Sei sulla pagina 1di 5

2/3/2016

Paraqusirvelasociologa?

Imprimir

Versinparaimprimir

POLTICAYECONOMA Lunes20demayode201320/05/13

Paraqusirvelasociologa?
Marx,DurkheimyWebercavaronelsurcoparaunacienciaquehoyenfrentaunaserie
depreguntasquecuestionanydesafansufuncin.Losintelectualesconsultados
subrayanlanecesidaddecontarconuninstrumentodeanlisiscapazdecuestionary
reconstruirlasestructurasdelmediodondevivimos.
PorMarinaOybin

Porqudesdelasociologaadiferenciadeotrasdisciplinassurgenpreguntasdelestilopara
qusirveunsocilogo?oculeslautilidaddelapropiasociologa?Estosinterrogantesasuvez
interpelan:Sonestaspreguntascclicasoevidencianunreplanteodeposicindelasociologaal
interiordelascienciassociales?EstassonalgunasdelasinquietudesquesurgieronalleerPara
qusirvelasociologa?(dirigidoporBernardLahire,ypublicadoporSigloVeintiuno
Editores),Paraqusirverealmenteunsocilogo?(deFranoisDubet,deSiglo
VeintiunoEditores),yQuhacenlossocilogos?(editadoporLucasRubinichyGastn
Beltrn,enAureliaRiveraLibros).Obviamentelosautoresdeestoslibrossondeprofesin
socilogos.
Lasociologaescomoundeportedecombate:seutilizaparadefenderse,noparadargolpes
bajos,ladefiniPierreBourdieu.
Cienciapolifnica,lasociologapuededardiversasexplicacionesdeunproblemaespecfico
segnelmodeloexplicativoenquesebase.Pero,raraavis,estobligadaperidicamentea
explicarfrentealpodersurazndeser.Porqudarcuentadelautilidaddelaciencia?le
consultatresespecialistas.Siempreestendudalautilidaddeunadisciplinacuya
funcionalidadesserdisfuncionalalpoder,criticarestructurasdedominacin,escudriarel
origenyladinmicadeladesigualdad.Alasociologaselacuestionacuandoincomoda,seala
JavierAuyero,desdeEE.UU.,dondeenseaetnografa,sociologadelsufrimiento,ypoltica
latinoamericanaenlaUniversidaddeTexas(Austin).
Desdeluego,lasociologapuederesolverproblemasconcretosenmbitoscomolasaludola
vidaruralyassurgenramasocamposdetrabajocomosociologadelasalud,sociologaruralo
sociologadeltrabajo.Muchasveces,esasmiradasnobuscanresolverproblemasinmediatos,
sinoqueanalizandiversasaristasdeunasituacinyponenencuestintodaslasrelaciones.Eso
esmolesto:unacienciaquenohabladesdeelpoder,sinosobreelpoderesproblematizadora.
Preguntarsesobreelpoderproducedesacomodamientos.Altrabajarcontralamirada
convencionalsobrelosocial,queeslamiradapolticaquesostienedeterminadoorden,la
sociologa,loquieraono,esproblematizadoradeeseorden,diceLucasRubinich,socilogo,
profesordeSociologadelaCulturaySociologaGeneralenlaCarreradeSociologa(UBA),
desdeunamiradaligadaalncleodeproduccindeconocimientoenautonoma.

http://www.revistaenie.clarin.com/ideas/politicaeconomia/MarxDurkhiemWeber_0_921507854.html?print=1

1/5

2/3/2016

Paraqusirvelasociologa?

