Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
ComoFuncionamOSENCODERSMecatrnicaAtual::Automaoindustrialdeprocessosemanufatura
Artigos
Imprimir
ComoFuncionamOSENCODERS
Tweetar
Curtir
Umtipodesensordegrandeimportncianaautomao,tantoindustrialquantodequalqueroutroequipamento,o
quedinformaessobreavelocidadeouposiodeumapeaquegiraousedeslocalinearmente.Ongulo
exatoemqueelapra,ouaindaavelocidadeemqualquersentidoderotaooumovimento,podemser
fundamentaisparaotipodecontrolequesedeseja.Parasensoriarposiesevelocidade,umsensormuitousado
oencoder.TratasedeumtipodesensorqueseenquadranacategoriadosCDTsedequetrataremosneste
artigo.
Ocontroledemuitosequipamentosautomatizadosdependedoconhecimentodaposiodepeasmveiscom
preciso.Paraessafinalidadesousadosdiversostiposdetransdutores,cujafinalidadefornecer,naformade
sinaiseltricos,informaessobreaposio,velocidadededeslocamentoesentidodedeslocamentodepeas
giratriasouquesemovememlinhareta.Umdosdispositivosmaisusadosparaessafinalidadeoencoder
pticoousimplesmenteencoder,queseenquadranacategoriadostransdutorescodificados.
TRANSDUTORESCODIFICADOS(CDTs)
ChamamosdetransdutorescodificadosouCDTsaostransdutoresdeposioousensoresquefornecem
informaesparaumcircuitoexternonaformadeumcdigo.Ostrandutorescodificadospodemser:
http://www.mecatronicaatual.com.br/educacao/1851comofuncionamencoders?tmpl=component&print=1&layout=default&page=
1/9
26/11/2014
ComoFuncionamOSENCODERSMecatrnicaAtual::Automaoindustrialdeprocessosemanufatura
Relativos:Ostransdutoresrelativos,comoosencoders,indicamamudanadeposioenoaposioreal.
Absolutos:Indicamaposiorealdoobjeto.Ossensoresdestetipopodemserusadosparamedirdeslocamentos
linearesouangulares,conformemostraafigura1.
Nafigura2temosumtransdutorlinearemqueexisteumatiradematerialplsticoondeestogravadasas
posiesdoobjeto,asquaissolidasporoutrotransdutorquandoelesedesloca.
Aidiadosdispositivosdenominadosencodersantiga.Oscilindrosdosantigospianosquetocavamsozinhos,
ouaindadoscilindroscompinosdascaixinhasdemsicaopontodepartida.Colocandoseospinosdeum
cilindroemposiesdeterminadaspelasnotasmusicaisquedeviamseracionadas,aogiraressespinos,
acionavamselminasdecomprimentosdiferentes,queentoproduziamasnotascorrespondentes,conforme
ilustraafigura3.
http://www.mecatronicaatual.com.br/educacao/1851comofuncionamencoders?tmpl=component&print=1&layout=default&page=
2/9
26/11/2014
ComoFuncionamOSENCODERSMecatrnicaAtual::Automaoindustrialdeprocessosemanufatura
Aidiaevoluiuparaosdispositivoscapazesdecontrolarasfunesdeumamquinadependendodesuaposio,
ehojetemososCDTs.UmdostiposmaispopularesdetransdutorcodificadoouCDToencoderpticoquetema
construofsicamostradanafigura4.
Essetransdutorformadoporumdiscodeplsticotransparenteondeestogravadastirasescurasque
correspondemcodificaodigitaldecadaposio.Aleiturafeitacolocandoseumoumaisemissores
infravermelhosdeumladoeumoumaissensores(fotodiodosoufototransistores)doladooposto.Dessaforma,os
sinaisobtidossopulsos,conseguidosquandopartesclarasouescurasdodiscoplsticopassamdiantedos
sensores,observeafigura5.
http://www.mecatronicaatual.com.br/educacao/1851comofuncionamencoders?tmpl=component&print=1&layout=default&page=
3/9
26/11/2014
ComoFuncionamOSENCODERSMecatrnicaAtual::Automaoindustrialdeprocessosemanufatura
Naformamaissimplestemosumaseqnciadeclaroseescurosquesemovemdiantedeumnicoparde
sensores,casoemqueproduzidoumtremdepulsosquepodesercontadotantoparamonitoraraposiodo
objetoquantosuavelocidade.Essetipodesensordenominadoincremental.
