

LeeuW ( Edoch onder Pijltgens ende Sweert, Payementen hier te Lande voortaen te doen :
t welck oock voortaen dienen al tot kennie Daer beneens van uyt dee Landen op de
ende onderizheyt ) ende aen dander zjde de Munten, daer aliilcke Payementen zijn gea
lettercn S. S T. IN S U L A : 1618 : waer Fen om die te doen maecken, eenige materia

bende , aen d'eene zijde eenen klimmenden

door de elve, even oc Over-Yflche dubbele

en te leveren , of te doen leveren. Alles op de

Stuyvers ( die de letteren T R A N S 1 S U

penen ende amenden in de voorige Placcaten

L ANI A hebben) waren , lichtelijck voor oo tegens den uyt-gheefende ontfangh, ende
goede dubbele Stuyvers uyt-ghejgheven, ende den in-voet der verbodene ende ongevalueer
vande Gemeente , ich voor alu cks niet hoe de penningen , als de leveringhe op uytheem
dende , ontfangen werden : Ende aloo de el che Munten gheatueert. Ghedaen opten
ve van veel echteren alloy ende hewichten twintighen dagh der Maendt van Meertc,
zijn, als de hier-Landtche , ende aer door de

[6 19.

Ingeetenen deer Landen grootelijcks ouden

Advertiement tot Trolongatie de: Trowionelen .Placi

met: van den : ; Februarii tot den Indien Iulii. Van data den : 6 May 16 I 9.
le Staten Generael dcr Vereenichde Ne
derlanden : Aloo ons provioneel Plac

%aende publicatie ( daer by vele Speten age

et zijn) alreede chade gheleden hebben, ende
caet op't uek vander Munte den derthienen nae en leen May noch mcerder fonde ko
Februarii let-leden gearreeert , medc bren

men te lijden , overmits aldan oock vele ende

ghet, dat naer den laeten dagh vande Maent

van May, alle penninghen , oo van Goude als
Silvere , cours ende ganck ullen hebben op de
laete reduie inden voorz Placcate vermelt:
Ende wy wel verhoopt hadden nae de publi
catie van t voorz Placcaer, middeler-tijt op 't
[luck vander Munte , Munt-lach ende 't gene
daer aen dependeert , voorts gebeoigneert te .
hebben, van meeninge ghewee zijnde mette
nytheemche ende Nabuyrige yet goedts dien
aengaende , op eenen eenpari hen voet te ra

diverche uytheemhe Specien uden werden

voor billoen verklaert : H ebben wy (na voor
gaende advijs vande Generael-meeers van
er Munte hier op ghehadt ) om Vercheyden

men , t welck deur andere ve e hoochwichti

conideratien goedt gevonden , t voorz Pro

viioneel Placcaet opten teghenwoordighen

cours vanden Gelde alnoch te continueren na
den leen May , den tijdt van twee Maenden,

te weten totten leen ]ulii toekomende :Ten

eyndc de Ghemeente ondertuchen de elve
Spetien te beter moghen vertieren , ende haer
van vordere lhade ( oo veel doenlijck) ver

ger gemeen Landts affair-en ende warcheden hoeden. Aldus gedaen ende gearreeert inde
tot noch toe niet volkomelijck heeft konnen Vergaderinge vande Hooghe ende Mogende
ghechieden , ende over-ulcks noch eenighen Heeren Staten Generael , in 's Craven-Haghe
tijdt is vereychende : Te meet, door dien de op den ehienden May ehien-hondert ne
lngheetenen dcer Nederlanden aende voor genthien. Was geparapheert !. zm Dorth vr.

QQQ

Plac

1::

Placcaten van de Munce.

Placcaet regem de il-uere Dataton: , ende Meem

nicbe Daelderr.

Den 31 Oda 1619.

Ie Staten Generael der Vereenighde deelte , hier te Lande eenighins in te bren

D Nederlanden , Allenden genen die dee gen , vee] minder de elve uyt te gheven , o te
jeghenwoordighe ullen ien of hooren leen , ontangen. Als mede eenige Penningen hoo

Saluyt: DOEN TE WETEN : Aloo

niet jegenaende ons laet Proviioneel Plac

er uyt te geven ofte ontfanghen , als de elve

7 't Placcaet voorz ghevalueert zijn : lnn

caet op den cours vanden Gelde ( waer by alle derheydt den Rijcks-daelder niet hOoger dan

Goude ende Silvere Penningen by 't elve niet

gevalueertmnde ten priji geelt, voor billoen
verklaert , ende t uytgheven of't ontfan hen
verboden zijn) evenwel daghelijcks n0c ee
nigbe uytheemche Munten hier te Lande in
ebracht ende uytgegeven werden: onder an
eren eenen ilveren Penningh by de Eertz

tot vjtigh uyvers : Alles op de breucken en

de amenden in t elve Proviioneel Placcaet
vetmeldt.

Ende op dat hier van niemandt

ignorantie ende onwetenheydt en hebbe \:

pretenderen , Ontbieden ende veroecken die
Heeren Staten , Stadthouderen, Ghecommit.
teerde Raden , ende Gedeputeerde Staten van

HertOgen in Brabant geagen ende alhier tot de Provintien repedive van Gelderlandt en
' drie gulden uytgegeven , met den halven van de 't Graechap Zutphcn,Hollant ende Well:
"dien tot dertigh uyvers ( waer van de Figue

Vrieandt , Zeelandt , Uytrecht , Vrielandt

ren hier onder geelt zijn) als oock eenen Da

ler van den Prince van Meerany,met het vie

Over-Yel , Stadt Groeningen ende Omme:

landen , ende allen anderen _]uicieren ende

rendeel van dien, den heelen tot twee-en-det

Ocieren , dat y dele one Ordonnantie van

tigh ende het Vierendeel tot acht uyvers uyt

gegevcn (waer van mede de Figueren hier on

onden aen alomme doen verkondighen , uyt. -

helft minder in prije zijn als t behoorde:Item

dat eenige Penningen , by onen vootz Plac
cate ten prije geelt ote ghetolereett. weder
tot hoogheren prije werden uytgegeven als
bare valuatie mede-brenght : Met namen den
Rijcksdaelder,de welcke op vijftigh uyvers
gevalueert zijnde , op eenigbe plaetfn der

xtie te doen : Procederende ende doende

roepen
publiceren
a eten
in alle
ken
van, one
Landenende
, daerrrgen
geWOonlcllic
der aen ) de welcke ongheveetlijck de helt
ilechter van alloye, ende derhalven ontrent de dudanigen uytroepinghe , publicatie ende af.
procederen teghens de Contraventeurs ende
Overtreders van deen tot de voorz penen.

(onder gratie , oo hluyckinghe , faveur , dif

mulatie ofte Ver tagh: Want wy tot welva
ren vanden Lande endede oede Ingheete
nen van de elve ilcks heb n bevonden te
Vetee nighde Provintien tot een-en-vijtigh behooren. Ghegheven in 's Graved-Haghe,
uyvets uytgegeven werden : Streckende al onder onn Coutte-zeghel , Para hure ende
le : elve tot kleyn-achtinge onr Placcaten , Signature van onen Greet , op Ken laetfen
ende tot geenen kleynen chade oner goedet dagh van Odobris , in 't jaet ons Heeren duy
Onderlaten. S O O IS T , dat wy verbie endt es honderdt ende negenthien- Was ge
den oo in \ generael alle Penningen by onen parapheert G. Schaer v. Onder ondt: Ter
Placcate voorz niet ghevalueert , ende inon

Ordonnantie vande Hooghgemelte Heeren

detheydt de voorz Penningen van drie gul

Staten G enerael .

den, met de halve van dien ; Als mede den Da

Zijnde daer op gedruckt het Conttezegel det

ler vanden Prince van Meerany met ijn ge

elver Heeren Staten in rooden Wache.

Gheteeckent C. Anbi.

Placcaet, op de Prowionele tolerantie vonden cours Mn

den Gelde: Midtgaderr verbodt regem bet opeygerm vanden Hick-Mellin : Het
onmgen ende uytgeven vanden twee Blum-"kr- eude Bla/zo .r-penm'ngen. Oookmedc
verbodt uan te ontjugm ende u_yt tegbeven de Garden mm e McQ-daler: ; ende di

Sohellz'ngben in ': chk gbemzmt , ende andere Puyo-mente!: , 50.

Dm 1 7 la

nuarii 1620.

D Ie Staten Generael der Vereenighde

Nederlanden , Allen den genen die deli:
jegenwoordige ullen ien ofhooren leen,Sa
uyt: DOEN TE WETEN: Dat
om redenen ons daertoe moverede , goe :

ghevonden' hebben , het lee Proviionel

Placcaet op de tolerantic vanden Gelde , nae
verloop desjegenwoordigen Maendts janua

tii al noch twee Maenden te continueren,

te weren tot den leen Meert toekomens :
E

Placcaten van de Munte.

12;

Ende aloo. niet tegenaende on voorgaen

re ontnghen of uyt te gheven alle Oct-den

de Placcaten , den Rijcks-Daeldet door baet

heckende Menchen , tot een ende vijtiph
uyvers gereizn wordt . oo is one etnig le
meeninghe , dat de elve by ijnen gheelden
prije van vijtigh uyvets hehouden werde,

van R_ijcksdaelders , hoedanigh die ouden

moghen zijn , oie by Wien ghelzjg'hen , aloo
ondert deckel der elver, vele noode ende

nae-ghecontereyte_Penninghen alhier ingheq

voett , ende hoogher als bate weerde beeedt

op de penen in de elve Placcaten begrepen. werden. Verbieden Voorder dac geene Uyt

Vootder , aloo de'Brabantche oude uyvers, heemche Silveren ote Koperen Payementen
heele ende halve, alhiet ghenaemt twee Blanc

in dee Landen ghebtacht ote inghevoerc inl

ken ende Blancken , tor noch toe gherolereert. len worden , by verbeurte van delelve pennin
oo feet gheeten ende in ghewichte vermin
en , ende daer-enboven arbitralijck aen den
dert zijn, dat y op verre nae hate voorighe ijve ghetat te Worden. De Uytheemche
waerde niet en konnen balen : Daeromme uyvers de welcke alreede binnens Landts
oock de Hertogen van Brabant de elve tee zijn, werden gheduerende den voorchreven
nemae] voor billoen verklaert hebben : Ende tijdt van continuatie , te weten totten leen
allo apparentelijck alle de elve hier te Lan Meert.al noch ghetoleteert volghende 't voor
den gebracht ullen worden , tot over-groote

gaende Placcaet . tot een blanck den uyver.

chade van one Ghemeente : Soo hebben wy dubbelde ende halve nae advenant. Ghelijcl:
oedt ghevonden de elve te reduceren ende te mede alle Kopergeldt niet zij nde vanden ila

gehen, gelijck de elve by deen ghereduceert ghe oner Munten, by proviie ghetoleteert:
ende geelt worden by proviie , ende van nn werdt tot een Penninck, ehien der elver:
af, gheduerende den tijdt vande voorz contr doende eenen uyver , ende niet hooghet:
nuatie, als totten leen Meert, op eenen [luy Verbiedende de elve alle hoogherte ontfan
ver ende eenen halven uyvet repetivelijck, ghen ofte uytte gheven. Dit alles op penen
nae jeghenwoordigher Valuatie , den uyvet inde voorgaende Placcaten begrepen : Wae:
tot acht duyten ghenomen : Verbiedende de nae een yeder ich ial hebben te reguleren ,
elve hoo et te ontangen ende uyt te geven , ende voor haden te wachten. Ende op
o penen gaer toe aende : Sal oock niemandt dat hier van niemandt ignorantie ende on
g ehouden zijn vande elve in betalin he te wetenheydt en hebbe te tetenderen , Ont
ontfanghen , meet dan op elcke honder t gul bieden ende verhecken ie Heeren Staten,
den tot de weerde van twee gulden. Aenghe StadthouderemGecommitteetde Raden, ende

ien oock met groote menighte daghelrjcks

hier te Lande inghebraeht werden verie ey
den Silvere payementen in 't Rijck gelagen .
hebbende aen d'een zijdeeenen Rijcks-arendt.

,Ghedeputeerde Staten vande Provintien re

peive van Gelderlandt ende t Graechap

Zur hen , Hollandt ende WeVrieiandt .

Zee andt , Uyttecht, Vrielandt, Over-Yel ,
ende aen d'ander zijde een gequarteleert Wa Stadt Gtoeninghen ende Ommelanden , ende
n: waer door de elve alle eet ghelijck de allen anderen juicieren ende Ocieren , dat

Schellinghen le op de Rijcks-rnunten Van y dee one Ordonnantie van onden aen'

Devenrer , Campen ende SwOl gnemunc , en alomme doen vetkondigen. uytroepen, publi
de van deelve qualijck t'onderlcheyden zijn . ceren ende ageren in alle plecken van one
maer daer voor ondet ondercheydt uytghe Landen , daermen ghewoonlick is dudanigen
heven werden , verchillende nochtans alle uytroepinghe, publicatie ende adie te doen.
eer veel , eenighe det elver weynigh min als Proce erende ende doende procederen tegens
die *helt inde waerde : Ende dewijle de elve de Contraventeurs ende Overtreders van de
alle oo menighvuldigh in aagh , ende even en totte voorz penen , onder gratie , coch

wel d'een van d'ander ende alle van d'optech

te Schellinghen by den ghemeynen Man niet
Wel te onderfcheyden zijn , oo dat met wel
de elVe tot waerchouwinghe by a-beeldrn
e de Ghemeynte voor te ellen is: \Vy me
ga goedt ghevonden hebben alle heele ende

luyckinghe , aveur , dimulatie ofte ver

dragh : Want wy tot welvaren vanden Lande
ende de goede Ingeetenen van de elve ulcks
hebben bevonden te behooren. Ghegheven
in 's Graven-Haghe , onder onn Concreze

ghel, Paraphnre , ende Signature van onen

halve Schellinghen , voerende eenen Arendt , Gteet , Opten eventhienen ]anuarii 1620.

"\ zy dubbelde ofte enckele, in t Rijck ghea Was gepara pheert A. mn Zuyllen con N}:
ghen : al waer : oock oo dat de Figueren van 7c1dr vt. Onder ondt , Ter Ordonnantie
eenighe der elver in onen Beeldenaer gbein vande Hoogh-ghemelte Heeren Staten Gene
ereext waren, voor billoen te vetklaren : Vet rael. Gheteeckent (. Aer/fen. Zijnde daer
biedende Voortaen een he der elver meet op gedruckt het Contre-zegel det elver Heeg
uyt te gheven ot te ont nghen. Ghelijck wy . ten Staten, in rooden Wa che.
oock voor billoen verklaten, ende verbieden

(LAX:

Plan '

i124

Placcaten van de Munte.

Placcet PrOViioneel , op t onrmgben ende ujtgefuen

ma alle (le Schellingen acum Arendt merende.

Dm : Decembrir : 6 : o .

DE Ridderhap , Edelen ende Steden van den,tot exceve chade ende confuie als voo-i
Hollandt ende We-Vrielandt , Repre ren. Omme waer inne opt poedige te voor
lnterende de Staten der elver Landen , Allen len. S O O IS T, dat wy op alles rypelijck
den genen die dee jegenwoordi e ullen ien geleth, ende goede inicht ghenomen hebben
ofte hooren leen , Saluyt. Al 00 bevonden de: oock na voor aende advijs daer op gehadc
Wordt , dat de vermetele ende opcttige ou vanden Generae meeers der Munte , goet
tigheyt der baet-ouckende,e de onbedachte ghevonden hebben alle Arent-chellinghen,y
onachtaemheyt der eenvoudige Ghemeynte, zijn inde Gennieerde Provintien oft daer buy
noopende de onderhoudin der Placcaten op ten geagen,oo wel goede als quade (dewyle
t uck Vander Munte e e Evaluatie vanden de goede niet konnende vande quaden onder
Gelde uyt-gegeven, oo groot is, dat onaenge cheyden worden, de quade tor een deckman
icn de ware raen den lven bygevoeght , tel ende occaie dienen, om onder de elve uyt
ende de over-groote ende onwaerdeerlijcke gegeven te worden ) al waren oock de Figue

cbade den Lande in : ghemeyn , ende den ren van eenige der llver in voor ende Beel
goeden Ingheetenen in c byonder aen he denaers in Druck geelt , ende at onder on
daen : Evenwel ommige hen niet en ont ren , dercheyt in eenen ende gelijcken graet te el
alderhande Billoenen in den Lande te bren len : Ende om dat alreede eenighe menighte te
ghen ende uyt te gheven , ende de ghevalueer Lande , ende in handen der Ingeetenen zijn ,
dc Penninghen boven hate Valuatie op te ey die daer mede te eer verle ben zijn ouden ,
gheten . ended andere de elve voor lcks te voomemelijck ter plaete daer noch gheene
ontfangen: Maer boven al is ten hoog lba Wielaers en zi'n . ende dar de elve tot eeni
delijck, dat niet jegenaende het Placcaet van gen prijs bee \ wordende , te beter uytghe
de Hoog.Mo.Heeren de Staten Generael van voert , ende eyntlijck het Landt daer van op r.
d' :7 ]anuarii dees looPende jaers,mer groo bequaeme ontla oude mogen Worden, alle
te menichte hier te lande ingebtacht, ende on de lelve onder ondercheydc als vooren, voor
der de Gemeynte uyt-ge heven worden eec alnoch ende by proviie tot naerder Ordon
kere Payementen (o het chijnt)in't Rijck e nantie te tolereren ende toe te laten , om d
agen , hebbende aen d' een zyde den Rijcx heele ren prijl van drie \uyvers, ende de hal
Arent , ende aen d'ander Zyde een ghequarte ve van den tot drie grooten uyt te mogen gc
leert ofte gebtoken Wapen,vande'grootte on ven , ende niet hooger. Verbiedende daerom
ghevaerlijck eenes Schellinghs: Waer doot de wel cherpelijck , dat niemandt voortaen bem
elve de Schellingen te Campen ende Swol le en vervordere eenige der Arendt-chellingen ,
gelagen, o gelijck zijn, dat het den ghcmey ote alulcke pa ementen voerende eenen A
nen Man in t uyt-tellen ende ontfanghen niet rendt , als voor een , onder ende voor Schel
Wel mogelijck en is de elve uyt malkanderen, lingen nytgegeven zijn ghewee,'t zy dat de
ende de quade uyt de goede te onderlheyden. elve binnen ote buyten dee Provincie Fella
Het welck o in rijts niet en werde voor-gelte gen, : zy dat de elve goedt ofte quaedt onde
men . dee Landen ende de goede Ingetenen mogen zijn, ofte oock eenige daer van in Voo
van dico. in een onbehel li]c Laberyntb,ver rige Beeldenaers uyrghedruckt aen , ote dat
ricktheydc ende conr ie oude worden he de Camper ende Swolche , ofte andere o
bracht , gelijckmen ter oorake van dien a ree rechte uyt de noode by yemandt ondercheyd
dein Oolant iet gebeuren:Daetom oock b den uden moghen worden , alles onder di
't voorgemelde Placcaet de voornoemde che - ind'ie ofte eenigh ondercheydt, hooger nyc
linghen de eene met de andere onder onder

te bieden ote te ontangen , alsSoo voorz is)

cheyc voor billoen waren verklaert. Dan ter de heele tot drie \uyvers, ende e halve na ad
, contrarie werc metter daer bevonden , dat alle venant,te weten tor drie groot: Op peyne van
de elve onder onderheyt voor de waerde alle de penningen ter contrarie van deen uyt
eenes Schellinghs nytgegeven ende ontangen eboden, ote ontfanghen, te vcrbeuren, ende
Worden : zijnde nochtans vele der el ver verte daer en boven het vierVout van de waerde van
min, ommige boven de helt eenes Schellings dien , of van 24 gulden in plaete van ': vier-
niet waerdigh : daer door gecbapen is,dar eer vout,by o verre de parthye geen es gulden en
lange het Land: vol van de elve gejaegr , ende konde bedragen, voor d' eere reyl,ende van
daer enje ens van alle oede Capitael-pennn alles dobbel voor de tweede reye , ende daer
gen,fb Si vere als Gou e, oude oncbloot wer beneens van arbitralijck gherat te worden
nae

Placcaten van de Munte;

]2)

tue vere ch van 't mibruka , ende dat oo van bun Ocien,Mitgaders allen anderen en
wel op den Ontan er als den uyt-bieder,elcks de yegelijck die \ aen aen magh , opte peyne
in 't geheel, alwaet et oock drie jaren nae het ende bocce boVen ver aelt,den inhoud van de
beganghen feyt, te verhalen : aloo den dien en,naer te komen,ende onverbtekelijck ton
vande Landen hier aen grootelijcks ghelegen derhouden in al ijne poinen ende articulen,
is. .Ende ten eynde dattet inhouden van deen Alo totten diene Vanden Lande,ende bevor
alomme onderhouden mach Worden,ende nie deringe vande gemeyne fake illeS Wort ver
mant daer van ignorantie en pretendere,0nt eycht, ende wy noodigh baonden hebben te
bieden ende bevelen wy allen Ocieren ende geihieden. Gegeven ins CravenPlage, on
Ma iraten, dat y dele egenwoordige alom

er onln Zegel, den tweeden December, int

me oen ende laten publiceren , daermen ghe \ jaet ons Heeren dnyendt es honderdt ende

WOonlijck is publicatie te doen. Bevelende twintigh.

voorts de Preidenten ende Luyden vanden
Ter Ordonnantie vande Staten van Hol
Rade , den Advocaet Ficael , ende Ptocuteur
landt ende We-Vrieandt.
Generael , ende allen anderen Ocieren ende
]uicieren det voorz Landen tepetivelick,

.A. Dunk,

ende elck van hun in ijn regard,op de privatie

Placcaet , tegbemheckere foalche Daelders.

Den 2 9 fam/mii 1 6 : 1.
le Staten Generael detVereenichde Ne

derlanden,
Allen
henen die
deeje
genwaotdi
llen
ienden
oitchooren
leen
, Sa

righe Placcaten op t uck vander Munte in

] n geheel , ende voornamentlijck teghen deu
ghenigen die hen bemoeyt oude mogen heb

uyt : D EN TE WET EN :' Aloo en , ofte noch oude moghen bemoeyen op

t'oner kennie gekomen is , dat eenige bact odani
valche
Munten
te leveren. gherafi:
Ordon
nerendgeedat
alle de
elve Peroonen

oeckende Peroonen hen vetvorderen in dele

Vereenighde Nederlanden te brenghen ekere ullen worden aen Lijve ende goedt. Ende op
v-alche Dalers,die by de eenvoudige Gemeen dat niemandt hier van ignorantie en hebbe te
te werden ontfangen ende uytoegeven onder pretenderen , Ontbieden ende veroecken die
de oprechte Rijcx-dalers , en e niet zi'nde in Heeren Staten , Stadthouderen , Ghecommit
weerden boven de ehien uyvers,en e eeni

teerde Raden, ende Gedeputeerde Staten van

gbe mindet,reckende tot groote chade van

de goede Ingeltenen deer Vereenighde Pro

de Provintien repedive van Gelderlant ende

't Gtaefehap Zutphen , Hollandt ende We

vintien.

S O O IS T , dat w begeerende Vrieandt , Zeelandt , Uytrecht , Vrieandt,

daer tegens te voorien , de voo z Dalers ote Over-Yel, Stadt Groeninghen ende Omme
penninghen , waer van de egie hier onder in landen , ende allen anderen ]uicieren ende
druck is(geelt, verklaert hebben en vetklaren Ocieren , Dat y dee one Ordonnantie van
mits de en voor billoen , Ordonnerende naer onden aen al-omme doen verkondigen . uyt
de Publicatie van deen , allen den henen die roepen , publiceren ende ageren , daermen
eenigbe der voorz Pennin en by ich ouden gewoonlijck is duidanige uyt-toe inge,publi
mogen hebben,datelijck te Erengen inde Will carie ende adie te doen, Proce erende ende
el ote Provintiael Munten,alwaer hen de op doende procederen tegens de Contraventeurs
rechte waerde van de voorz penninghen ot ende Overtreders Van deen torte Voorz pey
Dalers (al werden voldaen. Verbiedende nen , onder gratie, oogh-luyckinghe , faveur,

voorts eenige der voorz penningen ofte ghe

diimulatie ofte verdra h : Want wy ulcks

deelte van dico in de voorz Nederlanden te ten diene Vanden Lan e hebben bevonden te

brengen," te ontangen, ote uyt te gheven, op behooren. Gegeven in 's Graven-l-Iage,onder

de vetbeurre van de elve penning ofte Weer onen Contteze [,Paraphure ende Signature
de van dien inghevalle 't Feyt niet ter vericher van onen Gre er , op den negen-en-twin
daer ontdeckt en werde , ende daer-en-bOVen ti hen ]anuarii 1 621. Was gheparapheett
het vier-vont van dien , Ende voor de tweede ..E-. w. chlama vt. Onder ondt, Ter Or
reye boven de vetbeurre van de elve pennin donnantie vande Hoo h-gemelte Heeren Sta
ghen, conlatie van alle ijne goederen, ende ten Generael. Geteec ent C. Aer m. Zijn
uyt den Lande gebannen te werden. Blijven de daer op gedruckt het Contre-ze der el
de voorts in allen anderen pointen oni voo ver Heeren Staten in rooden Wac e.

QQQ 3

Plac
!

1 16

Placcaten van de Munte.

Placcaet op den cours wm den Ghelde.

Den 22 April 1621.

E Ridderchap, Edelen ende Steden van Munte , in verheyde Landen genomen , niet
en blijt beaendepm dat 't gene by haer t ee
Vriellandr , Repreenterende de Staten van de ne jaer is gemaeckt, het anderjaer weder wert
elveLanden , DO EN TE \VETEN: ghebroken, door rijinghe ende verlichtinghe
Dat de l-Ioog: Mog: Heeren Staten Generael, ommiger penningen in gewichteen hmmi
door haer Gedeputeerde als nu heicb ziju.om ger in alloy : Daeromme oock oo langhe dele
met ern te verlien op't gantche uck vander veranderingb by haer plaete heet , geen eec
Munte met alle ijne Leden ende deelen van kere andt nae haer op den cours van den Gel
dien , inondetheydt de Evaluatie ,al't elve de is te nemen , ofte maken noch te verwach
is een van de princi aele poinen van goede ten. Ende aloo dee ake by ons nu geen lan
Politic.mitgaders et ondament vande rech ger uytel kan lijde', om de Landen ende goe
te weerde van alle roerende ende onroerende e Ingeletenen van dien voor odanige hhadc
den Landen van Hollandt ende We

ocderen , ende onder welcken wel te onder ende Verderfals geyt is, te hoeden , ende wy
iiouden, op geene dingen ekerheyt van waer wel mede hadden gehoopt,dat door one voor
de en is te maken noch te hehouden : Maer dat gaende menichvuldighe waetihouwin hen
de Landen nootakelijck mede oude moe
edaen,de onbehoor ijcke tijinghe endean

ten komen re vervallen tot odanighe {chade

ende onheyl , almen iet ende bevint in Oo

landt ende Duytlandr toe-gekomen zijn,ende

dat in plaete van 't Goudt en Silver darmen
den Inghetenen ontreckt door vermindetin
ge der penninghen, [00 in alloy als ghewichte,
delve eyntelijck heur mede ouden moeten
contenteten met halKoper voor de waerde
van Goudt ende Silvcrzende noch ar r indien
b tijds daer inne niet en werdev 1en:Waer
a velen de oorlre hier voortijdts de Oorloge
hebben willen toe-chrijven , die wel eenich
lints daer toe mach hebben eholpenzMaer de
oprechte oorake is de onbehoorlij cke licentie

dtemen bevindt in't mihandelen der Munte

ende Muntsgerechticheyden die b velen ge
pleechtwerdt : Ende blijckt door e veelheyt
det verlichte ende verergerde penninghen die
hier re Landen uyt andere Barriere gebracht
werde", in plaets vande goede ende ware pen
. ningen die daer op zijn ende noch daghelijcks

elinge met het Geldt onde hebben gheuyt

ende gheweert , ende dat one Lande midde
ler-tijdt haer oude hebben ontbloot van alle
iroode ende verbode Penninghen. Dat oock
andere Landen ende Provintien dee ake mel:
etn mede by der handt oude hebben gbeno
men , voornemelijck alle one Gheallieerde,
daeromme ten deele b de Hooghghemelte
Heeren Staten Genera . 't groot Placcaet op
de Munte noch opgehouden is , als oock door
vele ende eer importerende vonrgevallen a
ken , de Landen aengaende , die mede been
uytel en konden lij en. S O O IS T, dat
Wy omme daer-en-tuchen de goede lnghee
tenen der Lande van voordere verloop ende
opeygheringe vanden Ghelde by proviie te
verhoeden , ende een yeder te waerchouwen
voor toekomen de {chade , die door redudie
det Evaluatie tot mindren prijs hier naer oude

moghen overkotnmen , voor de laee mael,

tot den laeen ]unii incluys, ende langer niet,

gebtok' Werden, 't welck onder verlichringe epermitteert , ende ghetollereert hebben, de
ot vermindering in alloy niet mogelijck en is _; petie van Gheldein maniere als volght , een
te echieden- Waer uyt mede bevonden Wert yeghelijck te on tanghen ende nyt te gheven,
proten te Ween het onbehoorlijck opwie

en ende toe-haec te geven , tot gtoote rijin e

ende opeygeringe vanden ghelde, oo dat e
le van gelde tot de rechte Commercie niet
a leen en werdt gebruyckr, maer veel meet om
de elve te vetlenden, ende te doen converter
in andere ende erger nnngen . ende'die dan
weder elders te diri ueren,ende mee alhier

te Lande in te breng ende cours te doen heb

ben : ghelijck door verheyden eyghen-baet
' ouckende Menchen ( tot groote nadeel van
den Koophandel, ende een yeghelijck ) alleen
om haer particuliere ptojten , gepratiert,

met meeninge daeren-tuchen op : geheele'

l (fuck naerder te doen letten, ende eenige uc
5 ken die weynigh uytkomen , ende meerde E
i luarie bewaren als nut doen . voor Billoen te
verklaten.

| Volgen de gepermitteerde Goude

petien , _oo als de elve totten lae
{ten vande Maendt junius , nieuwen Stijl.
getolereert werden.

Goude Munte.

ende groote handel mede ghedreven werdt.

Boven dien dat den cours op t Ruck vander

En dubbelen Nederlandtchen Ducaet

mette Letteren . Ming-aders den dlllb

be en

Placcaten van de Munte.

bel-Z Dncaet van Spangi metre twee hoof
den , van 3 ;. ucken in : Troyche Neder
lantche marclmen prije van viij.g.viij..

[27

den nieuwen, geduetende de oorlog gella

g in de repe ive Vereenigde Provintien ,

van 36 ucken in't marck,t0t vij. g. xvj..

Den enckelen Nederlandtchen Dncaet mette Den halven naet advenant.
'

letteren,mitgaders den Spaenlhen Dncaet Den onden (Angelot van Enghelandt , van 48
mette tWee Hoofden. Item dien van Hun
ucken ir. : marck , tor
vj. guld.
garyen , efi die in t Rijck gemnnr zijn, alle Den Milerez van Portugael , ven 32, ucken
van 70 ucken in t marck, tot iiij. g.iiijJ,
in c marck, tot
viij.guld- iiij.l:.
Den dubbelen Dncaet mette twee hoofden in Den halven naer advenant.

de repedive Nederland gellagen van 3 ; Den nieuwen Geldercben ende FriechenRij

ucken in : marck, tot - vnj.gul. ij..
der , van 72 ucken ende een achten-deel
Dc enckele Ducaten met de twee hooden in
in "\ marck , tot
iij, uld. x. .
de repedive Nederlanden gheagen , van ' De tWee derden-deelen vand dubbelden Du

71 ucken in 't marck, tot - iiij. Ed.)". _ ,

Den grooten Couden Nederlandtc n le
der van 24. \ucken ende acht derthiende
declen in 't marck,tot - x']. guld. iii]. ,

Den halven Rijdet naet advenant.

caet vanden Eertz-Hertogh Albertus , ghe

naemt d Albertjn,van 47 ucken efi neg
tiende-deelen in t marck, tot v. g. xij. .

Den halven van dien van 84 uck int marck

na advenant.

Den Souverain van Gtoot Bretagnien , ghe

naemt 'Uniu',ende onder de Gemeente,den

Alle welcke goudc penninghen niet anders
]acobus Penningh , alfo den llven is van en illlen mogen hewoghen worden als elck
eenen alloy metten Ri'der , ende mede van met haren behoor ijcken ghewichte , ende dat
34. ucken ende aCht ertiende-deelen in 't het al moeten voorllaen mette remedie van
marck, daer afwy nu menighvuldige waer

tweedaen , ende mcerder niet. Behoudelijck

chouwingen hebben gedaen,daeromme de alloy

at ,e ePnde
ennn
en die
aede
ende
oerrenledl'e
zi'n an,
teicht
bos-en
vooz
elve nu oock niet hooger als de' Nederlant
li'-hen Rijder ellen,te Wecen xj. g. in]. B:. uyt geven ullen mogen werden,midts bera
Den halven naet advenant.
len e voor elck aes twee uyver .

pc Schotche Rijders , ende de Schotche An

helotten met den Scepter ende Sweerde
fruywijs over den anderen,van 4.8 ncken

in t marck,tot

Silvere gepermitteerde Munte.

v. gnld. xt]. .. D En Nederlandthen Rijcxdaelder,mti

Den Gouden Reael van 4.6 \lucliren in't marck,

gaders die gemuntin t Rijck , op het

toc
v]. guld. in]. il:.
gewichte van 18 ing. 28 aen , ter remedie
Den halven Gouden Reuel van 70 ucken en.
van vier aen , tot
ij. guld. x. .
de een achte-deel in "\ marck, na advenant Den halven Rijcks-daelder,op \ gewichte van

den heelen.
De Franche Kroonen van 72 ncken in het

9 ing. 14. aen , tet remedie van twee aen ,

tor

j. guld. V. il.

marck , midtgaders den Nederlandthen Den Hollandtchen Daler metten Leeuwe,en

Kroon,van 7 1 ucken ende drie vierendee
de die inde andere Veteenighde Provintien

len in 't marck, tot

iij. guld. xviij. .

geagen, genaemt den LeeuwenDaler, op

atjgewiehte van 18 ing. ter remedie van es
ucken in't marck,tot - xv. guld. iiij. &.
en. tot
ij. guld.
*: DubbeltPiolet van Spaengien,van 35..i* Den halven van dien op 't ghewichte van ne

'; Piolet van Spaengen van vieren , van 18

ken in't marck,tot

vij. guld. xij. .

gen ingelchen , ter remedie van drie aen ,

Het enckel Piolet naet advenant,

tot
*
j. guld.
Den ouden Gelderchen Rijder van 76 uc Den Spaenizh' Reael van acht,op t gewich
ken in t marck , tot
ij. guld. iij. ,
te van 17 ing. :; an,tot ij. guld. viij.,.
Den dubbelen Roolnnobel van Engelandt , De halve ende vierendeelen,ende geen minder
gellagen by de Koninghen Hendrick, Edu
gedeelten van dien na advenant.
ard , ende Koninginne Elilbeth , van 16 Den Zeeuchen Daler, op t ghewichte van 13
ucken in \ marck, tot
xviij. guld.
ing. : 4 aen, ter remedie van vier aln , tor
Den enckel oud Rooitnnobel van Engelant,
]. guld. :. uyv;
midt ders de nieuwe Roolnobelen inde De minder gedeelten van dien na advenant.
re ive Nederlanden gheagen , van : Den Priechen ilveren Guldenpp 't gewichte
ucken in \ marck, tot
ix. guld.
van tWaelf ing. ende een half, ter remedie
Den halven van dien naer advenant.

van vijfaen, to!

j. guld. viij.

Den Henricus Nobel van Engelandt , van 36 Den halven na advenant.

' uckenin \ marck,tor
viij. guld. De quatts dEizus van Vranckrijck , ende an
Den Y_laeaaleben Nobel,lo welden onden als
ders gheen , op ': ghewichte van es ingiga
6 m

17.8

Placcaten van de Munte.

ichen es an, tot

- _ xvj. uyv. Den Andries Gulden van 74. ucken in het
marck, tot
.l-guld- xix. .
Den Enghelchen Schellinck , ende die van
Grooc Bretagnien , ep t gewichte v_an drie Den Wilhelmus Schildt van 72 ucken int
ing.'28 aln, tot
x. [t. vii]. pen.
marck, tot
iij. guld.
't Schuytgen van 73 ucken in t marck , tot
Den halven van dien naer advenant.
Den Schellingh inde repeciveProvintien ge
iij. guld- xij. uyv.
lagen,ende geen ander, tot

vj. uyv. Den Philippus Gulden van 74. ucken in, 't

marck,tot
ij. guld. x. il".
Den halven Schellingh mede in de elve Pro
vintien gliellaghen, ende gheen andere, tot Den Philippus Klinckaert van 76 ucken in t
marck, tot
ij. guld. iij. .
iij. uyv.
Het twintighe-deel vanden Silveren Neder Den grooren Cruylaert van Portugael van 7
ucken in t marck, tot - xl. guld. v. . landthen Reael , ghenaemt Scooter , tot
i'. uyv. viij- pen. 't Dubbelde Piolet van Italien van 36 uc

ken in t marck, tot - vij. guld. j. .

De dubbelde Groeningcr Flabben,tot viij. .
De enckele nae adVenant
iiij. lcuyv. Het enckele Piolet van Italien van 72 uc
ken in t marck, tot
iij. guld. x. i
De nieuwe dubbele ende enckele Stuyvers ,
op de Provinciale Munten zedert den ja Den grooten Reael van Ooenrijck van ei
tbin uck'en ende een halfin t marck , tor
re 1614. ghelaghen , ende gheen ander, tot
ij. ende j. uyv.
xvij. guld. ij. il."
Edoch worden noch by proviie,cnde tot naer De halve ende vierendeelen naer advenant.
der ordonnantie,getollereert de onde Stuy Den gouden Cailiaen van ;3 ucken in t
- ' vers , voor den jare 1614. Op de elve Pro
marck, tot
v. guld. V. il:.
vinciale Munten gellagen,e anders geene. Den Kroon van Portugael metten langlien
De andere uytheem che Stuyvers, dubbele en
kruyce, van 70 ucken in t marck , tot
de halve,hoewel de elve teghens one Plac
iij. guld. xiiij. t.
caten hier te Lande ingevoert zijn,werden D' Kroon van Portugael mette korten kruy

noch om tedenen voorz , ghetollereert de

ce,van 70 uck' int marck,tot iij.g.xv'..
Stu vers tot een Blanck.
-- -
Den dubbelen Ducaet van ltalien,van 36 (luc
De dubbele ende halve naer advenant.
ken in t marck, tot - vij. guld. xiiij. il:-_
Den ouden Brabantchen Stuyver , ghenaemt Den enckelen Ducaet van Italien, van 72 uc

ken in't marck, tot - iij. guld. xvij. li.-.

-den Tweeblancks-penningh, to: j. uyv.

Den halven,genaemt een Blanck,tot viij. pen. Den Goudt-gulden van Duytchlandt, van 7;
ucken in t marck , tot ij. guld. xviij. l.-
. Ende oo eenige der voorz Silvere pennin
gen lichter werden bevonden, ende te excede

Den Davids Gulden van Uytrecht , van 76"

ucken in 't marck, tot - ij. guld. di'. il:!

ten de voorz tepetive gheconenteerde re
medien , tot eenen of uytetlijcken ander-half Den gulden van Campen,Deventer,Swol,van
76 uckenin't marck, tot - ij. guld. ij. .
enghelch toe, {al daer vooren werden betaelt
Den
nieuwen dubbelen Rooln-Nobel van
-voot elck aeken twee penningen Hollandts ,
Groot
Bretagnien , van 18 (lucken in t
maeckende {hien der elver penninghen ee
marck,
tot
- ' xv. guld. xij. l.
nen uyver. Ende oo verte eenige der voorz
Den
enckelen
Rooln-Nobel
van Grooc Bre
SiIVere pecien quame te excederen de Voorz
tagnien,
vm
36
\lucken
in
't marck, tot
remedien meet als ander-hal en helle : Wy
hebben alle de elve verklaert en e vetklaren

by deen voor billoen.

Den halven van dien nae advenant.

Vij- glIid- XVj- l

Den Anghelot van Enghelandt mette O in't

Audere Goude ende Silvere Specien,

Schip , van 48 ucken in 't marck , tot

.
v. guld. xiij. .
voor deen ende oock jegenivoordigh niet Den Angelot
van Grooc Bretagnien, gela en
hooget getolereert,dan totten pri'e hier na
by den Koningh ]acobus , van 54. ucEen
volgende : de welcke wy nae denleen ]u
in t marck, tot
v. guld. iiij. .
nius al tamen ghedencken te doen vetkla Den Sonvetain , gemunt by Koning l-Ienticus
ren voor Billoen.
van Engelandt, van 20 ucken int marck;
Mitgaders die vanden Koningh Eduardus
GOUDE MUNT'E.
ende de Koninginne Eliabeth, van zz (tuc
DEn gouden Leeuw van 5-9 uckenint
ken in t marck, tot - xj. guld.xvjo
marck, tot
iiij. guld. xij. &. De halve van dien nae advenant.

Den Boutgoenchen Rijder van 70 ucken Den dubbelen Gulden van Nederlandt , ghe-_"

_int'marck, tot" "' - ' iiij. guld.

naemt Staten Croon ,van 81 ucken ende
t Gulde Vlies van 54. ucken ende een hal
een halfin t marck, tot - ij- g- xviij- .
in t marck, tot
:
v. guld. iij. . Den nieuwen penningh van Portugael met
ten

Placcaten van de Munte.

1 z9

ten KruyCe,van 20 ucken in 't marck,zijn De Schote Silvere Penningh mette Harp, toc
viij. uyv.
de de acht vijde-deelen van een Milerez ,
tot

xiij. guld. De halve naer advenant.

Den halven van dien , zijnde de vier vijde De Schote Penningh mette Dielboom , tot
xij. uyv.
deelen van een Milrez , van 40 ucken in 't
'
marck, tot
vj, guld. :. . D e halve naer advenant.

t Vierendeel van dien . vm 80 (tucken in 't

- marck,zijnde de twee vijde-deelen van een
Miltez, tot

lij. guld. V. il:.

D_en dubbelen Ducaet vanden Eettz-Hertogh

. Albertus van Ooenrijck, van 3 y_ucken
in 't marck, tot
i- . viij. guld.
[Den enckelen nae advenant.

.-- In 't wegen der boven-ghelhreven Silvere

Penninghen , lmcn ich mede te reguleren
hebben, volgens't gene vande gepetmitteerde
Silvere Specien hier vooren geeydt is.
. Alle Kopet- ldt', niet zijnde vanden lage
der Vereenigh e Provintien , werdt alnoch
getolereert tot een Penningh, de ehien der
(elver doende eenScuyverNerbiedende voort
aen eenighe hier te Lande in te brengen, noch

In c weghen det {lver Penninghen lmen

ich hebben te reguleren , in voeghen, als voo
ren vande andere gepermitteerde Goude Spe hoogher uyt te gheven : Op pene van thien
cien ge eydt is.
'.
uyvetsop yeder tuck te verbeuren,oo dick
maels ulcks bevondenilworden.

- Verklarende voorts" van nu afdatelijck voor

billoen den Silveren Kruys-daelder van den

Silvere Munte. .

D En Philippus _Daler , op t gewichte van Eertz-Hertogh- Albertus . alle Ducatons van

22' ing. 13 an , ter remedie van es Spinola , Tain , Meetane , &C. Alle Oot
: an, tot
',- . : .ij.,guld. xij. _. den van Rijcksdaelders ote helijckbeydt
_Den halven Philippus Daler , midtlgaders den van dien hebbende : Alle Schel inghen ende

Penningh gemunt by den Hcrtogh van A Payementen voerende den Arendt : Alle Bar
_ Iengon. op \ ghewichte van elingellen es batiche ende Marocooche Ducaten , ende de
aen ende een hal,te_r remedie van vier aen, Ducaten van Spinola, Tan,&c. De Goudt
tot
j. guld. vj. il. guldens . dubbelde ende enckele Pioletten
De vijde gedeelten vanden vootl'z Philippus van de Hettogh'van Bullion : oock mede de
Daler, tot
- . x. uyv Goudtguldens van Lottinghe , Bourbon, en
De thiende ende minder gedeelten naer adve de Luyck , &c. Ende voorts alle Penninghen
>

nant.

"

hOe die ouden moghen ween ende in dee

Den Silveren Carolus Gulden , op t gewichte

van 14 inghelen 30 aen , ter remedie van
vier aen, tot
]. guld. xv. il.
(Den Staten Daler , op t gewichte van 20 ing.

one Ordonnantie niet he rmitteert ote

getolereert en zijn. Vetie ende wel expre

elijck alle Peroonen van wat qualiteyt y
zijn , ote in wiens dienen die oock Wcen
ter remedie van es aen , tot - ij. g- ij. . moghen , eenighe der voorchreven Pennin
Den halven naer advenant.
ghen van nu a hier te Lande meet uyt te bie
Den Silveren Rijder van Gelderlant eii Friel: den , ote te ontmghen : Belaende alle de'
lant,op 't gewichte van [ 7 ing. zo aen, tet elve , als oock alle heneden , ghebroocken .

remedie van vier acn, tot ij. guld. ij. . ghewachen . ghe chroyde, ghela te . ghena
Den halven van dien naer advenant.

.' gelde , ofanderins verwaerde o te boven de

_Den Gelderchen ende Uytrechtchen Daler , voorchreven ordre te lichte Penninghen , nae
cp't ghewichte van ehien ing. tet reme de publicatie dees Placcaets. oo yemandt ee
die van vier aen, tot - j. guld. xiiij. nighe der elver onder quetinghe onet Or
Den halven van dien naer advenant,

donnantie bekomen al hebben, inde \Viel te

Den Franck van Vranckrijck. op 't ghewichte bren n,alwaer de rechte waerde,ten minlen
' van 9 ing. 4an, tot:
- j. guld.j. . chad voloende ordre daer Op te ellen, ende
_Den halven naer advenant.
by den Wielaers te vinden , voor de elve oo
De Teoenen vati Vranckrijck,ende geen an by den matcke , once . engelche ende aes , als

der , op 't gewichte van es ing. tot xv. il. de ucken . hebbende haer behoorlijck ghe
Den Silveren Penning vanden EertzHertogh wichte . betaelt l worden : Alles op de ver
Albertus , mette twee Hooden , van drie beurte van alle de Penninghen , die aloo te
_ Realen. wegende es ing. tot - xv. uvv. ghens one Ordonnantie bOVen haren ghelel

D enckele Reael vanden voornoemd Eerrz den prije , obilloen verklaert zijnde , uyrge
Hertogh,wegende twee ing. tot v. uyv. boden ote ontangen zijn . ende daer-enbo
ven noch viervout de waerde der elver onbe
hoorlijck uytgeboden oft ontanghen Pennin

Den halven naer advenant.

De derdendeelen vanden Enghelchen Schel

lingli, genaemt Great, tot iij. . viij. pen. gen, of 24 guldenin plaete vant viervoudt,
RR
by

1 3

Placcaten van de Munte.

by oo Verte de penninghen voorz gheeo ls die alulcke Sententien ullen uytgheprooe

gulden en konnen bedragen. lnonderheydt ken, optoviien van Recbren op de elve ver
verbieden wy alle t guar voorz den Ontan
gets, Treriers , Rentmeeers, den Gecom

leent: ende de Ocieren die de executie der

elver t
aen ullen hebben , ter ooraecke

mirreerden vande Wiel-bancken , ende den van dien cks vervallen irllen zijn in de'breuc
geivooren Wielaers,Munt-meeergMunt ke van thien enckele Nederlandtohe Duca

Ociers , ende alle die totter Munte ghehoo

fen, hate Commijen , Kletcken ende Comp

ten telcken reye te vcrbeuren.

* -' - '

Ende om noch beter dee on voorchre

toir-dienaers. Item alle Pachters van Impo bieden

ven Ordonnantie
te doen,onderhonden
, Ver
alle Ontanghets
Treoriers , Rent'ei
en ,.Accijn , Maeckelaers ende Pont-gaer
ders , ende generalijck alle andere Peroonen rneeers , der llver Kleeren , ende alle 'voor
die onder authoriate van Landen , Steden, verhaelde-Peroonen, eenighe nningl'ren| tot
Dorpen , oeenige Collegien bewint'oadmi hacrder adminratie aende, agnatie of
niratie van Penningen hier te Lande hebben, ovet-wijinghe te doenbetalen : Maer-ullen
alwaert dar de felve hier te Lande Woonende, die in hate Com toiren ontfangen hebbende,
in andere dienals vanden Landen van Hol elf uyt-keeten aer 't behoor: , o' te boeten
landt ende We- Vrielandc ,mochtenWeen: voor chreven. Ten ware dan dat e overwij
Ende ullen alle delveboven de vootz boe inghe ghechiedc op alulckc Peroonen , di
ten ghepriveert worderxvan hate Ocien , in

van gelijcken ,deen aen aende, in [Sede on

dien y eenige hebben, indien niet, ullen noch den, in welcken gevalle e agnatie toe-ghe
ghehonden zijn re betalen hetdubbelt van alle laten werdt. ,
, ,
, .
de voorz breucken. .Endc al hoc wel wy ver
Gebieden oock allen den genen , die onder
trouwen, dat door middel 'van deizn Placcate, de voornoemde Peroonen 'van bare admini

de penningen buyten \leygherih ende onbe rate comptabel zijn , van alle by hnn uyt
hoorlijcken uytgeegehouden ullen worden: gegeven *Penningen pertinente pecicatie te
Nochtans
aloo voor
deien by verandetingbe,
ende mihruyck
des cents-van
t Gheldt , niet nemen ', met aenreyckenin he vanden prije,
tot welcken elcke petie by enluyden is aen
alleen de Partitulieren in'uytgheven deillfs, ghetel-t,:_Ghe_lijck oock van het ghewichte det
maer oock de Rechfers in't vonnien ende lelver, ende cle vergoedinghe der al-n , indien

ententieren , de Loy-den. altemet bewaert eenighe aen de elve te korrqnamen , onder

teeckent b dEn nen _die de penningen ont

hebben , de penningen te ontfangen , niet nae

nhoudt der Placcaten, maerme den ghemee

anghen {in en he ben, omme de Vootz

nen loop ende cours , tot chade det ghener die catien, beneens de quitantien , in t ex ibe
de elve aloo ontfanghen moeten , ende tot ren van hunne rekeninghe mede over te bren
kleyn-achtinge oner Ordonnantien. Soo or ghen , Op pene dat de Qijtantien anders niet
donneren wy wel expreelijck , Dat niet te en ullen aenghenbmen worden. Bevelende
genaende hoedanigh verloop, rijin he ende allen den ghenen die ter auditie van [rare Re
Vethooginghe vanden prije des ghel ts , ich keninge ullen aen, anders gheene quit-ancien
t'eenigher tijdt teghens deen onln Placca te admitteren, dan onderreeckent in manieren
'ten oude moghen toedraghen , niemandt de als voor vcrhaelt.
elve hoogher als Volghende yde Placcaten te j Ordonneren voordet de Ghecommitteerde
ontanghen , t zy in Rechte obuyten dien, ' Raden deet Landen, binnen acht dagen voor
ghehouden of bewaert 12,1 moghen werden. haer te ontbieden den Ontangher Generael
Verbiedende alle Raden , Rechteren ende ju van Hollandt ende We-Vriellandt , die Ont
icieren hare Vonnien anders als nae deien fangers vande gemeene Middelen ende vande
onen Placcate , ote die hier naet by de Ho: Concatien , ende anderen die van weghen
Mo: Heeren Staten Generael , ofte by ons dele Landen eenighe publijcke penninghen
noch ghemaeckc ullen worden , te reguleren : colleeren : Midtgaders alle Commjen ,

Klercken ofte Comptordienaers van dien:

poediche te termineren , onder de elve uyt Doende nochmael alle de elve dee one voor

Ende de queien hier over ontaende , op 't

te ellen ofte in ate te laten aen : Ende ul chreven Ordonnantien by olemnelen Eede
len alle Sententien dee conform gheween, beweeren , in allen poinen ende articulu:
haer execucie proviionelijck hebben , niet te t'onderhouden : Ende voornamentljck dat yi
ghenaende appellarie : Clrende ende an met niemandt en ullen handelen , ofte van ee
nullerende alle Sententien ote Vonnien die nighe penninghen op eldt ote toe-bate ont
voortaen hier tegens uytgeproken ullen wor . anghen : Uytgheon ert mette gheiwooren
den , niet willende dat eenige executie, namp : Wilbancken ofte Wiiaets , ende volgen
tiement,oandere proviien van Rechte daer de de permic ende toelatin he, als mede den

op gedaen ofverleent ullen mogen Worden. prije by de lnrutien der elver geatueett,
Ver-klarendc daeri-en-boven dat de Rechters oce alnoch te atueren.
Ordon-

131

Placcaten van de Munte.

Ordonneren ende laccn mede die vande Welcke excultie wy niet en willen van weer
Rekeninghe der repetive Provintien , voor dente zijn , maer is one meeninghe hier inne

hacr ofte hate Gecommitteerden te ontbieden hacr traegheydt ende negligentle te raen.

alle comptable Ocieren , oo Rentmeeers

Voorts aloo tot de verwielinghc van alle

de Billoenen noodigh zy gheelt te werden
de alle anderen,midgaders hate Clercquen o eeckere peroonen ter plaete daer geen Wi
Van D omeynen, Colleeutswande Tollen,en

te Dienaers , die publijcke penninghen hande

elbancken en zijn: Soo werdt een yeder mits

len, omme gelijcken eedt te doen als vooren. deen aenghekondi ht , dat oo yemandt ich
Laen van ghelijcken de Magiraten ende tot het Wiel-ampt egeven wil , dat de elve
Wethouders , oo inde Steden als ten platten hebbende bekomen van de Magiraten- det
Lande , voor haet t' ontbieden alle de Treo plaete ijnet woonede goede getuychenii
tiers ofte Rent-meeers vande elve Steden van ijn wel-leven , oeden naem ende aem .
ofre plaeten , midtgaders de Bewinthebbers ich addreere aen ce Heeren Gecommitteer
vande Indiche , Guinche ende alle andere de Raden. Ende al den elven op alulcke ge
Compagnien jeghenwoordigh zijnde , ofdie tuycheniil , aldaer inrutie ( midts doende
noch namaels opgerecht ouden mo hen wor den behoorlijcken Eedt op de elvc ) als oock
den; midgaders hate Ontangers, eWaets vorder ordre op t [luck ende 't bedienen li'

luyden ote Penningh-meee'rs,Pachters, Col nes Ampts ghelevert werden. Verbiedende al

ledzeurs van Impoen ende Conumptien , len anderen hebbende heene inrudie daer
Pontgaerders , Makelaers , hunne Commyin, toe (oo als voorz) ont anghen , eenigbe op
Clercquen ote Comproir-dienaers , onder wielinghe van Billoenen te exerceren , ofee
haerluyder repetive reorte reiderende , en nigh opgeldt op eenige ghepermitteerde pe
de alle de elve dele one Ordonnantie te doen cien te heven , ote nemen , op de vetbeurre
van de elve pecien ende Billoenen , ende het
beweeren als vooren.
Van alle welcke devoiren ende agenomen viervoudt des els, in manieren hier voor ver
eeden , ullen de te &ive Magiraten , oo haelt. Alle welcke penen ende amenden voo
inde Steden als ten p atten Lande, aen onder ren verhaelt verbeurt ullen wein metter daet,

haerder Steden ende Dorpen Zeghele over onder dat eenigbe precriptie van tijdt den
enden aende Gecommitteerde Raden , ofdie overtreders daer van al moghen excueren ,
vande Rekeninge dcir Landen, ende dat bin

ende ullen bedeelt worden , het een derden";

nen veerthien dagen nae de publicatie van de deel ten rojte vande gemeene aecke, t an
n. Welcke voorz luyden vande Rekenin der der endeel ten proijte vanden aenbren
ghe , de elve aden , als mede van t ghene by gher , ende het derde derden-deel ten projte
henluyden in dien regarde is ghedaen, binnen vanden Ociet die de calangie ende executie
andere nae-volghcnde veerthien daghen ul doen al.
len overenden aen den Gecommitteerde Ra
Ende op dat niemandt hier van en hebbe te
den, alles op den eedt die luyden in 't aenne pretenderen eenige ignorantie : Soolaen en
men harer bedieninghe he ben ghedaen , ten de ontbieden wy alle Hoven van _]uitie , alle
eynde wy te berer onderrecht ende verekert Magiraten , Ocieren ende ]uicieten bin
mogen werdemdat dele one Ordonnantie by nen de voorz Landen, dat y dee one Or

allen ende eenen yegelijcken onderhouden en donnantie alomme doen verkondighen , uyt-,
roepen ende publiceren , daermen ghewoon
de nagekomen la] worden.
Ende want dinfraie van de Ordonnan lijck is uytroepinghe ende publicatie te doen :
tien van der Munte eendeels procedeert b Procedereude ende doende procederen tegens
de negligentie vande Ocieren , die tot noc den Overtreders , onder eenigh faveur, gun
toe hate neerigheydt niet en hebben ghe e ote diimulatie , dewijle t elve voor den
daen in 't calangieren vanden overtreders der dien vanden Lande , ende 't projt vande
elver Ordonnantien , henluyden excuerende goede Ingeetenen van dien bevonden is aloo
op de generale trangrelien : S O O 1 S T , te behooren. Aldus gedaen ende gearreeert
dat wy ghebieden ende bevelen allen Ocie ter Vergaderinghe van de Hooghghemelte
ren der vooryde Landen , te doen neerigh Heeren Staten , in s CravenHa e, onder on

vervolgh teghens de inradeurs der jeghen en Zegel hier op }hedruckt op den twee-en
Woordiger Ordonnantien , op pene van hate twintighen Aprilis, in 'tjaer ons Heeren ei
Otien gepriveert te zijn , ende inhabil ver thien honderdt een ende twinrigh. Onder
klaert immermeer Otie te bedienen : Ende ondt : Ter Ordonnantie vande Heeren Sta
ullen de elve Otien zijn impetrabel , on ten van l-l ollandt ende Wc-Vrielandt. En
det andere verklaringe , onder dat y hun ul de was geteeckent
C. vander Wolf.
len mogen excueren by ignorantie ote gene

rale trangrelie vande voorz Ordonnantie.

RRR 2

Plac

132;

Placcaten van de Munte.

Placcaet regen den uytroer Mn de Materialm op Mun

ten buyten de Landen van Hollandt ende H/e- Ve/Zandtgele en , ende 't gbwzelm

wm allepecien : Midtigaders reg/mz ': inne- brengben van age angevalueerde , eer
Wlcbtegemnteryte, verlz'cbte ende verbodeneczen tum gelde, van Goudt, Silver.
Den 23 11127771621.

qfte Koper.

'.
E Riddetchap,Edelen ende Steden van Voorz Landen woonende, van buyten daerin
D Hollandt ende WeVrielandt . repre komende , ote de clve ftequenterende , eeni
entercnde de Staten vanden {lven Lande ; gerhande Penninghen by on Ordonnantie
DOEN T E WETEN: Aloo totone vanden az delt maendt niet ghepermitteerc ,

kenniie hoc langer boe meet komt,dat eenige t zy Goude, Silvere ofte Ko ere, hier te Lan
eygen-baet-oeckende Menchen , hen onder dein te brengen ote doen inrengen in eeni
aen niet alleen de Materialen van Goudt en

ger manieren,dire&elijck ofindireelijckpf

de Silver : Midtgaders die goede ende ercke te deelve uyt te gheven ofre ditibueren. ln
pecien van Goude ende Si vere Penninghen welcke voorz peynen ende raen wy oock
uyt dele Landen op andere Munten re voeren veraen vervallen te ween alle de gene , t zy
ende tranporreren , om aldaer in andere ofte Boden, Schippers , Schu rvoerders. Wagen

nooder Specien verandert te werden , maer luyden. Fadeurs, Make aers ende andere, die
met hate kennie ofwetenchap tot het voorz
uytvoeren ote tran orteten ote inbren en ,
gen,met groore menighte in dee Landen in te helpen , aieten o e cani hns favoriigeten
voeren ende nyt te geven,tot groote chade e ullen , ote oock naderhan \ bevonden ullen
intere vande gemeene welvaert deer Land Werden gedaen te hebben , al waer t oock dat
ende de goede Ingeetenen van dien. S O O i hen de Voorz oe ote penninghen niet toe
IS T . dat wy omme daer inne te voorien,by ' en behoorden. Ende Illen de voorz peynen
proviic er'1 ter tijt toe by de amentlicke Pro i ende raen vervolght. midtgaders by den
oock vercheyden verboden, gecontereyte er'i
vervalchte Specien ende oorten van Pennin

vintien eenpaerlick daet inne anders (al ween

eordonneert : Geinterdiceert ende verboden
Eebbenjnterdiceren eri verbieden wel exprel
elijck by deln allen e ye elicken,t zy Inge
etenen , lnwoondeten o uytheemchen dee
Lande requenterende,van wat ate,qualiteyt

| Rechters toegheween werden tot allen tijden

; ende oo dickwils als van 't eyt (al blijcken ,

! onder dat de Contraventeurs hen iillen mo

i gen excueren mette permie ofte authoria

tie van eenige Overheden die t elve te hen
i den Placcare toegelaten ouden mogenreb

ofte conditie die Zy , ote in wiens diene hy [ ben, ote date met eenigh verloop ote laps
oock wen magh , uyt de voorz Landen van ' van tijde vande peynen Illen werden ver
Hollandt ende We-Vriellandt na oop eeni choont : Aloo wy veraen den Contraven
ge andere Munten daer buyten elegen te voe teurs daer vooren in voeghen als vooren caua
ren. tranpotteren , le veren , o te doen voeren, bel te weizn t0t allen tij den als 'ulcks lal kon
tranporteren ende leveren,dire&elick ote in nen beween word en. Ordonneten mede dat
direelick eenige Goude ote Silvere,jne o alle de gehen die de veor-verhaelde geldt-pey
te harde Materialen , t zy in Specien, Maen, nen niet en ullen konnen betalen . voor de
Lingotten,Cendreen,Grenaillen,Witelieren eere trangree daet over openbaerlijck en
ote andere . hoedanigh deelve oock huden de wel renghelijck ullen gegeeielt werden.-
mogen ween.bequaem orn te verbreken ende Ende op dat niemand van de en onen Placca
Munte daer van te flaen : Op peyne ende ver te eenighe onwetenchap hebbe voor te wen
beurte niet alleen vande voorz Specien , Ma-' den, Soo ontbieden ende bevelen wy, dat hier
en, Grenaillen ende anderen vooren verhaelt, van openbare verkundinge Ial werden gedaen,
ote de waerde van dien,indien 't elve niet ter alomme daermen ghewoonlick is publicatie te
verlcher daet ontdeckt en werde: maer boven _doen. Laende ende ordonnerende den Pre

dien voor de eere reyle noch van twee duy

dent ende Raden vanden Hoogen Rade , den

ent Hollantche Daelders,ende voor de twee

Pteident ende Raden vanden Hove Provin

de reye van lij ende goet : Te appliceren alle ciael , den Advocaet Filcael , Procureur Gene
de elve geldt-penen.ende goeden,de een helt rael, ende allen anderen Ocieren, Rechteren
voor den Aenbtenger, ende d'ander helt Voor ende ]uicieren vande vootz Landen .oo in
den Ociet die dExecutie doen l. Verbie

den Steden als ten latten Lande , dee one

den mede op gelijcke peynen ende verbeurte , Ordonnantie ende bevclen t achter- volghen
alle ende een yegelijck,van wat aet ote con ende re doen achtervolgen : Procederende en
ditie , ote in wiens diene hy oock is , in de de doende procederen tegens d overtreders

van

Placcaten van de Munte.

