Sei sulla pagina 1di 193

UNIVERSIDADE CATLICA PORTUGUESA

FACULDADE DE TEOLOGIA

ISAGOGIA DO
GREGO BBLICO

Jos Carlos Carvalho


Porto

INTRODUO

A histria da lngua grega comea, tanto quanto nos podem informar os


textos que sobrevieram at ns desde a mais remota Antiguidade, com a
civilizao Micnica, pelo menos por volta do sc. XIII a.C. Os textos mais
antigos esto escritos numa escrita linear chamada Linear B. Depois do
colapso desta civilizao Micnica por volta de 1200 a.C. e cujos ecos
chegaram at Terra Santa esta escrita grega praticamente desapareceu.
Nos scs. IX e VIII a.C. uma escrita baseada na escrita fencia foi introduzida.
Esta lngua possua consoantes desnecessrias para representar as vogais
gregas. As inscries escritas alfabticas que chegaram at ns utilizam este
sistema, e datam dos finais do sc. VIII a.C.
A lngua grega era j, por isso, falada nos longnquos tempos dos
Helnicos, pelos habitantes dos Balcs e da pennsula da moderna Grcia.
Tinha trs dialectos : o jnico, o elico, e o tico. Homero escreveu no primeiro,
e o jnico tornou-se o dialecto literrio. Desenvolveu-se para o dialecto tico,
que foi usado pelos dramaturgos, filsofos e ensaistas. Era falado na provncia
tica, de Atenas. Este dialecto atingiu uma certa estabilidade a partir dos
sculos V e IV a.C. Tornou-se a lngua oficial do reino de Alexandre.
Depois da morte de Alexandre o Grande em 323 a.C. o grego tico
tornou-se uma lngua em expanso, ao ponto de se transformar na lngua mais
comum da literatura e do comrcio. Sendo a lngua falada pelo povo e pelos
soldados de Alexandre, depressa se mundializou (de acordo com os
conhecimentos geogrficos da altura). O contacto deste grande imprio
alexandrino com outras culturas obrigou este dialecto tico absoro de
muitos neologismos. Na rea da Palestina, foram introduzidos nomes prprios
e alguns hebrasmos ou aramasmos. Os respectivos autctones, quando
falavam grego no falavam o tico na sua pureza, mas adaptavam-no,
tentando traduzir na lngua de Alexandre a sua idiossincrasia semtica. Neste
sentido, podemos dizer que o grego foi nesta zona geogrfica desaticizado e
transformou-se no grego bblico, o dito grego comum (= grego da Koin), no
qual foram traduzidos os LXX e escrito o N.T.
Este outro dialecto grego da Koin comeou a ganhar forma e estilo a
partir do fim do sculo IV a.C. Nele se podem detectar vrias influncias
2

semitizantes, atravs das quais os autores do N.T. mostram como no


deixaram de pensar e de escrever no esquema mental hebraico e aramaico
prprios da cultura na qual nasceram e viveram. No sendo a sua lngua me,
o seu estilo e o seu vocabulrio ser mais simples. Por outro lado, no
podemos esquecer que por esta altura j circulavam vrias edies dos LXX,
tambm esse um texto-traduo. Poderemos considerar que as mudanas do
grego tico para o grego da Koin duraram do sc. III a.C. at ao sc. III d.C.
As histrias de Polbio, os discursos de Epicteto, os LXX e o N.T. so os
grandes representantes do grego da Koin.
Face ao tico, este grego comum e mais uniformizado substitui o duplo
tau pelo sigma (phyltt > phylss). O duplo r passou geralmente a r +
sigma (rren > rsen). Desapareceu a segunda declinao tica por incluso
na segunda declinao em os breve. Abandonou o dual. A flexo verbal
tendeu

para

uma

normalizao

(os

verbos

em

mi

passaram

progressivamente a ser conjugados como verbos em w : deknumi > deikno,


e tambm hstemi > histno). Os aoristos temticos em on foram-se juntando
aos aoristos em a (epon > eipa). A desinncia n da 3 pessoa do plural dos
tempos secundrios muitas vezes substituda por san. A flexo mdia foi
sendo reduzida, bem como o optativo e do perfeito.
Por seu turno, os tradutores gregos do A.T. tendem a esquecer as
diferenas entre as declinaes e no seio mesmo de uma declinao. Assim,
h genitivos em es e dativos em e(i) na flexo do alfa puro da 1 declinao
(mchaira, machires). Na 2 declinao o vocativo the substitui quase
sempre o nominativo thos. Na 3 declinao desenvolvem uma forma de
acusativo singular em an (< -a) anlogo ao da 1 declinao. Ampliam o uso
dos substantivos verbais em ma (agnema erro, katleima resto). Aumenta
o nmero dos substantivos heterclitos, como leos (piedade) e sktos
(trevas), que aparecem como neutros em vez de masculinos. Os comparativos
em ion tendem a desaparecer. O numeral do torna-se frequentemente
indeclinvel, mas apresenta um dativo dsin a par da forma regular doin (esta
sim que desaparecer completamente no N.T.).
Na flexo verbal assiste-se extenso da desinncia san aos pretritos,
substituindo n na 3 pessoa do plural. Restringe-se o uso tico da desinncia
ei na 2 pessoa do singular do presente e do futuro mdio-passivo,
3