Nosensorabsoluto,temosdiversasfaixasquefornecemumaindicaodigital,poisvriossensoressousados
paraasualeitura.Observe,ento,queasmarcasclaraseescurassoprogramadasparafornecerumainformao
digitaldaposioemqueodiscopra.
Evidentemente,quantomaiscdigosforemgravados,nodisco,ouseja,maisdgitostiverocdigo,maiora
quantidadedeposiesquepodemsersensoriadas.Emsuma,onmerodebitsdocdigodaprecisoou
resoluodoencoder.Porexemplo,umencoderde4bitsou4faixasdeleiturapermitelerapenas32posies,
masumencoderde8faixastemumaresoluode256posiesouaproximadamente1,4.
Umadasdesvantagensdestetipodesensorque,naversoincremental,tornasedifcildetectarosentidodo
movimento.Ospulsosgeradosquandoelesedeslocaemumsentidosoosmesmosquandoelesedeslocano
sentidooposto.Existemdiversastcnicasquepodemserusadasparaqueostransdutoresincrementaistambm
detectemosentidodomovimento.Umadelasmostradanafigura6.Estesistemausadoquandoo
deslocamentosefazempassosiguaisdengulosnosdoissentidos.
http://www.mecatronicaatual.com.br/educacao/1851comofuncionamencoders?tmpl=component&print=1&layout=default&page=
4/9
26/11/2014
ComoFuncionamOSENCODERSMecatrnicaAtual::Automaoindustrialdeprocessosemanufatura
Conformepodemosver,nafitaondesedeslocaosensortemosduasfaixascommarcas.Observequeasmarcas
deposioestolevementedeslocadasdemodoqueocircuitopossadetectarisso,dandocomprecisoosentido
derotaodosensor.Quandoelegiraemumsentido,asmarcasdeumafaixacortamosensorumpoucoantesdo
queasmarcasdooutro.Comainversodosentidoderotao,seraoutrafaixaquepassaradetectaras
marcasantes.
Acodificaodostransdutoresdedeslocamentoabsolutostemaaparnciamostradanafigura7.Notequeneste
casotemos8trilhase,portanto,8bits,oquenospermiteler28posiesdiferentesouumadefiniode256
posies.
Vejaquenestetipodesensortemosmarcasdeclock.Suafinalidademuitoimportante.Semasmarcasdeclock,
natransiodaleituradeumaposioparaoutraocorremestadosintermediriosdosnveislgicosquepodem
causarerros.Porisso,importantequeamarcadeclockdigaaocircuitoomomentoexatoemquedeveserfeita
aleitura.
Emmuitosencodersdessetipoacodificaodasposiesfeitaembinrio,conformeilustraafigura8.Tratase
deumaformaintuitivadefazeramarcaodeposies,pormexistemalgunsproblemasaseremconsiderados
naadoodestaformadenumeraodasposies.Paraevitlos,muitostransdutoresdedeslocamento
absolutosadotamumacodificaodiferente,quedadapelodenominadoCdigodeGray.
http://www.mecatronicaatual.com.br/educacao/1851comofuncionamencoders?tmpl=component&print=1&layout=default&page=
5/9
26/11/2014
ComoFuncionamOSENCODERSMecatrnicaAtual::Automaoindustrialdeprocessosemanufatura
OCDIGODEGRAY
NocdigodeGray,apassagemdeumvalornumricoparaoutrosempresefazcomamudanadevalordeum
nicobit.Issofacilitaaleitura.Porexemplo,parapassardo11decimalpara12decimaltemosduas
possibilidades:
Binrio:01011para01100
Gray:01110para01010
Observequeembinriotivemos3bitsmudandoenocdigoGrayapenas1,vejaafigura9.