33

van dien,onder gratie, aveur,difimulatie of- |"hebben te behooren. Ghedaen in s Graven

te verdragh , Op peyne dat dvoorz vcrbeur Haghe, onder onen Segel hier op ghedruckc
ten aenden Ociers , ]uiciers ende Rechte den drie-en-twinti hen Aprilis, in ': jaer ons
ren , in ghebreecke weende vande rae te Heeren duyendt es hondert een-ende-twin

vorderen,ofte by Sententie toe te wij en elcks tigh. Onder ondt , Ter Ordonnantie van
in Sal-"dum ullen werden verhaelt,Dewijle wy de Staten : Ende was ondertekent, (. van
ulclts tot diene vanden Lande bevonden der Wal

Proviioneel Placcaet op den Cour vanden (jhelde , oo

Gouda al: Silvere Specien.
E Staten Generael det Vereenichde Ne

Den ; Iunii : 62 1 .
ren , ende mee alhiet te Lande in te brengen

derlanden , Alle ende een yeder , Saluyt. ende cours te doen hebben : Gelijck door vet
DOEN TE WETEN : Dat hate Ho: cheyden eyghen-baet-ouckende Menchen
Mo: door haer Ghedeputeerde als nu beigh (tot grooten nae-deel van den Koop-handel,
zijn , om met ern te verien op 't gantche ende een yegelijck ) alleen om haer particulie
uck vander Munte met alle Leden ende dee re projten ghcpraieert, ende grooten han

len van dien, inonderheyt de Evaluatie , aloo del mede gedreven wett. Boven dien,dat den
Cours op t uck vander Munte ,in verchey
van goede Policie , midt a ers het Fonda den Landen genomenmiet en blijt beaende,
ment vande rechte weerce van alle roetende om dat t ghene by haer 't eene jaer is ghe
ende onroerende goedcren , ende onder welc maeckt, het ander jaer weder werdt gebroken,
ken we] te onderhonden , op gheene dinghen door rjinghe ende verlichtinghe ommi her

't elve is een van de principaele poinden

lkerheydt van waerde en is re maken noch te penningen in gewichte en ommigcr in oy:

behouden : Maer dat dee Landen nootlke Daeromme oock , oo lange dele verandering
lijck mede ouden moeten komen te vervallen by haer laete heet, een ieckete (landt nae

tot odanighe chade ende onheyl almen iet haetop en cours van en Ghelde is te nemen.
ende bevint dat die van Oolant ende Duyt ote maecken noch te vetwachten. Ende alo
laut toe-ghekomen zijn , ende dat in plaete dee lake by ons nu geen langer uytel kan lij

den , om de Landen ende oede lngheetenen '

nen onrteckt door verminderin e der pennin van dien voor odanighe Ehade en verderf als
gen, oin alloy als gewichte,d e ve eyndelijck ghelyt is , te verhoeden : Ende wy Wel mede
heut mede ouden moeten contenteren met hadden ghehoopt , dat door one voorgaende
halKoper voor de waerde van Gout ende Si] menighvuldige waerchouwingen god-aen , de
ver, ende noch argher, indien by tijdts daer in onbehoorlijcke rijinge ende bande inghe met
niet en Werde verien. Waer af velen de oor het Gelr oude hebben geuyt ende heweerc

van 't Gondt en Silver darmen den Ingheete

ake hier voortijdts de Oorloge hebben willen

ewee: , ende dat one Landen mid elet-tijdt

toe-lchrijven, die wel eenjgins daer toe magh ' aer lbuden hebben ontbloot van alle noode
hebben eholpen: Maer e optechte oorake ende verbodcn penningen. Dat oock andere
is de 011 hoorlijckc licentie diemen bevint Landen ende Provintien dee ake met ern

in t mihandelen der Munte ende Munts-ge

rechticheden die by velen ghepleecht werdt.
Het welcke blijckt door de veelhcydt der verlichte ende verergcrde penninghen die hier te
Landen uyt andere Barrie-ren gebracht wer

mede by der handt ouden hebben enomcn,

dat de Spetien van Ghelde tot de rechte Com

de , die door reduie der Evaluatie tot min

voornemelijck alle one Gheallieer e , Daer

' omme wy oock ten deelc , als oock overmidts
vele ende er importerende voorgevallen a
ken , de Landen aengaende , die mede gheen
den, in plaets vande goede ende ware pennin uytclen konden lijden , o_ns groor Placcaec
en, die daer op zijn ende noch dagelijcks ge op het gantche uck vander Munte noch wat
Eroken werden , t welck onder verlichringe opghehouden hebben. S O O [S T , Dat
ot vermindering in alloy niet onmooelijck en wy omme daerien-tuchen de goede Inge
is te ghechieden. Waer uyt mede gevonden tenen deer Vereenighde Nederlanden , van
wert geprot te wein het onbehoorlijck op voordere verloop ende opeygernge vanden
wielen ende toe-baet te geven,tot gtoote rij Gelde by proviie te verhoeden , ende een ye
inge ende opeygeringe vanden Ghelde, oo der te waerchouWen voor toekomende cha
mercie niet alleen en werden gebruyckt , maer deren prijs hier nacr oude moghen overkom
veel meet om de elve te verenden , ende te men , voor de laecmael , tot den laeen

doen converteren in andere ende ergher pen

ningen, ende dic dan weder elders te diribue

September incluys, ende langer niet , gheper

mitteert ende ghetollercert hebben de petien
\

R RR 3

van

134

Placcaten van de Munte.

van Ghelde in maniere als volght , een yeghe : Dubbelt Piolet van Spaengien , van 36
ucken in r marck, tot - vij.gul. xij.,
lijck te onrfanghen ende uyt te gheven , met
meeninghe daer-en-tuchen op t gheheele \ Het enckele Piolet naer advenant.

Den ouden Ghelderchen Rijder van 76 uc

ken in 't marck , tot
ij. gnl. iii. .
, ken die weynich uytkomen , ende meet de E
valuatie bewaren als nut doen, voor billioen te Den dubbelen Rolnnobel van Engel-ant , ge
ahen by de Koningen Hendrick,Eduard
vetklaren.
uck naerder te doen letten, ende eenige uc

en e Coninginne Elizabeth,van 16 ucken

Volgen de gepermitteerde Goude

Specien , oo als de elve totten le
en Septembris naekomende Nieuwen
Stijls, getolereert werden. -

- -

Goude Munte.
En dubbelen Nederlandcchcn Ducaet
mette Lecteren , Mitgaders den dub

belen Ducaet van Spaengien mette twee

Hooden van 3 ; uck in 't Troyche Ne

derlantche marc,tc' prije van viij-goviiiJ.

in : marck, tot

xviij. gul

Den enckelen ouden Rocnnobel van Enghe

lant,mitgaders de nieuwe Ronobelen in

de repeaive Nederlanden ghelaghen, van

32 ucken in 't marck, tot
ix. gul.
Den halven van dien naer advenant.

Den Henricus Nobel van Enghelandt , van 36

ucken in t marck,t0t

viij. gul.

Den Vlaemchen Nobel oo wel den ouden als

den nieuwen ,

de oorlogen ge
lagen in de relg eduerende
&ive Vereenigde
Provin
tie',van 36 ne E int marc,tot vij.g.xvj..

Den enckelen Nederlandtchen' Ducaet mette Den halven naer advenant.

letteren,Mitgaders den Spaench' Ducaet Den ouden Anghelot van Enghelandt , van 48
metre twee Hooden. Item dien van Hun
ucken in t marck, rot
vj. ul.
garijen,ende die in't Rijck gemunt zijmalle Den Milerez van Portugael , van 32 Rue en
'in : marck, tot
viij.gul. iiij. &.
van 70 ucken in c marck,t0t iiij.g. iiij .

Den dubbelen Ducaet mette twee Hoodcn in De halven naer advenant.

de repedive Nederlanden geilagen van 3 5 Den nieuwen Ghelderchen ende Friechen
_ ucken in 't marck, tot - viij . gul. ij..
Rijder . van 72. ueken ende een'achten
deel in t marck, tot
iij.gul. x. :.
De enckele Ducaten met de twee Hoofden in
de rcpeive Nederlanden ghelagen , Van De twee derden-deelen van den dubbelden
Ducaet vanden Eertz-Hertog Albertus, ge
71 ucken in 't marck, tot - iiij.gul. j .

naemt den Albertijn, van 4.7 ucken e ne

Den grooren Gouden Nederlantchen Rijder
gen tiende-deelen in't marck.tot v.g.xij..
van 24 uclren ende acht derthiende-deelen
in 'c marck, tot - - xj. gui. iiij. . Den halven van dien van 84. ncken in't marck
'Den halven Rijder naer advenant.

nae advenant.

Den Sonvetain van Grooc Bretagnien , ghe

naemt '(Jnite',cnde onder de Gemeente,den

_ Alle welcke goude penninghen niet anders

]acobus penningh , allbo den llven is van en ullen moghen bewoghcn worden als elck
eenen alloy metten Rijder , ende mede van met haren behoor ijcken ghewichte , ende dat
24 ucken ende acht dertiende-deelen in 't het lal moeten voorlaen , metre remedie van

marck , daer awy nu menighuldige waer tWee aen,ende meerder niet.Behoudelijck dat
chouwingen hebben gedaen,daeromme de de penninghen die efende goet zijn van al
elve nu oock niet hooget als d Nederlant loy , ende te licht oven de voorz remedie,

chen Rijder ellen,te weren tot xj.g.iiij_. uyt geven iillen mogen werden , mits beta-_
len e voor elck aes twee uyvers.

Den halven naer advenant.

De Schotche Rijders , ende de Schotche An

' Ebe-l otten met den Scepter ende Sweerde Silvere gepermitteerde Munte.
mywijs over den anderemvan 48 ucken
En Nederlantizhen Rijcxdaelder,midt
in t marck, tot , v. gul. xij . uy,
Den gouden Reael van 46 ucken in't marck, D gadets die gemunt in t Rijck , op het
gewichte van 18 ing. 28 afn , ter remedie
tot
vj.gul. iiij. .
van vier aen, tot
ij . gul. x. uy.
Den halven gouden Reael van 70 \ucken ende
een achtedeel in 't marck , nae advenant Den halven Rijcxdaelder op t gewichte van 9
ing: 14aen, ter remedie van twee an, tot
den heelen.
De Franche Kroonen van 72 ucken in t

]. gu]. v. uy,

marck , midtaders den Nederlandtchen Den Hoilantchen Daler metten Leeuwe, en

de die inde andere Vereenichde Provintien
Kroon ,van 71 ucken ende drie vierendee
gelagen
genaemt den Leeuwen Daler,op't
lenin ': marck, tot
iij.g. xviij..

't Piolet van Spaengien van vieren , van ach

thien ucken in : marck, toc xv.gul. iiijz.

ghewichte van 18 ing: ter remedie van es

ain, toc
. '
.
..
1). gu].
*
Den

' Placcaten van de Munte.

'3
Den halven van dien opt gewichte van ix ing: Audere Goude ende Silvere Specien,
ter remedie van drie aen, tot

- j. guld.

Den S aenhen Reaelvan achten . op : ghe

- wie te van "17 ing: a; aen,totij. g. viij..
De halve ende vierendeelen,ende geen minder

' eelten van dien nae advenant.

'

voor'den ende oock jegenwoordigh niet

hooger getolereert,dan totten prije hier na '

vol ende :de welcke wy na den leien Sep
tem er al tamen ghedencken te doen ver
klaren voor Billoen.

Den Zeeuhen Daler, op 't ghewichte van 13

, ing,- 14 an , ter remedie van vier an , tot

'i '

' "

GOUDE MUNTE.

j. gul.x.uy.

DEn gouden Leeuw van 5'9, 'ucken in 'e

marck,wt i
iiijiguld. xij.'.
van twaeling. ende een half . tet remedie Den Bourgoenchen-Rijder van 70 ucken
"_ int marck.tot' ' ,- '
iiij. guld.

De minder gedeelten van dien na advenant.

DenFrieichen ilveren gulden.op '; gewichte

.van
vijaen,
tot
- '- '
Den"
halven
naeadveriant.

j-gul.
_ viij.
. ,

De quarts d' Ecus van Vranckrijck , ende an

t'G-ulde Vlies vari 3-4 {tucken ende een half

in *tmarck. tot
- v. gold, ij. &.

ders gheen, op ': ghewichte van es ing. es Den Andries Gulden van 74 ltucken in-het
marck,tot * i'
"4
j.guld.xix..
xvj. uy.
Den Enghelchen Schellinck . ende die van Den 'Wilhelmus Schildt van 72 ucken in ':

* .aen, tot

marck. tor
iij. guld.
.ng- 28 alien, tot
x. &. viij, pen. 't Schuytgen van 7& ucken in t marck , tot
ij. guld. xij. uyv.
Den halven van dien naer advenant.
Philippus
Gulden
van
c
Den Schellin inde tepetive Provintien ge Den
marck,tot
i- 74ij.ucken
guld. x.in(t.
n, end. geen andere, tot - Vj. uy.
Den halven Schelling mede inde'flve Provin Den Philippus Klinckaett van 76 ucken in 't
marck, tot ' ij. guld. iij. .
tien geagen,ende geen andere,th - iij-.
Het twintighe deel vanden Silveren Ne Den grooten Cruyett van Portugael van 7
ucken in 't marck. tot _- xl. guld. v. .
_. derlaadtchen Reael, genaemt Stooter , tot
..
ii... - ij.uy.viij.pen. "\ Dubbelde Piolet van Italien van 36 uc-i
in 't marck,
totvan ItalienVan
- vij. guld.
.
De dubbelde Groeningchlahben, tot viij.. Hetken
enckele
Piolet
7z j.
uc
. Grooc Bretagnien , op "\ gewichte van drie

De enckele na advenant, tot .-

iiij. uyv.

ken in "\ marck, tot

ij. guld. x. il:.
De nieuwe dubbele er enckele Stuyvers,op de
Den
grooten
Reael
van
Ooenrijck
van eli
: Provintiale Munten zedert denjare 1614.
thien ucken ende een halfin t marck , tot
geagen, ende geen ander, tot - ij, e j. .
Edoch worden noch by proviie , ende tot
' .
xvij. guld. ij. .
naerder Ordonnantie. getollereert de onde De halve ende vierendeelen naer advenant.
uyvers , dubbele , enckele ende'halve voor Den gouden Cailiaen vari ;; ucken in ;
marck, tot

v. guld. v. . denjare 1614.0p de elve Provintiael Mun

mn gellagen, ende anders geene.
Den Kroon van Portugael mette langen kruy
De andereUytheemche Stuyvers,dubbele en

ce,van 70 uck int marck,tot iij. g.xiiij .

de halve, hoe wel de elve tegens one Plac D Kroon van Portugael mett korten kruy
ce',van 70 uck in't marck,tot iij.g.xv'..
caten hier te Lande ingevoert zijn , werden

noch om reden vootz,getolleteert deStuy

vers tot een Blanck.

Den dubbelen Ducaet van ltalien,van 36 uc

ken in t marck,tot

vij. guld. xiiij. .

Den enckelen Ducaet van Italien. van 72 uc

De dubbele ende halve naer advenant.
Den ouden Brabantchen Stuyver , ghenaemt
ken in't marck. tot - iij. guld. xvij. il:,
den Twee-blancks penning, tot - j. uy, Den Goudt-gulden van Duytchlandt, van 7 ;

Den halven, genaemt een Blanck,tot viij.pen.

uckenin't marck ,tot ij. guld. xviij. .

Den Davids Gulden van Uyttecht, van 76

Ende oo eenge der voorz Silvere pennin

- 'ucken in 't marck,t0t - ij. guld. viij. .

gen lichter werden bevonden, ende te excede

Den gulden van Campen.Deventer, Swol,van

ren de voorz repeive gheconenteerde re

76 uckenin't marck, tot - ij. guld. ij. ,

medien , tot eenen of uyterlijcken ander-half Den nieuwen dubbelen RoonNobel vari
enghelch toe , al daer vooren werden betaelt
Gtoot Bretagnien , van 18 ncken in :

voor elck aeken twee penningen Hollandts , ' marck, tot 'xv. guld, xij. l'.
maeckende ehien der elver penninghen ee Den enckcl Ronobel van Groot Btetagni.
nen uyver. Ende oo verte eenige der voorz
van 36 ucken in 't'marck, tot vij.g.xvj..
Silvere pecien quame te excederen de Voorz Den halven van dien nae advenant.
remedien meet als ander-half enghele : Wy D Angelot van Engelant mette O in't Schi ,
hebben alle de elve verklaert ende verklaren
van 48 (tucken int marck, tot v. g. xiij. K.
by deen voor billoen.
Den Angelot van Groot Bretagnien , gelagen
v

Placcaten-van de Munte.

_1 36

by den Koningh ]acobus , van 54 ucken

van 9 ing. 4 afn, tot

-'-

van Engelandt,van zo ucken in 'r marck.

der, op t gewichte van ls ing. tot xv. uy.

_j. gul. j. Ruy.

int marck, tor . - ' V. gold, iiij. . Den halven naadvenant. . Den Souverain , gemuntb Koning Henticus De Teoenen van Vranckrijckxnde geen an
Mitlgaders die vanden KOnin'gh Edua'rdus Den Silveren Penningh vanden EertzHattog
ende de Koninginne Eliabeth, van 22 Rue
Albertus , mette twee ho den , van 'di-ie
ken in : marck, tot ' - xj. guld. xvj. il.
.Realen, wegende es ingelin, tot xiv-.,iyi
De halve van dien nae advenant.
Den enckele Reael vande voornoemde' Ee'rrz
Den dubbelen Gulden van Nederlandt , ghe
Hertoghmegende twee ingeln, tot v.
. naemt Staten Croon , van 8 ! ucken ende Den halven naet advenant. - .- _ ,

.' eennieuwen
halin 'tpenningh
marck, torvan- Portugael
ij. g. xviij.
(l:, D_e derdendeelen vanden Enghelizhen Schelz
Den
met'i-
lingh, genaetnt Grant, tor - iij..viij,pen.'
' ten Cruyce,van twintig pcken in't marck, De Schotche Silvere penningh mette Harp,
eengulden.
Mile
tot
- . - viij. uy.
zijnde
rez, totde acht
' -i- vijfde-deelen
- '. van
xiij.
De halve naet advenant.

. \

Den halven van dien , zijnde de vier vijde De Schor'e penningh mette Dielboom .. *toc'
declen van een Milrez van 4.0 ucken ,in 't
.

zii-Ruy

'"
vj.gul. x. , Dehalve naet advenant. ; \ .. ' .
--l r::"i
ln 't weghen der boven helhreven'Sil'Vei
marck,zijnde de twee v_ijfde-deelen van een
marck, tot

'e Vierendeel van dien , van 80 ucken int

re penning 1en , llmen ic mede ite regale

iij. gul. v". uy. ren hebben ., volgens t gene vande gepermit
Den dubbelen Ducaet vanden Eertz-Hertogh teerde Silvere Specien hier voren geeyt is. - '
Alberrus van Ooenrijck , van 3 ; ircken , Alle Koper- eldt, niet zijnde vanden irge
' in t marck, tot " - viij. guld. der Vereenicb e Provintien , werdt lnoeh
Den enckelen naet advenant.
_
ghetolerecrt tot een penningh, de hien der
elver doende een Stuyver : Verbiedende.
' In r wegen der elver'penninghen , lmen voort- aen eenige hier te Lande in te brengen,
ch hebben tc reguleren, invoughen, als v'oo noch hOoger uyt te geven , Op pene van thien
ren vande andere gepetmitteerde Goude Spe uyvers op yder uck re vcrbeuren, o'didt-i
ccn gheeydc is. '
maels ulcks bevonden al Wetden.
' - -'
" Milrez, tot

Vetklarende voorts van nu af'datelijclt voor:

Silvere Munte.

' billoen den Silveren Kruysdaelder van den

Eertz-Herrogh Albertus , alle Ducarons van

D En Philippus Daler, op t ghewichte van Spinola, TaIn,Meerane, &c. Alle Oorden

22 inge . 13 aen , ter remedie van es van Rijcx-daelders ote gelijckheydr van dien
. alen, tot
*
ij.gul. xij uy hebbende : Alle Schellingen ende Payemen
Den halven Philippus Daler, Midtgaders den ten voerende den Arendt : Alle Barbariizhe
_ penningh ghemunr by den Hartogh van ende Marocooche Ducaten , ende de Duca

Alencon, op tgewichte van elingelen es ten van Spinola, Tan ,cc. De Gondt-gul
, aen ende een half , ter remedie van vier a dens , dubbelde ende enckele Pioletten van
en, tot
j. gul. vj. uy. den Harto h van Bullion : Oock mede de
De vijde ghedeelten vanden voorlz Philippus

Daler, tot

Goudt-gul ens van Lotrin he, Bourbon ende

x. uy. Luyclr,&c. Ende voorts al e penninghen hoc

De thiende ende minder ghedeelten naet ad die ouden moghen weln , ende die in de
venant.

.
one Ordonnantie niet ghepermitteert- ofte

Den Silveren Carolus gulden , op t gewichte getolereert en zijn. Verbiedende wel expreli
van 14. inghelen dertich aen ,, ter remedie elijck alle Peroonen van wat qualiteyt y
. van vier aen, tot
.j. gul. xv.uy. zijn , ote in wiens dienen die oock ween
Den Staten Daler o r ghewichte van zo ing. mogen , eenige der voorhteven penninghen
tet remedie van es aen, tot ij. gu]. ij uy. van nu ahierte Lande meet uyt te bieden, of
Den halven naet advenant.
te te onranghen : Belaendc alle de elve , als
Den Silveren Rijder van Ghelderlandt ende oock alle gheneden, gebroken , ghewacheo,
Freanr, op t ghewichte Van 1 7 ing. 20 a gechtoyde, gelapte, ghenagelde oanderints
en,ter remedie van vier aen,tot ij.g. ij.. verwaerde , ote boven de voorz Ordre te
Den halven van dien naet advenant.
lichte penninghen , nae de Publicatie dees
Den Gelderchen ende Uytrechtchen Daler, Placcaers, o yemant eenige der lver , onder
op 'r ghewichte van ehien ing. ter reme quctinghe oner Ordonnantie bekomen (al
die van vier aen, tot - j. gul. xiiij. &. hebben,inde\Viel te brengen,alwaer de rech
te waerde,ten minen ehadeivolgende Ordre
Den halven van dien naet advenant.
,
Den Franck van Vtanckrijck, op ': ghewichte daer op te ellie by den Wilaers te vind,

voor

Placcaten van de Munte.

!37

voor de elve oo by den marcke , once, engel de ullen alle Sententien dee conform ghewe
che ende aes, als de ucken,hebbende hacr be en , haer executie proviionelick hebben, niet
hoorlijck ghewichte, betaelt ial Worden: Alles vegenaende appellatie : Caerende ende an.

op de vetbeurre van alle de Penningen , die al nulle-rende alle Sententien ote Vonniin die
oo tegens one Ordonnantie boven haren ge voortaen hier te hens uytghepmken ullen
elden prije, ofbilloen verklaert zijnde, uyt worden , niet w' ende dat eenighe executie ,
gheboden oft ontfangen zijn,endedaer en bo

namptiement, ofandere prorfiien van Rech

ven noch vier-vout de waerde der elver onbe te daet op ghedaen ofverleent iillen moghen
hoorlijck uyt-gheboden oft ontfanghen Pen worden. Verklarende daer-en-boven , dat de
ninghen,0fvier-en-twintigh gulden in plaet Rechters die alulcke Sententien ullen uyt e
van t vier-vout , by oo verre de Pennmghen proken, ofproviien van Rechten op de e ve
Voorz gheen es gulden en konnen bedragen. verleentzende de Ocieren die de execurie der
Inonderheyc verbieden wy alle t gunt voorz elver toegeaen ullen hebben , ter ooriecke
deu Outfanghers . Treotiers , Rent-meeers, van dien elcks vervallen ull zijn in de breuc
den Ghecornrnitteerden van de Wielbanc ke van thien enckele Nederlandtche Ducaten

ken, ende de Ghewooren Wielaers , Munt t'elcken reye te verbeuren.

Ende, gelijck hier voor geeydt is.alho wy
Munte gehooren , hate Commyen , Klercken met her groot Placcaet voor alnoch niet en
ende Comptoir-dienaers. ltem alle Pachters hebben konnen
. . ghereedt \veen , om oP alle
meelers , Munt-Ociers, ende alle die totter

van lmpoen ende Accyen , Maeckelaers en

de Pontgaerders , ende generaljck alle ande

re Peroonendie onder authori arie van Lan
den, Steden, Dorpen, oeenge Collegien be
windt of adminiratie van Penningen hier te

t gene de Politie ende Dicipline , t exercitic

vander Munte ende Muntilagh becrer : Miti;
gaders op de lnrutie voor de Mum-mee

ers , Wielcbancken ende Wielaers , A

neurs, Goudc- ende Silver-meden, &c. mede

Lande hebben, al waer \ dat "de elve hier te goede ordre te ellen ende te reformeren .
Lande woonende, in andere dien als van on

en Landen mochten ween. Ende ullen alle

dellVe b0ven de voorchreven boeten , gepri
veert worden van hare Ocien , indien y ee
nige hebben, aende tot oner dipoitie , in 't

daer ulcks noodigh lal bevonden _ worden.

800 (al een yegelijck,geduerende den tijdt de
es proviionelen Placcaets , ich noch hebben
te reguleren na de Ordon nantie, Placcaten en

de repedive Inrudien voor deen op alles

enerael ote in t particulier : indien niet, ul gemaeckmot dat by ons daerin al ween ver
lm ghehouden zijn te betalen het dubbelt van hen , op de penen ende amenden by de elve
alle de voorchreven breucken. Ende alhoewel verordonneert.
'
Ende om noch berer dele one voorz Or-i
wy vertrouwen , dat door middel van deien

Placcate , de Penninghen buyten eygherin

ghe ende onbehoorlijcken uytghee ghehou
den ullen worden: Nochtans alho voor de
- en by veranderinghe , ende mibruyck des

donnantie te doen onderhouden , Vcrbieden

alle Ontfangers , Treoriers , Rentemeeers,

der elver Clercken , ende alle voor-verhaelde

cours van 't Geldr, niet alleen de Particulieren

Peroonen , eenige Penningen tor haerder ad

minirarie aende , by agnatie of overwij

in 't uytgheven des els , maer oock de Rech

nge te doen betalen : Maer hllen die in hare

ters in 't vonnien ende ententieren , de Luy

Comproiren ontangen hebbende , elf uyt

den altemet bewaert hebben , de Penningxcn keeren daer 't behoort , opte boeten voorz.

te ontangen , niet nae inhoudt der Placcaten ,

maer nae den ghemeynen loop ende cours ,
tot chade der ghener diede elve aloo ont
fangen moeten , ende tot kleyn-achtinghe on

t En ware dan dat de ovsrwijinghe gechiede

op alulcke Peronen,die van gelijcken, deen
aengaendedn Eede onden, in welcken geval
le de agnatie toegelaten werdt

Ghebieden oock allen den ghenen , die on

it Ordonnantien : Soo ordonneren wy Wel
expreelijck, dat niet tegenaende hoedanigh der de 'voornoemde Peroonen van bare ad

verloop, rijinghe ende verhooginghe vanden

prije des Geldts , ich teenigher tijdt teghens
deen onen Placcaten oude moghen toedra
ghen , niemandt de elve hoogher als volghen
de de Placcaten te ontan hen, t zy in Rechte
of buyten dien , ghehouen ofte bewaert al
moghen werden. Verbiedende alle Raden ,

miniratie comptabel zijn , van alle by hun

uytgegeven Penninghen pertinente peciica

Rechteren ende (]uicieren , hate vonnin

anders als nae de en onien Placcate te regale
ren : Ende de qneien hier over ontaende ,
op 't poedighe te termineren , onder de el
ve uyt te ellen ofte in ate telaten aen: En

dertekent by den gen die de Penningen ont

fangen ullen hebben, omme de voorz peci

tie te nemen , met aenteyckeninghe vanden

prij e , rot welcken elcke pecie by henluyden

is aengetelt : Ghelijck oock van het ghewich
te der elver, ende de vergoedinge der alen, in

dien eenige aen de elve te kort quamen , on

catien,beneens de quirantien, in t exhiberen

van hunne rekeninge mede over te brengzop

pene dat de quitantien anders niet en ullen

SSS

(
\

aen

1 38

Placcaten van de Munte.

aenghenomen worden. Bevelende allen den de Steden als ten platten Lande , adenondez
genen die ter Auditie van hate Reeckeninghe haerder Steden ende Dorpen Zegele overin

fallen aen , anders gheene Qiitantien te ad

den aen de Gecommitteerde Raden,de Raden

mirteren , dan onderteeckent in manieren als Provinciael . odie vande Rekeninghe der re
jzeive Provintien, ende dat binnen veertien
voor verhaelt.
Ordonneten voorder de Raden van Staten aghen nae de publicatie van deen. Welcke

de\r Nederlanden , binnen acht daghen voor voorz Raden ote Luyden vande Rekeninge,
haer te ontbieden den Ontangher Generael de elve aen, als mede van 't gene by henluy
deer Nederlanden , die-Ontfanghets vande den dien regarde is gedaen , binnen andere
Conrributien, Conicatien, ende anderen van nae-volgende veerthien daghen irllen over
de gemeene Middelen , die van wegen de Ge lenden aen de Raden van Staten . alles op den

neraliteyt verpacht ofte ghecolleteett wet Eiedt. die yluyden in t aennemen harer be
den : Midtgaders alle Commien , Clercken dienmge hebben gedaen , ten eynde wy te ho
ote Comptoit-dienaers van dien : Doende ter ondertecht ende verckcrc mogen werden,
nochmael alle de elve dele one voorchreven dat dee on Ordonnantie by allen ende ee

Ordonnantie by olemnelen Eede beweeren , nen yegelijcken onderhouden ende nae-ghe.

in allen poinden ende articulen t'onderhou

houden : Ende voornamentlijck dat y met

komen lal worden.

Ende want dinfradie vande Ordonnantien

niemandt en ullen handelen, ote van eenighe van der Munte eendeels procedeert by negli
penningen opgeldt ofte toebate ontanghen : geptie vande Ocieren , die tot noch toe hate
Uytgheondert mette geworen W1elbanc neerigheydt niet en hebben gedaen in t ca
ken ofte Wielaers, ende volgende de permi langieren Vanden Overtredets der lver Or
ie ende tuelatinghe , als mede den ptij by de donnantien . henluyden excurende op de ge
Intuden det llver geatueert. ote alnoch nerale tranigteen. S O 0 I S T , dat wy
te atueren.

ghebieden ende bevclen allen Ocieren der

Ingelijcks dat die Raden ter Admiraliteyt vooreyde Landen,te doen neerigh vervolgh
binnen den elven tijdt ghelijcken Eedt afne tegens de Infraeurs deer jegenWOOrdigher
men den Convoy- ofte Licentmeeets , hate Ordonnantie , cp pene van hate Ocien ghe
Commin . Clercken ende Comptoir-die priveert te zijn , ende inhabil verklaert immer
naets , ende andere Comptale onder de Colle meer Ocie te bedienen : ende ullen de elve
gien repeivelick reorterende.
Ocien zijn impetrabel , hndet andere ver
Ordonneten ende laen mede die Gecom klaringhe, onder dat y hnn ullen mogen ex
mitteerde Raden, die Raden Provinciael , of cueren by ignorantie ote generale trangre
te die vande
Reeckenin
e derGhecommitteer
repetive Pro
vintien
, voor
haer ote l[giare

\e vande voorz Ordonnantie. Welcke excu

atie wy niet en willen van Weerden te zijn ,
den te ontbieden alle comptable Ocieren , maer is on meeninghe hierinne haer traeg
oo Rent-meeets van Domeynen , Ontan

ghers vande Generale Middelen , Colleteurs

heydc ende negligentie te raen.

Voorts,al tot de verwielinge van alle de

vande Tollen, ende alle anderen , midtgaders Billoenen noodigh zy geelt te werden eke

hate Clercken ote Dienaers , die publijcke re Peroonen ter plaete daer gheen Wiel
penningen handelen . omme gelijcken Eedt te bancken en zijn:Soo werdt een yeder mits de
doen als vooren.
'
en aenghekondight , dat oo yemandt ich to:
Laen van ghelijcken de Magiraten ende her Wiel-am pt begeven wil,dar deelve beh-.
Wethouders , oo inde Stedena Sten platten bende bekomen vande Magiraten der plaet
Lande , voor haer t'ontbieden alle de Trelo

e ijner woonede goede ghetuycheni van

riers ote Rent-meeers vande elve Steden

ijn welleve", goede!) Naem ende Facm. iCh

ote Plaeten , midtgaders de Bewindtheb- - addreere aen de Generael-meeers van der

bets vande Indiche , Guineche ende alle an Munte.jegenwoordig in 'sGraven-Hage zijn
dere Compagnien tegenwoordigh zijnde , of de, ofte cer plaete haerder redentie. Ende {al,
die noch namaels opgherecht ouden moghen den _elven op alulcke getuychenimldaer ln
worden , midtgaders hate Ontanghers . alle ruiejmits doende daer op den behoorlick'
Waeriuyden ote Penninghmeeiers , Pach Eedt ) a s oock vorder ordre op t uck ende
ters , Colleeuts van Impoen ende Con t bedienen ynes Ampts gelevett werd. Ver
umptien , Pontgaerdets , Makelaers , hunne biedende , allen anderen hebbende geene In

Commien , Clercken ot Com toir-dienaets,

onder haerluyder repetive te orte rerderen
de, ende alle de {lve dele one Ordonnantie te
doen bcweeren als vooren.

mdie daer toe (oo als voorz ) ontanghen,

eenige opwielinghe van Billoenen te exerce
ren , oeenigh opgheldt op eenighe gheper

mitteerde petien te heven ote nemen , op

Van alle welcke devoiren ende agenomen de verbeurte van de i'e petien ende billoe

Eeden, ullen de repekive Magiraten,oo in nen ,ende het vietvout des dfs,in mani??"
ler
,

Placcaten van de Munte.

] 39

hier voor vcrhaelt, Alle ' welcke penen ende doen vetkondigen, uytroepen ende publice
amenden vooren vcrhaelt, verbeutt ullen we

ren , daermen ghewoonlijck is uytroepinghe

fen metter daedt, onder dat eenige prelEriptie ende'publicatie te doen: Procederende ende
van tijdt den overtreders daer van iil moghen doende procederen teghen den Overtreders,
excueren : Ende ullen bedeelt worden , het onder eenigh aveur, gune ote dimulate,
een derdendeel ren projte vande gemeene dewijle t elve voor den dien vanden Lande,
ake , t ander derden-deel ten projte vanden ende 't pro't vande oede In hetenen van
Aenbrengher , ende het derde derden-deel ten dien bevonden is al 00 te be ooren. Aldus
ptoijte vanden Ociet die de Calangie ende ghedaen ende gheatreeett in de Vergaderin
ghe vande Hoogh-ghemelte Heeren Staten
Executie doen fa].
Ende op dat niemandt hier van en hebbe te Generael , in s (iraven-Hage , op den vijden
pretenderen eenige ignorantie, Soo laen en
de ontbieden wy alle Hoven van ]uicie , alle
Magiraten , Ocieren ende ]uicieren bin
nen de voorz one Vereenighde Nederlan

]unii 1621. Was geparapheert Adrian: van

Manmaker v. Onder ondt: Ter Ordon
nantie der lver Heeren Staten Generael. Ge

teeckent
C . Aerjm.

den , dat y dee onle Ordonnantie alomme

Ordre Proviione el op eenige Specien.

Den zo September 1621.
E Ghecommitteerde Raden van de Sta- ] De Pioletten van Spangien,tot vij.g.xvj..
ten van Hollandt ende We-Vrieandt De halve naet advenant.

hebben ( volgende de teolutie ende goetvin Den Rijcks-daelder, tot - ij. guld. xij. .
den vande Groot-Mog. Heeren Staten vande Den _Spaenchen Reael van achten , wichtigh
voorz Landen) toegeaen , dat by proviie de
navolgende pecien ullen werden ontfanghen

zijnde, ende den Kruys-daelder van den

EertzHertoge Albertus, tot ij. guld. x. il:.

ende nytgegeven als volght.

Aldus ghedaen den zo Septembris 1621:
Den Nederlandtehen Rijder endgeuljacobul Lager ondt: Ter Ordonnantie vande Ghe
' en , tot
x'.
-vj. il. . committeerde Raden vande Staten. Ende
De halve ende den Schoten Rij er naet adve j was gereyckenr
C. vander Wolf.
nant
[

P roviionele Tollerantie Mm eenighe (jamie SFerien,

voor den tijdt van drie Maenden , ingaende metten eer/len Oflobrir deer jaers ji

thien-bond: een- eu-tzpintzigb.

Den 2.3 September 1621.

E Staten Generael der Vereenichde Ne

, deen tolereren, voor den tijdt van drie Maen

derlanden , Allen den genen die dee je ' den ende niet langer, beginnende metten cer
D
enwoordige ullen ien ote hooren leen, Sa en Otobris toekomende , dee na-volgende
Eryr : Aloo wy door ghewichtighe voor-val-

Goude petien alleen ende gheen andere , ten

lende ghemeenen Landts lken , tot noch toe prije daer by uytgedrnckt. Met vae inten
verhindert ende opghehouden zijn ghewee, ] tie ende voornemen nochtans, van de elve nae
om volkomene ende nale Ordre te ellen } verloop des voorz tijdts , by ons Generael

op t uck vander Valuatie . oo wy wel voor- Placcaet weder te reduceren , ende tot noch
genomen ende gereolveert hadden , ende dat ; minderen prije te brengen: Waer van wy een
midlerwijl eenige goudc penninghen gheey- ' yegelijck we willen gewaerchouwt hebben.

crt zijn, ote in eygeringhe ghebleven, tot

googheren prije als daer op de elve by ons
laete Proviioneel Placcaet gheelt waren:
Dat oock den jegenWOordigen tijdt ende ge
leghentheydt Van aecken , al noch niet toe en

Seeckere Goude Specien , by pro

viie, ende voor den tijdt van drie
Maenden, ingaende metten eeren Odo

bris 1621. getolereert als volght.

laet t elve met naetder .ordre te rechten , Soo

zy een yeghelijcken door deen kondc ende DEn Grooren Nederlandtchen Rijdet.
tot
xj. gul. vj. uy
kenlijck, dat wy om redenen voorz , ende an
dere ons daer toe moverende , goedt ghevon Den halven vanidien, tot - v. gu]. xiij. .
den hebben te tolereren , Ghelijck wy dan by Den ]acobus penningh, tot - xj. guld. vj. .
:
S S S ::
Den
\

140

Placcaten van deMunte.

Den halven van dien,toc - v- guld. xij. . nen ende amenden inden elven begrepen.
Het Vierendeel nae ad venant.
Ende op dat niemandt hier van en hebbe te
Den Schotchen Rijder, ende het Schotche pretenderen eenige ignorantie, Soo laen en
An elot, rot - v. guld. xiij. . de ontbieden wy alle Hoven van ]uitie , alle
Den A bertijn ,tot

v. guld. xiij. . Magiraten , Ocieren ende ]uicieren bin

Het vier-dubbele Piolet van Spaengien , to't

xv. guld. xij. .
Het dubbele Piolet van Spaengien , tot
vij. guld. xvj. .
Het enckele Piolet van Spaengien , cor

nen de voorz one Vereenighde Nederlan

den , dat y dele one Ordonnantie alomme
doen verkondighen , uytroepen ende publice

ren, daerme'n gewoonlick is uytroepin e ende

publicatie te doen : Procederende en edoen

iii. guld. xviij. &, de procederen regen den Overtreders , onder

eeni h faveur, gune ofte dimulatie, devvij

Alle andere penninghen werden ghelaten , le t elve voor den dien vanden Lande , ende

ende voor alnoch ghetolereert ten prije daer t projt vande goede Ingeetcnen van dien
de elve by ons lee proviioneel Placcaet , bevonden is aloo te behooren. Aldus gedaen
ghe-emaneert den vijden ]unii dees loopen ende gearreeert in de Vergaderinghe vande
den jaers, op gheelr zijn. Laende ende be

Hoogh-ghemelte Heeren Staten Generael ,in

velende Wel ritelijck eenen yederen , oo s Graven-Hage, op den drieentwintighen

in 't uytbieden ende ontangen der llver pen Septembris ehien honderdt een-en-twin
ninghen , als oock in alle andere pomacen be tig . Was gheparapheert [. Ooerue v.
treende d'obiervantie vande Valuatie , ich Onder ondr : Ter Ordonnantie der elver
teenemaelprovidionelen
te re uleren nae
den inhouden
gemelten
Placcaets
: Op de des
pe Heeren Staten Generael. Geteeckent
C. Aer/n.

Proviioneel Placcaet , opte Tollerantie Vanden Cours

:

vanden Gelde, voor den tjdt van twee Maenden, inne- aende den cer/Zen Martiz',en

de eyndzigbende den loci/len Aprili: nae-kqmende deer Iqmbien honderdt twee

ende-twizztzigb.

Den 23 lebruam'

1622.

D E Staten Generael der Vereenigde Ne inne te voorien , op dat dei Nederlanden

derlanden , Allen den genen die dee ul

niet en komen in ulcken eonuie,ende onver

len ien ofte hooren leen , Saluyt : D 0 E N winnelijcke chade als de elve ten tijde van
T E W E T E N: Aloo wy nu lkeren tijdt Keyer Maximiliaen indenjare 1489. zijn ge
doende zijn ghewee met het generael redres raeckt, oo dat ten dien tijde alle ghevalueerde
op t uck vander Munte , cours vanden Gel
de, ende 't gene daer aen dependeert, ten eyn

goude penningen zijn verleeght ende afgeec

de twee derden-deelen , dar is van drie gulden

de dat eenmael eenen generalen voet op der op eenen gulden. Inghelijcks by one tijden
Munte, M untagh, ende cours vanden Gelde ontrent den jare 1 579. in andere Landen , en

in alle dele Gheunieerde Provintien onverbre de voornamentlijck in Vranckrijck , den goa.

kelijck ghenomen ende onderhouden mochte den Kroon was ghereen op es Gulden , ende
Werden. Ende tot dien eynde,om de goede In teens op thien Schellinghen , dat is de rech
hetenen deer Landen voor hade te ver te helr, Wierdt ageelt. Dar medein Duytl:
oeden , wy tot diverche reyen provionele landt,Polen, Pruyen ende andere aenpalende
Placcaten ende Tolerantien , tot waerchou

Landen/, de Ghelden in kortejaren boven de

winghe (op dat een yeder onr Ingheetenen helfr zijn ghereen: Te weren , den Ducaet
.voor chade oude zijn behoedt) hebben doen van 56 op 130 groen , ende den Rijcks-daler
verkondigen : Dan bevinden dies niet regen van 3 ; op 80 groln , ende in andere Landen
lcaende, alle onl getrouwe vermaningen , ee van Dnythlandt , als Brunwijck ende elders
nige particuliere , hacr eygen baet oeckende , noch hooghet: Welcke rijinghe principalijck
hoe langer hoe meer alle verboden penningen mede door tinbrenghen ende maecken van"
ecretelijck inden Lande inbrengen , ende on noode penninghen , verde boven bare weer
der de goede Gemeente uytgeven , daer mede de , is ghecaulZzert , daer door de goede in qua
d'oprechte goede gepermicteerde penningen de, ende de quade daer naer noch in iioo
boe langher hoe meer rijn , ; welck veroor der ende ergher metter ti'dt zijn verandcrt ,
laeckt verdieringhe van alle noodtdruft ende waer door alle welvaert en e vervreemdinghe
Menchelijcke behoete , verminderinghe van van neeringhe , ende inkomen van alle Landts
-s Landts Middelemende generalijck de uytet middelen in de voorhreven Landen ulcks
e myne voor den Staet van t gemeene bee, was vermindert , dat onder het redres dat

ulcks dat ten aller-hooghen noodigh is daer onlanghs in eenigbe det voorizhreven plaet
en

Placcaten van de Munte.

I4l

en is ghechiedt . hate uytere ruyne voor ' Het enckele Piolet van Spaengien , tot
handen was , Endewy eeckerlijck vetaen,
iij. gul. xviij. il:-'
darmen in eenige der lelver Landen alteede al

le Capitael penningen voor een eer gtoot ge

deelte heet aghelet. Ende omme te verhoe
den, dat ulcken onverwinnelijcken chade,de
Vereenighde Landen in t Generael , ende de l
goede lngeetenen in t articulier niet en ou- -

Alle andere penningen, werden gelaten,en

de voor als noch getolereert ten prije daer de

elve by onslee Proviioneel Placcaet , ghe
emaneert den vijden junii des voorleden

jaers , o -gheelt zijn. Laende ende beve

de overkomen , Soo he ben wy voor de lee lende we rielijck eenen yederen , oo in't '

rey als noch een yeder doen waerchouwen, uyt-bieden ende ontangen der elver pennin

dat on meeninghe is , ter expiratie van deen l ghen , als oock in alle andere poinen bettef
onn Voorz Placcate , den Ghelde te reduce l ende d'obrvantie vande Valuatie , ich tee
ren op den voet vanden ]are 161 ; .beraempt, l nemael te reguleren nae den inhouden des ge
dat is den gouden Rijder 0p thien gulden ; melten Proviionelen Placcaets , Op de pey
thien uyvers, ende alle andere Goude petien nen ende amenden inde elvebegtepen. En
naer advenant.
de op dat niemandt hier van ignorantie hebbe
te pretenderen , Ontbieden ende veroucken

Ende ornme middeler-tjt in't verloop van

der Munte ende vetdet eygheringe te voor
ien, Hebben hate Ho: Mo: (om de Gemeen
te voor de mine had te hehoeden) als noch
oet gevonden deen Proviionelen cours van
en Gelde te continueren totten laeen Apri
lis nae-kommende na den nieuwen ijle. ten
rij e ilcks die by de laete continuatie ghe

daen is gewee, Te weten:

de Heeren Staten , Stadthouderen . Ghecom

mitteerde Raden , ende Ghedeputeerde Sta

ten vande Provincien re dive van Ghelder

landt ende t Graefchaputphen , Holland-t

ende We-Vrielandt , Zeelandt , Uyttecht,

Vrielandt,0vet-Yel , ende Stadt Groenin
ghen ende Ommelanden , ende allen anderen

]uicieren ende Ocieren , dat y dee on

Ordonnantie van onden aen alomme doen

verkondigen, uyt-roupen, publiceten ende af

geten in alle Plecken van dee Landen , daer

Seeckere Goude lpetien by provi men geWQonlijck is dudanige uyt-roupinghe,

e totten laeenAprilis nae-kom publicatie ende axtie te doen , Procederen

mende , nae den nieuwen \tijl , getolereert de ende doende procederen regen den Over
als volght :
treders onder eenigh faveur , gune ote di
D En Grooten Nederlantchen Rijder, en imulatie , dewijle "\ elve voor den dien van
den Lande ende t projt vande goude Inghe
de den ]acobus penningh, die niet een
Mijte beter is in ghewichte noch alloye als etenen van dien bevonden is aloo te behoo

den voorz Rijder. tot

- xj. ul. vj. [i. ren. Aldus ghedaen ende ghearreeett in de

Vergaderinghe vande Hoogh-ghemelte Hee
v- gu d. xiij. \t.

De halve van dien. toc

ren Staten Generael ,in 5 Gl'avcn-Haghe , op
'tVerendeel vand elv' ]acobus na advenant.
den dtieen-twintighen Februarii ehien
Den Schotchen Rijder , ende Schote Anglic

lot, tot
v. guld. xiij . "Y hondcrt twee-endetwintigh. Was ghepara '
Den Albertijn, tot
v.gul- xiij. \uy.' pheert . wander Marc/LVL Onder ondt,
Het vier dobbele Piolet van Spaengien , tot Ter Ordonnantie der elver Heeren Staten

xv. gul.xij. uy. Generael.

Het dobbele Piolet van Spaengien , tor
vij. gu]. xvj. il.

Gheteeckent
C. Anen.

Placcaet teghens de Batenburgber Schellinghen. '

Den 21 Iunii 1622.
E Staten Generael der Vereenichde Pro techtgheagen. dat de elve uyte voorz Uyt
vintien ,i Allen ende eenen e helijcken,
techt che chellingen,in t verhandelen vanden
die deen ullen ien ote hoorenl'egn, Saluyt:

gelde,niet gekent ende gecheyde en kan wer

DOEN TE \V ET EN: datonsteken den,ten zy men daer op eer neerelijck lette:

nen ghegeven ende vertoont is, hoe dat edert Eri al hoewel de' penninck voorz chijnt maer
weynich tijdts herwaerts, ghedaen, ilaen ende voor vijfuyvers geil-age te zijn,hebbende toc

Munten is, by den Heere van Batenborch, e dien eynde in \ midd van her kruys een tcyc
kere Silvere Payement- penninghen, daer van kentgen V. S. Nochtans dewijl den elven ne

de Figuere hier onder geelt is, in allen o ge ' gens one Provintiael Schellinghen ghecone

lijck den Sehellingh inde Provintie van Uyt teert, netgens na de vijf'uyvers en kan balen:
SSS 3

Ende

14:

Placcaten van de Munte.

Ende dat die alreede hier te Lande, overmi dts mandt ontanghen. Ende op dat hier van nie-'
de gelijckheydt metre Uytrechtche Schellin mandt ignorantie ende onwetenheydt en heb

genpnder ende Voor een Schellingh wert uyt

gegeven : Zijnde ulcks cene Specie van Con

be te pretenderen , Ontbieden ende veroec

ken die H eeren Staten , Stadthouderen , Ghe

terfeyringe, ende als Hage Muntcrije,ncrgens cornmitteerde Raden,ende Gedeputeerde Sra

anders om gepra'tieert, dan om de luyden te ten vande Provintien repeG: ive van Ghelder
bedriegen, ende re milleydcn, ende door mid landt ende "\ Grachap Zutpben , Hollandt

del van dien groor werck ter M unte te procu

ende WeVrieiandt , Zeelandr , Uytrecht,

reren , ende alle goede ercke Sperien , in al

Vriellandt , Over-Ye] , Stadt Groeninghen

ende Ommelanden , ende allen anderen ]ui

ulcke penningben te doen converteren, rec

[rende rot merckelijcke chade vandeGemeen

cieren ende Ocieren , dar y dele one Or

, te, ende lngheetenen deer Landen , ende tot , donnantie van conden aen alomme doen ver

ilbverie Van alle goede ordre op 't uck van kondighen , uyt-roepen , publiceren ende a
de Munte : S O O IS T , dat wy noodich geren in alle Plecken van one La nden , daer
eacht hebben den elven penninck openbaer ; men gewoonlick is dndanigen uytroepinghe.
lijck by afbeeldinge , tot waerizhouwinge, de i publicatie ende axie te doen , Procederende
Ghemeente voor te ellen , ende r'eenemael ; ende doende procederen teghens de Contra
voor Billioen te verklaren , ghelijck wy dan ' venteurs ende Overtreders van deen torte
den elven , by deen voor Billioen verklaren , voorz penen , onder grae , ooch luyckinge,

verbiedende dien rot ecnighen prijs uyt te faveur , dimularie o te verdragh : Want wy
bieden , ote re ontanghen , op de verbenrte , toc welvaren vanden Lande ende de goede ln
vande uyrghcboden ote onranghene pennin gheetenen van de elve illeS hebben bevon
gen, ende van het vier-vont vande weerde van

den te behooren. Gegheven in s Craven-Ha

dien , volghens onc voorgaende Placcaten-te l ghe , onder onlen Centre-zeghel, Paraphure,
ghens de Billioenen ghe-emaneert : Ghelijck ende Signature van onln Greer , opten een

wy oock verbieden op Lijrae , cndeCon

en-twintichen ]unii , in r jaer ons Heeren

catie van Goederen , uyt dele Landen ende duyendt es honderdt twee-endetwinrigh.
plaeten der llver , op den voorz penningh Was geparapheert .A. wan Zca)/len van Nye
eenigeMaterialen te leveren, ofte oock eenige fue/t v'. Onder ont , Ter Ordonnantie van

der {lver penningen hier te Lande in te bren

gen , willende de lvc in de voorz penen ver
vallen te zijn , al waren choon de penninghen
noch aen niemandt uyt gheboden ot by ye

de Hoogh - ghemeltc Heeren Staten Gene-,

rael. Gheteec'kent ['. Anm. Zi'nde daer
op ghedruckt het Contre zeghel er elver
Heeren Staten, in rooden Wache.

Placcaet regem de Patenbmger dubbelde Stayer! _

'

Den 6 Iulii 1622.

'

D E Staten Generael der Vereenigde Pro

vintien, Allen den genen die dejegen
Woordige ullen \ien ofte hooren len,Saluyt:
DOEN TE WETEN: Zijndeonsle
Placcaet tegens keren vijuyvers penning

daer van ghewaerchont te Zijn , niet onder

(oo die ween oude) tot Batenborgh onlangs

en zijn die op done aen (waer by her chijnt

cheyden en kan. Want al hce wel den Leenw

(die aen deene zijde aec ) niet en heefr het
Sweert ende de Pijlen , ghelijck d' onl , ende

dat de Letteren op dander Zijde met de elve

ghellagen , ende na den Uytrechtchen Schel datmen gheocht heet het bedrogh ende hec
lingh opltlijck ghecontreeyt , naeuwlijcks arch voor-nemen te verbloemen , ende als te
uytten Druck ghekomen , hebben wy onder

excueren) Nochtans dewijl ulcke ken-teyc

vonden ende vernomen, dat by die van Baren

borgh (even ohet niet ghenoech en waer, het
cene mibruyck begangen te hebben , onder
t elve mer een ander ende mcerder re verghe
elizhappen ) beneens , ofte korts aen den

kenen o doncker ende on-uytmuntlijck,

"\ zy door 't flauw nijden , ot llap aenpre

ghen , op den elven penningh aen , heb

bende daer beneens alle andere by-aghen
de on conform , En kan men de elve , on
Voornoemden vjuyvers penningh,geagen der voorgaende waerchouwinghe (ho als ge
ende gemnnr is eenen dubbelen Stuyvers pen eyc) niet ghew-aer werden , ende alodeen
ningh , on dubbele Stuyvers hier te Lande pennin h onder d' one kennen , ende vande
le geagen , in grootre ende acoen oo ge elve af onderen : Ende want de elve, niet al
Ck , datmen den elven uyt de onl Hier leen nae bevindinghe , ende de proeven , oo
landtche dubbele Stuyvers , onder te vooren in ghewicht als alloye daer van by ons ghe
' '

aon

Placcaten van de Munte.

daen nemen , maer elfs volghende de Inruc
tie vanden Cteytz , die men eyt dat daer van
oude zijn , op ijn alder-hooghe, ende te
ghen onlen dubbelen Stuyver , op ijn alder
lecghe ghenomen, gheconereert zijnde. bo
ven'de derthien deuyts niet weett en is : Waer

r 43

Op de verbeurte van Lijende goedt , de elve

pene te executeren tegens den Trangreeuts
al waer't es jaren na den da h van het began"

gen feyt : Waer Op alle 0 cieren , o'o Gene

rael als Particulier , Wel chetpelijck ullen
hebben te letten , onder daer in eenichins te

door dan, indien hier in bv tijdts gheene ver conniveren ofte veriiymich te zijn , aloo on
hoedinge hedaen en werde, ghechapen was, { intentie is door renghe ranghe alulc

dat oo dee Landen mette voorchreven nae ke onghetegeltheden , ende booe pradijcken
ghecontrefeyte dubbele Suyvers , eerlanghc te teuyten ende te dempen. Op dat dan hier
vervult, als oock in andere Landen , daer onfe van niemandt en hebbe voort-aen eenigbe on

dubbele Stuyvers cours ende gangh oude wetenheydt voor te wenden , Ontbieden en- _
moghen hebben , one Munte in difredijt ge de vetoecken die Heeren Staten,Stadthoude
bracht oude werden : Streckende ulcks tot ren, Ghecommitteerde Raden , ende Gedepu
merckelijcke chade van een yeder oo oner teerde Staten vande Provintien repecive van
Ghelderlandt ende t Graefchap Zutphen,
reputatie ende kleyn-achtinghe der Provin Hollandt ende We-Vrieandt , Zeelandt ,
als anderer Landen Ondetaten , ende tot di

tien : Item tot weder-houdinghe ende verach

teringhe van alle goede ordre op t uck van

Uytrecht, Vrieandt,0verYei, Stadt Groe

ningen ende Ommelanden, ende allen anderen

der Munte , die daer noch is , ende die men ]uicieren ende Ocieren , dat y dee on}.
verhoopt daer toe te brenghen , teenemael Ordonnantie van onden aen alomme doen
rijdende met ons goet voor-nemen , 't welck verkondigen, uyt-toupen, publiceren ende af
wy over het elfde luck jeghenWQQrdigh by geren in alle Plecken van on Landen , daer

handen hebben , ende eer-daeghs aenden men gheWOonlijck is dudanigen uyt-roupin

dagh ullen bren hen.

S O 0 1 S T ,, dat ghe, publicatie ende axie te doen , Procede

rende ende doende procederen tegens de Con

Wy al mede de en ghecontreeyten Baten

borghizhen dubbelen Stuyver , by afbeeldin
he ( ulcks als die hier onder aet ) tot waer
chouwinge van een yeder , om ich daer voor

traventeurs ende Overtredess van deen cotte

voorchreven penen, onder gratie, ooghluyc

te hoeden , hebben willen voor-Hellen : Ver

Want wytot welvaten vanden Lande ende de

biedende den elven uyt te bieden , ofte ont

angen , Op peyne vande verbeurte vande el
ve ende het viervout van dien, voloende voor
aende Placcaten. Vetbiedcn in ghelijcks op
Ze voorbteven Batenburghizhe Munte uyt
dele Landen eenigbe Materialen , 't zy op de
Voorchteven ghecontteeyte , ofop eenigbe
andere penninghen , hoedanich die oock lou

kinghe , faveur , dimulatie ote verdragh:

oede Ingheetenen vande elve ulcks hebben

bevonden te behooren. Ghegeven in s Gta

ven-Haghe , onder onizn Contre- zegel, Para
phute, ende Signature van onen Gteer, op

l ten een ]ulii, in t jaer ons Heeren duylndt

* {cs hondert twee-ende-twinti gh. Was gepa
rapheert S. wm Haer/blu v'. Onder ondt,
Ter Ordonnantie van de Hoogh - ghemel

den m

hen zijn , te leveren : Ofte oock van te Heeren Staten Generael. Gheteeckent
daer , o evan elders eenigbe der vootchte- (, Anm. Zijnde daer op ghedruckt het

ven ghecontreeyte vijf, ofte dubbele Stuy- Contre-zeghel der elvet Heeren Staten , in
vers penninghen herwaerts over te btenghen, : rooden Wache.

Placcaet , op den Cours Vanden Qhelde , o (fonde als

Sil/ere[petit-h.

Den 21 Iulii 1622.

E Staten Generael der Vereenichde Ne

willighe ongeregeltheyt verloopen is , dat het

hooghnoodigh ende meet als tijdt is , om den
Staet van t Landt in Ordre ende buyten ver
werringhe te behouden , dat daer in met allen
ern ende vlijt voorien werde,gelijck wy dan
daer mede zedert eenen ghetuymen tijdt be
igh ende onleedigh zijn ghewee , ende wel
verhoo \ hadden ulcks al un volkomentlijck
ge, ende alle't gundt vande elve leden depen ten egde te brenghen , ende by ons groot
erende is , in oo grooren verbi'ettheyt en Placcaet alle de inghevoerde diordren wegh
de confue,ja onghebondenhey t ende moet te nemen , en de voott-aen teweeten ende te
ver

derlanden, Allen den ghenen die dee je

ghenwoordighe ullen ien ote hooren len,
Saluyt : DOEN TE WETEN : Al
hoe wel het gantizhe uck vander Munte in
alle ijne Leden, t zy de Valuatie vanden Gel
de, Muntagh , Wiel-A mpt , Gout ende Sil
ver-meeden Ambacht , de juweel-handelin

144

Placcaten van de Munte.

verhoede': Nochtans dewijlvcle ende gewich- [ ningen onder de evalueerde uytgheeecken

te tuchcnvallende Landts aairen (die geen werden , als door are menighvuldicheyt , en
uyt-'cl en konden lijden ) den wcl-ghemeen

veler der elver hare grootc vercheydenheydc

den voortgangh van dien eenighins hebben

verhinderc ', ende ons al noch veroorlecken

in Figuer ende aagh , confuie ende onken

nie , om deen uyt den anderen te cheyden,

\ lve voor eenen (doch korten) tijdt te pro

verooraeckende, dat oock vele van dien Wey

nigh meer in ween ende voor handen zijn :

]ongeren, Ende even-wel intolerabel ende on

draechlijck is het mibruyck vande eygerin

ge vanden Gelde , ende vande invoeringe, uyt
geef ende ontan i van allethande noode oor

Daerom ende om andere redenen , hebben

al nu goedt gevonden (ghelijck wy oock voor
deen de ghemeente daer van by onl voorige

ten oo van Gou e ende Silvere Capitael pen Placcaten hebben ewacrchout , maeckende
ninghen , als van Payementen : daer door alle te dien ey nde ondercheydentlijcke Lijen
Waren tot eene exceve verdieringhe ghe vande Goude ende Silvere {petien,die wy ge

' dachten ter gelegender tijdt uytte Valuatie te

del veroorleckt , ende eens yeders oo des laten) geene andere te valueren ende ten prijl

bracht,c0nuie ende di verie inden Koophan

Landts als Particulieren ]aerlijcks inkomen te ellen, als dee nae-volgende : Gedencken
(met namen 't welck in Renten , Penioenen, de noch metter tijdt de lelve oo in gheral als

Traitamenren, ende dierghelijcke begrootin

in prije te vermindcren , om aloo torte mee

ge van Golden , beaec) van tijdt rot tijdt ver

e een voudicheydc,ende hoe langer hoe naer

mindert werdt , ende oo voortgaende by der rotte voorighe Valuatie ende prijeringe
kans tot niec oude moeten vervallen. S O 0 vande Gelden te komen.
I S T . dat wy om ulcke lwaricheden ende
onheylen voor te komcn, goedt ende noodigh

geacht hebben , niet langhcr uyt te ellen ons

Volgben de Specien , loo die va .

goedt voornemen , raeckendeide Ordre op

ende onveranderlijck ullen cours

ten cours ende Evaluatie vanden Gelde , ulc ks

als wy de lve voort-aen va ende onverbre

ende gangh hebben, toc leeger reduie.

kelijck meynen ende ghereolveert zijn te wil

GOUDE SPETIEN

len onderhouden ende doen onderhouden :

Waer over hebbende ghehadt divercbe com

municatien , ende 't Advijs van ljn Excellen
tie den Prince van Orangien , de Raden van
Staten , ende de Raden ende Generael-mee

ers vander Munte , me rijpe deliberatie ende

D En grooten gouden Nederlandtcben

Rijder van vier-en-twintigh (tucken

ende acht derthiende ghedeelten van een
uck in t Troyche Nederlantche marck,
ten prije van
xj.gul. vj. uy.

ernighe over-weginghe van alle t gundt tot Den halven nae advenant, tot - vgul. xiij..

deer fecke eenighlns heeft konnen by-ghe

bracht ende bedacht werden , zijn wy een

Den dobbelen Nederlandtchen Ducaet met

drachtelijck ende met eenparighe toe-em

te Letteren,midtgaders den dobbelen Du

caet van Spaengien mette twee Hooden,

minghe , conent , verbintnis ende vae be

van 3 ,- uckin 't Troyche Nederlantche

, lote van maintenue van alle de Provincien,

marck, ten prije van - viij-gulag .
gbelorcn ende ghereolveert op dOrdre ende Den enckelen Nederlandtchen Ducaet mette
middelen hier nae volghende : Laende ende
Letteren, mid tgaders den Spaenchen Du

bevelende eenen yeghelijcken igh daer nae te

voeghen ende te draghen , niet alleen om de

caet mette twee Hooden : Item die van

Hongarijen , ende die in c Rijck _ghemunt,

chadc vande eygheringe , maer oock vande

zijnde alle van eventigh ncken in t marck

peynen ende amenden teghens den Overtre
voorz, tot
in]. guld. v. uy
ders van deen Placcare hier by ghearueert, Den Franhen Kroon van twee-en-lventigh
te churcen ende re ontgaen : Want wy ghe
ucken in t marck, tot ij. gul. xviij, .
dencken ( willende een yeder daer van by Het Piolet van Spaengien van vieren , van
tijdts , ende wel ernelijck vermaent ende
18 ucken in t marck, tot - xv.gul. viij..
waerchout hebben) alle de elve , onder eeni Het dobbel Piolet van Spaengien van 36
ghe ooghluyckinghe . verdragh ote remie,
ucken in : marck, tot - vij. gu]. xiiij. .
wel cherpelijck ende rigoureuijck te doen Het enckele na advenant.
executeren.

