Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
KH Nox del H = 1-
Alcalinotrreos Nox = 2+
10
11
12
13
14
15
16
17
18
IA
H
1+
1-
0
He
IIA
IIIA
IVA
VA
VIA
VIIA
Li
1+
Be
2+
B
3+
C
2+
4+
2-4-
N1+
2+
3+
4+
5+3-
O12-
F
1-
Ne
Na
1+
Mg
2+
Al
3+
Si
2+
4+
2-4-
P
3+
5+
3-
IVB
VB
VIB
VIIB
III
IB
IIB
Cl
1+
3+
5+
7+1-
Ar
IIIB
S
2+
4+
6+
2-
K
1+
Ca
2+
Sc
3+
Ti
2+
3+
4+
V
2+
3+
4+
5+
Cr
2+
3+
6+
Mn
2+
3+
4+
6+
7+
Fe
2+
3+
Co
2+
3+
Ni
2+
3+
Cu
1+
2+
Zn
2+
Ga
3+
Ge
4+
4-
As
3+
5+
3-
Se
4+
6+
2-
Br
1+
3+
5+
7+
1-
Kr
Rb
1+
Sr
2+
Y
3+
Zr
4+
Nb
3+
5+
Mo
2+
3+
4+
5+
6+
Te
7+
Ru
2+
3+
4+
6+
8+
Rh
2+
3+
4+
Pd
2+
5+
Ag
1+
Cd In
2+
3+
Sn
2+
4+
Sb
3+
5+
3-
Te
4+
6+
2-
I
1+
3+
5+
7+
1-
Xe
Cs
1+
Ba
2+
Hf
4+
Ta
5+
W
2+
3+
4+
5+
6+
Re
2+
4+
6+
7+
Os
2+
3+
4+
6+
8+
Ir
2+
3+
4+
6+
Pt
2+
4+
Au
1+
3+
Hg
1+
2+
Pb
2+
4+
Bi
3+
5+
3-
Po
2+
At
1+
5+
1-
Rn
Fr
1+
Ra
2+
**
*La
**A
c
3+
Tl
1+
3+
On
Ce
3+
4+
Th
4+
Pr
3+
4+
Pa
4+
5+
Nd
3+
Pm
3+
U
3+
4+
5+
6+
Np
3+
4+
5+
6+
Sm
2+
3+
Pu
3+
4+
5+
6+
Eu
2+
3+
Am
3+
4+
5+
6+
Gd
3+
Cm
3+
Tb
3+
4+
Bk
3+
4+
Dy
3+
Ho
3+
Er
3+
Cf
3+
Es
3+
Fm
3+
Tm
2+
3+
Md
2+
3+
Yb
2+
3+
No
2+
3+
Lu
3+
Lr
3+
Ejemplos: 1)
D)
E)
A)
Na
B)
NA
O NA
Na
Na2O
El oxgeno tiene asignados 8 e- y el sodio tiene asignados cero eProcedemos a efectuar el paso E.
Na Noxi = 1 0 = 1+
O Noxi = 6 8 = 2Na1+
O2-
Na1+
Por ltimo se realiza la suma de cargas para verificar que sea igual a cero.
Recuerda que si se trata de un in la suma de los nmeros de oxidacin debe ser
igual a su carga. Con ello comprobars que los nmeros de oxidacin asignados
son correctos
Na = 1+ a)
Na = 1+
O = 2-
b)
0
2) HNO3
a)
b)
5+
O
O
O
2H
H1+
22-
c) El Oxgeno tiene asignados 8e- e el Nitrgeno tiene asignados 2ed) Procedemos a realizar el paso 5.
N Noxi = 5 0= 5+
O Noxi = 1 0= 2H Noxi = 1 0= 1+
e) Suma de cargas
O = 2O=2O= 2N= 5+
H= 1+
0
Aa+
Bb-
Na1+
Cl1-
Mg2+
2NO31-
Mg(NO3)2
2Al3+
3S2-
Al2S3
Cu1+
OH1-
CuOH
P3-
3H1+
AbBa
NaCl
H3P
HCl
Terciarios.
HNO3
Rb2O
Al2S3
K2SO4
Fe(OH)3
LiNaSO3
HIDRUROS
HIDRXIDOS
Grupos
Funcionales
Inorgnicos
CIDOS
M+ + NM- + H1+
BSICAS: Metal + no metal+el radical hidroxilo
* En solucin acuosa
M+ + NM- + OH1-
Hipo-- oso
3 valencias
-oso
--ico
ico
Hipooso
Hipooso
--oso
--oso
4 valencias
--ico
5valencias
per--oso
per--ico
--ico
Ejemplos :
Fe2+,3+
Fe2+ = Ferroso
Fe3+ = Frrico
V2+,3+,4+,5+
V2+ = Hipovanadoso
V3+ = Vanadoso
V4+ = Vandico
V5+ = Pervandico
Cr2+,3+,6+
Cr2+ = Hipocromoso
Cr3+ = Cromoso
Cr6+ = Crmico
V2+,3+,4+,5+
Cr2+,3+,6+
V2+,3+,4+,5+
Cr2+,3+,6+
Mono
hepta
di,
octa
tri,
nona, ene
tetra
10
deca
penta
11
undeca
hexa
12
dodeca
OXIGENO
O2-
OXIDO BASICO
MO
Ejemplos:
2Na1+
O2-
Na2O
MgO
Mg2+
O2-
2Al3+
3O2-
Al2O3
K2O
N. I.U.P.A.C
xido de potasio
N. STOCK
TRADICIONAL
xido de potasio
xido de potasio
xido de
xido de magnesio
Hemixido de Potasio
2+
MgO
xido de magnesio
magnesio
3+
2,3+
Al2O3
FeO
Trixido de aluminio o
xido de
sesquixido de aluminio
aluminio.
