Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Lalunettedevise
Lalunette
(lesfonctionnalitsl'optiquelerglagedel'oculairelamiseaupointlepoint)
Bienquedepuisquelquesannes,laprofessionvoitpoindredanssonhorizondesstationsqui
pointentlesdtailsautomatiquementsansinterventionhumaineetceciavecgrandeprcision,
lalunettedevisen'estpasprtesefairedtrner.
I)LESFONCTIONNALITS niveau
BEP,
Aquoisertunelunette?
Ellematrialiselavise
.Celleciapournatured'treunedroite.
Commetoutedroite,ellepeutsedfinirpar2points
Pourl'instantnotrelunetteestvirtuellepuisquenousn'avonsutilisquedesobjetsgomtriquesque
sontlesdroitesetlespointspourladfinir.Mettonsunpeudematireautourpourrpondreaux
autresfonctionnalitsncessaires,savoir:
creruneimagegrossiedel'objetvisafind'assurerunpointplusprcis.Pourceladeuxlentilles
convergentessontncessaires.
l'unetourneversl'objetdoncappeleobjectif(23cmderayon)
l'autreappeleoculaire(34mmderayon)car,contrairementcequel'onpourrait
penserauprimeabord,elleesttourneversl'oeil(dulatinoculus)
http://topogr.perso.neuf.fr/lunette.htm
1/7
20/4/2016
Lalunettedevise
rendrepossiblelepointeninterposantunecroixgravesuruneplaquede"verre"(34mmde
rayon)appelerticule
assurerlanettetdel'imaged'unobjetvisquipeutsesituerplusieursdizainesdekmou
quelquesmtres.Oninterposeainsiunelentilledivergente.
Nosdeuxpoints(icienrougesurlesschmas)quidfinissaientnotredroitesontmatrialiss:
pourl'un,parlacroiserticulaire(c'estellequel'ondplacepourrgler,dansles
ateliersderparation,lepositionnementdel'axeoptique)
pourl'autre,etc'estmoinsvident,parlefoyeravantdel'objectif(voirlecours
d'optique)
Ouh!C'estpastoutamaistoutecetteoptiquenetientpasenl'airtouteseuleparmiracle!
Onladisposepourceladansuntubetoutenassurantlalibertdetranslationlalentilledivergente
pourassurerlanettetdel'image(c'estlamiseaupoint)ainsiqu'l'oculairepouradapterla
lunettel'oeilquil'utilise.
Pourrsumer:
Danslapratiquelesconstructeursontralis:
II)L'OPTIQUE
Voiciuneideducheminoptiquesuiviparlalumireentrel'objetvisetl'il.
http://topogr.perso.neuf.fr/lunette.htm
niveau
BTS
2/7
20/4/2016
Lalunettedevise
Lanotiondegrossissement.
Tous
niveaux
L'imaged'unobjetperuetraverslalunetteseragrossieparrapportcelleperuedirectement.
AinsidansladocumentationtechniqueaccompagnantleniveaudechantierC41dechezSokkia,
peutonvoirquelegrossissementdelalunettevaut20x.Pourquoicegrossissementestildecetordre
degrandeur?
Laphysiologiedenotreoeilnousapprendquesonpouvoirdersolutionestde3/10000mederadian.
Queveutdireceterme"rsolution"?
C'estsonpouvoirdedistinguerunobjet.Vous
saveztrsbien,parexprience,qu'unpetitobjet
n'estplusdistinguquandilestplactroploinde
votreoeil.Illedevientquandonlerapproche.
C'estpourquoions'exprimesousformeangulaire.
Surleschma,cicontre,l'imagedel'objetbleuneserapasnettealorsquecelledurougeleserala
distance"d".
