M. Lizer, S.

Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

The Impact of Power Swings on the Performance of Power Unit

Distance Protection Relays on the Example of a Disturbance
in a Power Plant Substation
Authors
Marcin Lizer
Sylwia Wrblewska

Keywords
power unit, power swing, stability, impedance protection

Abstract
The paper presents the results of the analysis of areal disturbance that took place in one of the
Polish power plant substations. The fault was caused by the short-circuit that occurred near the
power plant bus-bars. As aconsequence, change in the power grid configuration occurred and
one of two generators working in the power plant lost the synchronism. As aresult of power
swings, the unwanted operation of the unit distance protection occurred. This caused unwanted
tripping of that unit. The paper gives ashortened analysis of the impedance trajectories at the
time of the disturbance.

DOI: 10.12736/issn.2300-3022.2014107

1. Introduction
The paper presents the analysis results of a disturbance in the
power plant substation, towhich units 1. and 2. of alarge Polish
power plant were connected. The analysed sequence of events
was triggered by a two-phase short-circuit, resulting from
aswitching error in the 110 kV/400 kV auto-transformer (T2) bay
of the power plant substation. Following the short-circuit, protection relays tripped, thus changing the 110 kV grid configuration.
In those circumstances, generator G2 lost its synchronism, asynchronous power swings developed, and, ultimately, unit 2 was
completely shut down. The paper presents aconcise analysis of the
performance of the protection functions of units 1. and 2., which
were activated or tripping during the disturbance. It also shows the
analysis results of the impedance trajectories seen by the distance
protection relays of units 1. and 2. during the disturbance, in view
of the assessment of the relays performance. Qualitative stability
analysis of units 1. and 2 interoperability with the grid at various
stages of the disturbance is presented..
The paper ends with conclusions on the disturbance causes and
ways toavoid similar events in the future.

2. Initial configuration of the power plant

substation
Selected details are presented below of the operating status and
configuration of the power plant substation (Fig. 1) and units 1.
and 2., which are relevant for the disturbance analysis.
Before the disturbance unit 2 was connected to system II. of
substation A. Also connected tothis system were three 110 kV
lines between substation Aand substations B, C, and D. Unit 1

was connected tosystem III. of substation A, and was tied with

unit 2 through 110 kV grid. Prior tothe disturbance, substation
A was coupled with 400 kV grid by transformer T2. The other
coupling transformer T1 was disconnected due tomaintenance.
Configuration of the plant substations other bays was irrelevant
for the analysis.
Asimplified diagram of the grid configuration prior tothe disturbance is shown in Fig. 1. In Tab. 1 units 1. and 2. element details
are listed, which are relevant for the analysis.
Before the disturbance the short circuit power of system II. in
substation Awas 3967 MVA. It consisted of the shares of transformer T2 (1545 MVA), generator G2 (1139 MVA) and the lines
connected tothe system (total of 1299 MVA). Unit 2 was loaded
with active power 377 MW and reactive power 70.8 MVAr. The
following unit 2 protection functions relevant for the analysis
were active:
1. Unit Impedance protection function (21G), out-of-step protection function (78), which measures the voltage at the generator terminals, and the current in its neutral, active in REG670
terminals (Fig. 2 [1]).
2. Unit distance protection function with power swing blocking
(PSB), which measure the power unit bay current and voltage,
active in relays: REL670 (21S. 1 see Fig. 3 [3]), RED670 (21 S.2
see Fig. 3 [2]) and 7SA522 (21 S.1 see Fig. 4 [6]).
3. Unit distance protection function with power swing blocking
(PSB), which measures voltage and current in the unit transformers high voltage GN circuits, active in relay RED670 (21S.4
see Fig. 5 [2]).
83

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

Substation A
110 kV

Unit 1

21S.1
21S.2
21S.3

1TB

26

G1

16

K2

21S.4

21G

21S.1
21S.2
21S.3

2TB

Substation A
400 kV

T2

14

Unit 2

Substation C
110 kV

12

G2
21G

Substation B
110 kV

11

Substation D
110 kV

21S.4

Substation F
110 kV

Stacja E 110 kV
4

T1
1

1
I II III

Fig. 1. Simplified power grid configuration prior tothe analysed disturbance

The relevant for the analysis distance protection functions active

in protection systems of units 1. and 2. (Fig. 2) were the same.
The grid-facing distance protection functions zones, when activated, opens the respective units circuit breaker, and reduce
the steam inflow to its turbine (supply of the units auxiliaries
power units automation system state). The same is the response

Parameter

Value

Generators G1 and G2
Rated apparent power SnG

426 MVA

Rated power factor, cos n

0.85

Rated voltage UnG

22 kV

Rated current InG

11.180 A

Synchronous reactance* xd

250%

Transient reactance* xd

33%

Subtransient reactance* xd"

22%

Mechanical time constant of turboset Tm

6.45 s

Unit generator transformers 1TB and 2TB

Rated apparent power SnTB

426 MVA

Vector group

YNd11

Rated voltage, MV side UnMV

22 kV

Rated voltage, HV side UnHV

126.5 kV

Short-circuit voltage uz

12.5%

* It was assumed that the generator reactances in axes d and q are equal

Tab. 1. Details of unit 1 and 2 elements

84

toactivation of the second zone of unit 2.s 21G protection function. Activation of the unit facing distance protection functions
zones opens the following circuit breakers: unit, generator, excitation and auxiliaries CB (switching off the units electrical part),
and cutting off steam inflow tothe unit turbine (idle run of the
units boiler power units automation system state). The same is
the response to activation of zone 1. of unit 2.s 21G protection
function.

3. Time sequence of the analysed

disturbance events
On the fault day at approx. 08:38:02.358 a.m. there was atwophase (L1-L2) short-circuit in bay 14. of substation A. It was eliminated after ca. 70 ms by the bays protection relays.
The short circuit activated the following unit 2 protection functions: the function responding togenerator G2 load asymmetry
(REG670:46.1) at 08:38:02.364, Power Swing Blocking (PSB) of
distance protection 21S.4, in RED670 IED (half-set installed at high
voltage terminals of step-up transformer 2TB), at 08:38:02.368,
and impedance protection (REG670:21G, zone 2) at 08:38:02.371.
The load asymmetry protection was properly activated, since
there had been an unbalanced short circuit in the grid. Also the
outer zone of impedance protection 21G and the PSB zones of
distance protection 21S.4 were properly activated (it did not
operated in that part of the analysed disturbanece), because the
short circuit was close tothe generator (in terms of impedance).
During the short circuit the following unit 1 protection functions
were activated: the function responding to the generator load
asymmetry (ZAZ-GT2: As) at 08:38:02.390, stator overload protection (ZAZ-GT2: IpGn) at 08:38:020.423, rotor overload protection

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

When the short-circuit was already eliminated, the RTX35

distance protections tripped unnecessarily in auto-reclosing
cycle (off on) in substation C (at approx. 08:38:02.474) and
substation B (at approx. 08:38:02.533) in the bays of the lines
outgoing tosubstation A(see Fig. 1).
The disconnection of transformer T2 and the lines between
substation A and substations B and C initiated asynchronous
power swings of generator G2, during which the following
sequence of events developed:
closure of the circuit breaker in substation B in the bay of the
line connecting it with substation A, in auto-reclosing cycle at
approx. 08:38:02:874

a)

Unit impedance protection

(REG670: 21G)
Zone 1 (21G.1):
Zr = 0.100 , tz = 0.2 s
Operating on PLK
Zone 2 (21G.2):
Zr = 0.582 tz = 3.1 s
Operating on PPW
Poles slip protection
(REG670: 78)
ZA = 24.5%, ZB = 33.0%,
ZC = 12.5%, (Zbase = 1.14 )
Start Ang = 90o
Trip Ang = 150o
N1Limit = 1, N2Limit = 2
Reset Time = 5 s
Operating on PPW

X [ primary]

(ZAZ-GT2: IpW) at 08:38:02.423, unit impedance protection (ZAZGT2: XB) at 08:38:02.423, and rotor ground fault protection (ZAZGT2: ZW) at 08:38:02.423. The activation of the unit 1 protections
were also justified. Only the rotor ground fault protection (ZAZGT2: ZW) activation was not needed (it probably resulted from
changes in shaft current flows when excitation was forced by the
fault). Due tothe function delay it was not activated during the
short-circuit in bay 14. of substation A.
The short circuit was eliminated by tripping of the REL511
distance protection on the 110 kV side of transformer T2 (bay14).
This protection switched off the short-circuit on both sides at
08:38:02.429. After the short circuit elimination, the earlier activated unit 2 and 1. protections were deactivated.

R [ primary]

X [ primary]

b)

R [ primary]
Zone I
Zone III

Zone II
Zone IV

PSB_out
Zone V

PSB_in

Unit distance protection

(REL670: 21S.2; RED670: 21S.3)
Zone I(unit facing):
X1 = 4.1 , R1 = 0.5 , RFPP = 10 , tPP = 0 s
Operating on PLK
Zone II (unit facing):
X1 = 7.04 , R1 = 0.76 , RFPP = 10 , tPP = 0.25 s
Operating on PLK
Zone III (grid facing)
X1 = 1.7 , R1=0.53 , RFPP = 8.5 , tPP = 0.7 s
Operating on PPW
Zone IV (grid facing)
X1 = 6.1 , R1 = 1.91 , RFPP = 12 , tPP = 1.3 s
Operating on PPW
Zone V (grid facing)
X1 = 23 , R1 = 7.21 , RFPP = 12 , tPP = 3.1 s
Operating on PPW
Power swing blocking (PSB)
X1InFw = X11nRv = 25.3 , R1Lin = 7.93 , R1FInFw = R1FInRv = 27 ,
RLdOutFw =R LdOutRv = 27 , ArgLd = 25o, kLdRFw = kLdRRv = 0.8,
tP1 = 45 ms, tP2 = 15 ms, tW = 0.25 s, tH = 0.5 s, tR1 = 0.3 s, tR2 = 2 s
85

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

X [ primary]

c)

PSB
Zone III

R [ primary]
Zone I
Zone IV

Zone II
Zone V

d)

Unit distance protection (RED670: 21S.4)

Zone I(unit facing)
X1 = 4.7 , R1 = 0.5
RFPP = 10 , tPP = 0 s
Operating on PLK
Zone II (unit facing)
X1 = 7.04 , R1 = 0.76
RFPP = 10 , tPP = 0.25 s
Operating on PLK
Power swing blocking (PSB)
X1InFw = X1InRv = 25.3
R1Lin = 7.93 , ArgLd = 25o
R1FInFw = R1FInRv = 27
RLdOutFw = RLdOutRv = 27
kLdRFw = kLdRRv = 0.8, tP1 = 45 ms
tP2 = 15 ms, tW = 0.25 s, tH = 0.5 s
tR1 = 0.3 s, tR2 = 2 s.

