Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
HIDROMETALURGIA DEL
COBRE
DERECHOS DE AUTOR
RESERVADOS, DE ACUERDO A LEY
SERAN SANCIONADOS QUIENES
IMPRIMIESEN PARCIAL O
TOTALMENTE.
~1~
HIDROMETALURGIA DEL
COBRE
~2~
Dedicado a:
Gladis mi esposa, Pedro y Mara mis hijos, por su apoyo
invalorable.
~3~
~4~
INTRODUCCION
~5~
El Autor.
~6~
~7~
~8~
1)
2)
~9~
Concentrado
Molino de bolas
Lixiviacin
Cristalizacin
Filtracin
FeCl
Resduo
Solucin
CuCl - FeCl
Extraccin por
Solventes
Azufre
+4H
2
Clorinacin
Cementacin
Lquido Madre
O
2
Tuesta
Cianuracin
Cl
HCl
Oro
Plata
Filtracin
Resduo final
Cemento de cobre
Refino a fuego
Cobre
Figura N 1
~ 10 ~
Oxido de
fierro
Electrlisis
~ 11 ~
Concentrado
Sol. Fe Cl
Lixiviacin y Separacin
Azufre
ganga
Solucin
CuCl
- FeCl
Extraccin por
solventes
Solucin
CuCl
Solucin
FeCl
Electrodilisis
Ctodos
de cobre
Figura N 2
Electrodilisis
Solucin
FeCl
Hidrxido
de fierro
~ 12 ~
Solucin
FeCl
CONCENTRADO
Figura N 3
MOLIENDA Y
CLASIFICACION
: LIXIVIACION CON
CLORURO FERRICO
( CYMET )
LIXIVIACION
HIDROCICLON
LIXIVIACION
ESPESADOR
CELDA DE
DISOLUCION
HIDROCICLON
ANODO
FILTRO
CATODO
ESPESADOR
QUEQUE
AUTOCLAVE
FILTRO
Polvo de Cu
TAMIZ
AZUFRE
COBRE
FLOTACION
DE COBRE
Queque
Colas
REFINERIA
ELECTROLITICA
CONCENTRADO
FILTRO
PURIFICACION
DE SOLUCION
SOLUCION
ELECTROLISIS
DE FIERRO
FIERRO
ELECTROLITICO
~ 13 ~
~ 14 ~
Pirometalurgia
cUS/lb Cu
12,292
Cymet
12.939
7.590
7.458
(3)
(4)
~ 15 ~
(5)
~ 16 ~
Aire
Concentrado
CuCl
HCl
NaCl
Lixiviacin y Separacin
Azufre
ganga
Solucin
CuCl 2 -FeCl
Solucin
FeCl 2 -NaCl
Solucin
CuC l 2
Electrodilisis
Electrodilisis
Cu Cl
HCl
Ctodos
de cobre
Figura N 4
Ctodos
de fierro
NaCl
HCl
(7)
~ 18 ~
(8)
Aire
NO
Lixiviacin de cido
contnua (pH=0),
Separacin.
Regeneracin de
HNO
Remolienda
Resduos
ganga
Solucin cida
Fraccin
pesada
(sulfuros)
Concentrados
Neutralizacin,
Lixiviacin,
Separacin.
NO
A Regeneracin de HNO
Ripios
Lavado
Cal
Precipitacin
Filtracin
Fraccin
liviano
(Fe(OH)
Yeso
Nitrato de cobre
en solucin de neutra
Extraccin por
solventes
Solucin CuSO
Electrlisis
Ctodos
Fig ura N 5
~ 19 ~
3 .S)
para
concentrados
(fig.6)
consiste,
~ 20 ~
Alim entacin
O 2 - C0
Nutrientes
Minerales
remolidos
Soluciones
de reciclo
Agua
Lixiviacin en
Agitador Contnuo
Neutralizacin
Oxidos
baja
ley
Separacin
gravim trica
Remolienda
Mineral sin
reaccionar
Pulpa
Solucin
CuSO
Lavado
de ripios
Botadero
a
Electrolisis
Recuperacin
oro,plata
Ctodos
Figura N 6
: Lixiviacin Bacterial
~ 21 ~
Concentrados
Molienda
O
Lixiviacin a
Presin
Peletizacin
de S.