Monxido de fierro
xido de fierro
xido de aluminio
xido ferroso
(II)
2,3+
Fe2O3
2+
2,3,4+
ZnO
TiO2
Trixido de difierro
xido de fierro
sesquixido de fierro
(III)
xido de zinc.
xido de Zinc
xido de Zinc
Dixido de titanio
xido de titnio
xido titnico
xido frrico
(IV)
1+
1,3+
2,3,4,6,7
Na2O
Au2O3
Mn2O7
1,2+
CuO
xido de sodio
xido de sodio
xido de sodio
Trixido de dioro
xido arico
Heptaxido de
xido de
xido hipermangnico
dimanganeso
manganeso (VII)
Monxido de cobre
xido de cobre
Sesquixido de oro
xido cprico
(II)
1,2+
Cu2O
2+
CaO
Monxido de dicobre
xido cuproso
xido de calcio
xido de calcio
xido de calcio
NO METAL
OXIGENO
NM
OXIDO CIDO
O2-
NMO
O2-
S2+
O2-
SO
2P3+
3O2-
P2O3
Cl2O
Nomenclatura U.I.Q.P.A.
1,2,3,4,5+
N2O5
N. U.I.Q.P.A.
Pentaxido de dinitrgeno
N. STOCK
TRADICIONAL
xido de nitrgeno
Anhdrido
(V)
perntrico
Monxido de dinitrgeno
1,2,3,4,5+
N2O
xido de Nitrgeno
Anhdrido
(I)
hiponitroso
Anhdrido fosforoso
hemixido de nitrgeno
3,5+
P2O3
1,3,5,7+
Cl2O7
2,4,6+
SO3
Trixido de difsforo
sesquixido de fsforo
Heptaxido de dicloro
Anhdrido perclrico
Trixido de azufre
Anhdrido sulfrico
Monxido de dibromo
1,3,5,7+
Br2O
Hemixido de bromo
2,4,6+
SO2
1,3,5,7+
2,4+
I2O3
CO
1,2,3,4,5+
NO
Dixido de azufre
Trixido de diyodo
sesquixido de Yodo.
Monxido de carbono
Monxido de nitrgeno
Anhdrido
hipobromoso
Anhdrido sulfuroso
xido de Yodo(III)
Anhdrido yodoso
xido de nitrgeno
(II)
Anhdrido
carbonoso
Anhdrido hiponitroso
HIDROGENO
+
HIDRURO
H1-
MH
Ejemplos:
K1+
H1-
KH
Ca2+
2H1-
CaH2
Sn4+
4H1-
SnH4
Nomenclatura U.I.Q.P.A.
N. U.I.Q.P.A.
N. STOCK
Hidruro de potasio
Hidruro de potasio
N TRADICIONAL
Hidruro de potasio
1+
KH
Hidruro potsico
2+
MgH2
3+
2+
AlH3
CaH2
Dihidruro de magnesio
hidruro de magnesio
Trihidruro de aluminio
Dihidruro de calcio
Hidruro de calcio
Hidruro de magnesio
Hidruro de aluminio
Hidruro de calcio
Hidruro de magnesio
Hidruro magnsico
Hidruro de aluminio
Hidruro alumnico
Hidruro de calcio
Hidruro calcico
2,4+
PbH2
Dihidruro de plomo
Hidruro plumboso
2,4+
PbH4
Tetrahidruro de plomo
Hidruro plmbico
NaH
Hidruro de sodio
Hidruro de sodio
1+
Hidruro de sodio
Hidruro sdico
NO METAL
NM-
+
+
HIDROGENO
H1+
HIDRURO
NMH
EJEMPLOS:
BH3
4H1+
SiH4
3H1+
PH3
B3-
3H1+
Si4-
P3-
Nomenclatura U.I.Q.P.A.
N. I.U.P.A.C
N. ESPECIALES.
H 2O
Dihidruro de oxgeno
Agua
NH3
Trihidruro de nitrgeno
Amoniaco
PH3
Trihidruro de fsforo
Fosfina o fosfano
CH4
Tetrahidruro de carbono
Metano
SiH4
Tetrahidruro de silicio
Silano
BH3
Trihidruro de boro
Borano
P2H4
Tetrahidruro de difsforo.