X [ primary]
Zone I

R [ primary]
Zone II

PSB_out

Unit distance protection (7SA522: 21S.1)

Zone I(unit facing)
X1 = 4.1 , R1 = 10 , tPP = 0 s
Operating on PLK
Zone II (unit facing)
X1 = 7.04 , R1 = 10 , tPP = 0.25 s
Operating on PLK
Zone III (grid facing)
X1 = 1.7 , R1 = 8.5 , tPP = 0.7 s
Operating on PPW
Zone IV (grid facing)
X1 = 6.1 , R1 = 12 , tPP = 1.3 s
Operating on PPW
Zone V (grid facing)
X1 = 7.58 , R1 = 12 , tPP = 3.1 s

PSB_in

Fig. 2. Operation characteristics and settings of unit 2 protection functions: a) 21G and 78, b) 21S.1 and 21S.2, c) 21S.3, d) 21S.4

a ctivation of zone 2. of unit 2 impedance protection (REG670:

21G) at approx. 08:38:02.894
activation of generator G2 poles slip protection (REG670: 78)
at 08:38:02.912
closure of the circuit breaker in substation C in the bay of
the line outgoing to substation A, in auto-reclosing cycle at
approx. 08:38:02:999
tripping of the circuit breaker in substation Ain the bay of the
line outgoing to substation B by RTX35 distance protection
without PSB at 08:38:03.014

86

a ctivation of zone 1. of unit 2 impedance protection (REG670:

21G) at. 08:38:03.107
tripping of zone 1 of unit distance protection 21S.4 (RED670)
at 08:38:03.154.
As aresult of the tripping of distance protection 21S.4 active in
670 RED relay in the high voltage circuits of transformer 2TB, unit
2 was completely switched off (by opening the following circuit
breakers: unit CB in bay 11 of substation A, generator CB, excitation CB and auxiliaries supply CB). Moreover, due tothe locked
automatic reclosing in the unit auxiliaries switchgears, the unit
boiler was shut down.

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

4. Performance analysis of unit

1 and 2. impedance and distance
protection functions
On the basis of fault recordings made during the analyzed disturbance by relays REG670 and RED670 (half-set installed on the
high voltage side of transformer 2TB and in bay 11 of substation A) of unit 2., and relay REL670 (in bay 16. of substation A)
of unit 1, the impedance trajectories seen by these relays were
determined. To calculate instantaneous resistance and reactance
values from the recorded instantaneous voltage and current
samples, an A3 obos algorithm [5] was used.
As regards relay REG670 of unit 2, the impedance was determined for each phase individually on the basis of currents
measured in the generators neutral point, and voltage at its
terminals. Fig. 3 shows voltage and current waveforms in phase
L1, and Fig. 4 shows the corresponding impedance trajectory
plotted over operation characteristic of the unit impedance
protection (REG670: 21G) and the generator poles slip protection
(REG670:78) of unit 2.
In relays REL670 and RED670 the impedance was determined for
phase fault and ground fault loops. Fig. 5 shows the impedance
trajectory for the L1-L2 two-phase fault loop, measured (seen) by
distance relay RED670 (half-set installed in the power plant on
the high voltage side of transformer 2TB) during the analyzed
disturbance. The trajectory is shown in the impedance plane
together with unit 2 protection 21 S.4 characteristics.
Fig. 6 shows asimilar trajectory as seen by unit 2 distance relay
RED670 installed in the substation. Besides the impedance
trajectory, also operation characteristics of this distance protection 21S.2 are shown in the impedance plane.
Fig. 7 shows asimilar impedance trajectory as seen by distance
relay REL670 in bay 1 of substation A, together with starting characteristics of this relays feature 21S.2. The numbers in Fig. 37
indicate the chronology of events corresponding tothe disturbance description in point 3.
It should be noted that due tothe quick elimination of the short
circuit in substation A bay 14, both units 2. and 1. maintained

2. Short circuit
in sub. A bay 14
(08:38:02.358)

3. End of short circuit

(08:38:02.429). Beginning
of synch. power swings

synchronism of their interoperation with the grid. After the short

circuit the synchronous swings developed, which brought the
units back near their pre-fault operating points.
As indicated by the above trajectories, unit 2 lost synchronism
following the unnecessary disconnection of the lines between
substation Aand substations B and C. This was due tothe tripping of the lines RTX35 distance protections in substations C and
(points 4 and 5 in Fig. 37). The operation of these protection
relays in substations C and were not concurrent with the operation of substation Aprotection relays.
The extended high-speed zones of the distance protection relays
in substations and C covered the short circuit in substation
Abay 14, causing the unnecessary disconnection of both lines.
They were disconnected after the short circuit elimination due
to adding up of the circuit breakers opening times. The line
distance protection relays in substations C and were configured so as toinitiate the lines auto reclosing cycle with intervals
of ca. 300 ms. During the asynchronous swings of unit 2 (between
points 5.1 and 6 in Fig. 37) the impedance vector had reached
the outer zone of 21S.4 PSB function. In the analysed phase the
asynchronous swings developed on the grid side (above the
resistance axis). While the vector impedance stayed in the PSB
outer zone, the line in substation B was reconnected by the auto
reclosing cycle (point 6 in Fig. 37). This resulted in achange in
the swings conditions, which consisted in aslight decrease in the
radius, and ashift of the asynchronous rotation circle centre in
the impedance plane. As aresult, the impedance vector abruptly
moved tothe inner zone of feature 21S.4 PSB function. It stayed
between the outer and inner PSB zones for ca. 23 ms, i.e. less than
setpoints P1 = 45 ms of 21 S.1, S.2 and 21 21S.4 PSB function.
Therefore PSB was not activated in any of the above protection
relays. A moment later the line outgoing to substation C was
reconnected by the auto reclosing cycle (point 6 in Fig. 37).
Practically at the same time the line outgoing to substation B
was definitively disconnected (point 8 in Fig. 37) by the distance
protection in substation A, in the power swing conditions (this
protection had no PSB function).

4. Line to sub. C
disconnected
(08:38:02.474)

5. Line to sub. B
disconnected
(08:38:02.533)

6. Line to sub. B
reconnected
(08:38:02.885)

7. Line to sub. C
reconnected
(08:38:03.005)

1. Initial load

8. Line to sub. B
disconnected (08:38:03.029)

9. Unit 2 switched off by zone 1 of protection 21S.4

(08:38:03.207)

Fig. 3. Waveforms of current in the neutral point (red) and voltage at the terminals (blue) of the generator G2 in phase L1, recorded by unit 2 relay REG670
87

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

2.1. Activation of
21G (zone 2)
(08:38:02.886)

2. Short circuit
in sub. A bay 14
(08:38:02.358)

3. End of short circuit

(08:38:02.429). Beginning
of synch. power swings

1. Initial load

X [ primary]

9. Unit 2 switched
off by zone 1 of
protection 21S.4
(08:38:03.207)

8.1. Activation of
21G (zone 1)
(08:38:03.108)
8. Line to sub. B
disconnected
(08:38:03.029)

7. Line to sub. C
reconnected
(08:38:03.005)

5. Line to sub. B
disconnected
(08:38:02.533)

6. Line to sub. B
reconnected
(08:38:02.885)

4. Line to sub. C
disconnected
(08:38:02.474)

5.1. Beginning
of asynch.
power swings

R [ primary]

Fig. 4. Impedance trajectory seen in phase L1 by unit 2 relay REG670 function 21G

X [ primary]

8.1. Activation of
21S.4 (zone 1 and 2)
(08:38:03.120)

2. Short circuit
in sub. A bay 14
(08:38:02.358)

6.1. Activation of
21S.4 PSD_in
(08:38:02.886)

5.2. Activation of
21S.4 PSD_out
(08:38:02.863)

1. Initial load

9. Unit 2 switched
off by zone 1 of
protection 21S.4
(08:38:03.207)

8. Line to sub. B
disconnected
(08:38:03.029)

7. Line to sub. C
reconnected
(08:38:03.005)
R [ primary]
Zone I

6. Line to sub. B
reconnected
(08:38:02.885)

5. Line to sub. B
disconnected
(08:38:02.533)

3. End of short
circuit
(08:38:02.429).
Beginning of
synch. power
swings

4. Line to sub. C
disconnected
(08:38:02.474)

5.1.
Beginning
of asynch.
power
swings

Zone II

Fig. 5. L1-L2 fault loop impedance trajectory as seen by unit 2 relay RED670 function 21S.4 (half-set at the plant)

2. Short circuit
in sub. A bay 14
(08:38:02.358)

6.1. Activation of
21S.2 PSD_in
(08:38:02.886)

5.2. Activation of
21S.2 PSD_out
(08:38:02.863)

1. Initial load

3. End of short circuit

(08:38:02.429). Beginning
of synch. power swings

X [ primary]

8.1. Activation of
21S.2 (zone 2)
(08:38:03.120)

9. Unit 2 switched off

by zone 1 of
protection 21S.4
(08:38:03.207)
8. Line to sub. B disconnected
(08:38:03.029)

7. Line to sub. C
reconnected
(08:38:03.005)
R [ primary]

6. Line to sub. B
reconnected
(08:38:02.885)

Zone I
Zone III

5. Line to sub. B
disconnected
(08:38:02.533)
Zone II
Zone IV

4. Line to sub. C
disconnected
(08:38:02.474)

5.1.
Beginnin
g of
asynch.
power
swings

Zone V

Fig. 6. L1-L2 fault loop impedance trajectory as seen by unit 2 relay RED670 function 21S.2 (half-set in the substation)

88

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

8. Line to sub. B
disconnected
(08:38:03.029)

7. Line to sub. C
reconnected
(08:38:03.005)

6.1. Activation of
21S.1 PSD_in
(08:38:03.066)

6. Line to sub. B
reconnected
(08:38:02.885)

4. Line to sub. C
disconnected
(08:38:02.474)
Zone I

X [ primary]

8.1. Activation of
21S.1 PSD_out
(08:38:02.963)

Zone II

2. Short circuit in sub. A

bay 14 (08:38:02.358)

1. Initial load

5.1. Unit 1
synch. Power
swings after unit
2 loss of
synchronism

R [ primary]

9. Unit 2 switched
off by zone 1 of
protection 21S.4
(08:38:03.207)

5. Line to sub. B
disconnected
(08:38:02.533)
3. End of short circuit
(08:38:02.429). Beginning
of synch. power swings

Zone III
Zone IV
Zone V

Fig. 7. L1-L2 fault loop impedance trajectory as seen by unit 1 relay REL670 function 21S.1 (half-set in the substation)

These events changed the unit 2 power swings conditions the

radius of the circle forming the impedance trajectory envelope
was further reduced, and its centre slightly shifted. Following
the grid configuration changes resulting from the automatic
reclosing operations in substations and C, the unit 2 power
swings moved tothe unit side (below R-axis).
In this condition the impedance vector moved tozone 1 of protection 21G (REG670), tozone 2 of protections 21 S.2 ( REL670) and
21S.3 (RED670 in the unit bay), and tozones 1 and 2 of protection
21 S.4 (RED670 at the plant). function 21 S.4 was configured for
instantaneous tripping of its zone 1. Therefore, once the impedance vector had reached the zones area (point 8.1 in Fig. 5), with
PSB inactive, it tripped, which resulted in the complete disconnection of unit 2 after the circuit breakers opening time (point 9
in Fig. 37).
Unit 1 throughout the disturbance duration was maintaining its
synchronous interoperation with the grid, and was subject tonot
very strong synchronous swings (Fig. 7).
After the reconnection of the line between substations A and
B, the impedance vector moved tothe outer PSB zone of unit 1

G2

E' '

X d'

distance protection 21S.2 (REL670). The impedance vector stayed

between the inner and outer zone of the protections PSB for ca.
103 ms, i.e. longer than its setpoint tP1 = 45 ms, which caused
its activation. The PSB activation may be considered as unnecessary, because throughout the duration of unit 1 transient state
the impedance vector stayed at asafe distance from the characteristics of protection 21S.1 zones (Fig. 7).