regressando-se desinncia ei. Estende-se o uso do aoristo em a, em


substituio das formas temticas em on (elthamen). O mais-que-perfeito
aparece muitas vezes sem aumento, a par de outras formas dos tempos
histricos. Do perfeito hsteka (< hstemi) forma-se o presente stko (estou),
como tambm do perfeito egrgora forma-se o presente gregoro (vigio).
O nominativo passa muitas vezes a substituir o vocativo, e o superlativo
indicado pelo genitivo da mesma raz maneira repetitiva hebraica (thos tn
then Dt 10,17).
No que semntica diz respeito, os LXX assumiram tambm muitos
vocbulos hebraicos, transliterando-os. O tetragrama traduzido por kyrios
(Senhor) em todos os casos em que se pronunciava adonai. Thos traduz
elohim. Altheia traduz o hebraico met (com o novo significado de
fidelidade).
Os autores do N.T. usam um grego comum (da koin) ainda mais
coloquial. Mantero o uso do genitivo de qualidade hebraico. Nos verbos
tende a desaparecer o futuro mdio. Assumem as formas depoentes para
traduzir o pleonasmo hebraico (apokri,qeij ei=pen). frequente o passivo
teolgico sem o sujeito expresso, o que permite evitar pronuncir o nome de
Deus maneira da espiritualidade semita.
Mas o grego do N.T. conta tambm com cerca de trinta latinismos
(denarium, kodrantes quadrante, libra, lntion toalha de mos, membrana,
soudrion, kentrion, legin, praitrion, kaisar, kolona, sikrios, hegemn,
chiliarks tribunus, sebstos Augustos). Preserva trs aportaes persas :
aggaruo (sujeitar, constrangir, obrigar), gza (tesouro), e pardeisos (paraso).
O termo de Jo 12,13 baion (palma, ramo de palmeira) de origem egpcia ou
copta.

minsculas

maisculas

nome

letra

numeral

alpha

beta

gamma

delta

epsilon

dzeta

eta

theta

th

iota

10

kappa

20

lambda

30

mu

40

nu

50

csi

60

omikron

70

pi

80

90

100

sigma

200

sigma

tau

300

ypsilon

400

phi

500

chi

600

psi

ps

700

omega

800

900

ELEMENTOS DE GRAMTICA DE GREGO BBLICO

As consoantes classificam-se do seguinte modo

CONSOANTES

Orais
sonoras

Oclusivas

surdas

Nasais
aspiradas

Labiais

Dentais

Guturais

g (antes de
gutural)

Aspirantes

Sibilantes

Lquidas

l r

Aspirao

REGRAS DOS ESPRITOS

o esprito brando no exerce nenhuma influncia na pronncia

todas as palavras que comeam por vogal recebem um esprito (spero ou


brando) a;nqrwpoj

as palavras que comeam com ditongo tm esprito sobre a segunda vogal


ai=ma

as palavras que iniciam por r ou u levam esprito spero r`h,twr

nas letras maisculas o esprito coloca-se ao lado da primeira letra, se for


vogal, ou sobre a segunda se for ditongo

se uma vogal tem esprito e acento, o esprito coloca-se do lado esquerdo

1. eimi, Presente do Indicativo

Singular

Plural

eimi,

eu sou

esme,n ns somos

ei=

tu s

este,

esti,n ele/a

vs sois

eisi,$n% eles so

Declinao do Artigo

Singular

Plural

Masculino

Feminino

Neutro

Masc.

Fem.

Neutro

n.

o`

h`

to.

oi`

ai`

ta,

g.

tou/

th/j

tou/

tw/n

tw/n

tw/n

d.

tw/|

th/|

tw/|

toi/j

tai/j

toi/j

a.

to,n

th,n

to,

tou,j

ta,j

ta,

O substantivo lo,goj um ubstantivo masculino da segunda declinao


(temas em o/e), a segunda de um conjunto de trs grandes categorias de
substantivos em grego bblico. apresentado antes da primeira declinao,
pois semelhante na forma ao artigo no masculino, e porque uma subcategoria dentro da segunda declinao.
A raz leg& e o tema lo,go&
A segunda declinao compreende os temas em o e alguns em w,
dos trs gneros.

Singular

Plural

n.

lo,goj

lo,goi

v.

lo,ge

lo,goi

g.

lo,gou

lo,gwn

d.

lo,gw|

lo,goij

a.

lo,gon

lo,gouj

2. Vocabulrio
eimi,

eu sou, eu existo, eu estou.

ei/pen

aoristo do verbo le,gw ele (ou ela) falou, disse.

e;rcetai( e;rcontai

ele(s) vem, ele(a) chega(m), aproxima(m)-se ( e;rcomai)

o`

artigo definido o,a (h oiki,a mega,lh

h`

to,

posio predicativa)

(h mega,lh h oiki,a posio atributiva)


o` a,ggeloj

ou

anjo, mensageiro.

o` adelfo,j

ou

irmo.

o` anqrwpo,j ou

homem. Por vezes por ser traduzida esta palavra por


pessoa(s) num sentido no tcnico.

o` qeo,j ou

Deus, deus, divindade.

o` kosmo,j ou

mundo, universo (mundo criado em Ap 11,15; 13,8, 17,8 e


mundo do homem no IV evangelho)

o` kurio,j ou

Senhor. Por conveno esta palavra no capitalizada em


algumas edies do N.T. em grego quando se refere quer a
Deus quer ao Senhor Jesus.

o` lo,goj ou

palavra, discurso, verbo.

o` ourano,j ou

cu(s).

o` uio,j ou

filho, descendente.

o` karpo,j

ou

fruto

agaqo,j

declinado como o` lo,goj (forma masculina do adj.) bom

agi,oj

declinado como o` lo,goj (forma masculina do adj.) santo

kalo,j

declinado como o` lo,goj (forma masculina do adj.) bonito

o;loj

declinado como o` lo,goj (forma masculina do adj.) todo(a),


tudo, inteiro, completo. Quando usado com o artigo no N.T.
este adjectivo est sempre na posio atributiva, p.ex. o;loj
o` lo,goj (= toda a palavra), e no a palavra est toda.

& ouv

ouvk ouvc

no ou antes de consoante, ouk antes de vogal com


respirao leve, ouc antes de vogal com respirao dura.

