Sei sulla pagina 1di 50

CATEGORIAS NUTRICIONAIS

DOS
MICRORGANISMOS,
DIVERSIDADE METABLICA
E
ECOLOGIA MICROBIANA

CATEGORIAS
NUTRICIONAIS
DOS
MICRORGANISMOS

Fontes de Carbono
CO2

- Autotrofismo

Compostos orgnicos

- Heterotrofismo

Fontes de energia
Fototrofismo

Quimiotrofismo
Quimiorganotrofismo

Quimiolitotrofismo

Maior parte dos microrganismos


usam um de trs tipos de
fontes de energia

Chlorophyll or
bacteriochlorophyll

(In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

Fig. 9.1

Catabolismo e anabolismo
Papel chave do ATP e da fora H+-motriz como formas de energia celular

Substratos

Produtos (waste products)


Catabolismo
Produo de energia
FORA H+-MOTRIZ gradiente electroqumico de
protes transmembranar

ATP

Fora H+-motriz
- SNTESE DE ATP para vias anablicas
- Mobilidade das clulas
- Transporte activo de nutrientes

Teoria quimiosmtica
Anabolismo
Consumo de energia
Monmeros
- extracelulares, ou
- metabolitos intermedirios
de vias catablicas, ou
- sintetizados a partir dos
anteriores.

Biossntese

- macromolculas
- constituintes celulares

(In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 5th ed)

Diversidade microbiana vs. diversidade metablica


(diferentes estratgias para obter energia - Bioenergtica)

Passos principais do catabolismo em microrganismos


quimiorganoheterotrficos
Diversos
microrganismos
produtores de
hidrolases

Posio central do ciclo


de Krebs ou TCA
Sntese de ATP,
por fosforilao
oxidativa

RESPIRAO ANAERBIA

(In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

aceitadores finais de electres alternativos


(diversas bactrias)

RESPIRAO
AERBIA*
*Bactrias aerbias, fungos, protozorios
O2

H2O

RELAO DOS MICRORGANISMOS COM O OXIGNIO


Posio de clulas microbianas em tubos de meio de cultura em
funo da relao do microrganismo com o oxignio:
(a) Aerbio obrigatrio
(b) Anaerbio obrigatrio
Indicador redox
rosa na forma oxidada
(na presena de O2)

PORQU?

(c) Aerbio facultativo


(d) Microaerfilico
(e) Anaerbio aerotolerante

(Brock biology of microorganisms, prentice Hall, 11th ed)

OXIGNIO e STRESSE OXIDATIVO


Espcies reactivas de oxignio formadas na
Cadeia de Transporte de Electres Respirao Aerbia

(Brock biology of microorganisms, prentice Hall, 11th ed)

O anio superxido (O2-), o perxido de hidrognio (H2O2) e o radical hidroxilo (OH.)


so extremamente txicos para as clulas. Podem causar, por exemplo:
- oxidao de macromolculas (protenas, cidos nucleicos);
- oxidao dos lipidos das membranas celulares (  comprometimento da
funo da bicamada lipdica como barreira selectiva de permeabilidade).

CONSERVAO DE ENERGIA
na Respirao

Membrana plasmtica em procariotas*


Membrana interna da mitocndria em
eucariotas

H+

H+

H+
ATP

+ + Pi
ADP

H+
ATPsintetase
(ou, ATPase)

*Exemplo:
cadeia de transporte de electres
membrana plasmtica de E. coli
(presena de O2)

Enzimas que protegem as clulas da


aco txica das espcies reactivas de oxignio

Nem todos os microrganismos


esto protegidos

(Brock biology of microorganisms, prentice Hall, 11th ed)

Microrganismo
Aerbio
Aerbio facultativo
Microaerofilico
Anaerbio obrigatrio

Catalase
+
+
+/-

Dismutase do superxido
+
+
+
-

REVISO de CONCEITOS (Bioqumica)


RESPIRAO
Oxidao completa de compostos orgnicos, com utilizao de um aceitador de electres externo
(exgeno) para contrabalanar reaces de oxidao-reduo usadas para gerar ATP; a maior parte do
ATP formado por fosforilao oxidativa com base num gradiente protnico (fora H+-motriz)
estabelecido atravs de membranas (m. plasmtica em procariotas ou m. interna da mitocndria em
eucariotas). Quanto natureza dos aceitadores finais de electres, so conhecidas 2 situaes genricas:

1. respirao aerbia
Oxignio como aceitador final de electres na Cadeia de Transporte de Electres
Membranar. A transferncia de electres de NADH e FADH2 para o O2 atravs dos componentes da
cadeia de transporte de electres conduz ao estabelecimento do Gradiente Transmembranar de
Protes (fora H+-motriz). Este gradiente a fora motriz para a sntese de ATP pela ATPase
(ATPsintetase); o O2 reduzido a H2O. Este processo rende grande quantidade de energia.

