Sei sulla pagina 1di 98

Mecnica do Contacto Hertziano

1 / 16

Mecnica do Contacto e Lubrificao

Parte 2:

Mecnica do Contacto Hertziano


2.1 - Introduo

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

INTRODUO

Mecnica do Contacto
Teorias de contacto entre corpos elsticos:
Estudam o comportamento dos slidos elsticos em contacto,
submetidos a uma dada solicitao, para determinar os
correspondentes deslocamentos, deformaes e tenses instaladas.

Teorias estabelecidas no mbito da


Mecnica dos Meios Contnuos Elsticos:
Teoria de Boussinesq e Cerutti
para a anlise dos semi-espaos elsticos,
Teoria de Hertz
para o contacto normal entre slidos elsticos.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

2 / 16

Mecnica do Contacto Hertziano

3 / 16

INTRODUO

Aplicaes da Mecnica do Contacto


Resistncia dos Materiais:
Conhecer as tenses e deformaes que ocorrem nos pontos de
aplicao das foras, de modo a dimensionar correctamente as ligaes
e evitar as deformaes irreversveis ou os fenmenos de fadiga.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

INTRODUO
Aplicaes da Mecnica do Contacto
Tribologia - Contactos Hertzianos e Lubrificao EHD
Conhecimentos de Mecnica do Contacto
so fundamentais para a determinao das
tenses e deformaes na zona de contacto.
Aplica-se a vrios tipos de elementos mecnicos:
 Engrenagens, Rolamentos, Came / Impulsor,
Roda / Carril
 em Rolamento Puro ou Rolamento e Deslizamento,
 em Contacto Seco ou Lubrificado.
Contacto entre os corpos rolantes e as
pistas interior e exterior de um rolamento.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

4 / 16

Mecnica do Contacto Hertziano

5 / 16

INTRODUO
Tipos de contacto
Antes da aplicao da solicitao: a forma geomtrica
das superfcies que limitam os slidos em contacto,
permitem diferenciar trs tipos de contactos:

i)

Segundo um ponto
(ex. esfera/esfera),
CONTACTO PONTUAL;

ii)

Segundo uma linha


(ex. cilindro/cilindro, de eixos paralelos),
CONTACTO LINEAR;

iii) Segundo uma superfcie


(ex. plano/plano),
CONTACTO SUPERFICIAL;
A teoria de Hertz s aplicvel ao contacto pontual e linear.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec
Mecnica do Contacto Hertziano

INTRODUO
Tipos de contacto
Um contacto pode tambm designar-se como:

Contraformal
Conformal

consoante as superfcies dos dois slidos em contacto so:


ambas convexas
as curvaturas das duas superfcies so ambas positivas;
uma convexa e outra cncava
as curvatura das duas superfcies so uma positiva e outra negativa.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

6 / 16

7 / 16

Mecnica do Contacto Hertziano

INTRODUO
Exemplos tpicos de contactos
Contacto pontual roda/carril:
- Desgaste da roda;
- Fissurao por fadiga do carril;
- Carga por eixo mxima-

Contacto pontual came/impulsor:


- Desgaste;
- Gripagem;
- Propriedades do lubrificante;
- Rudo do motor.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

8 / 16

Mecnica do Contacto Hertziano

INTRODUO - Exemplos tpicos de contactos


Contactos
pontuais ou lineares no
interior de um rolamento:
- Fadiga de contacto
- Cinemtica interna
- Propriedades dos
lubrificantes

Franjas isocromticas
num contacto rolo/pista
de um rolamento

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Mecnica do Contacto Hertziano

9 / 16

INTRODUO
Exemplos tpicos de contactos

Contacto entre os flancos dos dentes


de uma engrenagem:
- Fadiga de contacto
- Gripagem
- Geometria dos dentes
- Cinemtica
- Repartio de carga
- Propriedades dos leos

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

INTRODUO
Contacto entre slidos - Funes do contacto
 Transmisso da Solicitao
 Adaptao Cinemtica
 Adaptao Geomtrica

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

10 / 16

11 / 16

Mecnica do Contacto Hertziano

INTRODUO
Funes do contacto - Transmisso da Solicitao
1. Solicitao
Cargas radiais FR;
Cargas axiais FA;
2. Transmisso da solicitao por contacto

Cargas normal FN;


Cargas tangencial FT;
Raios de curvatura superfcies - Rxi , Ryi
Propriedades elsticas - Ei , i

3. Estado de tenso na vizinhana da zona


de contacto
Tenses de contacto p0 , [];
4. Rugosidade das superfcies em contacto

5. Avarias de superfcies
Fadiga de contacto
Fadiga de flexo (engrenagens)
Plasticidade
6. Metalurgia
Metalurgia dos materiais, incluses
Metalurgia das superfcies,
revestimentos
Tratamentos trmicos HRC,
profundidade de tratamento
Tenses residuais
Influncia o estado de tenso e as
avarias de superfcie

Rugosidade Rq (rms)
Influncia a transmisso da solicitao
e as tenses de contacto
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

12 / 16

Mecnica do Contacto Hertziano

INTRODUO - Funes do contacto - Adaptao cinemtica


1. Cinemtica
Velocidade de rotao I;
Aneis interno e externo;
2. Superfcies em movimento relativo
Velocidade de rolamento UI;
Corpo rolante/aneis;
Velocidades escorregamento VI;
Corpo rolante/aneis,
Corpo rolante/gaiola,
Aneis/gaiola
3. Adaptao Cinemtica - Filme
Lubrificante
Espessura H0;
Propriedades do lubrificante: viscosidade,
densidade, reologia =();
Velocidades de rolamento e
escorregamento - UI , VI;
Solicitao Normal - FN;

Tenses de corte no filme lubrificante


= ;

Afectam as tenses instaladas;


Temperatura no filme lubrificante e nas
superfcies T;

Afectam a espessura de filme e as tenses


de corte;

4. Rugosidade das superfcies em contacto


Regimes lubrificao = H0/
Filme completo - >= 3;
Misto
1 < < 3;
Limite <= 1;
Tenses de corte = ;
Temperatura T;
5. Avarias de superfcies
Desgaste excessivo: baixa velocidade e
viscosidade insuficiente;

Gripagem: velocidade e temperatura


elevadas, carga elevada, aditivos;

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Mecnica do Contacto Hertziano

13 / 16

INTRODUO
Funes do contacto - Adaptao Geomtrica
1.

ngulo entre eixos de rotao

2. Transmisso da solicitao por contacto


ngulo entre os planos principais de curvatura ;
Presses de contacto p0;
Tenses de contacto [];

3. Adaptao cinemtica
Escorregamento
Spin - pivotamento;

4. Avarias
Desgaste excessivo:
Gripagem:
escorregamento adicional, fortes cargas;

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

14 / 16

Mecnica do Contacto Hertziano

15 / 16

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

16 / 16

Mecnica do Contacto Hertziano

1 / 48

Mecnica do Contacto e Lubrificao

Parte 2:

Mecnica do Contacto Hertziano


2.2 - Teoria de Hertz

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ
CONTACTO NORMAL ENTRE
SLIDOS DE REVOLUO ELSTICOS
 Dois slidos elsticos de revoluo
em contacto;
 Inicialmente, em contacto num nico
ponto;
 Quando solicitados por uma carga
um contra o outro:

Deformam-se elasticamente na
vizinhana do ponto inicial de
contacto;

Originam uma rea de contacto de


pequenas dimenses quando comparadas com as dos dois corpos.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

2 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

3 / 48

TEORIA DE HERTZ
CONTACTO NORMAL ENTRE
SLIDOS DE REVOLUO ELSTICOS

Anlise do problema precisa de um

Modelo de Contacto:
 A geometria da rea de contacto;
 A distribuio das presses de
contacto;
 Os campos de deslocamentos,
deformaes e tenses em cada um
dos slidos, na vizinhana dessa
rea de contacto.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec
Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Hipteses


1. Os materiais so perfeitamente homogneos,
isotrpicos e elsticos, de acordo com a lei
de Hooke: (E1, 1) e (E2, 2).
As superfcies dos slidos so
perfeitamente lisas (rugosidade nula).
2. Antes de aplicar a carga,
os dois slidos tocam-se num nico ponto, O,
o ponto inicial de contacto.
Ponto O origem do sistema de eixos [O,X,Y,Z].
Plano [O,X,Y] - plano tangente comum s duas
superfcies em O.
Eixo [OZ] - normal ao plano tangente comum,
dirigido para o interior do slido inferior.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

4 / 48

5 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Hipteses


3. Os slidos so de revoluo.
Geometria definida por uma funo matemtica,
contnua at segunda derivada,
na vizinhana do ponto O.
Seces rectas que passam pelo ponto O,
so curvas contnuas.
Seces rectas que passam pelo ponto O, definem
planos principais de curvatura para cada um dos
slidos (OX1Z1 , OY1Z1 , OX2Z2 , OY2Z2).
Os planos principais de curvatura permitem
determinar os raios principais de curvatura,
Rx1 , Ry1 e Rx2 , Ry2 .
Os planos principais de curvatura dos dois slidos
fazem entre si um determinado ngulo .
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

6 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Hipteses


Slidos de revoluo - Casos reais.

Y1

X1

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Mecnica do Contacto Hertziano

7 / 48

TEORIA DE HERTZ - Hipteses


4. Fora normal aplicada - Fn.
A linha de aco da fora normal Fn passa
pelos centros de curvatura dos dois slidos
e pelo ponto inicial de contacto, O.
Logo, linha de aco da fora Fn
normal ao plano tangente comum.
No existe qualquer solicitao tangencial
ou de atrito, Ft = 0.
Logo, no possvel um slido escorregar
relativamente ao outro.
A solicitao Fn provoca a deformao
elstica dos slidos, originando uma pequena
rea de contacto na vizinhana do ponto O.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec
Mecnica do Contacto Hertziano

8 / 48

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Relaciona a distncia entre as superfcies dos slidos em contacto,
medida segundo a normal ao plano tangente comum,
antes e aps a deformao elstica provocada pela carga Fn.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

9 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado no deformado
Na vizinhana do ponto O do corpo 1, no plano [OX1Z1]:

DD ' = z1 = x1 tan

1
x1
2

j que muito pequeno

x1
KD
tan = =

RX 1
HK
Substituindo na expresso anterior
2
x
DD ' = z1 1
2 RX 1

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado no deformado
Na vizinhana do ponto O do corpo 1, no plano [OX1Z1]:

x12
DD = z1
2 RX 1
'

y12
EE = z1
2 RY 1
'

Num ponto genrico qualquer G


2
2
x
y
GG ' = z1 1 + 1
2 RX 1 2 RY 1

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

10 / 48

11 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies
no estado no deformado
Na vizinhana do ponto O do corpo 1,
no plano [OX1Z1]:

x12
y12
z1 =
+
2 RX 1 2 RY 1
Na vizinhana do ponto O do corpo 2,
no plano [OX2Z2]:

z1
z2

x2 2
y2 2
z2 =
+
2 RX 2 2 RY 2
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

12 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies
no estado no deformado
Na vizinhana do ponto O,
a distncia entre dois pontos
de cada uma das superfcies:

z = z1 + z2

x12
y12 x2 2
y2 2
z =
+
+
+

R
R
R
R
2
2
2
2
X1
Y1
X2
Y2
z = A x2 + B y2
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

z1
z2

13 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado no deformado
Distncia entre dois pontos
de cada uma das superfcies:

z = z1 + z2 = A x 2 + B y 2
A= D+E =

1
2 RX

z1
z2

1
B = DE =
2 RY

AB
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

14 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado no deformado
Distncia entre dois pontos
de cada uma das superfcies:

z = z1 + z2 = A x 2 + B y 2
A= D+E =
D=

1
4

1
E=
4

1
1
, B = DE =
,
2 RX
2 RY

AB

1
1
1
1
+
+
+

R
R
R
R
X1
Y1
X2
Y2
2

1
1
1 1
1
1 1
1

+
2

cos 2
R
R
R
R
R
R
R
R
X1
X2
X1 Y 2
X2
Y1
Y2
Y1

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

15 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado no deformado
Distncia entre dois pontos
de cada uma das superfcies:

z = z1 + z2 = A x 2 + B y 2
No caso particular do ngulo ser nulo,
o que corresponde a muitas aplicaes correntes:

1
1 1
1
A=
=
+

RX 2 RX1 RX2

B=

1
1 1
1
=
+

RY 2 RY1 RY2

1
A RX
R
=
= Y ,
1
B
RX
RY

A
1
B

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

16 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado no deformado
Distncia entre dois pontos
de cada uma das superfcies:

z = z1 + z2 = A x 2 + B y 2
O conjunto de pontos para os quais:

z = z1 + z2 = A x 2 + B y 2 = Const.
formam uma elipse que corresponde a pontos situados
mesma distncia entre si e
mesma distncia do plano tangente comum.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

x2
y2
+ 2 =1
2
a
b

17 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado deformado
 A solicitao Fn aplicada;
 Os slidos em contacto
deformam-se elasticamente;
 Forma-se uma superfcie de contacto
entre ambos os corpos,
distribuda simetricamente
em torno do ponto inicial de contacto O.
 A superfcie de contacto
necessariamente elptica.

x2
y2
+ 2 =1
2
a
b

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

18 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado deformado
O problema simtrico,
em termos geomtricos e de solicitao.
Portanto, os pontos de ambas as superfcies,
que entram em contacto,
medida que a solicitao aplicada,
so pontos situados mesma distncia entre si.

z = z1 + z2 = A x 2 + B y 2 = Const.
Logo: A superfcie de contacto elptica.

x2
y2
+ 2 =1
2
a
b

a e b -> dimenses dos eixos da elipse de contacto.


Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Mecnica do Contacto Hertziano

19 / 48

TEORIA DE HERTZ - Hipteses


Geometria das superfcies no estado deformado
5. A rea de contacto plana e paralela
ao plano tangente comum.
6. As dimenses da rea de contacto
so pequenas quando comparadas
com os raios de curvatura
das superfcies dos slidos em contacto.

a, b RX 1 , RY 1 , RX 2 , RY 2

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado deformado
Deformao elstica das superfcies
durante a aplicao da fora Fn:

z ( ND ) = ( z1 + z 2 )
1. Componente Global:
Deslocamentos elsticos
dos centros dos slidos
segundo z, 1 e 2.

z ( G ) = ( z1 + z 2 ) ( 1 + 2 )
2. Componente Local:
A penetrao entre os slidos
fisicamente impossvel,
implica deslocamentos elsticos
dos pontos da superfcie uZ1 e uZ2.

z ( G + L ) = ( z1 + z 2 ) ( 1 + 2 ) + ( u Z 1 + u Z 2 )
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

20 / 48

21 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado deformado
Deformao elstica das superfcies - aplicao de Fn:

z( ND ) = ( z1 + z 2 )
z( G ) = ( z1 + z 2 )
z(G + L ) = ( z1 + z2 ) + ( u Z 1 + u Z 2 )
No interior da rea de contacto z(G+ L) = 0
No exterior da rea de contacto z(G+ L) > 0
Em geral:

z(G+ L) = ( z1 + z2 ) + ( uZ 1 + uZ 2 ) 0

Inequao
Fundamental
do Contacto

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Modelo de Contacto


Geometria das superfcies no estado deformado
Deformao elstica das superfcies - aplicao de Fn:

z( ND ) = z1 + z2 = A x 2 + B y 2
u z1 = w1 ,

u z 2 = w2

Inequao Fundamental do Contacto:

z = A x 2 + B y 2 - + ( 1 + 2 ) 0
A inequao o resultado da no linearidade do problema, porque
as dimenses da superfcie de contacto so desconhecidas partida.
Trata-se de um problema de no linearidade de fronteira.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

22 / 48

23 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ
Presso de Contacto
Presses no interior da superfcie de contacto:
 Desconhecidas,
 Normais superfcie de contacto,
 De compresso,

p ( x , y ) = n = zz 0

 Maiores que zero.

Equilbrio de foras do sistema mecnico:


As presses no interior da rea de contacto,
tm de equilibrara solicitao aplicada

Fn = p ( x, y ) dx dy
c

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

24 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ
Formulao do problema de contacto
entre dois slidos de revoluo elsticos:
I.

z = A x 2 + B y 2 - + ( 1 +2 ) 0

II.

p ( x , y ) = n = zz 0

III.

Fn = p ( x, y ) dx dy
c

IV.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

x2
y2
+ 2 =1
2
a
b

Mecnica do Contacto Hertziano

25 / 48

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz (1882)


Hipteses:
i)

O material dos slidos em contacto tem um comportamento homogneo,


isotrpico e linear elstico, de acordo com a lei de Hooke;

ii) Os slidos so de revoluo, as suas superfcies so contnuas e


contraformais, sendo conhecidos os seus raios principais de curvatura na
vizinhana do ponto inicial de contacto;
iii) A fora aplicada puramente normal, e as superfcies no transmitem
traces tangenciais (superfcies sem atrito).
Hertz introduziu uma hiptese adicional:
iv) Os slidos comportam-se como semi-espaos elsticos de superfcie plana,
submetidos a uma fora normal, aplicada sobre uma pequena rea elptica,
para a determinao dos deslocamentos elsticos locais.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec
Mecnica do Contacto Hertziano

26 / 48

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz


Hipteses:
Para que esta hiptese seja admissvel, duas novas hipteses tem de ser
formuladas e satisfeitas:
v)

As dimenses da rea de contacto tem de ser pequenas


quando comparadas com as dimenses de cada um dos slidos em contacto;

vi) Ss dimenses da rea de contacto tem de ser pequenas


quando comparadas com as dimenses dos raios de curvatura equivalentes.
Hiptese v) - garante que o slido se assemelha a um semi-espao elstico, e

portanto as presses de contacto calculadas no so influenciadas


pela presena das fronteiras dos slidos junto rea de contacto.
Hiptese vi) - garante que as superfcies dos slidos, no exterior do contacto, se

aproximam-se da superfcie plana do semi-espao elstico.


Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

27 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz


Hertz verificou que o problema de elasticidade representado pela
equao fundamental de contacto:

A x 2 + B y 2 + (1 + 2 ) 0
formalmente idntico ao problema do potencial electrosttico:
Uma carga elctrica cuja intensidade sobre uma zona elptica da
superfcie de um condutor varia de acordo com a ordenada de um
semi-elipside, produz uma variao parablica do potencial ao
longo da superfcie.
Verifica-se tambm que o potencial electrosttico satisfaz as equaes
diferenciais da Teoria da Elasticidade.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

28 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz


Por analogia, uma distribuio de presso semi-elipsidal,

p(x , y ) = p0 1

x2
a

y2
b2

que actua sobre uma rea de contacto elptica,


2

x y
+ 1 = 0
a b
produz um campo de deslocamentos na superfcie do semi-espao elstico,

1 2
uz = w =
E

(L M x

N y2

-> (soluo de Boussinesq)

sendo a presso mxima de Hertz p0 funo da carga total aplicada Fn

Fn = p ( x, y ) dx dy = p0
S
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

x2 y 2
1 2 2 dx dy
a b

2
Fn = a b p0
3

29 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz


No caso de dois semi-espaos elsticos em contacto pode-se escrever:

1 12 1 2 2
2
2
+
u z1 + u z 2 = w1 + w2 =
(L M x N y ),
E2
E1
isto ,

1
L M x2 N y2 )
* (
,
E

w1 + w2 =
com

1 1 12 1 2 2
=
+

E * E1
E2 ,
E* -> Mdulo de Young Equivalente para os dois slidos em contacto.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

30 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz

w1 + w2 =

1
L M x2 N y2 )
* (
,
E

Parmetros L, M e N:

L = a p0 K
M =
N =

a p0
2

e b

Integrais Elpticos

(e )
K

a p0 b 2

e 2 b 2 a 2

(e )

a2
e= 1 2
b

E ( e )

E(e) =

1- e2 sin 2 d

E ( e ) K ( e )

K(e) =

E(e) e K(e) - integrais elpticos, sem soluo analtica,


pr-programados no MatLab.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

a<b

d
1- e2 sin 2

31 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz


A equao fundamental do contacto estabelece que

A x 2 + B y2 + (1 + 2 ) 0
Substituindo (1 + 2) na inequao:

w1 + w2 =

1
L M x2 N y2 )
* (
,
E

Obtm-se

A x2 B y2

1
2
2
L

M
x

N
y
(
)
E*

Para os pontos situados no interior da elipse de contacto:

A x2 B y2 =

1
2
2
L

M
x

N
y
(
)
E*

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

32 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz


A equao anterior

A x2 B y2 =

1
L M x2 N y 2 )
* (
E

Implica que

p0
L
=
a K (e)
E* E*

A=

p0
M
a
=
K ( e ) E ( e )
E * E * e2 b2

p0 a b 2
N
B=
=
E
e

K
e
(
)
(
)

E * E * e2 b2 a 2

presso mdia ->

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

pm =

Fn
ab

presso mxima ->

p0 =

3 Fn
2 ab

33 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz


A determinao das dimenses da elipse de contacto
mais simples recorrendo relao B/A.

B Rx
=
=
A Ry

b2
E (e) - K (e)
a2
K (e) - E (e)

k=

a
=
b

E (e)
B
K ( e ) - E ( e ) + K ( e )
A

Soluo iterativa:
1. Calcular o valor Kn

Valor inicial - k1 = (A/B)-2/3;

2. Calcular o valor en;


3. Determinar o valor de E(en) e K(en);

k n' =

4. Determinar kn
5. Determinar kn+1

a
=
b

E (e )
B
K ( e ) - E ( e ) + K ( e )
A

kn+1 = (kn + kn)/2 ;

6. Retomar o ponto 2.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

34 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz por tabelas ou bacos


A partir das definies de A e B

p
a
A = 0* 2 2 K ( e ) E ( e )
,
E e b

p0 a b 2
B = * 2 2 2 E ( e ) K ( e )
E e b a

Obtm-se

p0 a b 2
A + B = * 2 2 2 E ( e ) E ( e )
E e b a

3 Fn
p0 =
,
mas
2 ab

p0 a b 2
A + B = * 2 2 2 1 E ( e )
E e b a

a2
e = 1 2
b

b2
3 Fn
a 2 1
2 ab
a
E e ,
A+ B =
( )
*
2
E

a
b 2 1 2
b

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

3 Fn
2 ab 1
A+ B =
E (e)
E*
a

35 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz por tabelas ou bacos


A+ B =

F 1
3
E ( e ) n* 2
2
E a b

A+ B =

mas

k=

a
,
b

b=

a
k

F
3k
E (e) 3 n *
2
a E
Fn
3k
E (e)
2
( A + B ) E*

a3 =

a=

Fn
( A + B ) E*

3k
E (e)
2

a = Ca

Fn
( A + B ) E*

a - Eixo Menor
da Elipse
de Contacto

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

36 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ
Soluo de Hertz por tabelas ou bacos
2.50

a = Ca

2.25

Fn
( A + B ) E*

2.00

= C

1.75

Fn
a E*

1.50

b=

C
1.25

a
k

1.00

0.75

Ca

0.50

k
0.25

0.00
1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

5.0

5.5

A/B

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

6.0

6.5

7.0

7.5

8.0

8.5

9.0

9.5 10.0

A /B
1,0
1,1
1,2
1,3
1,4
1,5
1,6
1,7
1,8
1,9
2,0
2,1
2,2
2,3
2,4
2,5
2,6
2,7
2,8
2,9
3,0
3,1
3,2
3,3
3,4
3,5
3,6
3,7
3,8
3,9
4,0
4,1
4,2
4,3
4,4
4,5
4,6
4,7
4,8
4,9
5,0

k
1,000
1,000
0,886
0,840
0,799
0,763
0,731
0,702
0,676
0,652
0,631
0,611
0,592
0,575
0,559
0,544
0,530
0,517
0,505
0,493
0,483
0,472
0,463
0,453
0,445
0,436
0,428
0,421
0,413
0,407
0,400
0,394
0,387
0,382
0,376
0,370
0,365
0,360
0,355
0,351
0,346