5. Simplified stability analysis of unit 2

interoperation with the grid
Issues of unit 2 stability at the time of the described disturbance
can be best explained using angular power characteristics of
the unit () and the equal area method [4]. For the purpose of
this analysis the grid diagram in Fig. can be reduced tothe twomachine scheme shown in Fig. 8. The analysis neglected the
resistance of elements.
Generator G2 is represented by internal electromotive force in
transient state , with phase (power angle in transient state
determined relative to equivalent system voltage US), and as
transient reactance Xd [5]. Short circuit powers flowing to the

X 2TB + X LB2
U G2

U B2

K2

X Line A-B

X S sub.B

X Line A-C

X S sub. C

X Line A-D

X S sub.D

X T2

X S sub.A
(400 kV)

U S 0

Fig. 8. Simplified equivalent grid diagram adopted for unit 2 stability analysis

89

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

substations 110 kV bars are represented by the corresponding

reactances XS [ 5].
In a simplified manner voltage E can be estimated based on
voltage at the generator terminals Ug, its phase angle and
current Ig from formula (1). It can be assumed in the analysis that
E does not change [5].

(1)

In order todetermine the power characteristics in transient state

for agiven analysis stage () equivalent reactance Xz has tobe
determined between sources E and Us, dependent on the actual
short-circuit powers and connections configuration. In general,
characteristics () are described by equation (2) [5].

(2)

Based on the maximum value of the power characteristic for

a given grid condition (Pmax) and the units active power load
prior to the disturbance (approximately equal to the turbine
mechanical power) PT, angle can be estimated for this condition. It can be done by substituting T toequation (2). It can be
assumed in the analysis that T does not change [5]. In the steady
state it can be assumed that T (). In the event of change in
the grids configuration (change in its equivalent reactance Xz)
or of short circuit, the height of power characteristics (Pmax) may
abruptly change. Acondition is possible, whereby = T ()
> 0. The positive power difference accelerates the generator rotor
causes relative tothe system frequency, according toequation
(3). Similarly, if < 0, the rotor starts tolag behind the system
frequency [5].

(3)

where:
Tm mechanical time constant of turboset, s synchronous
pulsation, D damping coefficient.
If achange in Xz is not large, synchronous power swings will bring
the system toanew operating point (Fig. 9a and b). Whereas if
achange in Xz is too large, the system may not be able toreach
the new stable operating point (Fig. 9c). The acceleration area
obtained as aresult of the power curve reduction will be greater
than the available deceleration area. In this situation the power
angle is constantly growing, and once it is over 180, the synchronism of interoperation with grid will be lost, and asynchronous
power swings will develop [5 ].
Similarly, in short circuit condition, the power characteristics
will be strongly decreased. The more grid phases are shortcircuited, and the closer is the fault tothe generator, the larger
the decrease is (Fig. 9f). Depending on the short circuit duration,
in the above-identified conditions, after the disturbance elimination the generator will remain synchronous with the grid (short
circuit duration shorter than the actual short circuit time limit tgr,
Fig. 9d) or will lose the stability (short circuit duration longer than
90

tgr, Fig. 9e). The short circuit time limit tgr means the fault elimination time, at which, in given conditions, the obtained acceleration area is exactly equal tothe achievable deceleration area [5].
In view of these relationships, the stability conditions of unit 2
operation at the time of the analysed disturbance may be qualitatively analysed.
The simplified stability analysis results are presented below in
the relative units determined with regard torated parameters of
generator G2 and the grid. In terms of stability conditions, the
analysed disturbance can be divided into seven stages:
1. steady-state before short-circuit in substation A
2. short circuit in bay 14 of substation A
3. condition after short circuit and transformer T2 disconnection
4. condition after disconnection of the line tosubstation C
5. condition after disconnection of the line tosubstation B
6. condition after reconnection of the line tosubstation
7. condition after reconnection of the line tosubstation C, and
after final disconnection of the line tosubstation B.
Generator G2 characteristics () in the steady state before the
short circuit (stage 1) are shown in Fig. 10a. It was assumed that
the mechanical power of the turbine is equal tothe generator
active power load before the short circuit. The maximum of the
characteristics, P1max, was estimated based on data from point 2
and the above relations. The power angle in this condition was
estimated as 1, 28.
At the moment of the short circuit in bay 14 of substation A, the
power characteristics decreased (Fig. 10b) [5]. Due togenerator
G2 rotors large inertia, the power angle at the first moment
did not change. The power difference P = PT P2max sin(1) in
those conditions was positive, and the generator rotor began
toaccelerate relative tothe grid frequency, and hence the power
angle began to increase. The short circuit was switched off
after about 70 ms. During this time G2 generator power angle
increased to2 32,1. The short circuit elimination caused the
shutdown of transformer T2 coupling 110 kV and 400 kV bus bars
in substation A. This disconnection significantly decreased the
short-circuit power at system II bus bars in substation A to ca.
1283MVA (without generator G2 contribution). This resulted in
the reduction in the maximum characteristic of generator G2
power to3max.
After the short-circuit the active power load of generator G2
(resulting from the power characteristic ins stage 3 at power angle
2 32,1) was still less than the mechanical power of turbine
PT. Therefore remained positive, and after the short-circuit
the generator rotor did not stop accelerating. The power angle
increased to3 37,7, at which = 0. In the above condition
the rotor of generator G2 rotated at an over-synchronous speed.
The kinetic energy gained during the acceleration (proportional
tothe acceleration area in Fig. 10b) had tobe shed off.
After the powers were balanced ( = 0) , the power angle of
generator G2 rotor kept growing. Hence acondition had developed, whereby < 0, which slowed the rotor down to the
synchronous speed at power angle 3max 54.
In this condition the deceleration area ( < 0) aligned with the

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

a)
P

b)
P

P max1

P > 0

c)
P

P max2

P > 0

P max1

P > 0

P > 0

P max1

P max2
PT

PT

t
d)
P

'
'

1' 2'

'
'

2'1' 0'

t
e)
P

P max1

P > 0

PT

P < 0

P < 0

0'

0'

t
f)
P

P max2

P > 0

P < 0

P < 0
P > 0

PT

PT

P < 0

PT

K1
K2

1'

P max2

'
'

gr'

P max1

K2E
K3

P max K1
P max K2
P max K2E

0'
tz

' 2'

gr'

'
'

0'

1'

tz

gr'

'
'

'

Fig. 9. Example characteristics () and angle variation waveforms at: a) increase in reactance Xz, b) decrease in Xz, c) strong increase in Xz,
d) fast switched off three-phase short circuit in external grid, e) slow switched off three-phase short circuit, f) characteristics () at various types
of short circuits

acceleration area ( > 0) for this stage (Fig. 10b). The balanced
state ( = 0) for the above stability conditions would have been
achieved by way of synchronous swings around angle 3 37,7.
The stability margin factor for this event (defined as the ratio of
the deceleration area developed after the event tothe maximum
deceleration area in these conditions) was ks1-3 0.93.
During the synchronous swings after the elimination of the short
circuit in bay 14 of substation A the line between substations
Aand C was disconnected (unnecessary tripping of the extended
zone of the substations distance protection RTX35). This resulted
in further reduction of the short-circuit power at the bus bars
in substation Atoca. 760 MVA (without generator G2 contribution), and in reduction of the maximum of generator G2 power
characteristic to P4max. Synchronous swings developed, which
would have brought generator G2 tothe stable operating point
at power angle 4 52,2 (Fig. 10c). The stability margin factor for
this event amounted toks4 0.866.
Shortly after switching off the line between substations Aand C,
for the same reason the line between substations Aand B was
disconnected. Following this configuration change the shortcircuit power at substation A bus bars decreased to 376 MVA

(without generator G2 contribution). At such alow short-circuit

power, characteristics () of generator G2 fell below the line of
PT turbine mechanical power, over the entire power angle range
in the transient state (Fig. 10d). In this situation had again
become greater than zero, and the rotor of generator G2 began
toaccelerate relative tothe system frequency. In the described
condition the system could not reach the stable operating point
(at which = 0). After switching off the line tosubstation , the
power angle began togrow, and after it exceeded 180 generator
G2 lost its synchronism. The asynchronous power swings began.
Further changes in the grid configuration (switching the lines
tosubstations and C on and off) changed the asynchronous
swings conditions (centre and radius of the asynchronous circle
in the impedance plane), as illustrated by the impedance trajectories plotted in the complex impedance plane (Fig. 47). As
a result of these configuration changes and changes in generator G2 parameters, the asynchronous swings moved tothe side
of unit 2 (below R-axis), which eventually led tothe tripping of
protection 21S.4 (RED670 at power plant) and complete unit 2
shutdown.

91

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

a)

b)
P1 max
Initial operating
point of generator
G2

PloadPT

1'28
o

c)

d)

Fig. 10. Generator G2 characteristics (): a) before short-circuit in substation A, b) after short-circuit and disconnection of transformer T2, c) after
disconnection of line A-C, d) after disconnection of line A-B

6. Conclusions
The shutdown of unit 2 of the large power plant in the Polish
National Power System at the time of the analyzed disturbance
was caused by unnecessary activation of fast-responsive zone Iof
the distance protection on the high voltage side of transformer
2TB (RED670: 21S.4), during asynchronous swings of generator
G2. Generator G2 lost its synchronism following reduction in the
short-circuit power of system II in substation A, towhich it was
connected. The short-circuit power decreased after switching
off transformer T2 that coupled 110 kV and 400 kV bus bars in
substation A(where the short-circuited had developed), and as
aresult of the unnecessary disconnection of the lines between
substation A and substations C and . The lines were unduly
disconnected as aresult of the tripping of the extended zones of
distance protection RTX35 in the line bays of substations and C.
The protection relays triggered auto-reclosing cycle. At the time
of the generator G2 asynchronous swings the auto-reclosing
automation reconnected and disconnected the lines, thus
affecting the shape of impedance trajectories seen by impedance and distance relays of units 1 and 2.
92

The operation of a line distance protection relays RTX35 with

extended fast response zone, when not concurrent with the
protection at the lines other end, poses arisk of unnecessary tripping upon afault outside aprotected grid section. The extended
zone of line distance protection can be applied only with concurrent operation of protection half-sets at the protected lines both
ends. If the concurrent operation of adistance line protection is
not possible, its fast-responsive zone should not be extended.
During the asynchronous power swings, which developed in
the middle of the analysed disturbance, the distance protections of unit 2 should have been blocked by the PSB functions.
However, the change in the swings characteristics caused by the
auto-reclosing in the lines outgoing toneighbouring substations
prevented the fulfilment of locking algorithm criteria of PSB
features of unit 2 distance relays RED670 and REL670. In order
toincrease the sensitivity of power swing detection by the PSB
features available in the REx670 relays, wepropose toreduce their
zone ranges, so that the locking criterion would be checked close
tothe starting zones subjected totheir locking. This would also
mitigate the risk of unnecessary relay blocking during remote

