Sei sulla pagina 1di 39

PrincipiosdeEconoma

PARTEIII:MACROECONOMA
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.
(Basadoen:Captulo25,Mankiw,2009)

PedroCasaresHontan
SergioTezanosVzquez
DPTO.DEECONOMA

EstetemasepublicabajoLicencia:
CreaLveCommonsBYNCSA3.0

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Contenidos
1.
2.
3.
4.
5.

Introduccin
Cmomedirelcrecimiento
Determinantesdelcrecimiento
econmico
Quesuncicloeconmico?
Anlisisdedatos

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

1. Introduccin
ElcrecimientoeconmicoLeneconsecuenciasdeterminantes
sobreelbienestarhumano.
Lamacroeconomaestudiaslascausasqueexplicanporqu
unaseconomascrecenmsrpidoqueotras
Unodelosdebatesmsrelevantesdela Economa,
yconimportantesimplicacionesparalahumanidad.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

2. Cmomedirelcrecimiento

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Elcrecimientodeunaeconomasemideatravsdelastasas
devariacinde2variables:
1.PIBreal
2.PIBpercapitareal
Esmsprecisomedirelcrecimientoeconmicoatravsdel
PIBpercapita,puestoqueesteindicadormidelacapacidad
decompradebienesyserviciosdeunciudadanomedio.
EsposiblequeelPIByelPIBpercapitaexperimententasa
disLntasdecrecimiento?

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

ElcrecimientodelPIBpercapita(odelPIB)sepuedemedira
travsdedostasasdevariacin:
1.Tasadecrecimientosimple(tasadevariacinsimple)
2.Tasadecrecimientointeranual(Tasadevariacinpromedio
acumulaLva)
Paraelclculodetasasdecrecimientoentredosperiodoses
importanteuLlizarsiempremagnitudesreales(expresadasen
preciosconstantes)alobjetodemedirnicamentelas
variacionesenlaproduccindebienesyservicios(ynolas
variacionesdebidasalincrementodelosprecios).

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Ejercicio1.Calculelatasadecrecimientosimpleylatasade
crecimientointeranualdelPIBrealdeEspaaentre1995y
2009:
PIBEspaa1995(constantes2000)=515.405millones
PIBEspaa2009(constantes2000)=774.285millones
Solucin:

TCsimple19952009=50,23%
TCinteranual19952009=2,95%

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Ejercicio2.Calculelatasadecrecimientosimpleylatasade
crecimientointeranualdelPIBnominaldeEspaaentre1995
y2009.Porqudierenlosresultadosrespectodelejercicio
anterior?
PIBEspaa1995(corrientes)=447.205millones
PIBEspaa2009(corrientes)=1.053.914millones
Solucin:
TCsimple19952009=
TCinteranual19952009=

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Grco1.CrecimientorelaLvo.EspaayUninEuropea,19612008
(tasasanualesdevariacindelPIBrealpercpita)

Fuente:Eurostat
Fuente:GarcaDelgadoyMyro,R.(Dir.)(2009).

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

3. Determinantesdelcrecimiento
econmico

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

ElpapeldelaproducIvidaddeltrabajo
LasdiferenciasennivelesdePIBpercapitadedisLntospasessedeben
alasdiferenciasenlaproduc.vidaddeltrabajo.
Produc'vidad:canLdaddebienesyserviciosproducidosporuna
unidaddetrabajo.
ProducLvidad=PIB/ntrabajadores=Y/L
4determinantesdelaproducLvidad:
1.Capitalpsicoportrabajador
2.Capitalhumanoportrabajador
3.Recursosnaturalesportrabajador
4.Tecnologa

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

1.CapitalLsicoportrabajador(Kf)
ConjuntodeequiposyestructurasquesonuLlizadospara
producirbienesyservicios.
ElKfesuninsumoqueseuLlizaparaproducirbienesyservicios
(aligualqueeltrabajo).
AlLempo,elKfesunproductodelsistemadeproduccin.
ElKfes,alavez,unproductodelprocesodeproduccin,yun

insumoparalaproduccindefuturosbienesyservicios.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