Farisai,oj

fariseu

Ekei/noj

aquele (adjectivo)

Exerccios
1. o` ui`o,j ei/pen eimi, (Mc 14,62)
2. o, ui`o,j tou/ anqrw,pou ku,rio,j esti,n (Mc 2,28)
3. e;rcetai o, adelfo,j o` kalo,j (Mc 3,31)
4. o` anqrwpoj e;rcetai (Mc 6,1)
5. oi, a;nqrwpoi ou,c a;gioi eisin (Mc 1,24)
6. o` qeo,j ei/pen (Mc 2,19)
7. o` a;ggeloj o` a;gioj ou,k e;rcetai (Mc 8,38)
8. o;loj o` ko,smoj kalo,j estin (Mc 14,9)
9. o` ou`rano,j ouv kalo,j estin (Mc 13,31)
10. o` ui`o,j tou/ Qeou/ estin agaqo,j (Mc 3,11)

1. Os filhos no so santos (Mc 2,19)


2. Os cus de Deus so bonitos (Mc 1,10)
3. O bom irmo vem (Mc 10,18)
4. O anjo falou ao irmo
5. O homem falou aos cus
6. O homem santo belo
7. O mundo de Deus bonito
8. O homem vai em direco (para) a Deus
9. Todos os homens santos so bons
10. O mensageiro chega
11. Deus o Senhor do mundo inteiro
12. Os homens falaram aos cus
13. Os anjos vm para os homens santos
14. O filho do homem vem de Deus
15. Os filhos dos homens vo para o cu
16. Deus falou para os filhos dos homens santos
17. Nem todos os discursos so bons
18. Todas as palavras que ele disse no so boas
19. Deus santo

3. Imperfeito do Indicativo

O tempo imperfeito de um verbo utilizado para exprimir uma aco


passada contnua ou repetida.
Eimi, no imperfeito do indicativo (h;mhn)

Singular

Plural

h;mhn

h;meqa

h=j h=sqa

h=te

h=n

h=san

h=men

Declinao do pronome relativo

Singular

Plural

Masc. Fem. Neutro

Masc. Fem. Neutro

n.

o`,j

h`,

o`,

oi`,

ai`,

a`,

g.

ou-

h-j

ou-

w-n

w-n

w-n

d.

w-|

h-|

w-|

oi-j

ai-j

oi-j

a.

o`,n

h``,n

o``,

ou`,j

a`,j

a`,

Em grego, tal como em portugus, o pronome relativo concorda com o


antecedente em gnero e em nmero, mas declinado no caso que assume
no interior da sua prpria orao
O lo,goj o`,j estin agaqo,j esti kaloj
O lo,goj o`n ei/pen o, Qeo,j a`,gioj estin.

A palavra, que boa, bonita.


A palavra, que Deus falou, santa.

O substantivo e;rgon

um substantivo neutro da segunda declinao. As formas neutras dos


adjectivos como agaqo,j (que declinado como lo,goj nas formas masculinas)
so declinadas como e;rgon. O nominativo neutro e as formas acusativas do
substantivo e;rgon so iguais.

10

Singular

Plural

n.

e;rgon

e;rga

v.

e;rgon

e;rga

g.

e;rgou

e;rgwn

d.

e;rgw|

e;rgoij

a.

e;rgon

e;rga

Vocabulrio
& eivj
& o`,j

exige sempre o caso acusativo: para, em direco a, por.


h`,

o`,

pronome relativo: o qual, que, cujo

To, daimo,nion( ou

demnio, esprito maligno.

To, spla,ngcnon( ou/

entranhas, vsceras (cf. Lc 1,78; 2 Cor 6,12; 7,15; Flp 1,8; 2,1;
Col 3,12; Flm 7.20; 1 Jo 3,17).

To, e;rgon( ou

trabalho, feito.

To, euvagge,lion( ou

Evangelho, Boa Nova.

To, ivero,n( ou/

templo, santurio, parte exterior do templo (lk'yhe)

o`` nao,j

templo (parte interior do templo)

To, ivma,tion( ou

manto, pea exterior do vesturio.

To, shmei/on( ou

sinal

Akou,w

1 pessoa do singular do presente do indicativo activo do


verbo akou,w eu ouo, eu escuto.

Este verbo rege

indistintamente o genitivo ou o acusativo.


Akou,eij

2 pessoa do singular do presente do indicativo activo do


verbo ouvir (tu ouves)

& e;cw

eu tenho, eu possuo.

& le,gei

forma do presente do indicativo do verbo le,gei fala, ele diz.

& prw/ton

primeiro.

& eucaristi,a

Eucaristia, aco de graas

Eulogi,a

orao de louvor

11

Exerccios
1. o, ku,rioj ei/pe to, euvagge,lion (Mc 1,14)
2. e;cw ta, i`ma,tia (Mc 2,10)
3. to, shmei/on kalo,n h=n (Mc 8,11)
4. o` e`,teroj a;ggeloj e;rcetai eivj to, kalo,n i`eron (Mc 16,12)
5. ta. i`ma,tia h=n kala, (Mc 9,3)
6. ou,k akou,eij tw/n anqrw,pwn (Mc 9,7)
7. o` ku,rioj ou,k e;stin nekro,j (Mc 9,26)
8. ta, daimo,nia ouk eisi.n agaqa, (Mc 1,34)
9. o` ku,rioj e;rcetai eivj i`eron (Mc 11,11)
10. ei= o` prw/toj o`,j le,gei tou.j lo,gouj (Mc 9,35)
11. ta. e;rga h=n kala, (Mc 14,6)
12. to. iveron kalo,n estin (Mc 11,15)
13. ta. i;dia ivma,tia kala, estin (Mc 22,5)
14. oiv lo,goi ou`,j ei/pen ov ku,rioj agaqoi, eisin (Mc 2,10)

1. O trabalho era santo (Mc 14,6)


2. O ser humano, que caminha para o templo, bom (Mc 10,18)
3. Vs no sois santos (Mc 1,24)
4. O manto era belo
5. Os prprios templos so belos
6. O templo sinal de Deus
7. Tu escutas o evangelho de Deus
8. Deus o primeiro que est no cu
9. Os trabalhos so belos
10. O evangelho um sinal dos cus
11. Este primeiro trabalho belo
12. Eles estavam mortos no templo
13. Os trabalhos eram bons
14. As palavras do evangelho so belas

