Sei sulla pagina 1di 7

Caesaris, De bello civili (seleccin)

1.

Csar llega al campamento con los jinetes reservados para su defensa personal. Ordena que termine de
repararse, de noche, un puente y deja una guarnicin de seis cohortes.

Eo biduo Caesar cum equitibus DCCCC, quos sibi praesidio reliquerat, in castra pervenit. Pons,
qui fuerat tempestate interruptus, paene erat refectus; hunc noctu perfici iussit. Ipse, cognita
locorum natura, ponti castrisque praesidio sex cohortes relinquit atque omnia impedimenta et
postero die omnibus copiis triplici instructa acie ad Ilerdam proficiscitur et sub castris Afrani
consistit et ibi paulisper sub armis moratus facit aequo loco pugnandi potestatem. Potestate
facta, Afranius copias educit et in medio colle sub castris constituit.

2.

Tras informarse sobre la intencin de sus soldados, Csar avanza con una legin hacia la ciudad de Rmini y se
rene con tribunos de la plebe, ordenando a las dems legiones que le siguieran. Tambin acude Lucio Csar.

Cognita militum voluntate Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis, qui ad
eum confugerant, convenit; reliquas legiones ex hibernis evocat et subsequi iubet. Eo Lucius
Caesar adulescens venit, cuius pater Caesaris erat legatus.
3.

Csar fortifica su campamento y ordena que se le aproximen las dems cohortes. Una llanura se extenda entre
la ciudad de Lrida y la colina sobre la que Petreyo y Afranio tenan su campamento.

Tertio die Caesar vallo castra communit; reliquas cohortes, quas in superioribus castris
reliquerat, impedimentaque ad se traduci iubet. Erat inter oppidum Ilerdam et proximum
collem, ubi castra Petreius atque Afranius habebant, planities circiter passuum trecentorum.
4.

Marcio Rufo exhorta a sus tropas y, ante el ruego de stas, ordena a los capitanes que dispongan las
embarcaciones para partir.

His rebus cognitis, Marcius Rufus quaestor cohortatur suos, ne animo deficiant. Illi orant atque
obsecrant, ut in Siciliam navibus reportentur. Pollicetur magistrisque imperat navium, ut primo
vespere omnes scaphas ad litus adpulsas habeant.
5.

Curin, una vez aclamado como general, dirige su ejrcito a tica, hacia donde se dirigen los refuerzos
enviados por el rey.

His rebus gestis, Curio se in castra recipit atque universi exercitus conclamatione
imperator apellatur, posteroque die Uticam exercitum ducit et prope oppidum castra ponit.
Nondum opere castrorum perfecto, equites nuntiant magna auxilia equitum ab rege missa
Uticam venire.
6.

Csar enva a Gayo Fabio a Hispania, junto con tres legiones que haba dispuesto en Narbona y sus
proximidades, ordenndole la toma de los pasos pirenaicos que dominaba por entonces Afranio.

Dum haec parat atque administrat, C. Fabium legatum cum legionibus III, quas Narbone
circumque ea loca hiemandi causa disposuerat, in Hispaniam praemittit celeriterque saltus
Pyrenaeos occupari iubet, qui eo tempore ab L. Afranio legato praesidiis tenebantur. Reliquas
legiones, quae longius hiemabant, subsequi iubet. Fabius, ut erat imperatum, adhibita
celeritate praesidium ex saltu deiecit magnisque itineribus ad exercitum Afrani contendit
Hiemandi causa: para pasar el invierno

7.

Los
legados
de
Pompeyo,
Petreyo
y
Afranio,
y deciden hacer frente a Csar en las proximidades de Lrida.

reclutan

tropas

entre

los

pueblos

hispanos

Caesaris, De bello civili (seleccin)


His rebus constitutis, equites auxiliaque toti Lusitaniae a Petreio; Celtiberiae, Cantabris
barbarisque omnibus, qui ad Oceanum pertinent, ab Afranio imperantur. Quibus3
coactis, celeriter Petreius ad Afranium pervenit constituuntque communi consilio bellum ad
Ilerdam propter ipsius opportunitatem gerere.
8.

Dadas las enormes dificultades para el avance por tierra, Csar ordena a sus soldados construir naves de
fabricacin sencilla y de material ligero.

Cum in his angustiis res esset atque omnes viae ab Afranianis militibus equitibusque
obsiderentur nec pontes perfici possent, imperat militibus Caesar ut naves faciant. Carinae ex
levi materia fiebant; reliquum corpus navium, viminibus contextum, coriis integebatur.
9.