2.Capitalhumanoportrabajador(Kh)
Conocimientosydestrezasquelostrabajadoresaprendenmediante
educacin,capacitacinyexperiencia.
TantoKfcomoKhaumentanlacapacidaddeunpasparaproducir
bienesyservicios.
ElKhtambinesunproductodelprocesodeproduccin,yuninsumo
paralaproduccindefuturosbienesyservicios.
ElKhsecreapormediodeunprocesoproducLvocomplejo:requiere
profesores,libros,escuelas,universidades,etc.
Losestudiantespuedenservistoscomotrabajadores,cuyotareaes
producirKhparaseruLlizadoenlaproduccinfutura.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

3.Recursosnaturalesportrabajador(Rn)
Insumosdeproduccinquesonprovedosporlanaturaleza(por
ejemplo,Lerra,aguayminerales).
LosRnpuedenserrenovablesonorenovables.
LospasesricosenRnLenen,enprincipio,mayoresposibilidades
dedesarrollo(ejemplo:EEUU).

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

4.Conocimientotecnolgico(A)
Conocimientodelasociedaddecmoproducirbienesyservicios
delamaneramspLma.
DisLncinentreconocimientotecnolgicoyKh:elprimerose
reerealacomprensinporpartedeunasociedaddecmo
funcionaelmundo;elsegundosereerealosrecursosuLlizados
paratransmiLrdichoconocimientoalafuerzalaboral.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Descomposicindelcrecimientodelarentapercapita
PodemosdescomponerelcrecimientodelPIBpercapitaendos
componentes:
1.
2.

IncrementodelapoblacinquerealizaacLvidades
producLvas(fuerzalaboral).
Incrementodelaproduc.vidadportrabajador

Existenlmitesparaelincrementodelafuerzalaboral:factores
demogrcos,culturalesysociales;ylmitesdelacapacidadde
produccininstaladaenunaeconoma.
LosestudiosempricosidenLcanquelaproducLvidaddeltrabajoesla
clavedelcrecimientoeconmicoalargoplazo.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Funcindeproduccinagregada(PIB):

Laproduccinporpersonasepuedeexpresarcomo(PIBpercapita):

Latasadevariacindelarentapercapitaseaproximatomando
logaritmosenambosmiembros:

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Cuadro2.CrecimientoyproducLvidaddeltrabajo.
Comparacininternacional,19612008
(tasaanualesacumulaLvas)

Fuente:GarcaDelgadoyMyro,R.(Dir.)(2009),Cap.2

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

PIBrealpercpitayproducLvidaddeltrabajoenEspaa,19612008
(tasasanualesdevariacin)

Fuente:GarcaDelgadoyMyro,R.(Dir.)(2009),Cap.2

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

PolIcaseconmicasparalapromocindel
crecimiento
Dadoqueelestndardevidadeunasociedaddependedesu
niveldePIBpercapita,yquestedependedelaproducLvidad
deltrabajo:
QupuedenhacerlosGobiernosparaaumentarlas
producLvidad(yconsiguientementeelPIBpercapita)?

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

1.AhorrareinverIr
ParaproducirmsbienesyservicioshacefaltamsK.
Unasociedadpuededecidirahorrarhoy,parainverLrenK,yque
esteKsirvaparaaumentarlaproduccinenelfuturo.
Pero,comolosrecursossonescasos,siahorramosmshoy,
consumimosmenoshoyparainverLrenKhacefaltaahorrary
consumirmenoshoy.
Elahorroylainversinpromuevenelcrecimientoenellargo
plazo.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