1/k
1,000
1,000
1,129
1,190
1,252
1,311
1,368
1,425
1,479
1,534
1,585
1,637
1,689
1,739
1,789
1,838
1,887
1,934
1,980
2,028
2,070
2,119
2,160
2,208
2,247
2,294
2,336
2,375
2,421
2,457
2,500
2,538
2,584
2,618
2,660
2,703
2,740
2,778
2,817
2,849
2,890

e
0,000
0,000
0,464
0,543
0,601
0,646
0,682
0,712
0,737
0,758
0,776
0,792
0,806
0,818
0,829
0,839
0,848
0,856
0,863
0,870
0,876
0,882
0,886
0,892
0,896
0,900
0,904
0,907
0,911
0,913
0,917
0,919
0,922
0,924
0,927
0,929
0,931
0,933
0,935
0,936
0,938

Ca
0,909
0,909
0,856
0,834
0,815
0,797
0,782
0,767
0,754
0,742
0,731
0,721
0,711
0,702
0,693
0,685
0,678
0,671
0,664
0,658
0,652
0,646
0,640
0,635
0,630
0,625
0,620
0,616
0,612
0,607
0,603
0,600
0,596
0,592
0,589
0,585
0,582
0,579
0,576
0,573
0,570

C
2,356
2,356
2,215
2,155
2,100
2,049
2,003
1,959
1,919
1,882
1,846
1,813
1,782
1,753
1,725
1,699
1,674
1,650
1,627
1,605
1,584
1,564
1,545
1,527
1,509
1,492
1,475
1,460
1,444
1,430
1,415
1,401
1,388
1,375
1,363
1,350
1,338
1,327
1,316
1,305
1,290

A/B
5,1
5,2
5,3
5,4
5,5
5,6
5,7
5,8
5,9
6,0
6,1
6,2
6,3
6,4
6,5
6,6
6,7
6,8
6,9
7,0
7,1
7,2
7,3
7,4
7,5
7,6
7,7
7,8
7,9
8,0
8,1
8,2
8,3
8,4
8,5
8,6
8,7
8,8
8,9
9,0
9,1
9,2
9,3
9,4
9,5
9,6
9,7
9,8
9,9
10,0

k
0,342
0,337
0,333
0,329
0,325
0,322
0,318
0,314
0,311
0,308
0,304
0,301
0,298
0,295
0,292
0,289
0,287
0,284
0,281
0,279
0,276
0,274
0,271
0,269
0,267
0,264
0,262
0,260
0,258
0,256
0,254
0,252
0,250
0,248
0,246
0,244
0,243
0,241
0,239
0,238
0,236
0,234
0,233
0,231
0,230
0,228
0,227
0,225
0,224
0,222

1/k
2,924
2,967
3,003
3,040
3,077
3,106
3,145
3,185
3,215
3,247
3,289
3,322
3,356
3,390
3,425
3,460
3,484
3,521
3,559
3,584
3,623
3,650
3,690
3,717
3,745
3,788
3,817
3,846
3,876
3,906
3,937
3,968
4,000
4,032
4,065
4,098
4,115
4,149
4,184
4,202
4,237
4,274
4,292
4,329
4,348
4,386
4,405
4,444
4,464
4,505

e
0,940
0,942
0,943
0,944
0,946
0,947
0,948
0,949
0,950
0,951
0,953
0,954
0,955
0,955
0,956
0,957
0,958
0,959
0,960
0,960
0,961
0,962
0,963
0,963
0,964
0,965
0,965
0,966
0,966
0,967
0,967
0,968
0,968
0,969
0,969
0,970
0,970
0,971
0,971
0,971
0,972
0,972
0,972
0,973
0,973
0,974
0,974
0,974
0,975
0,975

Ca
0,567
0,564
0,562
0,559
0,557
0,554
0,552
0,549
0,547
0,545
0,543
0,540
0,538
0,536
0,534
0,532
0,530
0,528
0,527
0,525
0,523
0,521
0,520
0,518
0,516
0,515
0,513
0,511
0,510
0,508
0,507
0,505
0,504
0,503
0,501
0,500
0,498
0,497
0,496
0,495
0,493
0,492
0,491
0,490
0,488
0,487
0,486
0,485
0,484
0,483

C
1,284
1,274
1,264
1,254
1,245
1,236
1,227
1,218
1,210
1,202
1,194
1,186
1,178
1,170
1,163
1,156
1,148
1,141
1,135
1,128
1,121
1,115
1,108
1,102
1,096
1,090
1,084
1,078
1,073
1,067
1,061
1,056
1,051
1,045
1,040
1,035
1,030
1,025
1,020
1,016
1,011
1,006
1,002
0,997
0,993
0,988
0,984
0,980
0,976
0,972

37 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Soluo de Hertz por tabelas ou bacos


A partir das definies de A e B

p0
a K (e) ,
*
E

p0 =

3 Fn
2 ab

Obtm-se

Fn
Fn
3 Fn 1
3
3
a
K
e
=
K
e
a
=
K
e
(
)
(
)
(
)
a b E*
b E*
2 a b E*
2
2

F
3k
K (e) n *
a E
2

= C

Fn
a E*

- Penetrao

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

38 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Aplicao


1. Dados:
a) Geometria - RX1, RY1, RX2, RY2,
b) Materiais - E1, 1, E2, 2
c) Fora Normal - FN
2. Calcular Mdulo de Young
Equivalente: E*
3. Calcular Curvaturas: A, B e A/B
4. Tabelas: k, Ca, C

5. Determinar: a

a = Ca

Fn
( A + B ) E*

6. Determinar: k

b=

a
k

7. Determinar:

= C

Fn
a E*

8. Determinar: pm e p0

pm =
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Fn
ab

p0 =

3 Fn
2 ab

39 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Aplicao


Z
Parmetro Unidade

Corpo 1

Corpo 2

FN

[N]

Ei

[Pa]

[/]

0.29

0.29

Ci

[J/kg K]

46.7

46.7

ki

[W/m K]

460

460

[kg/m3]

7800

7800

RXi

[m]

12

10

RYi

[m]

12

10

[m]

0.805

ni

[rpm]

RE = RX1 = RY1

1000
200

10

200

-3

60

-3

12.5

10

-7

10

10

0.161

RT = RY2
Y

-3

10

RC = RX2

-3

10

-6

2000

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

40 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Casos Particulares


Contacto pontual circular
Contacto entre duas esferas
Raios de curvatura de cada slido:

RX 1 = RY 1 = R1
RX 2 = RY 2 = R2

A rea de contacto circular.


Eixos da elipse de contacto:

a=b

Elipticidade k:

k=

Parmetro e

a
e = 1 k = 1 = 0
b

a
=1
b
2

Relao de
Curvaturas
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

k=

a
=1
b

A
=1
B

A=B=

1
2

1
1
+

R1 R2

41 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Casos Particulares


Contacto pontual circular

k = a =1
b

e = 1 k 2 = 0

E(e) =

1- e sin d

E(0) =

a=

d = 2

3k
E (e)
2

a=

3
4

Ca =

Fn
3
3
=
2 2
( A + B ) E*

Fn
= 0.90856
*
A
+
B
E
(
)

Fn
( A + B ) E*

Fn
= 0.909
*
A
+
B
E
(
)

Fn
( A + B ) E*

3
= 0.90856 0.909
4

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

42 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Casos Particulares


Contacto pontual circular

k = a =1
b
2

K(e) =

e = 1 k 2 = 0
2

d
1- e2 sin 2

K(0) =

d =

F
3k
3 Fn
3 Fn
K (e) n * =
=
a E 2 2 a E* 4 a E*
2

= 2.35619
C =
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Fn
Fn
=
2.356
a E*
a E*

3
= 2.35619 2.356
4

pm =

Fn
a2

p0 =

3 Fn
2 a2
2

r
p ( r ) = p0 1
a

r a

43 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Casos Particulares


2.50

Contacto pontual circular

a = Ca

2.25

Fn
( A + B ) E*

2.00

= C

1.75

Fn
a E*

1.50

b=

C
1.25

k = a =1
b

a
k

1.00

e = 1 k 2 = 0

0.75

Ca

0.50

C a = 0.90856 0.909

k
0.25

C = 2.35619 2.356

0.00
1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

5.0

5.5

6.0

6.5

7.0

7.5

8.0

8.5

9.0

9.5 10.0

A/B

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

44 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Casos Particulares


Contacto linear (infinitamente longo)
RX1

Contacto entre dois cilindros

RY 1 = RY 2 =
=0

Raios de curvatura segundo OY:


A rea de contacto rectangular.

2a

RX2

Comprimento da rea de contacto:

= 2b a

Elipticidade k:

k=

Parmetro e

e = 1 k 2 = 1 0 = 1

Relao de
Curvaturas
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

A=

1
2

1
1
+

RX 1 RX 2

B=

1
2

a
= 0,

1
1 11 1
+

= + =0
R
R
2
Y1
Y2

A
=
B

45 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Casos Particulares


Contacto linear (infinitamente longo)

k =0

e =1

RX1

1 1
1 1
A=
+
=
2 RX 1 RX 2 RX

B=0

2a
2

E(e) =

RX2

1- e 2 sin 2 d

0
2

E(1) =

2
2

1- sin d =

2
2

cos d =

E(1) =

cos d = [ sin ]0 = sin


2

A+ B =

cos d

p0 1
E (e)
*
E a

- sin0 = 1 - 0 = 1
2

A=

p0
a E*

a=

p0
A E*

p0 = a A E *

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

46 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Casos Particulares


Contacto linear (infinitamente longo)
RX1

k =0

e =1

d
1- e 2 sin 2
2

K(1) =

2a

RX2

K(e) =

1 1
1
A=
+

2 RX 1 RX 2

d
1- sin 2

d
=
cos

p0
a K (1) =
E*

impossvel determinar a penetrao


no caso do contacto linear.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

x
p ( x ) = p0 1 ,
a

pm =

Fn
2a

p0 =

2 Fn
a

p0 =

xa

pm

47 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Casos Particulares


Contacto linear (infinitamente longo)
RX1

p0 =

2 Fn
a

p0 = a A E *

A=

1
RX

2a

RX2

2 Fn
p0 =
a

a E*
p0 =
RX

2 Fn a E *
=
a RX

a=

2 Fn
a=
p0

p R
a = 0 *X
E

p R
2 Fn
= 0 *X
p0
E

2 Fn E *
p0 =
RX

2 Fn RX
E*

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

48 / 48

Mecnica do Contacto Hertziano

1 / 40

Mecnica do Contacto e Lubrificao

Parte 2:

Mecnica do Contacto Hertziano


2.3 - Tenses no interior de slidos em contacto

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

2 / 40

TENSES de CONTACTO

Contacto pontual
Teoria de Hertz - Hipteses:
i)
ii)

Material dos slidos homogneo, isotrpico e linear elstico ( lei de Hooke);


Slidos de revoluo - raios principais de curvatura;

iii) Fora aplicada puramente normal;


iv) Dimenses da rea de contacto muito pequenas comparadas com os raios de
curvatura equivalentes;
vi) Superfcie de contacto plana e sem variaes bruscas de geometria;
vii) Slidos comportam-se como semi-espaos elsticos para a determinao dos
deslocamentos e tenses de contacto -> Teoria de Boussinesq.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

3 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Teoria de Boussinesq:
Estado de tenso no interior de cada slido em contacto.

 Distribuio de presso elipsoidal,


sobre uma rea de contacto elptica
Y1

 Estado de tenso muito complexo.


X1

 Soluo analtica s existe em


determinadas direces preferenciais.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO
Contacto pontual
Tenses principais segundo OZ:
 Contacto Hertziano, com
A = 1, 24
B

e k = a = 0.866 .
b

 As tenses ao longo do eixo OZ


so tenses principais, devido
simetria geomtrica e da
solicitao de contacto
segundo o eixo OZ.
 Logo, as tenses de corte
so nulas ao longo do eixo OZ.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

4 / 40

5 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenses principais
segundo OZ:

XX
p0

YY
p0

2a
( x x )
2
e b
2a
( y y )
e2 b

x =

1
(1 T ) + F ( , e ) E ( , e )
2

b2 T
x = 1 2
a

b2

+ 2 E ( , e ) F ( , e )

1 1
y = +
2 2T

b2 T
2
a

b2

+ 2 E ( , e ) F ( , e )

y = 1 + T + F ( , e ) E ( , e )

ZZ

a 1 T 2
= 2

p0
e b T

12

a2 + z 2
T = 2
2
b +z

E( ,e)= 1- e sin d ;
2

z
= cot
b

K( ,e)=

d
1- e 2 sin 2

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenses principais segundo OZ:
 As tenses principais atingem o
valor mximo superfcie.