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | 8393

swings that pose no risk of unnecessary protection tripping (as

was the case in unit 1). The time of transit through the PSB zones
should be set so that the sufficient maximum impedance change
rate would be achieved, which is considered as apower swing
(for analysed case 120160 /s).
In the analysed case the zone Irange of unit 2 distance protection (21S.4) equalled the step-up transformer (2TB) reactance.
Unit distance protection zone I is usually so set that its range
does not exceed the unit transformer.
If the zone range amounted to70% of transformer 2TB reactance,
it probably would not have tripped. Therefore areduction may
be proposed of the zone I range of analysed protection 21S.4,
which would mitigate the risk of its tripping at the time of the
asynchronous power swings, the centre of which is on the unit
side.
During the analyzed disturbance zone 1 of unit 2 impedance
protection (21G), which measured the impedance at generator
terminals and responded at short time of 0.20 s, was non-selectively activated. It did not trip, because the unit was shut down
faster by distance protection 21S.4. In view tothe risk of the units
non-selective shut down by zone 1 of unit impedance protection (21G) in the circumstances of power swings in the grid, its
timedelay should be increased up to0.6 s. Such asetting would
greatly mitigate the risk of the protections non-selective tripping
in response to power swings. Under the analysed disturbance
conditions the generator G2 loss-of-synchronism protection (78)
should trip. It did not trip, however, because in the first disturbance stage, resulting from emergency disconnections, the short
circuit power of the grid, towhich unit 2 was connected, significantly decreased, and the impedance trajectories were running
outside the relay 78 starting characteristic.
The actual 78 function characteristics had been matched
tonormal conditions of the units interoperation with the 110 kV
and 400 kV grids alike. Even if, further in the disturbance, once
the two lines are reconnected in auto-locking cycle, protection
78 could trip, provided that the unit had not been shut down

completely, nevertheless the protection 78 operating logic

requires modification.
The modification should consist in the application of an additional 78 function responsive to loss of synchronism when the
unit is disengaged from the 400 kV grid (both 110 kV/400 kV
autotransformers disconnected) and remains connected tothe
weak 110 kV grid only.
The additional function starting characteristic, which covers
awider area range in the impedance plane, offers the possibility
of the protections response under conditions similar to those
that occurred in the first stage of the analyzed disturbance.
Unit 1 suffered much less from the above disturbance. Because of
the large distance (in terms of impedance) from the disturbance
location, it remained synchronous with the grid throughout
its duration, and was subject to mild synchronous swings.
Nevertheless, the above considerations apply also in relation
tothis unit.
REFERENCES

1. ABB: Generator protection REG670-application manual, version 1.2,

October 2011.
2. ABB: Line differential protection RED670-application manual, version
1.2, October 2011.
3. ABB: Line distance protection REL670-application manual, version
1.2, October 2011.
4. Machowski J., Smolarczyk A., Opracowanie zasad nastaw blokad
przeciwkoysaniowych zabezpiecze pod ktem odbudowy sytemu
etap II [Elaboration of power swing blocking functions setting rules in
scope of reconstruction of power system stage II], Warszawa, 2007.
5. Nelles D., Opperskalski H., Digitaler Distanzschutz-Verhalten der
Algorihmen bei nichtidealen Eingangssignalen; DUV; Wiesbaden,
1991.
6. Siemens, SIPROTEC distance protection 7SA522 V4.70 manual,
February 2012.

Marcin Lizer
Institute of Power Engineering
e-mail: Marcin.Lizer@ien.com.pl
Graduated as M.Sc. from the Faculty of Electrical Engineering at Warsaw University of Technology (2009). A research assistant in the Electric Power Engineering
Automation Laboratory at the Institute of Power Engineering in Warsaw. His professional and research interests include: issues related to automatic protections
of generation units, distributed energy sources, and transmission and distribution power grids, as well as issues related topower unit stability conditions during
disturbances.

Sylwia Wrblewska
Institute of Power Engineering
e-mail: Sylwia.Wroblewska@ien.com.pl
Aresearch associate in the Institute of Power Engineering. Author of engineering designs of static, analogue, and digital protections of generators, generation units
and transformers manufactured in Poland. Author of conceptual designs of generator and power unit protections for many power plants home and abroad. As
aresearch associate in the Institute of Power Engineering she participated expert studies of faults in Polish power plants, and in research projects on transmission grid
automatic protections. Author of chapters in manuals, and publications in the field of power system automatic protections.

93

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | translation 8393

This is asupporting translation of the original text published in this issue of Acta Energetica on pages 8393. When referring tothe article please refer tothe original text.
PL

Wpyw koysa mocy naprac zabezpiecze odlegociowych bloku

naprzykadzie zakcenia wstacji przyelektrownianej
Autorzy

Marcin Lizer
Sylwia Wrblewska

Sowa kluczowe

blok energetyczny, koysania mocy, stabilno, zabezpieczenia impedancyjne bloku

Streszczenie

Wartykule przedstawiono wyniki analizy zakcenia, jakie miao miejsce wjednej zestacji przyelektrownianych, doktrej przyczone byy dwa bloki duej elektrowni systemowej. Zdarzenie zostao wywoane zwarciem wpolu transformatora czcego szyny
110 kV i400 kV tej stacji. Wjego nastpstwie doszo dozmiany konfiguracji sieci, ktra doprowadzia doutraty synchronizmu
jednego zgeneratorw, aostatecznie docakowitego wyczenia jednego zblokw elektrowni po zbdnym dziaaniu zabezpiecze
wczasie koysa mocy.

1. Wstp
W artykule przedstawione zostan wyniki
analizy zakcenia, jakie miao miejsce
w stacji przyelektrownianej, do ktrej
przyczone byy bloki nr 1 i 2 jednej
z krajowych elektrowni. Analizowany cig
zdarze zosta wywoany dwufazowym
zwarciem, powstaym w wyniku pomyki
czeniowej w polu autotransformatora
110 kV/400 kV (T2) stacji przyelektrownianej. Wnastpstwie zwarcia dziaay zabezpieczenia, doprowadzajc dozmiany konfiguracji sieci 110 kV. Wwarunkach dziaania
automatyki sieci 110 kV doszo do utraty
synchronizmu generatora G2 iasynchronicznych koysa mocy, aostatecznie docakowitego wyczenia bloku nr 2.
Artyku zawiera skrcon analiz poprawnoci pracy funkcji zabezpieczeniowych
blokw nr 1 inr 2, ktre pobudzay si lub
dziaay w czasie zakcenia. Pokazano
te wyniki analizy trajektorii impedancji
widzianej przez zabezpieczenia odlegociowe bloku nr 1 i2 wczasie zakcenia,
zewzgldu naocen pracy tych zabezpiecze. Przedstawiono analiz jakociow
dotyczc stabilnoci wsppracy blokw
nr 1 i 2 z sieci, w czasie poszczeglnych
etapw zakcenia.
Artyku kocz wnioski dotyczce przyczyn powstania zakcenia oraz sposobw
unikania podobnych zdarze wprzyszoci.
2. Pocztkowa konfiguracja stacji
przyelektrownianej
Zaprezentowane zostan wybrane informacje na temat stanu pracy i konfiguracji stacji przyelektrownianej (rys. 1)
oraz blokw nr 1 inr 2, istotne dla analizy
zakcenia.
Przed wystpieniem zakcenia blok nr 2
przyczony by dosystemu II stacji A. Do
systemu tego przyczone byy rwnie trzy
linie 110 kV czce stacj A ze stacjami:
B, C iD. Blok nr 1 przyczony by doIII
systemu stacji Aiby powizany zblokiem
nr 2 poprzez sie 110 kV. Przed zakceniem
stacja A sprzgnita bya z sieci 400 kV
poprzez transformator T2. Drugi transformator sprzgajcy T1 by wyczony.
Konfiguracja pozostaych pl stacji przyelektrownianej bya nieistotna dla prowadzonej analizy.

94

Stacja A
110 kV

Blok nr 1
1TB

21S.1
21S.2
21S.3

26

G1

16

K2

21S.4

21G

2TB

21S.1
21S.2
21S.3

Stacja A
400 kV

T2

14

Blok nr 2

Stacja C
110 kV

12

G2
21G

Stacja B
110 kV

11

Stacja D
110 kV

21S.4

Stacja F
110 kV

Stacja E 110 kV
4

T1
1

1
I II III

Rys. 1. Uproszczona konfiguracja sieci przed wystpieniem analizowanego zakcenia

Uproszczony schemat konfiguracji sieci

przed rozpatrywanym zakceniem pokazano na rys. 1. W tab. 1 zebrano dane
elementw bloku nr 1 i2 istotne dla analizy.
Przed wystpieniem zakcenia moc
zwarciowa systemu II stacji A wynosia
3967 MVA. Skaday si na ni udziay
od transformatora T2 (1545 MVA), generatora G2 (1139 MVA) oraz linii przyczonych dotego systemu (wsumie 1299 MVA).
Blok nr 2 obciony by moc czynn rwn
377 MW ibiern rwn 70,8 MVar.
W systemie zabezpiecze bloku nr 2 byy
aktywne m.in. nastpujce funkcje istotne
dla prowadzonej analizy:
1. Funkcja impedancyjna bloku (21G)
ireagujca napolizg biegunw wirnika
generatora (78), ktre mierz napicie
na zaciskach generatora i prd w jego
punkcie zerowym; aktywne w terminalach REG670 (rys. 2 [1]).
2. Funkcje odlegociowe z aktywnymi
blokadami koysaniowymi (PSB), ktre

mierz prd inapicie wpolu blokowym,

aktywne wprzekanikach: REL670 (21S.1
patrz rys. 3 [3]), RED670 (21S.2 patrz
rys.3 [2]) i7SA522 (21S.1 patrz rys. 4 [6]).
3. Funkcja odlegociowa z aktywn
blokad koysaniow (PSB), ktra
mierzy napicie iprd wobwodach GN
transformatora blokowego, aktywna
w przekaniku: RED670 (21S.4 patrz
rys. 5 [2]).
W systemie zabezpiecze bloku nr 1 byy
aktywne takie same funkcje odlegociowe
jak dla bloku nr 2 (rys. 2), istotne dla prowadzonej analizy.
Strefy zabezpiecze odlegociowych skierowane wstron sieci dziaaniem powoduj
otwarcie wycznika blokowego danego
bloku oraz ograniczenie dopywu pary
dojego turbiny (praca napotrzeby wasne
PPW). Tak sam reakcj powoduje dziaanie strefy 2 zabezpieczenia 21G bloku
nr2. Strefy zabezpiecze odlegociowych

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | translation 8393

Parametr

Warto

a)

