Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
den kondishon
página 7
Laga empleado
krese komo hende
página 15
www.empresachiki.com
Empresa Chikí
ta un publikashon di
Kámara di Komèrsio i
Industria di Kòrsou
Normalmente ta fiha hopi atenshon riba e kondishonnan (fiskal, atministrativo, organisatorio, etc.) Redakshon:
konsiderá nesesario pa e negoshi mes. Pero pa e edishon aki a skohe pa para ketu un biaha eksplísi- Un tim di Kámara di Komèrsio
tamente na e balor di tin hende den bon kondishon pa manehá i pa traha na e negoshi. Laga nos ta
huntu ku diferente kolaborador
franko, si e hende ei – sea ku ta doño, gerente òf empleado – ta malu na kas, e ta afektá e funsho-
namentu di e negoshi. A fondo ta bèrdat ku niun hende no ta indispensabel, pero esei no ta kita ku
tur hende tin un papel di hunga den funshonamentu di e negoshi. Pa nan por ehersé nan papel di un Aviso:
forma optimal i produktivo, ta imperativo pa nan sinti nan bon na ofisina, tantu pa loke ta nan kondishon
Spotlite Productions
físiko, komo ku e ambiente di trabou. Sino, nan ta hasi un trabou mediokre loke ta hasi tur esfuerso
kontraproduktivo. Farley Lourens
Telefon: 461-0907
Den e edishon aki ta fiha atenshon riba aspektonan manera kiko ta e prinsipal problemanan ku
Telefon: 510-8284/560-8284
empleadonan ta konfrontá na boka di trabou i kon por solushoná nan. Arbo Consult ta un instansia ku
a profundisá hopi riba e tereno aki i nan por duna konseho dirigí pa drecha situashonnan na trabou pa E-mail:
e empleadonan ta bini trabou i ta traha ku smak. info@spotlite-productions.com
Kondishon físiko ta importante pa tur hende den tur rango na kualke organisashon òf negoshi. Sigur si
e trabou diario ta nifiká ku mester sinta hopi, ta importante pa stimulá tur esnan pa move ku regularidat,
sea den un gym òf den nan ora liber. Lo e lesadó ripará ku por pensa tambe riba sierto ehersisio na Kompaginashon i imprenta:
trabou mes òf ku masashi spesial pa tene e kurpa den kondishon. Di mes manera ta importante pa Drukkerij Amigoe
sa kiko mester hasi ora hende bira malu i kon por prevení mas tantu posibel pa hende bira malu – por
ehèmpel atraves di kuminda nutritivo i salú. Tep di un dietista no por keda afó.
Pa tene un hende motivá, ta importante pa e siña kos nobo i kada be realisá ku ta spera di dje tambe Kordinashon:
pa e sigui kontribuí na bienestar di e negoshi kaminda e ta gana su pan di kada dia. Ku kurso dirigí i Intermediate N.V.
otro formanan di entrenamentu, sea ta atraves di e departamentu di rekurso humano òf no, ta traha na
Telefon: 737-1070
lealtat di e empleadonan i ta krea un ambiente sano dentro di e organisashon. Paden ta duna diferente
sugerensia kon por traha riba e parti aki di e empresa. Pero tin mas kos ku por hasi pa perkurá pa e
situashon na trabou ta higiéniko, limpi i salú. Tur derecho reservá ©
E loke tin deskribí den e edishon aki no ta pa e empleado so. E ta konta pa tur hende envolví den e
proseso di e negoshi – nan tur mester ta den bon kondishon pa ehersé nan tareanan i tambe pa si
akaso temporalmente un kolega ta ousente pa enfermedat òf fakansi, e organisashon por sigui drei
optimalmente pa e brinda e produkto i servisio ku por spera di dje.
E esfuersonan pa por logra un situashon na trabou ku ta bon i sano no ta dependé di e dunadó di
trabou so, anke por spera ku e ta konsiderá esaki ta un di su prinsipal obligashonnan. E empleado, di
ariba te abou, tambe tin un responsabilidat den esaki. Ki nodi tin pa yena bo kurpa ku kuminda i kos
dushi ku bo sa ku alo largo nan ta hasi bo malu i ku bo no por fungi drechi na trabou, ni na kas? Si
kada un karga su propio responsabilidat, negoshinan tambe por floresé muchu mas for di un base salú
di bèrdè mes.
2
Billy Hoogenbergen:
3
Programá pa kuminsamentu di otro aña na WTC
D
Temporada salú ia 28 di febrüari 2010 awor lo introdusí na Pueblo di Kòrsou un lo partisipá, pasobra e
E marshe aki ta bai tuma marshe ta masha impor-
lugá djis despues di Kar- konsepto diferente di un Marshe di Salú ku ta bai tuma lugá tante pa pueblo di Kòrsou
naval, den e periodo di entre otro den Exhibition Hall di WTC ku e título ‘Bo Salú den en general.
kuaresma kaminda pue- Balansa’. Fundashon pa Motivá i Rekreá, ku ta eksistí pa 7 aña kaba,
blo di Kòrsou kompleto ta Un invitashon for di awor
dediká mas tantu tempu ta organisá e evento aki. E fundashon tin konosementu amplio riba pa subi website www.