12

4. O Infinito

O infinito em grego considerado como um nome verbal (o fazer, o ter,


o ver, etc.) e, por conseguinte, tal como os verbos possui voz, modo, e tempo.
Infinitivo presente do verbo ser ei=nai
Imperativo presente

singular

plural

i;sqi

s tu

e;ste

e;stw

seja ele

e;stwsan sejam

sede vs

s substantivos zwh,( amarti,a( do,xa, substantivos da primeira declinao,


so femininos ou masculinos. Os substantivos femininos (temas em a)
dividem-se em trs categorias

1) substantivos terminados em h no nominativo singular (em a misto)

singular

plural

n.

zwh,

zwai,

v.

zwh,

zwai,

g.

zwh/j

zww/n

d.

zwh/|

zwai/j

a.

zwh,n

zwa,j

2) substantivos terminados em a precedidos por r(e(i (em a puro)

singular

plural

n.

a`marti,a

a`marti,ai

v.

a`marti,a

a`marti,ai

g.

a`marti,aj

a`martiw/n

d.

a`marti,a|

a`marti,aij

a.

a`marti,an

a`marti,aj

13

3) substantivos terminados em a no precedidos por r, e, i no genitivo (-a impuro)

singular

plural

n.

do,xa

do,xai

v.

do,xa

do,xai

g.

do,xhj

doxw/n

d.

do,xh|

do.xaij

a.

do,xan

do,xaj

Os adjectivos agi,oj e agaqo,j


A raz - Nos adjectivos da primeira e da segunda declinao, a presena
de um precedido por r(e(i no feminino nominativo singular indica que todas as
terminaes do feminino no singular tm a como em amarti,a( ao contrrio do
que acontece com o adjectivo agaqo,j( h( on

Singular
Masculino

Feminino

Neutro

n.

a``,gioj

a``gi,a

a``,gion

v.

a``,gie

a``gi,a

a``,gion

g.

a``gi,ou

a``gi,aj

a`gi,ou

d.

a`gi,w|

a`gi,a|

a`gi,w|

a.

a`,gion

a`gi,an

a`,gion

Plural
n.

a`,gioi

a`,giai

a`,gia

v.

a`,gioi

a`,giai

a`,gia

g.

a`gi,wn

a`gi,wn

a`gi,wn

d.

a`gi,oij

a`gi,aij

a`gi,oij

a.

a`gi,ouj

a`gi,aj

a`,gia

Da mesma forma so declinados


Etero,j( etera,( etero,n & i,dioj( idia( idion & nekro,j( nekra,( nekro,n

14

Normalmente os adjectivos poder-se-o classificar em 4 tipos gerais


a) adjectivos de tema em a, -o (no contractos agaqo,j( &h( &on e contractos
diplou/j( &h/( &ou/n

argurou/j( &a/( &ou/n

adu,natoj( adu,naton)

b) adjectivos de tema em consoante (no contractos a;frwn( a;fron e contractos


alhqh,j( alhqe,j)
c) adjectivos de tema em consoante e em vogal (no contractos pa/j( pa/sa pa/n
e contractos euqu,j( euqei/a( euqu,)
d) adjectivos irregulares

Singular
Masculino

Feminino

Neutro

n.

avgaqo,j

avgaqh,

avgaqo,n

v.

avgaqe,

avgaqh,

avgaqo,n

g.

avgaqou/

avgaqh/j

avgaqou/

d.

avgaqw|

avgaqh/|

avgaqw|

a.

avgaqo,n

avgaqh,n

avgaqo,n

Plural
Masculino

Feminino

Neutro

n.

avgaqoi,

avgaqai,

avgaqa,

v.

avgaqoi,

avgaqai,

avgaqa,

g.

avgaqw/n

avgaqw/n

avgaqw/n

d.

avgaqoi/j

avgaqai/j

avgaqoi/j

a.

avgaqou,j

avgaqa,j

avgaqa,

caso genitivo
normalmente usado para exprimir a possesso ou a provenincia
o` lo,goj tou/ Qeou/

Todavia, pode ser tambm usado como objecto de certas preposies


Ek tou/ ierou/ do templo

15

Os cinco principais sinais de pontuao

Portugus
.
,
;
:
?

Grego
.
,
. (acima da linha)
. (acima da linha)
;

Vocabulrio
avpo,

(+ genitivo) de, desde, a partir de, longe de

evk

(+ genitivo) de, desde. Antes de vogais torna-se ex

h` avga,ph &hj

amor gratuito, caridade (diligere)

h` storgh/ & h/j

afeio instintiva (3 Mac 5,32; 4 Mac 14,13.14.17)

h` fili,a & aj

amizade do sujeito (tica a Nicmaco IX,12,1171b32)

h` gh/ & h/j

terra, pas

h` zwh, & h/j

vida

h` fwnh, &h/j

voz

h` avlh,qeia &aj

verdade

h` a``marti,a &aj

pecado, engano, erro

h` basilei,a &aj

reino

h` ekklhsi,a &aj

assembleia, igreja

h` evxousi,a( &aj

poder, autoridade

h` h``mera( &aj

dia

h` kardi,a( &aj

corao

h` swthri,a( aj

salvao

h` glw/ssa( &aj

lngua (linguagem)

h` do,xa( &hj

glria, esplendor

h` tra,peza( &hj

mesa (trapzio)

avgaphto,j &h( &on

amado, querido

e``,kastoj &h( &on

cada, cada um

pisto,j( &h,( &o,n

fiel, digno de f, fivel

di,kaioj( &a( &on

justo

ponhro,j( &a,( &o,n

mau

mh.

no (partcula de negao). Ou` usa-se no indicativo, e mh.


nos outros modos. Nunca com particpio no Apocalipse.