Generator G1 iG2
Moc pozorna, znamionowa SnG

426 MVA

Wspczynnik mocy, znamionowy

cos n

0,85

Napicie znamionowe UnG

22 kV

Prd znamionowy InG

Od polizgu biegunw
(REG670: 78)
ZA=24,5%, ZB=33,0%,
ZC=12,5%, (Zbase=1,14 ),
Start Ang=90o,
Trip Ang=150o,
N1Limit=1, N2Limit=2,
Reset Time=5 s

11180 A

Reaktancja synchroniczna* xd

250%

Reaktancja przejciowa* xd

33%

Reaktancja podprzejciowa* xd

22%

Mechaniczna staa czasowa turbozespou Tm

6,45 s

b)

Transformator blokowy 1TB i2TB

Moc pozorna, znamionowa SnTB

YNd11

Napicie znamionowe strony DN UnDN

22 kV

Napicie znamionowe strony GN UnGN

126,5 kV

Napicie zwarcia uz
*

426 MVA

Grupa pocze

12,5%

Przyjto, ereaktancje generatora wosi d iq s sobie rwne

Tab. 1. Zestawienie danych elementw bloku nr 1 i2

skierowane w stron blokw dziaaniem powoduj otwarcie wycznikw:

blokowego, generatorowego, wzbudzenia
ipotrzeb wasnych (wyczenie czci elektrycznej bloku) oraz odcicie dopywu pary
doturbiny bloku (praca luzem kota PLK).
Tak sam reakcj powoduje dziaanie
strefy1 zabezpieczenia 21G bloku nr 2.
3. Chronologiczny przebieg zdarze
analizowanego zakcenia
Wdniu awarii ok. godz. 08:38:02.358 doszo
dodwufazowego (L1-L2) zwarcia wpolu 14
stacji A. Zwarcie zostao wyczone po ok.
70 ms przez zabezpieczenia pola.
Zwarcie spowodowao pobudzenie si
nastpujcych funkcji zabezpieczeniowych
wukadzie zabezpiecze bloku nr 2: funkcji
reagujcej naasymetri obcienia generatora G2 (REG670: 46.1) ogodz. 08:38:02.364,
blokady koysaniowej (ang. Power Swing
Blokcking, PSB) zabezpieczenia odlegociowego 21S.4, wurzdzeniu RED670 (pkomplet zainstalowany nazaciskach strony GN
transformatora 2TB), ogodz. 08:38:02.368
oraz impedancyjnej (REG670: 21G, strefa 2)
ogodz. 08:38:02.371.
Pobudzenie zabezpieczenia od asymetrii
obcienia byo prawidowe miao miejsce
niesymetryczne zwarcie w sieci. Rwnie
pobudzenie strefy zewntrznej zabezpieczenia impedancyjnego 21G istref blokady
PSB zabezpieczenia odlegociowego 21S.4
byo poprawne, poniewa zwarcie miao
miejsce blisko generatora (pod wzgldem
impedancji).
Wczasie zwarcia pobudziy si nastpujce
funkcje wukadzie zabezpiecze bloku nr1:
reagujca na asymetri obcie generatora (ZAZ-GT2: As) ogodz. 08:38:02.390,
odskutkw przecie stojana (ZAZ-GT2:
IpGn) o godz. 08:38:02.423, od skutkw

Impedancyjne bloku
(REG670: 21G)
Strefa 1 (21G.1):
Zr=0,100 , tz=0,2 s
Dziaanie na PLK
Strefa 2 (21G.2):
Zr=0,582 , tz=3,1 s
Dziaanie na PPW

c)

d)

Odlegociowe bloku
(REL670: 21S.2; RED670: 21S.3)
Strefa I (kierunek blok):
X1=4,1 , R1=0,5 , RFPP=10 , tPP=0 s;
Dziaanie na PLK
Strefa II (kierunek blok):
X1=7,04 , R1=0,76 , RFPP=10 , tPP=0,25 s;
Dziaanie na PLK
Strefa III (kierunek sie):
X1=1,7 , R1=0,53 , RFPP=8,5 , tPP=0,7 s;
Dziaanie na PPW
Strefa IV (kierunek sie):
X1=6,1 , R1=1,91 , RFPP=12 , tPP=1,3 s;
Dziaanie na PPW
Strefa V (kierunek sie):
X1=23 , R1=7,21 , RFPP=12 , tPP=3,1 s;
Dziaanie na PPW
Blokada koysaniowa (PSB):
X1InFw=X1InRv=25,3 , R1LIn=7,93 , R1FInFw=R1FInRv=27 ,
RLdOutFw=RLdOutRv=27 , ArgLd=25o, kLdRFw=kLdRRv=0,8,
tP1=45 ms, tP2=15 ms, tW=0,25 s, tH=0,5 s, tR1=0,3 s, tR2=2 s.

Odlegociowe bloku
(7SA522: 21S.1)
Strefa I (kierunek blok):
X1=4,1 , R1=10 , tPP=0 s;
Dziaanie na PLK
Strefa II (kierunek blok):
X1=7,04 , R1=10 , tPP=0,25 s;
Dziaanie na PLK
Strefa III (kierunek sie):
X1=1,7 , R1=8,5 , tPP=0,7 s;
Dziaanie na PPW
Strefa IV (kierunek sie):
X1=6,1 , R1=12 , tPP=1,3 s;
Dziaanie na PPW
Strefa V (kierunek sie):
X1=7,58 , R1=12 , tPP=3,1 s;

Odlegociowe bloku
(RED670: 21S.4)
Strefa I (kierunek blok):
X1=4,7 , R1=0,5 ,
RFPP=10 , tPP=0 s;
Dziaanie na PLK
Strefa II (kierunek blok):
X1=7,04 , R1=0,76 ,
RFPP=10 , tPP=0,25 s;
Dziaanie na PLK
Blokada koysaniowa (PSB):
X1InFw=X1InRv=25,3 ,
R1LIn=7,93 , ArgLd=25o,
R1FInFw=R1FInRv=27 ,
RLdOutFw=RLdOutRv=27 ,
kLdRFw=kLdRRv=0,8, tP1=45 ms,
tP2=15 ms, tW=0,25 s, tH=0,5 s,
tR1=0,3 s, tR2=2 s.

Rys. 2. Charakterystyki rozruchowe inastawienia funkcji zabezpieczeniowych bloku nr 2: a) 21G i78, b) 21S.1 i21S.2,
c) 21S.3, d) 21S.4

95

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | translation 8393

przecie wirnika (ZAZ-GT2: IpW)

ogodz. 08:38:02.423, impedancyjna bloku
(ZAZ-GT2: XB) ogodz. 08:38:02.423 oraz
reagujca na zwarcia doziemne wirnika
(ZAZ-GT2: ZW) ogodz. 08:38:02.423.
Rwnie wbloku nr 1 pobudzenie si zabezpiecze byo uzasadnione. Jedynie zabezpieczenie od skutkw zwar doziemnych
wirnika (ZAZ-GT2: ZW) pobudzio si
zbdnie (prawdopodobnie wwyniku zmiany
rozpywu prdw waowych wwarunkach
forsowania wzbudzenia wczasie zwarcia).
Ze wzgldu naopnienie dziaania wymienionej funkcji nie doszo dojej zadziaania
wczasie zwarcia wpolu 14 stacji A.
Zwarcie zostao zlikwidowane w wyniku
zadziaania zabezpieczenia odlegociowego typu REL511 po stronie 110kV transformatora T2 (pole 14). Zabezpieczenie
to spowodowao jego obustronne wyczenie ogodz. 08:38:02.429. Po wyczeniu
zwarcia odwzbudziy si pobudzone wczeniej zabezpieczenia blokw nr 2 inr 1.
Ju po zlikwidowaniu zwarcia doszo
do zbdnego zadziaania zabezpiecze
odlegociowych typu RTX35 w cyklu
SPZ WZ (wycz-zacz), w stacji C
(ok. godz. 08:38:02.474) i w stacji B
(ok. godz. 08:38:02.533) w polach linii
biegncych dostacji A(patrz rys. 1).
Wyczenie transformatora T2 oraz linii
czcych stacj Azestacjami B iC zainicjowao asynchroniczne koysania mocy generatora G2, podczas ktrych doszo donastpujcej sekwencji zdarze:
zaczenie wycznika wstacji B wpolu
linii czcej t stacj zestacj A, wcyklu
SPZ ok. godz. 08:38:02.874
pobudzenie strefy 2 zabezpieczenia impedancyjnego bloku nr 2 (REG670: 21G) ok.
godz. 08:38:02.894
pobudzenie zabezpieczenia od skutkw
polizgu biegunw generatora G2
(REG670: 78) ogodz. 08:38:02.912
zaczenie wycznika wstacji C wpolu
linii biegncej dostacji Awcyklu SPZ ok.
godz. 08:38:02.999
wyczenie wycznika wstacji Awpolu
linii biegncej do stacji B przez

2. Zwarcie w
stacji A p. 14
(08:38:02.358)

zabezpieczenie odlegociowe RTX35

bez funkcji blokady koysaniowej ogodz.
08:38:03.014
pobudzenie strefy 1 zabezpieczenia impedancyjnego bloku nr 2 (REG670: 21G)
ogodz. 08:38:03.107
zadziaanie 1 strefy zabezpieczenia odlegociowego bloku 21S.4 (RED670)
ogodz. 08:38:03.154.
W wyniku zadziaania zabezpieczenia
odlegociowego 21S.4, aktywnego wprzekaniku RED 670 wobwodach GN transformatora 2TB, blok nr 2 zosta cakowicie
wyczony (nastpio otwarcie wycznikw:
blokowego wpolu 11 stacji A, generatorowego, wzbudzenia oraz zasilania potrzeb
wasnych). Ponadto, ze wzgldu na zablokowan automatyk SZR w rozdzielniach
potrzeb wasnych bloku, zosta wyczony
kocio tego bloku.
4. Analiza dziaania zabezpiecze
impedancyjnych bloku nr 1 i2
Na podstawie rejestracji wykonanych
w czasie analizowanego zakcenia przez
przekaniki REG670 i RED670 (pkomplet zainstalowany po stronie GN transformatora 2TB iwpolu nr 11 stacji A) bloku
nr 2 oraz przekanik REL670 (wpolu nr 16
stacji A) bloku nr 1 wyznaczono trajektorie
impedancji widzianych przez te przekaniki. Do wyznaczenia wartoci chwilowych
rezystancji ireaktancji zzarejestrowanych
wartoci chwilowych prdw inapi uyto
algorytm A3 obosa [6].
W przypadku przekanika REG670 bloku
nr 2 impedancja wyznaczana jest dla kadej
fazy indywidualnie napodstawie pomiarw
prdu w punkcie neutralnym generatora
inapicia najego zaciskach. Na rys. 3 pokazano przebiegi prdu inapicia wfazie L1,
a na rys. 4 odpowiadajc im trajektori
impedancji naniesion na charakterystyki
rozruchowe zabezpieczenia impedancyjnego bloku (REG670: 21G) oraz reagujcego
na polizg biegunw wirnika generatora
(REG670: 78) bloku nr 2.
Wprzekanikach REL670 iRED670 impedancja wyznaczana jest dla ptli zwar