na salú, esta baha man e tereno di salu a base di programanan ku durante di 7 añanan el a denbalansa.com i haña
na algu ku nan ta gusta atendé kuné, manera programa di prevenshon na radio i tambe awor tur informashon primera-
hopi entre otro uso di mente di Fundashon pa
alkohòl, sigaria i tene un na televishon. Jenny de Windt huntu ku Paul Maarleveld ta na kabes di Motivá i Rekreá pa des-
dieta òf mihó bisá dediká organisashon di e promé Marshe di Salú. pues bo primi riba e ban-
mas tempu na komementu ner bèrdè na man drechi
salú, etc. E marshe lo dura kaminda pa subi e website
solamente un dia, ku ta di e Marshe di Salú mes,
riba un djadumingu for di esta www.denbalansa.
10 or di mainta te 10 or com/gezondheidsbeurs i
di anochi. Lo parti e dia i haña tur informashon tantu
tambe e sala mes den dife- komo partisipante den
rente espasio pa no sola- e Marshe di Salú komo
mente eksponé produkto, tambe kiko bo por spera
pero tambe pa duna infor- komo bishitante. Ta bon
mashon pa medio di char- pa menshoná ku e dia aki
la, segun Jenny de Windt no ta solamente por bishi-
a splika. tá e stèntnan, pero tambe
ta bai tin vários forma di
“Nos mester invertí den moveshon.
nos salú i den e kaso aki
nos ta konta tambe ku e Partisipashon
aporte balioso di esnan ku Jenny de Windt a splika
ta hasi e Marshe di Salú ku partisipashon na e
aki posibel. E dia aki WTC marshe di salu no ta sin
Exhibition Hall ta keda mas. Tin regla mará na
repartí den kuater zona. esaki. Entre otro e dia aki
Esaki ta un zona kaminda den e sala di eksibishon
ta bai topa ku profeshonal- no mag huma, no ta bende
nan riba tereno médiko, un alkohòl i bebida energé-
zona di deporte i tur loke tiko ku eksepshon di biña
ta enserá rondó di esaki, kòrá, i lo bende kos di
un zona kon kome i bebe kome salú. P’esei e instan-
di un forma saludabel i sianan ku ta partisipá tin
tambe ku oportunidat di di tene nan mes na esaki,
“purba” kos saludabel. E esta no aseptá niun di e
otro zona ta kuido di nos Jenny de Windt i Paul Maarleveld ta trahando riba organisashon di e tipo di produktonan ei pa
salú den su totalidat. Marshe di Salú pa empleado i empresario na febrüari 2010. eksponé na e marshe.
4
ARBO Consult tin amplio eksperensia
5
ARBO Consult tin amplio eksperensia
6
Carla Hueck-Martina di Experientia:
T
Experientia ta un empre- in diferente tipo di training ku un empresa por organisá pa su lornan básiko. “Den nos
sa spesialisá den duna ‘scan’ nos ta wak kon e
guia sikológiko (sikologia empleadonan pa mehorá prosesonan i produkshon na trabou. balornan ta biba serka
ta e estudio riba kom- Si tene na kuenta ku rekurso humano ta e faktor mas importante e empleadonan. E train-
portashon di hende) den den kualke organisashon, ta di komprondé ku e personal mester traha ingnan ku nos ta duna
organisashonnan. Carla ta partí den tres fase. E
Hueck-Martina, direktor den bon esfera ku otro pa un bon funshonamentu di e organisashon. promé fase ta un ‘quick
general di Experientia, scan’ di e organisashon
a informá ku banda di (investigashon pa studia
duna guia sikológiko, su e situashon aktual den
empresa ta duna alabes e organisashon). Des-
preparashon na studian- pues ta stipulá kontenido
tenan di Universidat di di e trainingnan for di
Antia den ramo di Man- e puntonan di atenshon
agement Skills, Hospi- ku a sali for di e investi-
talidat (studiantenan di gashon pa por traha riba
Curises) i Leadership mehorashon di funsho-
Management. “Pa loke namentu di áreanan spe-
ta trata e guia sikológiko sífiko. Den e di dos fase
ku nos ta duna na orga- ta ehekutá e trainingnan.
nisashonnan en general, “E ehekushon ta tuma
esaki ta enserá ku nos lugá tin ora ku yudansa
ta buska na haña sa kiko di un (òf mas) aktor. E
e pidanan di hèrmènt ta aktor(nan) ta hunga un
ku e hende mester pa ròl i e trahadónan mes-
por funshoná mas opti- ter reakshoná riba e ròl.