Mientras las tropas cesarianas resistan, los enemigos renovaban con frecuencia a sus efectivos cansados, por
lo que Csar se vea obligado a hacer lo mismo.

Tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant. Ex castris cohortes per
oppidum crebro summittebantur, ut integri defessis succederent. Hoc idem Caesar facere
cogebatur, ut, summissis in eundem locum cohortibus, defessos reciperet.
10. Lucio Planco, al mando de las legiones, toma un lugar elevado y coloca all su tropa, de modo que no pueda ser
rodeada, consiguiendo hacer frente al ejrcito contrario.

Lucius Plancus, qui legionibus praeerat, necessaria re coactus locum capit superiorem
diversamque aciem in duas partes constituit, ne ab equitatu circumveniri posset. Ita
congressus impari numero magnos impetus legionum equitatusque sustinet.
11. Despus de tomar Firmo, Csar ordena que se busque a los soldados que haban estado antes con Lntulo y
que se realice un reclutamiento, dirigindose luego hacia Corfinio, cuyo acceso estaba interrumpido.

Recepto Firmo expulsoque Lentulo, Caesar conquiri milites, qui ab eo discesserant,


dilectumque institui iubet. Ipse unum diem ibi rei frumentariae causa moratus Corfinium
contendit. Eo cum venisset, cohortes V praemissae a Domitio ex oppido pontem fluminis
interrumpebant, qui erat ab oppido milia passuum circiter III. Ibi cum antecursoribus Caesaris
proelio commisso celeriter Domitiani a ponte repulsi se in oopidum receperunt. Caesar
legionibus transductis ad oppidum constitit iuxtaque murum castra posuit.
12. Csar coloca a una legin cerca de un punto casi equidistante entre los campamentos.
13.

Planities erat magna et in ea tumulus satis grandis. Hic locus aequum fere spatium a castris
utrusque aberat. Legionem Caesar, quam equis devexerat, passibus ducentis ab eo tumulo
costituit.
14. Composicin de las tropas de Aquilas.

Haec constabant ex Gabinianis militibus, qui iam in consuetudinem Alexandrinae vitae ac


licentiae venerant et nomen disciplinamque populi Romani dedidicerant uxoresque duxerant,
ex quibus plerique liberos habebant. Huc accedebant collecti ex praedonibus latronibusque
Syriae Ciliciaeque provinciae finitimarumque regionum. Multi praeterea capitis damnati
exulesque convenerant.
15. Csar se dirige a Roma y rene al senado, declarando la legitimidad de sus intenciones.

His rebus confectis, Caesar *+ milites in proxima municipia deducit; ipse ad urbem
proficiscitur. Coacto senatu, iniurias inimicorum commemorat. Docet se nullum

Caesaris, De bello civili (seleccin)


extraordinarium honorem appetisse, sed exspectato legitimo tempore consulatus eo fuisse
contentum, quod omnibus civibus pateret.
16. Ante las propuestas de paz de sus propios soldados y la confraternizacin de partidarios de Csar y Pompeyo,
el jefe pompeyano Petreyo acaba de raz con esta situacin.

Petreius vero non deserit sese. Armat familiam; cum hac et praetoria cohorte
caetratorum barbarisque equitibus paucis, beneficiariis suis, quos suae custodiae causa
habere consuerat, improviso ad vallum advolat, conloquia militum interrumpit, nostros
repellit a castris, quos deprehendit interficit.
17. La noticia de la victoria naval de los cesarianos, junto a Marsella, y la terminacin del puente sobre el Segre
levanta el nimo del ejrcito de Csar, junto a Lrida, a la vez que dificulta los movimientos de los
pompeyanos.

Hoc proelium Caesari ad Ilerdam nuntiatur; simul, perfecto ponte, celeriter fortuna mutatur.
Illi, perterriti virtute equitum, minus libere et minus audacter vagabantur; alias, progressi non
longe a castris, ut celerem receptum haberent, angustius pabulabantur; alias longiore
circuitu vitabant custodias stationesque equitum.
18. Curin observa el campamento de Varo.

Hoc explorato loco, Curio castra Vari conspicit muro oppidoque coniuncta ad portam
quae appellatur Belica, admodum munita natura loci, una ex parte ipso oppido Utica, altera a
teatro, quod est ante oppidum, substructionibus eius operis maximis, aditu ad castra difficili et
angusto.
19. Curin se entera de la llegada de las tropas del rey Yuba.