SiguiendoaBernardLahire,lasociologatienetantasmsposibilidadesdedecepcionarode
contrariaralospoderescuantomejorcumplaconsufuncincientfica.Esafuncinnoesservir
paraalgooparaalguien.Pedirlealasociologaquesirvaparaalgoesunamaneradepedirleque
sirvaalpoder.Mientrasquesufuncincientficaescomprenderelmundosocial,comenzando
conlospoderes.Operacinquenoesneutrasocialmente.Entreotrasrazones,porquenoexiste
poderquenodebaunaparteynolamenoraldesconocimientodelosmecanismosquelo
fundan.
Porsuparte,RicardoSidicaro,investigadordelConicet,especialistaenteorasociolgicay
problemassociopolticosdelaArgentina,sealaqueelproblemaradicaenquelasociologa
puedesercuestionadadesdeotrasdisciplinasensusexplicaciones,peroalmismotiempopuede
sercuestionadaporquealgunoshacenejercicioilegaldelasociologa,entoncesstapierde
reconocimientofrentealasociedad.

Lacuestindelpoder
Lapreguntaqueirrumpeesaquindeberesponderleestaseriedeinterroganteslasociologa
comocienciayprcticaconcreta.Quinessuinterlocutorpotencialalahoradedarcuentas?
ParaJavierAuyero,desdesectoresdominantes,ydesdeelsentidocomnquemuchasveces
reproduceelpuntodevistadominante,siempreseponeendudalatareaintelectual,engeneral,
ladelascienciassocialescrticas.
Selerindecuentasaotrascienciascompetitivas,ytambinaunaespeciedesentidocomnque
cuestionaquelasociedadpuedaserpensadacientficamente,diceSidicaro.Yagrega:
Cualquierpoderestmontadosobreunaespeciedemitologa:puedeserquelajusticiaes
ecunime,queloslideressoninfalibles,oquelademocraciarepresentaatodaslaspersonas.La
sociologacuandoexplicaqueseso,indudablementesepeleaconlospoderes.Acuando
conceptosdelalemnMaxWeber,daunejemplo:Simepreguntanquesunpartidopoltico,
digo:unpartidopolticoesunaasociacinorganizadaparallevaraljefealgobiernopararepartir
prebendasentresusseguidores.Yaade:Puedodecirqueloslaboratoriosmedicinales
trabajanparalasaluddelahumanidad,obienpuedodecirqueloslaboratoriosmedicinales
trabajanparaganardinero,yquecuandohacenavanzarlaciencia,hastaquenoamortizaronlas
patentesquetenan,nofabricanlosmedicamentosdelasnuevaspatentes.Ysiunoafirmaquela
escuelaenrealidadlesenseaaalgunoschicosloquesabenyaotrosloquenosaben,yporlo
tantoperjudicaalosmspobresporquelesenseacontenidosquesonmsadecuadosparala
clasemedia,losmaestrosseponenlocos:cualquiertesisocualquieraportequeplanteala
sociologamolestaaalguien:esmuchomslindocreerquesisosmaestrososunfuncionariode
lacultura.
Rubinichcoincide:Lamiradadelasociologa,loquieraonoloquiera,intervieneenlasluchas
porlasmiradassobreelmundo.Cuandounopiensaunainstitucinreligiosanocomoalgo
divinosinocomounaconstruccinhistricaesproblemtico,sobretodo,paralasinstituciones
religiosas.YesolopuededecirDurkheim,Weber,Marx,entremuchosotrossocilogosclsicos.
Esunaintervencinindirectaenlaluchapolticamsdensa:laluchaporlaimposicinde
visionesdelmundoenunasociedad.
Porejemplo,laexplicacinacercadeporquseproducendiferenciassocialesesunanlisis
http://www.revistaenie.clarin.com/ideas/politicaeconomia/MarxDurkhiemWeber_0_921507854.html?print=1

2/5

2/3/2016

Paraqusirvelasociologa?