2.Rendimientosmarginalesdecrecientesyefectorecuperacin
Rendimientomarginalesdecrecientes:cuandoelbeneciodeuna
unidadextradeinsumodecrece,aunquelaproduccintotal
aumenta.
ElKenfrentarendimientosmarginalesdecrecientes:siKaumenta,
decrecelaproduccinextradeproductosqueseobLeneconuna
unidaddeK.
CuandolostrabajadoresdisponendeabundanteKparaproducir,
unaunidadadicionaldeKsloaumentaligeramentela
produccinefectosaturacindelKportrabajador.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Debidoalosrendimientosmarginalesdecrecientes,unaumentodela
tasadeahorroconllevamayorcrecimientoenelfuturo,peroslo
duranteunperiodolimitado(hastaquesealcanceelefectosaturacin).
Rendimientomarginalesdecrecientesimplicanqueseamsfcil
crecerparalaseconomasmspobresefectorecuperacin.
Enlospasespobres,lostrabajadoresdisponendeescasadotacinde
K,porloquesonmuypocoproducLvoscomosonpocoproducLvos,
LenennivelesbajosdePIBpercapita:trampadelapobreza.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Trampadelapobreza
Bajonivelde
rentaper
capitalimitael
niveldeahorro
interno
Bajonivelde
ahorrodiculta
laampliacindel
capital

BajaproducIvidad
causaelbajonivel
derentapercapita
Reducidadotacin
decapitallimita
losnivelesde
producIvidad

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

3.Inversinextranjera
ElahorrodomsLconoeslanicafuentedenanciacindelainversin
(yelK):laseconomastambinrecibeninversinextranjera.
2Lposdeinversinextranjera:
1.Inversinextranjeradirecta:cuandounacompaaextranjera
invierteenunpas,convocacindepermanencia,paraproducirbienes
yservicios(ejemplo:aperturadefbricasdeFordenEspaa).
2.Portafoliodeinversinextranjera:inversinnanciadacondinero
extranjero,peroqueesoperadaporciudadanosresidentes(ejemplo,
inversionesatravsdelaBolsaenempresasnacionales).

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

EnambosLposdeinversinextranjera,lasgananciasseenvanalos
pasesdeorigendelainversinpero,entodocaso,contribuyena
incrementarelKdisponibleenelpasreceptordelainversin.
Lainversinextranjerapermitetambinquelospasesreceptores
accedanalasnuevastecnologasdeproduccin.
PapeldelBancoMundialcomoproveedordecrditointernacionalpara
nanciarlaacumulacindeK.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

4.Educacin
LainversineneducacinesunaformadeinverLrenKh.
EnEEUUseesLmaque,histricamente,cadaaodeescolaridadha
aumentadoenun10%elsalariodelaspersonas.
LosGobiernosdebenproveerdeservicioseducaLvosdecalidadpara
esLmularelcrecimientodeunpas.
LainversinenKhLeneuncostedeoportunidad.
ElKhhumanogeneraexternalidadesposiLvasparalasociedad.
ProblemadelainversinenKh:fugadecerebros.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

5.Saludynutricin
ElKhhumanonosloseformainvirLendoeneducacin,sino
tambininvirLendoensalud.
TrabajadoresmssanossontrabajadoresmsproducLvos.
ElEstadodebeinverLrenlasaluddesusciudadanospara
esLmularlaproducLvidad.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

6.DerechosdepropiedadyestabilidadpolIca
ElEstadodebegaranLzarelrespetodelosderechosdepropiedad
yfacilitarqueexistaestabilidadpolLca.
Paraquefuncioneecientementeelmercado,hacenfaltatanto
derechosdepropiedadcomoestabilidadpolLca.
EnlospasesenlosquenoexistecapacidadinsLtucionalyde
gobierno,losmercadosnofuncionancorrectamenteyel
crecimientoesendeble.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

7.Librecomercio
Enprincipio,elcomerciointernacionalpermiteunaexpansindel
crecimientoeconmico.
VentajasdelaespecializacinecienteVs.Desventajasdel
proteccionismo.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

