Sei sulla pagina 1di 5

24/7/2016

Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION

ElprincipitoyJamesBondyaafrontanlosriesgosdeldominiopblico
SilvinaPremat

LANACION

DOMINGO15DEFEBRERODE2015

neliniciode2015,elmercadoeditorialregistraunhechoquepuedeserunabuena
noticiaparaalgunosynotanbuenaparaotros.Alcumplirseelaopasadolossetenta

aosdelamuertedeAntoineSaintExupry,IanFlemingyEdvardMunch,entreotros,quedan
liberadoslosderechosdeautordesusfamossimascreaciones:elrelatoElprincipito,el
personajedeespionajeJamesBondyelcuadroElgrito.

Esquelosderechospatrimonialesdeautor,quenacieronconlaprimeraedicin,tienenfecha
devencimiento.Yesederechoestransferidoalacomunidadcomoresponsabledevelarporla
integridaddelaobra.Niherederosnieditorespodrnseguircobrandoregalasporla
publicacinoreproduccindeesasobrasquepasandeldominioprivadoalpblico.Apartirde
esteao,entonces,cualquierapuedereproducirlassinrequerirautorizacinalguna.

Parecefcil,peronoloestanto.YenlaArgentinatampocoestotalmentegratuito.Aquunaley
ordenapagaralFondoNacionaldelasArtes,dependientedelMinisteriodeCulturadela
Nacin,elunoporcientodelpreciodeventadecadaunidaddelaobradedominiopblico
reproducida.Peroelproblemaesquincustodiaesasobrasdesprotegidas.

Silanuevapublicacinsehaceenlamismalenguadesuautor,tienequesertalcualcomofue
dadaaconocerporeseautororiginal.Sisehaceunaadaptacin,sedebedejarconstanciadel
autoryttulooriginaldelaobraydelnombredeladaptador.Silaobrafueescritaenunidioma
diferenteyluegotraducidaesnecesarioconstatarsilosderechosquelecorrespondenal
http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta

1/5

24/7/2016

Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION

traductortambinsondedominiopblico.Esdecir,si
tambinpasaronmsde70aosdelamuertedel
traductor.Sinoesas,sedeberencargarunanueva
traduccinopagaraquiencorrespondanlosderechosdel
traductor.

EsteltimopuedeserelcasodeElprincipito,quefue
publicadoen1946enFranciacomoLepetitprinceylleva
msde80millonesdeejemplaresvendidos.Elttulocon
elqueseconoceenlaArgentinaysuversinencastellano
Elgrito,deMunch,tambinquedliberada.

msdifundidaeslaquecorrespondealatraduccinde
BonifaciodelCarril,cuyosderechosanpertenecena
Emec.Esaeditorialtambinfuehastafinde2014la

propietariadelosderechosexclusivosparalasedicionesenespaol."Sepuedereproducir,pero
debenpagarlosderechosdelatraduccin",dijoAlbertoDaz,directordeEmecySeixBarral,
dossellosdelGrupoPlaneta,alreferirsealaversindeDelCarril.Nadaimpediraauneditor,
sinembargo,encargarunanuevatraduccinyusarelttulooriginal.

DaztambincontaLANACIONque"segnlosherederosdeSaintExuprylaArgentinaes
unodelospasesquemsvendeneselibro.Entodassusedicioneshasta2014sevendanunos
ochentamilejemplaresporao".

Elprincipitofue,dehecho,objetodeunarecientecontiendavinculadaconlacaducidaddelos
derechosdeautor.UnaeditorialdeUruguay,dondeelplazodeproteccinesde50aospost
mrtemdelautor,reprodujolaversinenespaoldeElprincipitoylacomercializtambinen
laArgentina.Poreso,Planetaimpulsaccionesjudiciales.

Elpanoramaparecesimplificarsecuandoestnprescriptoslosderechosdelautorylosdel
traductor.Peroessloapariencia.Loqueanteserapotestaddealgunospocospasaaserun
derechodetodos.Encasodeaparecerunaobradedominiopblicoqueunlectorseaun
particularounainstitucinjuzgaquefuealteradao,peoran,quesetratadeunplagio,es
decir,firmadaporalguienquenoeselverdaderoautor,stepuededemandaraleditorantela
Justicia."Enesoscasossurgeunaaccinpblica.Cualquierapuedepresentarseadecirquela
obrahasidopublicadasinrespetarlosderechosdeintegridadopaternidad.Elderechodeautor
http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta

2/5

24/7/2016

Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION

pasaaserunasuertedederechocultural",dijoaLANACIONGerardoFilippelli,asesorjurdico
delaCmaraArgentinadelLibro(CAL).

LaleydisponequesepodrdenunciarantelaDireccinNacionaldeDerechodeAutorla
mutilacindeunaobraliteraria,cientficaoartstica,losagregados,lastrasposiciones,la
infidelidaddeunatraduccin,loserroresdeconceptosylasdeficienciasenelconocimientodel
idiomaoriginaldelaversin.Elprocedimientoestablecelaconformacindeunjurado
integradoporpersonalidadescompetentesenladisciplinaabordadaporlaobradelaquese
tratequedeberdirimirlacuestinyaplicar,sicorresponde,multasydarlaordenparala
correccindelaobraeimpedirlacirculacindeedicionesnocorregidas.

