Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION
ElprincipitoyJamesBondyaafrontanlosriesgosdeldominiopblico
SilvinaPremat
LANACION
DOMINGO15DEFEBRERODE2015
neliniciode2015,elmercadoeditorialregistraunhechoquepuedeserunabuena
noticiaparaalgunosynotanbuenaparaotros.Alcumplirseelaopasadolossetenta
aosdelamuertedeAntoineSaintExupry,IanFlemingyEdvardMunch,entreotros,quedan
liberadoslosderechosdeautordesusfamossimascreaciones:elrelatoElprincipito,el
personajedeespionajeJamesBondyelcuadroElgrito.
Esquelosderechospatrimonialesdeautor,quenacieronconlaprimeraedicin,tienenfecha
devencimiento.Yesederechoestransferidoalacomunidadcomoresponsabledevelarporla
integridaddelaobra.Niherederosnieditorespodrnseguircobrandoregalasporla
publicacinoreproduccindeesasobrasquepasandeldominioprivadoalpblico.Apartirde
esteao,entonces,cualquierapuedereproducirlassinrequerirautorizacinalguna.
Parecefcil,peronoloestanto.YenlaArgentinatampocoestotalmentegratuito.Aquunaley
ordenapagaralFondoNacionaldelasArtes,dependientedelMinisteriodeCulturadela
Nacin,elunoporcientodelpreciodeventadecadaunidaddelaobradedominiopblico
reproducida.Peroelproblemaesquincustodiaesasobrasdesprotegidas.
Silanuevapublicacinsehaceenlamismalenguadesuautor,tienequesertalcualcomofue
dadaaconocerporeseautororiginal.Sisehaceunaadaptacin,sedebedejarconstanciadel
autoryttulooriginaldelaobraydelnombredeladaptador.Silaobrafueescritaenunidioma
diferenteyluegotraducidaesnecesarioconstatarsilosderechosquelecorrespondenal
http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta
1/5
24/7/2016
Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION
traductortambinsondedominiopblico.Esdecir,si
tambinpasaronmsde70aosdelamuertedel
traductor.Sinoesas,sedeberencargarunanueva
traduccinopagaraquiencorrespondanlosderechosdel
traductor.
EsteltimopuedeserelcasodeElprincipito,quefue
publicadoen1946enFranciacomoLepetitprinceylleva
msde80millonesdeejemplaresvendidos.Elttulocon
elqueseconoceenlaArgentinaysuversinencastellano
Elgrito,deMunch,tambinquedliberada.
msdifundidaeslaquecorrespondealatraduccinde
BonifaciodelCarril,cuyosderechosanpertenecena
Emec.Esaeditorialtambinfuehastafinde2014la
propietariadelosderechosexclusivosparalasedicionesenespaol."Sepuedereproducir,pero
debenpagarlosderechosdelatraduccin",dijoAlbertoDaz,directordeEmecySeixBarral,
dossellosdelGrupoPlaneta,alreferirsealaversindeDelCarril.Nadaimpediraauneditor,
sinembargo,encargarunanuevatraduccinyusarelttulooriginal.
DaztambincontaLANACIONque"segnlosherederosdeSaintExuprylaArgentinaes
unodelospasesquemsvendeneselibro.Entodassusedicioneshasta2014sevendanunos
ochentamilejemplaresporao".
Elprincipitofue,dehecho,objetodeunarecientecontiendavinculadaconlacaducidaddelos
derechosdeautor.UnaeditorialdeUruguay,dondeelplazodeproteccinesde50aospost
mrtemdelautor,reprodujolaversinenespaoldeElprincipitoylacomercializtambinen
laArgentina.Poreso,Planetaimpulsaccionesjudiciales.
Elpanoramaparecesimplificarsecuandoestnprescriptoslosderechosdelautorylosdel
traductor.Peroessloapariencia.Loqueanteserapotestaddealgunospocospasaaserun
derechodetodos.Encasodeaparecerunaobradedominiopblicoqueunlectorseaun
particularounainstitucinjuzgaquefuealteradao,peoran,quesetratadeunplagio,es
decir,firmadaporalguienquenoeselverdaderoautor,stepuededemandaraleditorantela
Justicia."Enesoscasossurgeunaaccinpblica.Cualquierapuedepresentarseadecirquela
obrahasidopublicadasinrespetarlosderechosdeintegridadopaternidad.Elderechodeautor
http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta
2/5
24/7/2016
Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION
pasaaserunasuertedederechocultural",dijoaLANACIONGerardoFilippelli,asesorjurdico
delaCmaraArgentinadelLibro(CAL).
LaleydisponequesepodrdenunciarantelaDireccinNacionaldeDerechodeAutorla
mutilacindeunaobraliteraria,cientficaoartstica,losagregados,lastrasposiciones,la
infidelidaddeunatraduccin,loserroresdeconceptosylasdeficienciasenelconocimientodel
idiomaoriginaldelaversin.Elprocedimientoestablecelaconformacindeunjurado
integradoporpersonalidadescompetentesenladisciplinaabordadaporlaobradelaquese
tratequedeberdirimirlacuestinyaplicar,sicorresponde,multasydarlaordenparala
correccindelaobraeimpedirlacirculacindeedicionesnocorregidas.