Diminuem, progressivamente
quando a profundidade z aumenta.

Tenso de referncia:

ref = a ( A + B) E * .


Tenso principal mxima:


mx
mx = p0 = ZZ
= C ref

mx = C a ( A + B ) E *


C =

3k 1
1
2 Ca3

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

6 / 40

7 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenses de corte mximas:
 XX e YY diminuem mais depressa que
ZZ com a profundidade.

 Critrio de Tresca

mx = 1

2(

mx - min )

Tenso de corte mxima,

mx = C ref = C a ( A + B) E *
 C 0.3 > bacos.
 Atinge o valor mximo abaixo
da superfcie, profundidade Zs.

 Z s = C Zs a

CZs 0.7861 > bacos.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

8 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenses de corte mximas:
 XX e YY diminuem mais depressa que
ZZ com a profundidade.

 Critrio de von Mises


oct
mx
=

1
3

- yy ) + ( yy - zz ) + ( zz - xx )
2

xx

Tenso de corte mxima otadrica,


oct
mx
= CG ref = CG a ( A + B) E *

 CG 0.27 > bacos.


 Valor mximo profundidade Zs.
 Z s = C Zs a
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

CZs 0.7861 > bacos.

Mecnica do Contacto Hertziano

9 / 40

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


*
 ref = a ( A + B) E

*
 mx = C a ( A + B ) E

C =

3k 1
2 Ca3

*
 mx = C a ( A + B) E
oct
*
 mx = CG a ( A + B) E

 Z s = C Zs a

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO
Contacto pontual
*
 ref = a ( A + B) E

*
 mx = C a ( A + B ) E

C =

3k 1
2 Ca3

*
 mx = C a ( A + B) E
oct
*
 mx = CG a ( A + B) E

 Z s = C Zs a
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

10 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

11 / 40

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenso de corte ortogonal:
 Tenses de corte ortogonais

XZ e YZ actuam em planos
perpendiculares ao eixo OZ.
 Tenses de corte ortogonais

ZX e ZY tambm actuam em
planos paralelos ao eixo OZ.
 Tenses de corte ortogonais so nulas ao longo do eixo OZ.
 Fundamentais nos critrios de fadiga de contacto.
 Tenses de corte ortogonais dependem da cinemtica do sistema,
sendo mais importantes na direco de rolamento.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec
Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenso de corte ortogonal:
 Contacto entre dois torides.
 Slidos rolam um sobre o outro na
direco de rolamento OX, que coincide com
um dos eixos da elipse de contacto (a ou b).

 Durante o movimento de rolamento,


o ponto P no interior do slido, aproxima-se da
superfcie de contacto, passa sob ela e afasta-se.

 Variao da tenso de corte ortogonal XZ


do ponto P no interior do slido, durante um ciclo,
apresenta mximo positivo e negativo.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

12 / 40

13 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenso de corte ortogonal:
 Durante o movimento de rolamento,
a tenso XZ no ponto P vai aumentando
at atingir um valor mximo positivo (para

x = 1 ).
a

 Comea a decrescer tendo valor


nulo no centro do contacto.

 Continua a decrescer atingindo um valor


mximo negativo (para

x = -1 ).
a

 Valores extremos de XZ:

xzmx = 0 ,

para x 1;
a

xzmin = 0 , para x a 1.

 Z0 - profundidade qual XZ mximo


Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

14 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenso de corte ortogonal:
 A tenso de corte ortogonal mxima sempre
inferior tenso de corte mxima:
mx
XZ
= 0 < mx .

 Durante um ciclo de carregamento


a variao da tenso de corte ortogonal superior
variao da tenso de corte mxima:
mx
XZ
= 2 0 ;

mx = mx ;

2 0 > mx .

 Durante um ciclo de carregamento:


mx
mx
XZ
= 0 < XZ

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

mas

mx
mx
XZ
= 2 0 > YZ
.

15 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenses de corte ortogonais:
XZ =

3 Fn Q
kQ
kQ
= a ( A + B) E *
= ref
2
2 b
E ( e)
E (e)

YZ =

3 Fn R
R
R
= a ( A + B) E *
= ref
2
2 a
k E (e)
k E (e)
3 2

1 2

2
2
2
x z c c 2 c
1 + 2 2 k + 2
b
b b b b
Q=
b x 2 b y 2 b z 2
+ 2
+ 2
2
2
2
b + c a + c c
3 2

1 2

c2 c2 1 c2
y z
1 + 2 2 2 + 2
a a k a
a a
R=
a x 2 a y 2 a z 2
+ 2
+ 2
2
2
2
b + c a + c c

x2
y2
z2
+
+
=1
b2 + c 2 a 2 + c2 c2
C2 - raiz positiva
da equao

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

16 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenso de corte ortogonal:
 Mximos das tenses de corte ortogonais
ocorrem nos planos de simetria.

 Y = 0,

XZ = a ( A + B ) E *

k Q(Y =0)
E (e)

= ref

k Q(Y =0)

E (e)

YZ = 0 .

 X = 0,

YZ = a ( A + B ) E *

R( X =0)
k E (e )

= ref

R( X =0)
k E (e)

XZ = 0 .

 0 e Z0 dependem da orientao do eixo menor da


elipse em relao direco de rolamento OX

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

17 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenso de
corte ortogonal

dimenso da elipse de contacto


segundo a direco de rolamento
e=
dimenso da elipse de contacto
segundo a normal direco de rolamento

 Variao mxima da
tenso de corte ortogonal.

 Zona A:

e = a 1
b

mx
XZ
= 2 0 = C 0 a ( A + B ) E *

 Zona B:

e = b >1
a

mx
XZ
= 2 0 = C 0 b ( A + B ) E *

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

18 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


Tenso de corte ortogonal
 Profundidade da mxima tenso de corte ortogonal.

 Zona A:

e = a 1
b

dimenso da elipse de contacto


segundo a direco de rolamento
e=
dimenso da elipse de contacto
segundo a normal direco de rolamento

Z 0 = CZ 0 a

 Zona B:

e = b >1
a
Z 0 = CZ 0 b

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

19 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


A

= 1.24

= 30.0

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

20 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto pontual


A

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

= 1.24

= 30.0

21 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Aplicao


8. Determinar: p0 e REF

1. Dados:
a) Geometria - RX1, RY1, RX2, RY2,

p0 =

b) Materiais - E1, 1, E2, 2


c) Fora Normal - FN

3 Fn
2 ab

REF = a ( A + B ) E *

2. Mdulo de Young equivalente: E*


3. Curvaturas equivalentes: A, B e A/B

9. Determinar:
tenses e profundidades

MX = C REF = p0

4. Tabelas:
k, Ca, C, C, C, CZs, CG, C0, CZ0

MX = C REF

5. Determinar: a

OCT
MX
= CG REF

6. Determinar: k

Z S = CZS a

7. Determinar:

MX
XZ
= C 0 REF

Z 0 = C Z 0 a
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

22 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TEORIA DE HERTZ - Aplicao


Z
Parmetro Unidade

FN

Corpo 1

Corpo 2

1000

[N]

Ei

[Pa]

[/]

0.29

0.29

Ci

[J/kg K]

46.7

46.7

ki

[W/m K]

460

460

[kg/m3]

7800

7800

RXi

[m]

12

10

RYi

[m]

12

10

[m]

0.805

ni

[rpm]

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

200

10

200

-3

60

-3

12.5

10

-7

10

10

0.161

RT = RY2
Y

-3

10

-3

10

2000

RE = RX1 = RY1

-6

RC = RX2

23 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear


Teoria de Boussinesq:
Estado de tenso no interior de cada slido em contacto.

 possvel definir o estado de tenso


em qualquer ponto.

RX1

 Cada slido est submetido a um


estado plano de deformao - YY = 0.0 .

2a

RX2

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

24 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear


Tenses em qualquer ponto (x,z):

1 a2 + 2 z 2 + 2 x2
2
3 x 2
xx = a A E
1
z
a
a

yy

2
= a A E
z

a2 + z 2 + x2

1 2 x 2

a
a

zz = a A E

xz = a A E *
1 =
M=

RX1

2a

z ( a 1 x 2 )

(z )

RX2

xy = yz = 0

(M + N )

2 =

M N 2 M N + 2 x2 + 2 z 2 2 a2

(a + x)

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

+ z2

N=

(a x)

+ z2

(M N )
M N 2 M N + 2 x2 + 2 z 2 2 a2

25 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear


Tenses principais ao longo do eixo OZ:

xx = a A E *

1+ (Z ) Z
2

1+ (Z )

yy = a A E * 2

)
2

( 1+ ( Z ) Z )
2

zz = a A E *

1+ (Z )

2a

RX2

xz = xy = yz = 0
M = N = a 1+ (Z )

1 =

a Z

RX1

1
1+ (Z )

Z=z

2 = 0

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

26 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear


Tenses de corte ao longo do eixo OZ:

 As tenses de corte atingem o seu valor mximo


profundidade Z s = 0.7861 a .

 A esta profundidade obtm-se que:

mx = 0.300 a A E * = 0.3 p0 e
oct
mx
= 0.270 a A E * = 0.27 p0 .

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

RX1

2a

RX2

27 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear


Tenses de corte ortogonal:

xz = a A E

z2 (M N )

(M + N )

MN
M =

(a + x)

N =

(a x)

4 a2

RX1

+ z2

2a
RX2

+ z2

xzmx = 0 = 0.25 p0

xzmin

x0 = 0.85
a

z0 = 0.42
a

x0 = 0.85
a
= 0 = 0.25 p0
z0 = 0.42
a

XZ

p0

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

28 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear


Variao das tenses durante um ciclo de carga:
 Para a profundidade

z = 0.50
:
a
RX1

2a
RX2

XX = 0.35 p0

(compresso )

ZZ = 0.90 p0

(compresso )

mx = 0.30 p0
XZ = 0.45 p0
mx

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Mecnica do Contacto Hertziano

29 / 40

TENSES de CONTACTO - Contacto linear com atrito


Teoria de Boussinesq e Cerutti:

 Solicitao Normal FN e Tangencial FT.


 Problemas de contacto Normal e Tangencial
so independentes.

 Cada slido est submetido a um


estado plano de deformao - YY = 0.0 .

 possvel definir o estado de tenso


em qualquer ponto.

 Aplica-se o
Princpio da Sobreposio:

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear com atrito


Teoria de Boussinesq e Cerutti:

 A solicitao tangencial FT introduz


alteraes muito significativas
no estado de tenso:

 Aumento da intensidade das tenses;


 Alterao da natureza das tenses
(compresso traco);
 Alterao da localizao dos pontos de tenso mxima.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

30 / 40

31 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO
Contacto linear com atrito
Teoria de Boussinesq e Cerutti: Estado de tenso
xx = -aAE *

1 a 2 + 2z 2 + 2x 2
2
2x 2x 2

1 - 3x2 + ( 2x 2 - 2a 2 - 2z 2 ) 2 +
+
a - x 2 - z 2 ) 1
(
z
a
a

a
a

yy = -aAE*

2 a 2 + z 2 + x 2

x x 2

1 - - 2x2 + ( x 2 - a 2 - z 2 ) 2 +
+ ( a - x 2 - z 2 ) 1
z

a
a
a
a

zz = -aAE *

1
z ( a1 - x2 ) + z 2 2

xz = -aAE *

1 2
z
2

2
2 z
z 2 + ( a + 2z + 2x ) 1 - 2 - 3xz2 ;

a
a

1 =

M =

(M + N )
M N 2 M N + 2 x2 + 2 z2 - 2 a2

(a + x )

+ z2 N =

(a - x)

2 =

xy = yz = 0

(M - N )
M N 2 M N + 2 x2 + 2 z2 - 2 a2

+ z2

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO
Contacto linear
com atrito
= 1 = 0.333
3

Tenses principais segundo OX:


 Aumento da intensidade das tenses:
1 = 1.40 a A E *
2 = 0.72 a A E *
3 = 0.53 a A E *

 Alterao da natureza das tenses


(compresso traco):
1 = 0.000
2 = 0.667 a A E *
3 = 0.167 a A E *
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

32 / 40

33 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO
Contacto linear
com atrito
= 1 = 0.333
3

1 = 1

2(

1 - 3 )

2 = 1

2(

1 - 2 )

3 = 1

2(

2 - 3 )

Tenses de corte mximas segundo OX


(Critrio de Tresca):

 Tenso de corte mxima superfcie:


1mx = 1

2(

1 - 3 ) = -0.43 a A E *

 Outras tenses de corte mximas:


2mx = 1

2(

1 - 2 ) = -0.36 a A E * , para

3mx = 0.35 a A E * ,

para

z = 0.25
a

z =0
a

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

34 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO
Contacto linear com atrito
= 1 = 0.333
3

Tenso de corte octadrica segundo OX


(Critrio de von Mises):
 Tenso de corte octadrica mxima:

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

oct
mx
= 0.37 aAE *

35 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear com atrito


Influncia do coeficiente de atrito:
Coeficiente de atrito -
Tipo de tenso

Localizao

1/12

tenso

1/9

REF

1/6

1/3

= aAE * = p0 )

Tenso de traco
principal mxima

x = -1
a

2/12

2/9

2/6

2/3

Tenso de compresso
principal mxima

0.0 x 0.3
a

-1

-1.09

-1.13

-1.19

-1.40

Tenso de corte
mxima

0.300

0.308

0.310

0.339

0.435

Tenso de corte
octadrica mxima

0.272

0.265

0.255

0.277

0.368

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear com atrito


Influncia do coeficiente de atrito:
 Os mximos, positivo e negativo, da tenso de corte ortogonal

so ligeiramente alterados por influncia do coeficiente de atrito.