3. Zakoczenie zwarcia
(08:38:02.429)
Pocztek koysa synch.

4. Wyczenie
linii do stacji C
(08:38:02.474)

5. Wyczenie
linii do stacji B
(08:38:02.533)

midzyfazowych i zwar doziemnych. Na

rys. 5 pokazano trajektori impedancji dla
ptli zwarcia dwufazowego L1-L2, mierzon
(widzian) przez przekanik odlegociowy
RED670 (pkomplet zainstalowany welektrowni po stronie GN transformatora
2TB) w czasie analizowanego zakcenia.
Trajektori przedstawiono napaszczynie
impedancji razem z charakterystykami
zabezpieczenia 21S.4 bloku nr 2.
Na rys. 6 pokazano analogiczn trajektori
widzian przez przekanik odlegociowy
RED670 bloku nr 2, zainstalowany wstacji.
Na paszczynie impedancji poza trajektori
impedancji pokazano charakterystyki rozruchowe zabezpieczenia odlegociowego
21S.2 tego bloku.
Na rys. 7 pokazano analogiczn trajektori impedancji widzian przez przekanik odlegociowy REL670 wpolu bloku
nr 1 stacjiAwraz zcharakterystykami rozruchowymi funkcji 21S.2 tego przekanika. Na
rys. 37 zaznaczono numerami chronologi
zdarze odpowiadajc opisowi zakcenia
zpunktu3.
Naley zwrci uwag na to, e dziki
szybkiej likwidacji zwarcia w polu
14 stacji A zarwno blok nr 2, jak i nr 1
utrzymay synchronizm pracy z sieci. Po
zwarciu wystpiy koysania synchroniczne,
poprzez ktre bloki powrciy w poblie
punktu pracy sprzed zwarcia.
Jak wskazuj przedstawione powyej
trajektorie, blok nr 2 utraci synchronizm po zbdnym wyczeniu linii czcych stacjAzestacjami C iB. Nastpio
to z powodu zadziaania zabezpiecze
odlegociowych typu RTX35 wymienionych linii, zainstalowanych w stacjach
C iB (pkt 4 i5 narys. 37). Dziaanie wymienionych zabezpiecze wstacjach C iB nie
byo wspbiene zdziaaniem zabezpiecze
wstacji A.
Wyduone szybkodziaajce strefy zabezpiecze wstacjach B iC objy dziaaniem
zwarcie wpolu 14 stacji A, powodujc zbdne
wyczenie obu linii. Wyczenie tonastpio
ju po likwidacji zwarcia zpowodu dodania
si czasw wasnych wycznikw.

6. Zaczenie
linii do stacji B
(08:38:02.885)

7. Zaczenie
linii do stacji C
(08:38:03.005)

1. Obcienie
pocztkowe

8. Wyczenie linii do
stacji B (08:38:03.029)

9. Wyczenie bloku nr 2 wskutek zadziaania

strefy 1 zabezpieczenia 21S.2 (08:38:03.207)

Rys. 3. Przebiegi prdu wpunkcie neutralnym (czerwony) inapicia nazaciskach generatora (niebieski) wfazie L1, zarejestrowane przez przekanik REG670 bloku nr 2

96

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | translation 8393

2. Zwarcie
w stacji A
(08:38:02.358)

9. Wyczenie bloku
nr 2 wskutek
zadziaania 21S.4
(strefa 1) w RED670
w elektrowni
(08:38:03.207)

2.1. Pobudzenie
21G (strefa 2)
(08:38:02.886)

1. Obcienie
pocztkowe

3. Zakoczenie zwarcia
(08:38:02.429)
Pocztek koysa synch.

8.1. Pobudzenie
21G (strefa 2)
(08:38:03.108)
8. Wyczenie
linii do stacji B
(08:38:03.029)

7. Zaczenie
linii do stacji C
(08:38:03.005)

6. Zaczenie
linii do stacji B
(08:38:02.885)

5. Wyczenie
linii do stacji B
(08:38:02.533)

4. Wyczenie
linii do stacji C
(08:38:02.474)

5.2. Pobudzenie
21S.4 PSD_out
(08:38:02.863)

1. Obcienie
pocztkowe

5.1. Pocztek
koysa
asynch.

Rys. 4. Trajektoria impedancji widziana wfazie L1 funkcji 21G, przekanik REG670 bloku nr 2

8.1. Pobudzenie
21S.4 (strefy 1 i 2)
(08:38:03.120)

2. Zwarcie
w stacji A
(08:38:02.358)

6.1. Pobudzenie
21S.4 PSD_in
(08:38:02.886)

9. Wyczenie
bloku nr 2 wskutek
zadziaania 21S.4
(strefa 1)
(08:38:03.207)

8. Wyczenie
linii do stacji B
(08:38:03.029)

7. Zaczenie
linii do stacji C
(08:38:03.005)

6. Zaczenie
linii do stacji B
(08:38:02.885)

5. Wyczenie
linii do stacji B
(08:38:02.533)

3. Zakoczenie
zwarcia
(08:38:02.429)
Pocztek
koysa synch.

4. Wyczenie
linii do stacji C
(08:38:02.474)

5.1.
Pocztek
koysa
asynch.

Rys. 5. Trajektoria impedancji dla ptli L1-L2 widziana przez funkcj 21S.4 przekanika RED670 bloku nr 2 (pkomplet welektrowni)

Konfiguracja zabezpiecze odlegociowych linii w stacjach C i B przewidywaa inicjowanie cyklu SPZ linii,
z przerwami ok. 300 ms. W czasie
trwania koysa asynchronicznych bloku
nr 2 (pomidzy pkt 5.1 i6 narys. 3 7) wektor
impedancji znalaz si wstrefie zewntrznej
blokady PSB funkcji 21S.4. W analizowanym etapie koysania asynchroniczne
odbyway si po stronie sieci (powyej osi
rezystancji). Wczasie przebywania wektora
impedancji w strefie zewntrznej blokady
PSB doszo doponownego zaczenia linii
wstacji B wcyklu SPZ (punkt 6 narys.37).
Spowodowao to zmian warunkw
koysa, objawiajc si nieznacznym
zmniejszeniem si promienia i przesuniciem rodka koa obrotu asynchronicznego
napaszczynie impedancji. Wskutek tego
wektor impedancji skokowo przemieci si

dostrefy wewntrznej blokady PSB funkcji

21S.4. Czas przebywania pomidzy stref
zewntrzn i wewntrzn PSB wynis
ok. 23 ms i by krtszy od nastawionych
czasw tP1 = 45 ms funkcji 21S.1, 21S.2
i21S.4. Wzwizku ztym blokada PSB nie
zostaa aktywowana wadnej wpowyszych
funkcji zabezpieczeniowych.
Chwil pniej zostaa ponownie zaczona
w cyklu SPZ linia biegnca do stacji C
(pkt 6 na rys. 37). Praktycznie w tym
samym czasie zostaa definitywnie wyczona linia biegnca do stacji B (pkt 8
narys.37) naskutek zadziaania zabezpieczenia odlegociowego wstacji A, wwarunkach koysa mocy (zabezpieczenie tonie
miao blokady PSB).
Powysze zdarzenia zmieniy charakter
koysa asynchronicznych bloku nr 2
promie okrgu stanowicego obwiedni

trajektorii impedancji uleg dalszemu

zmniejszeniu, ajego rodek nieznacznie si
przesun. Po zmianach konfiguracji sieci,
zwizanych z dziaaniem automatyki SPZ
wstacjach B iC koysania asynchroniczne
bloku nr 2 przeniosy si na stron bloku
(poniej osi R).
W tym stanie wektor impedancji przemieci si do1 strefy zabezpieczenia 21G
(REG670), do strefy 2 zabezpiecze 21S.2
(REL670) i 21S.3 (RED670 zainstalowane
wpolu blokowym) oraz dostrefy 1 i2 zabezpieczenia 21S.4 (RED670 zainstalowane
welektrowni).
Konfiguracja funkcji 21S.4 przewidywaa
bezzwoczne dziaanie strefy 1. Zatem
po przemieszczeniu si wektora impedancji do obszaru dziaania tej strefy
(pkt 8.1 na rys. 5), przy nieaktywnej
blokadzie PSB, nastpio jej zadziaanie,

97

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | translation 8393

8.1. Pobudzenie
21S.2 (strefy 2)
(08:38:03.120)

2. Zwarcie
w stacji A
(08:38:02.358)

9. Wyczenie
bloku nr 2 wskutek
zadziaania 21S.4
(strefa 1) w RED
670 w elektrowni
(08:38:03.207)
8. Wyczenie linii do stacji B
(08:38:03.029)

6.1. Pobudzenie
21S.2 PSD_in
(08:38:02.886)

7. Zaczenie
linii do stacji C
(08:38:03.005)

5.2. Pobudzenie
21S.2 PSD_out
(08:38:02.863)

6. Zaczenie
linii do stacji B
(08:38:02.885)

1. Obcienie
pocztkowe

5. Wyczenie
linii do stacji B
(08:38:02.533)

3. Zakoczenie zwarcia
(08:38:02.429)
Pocztek koysa synch.

4. Wyczenie
linii do stacji C
(08:38:02.474)

5.1.
Pocztek
koysa
asynch.

Rys. 6. Trajektoria impedancji dla ptli L1-L2 widziana przez funkcj 21S.2 przekanika RED670 bloku nr 2 (pkomplet wstacji)

8. Wyczenie
linii do stacji B
(08:38:03.029)

7. Zaczenie
linii do stacji C
(08:38:03.005)

6.1. Pobudzenie
21S.1 PSD_in
(08:38:03.066)

6. Zaczenie
linii do stacji B
(08:38:02.885)

4. Wyczenie
linii do stacji C
(08:38:02.474)

8.1. Pobudzenie
21S.1 PSD_out
(08:38:02.963)

2. Zwarcie w stacji A
(08:38:02.358)
5.1. Koysania
synch. bloku
nr 1 po utracie
synchronizmu
bloku nr 2

9. Wyczenie
bloku nr 2 wskutek
zadziaania 21S.4
(strefa 1) w RED
670 bloku nr 2
(08:38:03.207)

1. Obcienie
pocztkowe
5. Wyczenie
linii do stacji B
(08:38:02.533)
3. Zakoczenie zwarcia
(08:38:02.429)
Pocztek koysa synch.

Rys. 7. Trajektoria impedancji dla ptli L1-L2 widziana przez funkcj 21S.1 przekanika REL670 bloku nr 1 (pkomplet wstacji)

co spowodowao cakowite wyczenie

bloku nr 2 zczasem wasnym wycznikw
(pkt 9 narys. 37).
Blok nr 1 przez cay czas trwania zakcenia wsppracowa synchronicznie zsieci
i podlega niezbyt silnym koysaniom
synchronicznym (rys. 7).
Po ponownym zaczeniu linii czcej
stacj Azestacj B wektor impedancji przemieci si do zewntrznej strefy blokady
PSB zabezpieczenia odlegociowego bloku
nr 1 21S.2 (REL670). Wektor impedancji

98

przebywa pomidzy stref wewntrzn

i zewntrzn blokady tego zabezpieczenia
przez ok. 103 ms, a wic duej ni nastawienie czasu tP1 = 45 ms blokady, co wywoao jej aktywacj. Mona uzna, e aktywacja blokady bya zbdna, poniewa przez
cay czas trwania stanu nieustalonego bloku
nr 1 wektor impedancji znajdowa si
wbezpiecznej odlegoci odcharakterystyk
rozruchowych stref zabezpieczenia 21S.1
(rys. 7).