mal posibel den e orga- Mayoria biaha nos ta hasi
nisashon kaminda e ta uzo di tareanan kaminda
traha.” e grupo tin ku solushoná
problemanan no usual. E
Señora Carla Hueck- kos mas importante den
Martina a konta ku ge- e training ta ku despues
rentenan di empresa i di kada tarea ta komentá
organisashonnan ku re- tokante kiko a bai bon
gularidat ta aserká Expe- i kiko por a bai mihó
rientia pa duna konseho teniendo kuenta ku e
i guia na personal di e puntonan importante di
empresanan en kestion funshonamentu den tim
pa asina e personal fun- òf di servisio na kliente òf
shoná mas efikasmente e balornan básiko. Nos
posibel komo tim. “Pa ta traha segun e sistema
trahadónan por funshoná Carla Hueck (Experientia): “Kada kliente ta paga parti di e salario di e empleado”. di ‘experiential learning’
mihó komo tim nos ta (siña dor di eksperensiá
hasi un ‘scan’ pa wak kon un kos). Pa e di tres
ta ku puntonan esensial biaha ora ku aserká nos • Falta di embolbimentu hadónan mester ta kon- fase ta stipulá un dia pa
manera konfiansa, rès- pa duna asistensia, nos • No karga siente ku kada kliente ta bin huntu atrobe. Kada
pèt, komprenshon, toler- ta nota ku tin konflikto responsabilidat paga parti di nan salario empresa mester karga e
ansia, lealtat, Traha pa entre e trahadónan òf ku • No traha dirigí riba i pa e motibu ei mester responsabilidat di sigui
metanan komun, Duna i nan no ta konfia otro. resultado konhunto. trata e kliente bon. “Nos mónitòr e proseso des-
risibí feedback, flèksibi- Trahadónan tin miedu di ta nota serka hopi orga- pues di e di dos fase.”
lidat, liderato, ko-respon- bisa otro algu i no ta Pa un grupo di trahadó nisashon ku e esaki ta un
sabilidat, planifikashon, tuma responsabilidat. E por traha efikas i den un punto ku no ta biba serka Konseho
disiplina, honestidat etc.” puntonan aki ta kos ku bon esfera komo ekipo tin trahadónan. E doño di Señora Carla Hueck-Mar-
ta trese iritashon serka sierto puntonan ku mes- trabou mester stipulá kon tina a konta ku empre-
Detektá problema trahadónan i ta okashoná ter ta kana bon pa logra e ta deseá pa su tra- sanan mester realisá e
trempan relashonnan ku no ta bon resultado. Algun di hadónan duna servisio. nesesidat di organisá e
Hopi biaha un doño òf sano i ku naturalmente nan ta: Nos e ora ei, den e train- tipo di trainingnan aki por
gerente di un empresa tin konsekuensia nega- ingnan ku nos ta duna, ta lo ménos un biaha pa
no ta konsiente ku tin un tivo pa un empresa.” • Konfiansa, traha dirigí pa mehorá e aña. “Esaki ta yuda pa
problema den su empre- • Komunikashon, punto ei. Durante e train- e trahadónan por kono-
sa òf e ta pensa ku e mes Den literatura di e mate- • Toleransha, ingnan ku nos ta duna sé otro mihó i traha den
por solushoná esaki. Ta ria ta kategorisá 5 área • Koperashon nos ta siña e emplea- union pa logra metanan
na benefisio di tur tipo prinsipal di frustrashon ku • Motivashon donan e.o. kon pa trata spesífiko. Den tur orga-
di empresa/organisashon ta stroba un bon funshon- ku kliente.” nisashon tin sistemanan.
pa detektá problema tem- amentu di trahadó den un Señora Carla Hueck-Mar-
pran i purba na sa kiko empresa/organisashon: tina a bisa ku e liña kòrá Balornan básiko
e mihó sistema ta pa • Ora no tin konfiansa ku mester kore den un Un empresa òf organ- página 8 >>>>
atendé ku nan. “Mayoria • Miedu di konflikto organisashon ta ku e tra- isashon ta stipulá su ba-
7
Carla Hueck-Martina di Experientia:
8
5050_1_RBTT_Ad_5kx175_PAP.indd 1 5/29/09 11:07:16 AM
Angeline Bakhuis di B-Fit:
S
E empresario ta viktorioso.
duna ehèmpel eñora Angeline Bakhuis ta kere ku moveshon no solamente ta
Hiba un bida salú no ta so- posibel den ora liber, pero asta durante trabou. Ku un eksperensia Den grupo òf bo so
lamente move físikamente, amplio riba tereno di moveshon físiko, awor Angeline Bakhuis Na B-Fit e kliente por
pero e ta un kombinashon ta drenta un otro era di su karera kaminda e ta ofresé moveshon pa move riba su mes pero
di físika, mente i espíritu. tambe den grupo. Semper
Angeline Bakhuis a bisa empresa. bai nan tin instruktor dis-
ku na promé lugá e doño ponibel pa duna guia na e
di e negoshi tin di kuminsá kliente. Por usa mashin i
move pa e sinti e benefi- tambe tin trainingnan den
sio i asina e por kontagiá grupo manera di baila-
su empleadonan. E bene- mentu etc.
fishinan den empresa ta Angeline Bakhuis a bisa
hopi. ku tin hende por move nan
E trahadó ta kuminsá papia so, pero tin otro hende
i pensa otro, pensa i papia ku mester di e grupo pa
positivo, papia riba salú. motivá nan i p’esei mes
El a pensa riba premio- na B-Fit nan ta duna tur
nan ku e dunadó di trabou dos opshon. “Ora ta hasi
por pone pa su emplea- moveshon, sòru pa sintibo
donan ku ta move. E por na kas. E kliente no por
paga pa e trahadó bishitá bai un kaminda, si e sitio
un sentro di moveshon no ta kuadra ku e kliente i
i hasi ehersisio. E esun ta keda einan djis pasobra
ku kumpli kabalmente ta e ta serka. E kliente mes-
gana un ke otro premio. ter buska e kos ku ta mihó
Tur esaki ta benefisiá e p’e apesar ku e sentro di
dunadó di trabou tambe. E entrenamentu ta un poko
kos aki yama invershon pa leu”.
por haña benefisio di dje.