16

Exerccios
1. o` ui`o,j e;rcetai avpo, tou/ avgaqou/ anqrw,tou (Mc 5,35)
2. e;cw th,n evxousi,an h`, evk tou/ Qeou/ estin (Mc 3,14)
3. h` fwnh, tou/ ui`ou kalh, h=n (Mc 9,7)
4. to, daimo,nion e;rcetai evk tou/ anqrw,pou (Mc 5,8)
5. o` avdelfo,j ouvk h=n di,kaioj (Mc 2,25)
6. to, daimo,nion ponhro,n h=n

o` avggeloj avgaqo,j h=n (Mc 7,22)

7. o` avdelfo,j e;rcetai eivj th,n zwh,n (Mc 9,43)


8. h` do,xa tou/ qeou/ ouvk estin h` do,xa tw/n anqrw,pwn (Lc 2,9)
9. o` adelfo,j ei/pen th,n avlh,qeian (Mc 5,33)
10. h` tra,peza tou/ kuri,ou a``gi,a (Lc 1,9)
11. mh. e;ste ponhroi, (Mc 5,34)
12. ouvk evste, ponhroi, (Mc 13,11)
13. e`,kastoj ui`o,j avgaphto,j h=n (Lc 6,44)
14. ei= pisto,j * (Mc 14,61)
15. h` avga,ph tou/ qeou/ kalh, estin (Jo 5,42)
16. h` evxousi,a evk tou/ qeou/ evstin (Lc 22,53)
17. evk tw/n kardiw/n tw/n avnqrw,pwn e;rcetai h` a`marti,a (Mc 7,21)
18. h` basilei,a tou/ qeou/ evx ouvranou/ h=n (Mc 4,26)
19. h` ekklhsi,a tou/ kuri,ou a`gi,a evstin (Act 9,31)
20. h` gh/ ouvk e;stin ouvrano,j (Mc 13,31)
21. h` glw/ssa tou/ avnqrw,pou kalh, evstin (Lc 1,64)
22. o` ui`o,j avgaphto,j evstin (Lc 22,7)
23. e;rcetai h` h`me,ra tou/ kuri,ou (Mc 1,11)
24. ai` a`marti,ai tou/ ko,smou ouv kalai, h=san (Mc 2,5)

1. bonito existir? ( o existir bonito?) (Mc 9,5)


2. A autoridade da assembleia vem de Deus (Lc 22,53)
3. Ns no somos santos (Lc 17,10)

17

5. eimi, Presente do Conjuntivo

singular

plural

w=

w=men

h=|j

h=te

h=|

w=sin

O conjuntivo usado a maior parte das vezes no N.T. para exprimir finalidade,
intuito, em oraes subordinadas introduzidas por i`,na ( o`,pwj

;Ercetai eivj to, i`eron i`,na a`,gioj h=|


Ele vem para o templo a fim de que ele seja santo.
O` qeo,j le,gei o`,pwj a;nqrwpoi a`,gioi w=sin
Deus fala para que os homens sejam santos.
A partcula usada para negar o verbo numa orao final. Esta partcula
pode ser usada com ou , ou de forma isolada:
O` qeo,j le,gei i`,na a;nqrwpoi mh, w=sin ponhroi,
O` qeo,j le,gei mh, a;nqrwpoi w=sin ponhroi,
O` qeo,j le,gei o`,pwj a;nqrwpoi mh, w=sin ponhroi,
Deus fala a fim de que os homens no sejam maus.
Os pronomes demonstrativos ou=toj (este) e evkei/noj (aquele)

Singular

Masculino

Feminino

Neutro

n.

ou=toj

au`,th

tou/to

g.

tou,tou

tau,thj

tou,tou

d.

tou,tw|

tau,th|

tou,tw|

a.

tou/ton

tau,thn

tou/to

18

Plural
Masculino

Feminino

Neutro

n.

ou=toi

au=tai

tau/ta

g.

tou,twn

tou,twn

tou,twn

d.

tou,toij

tau,taij

tou,toij

a.

tou,touj

tau,taj

tau/ta

de realar a ausncia de um n (nun) final no nominativo e acusativo


neutro singular.

Singular
Masculino

Feminino

Neutro

n.

evkei/noj

evkei,nh

evkei/no

g.

evkei,nou

evkei,nhj

evkei,nou

d.

evkei,nw|

evkei,nh|

evkei/nw|

a.

evkei/non

evkei,nhn

evkei/no

Plural
Masculino

Feminino

Neutro

n.

evkei/noi

evkei/nai

evkei/na

g.

evkei,nwn

evkei,nwn

evkei,nwn

d.

evkei,noij

evkei,naij

evkei,noij

a.

evkei,nouj

evkei,naj

evkei/na

Quando usados como adjectivos estes pronomes demonstrativos no


surgem entre o artigo e o substantivo que modificam, ainda que sejam usados
atributivamente. Por outras palavras, a sua posio predicativa, mas o seu
significado atributivo. Quando so usados como substantivos no tm artigo
a acompanhar
e;rcetai evk tou,tou tou/ i``erou/ Ele vem (=sai) deste templo.
evkei,nh e;rcetai

aquela (mulher) chega.

19

Apstrofre
um sinal usado para indicar a eliso (queda) de uma vogal. o mesmo sinal
utilizado para indicar uma respirao breve (suave). Esta eliso ocorre quando
uma palavra que termina numa vogal perde essa vogal para a palavra seguinte
(que por sua vez comea por vogal). Por exemplo, a expresso apouranou/ (do
cu) resulta da queda do ltimo omicron da preposio apo, pois a palavra
seguinte comea por vogal.

Crase
do grego kra,sij que significa misturar, a fuso de duas palavras numa s.
Este fenmeno involve apenas o som, sem alterar em nada o significado, como
no seguinte exemplo (kagw, = kai. + egw,).