Difosfina o difosfano
HIDRXIDOS O BASES OH1Compuestos terciarios que se obtienen al reaccionar un xido metlico con agua;
sin embargo, de manera convencional su ecuacin se representa como la unin de
un metal (M+) con el grupo hidroxilo(OH1-).
METAL
HIDROXILO
M+
OH1-
HIDRXIDO
MOH
Ejemplos:
OH1-
Cu1+
Hg2+
2OH1-
Hg(OH)2
Cr4+
4OH1-
Cr(OH)4
CuOH
Nomenclatura U.I.Q.P.A.
Sn(OH)2
1+
AgOH
2+
Zn(OH)2
N. U.I.Q.P.A.
N. STOCK
TRADICIONAL
Dihidrxido de estao
Hidrxido de
Hidrxido
estao (II)
estannoso
Hidrxido de
Hidrxido de
plata
plata
Hidrxido de
Hidrxido de zinc
Hidrxido de plata
Hidrxido de zinc
zinc
2,4+
Pb(OH)4
Tetrahidrxido de
plomo
Ba(OH)2
Hidrxido de bario
1+
Hidrxido de sodio
2+
NaOH
2+
Mg(OH)2
Hidrxido de
magnesio
3+
Al(OH)3
1,3+
AuOH
Hidrxido de aluminio
Monohidrxido de oro
Hidrxido de
plomo (IV)
Hidrxido plmbico
Hidrxido de
bario
Hidrxido de
sodio
Hidrxido de
magnesio
Hidrxido de bario
Hidrxido de sodio
Hidrxido de
magnesio
Hidrxido de
Hidrxido de
aluminio
aluminio
Hidrxido de oro Hidrxido auroso
(I)
HIDRCIDOS H1+
Son compuestos binarios formados por un no metal (NM-) de los grupos VIA y
VIIA con el hidrgeno (H1+). En solucin acuosa contienen iones (H1+) es decir,
tienen carcter cido.
NO METAL
HIDROGENO
HIDRURO
H1+
NMH
H1+
Cl1-
HCl
2H1+
Se2-
H2Se
H1+
Br1-
HBr
Nomenclatura U.I.Q.P.A.
N. SOLUCIN ACUOSA
HCl
Cloruro de
hidrgeno
cido clorhdrico
HBr
Bromuro de
hidrgeno
cido bromhdrico
HI
Yoduro de
hidrgeno
cido yodihdrico
HF
Fluoruro de
hidrgeno
cido fluorhdrico
H2S
Sulfuro de
hidrgeno
cido sulfhdrico
HAt
Astaturo de
hidrgeno
cido astathdrico
H2Se
Selenuro de
hidrgeno
cido selenhdrico
H2Te
Teluluro de
dhidrgeno
cido telurhdrico
FORMULA
OXICIDOS
Son compuestos terciarios formados por hidrgeno (H1+), un radical negativo
(NMO-). Se obtienen al hacer reaccionar al agua con los xidos cidos.
HIDRGENO + RADICAL NEGATIVO
H1+
+ NMO-
OXICIDO
HNMO
HNO3
Ejemplos:
H1+
+ NO3 1-
2H1+
SO4 2-
H2SO4
H1+
ClO 1-
HClO
Nomenclatura U.I.Q.P.A.
N. U.I.Q.P.A.C
LA
H2SO3
HNO2
H3PO4
TRADICIONAL
cido
*cido sulfuroso
trioxosufrico (IV)
cido dioxontrico
*cido nitroso
(III)
Tetraoxofosfato (V) de
cido
*cido fosfrico
hidrgeno
tetraoxofosfrico
cido ortofosfrico
* Fosfato de hidrgeno
HMnO4
SISTEMTICA Y
FUNCIONAL
Tetraoxomanganato (VII) de
hidrgeno
(V)
cido
tetraoxomangnico
(VII)
*cido
permangnico
cido
trioxocarbnico (IV)
*cido carbnico
*cido hipocloroso
cido trioxoclrico
(V)
*cido clrico
cido tetraoxoclrico
(VII)
*cido perclrico
*Permanganato de hidrgeno
H2 CO3
Trixocarbonato (IV) de
hidrgeno
* Carbonato de hidrgeno
HClO
HClO3
HClO4
*Perclorato de hidrgeno
HIDRCIDO
HNM
HIDRCIDO
M+
HNM
METAL
NO METAL
M+
NM-
SAL BINARIA
MNM
SAL BINARIA
+
+
AGUA
H2O
+ HIDRGENO
MNM
H2
SAL BINARIA
MNM
EJEMPLOS:
NaOH
HCl
Mg2+
2HBr
Fe2,3+
3S2-
NaCl
H2O
MgBr2
H2
Fe2S3
Nomenclatura U.I.Q.P.A.
Se escribe el nombre del no metal con terminacin URO,
anteponiendo el prefijo correspondiente, seguido del nombre del
metal.