L'imagedel'objetbleudeviendranettedsqu'il
seradisposladistance"d1"del'oeil.Cette
valeurde"3/10000mederd"attabliepar
mesureophtalmologiquesurungrandnombrede
personnes.Cettevaleurestunemoyennepourun
oeilsain(pasdemyopienihypermtropie).Mais
quefaitondecerenseignemententopographie?
http://topogr.perso.neuf.fr/lunette.htm
3/7
20/4/2016
Lalunettedevise
Ennivellementdirect,ilestutile,souvent,d'effectuerdeslecturessur
mireaumillimtre.C'estdirequelemmdoittredistingu.Dans
l'exemple,cicontre,lalecturesurmire"0575",c'estdire0,575m,n'est
possiblequesionpeutapprcierle5desmm.Unrapidecalculnous
permettrad'apprcierladistanced1laquellelemmseralisibleparun
oeilnormal.Dansl'expression3/10000mederadian,ilyaleterme
radian.Ilfautdoncsesouvenirdesadfinition.Cettedernireest
d'autantplusimportantequel'unitangulaireduSystmeInternational
estcemmeradian!
L'angled'unradianintercepteunarcdontla
longueurestgalecelledurayon.Cettedfinitionadmetlaproportionnalit,c'est
direqu'unanglede2rdintercepteunarcdelongueur2RsuruncerclederayonR.
Engnralisant,lalongueurd'unarcLestgaleaurayonRducerclemultipliparla
valeurdel'angleaucentreexprimenrd.SoitL=Rxa
Etantdonnquel'angleaucentre
esttrspetit(3/10000rd),
appliquonscetteformuledans
notrecasdefigure.L=Rxa(enrd)1mm=Rx
3/10000rddoncR=10000mm/3doncR=3333mm.Onpeutaccepterquelemm,pourunoeil
normal,seradistinguenviron3m.Evidemment,sioninterposeunelunettedegrossissementG
entrel'oeiletlamire,onpourradistinguercemmemm3mxG.Toutbonoprateuretportemire
auracettepetiteformuleenttepoursavoirquelledistancemaximaleilspourrontdisposerlalunette
delamireetinversement.Enreprenantladocumentationtechniqueprcdente,G=20donclavise
maximaleestgale3x20soit60m.Laconnaissancedecettedistancepermetd'optimiserles
oprationsdeterrainlies,dansnotreexemple,aunivellementdirect.Letempspasss'entrouve,
bienvidemmentdiminu.Maisjevoisvenirvotrequestion!Pourquoinepasconstruiredelunette
grossissementplusimportant?
Laraisonestd'abordconomique.Eneffet,plusunelunettegrossit,pluselleestonreuse.Deplusle
phnomnen'estpasproportionnelsavoirquesileGestdoublealorsleprixquantlui,est
multiplipar10!D'autrepartleterrain,quandilestenpente,limitelavise.
Lalectureestimpossiblecarl'horizontale
"passe"sousletalondelamire.Pour
qu'elledeviennepossible,ilfaut
rapprocherlamireetainsiperdrele
bnficed'unfortgrossissement.
Cesontleslunettesdesniveauxd'ingnieursdeclasse3quipossdentlesgrossissementlesplus
importants.Ilssontdel'ordrede32.
III)COMMENTL'UTILISER? Tous
niveaux
Touteslesmanipulationssontcentresautourdelacroiserticulaire.
http://topogr.perso.neuf.fr/lunette.htm
4/7
20/4/2016
Lalunettedevise
3.1)lerglagedel'oculaire
Ils'effectuel'aideduboutonadapt
Ilconsiste
adapterlalunettevotreil(nousn'avonspastouslemme)afinquesonutilisationsoitlaplus
confortablepossible.Ilfautpouratteindrecetobjectif,sijepuisdire,orienterlalunettesurunfond
clairenmettantunefeuilledepapierblancheunetrentainedecmdevantl'objectifouenvisantle
ciel( ,uneexpositiondevotrepupille,mmetrscourte,auxrayonsdusoleiltraversleslentilles
peutl'endommagervie).Lerticuledoitvousparatrebiennoiretbiennet.
Cetteoprations'effectuethoriquementunefoisendbutdetravailsurleterrain.Danslesfaits,ilest
souventutiledelarecommencercarl'sefatigue.
