Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
259
MELO. M. M.: OLIVEIRA. N. J. E: LAGO. L. A. Intoxicaes causadas por pesticidas em ces e gatos. Parte 11: amitra1.. estricnina. fluoracetado de sdio e fluoracctamida, rodenticidas
anlicoagulantes e avermectinas Ilmoxicariolls caused by pesricides in dogs o"d cars. Parr 1/: amitraz. srrycllllille. sodillltl fluoroacerate and jIuoroaceramide. a",icoagulam
rodenticides wul al'tmllecti"s I Imoxicaciolles causadas por p/aguicidas en perros y gatos. Parte 1/: amirraz., esrricnina. fluoracerato de sodio y fluoraceramida. rodemicidas
wlticoagu/atlles y ol'ermecrinas I Rev. educo contin. CRMV ~SP I Continuous Education Journal CRMV-SP. So Paulo. volume 5. fascculo 3, p. 259 - 267, 2002.
RESUMO
Pesticidas so utilizados para causar intoxicao intencional em animais domsticos, mas intoxicaes
acidentais podem ocorrer. Diversos fatores interferem na toxicidade dos pesticidas e os sinais clnicos
das intoxicaes so variveis, dependendo do composto envolvido. A maioria das intoxicaes
grave e, rapidamente, deve ser dado suporte para manuteno das funes vitais, alm do tratamento
sintomtico, para ento proceder-se a pesquisa laboratorial do txico. Na maior parte dos casos o
prognstico desfavorvel em razo da superdosagem dos agentes txicos, comum nos
envenenamentos intencionais, da gravidade do quadro clinico, da ausncia de antdotos e do tempo
decorrido entre a intoxicao e o atendimento clnico. Pela relevncia das intoxicaes na clnica de
pequenos animais, este trabalho teve como objetivo a descrio da toxicologia dos compostos:
arnitraz, estricnina, tluoracetado de sdio e fluoracetarnida, rodenticidas anticoagulantes e avermectinas
em ces e gatos.
Palavras-chave: Pesticidas. Intoxicao. Ces. Gatos.
AMITRAZ
o
-
260
MELO, M. M.; OLIVEIRA. N. J. F.; LAGO. L. A. Intoxicaes causadas por pesticidas em ces e gatos. Parte LI: amilraz. estricnina, nuoracetado de sdio e fluomcel3lnida. rodenticidas
anticoagulanles e avermectinas / Intoxications caused by pesticides in dogs anti cats. Part 11: amitraz., stryclllli1le, sodilll1l fllloroacetate anti fluoroacetamide. allticoaguloll(
rodemicides alld allermeclins / Intoxicaciones causadas por plaguicidas en perros y gatos. Parte 11: omitraz. estricni"a, fllloracerato de sodio y fllloraceramida. rodellricidas
(lIIticoaglllalltes y a\lermectinas / Rev. educo conlin. CRMV-SP I Continuous Educalion Journal CRMV-SP. So Paulo. volume 5, fascculo 3. p. 259267,2002.
ESTRICNINA
A estricnina um alcalide indol txico
convulsivante, no depressor da conscincia e
originalmente presente nas sementes de StI)'chnos nux
vmica ou S. ignatti, que, no sculo XVI, comeou a
ser usada na Europa para exterminar animais nocivos,
como roedores e carnvoros silvestres. Comercializada
na forma de iscas (0,5 a 1% de estricnina) ou p com
sabor amargo, que necessita ser misturado ao alimento
para no ser recusado. altamente txica para
mamferos e parece ser o agente txico de escolhi' em
envenenamentos intencionais de animais de estimao (
HATCH, 1992a,b; POPPENGA; BRASELTON IR.,
1990).
Ces e gatos so particularmente susceptveis
intoxicao por estricnina (HATCH, 1992b;
POPPENGA; BRASELTON IR., 1990), que pode
ocorrer acidentalmente quando estes animais comem
roedores mortos pelo veneno. Em gatos, a ocon'ncia
de intoxicaes por estricnina menor, em razo da
maior seletividade e resistncia desses animais, alm da
quantidade ingerida, proporcionalmente menor que a
ingerida pelo co (HATCH, 1992b).
A estricnina letal para mamferos; a dose txica
pela via oral de 0,75 e 2mgfkg de PV, para ces e
gatos, respectivamente, e existem variaes individuais.