Den Albertijn van 47 ucken ende thien rie-'

ghenthiende ghedeelcen van een uck_ in 'c

marck, tot
v. gul. xilj- .
menichre der penningen voor deln ge Den halven nae advenant.
valueerc ende ren prij gheelt , geen kleyne Den dobbelen Roenobel van Engelanngela
oorlecke en is cotte eygeringe vanden Gel
gen by de Koningen,Henrick,Eduard,ende
de , ende dat vele noode onghevalueerde pen:
de Koninginne Elizabeth , van xd ::

Oor eer , aloo wy oordeelen , dac de

'

Placcaten van de Munte.

! 4;

ken in : marck, tot - xviij.guld. -xij..

der gedeelten) nae advenant.
Den enckelen onden Roocnobel van Enghe Den Zeeuchen ende Vtiechen Arendt-daler,
landt, als oock de nieuWe in dee Veree
op 't gewichte van 13 engelcben ende een
nighde Nederlanden gellagen , alle van 32
half, of 16 aen , ter remedie van vier aen,
tot
j- guld- x. .
ucken in 't marck, tot - ix.guld. vj..
De minder ghedeelten van dien- naet adve.
De halve van dien na advenant.
'
nant.
Den Henricus Nobel van Enghelandt van 36
uckenin 't marck, tot - viij._gul_d. vj. . Den Vriehen Floreen o Silveren Gulden;
op "\ gewichte van 12 engelchen ende een
Den Vlaemchen Nobel, o wel den onden als
half, of 16 an, ter remedie van vier aen,
den nieuwen, geduerende de oorlogen inde
repedive Vereenigde Provintien gellag ,
tot
- . j. guld._viij. &.
van 36 ucken in 'r marck , tor viij- guld. Den halven nae advenant.

Den Enghelchen Schellingh , ende die van

Groot Brittannien , op 't gewichte van drie
ucken in 't marck, tot vj. guld. iiij. .
engelen 28 alen, tot - x.uy. viij.pen.
Den nieuwen Gelderchen ende Vriechen Den halven nue advenant: Doch ander min
Riider, van 72 ucken ende een achte
der gedeelten, als Groaten,&c. werden om
deel in : marck, tot - iij. guld- xiij. .
redenen voor billioen verklaert.
Den goudcn Gout uld op de Munten binn De Schotze Dielblom. tor - xij. uyv.
de Provincie, at is.te Nimmeg,Deven De minder gedeelten nae advenant.
viij. uyv.
ter, Campen, Swol,e1 nn le te Leeuwaer De Schorze Harp , tot
den in Vriellandt gelagen, e anders geen, De halve nae advenant.
Den halven van dien nae advenant.

--

Den onden Angelor van Enghelandt , van 48

van 75 uckenin'r marck, tot iij. g.ij. .

Ende oo eenige vande voorz Silvere pen-'

- Alle welcke penninghen niet anders llen ningen lichter bevonden werden als haer ghe
mogen gewogen worden als met haer behoor wichr, ende de remedie daer by gheelt, ende
lijcke gewicht , ende dat het al moeten voor

wat mede allo niet voor en aer , often min

aen, immers ten vollen in 't huyken komen, en in 't huyken kornt , l voor yeder aes dar
mette remedie van twee alen ende mcerder het {elve te licht bevonden werdt,betaelt wer

niet : Behoudelijck dat de penningen die gae den twee penninghen Hollandts , der Welcketi
ende goet zijn van alloye, ende te licht bevon hien maecken eenen uyver.
den werden , bovcn de voorz remedie, u tgc

geven ullen mogen werden . midts bet ende

voor elck aes twee uyvers.

SILVERE SPET lEN.

Volgen alhiet de penningen voor

Payementen ghehouden, ende daer
voor verklaert.

En Nederlandchen Leeuwen-daler,van
118 en elchen in 't ghewichte , ter re

medie van Ecs aln , tot

ij . guld

Den halven van dien ter remedie van drie a

en, ende ten prije nae advenant.

Den Nederlandtizhen Rijcks-d-aler, midtga
ders die gemnnr in t Rijck, daer van de Fi
gueren in onen laeten Beeldenaer uytge
ruckt aen , op "\ gewichte van 18 engel

D E Schellingen op de re ive Provin

tiale Munte , als 00: cp dc Rijcx
munten van Nimmeghen, Dcventer, Cam

pen,ende Swol gelagen,r0t - vj. uyv.

De halve van dien,tot , -

iij. uyv.

De dobbele Groeninger Flabbermot - viij. il.

De enckele Flabben,tor
iiij. uyv.
Her twinrighe deel vanden Silveren Neder

landtchen Reael , ghenaemr Scooter , tot

en 28 aen , ter remedie van vier aen , tot
ij. uyv.viij. pen.
ij. guld_ x. il:. De dubbele ende enckele Stu vers in dee ge

Den halven Rijcks-daler,ter remedie van twee

aen (doch geen minder gedeelten) ten prij
e nae advenant.
Den Albertus Kruysdalerpp r gewichte van
18 engelchen 12 aen, ter remedie van vier
aln , tot
- ' ij. guld. vij. .

unieerde Provintien eaghen, daer van de

Figuren in onen Bee denaer aen,ende atx.

dersgeen,repe&ivelijck tot ij,endej.uy.

1.
Van alle welcke voorz Payementen nie

Den halven van dien , ter remedie ende ten

manr gehouden fa] weemin eenie betalinge, \
priii: nae advenant.

De Spaenche Realen van achten , op't ghe : Zy van Renten,lntereen,ao mge der le]
wichte van 17 engelen 2; aien, weende 'ver , ofoock van allerhande Koopmanchap
ghewichtigh , onder eenige remedien , tot pen ,excederende de elve in een partye hon
ij. guld. viij. il. dert guldens , meet te ontfangen als den thien
De halven ende vierendeelen (maer geen min- l den Penningh

'Z' T T
Dc
\

1 46

Placcaten van de Munte."

, twintigh uren,na dat hy aliilcketoegeooden

[' I. De Deuyren volghens de ordre vande Pro penningen ontangen (al hebben , (ich aen den
vincien,op de Provinciael Munten gemaeckt, Magitaet of Ociet vande plaeti: ijner re
ende gheen andere, werden al noch getole

identie te addreeren , ende de elve vande

reert op een Deuyt: endealle andere Kapere voorz toeeyndinge te verwirtige',om voorts
geldt, niet zijnde vanden aghe vander-Pros tegens den voorz Toeeynder geprocedeert
vincale Munten , werden oock om tedenen te worden totte voetz boete, na behooren.

noch getolereert te mogen nyt-gegeven wet

den toteenen Penning tuck, doende der (el

V la
, Edoch al den' Ontfanger
de ehnden pen-
verehien eenen uyver Hollands,ende hoo ningen geheel aen ich mo henehouden , in
ger niet-, alo wy van meeninghezijn , dc el dien hem de elve tot beta inge van voorgaen
ve hier nae alle te verbieden; voor-eenige prijs de lchult toegeonden zijn,ende hem daer-en
meet uyt te geven : Wan; wyjons meteygen boven gerelrveert blijven ijne A&ie, tot het
inlandtch Copet-gelt metten eeren meynen gene da; hem daer aen volgens de Valuatie te
te voorien, oo veel her gerieal vereychen. kort geonden al zijn: Ende by oo verde hem
die op handt , oop toeknmende chuldt ,die
I l I. Vetbieden rnede voort-aen eenigh Coper voor date vande toeeyndinge noch niet ghe
maeckt en was,toe eond zijn,al hy die mo
eldt
te Stuyvers
Landein ,teOp
brenghen
, meerder
agls voorhier
twee
peyne van
thien
gen behouden tot anlcken ghedeelte , als hier
uyvet's op t uck te verbeuren. Ende wie nae den Aenbren et inde boete werdt toeghe
oock bevanden l worden eenigh Coper - leydt; de ree ahy laten volgen,ofoverleve-
eldt hooget uyt te geve-n,ofgegeven te heb ren aen den Magiraet ofOcier voorz.
Een , als hier voor is geyt , a mede voor ye
V 1 !.
der uck thien uyvrs verbeuren.
Werdt oock den Magiraet ter plaeti: daer
alulcke roeiendinge van penningen rot hoo
I II I.
Ende illlen alle de vootzPenningen cours geren prije, als van deen Placcate, oude mo
ende gangli hebben in de Provincien ten gen geichieden, gehouden na aendieninge van
rije als voorz -: Verklarende voordts voor ulcks, de voorz verhooginge den genen , aen
billioen alle andere Penninghen , de Welcke de welcken die pennin en gelnden zijn , en
by den onen Placcate nietten prije eelt de die daer by te korr onde mogen komen, te
en zijn : Verbiedende eenige der voor z Pen vergoeden: mits dat yluyden het elve daer na
ningen meet uyt te bieden ote ontanghen : wederom ullen moghen tepeteren van den
als mede de geValueerde tot hoogher prijs op Magitraet der plaetie daer de penningen van
te dringen , als daer op de elve jegenwoordig daen komen : Die oock gehouden werden het
gheelt zijn , ende oock uyt te bieden eenige, rembourement datelijck te doen : midts oock
andere ghevalueerde Goude ofte Silvere Pen dat yluyden ulcks hllen moghen verhalen ,

nin en, die genedengewachen. gebroken, mette boeten daer toe aende , ende by den
ghe apt, ghenagelt o te anderlnts verwaert verordonneert , op de peroonen ende goede

zijn , Op peyne van alle de elve verboden , ren van die ghene, dle de voorz pecien tot
ende hooget als deln Placcate toelaet,ontan hoogeren prije ullen hebben geonden.

genende uyt - gegeven penningen te verbeu

ren : ote indien hetFeyt niet ter vetcher daer

*
V I ll.
Alle het welcke mede geobrveert {al Wer
ontdeckt en wierde, deweerde van dien, ende den , by oo verre Van Weghen deene Provin
daer - en - boven noch het vierVout der llver tie aen d'ander,often Comptoire vande Gene
penninghen , ode weerde daer aof vier ende raliteyt eenighe penningen tot hoo eten prij

twintigh guldens in plaete vant vietvout,by e toegheonden werden , waer in 'eene Pro
f verre de penningen voorz geen es gulden vincie d'andet , ende alle te ghelijck malkan
konden bedragen , voor de eere rey : voor deren ullen helpen mainteneren ende aende
de tweede reyi dobbel , ende voor de derde houden d'obervantie van deen Placcate.

twee dobbel , ende boven dien op arbitrale

Correie, trae qualiteyt vanden delie.

] X.

Ende veraen wy de elve Verbentte places

te hebben oo wel op den Ontangher als Wt

Sonder dat eenigh ondercheyt gemaeckt ever, elck in 't geheel : ten ware een van bey
al mogen werden , of de voorz penningen gen teront , nae den ontangh ofte uytgheve
yemandt oude mogen zijn daetlijck aen he hem preenteerde aen den Oier,denunchie
telt, o van buyten de Provintien,ofvan "een rende t elve faiJn welcken gevalle den De
Provintie en d'een Stadt ot plaete der elver, nunchiant, hy zy thever oFre Ontfanger, 12,1
in d' ander toe-geonden: In welcken ghevalle vry ci} quijt zijn vande voorz verbeurte ende
den Ontfangher (indien hy ich der boete wil peyne, e boven dien eniete'n het derdendeel
. ontledigen) gehouden werdt binncn vier-cn vande clve verbeurte jnes Complices.

Verbie

Placcaten van de Munte.

] 4. 7
..

X.

Verbiedende ende interdicerende oock wel

exPreelijck , dat niemandt Voortaen hem en
yervordere te koopen ote verkoopen eeni
ghechande Wareniote Koopmandhappen,

Geldt cp Wiel ofte lntere te geven ofte ne

men , nieuwe Rente'n re [ma 'ti offre verkoo
pen ," ofte eenighns te banditi; ofte 'co'ntrac

'
' ' X; } L' '
' "
Ende ten eynde de-geadigheydt. ende va''
\ligheydtdeer Valuatie ( aloo wy dit poind:
met
ern beherti ien,ende in onderlinghc re
commandatie heb n gcnomen,e'nde gedenc
ken' noch verde te nemen ) te beter verklaert
mae zijn:Wy ordonneren dat datelijck na de

pu icatie dees Placcaers ( waer van ,in t n

de
;van deen wert- gheproocken) alle Peri?
tercn , dan op ende volgende den Kijs vanden
nen
zijnde in eenige bedieninghe,Stateh ehde
Gelde by dele one jegenWOordig permiie
Ocierr
, hoogh oce lEecb , Civijl'oft'erMili
geelt ende gordonneert , Opce verbeurte
vande weerde vande beljzroocken omme , fair. van; Landen , Steden,Leeden endeollo
ende noch het viervout van dico. 1 .,
\ gien,ofvan particuliereHeeren der [elver bin
_ ,

_ ,Xl'.

",

_}.

nen deie Vereeni hdc Provincien , byolem

nelen .Eede,peciaijck op dei: jegnwaordige

_ Zijnde one meeninge , dat 3 ne betalin

Ordonnantien te doen,veirbonden ullen .wor

van lmpoen, Domeynen van Landen ,en

52 inkomen van, Steden ofDoipen , Contrac

den deelve te iillen onderhouden e doen on

derhouden,voor oo veel ulcx hnn, ende haren

ten van Koopmanchappeml-luenen, Renten, Ampte ende bedieninghe eenichints aengaet.

Iritereen , ofvan eenighe andere chulden ,
Ende by aloo verreeenige der, voor-ver
naer deen illen mogen hedaen werden, dan
haelde
Perhonen bun o verre quamente ver
op den voet van dee on e Valuatie , .te weten
geten
,
dat y bevonden wierden , de poinden
elcken gulden mette helfte van een Leeuwen
vooren
verhaelt , hetrangreeert tehebben,
daler,ende een pontgroot mec drie Leeuwen
dalers,ofmet andere Goude ofSilvere Pennin int uytgheven o ontanghen oo wel vande
ghen nae advenant oo veel innerlijck weerdt Specen y dele onfOrdonnanrie nie; D el'-'
, zijnde,als den voorz Lecuwen-dalermfte den mitteert :ltem vanden geneden, gewall'c _ n,

grooren gouden Nederlandtchen Rijder , je gebroocken, gelazten, igenaghelden , ore an

erins verwaer e Penningcn , als vande ge
enwoordOh is hondende : Naci' Welcke bey
permirteerde
tot hoogeren prije, dan by dee
e. als Hoo t-ende Stant-pennin en,ende vol
gende haren veor-verhaelden prijs,alle Goude Ordonnantie verklaert is. Ordonneten ende

ende Silvere Penning hier boven evalueert

zijn. Sonder dar yemandt geoorlo \ la] ween
eenige betaline lichter tc ipuleren , dan nae
den voet van ee Evaluatie: Op peyne van
nulliteyt, ende dat geen Recht daer op gedaen

atueren , dat de elve alle de boeten vooren

verhaelt, ende noch te verhal'en , repeve

lijck dubbel ullen betalen : Ende daer-en-bo

ven, indien lyluyden verboden billioenen uyt

geven, ofte ghe rmitteerde Penninghen tot
al werden , ende daer-en-boven noch te ver hoogheren prij e aenpreenteren ote ontan
vallen inde boeten in her nae-voor laende gen , gepriveert ullen zijn van heure Ocien,
Artijckel ghementioneert. Waer me a le Ho inder voegen , dat het eyt geverieert zij nde,
ven van ]uitie , Schepen-bancken of Vyer de elve impetrabel ullen zijn.
charen,ende alle andere Rechters,hunne Sen
X I I l ].
Ende om te beter dee on Ordonnantie in
tentien ende Vonnicn ullen hehouden zijn
uyt te preecken : Niet tegenlaende eenighe treyn te doen brenghen, verbieden alle Treo
trangree , die boven one meyninghe ende riers,0ntfangers,Rentmeeers, bare Commi

verwachtinghe hier tegens oude mogen ghe in ofre Clercken, ende alle andere Peroonen,
praieert , ende teenigher tijdt ingedrongen onder publijcke dienen eenige Penninghen
werden: Carende ende annullerende alle de tot harer adminiratie hebbende , by agnai
elve die voortaen te hens den inhouden van tie ofte overwijinge de elve te doen betalen:
deen uytgeproken Emden moghen werden : Maer ullen die in bare Comptoiren ontan
Niet
willende
eeni e executie-,namptiement
ofte andere
provilizien
van Rechten , daer op gen hebbende, els uytkeeren daer t behoorr,

cp de boeten voorz : t en ware dan dat dc

gedaen ore verleent te werden. Verklarende overwijinghe gheizhiedeo Ontfangcrs van
daer-en-boven , dat de Rechrers die alulcke publijcke Comproiren , en e niet o particu
Sententien iillen uytgeproocken ofte Provi liere Peroonen (als Pachters, Colle eurs ofte
ien van Rechten op de ielve verleent: ende de diergelijcke)zijnde daer beneven in deen met
Ocieren die de Exccutie der elver toeghe gelijcken Eedc verplicht : ende dat noch maer
aen ullen hebben , ter ooraecke van dien

voor eenmael te doen, by den ghenen op Wien

vervallen illen zijn in de breucke van vij de Ordonnantie eer aet, ende niet verder. Nederlandtche goude Rijders telckens voor
X V.
'

hooft te verbeuren.

- El"! om in : lichr te breng' de fanten die y

TTT 2

luyden

Placcaten van de Munte:

148

luyden in henre betalinge nden mogen doen, cm te hanghen, die daer toe edruclrr te beko
Ordonneren wy dat die gene , die eenighe da men ullen ween, alwaer in al aen de Eva
telijcke betalinghe voortaen ullen doen, ende luatie der Voorz gbepermirteerde pen '
n,
van de elve comptabel zijn, hehouden ullen op dat een yeghelijck oude mogen ien ende
Ween te endoeren, ote e len op den ru ge Weten , waer me by hem la] hebben re re" ule
van de quitantien ote dehargen van alle - ren, Alles op de verbenrte van vi'Neder-nd
re betalingben , monterende tot hondert gul che Ryders, oo dickwils als y-luyden inder
den alle de pecien , oo van Goudt als van Sil de elve in heur Comptoiren bevonden iillen
ver, daer mede y-lnyden de betalinge gedaen, worden.

ende den prijs daer toe ly-luyden die aengetelt

X X.
'
lllen hebben : als mede vermaen maken oer
Verbieden alle ontan ers,Wil-banck
aen aen de voorz pecien te kort ghekomen W_ielaers , hate Comngii'en ofte Ocie

zijn ofniet, ende dar de elve vergoet zijn : al

les onderteyckent by den ghenen die de Pen
ningen ontanghen beet: Om in't exhiberen
van hunne Reeckeningen daer op gheler ende

midrgaders alle Koopluyden ote andere per:

oonen , van wat qualiteyt oce conditie die
oude mogen Zijn , eenige Penninghen te bic
quetteren , omme aloo de w-are uyt de lichte

acht ghenomen te werden : Op pey ne dar dc te cheyden, de lichte uyt te geven , ende mer
quitantien ote delhargen anders niet aenge teware ijn projt te doen , Op peyne van
nomen en ullen werden. Sal oock die ghene vijf-ende-twintigh >Izlgerlandche Rijders.

dic de Penningen ontangt ende aliilcke peci

[.

carie niet en ondertekenr, als voorz,verbeu

Verbieden mede geene Goude ore Silvere

'

ren het vierdepart vande ontangen omme.

penningen , by deien onn Placcate gheValu

XV1.

eert, ende haer behoorlijck gewicht noch heb.

bende( uytgheonderr den Spaenchen Reael

Bevelende den Gecommitteerden repe

nelijck tot het hooren vande R eeckeningen al

ler der voorz comptable peronen, hnn daer

me te voegen ende regulerenmnde geen ande
re qutantien ore dech-a'rgen . als in forme
voorz ingeelt, re paeren . ende ter kenne
te brengen , indien y hierin, ofte deur de qui
tantien ende dechargen , eenige contraventie
_ote overtredinge onrdeckten.

van achten, met yne minder gedeelten)op ee

nie Munten te leveren ofte te doen leveren

te reecken ofte melten om ghelevert te wer:

den: Ghelrjek wy oock verbieden alle Munt.

meeers m dee Provincien , eenighe van dien

te ontfangen om te verwercken : maer l] een '

yegehjck gehouden zijn odanige penninghen
aen re honden. e lcks den Generaels vander
Munte te kennen re even , op dat daer in nae
X V I [.
Sullen daer beneens alle de voor-verhaelde behooren mach wer en gheprocede; ende

peroonen ghehouden zijn, oo wanneer y ee

nige Goude penningen ontangen ullen beb
ben , alle de an die de elve te licht zijn , met
een poinrzoenken op de voorz Goude pen
ningen re kloppen. Ende op her Silvergheldt

Wle alodani e penning bevonden al werden

te wrllen ver oopen ofce leveren , verkochr,

gelevert ote verbroken re hebben , willen wy

dat de elve Penninghen al hebben verbenrt,

ende noch \ dubbelt-vont daer en boven.

XX ] [.
\uck te licht bevonden werdt , ullen kloppen
Verbieden voorts eenighe onghevalneerde
een greyntgen ote ootgen, cer y de elve we Goude ofte Silvere pecien hier re Lande in te
der nyt ullen mogen geven, Op peyne van ee brengen , om uyt te geven ofre gediribueert
nen halven Ryder op ': uck te vcrbeuren.
te worden.
Voor elcken Fierlinck ot acht aen , dat yeder

'

)( V [ I I.

. Sullen oock voor die jhene , die y eenigh

geldt ullen beralen , rha en en gbewichr ghe
reetihouden aen, buyten haer banck ofplaets
daer y itten : ten eyndc mette elve een yege
lijck ijn Goudt ende SllVCl'l'l t ontfangen op
moghe weghen : Al mede op peyne van eenen

X X Il .
Ende omme te beter te achterlralen de cer-

e Autheurs ende Invoerders der verbodcn

penninghen , Ordonneren allen Ocieren , te
doen haer uytere devoir , ende ernlijck te
vernemen aen den ghenen onder welcken oo
danige penninghen bevonden ullen zijn , van
halven Rijder te verbeuren t'elckens als yluy wien y declve onranghen hebben , ende oo
den daer van in ghebreecke bevonden iillen voorts van peroone rot peroone, procederen
Worden.
.

.
X [ X.

de totte eere lnvoerders: doende alle de elve

mette voorz peynen raen, 't en ware ye

Ende irllen alle de voorz Comptable O mandt der elver ijnen Autheur wie te noe
cers, oo Generael als Particulier , ghehouden men , den welcken wy willen vry ende quijt te
zijn , elck een van dee Ordonnantie mette ge zijn van de voorz verbenrte ende peyne , ende
drnckte Figueren , alrijdrs op heur Cnmptoi boven dien , by oo verre yemandt ich els,
ren te hebben, als mede een Placcaet, bequaem onder betrapt te zijn,met nominatie ijns Au

_theurs

Placcaten van de Munte.

(

! 49

theurs aenbtachte , noch te gemeren het der

X X VI \.
dendeel van dien. Ende al den voorz eeren
Ende veraen Wy dat aen dee amende ge-i
Invoerdet,boven de voorz peynen, gebannen houden ullen wen, niet alleen die ghene,die
Worden uyt alle de voorz Provincien.
elver eenigh mibtuyck begaen ouden mo
X X I V. '
gen hebben , maer oock dat een yeder l heb
Indien de Oceren op eenige Peroonen ,

en te verantwoorden , ende te voldoen voor

die ontfangh ofte aentellin e van Penninghen alle die gene die van iijn Familie zijn , de Man
hebben ghedaen , eenighe u icie van malver

voor de Vrouw , de Ouders voor hate Kinde

iztie ofte mihandelinge in d)een ouden mo ren, de Meeers ende Vrouwen voor hate Bo
ghen hebben , ullen y met kennie vanden den , Knechten ofte Maechden : ten ware de
Magiraet vermoghen, ende heven hun daer Boden,Knechten ofte Maechden ulcx buyten
toe conenr ende macht , .alu cke Luyden by hate kennie hadden gedaen.

Eede ate vragben, van men-, wat penningen,

ende tot wat prije yluyden die ontfangen of
te nytgegeven hebben: ende o yluyden wey
gericb zijn ulcx met Eede te vetklaren , lal te
gens hnn als teghens gheconvinceerde Tran
greeurs van dee Ordonnantie geprocedeert
worden: Maer o yluyden ondet tergivera
tie rondelick de waerheyt vetklaren, ende daer
by van ': mibruyck blijcke , nllen vande boe

X X V 1 I ].

Ende ten eynde dat dee jeghenwmtdighe

Ordonnantie in alle hare poin', volkoment

lijck ende onvetbreeckelijck,onderhouden en

de achtetVolght moghe werden , Ordonneten

ende bevelen allen den Ocieren det vootz

Provincien , ende elck binncn den bedrijve y

net Ocien, goede, (chetpe toeicht te nemen

opte Infrateurs ende Overtreders deer onet

ten,o veel hun aen aet,vry zijn,ende noch het Ordonnantie , ende den eIVen te calengeten
derde-paert vande
te hares Complices ge voor den Wethouderen van hate ]uriditie ,
nieten,oo ulcx te bekomen is.
fndet eenichins met hun over de bteucken
X X V.
ende amenden,tot verminderinge ofte verlich
Ghelijck y oock vermogen ullen , ende by tinge der elver , in compoitie te komen , OP
ons daer toe uthorieert werden , aen te ta peyne dat yluyden van bare Ocien ghepri

en ende te oen openen,koeren,packetten, veert , ende inhabijl verklaert ullen worden

ende btieven vande Boden die y ouden mo immermeer Ocie te bedienen , onder dat y
gen weten ote mercklijck reumeren,eenich hen ullen moghen excuten' met ignotantie
geldt te benghen : Welvet aende dat de elve ofte generale ttangreie vande voorz Or
openinghe g ehiede in preentie vanden ge donnantie : Welcke excuatie wy niet cnwil
nen , aen Wien de Voorz packetten , koeren len hen van weerden te zijnzMaer is one mey
ende btieVen hun zijn addreerende,indien y ninge, hier inne haer traecheyt ende negligen
daer datelijck by konnen zijn , beneens ye tie te raen.
'
mandt uyt de Magiraet der plaete daer de
X [ X.
Bevelen vorder alle Wethouderen ende ]u
aenhalinge gechiet : ten eynde men alo mach
komen te weten den Naem vanden genen die icieren , date te rugghe ellende alle andere

het elve geldt heet gheonden , ende tot hoe {aken ende aaiten,hier in ommierlick proce
hooghen prijs,ende niet tot anderen eete. deren , alleenlijck de waerheydt vanden faide
bekent zijnde , tot condemnatie vande vootz
X X V 1.
' Alle welcke peynen ende amenden,hiet voo lnrateurs, o geringe als by den Ociers met
ren verhaelt, ull bedeelt worden het een der twee uante getuygen al gebleken zijn van
dendeel ten projte van den Armen van de de voorz overtredinge- E ullen oock tot al
Stadt , daer de boeten vallen : dander derden iilcke gemygenie geadmitteert mogen wer
deel ten projte vanden Aenbrenger,ende het den die gene , die met het elve mibtuyck be
derde derdendeel ten projte vanden Ocier richt zijn. Ende lllen de Sententien, in deizn
die de calengie ofte executie doen al: Ten wa gegevenxecmabel zijnmiet tegenaende ap
re de vootz verbeurten , peynen ende amen pe atie,ende onder prejudicie vande elve.
den excedeerden de omme van vij duyent
X X X.
uldens , in welcken ghevalle , d'eene helt {al
Willen ende ordonneren voorts , indien
Eomen tot ptojte vande hemeene aecke , klaerlijclr blijckt vande OVerrredinge, t zy dat
ende d'ander helt al bedee \ worden aenden de Peroonen op de verchet daet bevonden
voorz Armen, Ociet , ende Aenbrenget, by werden , ote dat daer twee Ghetuyghen zijn ,
lelijcke portien. Ende ten eynde den Aen ofte anderins daer van genoechlnze kenniie

tengher te vlijtigher ynen dien hier inne voor handen zy, de voorz Ovettreder gehou
moghe preenteren , lmen ynen Naem en den al wen te nam tieren de boeten al eer
de Peroon , oo verde ende oo langhe de hy ontfangen al wet en,om hem in Rechte te

ecke lijden [nach , onghemelt ende onghe mogen opporen: waer toe hy hedronghen
(al worden tealijck ende metter dgaet, o by ap
noemt laten.

T TT &

ptehen

15o

Placcaten van de Munte. '

prehenie van jn perhon , indien t van noo Oceren , oo Rentmeeers vande Domey
den zy,of anderins. Ende oo verde yemandt nen ende Geeelijcke goederen , Ontanghers
bevonden worde inulznr de geldrboeten vande gemeene Middelen , Colleeurs vande
op re brengen , die ulcke (al gheirar worden Tollen , ende alle andere : rimpr hate Klerc
aen ij nen LijVe, na gelegentheyt vander ake. ken ofre Comptor-dienaers , die Penninghen
)( X X I.

Sullen oock de Rechrers ote Werhouders ,

niet vermogen by hare Vonnien _ofte Senten

van de particulierelrovincien handelen: Item

de Greers ende Secretarien, alle Advoca
ren , Procureurs, Dear-ende Kamerwaerdets

vande Collegien, Hove ende Reeclren- Kai

care op yeder mibruyck repeivelijck ghe mer , omme ghelijcken Eedt te doen , als
tien , de boeten ende amenden by den Plac
elr , re modereren ofre eenichins re vermin

vooren.

X X x V I.
deren : Op pene van felfs in't dubbelr van dien
Welcke Gecommitteerde Raden ,, Gedepu
vervallen re zijn.'l)aer oock yemand inde boe
ten gevallen zijnde, gratie ore quijrlcheldin reerde Staten ofre Raden Provinciael , oock
ge vande HOoghe Overicheydr verworve , lal ullen orghe draghen , dar in alle Steden ende
even-wel ulcken Peroon ghehouden zijn den Dorpen der repedive Provincien , den Eedr
Ocier ore Aenklager,ende den Aenbrenger afghenomen werde by den henen die van
elcx haer aenparr aende boeten , bun compere oudtsgewoon zijn den Eedt a te nemen : Of
te (daer ulcx mer Voegen kan gechieden) ul
rende, re beralen.
len die elve Gecommitteerde Raden , Ghede
X X X I l.
Ende op dat dee one Ordonnantie te be pureerde Sraren,ofre Raden Provinciael,corn
ter onderhouden mach werden, Ordonneren mirteren eenige bequame Peroonen , om (ich
wyden Raden van Staten deer Vereenigbde in alle Steden ende Dorpen voorz te beghe
Nederlanden , voor haer. te ontbieden den

ven , ende aldaer te nemen ende ontangen ge

,Onranger Generael der voorz Nederlanden, lijcken Eedc vande Ociers, Borgemeeeren,
die
Omfangcrs vande Conrributien,Conlca
Schepenen, Raden , Treoriers ende Secreta
tien,ende andere vande gemeene middelen, die rien vande elve Steden ende Plaeten : Mirii
van weghen de Generaliteyt verpacht ore ge gaders de Bewinthebbers vande Indicbe en
collectecrt worden : Mirgaders alle Commij de alle andere Compagnien , jegenwoordicb
n , Klercken ende Comproir-dienaren : als zijnde, ofdie noch op erechr onden moghen
mede de Commiirien vande Moneringe , werden : lnghelijcxa e Treoriers , Ontfan
Amonirie , Vivres , ende waghens , doende al

ghers , Rent-meeers ende hare Commij'n ,

le de elve dee one voorz Ordonnantien by ore Klercken van Heeren , Princen , Graven ,
olemneelen eede beweeren, in allen poinden Baroenen , ende allen andere Hooge ] uridic
Ende arrijculen te onderhouden.
tie hebbende.Irem alle Diakenen vande Kerc
X X X l l [.

ken,Weeimeeers, Huyrten-meeers,Ael

Sullen voorts by den Raden van Staten ge moeleniers , Cahuysmeeers , ende alle Be
committeerr werden die Commiariien van
de Monern e,om by 't doen vande Mone

dienaers ende Berghers van Godcs ende Ar

menHuyim , ende Tuchrhuylen , ende van

ringhe in Ecdl te brenghen alle Colonellen , alle Collegen , hoedanich die ouden moghen
Rirmeeers,Capireynen, Lieutenanren,Vaen zijn , als mede haer Compror-dienaren. ltem
dragers, Sergeanten , Schrijvers ende Solici alle Taeelhouders van Bancken van Leenin
teurs van, Compagnien , ten diente van ons ge , mer hare Commijien ende Dienaers, oock
Iraende , ende onder ons milirerende. Van alle Deeckens , Over-luyden ende Ghewoo

Welcke aghenomen Eeden Iyluyden datelijck rens van Ambacbten , Neeringhen , ore Gil
ende op r poedichle'ullen over-eynden be den : alle Renriers , Keepluyden in 'r gros ,of
teeckende Ade aenden Rade Van Staten, by de kleyne Mare : alle Winckeliers , Brou
X X X [ l l [.

wers, Hour-keepers, Haringh- koopers,Kaes

Inlighelijcx dar die Raden ter Admiralireyr , koopers , Verwers , Biereeckers , Herber
gelijcken Eedt afnemen, de Ficalen, de Con giers , Droogheaery-houders , ende Tap
voy ofre Licenr-meeers , hate Commijen, pers , ende alle ie ghene die een ighe Nee

Klercken ende Comproirdienaers , ende an

ringhe ote bande] doen : Item de Kamer

dere Comptable onderde Collegien repei

velijck re orrerende.

waerders ende Voorpraecken van hate Vier

chare, als oock de Notarien onder bun refor
terende : als mede van alle Waeruyden ore
Penninghmeeers, Pachrers, Colleteurs van
lmpoen ende Connmprien , Schotgaedes,

X X X V.

Ordonneren voorts de Gecomirreerde Ra

den,ore Gedepureerde Staten, de Raden Pro

vinciael , ore die vande Reeckeninghe der Pontgaerders , Maeckelaers , hunne Commij
repetive Provincien, voor haer ofre hare Ge en , Clercken ende Comptoir-dienaers , oo
committeerden , te ontbieden alle comptable inde Steden als ten platten Lande, onder heur

'

'

luyder

151

Placcaten van de Munte.

luyder repe&ive reorte teiderende , ende neerde Peroonen, mitgaders bare Commij
voorts alle die hene van de welcke de Magi

raten van ele e Stadt , Plaete ende Dorp

oordeelen lllen dienichte zijn , dat yluy
den deen Eedt mede preeren , doende alle

de elve dee onc Ordonnantie olemnelijck

beWeren de elve te achtervolghen ende te

doen achtervolghen , voor oo veel her hnn en

de haren Ampte eenichins al moghen aen
n, Opte verbenrte voor die ghene die wey

en,Clercken ende Comptoitidienaers, binnen

den tijdt hier vooren vcrhaelt.
X X X V 1 l [.
Boven alle welcke voorz Eeden, by een ye
der repevelijck te doen,de onderlinge Pro
vincien malkanderen vaelijck ende heylich
lijck belooft hebben ( oo in : hooft van deen
aengheroert is) ende belooven mits deen het
voorz Placcaet in alle yne pointen ende ar

gherich ullen zijn , den Eedr in conornnt ticulen re ullen doen onderhoud,onder eeni

van deen Placcate te doen , van drlc gulden ge veranderinge daer in toe te aen,anders als
's daeghs , oo langhe ly des in ghebreecke ul na voorgaende bechrijvinghe van alle de Pro
len blijven , ende daer-en-boven noch ghepri

vincien : Caerende ende annullerende van nu

veert te worden van bare Borgerchap , ende af alle particulier Otroy , Conent, Ordon
van bare Ampten , Ocien , Handelinghe ol'" nantie , Privil ie . Permie ofte Beve] , dat
te Nccringhe niet te moghen exerceren. Ver teghens dele on e Evaluatie , in't ghehecl ofte .
aende al mode dat niemandt nae deen eeni

deel , van eenige deer Provincien ote Steden,

ghe der voorz Ampten , Ocien , Hande der

Colliien ,oudeMagiraten
, ofte .andere
Leden
elj/er,
mogen gegeven
ofte verleent
linghen ofte Neernghen en ] moghen ex
crceren , voor ende al eer hy den Eedt in con worden,als rijdende teghens den ghemeenen
formit van deen Placcate al hebben ghe welvaert vanden Lande.
'
daen.

X x X I X.

'
X X )( V [I.

Aloo oock , door dien de Valuatie by deen

Hebben voorder beloten ende goedt ghe van vele Penningen verlicht ende vermindert
vonden , dat de Raden van Staten , de Raden werdt , a parent is , dat vele o Goude als
ter Admiraliteyt , de Gecommitteerde Raden,
ofte Ghedeputeerde Staten vande repedive
Provincien , ende alle Raden van ]uitie . {ul
len bel00ven onder bare ignatueren op den
Eedt ofte belote, die ylnyden in t aengaen
van hunne Ocien hebben gedaen , dat yluy
den de'e Ordonnantie in alle bare poinden
ende articulen , gheene uyrgheondert , ullen

Silvere b' ioenen hier te Lande ullen komen

te vallen, ten eyndc de Ingbeetenen mette el
ve niet verleghen en ouden mcgen zijn , maer

tot harengherieve ende mine quetmge qujjt

werden , Belaen wy by den dc Genera -

meeers vander Munte , datelijck , ende in al

la vlijt te beorghen , dat in elcke .Stadt decr
Vereenighde Provincien met goedt vnden

onderhouden ende doen onderhonden. Ende vande Magiraten repeive, daer gheen ge
ullen de voorz Raden vanjuitie hare voorz authorieerde Will-banck en is , ofte Wie
teyckende belofte, mitigaders de A&en van laers en zijn, werde gheelt een,ote na groor

E: Magitraten ofanderen,die den Eedt ullen te ende ghelegentheydt der plaete, meet Per-'
hebben aghenomen vande Peroonen inden oonen, van goeden Naem ende Faem, om het
voorgaenden Artijckel ghementioneert , over Wiel-ampt te bedienen: Ote daer niemandt
eynden aen de Heeren Staten vande repedi tor alulcken dien te bekomen en onden mo
ve Provincien , ofin hare abentie , aende Ge

committeerde Radenote Gedcputeerde Sra

ghen zijn , dat met toedoen vande Magraet

der plaete , eenighe ander bequaem peroon ,

ten , binnen veerthien dagen nae de Publicatie tot een eerlijcke belooninghe daer toe veror
van den. Welcke Ghecommitteerde Raden, donneert werde: de elve alle daer toe voor-.
ote GedeputeerdeStaten,binnen andere veer ende met behoorlijcke lnrutie ende Com

thien daghen daer nae hare gheteyckende be miic , aen den welcken , ofre oock ter Mun
lote ende de becheyden die yluyden vande te , een yeder die eenighe billioenen by ich
repeive Raden ende Ocieren van ]uitie heeft, de elve al moghen brenghen tot alnlc
ote anderins ontfanghen ullen hebben, ullen ken vergoedinghe , als de Manualen daer van
over eynden aenden Rade van Staten,ren eyn zijnde , vermelden. Verbiedende allen ende
de de Provincien te beter onder-recht mogen eenen yeghelijcken, die tot alulcx niet me be
\verden ,dat alomme donderhoudin e van de hooren gheauthorieert en is , ich het Wiel
n Placcate aen benomen ende lfmnelijck ampt te onderwinden , direelijck noch indi

beloofr is. Ghelljck oock de Raden van Sta rel'elijck , 0 de peyne van vijtigh Goudc
ten.
ende die aen
Raden
Admiraliteyt
o Nederlandt e Rijders in pecie te vcrbeuren
ver lynden
de ter
Staten
Generael [[lm
harei be
voor de eere rey , voor de tweede reye
loften , ende berechr van 't ghene by henluy \ dubbelt ende arbitralijck ghecorrigeert te
den is ghedaen in regarde vande Convoy-ende Wordcn : het eenderdendeel ten projrc van
Licent-meeers , ende andere voor-gementio den Ocier,het ander dcrdendeel tot pmjte
vanden

15 :

Placcaten van de Munte.

' vanden aenbrenghet, ende het derde derden

deel ten projte vande Wielaers tet plaete ,

Volghen eenighe Goude pecien ,

ende haren prijs daer op die gheco

daer de amenden ende boeten vallen.

lereert werden torten leen Se tembris

X

naekomende incluys , ende niet angher:

LI

Ende tot berer obervantie deer jeghen

woordigher Ordonnantie ende vetboth , Wil

na welcken tijdt de elve niet hoogher uyt

gegeven ofte ontfangen ullen mogen wet
len ende ordonneren wy dat de elve in alle de
den , als ten prije vande ettinge in 't begin
voorz Provincien , inde Steden daer-men ge
van deln verhaelt.
woonelick is uyt-toupinghe ende publicatie
tedoen , alle drie Maenden precije , ende oo D En grooren Gouden Nederlanden R
der van vier-en-twintigh ucken enrie

dickwils meet als den noot vereychen al ,

vernieth ende verkondicht al worden, als
naer behooren. Veroucken daeromme de

acht derthiende gedeelten van een uck int

Ttoyhe Nederlantche marck , ten prije

van

xj. gu]. viij..

Den
halven
naer
advenanr,tot
v. l. xiiij..
re-Ghecommitteerde Raden , ofte Ghedepu
Den
]acobus
Penningh
van
24.
ucken ende
teerde Staten , de voorchreven Publicatie ten
Staten vande repetive Provincien , ende ha

acht derthiende-gedeelten van een uck in

voornoemden daghe, elck in ijnen bedrijve

te doen doen.

X L [.

Eyntlijck, al hoe wel wy dele Valuatie van

t marck, wert ghedurende den voorz tijdt

van dele Tolerantie,gepermitteert,ten prij

e,als den Rijder,te weten,tot - xj.g. viij.

Den halven er'i minder gedeelte na advenant.

den Gelde, hier vooren hebben doen ellen Ende zy gheweten, dat nae verloop des Voorz

op eenen eeckeren ende vaen voet, onder

de elve aen eenighe proviie ote termijn van

tijdtlijcke ennghe te binden: Nochtans tot

tijts den lven niet meet uyt-gegev noch

onrangen {al mogen werden. Daerom die
oock uytte voorgaende Valuatie gelaten is.

accommodatie, ende om merckelijcke. rede

Den Franchen Kroon van tWee ende even
nen , hebben wy bewillicht , ende laten mits
rich ucken int marck,tot - ij.gul.xix..

decn coe, dat de nae-volghende Goude pe Het Piolet van Spaengien van vieren , van
cien alleen ( ende geen andere) iillen moghen ' achthien ucken int marck,tot - xv.g.x..
uyt hegheven ende ontanghen werden tot
Hetdubbel Piolet van Spaengien , van 3 6.
ten een Septembris nae-komende {lende

niet langher) ten prije als hier aen volg t.

.
X [.I I.
Welvetaende dat alle Vonnien voor da
te deer gheween ,tot betalinghc van eenighe

ucken in 't marck,tot - vij. gui. xv. .

Het enckele na advenant.
Den Albertijn van even ende veertichucken
ende thien negenthiende gedeelten van een
Ruck in 't marck, tot

v. gu]. xiiij. .

penninghen, volghende de permie van die Den halven nae advenant.

tijdt , ullen zijn ende blijven van weerden, en Den dobbelen Rooln Nobel van Engelandc,
de voldaen werden conform den inhouden
geagen by deKoningen,Henrick,Eduard,
van dien , onder ter ike van dee voorgaende

ende de KoninginneElizabeth,van \6.\nc

Evaluatie ofte oock nae-volgende Tolerantie

ken in 't marck,tot

xviij. oul. xiiij. .

te moghen werden by provocatie vetandert , Den enckelen ouden Rooen Nobel van En
- ofte nit gedaen.
ghelandt, als oock de nieuwein dee Veree
X L I I I.

nighde Nederlanden gheflagen,alle van 32.

ucken in 't marck,tot - ix. gu]. vij..

Ghelijck oock geduerende dee vootz To

lerantie , niemandt eenighe penninghen voor De halve van dien naeadvenant.
gronden van Erven beloot, of tot longhe Den Henricus Nobel van Engelandt, van 36.
ucken in ': marck,tot - viij.gul. vi)..
van btieven oKuinghen , o tot betalinghe
van Obligatien voor januario voorleden ghe

contraheett, ullen moghen opghedronghen

worden teghens ijnen danck ten prije van de
le Tolerantie , maer ullen de elve betaelt

Den Vlaemchen Nobel , o wel den ouden als

den nieuwen,geduerende de Oorlogen inde

repedive Vereenigde Provintien gheag,
van 36. ucken in't matck,tot - viij.g.j..

moeten werden nae de ettinghe hier boven

Dehalve van dien naer advenant.

ghepecifceert.

Den ouden Angelot van Enghelanclt van 48.

ucken in t marck,tot

vj .

]. V. il.

X L\ V.
Den nieuwe' Gelderchen eVrielhen Rijder
Degelijcx en iillen de Wiel-bancken niet
van twee-enreventich ucken e een acht
vermoghen in betalinghe de penninghen hoo
e gedeelte van een uck,tot -iij.g.xiiij., '
, ger te ontanghen,ende weder uyt te geven als

de voorz nale ettinge , ende niet de volgen

de Tolerantie.

Ende op dat niemandt van het jeghenwoor

dich Placcaet ende Ordonmntie hebbe te pre
'

ten

Placcaten van de Mu nre.

I5 3

tenderen eenige ignoranrie , Veroecken ende

on; ,
on;- :
ontbieden wy daerom allen OverighedemMa ren ende Artij culen, voor o veel my, de myne,
iraren , Ocieren ende ]uicieren binnen
lee Geunieerde Provincien, dien her eenigh

._. ._
onm

A'mpte , Ocie ofte bedieninghe

ins aengaen mach,dar y dele one Ordonnan ende mynen
__
tie alomme doen verkondigen, uytroupen en aengaer , ofte t eenighet tijdt hier nae ] rno
de publiceren , daermen ghewoonlijck is uyt
roupinge ende publicatie re doen: Ende Voorts ghen aengaen , het Placcaet op d Evaluatie,
een Exemplaer ofre open Parent , inhoudende
de Valuatie vande Penninghen , oo Goude als ende vanden cours vanden Gelde , le by de
Silvere , by de elve getolereert ende ten pryf Hooge Mogende Heeren Staten Generael ge
geelr, tner eenige Arriculen tor d'obrvanrie
vardien noodigh , benevens de uytroupinghe arreeert ende ghedaen verkundigen : Sonder\
ende Publicarie te doen ageren ter plaete
W],
daermen gewoonelijck is nlcks te doen , ende dar ick , om anders daer in , ofreghen eenighe
alleinrs daermen weet de meee fre uenrarie
van volck te zijn, PrOCederende reg

ns den

poincn van dienelfte doen , o ghedoogen

on,

Overrreders van dien rot de peynen hier voo

ren verhaelt, onder een e gune , faveur ore gedaen te worden by de mijne, ore die onder
dimularie , dewij le : Felve voor den dien
onm

vanden Lande , ende t projr vande Gemeen

te alo is bevonden te behooren.
Aldus-ghedaen ende gearreeert ter Verga
deringe vande Hoogh-ghemelte Heeren Sra
ten Generael der Vereenighde Nederlanden,
op den een-en-twntigen ]nlii lhien hon
dert twee-ende-rwintigh. Ende was ghepara
pheert C. Vjgh v. Onder ondr , Ter Or
donnantie vande Hoogh-gemelre Heeren Sta
ten Generael. Ende was onderteyckent
C. Arr/fm.

mijnen Ampre , Ocie ofte bedieninge , ende

atx/n

volgens rot mijnen bevele ende gebode aen ,'

aennememtoeaen ofce plaers geven(veel min

[kl/en

veroecken al ) eenighe dipenlarie , odroy ,

conent , piermiie , ofte de mine ooghluch

kinge van eenige particuliere , 'r zy Provintie}

Iarmulz'er vanden Ecdl-', die by Collegien, Stadt, Dorpe , Collegie, ofeenigh ander Lidi:
alsparticuliere Peronm re daenjal.ujn.

"W) beloove):

fwrerm,

Wjldltn

of Leden des elven , ore van Overigheden ,"

Magirareo, ende Regierders van dien.

Ick beloove ende weere , dar ick al onder

on:
Soo waerlijck helpc my Godr Almacbrigh.

houden ende doen onderhoud in allen poinc

Placcaet tegens flyer/(ere dubbelde Steam-rr.

.

Den x8 Martii 1623.

D E Staten Generael der Vereenighde Neo druckr ende ghegureerr. gheinriruleert W.

derlanden . Allen den ghenen die deeje- I N S U L A , mer eenen Leeuw nder pijl
genwoordige iillen en ofre hooren leen, Sa- kens , die welcke by den alye daer van ter

uyt : D 0 E N T E W E T E N : Al is 'r Munte gedaen , bevonden zijn niet weerdiger

dar by verheyden one voorgaende Placca- | te weln als ongheveerlijck eenen Stuyver ne
ten,cherpelijck verbodis,uyrheemi:he kley - ghenentwinrigh Mi'ten , tor uyrnemende

ne Payementen in dele Landen te brenghen , groote chade van de e Landen, ende vande
onrfangen,ende nyt te geven:Soo werdt noch goede Ingheerenen der elver. Welcken
tans evenWelbevonden ,dat ulcke Payemen-j aen-ghernerckr, ende omme daer teghen te

ren daghelijcks overvloedigh inne-breecken, i verien , ende allevordere chade voor re ko

onringen, ende verde oock boven hare weer- ; men , ende te weeren oo veel cenighins doe

de uytgegeven werden , ende daer onder dub- \ nelijck. S O 0 I S T , dar wy van

belde Stuyvers nieuwelijcks uytghekomen, [ nieuws verboden ende ghenrerdiceerr heb
waer van de Figueren hier onder aen ghe-]1 ben , Verbieden ende interdiceren mits deen,
VVV

het

154

Placcaten van de Munte.

bet nnebrenghen, ontanghen ende uyrgeveu

inde vcorz Vereenjghde Nederlanden gene

ralijck , alle de voor z uytheemehe Payemen

den aen alomme doen verkondighen , uytroe;

pen , publiceren ende ageren in alle plaeten
van dele Landemdaertnen gewoonlijck is du

ten , ende pecialijck de voorz dubbele uy

danige uytroepinge , publicatie ende axie re

doen : Procederende ende doende procederen
de groote ende kleyne Penninghen die by on teghens de Contraventeurs van deen tor de
i voorgaende Placcaten zijn verboden , ende voorz peynen, onder gratie, ooghluyckinge,
inde Manualen ofre Beeldenaers niet en aen faveur , diimulatie ore verdragh : Want wy
bekenr : Opte verbeurte vande elve , ende tot welvaren vanden Lande ulcks hebben'be
daer-en-boven vande penen ende boeten in vanden te behooren. Gegheven in s Graven
den Placcare vande Munte begrepen. Ende Hage, onder onen Contre-zeghel, Paraphure

vers hier onder gegureerr, midtgaders oock

op dat niemandt hier van ignorantie en pre

tendere, Ontbieden ende veroecken de Hee

ende Signature van onen Greer , op den

achthienden dag der Maendr van Meerte, in't

ren Staten, Stadthouderen , Gecommitteerde jaer ons Heer duyent es hondcrt drie-ende
Raden , Ghedeputeerde Staten vande Provin twintig. Was geparapheert N.de Vang/2! of,
tien repeive van Gelderlandt ende 't Graef Onder ont ,Ter Or onnantie vande Hoog
hap Zur hen , Hollandt ende Welt-Vrie gemelte Heeren Staten Generael. Geteeckent
landt, Zeelimdt, Uyttecht , Vrielandt, Over (. Aerm. Zijnde daer op ghedrnckr het
Yel , Stadt Groeningen ende Ommelanden , Contre - Zeghel der elver Heeren Staten , in
ende allen anderen Ijuicieren ende Ocie rooden Wache.
r.en , dat y dee on eOrdonnanrie van on

Placcaet reg/oem vreemde Dmten.

Den 12 September 1623.
D E Staten Generael der Vereenigde Ne

eygen inlandts koper metten eeren meynen

derlanden , Allen den henen die dele te verien. Ende o dat niemandt hier van ee

jeghenWoordige llen Ben o te hooren leen, nige ignorantie en

bhe re prerenderen,0nt

Saluyr: DOEN TE WETEN: Aloo bieden ende veroucken de Heeren Staten .

niet tegenaende onin Placcare op den cours Sradr-houderen, Gecommitteerde Raden,en
vanden Gelde , in date den een-en-twintigen de Gedepnreerde Staten vande Provintien re;
]ulii lhien hondcrt tWee-ende-twintic ge peaive van Ghelderlandt ende r Graechap
emaneert van uytheemche deuyten in dee Zutphen,Hollandr ende WeVrieant,Zee
Landen te brengen, ende uyt re geven, by ex la ndr, Uyttecht, Vrieandr, Over-Yel,Stadt
perientie evenWel bevonden wordt , dat de

Groenin en ende Ommelanden,ende allen an

vreemde deuyten wederom beginnen in te deren ]uicieren ende Ocieren , Dat y dele
breccken , tor overgroote chade vande Ghe onle Ordonnantie van onden aen alomme
meente. S O 0 I S T , dat omme daer te doen verkondigen, uytroupen, publiceren en
gen te voorien, ende alle vordere chade voor de ageren in allen plaeten van dele Landen.

te komemende te weeren: Wy voor eer ver daermen ghewoonlijck is dudanighe uytron

boden,ende geinterdiceert hebben, verbieden pinge, publicatie ende axtie te doen , Proce
ende interdiceren mids den het onrfanghen, derende ende doende procederen teghens de

ende uyrgeven in de voorz Vereenighde Lan

Contraventeurs van den rotte voorz pey

den ende Sreden vande kapere Deuyren , ghe nen, onder gratie, ooghluyckingefaveuril.
contreeyt nae de gene die inde Provincie van mularie ote verdragh : Want wy tot welva
Vrieandr zijn geaghen, waer van de Figue ren Vanden Lande ulcks bevonden hebben te
ren hier onder gedruckt aen, midgaders alle behooren. Gegheven in 's Graven-Hage, on

andere deuyten in onen voorzleen Placca der onln Conrre-Zeghe], Paraphure, ende de
re niet gevalueerr,oren pryl geelt. Verbie Signature van onen Grier , op den rwaelf
dende voorts een yegelijck de voorz ghecon den Seprembris, in t jaer ons Heeren duyent
trefeyte Deuyren , als alle andere, niet by on es hondert drie-en-rwintigh. Was ghepara
ln voornoemden Placcare op een [)euyr ghe Pheerc P. Bran-]md v'- Onder ondt, Ter
valueerr , inde voorz Vereenighdc Landen te Ordonnantie vande Hoogh-ghemelte Heeren

brengen,
ofte onrangen,
Op de Staten Generael. Ghereeekent (. Aeren.
verbeurteuyt
vante fdeeven,
voorz
verboden kopere

Zijnde daer Op ghedruckt het Contre-Zeghel

Munte , ende daer en boven thien uyvers op del: elver Heeren Staten , in rooden VVali

yeder uck te verbeuren : Want wy ons met

c e.

Verbodt

Placcaten van de Munte}

15;

Verbodt teghens a" uytgheven mn ]ec/qeren Stuyver,

ghenaemr by de Steden Hoom , Erzkbuyen ende Medenblick.
Den 13 Ianuan'i 1625.
Loo by de drie Steden van Well-Vrie: de WeVrielandt goet ghevonden hebben ,.
A landt,namentlijck Hoom, Enckhuyen, den Voorz. Stuyver niet te tolereren; maer dat
ende Medenblick , is gedaen munten een nieu de elve verbodcn oude werden. S O O
we Stuyver,contrarie 't Placcaet vande H oog 1 S T , dat 't Hof daer van by deen een yeder
Mog. Heeren Staten Generael, ende oock be adverteert ende waerchouwt , verbiedende

neden den voet ende valeur daer op de Pro dien volghende de elve Stuyver voorten te
vinciale Stuyver is ghemunt , CHde dat over ontfangen ofuyt ce geven. Gedaen inden Ra
ulcks de Ed- Heeren Staten van Hollandt en de , den 13 ]anuarii 1625.

Publicatie op de Roille gedaen , inhoudende verbodt Mn

den Albertus Kiruydaelder niet hooger te ontfangen dan tegmreven-m-eeer
"
tzigbuyt/en.
Den 2 8 Iulii : 6 2 ;.
Loo de Heeren Staten van Hollandt , elt : Soo werdt een yegelijck daer van by de:
omme te voorkomen de {hade van de en verwittight ende geordonneerr hem daer
Gemeente , goet

bevonden hebben dat den" | naet te reguleren , op de peynen daer toe by

Albertus Kruydae der niet hooger ontangen l den voorz Placcate gheatueert. Ghepubli
o nytgegeven al werden als tot even-ende ceert ter andientie vande Rolle , den 28 ]u-g
veertigh uyvets , illeS de elve by Placcate, lil 1625.
}
op 't uck vande Munte ge-emaneert , is ghe

Waerchouwinge op den ont/(ang)) ende zmgeef

vande &j'okr-daela'err.

Dell 27 Iulii 1626.

D E Ridderlzhapdelen ende Steden van richten , welcke vande inghebrachte Rijcks

Hollandt ende We-Vriellandr , repre

enterende de Staten vande elveLanden:Aen

ghemerckt dat niet teghenaende ': Placcaet
vande Heeren Staten Generael op de Cours
vande Munte gheemaneert op den 21 julii
Anno 1622. groote menighte van Ri'cx-dael

daelders ende die nu inde betalinghe werden

bevonden, tolerabel ouden konnen zijn, ende

welcke niet , Op dat een yeghelijck hem daer

naet oude weten te re ulieren : Te weten ,

dat van alle de uytlandthe Rijcx-daelders by

proviie inde Provincien van Hollandt ende
ders inde Provintie van Hollandt ende W e WeVrieandt by deen ghetoleteert ende
Vriela ndr zijn gebracht ende uyt e even, die ganghbaer zijn , boven de ghene die inde Ge
by de voorz Placcaten niet toeg ten zijn , unieerde Provincien ijn geagen,alle de goe
maer verboden,ende dat om der menighte en de heele ende halve Rijcxdaelders , ende geen
de vercheydentbeden van dien , niet wel mo minder gedeelten van dee naevolgende Hec-
ghelijck en is v'oor de goedelngeetenen deer ren ende Steden, ende geen andere.
Landen de gene die vande elve goet ende op
den voet van t Rijck zijn ghellaghen , vande Vande Stadt Argentin oStraeburgh.
noode ende gevallene te ondercheyden , om Vande Hertoghe van Brandenburgb.
dat onder de elve oock werden bevonden ve Vande Stadt Bremen.
i
le oo noode, die gheen halve Rijcks-daelders Vande Hertoghe van Brunwijck. \
waerdigh en zijn , daer door dat de goede In Vande Stadt Ceulen,ende niet vande Bichop
Eeetenen alhierin gtoote chade werden ge
alleen,omet de Stadt t'imen gemnnr.
racht,ende eer chandelijck bedrogen. Heb Vande Coningh van Denemarcken.
ben daeromme goet , noodigh, ende dienigh Vande Grave van Eemden tzedert den jaere
geacht mette renovatie van 't voorz Placcaet _ 1 614. gemnnr, ende niet vande Stadt.

by hate Ho. Mog. doen doen, de goede Inge Vande Stadt Franckort.
' etenen te waerchouwcn ende naerder te be Vande Stadt Goelaer.

VVV 2

('

Vande

'1 5 6

Placcaten van de Munte.

Vande Stadt Bamburgh.

ende op dat de goede Ingheetenen die ken.

Vande Grave van Hanau.

baerlijck ouden weten te ondercheyden , de

Vande Landt-Grave van Heen.

Figuere daer afhiet onder oock doen drucken.

Verbieden
mede
wel Landen
expreelijck
alle In
geietenen
vande
voorz
van Hollandt

Vande ouden Hertogh van ]uliers of Gulick ,

Cleef", &c.

Vande Stadt Lubcclt. .

Vande Stadt Lunenburgh.
Vande Stadt van Maeghdenburgh-.

, ende We-Vtielandt gheene andere meer als

Vande Grave van Mans-felt.

Vande Stadt Norenburgh.

Vande Stadt Riga

Vande Stadt R oick.

Vande Hertogen van Saxen.

de voor-verhaelde (by toviie ghetolereerde

goede Rijcksdaelders }) te ontanghen o uyt:
te gheven , op peyne inden gherenoveerden

Placcate vanden jare 1622. uytgedruckt.

Verbieden oock op gelijcke peyne eenighe
andere als de voor-verhaelde ghetolereerde
Rijcks-daelders in t Landt te brengen om uyt

Vande Stadt Staden.

te geven, ende de ingebrochte anders te bee.

Vande Hertogen van Pomeren tot Statin.

Vande Grave van Stolbergh.

den als om op de Provinciale Munten van de

e Provintie te doen brenghen om vermont te

Ende vande Stadt Wimar.

werden , alles Volghens en op de peyne in one

Weende alle op haren behoorlijcken Voet

inghehaelt, behoudelijck dat de elve ten min

en iillen moeten weghen achthien Engelen
acht-en-twintigh Aen , de halve naer adVe
nant,daer van de Figueren tot berer gerijfvan
de
goede lngeeten
agedruckt
zijn. achtet
i deen Volghen ende
Verklaren voorts te wen verboden den
ontfangh ende uytgeevan alle andere Rijcks
daelders buyten de Geunieerde Provintien ge

Placcate vanden 21. April 1621 . begrepen.

Ende op dat de goede Ingeetenen hier van
mogen werden geWaerchoth, ende bun d
ven mogen wachten Voor chade, ende dattet

bedreg lijck inbrengen,ontfangen ende uyt

geven vande elve ghevallen ende vervalchte
R ijcks-daelders gheweert mach Werden : Soo
hebben Wy mede gela ende bevolen , elijck

wy laen ende bevelen by deen, dat dei one

Waerchouwinghe alomme voor den volckc

gepubliceerr al werden , neens de renovatie

agen,ende hier vooren niet genomineert, op . van 't voorz Placcaet vanden jare 1622. Mer
pene in 't voornoemde Placcaet vanden jare ordonnantie aen allen Rechteren , Oda-en

twee-endetwintigh begrepeu.
Ende aloo onder de Rijcks-daelders by
den by proviie ghetolereert , mede zijn ge
nomineert alle de Saxiche, die goet zijn, ende '
dat oock bevonden werdt dat eenige-,daer me

endejuicieten , dee one verklatinghe ende,

waerchouwinge mede te doen onderhouden ,
oo veel de Provintien van Hollandt ende

WeVrieandt aengaet , als o delve in het

principael Placcaet ware gheinereert. Aldus

de Saxonii op aet met de wapen vanGulick, gedaen in 's Craven-Hage in one vergaderin
Cleefende Bergen , verde onder den voet van ge , ende onder oni: Zegel hier op gedruclrt ,

t Rijck zijn gevallen. So hebb wy mede een op den 27 julii 1626.

Onder ondt : Ter

egelijck daer afwillen waerchOUWen, om de Ordonnantie vande Heeren Star voornoemc.

lve geenins te ontfangen ouyt re gheven , Ende was onderteyckent (. wander Wolf.

Renovatie Mn 't Placcaet Mmdc Munte , vanden 21'".

Iulii 1622, mette Ampliarieean dien.

Dm 12 Augui 1626.

