Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
DOS
MICRORGANISMOS,
DIVERSIDADE METABLICA
E
ECOLOGIA MICROBIANA
CATEGORIAS
NUTRICIONAIS
DOS
MICRORGANISMOS
Fontes de Carbono
CO2
- Autotrofismo
Compostos orgnicos
- Heterotrofismo
Fontes de energia
Fototrofismo
Quimiotrofismo
Quimiorganotrofismo
Quimiolitotrofismo
Chlorophyll or
bacteriochlorophyll
Fig. 9.1
Catabolismo e anabolismo
Papel chave do ATP e da fora H+-motriz como formas de energia celular
Substratos
ATP
Fora H+-motriz
- SNTESE DE ATP para vias anablicas
- Mobilidade das clulas
- Transporte activo de nutrientes
Teoria quimiosmtica
Anabolismo
Consumo de energia
Monmeros
- extracelulares, ou
- metabolitos intermedirios
de vias catablicas, ou
- sintetizados a partir dos
anteriores.
Biossntese
- macromolculas
- constituintes celulares
RESPIRAO ANAERBIA
RESPIRAO
AERBIA*
*Bactrias aerbias, fungos, protozorios
O2
H2O
PORQU?
CONSERVAO DE ENERGIA
na Respirao
H+
H+
H+
ATP
+ + Pi
ADP
H+
ATPsintetase
(ou, ATPase)
*Exemplo:
cadeia de transporte de electres
membrana plasmtica de E. coli
(presena de O2)
Microrganismo
Aerbio
Aerbio facultativo
Microaerofilico
Anaerbio obrigatrio
Catalase
+
+
+/-
Dismutase do superxido
+
+
+
-
1. respirao aerbia
Oxignio como aceitador final de electres na Cadeia de Transporte de Electres
Membranar. A transferncia de electres de NADH e FADH2 para o O2 atravs dos componentes da
cadeia de transporte de electres conduz ao estabelecimento do Gradiente Transmembranar de
Protes (fora H+-motriz). Este gradiente a fora motriz para a sntese de ATP pela ATPase
(ATPsintetase); o O2 reduzido a H2O. Este processo rende grande quantidade de energia.
2. respirao anaerbia
Compostos inorgnicos, tais como nitrato, sulfato, dixido de Carbono (ou carbonato), etc. so
aceitador final de electres na Cadeia de Transporte de Electres que estabelece o
Gradiente Transmembranar de Protes (fora H+-motriz) para sntese de ATP. Nesses
processos, os compostos inorgnicos so reduzidos. Presente em bactrias.
FERMENTAO
Ocorre frequentemente em condies anaerbias (ausncia de O2). O substrato orgnico sofre
oxidao parcial. No requere um aceitador de electres externo - o equilbrio de reaces de
oxidao-reduo obtido com base em metabolitos intermedirios (endgenos) resultantes da oxidao
da molcula de substrato orgnico (p.ex. na gliclise). ATP sintetizado por fosforilao a nvel do
substrato; encontramos diferentes vias fermentativas em diferentes microrganismos (eucariotas
ou procariotas), as quais rendem diferentes produtos finais.
O rendimento energtico para a clula mais baixo que o da respirao.