N. U.I.Q.P.A.
STOCK
TRADICIONAL
1,2+
CuCl
Monocloruro de
cobre
Cloruro de cobre
(I)
Cloruro cuproso
2,3+
Fe2S3
Trisulfuro de
dihierro
Sulfuro de hierro
(III)
Sulfuro cprico
2+
CaF2
Difluoruro de calcio
Fluoruro de
calcio
Fluoruro de
calcio
1+
NaI
Yoduro de sodio
Yoduro de sodio
Yoduro de sodio
2+
MgSe
Monoselenuro de
magnesio
Selenuro de
magnesio
Selenuro de
magnesio
2+
CaF2
Difluoruro de calcio
Fluoruro de
calcio
Fluoruro de
calcio
Yoduro de potasio
Yoduro de potasio
Yoduro de potasio
Hexasulfuro de
dicromo
Sulfuro de cromo
(VI)
Sulfuro cprico
Bromuro de plata
Bromuro de plata
Bromuro de plata
KI
2,3,6+
1+
Cr2S6
AgBr
OXISALES
Compuestos terciarios formados por un metal (M+) y un radical
negativo (no metal y oxgeno). Se obtienen cuando los hidrgenos de un oxicido
son substituidos por un metal. Tambin se obtienen al neutralizar una base y un
cido.
HIDRXIDO
MOH
CIDO
HNMO-
OXISAL
AGUA
MNMO
H2O
EJEMPLOS:
Cu(OH)2
H2SO4
CuSO4
Ca(OH)2
2HNO3
Ca(NO3)2
2Na
2HclO
2NaClO
+
+
+
2H2O
2H2O
H2
Nomenclatura U.I.Q.P.A.
FORMULA N. I.U.P.A.C
CaCO3
NaClO
CuCrO4
MgSO3
KNO3
Pb(NO2)4
LiMnO4
Hg(ClO)2
FePO4
NiSO4
N. STOCK
N. TRADICIONAL
Trioxocarbonato (IV)
de calcio
Monoxoclorato (I) de
sodio
Tetraoxocromato (VI)
de cobre(VI)
*Carbonato de
calcio
*Hipoclorito de
sodio
*Cromato de
cobre (II)
Carbonato de calcio
Trioxosulfato ((IV) de
magnesio
Trioxonitrato (V) de
potasio
* Sulfito de
magnesio
* Nitrato de
potasio
Sulfito de magnesio
Dixonitrato (III) de
plomo (IV)
Tetraoxomanganato
(VII) de litio
* Nitrito de
plomo (IV)
* Permanganato
de litio
Nitrito plmbico
Monoxoclorato (I) de
mercurio (II)
Tetraoxofosfato (V) de
fierro (III)
Tetraoxosulfato (VI)
de niquel (II)
* Hipoclorito de
mercurio(II)
*Fosfato de fierro
(III)
* Sulfato de
nquel (II)
Hipoclorito
mercuroso
Fosfato frrico
Hipoclorito de sodio
Cromato cprico
Nitrato de potasio
Permanganato de
litio
Sulfato niqueloso
RESUMEN
Los compuestos inorgnicos se clasifican por su composicin en: xidos,
hidruros, hidrxidos, cidos y sales, aunque existen otros pequeos grupos como
los perxidos y las sales cidas.
Para poder nombrarlos requerimos de un sistema de nomenclatura,
nosotros emplearemos el U.I.Q.P.A. bien algn otro reconocido por esta
institucin. Retomamos este sistema por ser el ms exacto.
Para nombrar correctamente los compuestos y escribir bien sus frmulas
es necesario considerar los conceptos de:
Electronegatividad: Se define como la capacidad que tiene un tomo
para atraer electrones cuando forma parte de un enlace qumico.
Nmero de oxidacin: Concepto terico que agrupa a la valencia inica
y a la covalente. Es igual al nmero de electrones perdidos o ganados, total o
parcialmente, por el elemento al formar un compuesto. Si todos los enlaces en el
compuesto fueran inicos, el nmero de oxidacin sera igual a la carga del tomo.
El nmero de oxidacin representa la carga aparente de un tomo en la molcula
Valencia: Es una medida de la capacidad de combinacin que tiene el
tomo de un elemento, es decir de unirse a otros tomos. Se toma como referencia
el tomo de Hidrgeno, al que se le asigna una valencia de uno.
Puede definirse tambin como: El nmero de tomos de Hidrgeno que
se combinan con un tomo de ese elemento. como el nmero de enlaces que un
tomo forma con otros al combinarse.
ACTIVIDADES DE APRENDIZAJE
Escribe las frmulas de todos los xidos bsicos que se pueden formar
con los metales alcalinos y alcalinotrreos.
EVALUACIN
Lee atentamente cada planteamiento y contesta correctamente.
Cuntos iones sodio sern necesarios para neutralizar la carga del in sulfuro?
Cuntos iones cloruro sern necesarios para neutralizar un in aluminio?
Cuntos iones sulfato se requieren para neutralizar el in cromo 6+?
En qu proporcin se tendrn que unir el in calcio y el in cobre I+?
Escriba las frmulas y los nombres de los iones de los metales alcalinotrreos.
Escriba las frmulas y los nombres de los iones de los halgenos.