D E Staten Generael der Vereenigde Ne- {

als onder anderen mede Rijcx-daeldets,Gout-l

derlanden, Allen die deenjeghenwoor- guldens, ende DuCaten, die by ons niet en zijn
dighe iillen ien ofte hooren lelen , Saluyt : gevalueert, noch ten prijegeelt, of in onen
DOEN TE WETEN: Aloo niet te Beeldenaer uytgedruckt en by guere gepre
genaende onn laete Placcate vanden 21. nteett, waer afeeni bevonden zijn de helft
]ulii 1622. op den cours ende evaluatie vande niet waerdigh te welr, daer voor dat die uyt
Gelde ge-emaneett,ende by alle de lngeetene gegeven Worden , door welck middel de e
delr Vereenighde Nederlanden olemnelijc de lngheetenen van dele Landen (chand ijck .
ken beivoten, Wy nochtans bevinden, dat ee werden bedtogen, ende tot groote chade ge
nige baet-oeckende Peroonen niet naer en brocht. S O 0 I S T , dat wy om daer te en
laten,tegen alle behoorlijckheden,henlieden te ende tegen meer andere confuien te voo len,
onderwind,in dele Landen te brengen e uyt voor eer goet,noodgh,ende dienig gevon
reageven diverche lorten van verboden, ver den hebben , onlen Placcate op den cours en
v chte ende geconterfeyte pecien van geld, de evaluatie vanden Gelde vanden jare 1622.
voorz,

Placcaten van de Munte.

157

voorz , by deln te doen renoveten, Laende een yegelijck ghewaerchouwt, gheene vande

ende bevelende eenen yegelijck hen daer naer, elve re onranghen die jonger Van datum , en
in alle de poinen van dien , die by delen niet onder ofvan andere Heeren ofguyren als in,

de voorz Beeldenaer zijn geelt.

De voorz uyrlantche Rijcxdaelders, die in
de amenden inden voorz Placcare begrepen,
Ende houden wy den Eedt daer by ghereui voorighe Beeldenaer van Anno 1 6zz. waren
reert,by deen oock voor gerenoveerr: En e is gheelt, ende noch gherolereert werden, zijn
oni: meeninge,dat de Contraventeurs van di, dee nao-volgende.
als meyneedige oock fllen werden gerat.
' Ende 0111 de goede Ingeetenen deizr Lan Twee vande Palts-Grave aenden Rhijn , Fre
den te beter te informeremwat penningen wy
dericus Hertogh van Beyeren , van 153 7.
en zijn verandert,te reguleren,op de peyne en

veraen dat rolerabel zijn ende uytghegheven

moghen worden , ho hebben Wy boven de

en 1 567.

Drie van Bohemen.

Rijcx-daelders inde Vereenigde Nederlanden (Een van Ferdinandus Koningh van Behe-,
geagen , mirgaders die in e lae-voorgaen
men, Hungarie,Dalmarie,Croarie,Eerrz
de Beeldenaer zijn geelr, vande uytheemch
die goec zijn, getolereert ende gevalueerr,

Vande Stadt Argentin ofSrraeburgh.

Vande Hertoghe van Brandenburgh.
Vande Stadt Bremen

[Een van ]ohannem Gebhar, \

hertog Aan Ooenrijck,lIertog van Bor

35,4

goignie, Sleien en Mehren.

,
lijck wy rolereren ende valueren by deen ,
Een van Ferdinandus Koning van Bohemen,
provie , ende rot dat naerder daer op by ons
Hungarie, Eertzhertog van Ooenrijck.
al weln voorien , alle de heele ende halve [ Een Van Lodewicus d'eere , Koningh van
Rijcx-daelders, ende geen minder ideeltels
Bohemen , Arch. , Heer van Sleien, Stir
hier volghen , die wy houden van hoorlijck
marc, Francklant, Grave van Beyeten.
gehalt, ende dat tot vijtich uyvers t uck.
Vier Daelders van Dnirs.

van Anno 1557,

? Eleaoris Ec
E vaAnrhoine vanAo. 1 558. %cleia Colo

: 'I'Wee van Salenrie , van An { niaa.

i
no 1568. en 69.
Vande Stadt Ceulen , ende niet vande Bi

Vande Hertoghe van Brunwijck.

Ben vande Grave van Manderhheyt , Abt van

hop alleen, ofmet de Stadt gemeen.

*Stablo, van Anno 1 568.

Vande Koningh van Denemarcken.

Vande Grave van Eemden tzederr den jaere

Twee vande Hertoge van Mekelenburgh.

1 614. gemunr, ende niet vande Stadt,

Vande Stadt Franckfort.
Vande Stadt Goelaer.
Vande Stadt Hamburgh.
Vande Grave van Hanau.
Vande Landt-Grave van Heen.

Een tor Mekelenburgh van johannes Alber-'

tus, van 1 54.9.
Een tot Grebimheulen , van Henricus Her

togh tot Mekelenburgh.

Een van Merman , Grave van Nuenar en

Meurs, van Anno 1 569.

Vanden ouden Hertogh van _]uliers oqulick, Ben vande Stadt Nuis.
Cleef, &c.

Vande Stadt Lubeck.

Vande Stadt Lunenbnrgh.

Vande Stadt van Maeghdenburgh.
Vande Grave van Mansfelt.
Vande Stadt Norenburgh.

Vande Stadt Riga.

Vande Stadt Roick. ,

Vande Hertogen van Saxen.

Vande Stadt Staden.

Vande Hertogen van Pomeren tot Sratin.

Vande Grave van Stolbergh.
Ende vande Stadt Wirnar.

Een vande Rijcx-Grave Guntero , Grave in

Swertnburgh.
'

Behoudelijck dat de elve moeten hebben

haer behoorlijcke gehalt ende gewichte , ende
da_r de elve ten minen iillen moeten wegen
18. engelen 28. aen, de halve naer advenant. '
Ende op dar de elve een yeghelijck re beter
kennelijck mochte werden , hebben wy de li
guyren van alle de Voorlz uytlandtche Rijcx
aelders , oo veel wy die hebben konnen be

komen , inden Beeldenaer hier neens doen

drucken,
,

Ende aloo onder de Rijcx-daelders , nu by

Hier by hadden noch behooren ghevoechr proviie getolereert , mede zijn ghenomineert
re werden,eenige vordere lpecien van uyrlant alle de Saxenche, onder de welcke oock eeni
che Rijcx-daelders,in voorige Beeldenaer van ghe bevonden werden daer mede Saxoniz o
aet, met de wapenen van Gulick, Cleeendi;
Anno 1622. geelr, maer dewijle die weynich

gevonden , en eenighe vande elve by de Hee Bergen, Weende verre beneden den voet van'r
ren en Steden tzedert gellagen, bevond wer Rijck , oo hebben wy een yeghelijck mede
den onder de voet geagen te zijn, Soo werdt daer van willen waerchouwen , om heur te
V VV 3
wach

158 '

Placcaten van de Munte.

wachten de ('che uyt te bieden,te ontfanghen, \ van twee aen , ende anders niet : Ende Wat
ofuyt te geven. Ende om de elve beter ken l oock met twee aen niet Voor en llaet , oim
baer te maken,ende te konnen worden onder mets ten vollen niet in t huyken komt, maer
cheyden , hebben wy de guy ren daer aach

eenighins achterwaerts, hoe weynigh dar her

ter de getolereerde uytlantizhe Rijcx-daelders . oock oude moghen zijn, oo la] daer voor een
inden gemelte Beeldenaermede doen druckc. : aes werden betaelt, ten prije . ende Voorts al
Ende wat aengaer de Ducaten van Hunga les als inden voor-ghemelte Placcate.
Ende belangende het Silver geldt , o 't el
rijen ende die in 't Rijck gemunt, ocn de goede
Ingeltenen mede te berichten van on inten ve mede bevonden werde eenighins he
tie, Soo is onfe meeninghe, dat wy geen ande chroyt, oce anderins metckelijck verlic \ te
ren Ducaren van t Rijck en houden voor ghe
valueert , beneens die inde Geunieerde Pro

zijn , (al een yeghelijck hem nae het voorver

haelde Placcaet oock precijlijcken hebben te

vincien zijn eflagen, ende daer ade guyren reguleten. Doch is one ernelijclte meenin

in onien Bee denaer uytgedruckt aen , als de

Ducaten van Hungarijen , Ooenrijck ende
Bohemen , volghens de iguyre daer a inden
Beeldenacr nu mcde gheelt, ende geen ande
ren.
_ Zijnde mede nn meyninghc . dat gheen

ge, ende bieden wy mits deefr, dat niemant

deS aen che Realen ,heele , halve , ende vie
ren eelen (aloo alle minder edeelten by ons
voor dele verklaert zijn , ende wy alnoch dc

getolerecrrote ganckbaer ullen zijn , tot ee

geelt, onder eenige remedie te geven , ende

elve verklaren voor billoen ) al moghen ont

anghen ore uytbieden, onder de elve te we
Gout-guldcns in dee Geunieerde Provincren ghen teghen her ghewicht daer op dat die ijn
nige prij e, als die in one Voorz Placcate zrjn de lichtigheydt te vergoeden , mede alles vol

ghevalueert , ende daer ade guyren inden gende den inhoudt van onlaete Placcaten
Beeldenacr zijn gedruckt.
daer op gemaeckt.
Verbieden voorts wel expreelijck, gheene
Hondende voordet het voornoemde Plac
andere Rijcx-daelders als die hier vooren zijn ghetenoveett
caet vanden 21.
]ulii Annoalleenlijck
1622. geheel
, behalven
het voor
een,
geelt ende gevalueert, ende mede geen ande

re Ducaten ende Goutguldens, ote eenige an twee , drie , ende vier-env'eertighe articul,
dere pecien hoedanig clie ouden mogen zijn, ende de tolerantie vande Goude ecien nae
inde Landen deer gheunicerde Provincien te het vier-en-veertighe articul volg ende , de
' brengen, om uyt te bieden,ote nyt geven,en

welcke wy veraen , datde elve tolerantie in

de de elve inghebracbte anders te beeeden, den leen Septembris : 622. is ghekomen te

ofte daer mede te doen , als om op de Provin

ceeren.

ciale Munten te doen brengen om vermunt te

Ende ten eyndc wy vande vaigheydt der
worden volgens de Placcaten daer afzijnde. onderhoudinghe in deL ende onl voorighe
Gelijck wy mede wel expreelijck verbie Placcaet vanden 21. ]ulii Anno 1622. noch
den, alle andete pecien van gelde . hoedanigh mcerder moghen vereckerr zijn, houden wy
die oude mogen zijn, ende in onc la_ete ghe ons elven voor eer aen de 'vae Heylige be
mentioneerde Placcaten niet ghevalueert , tot loften, die de onderlinghe Provintien (als in 't
eenighe prijc uyt te bieden, ote ontfanghen, voorige Placcaet vcrhaelt is) malkander heb
als oock mede eenige gevalueerde pennin lien ben ghedaen. Ende ordonneren voorts dat da
boo her uyt te bieden , uyt te gheven , o te te telijck nae de publicatie dees alle peroonen,

ont angen,als de elve by ons lae zijn geeva die den Eedt , op de onderhoudinghe van het
lueert : Ende naet dien wy bevinden dat de
melre Placcaet van Anno 1622. niet en heb
Albertus, daelders , ende de halven van dien
(ondet minder ghedeelten , die wy verklaert

n hedaen , als in t elve Placcaet is begre

eniy olemnelen cede verklaren ullen, ende

hebben billoen) by ons wel ten prije heelt, eur verbinden het voorighe Placcaet vanden '
by eenige tegen alle eeden ende belofgenhoo jare 1622, ende dee tegenwoordighe Ordon
ger uytgeeven ende opghedrongen werden, nantie te onderhonden ende doen onderhon
als wy die adden ghevalueert, Soo verbieden den , voor oo veel hnn ,ende haer am t ende

wy wederomme wel expreelick de elve hoo bedieninge eenigliins aengaet. Ende onden
gher uyt te bieden, ote ontanghen als tot 47 wy oock alle de ene die voor dee op de ghe
uyvers , ende de halve naet advenant , op de melde Placcaten -eedigt ijn gewee, haren
penen ende amenden inde voorighe Placcate, Eedt by deen medc voor gherenoveert , ende
daer in begrepen dee Ordonnantie , als ofy
opt hooger uyt bieden geatueert.
Dat oock mede alle Goude penningen van die te {amen op nieu mede hadde gedaen.Ver
nu voort-aen niet anders en ullen moghen aende niet te min dat alle Onrfangers ende

werden gewogen als met haer behoorlick ghe bare Cammicn die eenige Landts-penningen
wicht ende remedie,in on voornoemde Plac adminireren . ende alle andere die eeni e pu
cate daer op gcelt , te weten met de remedie blijcque bcdieninge van penninghen he ben,
)
gehouf

Placcaten van de Munte.

])9

gehouden ullen ween den Eedt op t voorz vernieut ende verkond ht iil werden als nae

Placcaet te VemieuWen , ende op dee Ordon

behooren. Veroecken e en ontbieden w

nantie van nieuwes te doen , ende hun tottet daeromme alle Overheden, Magiraten, O onderhout van ': cene ende t ander te vetbin cieten ende ]uicieten, binnen dele Geunieer
den. -

de Provintien dien het eeni0hins aengaen

Ende op dat den gheheelen inhout det te mach, de publicatie als verhae t te doen , ende
henwoordighe Ordonnantie beneens den te procederen tegens de Overtreders van dien

laccate vanden 21. julii 1622. te berer mach tor de peyne daer toe eelt , {onder eenighe
werden onderhouden , ende dat niemant daer gune,aveur ofte di 1mulatie,dewijle 't elve
afen pretendere eenige ignorantie , willen en voor den dien vande Lande,ende ten ptoijte

de ordonneren wy,dat de elve in alle de voor vande Gemeente alo is bevonden te behoor.
Aldus gedaen ende gearreeert ter Verga
chreven Provintien ende Steden,daermen ge
WOonlijck is de uytroepinge ende publicatie te deringe vande Hooghgemelte Heeren Staten
doen , dele lal werden ghepnbliceert den 10, Generael der Vereenighde Nederlanden , op
tembris toekomen e , neuwen-ijls , En den 12. Augui 1626. T. V. Walt-i.
de oock alle drie Maenden precije, ofo dick
wils mede als de noodt vereychen lal , t llve

Ter Ordonnantie vande elve.

]. van Goth.

Placcaet teghens den ontfangh ende uytgeef-vande Hajim

cbepenningen, gbecontrefeyte Camper Gout-gulden , ende Bateuburgber Schellingb.
Den 2; Augui 1626.

E Staten Generael der Vereenighde Ne gen in delle Vereeni hde Provintien geiagen,
derlanden,- Allen den enen die dee je

Ende ghemerckt t elve zijn aetken van qua

den gevolge waer door alle Landen ende Luy

den daer dee penninghen onder chijn van op
tot Huyin inden Lande van Cleef , ontrent rechte ouden moghen gebracht wetden,oock
Aernhem ghelegen zedert eenighen tijdt her de goede lngeetenen deer Vereenichde Pro
vintienzijn)
(alwaer
vande
oprechte beva
waerts ghelaghen ende ghemunt zijn op den lueert
teneenige
minen
de gheauthoriiieerda
naem ende Tijtel vande Graefchap Marck
vercheyden oo goude als lvere penningen, Wilbancken endeWielaets groelijck en
ende den Munt - meeet van dien voor heb de waetlijck bedrogen ende bcchadicht ou
bens was often minen aenghenomcn had fe den konnen werden : Soo i dar. wy goet en
kere Inrudcie van noch meet dierghelijcke de dienigh gheacht hebben de guren der
henWQordige ullen ien o ooren lelen , Sa

lim : DO EN TE WETEN , Aloo

penningen te iaen ende munten. ghelijck dan voorchteven ghemelde penninghen . 't zy dic

de elve lntuie ende de guren der pennin

alreede ghemunt of eenighe der izlver noch

ghen onder hem beVOnden , ulcks zijn mede onghemunt ouden mogen zijn , tot de meee
brenghende, onder datmen nochtans fecker verketinge ende tot voorkominge van onbe
lijck tot noch toe heeft konnen weten of die kende onheyl, te doen nijden, ende de elve
alle by hem gheagen zijn ofniet. Sijnde alle gueren by openbare Placcaten de Ghemeente
de lve ghecontrefeyt , naer andere Landen allen ende een yeder voor te ellen : Ten eyn
penningen , ende nochtans verre beneden den de de elve daer van ghewaerchonwt zijnde ,
voet der elver in alloye , als ommighe tot op in 't ontfangen ende begeven vanden Gelde ,
. de helft, ommige tot een derde paert minder. met namen der penningen nae de welcke dele
Gelijck als mede noch bevonden werden eeni gecontrefeyt zijn, goede acht daer o moghen
ghe andere goude penninghen onder de goede nemen , ende ich voor chade hoe en : Ver-"_
Ingeetenen uytghegeven te zijn voor Goudt biedende by den wel expreelick,eenige det
guldens van Campen,weende oo verre onder voorz Huyche ende Batenburghche pen-,
den voet dat die wel een vijfden paert minder ninghen , of de voorz Goudt-guldens oo diei
waerdich zijn , ende ijn de elve mede oo ge by yemandt bevonden ouden moghen wer
contrefeyt dat die van den ghemeenen man den , uyt te gheven : op peyne vanals Munt
niet wel en zi'n te ondercheyden,als nament valchers geraft te werden. Gelijck wy oock
lijck doot deletteren van C1. Campe,de welc verbieden op de Munte tot Huyen , als oock
ke op de geconttefeyte-geelt zijn GI, Camp op alle andere Munten buyten den dirie
te. Dat inghelijcks hier te Lande onder de deet Vereenighde Provintien ghelegen, in ee
Schellin hen uytghegeven werden iceckeren ofgonder
ni erhande
manieren,
t zy
penningen
wat
pretext het
ouo ewat
moghen
zijn,
.penninc tot Batenburgh gemunt, zijnde een

derdendeel minder in waerde als de Schellins eenighe materialen van Gout , Silver of Koo
Per,

Placcaren van de Munte.

160 .
per , uyt dee one Provincien te leveren , op geren , daer men gewoon is dudanige uytroel
peyne in nne voorgaende Placcaten teghens pinge,publicarie, ende adie rc doen, Proce
den uytvoer der materialen begrepen . Ende derende e doende procederen jegens de Con
op dat niemant hier van eenige onwetenrheyt traventeurs ende overtreders van deirn tot de
ofignorantie en pretendere; Ontbieden ende voorz peynen, ionder grazie, oochluyckinge,
verucken wy de Heeren Staten,Stadthoude faveur , dimularie o verdrach , want wy
ren , Gecom mitteerde Raden , ende ghedepu

ulcks ten diene vanden Landehebben be- \

teerde Staten vande Provintien repetive van vonden te behooren. Ghegeven in s Craven
Gelderlant, ende t Graechap Zutphen, Hol Haghe onder ons Cachcr, Para hure ende Si
landt ende We-Vriellandt , Zeelandt, Uyt gnature van onn Greier, op den 25 Augui
techt, Vrieflandr. Over-Yel, Stadt Groenin Anno 1626. Was heparapheert P. Braer
hen ende Ommelanden , ende allen anderen m-e vr. Onder on \, Ter Ordonnantie van

uicieren ende Ocieren deler Vereenichde de Hooghghernelre Heeren Staten Generael.

Nederlanden , dar y dee onle Ordon nantie Ghereeckent ?. wn geek. Zijnde daer op
ende Placcaet van (konden aen alomme doen gedruckt het Cacher der elver Heeren Staten
verkondigen, uytroepen,publiceren ende a

in Rooden wache.

Placcaet tegen twee/bone: econtrejte jourgul

den-*.

Den 23 on0 er : 626.

E Staten Generael der Vereenigde Pro en den invoer ende de diributie der voorz
vincien, Allen den generi die dee jegen penninghen hier te Lande te weeren : S O O
Woordighe ullen ien ohooren leln,Saluyt: 1 S T , dar wy goet ende noodich ghevonden
D OEN TE WE TEN: Hoedarweder abeeldinge
hebben , tijdelijck
de voorzPlzeccate,gelijck
nninghen door
by openbaren
by
om op nieus bevonden wert, o deen ofdan

der hegttiunte gcllagen , e on er de Gemeen

deen gedaen wert, de Gemeente ende een ye

te acn verlheyden Oorden ende Plaetn hier der voor te ellen ende bekent te maken: Ver
' te Lande , uyt-gecken te werden tweederley biedende allen ende eenen yeghelijck, van wat
goude pcnnincxkens vande grootre ende on aer ocondirie hy Zy, eenige der {elver in be
geveerclijck van het gewichte vandGoutgul talinge uyt te bied, O pene,dat die ene die
den, zijnde beyde van eenderlcy Figuyr, maer bevonden l worden u cks met voorcacht ge
n d'omchrifr een Weynich verizheelendenli) daen te hebb, als Munrz-vervalchers gerat
den eenen aende Zijde van den dubbelen Arent lal worden : Gelijck wy oock verbieden eeni
het omchrifr heet , N ISI D E U S N O ge der llver alo te onrfangen, Op peyne by
BI S C U M, eVen gelijck den Goutgulden in onl voorgaende Placcaten regen den ontfang

Vrielandr gellagen (nae den welcken de dee der ongevalueerde penningen gearueerr: De
chijnen gecontrefeyr te zijn) Ende den ande elve peynen repedivelijck re executeren on
ren aende elve zijde , F E R D [. I l. R O der eenige dimularie ofte oochluyckinge,al
MA. lMP. S'EMP. AUGUS. Heb o den dien des Landts, ende de jegenwoor
bendc voorts beyde aen d ander zijde een ge dige gelralte des ri' dts , inde welcke verchey
helmt Wa enken, daer in drie loopende Leeu den Muntz-vervalchingen ende nae-contre
kens, in p acts vande twee Leeuwkens die in't feyringen van allethande oorten van pennin
wapenken vanden Vriech Cour-gulden aen gen hier te Lande gevalueert , ghepleechr ende
(zijnde iIlCX het principaele reyck daer aen ontdeckt werden , rigeur ende rengheyt van
de elve ghekenr e van de oprechte Vrieche rae is vereychende. Ten welcken ijne,ell
ondercheyden konnen werden.) Boven uyt d op dat niemandt hier van ignorantie ofonWe
Helm_ rij eenen halven klimmenden Leeuw, renheydr en hebbe voor te wenden , Werden
even mede als op den Vriechen Gourgulden, midts deen de Staten vande repetive Veree
gelijck ulcx aende Figuyren hier onder aen nighde Provincien , hunne Ghecommitteerde
e te ien is: Elck zijnde ongevcerelijck thien Raden,ofGedepureerden,dc Hoven vanjui
liu vers minder van weerde als den Goutgul tien, mitgaders de Magraten ende Regeer
de behoorr re doen. Hetwelck alo een {chen ders vanden Sred der voorz Provincien, wel
dige Muntz-conrrefeytinge ende vervalizhing ernelijck verochr , deen onn Placcare al

is,daer door de goede Gemeente lichrelijck be omme , ter plaete daermen ulcks gewaon is,
drogen, ende in groote hade gebracht oude re doen verkondigen , Bevelende allen Ocie
konnen werden : Om llcks voor te komen e ren, den Overtreders van dien,ende inonder

een yeder daer van te waerlhouwen , mitiga heyr de Invoerders der voorz penning, neer
ders odanich loos ende onberamelijck werck, elijck naer te trachten . cn te calengeren naer
voor o veel ons mogelijck te euyr,ten min behooren ; Yeraende het elve oock van alle
_andere

Placcaten van de Munte.

161

andere penninghen , de welcke by on voor- den 23 Odobris 1626. Was gheparapheeri:

gaende Placcaten voor vallh ende ghecontre- Nica/aer wander Bouckhar v. Onder ont.
feyr gedecrieert ende verbodcn zijn.Aldus ge- Ter Ordorrnantie vande Hodghgemelte Hee.
daen in co: Vergaderinge in 'sGraven-Hage, ren Staten Generael. Getekenr, [. mn Goth,

. Placcaet regen getontezfcyre Snare-rr ende Deuyten.

.

'

Den 11 Meer: 1627.

D E Staten Generael der Vereenigde Pro het viervoudt der weerde van dich : Ote van

vincien, Allen den genen die dejegen vier-en-rwinti h ulden voor het viervondt
Woordighe llen ien ofhooren len , Saluyt': vande weerdeo' dre geen es gulden en mochi:
DOEN TE _WETEN : Hoedatmen bedraghen. Doch teghen de Invoerders ende
dagelijcx vemeemt,dat tot vetcheyden plaet

eete Uytghevers der 'voorz penninghen, dic

{n deer Provintien , maer inonderheyt inde ulcks, elfs voor date van deen Placcate, ou
Steden ende Dorpen van ZuytHollandt, in den mogen hebben gedaen, ende voortaen al
ghevoert ende uytgeEheven worden eeckere noch ouden mo hen doen : Als mede teghens
enckele Stuy vers , he bende ( oo het chijnt) die gene , de we cke nae deien eenighe der ]
aen d een zyde het Wapen van Vriellandt , of ver penninghen met voordacht, ende met op
We-Vtieandt, ende daer by deletteren van et (gelijck wy ulcks willen daer voor gehou

het omchtift aen de elve zyde ulcks heelt

ende by een gebracht, gelijck dan aen 'ander
zyde een W meteen E in plaets vande F (die
op den WeVriechen uyver aet)in't mid
den van t Kruys,alles oo behendigh,ende oo
elijckende nae den We-Vrielhen uyver ,
at niemandt daer van niet te vooren gewacr
Rhouwr zijnde , deilve vande rechte Well:
Vrieche uyvers lichtelijck oude konnen on
derche den. Ingelijcks vindtmen ter plaet
l voor z keren Denyt , gheflagen inden jare
. 1625. al mede nae de guere ende aagh van
den Vrielhen uyver . niet min behendigh
ende looijck als den nyver ghec'ontrefeyt:

den te werden , t en ware notoirlijck anders

beween
werde) uytgheven
moEdie
henop:
Maer
inonderheydr
teghensouden
die ghene
de Munte ofMunten , daer de voorz pennin
ghen geagen o ghemaeckt zijn ofwerden ,
eenige Materialen nm in oodanighe pennin
ghen gheconverteert te werden , alreede ou
den mogen hebben gelevert , ofvoortaen lou
den mo hen levetta , Willen Wy gheproce
deerr he ben criminelick conform one voor
gaende Placcaten,als tegens Toeanders,ll nl
pers ende Bevordetaers
van Hegmunte . e :,
Contreeytinge
ende Munts-vervalchingrhe
Want \'vy het maecken der voorz penninghen

Gelijck beyde te ien is by de gueren der el vcot oodanigh werck houden ende achten ,
'vet penningen hier onder geelt. Ende aloo aengheleydt om Landen ende Luyden , ende
bet wel hijnt , dat de vootz penningen niet inonderbeydt van de e Provintien , daer door

anders geotdonneert en zijn, ende ghemacckt te bedrieghen ende te bechadigen. Ende cp

en werden , dan om dee Landen daer mede re dat hier van niemandt en hebbe voor te wen
vervullen , behalven dat de elve van veel min den eenige i orantie ofo'n'wecenheydt,Wet

deren valeur zijn als de Stuyvers ende Deuy

den mids de en veroch't de repetive Staten

ten hier te Lande geagen ende ghevalueer't , van dee Vereenighde Provincien, ofhare Ge
tot groote hade oner geode Ghemeente : committeerde Raden,ofGedeputeerden,met
Om dan daer in tijdtlijck te voorien : S O 0 te Hoven van ]nitie,deen onen Placcate al
I S T , dat wy goedt gevonden hebben , de omme , ter plaete daer ulcks ghewoonlijck is
gueren der voorz penningen te doen hijden , edaen te werden,te doen verkundi hen: La
ende in dmck by 0 enbaren PlaCCate de Ge ende allen Ocieren van ]nitic cherp re

meente voor te el en , ten eynde een yeder

ard o de Ovettreders van dien te nemen,en

n t ontfanghen ende uytgheven der Stuyvers e de elve te doen raen nae behooren. Al
ende Deuyten , voor dee ghecontreeyte ich dus gedaen ter Vergaderinghe vande Hoogh
moge wachten. Verbiedende eenighe der el Moghende Heeren Staten Generael in s Gta
ver voortaen reontanghen , of voor gangli

ven-Haghe , opten elden Martii ehien hon

baer geldt uyt te geven : Op de verbenrte van dert ven ende twintigh. Was geparapheert
de penninghen, de welcke aloo teghens deen N. fu. Bomber} v. Onder ondt ,Ter Or
Placcate ontanghen ot uytgegeven huden donnantie van de elve. __ Getkaent
,
?. m gcc/7.
mogen werden, ende daeren-boven noch van
Y

XXX

Placcaet

162

Placcaten van de Munte.

Placcaet regen den Sil-veren Zwalchen Florjn mm

28 Stuyverr.

Den 2 September 1627.

D E Staten Generael der Vereenigde Ne

derlanden,Allen den genen die den ul
len en ofte hooren leen , Saluyt : D 0 E N
T E \V E T E N: Alhoewel wy by onle Plac
caten op dencours ende ordre vanden Gelde ,
ghe-emaneett innderhe dt by onen laete
van den een-entwintigh en ]ulii Anno l
thien honderdt twee- ende- twintigh , ende de
Renovatie van den twaelfden Augui Anno

om op one Provinciale Munte ghebroocken

te werden. Laende een yegelijck die ooda
nighe Swolizhe verbode penninghen by haer
bevinden , hnn te re ,uleren nae dc Articuln
in one Placcaten op e verboden ende on he
valueerde penningen geatueert. Verbie en
de oock mede noch wel expreelijck alle 0
wielingen , vetwiillingen , koopin ' en en e

verkoopingen van eenige Goude en e Silvere

materialen ote penninghen , hoedanigh die
pelijck,ende op groote peynen hebben verbo ouden mogen zijn , by alle ende een yegelijc
den, gheene Penninghen, Goude ofte Silvere, ken, die tot iilcks, volgens one ordre, niet en
in dele Geunieerde Provintien te voeren,bten zijn geadmitteert : Alles op peyne ende amen
ghen , ontfan hen , uyt te bieden , oftc uyt te de regen alle verboden penninghen levenende
gheven , die ly de ghemelte Placcaten ende Op andere Munten als one Provinciale , vol
Renovatie niet pecialijck en zijn ghe-evalu g ens one ordre , ende de verwielinghe der
eett, ghetolereert, ofghepetmitteert, als oock Gelde, ende vetkoopinghe der Materialen , in
op eenighe Munten der elvet verboden pen one voorige Placcaten geatueert. Ende o
ninghen in eenigher manieren te leveren ofte dat niemant eenighe onwetenheydt en hebbe
handelen , Wy nochtans bevinden , dat regen voor te Wenden van dee one Placcate , Ont
onl goede meeninghe ende Reolutien ,inde bieden ende veroecken wyde Heeren Staten,
adt Swol wederom gemunt werdt den ilve Stadthouderen, Gecommitteerde Raden ,en
ren Florijn , tot 28 u vers 't uck ,VOlghens de Gedeputeerde Staten vande Provincien tell
de Figuyren hier on er op ': patium ghe pedive van Gelderlandt efi t Graechap Zur
druckt, ende ulcks niet alleen onder den titul phen, Holland ende We-Vrielant, Zeelant,
vande Keyet Ferdinandus , maer oock onder Uytrecht,Vrielant,Over-Yel,StadGroenin
den titul vanden overleden Keyer Mathias, ghen ende Ommelanden , ende allen anderen
weende 't elve gheheel teghens alle Rijckx juicieren ende Ocieren , dat y dele onl

ehien hondett es-ende-twintigh, wel fher

ordre, ende oock tegens de Generale ordre de Ordonnantie van onden aen alomme doen
{r Geunieerde Provincien , overmids de elve verkondigen, uytroepempubliceren ende a
Florjn verre beneden onl voet ende pennin geten in alle' plecken van one Landen , daer

ghen in one Placcaten ghepetmitteert , werdt men geWOonljck is dudanigen uytroepinge,

bevonden , ende dat over ulcks't elve oock publicatie en e axtie te doen , Procederen
gtootelijcks oude verootaken de eygherin de ende doende procederen tegens de Contra
ge inden prijs det Munte, ende iilcks niet al
een inde Materialen , maer oock le1fs inde ge

venteurs e Overtreders van deen rotte voor

chteven peynen, (onder gratie, ooghluyckin

valueerde penningen,die by hate rechte waer ghe, faveur, dimulatie ofte vetdragh: Want
de niet en ouden konnen werden ghehouden. wy tot wel varen vanden Lande ende de goede
S O O IS T dan om daer in , ende om meer Ingeetenen van de elve ulcks hebben bevon
deir confuie noch in tijdts te veren , ende de den te behooren. Gegheven in s Craven-Ha:
Landen ende goede Ingeetenen van dien, te ge, onder onen Cachette , Paraphure ende Si

- verheden van vorder , ende oo onlijdelijcke gnature van onen Grier , opten tweeden
lchadc,Wy de hemelte ilvere Florijn, by de Septembris, in tjaer ons Heeren 1627. Was
heparapheert 9. un Vohergm. v. Onder
ln wel expreilijck billionneren , ende vet
Zandt
, Ter Ordonnantie vande Hooghghe
bieden in dee Geunieerde Provintien in eeni
ge manieren uyt te bieden , ofte ontfanghen , melte Heeren Staten Generael , Ende geteec
oock ter elxer Munte daer op te handelen , of kent I. van Goch. Zijnde op t patiurn ghe

op te leveren, al waer t oock om de elve pen

druckt het Cache: der elver Heeren Staten

nin en uyt dee Landen te enden , ofte oock Generael, in rooden Wache.

we et van buyten in te brenghcn , anders als

. '

Placcaet.

Placcaten van de Munte.

16;

Placcaet regem" [aer Urge-ven ende ontfanglam Mn

Poolcbe ende Danicker Pemzz'nigm , voor Oorden van McQ-daelderr ":
uyligegevm.
Dm 28 Mami 1628.
D E Staten Generael der Vereenigde Ne boete daer toe aendezNoclitans om den ont
derlanden, Allen den ghenen die dee je angh er'i uyrgeefder voorz Poolche pennin
genwoordige ullen ien ofre hooren leen, Sa ghen te beter te weeren , als mede ten aenien
luyt. Al hoe wel by den Placcare van den jare vandeeone naerdere waerchouwinge, voor
1622. op de Evaluarie vanden Gelde geema deelve gedaen,l-lebben wy als nu goet gevon
neert, als mede by de renovatie van dien inden den,ende arueren mits deen,Dat niemant na
jare 1626. gedaen, alle minder gedeelren , be elver
de publicatie
van dc
Placcate,die
eeni e der
voorgemelte
Poolche
penningenil
be
neden de halve Rijckxdalers verboden zijn,
ter ooraecke dar onder de goede Oorden van vonden Werden ontan hen of uyrgegeven te
Rijckxdalers velerhande {noode ende ghecon hebb,van boete vry fa Zijn, al wi hy choon
treeyte Penninghen , elfs niet voor Oorden nAutheur te noemen,maer fa] evenwel in o
- van Rijckxdalers gheilaghen , nochtans voor angen cas verbeuren d'ontang ofuyrgege
Oorden van Rijckxdalers uytgeeecken wier ven penning, ende daer en boven het dubbelt
den, tot merckelijcke chade vande Ghemeen vande waerde van dien, of xij gulden in plaets
re: Ende wy cvenwel ende des nier jegenaen - van het dubbelt by oo verre de onranghen of
de bevinden , dar niet alleen de Oorden ende uytgegeven penning geen es gulden en kon
minder ghedeelten van Rijckxdalers weder nen bedragzHoudende voorts r voorz Plac
cours ende gang hebben beginnen re krygen, caet in ij ne weerde,ende als hier gheinereerr,
ende nevens de heele ende halve Rijckxdalers om inalle iyne andere poinen nagecomen te
uytgegeven ende onrangen werden,maer dar worden. Belaen vorder de Generaels vander
ederr eenigen tijdt herwaerrs,ommighe Per Munte,ende allen Ocieren,o binnen de Ste
oonen ich hebben verout, eeckere Pennin den als ren platten Lande van dele Vereenigde
gen op den naem ende tijtel van Sigimundm Provintien, alle neerigheydt ende vlijt aen re
Koningh van Polen , binnen Danick ende el wend', om de Trangreeurs van delen onen
ders gelagen, vande grootre,ende nae by opt Placcare tc achterhalen , ende tegens deelve ,
ghewichte van een Oort Rijcks-dalers , onder inonderheyt die yluyden bevinden ullen de

andere Oorden, ende nevens de Rijcks-dalers voorzPoolche penning,o voor als na deen
onder de ilecbte oonkundighe , lho Soldaten onran en ofuytgegeven re hebben , na ordre
als andere, vande Gemeente uyt te eken,zjn van de e e de voorgaende Placcaten re ei
_de nochtans deelve Penningen maer weynigh ve te procederen, e te doen proceder ignder
boven de neghen uyvers het uck van dien conniventie ote ooghluyckinge: Allo wy vet
weerdigh,verl<orrende aloo de goede Luyden aen den dien Vanden Lande daer aen hoog
in het Vierendeel , of vijf- ende-twintigh ten . lijck elegen te zijn.Ende op dar hier van nie
hondert. Om waer in te voorien,ende ooda- | man \ eenige ignorantie en pretendere-, Ont
nighe enorme, ende ondraechelijcke chade te bieden ende veroecken wy de Heeren Staten,
verhoeden : S O 0 I S T , dar wy voor eer Stadthouderen, Gecommitteerde Raden ende
goet evonden hebben,de Gemeente voor de Gedepureerde Star vande Provintien repec

Voor z Poolche tot Danrzick ende elders ge tive van Gelderlandt ende t Graechap Zur
ag penning by openbar' Placcare re waer phen, Hollant ende We-Vriellant,Zeelandt,
Rhouwen,ende de Figueren der elver daer by Uyrrechr,Vriellandt.Over-Yel,Stadt Groe
voor te \ellen, o dar die alo te beter van een ningen ende Ommelanden,ende allen anderen
\ yeder bekent en e gemijt mogen werd. Ten Ocieren ende ]uicieren , dat y dee onl
anderen verbied wy op nieuws wel expree Ordonnantie van onden aen alomme doen
lijck, eenige Oorden, ofminder gedeelten be verkondigen, uytroepen, publiceren ende a
neden de halve Rijcxdalers,hoedanig die oock geren in alle plecken van one Landen daerm
ouden mog' zijn , ende met namen de voorz geWQonlijck is dudanige axtie te doen. Ge
Poolche penningen,daer van de Figuren hier geven in one Vergaderinge in s Craven-Ha
onder als voorz te ien zijn , voortaen uyt te ge, onder one Cacher, Paraphure, ende de Si
geven ofre onrang: Op de peynen e amen gnature van onen Grier , den acht-entwin
den by t Placcaet vanden jare 1622-01) dEva tighen Martii 1 6 2 8. Was gheparapheert
luarie vanden Gelde gearueert. E alhoewel G.Sc/mrr v'. Onder ond, Ter Ordonnantie
in het 23 .Artijckel des gemelten Placcaers ge vande Hoogh-ghemelte Heeren Staten Gene
eyr werdr, dar die gene, de welcke (ij nen Au rael. Ghereeckent ?. wn Gorla. Zijnde op ':
theur. daer van hy de verbod penningen onr parium ghedruckt her Cacher der elver Hee
fangen heeft,weet te noeme',vry al zijn vande ren Staten, in rooden Wache.
XXX :
Placcaet

_164

Placcaten van de Munte.

Placcaet regem den Silreren Floreen, ende eirendt.

Schellingb tot Swo].

Den . April 1628.

D E Staten Generael der Vereengde Ne-l equentien die daer uyt te pruyten ghecha
derlanden, Allen den ghenen die dee je

pen waren, voor te komen, de Regeerders der

enwoordige ullen ien ofte hooren leen, Sa

elver Stadt , tot aandt van : maecken der

lixyc. DOEN TE WETEN: Aloo

voorhreven Schellingen, ende tot her intrec

het notoir ende kennelijck is,dat door het on

geregelt ende overvloedigh munten der Paye
menten , inlnderheydr der Arendt-chellin
gen, dee Landen ende der lver, oo ublijc

ken vande Stempels van dien , als mede van

ke als particuliere Comptoren , met a erhan

des voorleden jaers 1627. voor billoen ver

den" achtende-twintigh Stuyverspennin h ,

of den Silveren Floreen ( zijnde noch le by
onen Placcate vanden tWeeden September

de Payementen , i ende namentlijck met de klacrt) minlijck ende ernlijck te vermanen

,voorz Schellingen,o vervult ende bewaert ende te veroecken. Maer aloo de elve de re
zijn, datmen in betalinghen van groote ende denen daer toe gheallegeert, niet en hebben
merckelijcke ommen , qualijck eenigh ander konnen aennemenmoch tot ons billijck begee-

Geldt let verhandclen als de voorizhreven ren veraen,els nier,dewijl oock die van den
Payementen ende Schellinghen, in plaets dat Weaelchen Creyts , daer onder de elve

men voor deen daer toe heeft ghebruyckt, en Munte is gehoorende,het maecken der voorz
de volghende de Placcaten daer toe behoorde oo Floreen als Schellingh opghechor ende
te ghebruycken , Goudc ende Silvere ercke verbodcn hebben. Ende dat het chijnt dat
Capitael - penninghen , als zijnde de elve ter meer geien werdt op een kleyn ende geringh
negotie ende grootc verhandelinghen , ende ghewin van hunne Munte particulier, als 0
de Payementen alleen tot kleyne daghelijck en onderlinghen ende merckelijcken dienR
l"-he vertieringen , ende tot pas-geldt gedei vanden gemeenen Lande , ende des zls lngc
neert, daer als nu ter oorlaecke vande menigh

etenen: S 00 IST, datWy, om voortc

komen oodanghen onbevoeghden ende (Zha

ken van dien , de Landen van e Capitael-pen delijcken werck , goedtende voor den Lande
ninghen daghelijcks meet ende meer ontbloot noodigh ghevonden hebben , by openbaren
werden, alles tot merckelijcke chade ende on Placcate te verklaren, gelijck Wy dan by deen
herief vande goede lngheetenen deer Lan van nu a ( voor oo veel in ons is) verklaren ;
en , de welcke door 't ontfanghen der Paye By 00 verre nae de publicatie van deen Plac
menten , met meerder ghewicht , moeyte van cate, op de Munte van Swol, eenige der voor-"
tellen , ende verminderinghe in weerde bela' chreven [oo Silvere Florenen, of 28 Stuy
werden,onder dat yluyden met dellve Paye vers-penningen, als Schellingen, oeenige an
menten eenighen handel buytens Landts kon dere Penninghen buyten de Capitale penninT

te der Payementen, ende het eadigh maec

nen drijven. Ende alhoewel , ten aenien van gen generalijck by het Rijck heconenteert ,
de redenen voorchreven , niemandt hebben als Ducaten,goude Gout-gul ens,ende Rijcxi.

de recht van munten , en behoorde conent dalers ghemaeckt werden : Dat ter ooraecke
te ghcven , dat eenighe Payementen voortaen van dien , den Munt-meeer by ons gehoudeti
meer ghemaeckt ouden werden (ghelijck dan &] zijn voor inaern , midtljgaders den Waer
wy inden jare 1622. wanneer de Valuatie o deyn,Ayeur,Smit-meeer, ende alle Muna
lemnelijck is vernieuwc,ende op eenen bereren ghefellen , de welcke daer over ullen hebben.

voet, als daer te vooren, gebracht , de Arendt

eaen , of daer op gearbeydt : Als mede al

chellinghen , zijnde te vooren voor billoen e de ghene die op de Munte van SWOl in ee
verklaert ghewee , niet anders , op het ern niger manieren (in cas voorchrcven) t zy op
ih veroeck vande Steden deer Provintien , de voorhreven Capitael-Penninghen , of op
he bende Rijcks-munte , weder hebben ghe

den Floreen,Schellingh,of eenige andere pen

tolereert , als met dien expreen bedinghe , ningen , onder ondercheydt bevonden ullen
dattet voortaen gheen vande elve meet en werden, voortaen gelevert te hebben, voor in
ouden werden ghemaeckt : ) Soo is t noch habil, om tot eenig dien in dee Landen ge
tans dar dei Stadt van Swol zedert eenighen employeert te werden : Verbiedende daer-en

tijdt herwaerts , weder op niequ aenghevan boven alle de clve Peroonen, Trangreiurs
ghen heefc , te doen aen ende maecken hun

van defn , bun inden begrijpe e gebiede van

nen Arendt-fhellingh : Waer over wy goedt dee Vereen ighde Provintien t'eeniger tijdt te
ghevonden hebben,tot weeringhe vanden on laten vinden , op arbitrale conetie : Ende ul
dien vanden Lande,ende om alle quade con len de Ley eraers des niet tc min vervallen zicjlu
in e

Placcaten van de Munte.

[65
inde amenden ende verbeurte vande Weerde daermen gewoonlijck is dudanige uytroepin
der geleverde partijen , ende het viervout van ge ,Inblicatie ende axrie te doen , Procede

dien, Daer over y-luyden ullen moghen nae

getracht, ende gecalengeert Werden oock bin
nen den tijdt van thien jaeren nae het began
ghen mibruyck. Ende op dat hier van nie
mandt en hebbe onwetenheydt te pretende

ren e ende doende procederen tegens de Con

traventeurs ende Overtreders van dien , 'in

conormiteyt vande voorz Ordonnantie,on

der gratie, oogh-luyckinge, faveur, dimula
tie ote verdragh :. Want wy ulcks ten dien

ren ofvoor te wenden , Onrbieden ende ver

e vanden Lande bevonden hebben te behoo

oecken wy de Heeren Staten,Stadthouderen,

Ghecommitteerde Raden, ende Ghedeputeer

ren. Ghegheven in onle Vergaderinghe in

s Graven-Hage, onder onen Cachette, Para

de Staten vande Provincien repetive van phure , ende e Signature vanonen Grier,
Ghelderlandt ende t Graechap Zur hen, opten vijfden Aprilis 1628. was hepara
Hollandt ende We-Vrieflandc , Zeellndr, pheert F. G. I. Culenbarg/a v'. On er onr,
Uytrecht , Vrielandt , Over-Yel , Stadt
Groeninghen ende Ommelanden , endeallen

anderen Ocieren ende ]uicieren, dat y de

Ter Ordonnantie vande Hooghgemelte Hee

ren Staten Generael. Getekent !. van goth.
Zijnde op t patium ghedruckt het Cachec

e oni: Ordonnantie van onden aen alomme der elver Heeren Staten , in rooden Wa
doen verkundigen , uytroepen, publiceren en che.
de ageren in alle plecken van one Landen

Placcaet regem den Si[veren Flori/"71, of! 2 8 .ag-vers- Ten

ningz, tot Emdengea/lager).
E Staten Generael der Vereenichde Ne
derlanden, Allen die deenjeghenwoor
digen ullen ien ohooren leen : Saluyt, Al

Dm 7 daga/Zi 1628.
daer afhy dc penningen ontfangen imde mo
gen hebben, wie aen te wijen ofre niet. La
ende alle Ocieren , one Generaels vander

oo bevonden wordt , dat onder de Gemeente Munte , ende alle den ghenendien her Ampi:

worden uyrghegheven eeckere Silvere Flory

nen , oft acht-en-twintigh uyvers-pennin
en. by de Stadt Emden gheflagen, de welcke
y de proeve daer van by ons g edaen nemen,
bevonden zijn maer vier-en-twintich uyvers
chaers waerdich te zijn , ulcks dat daer by de
Ghemeente weynich min als \venthien ten
hondett aen de rechte waerdie verkort werdt:
het welcke aloo reckende is niet alleen tot
defraudatie ende veracbteringhe van lt Munt
werck hier te Lande , maer oock tot mercke

ende d opicht van t uck vande _]uitie be

volen is, naeuw regard op de Overtreders van
deen Placcate te nemen , ende tegens de elve

nae behooren fherpelick ende onder eenighe

conniventie ofoogh-luyckinge ende verdrach
te procederen ende te doen procederen, Ende

op dat niemant hier van eenige ignorantie of

onweten hebbe te pretenderen,veroucken de
Heeren Staten vande repeve Provincien,

haren Ghemmmitteerde Raden, othedepu

teerden, de Hoven van ]uitien , ende de Re

licke ende over-groote chade vande Gemeen

ierders vande Steden ende piatte Landen,de
te alhiendaer in met allen ern op r poedich E: one Placcate alorn daer llcks gheWoon is
e dient voorien. S O 0 I S T , dat wy gedaen te werden, te doen afkondighen ende
tot dien jne inhererende on voor iaende aenplacken. Aldus ghedaen in one Vergade
Placcaten , noch in t byonder v00r illoen tinge in 5 Graven- Haghe , op den venden
Verklaren de voorgemelde Florijnen der Stadt Augui Anno ehien-honderdt achriende
Emden , daer van de Figuyre hier onder he

elt te en is , verbiedcnde eenighe der e'iver

voort-aen uyt te gheven ote ontfanghen , op

pene vande uyt-gegeven ofr ontfanghen pen
ninghen te verbeuren , ende daerenboven

noch het viervout vande weerde van dien, oo

twintigh.

Was geparapheert S. 'u. Haerolte V'.

Onder ondt , Ter Ordonnantie vande

Hooghghemelte Heeren Staten Ge

nerael.
Geteeckent Cornelis Mncb.

wel tot lae vanden Ontfangher als vanden

Zi'nde op 't parium ghedruckt her Cachet
Uytghever , ende onder ondercbeydr ot ye der (diver Heeren Staten , in rooden Wa;
mandt der elver ijnen Autheur,ofr den genen be.

XXX 3

Placcaet

166

Placcaten van de Munte.

Placcaet tegem- (le cherj ende Alontferaetz Daelder. 27 0305. 1 6 2.8.

E Staten Generael der Vereenichde Ne- aenwijinge vanden enen Vande welken oda
nige penningen ont ang lbude mogen ijn,als
hondende nae r verborh by deen gedaen, een
orider
Rijcx-dalers
by onen leen
DOEN
TE WETEN:
Allo' yeder even chuldigh die ich hier aen al ko
n r : andere

D derlanden, Allen den ghenen die dee je

genwoordige llen lien ore hooren leen, Sa

Placcare gevalueerr, oock tocgelaten ende ge

tolereert 'zijn de Franckoorrche Rijcx-da

men re vergrijpen. Laende allen Ocieren,

benevens onl Generaels vander Munre,cher
pe roeicht te houden op de ghene die hier in

lers: S O 0 I S T , darmen bevonden heefr, onen Placcare zijn contravenierende , ende

dar. benevens de Rijcx-dalers,als voor Franck

foortche uyrgeeecken, ende door onkenni
e onrangen werden,eckere Dalers gelagen
(o 't chijnr) op den tijtel ende name van Ca

mer namen ernelijck te onderoecken , by

wien de elve penningen hier re Landen inge

voerr ende ghediribueerr zijn, ofwerden, de
welcke wy veraen dat als Medeandets en

rola Gonzaga , Hertogb van ererr,M4mu.-.v

de Aurheurs van contreeyringhe ende verval

end: domfemet . hebbende een groot brect chinge van 'Gelden behooren gerrar te wer
Cruys aen deen zijde , ende eenen grooten den aen lijfende goedt , anderen ror exempel.
dubbelen Arent aen d'ander zijde,even gelijck Ende op dar niemandt hier van eenighe igno

de Franckfoortche Dalers , ende oo weynich rantie oonwerenheydr en hebbe te pretende

uyrerlijck van r elve verchelende , dat die ren , Ontbieden ende veroecken wy de Hee
qualijck van malkandercn te ondercheyden ren Staten , Stadthouderen , Gecommitteerde
zijn , anders als aen't omchrift , ende dat in Raden,ende Gedeputeerde Staten vande Pro

plaets van her Arentgen aende op t midden vinci' repeive van Gelderlanr ende 'tGraef
van
Cruys
vangequarreleert
den Franckoortchen
ler , her
geelt
is een
WapeinltenDa
op chap Zutphen , Hollandt ende Welt-Vrie:
landt, Zeelandt, Uyttecht, Vriellaudr , Over

het Cruys van den Manruaenchen Daler, Yel , Stadt Greeningen ende Ommelanden,
Sulcks als by de Fjguyren daer van hier onder ende allen anderen Ocieren ende ]uicie
aen ghevoecht, re ien is. Zijnde nochtans de ren , dat y dee one Ordonnantien van on
e voorz ghecontreeyte Dalers in ghewicht, den aen alomme doen vetkondighen, uYt-roe.
maer inonderheydt inden alloy oo veel ilech pen , publiceren ende ageren in alle plecken
ter als de oprechre Franckfoorrche Dalers,dat van onl Landen daermen gewoonlijek is du:

her verchil Van dien bedraegt ontrent 'r vier danige uytroepinge, publicatie ende axie re
de-paert , of ij twaelf uy vers op yeder doen , Procederende ende doende procederen
uck, Waer door gechapen is , dat dee Lan teghens de Conrravenreuts ende Overrreders
den , alwaer de Franckfoorrche Rijcx-dalers van dien in conformiteyt vande voorz Or
(oo boven geliyt is) evalueerr zijn,eer lange donnantien , (onder grarie, oogh-luyckinghe,
metre elve vervult ullen worden , rot on faveur , diimulatie of verdra h : Want wy
draecheljcke chade vande goede lngeetenen ichx ten diene vanden Lande evonden heb
der elver. Om r welcke in rijdts voor re ko ben re behooren. Ghegevcn in one Vergade
men ende te weeren , hebben wy goedt he ringe in s GravenHage,onder onen Cacher
vonden , by openbaren Placcare de Inghe ete re , Paraphure , ende de Signature van onizn
nen deier Landen daer van tewaerchouwen, Grier , opten {ven-en-twinrichen Oto
ten eynde yluyden hun daer voor moghen ber 1628. Was gheparapheerr & wm Beau
hoeden ende wachren Verbieden daeren-bo mont vr. Onder ondr , Ter Ordonnantie
ven wel expreelijck midts dein eenighe der vande Hoogh-ghemelrc Heeren Staten Gene
voorz Mantuaenche Dalers , uyt te geven o ' rael. Gherceckent Comels diff:-feb. Zi'n
te ontfangen , op de peynen in onen Placcare de op r patium ghedrnckt her Cacher der el
op de Valuatie vanden Gelde begrepen,onder ver Heeren Staten in rooden Wache.

vande ilve peyn verchoonr te iillen ijn,met

P laccaet tot Verbodt datgeen andere kapere Deuyren mdc

feloe Provincie gangbaer enizllen {ju , al: die o}: de Provinciale Munten vande [loe
Provincie {jnigq/lagemmitgadm op : uytgeoen ende inbengen indeloe Pravincze

non alle andereoorte van Koper-geh.

Dm 2 1 Decemb. 16 2 8 .

E Ridderchap,Edelen, ende Steden van D 0 E N T E W E T E N : Aloo tot oner

Hollandt ende We-Vrielandr, RepreD

enterende de Staten vanden elven Lande,

kennie gekomen is: Dar in vercheyden der

Geunieerde Provincien her onnoodich maken
_van

Placcaten van de Munte.

1 67

van kopere Deuyt noch wert gecontinueert, geven ofte ontfangen te zijn. Ende omme de

Niet tegenaende \ Lant met koper-gelt ge- Vorder chade vande Ghemeenten in deen tc
noech is voorien , d'welcke inde andere Pro- voorkommen , door dc nieuwe ghemaeckte
vincien niet oo eer en werden ghemaeckt tot . Deuyten buyten dee Provincie , So ordonne

haer particulier gerij, ende als ie van noode ren ende laen wy mede alle de ghene, die ce
hebbende ,_ maer meet om projt daer medo nighe der nieuwe verbodcn Deuyten hebben,
te doen , ende om in dele Provincie te bren-

dat y de elve weder ullen mogen brenghen,

ghen en te doen diribueren met tonnekens aen den genen daer adat y dle hebben ont
vol , gevende noch groote toe-bate om de el- fanghen , of aen die de elve heeft ghediri
Vealhierte doen uytgeven, Contrarie de inten bueerr , dwelcke gheordonneert \verdt date
tie ende meyning e van hare Ed: Groot Mo:
int aen-nemen van alle de Placcaten op de

lijck die tc vergoeden op peyne als Vooren,

Verbieden oock vorder van nu voorts aen alle

. Munten , die altoos is ghewee ende noch is, Schippers ende Voerleden , geen koper-geldt
dat dierghelijclre kleyne Pa cmenten ouden

van buyten in dee Provincie van Hollant en

blijven ende ganckbaer we en , elcke Pro- . de WeVriellandt te voeren ofte brenghen,

vincie daer die gemnnr word, S O 0 1 S T, op de peyne Vooren verhaelt,Ende op dat hem
Dat wy omme daer mne te voor ien , en voor ' niemandt hier van eenghe ignorantie en pre
te moghen komen de vorder chade daer uyt . tendere , Soo ontbieden ende bevelen wy de

ontaende , Gbeinrerdiceert ende verbodcn Haven van ]uicie van dee Provincie , ende
i

hebben , Interdiceren ende verbieden wel exPreelijck midts

dee alleouytheemlche,
ende een yeghejjjck
Ingeetene
, lnwoonders
ee

alle de Magiraten vande Steden , hier van

openbare
verkundinghc
ende aenplackinghe
ter
plaetl daer
des gebruyckelijck
is , te doen,

Landen frequenterende, in dee hrovincie van ende alle Ocieren ende ]uicieren deln te
Hollandt ende We-Vrieandt,eenige andere doen achtervolgen ende executeren,hnder ee

Deuyten uyt te geven otc ontan en , als die nighe conniventie ofte dimulatie , Want w
ghene die inde Provincie van Hol andt op de des tot verhoedmghe vande chaden vande ln
Provinciale munten ghemaeckt zijn,Laende glieltenen aloo bevonden hebben te behoo
ende bevelende eenen yegelick die noch eenig ren. Gedaen inden Hage, Onder onen groo

ander kbper-gheldt by haer evnden als voor- ten Segel hier onder aen gehangen , Den een
noemt, haer daer afbinnen acht daghen nae de en-twintighen Decembris ehien-honderc
publicatie deler te ontblooten. om vermolten acht-ende-twintich. Onder ondr , Ter Or
ofte inde andere Provincien veronden te wer- donnantie vande Staten van Hollandt ende

den, op de verbenrte vande elve Deuyten , en We-Vrielandt , ende was onderteyckent

thien uyvers op yeder uck van die hier nae

by yemandt bevonden ullen werden, uytghe

d
!
' W W:

Placcaet regem het uytge-ven ende ontfngben , zzzzdtgaderr

Arnplz'atc'e tegam- 't imbrmgben vanden Silveren Flnryrze of 2 8 uyc'errimningb,
tot Embdengejlaigm, ende [Jet leveren optenlven. Den ; May 1 6 z 9 .
D E Staten Generael der Vereenigde Ne- gen als mede ter munte op de elve te leveren,
derlanden , Allen den henen die dele je- reckende alle t elve niet alleene tot de fran

nwoordighe ullen Gen 0? hooren leen, Sa- datie ende verachteringhe van t munt-wetck
Hyt. Aloo men bevindt dat dagbelicks boe hier te Lande, als konnende boven alle mate
langer hoc meet, nietjeghenaende ons Plac- rialen els on goede ende ercke Silvere
caet vanden evenden Augui Anno 1628. on- pecien daer - inne gheconverteert werden;
der de Ghemeente Wel outelick nytgegeven maer oock tot merckelicke over groote cha
ende
onder
waricheyt
werden de de
vande
Silvere
Florynen
ot 28ontfanghen
uyvers-penninghen
ern
op rGhemeente
poedichcalhier,daer-inne
dient Voorien , met
S Oalle
0

by de Stadt Embden gelagen ,de welcke by

de proeve by ons daer van gedaen nemen bevonden zijn maer 24 uyvers chaers \vaerdt
te zijn,iilcks dat de Ghemeente daer by weynich min als ventien ten hondert aende rechte waerdye verkort wert. Dat oock eenighe

' 1 S T , dat wy lnhererende tot dien jne on

[ voori he Placcaten op nieuws in byonder
l voor billioen verklaren de voorz ghemelte
Florenen van Embden , daer van de guyre
hier onder geleit,te ie' is. Verbiedende eenige
der elver voorts aen uyt te geven ote ontfan

peroonen niet alleen van buyten , maer oock , gemop peyne vande nytgegeven ofontangen

van binnen dee Provintien hun bemoeyen ' penninghen te vcrbeuren, ende daer en boven
mette elve penningen herwaerts over te bren- noch het vier-vont vande waerde van dieu, for.],
WC

168

Placcaten van de Munte.

wel rot lae vandenOntanger als vanden uyt is, laen vorder alle Ocieren one Generaels
ever,ende onder ondercheyt ofyemant _der vande munte , endeallen den ghenen die het
, elver ijnen autheur of den (ghenen daer af hy ampt ende d' vopichte vande ]uitie bevolen
elve penningen ontfangen onde mogen heb is , nauwe regardt te nemen op de overtreders
ben, wie aen te wijen ofniet , verbieden me ' van delen Placcate,ende c?ens d'elve nae be
de op gelijcke geyn eenige der voorz Emb hooren cherpelijck ende onder eenige conni
der Florynen innen de e voorz Nederlan vente , ende oochluyckinghe , ende verdrach ,
den te bren )hen odoen brenghen, onder Wat te procederen ende te doen procederen. Ende
pretext of (Ehi'n het oock oude moghen we Op dat niemandt hier van ignorantie oonwe
en, al waer : choon als voor billioenen, ende tenheydt hebbe te pretenderen,veroucken op
niet otn uyt te gheven. Veraende aende elve nieus wel expteelick de Heeren Staten van
peynen oock gehouden te zijn , alle den genen de repet'ive Provintien,hare Gecommitteer
die rotte voorz inne-brenginge bevonden ul de Rad',oGedeputeerde den Hove vanjui
len werden , mer hare voor-weten eenichints tie , ende de Regeerders inde Steden ende ren
behulpich ghewee te zijn , als Boden, Schip platten Lande,decn onen Placcate al om daer
rs , ende andere. Ende boven al verbieden ulcks gewoon is ghedaen te werden , te doen
wy uyt dee Vereenigde Landen.0p de voorz akundighen ende aenplacken. Ende tot berer

Florynen eenighe leverantie van materialen te obervantie van dien , elcks inden ijnen, de
, doen , diretelick of Indiretelick, Op peyne Ontangers vande meene middelen , Treo
van als die ghene die op Heg - ende ongeoor riers, e Rentmee ers,manierende en verhan

lode munte gelevert hebben , gerat te wer delende s Lants e andere ublijcke pennin
den aen lijende goet, volghende het generael ghen, tot haer devor in de en pccialick ende
Placcaet vanden jare 1606. ende 1610. 800 wel cherpelick te vermanen-en te laen. Al
oock yemandt ten tijde vande publicatie dees dus gedaen in oni vergaderinge in 's Graven
Placcaets , eenighe der llver Florijnen onder Hage, den vijfden May 1629. Was gepata
(ich oude mogen hebben, wert die mits deen Pheert !. Velrdricl v'. Onder ondt . Ter
ela hem daer van te ontledi en , ende die te Ordonnantie vande Hoochghernelte Heeren
Erengen tet muinte of wiel innen acht da Staten Generael. Getekent Cameli; Mucb.
gen na de publicatie dees,op peyne als tegens Zijnde op 't patium godruckt het Cachet der
het uytgheven ende ontangen gheordonneett elver Heeren Staten, in rooden Wache.

Placcaet tegem degecontrejte val/Ebe Ducaten wm

dm Berg/)e.

Dm 14 Iulii 1629.