Novitate rei Curio permotus, praemittit equites qui primum impetum sustineant ac morentur .
Ipse celeriter, ab opere deductis legionibus, aciem instruit. Equitesque committunt
proelium et *+ magnum peditum numerum interficiunt.
20. Los galos, adoradores de Mercurio

Deorum maxime Mercurium colunt. Huius sunt plurima simulacra: hunc omnium
inventorem artium ferunt, hunc viarum atque itinerum ducem, hunc ad quaestus
pecuniae mercaturasque habere vim maximam arbitrantur.
21. Apolonia y otras ciudades se entregan a Csar y prometen cumplir sus rdenes.

Eorum cognita voluntate, clam profugit Apollonia Staberius. Illi ad Caesarem legatos mittunt
oppidoque eum recipiunt. Hos sequuntur Bullidenses, Amantiani, et reliquae finitimae civitates
totaque Epirus, et, legatis ad Caesarem missis, ea, quae imperaret, se facturos esse pollicentur.
22. Roscio, enviado por Csar, se entrevista con Pompeyo y los cnsules. Ellos, a su vez, lo hacen portador de un
nuevo escrito.

Acceptis mandatis, Roscius paucis cum sociis Capuam pervenit ibique consules Pompeiumque
invenit et postulata Caesaris renuntiat. Illi, re deliberata, respondent scriptaque ad eum
mandata per eosdem remittunt.
23. Domicio anuncia a los suyos en asamblea la pronta llegada de Pompeyo en su auxilio y les exhorta a no
desfallecer, mientras que, en secreto, decide huir.

Caesaris, De bello civili (seleccin)


Domitius pronuntiat Pompeium celeriter subsidio venturum hortaturque eos ne animo
deficiant et ut parent quae usui ad defendendum oppidum sint. Ipse arcano cum paucis
familiaribus suis conloquitur consiliumque fugae capere constituit.
Subsidio: dativo, dependiente de venturum (=venturum esse); trad. en auxilio. || Animo deficiant: trad. desfallecer || Quae usui
sint; proposicin de relativo (antecedente neutro ea, elptico, complemento directo de parent); trad. cuanto fuera de utilidad. ||
Arcano: adverbio; trad. en secreto || Conloquitur = colloquitur ||Consilium fugae capere; perfrasis; trad. emprender la huida.

24. Pompeyo marcha hacia el ejrcito de Antonio y acampa en un lugar apropiado. Intenta permanecer oculto,
pero los griegos informan de todo a Antonio.

Pompeius magnis itineribus ad Antonium contendit atque, ubi eum adpropinquare


cognovit, idoneum locum nactus, ibi copias conlocavit suosque omnes castris continuit
ignesque fieri prohibuit, quo occultior esset eius adventus. Haec ad Antonium statim per
Graecos deferuntur.
25. A causa de las lluvias y de los deshielos del Pirineo, se desborda el ro Segre a su paso por tierras de Lrida.

Accidit etiam repentinum incommodum iis diebus, quibus haec gesta sunt. Tanta enim
tempestas cooritur ut constaret numquam illis locis maiores aquas fuisse. Tum autem ex
omnibus montibus nives ea tempestas proluit ac summas ripas fluminis superavit pontesque
ambos, quos C. Fabius fecerat, uno die interrupit.
26. Csar se queja de las injurias de sus enemigos y de Pompeyo

Quibus rebus cognitis, Caesar apud milites contionatur. Omnium temporum iniurias
inimicorum in se commemorat; a quibus deductum ac depravatum Pompeium queritur
inuidia atque obtrectatione laudis suae, cuius ipse honori et dignitati semper faverit
adiutorque fuerit.
27. Fabio intenta atraerse a las ciudades vecinas y, a travs de dos puentes, procura la provisin de forraje.

Fabius finitimarum ciuitatum animos litteris nuntiisque temptabat. In Sicori flumine


pontes effecerat duos distantes inter se milia passuum IIII. His pontibus pabulatum mittebat,
quod ea, quae citra flumen fuerant, consumpserat.
Sicori: en referencia al ro Segre. || milia passuum IIII: acusat. de extensin, trad. cuatro mil pasos || pabulatum: acusat. del supino, trad.
para forrajear || mittebat: enviaba a su caballera, se entiende || ea en referencia a las provisiones de forraje

28. La caballera ataca a los nmidas


26.

Equites missi nocte iter conficiunt, imprudentisque atque inopinantis hostis adgrediuntur.
Numidae enim quadam barbara consuetudine nullis ordinibus passim consederant. Hos
oppressos somno et dispersos adorti, magnum eorum numerum interficiunt; multi
perterriti profugiunt. Quo facto, ad Curionem equites reuertuntur captivosque ad eum
reducunt.
29. Csar se dirige hacia la ciudad en la que sabe que se encuentra Pompeyo. Al llegar all, le ofrece ocasin de
luchar.

