Short Stories in Romani

Paramia taj o aimo
Romnes Lovara
Paramia taj o aimo

Romnes Lovara
2
Angelina Dimiter-Taikon, Fatima Bergendahl, Iren Horvatne,
Jonny Ivanovitch, Kati Dimiter-Taikon, Mirelle Gyllenbck
taj Mai Beijer, kon o projekto inkrelas
Sosipe
Anglunivorba. ..........................................................................................................................................5
6. Romane soka taj bre djs
O manu taj i zor..........................................................................................................................9
Vendggo.................................................................................................................................. 10
E romengi baxt. .......................................................................................................................... 11
Mardo dilo...................................................................................................................................... 12
Ame gindonas pa jekhvrende....................................................................................... 14
I Kli Sara. ..................................................................................................................................... 16
Papinjakofesto Vasilica. .................................................................................................. 18
Gurabie Lalako pekimo. .................................................................................................. 20
Najimo luludjanca. ................................................................................................................... 21
Boraki djili Menjasonjaki djili...................................................................................... 22
Hennakotradiciovo................................................................................................................... 23
Duj, duj ek kamimaski djili............................................................................................ 26
E rom aven te mangaven a Bettya.............................................................................. 27
Baro biav glo............................................................................................................................. 28
I barimangi prinsesa.............................................................................................................. 29
Bokolji. .............................................................................................................................................. 31
Ame las amenge nve gda. ........................................................................................... 32
7. kola taj fritido
Ek lo amal................................................................................................................................ 35
Richardo.......................................................................................................................................... 36
E Roma Kulturklasa taj e venedgura ando Ruso.......................................... 38
Sitjrimaskiteknika 1 Intervjuvura.......................................................................... 40
Sitjrimaskiteknika 2 Te les fakta anda e iskirimaticka xajinga..... 42
Sitjrimaskiteknika 3 Site sikaves khatar lan e xajinga........................ 44
Gin majdur taj reses tjire suneskibutji..................................................................... 46

e xbe si adjs?.................................................................................................................... 48
Xabe si mito. ............................................................................................................................. 49
Muro vo futbal kamel te khelel................................................................................ 50
Khelimaski grupa Terne erhaja ando RKC.......................................................... 52
Me kamav te kerav butji e grastenca........................................................................ 54
8. Ame e rom trdas
Me kamav te trdav................................................................................................................ 57
Anda kodo ame e rom trdas......................................................................................... 58
O drom ando Lourdes........................................................................................................... 60
When its pouring with rain r ni kvar? Ni ska ut!....................................... 62
I Sara avili sar naadi ando vdo............................................................................. 64
9. Cirkustrajo
Cirkusi............................................................................................................................................... 67
Muro suno sas te avav so o xrno nakhavel...................................................... 68
Birinav te resav a kolaki butji....................................................................................... 70
Cirkusi Brazil Jack.................................................................................................................... 71
10. Bereskevrmi, latura taj natura
O kham taj i balval. ................................................................................................................. 75
Khereske latura...................................................................................................................... 76
Romane sitjarimata taj phendimta pa e latura........................................... 77
I ungali papinj. .......................................................................................................................... 78
Muro grast o Marko................................................................................................................ 82
Kin eke grastes, dade! Kp en hst, far!.......................................................... 84
Diktura pa o milaj taj pa o jivend................................................................................. 86
Khamesko tunjrimo......................................................................................................... 87
E jaga mundajle Eldarna har slocknat................................................................. 88
Literatur registra.............................................................................................................................. 90
Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Text: Skolverket 2009
Form: Ordfrrdet/Maria Westberg
Tryck: Davidsons Tryckeri AB, Vxj
Upplaga: 800 ex
Patretongo registro:
Burhan Misirli, rig 911, 13, 15, 1920, 2225, 27, 4849, 55, 57, 61,
63, 67, 69, 75, 86, 8889
Raija Wallenius, rig 29, 59, 76, 79, 80, 83, 85
Mikael Demetri, privato albumo, rig 39, 70
Kati Dimiter-Taikon, rig 37
Fred Taikon/ Romani Glinda, patrtongo arkivo, rig 16, 46, 51, 53
Malcolm Jacobson, rig 7173
Rene Asmussen/Scanpix Sweden, rig 65
Anajimasko-adresa:
Fritzes kundservice
106 47 Stockholm
Telefon: 08-690 95 76
Telefax: 08-690 95 50
E-postadress: skolverket@fritzes.se
www.skolverket.se
Anajimasko-numeri: 10:1166
ISBN 978-91-86529-05-5
E ginimaske kenjvi i Paramia taj o aimo 12 kerdaspe pe e guverneroskodinipo ando

20082009, ke hodj te del utori te keren kenjvi taj vera sitjimaskomaterialo e nationelna
minoritetonge. O Skolverketo kerdas kadi butji khetane a ibakerodimaskeinstituciovosa,
ando foro Stockholm.
Anglunivorba
Kadala romane sitjrimaske kenjvi i Paramia taj o aimo romnes 12 si pe a
romana ibako sitjrimo. Ande kadala kenjvi si so sikavel so sas dulmut, so aknik
sas taj so pont aknik si e sitjrdenge dejanca,dadenca, paponca taj mmeca so
sas kana terne sas taj vi aknik so kerdjolpe lenca. Khate si vi romne paramii taj
tradicionelna paramii so phendej pala o romanimo. So andekadala kenjvi si kamelaspe sa te avel pala i romani rig, taj te sikadjol o romanipe kgodi. Ame so khetne
utam kadala kenjvi remlinas ke hodj tume e sitjrde taj e sitjratora so hasnina
kadala, taj avena sa kade loake taj inspirlime sar ame so butjzindam e kenjvenca.
Remlinas ke hodj khate si tekstura, diktura, djila so sa e intregonenge pasolina!
Majbutfliticka ibake verziji
Kadala kenjvi si vri dine ande kenjvaki forma pi arlicko ib, kelderashicko taj po
lovaricko romani ib. Kadala verziji taj vi e vdicko verzija si pe e Skolverketoski
rig www.skolverket.se. But tekstura akniki iskirime de si khate vi paramii, diktura taj vi anda majpurne romane kenjven so si vreline.
Prezentlijpe e grupenge
I paramia taj o aimo romanes kezdijpe tekstonca k ov sitjrde prezentlinpe.
Vi romanes keren kado taj vi vdicka. Pinren tume? Kadala kecave sitjrdengej o
majbut!
Tema
Kana majdur dikhen rakhen majbut fliticka temi. Selduj kenjvi sa kadej kerde.
Anda kodo khotar kezdinen so o majfeder aktulnoj pe tumro sitjimo. Me taj
muri familja temasa sitjon te kezdin o sitjrimo. Andi kenjva 1. Ikola taj fritido
ek ver sakodjseski temaj. Kado si andi Kenjva 2. Romane tradiciji taj bre djs si
kecave temi so sako ber oprelen. Khate but teksturaj andi Kenjva 2. Anda kodo
kana avri gindis tjiro sitjrimo dikh ande selduj kenjvi!
anglunivorba
Metodura
Ande sako tema si majbutfliticka ibake levelura taj k varisave tekstura palple aj
aven. Angluneske o sitjrdo saj ginel zurles taj apal aj vorbin pa kodo so ginde.
Maj plal apal o sitjrdo aj ginel korkori taj aj hasnijles k iskirimo vadj kana site
phenel angla e vera. Varisaval tekstura iskirimej sar dialogura. Kadala aj ginen sar
serepo (roll) andi klasa. Majbut si so intervjuvuraj. Andekadala tekstura si intresanta nde, taj vi si e sitjrdenge korkora intervjuvura pldul majphure romenca
vadj kon butja keren, si vi sar lo eksempel e sitjrdenge kado. E paramii taj e tradiciji aj si ek lo grundo ke hodj te dramatizlin. Majbut pldi si sar te butjzin
andi Metodoski-kenjva Klasakotapastalatura pala o CFR, Skolverket 20082009.
Kado aj len tle pa a Skolverketoski webbplaca arlicka, kelderashicka, lovaricka taj
vdicka taj engliicka.
Europa konsiljosko ramkurzplano pi romani ib, CFR
Kana vri lam so te avel nde tar sar te avel ande e kenjvi ame vri glam pala
e Europako konsiljosko ramkurzplano pi romani ib (Curriculum Framework for
Romani, CFR, 2008) taj e Metodoskikenjva Klasake tapastalatura pala o CFR.
Kado sas kana khetne utam e Metodoski kenjva anglam taj dikhlam ke hodj
soske tekstura e sitjrden taj e sitjratoren trubuj, te anen te butjzin pala o CFR
Ramkurzplano pi romani ib.
ibake levelura
A ibake levelura ande a dejaki ib clzij pe e romane avora taj ternimata. Ame e
sitjrde taj iskiratora so iskirindam kadala tekstura vadj lamle anda vera kenjven
anas i diferencija. Andakodo ande kadala kenjvi si so maj jeksinlo taj si so pe maj
phra ibaj. E CFR Kursplaneringoske gradenca si khate tekstura pe levelura A2, B1
taj B2. Pe e nvengo-levelo A1 rekomendlinas te an pala kodala pldi so si andi
Metodoski kenjva.
Ber
E tekstura so si khate si e sitjrdenge de khatar e 910 ber taj majphure studentoge andi kola taj ando gimnaziumo. Ek rig anda e phendimta alpe vi te ginen
zurles taj vi grundoj kadal pe diskuzionos e majterne studentonca. Udjan akor si
khate tekstura taj diktura so anpe e studentonge kon sitjon pe manuengi brikola (folkhgskola) taj vi kon sitjon ande brengi kola.
anglunivorba
Sosipe
Ke hodj te avel maj knjebben e studentonge taj e sitjrdenge te rakhen maj knjeben e tekstura iskirindam tekstura pala kakala rubriki.
Kenjva 1
Kenjva 2
Me taj muri familja

Ame e rom
Mura daki ib si romani ib
Romane butja taj vastenge butja
I djili ande muro trajo
Romane tradiciji taj bare djs

Ikola taj fritido
Ame e rom tradas
Cirkustrajo
Bereskevrmi, latura taj natura
E iskiratora e tekstura iskirinde pe kodi ib so majfeder pasolijas lenge. Apal e tekstura perdal butjzinde pe e majbute varietetura vadj perdal sas ute vdicka. Ande
kenjvi so si nde taj a ibakoforma diskutalindepe andi butjakegrupi taj vere tranzletoronca i. Pe varisave vorbi pulam ame khatar a ibako konsiljo so si pi romani
ib. Ame lam te mukas o vdicko verziono te avel pala o romano kade pe sar
aj, ke k e sitjrdengo animo de za ceraj ande dejangiib te aj avele anca te len
utori anda o vdicko teksto te aj brol lengo animo andi romani ib.
E diktura lam anda antologi Bi kheresko bi limoresko Utan hus utan grav taj pi
originelno ib iskirinas taj o vdicko tranzleto. Sakodo e sitjrdonge prezentaciavasa andi Kenjva 1. Kadalesa kamas te sikavas ke hodj e tekstura so iskirimej pe
vre dialektos aj hatjrenles sa jkh. Vadj ke hodj sa jkh del ketji te zumaven te
hatjren!
Bi amro so butjikerdam vi vera ne sas amenca kon iskirinde, tranzletolinde taj
dine pengo dikhimo pa a ibako iskirimo kadala sas: Adam Szoppe, Baki Hasan,
Domino Kai, Dragan Lrlund, Erland Kaldaras, Fatima Miftar, Hans Caldaras taj
i Monica Caldaras. E ilustraciovura kerde o Burhan Misirli taj i Raija Wallenius. O
Fred Taikon das vi purne taj vi nve fotovura. Po palunimo e knjvenge si ek literaturesko iskirimo taj vi sikajimo si pe webboske riga.
Mangas e intregone ginatorenge baxt lenge sitjimasa!
Stockholm, decemberi 2009
Angelina Dimiter-Taikon, Fatima Bergendahl, Iren Horvatne, Jonny Ivanovitch,
Kati Dimiter-Taikon, Mirelle Gyllenbck taj Mai Beijer, kon o projekto inkrelas
Romane
sok a
taj
bre djs
kotor 6
kotor 6 Romane soka taj bre djs
O manu taj i zor

Ek djs glas amro Dl pi phuv. Vov kamelas te zumavel kas si o majbut zor.
Vov zumadas o bar, de kadales ns khani zor, kado pharadjilo. Vov las vera
dolgura/bajura taj zumadas, o sastri, i xarkuma, o kat taj vera zurle bajura.
De khani i ilas, sako pharadjile. Mgi i phuv i ili, vi kodi pharadjilas.
Atuni boldaspe o Dl k e latura. E majzurlen las vri,
e tigries, a medva taj e ruves taj sa e zurle vera laton.
De i jekhe llaton nas zor.
Atuni o Dl k o manu boldaspe. Butjig
zumadasles. Taj leste rakhlas i zor! Leste
sas i majbri zor pi intrego juma. Vi ando
orimo taj vi andi briga, vov birindas
o maj but. Vi oro te sas taj vi tena
nasles papui vadj xbe po djs les
sas sajkh zor Ame e manua birinas
te dikhas kana amre avora meren,
taj sajkh vri birinas. Jo kadej kado
taj na pa butes bristas vikodo
Romano gindimo i Kati Dimiter-Taikon phendasles
Lovara tranzleto Iren Horvatne
Vendggo
Rtji kerdjilo. vral numa e ukela undjon
taj i durutni djili. Andi soba tatjimoj, de i
fejastra ntig phutrav anda e muci taj anda
e cincera. Muro dad taj muri dej inke i
sutetar. unen ke vorbin pa o tehrutno djs.
Hirtelen variko mrel po vudar. Kon aj si
pe kadi vrma? Muro papo pale nasvloj? E
palune duj-kurke sako rtji k o doktori sas.
Anjur, a vri tu taj dikh koni, phenel
muri dej. Muro dad lel prpe pesko gad taj
al vri.
unav ke hodj muro dad vorbij varikasa de
mange lesko hango ns pinrdo. Muro dad
avel nde taj phenel mura dake:
Sabrije, katka vral si ek phuro rom kas
naj k te sovel kadi rat. Les naj pinrde
khonik akorde. Vov numa ek rtji kamel te
ol. Tehra vov majdur al peske dromesa.
Na, ntig! Aj ame i pinras les taj ina
anas prles khani, taj amen but avoraj
ando kher. aj mundrel amen sa ando kher.
Vov ntig sovel amende. Biavles verk!
Utji opre taj ker kodo so phenav! Ker
leske than andi bri soba. Naj bro ek rat te
avel khate.
Muri dej kade kerel sar so muro dad phenel lake. Voj i kamel te xalpe lesa, ke aj
utjaven amen opre. Muro cigno phral ketji
but rulas ke hodj sutotar. Muri dej ingerdasles k ek phuri romnji kodi tle las prles o
jakhlimo. Taj palakodo njugodindas muro
cigno phral taj kade sutotar.
Kana muri dej dikhel ke hodj o phuro rom
melloj taj orvlo taj numa ek igni tkaj
les po dumo muri dej gindoj peske, Sostar
vov avel khate? Kas rodel vov?
Voj puel lestar, Kames te xas variso?
O phuro phenel, A! Me kamav numa te
davma tle taj te sovav.
Detehra utjel muri dej opre te kerel xbe
e gestoske. De o phuro naj khote aba. Vov
glotar. Kana muri dej kerel o pto k o
phuro rom sutas, rakhel voj but love tela
o erand. Fajma kado phuro rom kas i
pinrasas kade kamelas te najisrel mure
dadeske lesko laimo so kerdas lesa.
Fatima Bergendahl
10
Romane soka taj bre djs kotor 6
E romengi baxt
Duj rom dinepe gindo te an te phiraven-pe ek kurko te aj dikhen manuen
taj te aj dikhen len e manu. Gle kaj gle, gle kaj gle, taj reslalen i ratji po
drom. Naj amen kaj te sovas. Roden than, roden, roden taj rakhen ek phagerdo kher. Phende jekvareske, so rodam rakhlam. Den nde ando
kher taj phenel jk anda e rom.
Petro, paljuv to paa o drom, taj me paljuvav paa o vudar.
Mitoj, phenel o Petro.
Del tut o Del lai rat.
Pajile e duj rom, sutetar. Makaral andi rat avel o gao
khre e kheresko. Dikhel sar soven e rom. Lel jek bri rovlji
taj marel urales ando rom, kon sovel pe paa o vudar.
Mukhel i rovlji taj altar. Utjel o rom o mardo, taj phenel.
Petro, sar sas te avel te palilanas to paa o vudar akanik,
taj me te lav tjiro than.
Mitoj, roma, phenel o Petro.
Del tut o Del baxt.
Parude e rom thana, pajile taj sutetar. Akana avilo o
mato gao, las i rovlji taj phendas.
Kadales, kj sovel angla o vudar aba mardemles artji,
akanik te mrdemas e vres kaj sovel karing o drom. Mrdas, mrdas, mrdas e romes, las peski rovlji taj vi glotar.
Kade si e romeski baxt. Pesavi rig te pajola o rom, vaj vortolpe
vadj na, sajek voj mardjol.
Ek prinardi paramiai phendij khatar: Angelina Dimiter-Taikon
11
Mardo dilo
Varikana trajilas ek rom taj leski romnji. Von aba phure sas taj feri lengo jekh avo
trajilas lenca. Vov gero diloro sas. I dej phenel peske veske, - Sar avelas, muro
vo te asas makar e rom te sitjos ek semo godji?
Pala buta vrma patjajlas o diloro peska dako muj taj gelo makar e rom. al nde
andek kher, bikodo te phenel te aven baxtale. Vov kade das nde ando kher sar ek
guruv ande itlovos. Vorta kodi vrma e rom sas barvle, khote ando kher beenas
e rom taj ulavenas e galbi. Tuke jekh, mange jekh. O dilo avo gelas ngle lende
taj azbalas len taj dijrelas le, taj i mukelas lenge pa. E rom kon ulavenas e galbi,
xojajle, taj plas lenge o avoro uto. - Mo, kon si kado uto manu, kj i del amen
paa, trobul te itjrasles godji. O diloro undas so von phende, taj pulas lendar,
Sar tume anen ke muri dej biadas man te itjren man godji. Kana e rom unde
so vov phendas, sas lenge dosta taj len taj phenen leske. anas ame sa! Taj line te
mren e dilores. Taj vi vri udeles anda o kher.
Rojimasa glas o diloro khere, sa vuneto taj ratvlo. Leski dej pulasles. So kerdan
muro avo, kon mundrdas tu? O diloro phendas peska dake so kerdas taj kj sas.
Muro avo, e dilo san, phenel i dej! Tu trobundo te phenes: Te avel tumaro djs
baxtalo romale, te utij tumenge o sunto drago Del, sa so ulaven te del tumen o
Del te keren butivar taj sako te ingrel pe vurdona! Tu te phendanas kade, fajma vi
tut dino e rom ek cera galbi. O dilo khoslas peske sva taj phendas de kade kerela
abak.
Nailas trin, tar djs; taj gelo o dilo avo pale makar e rom. So dikhel, andak kher
avri ingren eke mules. O dilo avo das pe godji so itjrdasles leski dej taj laspe te
cipij, O Del te utij tumenge! Te phiravent taj te ingren, taj oha tena naol kado
so ingren! Kana unde e rom ke so o dilo avo inavel lenge, line e rom te dikhen
pejekvreste. Mo, so phenel kado? No dikh so inavel amenge! Naj dosta amro
bajo taj orimo vov inke inavel amenge majbut oimo. Ata itjravles me. Dine
po dilo avo taj mardeles ketji ke daba reslas khere. Kade rovel sar te xasajvelas i
juma. Vov rovel ande peska daki angji taj phenel lake so pecondaspe. Pharimasa
phenel leski dej leske,
12
O, o muro avo! i trubusas te phenes

