Sei sulla pagina 1di 15
sce Catalogago na Pubicaio (CIP) a Brasilia do Livro, SP, Bes) Saberes docentes formato profsional / Maurice ‘Tad PetsSplisB):Vore, 202. Boog, ISBN 85.26.2566 1 Pesquisa ecaconal 2. Pofessores Formas profisenal- Hla, ausas coon dies pra eatloge item 1. Professors: Formagto pelslona] Pesquisa eéucaconal 30172 2. PrpfesoresSoberes docks: equisaelcacional $70.72 Maurice Tardif Saberes docentes e formagao profissional GY o10% vozes: Patopole 02, Ma i 254. 0 apts ‘Tadeo, Maun a act ped ‘specu ria por gage ors ou gue \claeneo u emtne Ss asc pa) sua ulster dot orc or it Dre Fi Cate Com amor e gratidao, dodico este livro a ia Maria Ferreira Borges. el s professores diante do saber: esbogo de uma problemética do saber docente* ‘Sechamamos de “saberes soins" o onjunto de sabores de {ue disp uma sociedade ede “educacao” oconjunto dos process de formagio ede apiendizagem elaborados so lmentee destinados insruirosmembros da sociedad tGimbase nesses saberes enti Gevidente ue os grupos.le ‘llcadores, os corpos docentes que realizam efetivamente esses processos educativos no Ambitodo sistema de orm ‘lo em vigor, siochamados, de uma maneirs ou dé outs, ‘define sa pritien em rlagao aos saberes que possuem & transmitem. Parece banal, mas um professor €, antes de tudo, algném que sabe alguma eois uj fureao consiste sv fanemitir esse saber a outros. Noenfanto, como ten ‘esios demotstrar, esa banalidade se transforma‘em in {errogagio e em problema a partir do mamento env aue & preciso espcificar a natureza das relagbes que os profeso res do ensino fundamental é do ensino médio estabelecem +e cpl pla canteen Tei Ls pet Bp ete tt com os saberes, assim como a natura dos sberes desses ‘esmos profescoes. Os professors sabem decert alguma coisa, mas o que, exatamente? Que saber Ges? Sia ees apenas “earsmisso- res" desaberes produzidos por otros grupos? Produzem es um ou mais saberesno dmbito de sua profiss30? Qual seu papel na definigdo ena selegaa dos saberes transtni+ tidos plainsttuigho escolar? Qual a sua fungio na produ ‘50 dos sberes pecagogicos? As chamadascéncias da edt- ‘ago, elaboradas pelos pesquisadores e formadores tink verstiios, ow ossabetese dautrinas pedagogies clabora- dos pelos ideslogosda educa, constiuiriam todo saber dos professores? Estas penguntas, cus respostasndosionadaevidentes, precem indica a existéncia de uma relagio problemtticn entre os profesores eos sabres. preciso ressaliar que ha [poueas estos ou obzasconsagrados aos saberes dos pro- ecoores. Trata-e, de fat, de umeampo de pesquisa novo, por isso, relativamenteinexplorado,inclsive pelas pré- ris ciéncas da educagho.Além do mais, come vereinas, ‘essa nogio nos debsafaciimenteconfuscs, posse aplica ine dliferentemente os iverss saberesincorporadas a pritica docente. Considerando as questaes levantadas anterior ‘mene eo estado atual da pesquisn nesseeampo,onass0 cb jetivo neste capitulo ser de apresentar, em lihas geal, boro de uma problemiica do saber docent. Assimy sem pretender fornecer respostas eompletasedefinitivas a cada uma dessas quests, poleremos, peo mets, ofetece ele- ‘ments para a respostae indicarperspectivas de pesquisa pra rabalhos futures sobre a questo. Nas linhas que seguem, apés 2 intoducto de algumas consideragdesgeras sobre a situago do corpo docente em relagio aos saberes, procuraremos identificare defini cad ferentes saberes presents na prtica decent, bem como 35 relagicsestabelecidas entre eles eas professore. Tratare- ‘mas de mostrar, ente: * Que ose docente se come.na verde de iris sabres Prownienes de ifrentes fonts, Eases saberes sto os sa bere disepinares, currculaes, profisionals (incr indoos das Gincias da educacso eda pedagogia)eex- petiencits Abordaremos, esse momento, as eagties Sue o corp dct ester cm eases frets + Que embora 3 ses sabersocupent uma posite Utica ene os sabres soa oor dete dnl on lap a sees qt se noe Tentaemos compres cn fendmeno ean divers elements expiativos + Finalmente baseandomos em mater de nossa ‘quis, deizaemos > tia parte deste capil 4 Albeo sare ose pata que os prfesoes Cnferem aossaberes experiencia que como vere ‘nos exten conte para es undaten tos da prea eda compet profsiona 1. O saber docente: um saber plural, estratégico © desvalorizado . Consideragovs preliminares Comecemos por um ato incontestivel:enquanto grupo Social em Vitude das prprias Lunges Ge exercem, professoresocupam