 A mxima variao da tenso de corte ortogonal

permanece constante.
mx
xz
= 0 0.25 p0

min
xz
= - 0 - 0.25 p0

xz = 0.50 p0

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

36 / 40

37 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear com atrito


Influncia do coeficiente de atrito:
= 0.1

= 0.3

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

38 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear com atrito


Influncia do coeficiente de atrito:
= 0.1

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

= 0.3

39 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

TENSES de CONTACTO - Contacto linear com atrito


Influncia do coeficiente de atrito:
= 0.1

= 0.3

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

40 / 40

Mecnica do Contacto Hertziano

1 / 32

Mecnica do Contacto e Lubrificao

Parte 2:

Mecnica do Contacto Hertziano


2.4 - Influncia da rugosidade
das superfcies em contacto

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

2 / 32

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


As superfcies reais dos slidos em contacto no so perfeitamente lisas.
Pode-se caracterizar a sua rugosidade e/ou a sua ondulao;

A rugosidade afecta:
 As dimenses da superfcie de contacto;
 A distribuio de presso;
 As tenses instaladas no interior de cada slido;
 O nmero de ciclos de carregamento de cada ponto
da superfcie e da sub-uperfcie;
 No existe soluo analtica, apenas numrica do problema de
contacto e das tenses instaladas.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

3 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto entre um cilindro de geratriz sinusoidal e um plano
 Ondulao do cilindro sinusoidal;
 Ondulao caracterizada por:
comprimento de onda e
amplitude amp.
 Influncia da amplitude amp,
comprimento de onda ,
carga aplicada - FN

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

4 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto entre um cilindro de geratriz sinusoidal e um plano
 A ondulao caracterizada
por trs parmetros adicionais.
 Geometria da ondulao:
parmetro geometria

amp

 Nmero de comprimentos de onda;


parmetro ondulao

*
R = 1 E
 Carga aplicada ao contacto: parmetro carga a 2 p
0

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

5 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto entre um cilindro de geratriz sinusoidal e um plano
 Influncia da ondulao caracterizada
por dois parmetros.
 A sobrepresso relativa
pmx - p0
p0

pr =

 A variao relativa da
superfcie de contacto
Sr =

S - S0
S0 .

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

6 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto entre um cilindro de geratriz sinusoidal e um plano
Dados:
E1 = E2

1 = 2

205.8
0.3

Gpa
/

10

mm

Fn /
a

277 x 103

N/m
mm

0.1766
88.33

amp

0.3532

m
m

Parmetros adimensionais:
amp

= 0.004

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

a = 2.0

*
R = 1 E = 56.625
a 2 p
0

7 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto entre um cilindro de geratriz sinusoidal e um plano
- Parmetro
geometria-carga:

amp

= 0.004

amp

. R = 0.226
a

- Sobrepresso relativa

a = 2.0

p -p
pr = mx 0 = 1.3
p0

= 56.625

- Variao relativa da
superfcie de contacto

S r =

S - S0
= -0.40
S0

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

8 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto entre um cilindro de geratriz sinusoidal e um plano
- Parmetro
geometria-carga:

amp

. R = 0.113

- Sobrepresso relativa

pr =

pmx - p0
= 0.7
p0

- Variao relativa da
superfcie de contacto

S r =

S - S0
= +0.06
S0

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

amp

= 0.002

a = 1.0

= 56.625

9 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto entre um cilindro de geratriz sinusoidal e um plano

 Foram analisados 240 casos (parmetros adimensionais diferentes).


 Parmetro geometria-carga:

amp

. R = C.te
a

ento

pmx - p0

p
=
= C.te
r
p0

S - S0
Sr =
= C.te
S0

se

a = C.te

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

10 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a
distribuio de presso

p -p
amp R
pr = mx 0 = 5.172

p0
a

0.931

Contacto entre um
cilindro de geratriz
sinusoidal e um plano

 Preponderncia
do parmetro
geometria-carga.

 Parmetro
ondulao no tem
influncia
significativa.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

11 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS
a

SUPERFCIES

Influncia sobre a rea de contacto


Contacto entre um cilindro de geratriz
sinusoidal e um plano

 Preponderncia do parmetro
geometria-carga.
 Parmetro ondulao tem
influncia significativa
sobretudo para pequenos
valores de a/ .

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a rea de contacto
Contacto entre um cilindro de geratriz sinusoidal e um plano
 Alterao da distribuio de presso.
 Aparecimento de vrios picos de presso
de intensidade muito superior presso mxima de Hertz.
 Em geral, a rea de contacto real mais pequena que
a rea de contacto hertziana.
 A rea de contacto real formada por
vrias pequenas reas de contacto.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

12 / 32

13 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a rea de contacto
Contacto entre um cilindro de geratriz sinusoidal e um plano
 Parmetros mais significativos:
amp

- geometria da ondulao,

*
R = 1 E
a 2 p
0

- carga aplicada ao contacto


- nmero de perodos contidos na

semi-largura de Hertz
 A sobrepresso relativa e a

amp

variao relativa da rea de contacto

. R = 0.113
a

dependem, essencialmente, do parmetro geometria carga.


Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

14 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto entre um cilindro rugoso e um plano
Superfcie nova

FILTRAGEM:
Tranformada
de Fourier:

Superfcie rodada

32 maiores
comprimentos
de onda [mm]:

0.0625 2.048

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

15 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS
SUPERFCIES
Influncia sobre a

pr =

pmx - p0
= 3.0
p0

S r =

S - S0
= -0.55
S0

distribuio de presso e a
rea de contacto
Contacto
cilindro rugoso / plano
pr =

pmx - p0
= 1.65
p0

S r =

S - S0
= -0.30
S0

- Sobrepresso relativa: pR
- Variao relativa da
superfcie de contacto: SR
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec
Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso
e a rea de contacto
Contacto cilindro rugoso / plano
a

= 2

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

p0
E*

16 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

17 / 32

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso
e a rea de contacto
Contacto cilindro rugoso / plano

Resultam desta anlise duas concluses importantes:


 O comportamento de uma superfcie rugosa ,
qualitativamente anlogo ao de uma superfcie sinusoidal terica;
 Quer a ondulao quer a rugosidade das superfcies provocam
alteraes muito significativas das presses e da superfcie de
contacto, as quais vo no sentido de severizar o prprio contacto.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec
Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto elipside / superfcie sinusoidal

 Ondulao da superfcie
sinusoidal;
 Ondulao caracterizada por:
comprimento de onda e
amplitude amp.
 Influncia da amplitude amp,
comprimento de onda ,
carga aplicada - FN

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

18 / 32

19 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto elipside / superfcie sinusoidal

 A ondulao caracterizada
por trs parmetros:

 Geometria da ondulao:
parmetro geometria

amp

 Nmero de comprimentos de onda;


parmetro ondulao

RX RY
 Carga aplicada ao contacto: parmetro carga a b

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

20 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto elipside / superfcie sinusoidal
 Influncia da ondulao

caracterizada por trs parmetros:


- A sobrepresso relativa pr =

pmx - p0
p0

- A variao relativa da
superfcie de contacto Sr =

S - S0
S0

- 0

=
r
- A variao relativa da penetrao
0
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

21 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto elipside / superfcie sinusoidal
Dados:
E1 = E2

1 = 2

205.8
0.3

Gpa
/

RX / RY

30.531

Parmetros adimensionais:
amp

= 0.002

RX RY
= 11171.4
ab

b = 4.483

amp RX RY
= 22.343

ab

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

22 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a distribuio de presso e a rea de contacto
Contacto elipside / superfcie sinusoidal
- Parmetro geometria-carga:

amp RX RY
= 22.343

ab
- Sobrepresso relativa

p -p
pr = mx 0 = 0.7
p0
- Variao relativa da
superfcie de contacto

S r =

S - S0
= -0.09
S0

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

b
= 4.483

amp
= 0.002

RX RY
= 11171.4
ab

23 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS
SUPERFCIES
Influncia sobre a presso mxima

Contacto elipside / superfcie sinusoidal


 Preponderncia do parmetro
geometria-carga.

 Parmetro ondulao
no tem influncia significativa.

- Sobrepresso relativa

amp RX RY
p -p
pr = mx 0 = 0.063

p0
ab

0.781

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a rea de contacto

Contacto elipside / superfcie sinusoidal


 Preponderncia do
parmetro geometria-carga.

 Parmetro ondulao no
tem influncia significativa.

Variao relativa da
superfcie de contacto

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

24 / 32

25 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


Influncia sobre a penetrao

Contacto elipside / superfcie sinusoidal


 Preponderncia do parmetro geometria-carga.
 Parmetro ondulao no tem influncia significativa. a
- Variao relativa da
penetrao
Rigidez do contacto

KC =

FN

amp RX RY

ab

KC

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

26 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


SUPERFCIES
Influncia sobre as tenses instaladas
Contacto cilindro sinusoidal / plano
 Ondulao do cilindro sinusoidal;
 Ondulao da presso:
-

N de picos e vales
(25 bandas = 13 picos e 12 vales).
pmx - p0
= 0.75 .
p0

Sobrepresso relativa pr =

Representao das curvas de isotenso.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

27 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


SUPERFCIES
Influncia sobre as tenses instaladas
Contacto cilindro sinusoidal / plano
 Curvas isotenso da
tenso de corte mxima
-

MX

p0 :

Mximos primrios
independentes da da ondulao da presso.

Mximos secundrios
muito prximos da superfcie e
dependentes da ondulao da presso.

pr = 0.75

Mximos secundrios
ligeiramente superiores aos primrios.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

28 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS
DAS SUPERFCIES
Influncia sobre as tenses instaladas
Contacto cilindro sinusoidal / plano
Curvas isotenso da tenso de
corte ortogonal mxima
-

Mx
XZ

p0 :

Mximos primrios
independentes da ondulao da presso.

Mximos secundrios
muito prximos da superfcie e
dependentes da ondulao da presso.

Mximos secundrios
ligeiramente superiores aos primrios.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

pr = 0.75

29 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


SUPERFCIES
Influncia sobre as tenses instaladas
Contacto cilindro sinusoidal / plano
 A influncia da sobrepresso relativa pr
importante.

 Se pr variar entre 0 e 1,
os mximos secundrios de e xy
crescem proporcionalmente com pr:
- pr = 0.5, os mximos secundrios so todos
inferiores aos mximos primrios.
- pr = 0.75, apenas alguns mximos secundrios

pr = 0.75

so superiores aos mximos primrios.


- pr = 1.0, quase todos os mximos secundrios
so superiores aos mximos primrios.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

30 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


SUPERFCIES
Influncia sobre as tenses instaladas

pr = 0.75

Contacto cilindro sinusoidal / plano


 Variao da
tenso de corte mxima
MX

p0

ao longo de

um ciclo de carregamento:
-

Mximos primrios independentes da ondulao da presso.

