Sei sulla pagina 1di 4

30/08/2016

REVISTADOPARAFUSO

REVISTADOPARAFUSO
Artigos
30/06/200910h44
Tcnicasdeapertoeousocombinadodocontroledegradiente
Partefinal

Apertoportorquecontrolado(atritocontrolado)eomonitoramentodongulodegirodoparafusooudo
gradientedeaperto

bemcomumhojeencontrarquem,jsendopossuidordeumaestaodetrabalhocomputadorizadapara
montagensemapertoporTorquexngulo(muitasvezesapertadeirasmultifuso,comoasusadasnamontagemde
cabeotesdemotoresoutrasvezes,mquinascompostasdeapenasumfuso),venhafazendousodestapara
realizartambm,quandonecessrio,montagensportorquesimples(torquepordispersodeatritocontroladaou
torquecontrolado).Obviamente,talsvivel,paraaquelesquejpossuemoequipamento.Investiremumoutro
computadorizado,senoforparausloemmtodosondeocontroledoapertoexijaqueestesejademaior
preciso,noresultaemqualquervantagememrelaocustobenefcio.Mas,paraaquelesqueopossuem,
comumverque,nasmontagensemqueoutilizamparaapertosporTorquesimples,aproveitamseusrecursospara
fazeromonitoramentodadispersoangular(monitorandoosgrausdegiroporparafusoaplicadonamontagem).
Defato,paraumdadovalordetorquefinalprestabelecido,comoresultadodaflutuaodoscoeficientesdeatrito
presentesnaspartesenvolvidasduranteoprocessodemontagem(variandodeumvalormnimoatumvalor
mximocaractersticosdoscomponentesedeseusacabamentos),podemserdefinidoseencontradostantoum
valormnimodengulodegirocomo,domesmomodo,umvalormximodengulodegiroesperado.Estesngulos,
quepodemserprdefinidosexperimentalmente,nosomaisqueummodoindiretodesemonitorar(emproduo)
adispersodascondiesdeatritopresentesnaspeas.
Comovimosnoinciodestetexto,noapertoportorquecontrolado,aforageradaemumapertodiretamente
dependentedosatritospresentesentreaspartesduranteoprocessodemontagem.Assim,demodoaseassegurar
aintegridadedestafora,tornasenecessrioqueestesatritossejammedidoseprdefinidos(para,posteriormente,
seremtabeladosparacontroledequalidadedeproduo),sendovlidosapenasparaamontagememanlise,em
ensaioslaboratoriais.Paratal,fazseusodeumaamostragemadequadadepeasidnticasemsuascondiess