Caesar, postquam Pompeium ad Asparagium esse cognovit, eodem cum exercitu


profectus, expugnato in itinere oppido in quo Pompeius praesidium habebat, tertio die
ad Pompeium pervenit iuxtaque eum castra posuit; et postridie, eductis omnibus copiis,
decernendi potestatem Pompeio fecit.
27.

Asparagium: de Asparagium, -ii: Asparagio (ciudad de Iliria)

Caesaris, De bello civili (seleccin)


30. Se siguen sumando a Csar tropas de Pompeyo. Tras liberar a un importante oficial de Pompeyo, Csar llega a
Brindis.
28.

Item reliquis itineribus non nullae cohortes in agmen Caesaris, aliae in equites incidunt.
Reducitur ad eum, deprensus ex itinere, M. Magius, praefectus fabrum Cn. Pompei. Quem
Caesar ad eum remittit cum mandatis. His datis mandatis, Brundisium cum legionibus sex
pervenit.
31. Octavio rodea una ciudad. Sus habitantes piden ayuda a Csar.
29.

Quorum cognita sententia, Octavius quinis castris oppidum circumdedit atque uno
tempore obsidione et oppugnationibus eos premere coepit. Illi omnia perpeti parati
maxime a re frumentaria laborabant. Cui rei missis ad Caesarem legatis, auxilium ab eo
petebant.
32. Csar, desde las proximidades del campamento de Pompeyo, observa la disposicin de las tropas de ste.
30.

Caesar, cum Pompei castris adpropinquasset, ad hunc modum aciem eius instructam
animadvertit: erant in sinistro cornu legiones duae traditae a Caesare initio dissensionis
ex senatus consulto,quarum una prima, altera tertia appellabatur. In eo loco ipse erat
Pompeius.
33. Mientras Csar espera en Rvena respuesta, el Senado vuelve a reunirse.

Profugiunt statim ex urbe tribuni plebis seseque ad Caesarem conferunt. Is eo tempore erat
Ravennae exspectabatque suis lenissimis postulatis responsa, siqua hominum aequitate res ad
otium deduci posset. Proximis diebus habetur extra urbem senatus. Pompeius eadem illa, quae
per Scipionem ostenderat, agit, senatus virtutem constantiamque conlaudat, copias suas
exponit.

34. Csar prepara el asedio de Marsella.

Quibus iniuriis permotus Caesar legiones tres Massiliam adducit; turres vineasque ad
oppugnationem urbis agere, naves longas Arelate numero XII facere instituit. Quibus effectis
armatisque diebus XXX, a qua die materia caesa est, adductisque Massiliam his D. Brutum
praeficit, C. Trebonium legatum ad oppugnationem Massiliae relinquit.
35. Inicio de los sucesos de Ilerda: Afranio, Petreyo y Varrn, lugartenientes de Pompeyo en Hispania.

Adventu L. Vibulli Rufi, quem a Pompeio missum in Hispaniam demonstratum est, Afranius et
Petreius et Varro, legati Pompei, quorum unus Hispaniam citeriorem tribus legionibus, alter
ulteriorem a saltu Castulonensi ad Anam duabus legionibus, tertius ab Ana Vettonum agrum
Lusitaniamque pari numero legionum optinebat, officia inter se partiuntur, uti Petreius ex
Lusitania per Vettones cum omnibus copiis ad Afranium proficiscatur, Varro cum iis quas
habebat legionibus omnem ulteriorem Hispaniam tueatur. His rebus constitutis equites
auxiliaque toti Lusitaniae a Petreio, Celtiberiae Cantabris barbarisque omnibus qui ad
Oceanum pertinent, ab Afranio imperantur. Quibus coactis celeriter Petreius per Vettones ad
Afranium pervenit, constituuntque communi consilio bellum ad Ilerdam propter ipsius loci
opportunitatem gerere.
36. Fabio procura ganarse el favor de las ciudades cercanas y construye puentes sobre el ro Segre. A menudo se producen
enfrentamientos con los pompeyanos. Una tempestad destruye uno de los puentes...