Cul es el nmero de oxidacin del oxgeno en los perxidos?
Cul es el nmero de oxidacin de cualquier elemento en estado libre?
Con qu nmero de oxidacin trabaja el hidrgeno en los hidruros?
El nmero de oxidacin del hidrgeno en los hidrcidos es.
La suma algebraica de todos los nmeros de oxidacin de los tomos en un
compuesto es igual a.
Cul es el nmero de oxidacin del oxgeno en los xidos bsicos?
Qu genera la unin de un xido bsico con agua?
Qu produce la unin de un no metal con oxgeno?
Qu produce la combinacin de un metal e hidrgeno?
El producto de la unin de un metal y un no metal forma
HNO3______________________________________
MgS_____________________
Al(OH)3____________________________________
Cu2O____________________
Pb(NO2)2__________________________________
NaH_____________________
AuCl3______________________________________
SO3_____________________________________
HClO_______________________
H2S______________________
Cr2O3______________________________________
CO32-
OH1-
Br1-
PO43-
S2-
Cationes
H1+
Fe2, 3 +
Fe(OH)3
Trihidrxido
de hierro
Mg2+
Na1+
Ni 2, 3,+
Hg 1, 2 +
Cr2,3, 6 +
Ag1+
Nota: para los elementos que tienen dos o ms nmeros de oxidacin, emplea el que esta
encerrado en un crculo
Hemixido de cobre
Sesquixido de nquel
Sulfito de hidrgeno
Sulfato de potasio
cido clorhdrico
Hidruro de calcio
Trihidruro de fsforo
Nitrato de calcio
Dihidruro de plomo
Dixido de azufre
cido nitroso
Tricloruro de nquel
Hidrxido de potasio
Hidrxido de zinc
Clorato de hidrgeno
Dixido de plomo
xido de rubidio
Bromuro de hidrgeno
CuClO4
BaO
Mn2O6
AgOH
N 2 O5
H2SO4
Mn2O7
HClO3
H2S
FeSe
Na2O
GaH3
HClO
HNO3
MnF2
KClO2
HCl
CO2
CaO
H3BO3
NaCl
Al2(MnO4)3
Au(OH)3
ZnS
Hg2O
Fe2S3
I2O
H2O
CuBr
clasificacin
nombre
UNIDAD
OBJETIVOS DE APRENDIZAJE:
En
muchas
reacciones
qumicas
se
pueden
observar
las
transformaciones;
las
evidencias pueden ser: un
cambio
de
color,
un
precipitado, la produccin de
un gas o calor (figura 6.2).
En
la
naturaleza,
la
velocidad con la que
se llevan a cabo las
reacciones qumicas es
variable.
Algunas
transformaciones son
muy lentas como la
oxidacin
de
los
metales (figura. 6.2);
otras muy rpidas
como la explosin de
nitroglicerina como se
muestra en la figura
6.3.
Acertaste!
Una ecuacin qumica utiliza los smbolos de los elementos qumicos, las
frmulas de las sustancias participantes y ciertos signos convencionales para
representar una reaccin. Veamos la estructura de la ecuacin qumica que
representa la transformacin qumica entre el magnesio y el oxgeno:
Coeficientes
2Mg(s) + O2 (g)
2MgO(s)
Reactivos
Productos
H2SO4(l) + 2NaOH(s)
Reactivos
Na2SO4(s) + 2H 2O(l)
Productos
SIGNIFICADO
EJEMPLO
SMBOLO
N2(g) + 3H2(g)
2NH3(g)
Reaccin reversible
Indica la formacin de un
gas.
Indica la formacin
de un precipitado.
Mg(s) + H2SO4(l)
Zn + CuSO4(s)
CaCO3(s)
MgSO4(s) + H2
ZnSO4(s) + Cu
CaO(s) + CO2
2H2(g) + O2(g)
6CO2 (g) + 6H2O(l)
2H2O(l)
luz solar
clorofila
C6H12O6(s) + 6O2(g)
K2SO4(l) + HCl(g)
___ K ___
___ S ___
___ Cl ___
___ H ___
___ O ___
Cuando se ha comparado el nmero de tomos en ambos lados de la
ecuacin se buscan los coeficientes, si son necesarios8, y se escriben en el
miembro de la ecuacin donde se encuentre en menor proporcin el tomo
comparado. Los coeficientes son nmeros enteros pequeos (algunos son
fraccionarios como , 1/5, etc.), que cuando se escriben al lado de la frmula del
compuesto alteran las cantidades de cada uno de los tomos que lo forman. Si no
se coloca ningn nmero antes de la frmula, se considera que el coeficiente es 1.
Veamos algunos ejemplos:
Na = 2 x 3 = 6
2Na3PO4
P = 2x1=2
H2O
H=1x2=2
O=1x1=1
O = 2x4=8
Al = 4 x 2 = 8
4Al2(SO4)3
S = 4 x 3 = 12
O2
O = x 2 = 2/2 = 1
O = 4 x 12 = 48
8
Existen ecuaciones, que tal como estn escritas se encuentran balanceadas y ya no es necesario
buscar otro coeficiente numrico; se comprueba la igualdad haciendo un conteo comparativo del
nmero de tomos en ambos miembros de la ecuacin.