2. respirao anaerbia
Compostos inorgnicos, tais como nitrato, sulfato, dixido de Carbono (ou carbonato), etc. so
aceitador final de electres na Cadeia de Transporte de Electres que estabelece o
Gradiente Transmembranar de Protes (fora H+-motriz) para sntese de ATP. Nesses
processos, os compostos inorgnicos so reduzidos. Presente em bactrias.
FERMENTAO
Ocorre frequentemente em condies anaerbias (ausncia de O2). O substrato orgnico sofre
oxidao parcial. No requere um aceitador de electres externo - o equilbrio de reaces de
oxidao-reduo obtido com base em metabolitos intermedirios (endgenos) resultantes da oxidao
da molcula de substrato orgnico (p.ex. na gliclise). ATP sintetizado por fosforilao a nvel do
substrato; encontramos diferentes vias fermentativas em diferentes microrganismos (eucariotas
ou procariotas), as quais rendem diferentes produtos finais.
O rendimento energtico para a clula mais baixo que o da respirao.

METABOLISMO
QUIMIO-ORGANOHETEROTRFICO

Biossntese

FLUXO DE
CARBONO
OBTENO DE
ENERGIA

Composto orgnico
Respirao
aerbia

O2
Sntese de ATP
por fosforilao
oxidativa

Respirao
anaerbia

Nitrato (NO3-),
sulfato,
CO2,
Fumarato

Aceitadores finais de electres


exgenos

Fermentao

Aceitador de electres
orgnico endgeno
Sntese de ATP
por fosforilao
ao nvel do substrato

()
()
* Em protozorios, fungos e maior parte das bactrias no-fotossintticas

Melhores
dadores
de electres

Acetognese
(acetato)

(bactrias acetognicas;
anaerbias obrigatrias)

RESPIRAO
ANAERBIA *

Metanognese
Potencial de reduo (E0)

(bactrias metanognicas;
anaerbias obrigatrias)

Metano
BIOCOMBUSTVEL

Reduo do sulfato
(bactrias sulfato-redutoras;
anaerbias obrigatrias)

Desnitrificao
(bactrias desnitrificantes;
aerbias facultativas)

()
Melhores
aceitadores
de electres

Sulfureto de
Hidrognio
(nos sedimentos de lagos
e de rios com muita matria
orgnica;
H2S TXICO)

-Produtos so gasosos
-Principal causa de
perda de fertilidade
dos solos
-Importante no tratamento
de guas residuais

*Usa outros aceitadores de electres ( O

), em

ambientes onde o O2 est ausente


(elevada importncia ecolgica)

()

-Em geral, rendimento energtico mais baixo


do que na resp. Aerbia.

(a)
Electron transport
processes in the
plasma membrane
of Escherichia coli
when (a) O2, or
(b) nitrate,
is the final electron
acceptor.

(b)

Denitrification
(nitrate reductase
is a key enzyme)

Escherichia coli

Possible scheme for electron transport in the membrane of Pseudomonas stutzeri during denitrification.

Steps in the dissimilative


reduction of nitrate.
Some organisms, for example
Escherichia coli, can carry out only
the first step. Other bacteria can
further reduce nitrite (for example,
species from the genera Pseudomonas).

Example: in sewage treatment,


denitrification is beneficial
(for the environment)
because it converts nitrate to N2.

