Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
OBS: importante saber que o acento prosdico, ou tnico, o timbre mais forte na pronncia,
enquanto que o acento grfico utilizado na escrita.
CLASSIFICAO DAS PALAVRAS QUANTO POSIO DA SLABA TNICA
1) Proparoxtonas - A slaba tnica a antepenltima da palavra
Ex: MATEM-TI-CA
2) Paroxtonas - A slaba tnica a penltima da palavra
Ex: CAR-TER
3) Oxtonas - A slaba tnica a ultima da palavra
Ex: CA-F
REGRAS DA ACENTUAO GRFICA
ACENTUAO GRFICA DAS PALAVRAS OXTONAS
1) Acentuam-se com acento agudo:
a) As palavras oxtonas terminadas nas vogais tnicas/tnicas abertas grafadas -a, -e ou -o,
seguidas ou no de -s: est, ests, j, ol; at, , s, ol, pontap(s); av(s,), domin(s), palet(s,),
s(s).
Obs.: Em algumas (poucas) palavras oxtonas terminadas em -e tnico/tnico, geralmente
provenientes do francs, esta vogal, por ser articulada nas pronncias cultas ora como aberta ora
como fechada, admite tanto o acento agudo como o acento circunflexo: beb ou beb, bid ou
bid, canap ou canap, carat ou carat, croch ou croch, guich ou guich, matin ou matin,
nen ou nen, ponj ou ponj, pur ou pur, rap ou rap. O mesmo se verifica com formas como
Ver todos os cursos >>
Apostilas Para Concursos
coc e coc, r (letra do alfabeto grego) e r. So igualmente admitidas formas como jud, a par de
judo, e metr, a par de metro.
b) As formas verbais oxtonas, quando, conjugadas com os pronomes clticos lo(s) ou la(s), ficam a
terminar na vogal tnica/tnica aberta grafada -a, aps a assimilao e perda das consoantes
finais grafadas -r, -s ou -z: ador-lo(s) (de adorar-lo(s)), d-la(s) (de dar-la(s) ou d(s)-la(s) ou d(s)la(s)), f-lo(s) (de faz-lo(s)), f-lo(s)-s (de far-lo(s)-s), habita-la(s)-iam (de habitar-la(s)-iam), trala(s)- (de trar-la(s)-).
c) As palavras oxtonas com mais de uma slaba terminadas no ditongo nasal (presente do
indicativo etc.) ou -ens: acm, detm, detns, entretm, entretns, harm, harns, porm, provm,
provns, tambm.
d) As palavras oxtonas com os ditongos abertos grafados i, u ou i, podendo estes dois ltimos
ser seguidos ou no de s: anis, batis, fiis, papis; cu(s), chapu(s), ilhu(s), vu(s); corri (de
correr), heri(s), remi (de remoer), sis.
ou caracteres), mpar (pl. mpares); jax, crtex (pl. crtex; var. crtice, pl. crtices, ndex (pl. ndex;
var. ndice, pl. ndices), trax (pl. trax ou traxes; var. torace, pl. toraces); bceps (pl. bceps; var.
bicpite, pl. bicpites), frceps (pl. frceps; var. frcipe, pl. frcipes).
Obs.: Poucas palavras deste tipo, com a vogais tnicas/tnicas grafadas e e o em fim de slaba,
seguidas das consoantes nasais grafadas m e n, apresentam oscilao de timbre nas pronncias
cultas da lngua e, por conseguinte, tambm de acento grfico (agudo ou circunflexo): smen e
smen, xnon e xnon; fmure fmur, vmer e vmer; Fnix e Fnix, nix e nix.
b) As palavras paroxtonas que apresentam, na slaba tnica/tnica, as vogais abertas grafadas a,
e, o e ainda i ou u e que terminam em -(s), -o(s), -ei(s), -i(s), -um, -uns ou -us: rf (pl. rfs),
acrdo (pl. acrdos), rgo (pl. rgos), rgo (pl. rgos), sto (pl. stos); hquei, jquei (pl.
jqueis), amveis (pl. de amvel), fceis (pl. de fcil), fsseis (pl. de fssil), amreis (de amar),
amaveis (id.), cantareis (de cantar), fizreis (de fazer), fizsseis (id.); beribri (pl. beribris), blis (sg.
e pl.), ris (sg. e pl.), jri (di. jris), osis (sg. e pl.); lbum (di. lbuns), frum (di. fruns); hmus (sg. e
pl.), vrus (sg. e pl.).
Obs.: Poucas paroxtonas deste tipo, com as vogais tnicas/tnicas grafadas e e o em fim de
slaba, seguidas das consoantes nasais grafadas m e n, apresentam oscilao de timbre nas
pronncias cultas da lngua, o qual assinalado com acento agudo, se aberto, ou circunflexo, se
fechado: pnei e pnei; gnis e gnis, pnis e pnis, tnis e tnis; bnus e bnus, nus e nus,
tnus e tnus, Vnus e Vnus.