tericoquecirculaporelcampocientfico,peroquetieneconsecuenciaspolticas.Esjustamente
estetipodeintervencioneslaquegeneradisputaycuestionaelpapeldelasociologa.Sebusca,
entonces,redefinirsusobjetivosylmites,entrminostericosydepraxis.Setratadeacotarlay
descalificarla.
Esqueentodarelacinsocialhayelipsisysilenciosqueayudanaseguiradelante.Verdadesque
preferimosignorarparaquelavidasevuelvasoportable.Poresosedicequelasociologaes
unacienciaqueincomoda.Molestaporquenosdiceloquepreferimosnover.Vivirjuntos
suponetrabajarsobreelequvoco,sealaSidicaro.Setratadeunaespeciedeconsensotcito
queincluyeomisionesyceguerasparahacermstolerablelavidaensociedad.
SegnFranoisDubet,lasociologasiempreponederelieveladistanciaquemediaentrelas
representacionesylasrealidades,entrelosmselevadosprincipiosyloshechosmsbanales:
dejaraldesnudoesadistanciaesensunaaccintil.
Culessonlosprincipalescuestionamientosqueselehacenalasociologa?Quenoestil,que
nosirve,quenocumpleningunafuncinquenocuraanadie,quenoconstruyeningn
puente,etcteracomosilavaradeutilidadfuesesololaracionalidadinstrumental,dice
Auyero.
Estasituacinllevaaqueaveceslasociologaseveaobligadaaexacerbarsusrecursostcnicos
metodolgicosprovenientesdelaestadsticaparaobtenerlegitimidadfrentealrestodelas
ciencias.
Lasociologatieneuncampoprofesionalamplio:desdeanalizarlasexpectativasdedistintos
nichosparavenderunagaseosahastaintervenirenpolticaspblicas.CreodiceRubinich
quelasociologatieneunapresenciamuyimportanteenelmundoestatalyenelmundo
tecnocrticointernacional.EnorganismosinternacionalescomoelBancoMundial,elBanco
InteramericanodeDesarrollo,laOrganizacinInternacionaldelTrabajo,laOrganizacin
InternacionaldelaSalud,yenministeriosyorganismosestatalesenLatinoamricahay
socilogostrabajandoycumplenunafuncinrelevante.
Encambio,Sidicaroseala:EnlaArgentina,pensarqueuninsumodemayorracionalidad
puedeservirparadesarrollaraccionesdepolticaspblicasfuesiempremuypobreporqueest
fundadoenlalluviayelpreciodelosmercadosinternacionales,esoesmsadecuadoparalas
sociedadesindustrialesconideologaindustrial.ParaSidicaro,eltrabajodelossocilogosen
sectoresdeplanificacindepolticaspblicasnoesporssolounindicadorpositivo,sinoquees
necesarioanalizarelimpactorealquetieneneneldiseoydesarrollodepolticassociales
especficas.Lossocilogospuedentrabajarenmuchasesferas,perolasociologasehacems
fuertecuandoelEstadolalegitimaporqueconsideraqueelconocimientosobrelosociales
previoatratardeintervenirsobrelosocial.Peroacesonoocurre:muchosestnhablandotodo
eldadel17deoctubre,dequeprohibieronaPern,quePernsefueAclaideaesqueel
futuroestenelpasadoolospasesquenotienenfuturopiensanenelpasado.
ParaRubinich,laproduccindeconocimientoespecficosobrelasociedadentrminos
acadmicosotorgaverdaderaidentidadalasociologa.
Hoy,culeslaprincipalfuncindelasociologa?ParaAuyero,lasociologatienemltiples
funciones,perofundamentalmentesirveparaentendercmooperanlasestructurassociales,
http://www.revistaenie.clarin.com/ideas/politicaeconomia/MarxDurkhiemWeber_0_921507854.html?print=1

3/5

2/3/2016

Paraqusirvelasociologa?