Fermentations

oxidation of NADH
produced by glycolysis

pyruvate or derivative
used as endogenous
electron acceptor

ATP formed by
substrate-level
phosphorylation

ADP
ATP

Figure 9.9

(In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

FERMENTAO

DIVERSIDADE NAS FERMENTAES


(diferentes produtos de fermentao em diferentes microrganismos)

FERMENTAO
Vias fermentativas principais e destino do piruvato em diferentes microrganismos

Produtos
gasosos

Ex. Responsveis pela


deteriorao
de alguns alimentos

Na produo de
Yougurt, pickles,
etc

Na produo de
bebidas fermentadas,
etanol industrial

Papel importante
para produo de
acetona e butanol
no incio sec XX
(1st World War)

Bacteria

Examples of common microbial fermentations


and some of the organisms carrying them out

METABOLISMO QUIMIOLITOTRFICO
obteno de energia a partir da oxidao de
compostos inorgnicos dadores de electres
. Bactrias quimiolitotrficas;
. Importncia ecolgica (nos ciclos biogeoqumicos dos elementos)
. Em geral, respirao aerbia; mas, algumas so anaerbias (aceitador final de
electres podem ser nitrato ou sulfato)
. ATP sintetizado por fosforilao oxidativa
Electres so transferidos directamente do composto inorgnico (reduzido) para componentes da
Cadeia de Transporte de Electres localizada na membrana plasmtica, e transferidos para
aceitador final, que sofre reduo.

. Rendimento energtico baixo


Usualmente,
so autotrficas
(ciclo de Calvin)

Fig. 5.23.(b)
(Brock biology of microorganisms, Prentice Hall, 11th ed)

EXEMPLO (bactria nitrificante, p.ex. Nitrobacter):


Fluxo de electres na Cadeia de Transporte de Electres directa
(Linha a cheio lado direito na figura)
(Oxidao de nitrito a nitrato, e transporte de electres no sentido normal, de modo a gerar gradiente
electroqumico de protes transmembranar (fora H+-motriz) para a sntese de ATP por fosforilao oxidativa)

NITRITO

NITRATO

Respirao
aerbia

(In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

Cadeia de transporte de electres inversa


(Linha a tracejado lado esquerdo na figura)
Uma parte da fora-proto-motriz estabelecida na Cadeia de transporte de Electres directa usada
para forar o fluxo de electres no sentido inverso (contra o gradiente de potencial de reduo)
do nitrito para NAD+ de modo a gerar NADH (fonte de electres para fixao de CO2 ciclo de Calvin)

Tipos de quimiolitotrofismo
(fontes de energia mais usuais)

OXIDAO DE H2
(Bactrias do hidrognio)

NITRIFICAO
(Bactrias Nitrificantes)

OXIDAO DE ENXOFRE
(Bactrias do enxofre)

OXIDAO DE FERRO

(adaptadao de Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

(Bactrias do Ferro)

Exemplo de metabolismo quimiolitotrfico anaerbio

ORIGEM DAS FONTES DE ENERGIA USADAS POR BACTRIAS


QUIMIOLITOTRFICAS (fontes geolgicas, antropognicas e biolgicas):
. Actividade vulcnica (H2S);
. Agricultura (Amnia; nitrito)
. Actividades mineiras (Fe2+)
. Queima de combustveis fsseis e lixo (H2S; NH3)
. Biolgicas decomposio microbiana de matria orgnica (p.ex. H2S; NH3; H2)

FOTOTROFISMO
Luz como fonte de energia
Alguns, so
fotoheterotrficos *

* Na natureza,
alguns microrganismos
fototrficos mudam
o metabolismo entre
heterotrofismo e
autotrofismo,
dependendo dos
recursos
disponveis.

Maior parte, so
fotoautotrficos

(a)

(a)
(b)
(a)
(a)

(b)
(b)
(b)

(In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

(a) oxygenic photosynthesis eucaryotes and cyanobacteria


(H2O is the source of reducing power to reduce NADP+ to NADPH)

(b) anoxygenic photosynthesis all other bacteria


(some phototrophic bacteria obtain reducing power from electron donors in their environment,
typically reduced sulfur sources, e.g. H2S, S0, S2O32-, or H2, or organic compounds)

FOTOSSNTESE
ANOXIGNICA
(ex. em sulfo-bactrias purpura e verde)

OXIGNICA
(ex. em microalgas e cianobactrias; em plantas)

Tipos de fotossntese obteno de energia e de poder redutor em fototrficos


oxignicos e anoxignicos. Ambos obtm energia da luz. Nos fototrficos oxignicos,
a luz captada tambm usada na fotlise da gua, gerando O2 e poder redutor
(necessrio para a fixao do CO2). Na fotossntese anoxignica, o poder redutor
formado a partir de H2S, S, H2 ou compostos orgnicos (dependendo da espcie bacteriana);
ocorre na ausncia de oxignio (condies anaerbias).

Photograph of a core taken through a hot spring microbial mat.