kade. Numa: trubusas te les tle tjiro kolopo
pa ero taj te os tu te roves sar ek briind.
Sas te dikhes pala praxomo, sas te akahren
tut pe pomana taj vi pilanas taj vi xalanas.
O dilo avo i glo vri anda kher pe duj trin kurke.
Daralas ke mrdjol pale. Numa kana rucisajlas ando kher das
pe vov gindo Mo, so phenes te av vri te phiravavma makar
emanu te itjuvav godji? Kade phendas vi muri dej. Las peske
zor o dilo taj glotar vri.
De dural unel voj ukar djili, taj altar kothe. Kana sas pe
paa o kher dikhel voj ukr urade romen. Vorta abav alas.
O diloro akana aba itjilo godji, taj lel tle pesko kolopo
taj lelpe te rovel taj cipil, kade zurles ke savore line te
dikhen peleste. Sa e rom kon sas po abav dikhel pe leste
taj i hatjren khani. Sostar rovel kado avoro?
Sostar cipij kade urles? Amende abav al, lo taj baxt,
taj voj rovel sar te mulo varikon. Naj lai butji kadi avale, kana
varikon rovel po abav kade urles. Trobunas te naavas kadale bibaxtales! Duj trin
mte rom gle ngle ka o dilo avo taj mardeles. Daba nalotar lendar o dilo taj i
maj das o Del te al voj maj butivar vri anda kher.
Kade nakhel sako manu kas naj godji. Kongodi kon ginadas vadj undas kadi
paramia te avel sasto taj baxtalo!
Jekh prinardi paramia pa e bari butji si te anes sar te aves lae taj patjivale,
phendi khatar: Angelina Dimiter-Taikon
13
Ame gindonas pa jekhvrende

Ame k e rom nadjon inkras a familija taj e njmos. Kado si ke butjig beenas
khetne ande e lgera, taj vi ke hodj khetne phirenas andi intrego juma. Sar
ek bri familija trajinas, taj khonik ns bisterdo. Varikas tena ns xbe, atuni e
vera denasle anda pengo. Varikas te sas problma, na feri leski problma sas kodi,
hanem e intregonengi, taj von zumavenas te utin sar birinas. Kado nadjon zurlesi
nde ande rom te utin a familija taj e njmo. (Vi kana kodo no i rdemelij te
utinles!)!
Sar eksemplo pe kado kamimo aj phenav, ke ame e rom i mukas amre phuren ande phurengo- kher. Ame i birinas te gindonas ke hodj amre phure so pr
amende gindonas te mukasle vre manuende kas i pinras.
Ek ver so e rom sitjon te sikaven ke hodj von gindon pa e vera, kodo si ke kana
variko andi ipitaj sako rom kon pinrenles an lende. Kado si zurles romanimo
taj kado si ande amri kultura. Unjivar kado phresi a ipitake butjrenge te hatjren ke e importantoj amenge te as k amre njmura. Anda kado importantoj te
rakhas khetne ek drom so utij ame te aj inkras amre tradiciovura taj soka.
Ame i kamas te as palple ande kodi vrma kana ande udre vurdona taj cerhi
trajinasas. De ame site rakhas ek rig te birinas te xutjilas khetne taj te inkras amri
kultura.
Jonny Ivanovitch
14
15
I Kli Sara
Sako ber pe e majuesko palunimo kidenpe anda intrego Europa majbut sar
de-ezera rom andek cigno foro, ando Francuzo so buol Saintes Maries e la
Mer. O nav jelentij E sunti Mariorna anda o tengeri. O nav clzij ke hodj khate
sas so kadala Mariorura mentosajline tena tason ando o Mediterano. I jkh
sas pala o tradiciovo phenen e Jzueska daki phenj a Suntona Mariaki, taj i
ver so buolas Salome sas le duje apostolengi dej so k o Jzu sas. Lenge
musj sas te nentar anda i Palestina kana o Cesri anda i Roma e kristnon
naavelas taj kamelas te mundrel le. Apal e Kristianura kerde ek khangeri pe
kodo than te aj seron ke khote sas kadala uvja mentosrde. Khate utine
stativura e Mariornoske taj vi ek ver stativ opak terni uvji kon utindasle
kadalake phenen i Kli Sara. O nav paa i Sara dine ke laki mori maj kli sas
sar e vrenge.
16
Pak vrma e rom kade inkrenas a Sara sar specilnona suntona manunja taj
andakodo kidenpe e rom pe kado than. Ek importanto tradiciovo tela kado bro
djs si o procesiono atuni e manua ingren a Kla Sarako stativo k o tengeri.
nglal e mur ukre grastenca an. Khate inkren majbut mii taj but rom bolen
penge avoren.
Taj sa atuni maladjon e rom khetne jekhvrenca, e Njmura taj e bartura.
Pinrde romane muzikake taj khelimaske grupi an te sikavenpe opre tela kado
kurko.
aj gines sar i Nadja Taikon hatjrelaspe pe kado festo
pe Kli Sarako serimo andi i kenjva Tjejen frn Tanto.
Mai Beijer
17
Papinjakofesto Vasilica
Vorbakohatjrimo
Legenda = ek phendimo
so kerdjolpe kana o Dl
vadj e andjalura aven
nde ande manuengo
trajo.
Pala ek dulmutni legenda* o Dl biadas nadjon, nadjon dulmut papinjan pe

e romengo utori. E rom nade sas taj nenastar angla e ge, de o bro pji
tordjrdas len. Numa kade birinas te mentonpe te usina perdal o pji pi ver rig.
Makar e rom but uvja sas, avora taj phure so i anenas te usin. Bro riziko sas
ke hodj von sa tason te zumavena majdur te nentar. De atuni o Dl biadas e
papinjan so utinde e romen te resen pe e pjeski ver rig. But rom inkren vi adjs
kado Papinjakodjs Vasilica pe kado serome so o Dl kerdes kado mitimo.
Taj papinjen inen tle te aj seron ke hodj sar von mentondepe.
Kade sitjon te inkren i Vasilica
Sako ber 12 to januri si ek tradiciovo ke hodj tle inen so naj ando pro
(pratlana) e papinjan. Anglakodo site uren o kher, ke hodj sa uimo te avel.
O ver djs i muken nde ando kher khanikas kon i beel khote.
14-to phutrel i familija pesko vudar eke manueske so phenelpe ke hodj kadij i
baxt, o sastjimo taj i lo anel andi familija soro ber. A familijako ro phenel ke
hodj kon aj avel lende nde angluneske. Kj kado manu site aven love taj horzo.
Kana vov nde avel kazgodesko ro andi familija khutjilel. Apal opre udel e love
taj o horzo taj phenel,
Baxtli Vasilica! Te deltume o Dl baxt taj sastjimo. Kado ber bro ldij prtume de o aver ber inke majbro avela!
E romes ek pohri pji den taj apal majbut fliticko xbe on anglales, sar eksempel: pirogo masesa (pita), jania, kolpita, ax, papinjako buko taj pata. Kana kado
manu zumadas sogodi palakodo a familijako ro zumavel anda o xbe.
Kana kado angluno manu altar, palakodo aven e npura e njmura taj e bartura te mangen but baxt taj sastjimo a familijake pe kado bro djs. Pala i tradicija
keren e manua grupi taj kade an jekhvrende taj zumaven kjgodi pe e djseske
specialittura. Kadalesa ke hodj von andi grupi an sikaven ke hodj von khetne
inkren.
18
Kado bro djs inkren trin vadj tr djs.

Pala i tradicija si ke hodj kana e papinjan inen tle site len sma vi pe lenge jile taj
buke. Anda kodo keren ke hodj te ol lengi baxt. Anda kodala riga a papinjake so
i peken vadj i tjiraven keren andale Pata paa.
I pata pa papinjako ro, kori, phaka taj purne khetne tjiraven sirasa taj ek semo
pjesa. Kana kado tjirilas ek semo oren andek tejri o buljongo taj andekado on
love nde. Kado keren ke hodj i familija te avel ldime barvalimasa. Kana o buljongo udrol apal kado kerdjolpe sar elvo. Ke hodj kadi buljono paruvel forma ke
hodj folijas taj apal kerdjol zurli (gel) kado si sar ek simbolo ke hodj e rom sas te
tason taj sar utindele (mentondele) pi uki phuv.
Fatima Bergendahl
19
Gurabie Lalako pekimo

Ando februri, kado oneske phenen e Gurbeti, kodala rom so po Balkno been inkren kado djs ando februri taj phenen leske Bibako djs Lalako djs. Pe kado djs
site uren o intrego kher. Kado keren ke hodj pala i tradicija i phuri Bibi Lala, so
phenen lake ke hodj oxji avel taj dikhel ke hodj uimoj ando kher. O majfontooj
ke hodj i mesljaj ui, ke tena naj ui atuni i oxji peske vundjenca cirdel pa i
mesja taj armja del o intrego kher. De te si uo atuni voj ldij a intregona familija.
Pe a Bibako djs Lalako djs, sitjon te peken kolo. ver djs korn detehra but
avora sitjon te aven taj angla o kher cipin Shelja bokolja A Bibake kola!
I bori vadj i majphuri uvji andi familija al vri eke bre teljresa pe sos e kolkuraj taj makral ek memejij, taj voj del e avoren a Bibake kolkura.
I recepta pe kadala kolkura:
ek kila ro
ek rno
ek sa thud
ek sa cukro
soda vadj bikarbona
vaniljakocukro
il
Xamin khetne sa kado te avel ek xumer. odrin vri
o khumer eke odrovosa taj apal njomin vri eke
pohresa xumer. Pekle ak. Te kames aj os ek oro
cukro. Paakado sirupo trubuj ek litera pji taj ek kila
cukro taj ek cera vaniljakocukro. Tjiravles adig amig
thujol. Muk te tordjol taj te udrol ek semo. Apal or
pe gta kolkura.
Fatima Bergendahl
20
Najimo luludjanca
Meneke, a opre! O pji ttoj! Muri dej utjavelma anda muro suno. Mito sas
mange ando pto tatjimo sas khote k pauvos paa mure phenja. vral o kham
kezdindas te tatjrel. Adjs ukr vojako djs avela. Adjs inkrasa amro bro djs o
Erdelezi. Adjs inasa tle e bakres so artji kindam.
Vorbako-hatjrimo
Rituali = sar te keren
palajekhvres kana inkren
ek tradiciovo.
Muri dej taj muro sitjrdo vorbindepe ke hodj slobodo tavav anda kola duj djs.
Muri mmi kindas mange taj mure phenjange lole sandla, prne zoknivi/trinflji
taj lolo korako-lnco. I gaji kaste muri dej kerel butji ando kher das ame sakona
luludjle coxi.
Meneke, av aba! O pji udrol! Utjav tjire phenjan taj keren o pto! Fajma
mindjrt aba avena e gostura/rom!
Andi najimaskisoba dikhav ek satjori luludjenca orgoni taj krangi pa o njrickokat
si nde. Muri dej aba sas po piaco taj kado sa kinkerdas aba. Voj vri kidel sa e
krangi anda o satjori taj ole ando tto pji. Hatjrav sar i khan al karingodi andi
soba. Ando pji ol voj vi ek lolo rno. E phure romne manu sar phenen kadale
zelenimton taj e lolo rnes oxani zori. Kado kerel ke hodj e avoren ruovi ama
avena taj o lolo rno kerel ke hodj e avora bron te aven zurle sar e zeleni krangi
ando pji.
Ando intrego kher njrciskokateske krangjaj taj orgoni. Muri dej taj mmi thoven
pengo muj kadalenca. Pala ma avel muri phenj i Sabrija taj najol. Vi voj perdal site
al kado purno dulmutno najimasko rituli*.
Fatima Bergendahl
21
Boraki djili Menjasonjaki djili