METABOLISMO
QUIMIO-ORGANOHETEROTRFICO
Biossntese
FLUXO DE
CARBONO
OBTENO DE
ENERGIA
Composto orgnico
Respirao
aerbia
O2
Sntese de ATP
por fosforilao
oxidativa
Respirao
anaerbia
Nitrato (NO3-),
sulfato,
CO2,
Fumarato
Fermentao
Aceitador de electres
orgnico endgeno
Sntese de ATP
por fosforilao
ao nvel do substrato
()
()
* Em protozorios, fungos e maior parte das bactrias no-fotossintticas
Melhores
dadores
de electres
Acetognese
(acetato)
(bactrias acetognicas;
anaerbias obrigatrias)
RESPIRAO
ANAERBIA *
Metanognese
Potencial de reduo (E0)
(bactrias metanognicas;
anaerbias obrigatrias)
Metano
BIOCOMBUSTVEL
Reduo do sulfato
(bactrias sulfato-redutoras;
anaerbias obrigatrias)
Desnitrificao
(bactrias desnitrificantes;
aerbias facultativas)
()
Melhores
aceitadores
de electres
Sulfureto de
Hidrognio
(nos sedimentos de lagos
e de rios com muita matria
orgnica;
H2S TXICO)
-Produtos so gasosos
-Principal causa de
perda de fertilidade
dos solos
-Importante no tratamento
de guas residuais
), em
()
(a)
Electron transport
processes in the
plasma membrane
of Escherichia coli
when (a) O2, or
(b) nitrate,
is the final electron
acceptor.
(b)
Denitrification
(nitrate reductase
is a key enzyme)
Escherichia coli
Possible scheme for electron transport in the membrane of Pseudomonas stutzeri during denitrification.
Fermentations
oxidation of NADH
produced by glycolysis
pyruvate or derivative
used as endogenous
electron acceptor
ATP formed by
substrate-level
phosphorylation
ADP
ATP
Figure 9.9
FERMENTAO
FERMENTAO
Vias fermentativas principais e destino do piruvato em diferentes microrganismos
Produtos
gasosos
Na produo de
Yougurt, pickles,
etc
Na produo de
bebidas fermentadas,
etanol industrial
Papel importante
para produo de
acetona e butanol
no incio sec XX
(1st World War)
Bacteria
METABOLISMO QUIMIOLITOTRFICO
obteno de energia a partir da oxidao de
compostos inorgnicos dadores de electres
. Bactrias quimiolitotrficas;
. Importncia ecolgica (nos ciclos biogeoqumicos dos elementos)
. Em geral, respirao aerbia; mas, algumas so anaerbias (aceitador final de
electres podem ser nitrato ou sulfato)
. ATP sintetizado por fosforilao oxidativa
Electres so transferidos directamente do composto inorgnico (reduzido) para componentes da
Cadeia de Transporte de Electres localizada na membrana plasmtica, e transferidos para
aceitador final, que sofre reduo.
Fig. 5.23.(b)
(Brock biology of microorganisms, Prentice Hall, 11th ed)
NITRITO
NITRATO
Respirao
aerbia
Tipos de quimiolitotrofismo
(fontes de energia mais usuais)
OXIDAO DE H2
(Bactrias do hidrognio)
NITRIFICAO
(Bactrias Nitrificantes)
OXIDAO DE ENXOFRE
(Bactrias do enxofre)
OXIDAO DE FERRO
(Bactrias do Ferro)
FOTOTROFISMO
Luz como fonte de energia
Alguns, so
fotoheterotrficos *
* Na natureza,
alguns microrganismos
fototrficos mudam
o metabolismo entre
heterotrofismo e
autotrofismo,
dependendo dos
recursos
disponveis.
Maior parte, so
fotoautotrficos
(a)
(a)
(b)
(a)
(a)
(b)
(b)
(b)
FOTOSSNTESE
ANOXIGNICA
(ex. em sulfo-bactrias purpura e verde)
OXIGNICA
(ex. em microalgas e cianobactrias; em plantas)
Several layers of
anoxygenic
phototrophyc bacteria
(until the mat becomes
light-limited)
The distribution
of photosynthetic
microorganisms
in a Norwegian
Fjord.
Purple
bacteria
21.4. (In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)
Chlorophyl a
The principal photosynthetic pigment
of higher plants, most algae and the
cyanobacteria
(green curve) Absorption spectra of cells of the green algae Chlamydomonas. The peak at 430 and 680 nm
is due to chlorophyl a; the peak at 480 nm is due to carotenoids.
(red curve) Absorption spectra of the cells of a phototrophic purple bacteria (Rhodopseudomonas sp.).