Upper layer
cyanobacteria

Several layers of
anoxygenic
phototrophyc bacteria
(until the mat becomes
light-limited)

Bottom layer fermentative and


sulphate-reduction
bacteria

The distribution
of photosynthetic
microorganisms
in a Norwegian
Fjord.

Cyanobacteria and most


eucaryotic photosynthetic
microbes near surface

Dinoflagellates (unicellular algae)

Purple
bacteria
21.4. (In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

green and purple


bacteria in
deeper, anaerobic
zones of aquatic
habitats (H2S rich)

Light-sensitive pigments are essential for photosynthesis to occur.

Chlorophyl a
The principal photosynthetic pigment
of higher plants, most algae and the
cyanobacteria

Bacteriochlorophylls (diverse structures)


Bacteriochlorophyll is the form of chlorophyll
present in anoxygenic phototrophs

Structure of all known bacteriochlorophylls.


In vivo absorption spectra are the physiologically relevant absorption peaks.

(green curve) Absorption spectra of cells of the green algae Chlamydomonas. The peak at 430 and 680 nm
is due to chlorophyl a; the peak at 480 nm is due to carotenoids.
(red curve) Absorption spectra of the cells of a phototrophic purple bacteria (Rhodopseudomonas sp.).
Peaks at 870, 805, 590 and 360nm are due to bacteriochlorophyll a while peaks at 525 nm and 475 nm are
due to carotenoids.

Acessory pigments

Acessory pigments like


carotenoids and phycobilins
are also involved in the capture
and processing of light energy.
They absorb different wavelengths
of light than chlorophylls.
They allow the organisms to capture
more of the available light, making
photosynthesis more efficient over
a broader range of wavelenghts.
Carotenoids also play a photoprotective role,
protecting microorganisms from intense light
(photo-oxidation).
They are thus an advantage for the organism.

Pigment diversity has


ecological significance.

Differences in absorption spectra


correlates with ecological distribution.
By having different pigments, 2
organisms can coexist in a habitat,
each using wavelenght of light that the
other is not using.
Example
There often is a dense surface layer of
cyanobacteria and algae in lakes and ponds
that absorb a large amount of blue (~430 nm)
and red (~680nm) light.
The bacteriochlorophyll pigments of purple
and green bacteria absorb longer wavelenghts
not used by other photosynthetisers.

(In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

ISOLAMENTO DE MICRORGANISMOS A PARTIR DO


AMBIENTE NATURAL culturas de enriquecimento (II)
Factores importantes:
1. inculo (fonte dos microrganismos);
2. Composio meio de cultura;
3. Condies ambientais (oxignio; Temperatura, pH, luminosidade, etc.)
Ex. 1 Isolamento de bactrias nitrificantes (p.ex. dos gneros Nitrobacter e Nitrosomonas
quimiolitoautotrficas aerbias; Importncia fertilizao dos solos com nitrato)
1  Inculo: solo, lama
2  Meio de cultura: ausncia de Carbono orgnico (para seleccionar bactrias autotrficas);
sais de NO2- e de NH4+ (como dadores de electres);
3  Presena de O2 / ar (porque aerbia);
Ausncia de luz (para eliminar fotoautotrficas)

Ex. 2. Isolamento de bactrias desnitrificantes (p.ex. gnero Pseudomonas


respirao anaerbia; Importncia remoo de nitrato de guas residuais em ETARs)
1  Inculo: solo, sedimentos de lagos
2  Meio de cultura: cidos orgnicos, como fontes de C e energia;
sal de NO32- (aceitador de electres);
3  Ausncia de ar (O2).

Incubation under anoxic conditions


in the laboratory

Anoxic jar.

Anoxic glove chamber.

A chemical reaction in the


Envelope in the jar generates
H2 + CO2.

The anaerobic atmosphere is maintained largely with


a vacuum pump and N2 purges. The remaining oxygen is
removed by a palladium catalyst and hydrogen.

The palladium catalyst catalyzes the formation of H2O from H2 + O2.


Water is absorbed by a dessicant.

ECOLOGIA MICROBIANA

Ecossistema

Unidade funcional de organizao biolgica, constituida por


comunidades de organismos (microrganismos e macrorganismos) que
interagem entre si e com o seu ambiente natural (factores fsicos e qumicos).