3.2)lamiseaupoint
Elles'effectuel'aideduboutonadaptpouractionnerlalentilledivergenteinterneentranslation
lebut:pourl'instant,leseulendroitquel'ondistinguenettementestlerticule.C'estpourquoila
miseaupointconsiste,endplaantladivergenteinterne,amenerl'imagedel'objetvisauseul
endroitoonpuisselavoirnette,c'estdiredansleplandurticule.Logique,non?
troistapessontncessaires:
*1retape:dgrossirlepoint
Ilfautviserl'objetl'aideduviseurexternelilalunette.Cettetapeestjudicieuse
carsivousregardezdirectementdanslalunette,vousnepourrezpasdistinguerl'imagecarsa
miseaunetn'apasencoretralise.
*2metape:liminerleflou
Celas'effectuel'aideduboutondemiseaupoint.C'estvousd'apprciercette
http://topogr.perso.neuf.fr/lunette.htm
5/7
20/4/2016
Lalunettedevise
nettetl'usageetl'exprience.
*3metape:liminerlaparallaxe
Cetteliminationestobligatoirepourunprofessionneldelamesure.Laprcisionde
vosmesuresendpend.Enquoiconsistecetteparallaxe?
Vousallezvousapercevoirquel'imagerestenettemmesivousmanipulezlebouton
demiseaupointlgrement.Celaveutdirequevousfaitesglisserl'imagelelongdel'axeoptique.
Quelleconsquenceyatil?
L'imagerisqued'trelgrementderrireoudevantlerticule.Ainsilepoint,donc
lamesure,dpendradelapositiondel'derrirel'oculaire.S'ilestsurl'axeoptique,parhasard,iln'y
aurapasdeconsquencesurlepoint.Maisriennevousditqu'ilestsurcetaxe.Ilestdoncimpratif
d'amenerl'imagedansleplandurticuleetainsiliminerlaparallaxe.
Pouryparvenir,ilvousfautbougerl'derrirel'oculaireenhochantlattetouten
tournantlgrementleboutondemiseaupoint.Vouslefaitesjusqu'neplusobserverde
mouvementrelatifentrel'imageetlerticule.C'estlaseulepreuvequenousayonsquelepointne
dpendplusdelapositiondel'derrirel'oculaire.
3.3)lepoint
Ildoits'effectuerlesdeuxyeuxouverts
Cecin'estpasvident,
audbut,carvotrecerveaual'habitudedepercevoirpeuprslammeimagepourchaqueil
(perceptiondurelief).Danscecasdefigure,lesdeuximagessontbiendiffrentes(l'imagetravers
lalunetteestgrossiedevingttrentefoisparrapportcelleperuedirectement).C'estunpeuceque
doitressentirlecamlon.
http://topogr.perso.neuf.fr/lunette.htm
6/7
20/4/2016
Lalunettedevise
Commenousavons,nousleshumains,uncerveauuntantsoitpeuplusgrosque
celuidescamlons,nousdevrionsaussipouvoirlematriserpourpercevoirl'une
oul'autredesdeuximagesselonlesbesoins.Ceteffortestncessairecarcertains
d'entrenousutilisentlalunettebiensouventpendantleshuitheuresdelajourne
quandcen'estpasdelanuit(danscecasl,undispositifd'clairagefaitparatrele
rticuleblanc).Jenevousimaginepas8heuresd'affilenpositiondeclind'!Vous
risquezceci:
Cespointsnes'effectuentpastoujoursdansdesconditionsclimatiquesidales.Ilpleutparfoisetles
enginsdetravauxpublicsattendentquevousleurstraciezlaroute.Pasquestiondetoutremballeret
demettrelematrielausec.Gnralementlematrielyrsistelaconditiondeleslaisserscher
horsdeleurbotierdetransportunefoisrevenuaubureau.Undptduauschage,estsouvent
perceptiblesurlesoptiques(demmequedestracesdedoigts).Ilestimpratif,sivousnevoulezpas
altrerlescouchesdetraitementdesoptiques,d'utiliserdespapierstrsdouxentapotantetnon
pasenfrottantlesoptiquestoutenexpirantdel'airchaudavecvotrebouchegrandeouvertepour
crerunecondensation.
Remarque:pourquetouslesrenseignementsdecettepagepuissentvoustreprofitables,ilestutile
quevouspratiquiezunpeulalunette.Lesexplicationsdeviendrontlimpidesaprsunpeude
pratique.
http://topogr.perso.neuf.fr/lunette.htm
7/7