5. Analiza warunkw stabilnoci

wsppracy bloku nr 2 zsieci
Zagadnienia stabilnoci pracy bloku nr 2
w czasie opisywanego zakcenia najatwiej mona wyjani, posugujc si ktowymi charakterystykami mocy bloku P()
i metod rwnych pl [5]. Schemat sieci
z rys. 1 mona na potrzeby powyszych
rozwaa sprowadzi doukadu dwumaszynowego, pokazanego narys. 8. Wrozwaaniach pominito rezystancj elementw.

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | translation 8393

Generator G2 reprezentowany jest jako

wewntrzna sia elektromotoryczna wstanie
przejciowym E o fazie rwnej (kt
mocy w stanie przejciowym wyznaczany
wzgldem napicia systemu zastpczegoUs)
oraz jako reaktancja przejciowa Xd [5].
Moce zwarciowe spywajce doszyn stacji
110 kV reprezentowane s poprzez odpowiadajce im reaktancje XS [5].
Warto napicia E mona oszacowa,
znajc warto napicia nazaciskach generatora Ug, jego kt fazowy iprd Ig zgodnie
zzalenoci (1). Wanalizie mona przyj,
ewarto E si nie zmienia [5].

(1)
W celu okrelenia charakterystyki mocy
w stanie przejciowym dla danego etapu
analizy P() naley okreli reaktancj
zastpcz Xz pomidzy rdami E i Us,
zalen odaktualnych mocy zwarciowych
ikonfiguracji pocze. Woglnoci charakterystyk P() opisuje rwnanie (2) [5].

G2

X d'

X 2TB + X LB2
U G2

E' '

gdzie:
Tmmechanicznastaaczasowaturbozespou,
s pulsacja synchroniczna, D wspczynnik tumienia.
Jeli zmiana Xz nie jest dua, ukad osignie
przez koysania synchroniczne nowy punkt
pracy (rys. 9a ib). Gdy natomiast zmiana
Xz bdzie zbyt dua, ukad moe nie by
wstanie osign nowego stabilnego punktu
pracy (rys. 9c). Pole przyspiesze uzyskane
w skutek obnienia charakterystyki mocy
bdzie wiksze od dostpnego w danych
warunkach pola hamowa. w tej sytuacji
kt mocy bdzie nieustannie rs ipo przekroczeniu 1800 nastpi utrata synchronizmu
pracy z sieci i asynchroniczne koysania
generatora [5].
Analogicznie, w sytuacji wystpienia
zwarcia, charakterystyka mocy ulegnie
silnemu obnieniu. Bdzie ono tym wiksze,

X Linii A-C

X S stacja C

X Linii A-D

X S stacja D
X S stacja A

X T2

U S 0

(400 kV)

Rys. 8. Uproszczony schemat zastpczy sieci przyjty doanalizy stabilnoci pracy bloku nr 2

a)
P

b)
P

P max1

P > 0

c)
P

P max2

P > 0

P max1

P > 0

P > 0

P max1

P max2
PT

PT

(2)

(3)

X S stacja B

K2

U B2

0'

t
d)
P

'
'

1' 2'

P max1

P > 0

PT

'
'

2'1' 0'

t
e)
P

0'

t
f)
P

P max2

P > 0

P < 0

P < 0
P > 0

PT

PT

P < 0

P < 0

P < 0

Znajc maksymaln warto charakterystyki

mocy dla danego stanu sieci (Pmax) oraz moc
czynn obcienia bloku przed zakceniem
(wprzyblieniu rwn mocy mechanicznej
turbozespou) PT, da si oszacowa dla tego
stanu kt . Mona tego dokona poprzez
podstawienie wartoci PT dorwnania (2).
wanalizie mona przyj, ewarto PT si
nie zmienia [5].
W stanie ustalonym mona przyj, e
PT P(). W razie zmiany konfiguracji
sieci (zmiany jej reaktancji zastpczej Xz)
lub wprzypadku zwarcia wysoko charakterystyki mocy (Pmax) moe ulec nagej
zmianie. Moliwa jest sytuacja, w ktrej
P = PT P() > 0. Dodatnia rnica mocy
wywouje przyspieszanie wirnika generatora wzgldem czstotliwoci systemu,
zgodnie zrwnaniem (3). Analogicznie, jeli
P < 0, to wirnik zacznie si opnia
wzgldem czstotliwoci systemu [5].

X Linii A-B

PT

K1
K2

1'

P max2

'
'

gr'

P max1

K2E
K3

P max K1
P max K2
P max K2E

0'
tz

' 2'

gr'

'
'

0'

1'

tz

gr'

'
'

'

Rys. 9. Przykadowe charakterystyki P() iprzebiegi zmiennoci kta przy: a) wzrocie reaktancji Xz, b) obnieniu
Xz, c) silnym wzrocie Xz, d) szybko wyczonym zwarciu trjfazowym wsieci, e) wolno wyczonym zwarciu trjfazowym, f) charakterystyki P() przy rnych typach zwarcia wsieci

im wicej faz sieci zostanie zwartych (rys. 9f)

iim bliej generatora bdzie si znajdowa
jego miejsce. Wzalenoci odczasu trwania
zwarcia w okrelonych wyej warunkach
generator, po zlikwidowaniu zakcenia,
pozostanie wsynchronizmie zsieci (czas
zwarcia krtszy od czasu granicznego
wdanych warunkach tgr, rys. 9d) lub utraci
stabilno (czas zwarcia duszy od t gr,
rys. 9e). Jako tgr naley tu rozumie czas
likwidacji zwarcia, przy ktrym wdanych
warunkach uzyskane pole przyspiesze
bdzie dokadnie rwne moliwemu
douzyskania polu hamowa [5].
Uwzgldniajc powysze zalenoci, mona
przej do jakociowej analizy warunkw
stabilnoci pracy bloku nr 2 wczasie analizowanego zakcenia.

Poniej przedstawiono wyniki analizy

wjednostkach wzgldnych, wyznaczonych
wzgldem parametrw znamionowych
generatora G2 isieci. Rozpatrywane zakcenie mona pod wzgldem warunkw
stabilnoci podzieli nasiedem etapw:
1. stan ustalony przed zwarciem wstacji A
2. zwarcie wpolu 14 stacji A
3. stan po zwarciu iwyczeniu transformatora T2
4. stan po wyczeniu linii dostacji C
5. stan po wyczeniu linii dostacji B
6. praca po ponownym zaczeniu linii
dostacji B
7. praca po ponownym zaczeniu linii
dostacji C ipo definitywnym wyczeniu
linii dostacji B.

99

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | translation 8393

a)

b)
P 1 max

P 1 max

Pocztkowy
punkt pracy
generatora G2

Pocztkowy
punkt pracy
generatora G2

P ob.P T

P 3 max

P<0

P ob.P T

P>0
Zakoczenie
zwarcia

1'28

1'28o

P 2 max

2'32,1o

3'37,7o 3 max '54o

c)

d)
P 1 max

P 1 max
Punkt pracy gen.
G 2 po likwidacji
zwarcia

P 3 max

P<0

Punkt pracy gen.

G2 po wyczeniu
linii do stacji C

P 3 max

P 4 max

P 4 max

P ob.P T

P ob.P T
P 5 max

P>0
P 2 max

P 2 max
P>0

3'37,7o

4 max '69,5o
4'52,2o

4'52,2o

Rys. 10. Charakterystyki P() generatora G2 wstanie: a) przed zwarciem wstacji A, b) po zwarciu iwyczeniu transformatora T2, c) po wyczeniu linii czcej stacje A-C, d) po wyczeniu linii czcej stacje A-B

Charakterystyka P() generatora G2 dla

stanu ustalonego przed powstaniem zwarcia
(etap 1) pokazana jest narys. 10a. Przyjto,
e moc mechaniczna turbiny jest rwna
obcieniu moc czynn generatora przed
zwarciem. Warto maksymaln charakterystyki P1max oszacowano napodstawie danych
zpunktu 2 izalenoci podanych powyej.
Dla stanu tego oszacowano kt mocy jako 1
280.
W momencie powstania zwarcia w polu
14 stacji A charakterystyka mocy ulega
obnieniu (rys. 10b) [5]. Na skutek duej
bezwadnoci wirnika generatora G2 kt
mocy w pierwszej chwili si nie zmieni.
Powstaa tym samym rnica mocy
P = PT P2max sin(1) bya dodatnia iwirnik
generatora zacz przyspiesza wzgldem
czstotliwoci sieci kt mocy zacz wzrasta.
Zwarcie zostaje wyczone po ok. 70 ms.
Przez ten czas kt mocy generatora G2
wzrs dowartoci 2 32,10. Likwidacja
zwarcia spowodowaa wyczenie transformatora T2 sprzgajcego szyny 110 kV
i 400 kV stacji A. Wywoao to znaczce
obnienie mocy zwarciowej na szynach
systemu II stacji Adook. 1283 MVA (bez
udziau generatora G2). Skutkowao toobnieniem wartoci maksymalnej charakterystyki mocy generatora G2 dowartoci P3max.
Po zwarciu moc czynna obcienia generatora G2 (wynikajca zwartoci charakterystyki mocy dla etapu 3, przy kcie mocy
2 32,10) bya nadal mniejsza ni moc
mechaniczna turbozespou PT. Zatem P
pozostao dodatnie iwirnik generatora po
zwarciu nie przesta przyspiesza wzgldem
czstotliwoci sieci. Kt mocy wzrs
dowartoci 3 37,70, przy ktrej P = 0.
Wpowyszym stanie wirnik generatora G2
obraca si zprdkoci nadsynchroniczn.
Zdobyta w czasie przyspieszania wirnika
energia kinetyczna (proporcjonalna dopola
przyspiesze z rys. 10b) musiaa zosta
wytracona.
Po zrwnaniu si mocy (P = 0) kt mocy
wirnika generatora G2 nie przesta rosn.
Doszo tym samym do sytuacji, w ktrej