cmofuncionaelpoder,cmodeterminaycondicionanuestrasvidas.Cualquiersociedad
dicequesepreciedequerermejorarlacondicinhumana,necesitademssociologa.Pero
tambintienefuncionesmsespecficas,comoilustraralosdistintosorganismosdelEstado
sobrelosefectosdesuspolticas.Pordarunejemplo,laAsociacinAmericanadeSociologa
acabadepresentaruninformealaCorteSupremadeJusticiadelosEE.UU.(unamicusbrief)en
dondedelinealainvestigacinsocialexistentesobrecmoaloshijosehijasdematrimoniosdel
mismosexo(gays)lesvaigualdebienquealoshijosehijasdematrimoniosheterosexuales.Es
uninformequelevendrabienleeramsdeunexpertotantoenArgentinacomoenEE.UU..
LaArgentinanotieneunEstadodeprevisibilidadracional,disparaSidicaro.Yagrega:Enlos
pasesdesarrollados,yEE.UU.eselprimero,sepideninvestigacionessobreciertostemasque
podrantenerconsecuenciassocialesgraves.EnlaArgentinaesonofunciondeesemodo
nunca:lasociologanuncaformprofesionalesparalaplanificacin.
Sinembargo,elpanoramanoeselmsalentadorparaalgunasuniversidadesnorteamericanas,
dondesurgepartedelinsumoqueluego,encasodequehayasocilogosenorganismosde
planificacin,aplicarn,discutirnymodificarn.EnEE.UU.comentaAuyerolasociologa
gozademsautonomaporsufirmeimplantacinenlasuniversidadesloquenoquieredecir
quesuvalideznoseacuestionada.Porestosdas,pordarunejemplo,ellderdelamayora
republicanaenelcongreso,EricCantor,estproponiendounproyectodeleyqueeliminartodo
elfinanciamientofederalparalainvestigacinencienciassociales.

Rumboalateologa
Ennuestraspampas,en2008,LinoBaraao,elentoncesyactualministrodeCiencia,
TecnologaeInnovacinProductivacaracterizsinfiltroalascienciassocialesdedogma:()a
mmegustaraverunciertocambiometodolgicoestoytanacostumbradoalaverificacin
empricadeloquedigo,queaveceslostrabajosencienciassocialesmeparecenteologa.
ParaAuyero,lasociologainformelpensamientodemuchosmovimientossocialesypolticos
peroalmismotiempo,ensufasemstcnica,ayuda,porejemplo,adevelarlaexistenciadela
desigualdaddegneroalinteriordelEstado,delmundodeltrabajo:Cmoentenderamoslos
mecanismosdediscriminacinqueexistenalinteriordelmundolaboral,tantoenlacontratacin
comoenlaexperienciaconcretadeltrabajo?Noseguiramosreproduciendoestereotipossobre
elcomportamientopolticodelospobreselllamadoclientelismo,porejemplo,silasociologa
nonoshubieseenseadootracosa?Dndeaprenderamosacomprenderladesigualdad
ambientalestoes,ladesigualexposicinalospeligrosambientalessinoconmsymejor
sociologa?Esposiblesinsociologaentenderlosdeterminantesdelapobrezayla
marginalidad?.
Quedapreguntarnossiestamosdispuestosadarlelugaralasexplicacionesproyectivasyno
complacientes.QulugarseledadesdeelEstadoalainvestigacinencienciassociales,yala
conformacindeequiposdeespecialistasenreasclaveparaeldesarrolloeimplementacinde
polticasespecficas.
Porltimo:esposibleentenderyexplicarelimpactodepolticasconcretassinestudios
sociolgicos?Mereceunaciencia,polifnicayplural,ensusabordajesmetodolgicosy
http://www.revistaenie.clarin.com/ideas/politicaeconomia/MarxDurkhiemWeber_0_921507854.html?print=1

4/5

2/3/2016

Paraqusirvelasociologa?

analticos,explicarseunayotravez.
Etiquetadocomo:

http://www.clarin.com/rn/ideas/politicaeconomia/MarxDurkhiemWeber_0_921507854.html
Copyright19962013Clarn.comAllrightsreservedDirectoraErnestinaHerreradeNoble

http://www.revistaenie.clarin.com/ideas/politicaeconomia/MarxDurkhiemWeber_0_921507854.html?print=1

5/5

Potrebbero piacerti anche