K2SO4(l) + 2 HCl(g)
____ K ___
____ S ___
____ Cl ___
2___ H ___2
___ O ___
Para balancear no se deben cambiar los subndices, si se hace, alteramos
la composicin qumica del compuesto, tan solo se cambian los coeficientes hasta
encontrar los adecuados para lograr la igualdad de la ecuacin.
Se verifica el balanceo de la ecuacin contando nuevamente los tomos en
los dos miembros de la ecuacin. En el ejemplo del cido sulfrico y el cloruro de
potasio, el resultado del conteo se va escribiendo a los lados de los elementos que
estn colocados debajo de la flecha.
H2SO4(l) + 2KCl(s)
K2SO4(l) + 2HCl(g
Reactivos
Productos
2______ K ______2
1______ S ______1
2______ Cl ______2
2______ H ______2
4______ O______4
H2SO4(l) + 2KCl(s)
K2SO4(l) + 2HCl(g)
Al2O3 (s)
2_____ Al _____2
2_____ O _____ 3
Queda balanceado el aluminio; pero al querer igualar el nmero de
oxgenos no se encuentra el coeficiente adecuado; sin embargo, si probamos con
2Al2O3 (s)
4_____ Al _____4
_____O _____6
Tan solo falta buscar un coeficiente que multiplicado por el subndice del
oxgeno del primer miembro de como resultado un seis, el nmero encontrado es
tres. Finalmente se verifica el conteo de los tomos, obtenindose:
4Al(s) + 32 (g)
2Al2O3 (s)
4_____ Al _____4
6 ____ O _____6
La ecuacin balanceada queda de la siguiente manera:
4Al(s) + 32 (g) 2Al2O3 (s)
b)
hidrgeno.
Una vez revisada la escritura de los smbolos de los elementos y las frmulas, se
escriben los elementos siguiendo un orden abajo de la flecha.
Fe + H2SO4 Fe2(SO4)3 + H2
_____ Fe _____
_____ S _____
_____ H _____
_____ O _____
KCl(s) + O2 (g)
2KClO3 (s)
MnO2
KCl(s) + 3O2 (g)
2_____ K _____1
2 ____ Cl _____1
6_____ O _____6
Falta balancear el nmero de potasios y cloros, por lo que se busca el
coeficiente adecuado; en este caso es un dos que se antepone al KCl, quedando
as:
MnO2
C2KClO3 (s)
2_____ K _____2
2 ____ Cl _____2
6_____ O _____6
Ecuacin balanceada:
2KClO3
MnO2
2KCl + 302
Ecuacin balanceada:
Ecuacin balanceada:
AgNO3 + NaCl AgCl + NaNO3
Ambos elementos.
Reacciones de descomposicin.
Se les conoce tambin
como reacciones de anlisis:
Una
descomposicin
un compuesto
componentes
compuestos).
reaccin
de
es la ruptura de
en dos o ms
(elementos
o
C A + B
donde A y B pueden
elementos o compuestos.
ser
2H2(l) + O2(g)
C. Elec.
Reacciones de sustitucin
desplazamiento simple.
A + BC AC + B
En este tipo de reacciones
A es el elemento que desplaza o
sustituye y puede ser un metal o
un no-metal.
Li K Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Cd Ni Sn Pb (H) Cu Hg Ag Au
Metales
Halge
nos
Disminuye la reactividad
F Cl Br I Disminuye la reactividad
La ecuacin general es
AB + CD AD + CB
Para comprender mejor este tipo de reacciones, debemos tener presente
que los compuestos estn formados por un parte positiva o catin y una negativa o
anin, los que al reaccionar por doble sustitucin se intercambian:
a) La formacin de un precipitado.
b) La formacin de un gas.
c) El desprendimiento de calor.
a) Formacin de un precipitado.
Esta es la reaccin ms comn de las reacciones de doble sustitucin.
Para reconocer si se formar un precipitado es importante conocer la solubilidad
de las sustancias.
PbCl2 + 2NaNO3
b) Formacin de un gas.
Son ejemplos de este tipo de reacciones:
CaCO3 + 2HCl CaCl2 + H2O + CO2
NaCl + H2SO4 NaHSO4 + HCl
c) Desprendimiento de calor.
Clasificacin
Sntesis o combinacin
Descomposicin
Nmero y naturaleza qumica
Sustitucin
o
de reactivos y productos.
desplazamiento simple
Doble sustitucin o
despla-zamiento doble
C A + B
A + BC AC + B
AB + CD AD + CB
Las
reacciones qumicas
siempre van acompaadas de
cambios de energa, las Endotrmicas
reacciones
que
liberan
energa en forma de calor se Exotrmicas
conocen como exotrmicas y
las que absorben calor de su
entorno, endotrmicas.
Prdida o ganancia de
xido-reduccin
electrones
entre
las
(REDOX)
sustancias participantes en la
reaccin.