Direse
do grego diai,resij que significa separao, dividir; a leitura de duas vogais
que poderiam eventualmente ser lidas como um ditongo mas que so
distinguidas por forma a serem pronunciadas separadamente. Assim, a palavra
Isai?a pronunciada como tendo quatro slabas em vez de trs. O mesmo
sucede com a palavra Mwu>shj que se pronuncia com trs e no com duas.

Vocabulrio
Evn

preposio que rege o caso dativo : em, dentro de.

su,n

(+ dativo) com, em conjunto com.

i``,na

conjuno : em ordem a, a fim de que, para que.

o``,pwj

conjuno: de tal forma que.

a;lloj( a;llh( a;llo

outro, outrm.

evkei/noj( evkei,nh( evkei/no

aquele, aquela, aquilo (pronome enftico em Jo)

ou/toj( au``,th( tou/to

este, esta, isto.

toiou/toj( toiau,th( toiou/to

tal, de tal tipo, de tal forma, este (mesmo).

20

Exerccios
1. evn evkei,naij tai/j h`me,raij ou=toj o` avdelfo,j h=n pisto,j (Mc 1,9)
2. ai` evkklhsi,ai toiau/tai ouvk avgaqai, eivsin (Mc 6,2)
3. o` a;ggeloj e;rcetai su,n toi/j avnqrw,poij (Mc 8,34)
4. tw/n toiou,twn h=n h` basilei,a tw/n ouvranw/n (Mc 10,14)
5. o` ku,rioj e;rcetai i`,na oi` a;nqrwpoi w=sin a`,gioi (Mc 3,14)
6. a;lloi ouvk h=san en tw/| i`erw/| (Mc 4,36)
7. evn evkei,nh| th/| h`me,ra| shmei/on evk tw/n ouvranw/n (Mc 8,1)
8. o` qeo,j ei=pen to,n lo,gon o`,pwj mh, h` a`marti,a h=| evn th/| evkklhsi,a| (cf. Mc 5,33)
9. a;lloi avdelfoi, eivsi,n evn th/| ekklhsi,a| (Mc 4,36)
10. ou=toi eisin oiv ui`oi, avgaphtoi, (Mc 9,7)
11. evkei,nh h`, evn th/| basilei,a| esti,n a`gi,a estin (Mc 4,20)
12. ou=toj o` avdelfo,j e;rcetai evk tou/ i`erou/ (Mc 7,6)
13. e;cw tau,thn th,n gh,n (Mc 4,5)

1. Aquele irmo chega para que a assembleia no seja m (Mc 3,9)


2. Este o irmo que vem (Mc 12,7)
3. Outros mantos estavam com aquele filho (Mc 4,36)
4. Que ele esteja naquela casa
5. Sede santos
6. Deus caminha com o homem no mundo
7. Os homens bons esto no templo santo
8. Aqueles mantos so belos
9. Deus fala (le,gei) ao homem para que ele seja santo
10. Tu ouves a Deus para ser santo
11. Deus est com o homem no templo
12. Estes mensageiros vm com o evangelho para todos os outros homens
13. Que cada um seja justo
14. O pecado no vem para a verdade
15. Os filhos so amados na Igreja

21

6. O optativo presente activo


O presente do optativo de eimi,

Singular

Plural

ei;hn

ei;hmen

ei=men

ei;hj

ei;hte

ei=te

ei;h

ei;hsan

ei=en

O modo optativo utilizado no N.T. para exprimir um desejo, uma opo.


ei;h avgaqo,j

que ela seja bom

ei;hsan di,kaioi

que eles sejam justos (que eles possam ser justos).

Os substantivos maqhth,j e neani,aj


A maioria dos substantivos da primeira declinao feminina, mas
aparecem alguns masculinos, os quais tm a seguinte forma

Singular

Plural

Singular

Plural

n.

maqhth,j

maqhtai,

neani,aj

neani,ai

v.

maqhta,

maqhtai,

neani,a

neani,ai

g.

maqhtou/

maqhtw/n

neani,ou

neaniw/n

d.

maqhth|/

maqhtai/j

neani,a|

neani,aij

a.

maqhth,n

maqhta,j

neani,an

neani,aj

O genitivo singular destes dois substantivos igual ao genitivo singular de


substantivos da 2 declinao, onde muitos so do gnero masculino

O pronome pessoal

Singular

Plural

n.

evgw,

h`mei/j

g.

evmou/( mou

h`mw/n

d.

evmoi,( moi

h`mi/n

a.

evme,( me

h`ma/j

22

uso do nominativo do pronome pessoal indica frequentemente nfase


evgw, e;cw th,n do,xan

Eu tenho a glria

O vocativo
Nunca regido por uma preposio, tal como o nominativo. Aparece por
vezes com a interjeio w=. Ocasionalmente, o nominativo com o artigo pode ser
usado em substituio do vocativo
o` qeo,j mou

Meu Deus

Vocabulrio
baptisth,j &ou/( o`

baptista

despo,thj &ou( o``

dspota, mestre, ditador

erga,thj &ou( o`

trabalhador, arteso

vIorda,nhj &ou( o`

Jordo

krith,j &ou/( o`

juz

lh|sth,j &ou/( o``

ladro

maqhth,j &ou/( o`

discpulo

profh,thj &ou( o`

profeta

stratiw,thj &ou( o`

soldado

u`pokrith,j &ou/( o`

hipcrita, falso, actor

yeusth,j &ou/( o`

mentiroso

vAndre,aj &ou( o`

Andr

Messi,aj &ou( o``

Messias

neani,aj &ou( o`

rapaz, jovem

evgw,

eu

h``mei/j

ns

w=

oh (interjeio)

kai.