Filippelliprecisqueenelpaslaproteccindelosderechosdeautorcaducaelltimodadel
aoduranteelcualsecumplielsetentaaniversariodelfallecimientodelautor.Esdecir,que
todasuobraserdedominiopblicoapartirdel1deenerodelaosiguiente.Esindistintoel
momentodelaoenelquesehayacumplidoeseaniversario.

"Engeneral,hayunaarmonizacindecriteriosinternacionalesylamayoradelaslegislaciones
hanadoptadoelplazopostmrtemdelautoryyacasinoexistenlegislacionesenlasqueel
plazoparacontabilizarlaproteccinestvinculadoconlafechadepublicacindelaobra",dijo
Filippelli.Yrecordqueelplazodeduracindelosderechospatrimonialessefuealterandocon
eltiemposepasde30aospostmrtemdelautora50yluegoa70."Enestemomentola
UninEuropeaestpidiendoqueseextiendaeseplazoaloscienaosdemuertoelautor,pero
mepareceunaexageracin",explicaDaz.

Enelcasodeunaobradeautoresmltiplessusderechosserndedominiopblicocuandose
cumplanlossetentaaosdelamuertedelltimodelosautores.Segnestablecelaleyde
derechosdeautor(11.723),stossedividenendoscategoras:patrimoniales(dereproduccin,
adaptacinotransformacinydecomunicacinpblica)ylosmorales(depaternidadyde
integridad).Lospatrimonialessonlosquetienenunplazodecaducidadde70aospost
mrtemdelautorlosmoralesnoprescribennunca.

"Loquepuedegenerarconfusineslaadaptacinqueuneditorpuedahacerdeunaobrayno
gustar.Porejemplo,haymuchasadaptacionesparachicosdeDonQuijotedeLaMancha.Hay
quesaberquealhacerunaadaptacinsegeneraunanuevaobraqueresponderala
http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta

3/5

24/7/2016

Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION

paternidaddeladaptador",afirmFilippelli.Yagregqueentreloscasosdeadaptacin
figuralatraduccin,quegeneranuevosderechosdeautor.Advirtique"estoesmuy
importanteporquemuchasdelasobrasliterariasdedominiopblicoestnenidioma
extranjero,yhayquienessuponenquepuedentomarlasversionesqueestncirculando
traducidasalespaol,peroenalgunoscasosesastraduccionesestnprotegidasporqueson
contemporneas".

Otros casos y otros mbitos


Ademsdelosnombrados,en2015seliberanlosderechosdeautordeloscuentosdeFlannery
O'ConnorlaspartiturasdejazzdeGlennMillerlaspinturasdeFelixNussbaumlapoesade
EdithSitwellydeFilippoTommasoMarinetti,ylosescritossobremedioambientedeRachel
Carsonl.

EnteoraelFNAtienepoderdecontroldepolicaylasmismasatribucionesdelfiscopara
poderhacerprocedimientosdecobroaloseditoresquepubliquenlibrosdedominiopblico.
Aunqueenlarealidadlorecaudadoseademuypocamonta.Noobstante,conesedineroelFNA
promueveeldesarrollodeescritoresjvenesatravsdeunpremiodecuento,poesaynovela.

Enelcasodelareproduccindepinturasodibujoslarecaudacindeeseunoporcientolahace
laSociedaddeArtistasVisualesdeArgentina(SAVA)yeneldelamsicaelenteresponsablees
Sadaic.

Ademsdelplazodelos70aospostmrtemdelautor,laleyargentinadisponeplazos
especiales.Sonlosquecorrespondenalosderechosporpelculas,de50aoscartasmisivas,
de20aos,yfotografas,de20aosdespusdelapublicacindelaimagen.Esdecir,quela
fotografaeslanicaobraquepuedeentrarendominiopblicoanenvidadelautor.Un
debatependienteparalaArgentina.

MIRELPROGRAMA

Paralasobrasnacionales,laleycontemplaunaexcepcin.Habilitaatercerosapublicaruna
obraque,adiezaosdelamuertedesuautor,permanezcaagotada.Enesecasolosherederos
nopodrnoponerseaesadecisin,perosdebenacordarunpago.SegnFilippelli,"esto
generaconflictossobretodoporquenoexisteunregistrodetitularidadesdederechosdeautor
yavecesesdifcilidentificaralosherederos".
http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta

4/5

24/7/2016

Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION

Los derechos en la Argentina


Patrimoniales

q dereproduccin:publicacinycomercializacindelaobra
q deadaptacinytransformacin(porejemplocuandodeunlibrosehaceunapelcula)
q decomunicacinpblica(porejemplo,cuandosesubeunaobraaInternet)
q prescribenalos70aospostmrtemdelautor
Morales

q deintegridad(buscaquenoseaalteradalaobra)
q depaternidad(quelaobraestrelacionadasiempreconelnombredelautor)
q notienenfechadecaducidad
LANACION Cultura

Copyright2016SALANACION|Todoslosderechosreservados

MIRELPROGRAMA

http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta

5/5

Potrebbero piacerti anche