E Staten Generael der Vereenichde Ne

derlanden , Allen den generi die dee je
genwoordighe ullen ien , ofte hooren leen,

che Ducat' byden Grave vanden Berge oock

gecontrefeyt,ende verboden zijn gewee,daer
mede doen,en nu oock vele Lieden oude kon

Saluyt. Aloo bevonden werdt,dat tegens het nen werden bedrogen, en tot Ihadc gebrocht,

verbodt van vercheyden Placcaten , van her

waerts-over alhier te Lande uyt Brabant noch
geonden , en hier uy t-ghzgeven zijn eeckere
quantiteyt van ghecontr eyte Ducaten , heb
bende aen d'e zijde de guyre van een aend
ghewapent Manneken met een Helbaert, met
omchrift inde randt S A N C T U S O S

Hoe wel nochtans vercheyden ghetrouwe

waerchouwingen ghenoech Werden ghedaen,

niet alleen pecialijck , maer oock generalijck

by on Placcaten van Anno 1622. ende inde
Renovatie van Anno 1626. mer de Ampliatie
des elfs Placcaet, dat geene Goude , ofSilvere

penningen inde verhaelde Placcaten niet ghe

valueert, en by guyren agebeelt, gheen mts
de, de guyre van een ittendt Marien-beelde ontanghen en moghen werden , op peyne en
ken, mer een kindeken, en daer onder een hal amende daer in begrepen. S O 0 1 S T, orn
WA L D U S R E X , ende aen danderzij

ve Maen , met omchri M A R I A M A

me daer in alnoch te veren , ende de groore

TER D. I. D.H. I. C. D. M. S. W. ende chadc der Landen ende lngheetenen te vet

een Wapentgen onder de halve Maen , daer in hoeden, Een yegelijck by che ghewaerlchout
een klimment Leeuwken, en inde randt van 't wererich nae de gemelte Placcaten in alles te
Wapenlren om de Leen acht of negen greynt reguleren, oo in t inbrengen , ontfangen, en
gens , in alles gelijck het Wa en van 't Grae uyt-gheven van ongevalueerde penningen, als
ihap vanden Berge, als breedizr is te ien byde oock one Placcaten, op t leveren op odanige
guyre hier onder op 't patie gheelt . waer verboden Munten zijn mede-btengendohou
dich on trent maer twee-en-tlventich {luy dende de elve alle hier gheinereert . en mede
vcrs : Weende de gemelte Ducaten by nae in gerenoveert. Gebiedende oock noch wel ex
alles conform, als inden jare 1577. de Unger prelijck eenen yeghelijcken une alle d in
OU!

Placcaten van de Munte.

1 69

hour
der elveroock
precijelick
te reguleren:Voor
nemenrlicken
dee ghemelre
Ducaten in ren behulpelijck re zijn wee: Welcke boe
ren ullen zijn te verdee en , als inde Placcaten

geender manieren te onrfang,noch uyt re e vanden jare 1622. is vermelt. Verbieden oock
v'en,noch in dee Landen re rengen,er'1 de el mede wel expreelijck , eenige leveranrie , di
ve onrfangen hebbendmdatelick binn 24 uy ref-elijck or indirelelijckpp deelve pennina
ren nae de publicatie deles inde Munten , ofre gen re doen, als oock op alle heg- ende andere

Wiel te dragen, ende na hare weerde te laten Munten buyr de voet oner generale Ordon
vergoeden : Op penen, by yemanr de vcor nantie, mede op de pen ende raen als inde
noemde penningen r'eenigen tijden bevonden Placcaten by ons van 1 606. e 1610. is gea

wert noch te hebben,oock uytgegev5,0c onr tueert. Laende vorder alle Ocieren,de Ge
angen,ofre in dee Landen te brengen ,or ge neraels vande Munten , ende alle die gene, die
brocht te hebben. na, or voor dare dees Plac her ampt ende opichr van ]uitie bevclen is ,
caets,de elve penninghen te verbeuren , ofr de naeuw regard op de Overtreders van dee , en

waerde van dien,e noch her viervout daeren allePlaccaten te nem,en tegens deelve na be
bovem wel by den Ontfanger,als Uyrgever, hoor che elijck,en {onder eenige conniven
onder ondercheyt, en of oock al yemanr ijn rie,oo(gluyc inge,or verdragh te procederen,
Aurhenr wie re noemcn, ulcx in dee nier en cn te oen procederen. E nde op dat niemandt
(al verchoonen.E yemanr de penningen van hier van eenige ignorantie or onWerenheydr
buyten in bekomende, o y hun de boet ou hebbe te pretenderen , Veroecken op nieuws

den willen ontledig , gehouden ull zijn bin

wel expreelijck de Heeren Staten vande re

nen 24. uyren nae den onrfanck aen de Magi

rar haerder reidentie r elve bekent te ma
ke, van waer,ende van wie,en door war Bren

edive Provinri, hate Gecommitteerde Ra

ger haer de elve toe zijn gekomen, om tegens

de Inbrengers oock re mo n procederen nae
behooren : Alles mede op dverbeurte van alle
de roegeonden penning, ofre de waerde van

den ofGedepureerden,de Hoven van jnirie,

ende de Regierders vande Steden ende plarte
Land.deen onen Placcate,alomme daet ulx

gebruyckelijck is gedaen re \vord, te doen a

kondigen en aenplacken. Aldus gedaen in on
l Vergaderinge in s Craven-Hage, op den 14.
dien,cnde het viervout daer-en-bOVen, neens ]ulii 1629. Was gepampheert Ant. de Ra.
arbitrale corretie, tot allen rijd dar her elve de v. Onder ondt : Ter Ordonnantie van
bekent oude mogen werd. Veraende mede de Hoogh- gemelre Heeren Staten Generael.
inde elve boeten vervallen te zijn, alle Boden, Getekent Come/tir Moh. Zijnde op : pa
Schi pers , ende andere , die bevonden ullen tium ghedruckt her Cacher der elver Heeren

wer en tor odanige invoeringe mer haer we Staten, in rooden Wache.

Placcaet regem degeconterfeyte Eamkforder M'cxdaelder. 27 Iulii 1 6 2 9 .

E Staten Generael der Vereeni de Ne

Dalers ongeveerlijck anderhalven engels op ':

derland,Allen den gen die de e jegen uck lichter zijn als de goede oprechre Frank
Woordige ullen ien ore hooren len,Saluyt. foort, zijnde 't elVe r eenige omerckelick
DOEN TE WETE NzHoedatmen be e kenreecken , daer by die vande o(prechre re
vindr, dar onder de Franckfoort Rijcxdalers, onderlheyden zijn : Belaen wy aeromme
by ons Placcaet van Renovarie vanden jare wel expreelijck, ar een yder voortaen alle de

1626. gepermitteert , uytgeelten werden l

kere Dalers geconrereyt na de Francklborte
Dalers vanden jare 1622. zijnde de elve, aen
gaende de uyterlijcke gure,o gelijck,dat die
vande oprechre niet ofeer qualijck re kennen
di re ondercheyden zijn,doch in gewichte,en
inonderheyc ind alloy o iecht,e vervalcht,
dat die maer weynigh meet als de helt vande
weerde eens Ri'cxdaelders en konnen balen ,
waer door alo tie Landen e de goede lngec

Franckfoorder Ri'cx-dalers , mer den datum

vanden jare 1622. al hebben te Wegen, tegens

het behoorlijck gewichte. Ende de penningen

die aloo als voorz anderhalven engellche o

daer ontrent re licht bevonden nllen werden,
te wraken , ende voor geconterfe re Dalers te
houden,mer verbo: van de elve(dnder te we

n ogewogen te hebb,ende re licht bevon

5:11 zijnde)uyt te bieden,ofr'ontang,0p de
penen e amenden in onizn Placcare vand ja
ren van dien,eer groote chade ibude connen re 1622.tegens d uytgeefe ontang van ver
aengedaen werden,Hebben goet ende noodig boden penningen gearueerr.Sonder dat oock
gevonden by tijdts waerchouwinge daer van yemanr , ich vande voorz boeten {al mogen
aende ghemeente deier Landen te doen : Ten ,vrijeanet aenwynge van ynen Autheur, of
eynde een yder in't ontfang derFranckoorr den genen vanden welke hy hdanige pennin
fe Rijcxdaelders,-rot verhoedinge van chade, gen oud rn en hebben ontang'enNerbied
op de Daelders Van Franckoorthebbende de' mede eenige cr voorz geconterfeyte valche
datum _vandjare 1622.) wel lette ende cherp daelders,binnen dee voorz Nederland te bren

regard gerne. iE alo de voorz geconterfeyte g ofdoen brengpnder wat prerexr ofchijn he;

.YYY,

oock

Placcaten van de Munte.

0031: oude mogen Ween, al waer 't Rhoon als het kruys gantch echt ende ongerieert,ge
voor Billoenen,ende niet om uyt te geven, Op lijck ulcks alles. te icn is by de Figuyrcn hier
verbenrte vande voorz ingebrachte penning onder geelr, mids welcke onder lang na den
ende het vier-Vout van dien.Veraen mede a' datum te oecken , uyt dee nu verbaelde teyc
de elve peyne oock ghehouden te zijn, alle de kenen,de Dalers met d datum desjaers 1622.
generi die tot de voorz inbrenginghe bevon

vande andere licht te oederkennen fllen zi'u,

den ullen Werden met haren voorweten , ee

nigints behulpelijck ghewee te zijn , als Bo
den, Schippers, ende alle anderen. Ende o ten
tyde vande publicatie van deen Placcate,eeni
ge der voorz ghecontreeyte Daelders onder
yemant oude mogen gevonden werden: Sull
rnede op gelijcke penen odanighefperoonen
gehouden zijn de flvige gecontre eyte Dael

om de elve volgens het boven-verhaelde glie

bodt, tegens 't behoorlijck gewichte,in t ont
fangen te wegen , ende alo onderoeck vande

geconterfeyte Dalers te doen. Laende vor

der allen Ocieren , benevens one Generaels

vande Munte , ende alle de gene die het ampt

ende opicht vande ]uitie bevolen is,cherpe

toeicht te nemen , op die gene die dee onen

Placcate int gunt voorz,zi'n contravenieren

inde Wiel tc brengen, om aldaer geciailleert de , ende met namen ernelijck te onderoec
ende in ucken gheneden , ende na de reChte ken,by Wien de elve penning hier te Landen

ders binnen twee-mael vier-en-twintigh uren,

waerde vergoet te wcrd. Ende op dat de Ge

Voor deen ingevoernende gediribueert zijn,

meente te beter aenWyinge ende kennie van ofna deien noch ingevoert, oghediribueert
dee ghecontereyte Daelders oude moghen oude mogen werden , de welcke wy veraen
hebben, aet te noteren , dat in onn Beelde

dat als Medeanders,ende Autheurs van Con

naer vanden jare 1626. vijfderley guyren van terfeytinghe ende vervalinge van Gelden, be
Fianckfoorri: Rijcx-daelders agebeelt aen, hooren geraft te werden , aen lijende goet,
daer van den enen onder datum , heeft in't anderen tot exempel. Ende op dat niemandt
midden Vant ruys een geme iecht wapent hier van eenige ignorantie of onwetenheyt en
gen,daer in het kleyne Arentgen aet,ende de hebbe te pretenderen , Veroecken ende ont
letteren inden rant wat kleynder als de andere bieden wy de Heeren Staten vande repetive
Daelders. Die inden jare 1623. heet in plaets Provincien , hate Gecommitteerde Raden ,of
van het Wapentgen voorz een Ovael,met het Gedeputeerden,de Hoven van ]uitiende de
Arentgen daer in , ende aen de ey nden vant Regierders vande Steden ende pla'tte Landen,
kruys, aenichtgens met vleugheltgens : Maer deien onen Placcate , alomme daer ulcks ge
die vanden jare 1622.. (nae de welcke dele ver bruyckelijck is ghedaen te wotden,te doen af:
ValchteDaelder ghecontereyt is ) heet in : kondigen ende aenplacken. Aldus ghedaen iu
midden vant kruys een uytgeneden Wapent onf Vergaderinge in 's Graven-Haghe,optm
gen, mit het Arentgen daer in, ende de tacken 27. ]ulii 1629. Was gepatapheert Hmr: 72-7
van \ kruys gherertghelijck oock de twee Guy/en v- Onder ondt , Ter Ordonnantie
vandeyHoogh-ghemelte Heeren Staten Gene
voorgaendezde reeren e twee,waer van dee
ne is een oude onder datum, ende onder Wa rael. Gheteeckent Cameli: Mia/Eh. Zijnde
pentgen in'; midden vant kruys: ende den an ' op t patium ghedruckt het Cachet det (elve:

dere vanden jare 162 ;.met het \Vapentgen als Heeren Staten, iti-roodenWache.
de voorgaende,hebbende beyde de tacken van

Placcaet tgem t innebrenigen van a!]erlqyoortm wm Deuyten. 14 Iulii r 63 o.

D E Ridderchap,Edelen ende Steden van elve met quantiteyten in betalinge werde F"?
Hollandt ende We-Vrieandt , repre gedrongen, contrarie onl in tentie ende mey
enterende de Staten van den el ven Lande: ninghe , die in 'it aennemen van 't Placcaet de's
DOEN TE WETEN, Alooonsdage jaers 1622. noyt en is gewee als de Deu ten

lijcks uyt alle Steden deer Provincie groote vande andere Provintien ter elver ti'dt a tee
klachten te voren komen over de menigte van de gea en , by proviie alleen in de e Provin
alle oorten van Deuyten,daer mede dI ngee tie te to etereo, rot dat de elve van haer eygen
tenen van dien dagelijcks gequelt e bewaert Deuyten ghenoegh verien ouden zijn , ende
werden, gecaueert door het geadigh maken geenns omme neens de Deuyten van de an
der elver 05 de Munte buyten den Lande van dere Provintien geadigh cours ende ganck te
Hollant en e We-Vrieiant gelegen,niet oo houden , veel min om aen te nemen al wat

eer tot henrluyder eygen ende noodi gerie, naerrnaels by de elve aen Kopergeldt ghe
maer mee omme de elve binne' de e Provin

maeckt oude Werden.

Te meer , allo men

tie met tonnekens vol te verenden,ende aldaer

bevindt dat onder deckel vande vercheyden

te doen diribueren , daer by oeckende hun a-laghen alle der elver andere Provinciale
projt ende voordeel, tot grooten overla e Deuyten alhiet inne-ghevoert , ende uytghe
chade oner goeder Gemeente , de welckede eecken wetden,alderhande noode ende lich
]

(@

Placcaten van de Mu me.

]7\
te Deu ten buyten de Veteenigde Provintien, allen ende eenen yeghelijclren, t zy Koopluy-i
ofder elver Provintiale Munten geagen, de den,Boden, Schippets, of Voerluyden, eenigh

Welcke in vetgelijckinghe vande hierlandihe Koper-geldt in tonnekens , mandekens , pac

qualijck meet als een penninck waerr zijn, be ken,ofdietlgelijcke van buyten in dee Provin
halven dat noch jegenwoordich het Cnper een tie van Ho andt ende We-Vrieandt te voe
derde- aert berer koop te genieten is als t was ren , ote te brenghen , op peyne indien iilclrs
ten ty e wanneer de Deuyten inde Provintie met hate kennie gechiede , dat lyluyden bo
van Hollant e We-vriellant gelagen wier ven de voorz boeten arbitralick aen den lijve
den , waer door te beduchten aec , by aldien ofanderins naer elegentheydt van iken ul
hierinne in tijds niet en wert Voorien, dat de len wetdetoidgera \. Ende oo de gene aen de
le Provintie eet lange vol-geopr, ende de ge welcke o anigh Koper-geldt gheonden of
meente mec deuyten o overla ende bewaett beelt oude mogen wetden,niet darelijck,dat
lal wetden,dat illx namaels niet als met groote is binnen 24 uyten na den ontangh des elfs , \
{chade der elvet geweert ende'wech ,enomen ulcks aen den Ocier van ijn woon-plaetl
al konnen werden . Omme welckes by tijts tc aen en geet , lal hy vervallen zijn in ghelijcke
verhoeden,ende voor te ko'tnen : SOO lST, amende,ende arbitrale correiels de inbren
dat
geinterdiceett ende verboden hebben, gets ofinvoerders voomoemt. E op dat hier

inter iceren ende verbieden midts deln allen van _niemandt en hebbe te pretenderen igno
ende eenen yeghelijcken, ingheiztenen, inne ranue,Soo ontbieden ende bevelen wy de (*lo
w00nders , of uytheemche dele Landen fre ven van ]uitie van dele Provintie , ende de
quenterende, naer de verkundinghe van deln tepeive Magiraten inde Steden ende ten
Placcate , in dee Provintie van Hollandt ende

We-Vrieiandr uyt te geven ote te onrfan

gen eenige andere Deuyten als die inde elve
Provintie op der elver Munten van Hollandt
ende WeVrieandt geagen zijn , volgens
de edtuckte gueren hier onder aen geelt ,
op ge verbeurte van r elve Roger-geldt , en
de thien uyvets op yeder uc van t ghene
.t welck hier naer uytgegeven of ontanghen

platten Lande , hier van openbare vetkundin

ge,ende aenplackinge, ter plaete daer des

bruyckelijck es,te doen:Mitgadets allen O

cieten ende ]uicieren , delen ridelijck te

doen achtervolgen, ende den Overtreders van

dien cherpelijck te calengeten ende te doen
raen na den inhouden als boven, onder ee

ni e conniventie of00 hluyckinge : want wy

't lelte tot verhoeding

vande lchade vande

oude mogen werden , ende dat oo wel tot 1a

lngeetenen ende dien van den Lande aloo

te vanden Ontanger , als vanden Uytgever ,

yeder in "\ geheel. Ende om de goede lngee
tenen voorten te berer voor de invoeringhe
ende 't opdrincghen der uytheemihe Deuyten
of Koper-geldt , midtgadets de chade daer

den Haghe onder onizn grooren Zeghel hier

onder aen ghehanghen, in forme van Placcate,
den 14 ]ulii 1630. Onder ondt : Ter Or
donnantie vande Staten. Geteyckent

uyt ontaende , te bevrijden , verbieden wy

C . vander Wolf:

bevonden hebben te behooren.

Ghedaen in

Placcaet jegem bet uytgeven ende ontfangen, mit/:gadcrr bet

inbren m con alle uyt/)eemcbe Goudt-gulden: ende Sabellinigm, al ooo/{vande Sz'lvere
Emb Hartjnm, qf28 nyverr Penningen, ende edalzjcktegemekeren Gout-gul

den tot S. Stevem Weerdt na den Deventerjcben Goudt-guldengecontrqeyt. Inigelzjcx

teghens bet leveren mm alle Goude tf Silvere Materialen o]) d' u_ytbeemcbe Munten ,
56. Den 1 Augui, 1630.
D E Staten Generael der Vereenigde Ne
derlanden, Allen den ghenen die dee je
genwoordighe ullen lien ofhooren leen , Sa
uyt. Alo door onverwachte inbreuck van
t Placcaet des jaers 1622,et'1 niet jegenaende

vers minder als de Hietlandtche ghevalueerde

Gourguldens : Is daer uyt ghevolght t gene
"\ welck wy door t billonneten ende verbied

vande voorgemelte uytheemiheGoutguldens

verhoopt e verrtouvrt hadden te iillen voor

de renovatie van dien vanden jare 1626 , waer komen,te weten dat onder -t deckel van dien,

by alle Gout-guldens buyten dee Vereenigh ingevoetceii alhier te Lande uyrg even zijn ,
de Provintien gelagen, i, wel de goede als de ende noch dagelijcks werden vele noode, ge
quade , om ghewichtige tedenen ons daer toe contrefeyte e vervalchte Gout-guldens van
movetende , voor billioen verklaert e t'eene \ veeldetley agen e eet dierent van gehalt ,
mael verboden war,cven\vel de uytheemche doch alle verte bench d voet vande oprechte
vcrbod Goutguldens by de Gemeente weder Goutguldens, ulcx dat de bee van dien bov'
uytgcgeven ende onran en wetden,alhoewel 4. of 5 ; uyvers niet weert en zijn,andete veel
maer tot drie guide het uck, dat is twee uy itnmer ende 1]echter,ommige maer van viet
YYY :

enj

172

Placcaten van de Munte.

ela-twintigh ende dei-tigli uyvers odaer on wie aen tc wijn of niet. Ten Ware dan dat
trent :, Waer doot , aloo die" met groote me yemandt ondet berta t o daer van aenghe-*
nighre bertewaerts over gebracht , ende voor proocken te zijmvan &lfs ijnen Auteur quam
coutant geldt aen een yeder onder teghen aenwijen e te kennen geven,de welcke,voot
egghen uytghegeven werden, niet anders te {o veel hem aengaet , vande boete vry ] zijn.

verwachten aec als cene irreparable ithade

ende t bederf van one goede lngheetenen.
S O 0 1 S T, dat wy om ulcks te verhoeden ,
goet gevonden hebben , inhetetende one ge
melre
voori
e Placcaten
vandcnjare
I622,en
de
1626
, allnoch
voor billoen
verklaren
alle

Efyndelijck aloo den Embdet Silveren Florijrr

o 28 uyvers Penningh , zijnde inder daedt:
niet meet weerdr als 24 uyvers , niet jeghen

aende twee onl voorgaende Placcaten , toe

vercheyden tijden daer jegens pecialijck gel
emaneert , met groote menicbte hier te Lan

uytheemhe Goudt-guldens niet glielaghen de gebtacbt e voor 28 uyvers 't uck alam-
binnen dee Vereenighde Provintien , verbie me uyt-ge even ende ontfanghen werden, tor
dende eenighe der elver van nu voortaen uyt oneimeer ijcke chade vande Gemeente ende
te geven , of re ontfangen. Ende aloo op de

het gantche bederfvan t Mumwerck hier te

Munte van Sinte Stevens Weetdt , onlanghs Lande(webalven iilx in eenet manieren lan'
geiagen is eenen Goudt-gulden,oo ubtijlick get te tolereten ofte dul en aet) SOO IST,
gecontteeyt nae den Devenrerchen (joudt dat wy wederom,ende dat voor de'detde reyi
gulden , dar die uyt de Devenrerhe niet wel met allen ernl: de vcor-gemelte Flotijnen van
te ondercheyden ende te kennen en ls , zijnde Embden ( waer van de Figuyren al mede hier
geen 53 uyvers weerdt, waer van de Flguere onder aen gheelt is) voor billioen vetklare'n;
hier onder aen gedtuckt is : Soo zy een yeghe ende verbieden eenige det (elver uyt te bieden
lijck by deizn ghenoriceert ende ghewaer of t'ontfangen. op de verbeurte als vooren van
izhouwt, ch voor den elven in 't ontanghen de Gout-guldens ende Schellingen gelydt is'.
der gevalueerde Gout-guldens te wachten,en Verbieden vorder op p ne als vooren , allen
de goede acht op de Deventerche Cour-gul

ende een yeder , een e o der vootz Stevens

dens (daer onder die gheeken werden) ce ne

weetdche-Gourgulens,01denburger Schel
lingen , ende Embdet Florijnen , als oock aller
andere gecantetfeyte gevalueetde of ong'eva

men, om door deelve niet bedroghen te wer

den. Vorder, alhoewel oock by de Placcaten
boven gemelt, vetbod ende voor billoen ver
, klaert zijn , alle Schellinjgen buyten dee Pro
vintien elagen,uyt oor ake boven in regarde
Van t billonneren der uytheemizhe Cour-gul

lueetde Goude ofSilvere, verllechre, et'1 merc

kelijck beneden den voet van onl Ordonnan

tie geflagen Penning hietteLande in te brent
gen ofte doen inbrenghen in eenigetley wijle,
dens verhaelt , o bevindtmen evenwel dac ve tot wat eynde het oock fonde mogen zijn, ge
le der elver weder onder deinlandtche ende merckt niet te prefmeren en aet dat het (el
gepetmitteerde Schellingen uyt eeken ende ve tot anderen jne gechied , als om diealhiec
aengenomen werdenN-ande welc eeenige eer te diribueten e uyt te gevean welcke pey

echt,ja boven de vier uyvers niet weetdt en

zijn, mec namen die le op de M unte ende tij
tel vanden Graef van Oldenburgh ghelaghen
zijn , daet van al mede de Figuyre hier onder
aen geelt te ien is. Waer uyt aloo gelijcke
(Zhade ende onheyl voor de Gemeente te vet
wachten aet. S O O ] S T , dat Wy inhe
rerende als vooren de Placcaten vanden ]are

ne oock vervallen ullen zijn alle Boden,Schip

ers , Voerluyden , ende alle die gene, die mec
liaren weren daer toe behulp , arbeyt e dien

hen en zijn , voor billoen verklaten ," Verbie

wijl , dat daer van volkomentlick , ende den

irllen hebben verleent , als oock alle die gene

de welcke eenige van oodanige penningen na

de publicatie van deen Placcare van buyten
ullen hebben ontfangen , t en ware yluyden
klare ende enoeghame redenen ende bewijs
1622. ende 1626 , nochmaels ende op nieuws konden byreng, dat Iyluyden daer inne niet
alle uytheemche Schellinghen, , ende die niet dan ter goeder trouwe ghehandelt of voorge
binnen dele Vereenighde Provincien ghea nomen en hadden , blijvende ev'enWel midlet

ende eenighe det elver uyt te bieden of te Rechcen genoeg blijcke,de penningen in que
ontanghen. Ende dit alles oo wel aengaende ie in arree ende vereketinge vanden O
de uytheemche Goutguldens, als de Schellin ciet. Edoch by fo verte binnen 24. uYren na
ghen , op de verbeurte vande uytgheboden of de overbrenginge ofden ontangh der voorlz"
ontfanghen penningen voomoemt , ende bo penninghen , deelve niet aengegeven en zijn
ven dien noch van't viervout vande weerde, aen den Ocier,ofinde Wiel gebtachtpfna
daet voor die uytghegeven of ontfanghen ul de Munte daert behoorc veronden, ullen de
len zijn , o wel cotlae vanden Ontfanghet elve conicabel , e benevens \ viervout van
als vanden Wtbieder elcx in t gbeheel , ende de waerde van dien verbeurt zijn , {bndet eeni-
onder aenin of yemandt vande elve ynen ge allegatie van onhuldt daer tegens meet te
Auteur, vande welcke hy die ontfanghen had , mog doen. Belangende allen den gen,die of
l
voort

Placcaten van de Munte.

l73

voortaen ter Munteop odanigegecontreey

pelijck e onder eenige conniventie of ooch.

uyckinge ende verdragh , te procederen ende
den werden,te leveren, ofvoor deln. elevert, te doen procederen. Ende o dat niemandt
ofodanige penningen met'eenich ro-baet ge hier van eenighe ignorantie o onwetenheydt
kocht ofovergenomen te hebben, 't zy dat y hebbe te pretenderen , Veroecken op nieuws
luyden de elve hier te Lande uyt-gegeven , of wel expreelijck de Heeren Staten vande re
naer andere Landen , om aldaer verhandelt of petive Provincien , hate Ghecommitteerde
te ende vervallchte penninghen ullen bevon

uyt-g ven te werden, verlnden hebben, of Raden ," othedeputeerden Staten,de Hoven
dat de elve al noch onder hun bevonden wer van ]uitie , ende Regeerders inde Steden,
den. Alle odanighe Peroonen veraen ende ende ten platten Lande , deien onn Placcate
willen wy, dat als Munt-vervalkhers, Contre alom , daer ulcks ewoon is ghedaen te wer

fyters , Toeanders ende Hulpers der elver, den,te doen afkondigen ende aenplacken: En
volgende het 'eere artijckel van one Placca de tot beter obervantie van dien, elcks in den
ten
vandenjare
1 606.werden.
ende 16 10.
aenoock
lijende
'oedt
gherac'ullen
Soo
ye ijnen, de Ontangers,van de gemeene midde
len, Treoricrs ende Rentmeeers, manieren
mandtten tijde vande Publicatie des Plac de ende verhandelende 's Landts ende andere

caets , eenighe der el'ver by deen verbodcn publijcke penningen tot haer debvoir,in deen
Gout-guldens , Schellingen oEmbder Flory pecialijck ende Wel cherpelijck te vermanen,
nen onder ich oude moghen hebben , werdt ende te laen. Gegeven in s Graven-Hage
die midts deien gela hem daer van te ontledi in onie Vergaderinghe , onder onen Cachet,
ghen , ende die te brenghen ter Munte , of ter Paraphure, ende de Signature van onln Grif
Wiel binnen acht daghen naer de Publicatie er , den eeren Augui ehien-hondert en
des, op peyne als tegens het uytgheven ende de-dertich. Was gheparapheert [. mn Eyin
ontfangen geordonneert is. Laen vorder al gha v. Onder ont , Ter OrdOnnantie van
le Ocieren , one Generaels vander Munte, de Hoogh-gemelte Heeren Staten Generael.
ende allen den genen die het Ampt,ende dop Gheteeckent Cornelis Jin/Eb . Zijnde
icht vande ]uitie bevolen is , naeuw regard op t patium ghedruckt het Cachet der ll-i
(39 de Overtreders van deen Placcate te ne

ver Heeren Staten, in rooden Wache.

men, ende tegens de elve naet behoore lber

._

.Renovatie wn t Placcaet,jeghem het uytgheheh ende ont

mgen , mit-"gad: bet inbrengen van alle uytbcembe Goudt-gulden: ende SMellin
gen, al oockwnde Silvere Embder Phryne, af2 8uyven-penningen , ende @ecia
ljcktegmrheckerm Gant-gulden tot S.Ster/em W'eert na den Deoenterc/ym Gout
guldengecontrefyt. [lze-[chi tegem' bet leveren van alle Gnu/Ie of Silvere Mate
rialen op duytbeemcbe
- Metfcbm
WPA-daler. Munten
Den 30, 92.
Oobtr
16 30. t Placcaet tegbem eckerm
Midtgaderr
E Staten Generael der Vereenichde No

ende ongebruyck te brengen , eenighe der [l

derlanden,Allen den henen die deeje

ver , o hope ende verwachten van dien , de

woordighe ullen ien o hooren leen, Sa

uyt : Aloo wy bemercken dat het Placcaet
vanden eeren Augui le by ons ghedaen
emaneren tegens de uyt-heemch'e Gout-gul
dens ende Schellingen, midtgaders den Emb
dcr Silveren Florijn, niet jegenaende de pre
gnante ende ewichtige redenen daer by ver

verbo en Goudt-guldens ende andere billioe

melt ,als me e de aenwijin e vande menich

en Augui , inhoudende dat die eenighe der

nen by haer houdende leg hen, andere die nae

nabuerige plaeten verln ende, beyde tegens

onl intentie, ende te ens alle voorgaende ge

nerale Placcaten, by e Welcke de uytvoeringe

der billioenen is Verboden,ende pecialijck te
gens dit voor-ghemelde Placcaetvanden eer

vuldige noode petien by a eeldinge de Ge verbodcn pennin hen by ich uden moghen
meente ghedaen, even-wel oo niet behertight hebben , ghehoulden {al zijn de elve binnen
ende onderhonden werdt als wy wel verhoopt acht daghen nae de Publicatie van 't Placcaet, .
hadden , ende den dien vanden Laude is ver

inde Munte of ter Wicl te brengen. Om dan

eichende. Maer ter contrarie dat vele , t zy de Ghemeente ende een yegelijck odanighen

door baet-oeckenheydt , ofdoor domme on waen , hope ende verwachten te benemen,en

verandigheydt e (elve trachten in dilzredijt de te betoonen dat wy geint Zijn', ende voor
ofkleyn-achtinge , ende eyntelijck in verloop genomen hebben het voor-ghemelte- Placcaet
YYY 3

meg

' 74

Placcaten van de Munte.

met alle mogelijcke middelen te mainteneren aen dander zijde,daer van de Figuyte hier on
ende te doen onderhouden. S O O [S T , der aen te ien is, die herwaerts over gebtacht,
dat wy goedt ghevonden hebben by deen op ende onder de Rijcx-daelders voor vijtig uy
nieuws de Gemeente ende In heetenen deer vers uytghegeven Wert . zijnde nochtans maer
Vereenichde Provincien w eXpteelijck te ontrent esen veertigh \luyvers waerdich,
waerchouwen . te laen ende te bevelen ,ge Waer door, indien daer in by tijdts niet voor
lijck als wy by deln waerlchouwendaen en ien en werde, dele Landen ende d'ln heirte
de bevelen hun na den inhouden van t gemel nen van dien merckelijcke fchade he ben te
de Placcaet rielijck te reguleren: Ende pe verwachten ende te lijden. S O 0 I S T dat
cialijck bevelen wy allen den genen . die eeni wy, om ulcks al mede voor te komen ende te
ge verboden Goudtguldens , Schellincghen of

verhoeden, mits den allen ende een yegelijck

Embder Florynen noch onder ich ou en mo

voor den elven Daler doen waercbouwen,

verbiedende den elven van nu voottaen hier

ghen hebben , de elve alnoch binnen vier da

en nae afkundinghe dees inde Munte of in te Lande uyt te geven ofte ontangen, hier re
gen Wiel te brengen , om aldaer vergoedt te Lande in te bren n , cfd-aer op uyt dee Lan
- worden nae de waerde by t Manuael daer van den te leveren, o doen leveren eenighe lvere

Materialen. ofdaer op te handelen in eeniger

zijnde, aengeweln, alles op peneende amen

de in t vootz Placcaet-begrepen : Gelijck wy
oock alle Munt-meeers ende Wielaers by
deln wel lchetpelijck belaen ende bevelen,
dele verboden penningenpte oock alle ande-

voor-ghemelte P accaet teghens de Gout-gul

het meer-ghemelte Placcaet te achterhalen,en

fuie gehouden moghen werden , Dewijl oock

ley wij, Alles o pene ende verbeurte als int

; dens , Schellinghen ende Embder Florijn by

3 ons gheatueert is, houdende t elve Placcaet
re billioenen tot haer-lieden inde Wiel ghe oo aengaende de voorz penninghen by deen
brachr, 't zy om te verkoopen , ofalleen om te gerenoveert , ende aengaende deen Daler als
beichti en , lho haelc y-luyden die ghekoft, alhier genereert, met alle ijne clauiilen-ende
ore beiichtight hllen hebben , in \lucken te aenkleven van dien,6m volgens de elve tegens
nijden , nae luydt het Manuael op 't voorz dOvertredets van deen rielijck geptoce
Placcaet vande Gout-guldens ge-emaneert,op deett te worden,0p dat door renge ende on
peyne van de pennin en ode weerde van dien ghekreuckte executie de Placcaten in achtinge
ende arbitrale corre ie. Laende met eenen gehouden , d'Onderlten tot opmerckinge e
allen Ocieten hacr uytere debvoir te doen, recht ghevoelen van haer eyghen oirbaer ghe
om de Trangreeurs ende Overtreders van bracht,endc t Lant buyten diirdte ende con- '
de te calengeren , Midtlgaders de ]ugen ende vele Peroonen over al in dele Provincien {ich
Rechters goedt, kort ende ovcrtogen recht o

het Wielamgt onderwinden,nder daer toe -

ver oodanighe aengeklaeghde Delinquanten Commilie en e lntuie te hebben,irijden

te doen , rielijck nae den inhouden van 't de 't elve tegens het 3 9. artijckehvan t Plac
Placcaet, ondet eenighe conniventie, remie caet 041 t uck vande Valuatie desjaers 1622.

ofte qui'tcheldinghe , Niet willende dat ye ende teckende tot inrae Va nde Placcaten
mandt ch met d'exceptie van generale tran ende opeygeringmende onbehoorlijcke ver
greien , oongebtuyck lal mogen behelpen, handelin e vande gelden, mitgadets tot nae
maer datdies niet teghenaende teghens den deel van e ghewoorcn Wielaets, den welo
Delinquanten tot de volle-boeten ende amen ken daer door haer wetlijck projt ontrocken
den volgende one Placcaten {al worden ghe werdt. S O 0 I S T dat Wy in conformit
ptocedeert, aloo aen d' onderhoudinghe van van t voorz 3 9. artijckel van t Placcaet des
dien den dien vanden Lande gtootelijcks is jaers 1622. op nieus expreelijck verbieden,
gelegen. Vordet,gelijck de voor-gemelte on dat niemant onder genoechame authotilatie
achtaemheyt in't onderhouden van one heyl [ich het Wielampt (al hebben te ondetwin
ame Placcaten op t uck vande Valuatie,ver den, op peyne als inden elven Placcate. Ende
ooraeclrt ende voet ghegheven heeft, om dee op dat niemant hier van ignoranrie en preten
onf Landen mer allerley noode oude Gout dere, Veroecken wy op nieuws wel expree
guldens te vetvullen ende te vergiitigenpnder lijck de Heeren Staten van de repeive Pro
e welcke Wel den meeen hoop maecken de vincien, hate Gecommitteerde Raden, of Ge

Metcher Gout-guldens met een S". Stevens deputeerde Staten,de Hoven van ]uitie ende
beeldtin een Ovael , aloo bevintmen dat , om Regeerdets inde Steden,ende ren platten [.an
ons van gelijcken met noot Silver-gelt te be de, den onen Placcate al-orn,daer ulcks ge
laen ende te belwaren , die van Mets zedert woon is gedaen te worden , te doen afkondi
een jaer herwaerts hebben doen maken , ende gen ende aenplacken,Ende tot berer obervan
noch da elijcks maecken eenen ilveren Daler tie van dien,elcks in den ijnen, de Ontangers
met her elve S". Stevens beeldc in een Ovael vande ghemeene middelen , Treoriers ende

aen d'een zijde , ende eenen dubbelden Arent Rentmccers , manierende ende verhandelei
@,

Placcaten van de Munte.

' 79

A. TIM! va Thienbovm v. Onder ondt,

de "5 Lants ende andere publijcke penningen,

tot haer devoir in deen pecialijck ende wel
kberpelijck te vermanen ende te laen. Ge
geven in s Graven- Hage in one Vergaderin
ge, onder onen Cacbetre , Paraphure ende de
Signatuyre van onn Grier , opten dertich
en D&obris 163 o.

Ter Ordonnantie vande Hooch-gemelte Hee

ren Staten Genetael. Gheteeckent [am-lis
Much. Zijnde op t patium gedruckt het
Cacher det [elver Heeren Staten ,, in rqodeo
wahen

Was gheparapheert
_

cbe Deuyren , ende/Petialz'jck

P laccaet tegens alle Urbe-em

regem de Deuyren op S". Ster/em l/Veertgemaeckt, de liVe-Vn'ehbe Deuytengehjc
kmde. "Den :; November 1630.
E Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, Allen den ghenen die dee je-

\ danige noode deuyten Voor oodanich werck

[ houden ende achten , om one Landen ende

henwootdige ullen ien of hooren leen , Sa- Luyden daer door te bedtieg ende re becha
iyt. D 0 E N T E: W E. T E N, hoe dat dighen. Ende omm'e de goede lngheetenen
eenigejaren herWaetts,dee Landen met aller- voortaen'te beter voor de invoetinge ende op
hande uytheemche noode Deuyren verv ult l dringinghe det uytheemizhe deuyten ofander
zijn,daet onder een groote parthije die nae de \ kopergeldt , midtgaders de chade daer uyt
We-Vtieche deuyten o econtrefeyt zijn, , ontaende te bevn'jden , Verbieden wy allen
darmen de elve uyt de goe e eerqualijck kan " ende eenen yegelijcken,t zy Koopluyden,Bo
kennen ende onderizheyden ,waer voor wy al , den, Schippets, oft Voerluyden,eenich kopet

inden jare 1627- by onen Placcate de goede i geldt in Tonnekens,Mandekens, Paeken oftc
Gemeente hebben doen waerchouwen , ende =
de elve verboden , Ende'aloo wy bevinden j

dierghelijcken , van buyten in dee Provincien

te voeren , ofte te btenghen , O pene indien

dat niet jegenaende t voorz Placcaet, dage nlcks met hate kenniie gechie e, dar y-luy
lijcks alhier in dele Landen gelijcke gecontre den boven de voorz boetemrbitralijck aenden
feyte noode deuyten , op S. Stevens Weert lijve ullen worden e\lraft, ofte anderints na
emaeckt , als by de Figuere hier onder aen oelegenthelyt van a en. Ende o de gene aen
g? is te ien , in groote quantiteyc worden n de Welcke odanigh koper-gelt geondcn ofte
gevoert ende onder deGemeente uytgegeven, beelt oude moghen worden , niet datelijck'
tot hun metckelijcke chade, ende naedeel van ( dat is binnen xxiii" . uren ) nae den ontfanck
sLants Hoocheyc ende gere'chtcheyr.5 O O deels, ulcx aen en Ocier van ijne woon
IST , dat wy omme daer inne tijdelijck te plaete aen en komt geven,il hy vervallen-zijn
voorien , goedt ghevonden hebben de goede in ghelijcke amende ende arbitrale corredie,
Ghemeente by deen onen Placcare te doen als de inbrengers ende invoerders voomoemt,
waerchouwen, darle hun in 't ontfangen ende ende voorts'op alulcke andere boeten, breuc
uytghevcn van dele noode deuyten wachren, ken ende amenden als in voor aende Placca
als oock van alle andere deuyten buyten dele ' ten'is ge-emar'e'err. Ende _op at niemant hier
Provincie gellagen ende voor deen by onen van eenighe ignorantieen hebbe te pretende

Plaecate ver-Boden, Verbiedende wel expree ten , Werden midts deen' verocht de tepei
lijck eenige der elvet voort-aen te ontfangen, ve Staten van dee Vereenighde Provincien,of
cite voor ganckbaet geldt uyt te geven,0_p de hate Gecommitteerde Raden, ofGedeputeet
verbeurte vande deuyten , de welcke alho te den , mette Hoven van ]uitie , deen onn
gens oni: Placcaten onrangen ote uytgege Placcare alomme tet plaete daer ulcks ghe
Mn {oud mogen wotden,ende noch daet-en woonlijck is ghedaen te worden , te doen ver
boven vanhet viervout der waerde van dien, knndighen. Laende allen Ocieren van ]u

ofte van vier-en-twntg' gulden voor het vier- itie , 'herp regard bp" de Overtreder's van
vont vande weerde,oo die geen es gulden ko dien te nemen , ende de elve te doen raen
men te bedra en , Ende oo wie op hdanighe nae behooren. Aldus gedaen in one Verga

Munte feenige Koper nyt dee one Landen deringe in's Craven-Huge, opten vijfthenden
oude mogen hebben glielevert, ote naemaels Nvembris 1630. Was geparapheert Hem-.

onden komen te leveren,willen wy dat tegens Ter Cujlen v'- Onder \ondr, Ter Ordonnan
odanigh criminelijclt geprocedeert l wor tie vande Hoogh-gemelte Heeren Staten Ge
deu, conform on vobrgaende Placcaten , als nerael. Geteeckenc Cornelis Much. Zijnde
tegens 'toeaenders,hnlpets ende bevordcraers

op t patium ghedruckt het 'Cachet det el

van hegmuntcrje , contreeytinge e Muntz

vervalchinge , want wy het-maecken van loo

vet Heeren Staten, in rooden Wache.

Renova
\

176

Placcaten van de Munte:

Renovatie wm het voorgaende Tlaccaet , wn dato a'en 3 o

Ollober 1 63 o.jegm: [Jet uytgheven ende ongmgen , mir/goden- lret z'nbrenghen vara
alle uytbeemclze Goudt-gulden: ende Sobelhhgen , al aockoande Sila/ere Embdzr Ha

rynen, ofz8uyver1-penm'nglzm , ende pecialjck tegbmrfeeckerm Gant-gulden tot

SeSte-aen.- Wife-rt mz den Deoenterfclzen Gout-iguldengecontreyt. Inigclchr regen!
bet leveren van alle Gouda of Silvere Materialen op d'uytheemcbe Munten , 50.

Midtgalm tegben eckeren Metcben Nick-daler. Den 8 April 1 63 r .

Placcaet tegen allerbande Oorden Mn Rijcxdalerrjpecg.

bizkffgbemeeckere Brandmburglzer ende Hamburgberpenningen, WW Oorden Ulm
xdlr nieumelijck: hier te Lande uytgbeghweu , Mitigaden renovatie van 't
Placcaet inden_lare 1 62 8 tegbm; a'e Poolcbe Oordenge-emanecrt. Den 2 Mai,
1631.
.

D E Staten Generael der Vereenigde Ne

mo hen zijn , van die tijdt aen meer uyt te

derlanden, Allen den genen die deln je

bi en ende te ontfan hen , Vertrouwende

nWQordigen
ullenden
ienPlacate,
ohooren
leen , jare
Sa dat een yeder , zijnde Foo door de meeniCh
leyl'.
Alhoe welby
vanden

vuldighe ende oede redenen den Placcate ge

ehien-hondert twee-en-twintich , op d'E

inereert, als oor de voorchreVen Poolche

valuatie vanden Gelde , ende by de Renovatie Penninghen , een al te rooven ende taelijc
van dien inden jare ehien-hondert fes-ende ken exempel , voor becrogh ende chade ghe
twintich ghedaen , alle Oorden ende minder waerchout , gheocht fonde hebben ich daer
hedeeltcn van Ri'cx-daelders , beneden de Voor te hoeden ende te waren , ende mits dien
alve, verbodcn ende voor billoen ghehouden noch de elve , noch oock eenighe ande
zijn, ter oorlcke , dat onder de goede Oor re Oorden van Rijcx-daelders ouden hebben
denveelcrhande noode ende gheconterfeyte willen ontfanghen. S O O 1 S T nochtans

Penninghen, eenighe oock die niet VOOI. ()or

ulcx, dat contrarie van alle onli.- tronwherti

den van Rijcx-daelders , maer tot andere ghe waerchouwinghen , tiimpt ernighe be

waerde buyten s Landts gheaghen waren , velen ende gheboden , de Luyden niet anders,
voor Oorden van Rijcx-daelders hier te Lan

dan of y blindt waren , ende hate chade niet

de vande
uyt hegheven
wierden,
de
Ghemeente,
Endetot
all-tgmroote
wy cha
daer en konden of wilden xen , zedert wederom
alle Oorden , onder ondercheythebben be
nae inden ]are ehien-honderdtacht-ende ginnen uyt te heven ende te ontfnghen,
twintich bevonden , dat dies niet teghenaen Waer door boo e ende eyghen-baet-oecken
de, niet alleen de voorchreven Oorden we- ] de Menchen ooreck ende occaie hebben
der cours ende gangh begonnen re krijghen , ghenomen , van niet alleen de voor-gbemelte
maer dat oock omrnighe Perlonen ich had Poolche penninghen weder onder den Man
den verout hier te Lande te brenghen , en te brenghen , maer noch andere even oo
de onder de llechte, oo Soldaten, als ande echt , 'ende noch llechter daer by hier te Lan
re vande Gemeente, voor Oorden te diri

de in te voeren . ende mede voor Oorden van

bueren eeckere Poollhe Penninghen tot Rijcx-daelders uyt te gheven , Te weten een
Dantijck ende elders gheaghen , zijnde niet oorte van Brandenburger- enninghen ,zijn

meer wacrdich als neghen uyvers t uck, de mede niet meer waert a s neghen uyvers
Derhalven goedt vonden ter elver tijdt ,,een
Placcaet particulier teghens de voor-ghemel

te Poollhe ende Dantijcker Penninghen te

doen emaneren , Renoverende met eenen het

gcnerael verboth van gheen Oorden van

Rijcxd'aelders , hoedanigh die oock ouden

het uck , ende noch een tot Hamburch op

acht chellinghen Lubecx ghelaghen , zijnde

gheen even uyvers en een half waerdich ,
\Vaer uyt niet anders te verwachten aet'als
grootc ende onlijdelijcke chade voor de Lan
en in 'tghemeen , ende de goede lnghelte

'

nen

Placcaten vande Munte}! '

nen-van die'n in'tpatticulier , Om welck
naerder voor te komen ende met allen e'rni
te weeren , Wy als noch goedt gevonden
hebben, houdende midts deen de voor-geo"

melte-Placcaten , oo generael op den cours_

vanden gelde, als Particulier tieegen de Pool
che-oorden, in hate waerde ende volko-

men vigeurooroo vee] die metten inhou

I 77
platten Lam,in de Vereenighde Provina
cien, allcvli-jt ende neetigheyt aen te wcn
den, om de Tran relleurs oo vande voor- ,
gaende als van delen Placcate, in manieren
alsnu Verhaelt is te achterhalen , ende die

yluyden bevinden fallen-eenighe Poolchen

oorden', tzy voor de publicatie van deen
Placcate ofdaer na, ofeenighe andere Oor

den dees niet en zijn rijdcndt , op nieuwe den ofpenn'inghen voor Oorden van Rijcx
- te verbieden-',.gelijck wyvetb'reden mitsdc-i dalers,- na de publicatie van deen uytgegec
fieri , voortaen eenighe van alle ele voorz ven ofontfanghen te hebben, alle de elve
enninghen oie: Oordehv van. Rijcxdalers,
oediahigh'die oock zijn yt- te bieden oftt'i

nighe dtrmlatie , ooghluyckinghe ot vet

'n' en. Vende ( ecialijclt voordacht te

fchoninghere procederen ende te doen pro

:ifnglde bbvn-gclinelre Poolche , Brat

denburghet
ende
Hamburgher
penninghen,
der velck'er:
Figueroa-.
toit berer
k_enni

te'calengeren, ende daer teeghens onder ee

cederen 'nab'ehooren , aloo Vy verlitaen

den dienl vanden Lande daer aen hooglijck

geleeghen te zijn: Ende op dat niemandt

ende verhoedinghc der elver, vy' ondraen

icr van lgnotanrie en hebbe te pretenderen,

deln Placcate hebben'doenellen,0p Peee

V'eroeekcn 'Vy'w'el eXprellltjck de Hee

ne ivande .iierbeutte vande tiyrgegheeven ot , ren Staten vande rep. Clive Pt0vincien,hare
ontatfghen penninghen; ende daer-embo

Gecommitteerde Raden , ofGedeputeerde

ven het vier-voutvan dien ,. ore 24. gulden

in plaete vanzher viervout , by oo verre de
uytgegheeven ofteontfanghen penninghen

Staten, de Hoven van ]uitie, ende Rc-geer

gheen es :gnlden en konnen bedraghen, de

lelve bocce te executeren [oo wel aenden
ontfangher, als aenden uyrgheever, beyde in ,

ders inde Steden ende ten platten Lande,de'

en onen Placcate al'om,daer ulcks gewoon .

is gedaenre word en , tedoen afkondighen
ende aenplacken: Ende tot berer obcrvantie
van dien elcks inden ijnen , de Ontfanghers

t gheel, da 'Poolche-oorden , daer teegensi vande gemeene Middelcn, Threoricrs ende *

voor deen Placcate particulier is geema
Rentmeers, manierende ende verhande
neert, oo v el aenden geenen dre bevonden

iillen worden die uytgegeeven oft ontfan

ghen rehebben , voor de Publicatie van de-.
l'en Placcate, als aen den gheenen die't elvc
daer nanoch ouden moghen doen , Ende.
noopende alle andere Oorden, alleen op den
gheenen die de elve na date van deen Plac

lende is Lants ende andere publijcke pennin

ghen , tot hacr 'devoit in decn pecialijck
en'de Vel cherpelijck re vermanen ende la
en. Gegheeven ins Graven-haghe, in on
e Vergadetinghe , onder onen Cachette,

Paraphure ' ende de Signature van onen

Grier , opten tweeden Mey xvj C. een

cate ullen hebben uytgegeeven ot ontfan

en-dertigh. Was geparapheert A.Ploosvm

ghen , Alles (onder exceptie van generale

Tbienhoven Vf- Onder ont , Ter Ordonnan

trangtee oft-inbteuck, die wy veraen

hier in gheen plaets te ullen hebben , Bela

tie vande Hoogh-ghemelre Heeren Staten

Generael. Getekent Cornelis Mub. Zijnde

ende one Generaels vande Munte ende

alle Ociercn, oo binncn de Steden als ten

op t pacum gedruckt het Cachet der elvcr

Heeren Staten, in rooden Waeln-.

Tlaccdet,teeglaem SWelling/aen ende Oort Kja-daelders.

TDezz

6 September 1631.
DE Staten Generael der Vereenighde, lijck , dat die vande oprechte qualijck ende

Nederlanden, Allen den geenen die de

ijceghenwaordighe ullen ien oft hooren

leeen,Saluyt.
Dom-t gekomen
TE Wta-rim,
onlanghs te voorchijn
, endic Dat
hier

niet dan by Veynigh ken-tekenen te onder

cheyden zijn beyde geaghen ( oo veel als
men by de Lerreren , die tot aenwijinghe
van ulcks op de penninghen pleghen geelt

te Lande onder de Gemeente begonnen zijn

te worden) anemen kan, tot Rekom, zijn

uytgeeken teworden voor Schellinghen,

de elck gheen vijft' halve uyvcr waerdigh,

waer door aloo de goede lngeetenen de

tweederley oorten van penninghen , daer

van den eenen gherontrefeyt is na. den U
trechtchen,ende den anderen na den Well

Yriechen Schellingh', ende de _elye oo ge

fer Provincien ,cer groclijck ouden kon

nen bedtoghen ende bechadight Worden,"

Hebben Wy goergevondcn de voorz twee

"
ZZZ
gecon:

,78

Placcaten Vande Munte.

ontfangen oftuyt t geeven,op dc fiemm- m

gccontere'yte. penninghen , te doen afbeel

den ende hier onder aen ellen, benevens de

onslee Placcaet reeghens de uytheemche

Figueren vande oprechre Utrechtche ende

We-Vrieche Schellingen, met pertinente
aenxwijinglie van t ondercheyt, twelek

Goudtguldens endeSchellinghen begrepen.

het welcke vv veraenin allen deelen a'en
gaende oo 't inbrengen , diribueren ende

tuchen de gecontrefeyte cndc oprechre is,

t 'verbruycken deet penningen;als het leeve

om door t elve de noodc vande goede te

tenopde elve achtetvolght (al worden ; e

kenncn, ende midts dien de noode re wra

ken ende tc \w eeren , hct ondercheyt is ali

ven ofulcks albietop nieus geatueert ende

verordonneert vaangelijeks Wert een jie"
leen aende zijde daer hetWapen aet , aen gelijck gewaerchout ende geadve'tteert,dat
d ander zijde is gantch gheen dierent oft ; onder de uytheemcbe Rijcxdalers uytgee
verchil , noch in tandt of letteten , nochim ken Watt ekeren *Rijcxdalervan Symi All-.
t binnene vande penningen ofin ': Cruys. - ni,-m, zijnde (bo \lecht van gehalt , dat die
Nopende den Utrechten, is het. oudercheyt . maer vijhien uyvcrs waerdigh is,als mee
ten eeren aen het Compattement des Vila: - de eon Oort- Rijxdalers van Beyeren, zijnde
pens , \Y/ant op den opcechten Utrechten mac'r nee hen d' halwrn uyvers waerdigh,
Schellingh,aet aen elckezijde van t Corn
van velce beyde penninghen de Figueren
partement een knoopken , dienende als merde hier onder aen gedruckt tc. lien zijn,
voor oortghenstot hechtinghe ofr valima.

kinghc van tWapen in : Comparti-ment,

Welcke knoopkens op den gecontrefeyten
niet en worden gevonden, aende het va..

pen aldaer los in 't Compartement. Ten an

Laende -ende4be.veelende als boven, dee

gemelre oo heelen als Oort van Rijcxdalec

niet tc ontanghen of: nyr tc geeven,0p pece,

ne meede als vooren. Ende opdat niemant
hier van eenigelgnotantie oonvetenheyt

deren is ondercheydt inden randnofte in

hebbe te pretenderen , Veroecken op nieus

tomchrifr , aen de elvc zijde va-n ': Wa

Vel.:rirptelijck, de Heeren Staten vande

pen , het omchrift des aptechten Utrecht . tepeivePtovincien . hate Gecommitteer

fn is , Mone (het \woordtafgebroken) non de Raden of Gedeputeerde Statemde Haven
ordin. Traj'eam. ende vanden gheconttefey
van }uitie . ende Regheerders inde Steden
ten penningh is het omchrift , Moneta (het ende ten platten Lande,decn onfn Placcare
woott ten vollcn) nava voorts argent C'O.D.R. alom daer ulcx gewoonis gedaen te wor
in plaets van ordin. Daje-{ten. oo op dcn U
ttechtfen aet. Ende belangende den We
Vrieehen, is alleen het onderchcyt gelte
ghen in het omchrit aen de zijde des \Y/a

den, te doen af kondighen ende aenplacken,

pens , aende op den rechten Welt-Vrie

manierende ende verhandelende : Landts

Ende tot beter obervantie van dien elcks in

den ijnen , de Ontfanghets vande gemeene
Middelen , Threoriers ende Rentmeeers,

chen Schellingh, Mo: Na. zijnde beyde dc . ende andere publijckepenninghen , tot haer:

eere Woorden afgebroken , de w elcke op . devoir in deen pecialijck ende Vel cher
dcn gecontrefeyten vol uyrgcelt zijn", te pelijck te vermanen ende re laen'.Ge eeven
veren , Moneta Non , volght vorder op den in s Graven-hagc,in oneVergadering .on
rechten Ordn. VVq/l-Friea , in plaets van het det onn Cachette , Pataphure ende de S
welcke op den geconrrefeyren aet Ordina. gnarure van onen Griet den ellien.Sep
E. C. D. R. \V erden daeromme alle ende cen tembris xvj C. x-xxj. Was geparapheert A.
yegelijck by deen gewaerchout ende ver
Plan: van Tbienbavm Onder [font , Ter Or
macnt , int onfanghen derSchellingen wel
donnantie vande Hoogh-ghemelreHeeren
toe ce ien , ende op de gemelre kentekenen Staten Generael. Gctekent Cornelis Mub.
Vel telerten , om door dee gecontrefcyte Zijnde op t pacium gedrua het Cacher der
penningen niet bcdroghen te worden, met elvcr Heeren Staten, in rooden Wachc.
verbodc van eenighe der elver voortaen ce

Placcaet, teegbem tantmgiim ende uytgee'uen wnhkere Oorden

ivan szcxdaela'ers,gt:/lager; op dm mem wn Sigg'mmdm KMing-hw); Poland-c.
Dm 19 April. 163 a.
E Staten Generael der Vereenighdc

voert, ende onder dc lngeetcnen deer Ver

Nederlanden, Allen den geenen dic de

eenighde Provincien uytgegeeven worden

ejceghenwoordighe ullen ien of: hooren

li.-kere penninghen , gelijckenie hebbende

leeehSaluyr. DOEN TE Wie-ran, Dat

van Oorden van Rijcx-dalers , eaghcnop

men bevint, dat op nicus hier te Lande inge:

den naem ende onder de bee reni e ende

.
. .- . ..
}VP,

Placcaten vande Munte.

!7'9

Wapenen van Sigimundus Koningh van [ bieden ende voor Billioen verklaren midts
Poolen , als mecde van Georg Wilhelm
Marckgrave van Brandenburgh, daer van de

Figueren onder aen tc icn zijn, zijnde de

clve beneevens noch andere dierghelijcke
penninghen , oo te Danick als elders gea

ghen , voor dc en voor Oorden van Rijcks

daeldcrs hicr te Lande uytgcgceven , daer
die nochtans gheen volle neeghen uyvcrs
Vaerdigh en waren, vehalven alle de el
Ve boven t verbodt by 'r generacl Placcaet,

op 't [lock vande Valuatie vanden gelde ge

daen, van dat men geen Oorden nach ande
re mindere gedeelten van leCXdaL lders , en

oude hebben uyt re gcevcn noch te ontan.

gen, by peciale Placcaten , iterativclijck van

onent \chgen geemanecrr,zijn verbodcn

ende voor Billioen verklaert gevee,waer
door oock de clve edert zijn verdweenen,
ote ren mincn buyten konrs ende ganck

ctaeckt , tot dat nu onlanghs eenighe baet

?occkcnde Mcnchen de elve , met namen
die vanden KoninghSigimundus ,ende den

Marckgtavc van Brandenburgh boven vcr

deen. alle Poolchc, Danicket ende diergea

lijcke andere Oorden , voor deen verbodcn
ende voor Billioen verklaert , pccialijck de
boven-gemelde penningen van Sigimundus
ende Georg Wilhelm hier onder gedruckn
niet willende dat eenighe der clver hier te

Lande uyt-gebooden oc 'ontanghen ullen

Vorden, 101 Vac prijs het oock oudemo
gen zijn, t zy voor Oorden ot voor thien
uyvers ofte oock veel lceger,0p peene vari
de uyt-geboden ot ontangen penningen (e
vcrbeuren , ende daer-cn-boven noch Vict
vout vande waerde van dien , achrervolgen
de den Inhoudcn vande dickgemelte Placca:

ten , teeghens de Voorz ()ordcn al} kun

digli! , daer nac'r ceh yi dcr li'ch alhebbcn te
regulcren , even od'e lve 'decn'gieinc rccrt
waren. Laende allen Ocieren hnn uvt

tere devoir te doc-n, omme de () vcr-treders

van deen te acht-.thalcn ende cherpclijck te

doen raen. Ende op dat niemandt hier

van eenige ignorantie hebbe te pretenderen,
Veroecken wy dc Heeren Staten vande l'e-'
pedive Provincien, hunne Gecommitteet.

haelt, veder te voorchijn gebracht , ende

onder de Gemeente gcocht hebben uyt te

de Raden ofGedeputeerde Start-n.d- Haven

eken , Wel niet voor Oorden van Rijcks

van ]uitie, end-' Reghcerders inde Steden

daelders, maer voor thien uyvers, in alle'n'

ende ten platten Lande,delen on en Placcate

chijn ofy dien prijs konden halen,als ncen,

alom daer ulcx gewoon is gedaen te wor

tot groote chade vande Ingcletenen decr

Lan den, die daer clften hondert Verden
bedroghcn ende tc kortkomcn , rljdcnde

den, te doen afko' ndighen ende aenplacken,

Ende tot beter obervanrie vah dicn elcks in"
den ijnen , de Ontanghers vande gemeene"
Middelen , '] hreoricrs ende Rentmceliers,
manierende ende verhandelende sLandrs

: elve al mede direaelijck jcegens d inten

tie-ende oo hmerck van gemelrc one oo
generale alspecialc Placcaten,t Velck was

' om door verbodt van d Oorden van Rich

daelders, den invoer ende uyrgccfvan alder
hande noode gecontrtfeyte penningen , die
voor Oorden uyt ghcdronghen Vierden.
Waeromme wy godtge'vonden hebben,
Inhercrcnde one voorgaende Placcaten,

nochmacls ende op nic-us te verbieden ende

voor Billiocn te verklaren , gelijck wy very

ende andere publijcke penninghen , tot haec

devoir in deen Vel cherpelijck re vetma
nen ende te laen. G gteven in s Grave-n;.

haghe, in onc Vcrgadetinghe onder oncn

Cacherte , Paraphure ende de Signature van
onen Gritr den derden Aprilis xvj C.

xxxj. Was gcparapheert A. Pla-m Ibim=

boven "-

Adocrtente-Priqaen den Bal/zu wn Play , tee-gem bet/leggerete

ende verrocrm wn Goude-ccim.

Dm 21 i/fp'ril "163 2...

Ecrizmm, diiretm, goeden Vrmt.

ALoo wy hoc langhs hoc meer geinfors
meert worden, vant eygcren van alle

exclien re-Vceren , ende teeghens de Con-'

Goode pccien , ende dat die met gr'o'ote

de Placcaten daer teeghens get-mance rt on

meenighte nyt den Lande vervocrt worden.

Dat oock uytgegeeven ende onder de Ge
meente Vorden gcroyt , veele quade ende

dcr eenighe Conniventic . ende dit by provi

ongepermitteerdc Specien. Soo hebben WY

U. L. daer van wel willen adverteren, ende

met eenen laen ende beveelen de voorz

travenrenrs te procede-rendo conformit van

ic ende tot dat by de Heeren Staten van

Hollant ende We-Vricant , op 't gc het-le
nck vande Munte ordrcgetlt al WCCl.
Waer toe \Viy ons ullen vetlaten. Hier
meede Ecramcn dicreten goeden Vrundr,
ZZZ2
God;

180
Placcaten Vande Munte.
Godtbevoolen. Gechreven indenHaghe, mitteetde Raden van Staten. Ende was on.
den 21. Aprilis chien-hondert twee-endertigh. Ter Ordonnantie vande Gecom-

dertekent
.