uma Pasig estratpics no interior da relagbes complevas que unem as sociedades conlenipori- ‘eas assaberesqueelas prodizememobilzameomdiver ‘0s fins. No imbito da modernidade ocidenta, oexta0rd- ‘isi desenvolvimento quantitative equaltaivo dos abs res teva sce seria ainda inconcebvel sem ut desenvolvs- -menio correspondiente dos recursos edacatives e, notada- mente, de corpos docentese deformadorescapazes de as ‘mir dentro ds sistemas deeducagb, os procesos de ape slzagem individuals ecoletives que constituern a base da cuitura inteletual cieniia modema, Nas sociedades ‘quai o corpo docente mantém diferente reaches, Pode-se lei aber detec unsafe plo eget ov menor coment deren fommagio profssional ede sberesdisciplnares, curricula. ‘ese oxpetiencias. Descrevamo-os sucintamenie pa, em seguida, abordaraselagGes que os professors estabelecem ‘om esses saberes, Os saberes da formacdo profissional (das ciécias da ‘educagio e da ideologia pedagegica) Poise chamar de saberes profisionas oconjunto de suberes transmis elas instituigdes de formagio de pro- fessores(escolasnormais ou focsidades de cgncas dae ‘agio).O profesor ¢ 0 ensino constituem sbjetos de saber [para as Giincias humonas para as cineias da educacao. (01a, ess ciéncias, ou pelo menos algumas dentre elas, no se limitam a produzie conhecimentcs, mas procuram tam ‘beim incorpori-los 8 prtica do professor, Nessa perspecti- -va, esses canhecimentos se transformain em saberes dest nados }formacio cintfica ow eradita dos professors, © ‘iso sejam Incorporadas a pric decente exta pode ean ormarse em priticacenfic,em tecnologia da aprendiza. ee, porexemplo, No plano istiticionaaariculage er treessascincias ed prtica docentese etadelece, concrete mente através da formagio inical ou continuados profes sores: Com eeito,ésobretudo no decorrer de sua formagio {que 0s professores entram em conto com as cgneias da tslucago. F bastante raro ver os tesricose pesquisidores fis Giéncias da edueaghoaluarem diteamente no meio es. clag,emenntato com os proessores. Veremos ais aiante ‘ques telacSocntre esses dots grupos obedece, deforma gl Ta au logica da divisiodo trabalho enire produloresde saber eexecuores 0 éencos. Masa rite decent no ¢ apenas um objeto de aber das inca da educa cla tam una ated ue inoblia divers sberes que podem ser chamado ce pes dagégieas Os saberes page apresentarse como dou tras ou eoneepoes provenientes de reflexes sae «pit teaeductiva no sentido amplo do termo,relexces rao zisenormativas que cndzem a siseres mao owners Coerentes de representag e de orientagso da atvidade tsiucativa. Eo eas, por exemple as doutins pedaggi fas eantradas na ideologia da “econ nova” Es dou as (ou melhor as dominant) so incrporedas& form rofisicnal des profesores, foment, por um lado, tim areaboug ideolepico 3 proto e por eu slgumas formas de saber fazer aguas tice: Os sabre pl sins ariculamse com as ciéncias da educag (re {fenlement, éatemesmobatarte dill isting oe)na ‘modidaem que eles tena, de modo cadaver mais ste muti, integrates resuladas da pesquisa 3s concepgtes que proptem.a fim de leyitimselas“centiicament™ Poe ‘exemple, apedagogia chamnadade"liva"apoiow-sena pa ‘cologia da nprendizageme do desenvolvimento parajustii- «arsuasassergesnarmnatvas. (Os sabores diseiplinares Algo dos saberes produaids pels ciéncias da educa ho dos sberes pedaggicus, a pric docente inconpora ; ainda saberes sociaisdainidosescecionados pela intr so universitiria. Estes saberesintegram-se igualmente 9 Dritica docente através da formagio finite continua) dos rofessores nas diversas dscipinasofereidas pela univers Sidade. Podemos chamilos de saberes dsciplinares, S80 saberes que correspandem aos diverooscampen do conbce Tiento, aos saberes de que dispte a nossa secede, als ‘como se encontram hoje integrados nas univesidades, ob forma de dsciplinas no interior delaculdades ede cars Alisintos. Os saberesdiseiplinares (por exemplo, catemate «a histria literatura, ete.) io teansmilidos os cursos de. partamentos universitrios independentemente das fact, dade deca dos cus de forte de profesor saberes das disciplinaserergem da trict ealtual sos grupos soca produtores de saber Os saberes curriculares ‘Ao longp de suas csreras, os professes deve tame bbém apropriarse de saber qe pens chainat de curr claes Exes saberscorespandem as diseurssoljlives, cola sovtesgeten teagan Tis brn pos

Potrebbero piacerti anche