Los productos de la reaccin
se encuentran en forma de Inicas
iones.
A + B + CALOR C + D
A + B C + D + CALOR
0
+5
+2
+2
Cu + HNO3 Cu(NO3)2 + NO + H2O
Cu0 - 2e- Cu+2 (oxidacin)
N+5 + 3e- N+2 (reduccin)
Lluvia cida
En aos recientes, la atmsfera se ha vuelto cada vez ms cida y su
efecto ha sido devastador en los bosques y en las tierras de cultivo, y en todo
aquello formado de metal o piedra; en especial a causa del dixido de azufre (SO2)
que se produce en las plantas generadoras que queman carbn para producir
electricidad, los procesos metalrgicos y la combustin y refinacin del petrleo.
Cuando el dixido de azufre se combina con el oxgeno y vapor de agua
en el aire, se produce cido sulfuroso (H2SO3); el SO2 que sufre una oxidacin
adicional hasta SO3, reacciona formando cido sulfrico (H2SO4). Las ecuaciones
que representan esta serie de reacciones qumicas en la atmsfera son:
SO2 + H2O
2SO2 + O2
SO3 + H2O
H2SO3
2SO3
H2SO4
2NO2
HNO2 + HNO3
H2CO3
RESUMEN
A+B
Reacciones de descomposicin. Se
caracterizan porque un compuesto
que acta como reactante, por la
accin de calor o por la adicin de un
catalizador,
se
separaen
sus
componentes respectivos (productos)
A + BC
AC + B
AB + CD
AD + CB
A+B
ACTIVIDADES DE APRENDIZAJE
Aplicar las reglas del balanceo por tanteo para las siguientes ecuaciones
qumicas.
a) Bi + O2 Bi2O3
b) CaC2 + H2O
Ca(OH)2
+ H2C
_____________________
_____________________
c) A + B C
_____________________
d) A + BC AC + B
_____________________
Balancear y clasificar cada una de estas reacciones dentro de los cuatro tipos
generales.
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
EVALUACIN
Relaciona ambas columnas colocando en el parntesis el nmero que corresponda.
(
7. Ecuacin qumica
6. Serie de actnidos
) Cl2(ac)
) NaOH (ac)
________
Zn
__________
________
NaBr(ac)
__________
_________
+
+
_________
________
CaO
H2SO4
NaCl(ac)
____________
____________
HCl
ZnSO4
+
Cu
CO2
MgSO4
_________
________
Pb
SO3
HgO
Fe (NO3)2
+ CaO(g)
+ O2
________
Al2O3
________________________
__________
+
_________
NOTAS
1. Existen ecuaciones, que tal como estn escritas se encuentran balanceadas y ya
no es necesario buscar otro coeficiente numrico; se comprueba la igualdad
haciendo un conteo comparativo del nmero de tomos en ambos miembros de la
ecuacin.
2. A la serie de las actividades de los metales tambin se le llama serie
electromotriz o electroqumica
BIBLIOGRAFA
Beristain B.B., Camacho F.P., Domguez O. M. A. Qumica II. Ed. Compaa
editorial Nueva Imagen. Mxico. 1996
Burns A. Ralph. Fundamentos de Qumica I, Ed. Prentice Hall. 2. Edicin.
Mxico. 1996.
De la Llata Loyola Ma Dolores. Qumica Inorgnica. Ed. Progreso. 1.
Reimpresin. Mxico D.F. 1998.
Devor E., Muoz MENA G. Qumica Orgnica. Ed. Publicaciones Cultural. 2.
Edicin. 1959.
Chang, Raymond. Qumica. Ed. McGrawHill, 6. Ed. Mxico. 1999.
Garca Prez J. A., Teyon Rivera J.M. Formulacin y Nomenclatura de Qumica
Inorgnica Normas I.U.P.A.C. Ed. Tebarflores S.L. Madrid. 1993.
Garritz A., Chamizo J.A. Qumica. Ed. Addison Wesley Iberoamrica 1. Edicin.
Mxico. 1994. pp. 27
Lpez Enrique Elas Qumica 1. Sistema de Bachillerato Semiescolarizado SEP,
Subsecretara de Educacin Media Superior e Investigacin Cientfica Mxico.
Mortimer Charles E. Qumica. Editorial Iberoamericana. 5. Edicin. Mxico.
1983
Norman Joseph. Anlisis Cuantitativo y Qumica Inorgnica. Ed. CECSA 1.
Edicin. 1977.
Ocampo G.A. Fundamentos de Qumica 1. Ed. Publicaciones Cultural 5. Edicin.
Mxico. 1999. pp. 7
Philips John S. Vctor S. Strozak, Cheryl Wistrom. Qumica Conceptos y
Aplicaciones. Ed. Mc Graw Hill. Mxico. 2000.
Snchez Moguer E., lavez S. M., Ibarra C. V.E., Mndez P. Ma. I., Cmara P.
M.A., Cruz D.J.M. y Madrigal G.J.C. Antologa de Qumica I. Colegio de
Bachilleres del Estado de Tabasco. Mxico. 1999.