C. vander Wolf.

Theater Meg/oem ole oucle ende nieuwe dobbele Stuyvers , gcigben

tot S. Stewenivwert. Dm 14 Me] 1632, _
DE Staten Generael derVeteenighde Ne-

vootz Vereenighde Nederlanden ,_ genera

derlanden. Allen den geenen die dcen

jeegcmv/ootdige ullen icn ofhooren leen,
Saluyt. Aloo bevonden Vort dat teegcns
her verbodt van voorgaende Placcaten , hier
te Lande geonden ende uytgegceven Vorden vercheyden uythemchc Payementen,

lijck alle uytheemche Payementen , gheene

uytgeondert , e'nde pecialijck de voorz
Stevenweerrche dobbele Stuyvers hier on.
der gegureert, Mitgadets oock alle groote
ende kleyne penninghen , dic by one voor
.gacndc Placcaten zijn verboden , ende inde

oo van Schellinghen als dobbele Stuyvers,

Manualen ote Beeldcnaets niet en aen

Stuyvers einde Duyren,zijnde alle ofde meee van dien, van minder weerde als na bchooren, ende daer onder ccckete dobbele

bekent , Op de verbeurte vande clve , ende

daer-en-boven vande pcenen ende boeten
inde Placcaten teeghens de uytheemchc

Stuyvers cp S. Stevenvr/cert gciagen, zijndc one lulandtche dobbele Stuyvers inde

Provincie van Over-Yel , op one generale

Goudt-guldens ende uythcemche Schellin

gen,]e geemaneert ende uytgegaen begre
pen. Ende op dat niemanthicr van Ignorati

Ordonnantie gemaeckr, in Figure ende Lct

te'ren eer gelijck,reegens dc \Welckc al voor

tie en pretendete , Ontbieden ende veroec

ken \vy de Heeren Staten vande repch'vc

deen inden jare 1623. lpeciael Placcaet is

Provincien, hunne Gecommitteerde Raden

geemaneert. Doch nu w edcr op nieus mcr

dcn datum van 1631. ende een \Y/eynigh ver-

oft Gedeputeerde Staten , de Hoven van ]a

itie,ende Regeerders inde Steden ende ten

anderinghs inde Lercercn te voorchijn ge-

platten Lande , dcen onen Placcate alom,

komen, \vordende in diet voegen onder dc

lnlandtche dobbele uyvets uyt-gecken,

daer ulcks gewoon isgedaen te worden,

te doen afkondighen ende aenplacken , La

zijnde by den Aaye daer van terMunte ge-

cnde allen Ocieren hun devoir vlijtigh

daen,bevonden niet weerdiger te zijn (oo

V/cl de oude als de nieuwe) als anderhalven
Sruyvet , tot uytnemende groote chade van

lijck te doen , in t achterhalen ende Calan

geren vande Overtreders van delen Placca
te. Gegecvcn in s Graven-haghe, onder on

dee Landen, ende vande goede Ingeercnen

(n Cachette, Paraphure ende Signature van

der elver. Welcken aengemetckt , ende

onen Grier , op den xiiij. Mey xvj C.

omme daer teeghen te voorien , ende alle

tWee-en-derrigh. Was ghepataphcert S.

vordere chadc voor te komen ende te va eeren. S O O IS T , Dat wy van nieus ver-

van Beaumont. Onder ont , Ter Ordon

nanrie vande hoogh-gemelte Heeren Sta

boden ende geinterdiceert hebben , verbic- ten Generael. Gctekent CornelirMufcb. Zijn
dcn ende interdiceren mits deen, hetinne- [ de op t patium gcdrufi: het Cachetder (el..
brenghen, ontanghen, ende uytgeeven inde

ver Heeren Staten, in rooden \Y/ache.

lezccrzct , ly twclck alle Qouclejzetiengerezlucecrtmele weder

om gcelf worden, fao aengaende depermi'e derilt/er , al: harm rzfeifum

< rijs , op den fuoet ende md Evaluatie vanden jare 1622.. ende andere er opge
volglyde Placcaten. Dm 2.0 L\!pril 1 635.
E Staten Generael dcr Vereenighde
Nederlanden, Allen den gecnen die dee jeeghemvoordighe nllen lien ote hooten leecn , Saluyt. D o EN Tn \V ET E N , Aloo \vy inden jare 1622. met

Placcaet op dEvaluatie ende kours vanden.

Gelde, t welck ret elver tijdt met olemne
lcn Eede van dlngeetenen deer Provin
cien is bcvrooren , mcr vae belofte van
'teii'e onverbrekelijck tc ullen onderhou

grooren ern ende orghvuldigheyt, hadden

dcn, zijnde telve Placcaet inden jare 16 26.

doen emancren ende verkondighcn eeckcr

wederom vernieth . ende edert van tijdt

'

'

'

tot '

Placcaten vande Munte.

18;

tot tijdt in-mee alle Placcaten, die op 'ti/er

Welcke Placcaten wy by deen houden

bodt van vetcheyden Billioenen uyt-gegee

voor g_cricnoveerc , ende als alhier "geine

_teert, in alle hate Articulen , geboden ende
verboden , voor po veel de elve dehn niet
en-zijn contrarierende , ofdaer meede riji,

ven zijn , als tot Renovatie van. din vcr

maent, ende inde elve voor- geinereert ge
houden, met genoeghame waetchouwin
ghe ende arnwijinghe vandechade , ende
t groot ongericf,, het welck by d. infradie
det gemelre Placcaten, oo v'oor. den gemee
nen Lande , als voor een yederin 't particu

dende.

Ende belangihende de Silvere pecien , al-i

hoc-wel den Kruy-dalet, zijnde by t voor

lier te lijden was, Sulcks da_r Vel te vet,

chreven Placcaet vanden jare 16 22. maer

op even-en-veertigh iluyvets gevaluecrt,

hopen ont, dat de penninghcn , oo by het

getal det gcvalueerde petien , als by haren

door mivetant tot vijtigh uyvcrs, nee

Vens de Rijcks-dalcrs hier te Lande in-gea.

repcaivcn prijs , daer OP de elve als doen

ellelt waren , gebleven ouden hebben,

ghelijck oock ulcks eenen geruymcn tijdt,

endelanghet als in vecle jaten daer te voren
gechiedt was , plants g_cgrepen ende andt
gehouden heeft. Edoch aloo wy evenw el
bevinden , dat behalven 't inkomen van ver

cheyden oo Goude als ilvere penninghen,

by t voorz Placcaet vandenjare 162.2. ende
dc chovat-ie vandien vandcnjarc 1626, als

andere daer op gevolgde Placcaten,verbodcn

ende Billioen verklaert , oock de Goude pe

drongenis,cnde de elve wel wederom tot

ijnen rechten prije oude behooren gercdu

ceert te worden : Mitgaders dar wy be
vinden, dat de gepermitteetde ende geva
lueerde uytheemche Rijcks-dalers, van oo
meenighfuldighe vercheyden Figurcn ende '
afaghen zijn , dat het den onerfarene niet
wel mogelijckis , rechte kcnnie van alle de
clve te nemen, ende de gevalueerde vande
ongevalueerde re ondercheyden , ulcks da:
het wel noodigh oude zijn , dcn Beelde

naer van een goetdeel der clver, dc welcke

weynigh ende cer clden geicn worden

cien (doch maer onlangs,ende t zedert eeni

ghe maenden herwaerts) excejvelijck bo- ' of in handen komen, tc ontlcedighen , Even
ven haren geelden prijs geeygcrt zijn in Vel om recdenen ons daer toe moverende,
hebben wy goedt ghevonden daet meedc
gevolgh van eenighe Landen,a_l waer de el
'
voor
weynightijdts te uperedeten , gere.
ve teeghens alle ordre , ende boven weerde
folveert
zijnde eet-daeghs dien aengaen
ontfanghcn ende uyt-gcgheeven , ende mits
dien van hier derwaerts vervoert wierden,

de meede cen Placcaet rc laten emaneten,

tot metckelijcke chade van dcc Landen,

ende
daer
by veele
oorten vanKruyli-dalcr,
Rijcks-da
les
, als
oock
den ghemelten

ende de goede Ingectenen van dien,zijn- '

cle-apparent , ten zy daet in by tijts vcorien

Worde, dat tlelve van daghe tot daghe
meet tocnemen ende waetdcr ongehval
vcrooritecken [al , Omme ulcks voor te

komen ende tc wceren , Hebbcn wy na

rijpe deliberatie ende ovctlegh vanaecken,

voor Billiocn te vetklaren , waer van een

yeder by deen wott gcwaerchout , omme

ijne chade re hoeden ende voor te komen.
Belaende middeler-wijl allen lngeetenen
dcet Landen, hun na den inhouden van

t boven-verhaelde preciclijck te rcguleren.

goet gevonden tc atueren , gelijck wy a

tueren by deen :
EErclijck, dat ghecne Goude penningen

ullen moghen uyt- gegheeven noch ont

anghen worden , dan de welcke inden
voorlchreven Placcare vanden jare \ 622.
ende inden Beeldenaer op de Renovatie

Valuatie vande Goudeeri,-17,41) dm wet

vanden [are 1622. M da fut/elcke de
hlfue endeghem andere, precii-lijck
hllm uyt-gheenen 'vuordm. - ,

Goude Spetien.

van t elve Placcaet vanden jare 1626. uyt

gegheeven, ghepeciccert ende agcbeeldt

DEn grooten Gouden Nederlandtizhen

aen.
Ten anderen, dat alle Goude pecien by

thiendc ghedeelten van cen uck , in

' cgemeltc Placcaet gevaluectt, niet hooghcr

Rijder van 24..\ucken , ende acht der-

tTroyche Nederlandtche, Marck , ten
prijevan

--

xj.guld. vj. uy.

ullen moghen nyt-geghceven oft ontfan

Den halven na advenanmot v. guld. xiij. .

- ghen worden , als na de elve Valuatie van

Den dobclen Nederlantchen Ducaet mette

den jare 16 22. ende oo die achter aen de

en gevalueerr aen , Alles op de peenen

cact van Spangicn mette tWee Hooden,

ende amenden in het voorchrevenPlaccaet,

van ; ;. uckcn in 't Troyizhe Nederlant

ende d' andere Placcaten teeghens het vet-.

bodc vande Billioenen gemaeckt , begrcpcn,

Den enckelen Nederlantchen Ducaet met

Letteren , mitigaders dcn dobbelen Du

chc|Marck, ten prije van viij. guld. x..

ZZZ 3

re Let-,

182

Placcaten vande Munte.

cc Letteren , midtgadcrs den Spaenchen

Dncaet metre twee Hoofdcn: Item dic

Dee boven-gechreven penninghcn ul

munt , van alle dc Welcke de Figueren

len gewooghen \v'ordcn , elck teeghen ijn

bthOotlijck gewicht, mette Remedie van
twee Aln , alleenelijck onder meer, waer

inden lcen uyt geghceven Beeldenacr

mecde de clve nllen moeten voorllacn,

aen , ende gheen andere , zijnde alle

ot ten mincn in'r Huyken komen, Ende

oo eenighe komen achterte aen, al oo
danigh achtet-aen voor t mine gereec

van Hungarycn , ende dic in tRijck ge

van 70. ucken in 't Marck voorchrcven

tot
iiij.gnl. v. \luy.

Den Franchcn Kroon , van 72. ucken in

: Marck, tot
iij. gul. xviij. uy.
Het Pioletivan Spangien van Vieren , van
achthien uckcn in 't Marck , ten prije

van
xv. gul.viij. uy.

Het dobbel Piolet van Spangien van36.

ucken in "1 Marck, ten prije van

_.
vij. gul.xiiij. uy.
Het enckele na advenant.

Den Albertijn van 4. 7. uckcn , ende thien

neghenthiendc gedeelten van een uck in

t Marck, toc

v. gu], xiij. uy.

Den halven na advenant.

Den dobbelen Rooennobcl van Enghe
landt , gelaghen by de Koninghcn Hen.
rick , Eduart , ende dc Koninghinne Eli

zabeth, van chicn ucken int Marck,

tot
--- xviij. gul.xij.uy.
Den enckelen oudcn Roennobel van En

kent worden voor een Aes , ende voor ye

der Aes tot vergoedinghe betaelt W'otden,
[Wee uyvers.

Ende gemerckt de eygeringhe vanden

Geldcn , midrgadcrs d uytvoeringhe van
dien, niet weynigh verootaeckr cndegc
vordert wordt , door dien veele Peroo

nen hnn bemoeycn, met het opwiclen

der pccien . onder daer toe te hebben
Commiie ende behoorlijcke auchoriatic,
tend erende ulcks tot gheenen anderen ijne,
als onbehoorlijckc handelinghen ende pro..

jcen dacrmeede te doen, veeltijdts oock

om de goede erckc Specicn, in nooder
ende lichter te doen converteren , ende de
elvc hier te Lande te brenghen , ende on- '
der de Gemeente uyt te cecken, rijdigh

tecghen vercheyden one voorighe Plac

caten.

S O O 15 T , Dat wy al weder

om , ende op nieuws exprelllijck verbie

ghelandt , als oock de nienwc in dee

Vereenighdc Nederlanden gelaghcn,alle

den, dat niemandt onder authoriittie als

van 52. uckcn in ': Marck, ten prije van

vooren , ich het Wiel-amptalhcbben

t' onderwinden : Gelijck \v/y oock de geau

....

ix. gu]. vj.uy.

Den halven van dien na advenant.

Den chricus Nobel van Enghelandt, van
e-en-dertigh ucken in 't Marck , ten

prije van

viij. gul. vj. uy.

Den Vlaemchen Nobel, oo Wel den ou

den als den nieuWen , gheduerende de

Oorloghen inde repetkive Vereenigh
de Provincien geaghen , van e-en
dettigh ucken in t Marck , ten prijc
van
viij. gulden.

Den halven van dien na advenant.

Den ouden Angelor van Enghelandt, van

thorieerde \Vielaers , midtgadersde rc

caive Munt- meeers noch-maels ghebica

cn , alle by hen-luyden op-ghewiielde

ore ontan hcn Billioencn , date-lijck te
ciailleren o te in ucken tc hijden , ende
te convertercn in penninghen van oncn lla- *
ghe . Alles op peene by de gemelte Placca
ten repeivelijck teeghcn dc Trangteleurs

van deen geatueert.

Vorder aloo het niet genoegh enis, gcc-'
de ende dienelijcke Placcaten te macc

acht-enveerrigh uckcn in t Marck, tot

vj. gul. iiij. uy.

ken, ten 27 de elve wel ende ernelijck

geexecuteett ende re werck gheclc Vor
den , ]a dat dexpcrientie leerc, datdex

Den nieuwen Gelderchen ende Vricchen

ecutie in gheene aecke oo feet verocht,

Rijder , van twee-cn-eventigh ucken,

ende de nalatigheydt ende veruyminghe

ende een achte deel in : Marck , tot

iij. gul. xiij. uy.

Den Gouden Goudt-gulden , op de Mun

ten binnen dee Provincien , dat is, te
Nimmeghcn, Dcventer, Campen,ZWol,
ende nule te Leeuwaerden in Vrieant

gcllaghen, ende anders gheen , van vijf

en-cventigh ucken in 't Marck , tot
iij.gul. ij. uy.

vandien meer achtcrdeels doet, als in

tuck vande Valuatie vande Ghelden,

Soo is ons ganrch ende ernlligh veroeck .
aen de repeaive Provincien , de Hee
ren Statcn ende Overheeden van dien,

elcks inden ijnen, de Hoven van ]ui

rie , dc Magiraten ende de Ociercn

inde Steden , ende ten platten Lande,

benccvens de toe-endinghcn van deen
Placcaet,

Placcaten" vande Munte;

Placcate , op't hooghe te belaen ende re
beveelen , den inhouden van deen al cm te
doen verkondinghen ende te ageren, ter

183

wenden, op dat alle vo'rd'er verloop e'nde

chadelijckc gevolghen van dien geweert,
ende goede ordre gelelt op r uck vande

Plaetle daer ulcx gewoonelijck is gedaen te

_wordcn , Mitgadets op de Tranlgreeuts
cnchvertreders van dien, goede ende vlij

Valuatie,voortaengeahilieett ende onder

tighe acht te nemen , de elve tc achrerhalen,

gemxlte Heeren Staten Generael dcr Vereej

te calengercn, ende door de Schepenen ofte

Rechters,totexpeditie vande Juitie gelelt,
.endc ondcr diimulatie oft ooghluyckinge
re doen condemneren inde peenen ende a

den twintighen Aptilis ehien-honderr

drieende-derrighi, \X/fas geparapheerr G.

Schaer ",- Ondcrlllondc , TerOrdonoantie

_menden daer toe acnde , Gelijck Wyoqck

vande'lve. 'Qetekent Camelie Murh Zijn.

ione Generaels vande Munte ernelijck be

laen , alle devoiren ten ijne vootz aen te

"FF Heeren Staten, in rooden \Wachc.

houden moge Worden. Aldus gedaen ende

gearteeerrzxer Vergaderinge vande Hoog

nighdc Nederlzinden, ins Graven-haghe, op

devop t patium gedrutl: het . Cachetdid'

ilezccaet-teeghem ole 'mlmmlgc/ieilvere 132}.th ende" Oer-den",

Dm 17 Magdi 5634.
D Staten Generael der Vereenighde NC
derlanden. Allen den geenen die deen

ren, ende alhier voor geinizieert ende. vati

jeegenwoordige ullen ien ofhooren leen,

Brabanr,als m'eedc de Oorden ofvijfde-par

Saluyt. [D ole N . Tn \Ve \ a N , Aloo

wy vcrllaen dat hier te lande da elijcx over
gebrachr Worden uyt Bra banr, ekere ilvcre
penningen , genaemt Ducatons , aldaerge
agen ende gevalueert op drie guldens , ofte

eigh {lay-vers, Vaer teegens al inden ]arc'

161 9. een Placcaet geernaneett is gcwee,
daer by die voor Billioen verklaert zijn,ende
dat .de elve alhier opgedronghen ende uyt
gegheeven Worden rot 63. uyvers , datis,

drie
tenonen
mincn
boven hate
den,-uyvers
volghens
Rijcxdaler
tot 50waer
uyf

\Y/aerden houden, d Voorz Ducatonsjvan

ten van Rijcxdalers van Danick oft Poolen,

Brandenburgh ot Hamburgh,voor Billioen

vetklaren, Vetbiedende eenighe der elver
herwaerts over rc brengen, in war chijn of
onder vat pretext het oude mogen ween,
ingelijcks eenighe der elvergir zy dat dic
hier te Lande alreede zijn , ot namaels tec-'

gen deen Placcate oude mogen ingebraclit

Worden, uyt re bieden oftc ontangen ,Op

pecne vande waerde daer voor de elve pen-,
ningen uytgeboden oontaugen zijn ,ende
daer-en-boven van, het viervoudt vande

vers. Wehalvenniet te twijelen en is, of

de elve ullen ine'rter tijtin oodanige quan
- riteyt herwaerts over-(gebracht wetden,dat
deiLanden
daer mec egroorc
ullen Worden
ver
vult
, tot onlijdelijcke
(chade ende
verkottinghe vande goede lngeerenen van
dien . ende tot merck ijck projt ende voor
dcel van die vande ander zijde. Vorders alo

Waerde voorz,alles volgende den innehoiii

den vanden
onde
nchrans
datPlaccate
yemandtdes
ichjaers
hier 167.2.
teeghens
ail
moghen behePen metre cxceprie van gene.
rale Ttangre i1e odicrgelijckemdchte oocl
van aenwijinghc ijns Autheurs , ofvanden
geenen daer van hy die oude mogen hebben
ontangen, ofoock ,van eygcu confellie ende

rnen meede bevonden heeft, dar niet regen

verklatinge,in cas van vectgaende Galangie'

aende one vcrizhcyden voorgaende, oo

ende bechuldinge van be' 'angen mibruyck,

generalijck teegens alle Oorden van Rijcxdalets , als pecialijck tceghens de Danicker,

ten ware yemandt van c , ende onder t

ofPoolche ende Brandcnbrtrger,mirigaders

Hamburgher Oorden , ovijdc-parren van
Rijcxdalers daer die op gellagen zij n,geema
neert, evenwel'de elve Oorden or vijfde
parten veder hier tc Lande gebracht ende
tot thien uyvers uytgegeven \votden, zijn
de gheen neegen uyvers \v/aerdigh. S O ()

ken te zijn het fcyr aen brachte , ende ijneri

Autheur
Ville
te noemen
ende
Vij
cn , ulcks
dat die
ter plaete
vanaen
ijnsre Aen-

S T , Dat \Wy willende in tgunt boven

gechreven voorien , ende vorder chadc

boeten ijnes Complices, oo wanneeridic

ende onheyl voorkomcn , inhererende one

voorgaende
Placcaten
, oo
als par
ticulier, dic wy
by dceni
alsgenerael
noch conrme

voren vanden Ocier daer over aengeljaro

bteghc rs reidentie re achterhalen zy ,4 iti

Welcken gevalle hy Aenbrengher vanit br.-7

ganghcn mibruyck vry al zrjn . ende daer-_
en- boven gheniercn het derdendeel vand
uYt-gewonnen ullen zijn. Ende ten eynde
dc invocringhe der voorchteven oo Duca-'
tons als Oorden , te berer geweerr moghen

Worden , Verbieden
wy midts deen allen
_.

..

.. l

. .

en,

184

Placcaten vande Munte.

! Graefchap-Zutphen, Hollant ende \Weli

ende eenen yegelijck op de Munten daet oo

danighcpenninghen gemacckt wotden.uyt

Vrieant, Zeelant,Utrecht, Vrielant, Over

dee Landen eenighe leeverantie van Mate

Yel-ende Stadt Gtoeninget-rende Oine.

tialen tc docn tot het maken det (iriver , of

op de elve in eenighet manieren ten jne
vootz te handelen , t zy by \Vicl of: in

landen .--Mit ders Limbrgh'end "andere

koopen der gemeene penninghen, die altee

Landen van

ver-Maze, de Hoven van]ii

'itie ende R*egheerders "inden'Stedenend

*ten platten Lande , deen one'rr Placcaten}

de gemaeckt ouden moghen zijn , op de

om daer nlcksgewoon is gedaen "te \vof

verbeurte vande waerde ende het viervout

van dien , ende dat ondet eenighe exceptie

den , te doen afkondighen ende aenpla'ekeii.

En tot beter obetvantie van :dien,elcx inden

hier teeghcns te ma cn gebruyeken als voo

ijnen,de Ontfanghers vande gemeene midi

ren.\ Laende vorcFer alle Ocieren one

delen, Thteo'rie'ts elude Rentm'eeets , ma.

nieiendc ende verhandelend'c s Landts ende

Generaels vande Munte,ende-allen den gee

nen die het Ampt en'dc de opicht vande ]ui

andere publijcque penninghen, tor haer 'de

itie bevoolen is,nau regard op de Ovettre

ders van deen Placcare te nememende tegens

voirin deen pecialijck ende wel chetpe

lijck te vermanen ende te laen. Gegeeven

de elve na behorcn chetpelijrk,ende onder . in s Grven-haghe , in 6an Vargadering'he

eenighe Conniventie ofte ooghluyckinghe onder onen Cacher , Paraphure ende de Si
ende verdragh te procederen ende te docn
procederen. Ende op dat hier van niemant

gnature van onen Grier , den'eVent'hien

den Martijjl 6z 4. was geparapheert F. q. [5
Ignoranrie en hebbe te pretendeten , Soo Culenburg "- ' Ohdet ont, Ter ordonnan

ontbieden ende veroecken wy de Heeren

tie vande Hogh-gcmclte Heeren Staten

Staten, Stadthouderen , Gecommitteerde

Generael. Gctekent CmlisMu'h. Zijnde

Raden , ende Gedeputeerde Staten vande

op t parium'gedruckt het, Cacher der elve'r

Provincien, tepetive van Gelderlandt ende

Heeren Staten, in, rooden waiche.

._..

Platonettegbem de Dujten.

DE Staten Generael dcr Ver-nighde Ne

derlanden. Allen den gheenen die de
en ullen ien oft hooren leeen , Saluyt.
Doinu Tn \V 1! 1' a N , Alooonsda
gelijcke uyt _allen Steden deli-:r Provincien
groote klachten te vooren komen , over de
meenightc van aldethande oorten van Duy
ten, daer meede d' lngeetenen van dien da

gelijcksgequelt ende bewaert worden,ge-

caueert doot ': geadigh maken der elver,
opte Munten buyten dee Provincie gelee
ghen , niet oo eer tot haerluydet noodigh

gerief, maer mee'omme de i'lve binnen

dele Profvincien met Tonnekens vol tc vet

Dn8 Aprili63 4.

"

der Provinciale Duyten ', alhicr innegevoett

ende uy eeken"Worde-nalderhande noo*
de endeichte Dayten ,' buyten deivetee'ni dc ';Provincien'oftc dcr 'elver Provinci e
Munten geaghen. niet jeghenaiende dat
het Koper een derde-part'betet koop is, al!
was ren tijdeiwanneet de Duyten in dei?!
Provincien inden Jat-e fhicn-hondert fell
cn-t'wi'ntigh geagen wierden , Soo Vor

den nochtans evenwel "op nieus in" gr00t

quantiteyt alhiet ingebracht, Duyten tt Bai

tcnburgh,S. StevenweCtt,Klecf, Embrck,

Reurmonde ende elders geflaghen , eenighe

enden , ende aldaer te doen diribueren,

van 15; . ende andere van 174. ucken in'

'! Marck , daer de elve jeeghenwoordigh

daet by oeckende hun projt ende voor

ouden konnen gcmaeckc worden, van 76.

deel, tot grooten ovctla ende chade onder

de Gemeente, de welcke d elve niet alleen
met quantiteyten in betalinghe worden op

llucken in r Marck na de jecgenwoordigen

prijs van 't Koopcr , welcke Duyten van
Klecf, Reurmonde , Embrick, Batenburgh,

gedronghen, maer oock midts gheevcndc

twee ende drie uyvcrs win o een gul

S. StcvenWeetdt ende andere , met acken

ende Tonnekens vol alhier ingcbracht wor

dcn , waer door te beduchten aet , by al
rie one Intenrie ende meeninge,die in 'taeni dien hier in by rijts niet enwort vootien,dar
den voor ander geldt vcrwielencl'e, contra

nemen van 't Placcaet des jaers ehien

dce Provintien metten (elven Duyten eer

honderdr twee-en-twintigh noyt enis ge. langhe vol geopt , ende de Gemeente met
wee, anders dan de Duyten vande Provini te clvc oo overla ende bewaert (al wor
cie ter elver tijt alteede geiaghen , alleen te
tolereren , Ende bevonden wordende dat

onder dcckel vande vercheyden ageagen

den , dac namaels ulcks niet anders als mcr

over'gtooce chade der clvet geweerrcnde

wegh genomen alkonnen worden , 500
1 S T,

Placcaten vandeMuntc.
IST , Dat wy hietinnc willende vooricn,
geinterdiceert ende verbodcn hebben , ge
lijck wy interdiceren ende verbieden midts

deien , allen ende eenen yegelijcken lngee

teneri , Inwoonders ofte uythecmche dee
Landen frequentcrende , na verkondinghc
van deln Placcate , in dee Vcreenighdc
Provincien , uyt te gheeven ote ontanghen
eenighe andere Duyten , als op der lelver

Provinciale Munten gclaghen', volgens de

gedruae gueren hier onder aen geclt,0p

re verbenrte van : clve Koper-geldt ende

thien uyvcrs op t uck , van t gheene
't welck hier naet uytgcgeeven ofte ontan
ghen oude moghen Vorden , ende dat oo

. wel tot lae vanden Ontangher als van

den Uytgcever in t geheel , ende dc gheene
die bevonden mochten worden , voor date

van deen Placcate , eenighe Duyten buyten

dee Provinciale Munten gcllag._hen in dce
Landen gebrachttc hebben . ullen d'elve
Duyten ende thien uyvers op't (luck ver
beuren. Ende omme de goede lngectenen
voorts acnte beter voor d invocringhc ende

opdringhen dcr uytheemche Duyten ofre

Koper-geldt , mit gadcrs de chade daer uyt
ontaendc te bevryden, verbieden wy allen
ende eenen yegelijcken , : zy Koopluyden,
Boden , Schippers of: Veerluyden , eenigh

I 85

oude moghen worden, niet datclijck (dat

is binnen vier-cn-twintigh uyren) na dcn
ontangh des els, ulcks acn den Ocier
Van ijnc woonplacte aen en ghcet, al hy

vervallen zijn in gelij'cke amende ende arbi

trale correct-ic, als de lnbrenghets ende ln.
vocrders voornoemt. Ende 'op dat hier van

niemant en hebbe te pretenderen eenige lg

norantie,oo ontbieden ende veroeckcnwy
de Heeren Staten , Stad rhouderen , Gecom
mitteerde Raden ende Gt-deputeerdc Staten
vande Provincien, rrpedzive van Gelder- '

landt, t Graefchap Zutphen , Hollant ende

Wet-Vricilandt, Zeelant , Utrecht, Vrie
landt, Over-Yl ende Stadt Groeninghen
ende Ommelanden , midtgaders Limburgh
ende andere Landen van Over-Maze , de

Botton van ]uitie ende Reghcerdersinde

Steden ende ten platten Lande , dcen onen
Placcate alom daer ulcx ' gewoon is gedaen

tcworden, afte kondighen ende aenplac

ken. Ende tot beter obervantie van dien

elcks inden ijnen,de Ontfanghcrs vande ge.

meenc Middelen , Thteoricrs ende Rent
meeers , manicrendc ende verhandclende

s Lant: ende andere publij'cque penninghen,

tot haer denotie in deln , pecialijck ende

Wel cherpelijck te vermanen ende laen.

Koper. gelt in Tonnekens, Mandekens, pac

Gegeeven in 's Graven-haghe , in one Ver

gaderinghe, onder onen Cachet, paraphure

ken oft in eenighe andere manieren , in dee

ende Signature van onen Grier den acht

Geunieerde Provincien tc brenghenp pee

ne indien ulcks met hate kennie geciiede,

en Aprilis xvj C. vier-en-dertigh , was ge

dat yluyden boven de voorz boten arbi

tralijck aenden Lijve. oft anderints naet ge

nantie vande Hoogh-gemclte Heeren Sta

ten Generael, Geteyckent G.Muh. Zijnde
op ': patium gedruckt 't Cachet der clrcr

]eeghentheydt van aken ullen worden ge

rat, Ende oo dc ghe-cnc aen dcn welcken

patapheert A. Plaus. Onder ondt ter Or

Heeren Staten, in rooden Wache.

oodanigh Koper-gel: bevonden ot beelt

Theaterteegkem de meamf/beilwre Ducaton; ende bare Oor

dm.

Dm 8 Italy" 1634.

DE Staten Generael der Vereenighde Ne

derlanden , Allen den ghecnen die dcen
jeeghenwoordighe ullen ien ofte hooren
leeen,Saluyt. D o EN T a W! TEN.
Aloo \Wy bevinden dat niet teeghenaende

door onle Vyanden veterckt ende verrijt,

d lngeetenen dele: Landen in hunne goe

one voorgaende Placcaten, het cene vanden

jare 1619. het ander in Marcio lc-leden,

deren verarmt ende vermindert Vordt n,

Omme hier inne als noch tijdelijck te voor

jeeghens het invoeren ende uytgheeven van

ien. S O 0 191", Dat wy inhererehde

ekeren \ilveren penningh,genaemt Ducaton

one hier boven gemclrt Placcaten , die wy

by deen als noch conrmeren ende alhiet,
houden als geincreert, Den elven ilveren
Brabantchen Ducaton hier onder opt pa.

in Brabandt geaghen , ende aldaer gevalu-

cert tot drie gulden , dc elve alhiet door
noode baetoeckende Luyden, tott gant
chc beder van t Munt-werck deer Lan
den, met meenighte daghelijcks ingevoert,

drie gulden ende drie uyvcrs, zijnde ruym

vier ten hondert boven hare waerde , naet
advenant one Capitacl penninghcn , waer

tium gedruckt , voor de dcrde-mael billioen

verklaren , Verbiedt nde Wel cxprcelijck

gntfanghen ende uytgcghceven worden tot eenighe dcr tlvcr herwaerts over te bren
AAAA

ghen,

186

Placcaten vande Munte.

hen , in watchijn ot onder war pretexr

nighermanier ten jne vootchreven te han

Eetoude moghen ween, Ingelijcks eeni

delen, het zy by Wilcl, Inkoop ofte ander

ghe dcr elver, 't zy datdie hier tc Lande al..

ints, onder wat prcrexr het oock oude

moghen ween , meede op de verbeurte
vande waerde ende het viervout van dien,
als oock 't voorchrevcn banniliment , on

reede zijn, ofr namaels teeghens decn Plac

cate oude moghen ingebtacht worden, uyt
te bieden or ontfanghen , Op peene vande
elve penninghen , ot de waerde van dien,
mitgaders het viervout vande waerde der
voornoemde penninghen,ende daer-en- bo

ven dat de lnvoerdcts vande voorchreven

Ducatons, boven de vooteyde peencn uyt

dee Vereenighde Nederlanden ende t re

ort van dien ullen worden gebannen,vol
ghens den Inhouden vanden Placcate des

jaers ehien-hondert twee-enywintigh,

onder dat yemanr ich hier teeghens al mo.
ghen behelpen met d' exceptie van generale
Ttangtee oft dietghelijcke , oft oock van
eyghen Confcre ende Vetklaringhe, Ten

ware yemandt van els ende onder te voo

ren daer over aengeproken , betrapc of: be

izhuldight te ween . ijn feyt aenbrachte

der eenighe exceptie hier teeghens te mo

ghen ghebruyckeen als vooren. In welcke
geldt-boeten oock vervallen ullen zijn alle
Booden , Schippers, Voerluyden, ende alle

de gheenen die mer haerWeten tor her in'

brenghen , hulp , arbeydr,ote dien, ullen
hebben verleent. Laende vorder wel ex
preelijck by deeh alle Ocieren, one Ge
neraels vande Munte , ende allen den ghec

ncn die het Ampt ende opichr vande ]ui

rie bevoolen is , nau regard op de Overtre
ders van deen Placcate re nemen , ende ree
ghens de clve na behooren cherpelijck,

ende onder eenige Conniventie ende cogli.

luyckinghe ofre vetdragh te procederen ende
doen procederen : Mitgaders ullen de Ju

ende ijncn Autheur quame te noemen ende

ghen ende Rechters gehouden zijn de pia.

aen te w ijcn , dat den elvenin dee Geuni

no , ende ondet eenigh uytel Recht te

eerde Provincien eeckctlijck achterhaelr

doen, doende de vetbeurde penninghen,

of de waerde van dien, als oockhetvier

worde, in Welcken gevalle hy Aenbren

ghet van r begangen mibtuyck vry al zijn.
Gclijck meede vande 'elve bocte exempr ul
len ween, de welcke de voornoemde pen
ninghen van buyten dee Provincie ontan

vout vande elve by proviie namptieren,

in conormit van tPlaccaet des Jacrs e
thien-honderdt twee-en-twinti h vooren
verhaelr. Ende op dar nieman t eenighe

ghen hebbende , dic binncn vier-en-twin

tigh uyten aenden Ocier ofte Magitaren

pretenderen , Soo ontbieden ende vcroeC

lgnoranrie ofte onwetenheydt en hebbe te

ijner reidentie aenbrachte, o: inde Wif

ken wy op nieus wel exprellijck de Hee

el, ofte na de Munte deer Provintie ge

onden al hebben. Verbieden vorder wel

ren Staten , Stadrhouderen, Ghemitteerdc

Raden, ende Gedeputeerde Staten vande

expteelijck op nieus , dar yemandt ich het

Provincien, rcpeve van Gelderlandtende

r Graechap Zutphen , Hollandt ende

Wiiel-ampt al hebben t onderwinden,

onder daer toe behoorlijck re zijn geau

rhoriizert, op de boeten ende peenen als in

one voorgaende Placcaten , die wy meede
alhier houden voor geinereerr ende ver

nieuwt. Gelijckwy oock alle Mont-mee

ilers ende Wielaers by den VE] cher
pelijck belacn ende beveelen , dele verbo
den Ducarons, als meede alle andere Bil

lioenen , tot henluyden inde \Viel ghe

btacht, datclijckin uckcn te nijden , OP
peene van t elckens te verbeuren vij-ende
twintigh groote Nederlantlie goude Rij
ders. Sullen oock de vootchreven Munt

\Vc-Vricandt , Zeelanr , Utrecht, Vrie

landr, Over-Yel ende Stadt Gtoeninghen
ende Ommelanden , midtigaders Limburgh
ende andere Landen van Over-Maze, de

Hoven van ]uitie ende Regheerdersinde

Steden ende ten platten Lande, deen onn
Placcate alom daer ulcx gewoon is gedaen
tc worden, afte kondighen ende nenplac

ken. Ende tot berer obervantie van dien

tons te berer geweerr worde, verbieden

wy midts deen allen ende een yeghelijck,

elcks inden ijnen,de Ontanghcrs vande ge

meenc Middelen , Threoriers ende Rent
meeers , manierende sLandts ende an
dere publijcquepenninghen, tot hacr de
voir in dcen, pecialijck ende vel cher
pelijck te vermanen ende lallen. Geghee
ven in s Graven-haghe, inon Vergadc
ringhe, onder onen Cacher,paraphure e_ndc
Signature van oncn Grict , P den acht
en ]ulij lehienhondcrt vier-en-derrigh.

op de Munten daer oodanighe penninghen

Worden gemaeckt, eenighe leeverantie van

Schyv'gmbngh "'-

meelers ende Wielaersgehoudcn zijn, te

betalen voor de Ducatons ende andere Bil

lioenen doprechte waerde. Ende ten eyn

de de invoetinghe det voorchteven Dura

was gheparapheel't Fridericb V Jan van

Onder on \ ter O

Materialen tc doen, ore op deelve in ee- ] nantie vande Hoogh-gemelte Heeren'Sta

.

rtn

Placcaten vande Munte.

i ten Generael. Geteeckent Camelia Mub.

187

der elver Heeren Staten , in rooden Waii

Zijnde op 't patium gedruckt bet Cachet

che.

, Placcaet, teegbem" alle Realm wn Spangien , Mexico ende

Pera,/50 11m achten, al: "DM vieren ma? 71m t'o-oem : Als oock neg/yen:de Duca
tons wm Brubandt : Midti'qadm neghen; d Oorden, of w'jfde-Partm 714); Rif::

dalers wn Dem/ick qf'Polm, Brandmburgb ende Hamburg/1.

Dm 17 Oc'aber

1634.

DE Staten Generael der Vereenighdc

fanghen Realen , ende daer-en-boven noch

Nederlanden, Allen den geenen die de

van het viervouc vande waerde der elver,

c jeeghenwoordighe ullen ien ofte hoo

volbhende voorgamde Placcaten, Gebie

ren leeizn , Saluyt.

Do EN T:

WE

dende vorder een yder die eenighe der elver

T e N , Aloo ons is verthoondt eec

Realen onder ich al hebben , de elvc tc

brenghen ter \Wiel oftcr Munte binnen

ker Placcaet aen d' ander zijde geemaneert,

vanden achten Augui leleden , daer by

den tijt van veerthien daghen na date dees,

afgeet ende voor Billioen verklaert wor

ot na dar hem de elve hier na ter handen

gekomen ullen zijn . op pecne als vooren.

den alle Realen van Spangien , Mexico ende

Peru, oo van achten, als van vieren ende van

Vorder aloo niet teegenaende one voor

tWecn , t zy dat die gewichtigh ot te licht

gaende Placcaten, daer van de tweelace

zijn , ter ooraecke d.ltdie gemackelijck te

noch maer onlanghs in deen jare,te weren,

chrooden zijn , ende mits dien daghelijcks

den 17. Martij , ende den S.]ulij 163 4. gec

bevonden worden grootelijck in gewichte

vermindett , tot metckelijcke chade ende

noch ganck ende kours blijven bchodcn,

maneerc zijn , de Ducatons van Btabanr ali

nadeel vande Gemeente , die hun tor het 'tot grooten ondien deer Landen , ende
weeghen van yeder uck, oo wel kleyn chade vande Gemeente ende Ingr etenen
als groor , qualijckheeft konnen begeeven, van dien. SO 0 IS T, Dar wy weder

niet teeenaende ulcks daertcvooren wel

was ge odcn ende verotdonneert.Ende gc
merckt hetekeris, dat in gevolgh van dien
(by oo verre by ons daer teeghens in tijdt:
niet en wort voorien) alle de lichte Realm
van daer herw aerts overgebracht, ende hier
te Lande uyt-geeken ullen worden , tot

om ende op nieus, de tlve Ducatons van

Brabandt voor Billioen vetklaren , Verbie
dende eenighe der elver uyt te bieden , ofte
ontfanghen ote oock herwaerts over te
btenghen, alles in conformit vande voor- .
gemelre Placcaten te ghens de voorz Duca
catons , als oock teeghens d Oorden ofvijf

noch meerder bewaerni'e van dec Lan

dc.parten van Rijcx-dalers van Danick oft

den ende d lngeetenen van dien, als wel

Polen, Brandenburgh ende Hamburgh ( dic

toc noch toe is gechiet, alw aer meede voor

dein wel was geboden ende eenighints
gebruyekelijck gew orden,de Realen voorz
by gewichte te ontanghen, doch overmidts
bekommeroic ende ongerijf van Schalen
ende gewichte t' elckeng by dc hant te heb-i

wy inghelzjcks al noch op tchcrpe ende

ernighemics deen zijn verbiedende) ge
emaneett , hondende alle de elve Placcaten
in alle hareleeden als hier geinfrcert ende
begrepen. Alleen daer van uytgemderr,

ben, korts daer aen .chcr/in ongcbruyck

gekomen. S- O O 15 T., Dat wy om oo

danighe bewaernie ende chade voor te

dat de Realen by dcen vermaenr , fhier te

Lande wel ingebracbt , ende'als Billioen na

komen , goet ende dienigh gevonden heb

behooren ter Munte of: ter Wi-! verhan

delt moghen worden , onder daer over in
de boeten te vervallen. Laende alle QFE-

ben, meede voor Billioen te verklaren , ge

citren van ]uitie , midtgaders one Gene

lijck wy meede voor Billioen, ende niet uyt

gheefbaer ot ontfanekelijck verklaren alle

rael-meeers vande Munte, op d Overtrc-w

ders van deen Placcare cherp regard te ne-

Realen van Spangien , Mexico ende Peru,

vande meee rotte mine toe , van achten,

men , ende dic onder dilay ote vertreck te

calangeren na behooren. Ende op dat nie-?
mande hier van Ignorantie cn hebbe te pre..

van vieren , van tween ende enckele , t zy

dat die gewichtigh oft te licht zijn , gheen

tenderen , Sao ontbieden ende vetdecken

uytgeimdert. Verbieden van nu aeenighc

det elver meer uyt te bieden oft te ontfan
ghen, Op peene vande uyt-gcboden oft ontf

wy Vel cxprecl-jck dc Heeren Staten;

Stadthouderen , Gedeputeerde ofgecom
mitteerde Staten vande Provinciegelpcaive
'
AAAA ;
var)

188

Placcaten "vande Munte,

'vsn Gelderlant ende 't Graechap Zutphen,

nieuwen, op dat door middel van ulcks, de

H ollant ende We-Vrieant, Zeelant, U

naer-kominghe van deien te beter i'n treyn

gebracht ende behouden oude moghen
worden. Gedaen ende gearreeert ter Ver
gaderinghe vande Hoogh-gemclte Heeren

trecht , Vrieandt , Over-Ycl ende Stadt

Groeninghen ende Ommelanden , midtga

ders Limburgh ende andere Landen van O
'ver-Mae , dc Hovcn van ]uitie, ende Re

gcerders inde Steden ende t'en platten Lan

de, deen onen Placcate alom daer ulcx ge
woonisgedacn te worden , te doen afkun
dighen ende aenplacken , mitgaders de ver
kundinghe van dien alle Maenden , oft ten

minlten alle twee Maenden te doen ver

Staten Generael inden Haghe , Op den e

ven-en-twintig'hlen Ottobris r634. Was

geparapheert A. vm" Randvvjcli'i Onder
ont, Ter Ordonnantie vnndeclve. Ge

tekent ComesMucb. Zijnde op 't patium

gedruckt, het Cachet der elvcr Heeren Sta

ten Generael, in rooden \Wache.

.L

Placcaet , verbiedende betuyt-geeven vankereilfuerepenningen-.

Dm 13 November 1634.
DE Staten Generael dcr Vereenighde

Realen van Spangien , Mexico ende Peru,

e jeeghcnwootdighe ullen lien ofte hoo

vande meee totte mine toe, van achten,

van vieren , van tween ende enckele , t zy

ren leecn , Saluyt. D o e N T 1; WF.

T E N , Aloo ons is vcrthoondt eec
ker Placcaet aen d' ander zijde geemaneert,
vanden achten Angui leleden , daer by

dat die gewichtigh oft te licht zijn , gheen

uytgeondert. Verbiedende van nu afeenigc
der elver meet uyt te bieden ofttc ontan
ghen, Op peene vande uyt- geboden oft ont

Nederlanden, Allen den geenen die de

afgeet endc voor Billiocn verklaert wor

anghen Realen , ende daer-en-boven noch

den alle Realen van Spangien , Mexico ende

Peru. oo van achten, als van vieren ende van

van het viervout vande waerde der elver,

volghende voorgaende Placcaten. Gebie

tWecn , t zy dat die gewichtigh ot te licht

dcnde vorder een yder die eenighe der \lver

zijn , ter ooraecke dat die ghemackelijck te

Realen onder ich al hebben , de clve te

ehrooden zijn , ende mits dicn daghelijcks

bevonden worden grootelijck in gewichte

brenghen ter Wiel of ter Munte binnen

den tijt van veerthien daghen na date decs.

vermindert , tot metckelijcke chade ende

oft na dat hem de elve hier na ter handen

nadeel vande Gemeente , die hun tot het

gekomen ullen zijn , op pcene als vooren.

weeghen van yeder uck, oo wel kleyn

als groor , qualijck heet konnen begeeven,

Vorder aloo niet teegenaendc one voor

gaende Placcaten, daer van de tweelaee'

niet tee enaende ulcks daer te vooren wel

was geoden ende verordonneert. Ende ge
metckt het eker is , dat in gevolgh van dien

noch maer onlanghs in dcen jare,te weten,

(by oo verre by ons daer teeghens in tijdts

noch ganck ende kours blijven behouden,

tot grooten ondien der Landen ,: ende

nicten wort voorien) alle de lichte Realen

dfn !7. Martij , ende den 8. ]ulij 16zia.-gee

maneerr zijn , de Ducatons van Brabant als

van daer herw aerts overgebracht, ende hier

hade vande Gemeente ende Ingeetenen

te Lande uyt-geeken ullen worden , tot

noch mcerder bewaemie van dee Lan

van dien. SO 0 13 T D WY weder

den ende d' lngeetenen van dien, als wel

tot noch toe is gechiet, alwaer meede voor

deen wel was gcboden ende eenighints

ebtuyckclijck gew orden,de Realen voorz

y gewichte te ontfanghen, doch overmidts
bekommetnic ende ongerij van Schalen
ende gewichte t'elckens by dc hant te heb
ben, korts daer aen Wedcr in ongebruyck

gekomenr S 0 O IS T , 'Dat wy om oo

orn ende op nieus, de elve Ducatons van

Brabandt voor Billioen verklaren , Verbie
dende eenighe der elver uyt te bieden, ofm,
ontanghcn ote oock hcrwaerts over tc
brenghen , alles in conormit vande voor
gemelte Placcaten teghens de voorz Duca

catons, als oock teeghens d Oorden ofvij

departen van Rijcx-dalers van Danick oft

Polen, Brandenburgh ende Hamburgh ( die

wy inghelijcks als noch op t chche ende

danige bewaerniie ende chade voor re ko

ernighe mits deen zijn verbiedende) gc

men, goet ende dienigh gevonden hebben,

emaneert , houdende alle de elve Placcaten

meede voor Billioen te verklaren,gclijck wy

in alle hareleeden als hier geinercerr ende

mitdcen mede voor Billioen,ende niet uyt

begrepen. Allecn daer van uytgeondert,

dat dc Realen by decn vermaent , hier te

gheef-baer oft ontfanckelijck verklaren alle

Lande

Placcaten vande Munte.

.,gz

Lande wc'l ingrbracht , ende als Billioen na

Hoven van ]uitie; ende Regeerders inde

behooren ter Munte oft ter Wiel verban

delt moghen worden , onder daer over in
de boeten te vervallen. Laende alle O

Steden ende ten platten Landen , dee onc

Placcate alom daer ulcks geWoonlijck is ge;
daen te worden , te doen akondighen ende
aen'plackemmitgadcrs de verkondin en van
dien, alle maenden ot ten mincn al e twee
maenden te doen vernieuwen , op dar door

cieren van ]uitie , midtgadets one Gene

rael-meeers vande Munte , op d OVCtrC

ders van deen Placcate cherp regard te ne

men , ende die onder dilay ot'e verrreck te
_ calangeren na behooren. Ende op darnie
mandt hier van Ignorantie en hebbe te pre
tenderen , Soo ontbieden ende vetoecken
wy wel expreclijck de Heeren Staten,

Stadthouderen , Gedeputeerde of ecom

mitreerde Staten vande Provindeeledvc

middel van ulcx de naerkominge van deen',

te betc'r in treyn gebtacht ende behouden

oude moghen worden. Gedaen en'de Ge
arrecert ter Vergaderinghe vande Hooig'h;
gemelte Heeren Staten Generael inden Ha
ghe , den even-cn-twintighlen OO.-abril:

van Gelderlant ende t GtaechiapZutphen,

xvj C. vier-en-dertigh. Was geparapheett,

A. ma Randrvij'rl- Onder ondt, Ter Or

Hollandt ende We-Vtieanitleelant, U

donnantie vande elve Geteeckent Cornelis

trecht, Over-Yel ende Stadt Gtoeninghen

Murb. Zijnde op 't patium gedruckt het

ende Ommelanden , midtgaders Limburgh

ende andere Landen van OVct-Maze , dc

Cachet der elver Heeren Staten Generael,

\ in rooden Wache.

Placcaet , toeg/oem !kleyne Taye/nena

Den 8 December

1635.
DE Staten Generael der Vereenighde Ne
derlanden. Allen den geenen die den

jeeghenwoordighe ullen lien "ofhooren le

en , Saluyt. Allor) wy in etvatinghe geko

gelijck wy de clve midts deen alle , ondef

endetcheydt van'oude ot nieuwe , voor
Billioen vetklaren. Doch om- de lngeetc

nen (oo vecl doenlijck is) van chade te ver

komen zijn. dar onlanghs op de Rijcks

hoeden , ullen de voornoemde onde pen-'

Munte der Stadt Gtoeninghcn, geaghen

ninghen , geiaghen voor den jare chieti-

hondett vijf-en- dertigh, noch cours hebben

zijn groote meenighte penninghen van vier

Stuyvers, twee Stuyvers, eenen Stuyver,
halven Stuyver ende Oottghen , niet alleen
verre beneden den behoorlijcken voet, maer

oo verre in gewichre ende Alloye vetche

lende, dattet chijnr gantchgheen ordre ofc
reeghelint maecken der elver ehonden te

ende getolereett worden totten leen Fe-_

bruatij, des jaers ehien-bondett (Ellen-{

dertigh toekomende Niedwen ijl , teri
eynde een yegelijck hem binncn dien voor-'
chreven tijdt daer van mach ontlcedighen:
Verbiedende eenighe vande voornoemde

alle de Vereenighde Provincien , in quanti

nieuwe penninghen voortaen . ende de on.} '

de naer dcn voorchreven tijdt meet uyt te'

rcyt beginnen gediribueerr ende uyt-ge

gheeven te worden , ende apparent noch

vande uyt-gcboden ote o'nrfanghen pen-1

zijn gevee. Ende gemerekt e elvc door

bieden ofte te ontfanghen, opte verbeurte

daghelijcks meet ende meet gediribuecrt

ninghen , ende daer-en-boven noch van heti

ende uytgegheeven ullen worden, rot

viervout vande waerde der elver , in con

formita' van one voorgaende Placcaten,tee

groote chade ende ondien van dee Lan

den ende de lngeetenen van dien: Zijnde
daer benecvens het maecken der voorchre
ven Payementen , reeghens gemeene Reo

ghen her uyt-bieden ende ontanghcn van

Billiocnen geemaneerr; Verbiedende mee

de eenighe leveranrie op de voorchreverl

lutie, by ons voor decn genomen, van ghee

Penninghen te doen , or handclinghe mette"

ne Payementen te maeckcn, anders dan mcr

eenparighen conente ende bewilliginghe

elve te drijven in eenigher manieren, op

Lijf-rae ende Conlcatie van goederen,

van alle de Provincien. S O 0 I S T , Dat

wy , om de gemelde chade vanden Lande

volghende One Placcaten vanden een-en

rwintighen Mattii des jaers ehien-hon

voor te komen , ende het varder maecken

dert les, ende den een Juli)" des jaers e.

vande voor-verhaelde penninghen te [luy

thien. hondett thien. Laende ende bevee

ten, goedt gevonden hebben , alle de voor

chreven penningen van vier Stuyvers,twee'
Stuyvers , eenen Stuyver, halven Stuyver

lende allen Ocieten, mitgaders one Ge

neraels vande Munte , hun op de Ovet
treders van deen Placcate neerelijck tc
inormercn , ende de elve te doen calen

A AAA ;
gcrcnl

ende Oottghen , voor Billioen tc yetklaren,

19

Placcaten vande Munte.

Seren na inhoudenvan deen. Ontbiedende

in 's Graven-haghe, den achten December

ende veroeckende de HeerenStaten vande

chremhonderdt vij-ende-dcrtigh. Was

rep- dive Provincien , der elver Gecom

mitteerde Raden oft Gedepureerde Staten,
dren oncn Placcare ter behoorlijcker

laete te doen afnundighen ende ageren.

Aldus gedaen ende gcarrecert ter Vergade
ringhe vande Hoogh-gemelte Heeren Sta.
ten Generael der Vercenighde Nederlanden,

geparapheert N. Verbo]: Vf- Onder ondr,

Ter Ordonnantie vande Hoogh-ghemelte
Heeren Staten Generael. Gtrceckent. ln
abentie vanden Grier G. ren Aer-uhm.

Zijnde op 't patium ghedruckt het Cacher

Fehr clver Heeren Staten, in rooden Wall
c e.
!

Theater Weg/Jem den-Ducaton wm Pinbamlt, Pool/Elzie, Dnnic.

ker , Brana'mburgber ende Bamburgh Penninghen , die mm Oorden nom-:, de
Vjtheemche Gaut-guldms, ende allerbande buyten de Prot/intimgcazhm Faje"
menten, al; Schel/ingben, dobbele, enckele, bal-ue Stuyvers ende Duyten; Mi-z'adm

target: am particulicrm Wuntagh. Endepecialzjcken tee hem cmm nieuwe/m

enckelen ende bal-um Stuyver, op de Stadt: Munte wan Emb ange/laghi).

Den 8

Wang 16; 6.
DE Staten Generael der Vereenighde Ne
derlanden. Allen den geenen die den

tentie, ouden hebben nagetracht ende geea

lengeert , mitgaders de Gerechten e \Wet

jeegenwoordige ullcn ien ofhooren leen,

houders inde Steden ende ten plattenLan.

Saiuyt. Alhoe-wel wyrd-rt eenigheja

ren herwaerts , alle moghtlijcke vlijt ende

de . de elve ondcr Conniventie ofverdtagh

ouden hebben gecondcmneert na behoo

orghvuldighcydtaengewent hebben , om

ren , om ten minen door chrick endeex

het Huck vande Valuatie vanden Gelde, op

emplaire irae te obtinercn , 't geene reden

den goeden voet ende ordre daerop't tl

ende minnclijeke vcrmaninghen niet en had

ve indcnjare ehien-hondert twee-ende

tvintigh was gebracht,te concrveren ende

den konnen te wecghe brenghen. Deen al

re hehouden , dien volghens trachtende te

len niet jeeghenaende , bevinden wy jee

hoorlijcke Munten ore Gelden , die van

tijdt tottijdr ouden moghen hier te Lan

ghenwoordigh _het uck vande Valuatie

wederom in oodanigen verloop,dat niet al
leen alle one Goude pecien verre boven ha
rele-voorgaende Valuatie zijn geeygerr,

de in uypen , ende onder de handt in

maer daer benevens oock dat verheyden

gcdronghen worden , doende des gewaer

wordende , datelijck tecghen de elve ema

pecien van gelden , oo die nieu geaghen

zijn , als dic al eenighen tijdt voor deen ge
aghen , hier te Lande voor Billioen ver
klaert, cnde alrede buyten kours ende ganck
gc bracht waren , op nieus beginnen , mec
meenighte hier teLande ingevoert, uyt-ge
gheeven ende ontanghen te worden, tor
merckelijcke,
alleen
kleynachtinghe
on
for
Placcaten,niet
rnaet
oock
rot groote ende

Weeren ende Vegh te nemen alle onbe

neren one Placcaten, met ernighe ende

trouhertighe waerchouwinghe aende Ge

meente voor de tlve, ende aenwijinghe
vande chade. de welcke daer by [00 het
Landtin't gemeen , als een yeder in cparci.

eulier , te verwachten ende te draghen

had , beneevens cherpe Comminatie ende

drcyginghe , van ware peenen ende amen

onlijdelijcke chade van het Lannende d In

den teeghens de Trangreeurs van one

geetenen van dien. Als daer zijn de Duca-'

Placcaten, met vertrouwen, dat door mid

del oo van't een als vanr ander , een yeder

tons van Brabant ( die tot drie ende-cigh

uyvers , dat is drie uyvers hooger als hate

bewooghen ende aengeport oude hebben

geweelt , om onen goeden yver ende ern:
tot 's gemeen Landts welvaren (zijnde oo

rechte waerde , uyt-gegeeven worden ) de

de Poollchc oDanicker Penninghen , die
men uarten otOorden nocmt, ltem de

eer met eens yeders welvaren in t particu

uythecmche Goudt-guldens , allethande

uyt-heemche Schellingen , als van Ol
den- burgh , Stadt Embden , Tecklen

lier verknocht) te gemoet te komen,e dien

volghens dat de pariculicre hun naer inhou

den vande Placcaten ouden hebben geregu

leert , ende daer eenighe trangree oude
mo hen Vorden be aen , darde repetive
() eieren dee'lve voghendc one goede in: '

burgh , Thoorn , \Vecrt , Batenburgh.

Rechem , S. Steven-weerde , ende een
groor ghetal andere ( vande Welcke een

Manuael
voor
" de\n is uyt-ghegheeven)
d
\?

Placcaten vande Munte.

de welcke ommighe maer vij, ommighe

19- \

pten ende Ocien , Item alle Pachters ende

maer vier uyvers , ommihe noch veel

Collekenrs vande gemeene Landts Mida

minder waert zijn; mitga ers allerhande

minder payementen, van dubbele , enckele

delen , Op peene van dubbele boete. Vet

biedende allen onen lngheetenen eenighe

ende halve Stuyvers , de Duyten niet uytge

oten, oo buyten als binnen 's Lants op de
Rijcks-munten ende elders gellaghen, als

leevcrantie op de boven-ghechreven uyt

heemche , oo Goudt-gnldens als Schellin

van Embricken Kleef, Embdcn,Kampen,

Gelder, Groeninghen ende andere , oock

Franche Souen otStuyvers, alle by one

Placcaten, oo vanden jare llhien-hon
dert twee-ende-twintigh generalijck, als
eenighe der llver particulierlijck voor Bil
loen verklaert ,Metalle welckeverboden,

enormelijck geeyghcrde, deels gecontre

feyce, deels verechte ende tot minder prijs

gcaghen , doch toc hoogher uytgeeecken

penninghen,dee Landen eerlanghe oo ou
*den worden vervulr, indien daer teeghens
by tijdts gheen ordre en wo rde geelt , dat

namacls gheen middel en oude konnen ge

vonden worden, om de clvc daer weder

ghen ende minder payementen te doen , ofr

by maniere van'wicl te handelen , in wat

manieren dather zy , oi: ich rotte diribu
tie der elver telaten gebruycken , Op peene
als Munt-vervalchers , ende Toeanders

ohulpers der elver, aen Lijende goedt ge

rat te worden. Ende noopende den Du-

caron , o peene als teegens lecvcraers op

uytheem che Munten voor dcen is geor
donneert, Ende aloo de Figueren vande
Goudt-guldens, ende de Schellinghen oo
met den Arendt als ande re, mitgaders vande
dubbele, enckele , halve Stuyvers ende Duy
ten , hicr te Lande op de ProvinciaelMun
ten geaghen , ende by onelee Placcaten
vanden jare ehien-honderdt twee-eni

van te ontlacn , als mcr irreparable chade

twintigh , ende ehien-honderdt e-en

ende mine vande Gemeente. Om dan hier

twintigh gevalueert , weynighe in gherale

in als noch te voorien , ende de Landen

zijn ende wel kenbaer , ulcks dat wanneer

ende goede Ingeetenen van dien , voor oo

de Luyden de elve wel in haer memo

danighe warigheden ende cha de ce bcvry

den , hebben wy goedt gevonden op nieus

ende on evalueerde telichrer vande geva-i

voor Billoen te verklaren gelijck wy verkla

ren midts den ( in conformit van one
voorgaende Placcaten ) de Ducatons van
Brabandt, de Poolche , Brandenburgher

rie hebben ingheprent, y de uythcernche

lueercle [Ellen konnen ondercheyden , ende
mits dien weygheren te ontfanghen. Heb
ben wy daeromme noodigh ende dienligh
geacht tot onderrechtinge ende waerchou.
winghe vande Gemeente , de Figuercn van

ende Hamburgher Oorden, alle uytheem

che Goudt-gulden: ,- ende uytheemche
Schellinghen, Item alle Payementen , als

de voorchreven lnlantche gepermitteerde

dubbele, enckele ende halve Stuyvers , oock

linghen , dubbele , enckele ,- halveStuyvecs

Duyten , het zy dat die buyten ot binnen de

Provintien , doch niet op de Provinciael

ende Duyten, hier neevens tc ellen, buyten

welcke Goudt- guldens, Schellinghen, dub

Munten geaghen zijn. Verbiedende wel

expreelijck eenighe van alle de voorz ver

boven gemelt. ende Welckers Figueren hier

bodcn , oo Capitael-penninghen als paye

menten, dubbele , heele ofre halve Stuyvers
ende Duyten , voortaen meer uyt te bieden

ote rontfanghcn, Op dc peenen in one

voorgaende Placcaten , reeghen het uytbie

Goudt-gulden: , Arent ende andere Schel

bele, enckele, halve Stuyvers ende Duyten

necvens aen . wy midts deen verklaren
egheene Gant-gulden,- Schellinghen , dub-.
bele, enckele, halveStuyvers ende Duyten,
hoedanigh die oock ouden moghen zijn , te
tolereren oftoe te laten, op peene als boven

den ende ontanghen vande gebillioneerde

ende verbodcn penninghen geatueerr. ln

is geeydr.

fonderheydt laen wy de Ontfanghers van

ENde aloo de vermeenighfuldigingh der

Payementen grootelijcks verooreckt
wordt, niet alleen by de Buytcn-landtche

de gemeene Lants Com toiren, Item vande

Licenten,Convoyen en e Contributien,alle

Rentmeeers ende Threoriers vande re

Munten , die ons de elve Weten toe te en

pedive Steden ende ten platten Lande,mit

den ende alhier te doen diribueren , maer

gaders vande Gheelelijcke goederen ende

Godthuyen , ende allen den gheenen die

oock door de Inlandtche, oo Provinci

ael als Rijcks-muntcn , de welcke van

eenighe publijckc penninghcn handelen,

hate repetive Heeren gelicentieert wor

den , onder het een pretext ofc 'rander,
ondcr nochtans eenighen chijn van noodt-
wendigheydt ofre dien , nu deen dan
dander Payementen
tc
'
' makcn
' i , tor
i groote'
ende

hate Commien ende Klercken, hun naer

inhouden van deen Placcatete reguleren,
Op Scene als vooren , ende daer-en-boven

noc op privatie van hunne tcpetivc Am;

. !