30/08/2016

REVISTADOPARAFUSO

queserousadasemproduoedeequipamentosadequadamentedesenvolvidosparaestefim(conhecidospor
algunscomo:DeterminadordeTorqueeTenso).Paraumdadovalordetorque,umaltocoeficientedeatrito
resultaremmenosgiroemenosforaaxialresultantedoaperto.Porsuavez,umbaixocoeficientedeatrito
resultaremummaiorgraudegirodoparafuso,gerandoumamaiorforaaxialagindonapeaaofinalda
montagem.
Assim,domesmomodocomosedefineumajaneladeatritoesperada,tambmumadeterminadajanelaangular
podeserdefinidaparaumamontagemespecficadeformaagarantirqueaforanecessriaaassegurara
integridadedeumajuntaestejapresenteaofinaldoprocessodeapertoportorquecontrolado.Infelizmente,apesar
deestudosestarememandamentonestesentido,emapertoportorquecontrolado(outorquesimples),mesmopara
aquelespossuidoresdemquinasTorquexngulo,emumalinhadeproduo,nohcomosemonitorar
diretamenteoscoeficientesdeatritopresenteseatuantesnaspeasduranteoprocessodemontagem.Ficase
dependentedequeocontroledequalidadegaranta,poranliseperidicaeamostral,queaspeasseencontrem
nascondiesdeatritooriginalmenteprestabelecidaspeloprojetodoscomponentes.Paraosquepossuem
apertadeirasTorquexnguloaindahapossibilidadedefazlo,comoditoaqui,indiretamente,atravsdo
monitoramentodongulodegiro.Paraamaioria,queapertaparafusosapenasportorquesimplesmente,resta
confiarqueaspeasestejam(emsuascaractersticasdeatrito)conformeoesperadodeformaagarantirajanela
deforafinaldeuniodesejada.
Felizmente,jdeusobemcomumeestdisponvelnomercado,paraaquelesquefazemusodechavesdetorque
manual,torqumetrosdigitaishabilitadosapertotantoporTorqueControladocomotambmporTorquexngulo
inclusive.Taisequipamentos,decustogeralmentemaisacessvel(emcomparaoumaestaocomputadorizada
paramontagensemTorquexngulodegrandeporte),podemseradaptadosaomonitoramentodajanelaangular
sendogeradaduranteumapertoconvencionalportorque.Umamaneiradefazlo,domesmomododesemonitorar
diretamenteapenasongulogeradoaofinaldoapertopropriamentedito,seriaodesemonitorarogradientede
apertodacurvadeapertoTorquexnguloqueestsendogeradapontoapontodurantetodooprocesso,
garantindose,assim,ummaiorcontrolesobreoprocedimentodeaperto,emcadaparafuso,duranteamontagem.O
Gradiente(MA/),domesmomodocomoongulodegiro(poisderivasdeste,comopodemobservarnacurvade
apertodafigura5.21aquiapresentadanotpicoreferenteaoapertoporcontroledegradiente,eextradada
VDI2230),serafetadopelascondiesdeatritopresentesnaspeasduranteamontagemdoconjunto.E,do
mesmomodo,variarconformeadispersodosatritospresentesnaspartes.

30/08/2016

REVISTADOPARAFUSO

Oquepodemosnotarqueogradiente(quandooapertoaindaseencontranaregioelsticadacurvadeapertodo
parafuso)defineongulodeinclinaodaretareferenteazonaelstica.Paraumdadovalorangulardeaperto
desejado(nguloestediretamenteproporcionalumvalordeforaaxialdeapertopresentenoparafusonaquele
instante,comoresultadodarelaojmencionadadengulodeGiroxPassodofiletedeRoscaxForagerada),
podemosdizerque:tomaiorserongulodeinclinaodaretareferenteoGradiente(oureferenterelao
MA/)nazonaelstica,emrelaoaoeixodongulodeapertoposicionadonaabscissadogrfico,quanto
maiorforovalordotorqueMAgeradoenecessrioaseatingirestengulodeaperto.Etomaiorserovalor
dotorqueMAgeradoenecessrioaseatingirestengulodeaperto,quantomaiorforoatritopresenteentreas
partesduranteoprocedimentodeaperto.Assim,aomonitorarmosongulodeinclinaodaretareferenteazona
lineardoaperto(zonaelstica),ouogradientedeaperto,estaremos,acadainstantedesteaperto,monitorando
indiretamenteascondiesdeatritopresentesentreaspeas.

30/08/2016

REVISTADOPARAFUSO

ComKsendoofatordeatritoPsendoopassodofiletederoscadoparafusodsendoodimetronominal
(externo)daroscaeSePcomosendo,respectivamente,asresilincias(rigidezque,paraumadeterminada
junta,estaaquiconsideradaconstantenoapresentandoflutuaes)doparafusoedapea.Mesmoqueoprincpio
desemonitorarongulodegiro,ou,comoaquiexemplificado,ogradientedeapertoemumapertoportorque
simples,nonospermita(nomomento)lerouestimarocoeficientedeatrito(emseuvalorefetivo)presentenas
peasnoinstantedamontagem(postoserem,normalmente,emproduo,desconhecidasasresilinciasdos
componentes),possvelquesedefinaumajaneladecontroleangularouumajaneladegradiente,quenospermita
assegurarqueesteatritoestejadentrodecondiespreviamenteestabelecidasdemodoanosgarantirumnvelde
foraaxialqueseencontredentrodointervalodeforadesejadomanutenodaintegridadedajunta,conforme
definidoemprojeto.

Potrebbero piacerti anche