Dor ku e empleado ta bira Den kuadro di move den
konsiente di su salú, e no grupo Angeline Bakhuis a
ta bira malu fásil mas, e bini ku e idea di Ban Move
tin mente positivo i e ta pa Kòrsou kompleto. El a
produsí mas pa e propio haña masha bon reakshon
dunadó di trabou. i akohida serka gobièrnu i
ta gruponan masha grandi
Balansa den e kurpa a partisipá na Kòrsou Ban
Fitness ta trese balansa Move na sèptèmber último
den kurpa di e hende. na SDK. Ta e intenshon
Kurpa di hende ta konsistí Angeline Bakhuis: 'Ban pa sigui ku e aktividatnan
di e parti mente, físiko i Move a haña bon akohida aki, pa asina trese e kon-
spiritual. Ta e tres kompo- na Kòrsou'. siensia serka pueblo di e
nentenan ei tin di alimentá importansia di moveshon
pa yega na e bon balansa. ku ta bon pa salú.
Por alimentá esaki asina
aki. Move na trabou
- Spiritualmente: bishitá Move 20 pa Angeline Bakhuis a kumin-
un iglesia, 25 minüt pa dia sá awor tambe pa ofre-
- Pa loke ta mente: sòru Moveshon durante por lo sé empresanan bishita
pa no kana den hende ménos 20 pa 25 minüt pa kaminda e ta siña e tra-
negativo, no papia kos dia ta bon. Ounke e kurpa hadónan ku den nan tra-
negativo, pero pensa no ke tur ora, e mente tin bou nan por move. Kisas
positivo, di dun’é e tarea pa hasi sintá na nan lèsenar mes
- Físikamente hasi e moveshon. No bai hasi nan por move. Angeline
moveshon moveshon kon ku ta, ku Bakhuis ya tin empresario
konstantemente. kualke paña bisti, ku paña ku e ta bishitá i ta duna
Tur esaki e empresario ku buraku òf mancha. “Ta tep pa moveshon. E por
mes tin di kuminsá hasi. masha dushi pa ora ta hasié den diferente forma.
No murmurá riba e tra- hasi moveshon bo wak E por bai un biaha i duna
hadó, pero duna e bon den spil i atmirá bo mes. un charla kon move na
ehèmpel, tantu mental- Esta dushi ora bo ta wak trabou, pero e empresario
mente, spiritualmente den spil i mira kon bunita por pidi’é tambe pa bini
komo físikamente. bo ta”. Angeline Bakhuis un biaha pa siman i hasi
E empresario tin di keda a bisa ku no ta eksistí entrenamentu ku e tra-
den positivismo apesar un hende bisa ku e ta hadónan na trabou mes.
kon difísil e situashon por move hopi na kas kaba
ta. Ta e empresario ta ku su yunan. Pues, e no B-Fit
esun ku ta duna ehèmpel tin mester di bai un sen- Angeline Bakhuis
i e ta esun ku ta sòru pa tro. Angeline Bakhuis ta su kas, bai kana òf un e hende ta hasiendo algu Telefon: 736-8088
e trahadó produsí, segun konvensí ku pa moveshon sentro i e mente ta duna p’e mes. Despues di e 20
Angeline Bakhuis. e hende tin di sali for di indikashon na e kurpa ku pa 25 minüt bo ta sintibo
9
Dietista Yarmila Alvarez:
10
Dietista Yarmila Alvarez:
11
Segun Francis Angelica di SVB:
12
Colombia merkado ku potensial grandi pa empresanan di Kòrsou
13
Colombia merkado ku potensial grandi pa empresanan di Kòrsou
14
Plan di maestro ‘Kòrsou Sosiedat di informashon’
konsumidónan. • Un trayekto dediká na krea un masterplan.
• Servisionan gubernamental mester ta • Un pa nos Empresanan Mediano i Chikí
aksesibel elektrónikamente (online). (EMC).
• Tambe nos tin un trayekto spesialmente
Oportunidatnan nobo dediká na nos hóbennan.