192

Placcaten vande Munte.

ende ondtaghelijcke ovetlainghe ende be

'waerniewande Gemeente ende des Lants
Comproiren : Om in deen deele meedetc

volle vigcut. Gelijck wy oock midts dee

conrmeten ende bekrachtighen alle onc

rcmedieren, ende voortaen alle onnoodi

ghen, uytgheeven ende onrfanghen, mitika

voorgaende Placcaten , teeghens t inbren

ghen ende onbehoorlijcken Munt-agh,oo

dcrs het lceveten op, ofditibueten van Bil

wel noopende . Capitael penninghen als pa

loenen ende verboden Penninghen geema

neert , houdende die alle om kortheyts wil
le, als hier geineteetr.
Eyndelijck alhoe-wel hier boven de

yementen , van wat qualiteyt o oottc die

ouden moghen zijn , te weeren ende voor
te komen: Verbieden Vy alle Munt-mee-.
ers, oo vande Provinciael als vande Rijcx
munten,van nu afmeet eenighe andere pen..

ninghen te laen. als de welcke ten aenien

vande Provinciael Munten by one Generale

Ordonnantie zijn geconenteert , dat is den
Rijcks ende Leeuwen-daler,ltem den gtoo

rcn Rijder ende den Ducaet: Ende noopen

dc Rijeks-munten, die ende voor oo vecl
y daer toe gcrechtighc zijn , de penninghen

Stuyvers, ende alle payementen vanEmb

den, genoeghem benecns d' andere voor
Billoenen verklaert ende verboden zijn,
nochtans aloo op de Stadt: Munten van
Embden, onlanghs is geaghen eenen nieu

wen enckelen Stuyver , zijnde gheen Blanck

or drie quatt van een Stuyver ten vollen
waerr , lngclijcks eenen halven Stuyver,
zijnde na advenant noch veel minder waer

die generalijck, volghensc Rijcks Ordon

digh , hebbende beyde aen d een zijde wel

nantie gellaghen moghen worden , Te we.

ten, den Rijcks-daler, Gout-gulden ende
Ducaet, onder eenighe andere, Op peene
dat alle dc elve penninghen, datelijck by

het Wapen vande Stadt Embden, maer aen

de andet zjde den heelen Stuyver: de lette

ten I. EMBDER errVER , ende den

halven Stuyver de Letteren ; EMBDE R

ons ullen worden verklaert voor Billioen,

de elve geconqueett daer die te bekomen/
ullen zijn, ende voorder de Munt meeers.
onde de Geellen die dc elvc ullen hebben
gemaeckt, mitgaders de Wardeyns ende
Aayeuts die daer over ullen hebben ge.
aen, verklaert voor infaem, ende vervallen
van haer alteede gehouden aten ende di

ST Vr V ER , waer door , ende door hate

groote over een komende met one dubbe
le ende enckele Stuyvers metten Leeuw

gniteyten , ende voor altijts inhabijl, om ee

der
elve geeken
ende uytgegeeven
ou
den de
konnen
wordcn,Hebben
wy boven

nighe andere naermaels te bedienen. Ver

bieden in gevolghc van dien als vooren alle

't gunt voorz noch noodigh geacbt . de Ge

rcpeivelijck, Mltgaders het etck blan

cheren ofr wir maken van dien,de elve enc

kele ende halve Stuyvers aende gemelte zij

de, eer Eelijcken de vootz one dubbele
ende ent ele Stuyvers , ende ecr licht on

Ingeetenen deer Vereenighde Provincien,

meente voor de elveEmbder heele ende hal

eenighe Materialen op oodmighen particu

ve Stuyvers te wacrchouwcn , ende deFi

lieten Muntlagh, buyten de penningen hier

gueten van dien hier onder aen rc doen druc

ken , op dat een yeder ich daer voor, ende

vooren repeivelijck vetmaent, teleeve

ten of: doen leeveren , direelijck oft indi

, reaelijck , ofich torre diributie det pen

ninghen aloo teeghens deen Placcate ge
aghen , te laten gebruycken , in wat wtje
het oock oude moghen ween, Op pee
ne vande verbeurte vande elve materia
len , oft de penninghen daer van gemaeckt ,
ende 'noch het viervout vande waerde van

voor chade mogen hoeden ende wachten.

Laende vorder, one Generaels vande
Munte , ende alle andere Ocieren ende

]uicieren . alle mooghelijcke vlijdt ende

neerigheydt aen te wenden . in 't naer
trachten . calangieten , condemneten ende
raen vande Overtreders deer Placcaten,
o nder eenighe ooghluyckinge oft vetchoo

dien , t zy dat de materialen oft de pen

ninghe vanden elven, alwaer her oockinde

ninghen achtet-haelt zijn ofte niet, ende

meec generale Trangtee , die wy in de

daer-en-boven noch arbitralijck geraft te

worden na geleeghentheydt van het mil:
btuyck, ten aenien vande meenighvuldig
heyt ende inire praaijcken die daer in ou
de moghen zijn gcgleeght. Onvermindctt
by decn de peenen ende raen geatueett
by onc generale Placcaten, teeghens de gee

en gheeninrs verwachten : \Villende dal:

des niet teeghenaende teeghens een yeder
deen trangteetende , al gheprocedeen:
worden torte volle boeten , op dat eenmael
een bedencken , chtick ende orghvuldig
t uck vande Valuatie te onderhouden , in

ne de welcke op particulier conenr pennin

de Gemeente moghen worden gebraclat

ghen oude moghen hebben geaghen , be

ende geveight. Ende op dat niemandt hier

van eenighe onwetentheyt en hebbe te prc
tencleren , werden midts deen
' ernelijck
_vetocht

neden den voet vande Ordonnantie dcer

Landen , die wy mits decn houden in haer

heydt. midtgaders ern vande Placcaten op

Placcaten vande Munte.

93

verocht de Heeren Staten vande repeai

ve Provintien , hate Gecommitteerde Ra

de Regeerders der clver hunne Gemeen

den oGedeputeerden , alle Hovenvan ju

exempel willen voorgacn. Aldus ghedaen

itie deen onen Placcare alomme daer

men ulcx gewoon is, te doen a-kundigen
ende aen-placken , met vordere aenchrij
vinghe aende repeive Steden , ende ten

ende gearreeert ter Vergaderinghe vande

Hooghgemelte Heeren Staten Generael,

platten Lande, ten eynde de Ocieren,en

de de Schepenen ote Rcchters , mirgaders
alle andere boven-ghemelde Perooonen
onder haren gebiede aende,tot hare deb

ten ende Onderaren hier in mer een goet

op den achten Martij ehien-hondert

esendc dertich. \Yas geparapheert F.C.V.
Culmbargbv. Onder ondt, Ter Ordon
nantie vande Hoogh-ghemelte Heeren

voiren repetivelijck met allen ern wor

Staten Generael. Geteeckent CornetuMuch.

Zijnde cp t patium ghedtuckchet Cacher
der elver Heeren Staten, in rooden \Vaa

den vermaent ende gehouden,Als mede dar

che.
L

Placcaetteghen dgoude Sonueminen , endegoua Kroonen wn

Brabandt , Ende aller/mmie buyten de-- Vereenighde Provintien ge/lagenpayemem
ten.

Den a; Irony" \ 6 ; 7.

DE Staten Generael der Vereenigde Ne

te Lande, van wat aet ot conditie hy zy,

derlanden , Allen den geenen die deen

ullen ien ote hooren leen, Saluyt. Aloo

w'y hoe langhcr hoe meer ien , ende be
mercken , dat eenighe baetoeckende Luy
den haer ondcrwindcn , jae haer werck

maecken van uyt Brabandt,herwaerts over

ce brenghen, ote doen brengenercheyde

ich en} al bcvorderen eenighe der boven

ghemelte goude Souverainen , ote goude
Kroonen (daer van de Figuyren hier onder

aen ghedruckt aen) uyt te bieden, ote te

ontanghen, tot wat prije het oock oude
mogen ween,vetklarende alle delve voor

Billoen, ende ongepermitteerr gel: , op cle

enen ende amenden,de welcke tegens het

oo Goude als Silvere penninghen , by ons

niet gevalueert, ende noch edert weynich

uytbieden , ende ontanghen der ongheva

tijdts, eeckere goude Souverainen, ende

lueerde penningen, by one voorighe Plac

goude Kroonen , aen d'andere zijde geva

caren zijn gheacueert, houdende de elve

lueert,den Souverain op twaelgulden,en

de den Kroon op drie gulden twael uy
vers,de welcke yluyden hier te Lande we

mer alle bygevoechde clauulen , ten jne

ten uyt tegeven , ende onder dc Gemeente

met partijen uyt te eecken , niet alleen tot

veel hoogheren prije , als daer op die in
Brabandr geagen, gevalueert,ende uycge

voorz tenderende,als hier gein_ereerr,Ten

anderen verbieden W'y wel cherpelijck,

eenige der gemelre Souveraineinpte Kroo
nen , voortaen mccr herwaerts over te

brengen,onder wat chijn ofre pretexte het

oock oude mogen zijn , Op peyne byoo

geven,end'e ontangen worden,maer oock

verre yemanr bevonden worde hier tegens

verre boven de waerde, nae de welcke de

goude penninghen hier te Lande nu zedert
eenighe ]aren herwaerts gheeygert , ende

gedaen tc hebben,dar den genen'die ooda

ganghgenomen hebben,niet eens iende op

de groote chade,de welcke daer door, oo

nighe penninghen voor hnn elven hebben

overgebracht, ote doen overbrengen, alle
de elve penningen ullen hebben verbeurt,
ende noch het viervout vande waerde van

de Landen int ghemeen , als een yederin t

dien , ende daer-en-boven dar dc Invoer

byonder te lijden hebben, mitgadcrs het

ders ( bchalven de voorz pene) uyt dee

gevaer van-waerder onheylen,die daer uyt

metter tijt te verwachten aen , by o verre

dien,ullen worden gebannen,volgens den

Vereenigde Nederlanden,ende't reort van

ulcx niet tijdelijck geuyt ende gheweert

inhouden vande Placcare des ]aers 1612.

\
zy dat y op't eyt betrapt zijn geworden,
en worde:Ende alo de ongelegenrheyt des

ofdat
her naderhandt ter kennie zy geko
tijts , ende andere voorvallende Landts-a

ken niet en hebben konnen toelaten op al

men , ondcr dat yemanr ich hier tegens al

les volkomentlijck, als wel den gemeenen

mogen behelpen,met cxceptie van genera

oirbaer is vcreychende, te verien. S O 0

voor het noodiche

in deen
ordre ce tel
len,igelijck
WY dan voor
eer ordonneren,

le rrangree,o oock van eygen confee,

ende vcrklaringhe , ten ware yemandt van
els , ende onder te vooren daer over aen

c_nde ernelijck bevclen, dat niemandt hier

geprooken,berrapt,ofbechuldicht te zijn,
ijn feyt aenbrachce, Ende o yemandt met

I S T , dac Wy goedt-ghevonden hebben,

BBB B

ijn

194.

Placcaten vande Munte.

ijn voorweeten,de elve penningen voor,

vorder allen Ociercn , On e Generaels

ouytla Van een ander oude mogen over
brengen,t zy Boode, Schipper, Voerman,

vander Munte,ende voorts allen den genen

dien dopicht van deen Amprhalvcn is be

of yemandt anders,wie het oock zy,de o

danighe , al voor ijn peroon (onvermin

volen , op d'Overtreders van deen goede

achtinge te nemen,ende de elve achterhaelt

dert de pene des genes voor wie; die over

hcbbende,tc doen calengeren,onder eeni

gebracht worden,boven vermelt) verbeu

ge ooghluyckinge of verchooninge, aloo

ren de waerde der overgebrachte pennin

gen, als mede,t zy dat hy op t fait't betrapt,

grootelijcks is gelegen.Veroeckende daer

aende obervantie van deen , den Lande

of daer nae van t elve overtuycht mochte

omme allen Rechters , hooghe ende leeghe

worden. Ende ten eyndc de ghemelre In

]uicieren, de goede hanc met yver te wil

voeringe te beter moge worden geweert,

len bieden,ten eyndc kort ende onvertogen

verbieden \Wy mitdeen allen ende een ye

ghclijck buyten dee Vereenilghde Provin

recht teghens den Trangreeurs gheadmi

nireerr moghe worden , doende de ver

den,te verenden odoen ver enden,eenige

beurde, o Penningen als Materialen, o de

Gonde ofSilvere Marerialen,bequaem om

waerde van dien , mitgaders het viervout

Munte van te iaen , ofop eenighe buyten

lantche Munrcn,inonderheyt op de Mun
ten aen dandcr zijde, televeren , 'ofop de
meerghemelte Souverainen , of Kroonen,
eenichints te handelen, onder wat pretext

der elver by proviie namptieren , in con

formit van onen Placcate des ]aers 16zz.

het oude moghen zijn, op verbenrte vande

materialen , ende her. viervout van dien,

midtgaders banniement uyt dee Veree

nighde Nederlanden als vooren. Eyntclijck
aloo wy oockvernemen, datin dee Lan
den van alle kanten ingebracht,ende uytge

gheven worden allerhande noode ende

lichte payementen, als Schellinghen, halve
Schellinghen, dubbele, enckele, ende halve
Stuyvers, Franche Blancken in plaets van

Stuyvers,mitgaders allerhande Uytheem

che,ende buyten one Provintiale Munten
geaoen Deuyten,daer mede oock de Lan
den ) vervult worden , dat die met groore

Partijen teens uytgegheven worden , tot

groote belainge vanden Gemeente, ende
Verder vande negotie, mitgaders diverie
ende verbijeringhe van het Muntwerck
hier te Landen. S O O IST, dat \Vy al

mede verbieden voortaen eenighe Uyt

Ende op dat niemandt hier van eenige on

wetentheyt en oude hebben te pretende

ren , Ontbieden \Wy ende veroecken ern.
elijck mitdeen, de Heeren Staten vande
repettive Provintien,hare Gecommirteer
de Raden , ote Gede uteerde Staten,alle

Hoven van ]uitie , deen onen Placcate

alomme daer men ulcx gcwoon is,te doen
a-kundigen ende aenplacken,1net vordere
aenchrijvinge aende repeaive Steden,en

de ten platten Lande, ten eyndc de Ocie

ren,endc de Schepeneniofte Rechters,mit.
gadcrs alle andere boven-gemelde peroo
nen onder haren gebiede aende , tot hate

debvoiren repeaivelijck met allen ernl:

worden vermaent,ende gehouden,als me
do dat de Regeerders der elver hunne Ge
meenten willen
ende Ondcraten
in met
oer
exeimpel
voorgaen. hier
Aldus
ghe aen

ende ghearreeert ter Vergaderinge vande

Hoogh-ghemelte Heeren Staten Generael,
op den drie-en-twintigen ]unij ehien
hondert even ende dertich. Was gepara

hemche payementen hier te Landen in te

brengen, o eenige andere uyt te bieden, of

pheert , S.r.Hacrzlte v. Onder ont . Ter

te ontanghen,als de welcke by one voor

nel-'s Muh. Zijnde cp 't patium ghedruckt

gaende Placcaten zijn gevalueert,ende daer

her Cachet der elver Heeren Staten in roo

den Wache.

van de Figueren inden Beeldenacr gheelt

Ordonnantie vande elve. Geteeckent,Cor

zijn, alles op pene als boven. Belaendc

Placcaet teghens ])Ltuytgheven ende omicmglacz dcr Toolche ende

Danicker Penningen war Obi-dm 71m Rijrxdalers uytgcgevae-n 2.4 Mart. 163 S;
D E Staten Generael der Vereenichde
Nederlanden,Allen den genen die dee

jegenwoordighe ullen ien of: hooren le

le minder ghedeelten beneden de halve

Rijcxdalcrs verbodcn zijn , ter oorake dat

onder de goede Oorden van Rijcxdalers

en , Saluyt. Al hoe wel by den Placcate

veelderhande noode ende ghecontereycc

vanden ]are 1612. op de evaluatie vanden

penninghen , elver niet voor Oorden van

Gelde gheemaneert , als mede by de reno

avarie van dien inden ]are : 6 z 6. gedaen,al

den van Rijcxdaers uytgeeken worden,

Rijcxdalers gella en , _ nochtans voor Oor

(Ot

195

Platcaten vande Munte;

tot merckelijcke chade vande Gemeente;

der elver voorgemelde Poolche Pennin

Ende doen evenwel ende des niet jeghen

ghen al bevonden werden Ontfanghen of

aende bevinden dat niet alleen de Oorden ' uytgegheven te hebben, vande boete vry al

ende minder ghedeelten van Rijcxdalers

zijn,- alwi hy choon ijnen Autheur te ,

wedet cours ende gangh hebben beginnen

te krijgen, ende nevens de heele ende halve

noemen , maer al evenwel in oodanigen

Rijcxdalets uytgegheven ende onranghen

werden , maer dat zedert eenige tijdt her

Penninghen , ende daer-en-b'oven het dub

belt vande waerde van dien , oftwaelf

waerts ommighe petoonen ltch hebben

gulden in plaets van her dubbelt,by o Ver

vetout ekere penningen op den name en

te de ontfangen o uytgegeven Penningen

geen es gulden enkonnen bedtagen, hou

de titel van Sigimundus Koninck van Po

len, binnen Danick ende elders gelagen,

vande groote ende nae by opt ghewichte

cas verbeuren de ontangen of uytgegeven

dende voorts het voorz Placcaet in ijl

weerde als hierinne geinereetc , ommein

van een Oort Rijcxdalers , onder andere * alle ijne andere poindzen naetgekomen te
werden,- Belaen voorders de Generaels
Oorden ende neens de Rijcxdalets , on

zijnde nochtans d'elve penninghen maer

vander Munte, ende allen Ocieren, oa

binnen den Steden als ten platte Lande van
dee Vereeenichde Provintien, allen neert.

weynigh boven de negen uyvers het uck

icheydt ende vlijt aen te wenden om" dc

van dien weerdich, verkortende aloo de

Trangteeurs van deen on en Placcate te

achterhalen , ende tegens delve inonder

der de llechre oonkundige , oo Soldaten

als andere vande Gemeente uyt re eecken,

goede Luyden het vietendeel', of vi) -en

twintich ten hondett. Om waetinne te
voorien,ende oodanige enorme ende on

dtaechlicke chade te verhoeden, S O O

1 S T. dat wy voor eer goedc ghevonden

heyt die y-luyden bevinden ullen de voor

chteven Poolche Penningen, o voor als
na deen ontanghen ende uytgegheven te

hebben de Gemeente voor de voorz Pool

hebben na ordre van dee ende voorgaen

de Placcaten repedcive te procederen ende

che toc Dantick ende elders gellagen pen

doen procederen , onder conniventie or

ninghen by openbaten Placcate re waer

daer by voor te ellcn,op dat die alo te bc

oochluyckinglie. Aloo wy veraen den

dien vander Lande daer aen hoochlijck
geleghen te zijn.- Ende op dac hier van nie

ter van een yeder bekent ende ghemijt mo

gen werden; ,Ten anderen verbieden wy

mandt eenighe ignorando en pretendere ,

ontbieden ende vetoecken wy den Heeren

' op nieus wel expreelicken eenihe Oor

den of minder ghedeelren bene en halve

Staten, Stadthouderen, Gecommitteerde

Rijcxdalers hoedanich die oock ouden

mogen zijn,ende'met namen d'voorzPool

Provintien van Ge detlandt ende t Gtaefa

chap Zutphen, Hollant ende Well-Vrie

chouwen , ende de Figuyten der clver

Raden ende Gede uteerde Staten vande

che Penninghen, daer van de Figuyren hier

landr, Zeelandtle-rrecht,Vriellan t,Over

onder als voorz te ien zijn, voorts aen uyt

tc geven ende ontfangen, op de peynen en
de amenden by t Placcaet vanden ]ate

Yel, Stadt Groeninghen ende Ommelan

16 22. op de Evaluatie vande gelde ghea

van onden aen alomme doen vercondi

tueert; Ende al-hoe-wel in t xxiij.Articule

des gemelten Placcaets gezeyt wert, dat de

ghen, uytroepen, publiceren ende ageren

hene die welcke ijnen Aurheur daer van

gewoonelijck is dudanige axie te doen.

den , ende allen anderen Ocietcn ende

]uicieren, dat y dee one Ordonnantie

in alle Plecken van one Landen, daer men

Ey de verboden penninghen ontanghen

Gegeven in one Vcrgaderinghe in s Gta

heeft, weet te noemen, vry al al zijn van

de boete daer toe \aende , nochtans cm

ven-Nage, onder onen Cachet, paraphure

ende deignature van onen Gtier , den

me den ontan h ende uyt-geef det voor

chreven Pool che Penninghen tc berer tc

acht-en-rwintichen Martij ehienhon

weeren, als mede ten aenien van dee one

a. Schatr v'. Onder ondt, Ter Ordon

naerdere waetchouwinghe voor de elvc

nanrie vande Hoochghemelte Heeren Sta

ten Generael, Geteyckenr Iman Goth. Zijn
de op t patium ghedruckt het Cachet der

gedaemHebben wy als nufoet gevonden,

ende atueren mits deen, at niemandt na
de publicatie van dcen Placcate die eenige

dert acht-en- dertich, waer gheparapheert

elver HeerenStaten in rooden Wache._

BBBB :

Flach

196

Placcaten vande Munte,

Placcaet ofm tollerantie op den cours vanden gelde , oo goude al

:ilfuere Speri-m.

Dm 9 Oober : 6 3 8.

DE' Staten Generael der Vereenighde

Nederlanden,Allen den genen die dee
jegenwoordigc ullen ien ofte hooren le
en,Saluyt. Alhoewel ons voornemen en

de ernige berrachtingc,altijdts gewee is

Va ende onverbrekelijck te willen onder
houden,ende doen onderhouden, den voet
vanden cours , ende evaluatie vanden Gel

de, die by onen olemnelen Placcare van

den 2.1 .]ulij 1 62.2. niet alleen met eenpari
ghe toeemminghe, ende met belote van
maintenuc van alle de Provintien, gereol
veert ende gheloten, maer oock by alle de
comptable ende amptbedienende lnghe
ctenen olemnelijcken was bewooren,

ghedeelten goede politic ende volkomen

regel te ellen,nochtans noodigh is dat gc

uyc ende geweert worde de conuc ey

geringe, die eenigen tijtherwaerts d'over
handt heet ghenomen. S O O 18 T, dac
hoewel wy redenen oude hebben om den
cours ende Valuatie vanden Gelde als nu
ende by dce Ordonnantie in alles endein :

geheel te reduceren op den ouden voet, en

de na d'ordre van onen voor-ghemelten
Placcare des jaers \Gzz. Condererende
nochtans datret veele goede Ingheetenen

zijn die meet door haere eenvoudicheydt

ende ap e toeicht,als wel door eyghen

quaerwil 'cheydt ende booe opet tot (?.-er

echrcrchijnt wel dar eenige baet-occken

groote eygeringhe der gelden vervallen"

de menchen , ellende te rugghe deliede

des Vaderlandts ende van t gemeene bee,

komen te lijden , by al te chielicken be

ende alleen yverich omme te voldoen ha

ren verkeerden lu tot een vuyl ende on
geoorlot gewin , onder ophouden, ende

van tijdt tot tijdt getracht hebben d'ordre

zijn, endedaerommegroote chadeoude

hoorlicken redutie van dien. Hebben wy

om de voorz ende andere redenen goedt
gevonden daer inne noch eenigen' weyni

ben doen emaneren , ende oock , de goede

ghen, tijdrille'te aen, willende niettemin

de Ghemeente by-deen wel ernelijcken
ghc'waerchout hebben , dat wy van mey
ninge zijn 't elve eerdaechs-by der-handt
te nemen ,. aloo one intentie n'ie't-enis-d'ac'
allede naegenoerndc Pennin _en oSi etien
by hare rcpeaive prijen, ulcx die by d'ea

Gemeente by forme van waerchouwini

engetollereert worden,ullen verblijven,

ghe (genoechame redenen hebben aenghe

we en vande oroote chade ende-van .ton
geriet welc by d'infratic vanden voor-

nae verklaert ullen hehouden, waer ons

Vanden voornoemden Placcare teghen te

gaen, .te verbreecken, ende 'tgantche uck
vande Valuatie met een ongeregelde con

fuie overhoop te werpen: Waerjegens,

hoewel wy tot meermalen Placcaten heb

of dat die'alle cours ende ganck in voegheri

principael :oghmerck is een nadere ende-'

chreven Placcare oo voor den gemeerin

betere teduai'e, ende-nainentlijclt den v'oet'

Lande als voor yeder in t byonder, ondc

te verwachten. Nochtans heet d'eyghen
baetucht oo verre d'ovcrhandc gekregen,

vandenmeer-ghemelten Placcate'd'e Anno

1622 . re hervarcen , :ihvo'e'ghen dat Wy ala
leenlick by provire en'd'ecot beter ord-re By
deen minima,-d,: de naegnoernde-Spei

dat het mibruyck vande eygeringe van

den Gelde,mitgaders den invoer ende uyt
ghee van allethande noode, lichte , ende
onghev'alueerde penningen,als mede t ver-'

tien ontfanghen'endeuytghegheven ullen:

worden tenprije als Woleht, met dien Ver

andt da'r' dee tollerantie fl duyten toc

loop van 'tgantche uck vande Munte ,

niet alleen intollerabel is geworden, maer

noch veerthien daghen'n'a t- publieeren van

hoochnoodich ende meet als tijdt oude

zijn, om vordere diordre te verhoeden, dat

luatienaditjegenwoordige.

on's naee Placcaet , op : uck'vande Va

' -:

. Goude Specien. i

alle mi-uen gheweert, ende dat alles o

een goede , vae ende vereeckerde ordre
herbracht worde. Om me het welcke vol
komentlick, ende oo des oude behooren ,

te doen, aloo wy door menichvuldighe

ende gewichtige Landtsiaecken die geen
uytcl konden lijden , tot noch toe verhin

dert zijn gewee , ende als noch niet wel

DEn "grootenxgou'den Nederlandthhen

Rijder, mitgaders den ouden ]aco
busvan Engelandt, zijndebeyde van ee.
nen alloye, ende van 247 uckeninr

Troyche cherlandtche Marck , ende

ledigh konnen ween om op : gantche

overulcx van eender weerde ten rije

van -
-
xij.gu den.

uck vande Munte in alle ijne leden ende

De halve
dien van 49; ucken
in t
van

Marck

Placcaten vande Munte.

197

Marck, ten prije van - vj.gulden.

Figuren in onen laeten Beeldenacr

Den dubbelden Nederlandtchen Dncaet

uyrgedruckt aen , op t ghewichte van

metteletreren, midtgaders den dubbel

den Ducaet van Spangien mette twee

1 8.Engelchen 2.8.Aen, ter remedie van

4Aen,tot - ij.en een halve gulden.

Hooden , van 35. ucken int Troyche

Den halven Rijcxdaler endcqnaerren, ten

prije ende remedie na advenant.

Nederlandtche Marck, ten prije van

- ix.gulcn.

--.

Den Zeeuchen ende Vriechen Arentda

Den enckelen Nederlandtchen Dncaet

ler, op t ghewichte van 13.Enghelen

metteletteren , midtgaders den Ducaet

16.Azen, ter remedie van 4.Azen , tot

van Spaengien mette twee Hooden:

Item die van Hungaricn , ende die in t
Rijck ghemunt , zijnde alle van 7o.l;uc

De minder ghedeelten van diennae adve

ken in r Marck,tot iiij.en een halve guld.

Den Vr'iechen Florijn of Silveren pen

j.en een halve gu],

nant.

ninck, genaemt Klapmuts,op 't gewich

Den Franchen Kroon tot7z. ucken in t

Marck, rot

te van la; Enghelen of [G.Azen, ter re

iiij.gulden.

'

medie van 4.Azen, toc j.guld.viij.uyv.

Het Piolet van Spangien van vieren , van

18.ucken in t Marck, tot xvj.gulden.

Het dubbelt Piolet van Spaengien van
z6.ucken in't Marck, tot

Marck tot

Den halve na advenant.

Dn Florijn o Silveren Courgulden gei

aghen binnen de drie groote Steden

viij.gulden.

Den enckelen van 72.. ucken in 't Marck,

_
iiij gulden;
rot
Den Albertijnen van 47}; ucken in ':

vj.gulden.

Den halven van dien tcnprije naer adve

___-_
nant, rot _
iij.gulden.
Den enckelen onden Roofnobel van En

gelandt,als oock de nieuwein dee Ver

' eenighde Nederlanden gelagenfalle van
' 'zz.uckenadvenant,
in t Marck,tor
gulden.
De'i'hal've'na
tot ' -' x.
v.gulden.

' Den onden Angelot van Engelant Van 4.8.

' vande Provincie van Over-Yel, als De

venter, Campen, ende Zwol, mede tot
___

__ j.guld.viij.uyv.

De halve na advenant.
Den Engelchen Schellingh ende die van
Groor Bretagne , op r gewichte van 3.

Engelen 2.8.Azen, tot x.uyv.viij.groot.

Den halven nae advenant, doch andere
minder gedeelten als Groaten,8cc. war-"

den om redenen voor Billioen verklaert;

De Schote Dielblom, tot xij.uyvers.
De mindere gedeelten na advenant.

' ucken int Marck,tot vj.en een halve gul.

Den Goudt-gulden op de Munte binnen
' dee Provintien, dat is tc Nimeghen, te

DeYerche Harp, tot - viij.uyvers.

Dcventer, Campen,Zwol,ende re Leeu

waerden in Vrieandt eaghen , ende

penninghen lichter gevonden worden als

anders geen,van 75 .uc en in het Marc,

tot
' iij;gulden iij.uyvers.
Alle welcke penningen ullen' ewogen
worden met haer behoorlick g ewicht,
ende mette remedie van twee Aen, ulcx
dac het daer mede al moeten vooraen,
immers int huysken komen , ende oo ee
nige vande voorz penningen lichter als de

voorz remedie worden bevonden , al

De halve na advenant.

Ende oo eenighe vande voorz Silvere

haer gewichc cndc de remedie daer byge
eldt , ende wat mede aloo niet voor en

laec, of ten minen in t huysken kompr,

al voor yder Aes (elck uytiach dat het (el

ve telicht bevonden wordt, mede voor een"

Aes gerekenr) betaeldt worden twee en

ninghen Hollandts', der welcker e ien
maecken eenen nyver.

Volgen hier de penninghen Voor,

voor elck Aes betaelt worden twee uy

Payementen gehoudcn.

vers: Welveraende, het mine achter

ach gerekenr voor een Aes.

Silvere Spetien.

DE Schellinghen op de repetive Pro..

vintiale Munten, als oo'ck de Rijcx
munten van Nimmeghen , Dcventer,
Campen ende Zwol gheaghen , tor

En Nederlandtchen Leeuwen-dalcr
van 1 S.P.ngelen , in 't gewichte ter

vj.(l:uyvers.

De halve van dien, tot

___

iij.uyvers.

remedie van es Azen,tot ij. gulden.

Den halven van dien ter remedie van drie
Azen, ende ten prije na advenant,j.gul.

Het twintiche deel vanden Silveren Ne

derlandtchen Reael, ghenaemr Scorer,
tor
.
ij. uyv.viij.pen,
u__u-

Den Nederlandtchen Rijcxdaelder , mit

gaders die gemnnr in't Rijck,daer van de

De dubbele ende enckele uyvers in dee

Geunieerde Provincien ghelaghen, daer

BBBB ,

va-

Placcaten vande Munte.

198

van de Figuten in onen Beeldenaer

{aen , ende anders gheen tepeaivelick

al worden, mette penen ende multen de;

welcke gheatueerr zijn regen het onghe

tot

oorlot uytbieden, ontangen, midtgaders

__.

ij.ende j .uyver.

innebrengcn, als mede t maecken det Fen

Voorts alhoewel de tedenen wel ver

ningen,endetleveren op deelvc,by meer

eychen oude omme de Pacacon oKruy

daler,ingelijcx den Ducaton van Brabant,

gheleyde Placcate de Anno ehien-hon

ende de minder gedeelte vande elve(welc

volgende Placcaten,die tedert van tijdt tot

ke beyde penninghen verte boven haere

tijdt generalick ofpecialick gheemaneett

waerde opgedrongen ende geeygert zrjn)

medc volghens d'ordre van one voori he
Placcate te redueeren.Nochtans dewij dc
Landen mette voor-gemelte penningen o
eer ingenomen ende vervult zijn, dat men
nauwelicx andere Capitale ilvere pennin
ghen inde dagelijcxe vcrtietinghe ende vet
handelinge en iet. Ende omme daeromme
te' verhoeden de chade daer inne de Ge
meente doot de veranderinge inde voorz
penningen als nu te doen oude vervallen,

zijn , houdende alle d'elve mec hate inghe

dert cwee-en-twintich , ende by andere

voechde clauulen deenthalven hier voor

ghctepeteert ende gheinereert. Belaende

alle Ocicren one Generaels vande Mun

te,ende voorts alle den geenen dic d'opicht

dees ampts-halven toekompt, op dOver
tredets van deen goede ende cherpe acli-'
tinghe te nemen , ende delve na behooren

te doen raen, aloo den diene vanden

zijn wy te rade gheworden't elve mede

Lande daer aen ten hoochen is geleghen.

Ende op dat niemandt hier van ignorantie
en hebbe te pretenderen , Soo ontbieden

noch voor weynich tijdts op te chorten,

ende veroccken wy de Heeren Staten,

ende den Ducaton middeler-tijdt te tolle

reren tot drie-en-teich uyvcts,ende den
Patacon tot vijtich. Niettemin op dat de

Stadthouderen , Gecommitteerde Raden.

ende Gedeputeerde Staten vande Provin

Landen daer mede niet vorder bewaett

cnoude moghenworden,ende op dat wy

oock verhoopen moghen, dat de ordre by

tien repcdive 'van Gelderlandt , ende

't Graefieha Zutphen , Hollandt ende

\We-Vriel ant,Zeelandt,Uytrecht, Vrie

landt , Over-Yl, ende Stadt Groeningen

ons cp de voorz penningen eerdaechs te

ende Ommeladen , de Hoven van ]uitie,

ellen van goeden eee zy , Verbieden

wy by deen wel expteelick dat niemant
van wat aet ofte conditiehy zy,eenighe
Patacons oDucatons hier te Lande na de

ende Regeerders inde Steden , ende ten

Publicatie dees meet al moghen inbten

ghen , onder wat pretext het oock oude

moghen ween: Gelijck wy oock vorders
Verbieden hier re Lande ingevoert oftc ge
btacht, als mede aengeboden , uytgegeven
ende ontanghen te worden eenige andere
penninghen die alhier niet ten prije geelt
en worden , met namen oock den gouden

platten Lande, deen onen Placcate alom

me daet ulcx hewoon is gedaen re wor

den,te doen a -kondigen ende aenplacken.

Ende tot berer obervantie van dien, wet
den de Comptablen als Ontangers vande
ghemeene Middelcn,Treorits,ende Rent
meeers , manierende ende verhandelende

s Landts ende andere publijcqne pennin

gen,ote van eenige Godts-huyen en Con

venten repeive, by deen onen Placcate
ende Ordonnantie gheatingeert, by Eede

Sonvetain ende Kroon van Brabandt, als

mede de Kopucken van Enghelandt, ende

het elve ce moeten onderhouden, naerko

voorts alle uytheemche Schellingen, ende

alderhande andere payementen, zijnde ten

rie doende , daer over aengheien ende ge

meeen deele niet dan noode ende lichte

aken,op de penen begtepen in onen Plac

penninghen , verklarende alle de elve voor

caet van 't ]aer ehien-hondert twee-en

twintich.Gedaen ende gearreeerc in one
Vergaderinghe, in's GravenHagc, op den

Billioen. Interdicerende mede dat niemant

ich al vcrvorderen eenige vande by deen

men ende obetveten,Op pene van contra

cortigeert te word en naer gelegentheyt der

o gevalueerde als getollereetde penningen

negenden Odober ehien-hondett acht

boven hate voorz tepetive prijen uyt te

bieden ende op te dringen,uyt te geven ofte
te ontfangen. Ende by oo verte yemandt

ende-dertich, Was gheparapheett, Amm

nantie vande Hoogh-gemelte Heeren Sta

bevonden wott ich teghen de voorz on

e bevelen ende verboden vet repen re

Zijnde op t patium ghedtuckrhet Cachcf.

hebben , d'elve willen wy dat onder ee

nige ooghluyckinge,uyteLende verdrach,
gecalengeert ende met alle tigeut gherat

Randvvijckv'. Onder ondt , Ter Ordon

ten Generael , Getekent, Cameli; MM.
Cle elvet Heeren Staten, in rooden \Val
c ie.
Placcaet

Placcaten vande Munte.

I99

Placcaet ende prmionele redufzie alte tollerantie Mim/e Haag/1

Mo .Heerm_ Staten Generael dcr Vereenig deNederlmden,op dm cours vande

gelde , oo goude al; iluere Spetim , V_Vaer ma alle mdeyegelzjrke ngetmm dcr
wor. Landen icbhllen hebben te rega/crm. zz MF)-il \ 6 z 9.
DE Staten Generael der Vereenighde

ledigh konnen ween om Op t gantche

Nederlanden,Allen den genen die dee

jegenwoordige ullen ien ore hooren le

ghedeelten goede _politie ende volkomen

en,Saluyt. Alhoewel ons voornemen en

tuck vande Munte in alle ijne leden ende

* regel te ellen nochtans noodighis dat ge

de ernige betrachtinge,altijdts gewee is

tuyt ende geweert worde de conue CYa

va ende onvcrbrckelijck te willen onder

geringe, die eenigen tijt herwaerts d'or-er- '

houden,ende doen onderhouden, den voet

vanden cours , ende evaluatievanden Gel

handt heetghenomen. S O 0 I S T, dat

hoewel wiy redenen oudehebben om den

de, die by onen olemnelen Placcare van

cours ende Valuatie vanden Gelde als nu

den ). ] .]ulij : 622. niet alleen met eenpari

ende by dee Ordonnantie in alles ende in r

ghe tocemminghe , ende met belote van

gcheel te reduceren op den oudm voet, en

maintenuc van alle de Provintien, gereol

de na d'ordre van onen voorghemclten

ve'erc ende gheloten, maer oock by alle de

Placcare des jaers : 62.1. Conidererende

comptable ende ampt-bedienende Inghe

nochtans datret veele goede Ingheetenen

etenen olemnelijcken was bewooren,

echter chijnt wel dat eenige baet-oecken
de mcnchen , ellende re rugghe deliefde

des Vaderlandts ende van t gemeene bee,

ende alleen yverich omme te voldoen ha

ren verkeerden lu tot een vuyl ende on

geoorlot gewin , onder ophouden, ende
van tijdt tot tijdt getracht hebben d'ordre

zijn die meet door haere eenvoudicheydr

ende ap e tOeicht , als wel door eyghen

quaetwil icheydt ende booe Opet tot eer
groote eygeringhe der gelden vervallen
zijn , ende daeromme groote chade oudq
komen te lijden, by al re chielicken be.

hoorlicken redudie van dien. Hebben wy

om de voorz ende andere redenen goedt-a

vanden voornoemden Placcare teghen tc

gevonden daer inne noch eenigen weyni

gaen, te verbreecken, ende'tgantche uck ,

vande Valuatie met een ongcregelde con

ghcn tijdt ille te aen, willende niettcmin

fure overhoop te werpen: Waer jegens,

ghCW/aerchout hebben , dat wy van mey

hoewel wy tot meermalen Placcaten heb

ben doen emaneren , ende oock de goede

ninge zijn t elve eerdaechs by der handt

Gemeente by forme van waerchonwin

alle de naegenoemde Penningen o S etien

ghe ocnoechame redenen hebben aenghe

we en vande roote chade ende van r on

en getollereerr worden, ullen verblij ven,

geriet welc by dinfratie vanden voor

chreven Placcare oo voor den gemeenen

Lande als voor yeder int byonder, onde

te verwachten. Nochtans heet d'eyghen
baetucht oo verre d'overhandt gekregen,

dat het mibruyck vande eygeringc van

den Gelde,mitgaders den invoer ende uyt
hee van allethande noode, lichte , ende

onghevalueerde penningen,als mede t ver

loop van 't gantche uck vande Munte ,

niet alleen intollerabel is geworden, maer

hoochnoodich ende meet als tijdt oude
zijn, om vordere diordre re verho eden, dat
alle mi-uen gheweert , ende dat alles Op
een goede , vae ende vereeckerde ordre

de Ghemeente by deen wel erntelijcken

te nemen , aloo one intentie niet en is da

by harc repetive prijen . ulcx die by de.

of dat dic alle cours ende ganek in voeghen
nae verklaert ullen behouden , maer ons
Erincipael ooghmerck is een nadere ende
etere redukie, ende Liainentlijck den voet

Vandcn meer-ghemelten Placcare dc Anno

| 62 2. ce hervatten , in voeghen dat wy al
leenlick by proviie ende tot beter ordre by
deen tollereren,dat de naegenoemde Spe

tien ontanghen ende uytghegheven ullen

worden ten prije als volcht, met dien ver-.

andt dat dee tollerantie l duyten tor

noch veerthien daghen na t publiceren van
ons naee Placcaet , op t uck vande Va,"
luatie na dit jegenwoordige.

herbracht worde. Omme het welcke vol

komentlick, ende oo des oude behooren

Goude Spetien.

te doen, aloo wy door menichvuldighe

DEn grooten gouden Nederlandtchen ,

Rijder, mitgaders den ouden Jaco
bus van Engelandt, zijnde bevde van ee

ende ewichtige Landts-faecken die geen

uytekonden lijden , tot noch toe verhin

dert zijn gewee , ende als noch niet wel

,ncn alloye, ende van 2427 ucken in 'c

Ty

Placcaten vande Munte.

200

Troyche Nederlandtche Marck , ende

overulcx van eendcr weerde ten rije
van
xij.gu den.
De halve van dien van 49731 ucken int

Den halven van dien ter remedie van drie

Azen, ende ten prije na advenant, j. gul.
Den Nederlandtchen Rijcxdaelder , mit

gaders die gemnnr in't Rijck,daer van de

vj.gulden

Figuren in onen laeten Beeldenacr

Den dubbelden"Nederlandtchen Ducaet

uytgedruckt aen , Op t ghewichte van

Marck, ten prije van

--

metteletteren, midtgaders den dubbel

1 8.Engclchen 2.8.Aen, ter remedie van

den Ducaet van Spangien mette twee

4.Aen,tot --- ij.en een halve gulden.

Hoofden , van 35. ucken in t Troyche

Den halven Rijcxdaler ende quaerten, ten

prije ende remedie na advenant.

Nederlandrche Marck, ten prije van

- ix.gulden.
Den enckelen Nederlandtchen Dncaet
____

mette lerteren , midtgaders den Ducaet

van Spaengien metre twee Hoofden:
ltem die van Hungarien , ende die in :
Rijck ghemunr , zijnde alle van 7o.uc4

ken in t Marckirot iiij.en een halve guld.

Den Franchen Kroon tot 71. ucken in c
Marck, tot ._.
iiij.gulden.
Het Piolet van Spangien van vxeren , van
18.ucken in t Marck, tot xvj.gulden.
Her dubbelt Piolet van Spaengien van

36.uckenint Marck,tot viij.gulden.

Den enckelen van 72. ucken in't Marck,
tot
' ...nn
\
iiij gulden.
Den Albertij nen van 47}; \lucken in 't
_
Marck tot
- vj.gulden.
Den halven van dien renprije naer adve

nant, tot

iij.gulden.

Den Zeeuchen ende Vriechen Arentda

ler, op t ghewichte van 13.Enghelen
16.AZen, ter remedie van 4.Azen , tot

j.eneen halve ul.

De minder ghedeelten vandien nae ave
nant.

Den Vriechen Florijn of Silveren pen

ninck, genaemt Klapmuts,optgewich

te van 1 :; Enghelen of 16.Azen, ter re

medie van 4.Azen, toc j.guld.viij.uyv.

Den halve na advenant.

Den Florijn of Silveren Gant-gulden ge
- aghen binnen de drie groote Steden

vande Provincie van Over-Yel, als De

vencer, Campen, ende Zwol, mede tor

j guld.viij.uyv.

De halve na advenant.
Den Engelchen Schellingh ende die van
Groor Bretagne , op 'r gewichte vanz.

Den enckelen ouden Rooenobel van En

Engelen 2.8.Azen, rot x uyv.viij.groot.

gelandt,als oock de nieuwein dee Ver

eenighde Nederlanden geiagen, alle van
zz.ucken int Marck ,tot x. gulden.
De halve na advenant, tot v.gulden.

Den halven nae advenant, doch andere

mindergedeelten als Groaten,8cc. wor
den om redenen voor Billioen verklaert. .

De Schore Dielblom, tot

Den onden Angelot van Engelanr van 4.8.

De mindere gedeelten na advenant.

u cken int Marck,tot vj.en een halve gul.

Den Goudt-gulden .P de Munte binnen
dee Provintien, dat is tc Nimeghen,cc

Dcventer,Campen,Zwol,ende te Leen
waerden in Vrieandt geiaghen , ende

xij.uyvers.

Dc Yerche Harp, tor viij.uyvers.

De halve na advenant.
Ende oo eenighe vande voorz Silvere
penninghen lichter gevonden worden als

haer ge wicht ende de remedie daer by ge

anders geen,van 75 .ucken in het Marc,

eldt , ende wat mede aloo niet voor en

tot

iij.gulden_ iij.uyVe1-s'.
laet, of ten minen in \ huysken kompt,

Alle welckepenningenullen ewogen

worden met haer behoorlick gewichr,
ende mette remedie van twee Aen, ulcx

dat het daer mede al moeten vooraen,

immers int huysken komen , ende oo ee
nige vande voorz penningen lichter als de
voorz remedie worden bevonden , al

al voor yder Aes (elck uytlach dat het el

ve te licht bevonden wordt, mede voor een
Aes erekent) beraeldt worden twee pen

ningien Hollandts, der welcker ehien

maecken eenen uyver.

voor elck Aes betaelt worden twee uy

Volgen hier de penninghen voor

vers: \Velveraende het mine achter

Payementen gehouden.

[lach gerekent voor een Aes.

DE Schellinghen op de repeive Pro

vintiale Munten, als oock de Rijcx

Silvere Spetien.

munten van Nimmeghen , Dcventer,

Campen ende Zwol gheaghen , rot

En Nederlandtchen Leeuwen-dalcr
van 1 8.Engelen , in 'r gewichte ter

remedie van es Azen,tot - ij. gulden,

vj.uyvers.

Dehalve van dien, tot - iij.uyvers.

Het twintiche deel vanden Silveren Ne
' "
derlandt

Placcaten vande Munte.

20 I

derlandtchen Reael, glienaemt Scorer,

nige ooghluyckinge. uytel,endc verdrach,

tot
-
ij. nyv.viij.pen.
De dubbele ende enckele uyvetsin dec

?ccalengeert ende met alle rigeut gherat

al worden, mette penen ende mula-en de;

Geunieerde Provintien gheaghen, daer

van de Figuren in onen Bceldenaer

aen , ende anders gheen repeaivelick

tot
--
ij.ende j.uyver.
Voorts alhoewel de tedenen wel ver

cychcnoude omme de Patacon oKruy

welcke gheatueatt zijn tegen het onghe

oorlot uytbieden, ontangen, midtgaders
innebrengcn, als mede 't maecken der pen
ningen,ende tlcveten op de elve,by meer

gheeyde Placcate de Anno ehien-hon

ende de minder gedeelte vande elve(welc

dert twee-en-twintic'h , ende by andere

volgende Placcaten,die tedert van tijdt tot
tijdt generalick of pecialick gheemaneert

ke beyde penninghen verre boven haere

zijn , houdende alle d'elve met hate inghe

daler,ingelijcx den Ducaton van Brabant,

waerde opgcdrongen ende geeygert zijn)

voechde clauulen dcenthalven hier voor

mede volghens d'ordte van one voorighe

gherepeteett ende gheinereett. Bela'ende

alle Ocieren one Generaels vande Mun
rc,ende voorts alle den geenen die d'opicht
dees ampts-halven toekompt, op d'Ovet
tteders van deen goede ende cherpe ache
tinghe te nemen , ende dclve na behooren
tie doen taen, aloo den diene vanden

Placcate tc reduccten.Nochtans dewijl de

Landen mette voor-gemelte penningen o
eer ingenomen ende vervnlt zijn, datmen
nauwelicx andere Capitale ilvere pennin

hen inde dageliche

vertieringhe
ende ver
lg'iandelinge
en iet. Ende
omme daeromme
te vethoeden de chade daer inne de Ge
meente door de veranderinge inde voorz

Landc daer aen 't'en hoochen is geleghen.

Ende op dat niemandt hier van ignorantie

penningen als nute doen oude vervallen,

zijn wy te rade gheworden't elve mede
noch voor weynich tijdts op te chor'ten,

cn hebbe re pretenderen , Soo ontbieden

ende den Ducaton middeler-tijdt te tolle

reten tot drie-en-teich uyvers,ende den

ende Gedeputeerde Staten vande Provin

Patacon tot vijftich. Niettemin op dat de

"\ Graefcha

Landen daer mede niet vorder bewaett

We-Vrieilant,Zeelandt,Uytrecht, Vrie

en oude moghen worden,ende op dat wy

landt, Over-Yel, ende Stadt Gtoeningen

ende Ommeladen , de Hoven van ]uitie,

oock veth00pen moghen, dat deordrc by

ons op de vcorz penningen eerdaechs te
ellen van goeden eete zy , Verbieden
wy by deen wel exprcelick dat niemant
van wat aet oftc conditie hy zy,eenighe
Patacons oDucatons hier te Lande na dc
publicatie dees meet al moghen inbren
ghen, onder wat pretext het oock onde

moghen ween: Gelijck wy oock vorders

verbieden hier te Lande ingevoert otc ge
bracht, als medc aengeboden , uytgegeven
ende ontfanghen te worden eenige andere

ende vetoecken wy de Heeren Staten,

Stadthouderen, Gecommitteerde Raden,

tien repedzive van Gelderlandt , ende

Zutphen , Hollandt ende

ende Regeerders inde Steden , ende ten

platten Lande, deen onen Placcate aloma

ine daer ulcx hewoon is gedaen te work

den,te doen a -k'ondig'en ende aenp'lacken.
Ende tot berer obervantie van dien, wer
den de Comptablen als Ontfangers vando
gemeene Middelen,Threoriets,endeRent

meeers , manierende ende verhandelendc

s Landts ende andere publijcq'ue pennin
gen,ote van eenige Godts-huyen en Con
venten repetive, by deen onen Placcate

penninghen die alhier niet ten prije geelt

ende Ordonnantie ghearingeert, by Eede

en worden , metnamen oock den gouden

het elve te moeten onderhouden, naetko

Sonvetain ende Kroon van Brabandt,als

mede de Kopucken van Enghelandt, ende

rie.doende,daer over aengeien ende gecor

men ende obervcren,Op pene van contra

voorts alle uytheemche Schellingen, ende

rigeert te worden naer gelegentheytdet a

alderhande andere payementen,zijnde ten

ken,op de penen begrep in onen Placcaet

meeen deele niet dan hoode ende lichte

penninghen, verklarendc alle de elve voor

vantjaer ehien-hondert tweecn-tw in

Billioen. Interdicerende mede dat niemant

tich. Gedaen,geatreeert ende gerenoveert

in oneVergad eringe,in s Graven-Hage op

[ich (al vetvorderen eenige vande by deen

den twee-en-rwintighen April ehien

o gevalueerde als getollereetde penningen

hondett negen ende dertich. Was gepata

boven hate voorz repeaive prijen uyt te

pheert, Gadm vin Raeden: Amerongev. On

bieden ende cp te dringen,uyt te geven ote

te ontangen. Ende by oo vette yemandt

der ont,Ter Ordonnantie vande Hoogh

emelte Heeren Staten Generael , Geteec

bevonden wort ich teghen d'e voorz on

e bevelen ende verboden vergtepen te

kent , Comelir Mutb. Zijnde op t patinm.

ghedtuckt het Cachet dcr elver Heeren

hebben , d'elve willen wy dac onder ec,

Staten, in rooden \Vache.

CCCC

Pim-nr

Placcaten vande Munte.

LOL

Placcaet effe tollerantie ep den cours vanden gelde , oogeaae al;

ilfuere Speri,-fn. Dcnzo Martj \ 6 40. Weende een Renovacic vanhet
voorigc Placcaet van dato den 9 Odober 1 6 3 8.

aer/Zbouwingbe vande Hooge Woogena'e Heeren Staten

Generael , van het redrcs eerdaegI-te dom, teghens ole conoceygeringhe der
Golden.

Den ! November 1 6 4 1.

DE Staten Generael der Vereenigde Ne

derlanden , Allen den gheenen die de

-en ullen ien ote hooren lee'n , Saluyt.

DOEN TE WETEN: Aloo \Vy

beich zijn omme de ongeregelde opcyge

tinge der Gelden, die dagelijcks meet ende
meet toeneemt, te weeren ende vorder te

reduceren tot haren bchoorlijcken prije,

ende omme ulcks Op het ghevoechlijcke
ende ten meecn diene vanden Lande te

doen , alo daer toe noch eenigen tijdt ver

cycht wordt , oock dat wy door noodi
ge Landts-aken als noch verhindett wot
den , ommc voor als nu eene nale goede

ordre ende regul daer op tc ellen , ende

nochtans One meeningc is , de licentieue
dagelijckche opdringine der Goude Spe
tien voor te komen en ete uyten, door
cene proviionele tolerantie. S O O IS T,
dat wy noodich ende goet-gevonden heb
ben by otme van waerchouwinghe de

Gemeente by decn bekent te maecken, dat

alteede de proviionele tolerantie vanden

]are ehien-hondert acht-en-dertigh va

elijck gearreeert is , dic wy van meenin

ghe zijn binnen den tijdt van drie weecken
van dato dees, rc doen publiceren,ten eyn

de dar een yeder in den ontangh vanden

Gelde ich in tijts aloo oude mo en regu
leren,dat hy in t toekomende by ge voorz
proviionele tolerantie, noch oock by ons
aenaende Placcaet niet en werde becha
dight, aloo one etnighe meeni e is , her
elve met alle moghelijcke midelen va
ende onvetbreeckelijck te ullen doen on

derhouden. Aldus gedaen ter Vergaderin

ghe vande Hoogh-gemelte Heeren Staten

Generael,in s Graven-Hage,op den eeren

November ehien-hondett en een-en
veettigh.\Vas geparapheert, VV.Ripperd4 v.
Onder ont , Ter Ordonnantie vande (l
ve. Geteeckent,in abentie vanden Grier,

1.D.VVeede. Zijnde op t patium gedruckt

her Cacher der elvet Heeren Staten , in
rooden \Y/ache.

'l

fP/accaet ote tollerantie op den cour oanrlenigelzle , foogeude als

- Silvere Spetien.

Den 19 November 1 6 4 x .

dw ae inbeeldinghe,dar hen geen chadei'en

bejegent
met eenighe eygeringe van gel
\
jegenwoordighe ullen ien oft hooren le
den, o wanneer y de elve tot oo hoogen
en, Saluyt. DOEN TE WETEN, prije konnen uytgheven, als y die ont an
E Staten Generael det Vereenichde

Nederlanden,Allen den genen die dee

Al hoc wel wy in Otobri vanden jare

gen hebben,niet eens overwegende noch

ehienhondert acht-en-dertigh,als wan

neer de gelden , inondetheydt de goude

te bemercken dat alle waeren daer medc

Spetien boven hate waerde geeygett wa

onder de handt verdieren, de RentemPen

ioenen,ende Tradementen inder daet ver-.

ren,de elve by onen Placcare gereduceerc,

minderen, ende alle Goederen metter tijdt

ende gheelt. hebben tot oo lijdelicken

prije,dat-wy hadden vertrout, dat de elve

meet chijns, als waerheyt van Rijckdom,

[onder chade ende onghierief vande Ge

houdenNelcke dominnigheyt'oock gro

meente wel aengenomen, ende onderhou

den oude zijn gcworden. Schint echter

telijcks gevordett ende mibtuyckt wordt

door eenige eygen baetuchtige, dewelcke

dat het meerendeel vande menchen , els

oodanige onnooele ende onverandige,

den geenen die beter behooren te weten,

ich abucren ende verleyden laten met een

eenige Pennin eninde handt eecken, tot

hoogher prijs als de elve by Placcare ende

ende alleen den blooten naem van dien bc

Vetten

Placcaten vande Munte.

ZC;

Wetten vanden Lande geelc zijn,met een

De halve na advenantitot - v.gulden.

abuijf ende onwaerachtigh voor-geven,

Den ouden Angelot van Engelant van 4.8.

tucken int Marck,tot vj.en een halve gui.
Den Goudt-gulden op de Munte binnen

dat die elders by dees , ende die oo hoogh

ende hooger in gangh zijn , als by hen wer

den uytgheboden. By welcke onrechtma
righe ende mcer andere onwettige midde
len , verooraeckt zijnde , dat ons voorz

dee Provintien, dat is te Nimeghen,te

Deventer,'Campen,Zwol,ende te Leeu
waerden in Vrieiandt gelaghen , ende

Placcaet niet alleen in ongebruyck is ver

vallen , maer dat de oude Spetien oo exi

anders geen,van 75 .ucken in het Marc,

tot
iij.gulden iij.uyvers.

ceivelick ende confuelick in cours gere

en zijn,dat daer inne noch regel,noch ma.

te,noch proportie gehouden worr. S O O

] S T , dat wy ter herten nemende de cha

de die de goede Gemeente daer uyt beje
gent, ende noch vorder oude hebben te
verwachten , ende de elve willende wee.
ren met alle mogelicke middelen, dienigh

ghevonden hebben den voet vanden Plac

cate vande Tollerantie vanden voorz ]are

ehien-honderr acht-en-dertigh te hervat

ten,dien volgens hebben wy

Aloo vorders den goudcn Souverain

van Brabandt, gheeydt gonden Ducaton,
midtgaders den En elchen Karolus,ende
den nieuwen Enghe chen-jacobns, beyde
van twintigh Sc ellinghen,Steerlincx.ge

noemt Kop-lucken, oo veele onder de

Gemeente inghekropen ende doverhandt
hebben ghenomen , dat men de elve nau.
welicx onder merckelicke chade, voor
als nu oude konnen verklaren voor Bil
lioen, hebben wy orn de voorz ende an
dere redenen,goet gevonden delelve mede
alhiet by proviiie ende tot naerder ordre,

DEn grooren goudcn Nederlandtchen

Rijder, mitgaders den ouden ]aco

bus van Engelandt, zijnde beyde van ee
nen alloye, ende beyde van 14, ucken
in t Troyche Marck, ende overulcx

te Hellen ten prije na verklaert , Nament,

lijck:
'
\,
Den voornoemdengouden'Soverain o:
goudcn Ducaton van Brabandt, tot

van eendcr weerde wedcrom herelt

ten rije van -

xiij. gulden en een half.

xij.gulden.

Den voornoemden Enghelchen Carolus

De halire van dien van 49; ucken in t

. ende nieuwen ]acobus beyde gheeydr

Marck, ten prije van - vj.gulden.

Den dubbelden Nederlandtchen Ducaet
mette letteren, midtgaders den dubbel

Kopucken,tot

xjgulden,

Alle welcke penninghen ullen gewo.

gen worden met haer behoorlick gewichr;

den Ducaet van Spangien mette twee

Hoofden , van ; ;. ucken in t Troyche

* Nederlandtche Marck, ten prije van

ende mette remedie van twee Azen, ulcx

dat het daer mede al moeten vooriaen,

immers in t huysken komen , ende oo ee

_
ix.gulden.
Den enckelen Nederlandtchen Ducaet

mette letteren , midtgaders den Ducaet

nige vande voorz penningen lichter als de

voorz remedie worden bevonden , al

voor elck Aes betaelt worden twee uy

van Spaengien mette twee Hooden:

Item die van Hungarien , ende die in t

vers: Welveraende het mine achter

agh gerekent voor een Aes.

Rijck ghemunt , zijnde alle van 7o.uc

ken in t Marck,tot iiij.en een halve guld.

Den Franchen Kroon tot 72.. ucken in t
Marck, tor
iiij.gulden.
Het Piolet van Spangien van vieren , van
18.ucken in t Marck, tot xvj.gulden.
Het dubbelt Piolet van Spaengien van
36.uckenint Marck, tot viij.gnlden.

Silvere Spetien.
En Nederlandtchen Leeuwen-daler
van 1 8.Engelen , in 't gewichte ter

remedie van es Azen,tot ij.gulden.

Den enckelen van 72. ucken in 't Marck,

Den halven van dien ter remedie van drie

Azen, ende ten prije na advenant,j.gul.

_
tot
iiij.gulden.
Den Albertijnen van 47}; ucken in 't
Marck toc
- vj.gulden.

Den Nederlandtchen Rijcxdaelder , mit-'

gaders die gemnnr int Rijck,daer van de
Figuren in onen laetcn Beeldenacr \

Den halven van dien ten prije naer adve

nanr, tot

___

iij.gulden.

Den enckelen ouden Roolenobel van En

gelandt,als oock de nieuwe in dee Ver

eenighde Nederlanden gelagen, alle van

zz.ucken int Marck ,tOE x. gulden.

uytgedruckt aen , op t ghewichte van

1 8.Engelchen 2.8.Aen, ter remedie van

4..Aen,tot - ij.en een halve gulden.

Den halven Rijcxdaler ende quaertcn, ten
prije ende remedie na advenant.
Den _Zeeuchen ende Vriechen Arcntdn
C C C C :.

ler,

|__

9,04

Placcaten vande Munte.

ler, op "\ ghewichte van 13.Enghelen

waerde opgedrongen ende geeygert zijn.

16.Azen, ter remedie van 4.Azen , tot

Hebben mede goet-gevonden delve , om

tedenen als noch te tolleraten tot vijtigh

ende drie-en teigh uyvers repetivepp

--

j.en een halveguld.

De minder ghedeelten van diennae adve

nant.

Den Vriechen Florijn o Silverenpen

dat niet-te-min de Landen daer mede niet

vorder bewacrt en onden moghen wor

ninck,genaemt Klapmuts,op t gewich

den-.Verbieden wy als noch,o als voor de

rc van n..; Enghelen of 16.Azen, tet re

en wel expreelijck,dat niemanr,van wat

medie van 4.Azen, tot j.guld.viij.uyv.

aet ote conditie hy zy, eenige detvoorz

Den halve na advenant.

Den Florijn o Silvercn Gout-gulden ge

flaghen binncn de drie groote Steden

Patacons ote Ducatons, na de publicatie

dees , meet al mogheninbrenghen, onder
war Pretext het oude mogen ween. Ge

vande Provincie van Over-Yel, als De

lijck wy oock verbieden hier te Lande in

Veuter, Campen,ende Zwol, mede tot

gevoett ot gebracht, als mede aengeboo

--

den,uytgegheven,ende ontangen te wor

den eenighe andere Penninghen, die alhier '
niet ten prijegheclt en worden, met na
men niet de Brabantche goude Kroonen,
de Realen van Achten met haet gedeelten,

j.guld.viij.uyv.

De halve na advenant.

Den Engelchen Schellingh ende die van

Grooc Bretagne, op 't gewichte van 3-.

Engelen 2.8.Azen, tot x.uyv.viij.penn.

Den halven nae advenant , doch andere

de ghechroeyde ote lichte Rijcx ende

mindergedeelren als Groatcn,8cc. wor

den om tedenen voor Billioen verklaert.

Krnydalers, alle uytheemche Schellingen,

De Schote Dielblom, tot

xij.uyvets.

ende allerhande andere payementenzijnde

De mindere gedeelten na advenant.

De Yerche Harp, tot - viij.\l:uyvers.

ten meeen deele niet dan noode ende

lichte Penninghen, verklarende alle delve
voor Billioen. Interdicerende mede dat

De halve na advenant.

niemant ich al vervorderen eeni e van de

Ende oo eenighe vande voorz Silvere

by deen oo evalueerde als geto lereerdc

enninglien lichter gevonden worden als

Penningen , oven hate voorz repeive

prijen uyt te bieden ende op te drin cn,uyc
te geven ofte ontangen : Ende by o verre

ERG! gewicht ende de remedie daer by ge

eldt , ende wat mede aloo niet voor en

aet, of ten minen in 'I: huysken kom c,

al voor ydet Aes (elck uytlach dat het l'el
ve telicht bevonden wordt, mede voor een

Aes gerekcnt) betaeldt worden twee pen

ninghen Hollandts , der welcker ehien

. maecken cenen uyver.

Volgen hier de penninghen voor

Payementen gehouden.
D E Schellinghen cp de rep edive Pro
vinciale Munten, als oock de Rijcx
munten van Nimmeghen , Deventer ,
Campen ende Zwol ghelaghen , tot

--

--

-- .

vj-uyvers.

De halve van dien, tot iij.uyvers.