Peaks at 870, 805, 590 and 360nm are due to bacteriochlorophyll a while peaks at 525 nm and 475 nm are
due to carotenoids.
Acessory pigments
Anoxic jar.
ECOLOGIA MICROBIANA
Ecossistema
(Protozorios, insectos)
()
MINERALIZAO
OM Organic matter
(adaptadao de Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)
Fotossintese
Quimiolitotrofismo
Fig. 28.28
3. MINERALIZAO
(decomposio microbiana de compostos orgnicos complexos, com formao de compostos simples
Metabolismo:respirao aerbia ou anaerbia; fermentao)
P.ex.
- Tecidos de plantas e
animais mortos
- clulas mortas de
mcrorganismos
Quimiorganoheterotrficos
(bactrias, fungos, protozorios)
- Produtos finais so
diferentes em condies
aerbias ou anaerbias
- Os sub-produtos de um
grupo de microrganismos
podem ser usados e
transformados por outro
tipo fisiolgico de
microrganismos.
Mineralization
Mineralization
(In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)
Fig. 28.19
Exemplo
decomposio de matria orgnica
em ambientes anxicos
Cooperao
(consrcio microbiano)
Fig. 19.23
Ambientes anaerbios,
ricos em compostos orgnicos:
. Sedimentos (lagos, pntanos)
. Digestores anaerbios
(tratamento de lamas em ETARs)
. Rumen (animais ruminantes)
Protozorios
Bactrias
metanognicas
LUZ
As diversas comunidades
no esto isoladas
BIODEGRADAO DE COMPOSTOS
ORGNICOS POLUENTES NO AMBIENTE
(ex. hidrocarbonetos do petrleo)
OXIGENASES enzimas que catalizam a incorporao de 1 ou 2 tomos de oxignio (do
O2 ) em molculas orgnicas.
- MONOOXIGENASES
- DIOXIGENASES
Acetil-CoA
as
(vi
tab
a
c
tr
en
c
s
lica
)
ais
(metabolito intermedirio)
Vias catablicas
centrais
Methyl
catechol
(plantas, microrganismos)
Desnitrificao
Assimilao
de amnia
Processo
anammox
NH3
Fixao de N2
Mineralizao de
protenas
(amonificao)
Processos anaerbios
Fig. 28.21
Processos aerbios
Processos que ocorrem em condies aerbias e anaerbias
Processo anammox (anoxic ammonia oxidation) acoplamento entre oxidao anaerbia de NH4+
(quimiolitotrofismo) e reduo de NO2- (aceitador final de electres)
(Aplicao: remoo de N de guas residuais, em estaes de tratamento de esgotos)
Oxidao do
enxofre
Assimilao de S
(reduo de sulfato)
Reduo
de sulfato
(respirao
anaerbia)
Mineralizao de
matria orgnica
(dessulfurilao)
Oxidao
do enxofre
Bactrias
quimiolitotrficas
Bactrias
purpura e verde
(Fotossintese
anoxignica)
Processos anaerbios
Processos aerbios
Processos que ocorrem em condies aerbias e anaerbias
Fig. 28.20
Fotoautotrofismo
anoxignico
(bactrias purpura e
verde do enxofre)
(Link ao ciclo do S)
Respirao
anaerbia
- Bactrias
desnitrificantes
(link ao ciclo do N)
- Bactrias
redutoras de sulfato
(link ao ciclo do S)
- Bactrias redutoras
do Ferro
(link ao ciclo do Fe)
Fotossntese oxignica
(microalgas, cianobactrias)
P.ex. Mineralizao da
matria orgnica
(link aos ciclos do N e do S)
(Bactrias
Oxidantes
de CO)
Fontes principais de
Monxido de Carbono:
- Industria
- Automoveis
(Bactrias
metanognicas)
(Bactrias metanotrficas)
Fig. 28.18
CICLO DO
CARBONO
Fig. 19.21