Sei sulla pagina 1di 26

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN

TIJOBAL RICHIN LOYA


Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

Colegio Integral Tolimn


Profesor: Luis Tereta Valdez
Idioma Materno L1 (Kaqchikel)

Silvia Vernica Polanco Alvarado


No. Orden: 45
5to Magisterio A
Codigo: C821FTG

San Lucas Tolimn, Solol

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

Fecha de Entrega: 28 de Junio 2016

INTRODUCCIN
Es de gran importancia que los nios aprendan diferentes cantos, poema
Adivinanzas, refranes en el idioma materno, como tambin puede que el Himno
Nacional de Guatemala se pueda ensear de la misma manera.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

NIMALJ RUB`IX IXIMULEW AMAQ`


Nikikot iximulew ri axajanil
Manjun be`y tupalib`ej puch`unel
Man kek` oje` qawinaq pa tijoj poqn
Man tichub`x awch kuma ajtzayi`.
We ri chwa` q loq` olj ruwach` ulew
Xtiq`eleb`x kuma ri nj kepe
Tirik`an pa kaq`q` ri jeb`l lakam
Pa kmik pa ch`akonk xkojroyoj.
QONOJEL
Tirik`an pa kaq`q` ri jeb`l lakam
Pa kamk pa ch`akonk xkojroyoj
Ri amaq jantape xtumba ri ,
Xtirajowaj kamk chuwch tijoj poqn.
Ri ojer kowilj chich xajitzibx rikin
Xapoysaj rikin awuchuqa
Tukbl ulew richin ri tikon
Ke ri chich chay ri nukl akaslem.
Ri qate qatata xetikr jun qij
Kw kikux xkiraybej xatkikl
Manjun kikel ta xbiyin chi achakik
Xatkiya pa loqolj xajanil.
QONOJEL
Manjun kikel ta xbiyin chi achakik

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya
Xatkiya pa loqolj xajanil
Nm kikux xkisikij loqolj abi
Xya ruqij rukolik akaslem.
Ri retal awachibl achiel ri kaj
Akuchi ninake wi ri sutz
Tijoyowxka ruwch ri winq
Xtuna ojij xtutzila ri awachibl.
Tikowin ruwch kiq ij ri awal
Nkirayibel raxnaqil achiel chakoj
Man nkilechuj ta ki chuwch ri oyowal
Chukolik ri kulew, ri kochoch.

QONOJEL
Man nkijechuj ta ki chuwch ri oyowal
Chukolik ri kulew, ri kochoch
Xa xe ri kinaoj nimarisabl
Ri xajanil tinamital ruxajanil.
Pa ruwi nm juyu at lian
Kai palow yewajx xeaxikin
Chi ruxe ri kaqkj qanqj xikaj
At sil ruma ri jebl maquq.
Kijatzul maquq ko chuwch awetal
Ratobal juyu taqaj iximulew
Nj ta ka xtixikan chi kaj
Chuwch ri kontur chuqa ri kt.

QONOJEL
Nj ta ka xtixikan chi kaj
Chuwch ri kontur chuqa ri kt
Tuyaka el chi kaj pa ruxik
Iximulew jantape xkasikx.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

HIMNO NACIONAL DE GUATEMALA


Guatemala feliz...! que tus aras
no profane jams el verdugo;
ni haya esclavos que laman el yugo
ni tiranos que escupan tu faz.
Si maana tu suelo sagrado
lo amenaza invasin extranjera,
libre al viento tu hermosa bandera
a vencer o a morir llamar.
Coro
Libre al viento tu hermosa bandera
a vencer o a morir llamar;
que tu pueblo con nima fiera
antes muerto que esclavo ser.
De tus viejas y duras cadenas
t forjaste con mano iracunda,
el arado que el suelo fecunda
y la espada que salva el honor.
Nuestros padres lucharon un da
encendidos en patrio ardimiento,
y lograron sin choque sangriento
colocarte en un trono de amor.
Coro
Y lograron sin choque sangriento
colocarte en un trono de amor,
que de patria en enrgico acento
dieron vida al ideal redentor.
Es tu ensea pedazo de cielo
en que prende una nube su albura,
y ay! de aquel que con ciega locura
sus colores pretenda manchar.
Pues tus hijos valientes y altivos,
que veneran la paz cual presea,
nunca esquivan la ruda pelea

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya
si defienden su tierra y su hogar.
Coro
Nunca esquivan la ruda pelea
si defienden su tierra y su hogar,
que es tan slo el honor su alma idea
y el altar de la patria su altar.
Recostada en el ande soberbio,
de dos mares al ruido sonoro,
bajo el ala de grana y de oro
te adormeces del bello quetzal.
Ave indiana que vive en tu escudo,
paladin que protege tu suelo;
ojal que remonte su vuelo,
ms que el cndor y el guila real!
Coro
Ojal que remonte su vuelo,
ms que el cndor y el guila real!
y en sus alas levante hasta el cielo,
Guatemala, tu nombre inmortal.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya
ADIVINANZAS
1. Una seora de verde esta vestida con su nene en la espalda.
(La Milpa)
Jun ixoq rex rij rejqan jun chuch
(Ri Awan)

2. Que hace una monja con una paloma


(Un Par)
Naq nioan kai palomax pa kachoch
(Kar)

3. Cinco bueyes jalando un arado


(La mano escribiendo)
Woo kej nikijik jun chkibal che
(Qanaj ajtzb)

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

4. Se compra para comer pero no se come


(La servidora)
Nlok rixin yatwe x mantijta
(Ri jikbal rukil)

5. Una seora con los pies por delante y los pies por detrs.
(La tijera)
Jun ixoq rikin raqa chech raqarech chirij.
(Ri Qopin)

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

Poemas
RI QOJM
Ka bixan qjom
Ru bix ri nu winaq
Xat qato qq ixoq
Rikin ri a qul yoja
Skin pa.
LA MARIMBA
Canta la marimba sonora
La msica de mi raza
Salve morena sonora
Ya que tu voz nos enlaza.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

RI CHE
Taq qa che
Ko chi ye qa tz u
Yalan ye utz taq kichibil
Ri winaq
Rije nki yamuj
Jonqotzan
Chuxe ri ru q
yalan yoj kikot!