Enfriamiento
rpido
Acido
Tamizado
Separacin
L/S
Flotacin
colas
Precipitacin
de Cu.
Separacin
de S
Polvo de cobre
o ctodos
Figura N 7 :
Concentrado
Reciclo de
concentrado
(9)
~ 23 ~
~ 24 ~
~ 25 ~
~ 26 ~
Concentrado
NH
Aire
Lixiviacin a
Presin
Separacin
S/ L
Reciclo de
Concentrado
Destilacin
de NH
Aire
Flotacin
Recuperacin
de Met.Prec.
OXIDROLISIS
REDUCCION
CON H
SEPARACION
CO
NH
POLVO DE COBRE
Recuperacin
de Zn
2
3
Precip ita ci n de
carbonato de Zn
FILTRACION
H 2S
PRECIPITACIO N
DE METALES
CRISTALIZACIO N
Sulfato de Amonio
Figura N 8 :
~ 27 ~
CONCETRADO (slurry)
CIRCUITO DE
LIXIVIACION
LAVADO DE
RESIDUOS
SOLUCION RICA
RESIDUO
FILTRO
RESIDUO
ORGANICO
SOLUCION
DE RECICLO
EXTRACCION
DE COBRE
ORGANIC O CARGADO
STRIPPING
ELIMINACION
DE SULFATO
ELECTROLITO
ACID O
SULFATO
DE AMONIO
O YESO
Figura N 9
ELECTROWINNING
Cu METALICO
: Proceso Arbiter
~ 28 ~
(12 )
~ 29 ~
(13)
(14)
~ 30 ~
~ 31 ~
Recopilacin
de polvos
Concentrados
SO
Tuesta en
techo fluidizado
Mezclador
MnO 2
5% H 2 SO
Tuesta en
techo fluidizado
Electrolito
gastado
Agua
Lavados de
resduos
Cobre
Electrlisis
de cobre
ResIduos
MnO
Precipit acin
Electrolito
gastado
ResIduo
de Fe
Filt racin
Polvo de Zn
Precipit acin
Ppt. Cu, Cd
Filt racin
Electrlisis de Zn
Filt racin
CaSO
Precipit acin
4
Figura N 10
~ 32 ~
Zn
CaCO
Concentrados
CaO
Tuesta en techo
fluidizado
SO
de calcinacin
Generacin de
Bisulfito
Solu ci n de
Mg(HSO
3)2
Lixiviacin
Precipitacin
de yeso
Separacin L/S
Residuo
Recupeacin
de metales
preciosos
Solucin
Separacin L/S
Mg(HSO
Precipitacin
3 2
Yeso
Separacin L/S
MgSO
Sal de Chevreul
Calcinacin
SO
Oxido de Cu
Fundicin
Cobre
Figura N 11
: Proceso CSIRO
~ 33 ~
Concentrado
Acido 98%
SO
Tratamiento
Sulfatizante
Planta De
Acido
Evaporizacin y
Cristalizacin
Volatilizacin
De S
Azufre
Precipitacin
Residuos
Lixiviacin con
Agua
Filtrado
Filtrado
Residuos para
Recuperar metales
preciosos o Mo.-
Reduccin
Polvo de Cu puro
Figura N 12
Solucin
(15)
(16)
~ 35 ~
Concentrados
H 2S
Activacin
sobre 600C
Reactor
Claves
H 2S
Acido
Tuesta
Oxido de Fe
Residuo
Residuo
Electrolito
Remacin de Fe
Recuperacin de
azufre y metales
preciosos
Electrowinning
Ctodos
Figura N 13
~ 36 ~
Gases
a recuperacin
de cido
CYMET
Tuesta-Lix
FeCl3
H2O- H2SO4
Agitadores, celdas
Electrolticas.
Agitadores.
H2SO4 , S
4.) Eliminacin de
fierro Diversos.