Sosiedat di Informashon Dunando nos Sosiedat e saber di kon pa Un di nan ta dediká spesialmente na e hóben:
Sosiedat di Informashon ta un terminologia usa teknologia ta krea oportunidatnan nobo. Internet Awe…Bo Ta On. Lo presentá e tema-
usá kaminda kreashon, distribushon i manipu- Na momentu ku tin demanda pa un servisio nan basá riba e oportunidat i riesgonan ku
lashon di informashon a bira e aktividat kultural òf teknologia esaki ta forsa nos sosiedat pa Internèt ta brinda pa tur nos hóbennan.
i ekonómiko mas signifikante. kumpli ku e demanda. E dianan lo ta djamars 27 di òktober 2009 na
Den un Sosiedat di Informashon e hèrmènt- WTC spesial pa e empresanan mediano i chikí
nan di importansia ta kòmpiuter i Internet. E Konferensha i pa e hóbennan lo ta djarason dia 28 di òkto-
produktonan prinsipal ta informashon i kono- Stimul-It, Bureau Telecommunicatie & Post ber 2:00 mèrdia, tambe na WTC.
sementu; e rekurso mas balioso ta rekursonan i Caribbean Telecommunications Union ta Nos ta warda bosnan!!
humano. organisá e konferensha internashonal titulá
Pa éksito den un Sosiedat di Informashon ta ‘Conference on Curacao Information Society.’ Pa mas informashon por tuma kontakto ku
nesesario pa krea konosementu usando e hèr- Stimul-IT via pòst elektróniko: info@stimul-it.
mèntnan disponibel. E konferensha ta konsistí di tres trayekto. com òf yama 738 6299
Elevá
Pa nos por yega asina leu pa yama nos mes
un Sosiedat di Informashon nos mester di hasi
hopi pa asina nos elevá komunidat na un Sos-
iedat di Informashon.
15
Eventonan internashonal
Òktober Haiti First Internation-
al Business Expo
25-27 novèmber
Lugá: Crown Plaza –
6-13 yanüari
Website: www.autoex-
Energy Expo India Port-au-Prince, Haiti, Los Cabos po.in
2009 10 novèmber Website:
Energy International E-mail: jccantave@ www.prestigeexs.com ExpoGift
11-12 yanüari
Exhibition & haititradecenter.com Trade Fair for Gifts,
Website: www.horeca-
Conference Website: www.haititra- Desèmber Novelties, stationary
va.nl
Ahmedabad, India, decenter.com Aqualie 2009 and decoration
Spa & Fitness Expo Lugá: Batalha,Portugal,
9-11 òktober
Expo Pesca 2009 Paris, Fransia, 7-10 yanüari
Febrüari
Lugá: University World of Concrete
Ground-Ahmedabad, Lima, Perú, 1-2 desèmber Website: www.expos-
Technology for Con-
Gujarat 12-14 novèmber Lugá: Parc Floral de alao.pt
struction
Website: www.energy- Lugá: Jockey Plaza Paris
Las Vegas, Merka,
expo.biz Convention Center Website: HORECAVA
1-5 febrüari
Website: www.thais- www.aqualie.com International Trade Fair
Lugá: Las Vegas
Global Conference on corp.com for the Hotel & Catering
Convention Center
Global Peace / Human Exposystems Industry
Website:
Trafficking & Human Mercado di Negoshi – International Exhibition Lugá: Amsterdam,
www.worldofconcrete.
Right Job Fair & Congress on Hulanda,
com
New York, Merka, Aruba, 13-14 Integrated Solutions
27-30 òktober 2009 novèmber 2009 for Fairs & Events
Lugá: American Con- Lugá: Renaissance São Paolo, Brazil,
ference Centre Hall Convention
Website:
Center
Lugá:
2-4 desèmber
Parque Anhembi
Website ku informashon balioso
E-mail:
r a c h e l l e j o e l l @ g m a i l . w w w. a r u b a c h a m b e r. São Paolo www.businessknowhow.com
com Website: Tur informashon pa bo negoshi bou di un dak.
com / secretary.wcog-
phthr.ny@gmail.com w w w . e xposystems.
www.business.gov.au
Caribbean Home & com.br E website aki ta di gobièrnu di Oustralia,
Novèmber Garden Expo
St. Maarten, Colombia Petroleum
pero e ta duna hopi tep di kon hasi negoshi.
AAPEX 2009
13-15 novèmber Show www.curacaoinspectiontrip.com
Automotive Aftermar- Bo ta buskando un kas, wikènthùis òf kantor?
ket Products Expo Lugá: Sonesta Maho Bogotá, Colombia,
E website aki por yuda bo.
Las Vegas, Merka, Resort 1-4 desèmber
3-5 novèmber Website: www.thecar- Lugá: Corferias – http://www.duurzaam-ondernemen.nl/
Lugá: Sands ibbeanhomeexpo.com Centro de Awendia hende ta masha di focus riba ‘go green’
Convenciones Empresarionan tambe mester kuminsá pensa den
Expo Center e direkshon ei. Riba e website aki bo ta haña hopi
Website: www.aapex- TranspoQuip Latin Website: www.colom- informashon di kon hasi bo negoshi ‘bèrdè’.
sow.com America biapetrolemshow.com
São Paolo, Brazil, www.expovisie.nl
17-19 novèmber Expoartesanias Si bo ke bai un eksposishon na Hulanda subi e
Air Cargo & Sea website aki. E ta dunabo un lista i informashon di tur
Cargo Americas Lugá: Expo Bogotá, Colombia,
e eksposishonnan na Hulanda i besindario.
Miami, Merka, Center Norte 8-20 desèmber
4-6 novèmber 2009 Website: www.transpo- Lugá: Corferias – Cen- www.homebusiness.com
Lugá: Double Tree quip.com tro de Convenciones Si bo ke kuminsá bo mes negoshi na kas, e website
Website: www.expo- aki ta dunabo tep.