RBOL
Nuestros arbolitos
Debemos de cuidar
Son buenos amigos
De la humanidad.
Ellos nos dan la sombra
Vamos a jugar
Bajo su ramaje
Que felicidad!

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

RIXAQ XIKANEL
Rixaq xel jun qij
Xubij ni xikan
Chinipan xukin ik
Rixaq xbij chraxten
Katatejoj chira rekn
Karechira ruqa
Ri chmil knchep.

LA HOJITA VOLADORA
La hojita salio un da
Y se dispuso a volar
Para llegar a la luna
Y as poderla tocar
Hojita le dijo la nia
Ensearme a volar
Y as con mis manitas la
Luna quiero tocar.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

RI PAMALAX
Awe xqax jun pat
Tinik ok yalan xkn
Chweech xik rkuan
Kotzij chirutzan rumetz.

LA MARIPOSA
Por aqu paso una pava
Chiquita y voladora
En las alas llevas floras
Y en el pico mis amores.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

RUQIJ QATE
Teej utz
Yalan saq
Jane ri kotzej
Paru q`ij qa te
Bixaj jun bix
Rikin ryaj ajach
Najel ri wam.

DA DE LA MADRE
Madrecita linda
Madrecita buena
Tan limpia y tan blanca
Como una azucena
En el da de la madre
Te brindo una cancin
Y con ella yo te entrego
Todito mi corazn.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

CANTOS
RI PALAMAX
Nxiqa`a b`anaq ri palamax
Nuxanoj k`ab pa ru xub`
Rik`in taq ru xik`
Ka kin q`eiq
Jab`al ok, yalan
Jab`al k`o.

LA MARIPOSA
Volando va la mariposa
Buscando miel en su bergel
Con sus alitas rojas y negras
Hay que bonitas, que linda esta.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

RI TIJOB`AL
Iwir xipi pa` tijob`al
Xi rukamta ri nute` yqlan un yib`en wi
Rumal man wataq`inta ri A
Xo a ri e ri o ri u
Kara xinb`an rub`l xin
Tzib`aj inin.

LA ESCUELA
Ayer vine a la escuela me trajo mi mama
Tengo mucha pena por no saber la A
Me dijo mi maestra la a la e la i
la o la u
As poquito a poco mi nombre escrib yo.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

RI B`UR
Ni bixan ri un b`ur
Ridel` pa k`astare`
Majun chi jana ri b`ur
Nkowin ri bixan
Ji,ja,ji,ja.

EL BURRITO
Canta mi burrito
Y sale a pasear
Nadie como mi burrito
Sabe cantar
Ji, ja, ji, ja.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

RI WI`X LAJ PATUX


Jun patux xel l pab`yajen tq xq q`axnq rwi` chi jab`
Xtzopin chab`aq chirij.
Wakami` ri patux tz`il rij. Manju chk jun patux nrajo` ta
Njelun rik`in.

EL PATO TRAVIESO
Un pato salio a dar un paseo. Pero llovi a cantaros y se
Salpico de lado. Ahora el pato esta sucio ningn otro pato se le
Quiere acercar.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

CHIKAJ XUXE`
Chicaj xuxe, chuwach
Chiej
Ri taq` nuq`a chiky kowa`
Waja`ka waj koq`an chwach
Chiej jun, kai, oxi`.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

ARRIBA ABAJO
Arriba abajo, adelante atrs
Cuando mis manitas en alto estn
Izquierda derecha adelante
Atrs uno, dos, tres.

REFRANES
1.- Achke nbano` rchen k`o chen tojik.
Quien la hace la paga

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

2.- Achke nb`iaj pa kab` k`o ntz`ame chrij.


El que en la miel anda algo se le pega.

3.- Majun tamayonta chke k`o rk`en janteq ntzaq k`are ntzu`
Nadie sabe lo que tiene hasta que lo ve perdido.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

4.- Achke nk`amsan rken chich` rken chich` nkamura.


El que a hierro mata a hierro muere.

5.- Jantek ri rb`ey ya` nq`ajan ya` abaj rk`amompe.


Cuando el ro truena es porque piedras trae.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

CONCLUSIN
Este trabajo muestra diferentes actividades de las cuales podemos trabajar con
los nios ensendoles un nuevo idioma que llame la atencin de cada uno de
ellos.

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

RECOMENDACIONES

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

AL PROFESOR: Que nos ayude de una manera mas practica a encontrar las
tareas que nos asigna ya que en lo personal se me hizo demasiado difcil
encontrar la investigacin.

A MIS PADRES: Que me sigan ayudando como a esta ahora ya que gracias a su
apoyo eh realizado esta tarea,

COLEGIO INTEGRAL TOLIMN


TIJOBAL RICHIN LOYA
Magisterio de Educacin Infantil Bilinge Intercultural
RutijoxikriTijonelRichinAkwala TijonemKai ChabalQuchnaoj
San Lucas Tolimn, Departamento de Solol
Loya, NimTinamitTzoloj Ya

BIBLIOGRAFIA
Trabajo del Colegio Integral Tolimn del ao 2,011.
Historias y leyendas de Tolimn, ACEM.
Pagina de Internet Academia de Lenguas Mayas de Guatemala.

Potrebbero piacerti anche