Fierro electroltico
Diversos
5.) Costos de
capital(mUs$)
0.83a
29.5b
6.) Costos de
operacin (cUS/lb
7.5a
1.) Reactivos
2.) Equipos de
lixiviacin
3.) Recuperacin de
azufre
5.85b
~ 37 ~
~ 38 ~
Chatarra
de cobre
Concentrados
Activacin
Concentrado
Activado
1 etapa lixiviacin
Separacin L/S
Regeneracin de
cido
Concentrado Activado
Oxido ntrico
2 etapa lixiviacin
Acido
Sulfrico
Espesador
Electrowinning
Ctodos
Productos
Livianos
Separacin gravimtrica
Filtracin caliente
Fe (OH)
Productos pesados
PbSO 4 metales preciosos
Calcinacin
Fe 2 O
Figura N 14
~ 39 ~
Lix. Amoniacal
(a presin)
1) NH3
2) Autoclaves
3) (NH4)2SO4
4) Fe2O3.nH2O
5) 35b
6) 6.45b
Lix. cida
(a presin)
H2SO4
Autoclaves
S
Lix. bacterial
Arbiter
bacterias
Agitadores
H2SO4
NH3
Agitadores
(NH4)2SO4Yeso
Fe(OH)3
37b
6.45b
Fe(OH)3
22b
5.75b
Jarosita
22c
~ 40 ~
(17)
(18)
~ 41 ~
~ 42 ~
6.0
Cobre
Disuelto
(Gramos)
80C
5.0
60C
40C
4.0
25C
15C
3.0
5C
2.0
1.0
20
40
60
80
TIEMPO (HORAS)
Figura N 15
~ 43 ~
SO
500
125C
400
125C
110C
CO
N
SU
M
OD
EO
X
IG
EN
O-STD
. cm
300
200
100
TIEMPO (HORAS)
Figura N 16
: Lixiviacin de calcosita en cido perclrico
4M, 3.9 g - 150 - 200 mallas, 78 cm
~ 44 ~
a 85 psi de oxgeno.
(19)
(20)
(21)
~ 45 ~
(22)
(21)
~ 46 ~
(23)
(20)
(24)
~ 47 ~
Solucin
Reaccin Inicial
+3
Fe
Cu
+2
+2
+ 2e
I
S = CuS + Cu
Cu
II
-
+2
Cu
(Fe
+2
Fe
S
Fe
0
Cu S
+3
2
III
Cu S = Cu
+2
+ S + 2e
Reaccin Final
Figura N 17
:
disolucin andica de calcocita (Cu
~ 48 ~
- +Fe
+2H + + 2e
=H 2 O
1/2O
Cu S
Poroso
Cu
+e
S) y covelita (CuS)
+3
+2
12.0
10.0
Artificial
8.0
%
C
obredisuelto
6.0
Kennocott
4.0
Butte
2.0
12
16
20
24
TIEMPO (das)
Figura N 18
: Comparacin de velocidades de disolucin de
covelita artificial y natural.
Thomas e Ingrahan (39) estudiaron la lixiviacin de covelita sinttica,
~ 49 ~
~ 50 ~
(25)
(26)
~ 51 ~
~ 52 ~
+1.0
+0.5
0.0
-0.5
-1.0
-1.5
28
30
32
4
10 /T
Figura N 19
~ 53 ~
34
500
400
300
CO
N
SU
M
OD
EO
X
IG
EN
O-STD
. cm
125C
200
110C
100
TIEMPO (HORAS)
Figura N 20
: Lixiviacin de covelita en cido perclorico
4M 325 g - 150 + 200 mallas en 70 Cu cm
de oxgeno
~ 54 ~
a 95 psi
6.0
Cobre
Disuelto
(Gramos)
5.0
80C
60C
50C
4.0
40C
25C
3.0
5C
2.0
1.0
20
40
60
80
TIEMPO (HORAS)
Figura N 21
~ 55 ~
SO
(28)
es termodinmicamente posible.
La lixiviacin de la calcopirita se muestra en la figura 25. Puede verse que
la velocidad de lixiviacin es un orden de magnitud menor que la de los
minerales de cobre.
La energa de activacin para la disolucin de la calcopirita fue de
aproximadamente 11 Kcal/mol y para el sulfato producido de 16 Kcal/mol.