Miami Mart Hotel &
Convention Center 9th Trade mission artesanias.com
www.morebusiness.com
Website: www.aircar- Doing Business with Si bo ke kuminsá bo mes negoshi, subi e website aki.
goamericas.com the Kingdom of Performance Racing Tin hopi idea pa plan di negoshi i hopi otro tep balioso
www.seacargoameri- the Netherlands Industry Show pa kuminsá bo mes negoshi.
cas.com & Surinam Orlando, Merka,
Rotterdam, Hulanda, 10-12 desèmber www.researchandmarkets.com
Si bo ke hasi un investigashon, esta ‘research’,
Americas Food & 24-26 novèmber Lugá: Orange County pa kualke idea ku bo tin òf buska informashon
Beverage Show & Website: www.cura- Convention Center mas en detaye di un estudio ku bo tin ku hasi, e
Conference cao2009.com or www. Website: www.perfor- website aki por yudabo.
Florida, Merka, interexpo.biz manceracing.com
E-mail: www.smallbizbooks.com
9-10 novèmber Riba e website aki bo por download hopi buki i revista
E-mail: peter@interexpo.biz 2010 relashoná ku hasi negoshi.
afb@worldtrade.org Yanüari
Website: www.ameri- Expo Los Cabos Auto Expo www.websitemarketingplan.com
Hotel and Restaurant International Bo ke traha un plan di merkadeo i bo no sa unda di
casfoodandbeverage. kuminsá? E website aki ta dunabo tur informashon i
com International Show Automotive Trade Fair hopi tep pa merkadeo di bo kompania.
Los Cabos, Mexico, Lugá: New Delhi, India,
16
15 di òktober 125 aña pasá
M
inutanan di e promé reunion di Kámara di Komèrsio i Industria di Kòrsou,
tené riba djarason 15 di òktober 1884 den sala di Konseho Kolonial.
Esaki ta e minutanan di e promé reunion di Kámara di Komèrsio i Industria di Kòrsou despues di su estable-
sementu na aña 1884. For di e dia ei, e organisashon a keda aktivo den komunidat di Kòrsou i ta selebrando
e aña aki 125 aña di eksistensia.
Publikashonnan nobo
E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kámara di Komèrsio di Kòrsou ta kontené
mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofresé un variashon amplio di rekurso pa hasi investi-
gashon. E biblioteka ta kontené un kolekshon grandi di dokumento relashoná ku komèrsio ku ta
dirigí riba merkado mundial.
17
Empresario Mobil = Empresario Eksitoso
Pa bo ta un empresario eksitoso ta depen- Wireless Internet manera entre otro BlackBerry, Nokia N
dé di hopi faktor manera: perseveransha, E mundu di Internet ta unu ku ya mayoria series, Iphone ta brinda muchu mas posibi-
siña for di fayo, liderazgo, bon lokalidat di negoshi ta konektá na dje i ta usa esaki lidat manera risibí email, usa aplikashonnan
negoshi, kapital etc. pa asina informá nan mes di teknologianan manera Word, Excell i Power Point, sinkro-
Den nos mundu moderno nos tin ku agregá nobo den nan industria. Otro ta hasi uso di nisá bo Outlook ku bo Smartphone. Ku tur
un punto mas na e lista, kual ta: Mobilidat. dje pa komuniká servisio i produktonan di e posibilidatnan aki riba bo telefon, sigur
Si bo ta un Empresario Mobil esaki por yudá su empresa na su klientela via di un web- bo komunikashon lo ta mihó. Bon komuni-
bo hopi pa bo ta un empresario eksitoso. site, Facebook, Twitter ets. Internet Mobil ta kashon ta nesesario pa éksito.
fasilitá tur esaki pa e empresario unda ku e
Kiko ta un Empresario Mobil? ke, e no mester ta nesesariamente mas den E empresario ku ta mobil ta engrandesé
Awendia pa bo keda den kontakto ku bo un ofisina pa hasi esakinan. Pago i kompra su oportunidatnan di negoshi i na mes
klientenan di un manera efektivo ta impor- di produkto online, SMS, shipment Tracking momentu si nivel di éksito. UTS Business ta
tante pa bo ta un empresario mobil. Ku tur ta aktividatnan diario ku un empresario interesá pa motivá kada empresario pa e ta
otro palabra bo mester ta alkansabel pa bo tin ku hasi i ku un wireless Internet e por eksitoso i ta ofresé un pakete pa e empre-
klientenan unda ku bo bai. Bo por komuniká hasi nan fásil sintá na kualke lokalidat di su sario mobil. E siguiente formulá aki ta yuda
ku tur hende ku bo ke sea via di yamadanan eskoho. bo yega na ta un empresario eksitoso. Wire-
òf via di manda informashon (E-mail, SMS, less Internet + Mobile Phone = Empresa-
MMS). Telefón Mobil rio Mobil. (chèk e aviso abou)
UTS Business ta komprendé e nesesidat aki Mayoria persona no ta sali kas sin nan
ku espesialmente empresanan chikitu tin, i telefon. Dor di teknologia moderno ku un Pasa awe mes na UTS Business na Orion-
netamente pa e grupo aki a desaroyá diferente simpel telefon bo por skucha radio, subi weg 18 i laga un di nos personanan di benta
servisio práktiko manera paketenan di pa Internet, manda SMS, manda MMS, chat splikabo e paketenan ku ta mihó pa bo
yamadanan, wireless Internet i muchu mas... i muchu mas. Ku e famoso Smart phone negoshi.