Mximos secundrios muito prximos da superfcie e


dependentes da ondulao da presso.

Vrios ciclos de variao das tenses, junto superfcie,


em cada ciclo de carregamento.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

31 / 32

Mecnica do Contacto Hertziano

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


SUPERFCIES
Influncia sobre as tenses instaladas

pr = 0.75

Contacto cilindro sinusoidal / plano


 Variao da tenso de
corte ortogonal mxima

Mx
XZ

p0

ao longo de um ciclo de carregamento:


-

Mximos primrios independentes da ondulao da presso.

Mximos secundrios muito prximos da superfcie e


dependentes da ondulao da presso.

Vrios ciclos de variao das tenses, junto superfcie,


em cada ciclo de carregamento.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

32 / 32

RUGOSIDADE DAS SUPERFCIES


SUPERFCIES
Influncia sobre as tenses instaladas
Contacto cilindro sinusoidal / plano
 O nmero de picos de presso no influncia significativamente a
intensidade dos mximos secundrios.
 Se o nmero de picos de presso aumenta, o nmero de valores
mximos e mnimos aumenta, a profundidade qual ocorrem diminui,
mas a sua intensidade mantm-se.
 A intensidade dos valores mximos e mnimos
s depende do valor da sobrepresso relativa pr .
 A profundidade qual actuam os mximos secundrios diminui com o
aumento do nmero de picos de presso.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Mecnica do Contacto Hertziano

1 / 60

Mecnica do Contacto e Lubrificao

Parte 2:

Mecnica do Contacto Hertziano


2.5 - Teoria de Boussinesq e Cerutti
para a anlise dos semi-espaos elsticos

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO LINEAR


Semi-espao elstico
 Slido de dimenses infinitas;
 Limitado pelo plano Z 0;
 Submetido a uma solicitao

aplicada numa pequena rea da


fronteira Z = 0.
 Tem comportamento elstico,

pequenas deformaes,
Teoria da Elasticidade Linear vlida;

Slido Elstico Semi-espao elstico


rea de aplicao da carga muito pequena quando comparada com as
restantes dimenses do slido SOLICITAO CONCENTRADA.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

2 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

3 / 60

Exemplo: Duas esferas em contacto


 Duas esferas postas em contacto (corpos elsticos de

superfcies no conformes),
 Solicitados por uma fora exterior,
 Deformam-se, originando uma pequena rea de

contacto, (deformaes pequenas - Teoria da


Elasticidade Linear aplicvel)
 rea de contacto com dimenses muito pequenas

quando comparadas com os raios de curvatura das


superfcies no deformadas (a << R).

Diz-se que:
Cada esfera est submetida a uma solicitao concentrada ou a uma
PERTURBAO LOCAL [Boussinesq].

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec


Mecnica do Contacto Hertziano

Presses de Contacto e Tenses Instaladas:


 Concentradas na vizinhana

da zona de contacto,
 diminuem rapidamente de
intensidade com a distncia
ao ponto inicial de contacto.
Zona de interesse prtico
situa-se junto rea de contacto.

Dimenses dos Slidos em Contacto >> Dimenses da rea de Contacto, as


tenses na zona de contacto no dependem:
 da geometria dos slidos em zonas afastadas do contacto,
 do modo como esto ligados ao exterior.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

4 / 60

5 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Presses de Contacto e Tenses Instaladas:


As tenses podem ser calculadas com excelente aproximao considerando que:
 Cada corpo um semi-slido infinito com comportamento elstico,
 Est limitado por uma superfcie plana,
 Est submetido a uma solicitao concentrada.
Condies a verificar:
Dimenses dos Slidos em Contacto
>>
Dimenses da rea de Contacto
e
Raio de Curvatura da Superfcies em Contacto
>>
Dimenses da rea de Contacto
(rea de contacto plana)

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

6 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Equaes da Teoria da Elasticidade


Estado Plano de Deformao

Equaes de
Equilbrio

Coordenadas Cartesianas
x xz
+
=0
x
z
xz z
+
=0
x
z

2 z
2 xz
Equao de
2x
+
=
Compatibilidade z 2
x 2
xz
u x
x
u
z = z
z
u
u
xz = x + z
z
x
x =

Relaces
Deformaes /
Deslocamentos

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Coordenadas Polares
1 r r -
r
+
+
=0
r
r
r
1 r 2 r
+
+
=0
r
r
r
....
ur
r
u
1 u
= r +
r
r
1 ur u u
r =
+
r
r
r
r =

7 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Equaes da Teoria da Elasticidade


Estado Plano de Deformao
Coordenadas Cartesianas
Lei de
Hooke

1
( 1 - 2 ) x - ( 1 + ) z

E
1
( 1 - 2 ) z - ( 1 + ) x
z =

E
2 (1 + )
1
xz =
xz =
xz
G
E
x =

Coordenadas Polares
1
( 1 - 2 ) - ( 1 + ) r

E
1
( 1 - 2 ) r - ( 1 + )
r =

E
2 ( 1+ )
1
r = r =
r
G
E
=

1 1 2
r =
+
r r r 2 2
2
= 2
r
1
r =

r r

Soluo por
2
x = 2
funo de
z
tenso (x,z)
2
z = 2
x
2
xz =
xz

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

8 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Equaes da Teoria da Elasticidade


Estado Plano de Deformao
Coordenadas Cartesianas
Estado de
deformao
plano
Equao
Biharmnica

y = 0

Coordenadas Polares
y = 0

y = ( x + z )

y = ( r + )

2
2 2 2
2 + 2 2 + 2 =0
z x
z
x
2 1
1 2 2 1 1 2
+
+
+
+ 2
=0
2
2
2
2
2

r
r
r
r

r
r
r
r

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

9 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Semi-espao elstico, submetido a uma solicitao unidimensional


 Semi-espao elstico limitado

pelo plano XOY (z = 0);


 Eixo z est dirigido para o

interior do slido;
 Solicitao uniformemente

distribuda segundo um
banda estreita paralela ao
eixo y;
 Solicitao de largura (a+b)

segundo x;
 Solicitao tem componentes

tangenciais e normais;
 Solicitao aplicada produz

um estado plano de deformao (y = 0).

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

10 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Determinar em qualquer ponto do


interior ou da superfcie do semiespao elstico:
 deslocamentos elsticos ux e uz;
 tensor das tenses x, z e xz;

Soluo deve respeitar


as Equaes da Teoria da Elasticidade
e as Condies Fronteira do problema.
Condies Fronteira

Coordenadas Cartesianas
z = xz = 0,
z = -p(x)
xz = -q(x)

para

para

x, z
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

Coordenadas Polares

x < - b , e x > a = r = 0, para = , r < -b, r > a


2
-b< x < a

x , z , xz 0

= -p(x)
r = -q(x)

para = 2 , -b r a

r , , r 0

11 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Fora normal concentrada


Deslocamentos e tenses
no semi-espao elstico:
 Fora normal concentrada;
 Intensidade P por unidade de

comprimento (N/m);
 Distribuda ao longo do eixo

Oy;
 Direco normal superfcie

do semi-espao elstico Oz.


Soluo:
Funo de tenso

( r, ) = A r sin

(r > 0)

 A uma constante arbitrria,


 representa o ngulo entre o eixo Oz e a direco radial Or.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

12 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de tenses (coordenadas polares):


As tenses so calculadas a partir
das 2as derivadas da funo de
tenso obtendo-se:
cos
r = 2 A
r
= r = 0
O campo de tenses reduz-se a uma
distribuio radial de tenses
dirigidas para o ponto de aplicao
da solicitao, o ponto O.

Condies fronteira: Todas as condies fronteira do problema so satisfeitas.


 Na superfcie:

= /2,

= 0 e r = 0;

 Nos pontos muito afastados do ponto de aplicao da solicitao r as

tenses tendem para zero.


Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

13 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Constante A:
Equilbrio entre a fora P e as componentes verticais das tenses
que actuam ao longo de um semicrculo de raio r:
-P =

r cos r d =

- 2

2 A cos 2 d = A

r = -

e logo

2 P cos

A intensidade da tenso r constante igual a - 2 P d


sobre um crculo de dimetro d que passa pelo ponto O.

Uma vez que as tenses de corte so nulas (r = 0), r e so tenses principais.


A tenso de corte principal mxima , no plano (r, ) tem o valor
1 =

1
( r - ) = r
2
2

e actua em planos inclinados de 45 em relao direco radial.


Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

14 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de tenses (coordenadas cartesianas):


2

x = r sin =
2

z = r cos =

2 P

2 P

xz = r sin cos = -

2 P

x2 z

(x

(x

+ z2 )

z3

+ z2 )

x z2

(x

+ z2 )

Campo de deformaes (coordenadas polares):


Substituindo as tenses na lei de Hooke obtm-se as deformaes:

(1 - )
u
r = r =
r
E
( 1+ )
u 1 u
= r +
=
r r
E

1 ur u u
r =
+
= r = 0
r r
r
G
2

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

2 P cos

r
2 P cos

15 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de deslocamentos (coordenadas polares):


A integrao das deformaes permite determinar os deslocamentos:

( 1 - 2 )( 1+ )
2
sin
- ( 1 - ) cos lnr 2

+ C 1 sin + C 2 cos

ur =

2P
E

u =

2P
1
2
1

sin
lnr
+

1+

sin
+
(
)
( 1 - 2 )( 1+ )( sin - cos ) + C1 cos - C 2 sin + C 3 r
(
)

E
2

Por uma questo de simetria, o semi-espao elstico no pode rodar.


Logo os pontos que se encontram sobre o eixo z deslocam-se ao longo de OZ.
Isto :

para = 0

u = 0,

u = C1 cos
+ C3 r = 0

o que implica C1 = C3 = 0.
Substituindo C1 e C3 nas expresses dos deslocamentos obtm-se,
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

16 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de deslocamentos (coordenadas polares):

( 1 - 2 )( 1+ )
2P
2
sin + C 2 cos
- ( 1 - ) cos lnr E
2

1
2P

u =
1 - 2 ) sin lnr + ( 1+ ) sin + ( 1 - 2 )( 1+ )( sin - cos ) - C2 sin
(

2
E

ur =

C2 uma constante determinada definindo a distncia r0 a partir da qual se


consideram os deslocamentos normais superfcie desprezveis:

Para r = r0, e = /2, u = 0, e portanto

C2 =

2P
1+
2
1

ln
r
+
(
)
0
E
2

O deslocamentos ur e u so definidos por:

2P
r 1+
1
2
cos + ( 1 - 2 )( 1+ ) sin
( 1 - ) cos ln +
E
r0
2
2

2P
r 1

2
u =
( 1 - ) sin ln - ( 1 - 2 )( 1+ ) cos
E
r0 2

ur = -

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

17 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de deslocamentos na superfcie (coordenadas polares):


Na superfcie, para = 2 , os deslocamentos so definidos por:
P
( 1 - 2 ) ( 1+ )
2E

[ ur ] = 2 = [ ur ] = - 2 = -

[ u ] = 2

= - [ u ] = - =
2

2P
r
2
1

ln
(
)

E
r0

O deslocamento infinito observado no


ponto O devido singularidade das
tenses que ocorre nesse ponto.
Campo de deslocamentos na superfcie
(coordenadas cartesianas):

[ uz ] z=0 =
[ ux ] x<0

2P
E

x
2
1

ln
) x
(

P
( 1 - 2 )( 1+ )
2E

[ ux ] x>0

P
( 1 - 2 )( 1+ )
2E

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

18 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Fora tangencial concentrada


Deslocamentos e tenses
no semi-espao elstico:
 Fora tangencial concentrada;
 Intensidade Q por unidade de

comprimento (N/m);
 Distribuda ao longo do eixo

Oy;
 Direco tangencial superfcie do semi-espao elstico Oz.

Soluo:
Funo de tenso

( r, ) = A r sin

(r > 0)

 A uma constante arbitrria,


 representa o ngulo entre o eixo Ox e a direco radial Or.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

19 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de tenses (coordenadas polares):


Esta solicitao produz um campo de tenses semelhante ao caso da solicitao
normal, mas rodado de 90 relativamente a este.
r = -

2 Q cos
; = 0;

r = 0.