Filippelliprecisqueenelpaslaproteccindelosderechosdeautorcaducaelltimodadel
aoduranteelcualsecumplielsetentaaniversariodelfallecimientodelautor.Esdecir,que
todasuobraserdedominiopblicoapartirdel1deenerodelaosiguiente.Esindistintoel
momentodelaoenelquesehayacumplidoeseaniversario.
"Engeneral,hayunaarmonizacindecriteriosinternacionalesylamayoradelaslegislaciones
hanadoptadoelplazopostmrtemdelautoryyacasinoexistenlegislacionesenlasqueel
plazoparacontabilizarlaproteccinestvinculadoconlafechadepublicacindelaobra",dijo
Filippelli.Yrecordqueelplazodeduracindelosderechospatrimonialessefuealterandocon
eltiemposepasde30aospostmrtemdelautora50yluegoa70."Enestemomentola
UninEuropeaestpidiendoqueseextiendaeseplazoaloscienaosdemuertoelautor,pero
mepareceunaexageracin",explicaDaz.
Enelcasodeunaobradeautoresmltiplessusderechosserndedominiopblicocuandose
cumplanlossetentaaosdelamuertedelltimodelosautores.Segnestablecelaleyde
derechosdeautor(11.723),stossedividenendoscategoras:patrimoniales(dereproduccin,
adaptacinotransformacinydecomunicacinpblica)ylosmorales(depaternidadyde
integridad).Lospatrimonialessonlosquetienenunplazodecaducidadde70aospost
mrtemdelautorlosmoralesnoprescribennunca.
"Loquepuedegenerarconfusineslaadaptacinqueuneditorpuedahacerdeunaobrayno
gustar.Porejemplo,haymuchasadaptacionesparachicosdeDonQuijotedeLaMancha.Hay
quesaberquealhacerunaadaptacinsegeneraunanuevaobraqueresponderala
http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta
3/5
24/7/2016
Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION
paternidaddeladaptador",afirmFilippelli.Yagregqueentreloscasosdeadaptacin
figuralatraduccin,quegeneranuevosderechosdeautor.Advirtique"estoesmuy
importanteporquemuchasdelasobrasliterariasdedominiopblicoestnenidioma
extranjero,yhayquienessuponenquepuedentomarlasversionesqueestncirculando
traducidasalespaol,peroenalgunoscasosesastraduccionesestnprotegidasporqueson
contemporneas".
EnteoraelFNAtienepoderdecontroldepolicaylasmismasatribucionesdelfiscopara
poderhacerprocedimientosdecobroaloseditoresquepubliquenlibrosdedominiopblico.
Aunqueenlarealidadlorecaudadoseademuypocamonta.Noobstante,conesedineroelFNA
promueveeldesarrollodeescritoresjvenesatravsdeunpremiodecuento,poesaynovela.
Enelcasodelareproduccindepinturasodibujoslarecaudacindeeseunoporcientolahace
laSociedaddeArtistasVisualesdeArgentina(SAVA)yeneldelamsicaelenteresponsablees
Sadaic.
Ademsdelplazodelos70aospostmrtemdelautor,laleyargentinadisponeplazos
especiales.Sonlosquecorrespondenalosderechosporpelculas,de50aoscartasmisivas,
de20aos,yfotografas,de20aosdespusdelapublicacindelaimagen.Esdecir,quela
fotografaeslanicaobraquepuedeentrarendominiopblicoanenvidadelautor.Un
debatependienteparalaArgentina.
MIRELPROGRAMA
Paralasobrasnacionales,laleycontemplaunaexcepcin.Habilitaatercerosapublicaruna
obraque,adiezaosdelamuertedesuautor,permanezcaagotada.Enesecasolosherederos
nopodrnoponerseaesadecisin,perosdebenacordarunpago.SegnFilippelli,"esto
generaconflictossobretodoporquenoexisteunregistrodetitularidadesdederechosdeautor
yavecesesdifcilidentificaralosherederos".
http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta
4/5
24/7/2016
Obrasliberadas:quincuidaalautorcuandoelautornoest?15.02.2015LANACION
q dereproduccin:publicacinycomercializacindelaobra
q deadaptacinytransformacin(porejemplocuandodeunlibrosehaceunapelcula)
q decomunicacinpblica(porejemplo,cuandosesubeunaobraaInternet)
q prescribenalos70aospostmrtemdelautor
Morales
q deintegridad(buscaquenoseaalteradalaobra)
q depaternidad(quelaobraestrelacionadasiempreconelnombredelautor)
q notienenfechadecaducidad
LANACION Cultura
Copyright2016SALANACION|Todoslosderechosreservados
MIRELPROGRAMA
http://www.lanacion.com.ar/1768632obrasliberadasquiencuidaalautorcuandoelautornoesta
5/5