Em virtude da degradao parcial feita pela microbiota
do trato gastrointestinal, a estricnina de duas a dez
261
MELO, M. M.: OLIVEIRA. N. J. E: LAGO. L. A. Intoxicaes causadas por pesticidas em ces e gatos. Parte 1.1: amitraz, estricnina, tluoracetadode sdio e fluoracetamida. rodenticidas
anticoagulantes e avermeclinas / IlI1ox;catio1ls callsed by pesticides in dogs (lIld cals. Part 11: amitraz. slrycJmi"e, sodillm jllwroacelale alld fluoroacewmide. all/icoaglllallt
rodell/icides aluI a"'ermeclills / Illtoxicaciones callsadas por p/aguicidas ell perros )' galos. Parte 11: amitra:.. estricnina, fllloraCetalo de sodio Y fllloracelllmitla, rodelllicidas
aflticoaglllafltes Y lII'ermect;llos / Rev. educo contin. CRMV-SP I Conlinuous Education Journal CRMV~SP. So Paulo, volume 5. fascculo 3, p. 259 - 267.2002.
262
FLUORACETADO DE SDIO E
FLUORACETAMIDA
MELO, M. M.: OLIVEIRA. N. J. E: LAGO, L. A. Intoxicaes causadas por pesticidas em ces e gatos. Parte 11: amitraz. estricnina. nuoracetado de sdio e nuoracetamida. rodenticidas
anticoagulantes e avemlectinas / Intoxications caflsed by pesticides in dog~' muI cats. Part 1/: amitraz. stryclmille. sodiunJ jIlloroacetate alld jIuoroacetamide, (lnticoagulallt
rodenticides lllld ol'ermectins / Imoxicac:iones ctlllsadas por plagllicidas en paros y gatos. Parte 1/: amitraz. estricnina, fluoraceul1o de .\'odio y fl/toraceramida. rodemicidas
lllllicoagllfanles y avennecti"as / Rev. educo contin. CRMV~SI) I Conlinuous Educalion Journal CRMV-SP. So Paulo, volume 5, fascculo 3. p, 259 - 267. 2002,
RODENTICIDAS ANTlCOAGULANTES
Rodenticidas anticoagulante so antagonistas
competitivos da vitamina K (vil. K), de grande
importncia toxicolgica na Medicina Veterinria
(ADAMS, 1992; DROBATZ, 1994). So usados como
rodenticidas, principalmente no ambiente domstico e
foram sintetizados da dicumarina ou dicumarol, presente
em leguminosas colonizadas por fungos. Os principais
so warfarin, tomorin, racumin, brumoline, difenacoum,
coumatetraW, brodrracoum e compostos relacionados
a idandiona (pindona, clorfacinona, bromadiolona e
difacinona), (DORMAN, 1990; HATCH, 1992b;
WHITEHEAD,2000).
Rodenticidas anticoagulantes comerciais so
vendidos como ps inodoros e inspidos ou, ainda como
iscas prontas, nas quais geralmente se associa a
sulfonarnida, para inibir a sntese rnicrobiana de vil. K
no trato gastrointestinal do roedor. A toxicidade
263
MELO. M. M.: OLIVEIRA. N. J. F; LAGO. L. A. Intoxicaes causadas por pesticidas em ces e galos. Parte 11: amitraz.. estricnina. fluoracetado de sdio e fluoracelamida. rodenticidas
anticoagulantes e avermectinas / !lltoxicat;o1lS caused by pest;cides ;11 dogs muI cats. Part 11: amitraz. strychnine, sodium fllloroacetate and j1uoroacetamide. allticoagll/am
rodelllicides muI al'ermectifls / Illloxicaciones causadas por plaguicidas en perros y garos. Parte 11: amitraz, esrricnina. fluortlcetllto de sodio y jllloraceUlmida. rodellticidas
anticoagu!alltes y llI'ermectillas / Rev. educo contin. CRMV-SP I Continuous Education JOllrnal CRMV-SP, So Paulo. volume 5, fasccu.l0 3, p. 259 - 267. 2002.
264
MELO, M. M.; OLIVEIRA, N. J. F.; LAGO, L. A. Intoxicaes causadas por pesticidas em ces e gatos. Parte 11: amilr3Z, estricnina, Ouoracelado de sdio e Ouoracetamida, rodenticidas
anticoagulantes e avermectinas /llItox;cat;olls caused by pest;cides in dogs alld cms. Part 1/: am;rraz, strycl",ine. sodiuTII jluoroacetale alld jluoroacetamide, ollticoagulalll
rodenticides alld avenneclins / IlItoxicacio"es causadas por plagu;c;das eu perros )' gatos. Parte 1/: amilraz.. estricnina, fluoracelalo de sodio y j1uoraceta11/ida, rode",icidas
anlicOllgulOll1es y avermeclillas / Rev. educo contin. CRMV -SP I Continuous Education Journal CRMVSP, So Paulo. volume 5, fascculo 3, p. 259 - 267, 2002.