~ 56 ~
(29)
~ 57 ~
~ 58 ~
91,5C
4500
4000
75C
3500
65C
3000
55C
2500
27C
2000
1500
1000
500
0
10
20
30
TIEMPO (minutos)
Figura N 22
~ 59 ~
40
50
60
25
20
15
10
10
20
30
TIEMPO (minutos)
Figura N 23
: Efecto de la concentracin de sulfato frrico
en la velocidad de disolucin de calcopirita
~ 60 ~
40
50
60
~ 61 ~
30
Cu
Fe
Ag
CuFeS
Solo
-4
25
An1(Cu-pg/g)*10
20
15
10
10
20
30
TIEMPO (Minutos)
Figura N 24
: Efecto de adiciones de cobre fierro y plata en
la disolucin de calcopirita a 27C.
~ 62 ~
40
50
60
500
400
CO
N
SU
M
OD
EOX
IGEN
O-STD.cm
300
200
125C
100
110C
TIEMPO (HORAS)
Figura N 25
~ 63 ~
a 95psi
~ 64 ~
0.6
160C
250 psia O
0.5 N H
SO
2
2.0 g CuFeS
1-(1-
1/3
0.5
= 0,734
2
1.0
4
2
0.4
0.8
0.3
0.6
0.2
0.4
0.1
1-(1-
30
60
90
0.2
) 1/3
120
150
Figura N 26
: Comprobacin de oc con 1-(1-oc)
como funcin del tiempo para calcopirita de 85 - 100 mallas.
1/3
~ 65 ~
(30)
(31)
~ 66 ~
(32)
~ 67 ~
500
400
125C
C
O
N
SU
M
OD
EO
XIG
EN
O-STD
.cm
300
200
110C
100
TIEMPO (HORAS)
Figura N 27
(33)
Cu5-xFeS4+(4-x)Fe2(SO4)3==>CuFeS2+(4-x)CuSO4+
(8-2x)FeSO4+2S
(34)
(35)
~ 69 ~
(36)
Cu3FeS4+4Fe2(SO4)3===>3CuSO4+9FeSO4+4S
(37)
(36)
Cu5-xFeS4+(2-x)Fe2(SO4)3==>Cu3FeS4+(2-x)CuSO4+
(4-2x)FeSO4
(36``)
~ 70 ~
~ 71 ~
70
60
50
40
%CuDISUELTO
30
15C
30C
40C
50C
60C
70C
80C
90C
20
10
60
120
180
240
TIEMPO (minuto s)
Figura N 28
300
360
420
~ 73 ~
1300
1350
1400
1450
1500
2,75
2,85
2,90
: Relacinde Arrheniusparalaprimeraparte
de larelacinde labornita
2,80
Figura N29
1/T'Kx10
2,95
3,00
3,05
3,10
(Cu3FeS4)2- . 2Cu+
~ 74 ~
~ 75 ~
10,0
10,5
11,0
11,5
1,0
FiguraN30
2,0
3,0
%CuDisuelto
5,0
: Variacindeparmetroscristalinos
4,0
6,0
7,0
8,0
9,0
10,0
~ 76 ~
20,5
21,0
21,5
22,0
1,0
FiguraN31
2,0
3,0
%CuDisuelto
5,0
: Variacindeparmetroscristalinos
4,0
6,0
7,0
8,0
9,0
10,0
S
Cu
Fe
~ 77 ~
partcula.
R%
15
20
25
30
~ 78 ~
FiguraN33
4000
Cu
4500
FeS
Perfiles de reflectividad de Cu
5000
5500
600
FeS
Idaita
6500
C
u
7000
C
u
FeS
FeS
ID
AITA
~ 79 ~
~ 80 ~
6S
Sistemas
~ 81 ~
Figura N34
anomalas
Cu
REFERENCIAS
FeS
: Relacionesde composicin
enel sistemaCu-Fe-S.
6,5
WT %Cu6O
Hidrogentica
Cu
6,5
Cu
5
Cu
FeS
5
WT %S
30
Fe
supergenticas
Idaitas
Cu
FeS
~ 82 ~
~ 83 ~
~ 84 ~
~ 85 ~
~ 86 ~
~ 87 ~
~ 88 ~
~ 89 ~