8.Crecimientopoblacional
Cuandolapoblacindeunpasaumenta,creceeltamaodelafuerza
laboral(mspersonasparaproducirbienesyservicios).
Pero,cuandolapoblacinaumenta,estosignicatambinms
personasparaconsumirlosbienesyserviciosdisponibles.
TesisdeRobertMalthus(17661834):losrecursosnaturalescrecena
unatasaaritmLca,mientrasquelapoblacincreceaunatasa
geomtrica.Alnal,elcrecimientodescontroladodelapoblacin
reducelosestndaresdevidayponeenfuncionamientounaseriede
frenosnaturalesalaexpansindemogrca(comopandemias,
hambrunas,etc.).
Noobstante,Malthusnotuvoencuentaelpoderdelcambio
tecnolgico,quenoshapermiLdoaumentarelPIBaunritmomucho
mayorquelapoblacin.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

9.InvesIgacinydesarrollo
Elavancedelconocimientoeselprincipalmotordelcrecimiento
econmicomoderno.
Aunquepartedelconocimientosegeneraenelsectorprivado,existe
interspblicoenpromocionarelconocimiento.
Elconocimientoes,enprincipio,unbienpblico:unavezquesegenera
unanuevaidea,esaideapasaaformarpartedelconocimientodela
sociedadyotraspersonaspuedenusarlas.
Laspatentespermitenqueelconocimientosetransformedeunbien
pblicoaunbienprivado,loquefacilitaelincenLvoalainvesLgacin
(perolimita,duranteunLempo,elaccesopblicoalosbeneciosde
eseconocimiento).

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

4. Quesuncicloeconmico?

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

FluctuacionesdelPIB(PIBpercapita)alolargodelIempo
AunqueenlospasesdesarrolladoselPIBreal(yelPIBpercapitareal)han
tendidoaaumentaralolargodelLempo,laacLvidadeconmicaucta
aoenao,registrndoseperiodosdeexpansineconmicayperiodosde
recesin/depresin.
Expansineconmica:periododeaumentodelosingresosrealesdeuna
economaeincrementodelempleo.
Recesineconmica:periododecadadelosingresosrealesdeuna
economaeincrementodeldesempleo.
Depresin:severarecesin.
Normalmente,unaeconomaseconsideraenrecesincuandoacumula3
trimestresconsecuLvosdetasasnegaLvasdecrecimientodelPIBreal(oel
PIBpercapita).

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

3factoresclavesobrelasuctuacioneseconmicas
1.Lasuctuacioneseconmicassonirregulareseimpredecibles
Cicloseconmicos:uctuacionesdelaacLvidadeconmicaenelcorto
plazo.
LoscicloseconmicosNOsiguenunpatrnregularenelLempo,porlo
quesonmuydipcilesdepredecir.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

2.Lasmayoradelasvariablesmacroeconmicasvaranconelciclo
econmico
ElPIBrealeslavariablemacroeconmicamsgeneral,ylaqueseuLliza
paramedirlosciclos.
CuandoelPIBrealcae,tambincaenotrasvariablesmacroeconmicas:
ingresodelasfamilias,gastodelasfamilias,inversin,produccin(y
ventas)delasempresas,etc.
CuandolaacLvidadeconmicasedeteriora,Lendeaafectaral
conjuntodelaeconoma.
Variablesprocclicas:lasquevaranconelmismosignoqueelPIBreal
(porejemplo,sielPIBaumenta,aumentaelgastodelasfamilias).
Elgastodelasfamiliasesunavariableprocclica.

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

Fuente:Mankiw(2009)

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

3.Cuandodisminuyelaproduccin,aumentaeldesempleo
Cuandosecontraelaproduccindebienesyserviciosdeunaeconoma
(esdecir,elPIBreal),aumentalatasadedesempleo.
Lasempresasreaccionanalabajadadedemandaquegeneralascrisis
ajustandosusnivelesdeproduccin,yestogeneralmenteselogra
medianteunareduccindelosnivelesdeempleo.
Variablesan.cclicas:lasquevaranconelsignoopuestoalque
experimentaelPIBreal(porejemplo,sielPIBaumenta,disminuyeel
desempleo).
EldesempleoesunavariableanLcclica(mientrasqueelempleoes

unavariableprocclica).

PrincipiosdeEconoma
Tema06.FenmenosmacroeconmicosI.

5. Anlisisdedatos

Potrebbero piacerti anche