Aj, bori, tu ukr!
O brud, du skna!
So situ khatar tjiro dad
Vad har du med dig frn din far
Khatar tjiro dad, khatar kodo barvlo?
Frn din far, den rike?
Me andem manca mure duj kale jkha
Jag tog med mig tv mrka gon
Duj kle jkha , sar duj kle drkha.
Tv mrka gon, som tv svarta druvor.
Phralale, k si ek ej
so aj mangavasla
Vnner, var finns en flicka

som passar som brud
Ek ej te mangavasla amre terne Anuroske?
En flicka som brud t vr unge Anjur?
Aaaaaa Romalen, aaaaa avale!
Aaaaaaaaaa romer, aaaaaaaaaaa pojkar!
Tradicionelno djili anda Balkano
22
Hennakotradiciovo
Marci rtji
I sokra ngle lel e gda so a borake avena. I familija taj e somsdura avile prezentonca taj i sokra nav iskirij pe sako prezento, ke hodj te anen kon so del. Sako
kon avel po bijav anen ke hodj kon so das savo prezento.
Tetrdji
Pala o mizmri resle e muika. E vlegnjeski/mangajitoreski familija khetne
kidenpe angla o kher taj e uvja khelen.
I henna ek patjivli romnji kerel. I henna xamin andek kharkunotejri. Makral

on ek memelji. Kana k i menjasonja an khre, e terne eja kas naj inke rom ingren e gda, taj i henna ek phuri romnji ingrel.
Kana k a menjasonjako kher resen laki dej taj lako dad lein le manuen taj denle
te pen cukrosapji. Apal pak semo vrma vi i menjasonja avel e muikonca. Angluneske a sokrake vast taj purne umidel te sikavel ke hodj kamel la. Apal i sokra
opre vazdel a menjasonjako lolo ftjlo diklho
taj apal umidenpe.
Apal len ek askamin k i menjasonja beela.
Tle len prla i simdji so ande lake bali, vi e
duj rupunethava. Apal aven duj uvja so pijaven,
jkh pa a daki rig taj jkh pa a sokraki rig taj
apal von xaxaven jekhvren cukrosa taj pe a menjasonjako ro on love taj dejakothud, ke hodj te
avella but thud kana voj pijavela peske avoren.
Apal pe a menjasonjako ro henna makhen. I
henna so ol pe vera ternenge ro makhen kas
naj inke rom ke hodj vi von te rakhen pengi baxt.
O pji ande sos penge vast xalade pala i henna pek
uo than oren vri kado aj si k e luludja. Kado keren ke hodj
tena aj hasnin o pji pe nasule clos so aj kerel orimo e ternenge.
23
I menjasonja perdal al te beel pe kodo askamin k i sokra beelas. Prezentura

den e ejan kon e gda ingerde. I sokra taj lasa so si e manu palple an khre e
muikonca.
oja
Kado djs e uvja an te najon a menjasonjasa. Kado aj keren pek privto najimaskothan vadj k si tte pja. Xbe ingren penca sar eksempel mas, bokolji, safto,
Kana i bori najili umidel a sokrako vast.
Savato
E vlegnjoski/mangajitora familija kidenpe taj phabrde memejenca ando vast an
kusa e muika so maj nglej k a menjasonjako kher.
I menjasonjake henna on pe lake vast taj purne ke hodj kongodi te anen ke hodj
voj ak colaxrdij. A sokrate si ek gad so e vlegnjeskoj/mangajitorengoj taj voj
zumavel te ol pe a menjasonjako ro. Angluneske i menjasonja i mukel de po
trito zumajimo aba mukel. Kadalesko clo si ke hodj i menjasonja tena dikhel sar
la makhen a hennasa. Kado simbolizlij ke hodj voj patjal e romesko muj taj pala
lesko kerel. Kana kado gtaj i sokra lel a hennakotetjri taj garuveles.
24
Palakado djs o sokro taj i sokra khre ingren a menjasonja ande pengo kher. Tela
kadala tradiciji taj soka o vlegnji/mangajitora naj khote. Voj foglalimej te kerel
sa so trubuj po savato rtji kana e gostura avena. O vlegnji/mangajitora a menjasonjasa avel savato rtji ando restaurngo k si e gostura.
But rom i colaxren gajiknes vadj andi khangri hanem kana i menjasonja avel
ande e vlegnjesko kher taj keren kadala tradiciji taj soka phenen lake e majphure uvja sar voj site inkrelpe sar colaxrdi uvji.
Fatima Bergendahl
25
Duj, duj ek kamimaski djili

Duj, duj, duj, duj, desh-u-duj
Tv, tv, tv, tv, tolv gnger tv
te tjumidav, te tjumidav lakho muj.
vill jag kyssa, vill jag kyssa hennes mun.
.//. Lakho muj me tjumidem.
.//. Hennes mun har jag kysst.
Shel miji putjindem,
Hundra tusen fr en kyss,
ahaaj, putjinden. .//.
det har jag ftt bta. .//.
Maezol sar sun,
Hon r som en drm,
phabol sar okham.
hon strlar som en sol.
.//. Lakho muj si anda mom,
.//. Hennes hud r s len,
e jakha pe la phabon.
hennes blick r varm och skn.
Ohjilo pe ma phabol sar yagh. .//.
Mitt hjrta brinner och hettar som en eld. .//.
Jav, jav, jav, jav, tji janav kaj jav.
Jag gr, gr, gr, gr, vet inte vart jag gr.
Pala late, pala late me merav.
Fr hennes skull, fr hennes skull ger jag mitt liv.
Voj si mange maj gugli,
Hon r fr mig den staste,
voj si mange maj lashi,
hon r fr mig den finaste.
Ahaaj, maj lashi.
Oh, den finaste.
Duj, duj
Tv, tv
Tradicionelno rusicko romani djili O Hans Caldaras butjzindas lasa taj tolmindasla kelderasicka
26
E rom aven te mangaven a Bettya

Kadala pinrde vorbin an makar e kelderaa, kana avel e terneski bari familja k
o kher te mangel a bora khatar lako dad te aj del peska eja peske vastesa.
E rom: Kajli amari bori?
A ako dad: Tumari bori naj khate!
E rom: Na xoxav amen! Dikhlem ke khatej voj!
A ako dad: Te rakhenala, atuni tumarij i bori!
Le rom: Aven romale rodas a bora!!
Sa e rom roden pala i bori
O avo: Dade, dade, rakhlemla, rakhlemla!
A ako dad: Mistoj ava, akanik keras baro bijav!
A ako dad: ukaren romale! A bora i dav ikaj o xanamika i phenel mange
sar te xav i jito piparka taj tena phabrelma!
E avesko dad delpe gindo taj phenel:
De tu colaxa ke des a bora te pheno o aimo!
A ako dad: Mure avora te meren!!!
E avesko dad: Les i paprika taj nakhavesla intrego!
A ako dad: Xalasma, xalem a seja!!!!!
Te avel tumenge baxtali tumari bori!!!
Kade gelas kana i Betty las e Erlandos.
Andar So Ame Kerdam khatar o Erland Kaldaras
27
Baro biav glo

Amen e romen si amri kultura. Si amen amare krisa taj amare zakonura biaveske.
Musaj mange te phenav tumenge pa mure dadesko taj mura dako romanticno biav.
Muro dad taj muri dej maladjile angluno drom ando 1932. De atunara von phirenas ordnes pala jekhvreste tela oxto ber. Muro dad sas anda jekh fajta rom,
taj muri dej sas anda jekh aver fajta rom. Taj anda kodo lenge duj familiji i trdenas pek than. Mure dades taj mura deja pa telefono sasle o majbut kontakto. Pala
ek skurto vrma avilas avri ke e terne phiren pala jekhvareste taj kerdjilas ek xolji
makar e duj fajti. E rom kidepe te keren ek krisi te lenpe e terne vadj tena.
I krisi das e ternen ek oro resultato. Natig linepe, de sa jekh e duj terne inkrenas
kontakto jekhvarenca. Muri dej pulas peska deja sostar i muken len te colaxren,
kana kade but kamenaspe. I mami phendas lake. Muri ej, natig te mukes man
korkori. Sa tjire phenja colaxrdej. Varikon musaj vi te beel manca.
Nailas jekh vrama. Mure dadesko dad taj dej avile kj muri mami pale te mangaven mura deja. Taj pale i dinela. Atuni muro dad mardas telefono kj muri dej
taj phendas te nentar. Phende kaj taj kana te maladjon.
O than, o foro kaj maladjile sas ando Jnkping ke mura daki familija sas khote
atuni.
Muro dad reslas khote djese. Khatar i stancia las ek taxi taj tradas andi br kj
ukrelas muri dej prles.
Phendas lake te avel vri po drom kana dikhela ek taxi. Kade nale ando rebro,
taj khote colaxrde andi khangri. Lenge dada taj lenge deja okolisajle. Taj kade
gelas kana muri dej taj muro dad colaxrdine. Lengo biav inkerdjilas fta djes taj e
vendgura avile vi paal taj vi dural.
Anda i: Jvla zigenarunge khatar i Monica Caldaras
Ande kadi kenjva i Monica Caldaras iskirij vi pa vera tradiciovura pa o mangaimo taj bijav so
si makar e kelderasa.
28
I barimangi prinsesa
Sas ek data ek prinseza kaj beelas peske dadesa. Soro vrma avenas e kraja te
mangen la. Numa voj sa rakhelas doa prlende. Pe jekh rakhlas ke baro nakh sas
les, taj e jekeste arakhlas do ke phiravelas okulri, pesako jekh arakhelas doa.
Kade lako dad xojajlo pelate taj phendas.
O angluno kon avela te mangel tut, dav tut kothe, vadj avela oro, vadj barvalo.
O gao kaj sas les baro nakh undas kado, taj uradaspe sar ek coro, taj gelotar kaj o
kraj. Taj phendas leske.
undem ke tu phendan kon avela te mangel la, tu des la.
29
Akanik natig te lel palpale peski vorba o kraj, taj dasla khote.
I prinseza rovel, ke voj i kamel te colaxarel lesa. Kadale gaes sas les ek cinoro kheroro ando ve. Le dromesa karing o ve nakhle von grasten taj pula voj kaske grast
si kadala. O gao phendas lake kadala si le grast khatar kodo kaj asajlan lestar ke sas
les o baro nakh. Aj trden maj dur akanik nakhen bare ukar, ukar khera, taj pale
puel lestar kaske si kadala khera, taj phenel o gao lake.
Kadala khera si khatar koko gao kaj sas les baro nakh, kaj i kamlan te lesles.
Akana voj rovel. Aj kana avile angle kaj kodo kher voj las pale te rovel. Kodo kher
nas lake drago, ke phagerdo sas taj sa mel sas.
No sar sas, sar nas nakhlas ov son. Ande jekh djes phenel lake lako rom ke vov al
andi butji. Numa aes vov nas oro vov numa uradaspe sar ek oro. Vov sas ek
ukar kraj. Baro nakh sas les, numa ukar taj barvalo sas. Ek djes tradasla lako rom
te al kaj o kraj kon beelas khote pe paa lengo kher. Vov phendas lake, laar ek
bokolji taj inger leske ke e krajeske beri, taj kana reslas khote phendas.
Kraja, muro rom phendas mange te anav tuke ek bokolji ke tjire beri adjes.
O kraj xalas ek kotor, taj i gaji dikhlas peleste taj phendas.
Me pinarav tut!
Sar pinares tu man?
Sar muro rom mezis.
O gao sikavel lake peske gda, ke vov sas lako gao o oro. Kade trajinde von sa
mito ande jek than ek ezero ber.
E paramii phendi khatar: Angelina Dimiter-Taikon
30
Bokolji
I recepta:
350 g thulomas
100 g il
1 ajoskiroj lon
1 ajoskiroj parno pipri
2 1/2 dl pji kaj aj zumaves le najesa
2 1/2 dl thud
1 xabeskiroj
pekimasko praxo
1516 dl ro
inger o thulomas ande cine kotora, te aven 2 cm bare. uv ek roj il andi piri
taj pek o thulomas, taj kerdjol sumnakone zevelja. Le e piri khatar o bov taj uv
100 g il te bijal nde le zeveljanca. (Tena kames i trubus te os majbut il)
uv palpale i piri po bov taj tatjr o iken, uv ek roj cino xurdo parno pipri taj
or o thud taj o pji nde andi i piri. uv ro, ek cigni roj lon taj ek roj pekimasko praxo andek ro taj hamin khetne. Le ek tepesa so si 30x15 cm bari,
taj or ro opral pi tepija, bhuljr vri i bokolji pe i tepija taj or cera ro opral
pi bokoji. uv i tepija i tle ando bov taj muk te petjol 4050 minuti pe 200
gradi. Kana gtaj muk te udrol taj atuni in i bokoji ande lungone kotora.
Pe sastimaste!
Angelina Dimiter-Taikon
31
Ame las amenge nve gda

Valentina, Tamara (kaske vi Pavlena phenen), Patrizia (kaske vi Anuka phenen)
ando 8 klasa phiren. Von vorbindepe pala i kola te an ando foro te kinen gda.
Lenge deja/dada mukle le te an pe a kolako-balo so e bre studentongej sako
ber. I Valentina numa kalca phiravel, voj i kamel e coxi. I Tamara i hasnij kalci,
de e skurti coxi maj feder kamel. I Patrizia numa lungi coxi hasnij, ke voj ntig lel
prpe kalci vadj skurti coxi khatar peski dej/dad.
Ando magazino von but gda kidine so te zumaven kamen. nde ande urajimaski
soba kezdin te vorbinpe.
Valentina: No, so phenen? Ek lungo kalca taj ek ukar kavaji, kado si klasiciko!
Vadj so phenen? puel voj taj boldelpe.
Tamara: Mmmm, ukresi!
Patrizia: Me i rakhav khani ukr. aj utin ma?
Tamara: Av, Patrizia, majd me utij tu.
Valentina: Patrizia, na ker, le ek lungo coxa taj le ek bluzo pe. Ntig avel
kecavo phro!
Tamara: Na un prla, Patrizia, av majd me utij tu!
Patrizia: De, aimojla Tamara! Naj so zumaven.
Valentina: rton, Patrizia, i kamav te dukhavav tu, lein av utinav tu vi me.
Sel trin khetne an ak te roden gda a Patriziake, de i rakhen khani ukr. De
paluneske i Tamara opre avel pe varisos.
Tamara: Me vri gindondem variso! Le unule muri skurto coxa taj kinas variso
ukr bluzo pe!
Valentina: Jo, de voj ntig hasnij skurto coxa. Bristerdan, vadj?
32
Patrizia: Jo, muro dad te dikhelama ande skurtona coxa, i mukelma vri te av
i mg i sim tranda berengi.
Tamara: Atuni aba tu romeste san, Anuka, na dara. Na ker aba zumav i coxa.
Patrizia: Tu gindos ke i kerel khani, vi romeste te avo, i dikho i kham taj i o
onatiko.
Valentina: Tu dili san Patrizia. A Tamara aimoj, de kade keras. Tela tjiri lungo
coxa les opre i skurto coxa. Taj kana andi kola sam paruves, taj gtaj.
Tamara: Jo, taj apal kana khere as les prtu pale i lungo coxa.
Patrizia: Bisterdan variso jkh. Gindonen tume te avela muri dej/dad vadj tjiro
bro phral, Pavlena, atuni gtaj amenge. Vadj?
Valentina: Tu de za but gindos!!! Sostar avenas andi kola? Von numa atuni avenas variso importanto te avelas. Kado vi tu anes, Anuka! Tjiro dad numa jokhar
avilo andi kola. Kodo sas kana andi angluni klasa kezdindan.
Aknik pe a kolako-blo i Patrizia prpe lel i lungo coxa taj tlal i skurtoj la. Lake
amal utin la. De anglakodo ke hodj e festoske vgoj i Patrizia andi toaleta nel te
paruvel gda. Atuni voj dikhel a Valentinaka deja/dades te vorbin laka dejasa taj
dadesa.
Iren Horvatne taj Kati Dimiter Taikon
So gindos so kerdjolpe aknik?