3) No se acentuam graficamente os ditongos representados por ei e oi da slaba
tnica/tnica das palavras paroxtonas, dado que existe oscilao em muitos casos entre o
fechamento e a abertura na sua articulao: assembleia, boleia, ideia, tal como aldeia, baleia,
cadeia, cheia, meia; coreico, epopeico, onomatopeico, proteico; alcaloide, apoio (do verbo apoiar),
tal como apoio (subst.), Azoia, hoia, boina, comboio (subst.), tal como comboio, comboias, etc. (do
verbo comboiar), dezoito, estroina, heroico, introito, jiboia, moina, paranoico, zoina.
4) facultativo assinalar com acento agudo as formas verbais de pretrito perfeito do
Quero Receber
indicativo, do tipo ammos, louvmos, para as distinguir das correspondentes formas do
presente do indicativo (amamos, louvamos), j que o timbre da vogal tnica/tnica aberto
naquele caso em certas variantes do portugus.
5) Recebem acento circunflexo:
a) As palavras paroxtonas que contm, na slaba tnica/tnica, as vogais fechadas com a grafia a,
e, o e que terminam em -l, -n, -r, ou -x, assim como as respetivas formas do plural, algumas das
quais se tornam proparoxtonas: cnsul (pl. cnsules), pnsil (pl. pnseis), txtil (pl. txteis); cnon,
var. cnone (pl. cnones), plncton (pl. plnctons); Almodvar, aljfar (pl. aljfares), mbar (pl.
mbares), Cncer, Tnger; bmbax(sg. e pl.), bmbix, var. bmbice (pl. bmbices).
b) As palavras paroxtonas que contm, na slaba tnica/tnica, as vogais fechadas com a grafia a,
e, o e que terminam em -o(s), -eis, -i(s) ou -us: bno(s), cvo(s), Estvo, zngo(s); devreis
(de dever), escrevsseis (de escrever) ,freis (de ser e ir), fsseis (id.), pnseis (pl. de pnsil), txteis
(pl. de txtil); dndi(s), Mnfis; nus.
c) As formas verbais tm e vm, 3s pessoas do plural do presente do indicativo de ter e vir, que
so foneticamente paroxtonas (respetivamente / tjj /, / vjj / ou / tj /, / vj / ou ainda / tjj /,
/ vjj /; cf. as antigas grafias preteridas, tem, vem, a fim de se distinguirem de tem e vem, 3s
pessoas do singular do presente do indicativo ou 2s pessoas do singular do imperativo; e tambm
as correspondentes formas compostas, tais como: abstm (cf. abstm), advm (cf. advm),
contm (cf. contm), convm (cf. convm), desconvm (cf. desconvm), detm (cf. detem),
entretem (cf. entretm), intervm (cf. intervm), mantm (cf. mantm), obtm (cf. obtm), provm
(cf. provm), sobrevm (cf. sobrevm).
Obs.: Tambm neste caso so preteridas as antigas grafias detem, intervem, mantem,
provem, etc.
6) Assinalam-se com acento circunflexo:
a) Obrigatoriamente, pde (3 pessoa do singular do pretrito perfeito do indicativo), no que se
distingue da correspondente forma do presente do indicativo (pode).
formas rizotnicas/rizotnicas: arguo, arguis, argui, arguem; argua, arguas, argua, arguam. Os
verbos do tipo de aguar, apaniguar, apaziguar, apropinquar, averiguar, desaguar, enxaguar,
obliquar, delinquir e afins, por oferecerem dois paradigmas, ou tm as formas
rizotnicas/rizotnicas igualmente acentuadas no u mas sem marca grfica (a exemplo de
averiguo, averiguas, averigua, averiguam; averigue, averigues, averigue, averiguem; enxaguo,
enxaguas, enxagua, enxaguam; enxague, enxagues, enxague, enxaguem, etc.; delinquo,
delinquis, delinqui, delinquem; mas delinquimos, delin quis) ou tm as formas
rizotnicas/rizotnicas acentuadas fnica/fnica e graficamente nas vogais a ou i radicais (a
exemplo de averguo, averguas, avergua, averguam; avergue, avergues, avergue, averguem;
enxguo, enxguas, enxgua, enxguam; enxgue, enxgues, enxgue, enxguem; delnquo,
delnques, delnque, delnquem; delnqua, delnquas, delnqua, delnquam).
Obs.: Em conexo com os casos acima referidos, registe-se que os verbos em -ingir (atingir, cingir,
constringir, infringir, tingir, etc.) e os verbos em -inguir sem prolao do u (distinguir, extinguir, etc.)
tm grafias absolutamente regulares (atinjo, atinja, atinge, atingimos, etc.; distingo, distinga,
distingue, distinguimos, etc.).