Curvas de isotenso:
Semicrculos que passam pelo
ponto O.
superfcie:
 X > 0 r de compresso;
 X < 0 r de traco.

Condies fronteira: Todas as condies fronteira do problema so satisfeitas.


 Na superfcie:

= 0,

= 0 e r = 0;

= ,
= 0 e r = 0;
 Quando r as tenses tendem para zero.
 Na superfcie:

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

20 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de tenses (coordenadas cartesianas):


x = r sin =

2Q
x3
( x 2 + z 2 )2

z = r cos =

2Q
x z2
( x 2 + z 2 )2

2Q
x2 z
xz = r sin cos = ( x 2 + z 2 )2

Campo de deslocamentos (coordenadas polares):


As expresses que definem os deslocamentos, continuam vlidas, sendo apenas
necessrio substituir P por Q,
2Q
( 1 - 2 )( 1+ ) sin + C sin + C cos
2
- ( 1 - ) cos lnr
1
2
E
2

1
2Q

u =
1 - 2 ) sin lnr + ( 1+ ) sin + ( 1 - 2 )( 1+ )( sin - cos ) +C1 cos - C2 sin + C3 r
(

2
E

ur =

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

21 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Condies fronteira (deslocamentos):


O deslocamento vertical dos pontos situados sobre o eixo Oz nulo.
= /2,

Quando
ur

= 2

2Q
E

ur = 0

( 1 - 2 )( 1+ )
+ C1 = 0
2
2

C1 =

2 Q ( 1 - 2 )( 1+ )

E
2
2

Em pontos muito afastados da origem O os deslocamentos so desprezveis.


Quando

r,
u 0,

C3 = 0.
Substituindo C1 e C3 nas
expresses dos deslocamentos
obtm-se,
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

22 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de deslocamentos (coordenadas polares):


ur =
u =

2Q
( 1 - 2 )( 1+ ) - sin + C cos
2
- ( 1 - ) cos lnr

2
E
2
2

2Q

2
1

sin
lnr
+

1+

sin
+
1
2

1+

sin

cos
(
)
(
)(
)
(
)

- C2 sin
2
2

Campo de deslocamentos na superfcie (coordenadas polares):


Na superfcie, = 0 e = , os deslocamentos so definidos por:

2Q
- ( 1 - 2 ) lnr + C 2

[ ur ]=0 = - [ ur ]=

[ u ]=0 = [ u ]

2Q 1
Q
1
2

1+

(
)(
)
( 1 - 2 )( 1+ )
=
E 2
2
2E

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

=
=

23 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de deslocamentos na superfcie (coordenadas polares):


C2 uma constante determinada definindo a distncia r0 a partir da qual se
consideram os deslocamentos tangenciais superfcie desprezveis.

[ ur ]=0 = - [ ur ]=

[ u ]=0 = [ u ]=

2Q
r
1 - 2 ) ln
(
E
r0
Q
=
( 1 - 2 )( 1+ )
2E
=-

os quais so formalmente idnticos


aos deslocamentos superficiais
obtidos para o caso da fora
normal concentrada.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

24 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de deslocamentos na superfcie (coordenadas cartesianas):

[ ux ]x<0 = [ ux ]x>0

=-

2Q
r
2
1

ln
( ) r
E
0

[ uz ]x<0 = 2 E ( 1 - 2 )( 1+ ) [ uz ]x>0 =
Q

Q
( 1 - 2 )( 1+ )
2E

 A superfcie, direita do ponto

O (x > 0), abate de uma


quantidade proporcional
fora Q;
 A superfcie esquerda do

ponto O (x < 0) ergue-se da


mesma quantidade;
 Tal como no caso da fora

normal, o deslocamento tangencial da superfcie ur varia com o logaritmo da


distncia r ao ponto O, dependendo do valor de r0.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

25 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Presso normal distribuda


As foras concentradas so uma abstraco matemtica pouco corrente
nas aplicaes reais, e portanto sem realidade fsica.
mais correcto apresentar as solicitaes aplicadas na superfcie do
slido como cargas distribudas.


Semi-espao elstico submetido


aco de uma presso normal
distribuda p(x).

Presso actua sobre um elemento


de rea d(x)= d(s).

Pode ser considerada como uma


carga elementar concentrada,
isto , p(x) dx = p(s) ds = dP

x = x - s distncia entre os pontos B e A em x.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

26 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de tenses
Carga concentrada:
x2 z

2 P
x =
z = xz

carga elementar corresponde


uma distribuio de tenses
elementar

(x

2 P
=

+ z2 )

z3

+ z2 )

x z2

(x

+ z2 )

2
x' 2 z
d x = - dP
2

( x' 2 + z 2 )
d z = d xz

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

2 P

(x

2
z3
dP
2

( x' 2 + z 2 )

x' z 2
2
= - dP
2

( x' 2 + z 2 )

27 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de tenses
Fora normal total aplicada ao
semi-espao elstico
a

-b

-b

P = dP = p(s)ds

O campo de tenses obtm-se:


 substituindo dP = p(s)ds
 substituindo x por (x s) e
 integrando em ordem a s,

-b
a

2 z3
z =
xz

p(s) ( x - s ) ds

2z
x =

( x - s ) 2 + z 2

p(s) ds

( x - s )

-b

2 z2
=

+ z 2

p(s) ( x - s ) ds

( x - s )

-b

+ z
2

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

28 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de deslocamentos na superfcie:


Campo de deslocamentos na superfcie
- carga concentrada:
P
( 1 - 2 )( 1+ )
[ ux ] x<0 =
2E

[ ux ] x>0

P
( 1 - 2 )( 1+ )
2E

[ uz ] z=0 = E ( 1 - 2 ) ln x + c2
2P

Carga distribuda:
ux = uz = -

( 1 - 2 ) ( 1 + ) x

p ( s ) ds -b

2 E
2 (1 - 2 )
2 E

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

p ( s ) ds + C 1

p (s)
-b

ln x - s ds + C 2

29 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Presses normal e tangencial distribudas Caso geral


Solicitao no semi-espao elstico:
 presso normal p(x);
 presso tangencial q(x);
 aplicadas sobre uma banda (-b < x < a).
Determinar:
 O campo de tenses instalado num
ponto genrico A do semi-espao
elstico;
 Deslocamentos em qualquer ponto C da superfcie.
Soluo:
 Sobreposio de uma solicitao normal e uma solicitao tangencial,
ambas distribudas Princpio da sobreposio dos efeitos ou de Saint-Venant.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

30 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Campo de tenses instalado no slido


2z
x =

p(s) ( x - s ) ds

-b

( x - s ) 2 + z 2

2 z3
z =

2 z2
xz =

-b

p(s) ds
( x - s ) 2 + z 2

p(s) ( x - s ) ds

-b

( x - s ) 2 + z 2

q(s) ( x - s ) ds

-b

( x - s ) 2 + z 2

2 z2

2z

q(s) ( x - s ) ds

-b

( x - s ) 2 + z 2

q(s) ( x - s ) ds

-b

( x - s ) 2 + z 2

Conhecidas as distribuies de presses p(x) e q(x)


possvel determinar as tenses instaladas em cada slido.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

31 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

Deslocamentos na superfcie dos slidos


Princpio da sobreposio dos efeitos ou de Saint-Venant:

ux = -

uz = -

2
2 ( 1 - )
p ( s ) ds - p ( s ) ds 2E
-b

( 1 - 2 )(1+ ) x
2E
2 (1 - 2 )
2E

q ( s ) ln x - s ds + C

-b

a
(1 - 2 )( 1+ ) x

p
s
q
ln
x
s
ds
q
s
ds
s
ds
(
)
(
)
(
)

+ C2

-b

-b

2E

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

32 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

TPC - 1
1. Aplicao MatLab (Carga PQ):
Determinar o campo de tenses devido a
uma carga combinada P + Q, tal que Q = P, com 0.0 < m < 0.6.

2. Carga distribuda constante, normal e tangencial:


Deduzir as tenses e os deslocamentos superficiais
para uma carga distribuda constante,
P1
normal p(s) =p e tangencial q(s) =q,
sobre um semi-espao elstico.

P2
x

-a

-a

+a
s1

S2
z

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

+a

33 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Definio do problema (1):


 Solicitao tridimensional:

presses normal p(,) e


tangenciais qx(,) e qy(,).

 Aplicada sobre uma pequena

superfcie S na vizinhana da
origem O - solicitao pontual.
 No exterior da rea S as

solicitaes so nulas.
 Estado tri-axial de tenso,

(x , y , z , xy , yz , xz), em qualquer ponto do semi-espao elstico.

 As tenses tendem para 0 medida que o ponto de observao se afasta da

origem.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

34 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Definio do problema (2):


 C(,) -

ponto de aplicao da
solicitao exterior
na superfcie S.
 B(x,y,0) -

ponto da superfcie do semiespao elstico na vertical


do ponto A.
 A(x,y,z) -

ponto do interior do semi-espao elstico onde se pretendem determinar


os campos de deslocamentos, deformaes e tenses.
2 12

 CA = = ( - x ) + ( - y ) + z
2

( - x ) 2 + ( - y ) 2 1 2
CB
=
r
=

.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

35 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Soluo do problema:
 1885 Boussinesq

presses normais;
 1882 Cerruti

presses tangenciais;
 Ambas as soluo utilizam a

Teoria dos Potenciais.

Potencial Energia
 Exemplo - potencial das foras gravticas.
 Neste caso Potencial das solicitaes aplicadas:

presses normal p(,) e presses tangenciais qx(,) e qy(,).

 Potencial das solicitaes aplicadas -

Energia de deformao elstica associada a p(,), qx(,) e qy(,)

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

36 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Funes potenciais de
Boussinesq e Cerruti
 Definiram as funes potenciais
F1 , G1 e H1.
 Definiram as funes potenciais
F,GeH
(derivadas em ordem a Z de F1 , G1 e H1).
 Definiram as funes potenciais

1 e
1 =
=

F1 G1 H1
+
+
x
y
z
1 F G H
=
+
+
z
x
y
z

F1 = qx ( ,) z ln ( + z ) - dd
S

G1 = qy ( ,) z ln ( + z ) - dd
S

H1 = p ( ,) z ln ( + z ) - dd
S

F=

G=

H=

F1
=
z

q ( , ) ln ( + z ) d d

G1
=
z

q ( , ) ln ( + z ) d d

H1
=
z

p ( , ) ln ( + z ) d d

Satisfazem a equao de Laplace


2F1 = 2G1 = 2H1 = 2F = 2G = 2H = 21 = 2 = 0.
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

37 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Campo de deslocamentos

1 F H
1

Deslocamentos ux , uy e uz ,
ux =
2
+
2

z
em qualquer ponto A(x,y,z)
x
x
x
4Ge z
no interior do semi-espao elstico
[A. E. Love]:
1 G H
1

uy =
2
+
2

z
4Ge z
y
y
y
Os deslocamentos elsticos
decrescem com o valor de 1/.
1 H

uz =
+
1
2

z
(
)
4Ge x
z

Nota:
No caso da solicitao linear, os deslocamentos elsticos decrescem com o valor
de 1/ln(), o que implica a considerao de uma distncia de referncia para a
qual os deslocamentos so nulos.