Pinres kado situciono?
Aknik tjire amalesa, keren tume o palunimo taj iskirin so kerdjolpe kana a Patriziaki
laki dej/dad dikhel la!
33
kola
kotor 7
taj
fritido
34
kotor 7 kola taj fritido
Ek lo amal
Me pnvar ando kurko av andi kola. Lujine naj kecavo vojako, paratunej o
majfeder. Man but barturaj andi i kola. Paratune a klasako so sitjol te avel
ame. Me sitjuvav atuni te djilabav, vi romanes taj engliicka. But ne phenen ke
mito djilabav. Jokhar kana djilabandem angla i klasa kezdinde unji raklora te asan
mandar. Ns mange mito. Brigisajlem. Palakodo kana vri samas, ek raklji avilas
mande so anglakodo oha voj manca i vorbindas. Voj phendas mange tena gindonav pakodo ke kukala raklora asanas mandar. Voj phendas ke me ukres
djilabav.
Pala o mizmri amri sitjrdi vorbindas amenca ke ame site avas le jekhvrenca.
Voj phendas ke kongodi le site aven taj site sikaven respekto jekhvrenge. Voj
phendas ke ame kerasa variso so phenen leske faddrar. Kado jelentij ke hodj kongodi pe ek kurko varikaske fadder avela andi klasa. Apal ver kurko pale paruven
fadder vrenca andi klasa. Sar fadder site inkras e vren kade sar ame so kamas
amen te inkren e vera. Mange loakoj te avav fadder. Po rasto frukto sitjuvav te
xav so muri dej urdas mange taj utas mange ande ek lda. Sitjuvav mure fadderos te dav frukto. Atuni von loan.
Ek lo barto mange si kon loj taj i kerel nasulimo vrenge. Te dikho ke ande
muri klasa variko nasuli e vresa, atuni me sitjuvav te phenav ke ntig avas nasula
jekhvrenca. Unjivar site phenav a sitjrdake. Amen si ek cigni iskirimaski kenjva
ande sos i sitjrdi iskirij sako kurko ke hodj sar ame samas e godjavera taj le
samas andi kola. Le te samas taj godjavera atunci voj del ame ek erhaj ande
amri iskirimaski kenjva. Man aba but erhajaj.
Mirelle Gyllenbck
35
Richardo
1. Le Richardosko angluno djes andi kola
Muro angluno djs andi kola kamlemas majfeder te bistrav. Rovos taj rovos. Muri
dej taj muro dad vral beenas, numa i gaji muri sitjatorka i kamelas te mukel len
nde andakodo ke musaj sas mange te sitjuvav korkori te beav andi kola.
Muro angluno ber andi kola oro sas. feri nostar khre kaj muri dej taj muro
dad musaj sas te len man vastestar taj te ingrenma palple andi kola. Me i kamos
i kola, taj gindinos ke muri dej taj muro dad a kolasa inkren, ke hodj mr pe laki
rigi, taj na pe muri. Maj ngle hatjrdem ke von kado kerenas anda muro mitimo.
Najis e Devleske, adjes phirdem intrego kola, taj adjes sim ek bro pianisto andi
romni grupa Gipsy Brothers.
Anda So ame kerdam Richard Kaldaras Nikolizsson. Lovara tranzleto Iren Horvatne
2. So kerdjilas apal?
Deber glas miota o Richard andi kola glas. Kodo aba anas ke hodj i kamelas
andi kola te al, taj ke hodj vov nelastar khotar sako djs. Leski dej i Monica taj
lesko dad o Dragan khre sas taj leinas mg vov khre al te aj ingrenles palple
andi kola. De so kerel vov adjs? Sitjol? Inke khelel andi Gipsy Brother? Maladjilem e Richardosa te puasles.
aj phenes sarsas tuke andi kola?

i kamos i kola! Phenel o Richard taj asalas. Ando angluni klasa sako djs khre
nos, andakodo tle ilem a kolaka butjasa, taj viandakodo sas inke jokhar te
av andi angluni klasa. Andi dujto klasa aba majfeder sas, taj vi maj vojako sas ke
me simas andi klasa o majgodjaver andi matematika. Andi trto klasa me simas o
majlo andi engelska. Kana ando majbro stadiumo phiros phres sas, o jkh so
vojako sas i muzika sas, phenel o Richard. Kana muzik-so sas o sitjrdo mindig
man mangelas te sitjrav mure klasake amalen pi muzika. Atuni phendem me
mange ke i muzika sitjro.
36
kola taj fritido kotor 7
Phen pa tjiro suno?

Kana andi oxtoto klasa phiros turnrzinos mure phralenca
e Internationell Gipsy Brothers Group, phenel o Richard.
Kade buolas i grupa de khatar o anglunimo, de adjs Gipsy
Brothers. Ando 1996 to ber vi i Betty nde avilas ande
amri grupa te khelel, voj importantoj andi amri grupa.
Kana 19 berengo simas lem te sitjrav e ternen te khelen
piano. Sa atuni sitjilem te khelav po gitri taj pi harmonika.
Me i sitjrav sar muro dad o Dragan, vov gindoj ke hodj
o maj importanto si te sitjon o grundo taj e noti. Kana me
sitjrav me anda i voja sitjrav taj kamav vi e terne so mande
sitjon vojasa te sitjon taj te khelen. O Richardo phendas ke
vov ando Romno Kultur Centrumo ando Malm sitjrel.
Richard Kaldaras
Savala berengiren sitjres?

O majterno 6 berengoj taj o majphuro 60 berengo sas kas me sitjrdem muzika.
Me kazgodes sitjrav bi kodo te dikhav pe lenge ber, mg von kamen.
Savo instrumento kames te kheles?
O piano kamav, de o majfeder pi bri zongora kamav (flygel). Atuni majbut
sura birinav te khelev, phenel o Richard.
So kames te keres tu majnglal?
O Richard beelas taj gindojas taj apal phendas mange. i anav, numa o Dl
anel mure planura maj nglal.
Kati Dimiter-Taikon vorbindas e Richard Kaldaras
37
E Roma Kulturklasa taj

e venedgura ando Ruso
Vorbengehatjrimo
Profilo = variso so nadjon
vri diol anda e majbuta,
vadj anda majbutes.
Delegaciovo = ek vri lini
grupa.
Roma Kulturklasa si ando Stockholm taj khote phiren avora ande hamime ber vi
cine taj vi maj bre. Numa kadi jekh klasa si kecavi ando intrego vedo. Detehara
al sa a kolaki butji pi romani ib, taj pala o mizmeri i intrego butji pe gajikani
ib si. I klasa phirel pala sa kodo kurzosko-plano sar sa e ver gajzikane koli, numa
vi daki ib si andi klasa taj i butji si laki profila* romani. O gindo a klasaki si te
vazden opre e duj iba taj ande sa e temi kaj si len andi kola. O gindo palal kadala
butjake naj romano, si rodino matrialo khatar ek roditora anda Kanada kon buol
Jim Cummins. Naj dosta ke si kaj klasa ek kulturako taj ibako profilo, i klasa ol
vi baro sitjrimo pi fizika, kemija* taj pi matematika. E duj erutne sitjratora pi
klasa si i Angelina Dimiter-Taikon taj o Mikael Demetri von selduj romnej taj len
si bari experiencija te sitjren e romane studenton.
Vendgura anda o Ruso
But vendgura aven mindig k o Roma Kulturklasa unji anda o vedo taj unji anda
thema, e vendgura si erutne kolake sitjritora taj vi manu kon roditoraj. So si
maj vano e vendgonge si te dikhen sar si a klasaki butji, lengi metoda taj lengo
matrialo so si len andi klasa.
Ando 2008-to ber kerdas o Roma Kulturklasa taj o avorenge samalinimo butji
khetane. Baro planeringo kerde von anda Ruso sas te avel kaj o Roma Kulturklasa.
I butji las lenge ov on. I delegacia* kaj sas te avel anda Ruso sas erutne rom,
erune kolake, sitjratora save kerenas kolaki butji e romane avorenca ande unji
foron. Von sas anda i Moskva, Sant Petersburg taj anda Sibiria.
Kadala manu aunde pa Roma Kulturklasa ke si len itjarimo pi romani ib taj
kadala mangle von te aven te dikhen a klasaki butji. Kado sas intresno e rusickone
erutnenge taj e sitjratorenge. E romane avora ando Ruso i anen i gajikani
ib kana von an andi kola taj lenge si phres te keren a kolaki butji. I delegacia
kaj avile line but gindura sar te keren butji andi kola e romane avorenca ando
38
Ruso pala o Roma Kulturklasa. Ek butji sas te on e romen te utin ande e kolake
butji taj te avel kodo manu sar ek utori vi kaj i romani familja taj ka e sitjratora
andi kola. Vi te si a kolaki butji ver modelo ando Ruso sar ando vedo, sas i
butj sajkh li e avorenge ke rakhlepe taj ulade experienca jekvarenca. E studenturi andi Roma Kulturklasa sas barimange anda pengi klasa taj e vendgura anda
o Ruso sas udlime ke e avora andi klasa sas kade mito animo ande a kolake
temi.
Kati Dimiter-Taikon
kolake-rutne taj sitjrde anda o Ruso vorbin a Angelina Dimiter-Taikonasa.
39
Sitjrimaskiteknika 1
Intervjuvura
Kana o manu fakta rodel anglak iskirimo (upsatso) vadj mujesko
phendimo aj hasnin mujesko vadj iskirimaske xaijnga. Akanik dikhas
maj pe pe sos trubuj te gindonas kana site keras taj sikavas ek mujesko intervjuvo.
Hodj tjiro intervjuvo te avel so maj lo site gindis pe kadal:
Soj kodo so tu kames te anes? Ker ek lista tjire puimatonca!
Po feladato Kade trajinas e rom maj nglal von bele pek than aj pues eksempel
kadala puimata:
Sar sas te been andek vurdon? Sar dikhelas kado vri? Ketji ne beenas
andekodo? Soske butora taj vsura sas ando vurdon? K tjiravenas?
Sar cirdenas e vurdona, sasle motora vadj grastenca cirdenasle?
Ketjivar sitjonas te antar pa o jkh than po ver? Kana site antar?
Kon phenelas ke k taj karing te antar?
E vere familjonca anastar? K sas slobodo te tordjon taj te on e vurdona?
So sitjonas te keren e avora?
So kerenas e mur te birin te roden love hodj te inkren penga familija?
So sas e uvja te keren? So sas vojako taj so sas phro?
Kana line e rom te muken aba hodj te na an krujo pa jkh than po ver? Anda sos?
Kas te intervjualis?
Gindon tu so anes prala vadj prales kas puesa? Sar avesa ando kontakto kadale
nesa taj sar aj vorbis lasa vadj lesa?
40
Tu aba de ngle site phenes lake vadj leske anda sos pont la vadj les kames te pues
taj vi site phenes ke pesos tu kames te hasnis kadal phendimta so von phenen.
Sar te avel o intervjuvo?
Gindon tu ke hodj sar o intervjuvo kames te keres korkori vadj ando paro varikasa.
Kana duj ne san majfederi ke atuni aj puel jokhar o jkh apal o ver taj vi
birin kade te iskirin.
Te hasnin magnovo?
Profesionelna reportrrura sitjon te hasnin magnovo hodj te seron sa so von unde.
De naj letko ke hasnin magnovo taj but ne kas intervjulin nervozna kerdjon
khatar e teknicka apartura. Atuni majfeder hodj pe e puimata te aven dengle te
ahen so te puen taj te muken kas intervjualin te vorbij slobodes.
Te butjzij e intervjuvosa
Tu site os khetne taj iskiris sa so vri anglan po intervjuvo so majsig, kana inke
seros ke hodj so sas phendo khote.
Te lesa sma ke hodj variso imortanto naj nde, atuni trubuj tu te les pale kontakto kodale nesa kas intervjualindan.
Unjivar mitoj kodo kas intervjulinde te ginel perdal so iskirimej, anglakodo ke nde
den o iskirimo vadj phenel angla i klasa. Atuni kodale manues si anca te phenel
variso tena naj mito, vadj aj kompletlij kecavesa pesos i avilas opre tela o intervjuvo.
Kodo musji te ginel perdal o intervjuvo kon vorbindas taj so phendas, anglakodo
ke publiclime avela ando magazino.
Sitjuv te intervjualis
Mito avelas te trnelis andi klasa intervjuvoske-situaciovura. Keren e puimata
khetne taj trnelin jekhvrenca ke hodj jokhar i jkh te puel taj te phenel taj apal
te paruven. Le sma ke unjivar trubuj majdur te puen tume pala kodo ke hodj so
phenen von pe e puimata.
Mai Beijer
41
Sitjrimaskiteknika 2 Te les
fakta anda e iskirimaticka xajinga
Kana kides khetne materialo k ek iskirimo vadj ek mujesko phendimo
aj rakhes fakta ande e iskirimaske xajinga sar ande e kenjvi, magazinura taj Interneto. Khate ak dikhasa maj pe sar len kecave xajinga.
Te roden fakta
Kana gta san ke e temasa tu keresa butji, site gindos tu ke so tu kames kadale
iskirimasa vadj phendimasa te reses. Sar eksempel aj las i tema: Ek prezentciovo
pak pinrdi romani romnji i Katarina Taikon.
Kezdis kodo so anes prla aba
Voj iskirindas e Katizi kenjvi.

Ande Katizi kenjvi pa pesko avorikano trajo taj pa peski familija iskirij
Voj mrelaspe ke hodj e romane avora ando vdo te aj an ande e koli taj te
aj muken o lgeri.
Taj palakodo iskiris ek lista pe kodala puimata so tu kames te anes
Kana kezdindas voj te iskirij kenjvi? So sitjilas ver te anel te iskirij?

Anda sos voj las te iskirij kenjvi? Iskirindas vi vera kenjvi sar i Katizi?
Sar mrelaspe hodj e romenge majfeder te avel?
Ande savala kenjvi aj rakhav majbut fakta pa i Katarina Taikon?
Gino varisave Katizi kenjvi. 13 kenjvi si pa i Katizi! Kadala vdickaj iskirime. Sostar?
Pa i Katarian Taikon si andi literaturantologija pa e romane iskiratora Svarta

rosor - Kle o Tranan frlago 2003. Dikh hajkam si ando biblioteko vadj tjire
sitjardes. Kadi kenjva vdickaj iskirime taj khate si vi andalaki kenjva nde ande i
Zigenare r vi, kadi ando 1967-to ber avilas vri.
42
So si pa i Katarina Taikon po Interneto?

Po Google rodem taj rakhlem pherdo. So dikhlem sas
http://sv.wikipedia.org Katarina Taikon Khate si skurtones kana taj k kerdjili

taj mulas, taj si lista pa lake kenjvi so voj iskirindas.
Ek artiklo ando Amnesty Press khatar o 16 juniui 2008 ke angluneske avilas vri i
Katizi kenjva romanes.
Magazino KRUT nr 92/93 Khate si artiklo khatar o Thomas Hammarberg
cimosa Katarina Taikon mentoj kodalen kon tlej pizdine.
Aknik ketji but materialoj ma ke
hodj site lav avri anda mura butjako materialo
Me kamav te iskirinav pa i Katarina Taikon sar voj mrelaspe te kerel majfeder e
romenge! So palako avorikano trajo anav skurtones lav nde.
Dispositiono
Apal avel o ver paso te keres ek lista = dispositiono ke so les nde ande tjiro iskirimo vadj phendimo. Tu aj vorbis tjire sitjritorosa ke hodj so voj gindoj pa kodo
sar tu kames te keres tjiri butji.
Mai Beijer
43
Sitjrimaskiteknika 3
Site sikaves khatar lan e xajinga
Vi kana mujeski xajingi taj vi kana iskirimaski xajingi lan hodj te hasnis
k tjiro iskirimo, site sikaves ke khatar lan tu kodala. Kado si ke hodj
kodala kon unen prtu vadj ginen tjiro iskirmo si te anen von ke hodj
khatar lan tu kodala taj site anen ke hodj khatar aj len von inke majbut
informaciovo te kamena.
A kenjvakofrlago tordjol opre pe kodala fakti so andi kenjvaj taj ke hodj ej kana
i kenjva vri delpe. De aj kerdjilaspe but sogodi miota i kenjva avilas vri. Andakodo tu mindig site dikhes ke savo ber avilas vri i kenjva.
Po Interneto majbut fliticko informaciovo si. Andako specilnan importantoj te
kontrollin felelij anda kado webo. Tu trubujas te mukes kodala webura pesos i
tordjol ke kon felelij pa kodi rig.
Tena san biztoo ande kodala xajinga so rakhlan, atuni aj os paa jekhvrende
majbut xajinga. Pu vi tjire sitjritores vadj kon ando biblioteko keren butji ke so
von phenen pa kodal xajinga, so tu lan ke hodj aimaskej, aj patjanpe ande le.
Mujeske xajinga
aj kezdis te phenes skurto pa kodo manu vadj pa kodal manua so tu intervjualindan taj te phenes anda sos vorta len alosardan.
Iskirimaske xajinga
Khate si te keres ek lista pakodala xajinga so hasnindan. Andekadi literaturlista site
avel nde:
Kenjvi
A kenjvako cimo, e iskiritoresko nav, frlago taj te aj ke hodj savo ber dine
vri i kenjva.
44
Sar eksempel: Svarta rosor - Kle rui Romani litteratura, kultura taj historia,
Gunilla Lundgren, Bokfrlaget Tranan, 2003.
Te kames vi aj des ke savo kapitlo vadj riga hasnindan.
Magazinoske-artiklura
E magazinosko nav taj numeri taj savo beri vri dino. Anav po artiklo taj kon
iskirindasles:
Sar eksempel: Romani Glinda, Nr 5-200, (rig 7), Romane ternimata and i Europa,
Mirelle Gyllenbck
Interneto
K rakhlan o webo
Informaciovo kon felelij pa kodo vurma vadj iskirimo pa o iskirimatori
Sar eksempel: www.sprakradet.se tela MINORITETSSPRK/ROMANI CHIB
si artiklo. Det romska sprket. Si majbut dialektura andi romani ib. Pakadi rig o
Sprkrdet felelij.
Kada des o citato
Tu sako vorba de iskiris ek rig vadj ek mondato andak kenjva, magazinosko
artikiklo vadj pa Interneto artiklo atuni tu site sikaves khatar lan kado citto.
Site os vri kruja e oojesko kan cittosko jelo taj site des khatar lan tu kado.
Kade aj diol vri: Kori, e paposko dad, patjalas zurles po orok ke hodj mindig
si variso hatjrimo kodaleske so ando trajo kerdjolaspe (Andar I betraktarens gon
khatar o Hans Caldaras).
Sitjuv te rakhes vurma
Mitoj andi klasa te an perdal maj but fliticka xajinga taj te len sma ke pe savala
aj patjanpe. Specialno te gindon kana pa o Interneto len informaciovo, aj ginen
pe e Skolverketosko webo Kolla Kllan! http://kollakallan.skolverket.se. Kadi rig o
majbut karing e sitjaritora taj karing e bibliotekarivura boldelpe, de khate si informaciovo vi e studentonge.
Mai Beijer. Lovara tranzleto Iren Horvatne
45
Gin majdur taj