265
MELO, M. M.: OLIVEIRA. N.J. E: LAGO. L. A. Inloxicaescausadas por pesticidas em ces e gatos. Parte 11: amitraz, estricnina. nuoracetado de sdio e nuoraceHlmida. rodenticidas
anticoagulantcs e avermectinas I 11IIQxications caused by pesricides in dogs and cars. Part 1/: amitraz, strycll1line, sodillm fluoroacetate and fluoroacetamide, (wricoaglllant
rodellficides (lIul ll\'ermectins / Imoxicaciolles causadas por plagllicidas en perros )' gatos. Parre 1/: amitraz., estricni"a, jIlIoraceuuo de sodio )' jIuoraceUlmida. rodemicidas
amicoaglllames y {I\'ermecti,Uls I Rev. educo contin. CRMV-SP I Continuous Education Journal CRMV-SP, So Paulo. volume 5, fascculo 3, p. 259 - 267. 2002.
SUMMARY
Though pesticides are often used in the intentional poisoning ofdomestic animals, accidental toxicities
can also occur. Because clinicaI signs can depend on the compound, pesticide toxicity is often
difficult to detect. Most toxicities are severe, demanding the immediate use of vital sign support and
symptomatic treatment. Only then should the laboratory tests be done to determine the pesticide
involved. Prognosis is poor in most cases due to the following: the high dose oftoxic agents found in
intentional poisonings, the severity of clinicai situations, the absence of antidotes, and the lirnited
amount of time between the toxicity and clinicai management. Due to the frequency oftoxicity cases
in small animal practices, the objective ofthis study is to describe the toxicology ofthe following
compounds: arnitraz, strychnine, soclium fluoroacetate and fluoroacetarnide, anticoagulant rodenticides
and avermectines in dogs and cats.
RESUMEN
Los plaguicidas se utilizan para causar una intoxicacin intencional en los animales domsticos,
aunque pueden ocurrir intoxicaciones accidentales. Diversos factores son los que interfieren en la
toxicidad de los plaguicidas y los sntomas clnicos de las intoxicaciones son variables, dependiendo
dei compuesto en cuestin. La mayora de las intoxicaciones es grave y, rpidamente debe drsele
eJ soporte necesario para mantener las funciones vitales adems deI tratarniento sintomtico, para
luego proceder a la investigacin laboratorial deI txico. En la mayor parte de los casos la prognosis
es desfavorable debido un exceso en la dosis de los agentes txicos, comn en los envenenamientos
intencionales, gravedad deI estado clnico, ausencia de antdotos y aI tiempo transcurrido entre la
intoxicacin y la atencin clnica. Debido a la relevancia de las intoxicaciones en la clnica de pequefios
animales, este trabajo tuvo como objetivo describir la toxicologa de los compuestos: amitraz,
estricnina, fluoracetato de sodio e fluoracetarnida, rodenticidas anticoagulantes y avetmectinas en
perros y gatos.
Palabras clave: Plaguicidas. Intoxicacin. PeITOS. Gatos.
REFERNCIAS
ADAMS, R. Drogas hemostticas e anticoagulantes. In:
BOOTH, N. H.; McDONALD, L. E. Farmacologia e teraputica
em veterinria. 6.ed. Rio de Janeiro: Guanabara-Koogan, 1992.
p.382-392.
DORMAN, D. C. Anticoagulant, cholecalciferol and
bromethalin-based rodenticides. Veterinary Clinics North
America: Small Animal Practice, v. 20, n. 2, p. 339-352, 1990.
266
MELO. M. M.; OLIVEIRA. N. J. F.; LAGO. L. A. Intoxicaes causadas por pesticidas em ces e gatos. Parte n: amitraz. estricnina, Ouoracelado de sdio e nuoracetamida, rodenticidas
anticoagulantes e avermectinas / Intoxicarions ctlused by pesticides in dogs al/d cats. Part 11: alllitraz. strychnine. sodium j7/loroacewte and fllloroacetamide. anficoagulallt
rodenticides and avermecti"s / JI/toxicaciones causad(u por plagLlicidas ell perros y gatos. Parte 11.' amitraz. estric"ina, j7uoracewfO de sodio .v j7l1oracetamida. rode"licidas
anricoagllltll1tes .y avemlectinas / Rev. educo contin. CRMV-SP I Continuous Education Journal CRMVSP. So Paulo. volume 5. fascculo 3. p. 259 - 267.2002.
267