Starter Deal V3.pdf 1 10/1/09 4:40 PM
CM
MY
CY
CMY
18
Famia merikano ta mira Kòrsou komo
sitio ideal pa biba i hasi negoshi
R
Na 1998 Richard i su kasá ichard Schanze i su kasá a bishitá Kòrsou pa promé biaha sianan kontra pago. Den
a kuminsá pensa, en bista nos búskeda nos a realisá
di e echo ku nan tabata na 1993 komo turista. E pareha ku tabata biba i traha biba na ku no tabatin hopi lugá ku
yegando edat pa baha ku Estádos Unídos, tur aña tabata skohe un otro destinashon pa tabata ofresé e servisio aki
penshun, di muda pa un pasa nan fakansi. Pero e pareha a gusta Kòrsou asina tantu ku, kontrali na Kòrsou i e tiki ku tin,
pais ku un klima tropikal. sea tabata okupá kaba òf
“Kòrsou a bira nos eskoho, na loke ta nan kustumber, nan a regresá Kòrsou di vakashon e añanan no por a ofresé e loke nos
no solamente pa e klima ku a sigui despues di e promé bishita tambe. tabatin mester. Esei, i e
tropikal, pero pa hopi otro echo ku nos a haña sa ku e
kos mas ku e isla aki ta anterior doño di Hubo kier
ofresé ku nos ta enkantá a bende su edifisionan na
kuné. E promé idea taba- e zona industrial na Buena
ta di biba seis luna na Vista, a pone ku e idea
Estádos Unídos i seis na di lanta un negoshi ku ta
Kòrsou. Despues di tempu ofresé espasio pa negoshi
nos a nota ku esei tòg i individualnan warda kos,
no tabata e situashon ku a kristalisá.”
pa nos tabata esun ideal.
Nos a kuminsá sinti ku Fasilidatnan
nos no ta parti di esun, ni Mas aleu Richard a infor-
di e otro. Kada seis luna má ku a base den un estu-
nos mester a yama ayó dio di merkado ku nan a
na nos amistatnan na sea hasi nan a saka afó ku
esun parti òf e otro i na lugánan manera ofisina
nos regreso tabata nota ku di notario, abogado etc.,
kosnan a kambia bastante pero tambe empresa chikí
durante e seis lunanan ku tabatin nesesidat di un lugá
nos tabata ousente. E ora kaminda nan por warda
ei nos a opta pa definitiva- nan kosnan di un forma
mente establesé na Kòr- safe. “Nos ta prepará e
sou,” Richard Schanze a parti ku e kliente tin mester
bisa. segun su nesesidatnan. E
kliente tin su mes ‘locker’
Karera di pareha Schanze i akseso na su kosnan.
Na Estádos Unídos, Rich- Tambe nos por perkurá pa
ard Schanze a traha un traha porta i rèki konforme
karera largu den mundu e petishon di e kliente. Den
bankario. Su último fun- kaso ku mester warda kos
shon tabata di ‘Chairman Tata Richard Schanze huntu ku su yu hómber Jeff a start un negoshi den espasio aire kondi-
i Chief Executive’ na un nobo Curaçao Secure Storage (wak e aviso tambe na página 8). shoná tambe nos ta ofresé
banko. El a informá nos ku esaki. Nos tin apénas un
mas bien su kasá tabata renová esaki i pa despues Secure Storage. Nos ta ku nos a kumpra i renová luna ku nos ta operashonal
esun ku pa hopi aña taba- bend’é. Tambe nos a kum- brinda posibilidat pa warda na Penstraat. Resien nos i tin espasio pa un i tur ku
ta e empresario. “Mi kasá pra tambe e popular Igua- kos kompletamente adaptá a bende esaki pa kumpra tin nesesidat di un lugá
a move riba hopi tereno na Café na Handelskade na nesesidatnan di e klien- un apartamentu na Beau pa warda kos, sea ta un
empresarial. Mi por men- i ta doño di un galeria di te segun un kontrato di Rivage, ku ta den Pen- temporada kòrtiku ò largu.
shoná ku e.o. el a traha arte den e mesun área ei hür.” straat, pero un tiki mas Den kaso di empresa chikí
na komo hefe di merkad- na Punda. Tambe nos ta pabou di nos kas anterior. mi por imaginá mi ku nan
eo pa produktonan pa ku- bai kuminsá un negoshi ku Nesesidat den Nos a haña nos konfrontá lo preferá di tin e espasio
shiná, komo fotógrafo pro- ta spesialisá den benta di merkado e ora ei ku e problema ku kaminda nan ta warda kos
feshonal di kuminda, komo eiskrim den Punda.” Puntrá kon nan a mira un nos no tabatin sufisiente aworakí liber pa nan por
Kitchen Consultant, repre- nesesidat den merkado pa espasio den e apartamentu ehersé e partinan prinsipal
sentante di produkto di e Lugá pa warda kos un tipo negoshi manera pa por a muda tur loke nos di nan operashon, ku den
konosido marka Whirlpool Ku tempu e pareha su yu, Curaçao Secure Storage, tabatin den e kas. Esaki mayoria kaso no ta esun
i alabes komo persona ku Jeff Schanze, tambe a Richard Schanze a kon- a pone ku nos mester a di warda kos. Curaçao
ta renová kas. Den e área muda pa Kòrsou pa e asistí testá: “Nos tabata biba te buska un sitio kaminda nos Secure Storage ta ofresé
kaminda nos tabata biba, su mayornan den nan un tempu atras den un kas por a warda nos pertinen- e solushon ideal pa esei.”