Papel vital dos microrganismos nos ecossistemas


(Animais, Homem)

(Animais pequeno porte)

(Protozorios, insectos)

()
MINERALIZAO

OM Organic matter
(adaptadao de Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

Fotossintese
Quimiolitotrofismo
Fig. 28.28

PAPEL VITAL DOS MICRORGANISMOS NOS ECOSSISTEMAS (cont)


 1. Produo primria (de matria orgnica)
por microrganismos autotrficos
(nutrio: quimiolitotrofismo autotrfico; fototrofismo autotrfico)

Tambm contribuem para oxigenao


dos compartimentos ambientais

Ambientes terrestres: principalmente, plantas; cianobactrias, algas;


bactrias quimiolitotrficas;
Ambientes aquticos e marinhos: algas unicelulares, cianobactrias; bactria fotossintticas
anoxignicas (b. Purpura e verde do enxofre); bactrias quimiolitotrficas.

 2. Consumo directo ou primrio (de matria orgnica)


(por consumidores primrios p.ex. protozorios, insectos, pequenos animais)
Cadeias alimentares
(consumidores secundrios, tercirios, etc.)

PAPEL VITAL DOS MICRORGANISMOS NOS ECOSSISTEMAS (cont)

 3. MINERALIZAO
(decomposio microbiana de compostos orgnicos complexos, com formao de compostos simples
Metabolismo:respirao aerbia ou anaerbia; fermentao)

P.ex.
- Tecidos de plantas e
animais mortos
- clulas mortas de
mcrorganismos

Quimiorganoheterotrficos
(bactrias, fungos, protozorios)

Compostos inorgnicos simples


(minerais)
(CO2, H2O, NH3, H2S)

Estima-se que 90% da mineralizao dos compostos orgnicos na Natureza


seja resultado da actividade metablica de bactrias e fungos; este processo
torna os compostos inorgnicos simples de novo disponveis para
os produtores primrios e outros organismos.

Influncia do oxignio no destino da matria orgnica complexa

- Produtos finais so
diferentes em condies
aerbias ou anaerbias
- Os sub-produtos de um
grupo de microrganismos
podem ser usados e
transformados por outro
tipo fisiolgico de
microrganismos.

Mineralization

- Os ciclos dos elementos


esto interligados.

Mineralization
(In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

Fig. 28.19

Exemplo
decomposio de matria orgnica
em ambientes anxicos
Cooperao
(consrcio microbiano)

SINTROFISMO dois ou mais organismos


cooperam na degradao de um substrato que
no pode ser catabolizado por cada um deles
szinho

Fig. 19.23

Ambientes anaerbios,
ricos em compostos orgnicos:
. Sedimentos (lagos, pntanos)
. Digestores anaerbios
(tratamento de lamas em ETARs)
. Rumen (animais ruminantes)

Bactrias metanognicas na Natureza:


. Zonas hmidas naturais
. Pntanos
. Animais ruminantes
. Trmitas (
)
. Solos (zonas anxicas)

Emisses de metano de origem


biolgica excedem largamente
as emisses de origem abitica.

Aparelho digestivo de trmitas


Contm protozorios, e bactrias metanognicas no interior destes.
Os protozorios ajudam as trmitas na digesto dos substratos celulsicos, e fornecem
s bactrias os substratos para a metanognese.
Pensa-se que as bactrias beneficiem os protozorios hospedeiros (celulolticos) ao
consumirem o H2 gerado pela fermentao dos aucares.
Particulas de plantas
(amarelas)

Protozorios

Bactrias
metanognicas

Observao com microscpio de fluorescncia


interior do aparelho digestivo de trmita.

LUZ

Exemplo comunidades microbianas


num ecossistema aqutico
(lago)
Populaes microbianas
agrupamentos de clulas de
microrganismos idnticos;
Guildas associaes de
populaes de microrganismos
com um determinado tipo de
Metabolismo.
As guildas interagem entre si
(e com o meio ambiente)
formando comunidades.

As diversas comunidades
no esto isoladas

Papel do O2 no catabolismo de compostos orgnicos


Alm de aceitador final de electres na respirao aerbia, o O2 tambm pode ter uma
participao importante na oxidao de compostos orgnicos, em processos catablicos
realizados por microrganismos particulares.