100

P < 0, co doprowadzio dowyhamowania

wirnika doprdkoci synchronicznej przy
kcie mocy 3max 540.
W stanie tym pole hamowa (P < 0)
zrwnao si z polem przyspiesze
(P > 0) dla tego etapu (rys. 10b). Stan
rwnowagi (P = 0) dla powyszych
warunkw stabilnoci zostaby osignity
poprzez koysania synchroniczne wok kta
3 37,70. Wspczynnik zapasu stabilnoci
dla tego zdarzenia (rozumiany jako stosunek
pozostaego po zdarzeniu pola hamowa
do maksymalnego w danych warunkach
pola hamowa) wynis ks1-3 0,93.
W czasie trwania koysa synchronicznych po likwidacji zwarcia wpolu 14 stacji
A doszo do zbdnego wyczenia linii
czcej t stacj zestacj C (zbdne zadziaanie bezzwocznej wyduonej strefy zabezpieczenia odlegociowego w tej stacji).
Spowodowao todalsze obnienie si mocy
zwarciowej na szynach stacji A do ok.
760MVA (bez udziau generatora G2) oraz
obnienie wysokoci charakterystyki mocy
generatora G2 dowartoci P4max. Powstay
koysania synchroniczne, poprzez ktre
generator G2 osignby stabilny punkt
pracy przy kcie mocy 4 52,20 (rys. 10c).
Wspczynnik zapasu stabilnoci dla tego
zdarzenia wynis ks4 0,866.
Niedugo po wyczeniu linii czcej stacje
A i C wyczona zostaa z tego samego
powodu linia czca stacje AiB. Moc zwarciowa na szynach stacji A po tej zmianie
konfiguracji obniya si do376 MVA (bez
udziau generatora G2). Przy tak niskiej
mocy zwarciowej charakterystyka P()
generatora G2 znalaza si pod prost mocy
mechanicznej turbozespou PT, w penym
zakresie kta mocy wstanie przejciowym
(rys. 10d). W tej sytuacji warto P
ponownie staa si wiksza odzera, awirnik
generatora G2 zacz przyspiesza wzgldem
czstotliwoci systemu. W opisywanych
warunkach ukad nie mg osign stabilnego punktu pracy (przy ktrym P = 0). Po
wyczeniu linii dostacji B kt mocy zacz

si zwiksza ipo przekroczeniu 1800 generator G2 utraci synchronizm. Rozpoczy

si jego koysania asynchroniczne.
Dalsze zmiany konfiguracji sieci (zaczenia i wyczenia linii do stacji B i C)
zmieniay warunki koysa asynchronicznych (rodek i promie okrgu asynchronicznego na paszczynie impedancji), co
ilustruj przedstawione na paszczynie
impedancji zespolonej trajektorie impedancji (rys. 47). Na skutek tych zmian
konfiguracji i zmian parametrw generatora G2 koysania asynchroniczne przeniosy si nastron bloku nr 2 (poniej osi R),
co ostatecznie doprowadzio dozadziaania
zabezpieczenia 21S.4 (RED670 w elektrowni) idocakowitego wyczenia bloku
nr 2.
6. Wnioski
Przyczyn wyczenia bloku nr 2 duej elektrowni pracujcej w Krajowym Systemie
Elektroenergetycznym, wczasie analizowanego zakcenia, byo zbdne zadziaanie
szybkodziaajcej strefy I zabezpieczenia
odlegociowego, zainstalowanego po
stronie GN transformatora blokowego 2TB
(RED670: 21S.4), wczasie asynchronicznych
koysa generatora G2.
Do utraty synchronizmu generatora G2
doszo w nastpstwie obnienia si mocy
zwarciowej systemu II stacji A, do ktrej
by on przyczony. Moc zwarciowa obniya si po wyczeniu transformatora T2,
sprzgajcego szyny 110 kV i400 kV stacji
A(wktrego polu powstao zwarcie) oraz
naskutek zbdnego wyczenia linii czcych stacje C iB zestacj A. Do zbdnego
wyczenia tych linii doszo naskutek dziaania wyduonych stref zabezpiecze odlegociowych RTX35, pracujcych wpolach
liniowych stacji B i C. Dziaanie tych
zabezpiecze wyzwalao cykl automatyki
SPZ. Automatyka ta wczasie koysa asynchronicznych generatora G2 powodowaa
ponowne zaczanie i wyczanie linii, co
wpyno naksztat trajektorii impedancji
widzianych przez przekaniki impedancyjne
iodlegociowe bloku nr 1 i2.
Praca zabezpiecze odlegociowych linii
z wyduonymi szybkimi strefami rozruchowymi, przy braku uwspbienienia
zzabezpieczeniami nadrugich kocach tych
linii, grozi zbdnym dziaaniem w czasie
zwar poza chronionymi odcinakami sieci.
Wyduone strefy zabezpiecze odlegociowych linii mog by stosowane tylko przy
wspbienej pracy pkompletw zabezpiecze naobu kocach zabezpieczanej linii.
Jeli uzyskanie wspbienej pracy zabezpiecze odlegociowych linii nie jest moliwe,
nie naley stosowa stref wyduonych.
Przy koysaniach asynchronicznych, ktre
wystpiy w czasie analizowanego zakcenia, dziaanie zabezpiecze odlegociowych bloku nr 2 powinno zosta zablokowane przez blokady PSB. Jednak zmiana
charakteru koysa mocy, spowodowana
dziaaniem automatyki SPZ linii biegncych
do ssiednich stacji, uniemoliwia spenienie kryteriw algorytmw blokad PSB
przekanikw odlegociowych RED670
iREL670 bloku nr 2.
W celu zwikszenia czuoci detekcji
koysa mocy przez dostpne w przekanikach REx670 blokady PSB proponujemy
zmniejszenie zasigu ich stref, tak aby
sprawdzanie kryterium blokady odbywao

M. Lizer, S. Wrblewska | Acta Energetica 1/18 (2014) | translation 8393

si blisko stref rozruchowych podlegajcych

blokowaniu. Dziki temu zmniejszy si te
ryzyko zbdnego blokowania przekanikw,
wczasie dalekich koysa niezagraajcych,
zbdnym dziaaniem zabezpiecze (tak jak
miao tomiejsce wbloku nr 1). Czas przejcia przez strefy blokady naley ustawi
tak, aby uzyskana zostaa odpowiednio
wysoka maksymalna szybko zmian
impedancji, uznawana za koysania mocy
(120160 /s).
Strefa I zabezpieczenia impedancyjnego
bloku nr 2 (21S.4) miaa w omawianym
przypadku zasig rwny reaktancji transformatora blokowego (2TB). Zwykle stref
I zabezpieczenia odlegociowego bloku
nastawia si tak, aby jej zasig nie wykracza
poza transformator blokowy.
Gdyby zasig tej strefy wynosi 70% reaktancji transformatora 2TB, prawdopodobnie
nie doszoby do jej zadziaania. Mona
zatem proponowa skrcenie zasigu strefy
I omawianego zabezpieczenia 21S.4, co
zmniejszy ryzyko jej dziaania wczasie asynchronicznych koysa mocy, ktrych rodek
znajduje si po stronie bloku.
Wczasie analizowanego zakcenia pobudzia si nieselektywnie strefa 1 zabezpieczenia impedancyjnego bloku nr 2 (21G),
ktre mierzy impedancj na zaciskach
generatora i dziaa z niewielkim czasem
0,20 s. Do zadziaania nie doszo zewzgldu
naszybsze wyczenie bloku przez zabezpieczenie odlegociowe 21S.4.
Ze wzgldu na zagroenie nieselektywnego wyczenia bloku przy koysaniach
mocy wsieci przez stref 1 zabezpieczenie

impedancyjnego bloku (21G), naley

wyduy jej czas opnienia dziaania
do 0,6 s. Takie nastawienie w znacznym
stopniu ograniczy ryzyko nieselektywnego
dziaania wymienionego zabezpieczenia
wwarunkach koysa mocy.
W warunkach omwionego zakcenia
powinno dziaa zabezpieczenie odskutkw
utraty synchronizmu (78) generatora G2.
Do dziaania tego zabezpieczenia jednak
nie doszo, poniewa w pierwszym etapie
zakcenia, wwyniku awaryjnych wycze,
moc sieci, zktr powizany by blok nr 2,
znaczco zmalaa i trajektorie impedancji
przebiegay poza charakterystyk rozruchow przekanika 78.
Aktualna charakterystyka funkcji 78
dobrana bya do normalnych warunkw
wsppracy bloku, zarwno zsieci 110kV,
jak i400 kV. Co prawda, wdalszym przebiegu zakcenia, po ponownym zaczeniu
dwch linii wcyklu SPZ, zabezpieczenie 78
mogoby zadziaa, gdyby blok nie zosta
wczeniej wyczony, to jednak naley
zmodyfikowa logik dziaania zabezpieczenia 78.
Modyfikacja powinna polega na zastosowaniu dodatkowej funkcji 78 reagujcej
na utrat synchronizmu w warunkach,
kiedy blok traci powizanie zsieci 400kV
(wyczenie obu autotransformatorw
110 kV/400 kV) i pozostaje powizany
jedynie zesab sieci 110 kV.
Charakterystyka rozruchowa dodatkowej
funkcji, obejmujc zasigiem szerszy obszar
napaszczynie impedancji, stwarza moliwo dziaania zabezpieczenia wwarunkach

podobnych dotych, ktre wystpiy wpierwszym etapie analizowanego zakcenia.

Blok nr 1 znacznie agodniej przeszed przez
powysze zakcenie. Zpowodu duej odlegoci (w sensie impedancji) od miejsca
wystpienia zakcenia pozosta on przez
cay jego okres w synchronizmie z sieci
ipodlega agodnym koysaniom synchronicznym. Mimo to powysze uwagi maj
zastosowanie rwnie wodniesieniu dotego
bloku.
Bibliografia
1. ABB: Generator protection REG670
application manual, wersja 1.2,
padziernik 2011.
2. ABB: Line differential protection
RED670 application manual, wersja 1.2,
padziernik 2011.
3. ABB: Line distance protection REL670
application manual, wersja 1.2,
Padziernik 2011.
4. Machowski J., Regulacja i stabilno systemu elektroenergetycznego,
Warszawa, 2007.
5. Ne l l e s D. , O pp e rs k a l s k i H . ,
Digitaler Distanzschutz Verhalten
der Algorihmen bei nichtidealen
Eingangssignalen; DUV; Wiesbaden,
1991.
6. Siemens, SIPROTEC distance protection 7SA522 V4.70 manual,
luty 2012.

Marcin Lizer

mgr in.
Instytut Energetyki
e-mail: Marcin.Lizer@ien.com.pl
Studia magisterskie ukoczy naWydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej (2009). Obecnie pracuje wPracowni Automatyki Elektroenergetycznej
Instytutu Energetyki wWarszawie. Zakres jego zainteresowa zawodowych inaukowych obejmuje: zagadnienia zwizane zelektroenergetyczn automatyk
zabezpieczeniow jednostek wytwrczych, rozproszonych rde energii oraz przesyowych idystrybucyjnych sieci elektroenergetycznych, atake zagadnienia zwizane zestabilnoci pracy jednostek wytwrczych wczasie zakce.

Sylwia Wrblewska

dr in.
Instytut Energetyki
e-mail: Sylwia.Wroblewska@ien.com.pl
Adiunkt naukowo-badawczy wInstytucie Energetyki. Autorka projektw konstrukcyjnych, statycznych, analogowych oraz cyfrowych zabezpiecze generatorw iblokw generator, transformatorw produkowanych wkraju.
Autorka projektw koncepcyjnych zabezpiecze generatorw iblokw energetycznych dla wielu elektrowni krajowych izagranicznych. Jako pracownik
Instytutu Energetyki uczestniczya wekspertyzach awarii wkrajowych elektrowniach. oraz wpracach badawczych dotyczcych EAZ sieci przesyowej.
Autorka rozdziaw wporadnikach oraz publikacji zdziedziny elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej.

101