reses tjire suneskibutji
I Miranda Vuolasranta si ek romani romnji so sitjrel taj vi but ber kerel butji
ando Strasbourg taj ando Helsinki voji pe e romne puimta. Khate lake duj
eja phenen ke sari te al ek dej aktivno so butji kerel. Inke na kade dulmut
makar le rom nas hodj e uvja te keren butji. E romnja e uvja o majbut numa
khre sas, taj ando kher kerenas. A Mirandake eja buon Miriam taj Miloja.
I Miriam phendas ke lake normalt sas kana voj cigni sas te ingrenla pi ovodadagis. Kado sas sako djsesko trajo lenge. Kana voj glas i intrego kola gta
voj vi majdur gli ando gimnziumo. Lengi dej alas andi butji taj von anas andi
kola, phendas i Miriam. Muri dej mindig utijas ma taj delasma vi lo sitjrimo
Datako animo trubuj ande bute butjan.
46
so trubulasma ando trajo. Vi laki phenj sa kado phendas. Amen sas ek normlno trajo ame asas andi kola taj amri dej delas amen bro kamimo, taj
voj mindig khote sas kana trubujas ame lako utimo. Selduj phenja keren butji.
I maj terni i Miloja kerel e phure manuenca butji. Lake kamelpe te kerel butji e
phure manuenca, phendas. I Miriam kerel butji sar socialasistkinja. Voj khote
utij romne familijen, pa romni kultura taj vi kodalen utij kas si e drogosa
problemo. Voj vi sitjol aknik socionomoske.
Lengi dej i Miranda loal peske ejange ke von butji keren. Ke i jkh e romen
utij taj i ver e phure manuen. Numa lengi butji nadjon phrij. Taj kana phri
butjij tu vi site les bro pharipe te phenes sar te keren.
Adjs aba but nende normlnoj te keren butji. Ale inke sa jkh but rom
puenpe, den ame e ge butji? Del ame o sitjimo variso? De ame aj phenas
tumenge so sitjilam ke o sitjimo nadjon fontooj taj kodo nadjon but del ando
trajo. Anda kodo ame phenas tumenge te an ande e koli taj te ginen majdur
tal tume ek lo sitjimo so aj ingrel tume maj dur k tumri sneski butji so
kamen te keren tume.
Kati Dimiter-Taikonr
47
e xbe si adjs?
Orhan, Alija, Djurhana, Elvir taj Zorica
khetne vorbindepe te maladjon angla e xbeskisala ke hodj khetne te xan o mizmri.
Alija: Oh, e bokhli sim! i xlem khani
detehra.
Elvir: i me. Vendgura sas ame artji taj
kiin xlam taj vi kiin dem man tle. Taj
kana utjilem i simas bokhlo.
Zorica: e xbe si adjs!
Orhan: Meski zumi taj xumereskialta.
Elvir: Kado me i xav. Me avtar andi
oska taj kinav mange ek keksoski okolda
taj Coca Cola. Maj xo kana khre o. Ke
muri dej maj lo xbe kerdas khre fajma.
Orhan: Variso site xas. Pi fotbola trnelindam adjs site xas ek semo xbe. i me
i xav e meski zumi no akarsar lav mange
xumereskialta. Ame i xas but msen khre.
E majbut pizza, goja, hamburgare taj kecave
xbenta xav so sigo gtaj. De muri dej kerel
lo xbe perkelto, pherde papriki, pujo,
phagerde krumpli taj sa kecave le xbenta.
Djurhana: i me i kamav te xav. Vi
mange de za sigoj. De tena xo atuni i
birinav te koncentrlij ma andi kola. E
mengi zumi lij tumenge so trnezindan
adjs. Ande kodi but proteino si. Ame e rom
48
feri kodo kamas sos lo izoj. Na but ne

gindonpe ke hodj ketji kalorijaj ando xbe.
Ame numa xas bikodo te gindonas ame ke
hodj vi vitaminura trubuj ame so si ande
fruktura taj zelenimta. Ame numa o mas
kamas te xas!
Elvir: Na diljr! Tu gindis ke hodj tu sa
sogodi anes. De mure dades prno fusuj
zurla paprikasa, taj vov kodo sako djs xala.
So vorbis pa e kaloriji taj vitaminura! De pa
o grilo ina tena phenav, muro dad pesko
jilo del anda kodo!
Zorica: as te xas vadj na? Me ntig
leinav aba majdur, muri djomra baol.
Alija: ime i birinav aba te leij. Vime av!
Orhan: Kon kamel te avel k a kolakisestra
te del ame papiri pa o sasto xbe.
Elvir: Me i av! Av manca khre taj vorbin mure dadesa. Atuni tu unesa so site xal
o manu sako djs!
Zorica: Ha, ha ha! Kodo me kamos te unav!
Fatima Bergendahl
Xabe si mito
E celuri ande tjiro stato i trubol les feri sira, les trubol vi lao xamos. O xabe kaj
xas del kaj o stato energia taj kerel vi te baros. Bi xabesko taj bi pajesko i biris te
phires, vadj te naes, vadj te usis vadj te kheles tu. Te avel tuke mito trubos
te xas sako flo.
E statos trubol paji, muaj te pes but paji.
Mao, mas, arno, thud, tjiral taj uklo thud
Ke si ande protiener k zurrel tjiro stato.

Marno, krumpli, xumera taj horezo
Ke si ande kolhydratura kaj del tut sigo enegria. Ando cukro si vi kolhydrater.
il taj ulej
Ke si ande iken taj inkrel o stato tto,

muaj te les sama te na xas za but iken te na thuljos.
anes so trubus te xas te aves sasto?
Phendimo: Sa o xbe si lao kaj o stato.

anes sostar si mito te xas frukto taj muri?
Phendimo: Ke si ande C-vitaminura. Te i xasa vitaminura aj nasvajves zurales.

Ande narana si pherdo C-vitaminura. Ande frukto taj muri si ek cukro kaj si lao.
Angelina Dimiter-Taikon
49
Muro vo futbal kamel te khelel

Lo djs, e Fritideskoinformationoj*.
Me Maria buuvav, taj intreslijma ke sar aj isirinav nde mure ves pi futbala te
khelel*?
Jo, si majbut futbalake klubura ando Malm. E avora aj kezdin aba de khatar e
trin ber. Ketje berengoj tjiro vo?
Vov si ove berengo. Ale k te puavma?
Si majbut klubura ando Malm. Angluneske site gindos tu sar kames tjiro avoro te
khelel futbala. Si klubura so onpe zurales vadj si so kamen te sitjren e eliton e maj
len. De akr savi grupa les mitoj te anes ke hodj na sako avoro anel te khelel but
taj karingodi, de o treneri phenel ke ande savo taj k aj khelel tjiro avoro.
e gda taj bajura trubunles, taj ketji keren?
O maj fontoo si eke futbalitaske futbalicka papui tan knjelmea. Si majbut fliticka de khatar e 200 koroni si aba. De nde te khelen dostaj lenge vi e
gimpapapui, de te khelena pi r trubujle rendea karfenca dobenca. Vi so e
(sne) purne araven kana malavenpe fontoaj, kadala tela i harinja site aven.
Kadal aj keren de khatar e 75 koroni taj majbut, si but fliticka anda kadala
te alpe pont pala o purno. Kodo kon kapuij, site gindonpe ke trubuj les le
kapueske kestjuvi taj fajma kamel pesko korkoresko lungo gad tlal. Vi pe kodo
site gindon kana phurdel i balval vadj del o briind te al e avoren ek sno pa i balval so vdij vadj briindeske gda. Taj ek pjeski gla i mitoj te al, tela o treningo
tela lengo vast.
Trubuj inke te gindonav vi pe vres so tu gindis fontooj?
Jo, sar ek dej vadj ek dad e avorenge kon khelel futbala site gindij taj smitij nde ke hodj butivar site trdkerel te ingrele taj te anele po treningo, taj k e
maura i kana khelen. Butivar bri konkurcijaj anda e majle vrmi po treningo,
majbutivar kana ndral khelen. O majfeder si kana khetne an taj vorbintume e
vre dejanca taj dadenca sar taj kana kon te ingrel taj te anel e avoren.
50
Ande ketjes avel nde te kezdij muro vo atuni pi futbala?

Vi kado majbut flitickoj, de makar e 300 taj 400 koroni pek termino taj ke
hodj nde san iskirime sar medlemo kerel 100 koroni. De a phenjake taj e phraleske aba maj lznoj.
Najisarav tuke pa tjiro utimo.
Naj pe soste, tu rakhes e klubbongo telefono ando katalogo vadj po Interneto, de
versar meg kana aba anes biztoan ke kames tjiro avoro te kezdij pi futbala aj
khares viman, taj utinav tu.
Najis. Dvlesa.
Dvlesa.
Iren Horvatne
Khate loal e romane futbaliti o Romano Merako andi Katrineholm.
* Ande maj cigne foron aj kharen direkt k e forosko vadj gavesko futbalklubo taj aj
puentume vi khote sa pekadala puimta.
51
Khelimaski grupa
Terne erhaja ando RKC
De khatar o 2005-to ber si po Romskt Kulturcentrum (RKC) ando Stockholm ek
khelimaski grupa e avorenge. Kon inkrel kadi grupa buol Gislav Bilicki. Adjs
repetalij i grupa duvar ando kurko kodale dee avorenca kon aktivnaj andi
grupa. Kana e avora kezdin po khelimo butivar i anen te khelel, andakodo
aj phenen de khatar o grundo kezdin sa te sitjon. De von dikhle vera romane
grupi kon khelel taj von opre dikhen pe kadala. E majbut avora so kezdin si
khatar e 8 ber taj khelen i pe 1415 ber. E eja butivar laanpe te khelen
angla veren ande kadala ber. Kado si ores, phenel o Gislav ke ande kadala
bera kezdin te hatjren so jelentij o romano khelimo es. Kado na feri ek
khelimoj so von khelen hanem butesa majbuti. O Gislav phenel kade,
O romano dukho sikadjol vri perdal pa o khelimo!
Numa romane avoraj andi grupa. Anda kadal avora but nej so e romane
khelimasa brile opre taj kadalen si ajipe. Von numa te kamen kado talango
von aj keren kecavo bres sar von kamen. E khelimaski grupa butivar sikadaspe opre, vi ande e avorengo programo ando Bollibompa ando vdicko
televizija. Vi po vedicko Nationalicko djs andi Farsta khelde taj butivar si po
Romskt Kulturcentrum ande majbute evenemangon.
I grupa kana maladjon na numa te khelen sitjon. I grupa kana khetnej vorbinpe
pa kecaves so importantoj lenge taj pe sos von gindon. E khelimaska grupako
maladjimo si ek kidimaskopunkto e romane avorenge!
Mirelle Gyllenbck
52
53
Me kamav te kerav
butji e grastenca
Aknik phenav so me kerav po milaj. Pe milajeske vrmi ame ando Ungro as,
taj atuni k mura daki dej taj dad k muri mmi taj papo khote ame beas.
Von andek gav been so Dorogo buol kado si 35 kilometera khatar i Budapesta
khatar e Ungrosko majbro foro. Mure papos si ek farma so mure nanosa
inkrel. Mure nanos trin avoraj de von majphurej mandar, taj mure phralestar.
E duj majphure aba i been khre. De mure kuzinosa e Janesa soro milaje
khetnes inkras amen!
Muro papo taj muro nano e grastenca keren butji. Kado naj furavo ke ame
anda e lovricka rom sam, taj e lovra mindig e grastenca kerenas butji taj
foglalkozinas.
Me sitjuvav te utinav e grastenca. Kado jelentij ke me sitjuvav te davle te xan
r, kukorizo De me vi urav ando itlovo. Vi te uren vri sitjuvav kj e
grast. O majfeder kodoj kana vime aj trdav e grasten.
Vime taj vi muro kuzino as pe grastengo foro mure paposa taj mure nanosa.
Pekodo foro kinen taj biknen e grasten. De k muro papo pi farma aven khre
butivar e manua taj kinen e grasten lestar. O majfeder sas milaje kana samas
ando Ungro ke muri kuzinka romes las, taj pe e grastengo vurdon trdam la po
bijav. Vime po vurdon aj belem mure paposa taj aj trdem vime.
Iren Horvatne
54
55
Ame e
rom trdas
kotor 8
56
kotor 8 ame e rom trdas
Me kamav te trdav
Me kamav te trdav. Kana i sam andi kola muri familja andi Spania kamel te al.
Mura dako njmo khote beel. Angluneske taksivosa trdas k o airporto taj apal
eke bro samaljotosa as andi Spania. Me butivar simas po samaljoto. But sura lel
te resas i andi Spania. Angluneske daros kna o samaljloto vazdelaspe ando lufto,
de ak aba vojakoj mange. Kana khote sam muro nano avel pala ame motoresa.
Dragoj lesa te beelpe ke vov nadjon sigo trdel. Kana khote sam mure kuzinonca
maladjuvav. Nadjon mitoj amenge khetnes. Ame kamas te najuvas, te xas paho ,
biciglezinas taj tv-khelimo khelas. Kamav kana taimoj vral. Kana khre site avas
pale brigaki sim taj unjivar rovav. Mange ores si ando vdo bi mure kuzinongo.
Muri dej trine berengi sas kana ando vdo avilas peska dejasa taj dadesa. Muro
dad phenel ke kado normlnoj makar e rom ke hodj amen si njmo pe intrego
juma. Vov ande bute themende sas taj ande sako them maladjilo romenca. Vov
anel te vorbij sakone romenca! Vov phenel ke rom sa njmuraj. Me atuni puav
lestar anda sos, taj vov phenel ke hodj e rom de khatar o anglunimo sa andak
them aven.
Unjivar me khinjuvav po samaljloto kana andi Spania as, ke kecavo lungo vrma
lel. Muro dad phenel atuni, ke butesa majbut vrma lelas kana e rom grastenca taj
vurdonenca trdenas anda o jkh them ando ver. Atuni me vojaki kerdjuvav ke
hodj me po samjlota aj av.
Mirelle Gyllenbck
57
Anda kodo ame e rom trdas