. Participao de enzimas especficas - OXIGENASES


. Impacto ambiental importante

- Vrias bactrias e fungos ambientais realizam


a degradao de compostos orgnicos poluentes,
em condies aerbias, recorrendo a vias
catablicas onde o passo inicial de oxidao
do composto orgnico envolve oxigenases;
Bactrias mais estudadas: gnero Pseudomonas

BIODEGRADAO DE COMPOSTOS
ORGNICOS POLUENTES NO AMBIENTE
(ex. hidrocarbonetos do petrleo)
OXIGENASES enzimas que catalizam a incorporao de 1 ou 2 tomos de oxignio (do
O2 ) em molculas orgnicas.
- MONOOXIGENASES
- DIOXIGENASES

Exemplo oxidao de hidrocarbonetos


. Hidrocarbonetos alifticos (ex. octano)
Passos principais na via catablica de
um hidrocarboneto aliftico
O 1 passo catalizado por uma
monooxigenase (iniciadora do processo
de degradao)
- Especificidade

Acetil-CoA

as
(vi

tab
a
c

tr
en
c
s
lica

)
ais

Ciclo dos cidos


Tricarboxilicos (TCA)

CO2, H2O, ATP

. Vias catablicas de hidrocarbonetos aromticos (ex. benzeno, tolueno)

(metabolito intermedirio)

Vias catablicas
centrais

Methyl
catechol

CO2, H2O, ATP

Catecol (e derivados) so metabolitos intermedirios


na oxidao de vrios compostos aromticos

Papel dos microrganismos nos

Ciclos biogeoqumicos dos elementos


Os microrganismos tm um papel essencial na reciclagem dos vrios elementos
qumicos no Ambiente, em particular de Carbono, Azoto, Enxofre e Ferro.
Ciclo biogeoqumico - descreve as transformaes, catalizadas por agentes biolgicos e
qumicos, dos compostos que contm estes elementos essenciais.

In Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

Todos os ciclos de elementos esto interligados e tm impactos a nvel global.

Participao dos microrganismos no CICLO DO AZOTO


Assimilao de Nitrato
como fonte de N

Nitrificao (bactrias nitrificantes)

(plantas, microrganismos)

Desnitrificao

Assimilao
de amnia

Processo
anammox

NH3
Fixao de N2

Nitrificao (bactrias nitrificantes)

Mineralizao de
protenas
(amonificao)
Processos anaerbios

(adaptadao de Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

Fig. 28.21

Processos aerbios
Processos que ocorrem em condies aerbias e anaerbias
Processo anammox (anoxic ammonia oxidation) acoplamento entre oxidao anaerbia de NH4+
(quimiolitotrofismo) e reduo de NO2- (aceitador final de electres)
(Aplicao: remoo de N de guas residuais, em estaes de tratamento de esgotos)

Participao dos microrganismos no CICLO DO ENXOFRE

Oxidao do
enxofre

Assimilao de S
(reduo de sulfato)

Reduo
de sulfato
(respirao
anaerbia)

Mineralizao de
matria orgnica
(dessulfurilao)

Oxidao
do enxofre

Bactrias
quimiolitotrficas

Bactrias
purpura e verde
(Fotossintese
anoxignica)

(adaptadao de Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

Processos anaerbios
Processos aerbios
Processos que ocorrem em condies aerbias e anaerbias

Fig. 28.20

Diagrama esquemtico da participao


dos microrganismos no ciclo do C no Ambiente
(e links aos ciclos de outros elementos)
Quimiolitoautotrofismo
aerbio ou anaerbio
(bactrias nitrificantes,
bactrias oxidantes de S)
(Link aos
ciclos do N e do S)

Fotoautotrofismo
anoxignico
(bactrias purpura e
verde do enxofre)
(Link ao ciclo do S)

Respirao
anaerbia
- Bactrias
desnitrificantes
(link ao ciclo do N)
- Bactrias
redutoras de sulfato
(link ao ciclo do S)
- Bactrias redutoras
do Ferro
(link ao ciclo do Fe)

Fotossntese oxignica
(microalgas, cianobactrias)

P.ex. Mineralizao da
matria orgnica
(link aos ciclos do N e do S)

(Bactrias
Oxidantes
de CO)
Fontes principais de
Monxido de Carbono:
- Industria
- Automoveis

(Bactrias
metanognicas)

(Bactrias metanotrficas)

(adaptadao de Prescott, Harley & Klein, Microbiology, McGrawHill, 6th ed)

Fig. 28.18

Os Ciclos do Carbono e do Oxignio


esto interligados fotosintese oxignica
remove CO2 e produz O2, enquanto os
processos respiratrios aerbios produzem
CO2 e removem O2

(Brock biology of microorganisms, Prentice Hall, 11th ed)

CICLO DO
CARBONO

Fig. 19.21

Potrebbero piacerti anche