http://www.mecatronicaatual.com.br/educacao/1851comofuncionamencoders?tmpl=component&print=1&layout=default&page=
6/9
26/11/2014
ComoFuncionamOSENCODERSMecatrnicaAtual::Automaoindustrialdeprocessosemanufatura
Aidiadeusaressetipodecodificaovemdotempoemqueoscircuitosdigitaisaindausavamvlvulase
contadoreseletromagnticos.Asvlvulasconsumiamumagrandequantidadedeenergia,assimcomoa
comutaodecontadores.Ento,picosdeconsumoeramgeradosnapassagemde0111111para100000,quando
vriosrelseramfechadoseabertosaomesmotempo.OpicodeEFM(foracontraeletormotriz)geradopodia
causarsriasinstabilidadesaocircuito.Nocdigobinrio,osvaloresdosdgitossoexpressospelasuaposio
nonmerocomopotnciasde2.Dessaforma,paraanumeraode0a7embinriotemos:
Vejaque,paraapassagemde011(3)para100(4)todososdgitosmudam!NocdigoGrayrepresentamosos
nmerosde0a7umaformadeferente:
Nafigura10mostramosumdiscosensordeencoderprogramadoemcdigoGray.
http://www.mecatronicaatual.com.br/educacao/1851comofuncionamencoders?tmpl=component&print=1&layout=default&page=
7/9
26/11/2014
ComoFuncionamOSENCODERSMecatrnicaAtual::Automaoindustrialdeprocessosemanufatura
Ostransdutoresdedeslocamentocodificadostambmapresentamsuasvantagensedesvantagens:
Vantagens:
Solinearesoupodemserprogramadosparaqualqueroutrotipoderesposta
Soprecisos
Possuemdesgastemuitobaixo
Ocircuitodecondicionamentosimples.
Desvantagem:
precisoterumacoplamentomecnicocomoobjeto.
ENCODERS,NAPRTICA
Podemosencontrarnocomrcioespecializadoencodersdediversostiposeformatos,comcircuitosinternosque
podemfazeracomunicaocomdispositivosdecontroleexternodediversasmaneiras.Essacomunicaopode
serumasimplesseqnciadepulsos,comonostiposincrementaismaissimples,oupodesercodificadapara
transmissoserialporlinhaRS232ouRS485.Nesseltimocaso,oencoderpodesecomunicardiretamentecom
microprocessadores,computadores,CLPseoutrosdispositivosdecontrole.Nafigura11temosoaspectodeum
encoderencontradoemaplicaesprticas.
Nafigura12damosumcircuitosimplesTTLqueconverteentradasemcdigoGrayparaBinrio,acionandoum
conjuntodeLEDs.,naverdade,umconversorde4bits.Essecircuitodeveseralimentadocomtensode5V,
poissetratadelgicaTTL.
http://www.mecatronicaatual.com.br/educacao/1851comofuncionamencoders?tmpl=component&print=1&layout=default&page=
8/9
26/11/2014
ComoFuncionamOSENCODERSMecatrnicaAtual::Automaoindustrialdeprocessosemanufatura
CONCLUSO
Osencodersconsistememtransistoresprecisosparaomonitoramentoemedidadevelocidadedepartesmveis
deumamquina,principalmentepartesquegiram.
Existemdiversostiposcujaaplicaodependesimplesmentedosobjetivos,ouseja,dadefinionamedidada
posioedavelocidadeeaindadotipodecomunicaoquedeveserfeitacomocircuitodecontrole.
*MatriaoriginalmentepublicadanarevistaMecatrnicaFacilAno:4N21Mar/Abr2005
http://www.mecatronicaatual.com.br/educacao/1851comofuncionamencoders?tmpl=component&print=1&layout=default&page=
9/9