Vorbakohatjrimo
Vsura = ek nav pe majbute vson so andi konjha
hasnin sar e pira, a kvjakotjirado, platni, tera,
ura, furki taj roja, pohra
taj si, thojimaske balaja
taj inke but ver sogodi.
re = ek nav pe pira,
tigaji, kani taj vi vera sari
brdji, vadj ande sos o
xbe aj inkren vadj keren
xbe taj pimo.
Tela e ek ezero ber e rom anas krujal andi intrego juma. Tela kadi vrma
sas e grast, e guruva taj e magari e romenge maj le amala. Kadala cirdenas
e romenge vurdona pe sos sas e romengo intrego barvalimo: e gda, xabe,
vasura* taj sersmura.
I intrego familja utijas pe a familjako inkrimo. E rom butjazinas eksempel te cinezin e bre pira aj vi vera re* so anda i xarkuma sas. vera rom kovolinas so
ando mrimo trubujas e ketanen vadj simdji kerenas. E rom vi biknenas kora,
colura taj kotora. Sas kas tivoli sas hintenca, baxtjakarotasa taj tombolasa. E
romnja rodenas love e drabrimasa. But rom trajinas vi anda khelimo taj djili.
Palak vrma e rom majdur trdenas ande e ver foro taj gav. De kado e rom na
andakodo kerenas ke von kamenas kade, hanem andako ke von site kerenas
kado. Kana aba ns butji po jkh than, musjsas te an po ver than pala nve
klienton.
Unjivar vi naavenas e romen. Ke e ge i kamenas hodj e rom te on ande
lengo foro vadj gav.
Adjs ando vdo naj kecavi butji e romen so kerel hodj von te trubuj te traden
krujo ando them. Aba naj khanikas bre xarkumakevsura so trubuj te cinezin.
Kadala vsura parudine perdal pe e onicka. E re adjs ande e fabriki keren taj
biknenle ande bre boltci. Cera ne birin te kinen khereske vsura so vasteski
butjij. Majdnem naj tivolivura aba, numa e bare vojakethana sar o Grna Lund
taj o Liseberg.
Ame e rom kana milaje tradas amare kampingonca na andakodo keras kodo ke
site hanem andakodo ke kamas. Vojakoj te maladjuvas e njmosa taj amre
bartonca taj te as pe e forura. But rom an ande vera thema te maladjon
penge njmosa.
Mirelle Gyllenbck
58
ame e rom trdas kotor 8
59
O drom ando Lourdes

Jokhar avilas muro dad taj muri dej te vorbin pa osunto than o Lourdes so si ando
teluni Francia, taj muro dad phendas, Tu, Kati so phenes astar khote? Apal
muro dad puhlas peske phralen taj peske phenjan taj peske npos hodj kamen
vi von te aven. Ame but ne samas anda intrego vdo, ando Malm kidamame
ando 1963-to ber juniui. Anda Dnia glam perdal ando Njamcu.
K i njamcicko grnica tordjrde ame. i mukle ame perdal pa i grnica. Ame
pulam Anda sos tordjren ame? Amen sa vdicka passportoj. Ame vdicka
statoske sam. De von numa kerenaspe ke hodj von i hatjren. ukrdam ek semo.
Apal xoljajlam taj puhlam. Soj kado dilimo khate? aj kharas khre ando vdo?
Na, ntig. `Majd ame kharasa, taj ame patjajlam lenge. De von i kharde oha.
Von numa kamenas te kecinpe amenca, mivel ame rom sam.
E cigne avora bokhajle. Ame pulam a grnicake inglen, ke hodj aj as vri
anda e vurdona te kinas xbe e avorenge. De von i mukle. Sar phangle samas. Pi
baxt ke hodj sas ame ek semo okolda taj kekso, so birindam e maj cignorenge
te das. De lokes aba vi ame e majphure bokhajlam taj vi truajlam. Pale pulam e
inglen ke hodj aj as vri. Pale na phende. De ak muro kuzino taj me xojrnika kerdjilam taj kezdindam te cipinkeras pe e njamci, de muro dad phendas.
on! Feri maj ores keren amenge. i hatjren anda sos i muken ame perdal
pa i grnica? Von kamen amen te dukhaven, ke rom sam. i patjajlem atuni me
kado. Ntig keren von andakodo. Aj naj o mrimo aba. De e dilo birij ek manu
te avel? Kado pulem mandar kana pala tr sura mukle ame perdal pa i grnica
bokhles, trules, khines, brigasa taj drasa. anasas so e romenca kerdine ando
Njamco tela o dujto mrimo, pa e orimos gle perdal.
Tromasa te as pale? Puas jekhvrendar. Muro dad phendas atuni, -trden numa!
Nadaran, ntig keren amenge khani. Kade trdam perdal pa i grnica ke amro
jilo vri xutjelas. Muro dad pulas a grnicake- inglen, anda sos xutjilde amen tle
von, Ame numa kamasas te dikhas palatume, ke tume rom san, phende. Kj ando
Njamco glam sa ores sas amenca. i mukle amen te as po campingplatco, hiba
sas amen internationlno campingoske kultura. Von bi themeske romenge phenas
ame. Ame sikadam lenge amre vdicka passportura, de kodo i utindas. Numa
ungarenas pala ame. Butivar e inglen kharenas prame k e campingura. Ame dile
samas ke gindinasas ke hodj e ingle utina ame. De von amen numa naavenas. E
60
ingle i utinde ame taj i o vdicko konzulto. Ame ntig keras khani,
phenenas amenge von. Len si aimo te naaventume pa pengo campingosko than.
Aj zumaven tume variso privtnone thanenca, inkb. Kecave khine samas po intrego
Njamco, ke majfeder numa perdal trdamas o intrego them, bi kodo te tordjuvas.
De k phure manua i sas amenca musj sas te tordjuvas. Angluneske ando Frankfurt am Main tordjilam. Khote nde birindam te as ando campingplatco, kasko
o than sas nadjon lo sas kodo go. Vov mgi pala amre passportura i pulas.
Ame sikadamle korkori. Jo, jo, phendas vov. Man i khal bajo khatar tume aven. O
majfontooj te inkren tume. Khote ilam duj djs, apal glamtar ando Francuzo.
O Francuzo ns maj lo sar o Njamco. Vi khote udjan kade ores kerde amenca.
Pe i soske campingplatcura i dine ame than. E francuzicka ingle inke maj
nasula sas sar e njamcicka. Von numa ungarenas pi phuv kana puasas lendar
variso. Kana ando Paris reslam sas te trdas krujo pe e campingplacura te rakhas
varik than. Kgodi kodo phenenas amenge ke hodj naj le than. Von dikhenas ke
hodj ame rom sam taj andakodo phenas amenge kgodi kodo.
Atuni dam ame ek gindo! Mito nde site khelavasle. E romnja trubuj te keren
anda penge dikhle turbno taj vera gda site len prpe. Taj kade phenasa lenge pe
campingura ke hodj anda o Turko vadj India sam. Tume aj gindon tumenge so
kamen, de vri glas amenge kade. O go kana dikhlas ke hodj rom sam, so das
ame o than po campingo mucisajlas. oha i bristo lesko muj. i birindas khani
te kerel aba. Ame i kerdam leske khani. i xlam ame khanikasa, ina mejrdam
tle vadj ina cipinkerdam.
Kade reslam lokores ando Lourdes, taj khate hatjrdem ande muro trajo angluneske ke hodj vi ame manua sam, khonik i asanas ame vri. Khonik i
dikhenas prame taj ina i vorbinas prame. Dikh kutka romi! Nadjon lo
hatjrimo sas. Ando Lourdes ek kurko ilam. O majlo kurko sas so ande
muro trajo perdal glem. Te birij o manu te hatjrel kodale bute nationalittonca sa jkh hatjrimo. Sa kongodi loake sas. Sa sakodo hatjrenas, e Dvles inkrenas taj rudjinas. Me i bristav oha kodale bute
luludjengi khan kodala ukra khangra. Kodo kade sas sar o manu
andek juma te avilino k numa mitimo si. Kecavo o manu numa
jokhar nakhel perdal ande pesko trajo.
Anda Jvla zigenarunge khatar i Monica Caldaras

61
When its pouring with rain

r ni kvar? Ni ska ut!
When its pouring with rain,
And youve pulled down some lane,
When youre bogged down aside of the road,
When your Chavis been ill
And youve just got abill,
For some Lohva the law says youve owed.
Nr man nerstnkt av lera

har lyckats parkera
vid avfarten dr vi sttt d och d
och man nyss ftt en rkning
som hotar om vrkning
och ungen har feber och gastar sig bl
At night cars come by,

At the trailers let fly,
When youre lying asleep in your bed,
Youre rudely awoken,
Find your windows been broken,
Thank the Duhvi the babys not dead.
och psar med allt mjligt i

slngs frn bilar som far frbi
d vcks man av glasklirr i vagnen en natt
nr vi lg och sov
och jag sa Gudskelov
att ungen inte blev manglad platt!
AGavver comes by
The next day to ask Why
Youre still here; Why havent you gone?
With your tongue in your cheek,
You tell him, Next week,
For then, sir, Ill be moving along.
Dan drp kom en snut

r ni kvar? Ni ska ut
hrifrn! Och man vill inte brka
s jag sa som det var
Om en trefyra dar
d konstapeln, d ska vi ka!
He then dikks the glass,

Lying there on the grass,
And says, Now whats all this mess?
You tell him the facts
But he only reacts
By saying, You cant expect less.
Sen sg han allt glas

som lg dr i kras
och han frga Vafan har ni fr er?
Fast nr jag frklara
d svara han bara
Kom inte och sg att nn str er!
i anas koni o iskiritori de voj si anda Anglia. Tranzlatalindas o Sture Pyk. i ana ke hodj o iskiritori
anelas romanes de voj engliicka iskirjas- ke kamelas te te del pesko tapastalato vrenge i.
62
63
I Sara avili sar naadi ando vdo

E anglune rom po 1500-to ber avile ando vdo. Lengo njmo* de khotar been
khate taj ando Finno. E vera romane grupi maj plal avile. E paluni bri grupa
avilas ando vdo khatar e purni Jugoslavia* kana o mrimo sas tela o 1990-to
ber. But ne anda kadala nle, nadjon ores sas lenca e ge mivelhodj von rom
sas. Kana von avile khate but ne i tromajle te phenen ke hodj von romi. Daranas ke hodj vi khate ores avena lenca e manua, sar ande lenge thema.
I Sara 11 bereski sas kana khate avilas. Voj ina kamel te gindoj pe kodi vrma
mg ns ando vdo. Atuni voj brigaki kerdjol. Voj andi kola phirelas ande pesko
them taj mito sitjolas. La but romne amala sas, de kana o mrimo kerdjilas laki
intrego juma khetne plas. Laki familija anda jkh them ando ver biavenas taj
paluneske ando vdo resle. Von kodo i gindonde vri khate te aven. Laki maj
li amalkinja ando Njamco ilas. But ne anda lako njmo ande lako them ile.
Lake von nadjon hibnjzin, taj specielt laki mami taj papo.
Kana ando vdo resline khonik i tromajlas anda a Saraki familija te phenen ke
hodj von romi. Von gindonas ke len palple aj biaven ande lengo them andakodo. Voj soro vrma daralas. Pala variketji ber maladjilas vera romane ejanca
so phende ke vi von anda o mrimo avile khate. Von sigo amala kerdjile. Vi von
sapakodo gle perdal, i von i phende ke hodj von romi, hiba sas von aba lungo
vrma khate.
Ak anel i Sara ke hodj laki familja aj ol ando vdo. i trubuj te daral ke hodj
palple biavenle. De sa jkh voj inke daral. Butivar la si daravne sune pa kodo so
voj dikhlas ando mrimo. Voj ns ande pesko purano them desar von resle ando
vdo. De sajkh voj remlij ke hodj ek djs aj ala palple te dikhel peske njmos
kon nadjon hibnjzin lake.
I Sara adjs barimangij ke hodj voj si romni ando vdo, de sajkh hatjrel ndral
dr. O mrimo vurma muklas ande la. Ande lako them e romen nadjon negativan
lenas, taj hiba anel ke ando vdo versar si, sajkh variso i birij te mukel. A
Sara tr phenja/phrala si so sa maj ternej latar. Unjivar kana ando foro al peske
phenjanca/pharalenca voj gindoj ke hodj variko pala le an k von romi.
64
K i Sara but orimo dikhlas taj dikhlas e manuen ando orimo so gle perdal
anda kodo ke hodj von romi, kamel voj anda kodo te utij pe rom kon i birij taj
i anel te vorbij anda pes korkori. Voj kamel te sitjol juristoske* po univerziteto.
anel ke hodj sitjimasa maj feder birij te utij pe manua kaske oresi, ke o sitjimo
del zor.
Mirelle Gyllenbck
Vorbengohatjrimo
Njmura = avora taj unokura taj kodalenge avoara
ande bute generationon.
Jugoslavia opre hulade
pala o marimo po 1990ta bera kerde: Bosnia,
Kosova, Kroacia, Makedonia, Montenegro, Serbia taj
Slovenia.
Jurist = kon sitjol e zkonura. E Juristo aj kerdjol
fikroi. Kadi vorba si
latinicko taj jelentij kon
anda vres vorbij.
Lovara tranzleto
Iren Horvatne
E ore sune inke si.
65
Cirkustrajo
kotor 9
66
kotor 9 cirkustrajo
Cirkusi
Av kin bilto.
E prne, cigne ukela nen
O cirkusij ando foro.
andek karika, xutjen makral andi jag

von patjan penge gazdasko muj.
Vi cigne, vi bre, phure nde an

roden pengo than.
O makhlo bohoci avel.

E intregi avora asan.
I djili al
taj phenel amenge.
Ame xas taj pas kecavo so gugloj
O Dl andas tume romalen, taj avoralen
taj so lo del ande amro jilo.
Dikhen pe ame taj mren tumre palmi!
E kle grast aven

taj nen andek karika.
Tle bandjon, pe angende den
O elefanto broj taj thuloj

vov khelelpe peske nakhesa
ando takto pi djili.
Fatima Bergendahl
67
kotor 9 cirkustrajo
Muro suno sas te

avav so o xrno nakhavel
Kana o Hans majterno sas peska familijasa taj vera romane familjenca anas krujal
ando vdo. Len sas lengo cirkusi. De khatar o anglunimo e tavaseske i po palunimo po milaj krujalphirenas ando them te sikavenpe opre. Ande kado teksto o
Hans intervjualimej ke hodj sar sas lenge.
Mirelle (M): Ande savi bereski vrama kezdindan tume te keren tumre cirkuseski butji?
Hans (H): Kana o tavasi avelas lasas vri amre kampingura, bre motora taj e
intregi materialura so trubujas ame k i butji te birinas te trdas krujal amre tivolivosa. Phri butji sas. Kongodi andi familija utinas.
M: Sar dionas e jivenda vri?
H: E jivenda butivar lungi taj phre sas. Sas amen khera krujal o vdo pe majbut
jivenda. De tena nas ande kampingura beasas. Anda amre njmura bute nen
nas khera tela o jivend von anda kodo mindig ande kampingura beenas.
M: Sosa kerenas butji tela o jivend?
H: Bikinkerasas, so kerasas e tovara. Butivar asas pe e jivendeske bazra. Khate
maladjonas vere romenca. Kado utijas ame te trajinas perdal i k o ver tavasi,
atuni lasas vri amre kampingura, bre motora taj cirkusi, taj atuni aj kerasas
kodi butji so amenge sas maj drgo.
M: Butivar sas kade ke e avora sa kodo kerenas so lenge dada taj deja?
H: Jo, bro respekto sas karing i dej taj dad taj kodo so kerenas e vastengebutja,
o artisteri taj kodalesa sosa butjzinas. E avora so ando cirkusi brile opre vivon
kamenas te aven variso ando cirkusi. Sas kasko sunosas te avel vrahitori, o xrno
so nakhavel, akrobata vadj so po lo khelel. Kana bre kerdjile butivar kecavenca
colaxrnas kon cirkusesa kerelas butji. Andakodo anenas te den vi penge avoren
kodi purni butjako animo. Kana me 14 berengo simas kamos te avav so o xrno
68
cirkustrajo kotor 9
nakhavel. Pakadi butji dikhos soro jivend

suno, hodj po milaj te anav te sikavav
opre. Kana o milaj avilo me nadjon
mito sikadem opre muri butji taj
atuni barimango simas!
M: Sas tume specilna rutinura
anglakodo ke sas te sikaventume opre?
H: Jo, sas ame but. Ame nadjon
babona samas. Ns slobodo te on
vri thojimo kana premieri sas ame
pek nvo numeri, ke kodo jelentijas ke
hodj bibaxtalo avela. Unjivar ns slobodo i varisave djila te khelen ke kodi sas
bibaxtli-djili.
M: Sar sas ek normalno djs tumenge ando milaj?
H: Ame samas sigo khote po than k sas te sikavas ame opre.
Mindig importanto sas te avel lo djs. Tena ns lo djs ns ame
publika te dikhen so keras taj ame pekodo lungo vrma sitjilam
vri. Ame gindonasas vri ke hodj kon so te kerel. Jkh rtji me aj
simas so o xrno nakhavel, ver djs aj simas onglri. Tela o jivend
sitjuvasas nde sa sogodi so apal po milaj sikavasas. Kongodi utinas,
variko nasvli vadj nasvlo te kerdjilas birijas anda familija variko ver te
kerel kodo so i nasvli/nasvlo sas te sikavel opre. Kongodi anelas sogodi.
Mirelle Gyllenbck
69
kotor 9 cirkustrajo
Birinav te resav a kolaki butji