el a renová mas ku 40 kas. aktividatnan empresarial
Renovashon tabata algu riba nos isla. Un di e aktivi-
ku e tabata gusta hasi. dat ku a tuma lugá ta kom-
Pues, bo por bisa ku su pra di e edifisionan di loke
hòbi tabata su trabou. ” tabata HUBO na Buena Pa “Manual Empresa Chikí”, literatura
Vista. E famia a renová
Invershon den e edifisionan riba e tere- di kalidat i tur otro informashon
diferente negoshi nonan na e zona industrial
Unabes establesé na Kòr- na Buena Vista ku e ophe-
komersial general, akudi serka nos
sou, e pareha a opta pa tivo pa esakinan sirbi komo
sigui den e ramo di reno- sitio kaminda un individual, Kamará di Komèrsío i Industría di Kòrsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai of
bashon di edifisionan. “Mi famia òf empresa por hür Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: businessinfo@curacao-chamber.an
por menshoná ku e.o. nos espasio pa warda kos di un Internet: www.curacao-chamber.an
a kumpra Kinikini Apart- forma sigur. “Ta p’esei nos
ments na Boká di Samí, a a yama e negoshi Curaçao
19
Kandidatonan pa premio di inovashon 2009
K
u otro fin di aña atrobe na horizonte i promé ku esei aki. Remarkabel ta ku niun di e partisipante nan aki no a yega di parti-
sipá anteriormente na InnovatiePrijs® manera tabata e kaso anterior-
sentro di inovashon ICC ke dediká atenshon na e mente. E partisipantenan e aña aki ta:
empresa i organisashonnan ku a inskribí i selektá Stardeco,
Caribbean Temptation
pa partisipá na e premio di inovashon di e aña aki. Mijnmaatschappij Curaçao B.V.
BDO Galveras Netherlands Antilles B.V.
Art Studio Joes Wanders huntu ku Pelikino Foundation
E aña aki ta e di 12 biaha ku ICC ta otorgá e premio di Inovashon The Coffee Factory N.V.
konosí komo ‘InnovatiePrijs®2009’. Esaki ta nifiká ku a otorgá e premio Dinah Veeris Products N.V.
11 biaha kaba. Ban wak ken tabata e ganadornan den e 11 biahanan Fundashon Negoshi Pikiña.
anteriormente.
E promé premio a otorgá na aña 1996 i e la bai e tempu ei na e fábrika Ocho organisashon ku kada unu ku un disiplina diferente. Ocho organ-
di limonada yamá Criollita. Na aña 1997 a otorgá e premio na e kompa- isashon ku algun tin hopi aña di eksistensia i otronan relativamente
nia Tropic Shades. Na 1998 e premio a bai na e kompanianan Pelican hóben riba nos merkado.
Air/ Antilliaanse Beveiligings Dienst. Na aña 1999 e ganador tabata Ku kua produkto, proseso òf konsepto e organisashonnan menshoná lo
Sentro Orto-Físiko Kòrsou. E ganadó na aña 2000 tabata Kaarsenfab- partisipá ICC lo publiká den un otro edishon di e korant Empresa Chikí.
riek Curaçao N.V. Na aña 2001 tabata Maduro & Curiel’s Bank N.V. i Na aña 2010 ICC lo bini ku un dimenshon nobo den e InnovatiePrijs®.
na 2002 Habour & Civil Construction Curaçao N.V.. Na aña 2003 tabata Esaki lo partisipá na e anochi di premio i despues tambe atraves di
CurAloë N.V. komo ganador i na 2004 Sentro Orto-Físiko Kòrsou a sali entre otro Empresa Chikí. For di e aña aki ICC lo tin dos hurado nobo.
pa di dos biaha. Na aña 2006 a sali Fundashon pa Planifikashon di Idi- Keda pendiente pa e resultado di e ‘InnovatiePrijs®2009’.
oma i na 2008 Better Deals N.V.
Na aña 2005 InnovatieCentrum a organisá un seminario riba inovashon InnovatieCentrum Curaçao
ku dos trainer for di e siudat di New Mexico, USA. Na aña 2007 Innova- Telefon: 737-1360
tieCentrum a otorgá un award na Butterfly Garden. E-mail: info@innovatiecentrum.an
Parke Industrial Brievengat F-1
Di e kantidat grandi di organisashonnan ku a mèldu na promé instante P.O. Box 4267
pa partisipá na ‘InnovatiePrijs®2009’, ta 8 a logra yega den e fase final Kòrsou
20