e, tambm, mas, todavia

23

Exerccios
1. dia, th/j h`me,raj oi` evrga,tai h=san evn tw/| vIorda,nh| (Act 1,3)
2. dia, tou,touj tou,j lo,gouj o` krith,j h=n avgaqo,j (Mc 7,29)
3. ei;hmen avgaqoi,
4. o` baptisth,j le,gei toi/j avnqrw,poij tou,j th/j alhqei,aj lo,gouj (Mc 1,38)
5. o` Messi,aj e;rcetai evk tou/ i`erou/ (Jo 4,25)
6. su,n tw/| kuri,w| h=san kritai, h`mw/n (Mc 15,27)
7. o` ku,rioj ei=pen toi/j maqhtai/j (Mc 2,16)
8. o` stratiw,thj evsti,n lh|jth,j kai, yeu,sthj (Jo 8,44)
9. o` lh|sth,j h=n su,n tw|/ stratiw,th| (Jo 18,40)
10. o` neani,aj h=n ui`o,j evkei,nou (Jo 8,44)
11. oi` evrga,tai pistoi, eivsin (Mt 9,37)
12. yeu,sthj esti,n kai, o` ui`o,j evkei,nou (Jo 8,44)
13. o` baptisth,j e;rcetai evk tou/ i`erou/ (Mc 3,1)
14. oi` a;nqrwpoi h=san evn tw/| vIorda,nh| (Mc 1,5)
15. w= a;nqrwpe( i;sqi avgaqo,j (Rom 2,1)
16. evgw, ouvk eimi, a`,gioj (Mc 1,7)
17. oi` a;nqrwpoi w=sin evn tw i`erw/| (Mc 5,34)
18. mh, i;sqi u`pokrith,j (Mc 6,4)
19. ouvk esti,n profh,thj pisto,j evn th/| basilei,a|

1. Os discpulos do Senhor estavam no templo e os discpulos do Baptista


estavam no Jordo (Mc 2,18).
2. s tu o mestre dos trabalhadores? (Mc 2,20).
3. Andr estava com o Messias (Mc 13,3).
4. Os soldados vm para que os homens estejam com o juz
5. Os rapazes no eram ladres
6. Que eles possam ser justos e santos
7. O meu mestre um bom trabalhador
8. Aquele profeta que no seja falso

24

7. O particpio presente activo

O particpio um adjectivo verbal. Tal como um verbo tem voz, modo,


tempo, e pode assumir um objecto directo. semelhana dos adjectivos tem
gnero, nmero, e caso, e concorda com o substantivo ou pronome que
modifica. Por vezes pode aparecer como um substantivo, usado normalmente
no masculino ou no neutro.
o` ui`o,j( su,n tw/| qew/| w;n( a``,gio,j evstin filho, que est com Deus, santo.

Esta frase pode ser traduzida tambm por uma orao relativa, tal com em
portugus
o` ui`o,j( o[j esti,n su,n tw|/ qew/|( a``gio,j evstin
Particpio presente eimi,
Singular

Plural

Masculino

Feminino

Neutro

n.

w;n

ou=sa

o;n

g.

o;ntoj

ou;shj

d.

o;nti

a.

o;nta

Masculino

Feminino

Neutro

o;ntej

ou=sai

o;nta

o;ntoj

o;ntwn

ou,sw/n

o;ntwn

ou;sh|

o;nti

ou=sin

ou;saij

ou=sin

ou=san

o;n

o;ntaj

ou;saj

o;nta

O dativo masculino singular e o neutro plural so o resultado das seguintes


mudanas:
1) a forma original ont&si. O t cai antes do s.
2) a forma ont&si > on&si transforma-se em ousi porque a cadeia formada pelas
letras ns perde o n e a vogal precedente alongada de o para o ditongo ou.
3) as formas masculinas e neutras pertencem terceira declinao. A forma
feminina de w;n & ou=sa & o;n declinada como do,xa

25

O pronome pessoal su,

Singular

Plural

n.

su,

u``mei/j

g.

sou/( sou

u``mw/n

d.

soi,( soi

u``mi/n

a.

se,( se

u``ma/j

Vocabulrio
Kata,

(+ genitivo) para baixo, contra ; (+ acusativo) em direco


a, perto de, de acordo com.

o a;rtoj( ou

po, comida

o dou/loj( ou

servo, escravo

o qa,natoj( ou

morte

o lao,j( ou

povo, nao judaica (gentios no Apocalipse)

o no,moj( ou

lei

o oi=koj( ou

casa, famlia, dinastia

o ovfqalmo,j( ou

olho

o o,cloj( ou

multido

o to,poj( ou

lugar

o vIhsou/j( ou

Jesus

su, sou/

tu

ga,r

pois, porque, dado que. uma partcula postpositiva


porque nunca aparece como a primeira palavra de uma
frase ou orao.

26

Exerccios
1. ouk h=n shmei/on kata, tou/ Messi,ou (Mc 3,6).
2. h=san ga,r dou/loi (Mc 1,16).
3. o` qa,natoj esti dia, ta,j a`marti,aj (Mc 7,29).
4. e;rcetai o` ku,rioj i[na o` a;rtoj h=| a[gioj (Lc 4,3).
5. o` ovfqalmo,j sou/ ouvk h=n avgaqo,j (Mc 9,47).
6. ou=toi ga,r eivsin oi` no,moi kai, oi` profh/tai (Mc 7,12).
7. ouvk e;stin euvagge,lion kata, vAndre,an (Mc 1,27).
8. e;rcetai o` vIhsou/j eivj evkei/non to,n to,pon (Mc 1,35).
9. evkei/noj o` lao,j ouvk h=n pisto,j (Mc 7,6).
10. su, ei= o` ui`o,j o` avgaphto,j * (Mc 3,11).
11. evkei/noj o` o;cloj e;rcetai eivj to,n oi=kon tou/ qeou/ (Mc 3,20).
12. ou, ga,r este u`mei/j oi` o;ntej avgaqoi, (Mc 13,11).
13. o` vIhsou/j e;rcetai eivj to,n oi=kon tou/ qeou/ (Mc 7,6).
14. dou/loj vIhsou/ esti dou/loj avnqrw,pwn (Mc 10,44).