A kolako ber ando
England oprej ostime pe
trine terminon. Andakodo e
avora ando England vi tela
o milaj an.
Muro nav si Leigh, taj me ando England beav. Me jivende av andi kola. Milaje
pe gva phirav e tivolivosa anda kodo trubuj te anav manca a kolake kenjvi, tena
xasarav za but anda a kolaki butji*. Khatar muri sitjrdi man si ek kolaki kherutnibutji lda. Sa kodi butji kerav so e vera raklora andi kola, numa me pe gva
kerav sa kodo. Ando tivoli sako djs man but butjij te kerav. Taj udjanakor vi pala
muri cigni phenj site dikhav. Taj vi mura kolaki butji site kerav. Muri dej lel sma
tena bistrav kado! Ando lgeri avel vi sitjrdo kon utij ame a kolaka butjasa.
Ande muri lda pherdo butji si! Sar te anav sosa te lavma angluneske? Sakona
butjakakenjva si ek farba taj muri sitjrdi iskirindas mange opre ke kana sar savala
farbasa te kezdij. Sako pnto kurko avel amro romno sitjrdo nve butjenca vadj
tena birij te avel atuni pa i pota biaven amenge.
Mitoj te aven palple andi kola tela o jivend. anav ke i sim palple mura
kolaka butjasa, mivelhodj sakodo kerdem vime sar mure klasake- amala andi
kola.
Anda i kenjva Sar keren la glati. Lovara tranzleto Iren Horvatne
Po tivolivo biknas
ukrimaske bajura sar
tejaki-sa taj tejra.
70
cirkustrajo kotor 9
Cirkusi Brazil Jack

Sas tut varikana ek suno te trdes eke cirkusesa? Kamlanas te phires po elo vadj
te des tut pa kora sar o bohoci vadj ke te ostu opre tela a cerhako plafoni? Dan tu
gindo e barimango avesas, te belanas makaral po sceno taj te sikaves tjire ukeles
taj anel te kerel formi sa so tu phenes leske?
Ando vdo naj but cirkusa Taj amenge e majbute nenge kado mangimo si numa
suno. De sa kongodi aj ginen sar si o trajo ando cirkusi. Ke akana si ek kenjva
bute patretontca so sikavel e cirkusesko trajo. I kenjva Cirkusliv Ett r med Brazil
Jack buol taj iskirimej pi vedicko ib. Khate saj ginas ke e artistura taj a cerhake
butjarenca taj vi sa e avera kaj keren butji ande kado cirkusi maladjon sako ber
ando marciui ando Malm, atuni kezdin e beresko angluno turnvo. Von si
anda Polska, exo, Ungro, Rumenia, Azerbadjan, Ukraina, Moldavia, Njamco taj
Italia. Andale but ne sinturaj. Sajkh ke von but versoske iba vorbin von hatjrenpe sar ek bari familja. But anda lende aven palpale ber pala ber numa de vi
nve artistura aven. Ke sako ber trubul te anen nde nve programura!
71
kotor 9 cirkustrajo
O Brazil Jack cirkusi si eka familja kon ando Malm been, taj pe lengi phuv tordjon e cirkuseke vurdona tela o jivend. I familja anda cirkuseskafamiljaj taj o dad
si o Trolle Rhodin, i dej i Carmen taj e ve o Trolle III taj o Max. O dopa ber
ande kheres been taj o dopa ber trden e cirkusesa krujo taj ande kampingos
been. Sa khetne ando Cirkus Brazil 40 ne keren butji taj kana von trden pe e
droma lengo karavni si 17 bre motora taj vleki.
I turnva ando teluno vdo kezdin, apal an e cirkusesa ando intrego them andi
Dorotea taj Lycksele opre ando upruno vdo. Karing e 125 thanende sikaven opre
o cirkusi. O cirkusi vi ando Gotland al. Khote trin kurke on taj sako rtji numa
jokhar sikaven pengo programo, taj andakodo sile vrma te grilezin, te pihenin, taj
te aven khetne. Sar po semesteri hatjrenpe majdnem. Aba kana kezdij te rtjajvel
majsigo o cirkusi tlefele avel ando vdo taj o paluno programo e beresko ando
Lundoj. Apal kongodi kamel te an khre te maladjon penga familjasa kas i dikhline pek dopaber!
Pe e patretura saj dikhas akrobaton, bohocon, jongloren, tai muzikanton kon cirden. I Rosi sikavel pesko numero e grastentca taj e ukelenca. Sa kadej loaki sar
ande muro suno!
Mai Beijer. Lovara tranzleto Iren Horvatne
72
cirkustrajo kotor 9
73
Ber eskevrmi,
kotor 10
latura
taj natura
74
kotor 10 Bereskevrmi, latura taj natura
O kham taj i balval

Ek rom alas le dromesa. Sar al maladjilo vov e khamesa.
Vov i das e khames djs. O kham xojajlo taj cipindas po rom.
Roma, sostar, i dan man tu djs?
Ke i san to Baro Raj!
Aj ukar feri, roma! Avela pe tute tato milaj!
Naj bajo, numa te phurdel i Balval!
Sar al majdur, maladjilo vov e jivendesa. i kadaleske i das vov djes.

Lel o jivend taj tordjarel e romes:
Roma, sostar i des man djs?
Ke i san tu o Baro Raj!
Aj ukar feri, tu roma. Avela pe tute uralo jivend!
Naj bajo, numa tena phurdel i Balval!
Aj, kana avilas i Balval o rom aba de dural vadas
opre pesko kolopo taj das a Balvala djes, ke i
Balval sas leske o majbaro Raj.
Jek prinardi paramii phendij khatar: Angelina Dimiter-Taikon
75
Khereske latura
Kodala latura so k e manuaj, pake-latonge phenenle taj kadalen si hasna
pe but riga. I guruvnji thud del, taj anda o thud aj keres il taj tjiral. Khatar o
bakro si ame o djapjuvo so aj keras andales thav taj anda kodo aj keras pulovera, korakodikhlo taj apki. Anda o thav vi aj keras tto poxtan taj te keras
andales colo pi phuv. E khanja rne on anda sos aj pekas le guglimta.
E birulja guglo adjvin den ame. E grasten aj astaras nde angla e vurdona taj
atuni von birin te cirden sa sogodi amenge. E ukela sma len pe amre khera
tena birin e or te an nde. E muci e imijkon xutjilen tena trubunas te inkras
ke hodj opre xan amro xbe.
E laton vi aj inen tle taj atuni aj xas lengo mas.
De varisave latura numa anda i
vojaj amen. Unjen numa si ukel
hiba naj le kher te lel o ukel sma
pe kodo. veren si muci numa ke
hodj kodala kecave kovlej taj mitoj
te xutjilenle. Si kas si iriklja ando
ketreci so djilaben. veren mej
ando akvriumo so usin. Kecave
latonge phenen amalicka latura.
Ek grast so si te been prles
si ek amalicko lato?
e vera laton tu anes so
kecavej?
Sar phenelpe kodale latonge
so ando slobodo trajin?
Fatima Bergendahl
76
Bereskevrmi, latura taj natura kotor 10
Romane sitjarimata
taj phendimta pa e latura
Na uv i piri po bov, mig i xutjildan e mes!
Stt inte grytan p spisen, fnga fisken frst!
A mucake vundji mindig vri pusaven

anda o gono.
Kattens naglar kommer alltid ut ur scken.
O amutro si sap tela o bov,

kana tatjol avel ngle taj baol.
Svrsonen r som en orm,
d och d skallrar han och hugger till.
Lako muj phirel sar ek papinj.

Hon pratar i ett, hon kacklar som en gs.
Na kin e bales ando gono!

Kp inte grisen I scken!
Te al sa pe ukela taj pe bale!

Allt skall g p hundar och grisar!
I bori sar o ruvi.
(en besvrjelse)
Sonhustrun r som en varg.
Ntig hamis e balesko mas e ukeleske

masesa khetne.
Det gr inte att blanda grisktt med hundktt.
Lika barn lekar bst!
E phendimta si vre line anda Pay uvind Roman sityarimata hay divanori/Vishetens brunn
Romska ordsprk och talestt, Mikael Demetri och Angelina Dimiter-Taikon.
77
I ungali papinj
Sas te rakhadjol eka papinja pn pujura. E tr anglune pujura rakhadjile prne taj
o pnto rakhadjilo klo. Kana dikhlas i papinj ke lako jkh pujo klo sas udaspe
lestar. E vera pujura i khelenaspe e kle pujosa, taj mindig korkoro sas voj. i e
vera iriklja i kamenas te khelenpe e kle pujosa.
Ek djs kidinepe sa e irikja andi br taj phenen e kle pujoske:
Tu site mukes amri br, tu i san anda amre!
Tu oha i avesa ukr papinj sar tjire phral!
O klo pujo dikhlas pe peske phral taj pe peski dej brigasa. Von numa bolde lestar
pengo ro taj ina i dikhenas palaleste kana voj glotar. Kana reslas o klo pujo
ando bro v las te rovel. Bro il sas, o jivend reslas taj o pujo musjsas te rodel k
te beel tena merel khatar o bro il. Rakhlas ek cigni gedra eke igne kopesa taj
khote cirdaspe nde. De o kopi nas dosta tto e kle pujoske, taj khatar o bro il
zalisajlas o klo pujo.
Nadur khotar sas trin romne familiji penge vurndonenca taj cerhenca. Vi len las
o bro il taj lenge grast i birinas te phiren khatar i udri balval. E rom sigo vazde
penge cerhi, kas sas vurdon kidine kat te on ando bov. O Janko taj o David sas
duj romne avora anda romni br taj vi von gle te kiden kat te aj keren jag.
O David kidelas kat pi jkh rig, taj o Janko kidelas pi ver rig, kana o David cipij
pala o Janko:
Janko! Janko! Av taj dikh so si katka maj sigo!
O Janko nlas sigo k o David taj dikhel eke cigne kle pujos morcome ande
leske vast.
Av ingras les ande mmako vurdon te tatjol opre, inke trajij, phenel o David.
Av maj sigo! Phenel o Janko.
78
Lenga mmako vurdon sas bro taj ek

bro bov tatjrelas o vurdon. O Janko taj
o David sigo nle andi br tena merel o
klo pujo. Ando vurdon beelas lengo dad
taj pelas teja.
So si tumen khote avoralen? Puel lengo dad.
O Janko taj o David sikade penge dadeske so
von rakhle ando kopi.
Anen les sigo paa o bov te tadjol! phenel
lengo dad.
Lengo dad las e kle pujos ande peske vast
taj lokes morelas lesko kolin taj lesko ro.
O klo pujo avilas peste taj phuterdas
peske jkha.
Dikh Janko trajil, trajil!
phenel o David.
79
An te as les andi tti kapa taj te dasles ek cera marno! phenel o Janko.
O Janko taj o David denas e pujos te xal mrno, lengo dad glotar te anel pji te aj
xalaven e pujos, taj vi te avel le pji k o tjirajimo taj xalajimo andi br.
E duj avora inkrenas e kle pujos mito taj vi kamenas les ke aj khelenaspe lesa
te nel pala le andi br. O cigno klo pujo sakodjs brolas, taj leske por sa maj
prne kerdjonas. E rom pek than ile soro jivend ando v. Kana avilas o tavasi
o cigno klo pujo kerdjilas ek ukr bri prni papinj. Kana avilas o tavasi vi e
romenge musjsas te roden penge vera familijen kon pe vera thana ile tela o
jivend.
I papinj las te baol pala e avora ke pale korkori sas te ol i papinj
Dikh, Janko sar rovel i papinj pala ame, phenel o David.
Dikhav, phenel o Janko, brigasa taj svle jkhenca.
E rom tle kidine penge cerhi, astarde e grasten angla e vurdona taj trdetar. I
papinj ili korkori ando bro v. Pala but phirimo reslas i papinj k ek bavorko.
E bavorkos sas but grasta, guruvnja, khanja taj bakre. Sas les vi ek ooj, ek muca,
ek ukel taj ek busnji. I papinj ek cera daralas te al nde ande bavorkoski br. Sa
e vera latura dikhenas pi papinj. oha i dikhle kecava ukra papinja.
Khatar aves tu? puel o grast a papinja.
Anda o v, phenel i papinj.
Rodav mange varik k aj beav, tena
avav korkori, phenel i papinj.
Khate si but than, phenel o
ooj.
E latura utinde a papinja
te kerel peske ek fcko k
aj sovel. O tavasi sigo nailo.
I papinj utijas e vere laton ande bavorkosi
br. Kana o ooj alas te rodel ropaja i papinj lelas
sama pe leske cine. E grastes utijas te cirdel i eka te
boldel i phuv. Hiba i papinj ns zurli utijas sa jkh te cirdel
80
e grastesa. E avora kamenas a papinja, numa i muca i kamelas a papinja. Sako

rtji kana i papinj sovelas kamelas i muca te xala. Jokhar ranglas a papinja taj ilo
ek semno khatar a mucake vundji prla. E vera latura i tromanas te phenen a
mucake khani, ke i muca sas e bavorkoski favorito taj lake sa slobodo sas te kerel
so kamelas.
Ek djs aba i papinj i birijas numa te mrelpe a mucasa sako rtji taj glitar khatar o bavorko taj e latondar. Phro sas leske anda leske bartura anda o grast, o
ooj, i busnji taj anda e khanja taj butivar gindojas prle. Kana o bro milaj avilas
i papinj reslas k ek bro pji.
Khate piheni mange daspe gindo i papinj.
Kana unel cipimo taj djila ek semo majdur khatar o pji. Utjilo taj glo te dikhel
so si. So dikhel, variso romen kon djilaben taj khelen taj ek bri jag si khote. Kana
maj pe al dikhel ke vi o Janko taj vi o David khotej.
I papinj lende nli taj baol prle.
Dikhen romale, dikhen e ukr papinj avili nde ande amri br! phenel ek
romnji.
O Janko taj o David i pinrde a papinja anglunes numa palakodo pinrdela. Vi
o Janko taj vi o David vazde a papinja opre ande penge vast taj inkrenasles paa
pende.
Cera majdur khatar o pji pherdo prne papinja cirdenaspe ke sas te rakhadjon
lenge pujura.
Eta kadala si tjiri familija, phenel o Janko a papinjake.
Lenca aj trajis pek than, phenel o David a papinjake.
E prne papinja, dikhle ke avilo i papinj lende. Khatar i but butji ande bavorkoski
br e latonca, kerdjilo bro taj zurlo, taj e papinjan vorta trubulas ek zurlo mur
te lel sma pe lende taj pe lenge pujura. Palak skurto vrma i papinj rakhlas peske
eka uvja taj sas les apal vi cigne pujura. I papinj mindig gindojas po Janko taj po
David so utindeles ando bro il kana rakhleles ando kopi.
H C Andersen, phendas pala o romno o Erland Kaldaras
81
Muro grast o Marko

Sigoj detehra. O bano inke i bailas. O jkh so undjol si o pji so buborkolij
pala e paposko kher. Me vri dikhav anda muri soba pa i cigni feljastra. E patra
kezdin te paruven farba po galbeno, lolo taj naranovo. e ukra farbij! Hatjrav
ke o so aba avel.
Muro papo utjilo aba? Adjs as ando gav so paa amej pe po foro te biknas
amre purne grastes e Markos taj te kinas eke nve grastes. O Marko dulmut aba
sas amende, inke cigno simas kana amende plas. Aknik voj aba phuroj taj aba i
birijpe. But dand peradas taj aba i birij i te xal aba kade mito. Taj aba leske si
phres te al ke lesko jkh purno dukhal taj anda kodo voj aba i birij mure papos
te utij te bolden i phuv pi ml. Khate inde mure gindura. O papo cipij, Ismet,
uradantu? Me phenav, Jo papo, avav!
O papo i phenel khani sarso pa o v as perdal. Numa po drom dikhel so ando
gav al nde. i tordjuvas i te piheninas. Jkh so puel ke hodj ili mange.
Gindojma anda sos sidjrel kade. Kamel e Markos te biknel aba so majsig? Vov
anel ke hodj ntig bikneles pe bute love, de ina ntig ol leste. Kon gindoja
prles? i tromav te phenav mure paposke ke me kamos te lav mange e Markos!
But ne avile po foro. Khate si so e xarkomasa keren butji, e le so keren taj vi
muzikantura. But ne kamen te kinen e Markos. De muro paposke i kamelpe te
bikneles khanikaske. Ale me gindonavma kamel vov vies te biknel kadale grastes?
Muro papo phenel mange te lav sma po Marko mg vov avel palple. Vov al taj
dikhel palak nvo grast te aj kinel. Kana o papo aba i diol atuni me xutjilav e
Markos taj phenav leske lokes ke hodj sar kamavles.
Pak cerra vrma o papo palple avel taj asal. De angluneske site as te kinas amenge
xbe taj a mmake. Puav Aj i biknas e Markos? Na muro vo! Na me i
birinav te trajinav bi mure Markosko. Kames te avel tjiro? Tu site les prles sama
nadjon! Ke trubuj amre nve grastes ek amal, vadj so phenes tu? Muro jilo kamajimasa pherdjilo.
Fatima Bergendahl. Lovara tranzleto Iren Horvatne
82
83
Kin eke grastes, dade!