Caesaris, De bello civili (seleccin)


Fabius finitimarum civitatum animos litteris nuntiisque temptabat. In Sicore flumine pontes
effecerat duos inter se distantes milia passuum IV. His pontibus pabulatum mittebat, quod ea
quae citra flumen fuerant superioribus diebus consumpserat. Hoc idem fere atque eadem de
causa Pompeiani exercitus duces faciebant, crebroque inter se equestribus proeliis
contendebant.
27

sive..., sive... = bien..., bien... / quizs..., quizs...

pabulatum: es un supino con valor final = a + infinitivo, para + infinitivo = a buscar forraje
ea: pronombre en acusativo neutro plural, compl.. directo del verbo comsumpserat. Se refiere al pasto o forraje implcito en
pabulatum. Es antecedente del pronombre relativo quae . ea quae = lo que el pasto que
31
32

37. Estando Csar en Lrida, muchos pueblos de la zona del Ebro se ponen a su servicio. l les pide trigo.

Interim Oscenses et Calagurritani, qui erant cum Oscensibus contributi, mittunt ad eum legatos
seseque imperata facturos pollicentur. Hos Tarraconenses et Iacetani et Ausetani et paucis
post diebus Illurgavonenses, qui flumen Hiberum attingunt, insequuntur. Petit ab his omnibus
ut se frumento iuvent. Pollicentur atque, omnibus undique conquisitis iumentis, in castra
deportant.
38.

Cuando los enemigos comprenden que no pueden conseguir vveres ni pasar el Ebro, buscan otras posibilidades de salir de
all. Para colmo se enteran de que la caballera de Csar (nuestra caballera) atacaba a los que haban salido en busca de
agua.

Postero die duces adversariorum perturbati, quod omnem rei frumentariae fluminisque Hiberi
spem dimiserant, de reliquis rebus consultabant. Erat unum iter, Ilerdam si reverti vellent;
alterum,si Tarraconem peterent. Haec consiliantibus eis nuntiatur aquatores ab equitatu premi
nostro. Caesar, etsi multis necesariisque rebus in Italiam revocabatur, tamen constituerat
nullam partem belli in Hispaniis relinquere, quod magna esse Pompei beneficia et magnas
clientelas in citeriore provincia sciebat.
39. El ejrcito de M. Antonio se une a Csar. Csar cree que es mejor avanzar, tratando de ganarse a los pueblos cercanos, que
efectivamente envan legados de amistad.

Caesar, Antonii exercitu coniuncto, deducta Orico legione quam tuendae orae maritimae causa
posuerat, temptandas sibi provincias longiusque procedendum existimabat; (2) et cum ad eum
ex Thessalia Aetoliaque legati venissent (...) L. Cassium Longinum cum equitibus CC in
Thessaliam (...) misit.
40. Pompeyo da las gracias a su ejrcito por una victoria conseguida y quiere que Escipin y sus soldados participen de esta
victoria y del botn

Pompeius paucis post diebus in Thessaliam pervenit, concionatusque apud cunctum exercitum,
suis agit gratias; Scipionis milites cohortatur ut, parta iam victoria, praedae ac praemiorum
velint esse participes, receptisque omnibus in una castra legionibus, suum cum Scipione
honorem partitur.
41. Csar observa cmo est colocado el ejrcito de Pompeyo.

Caesar, cum Pompei castris appropinquasset, ad hunc modum aciem eius instructam animum
advertit (=animadvertit): erant in sinistro cornu legiones duae traditae a Caesare initio
dissensionis ex senatu consulto; quarum una prima, altera tertia appellabatur. In eo loco ipse
erat Pompeius. Mediam aciem Scipio cum legionibus Syriacis tenebat.
42. Huida vergonzosa de Pompeyo cuando ve que los soldados de Csar (los nuestros) estn ya dentro de su campamento.

Caesaris, De bello civili (seleccin)


Pompeius, iam cum intra vallum nostri versarentur, equum nactus, detractis insignibus
imperatoriis, decumana porta se ex castris eiecit protinusque equo citato Larissam contendit.
(4) Neque ibi constitit, sed eadem celeritate (...) ad mare pervenit navemque frumentariam
conscendit.
Spatii es un genitivo partitivo dependiendo de tantum = tanto espacio... / un espacio tan grande...

42. Despus de la victoria en Farsalia, Csar perdona la vida a los soldados vencidos que, despus de abandonar las armas, le
suplicaban su salvacin

Caesar prima luce omnes eos qui in monte consederant ex superioribus locis in planitiem
descendere atque arma proicere iussit. Quod ubi sine recusatione fecerunt, passisque palmis
proiecti ad terram flentes ab eo salutem petiverunt, consolatus consurgere iussit et () omnes
conservavit.
Quod ubi... = Ubi hoc... (Quod: relativo con valor coordinativo)
passis palmis = con las manos extendidas

Potrebbero piacerti anche