Seese William S., Daub G. William. Qumica. Ed. Prentice Hall
Hispanoamericana, S.A., Mxico. 1989.
Smoot R.C., Price J. Smith R.G. Qumica un curso Moderno. Ed. Cerril
Publishing Company. U.S.A. 1965.
Zundahl Steven S. Fundamentos de Qumica. Ed. Mc. Graw Hill. Trad. Aguilar
Ortega Ma. Teresa. Mxico. 1992.
Figura 1.18c Phillips John Victor S. Strozak Cheryl Wistrom. Qumica Conceptos
y Aplicaciones. Crditos: Strozak. Qumica y Sociedad Ken Fisher/ Tony Stone
Imgenes, pg. 483 (ai) E.R. Degginger Color- Pic.
Figura 1.21b Phillips Jonh S. Victor S. Strozak, Cheryl Wistrom. Qumica
Conceptos y Aplicaciones. Crditos: Strozak. Qumica y Sociedad Ken Fisher /
Tony Stone Imgenes Pg. 25 Matt meadows.
Figura 1.27b Phillips John S. Victor. S. Strozak, Cherul Wistrom. Qumica
Conceptos y Aplicaciones. Crditos: Strozak Qumica y Sociedad Ken Fisher
/Tony Stone Imgenes Pg. 22 Matt meadows.
Nota las imgenes 1.2, 1.8, 1.16, 1.19, 1.20, fueron diseadas en Word, algunas
contienen imgenes de Clipart.
UNIDAD 2
Fig. 2.1 La Materia del universo. Enciclopedia temtica del estudiante,
Edicultura, S.A. de C.V. Pepita de Oro, Pg. 431 Enciclopedia Larousse Temtica,
Vol. 1, Feldepatos Granito Pg. 31 Fig. A. Vol. 1. Galaxia Pg. 6-15, Vol. Fig. B.
Fig. 2.2 Tubo de rayos catdicos. Choppin R. Gregory, Qumica, Publicaciones
Cultural S.A Mxico, D.F. 1971, Fig. 8.1 Pg. 170
Fig. 2.3 Tobo de rayos catdicos. Choppin R. Gregory, Qumica, Publicacioneas
Cultural S.A. Mxico, D.F. 1971, Fig. 8.1 Pg. 170.
Fig. 2.4 Tobo de rayos catdicos. Garritz A. Chamizo J. Qumica, Edit. Adssoon
Wesley Iberoamerica S.A. Wilmington, Delawar, USA 1994, Fig. 5.8 Pg. 324
Fig. 2.5 Experimento de Millikan. Burns A. Ralph, Fundamentos de
QumicaEdit. Prentice Hall. Pg.
Fig. 2.8 Experimento de Rutherford, Qumica un Curso Moderno, Edit. Cerril
Publishing Company Pg, 122, lmina 7-6.
Fig. 2.9 tomos de muestra desviacin de partculas a, Burns A. Ralph
Fundamentos de Qumica, Edit. Prentice Hall, USA 1994, Pg, 122 Fig. 7-6
Fig. 3.10 Ensayos a la flama: Enciclopedia Metdica Larousse, Tomo 6, pg. 273
Fig. 3.11 Diamante: Enciclopedia visual de los conocimientos, Tomo I, pg. 50
Fig. 3.12 Fabricacin del jabn: Enciclopedia Visual de los conocimientos, Tomo
I, pg. 59
Fig. 3.13 a) Nen: Enciclopedia Visual de los conocimientos, Tomo, I pg. 39. Fig.
3.13 b) Helio: Enciclopedia Visual de los conocimientos. Tomo I. pg 39
Fig. 3.14 Cromado: Phillips, Strozac y Wistrom, Qumica conceptos y
aplicaciones, pg. 106
Fig. 3.15 Baterias: Daub/Seese, Qumica, pg. 461
Fig. 3.17 Variacin del radio atmico: Burns Ralph, Fundamentos de qumica,
pg. 167
UNIDAD 4
Fig. 4.6 Orientacin de molculas de agua con iones solvatados. Burns A. Ralph.
Fundamentos de Qumica, Edit. Prentice Hall, Fig. 7.11. pg. 204
Fig. 4.10 Enlaces por puente de hidrgeno, a) Agua. Blanquer A. V.A. Qumica 3.
p 12. b) Protenas, Garritz A. Chamizo J. A. Qumica. Adisson Wesley
Iberoamericana S.A Wilmington. Delawar, USA 1994, Pg. 539
Fig. 4.11 Variacin en los puntos de ebullicin de compuestos hidrogenados,
Burns A. Ralph. Fundamentos de Qumica, Edit. Prentice Hall, Fig. 13.3, Pg.
384.
UNIDAD 6
1.Fig. 6.1 Phillips, Strozac y Wistrom, Qumica conceptos y aplicaciones, pg. 192
Diamond Internacional.
2.Fig. 6.1 Alexander/Bahret/Chaves/Courts/DAlessio, Biologa, pg. 47. Silver
Burdett.