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

38 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Campo de tenses
Teoria da Elasticidade linear
estabelece a relao entre
deslocamentos e deformaes,
a partir destas obtm-se as tenses,
recorrendo Lei constitutiva,
(lei de Hooke):
As tenses dependem de:
 dilatao e
 mdulo de

rigidez transversal Ge

x =

2Ge u x u y u z
u x
+
+
+
2G
e

y
z
1- 2 x
x

y =

u y
2Ge u x u y u z
+
+
+
2G
e

y
z
y
1- 2 x

z =

2Ge u x u y u z
u z
+
+
+
2G
e

z
y
z
1- 2 x

u y
u
xy = Ge x +

x
y
u y u z
yz = Ge
+

y
z

u
u
xz = Ge x + z
x
z

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

u x u y u z
+
+
x
y
z
1 - 2
=
2Ge z

Ge =

E
2 ( 1+ )

39 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Determinao dos campos de deslocamentos, deformaes e tenses:


Sobreposio de trs casos particulares:
i) Solicitao normal segundo Z -

F1 = 0, F = 0,

G1 = 0, G = 0;

ii) Solicitao tangencial segundo X - G1 = 0, G = 0,

H1 = 0, H = 0;

ii) Solicitao tangencial segundo Y - F1 = 0, F = 0,

H1 = 0, H = 0;

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

40 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Solicitao puramente normal


Solicitao puramente normal p(,).
Neste caso: F1 = 0, F = 0, e G1 = 0, G = 0.
Funes potenciais:

H1 = p ( ,) z ln ( + z ) - dd
S

H=
1 =

p ( , ) ln ( + z ) d d
S

H 1
= H = p ( , ) ln ( + z ) dd
z
S

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

H1
=
z

1 H
=
=
z
z

p( , )

d d

41 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

1
H
2 H
ux = (1- 2 ) - z
4Ge
x
xz

Solicitao puramente normal


Campo de deslocamentos:

H
2 H
1
uy = (1- 2 ) - z
y
yz
4Ge

H
2 H
- 2 ( 1- ) z + z z 2

1
uz = 4Ge

Deslocamentos na superfcie
do semi-espao elstico

ux =

1 2 H
4 Ge x

uy =

1 2 H
4 Ge y

uz =

1 H
2 Ge z

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

42 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Solicitao puramente normal


Campo de tenses:

Na superfcie (z = 0)
do semi-espao elstico
z = ( z ) z = o

1 2H
=
2 z 2

p( , ) , S
z =
, S
0
Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

1
x =
2

2 H
3H
2 H
(1 2 ) 2
2 2 z 2

x
z
x
z

1
y =
2

2 H
3H
2H
z 2
(1 2 ) 2
2
2

y
z
y
z

3H
1 2 H
z 3
z =
z
2 z 2

xy

2 H
3H
1
=
+z
(1 2 )

x y
x y z
2

yz

3H
1
=
z
2 y z 2

xz

3H
1
=
z
2 x z 2

43 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL


as

Solicitao puramente
normal Integrais
funo

H=

p ( , ) ln ( + z ) dd

2 derivadas
2
2

2(x - ) + (x - )
2 H
1

= p ( , )
2
( + z)
x 2
3 ( + z)
S

z
dd

2 ( x - )( y - ) + ( x - )( y - ) z
2 H
= p ( , )
dd
2
3

xy

+
z
(
)
S

as

1 derivadas

(x - )
2 H
= p ( , )
dd
3
xz

(x - )
H
dd
= p ( , )
+
z

x
(
)
S

2
2

2 ( y - ) + ( y - )
2 H
1

= p ( , )
2
( + z)
y 2
3 ( + z)
S

( y - )
H
= p ( , )
dd
+
z

y
(
)
S

( y - )
2 H
= p ( , )
dd
3
yz

1
H
= p ( , ) dd

z
S

2 H
z
=
p
,
dd
(
)
S
z 2
3

z
dd

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

44 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL


2 derivadas de H
z
Solicitao puramente
1 3 ( x - )2
3 H
normal - Integrais
= p ( , ) 3 +
dd
5

x 2 z

as

3 ( x - )( y - )
3 H
dd
= p ( , )
5
xyz

S
3(x - ) z
3 H
= p ( , )
dd
2
5
xz

S
1 3 ( y - )2
3 H
= p ( , ) 3 +

y 2 z
5
S

3( y - ) z
3 H
= p ( , )
dd
2
5
yz

S
1 3z 2
3 H
= p ( , ) 3 + 5
z 3

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

dd

dd

45 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Solicitao normal concentrada - P


 rea S de aplicao da solicitao

est reduzida ao ponto O


 Distncia entre os pontos O e A ()

OA = = ( x 2 + y 2 + z 2 ) 1 2

 Solicitao aplicada

p( , ) d d = P
S

 Funes potenciais de Boussinesq

H1
= H = P ln ( + z )
z

H P
= 1 =
=
z
z

1 =

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

46 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL


as

Solicitao normal concentrada P Integrais

2 derivadas

x2 ( 2 + z )
2 H
1

= P

( + z ) 3 ( + z )2
x 2

funo

H=

p ( , ) ln ( + z ) dd

H = P ln ( + z )

x y (2 + z )
2 H
= P 3

( + z )2
xy

(x)
2 H
=P 3

xz

as

1 derivadas

H
x
=P
x
( + z)

y2 (2 + z )
2 H
1

= P

( + z ) 3 ( + z )2
y 2

H
y
=P
y
( + z)

( y)
2 H
=P 3
yz

H
1
=P
z

(z)
2 H
=
P
3
z 2

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

47 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Solicitao normal concentrada P


Integrais

as

2 derivadas de

( H z )

1 3 x2
3 H
= P 3 + 5
x 2 z


3x y
3 H
=P 5
xyz

3xz
3 H
=
P
xz 2
5
1 3 y2
3 H
= P 3 + 5
y 2 z


3yz
3 H
=P 5
2

yz
1 3z 2
3 H
=
P
3 + 5
z 3

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

48 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Solicitao normal concentrada - P


Deslocamentos
ux =

P x z
x
1
2

(
)

4 Ge 3
( + z)

uy =

P y z
y

1
2
(
)

4 Ge 3
( + z)

P z 2 2 (1 )
uz =
+

4 Ge 3

ux =
u=

Deslocamentos
na superfcie

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

uz =

P
x
(1 2 ) 2
4 Ge
r

P
y
(1 2 ) 2
4 Ge
r

P (1 )
2 Ge
r

49 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Solicitao normal concentrada - P


Tenses
P
x =
2

(1 2 )
z y 2 3 z x 2
z x2 y2
+ 3

1
2
2
r
r

P
y =
2

(1 2 )
z x 2 3 z y 2
z y2 x2
+ 3

1
2
r2


5
r

3 P z3
z =
2 5

xy =

P
2

yz =

(1 2 )
z x y 3 z x y
z xy
1

2
2
3
5
r

3 P x z2
2 5

xz =

3 P y z2
2 5

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

50 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Presso Hertz
aplicada sobre uma rea elptica
O contacto sem atrito
entre dois corpos de revoluo elsticos,
produz uma rea de contacto elptica.
Distribuio de presso de Hertz
p ( x,y ) = p0 1

2
a2

2
b2


+ 1 = 0
a b
2

rea de contacto elptica

Fora normal de
contacto

FN =

p(,) d d = p0 1
S

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

2 2

d
d
=

abp0
a2 b2
3

51 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Presso Hertz
Funo potencial de Boussinesq

1
H
=
=
z
z

H
=
=
z

p ( , )

p0 1

2
a2

d d

2
b2
12

( x ) + ( y ) + z

d d

Em coordenadas elpticas:

1
x2
y2
dw
( x,y,0 ) = a b p0 1 2
2

2
a + w b + w a 2 + w b2 + w w 1 2
0
)(
)
(

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

52 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL


Presso Hertz Deslocamentos da superfcie
Na superfcie do semi-espao elstico, e no interior da rea solicitada, ( x,y,z ) :

1
x2
y2
dw
( x,y,0 ) = a b p0 1 2
2

2
a + w b + w a 2 + w b2 + w w 1 2
0
)(
)
(

Definio dos deslocamentos bastante complexa. Considerando apenas:


 Deslocamentos segundo Z ;
 Pontos da superfcie do semi-espao elstico,
 Pontos situados no interior da rea de aplicao da solicitao,

1 2
uz =
L M x2 N y2
(
E

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

53 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL


Presso Hertz Deslocamentos da superfcie

1
dw
= a p0 K ( e )
L = a b p0
1
2
2
2
2
0 a +w
) ( b + w ) w
(

ap
1
dw
= 2 20 K ( e ) E ( e )
M = a b p0
1
3
2
2
e b
0
( a2 + w ) ( b2 + w ) w

a p0
1
dw
N = a b p0
=
1
3
2
2
e2 b2
2
2
0

( a + w ) ( b + w ) w

b2

a2 E ( e ) K ( e )

Integrais elpticos sem soluo analtica:


2

E(e) =

1 e sin d ;
2

K(e) =

d
1 e sin
2

a2
e = 1 2,
b

a<b

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

54 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL


Presso Hertz Tenses
So necessrios os integrais elpticos E(,e) e F(,e), sem soluo analtica

d
2
E( ,e) = 1 e sin d
K( ,e) =
2
0
0 1 e sin
a) Tenses segundo OZ
1
(x = y = 0):
x = (1 T ) + F ( ,e ) E ( ,e )
2
x
2a
= 2 ( x x )
b2 T
b2

p0
e b

+
=1
E ( ,e ) F ( ,e )
x

y
p0

2a
e2 b

( y y )

2
a

a2

b2

1 1 b2 T
y = +
2 + 2 E ( ,e ) F ( ,e )
2 2T a
a

y = 1 + T + F ( ,e ) E ( ,e )

a 1 T 2
= 2
p0
e b T

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

12

a2 + z2
T = 2
2
b + z

z
= cot
b

55 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Presso Hertz Tenses

= 1 ( x a )2 ( y b )2

b) Tenses segundo OX (y = z = 0):


x
p0

y
p0

= 2 (1 2 )

2a
e2 b

a
ex
x
tanh 1
1

b be

b + a

= 2 (1 2 )

2a
e2 b

b
e x
x

tanh1
1 +

be
b + a
a

12

c) Tenses segundo OY (x = z = 0),


x
p0

y
p0

= 2 (1 2 )

2a
e2 b

a
b ey

y
1
1
tanh

b be
a ( b + a )

= 2 (1 2 )

2a
e2 b

b
b ey

tanh 1
1 +


a
b
e
a
b
a

+
(
)

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

56 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Presso Hertz Contacto circular


O contacto sem atrito entre duas esferas,
produz uma rea de contacto circular.

a=b
Distribuio de presso de Hertz:
p ( r ) = p0

r2
1 2
a
2
p0 a 3
3

A fora normal aplicada

FN = p ( r ) dr =

Deslocamentos superfcie

1 2
uz =
L M x2 N y2
(
E

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

57 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Presso Hertz Contacto circular Deslocamentos superficiais


Integrais elpticos
2

a2
e= 1 2 =0
b

ab p0

M=

N=

( a 2 + w )( b2 + w ) w

a b p0

=
2

dw

( a 2 + w ) 3 ( b 2 + w ) w

a b p0

1 e sin d =

dw

( a 2 + w )( b2 + w )3 w

a p0
0

1 e 2 sin

dw

K(e) =

dw

L=

E(e) =

( a 2 + w )( a 2 + w ) w

a p0

( a 2 + w ) 3 ( a 2 + w ) w

a p0

dw

dw

( a 2 + w )( a 2 + w )3 w

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

58 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Presso Hertz Contacto circular Deslocamentos superficiais


L=

M=

N=

a p0

dw

(a

+w) w

a p0
2

=
2

(a

+w) w
2

dw

(a

+w) w
2


a 2 p0
2
a

dw

a 2 p0


= a p0 3
2
2a
=

1 2
uz =
E


a 2 p0 3
2
2a

1 2
uz =
E

p0

4a

No centro do contacto (x = Y = 0)

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

1 2
uz =
L M x2 N y2
(
E

2
2
a p0 3 ( x + y )
a 2a

2
2
2
2a ( x + y )

1 2
uz =
E

p0 a
2

59 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Presso Hertz Contacto circular Deslocamentos superficiais


No interior da rea S:
ur =

(1 2 )(1 + )
3E

32

a2
r2
p0 1 1 2
r
a

1 2 p0
uz =
2 a2 r 2
(
E
4 a

ra

No exterior da rea de aplicao da presso de Hertz,


(1 2 )(1 + ) a 2
ur =
p0
3E
r
1 2
uz =
E

r>a
12
2
p0
a a
a
( 2 a 2 r 2 ) sin 1 + r 2 1 2
2 a
r r
r

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

60 / 60

Mecnica do Contacto Hertziano

SEMI-ESPAO ELSTICO - SOLICITAO PONTUAL

Presso Hertz Contacto circular Tenses


Tenses no interior do semi-espao elstico, ao longo do eixo Z (x = y = 0):

=
= (1 + ) 1
p0
p0

z2
= 1 + 2
p0
a

Jorge H. O. Seabra, SMAp, DEMec

z
z2
a 1
arctg + 1 + 2
a
z 2
a

Potrebbero piacerti anche