Het twintiche deel vanden Silvercn Ne
derlandtchen Reael , ghenaemt Stoter,

tot

ij uyv.viij pen.
De dubbele en enckele uyvets in dee Ge
unieerde Provintien ellaghen , daer van

yemanr bevond wort ich tegens d'voorz

one bevelen ende verboden vergtepen te
hebbemdelve willen wy dat onder eeni
ge othluyckinge, aenien van Peroonen,
uyte nochte verdragh. ecalengeert,ende
met alle tigent herat al worden, mette
penen ende mu &en , d'welcke geatueerc
zijn tegens het ongeoorloft uytbieden,ont
angen, mitgaders inne brengen, als mede

het maecken der Penningen,ende'cleveten

op d'elve,by one voorige Placcaten,hou
dende alle d'elve met hate inghevoeghde

clauulen deenthalvenhicr voor ghcrepe

teert ende geineteert.Ende om te beto onen '

dat one reolurie ende bettachtinge,belan

gende dee one tollerantie,etnigh is,ende

wy niet gedoogen willen dat daer inne an..
dermael eenige i nraaie gechiede,tot illu
ie van one bevelen , ende kleynachtinghe

de FigUyten in onen aeten Beeldenaer

vande publijcque authoriteyt, ende oock

tot quetinge ende chade vande goede In
geetcnenHebben wy geordonneert ende

aen, ende anders gheen , reped-ive tot

geatueert , als wy ordonneren ende a

ij. ende |.uyver.

tueren by deen,dat op t onderhout van de

Aengaende den Paracon oKruydaler,

en dnen Placcate van Tolerantie , pecia

lick ullen be-eedight worden den Ontan

ingelijcx den Ducaton van Brabandt,ende

er Generael der Vereenigde Nederlanden,

de mindere ghedeelten van de elve, Welc

'Ontfangers vande Contributien , Con

ke beyde Penninghen verre boven haere

cacicn,ende andere vande gemeene Mid

de en

Placcaten vande Munte.

delender Generaliteyt,alle Schrijvc'rs,Sol
liciteurs vande Compagnien , de Convoy
ote Licent-meeets, Vendu-meee rs,en
de alle andere Comptable onder de Colle

205

pen ende Plaetcn ten platten Lande , de

Aden van hate repetive debvoiren en

den aende nae-gelegen Sreden,ote onder

de welcke y zijn aende, ende de Steden

-gien der Admiraliteyt , alle Rentmceers

ullen de elve , mitgaders die van hate ey

vande Domeynen ende Geeelicke Goede

ghen debvoiren enden aende Heeren Ge

deren, Ontangers vande gemeene Midde

len, in ote opkomen vande repelzive
Provintien, alle Griers ende Secretarien,
alle Thteauriers , Ontangers , ende Rent

deputeerde Staten , ote Gecommitteerde

meeers van Steden, Dorpen , ote andere

ubalterne Collegien , de Bewint-hebbers
vande Indiche ende andere Compagnien,

maniantie vande Compagnies Penningen

hebbende ,- alle Taeel-houders van Banc
ken xvan Leeninghe , die Direteurs ote
Commiaricn vande Wiel-bancken,al

le Wielaers, Waetuyden ofte Penning

meeers, Pachters, Colleeurs vande Im

Raden,elck vande Provincie daer onder y

behooren,omme die van daer aen one Vet
gadetingc gconden te worden.Belaende
oneRaden ende Generael-meeers vander
Munte , ende
andere Ocieren
, die
dopicht
dees alle
Ampits-halven
toe komt,
op d'Overtredets van deen , goede ende
cherpe achtinghe te nemen , ende de elve

naer behooren te doen raen, Aloo den

diene vanden Landen ten hooghen daer
aen is gelegen.Endc op dat niemant hier van
ignorantie en hebbe te pretenderen,So ont

poen ende Conumptien,Schor-gaerders.

Pont-gaerders, Maeckelaers: mitgaders

bieden ende vetoecken wy de Heeren Sta

alle de gene die aen de Generaliteyt ot de

den,ende Gedeputeerde Staten vande Pro

vintien repe Crive van Gelderlandt , ende

Steden ofte Leden daer onder reorteren

de , ote aende repeive Provintien, Ste

ten, Stadthouderen, Gecommitteerde Ra

't GracchaH Zutphen , * Hollandt ende

den, Leden, Dorpen,-ot andere ubalterne

We-Vtie ant,Zeelandt,Uytrecht,Vrie

-Communiteyten ofte C'ollegien compta

lande,0vet-Yel, enide Stadt Groeningen

ende'Ommeladen , de Haven van ]uitie,

bel'zijn, midtgaders alle Commien,Klerc

ken ende Comfptoirdienaers det boven-' e'nd'e Regeerders inde Steden , ende ten
benoernde Ont angers, Threoriers,Rent platten Lande, deen onenPlaccare alom
meeers, Schrijvers , Solliciteurs , Taeel me daer ulcx ghewoon is gedaen te wor
' houders van Bancken van Leeningc, ende den,te doen afkondigen ende aenplacken.

vande Commiarien vande \Wiel-banc- , Gedaen ende gearreert in oneVergadea

ken ende vande \Vielaers, ende voorts .r-inghe,op den neghenthienden November
van alle die andet adminiratie van eenige ehien-hondert een-ende-veertigh. Was

ghemeene Pennin hen zijn hebbende , ot

geparapheett, 1.D.Knuyr vf; Onder ondr,

daer van Corn tael zijn, Alle welcke Ee

Ter Ordonnantie vande Hoogh-ghemelte

den edaen ul en worden in handen ende

ter pete daer onder elcx repedivelick is

reorterende. Ende op dat wy mogen ver

eeckert zijn,dat de elve alomme wel ende

Heeren Staten Generael , Geteeckent, Cor

nelio Murh. Zijnde op 't patium gedruckt

het Cacher." ,der elver Heeren Staten , in
rooden Waeln.

ghetrouwelick gechieden , ullen de Dor

Tlaeeaetende pro-uonele redaczie o]: den cours bandengeche ,- feo

goude alrilwre Spezie-n.

Dm 6 Marti] \ 6 4 5.

DE Staten Generael det Veteenighde

Nederlanden,Allen den genen die dee

men (met namen't welck in Renten, Pen-'

ioenen, Tradementen, en diergelijcke be

jcgenwoordige ullen ien'otehooren le

grootingen van Gelde beaet)groorelijcks

en, Saluyt. DOEN T E \VE T EN,

te vetminderen, en o voort aende,bycans

tot niet oude moeten verva len,ja dat den
Staet van't Landt daer door komt in ver

Dat het {luck vanden cours en valuatie van

Gelde, door vuyle ende ongheoorloode
pratijcquen van baetoeckende menchen
in eer groote conuie en ongeregeltheydt
verloopen zijnde , daer door de Gemeente

werringe , o dat het tijdt wil ween daer

inne met allen vlijt ende etn te verien , en

datret ghenoeghamc en fondamentele re

komt te verarmen, alle levens nootdtuten , denen zijn om den cours van Gelde ten

te verduyren , conuie en diverie van principalen te reduceren op den ouden

Knaphandel te ontaen , eens yedets, oo voet, conideretende nochtans aen d'ee
ne zijde datret veele goede lngheetenen
des Landts als particulieren,]aerlicx inko
CCCC ;

zijn

206

Placcaten vande Munte.

zijn die meer door eenvondigheyten [lap

e toeicht , als wel door ('ygen quaetwil

de, onbekendeq'a noode Goude en Silvere

Penninghen,'dc Gemeente o eqr vr rw er

licheydt ende booen opet, tot oo grootc

ret,date by onkennis ich Voort opdringen,

eygheringhe vervallen zijn , ende dattet

niet wel konnen wachten. Soo is goet-gc

chijnt de elve door al re chielicke en

vonden te nemen cn te Valueren weynige

groote , hoewel behoorlicke 'redutie, te

Specien, die welcke hier na noch meerte

verminderen, toit beter narichtinghe vande

roote chade oude komen te lijden, cn te

Feer werden bew aert , ende dat daerom
traps-wije al dienen te werden ghegaen,

Gemeente, de ernige mccninge is.

cn daer by aen d'andere zijde in acht geno

1nen, dat de ettinge en redutie aloo dient

Volght de Lije van Tolerantie.

ghereguleert, dat de rechte proportie tu

chen Goudt en Silver, oock deproporrie

Gouda Specie.

van Valuatie in andere Nabuerige Provin

DEn Souverain geeyt goudcn Ducaton

tien, Rijcken ende Landen, oo na als mo

gelick _werde in achtgenomen,ten eynde de

valeur van d'eene Specie in preportie van
d'ander te hoogh geeltpde proportie o

by one Nabueren wert gehonden, te buy

ten ghegaen zijnde,geen occaie werde ge

gheven deene of d'andere Specie te laegh

geelt, uyt den Lande te verjagen.
SO OIS T , dat, omowel in't cene

als andere te vcrien , na rijpe dcliberatie

en ernighe overweginghe van alle 't gene
tot dee aecke eenighints heeft konnen

bygebracht worden , goedt ende dienigh

is gevonden,voreer te treden tot de vol

gende roviionele Tollerantie, ter tijt en

de wijen men wijders ten principalen al
aen , ghelijck men ulcx met den eeren te
llen doen, midts deen de Gemeynte wil
hebben ghewaerchouw \ , en dat de Pro
vintien den anderen daer toe hebben ver

- "

xiiij gulden.

Den ]acobus en Rijder xij guld xij uyv.

Den halven als oock den Albertijn vj g.vj .
Den Carolijn ot Omkijcker xj gul.x uy.
Den halven en vierendeelen naet adve

nant.
De Roenobel

x guld. : uyv.

Halven naer advenant.

Den dobbelen Nederlandtchen Ducaet
mette Letrcren ,' en van Spangien met

twee Hooden

ixguld. xuyv.

Enckelde en die van Hongarien na ad

venant.

Den Angelot
- -- vij gulden.
Den vier dobbelen Piolet xvij gulden.
Den dobbelen en enckelden naer adve
nant.

Den Franchen Kroon iiij guld. viij uyv.

Den Gent-gulden op de Munte binnen de

e Provintien geagen iij guld. vj uyv.

honden, met beloten van maintenuc.

Sonder dat kan werden geoordeelt dat
de elve Tolerantie dc Gemeente te eer
oude bewaren , of daer door re werden
overvallen. en aloo niet o veel tecns be
hoorden te werden gereduceert, aenghe

ien boven de voor-verhaeldc redenen

oock die gheene oo daer door de mete

chade ullen komen te lijden , als zijn die

heene die mee in Caa hebben, liever de
%chade van aetringe van haer geldt in Ca

Alle welcke penningen ullen ewogen

worden met haer behoorlick gewichr,
ende mette remedie van twee An,ulcx

dat het daer" mede (al moghen voorlaen,

immers in't huysken komen , en oo eeni
ghe vande voorz penninghen lichter als de
voorz remedie worden bevonden , al

voor elck Aes betaelt worden twee uy

vers: Welvetaende het mine achter

ach gerekent voor een Aes.

a ullenlijden , als met oo hoo h gheey

gerde Munte hate uytaende chulden te
ontfangen , de Gemeente ende Atnbacht

De Silvere Specien.

man weynigh in Caa hebbende,al van

dat weynighe liever yetwes verlieen , als

DEn ilveren Ducaton maer by proviie

van het verdiende en noch te verdienen ar

bcyts Loon, met o lichte Valuatie en hoo
ghe Munte te werden betaelt , en door de

Halven naer advenant.

Den Nederlandrchen Rijcxdaelder , oock

eyeringhe alle levens middelcn verduy

ren e , onwetende te werden bewaert,
ende tot armoede te raecken.
Boven alle t welcke voorz mede in
acht ghenomen, dar die invoeringhe, Ont

fanck ende Uytgeef van allerhande vreem

die gemnnr in t Rijck, als mede maer by

proviie den Krnydaelder oft Patacon
- - ij guld. xuyv.
Halven en quaerten naet advenant.
Den Nederlandtchen Leeuwen-daelder
ij gulden.
Halven na advenant.
Den

Placcaten vande Munte.

Den Zeeuchen en Vriechen Arene-dael

der

j guld. x uyv'.

Minder gedeelte na advenant.

Den Vricchen Florijn gheeydc Clapmuts

_ -- jgnld. viij uyv.
Halven na advenant.
Den ilveren Gout-gulden van Deventer,

Campen, Zwol
j. guld. viij (luyv.
Den Engelchen Schellinck x uy. viij pen.
Den Schotchen Dielblom
xij uyv.
De Yerche Harp
viij uyv.

telick aengetelt , of van buyten cle Pravin

tien, of van d'een Provintien , ende deen

Stadt of plaete der elver in d'andcre toe

geonden, in welcken gevalle den Ontan

gher(indien hy ich ter boete wilt ontledi

gen)gehouden wert binncn vier-en-twin

tigli uyten nae dat hy alulcke toegeonden

Penningen o_ntfangen (al hebben, ich aen
de Magitaet of Ocier van de plaete ij ner relidentie te addreeren, ende de elve

vande voorz toeeyndingc te vetwittigen,

om voorts teghens den vo orz toeender
geprocedeett te worden torte voorz boc
te na behooren.
'
4

Payemente.

11 I l

DE Schellinghen op de repeive Pro

vinciale Munte,en op de Rijcx-mun
ten van Niemegen, Deventer, Campen,

Zwol, gellagen
-
De halve na advenant.

207

vj uyv.

Den Scorer tot

- ij uyv.viij pen.
Voorts dubbelde en enckelde uyvers in
dee Provintien gelagen,als inden Beel
denaer.
Ende op dat dee one Tollerantie naer
hebeut mach werden geoberveert ende
onderhouden,hllen alle de voorz pennin
gen cours ende ganck hebben in dee Pto

vintien ten prije als vooren.

Edoch al den ontangher de gheonden

Penninghen gcheel aen ich mogen_behou
den, indien hem de elve tor betalinghe vati
voorgaendechult coegheonden zijn,ende
hem daer-cn-boven ghereerveert blijven
ijn aien , tottet geene dat hem daer aen

volghens de Valuatie te kort gheonden al

zijn, ende by oo verre hem die op handt,o

cp toekomende chult, die voor dato van

de toeendinge noch nietgemaet en was,
tocgeonden zijn, al hy die mogen behou
den tot alulcken gedeelte als hier naer den '
aenbrenget inde boeten wert toegeleyc,dc

tee al hy laten volgen ofoverleveren aen-- I.

de Magiraet of Ocier voetz.

Erklarende voorts voor Billioen alle

andere Penningen, de welcke by deen

I V. '

Werdt oapk de Magiraet tet plaete

Placcate niet ren ptije geelt en zijn. Ver

daer alulcke toeendinghe van Penningen
biedeneenige det voorz Penningen meet

tot
hoogeren prije als volgens deen Plac
cate ouden mogen gechieden, ghehouden

_uyt te geven ofontfangen, als medc de Ge

valuecrde tor hnnger prijs op te dringhen, ' naer aendieninghe vanulcx,de voorz ver
als daer op de elve jegenwom-digh gcclt

.hoogingc den generi aenXt/clcken die Pen

zijn,ende oock uyt re bieden eenige andere

gevalueetde Goude of ilvere Penningen,

ningen gheonden zijn, end'e\die daer by tc

kort ouden mogen komen , c'e vergoeden :

die geneden, gewaen, gebroocken,ghe

lapt,genagelt,ofanderinrs bcwaert zijn,

Mits dat y-luyden het elve daer naer we

Op pene van alle de elve verboden , ende

derom ullen mogen repetereij vande Ma

giraet der plaetle daer de Penningen van

hooget als deen Placcate toelaet , ontfan

gen ende uytgegeven Penningen te verbeu

_daen komen , die oock gehouden werden

remo indien het fai niet tet vetchet daer

ontdeckt en werde , dc waerde van dien,
' ende daer en-bo ven noch het viervout der
elver Penningenp de weerde daer of, of
viet-en-twintigh gulden in plaete van t

het rembourement datelick te doen , mits

[oock dat y-luyden ulcx mogen verhalen
mette boeten daer toe aende,ende by de

en verordineerc op de Peroonen ende

goederen van diegeen'e die de voorz Spe

cien tot' lioogher'prije ullen hebben ghe

vietvout,by oo verte de Penningenvoorz

onden.
geen es gulden konnen bedragen , voor de

', _

v.

. _

'eerte reye, voor de tweede reye dobbel ,

ende voor dc, derde twee dobbel , ende

boven dien'op arbitrale correie naer qua

Alle t welcke mede gheobcrveert, al

worden" by oo verre van weghen d'eene

rnaeckr alkonnen worden, of dc voorz

Provintie aen d'anderc, often comptoire

vande Generaliteyt eenige Penninghen tot
.hooghetcn prije tocgheonden worden,
Waer in d'eene Provintie dandet, ende alle

Penningen yemandt oude mogen zijn-da:

re gelijck, malkandeten ullen helpen rlail"

teneten

liteyr vande delite.

\

I l.

"' Sonder dat" eenigh ondercheydt ghe

Pl'acca'ten vande Munte.

208

teneren ende aende houden d'obervantie

van decn Placcare.

VI.
Ende vetaen wy de elve verbeurte
plaets tc hebben oo wel op den Onran
ger als Uytgever, elck in't geheel,tcn ware

een van beyde ceront naer den ontanck

oftuytgeehem precnterende aen den O

I X."
bmtet'edoen
beterbrengen,
dee one
Ordonnan
tie Ende
in train
verbieden
alle
Treoriets, Ontanghers , Rentmeeers,

bare Commien of Clercqnen, ende alle

andere Peroonen onder Publique dien
en eenihe Penninghen tot hare admini

cier , denunchierende het elve faik, in

tratie he bende by agnatie ofte over

wijmge de elve te doen betalen,maer ul

welcken ghevalle den Denunciant , by zy

len die in bare Comptoiren ontangen heb.

Uytgever of Ontanaher,al vry endequijt

bende , (onder die te moghen verwielen

znn vande voorz ver eurte ende pene , en de boven dien glienieten bet derdendeel

cls uytkeeren daer't behoort , op de boe

ten voorchreven , ten ware dan, dat de

van de clve verbeurte ijnes complices.

overwinghe ghechiede op Ontanghers

van publique Comptoiren , zijnde met ge

V I [.

Ende ten eynde cle gheadigbeydt ende

vaigheydt deer valuatie (alloo wy dit
oint met ern behertigen,ende in onder

lijcke Eede verplicht, ende niet cp parti

culiere Peroonen , ende dat nochmaels

voor eenmael te-doen by den gheenen op

wien de Ordonnantie eet aet,ende niet

licke recommandatie hebben ghenomen, verde.

'
ende gedencken nocb verder te nemen) te
X
beter vereecker't te moghen "zijn , \vy or
Aloo wy oock goedt ghevonden beb
donneren dat datelick naer de publicatie
dees Placcaets (waer van in t'eynde van ben voor Billioen te verklaren alle goude
Specien in de Liie van dee Tollerantie
dten werdt gheptoocken) alle Peroo
nen zijnde in eenighe bedieninghe, Staten,

ende Ocicn , Hoogh of Laegh, Civil of

militair, van Landen, Steden, Leden , ende.
Collegien , o van particuliere Heeren der
ilver binnen deer Vereenighde Provin

tien, by olemnele Eede,pecxalick op dee

jeghenwoordighe Ordonnantie te doen,
verbonden ullen worden deelve te ullen
onderhouden , ende doen onderhouden,
voor oo veel ulcx hun ende haer Ampten

ende bedieninge eenighints aengact.

V I l [.
Ende by aloo verre eenighe deer voor

vethaelde Peroonen , bun oo verre qua

men te vergeten, dat y bevonden w ierden

niet uytghedtuckt. Soo hebben wy oock

ten eynde de goede lngectenen deer Lan
den niet blijvenibela met de Billioenen
voorchrevcn gheordonneert, gbelijck wy
ordonneren midts deen, dat in alle Steden

vande Vereenighde Provintien ende aen

hoorighe Landtchappen, daer geen Publi

que \Wielbancken en zijn by de repetive

Magilraten geelt ullen worden eerlic
ke ende bequame Peroonen, als Commi
. arien daer toe be-eedigbt , aende welcke
alle Peroonen de Billioenen die y ouden
mogen hebben of bekomen, ullen mogen
brengen, ende daer voor w orden vergoet

cen Prije als hier onder gepeciceert.

de poinen vooren verhaelt ghettangre

eerc te hebben in c uytgeven of ontangen

oo wel vande pecien by dee one Or

ije wn eenighe and: Bid/iamm, ho

de'/la}: ter fv-vil hebrar/Yt , ende al
daer hudm mag/igm 'v-uordm , byt

donnantie niet ghepermitteert , ltem, vm

den glieiieden,gewaen, ghebroockcn,

ghelaptcn, ghenagclden, of anderints ver

: Wlan-l, Ome, Engelc/ye, ende Jef,

om wn daer ter Arluntegeorza'en, end:

.x- aerde Penningen als vande ghepermit

in penningen fwm der Landmiagbe

gemnfuerte-fr te 'u-vordm, ende ;; de/
Reeckewinge Iga-match jegens den lij
dcr tot 12.gu d. 12.uy-u. mdc dm Du

teetde tothoogeren prije dan by dee Or

donnantie verklaert is, Ordonneten ende
Srarneren, dat de elve alle de boeten voo
ren verhaelt , ende noch te verhalen, re
pelivelick dobbel ullen betalen , ende

caet tot 4 guld. Isiuy-u. Alles ingul

daer-en-boven indien y-lieden verboden

dem, uj'uers, ma': mijtm: dm gul

Billioenen uytliegeven,ofgepermitteerde

den tot twintich uyiutr: , mdc dti}

penningen tot oogeren prije aen preen

[lay-ver: tot 48 mjtm.

teren of ontanghen, gepriveerc ullen zijn

van beur Ocien, in der voe hen dat het

VAn dee ondergechreven goudeyen

fai geverieert zijnde , de (efi/e Impetra

bel ullen zijn.

den, Voor

ninghen al inde Vi'icl betaelt wor

"

"

"

t Marck

Placcaten vande Munte.

209
alla. 34 mijten. De Srbote Ryders ende Angele!), met

zMarck

--

32.9 gol.

dOnce

--

4.1 2.

40

z 1

- o- 1

14.

d'Engelche

: Aes

--

--

ten Seine-pier ende Sfutuaerde, Item den

Croon rum Portugael, metten lizfngm

Cruyw, ende dm nica-uw Cruyict

rum Portugael.

Dm Henricm Nobel, dmgoudm Reuel,

mdc dm ouden Angelo: wn Eng/ye

landt.

- Item vande naevolgende, voor

t Marck

Item van dee navolgende al betaelt wor

297 gul. 19. 4mijten.

dOnce -37 _ 4
d'Engelche - 1 __- 17

47
12.

den, Voor
'tACS

t Marck -dOnce

__ I

32.5 gul. rz. zomijten.

40 -- 14

dEngelche - 2. -- o

34.

t Aes

13

--

___-1

- o 1

Dm dubbelden m encbeldm Ducaet, ma

Brabandt.

Dm Brabandgrbm Cram.
Item vande naevolgende, voor
t Marck ._..
d'Once _
d'Engelchc _.
t Aes

a96gul. 16. omijten.

z7 - 2

""7

Item vande naervolgende, voor "

: Marck

...-

323 gol. 7 &. romijten.

d'Once
-40 - 8
, d'Engelche --- :. -- o
! Aes

--

__-

o -- x

19 mijten.
10
];

Het dubbel emle Embel Piolet man Ita

lien, mit/gad: den eAlberty'k.
Item vande naervolgcnde, voor
t Marck _ -

Dm dubbelde en moleldmDamet met

2.89 g. 17 lt. 1 9 mijten.

de twee boofdm, in de: Nederlanden

d'Once
56 -- 4
dEngelche - 1-7-16

gelagm.

t Aes

Item vande naervolgende, voor

Het nica-tmc (Felder/Eh mdc Vrigh Rij

t Marck

" Aes

01

274.
I. [

Dm Vlaemcbm m Gelderc'bm Nobel,

mdc dm Angelonmet de 0 in ! Schi).
Item vande naervolgende, voor

t Marck -

o --- 1

derben.

316gul. SU:. 31 mijten.

d'Once
19
11
d'Engelche
- 3 91--

zz.
11

ltem vande naevolgende, voor

tMarck

--

d' Once

161 gul. 9. zomijten.

32

13

3 4.

d'Engelche --

1 2.

31

: Aes

--

Den halt/m ullberfy'n.

309gul. ro. zmijten.

Item vande naevolgende, voor

d'Once

38 -- 13

d'Engelche
rtACS

36

--

1- 18

;;

t Marck

-- --

o 1

10

dOnce
--5113
dEngelche -- 111
r Aes - -- --- 0- r

Dm Croon wn Portugael mette l'arte

zjzgul. 8. zzmijten.
2.7
52
0

Kruyn.

De ande Gant-gulden rum Digit/landt.

Item vande naervolgende, voor

tMarck -
d'Once

Van alle andere goudc Specien of Bil

lioenen die dc Wielaers ouden moghen
voorkomen, hier niet ghcpeciceerr, ende

57 - 19

!;

dEngelche -- 1 - 17

46

ten prije geelt in het Manuaeltgen vanden

]are ehien-hondert twee-en-twintich,

! Aes

---

zozgul. 14. mijten.

.--o ...-

DD D D

(al

210

Placcaten vande Munte.

al den prijs van t Marck, dOnce, d'Eugel

Angelothv, metten Scheprcr en Swaerr,

che, ende 't Aes aldaer voor yeder oorte

weghende 3 Enghelen ! [ aen , gheno

uytghedtuckt, verhooglit worden metten

men op ; Enghelen 9 aen , is weerdt

thienden penninck, dat is, men al voor

thien gulden betalen elgulden,voor thien ,
uyvets el tiyvers, ende voor thien mij

ten elf mijtcn , op alle welcke inwielin

ge, de \Yielaers gehouden worden dein
ghcwielde Billioenen datelick, ende ter
prcentie vanden geenen daer van die over

genomcn zijn, in ucken te nijden,oo dat

die nict meet uytgegeven konnen worden,
Ende ullen hun vorders reguleren ende
draghen naer hate Inruh'e, ende de te
pecive voorgaende Manualen , op pene
van ghecortigectt te worden na inhouden
van dien,ende de Placcaten van der Munte.

Volga de boven-verhaelde Billia-firm mt

bare vtr/eerde afetrocl'mmpja'cruck
twee am 'van de remedie.

6 guld. 4 il:. 8 pen.Hollants,

ghen Cruyen \veghende z Enghelcn 9

aen gheno men op :. Enchelen 7 aen, is
weerdt

4gu . 4 uyv. 4 pen.

Den nieuwen Ctuaet van Portugael, we
ghende 8 Eng: ghenomen op 7 Engelen
29 aen, ts weert

:; gulden.

Den Btabandtclien Croon , weghendc 7.

Eng. 7 aen ijf, ghenomen op :. Eng:
; aen, is weert 4guld.5pen. Hollants.
Het dubbelt Piolet van Italien, wegende
4 Eng-i 4 aen ij, genomen op 4 Eng:
iz aen, is weert Sgul. zuyv. ;
Het Enckel Piolct van Italien , wegendc
2. Eng: 7 aen genomen op :. Eng: 5 aen,
.lS weert
4 gulden chaets. ,

Den heelen Albertijn , wegende drie En

gelen ] : aen chaers,genomen op ; Eng:
to aen, is weert - Gguld. 3 uyv.

Den Henricus Nobel, we hende vier En

gele ] 4 aen ij, doch genomen 4 En

geletz aen,is weert _

Den Croon van Portugael metten lan

9 gulden.

Den gouden Reael, wegende drie Engel

Het nieuwe Gelderche ende Vriechc

Rijderken weghende :. Engelen 7 aen

ghenomen op 2 Eng: ; aen, is weerdt

e 15 aen-ghenomen op ; Engelen tz

aen,is weert

-- --- 7 gulden.

Den ouden Anghelot-van Engelandt we

gende drie Engele u aen, ghenOmen

opz Engel: 9aen , is weert 6gul.15.

-
- 3 gul. \ 8 uyv.
Den halven Albertijn, weghende een En
gele 29 aen ghenomen op een Eng: 27
i aen. is weert 3 gul. 4pen. Hollandts.
Den ouden Gout-gulden van Duytlandt.

Den dubbelen Ducaet van Brabandt we

wegende z Engelen 4 aen , ghenomen

gende 4 Engelen 18 aen ij, gheno

op twee Engelen twee aen , is weert

men op 4 Enghels 16 aen , is weerdt

--

--

3 gu d. 5 uy. ; pen.Hollandts.

9 guld. ; uyvers.

Den Enckelden Ducaet van Brabandt ,

-X I.

wegende 2 Engelen 9 aen ijf, gheno

Welcke voorchreven Commiarilen
wy oock laen ende bevelen de elve Bil

men op 2 Enghelen 7 aen, is weerdt

--

4 uld. u uyv. 4 pen.Hollandts.

Den dobbelen Ducaet metre twee Hoof.

den in dee Nederlanden geagen , we-_

lioenen voorts te btenghen inde Munten

gende 4 Eng: 18aen,ghenomen op 4.

converteert in penningen van onen age.

deer Provintien, orn aldaer te werden ge

Verbieden voorts allen Petoonen van wat

Eng: 16 acn, is weett 9 gul.2 uyv.

Den Enckelen Ducaet mette twee Hoof

qualiteyt die moghen zijn, gheen uytghe

den , wegliende z *Engelen 8 aen, ghe

ondett , ich in eenigher manieren te be

nomen op 2 Enghelen 6 aen,is weerdt

nioeyen metter Opwielen of vetwielen

eenigher Specien , of ich te onderwinden
in eenigher manieren, her geenc het bedrijf

_. __... -- 4 guld.8 uyv. 6pen.

Den Vlaemchen en Geldetchen Nobel,
wegende4 Engelen 14 aen ij, geno
mcn op 4 Enghels 12. aen, is weerdt

det Wielaers oude moghen aengaen, op

pene dat die geene die dcen cer contrarie
ullen komen te doen , voor de eere reye

- 8 guld. 13 uyv.

ullen verbeuren het viervout vande Spe

cien die y opgewielt ofverwielt ullen

Den Angelotli mette O in t Scliip , we

gende ; Engels n aen , ghenomen op ;
Eng: 9 acn, is weert 6 gnl. 9 uyv.1z
Den Croon van Portugael metten korten

hebben,ende ulcx meermaels doende,bo

ven de voorchreven boeten, noch arbitra
lick ullen worden ghecorrigeett, oock

Ctuye wegende twee Engelen 9 aen

ijf, ghenomen op 2. Engelen 7 aen, is ; els worden gebannen uyt de Vereenigh

weert 4gul.6uyv.H0llandts.-' de Provintien , naer exigentie van acc

Den Schoten Rijder, ende den Schoren ken.

i xn. De

\.

Placcaten vande Munte.

2! .

ghecolleteert Worden: Midtgaders alle.

Degelijcks en ullen de \Wielbancken 1 Commien , Clercquen ende Comptoir
niet vermoghen in betalinge de penningen dienaers, als mede de Commiarien van-'
hoogher te ontanghen, en weder uyt te de Moneringhe,Ammunitie, Vivres ende
Waghens. doende alle de elve dee one *
geven , als nae one nale ettinghe ghear
voorz
Ordonnantie by olemnelen Eede
reeert en bekent ghemaeckt [inden ]are
beweeren
, in alle Poinlen ende Articu
ehien-hondert twee-en-twintich , daer
XlI.

-toe y particulierlick ullen werden be-ee

len te onderhouden.

dicht, ende niet volghendc dee Tolleran.

tie.

'

XVI.

Sullen voorts by de Raden van State gel

X I I I. ,

- Alle welcke penen ende amenden hier

vooren verhaelt, ullen bcdeelt worden,
het een derden-deel ren projte vanden
Armen van de Stadt daer de boeten vallen,

dander derdcn-deel ten projte vanden

Ocier die de calanghe'o execucie doen
al , ten ware de voorchreven verbeurten,

Committeert werden de Commillarien

v'ande Moneringhe , "am by : doen vande

Moneringhe in Eedt te brengen alle Co
lonellen, Ritmeeeren, Capite ynen, Lieu
cenanten , Vendrichs, Sergeanten, Schrij
vers ende Solliciteurs van Compagnien,
ten diente van ons laende, ende onder

ens militerende , van welcke aghenomen

penen ende amenden excedeerden de om

Eeden y-luyden datelick ende opt poe-'

me van vijf duyent gulden, in welcken ge

dighe ullen overnden,beteeckende ae

aenden Raede van State.
'

valle deen helt alkomen ten pro jte van

de ghemeene aecke , ende dander helt al
bedeelt worden aende voorchreven Ar

XVI].

Inhelijcx dat die Raden ter Admirali-i

men , Ocier ende Aenbrenghcr by ghe

lijckc pui-tien. Ende ten eynde den Aen

brengher te vlijtiger ijnen dienlt hier inne
moghe preenteren, al men ijnen Naem
ende Peroon , (00 Verde endeoolanghe

de aeckelijden mach, ongemelt ende on

genoemt laten.
XIV.

B evelen vorder allen Wethouders ende

teytfg elijck'en Eedt afnemen de Ficalen,

Ont anghers Generael, de Convoy oft Li
centmeeers, haere Commien , Clerc."
quen , ende Comptoir-dienaers, ende an.
dere Comptablen onder de Collegien re
peccivelick reorterende, alle Capiteynen

te \Water militerende daer onder oock be-f

grepen.
X V I I [.

]uicieren , date te rugge ellende alle an

Ende nemen aen de Staten vande rel

dere aecken ende aairen , hier inne om

eive Provintien inden haren ulcke or-'

dle te ullen ellen , dai: hate Gecommit
n-pnie Raden of Gedeputeerde Staten, de

mierlick procederen alleenlick de waer

heydt vande Fai-e bela-nr zijnde . rnr mn

demnatie vande vo orchreven inrateurs,

oo eringhe als byden Ociers met twee

[u ante Getuyghen al ghebleecken zijn
vande voorchreven overtredinghe , ende

ullen oock tot alulcken getuygenie gead

mitteert mogen werden die geene die met

tet elve misbruyck bericht zijannde ullen

de Sententien in decn gegeven excutabel

[zijn,niet tegenaendc appellacie,ende on

der prejuditie van de elve.

Raden Provinrlal, nil-(li:- vande Real-

keninghe der repeive Provintien, voor *

haer of haer Gecommitteerden te ontbie
den alle Comptable Ocieren, oo Rent
meeers vande Domeynen ende Geee

licke goederen,0ntfangers vande gemeene

Middelen,Colletcurs vande Tollen,ende
alle andere , ampt haere Clequuen ot
Comptoir-dienaers , die penninghen van
particuliere Proviniien handelen, Item de
Griers ende Secretarien , alle Advoca

XV.
Ende Op dat dee one Ordonnantiete
beter onderhouden mach werden, Or

ten, Procureurs , Deur ende Gamer-be

donneren Wy den Rade van State deer

Vereenighde Nederlanden vdor haer te

doen als vooren.

waerders vande Collegien, Hove ende

Reecken-kamer , amme ghelijcken Eedt te
,

ontbieden den Ontanghcr Generael der

ende andere van ghcmeene Middelen, die

Welcke Gecommitteerde Raden, Ge

deputeerde Staten, of Raden Provinciael,
oock ullen orge dragen dat in alle Steden

_van weghen de Generaliteyt verpacht of

ende Dorpen der repeaive Provintien den _

voorchreven Nederlanden, die Ontan

ghers vande Conrributien, Concatien,

D D D D :.

Eedt

21:

Placcaten vande Munte.

edt
werdeghewoon
aghenomen
die Ecdt
gheene
van oudts
zijnbyden
adie
te Ocien, Handelmgen , ot Neeringhen en
nemen, of(daer ulcx met voughen "kan
ghechieden) ullen de elve Gecommit

al moghen exerceren, voor en aleet hy den

Eedt in conormit van deen Placcate fa!
. hebben gedaen.

teetde Raden, Gedeputeerde Staten, of

Raden Provinciael committeren eenighe

bequame Peroonen , om ich in alle Ste
den ende Dorpen voorchreven te beghe
ven , ende aldaer te nemen ende ontfangen

ghelijcken Eedt vande Ociers, Burghe

meeeren, Schepcnen,Raden,Thteoriers,
ende Secretatien vande clve Steden en

laeten , midtgaders de Bewint-hebbers

vande Indiche ende alle andere Compa

gnien ,jegenwoordigh zijnde of die noch

opgerichtmogen werden, ingelijcks alle
Threoriers, Ontan hers, Rentmeeers,
ende haere Commilgn ot Clethuen van

XX.
Hebben vorder beilooten ende goet

gevonden dat de Raden van Staten,de Ge

co mmitteerde Rad en , ende Gedeputeerde
Staten vande repctive Provintien,de Ra

den tet Admiraliteyt , ende alle Raden van

]uicie, ullen belooven onder hunne Si

gnaturen op den Eedt of belore die y-luy
den in t aengaen van haer Ocicn hebben
ghedaen , dat y-lieden dee Ordonnantie
in hate Pointen ende alle Articulen,geene

uytgheondert, ullen onderhonden ende

allen anderen hooghe ]uriditien hebben

doen onderhonden. Ende ullen de voor

chteven Raden Van ]uicie hate voor
chreven geteyckende belote, midtgaders

de: Item alle Diaconen vande Kercken,

de Ate vande Magiraten o andere die

\Weemeeers, Huymeeers, Aelmoee

den Eedt ullen hebben agenomen vande

Peroonen inden voorgaenden Articule

Heeren, Princen, Gtaven,Baronnen,ende

niers, Gahuys-meeers, ende alle Bedie

naets ende Beorgers van Godts ende Arm

gementioneert , over enden aende Heeren

huycn, ende Tucht-huyen . ende van alle

Staten vande repetive Provintien, of in

Collegien hoedanich die ouden moghen

zijn, als mede hate Comptoir-dienaten:
Item alle Taeel-houders van Bancken van
Leeninghe, met hate Commien ende Die
naets, oock alle Deeckens, Overluyden,

hate abenrie aende Gccommitteerde Ra

den of Gedeputeerde Staten,binnen veer

ende Gewoorens van Ambachten, Nee

dagen naet hunne geteyckende belofte, en

ringhen, or Gilden , Penningh-meeers,

Pachtets , Colle'teurs van Impoen en
Conumptien , Schat-gaerders , Pont

de die becheydenldie y-luydcn vande te

peive Raden ende Ocieten van ]ui

thien daghen naer de publicatie van deen,

welcke Gecommitteetde Raden oGede
puteerde Staten binnen andere veerthien

gaerders, Maeckelaers , hunne Commien,

cie of anderints ontangen ullen hebben,

ullen over enden aenden Rade van State,

Clercquen ende Comptoir-dienaers, alle

Calers die haer particulierlick ellen en

mogen worden,dat alomme de onderhon

ghebruycken laten tot het ontangkc-iuz

Jnso van do,-a placcato aengenomen en

uytgheven van Gelde, (bo mdc Steden als

de olemnelijck belooft is. Gelijck oock

ten eynde de Provintien te beter ondetricht

ten platten Lande , onder heur-luyder re

de Raden van State, ende de Raden ter

pcaive reort reiderendc: Ende voorts

Admiraliteyt ullen over enden aen die

alle de gheene vande welcke de Magira

ten van elcke Stadt , plaete ende Dorp,

oordeelen ullen dienich te zijn, dat y

luyden deen Eedt mede pteeten,doende
alle de elve dee one Ordonnantie olem
nelicken beweercn , de elve te achtervol
ghenxnde te doen achtervolghen,voor oo
veel het hun ende haren Ampte eenichints
al mogen aengaen, op de verbeurte voor

die gheene die weygherigh ullen zijn den

Eedt in conformit van deen Placcate te

Staten Generael hate belote ende bericht

van t geene by hen-luyden is ghedaen, ten

regarde vande Convoy ende Licent-mee
ers, ende andere voor-ghementioneerdc
Peroonen , midtgaders hate Commiln,
Clercquen, ende Comptoir-dienaers bin
nen den tijdt hier vooren vcrhaelt.
XXI.
Boven alle welcke voorchteven Eeden

by een yeder repeivelijck te doen , de

doen, van drie guldens daeghs , oo langhe

onderlinge Provintien malkanderen vae

y desin ghebteecken ullen blijven , ende

lick ende heylichlick beloot hebben ( oo

daer-en-boven noch gepriveert te worden

in t hoot van deen aengheroert is) ende

belooven midts deen t voorchreven Plac
caet in alle ijne Poinen ende Atticulen

van haer Bnrgerchap ende van haer Amp

ten,Ocien,ende handelinge niet te 111 ogen
exerceten. Vetaende al mede dat niemant

na deen eenige der voorchrevcn Ampten,

te ullen doen onderhonden, onder eenige

verandcringhe toe te aen , anders als mc
voor

Placcaten vande Munte.

2I3

voorgaende bechrivinghe van alle 'de Prof de, deen onen Placcate alomme daer iulclts
vincien.

.,

Ende op dat niemandt hier van ignoran

tie hebbe te pretenderen , Soo ontbieden

ende veroecken wy de .Heeten . Staten

. Stadthouderen , Gecommitteerde Raden,

ende de Gedeputeerde Staten vande Pro

vincien
, repeive
Gelderlant
het
Gtaefchap
Zutphenvan
, Hollant
endeende
\Ve

'ewoon is gedaen te worden , te doen af.

ondighen ende aenplacken. Gedaen , ge

a'rteeett ende gerenoveert , in onc Verga

detinghe ins Graven-haghe, op den een

Martii ehicn-hondcrdt vijen-veettigh.
Was gcpara heeft , VV. Ripperda Vf- Onder
ont , Ter Ordonnantie vande Hoogh-ge

melte Heeren Staten Generael. Getekent,

Vtieandt, Zeelandt , Utrecht, Vricant,
Ovet-Ylll , en de Stadt Gtoeninghen ende

c. Mucb. Zijnde op 't patium gedruckthet

Cachet det elver Heeren Staten-,in rooden

Ommelanden, de Hoven vanjuitie, en

Regheetdcts inde Steden en ten platten Lan

Wache.

'

Ujjckrijven tothetpreeren vanden worgemelden Eedt.

Bar;/cime, dg'rcte goede Vrien,
ALoo den Placcate by hate Hoogh. Mo
de Staten Generael, op het [luck van
den Gelde ,geatreeett op den een Martii
ehicn-hondett vijf-ende-veertigh. Ende
den vier-en. twintighen daer- aen-volgen

de alomme gepubliceett. Ende _dat d Ed.

Moogh. Heeren Gecommitteerde Raden,
van de Heeren Staten van Hollandt ende

pedive Ocien ende bedieningen gedaen,

ende die onder gheen Eedt en aen , ole

mnelijcken doen weeren,Dat y ullen oli

derhouden ende punluelicken doen onder-
houden , het vootz Placcaet vande Munte

volgh'ende welcke ontbieden wy uwer Edo

by decn , Dat ghy u ult hebben te vervoeq
ghen alhier binncn Haerlem , ende voor ons

\Ye-Vrielandt , door expreen la ende

op den Stadthuye , op Vtydagh toekomen

bevel van hate Hoogh. Moogh. ons hebben

de voor den middagh , dc Klocke thien ue

gelati: ende geauthotieett , dat wy metten

ren precijs . om aldaer te doen den Eedcals

boven verhaelt, ende voorts van ons t' ont

eeten ende (onder uytel , voor ons ou

den ontbieden , de repeive Ollieieten ten

fangen oodanigenla ,als wy in Mandatis

platten Lande, oo verre het teort vande

hebben uWet E. te gheeven. Wilt van ulcx

Verpachtinghe vande ghemeene Middelen

te doen in gheen gebreeckc blijven, want

ten diene vanden Lande ulcks vereycht.

treckt , ende de elve doen belooven ende

weeten op den Eedt,in ,t uck van hate re

Inrue oe Memorie , fvoor cle rejizeve Oicieren ten platten

Lande , rq/rtermde onder de Verpacbtinghe vande geme-em.- Middclm der Stadt
Harlem, nopmde het dom vanden Eedt, o]: het/luck vande Munte.
Nden Eeten , Sullen alle de voorchte
ven Ocieten ten platten Lande , ende

yeder van dien, voor haec ontbieden alle

de lngheetenen onder hate Dorpen ofte
plaeten teortercnde , die volghens den
Placcate ende proviionele Reduie , ote

tigh ende den viet-en-twintighen daer

aen-volghende alomme gepubliceert, ende

voornemelijck die gheenen , die in het vijf

thiende . ehiende , eventhiende, achtien
de, neghenrhiende ende twintighe'Arti
culen , vanden voorchreven Placcate uyt

Tolerantie vande Hoogh. Moogh.Heeren

Staten Generael der Vereenighde Neder

ghedruckt , ghehouden zijn den Eedt rc

landen, op den cours vanden Gelde, oo

Doende de elve beloven ende weeteni

op den Eedt 't uck van hate repedive Of

Goude als Silvere Specien , geatreeert den

(ellen Martii ehienhondert vij-en-vcet

doen.

ieien ende bedieninghen gedaen , ende die

DDD D ;
onder

PlacCaten vande Munte."

2I4
onder geen Eedt aen , olemnelijcken doen port te doen ende ovetleveten', Die'telve
wercn: Dacyullen onderhouden ende

daer naer aen hate Ed. Moogh. de Heeren

punauclijcken doen onderhouden,het voor

chrcven Placcaet vande Munte.
Het welck ijn begin ende aenvanck al
hebben (ende oock begonnen is) inde tin
cipaelc Hoot-eden vanden voor chre
ven Lande van Hollandt ende Well-Vrie
landt , op huyden den achten deer Maent

Gecommitteerde Raden vande ma

Moogh. Heeren Staten van Hollandt ende
Weg-Vricflant, ullen overynden.
"'
Aaum b den E. Heeren Burghemecez
ren en e Regheerders der Stadt Haec:

Beoigne alle de voorchteven Ocieren ten

lem , als daer toe by dand. Moo h.

de Heeren Ghecommitteerde Ra en
voomoemt, [pecialijcken gela ende
gheauthotieert, deen achten dagb

platten Lande , gehoorende onder de Ver

pachtinghe der ghemeene Middelen der

cnveettigh. }Vas ondertekent '

Aprilis, Lende oo vervolgens in andere Ste

den ende ten platten Lande: van welcke

Aprilis, Anno lhienhondert vijf.

Stadt Haerlem, ende yeder van dien gehou

den wetden,aen den Magiraten der Stadt

[. Banning!)

Haerlem voorchreven , chritelijck Rap

REGISTER

ipo .6 7"
,, I \,? _* '
J. .

REGI

STER.

vande

MATE .RIEN,
Voorvallende inde Munt Placcaten; geemaneert

_edettidenjaren 1580.

'A.

Augui 1626.

.- Dvettilement , tot. Prolongatie

'

des Proviionelcn Placcaets van

159

Conttnatie van het Generael Placcaet,van

den 21. Martii 1606. in dato den 22.Se

ptember 1606.

65

den 15.1-ebruarj 1619. in dato

den 16. Mey. 1619.Fol.
121.
DI

Advettentie-Btiefaen den Baxlliu van Blois,

teeghens het eygeten ende uyt-geeven

Daelders , eeckete valche Daelders vetbo

vande Gonde Specien.

Albertus Kruy-daeldersmiet hooger als 4.7.

den. Den 29. [unum-ij 162,1 .

125
Daelders van Nevers ende Montetrat Vet
boden. Den 27. Odaber 1628.
166

uyvets te ontfangen. Den zJulij 1625.

Danicket penninghcn, voor Oorden van

1632.

Den 21. April.

179

1
Ampliatie ende Renovate, van : Mum-Placa
caet vanden 21.1ulij- 1622.. in dato den
12. Augu i1626.
I6

Arendt-Sc ellinghen'van Zwolverboden.

'Den ;. April 1628. ' 164
.
BI

Batenburghet Schellinghen verbodcn. Den

znlunij 1622. 141. mm den 25414314
[ii 1616.
159
Batcnbutghet dubbelde Stuyvers verbodcn,

Rijexdaeldets vetboden. Den 28. Marti

1 62.8. 163. Item , den 27. Odober 1634.

187. Item, den 8. Marti16z6. 190. ltem,

den 24. Martii 163 8.

1 94.

Dubbelde Ducaten van Spangien , naetge

contetfeyt verbodcn. Den 20. Februar-ij"

160 1.
'
:;
Dubbelde-uyvets van S.Stevenl-w/ectdt
verbodcn. Den zo. Marti 1619. 11.1. mm,
den 14.M4] 1652. 180. van Batenbutgh
verbodcn. ' Den 6.1ulij 162. 1. 142. eec

kate Dubbelde uyvets verbodcn. Den

18.Mm16zz.

153

142

Ducaten ende andere Ovctyclcbe Munte.

Betghe Ducaten verbodcn. Den 14.1ulij.

Den 29. Martii 1593. tr.. vanden Bergh

verbodcn. Den 14. Iulij 1 629.
168.

Den 6. 1qu 1612.

16 29.

168

Boiillone Goutguldensvetboden. Den 9.

e/ugui 1613.

to;

Bourgonche Ktuydaeldets verbodcn. Den

Ducatons, Silvere Ducatons verboden.Den

3 1. Odober1619. 122. ltem, den 17.Mar

tii 1634. 185.

ltem , den 8. 1qu 163 4.

1 85
;. Oober 1614.
1o
Btandenburgher Oorden van Rijcxdaeldets } Duyten, buyten dc Provincien gelagen vet
verbodcn. Den 2. Me; 1631.176. Item, ]
boden.Den 1 ;.Marti 1613. 102. Item,
' den 27.05tober1634. 187. ltem , den 8.
den 21.Septemlzer1623. 154. Item, den 21.
December 1 628. 166. Item, den 14.1qu
Mmi 1656.
190
B'rabantche Silvere Ducatons ende Oorden
1 630. 1 70. ltem. den 15. November 1630.

verbodcn. Den 31. Oober 1619. 121.

ltem, den 17.Martii 1 63 4.- 1 83. nm, den
S.Iulij16z4. 185. ltem , den 27. october
1634. 187.

Item, den 8. Mardi 1636.

1 o
Brabantche Goude Ctoonen ote Soaviraynen verbodcn. Den 23.1unj1637. {
193.

C.
Camper Cour-guldens verbodcn. Den zy.

175.

Item, den 8. April 1634.184. naet

gecontcteyt verbodcn. Den 11. Martii

1627. 161. ganghbaer inde Provincien
dacte geiaghen zijn. Den 21. December
1618. 166. van S.Stevenfweett verbo

den.Den15. November 1630.

175

E.
Eedt, tot onderlxoudinglte van : Placcaet
vanden Geldcn, van Dato den' 21.111
1622.
153
Embdcr

l E e 1 s T 1: a vande voornaeme aken

Embder Flotijnen van 28. uyversivetbo
den.Den 7.Augui162.8. 165. Item , den
;. Ma] 1 619. 167. [tem , den 1. Augui
1 630. 1 71. Item, den 30.06iober 1650.173.
Item, den %. April 1631.
176
Embder Stuyvers verboden. Den 8. Martii
165 6.

Hollandtche Daeldets , naetgecontetfeyt

verboden. Den 19. September 1603.

zz

Huyenche Penninghen verboden. Den a.

Augujii 1626.
1 5 9.
Il

""

190

lntutie voor de Wielacrs. "Den 3. unit-_

121595. 19. Item, den 7. Martii1619.
11 .

F.

Flotijnen van Zwol van 28. Stuyvers vet

boden. Den z.Septembtr 1617. 161.1tem,
den ;. April. 16 28.
1 65
Flotijnen van Embdcn. Siet Embder Florij
nen.

Intulcie voor de Ocieten ten platten

Landen,reorterende onder de Vetpach

tinghe van Haetlem , nopend hctdo'et

vanden Eedt op het nienwe.Munt-Plac
caet, van datodcn 6. Mam 1645,
215

Franekotder Rijcxdaclders , naergeconter

feyt verboden. Den 1.7.1qu 1629.

169

K.
Kleyne Munte. Sia Payement.

G.

Ktuy-daeldets verboden. Den ;. OEober

Geconteteyte Specien , in Hollant te bren
1613. _

ghen verboden. Den 7.5. April 16 21.13 :.

. .

103.

t
.

I.

'Goutguldens verboden , den zz. Oflobtr

M.

1616. 160. Stuyvers ende Duyten ver

boden,den 1 1 . Martii1617. 1 61. Bergi:

Ducaten. Sitt Betghe Ducaten. Franck

fotder Ducaten. SietFranckforder Duca

ten. S'ehellinghen 'vetboden , den 6. Se.
ptember 1631. 177 Oort-iRijcxdaclders
verboden, den 6. September 1631. - 177

Memorie vo'or' de Ocieren ten platten

Landen , reorterendeonder de Verpach
cinghe van Haetlem, nopende het'doen.

vanden Eedt op het nieuwe Munt- Plac

caet, van dato den 6. Mam 1645.

21;

Meetaniche Daelders verboden. Denz 1.

Gout-guldens van Vrieant verboden. Den

Ollober1619.

1 9. December 1601. 2.3 .van Bouillion vet

boden, dcn9.Augu/ii1613. 105. van buy

'

12.7

Metchet Rijcxdaelders verboden. Den 30.

Oiaber16zo. 1 73. Item, den 8. April. _1631.

ten inkomende vetboden , den 1. Align/ii

*

1630. 171. item, den zo. Ollobert 630.173.

Item, den S.April 1651. 176. van S. Ste

venweett , naer dc Dcventere gecon

176

Mexicaenche Realen van Achten, Vieretr

ende Tween verboden , den 27. Gabber
1634. 187. Item , den 8. Mltli 163 6.

teteyt verboden,an 1. Augu/li 1630.171.

190.

' Item, den 30. oober 163 0'. 175. 1tem,den

_8. April16zt. 176. van Campen verbo
den, den 15. Auguii1626.
- 159
Goude , Silvere Specien ende Materialen
op Munten, buyten dee Landen te bren
ghen verboden. Den 19. September 1605.
3 :. Item, den 7. December 1613. 104. Item,

Montfetaetche Daelders verboden. Den

den 1.Augui16zo. 171. item, den 30.

Oftaber 1 630. 173. Item, den 8. April 1 631.

'
1 6
Goude, Silvere Specien op Munten, buyt7en

27. Ollober 1618.

166

N.
Naetdcr verklatinghe vande ettinghe , ge
daen denz April 1603. van dato den 19
September 1605.
32
Nevete Daelders verboden. den 27 080
ber 1628. _

166.

Hollantende \Y/eVtielant te brengen

_ vetboden,den 23. April. 1621.

o.

152

* Goude Souvetainen van Brabant verboden,

denz3.1uriij1637.

193

Ongevalueetde Specien van Gelden in Hol

lant te brenghen verboden. Den 2.3. April
. 1 62. 1 .

H.

1 3z

Oorden van Rijcxdaeldets verboden. Den

Hamburger Oorden van Rijcxdaelders vet

17. unitari)" 16 20.1 1.2..'van Btandenburgh

boden. Den ;. May 1 631. 17,6. Item, den

2.7. Odobcr 1634. 1 87. Item. den 8. Mani;

ende Bamburgh verboden , den 2. May

163 6,

dcn 6. September 163 1. 177. Gelaghendop

'
.
en

190

16 ; 1. 1 76. Naergeconterfeyt verboden.

Inde PLACCATEN Vande MUNT.

den naein van Siginundtm Caninck van
Polen verboden, den 19. April 1632. 178
ende vijfdepatten van Danick, Polen.
andenburgh ende Bamburgh verbo

Silvere penningenDen 18.Febraarij1608,'

46. ltem, den 19.1qu 1 61 8. 1 10,1mm,den
23.Februerj 1619. 1 1 1. Item , d'en 17.14
murij 1620. 1 22. ltem, den ;. lunij 1621.
135. ltem, den G.Mertil 1645. 205. Or

den , den 27. G&ober 1634. 18 7. Item,den

' SLM-mii 1636. .

16;4.--'

drc op eenighe Specien , den 20..sqmui

190

Oorden van Silvere Ducatons verboden,

- den.17.Meen 1634. 183. Hayden 8. Iult]

ber1621.

'

.'.139.

Publicatie , teegens de Albertus Ktuydael

ders. Dien 28.1ul'q'1625.

1 85

us;

pwielen van alle Specien vetboden.Den

. .

. ,.

- '23..Aprl162r.

1.32
Ordre op alle Goude ende Silvere pennin
ghen. Den 2. Merril 15 96.
" 22

R.

' : '; uf.

':' :. **

Realcn van Spangien, &e. van Achtenbie

Oktyelkhe Munte. Den 29. Mam; 1593 . . . ren ende Tween, verboden. Den 27.
12
october 1634. 18 7. Item, den 8. Mdrt'ii
.]
1656.
. '190
Redudic
vanden
cours
vanden
Gelden
5 cp
P.
den voet van tjaer-1586. den 2iSeptember

PeYement, buyten de.lrovincien geaghen

_.

l94.

'

.S),

714

verboden. Den 19. December 1601 . 23

Rmovatie vant Mum-Placcaet, van den 21.

Item , den 17.1ulij 1610.100. ltem, . den

Iulii 1622. met de Ampliatie van dieci-; in

5.2. September 1611. 1 01. ltem. den 15.111.11

dato den 12. Augufli 1 6 2.6 .156; .deh

t 1613. 102. Item, den 2.14nu4ri11617.

Poolche endeDanicker penningenmoor

i110.- Item , dm 19. Iulij 1618. 1 10. mm,

den 8. December 1635. 189. Item, del: 8

Oorden van Rijcxdaelders,den :..-.Ma]

Marti 1636. 1 9. leer. dcu 223.1117153" 1'05 4.

1 93
Penninghen Billioen verklaert. Den 7. De
104 .
cember1'613.
" '
Perue *Realen van achten , vieren ende
tween verboden. Den 27. Oblober 1634.
187. Item, den 8. Merril 163 6.

1 90

Philips Daelders van Campen verboden.

, Ben 19. December 1601.
-
23
Placcaet, op den coursvan den Gelden ende

' aenkleven van dien. Den 4. Angie/li 1 586.

1. Item, den zalpril 160;- 27. Item , den
19. December 1 603. 35". Item, den 2 1 .Mami
1606. 48. Item. den 1. Iulii 1 61 0.83 .ltem,
den 6. 1qu 1610. 86. mm. den 26. Septem

ber 161 ;. 106. Item, den 22.April 1621.

126. Item, den 21.1ulii1622. 145. Item,
den 9. Odober 1 638. 196. ltem, den 2.3.
April 1 639. 199. Item , den 20. Mami

1640. 202. ltem, den 19. November 1641.

202
Placcaet ende Redudie vanden Gelden,

volghens de Evaluatie vanden jare 1 622.

indato den 20 epril16z3.
180
Placcaet , teegens ekere Silvere penningen.
Den 13.N07ember 1 634. 188. teegens de
\Y-illclaets, den 19.September 1603. ;:

Poolche penningen vootOorden van Rijcx

1631. ..

.-

'176

Roen-nobels,
naergeconteteyt
Den ab.-February;
602. ' 'i ii verboden.
. '.i-l. 2,3
Rijekdaellliers ende hate gedeelten, naerge

druckt verboden. Den 24. Iunj 1603.1301'

Der clviger opeygeringe verboden.den

1 _7. Ianaarij 1620.122. \Waerchouwin:

ghe teegens de elvi cn,den 27.Iulij 1626.
135. Van Franck ort naer geconteteyt
vet-boden, den 27. [xiij-1629. 169. Vzi
Metz verboden, den 30. G&ober";163 o.

173. Item, den 8.April1631.

' ' 1.76

S.

Schellinghen, ofce vremde Schellingen, ende

minder Payement ten prije geelt . om
cours te hebben toc den eeren Meert,
1614. in dato den 7.December_1613. 104.
vetboden,den 2. Ianaarij 1 617. 110.Ende'

andere Payementen Rijcximunte verbo

den, den 17. Ianum'j 1620. 12.2. Den A-'

rent voerende, by proviic verboden,den

2. December 1620. 124. Van Batenburgh
verboden,den 21.1unij 1622. 141. [nm.
den 2;.Augui 1 626. 159. Van buyten ko

mende verboden, den 1. Angie/Zi 1630.

171. ltem, den 30. oc'lober 1630. 1 73. ltem,

den 8. April 1631, 176.- Naergeconter

daelders verboden , den 28. Merril 1628.

eyt verboden, den 6. September 1631. 177

163. Item, den 24. Mat-tii 1 638.194. 001

den ende vijfdeparten verboden, den 27.
oftober 1 634. 187. Item , den 8. Martii

Seeuche-daelders verboden,dcn 20. Februa

rij' 1602.
25
Silvere Ducatons verboden , den 31. Ollober
1619.122. Item, den 17.M4rtii1654.183.

1 6 3 6.

19o

Proviioneel Placcaet , op alle Goude ende

ltem,den 8.1ulij 1 6; 4.
EE EE

185
Silvere

REGIST. vande voorn. aken lnde PLAec. vande Mum-.

Silvere Florijnen van Embden verbodcn.
dfn 7. Angy/li 1 618. 1 6;. Item, den 5.114)
1619. 167. Item, den 1..Augui 1630.171.

- ltem. den 30-Oabe1163 o. 173. Item. den

' 8.April1631.
176.
Souverayn van Btabant verbodcn. Den zz.
Iunj' 1 637.
193

Spaenehe Realen van Achten , Vieten ende

2 \. Mm 1 606. Tot den 1 ;.Odober 1663.

in dato den 18 Iunij 1 608. 68. Vorder
Tolerantie van 't elvighe Placcaet , tot
den 31. December 1 608. in dato den 6. De
uber 1 608. 752 Noch tot den 3 1. Martii

1609. in dato den 13. December. 1608. 76.

Noch tot den 30. November 1609. in dato
den 27. Augui 1609. 79. Op eenige Spe

TV!/een verbodcn. Den 27. Odober 1654.

cien, voot den tijdt van drie Maenden.

187. Item,den 8. Merti1636.

ingacnde den 1. Odober 16 21. in dato dm

25. September 1 62. 1. 13 9. Vande Gelden,

190

Specien in Maen , *ofte anders uyt te voe

ren verbodcn. Den 19.1qu 1606.

64.

Stilant van alle het Munt-werck. Den 1.

. * September 1594.
14
S.Stevenweette dubbelde uyvets verbo
'* den. Den zo. Marti 1619.121. Item,den
' 14. May 1631. 1 80. Cour-gulden verbo
dcn. den 1.Augulii 1630. 1 71. Item , den
- 30. october 1 630. 173. Item , den 8. April

1651. 176. Duyten verbodcn, den 15.

November-1630.

175,

voor. den tijdt van twee Maenden , in-i

gaende den 1. Men 1612. in dato den

23. Februeri 1 61.2.

140

V.
Vetbodc van eenighe Specien. Den 19. 1qu
1 61 8.
'
'
1 10
Vetvalchte ende Verliehte 'Speeien van
Gelden , in Hollandt te brenghen verbo

Stuyvers, van Hootn , Enckhuyen ende

den. Den 2.3.April 1621.
132
, *Medenblick .vetboden. Den 191411144751" Uyt- chtijven tot het pteeren vanden Eedt
op het Mum-Placcaet, van den 6. Matiz
'- . '1 6 z 5 . 15'5. Naetgeeontetfeyt verbodcn, .
: 645.
.xls
eden 11. Me:-tii 1627. 161. Van Embden
. verboden,'de11 8. Marti 1656.
19
Sw olehe Silvere Plotijnen verbodcn. Den
W.
;. Sepnmber1627.162. Item. den 5.24er
1628. 1 64. Schellinghen vetboden,Den Waethouwinghe tcegem de Rijcxdael
ders. Den 27.Iulij 16.16. 155. Teegene
;. April 1618.
'
.
164
het redtes \veeghene de confue eygc
\ .

T:

Tvr/ee Blanck; ende Blancks-penninghen

verbodcn, den 17. Iena-tri)" 1610.

"122

Tolerantie Proviioneel,op ekete uytheem

' che enninghen. Den 25. october 1602.

2 5.

p den voet van ': Placcaetvan den

ringhe det GeldenDcn S.Navember 1641.

201.
Wielaers lntutie. Den zzwtuerij 1595.
19. Item, den 7. Wtii 1619.

118

.- placcaet tccghens haer geetnaneetc.

Den 19.54th 16.05.
31.