Kp en hst, far!
Dade, kin mange grastores
Kp en hst, far, som jag fr ha.
Te griij kamav me les
Jag lovar han ska f det bra.
Dav les paji andaj vedra
Vatten i hinken och varma tcken
Thaj vorzo andal gonora.
och alltid havre i scken.
Leske bal me khuvavnjdorasa unri kerav
Att manen ska fltas r viktigt
i mukhav le jakhendar
med rosetter och vackra band.
Xaxavav les pe ar.
Fint grs ska han f ur min hand

och aldrig lmnas ur siktet.
Phabajori me les dav

Thaj po nakh les umidav
pplen ska han ocks f
Kin dade, mange grastores
och pussar p mulen d och d.
Khurores, te aj kamav les!
Kp en hst, far, som jag fr skta

helst ett fl fr de r s sta.
Leksa Manus, Lettland

Tranzleto vdicka Sture Pyk
84
85
Diktura pa o milaj taj pa o jivend

Milaj
O milaj avel
O tatjimo taj e pja oren e manuen!
O kham phabol, tatjrel
Sa sogodi brol, sa sogodi phabol
E djsa si lungi
E rtja si skurti
E avora najon, asan
Jivend
Lungo, prno, udro
Kana o briind del
kamado e ternendar, taj e cignendar
e phure i baxt hatjren
O thuv khandel
e kat phabon
Jiv
I balval phurdel
Prno, kovlo
O jiv del
udro, kindo
Av vri taj kheltu ando jiv!
E cignenge taj e ternenge
E intregi ve pungrlej, nngej
jkha phabon
de loakej taj sastej!
Lengo jilo resel

O pji si pahome, o kher tadjrel
e avoren kharel:
avorale, aven taj khelentume
keren eke jivendeske manues.
Fatima Bergendal
86
Khamesko tunjrimo
E khamesko- tunjrimo si kana o onatiko nakhel makar i phuv taj o kham taj
kadala si pek vorta linija. O kham karing e 400:var maj broj sar o onatiko de
400-var majduri. Kado kerel ke hodj kana o kham taj o onatiko dikhen pa i phuv
sa jkh bro dion vri.
Kana e onatikoski alin garavel o kham kodo phenen e khamesko tunjrimoj
pherdones. Kado nadjon unjivar si, taj kado sas ando vdo paluneske 30 juni
1954. Kade iskirij o Hans Caldaras ande peski kenjva I betraktarens gon sar vov
trajindas kado perdal sar avoro:
Kado milaj sas e khamesko tunjrimo. Kongodi anda o lgeri gle vri taj dikhenas
po kodo so phenenas Dvleski voja. E majphure manua truul uvenas taj cipinas.
O Dl te ferij ame sa sogode nasvalimastar, orimastar taj bajondar.
Me seronav ke e barnavi thudeske gli phaglam taj kodalenca dikhasas opre po r.
Kana o onatikoski alin aradas o kham ek udri balval glas perdal ando lgeri. Tista
klimo kerdjilo de numa mizmri sas. Vi intresanto sas de vi daravno udjanakor. Kongodi cipijas kana hitrelen ek jagaki gloria sas krujal o onatiko. I mmi ando vurdon
beelas taj rovelas. Voj gindijas ke hodj a jumako paluno djs avilo taj hodj i juma
xasajvela. De pala cera vrma, nailas kodo. O kham vri avilo taj kongodeske maj
feder kerdjilo. E majbut ne hatjrenas ke variso unikumo birinde von perdal te trajin.
Sar sako trito ber ando vdo si ke hodj o onatikosko alin garuvel o kahm.
Atuni e khamesko tunjrimo phenen partiell, numa feri ek kotor. Kado sas
paluneske 1 augustui 2008. Kana numa partiell ek rig si klimo atuni i hatjrdjolpe drako, de aj dikhen ke hodj o kham aradjol te dikhena pak tunjriko
gla vadj specialno jkhengigla. Kade diol vri sar o kham te aradjolas eke
kle onatikosa.
Kati Dimiter-Taikon
87
E jaga mundajle
Eldarna har slocknat
Ai nene, ai nene
Ai nene
yagorya murdine
shtil si patria parbe
pashine oRoma
e balval na phurdel
otkinyona droma
yoi Romensa sovel
Sov itu chavo
Sov itu chavoro
mro tikno khuroro
mro tikno machoro
ai nene, ai nene
ai nene
Te dikhes tu sune khamoro

Sir ushtasa me
ai nene
pir droma Romane

Ai nene
jasa tu sir baro
ruvore pashine
ai nene
zasute chiriklya
na urnyana gilya
Akana tu zasov
Sov itu chavoro
mro tikno chavoro
mro tikno jukloro
ai nene
ai nene
te yavela loko dromoro
Baxt yanela sune
ai nene
chonoro
88
Vyssa, vyssa
Vyssa, vyssa
eldarna har slocknat
bladen hnger bleka
vrt folk har gtt till vila
vinden blser inte mer
vgarna r trtta
den har somnat hos vrt folk
Sov lille pojken min
sov mitt lilla fl
sov min lilla fisk
vyssa, vyssa
vyssa, vyssa
Drm om den lilla solen

Vyssa, vyssa
I morgon nr du vaknar
fljer vi vrt folk lngs vgar
Vyssa, vyssa
dr du ska g som en vuxen karl
vargens ungar har gtt till vila
vyssa, vyssa
fglarna har somnat

de har slutat sjunga
Sov nu
lille pojken min
sov min lilla valp
vyssa, vyssa
vyssa, vyssa
mtte vgen din bli ltt
Drm om lyckan
vyssa, vyssa
och om en liten mne
Bi navesko djili anda o Ruso

Tranzleto vdicka Gunilla Lundgren
89
literatur registra
Literatur registra
Kenjvi
Cirkusliv Ett r med Brazil Jack teksto Gunilla Lundgren fotovo Malcolm Jacobson,
LL-ridinimo, 2008. O teksto jekhrigutnoj vedicka, barvloj po fotovura ande
tr-farba. I iskiritorka taj o fotografo e Cirkus Brazil Jackosa sas ek ber. Khate
maj pe avas e manuenca taj o trajo so si andek tradicionelno familjako-cirkusi.
I betraktarens gon Memoara, Hans Caldaras, Prisma, 2002. Si vi sar poket
kenjva khatar o 2008. O teksto si vdicka. O Hans Caldaras rakhadjilo ando
1948. I kenjva kezdij ek palple dikhimasa pa e njmoski historia. Leske korkoresko phendimasa del ek zurro dikhimo sarsas e romengo trajo ando vedo.
Jvla ziganarunge, Monica Caldaras, Podium, 2007. O originlno avilas vri pe a
Corona vridinimastar ando 1973. I nvi kenjva vri avilas 1981-to ber dujto
revidericko vri-dinimo. O teksto vdickaj. I kenjva kezdij a Monica Caldarasake angluna-vorbasa so sikavel sar e romengo situaciovo kerdjilo majfeder
sar i kenjva avilas avri angluneske majbut sar 35 ber. Lo dikhimo del pa e
romengo trajo taj tradicovura.
Katitzikenjvi, Katarina Taikon (1932-1995). I Katarina Taikon iskirindas 14 korkoribiografijake kenjvi pak romani ej pa i Katizi. Voj kadala kenjvi vedicka iskirndas taj angluneske ando 2008 so lake Katizi kenjvi angluneske avile vri romanes
pa o vre-dinipo Podiumo o Hans Caldaras tranzletalindas le. Aknik si vi sar
unimaski-kenjva o Hans Caldaras gindasle nde sa pe kodo vri-dinipo.
Mure anglune Paramici Paramii, O Erland Kaldaras Nikolizsson phenele,
Skolverket, 2004. O teksto si kelderaicka. nde si klasiciska paramii pala
romanipe. Barvales si makhli a Raija Walleniusatar.
Nadja Taikon Tjejen frn Tanto ej anda Tanto, vdicko tekstoj Karin Mannerfelt, fotovo Ann Erikssson, LL vridinimo, Stockholm 2003. O teksto
romanes po kelderaicko kerdas i Maja-Lena taj o Fred Taikon. Andi kenjva
sikavelpe kana i Nadja glas te inkren a Kla Sara. But fotovura si po Internet
sar inkren a Kla Sara. Rode po Marie sur la Mer. Pe kadala riga o teksto butivar francuzickaj. O informaciovo engliicka sar a Kla Sara inkren si po wikipedia.org/wiki/saint_sarah.
90
literatur registra
Sar keren la glati, Skolverket 2000. E tekstura iskirimej ando EU-projekto taj si e
dromeske- ternenge ando England taj Francuzo. Tranzletalindas kelderaicka i
Angelina Dimiter-Taikon. Mila de i kenjva ntig anavenla aba.
So Ame Kerdam Sitjrimaski kenjva e kelderaickone sitjuvnenge, Monica Caldaras,
Ivan Nikolizsson, Erland Kaldaras Nikolizsson, Skolverket, 2000. Kelderaicka.
Si nde vi jekhrigutne tekstura taj vi maj lungi tekstura maj phra ibasa. Kado
del telutno utori pi sitjrimo ando bazickovorbengo anajimasko levelo.
Svarta rosor Kle rui Romani litteratura, kultura taj historia, Gunilla Lundgren,
Kenjvako-vridinimo Tranan, 2003. O teksto si vdicka. Varisave djila original delpe palple romanes. Prezentlij 12 romane iskiratoren anda 11 themen.
I kenjva kezdij eke pherdipe kapitolosa pa e romengi historia, ib taj kultura.
Ilustrlime si fotovonca.
Utan hus, utan grav Romne djila taj diktura Bi kheresko bi limoresko, Gunilla
Lundgren, redaktori, Wahlstrm taj Widstrand, 2002. O teksto si vdicka
taj romanes. Ande kadi kenjva si 21 djila taj 20 diktura, e majbut si paralelt
tekstura po romano taj vdicka. Kon ndej khate ande majbute sar bie themen aven. Ande amri sitjimasi-kenjva ov diktura/djila lam. Ame lam ke hodj
pe kodo romano varietoto te aven ande kadi kenjva sar o originlno varieteto
so si romanes. Ilustrlime si fotovonca khatar e pinrde fotografura anda majbute themen.
Vishetens brunn Pay uvindo Roman sityarimta hay divnri, Mikael Demetri
taj Angelina Dimiter-Taikon, Skolverket, 2002. O teksto si kelderaicka taj
vdicka. Andi kenjva si karing e 100 romane sitjrimata taj magiji. Sako si vi
vdicka. Si kana vi hatjrimo si po vdicko taj si vi kana vdicko sitjrimo si
so sa kodo phenel., de eke vre maladjimasa. Ilustraciovura ande farba a Ivanka
Laparovatar.
91
literatur registra
urnla taj webadresa
Romani Glinda urnli vdicka so dikhel pala e romane puimata ando vedo
taj vi ande vere themen. Webadresi: www.romaniglinda.se. Trubujas te avel
po bilblioteko!
Le Roman Nevimata urnli romanes so o majbut karing e ternej. trval avel
vri ando ber. Aktuelno informacija si vi po Interneto vdicka taj romanes.
Webadresi: www.nevimata.com
Pe e Skolverketeskoski rig www.modersmal.skolverket.se informaciovo si vdicka
taj pe majbute varieteton romanes. E romane riga phirde dejake-sitjrde keren.
A Sibako-godjipesko (Sprkrdet) rig www.sprakradet.se si but informaciovo pa e
rom ando vedo taj vi riga pe vera aktulni webplacura.
92
E sitjrimaske kenjvi i Paramia taj o aimo romnes 12 si pe a

romana ibako sitjrimo. Ande e tekstura phenelpe kecavo so sas dulmut, kecavo so e sitjrdenge dejanca/dadenca kerdjilaspe kana von sas
ternet aj so kerdjolpe aknik. E sitjrimaske kenjvi si vri dine ande kenjvaki forma pi arlicko ib, kelderashicko taj po lovaricko romani ib. Ande
kadala tekstura si romano perspektivo, taj si nde o romanipe. Selduj
kenjvi taj ek vdicko verzija si pe e Skolverketoski rig www.skolverket.se
E kenjvi kerdine: Angelina Dimiter-Taikon, Fatima Bergendahl,
Iren Horvatne, Jonny Ivanovitch, Kati Dimiter-Taikon, Mirelle Gyllenbck
taj i Mai Beijer, kon o projekto inkrelas.

Short Stories in Romani

Caricato da

Informazioni sul documento

Titolo originale

Copyright

Formati disponibili

Condividi questo documento

Condividi o incorpora il documento

Opzioni di condivisione

Hai trovato utile questo documento?

Questo contenuto è inappropriato?

Copyright:

Formati disponibili

Short Stories in Romani

Caricato da

Copyright:

Formati disponibili

Paramia taj o aimo

Paramia taj o aimo

Gin majdur taj reses tjire suneskibutji..................................................................... 46

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

E ginimaske kenjvi i Paramia taj o aimo 12 kerdaspe pe e guverneroskodinipo ando

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Me taj muri familja

Romane tradiciji taj bare djs

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

kotor 6 Romane soka taj bre djs

O manu taj i zor

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

kotor 6 Romane soka taj bre djs

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Romane soka taj bre djs kotor 6

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

kotor 6 Romane soka taj bre djs

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Romane soka taj bre djs kotor 6

O, o muro avo! i trubusas te phenes

Lovara tranzleto Iren Horvatne

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

kotor 6 Romane soka taj bre djs

Ame gindonas pa jekhvrende

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Romane soka taj bre djs kotor 6

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

kotor 6 Romane soka taj bre djs

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Romane soka taj bre djs kotor 6

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

kotor 6 Romane soka taj bre djs

Pala ek dulmutni legenda* o Dl biadas nadjon, nadjon dulmut papinjan pe

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Romane soka taj bre djs kotor 6

Kado bro djs inkren trin vadj tr djs.

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

kotor 6 Romane soka taj bre djs

Gurabie Lalako pekimo

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Romane soka taj bre djs kotor 6

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

kotor 6 Romane soka taj bre djs

Boraki djili Menjasonjaki djili

So situ khatar tjiro dad

Vad har du med dig frn din far

Khatar tjiro dad, khatar kodo barvlo?

Frn din far, den rike?

Me andem manca mure duj kale jkha

Jag tog med mig tv mrka gon

Duj kle jkha , sar duj kle drkha.

Tv mrka gon, som tv svarta druvor.

Vnner, var finns en flicka

Ek ej te mangavasla amre terne Anuroske?

En flicka som brud t vr unge Anjur?

Aaaaaa Romalen, aaaaa avale!

Aaaaaaaaaa romer, aaaaaaaaaaa pojkar!

Tradicionelno djili anda Balkano

Paramia taj o aimo Romnes Lovara 2

Romane soka taj bre djs kotor 6