1. Esta multido vem para dentro do templo (Mc 2,13).


2. A casa de Deus santa e os profetas que esto nesta casa so santos (cf.
Mc 11,17).
3. Jesus falou-nos naqueles dias (Mc 2,19).
4. A lei santa
5. Aquelas palavras da multido no so santas
6. Ests comigo naquela casa
7. O homem que est a falar justo
8. O teu olhar (a tua vista) no tem pecado
9. A morte vem pela comida que no est boa
10. A multido caminha para aquele lugar
11. O povo de Jesus disse palavras bonitas ao homem
12. As palavras daquele homem que est ali (ekei/) so belas
13. Com efeito, o teu pecado no est de acordo com a lei

27

8. eimi, Futuro Indicativo, futuro particpio, futuro infinitivo activo


O tempo futuro do modo indicativo exprime uma aco simples a vir a
acontecer de forma repetida ou continuada.
Singular

Plural

1.

e;somai

evso,meqa

2.

e;sh|

e;sesqe

3.

e;stai

e;sontai

Particpio futuro activo (conjugado como avgaqo,j & h/ &o,n)


Singular
Masculino

Feminino

Neutro

n.

evso,menoj

evsome,nh

evso,menon

v.

evso,mene

evsome,nh

evso,menon

g.

evsome,nou

evsome,nhj

evsome,nou

d.

evsome,nw|

evsome,nh|

evsome,nw|

a.

evso,menon

evsome,nhn

evso,menon

Plural
Masculino

Feminino

Neutro

n.

evso,menoi

evso,menai

evso,mena

v.

evso,menoi

evso,menai

evso,mena

g.

evsome,nwn

evsome,nwn

evsome,nwn

d.

evsome,noij

evsome,naij

esome,noij

a.

evsome,nouj

evsome,naj

evso,mena

O particpio futuro exprime normalmente uma aco subsequente quela


do verbo principal, semelhana do futuro infinitivo
to, e;rgon to, evso,menon avgaqo,n e;stai
O trabalho futuro (literalmente: aquele que vir) ser bom.
Eimi, Futuro Infinitivo activo e;sesqai
Acusativo com o Infinitivo: um tipo de construo em que um nome ou
um pronome no acusativo construdo como o sujeito de um infinitivo
& o`` vIhsou/j le,gei to,n Baptisth,n e;sesqai di,kaion

28

Jesus diz que o Baptista ser justo (literalmente: diz ser o Baptista justo).
Aqui a palavra Baptisth,n colocada no acusativo para ser o sujeito do
infinitivo. A palavra di,kaion est no acusativo porque concorda com Baptisth,n.
No discurso directo Jesus diz: "O Baptistia ser justo".
O adjectivo e pronome pessoal auvto,j serve como a terceira pessoa do
pronome pessoal. Significa enquanto adjectivo o mesmo (quando precedido
de artigo), o tal, o prprio (quando no precedido de artigo).
Singular
Masculino

Plural

Feminino

Neutro

Masculino

Feminino

Neutro

n.

auvto,j

auvth,

auvto

au,toi,

auvtai,

auvta,

g.

auvtou/

auvth/j

auvtou/

auvtw/n

auvtw/n

autw/n

d.

au,tw/|

auvth/|

auvtw/|

auvtoi/j

auvtai/j

auvtoi/j

a.

auvto,n

auvth,n

au,to,

auvtou,j

auvta,j

auvta,

& ei=pen to,n auvto,n lo,gon

ele disse a mesma palavra

& vIhsou/j auvto,j e;rcetai

Jesus Ele mesmo chega

& e;blepon auvto,n

eu estava a v-lo.

Uso reflexivo e no-reflexivo de auvto,j


& eble,pe to,n oi=kon auvtou/

ele via a sua (de outra pessoa) casa

& eble,pe to,n oi=kon auvtou/

ele via a sua (a sua prpria) casa.

S o contexto pode decidir qual a traduo mais adequada.

Vocabulrio
Meta,

(+ genitivo) com, em conjunto com ; + acusativo = depois


lguns substantivos no N.T. so declinados como lo,goj
mas so femininos, no masculinos

h a;bussoj( ou

abismo

h a;mpeloj( ou

videira usado nos LXX cerca de 62x. Nessa verso grega


da Septuaginta traduz quatro termos diferentes do
hebraico:

!g:

(Gan: jardim);

Soreq / seruqim
h bi,bloj( ou

livro

h e;rhmoj( ou

deserto
29

!p,g,

(: vinha);

~r,k,

(Krem); e

h nh/soj( ou

ilha

h no/soj( ou

doena (fsica), nusea

h o`do,j( ou

caminho, viagem, percurso

h r`a,bdoj( ou

basto

auvto,j auvth, auvto,

ele, ela, o mesmo, o prprio (o Ap usa-o como pronome


enftico, enquanto que Joo prefere ekei/noj)

de

tem vrios significados. Quando surge isolada assume


frequentemente o significado de mas, pelo contrrio. Pode
tambm ter um sentido de ligao e. Por vezes apenas
uma forma de facilitar o desenvolvimento da narrao:
ento, nessa altura, assim.

Exerccios
1. o` maqhth,j h=n meta, tw/n bi,blwn auvtou/ (Mc 1,13)
2. to, daimo,nion e;rcetai evk th/j avbu,ssou (Ap 11,7)
3. o` vIhsou/j le,gei evgw, eimi h` a;mpeloj (Jo 15,1)
4. h` avlh,qeia estin evn tau,th| th/| bi,blw| (Mc 12,26)
5. o` baptisth,j h=n evn th/| evrh,mw| (Mc 1,4)
6. o` stratiw,thj e;rcetai eivj th,n nh/son (Act 27,26)
7. no,soi h=san evn tw/| law|/
8. oi` maqhtai tou/ vIhsou/ h=san evn th/| odw/| (Mc 8,27)
9. o` maqhth,j e;cei th,n r`a,bdon (Mc 6,8)
10. auvto,j ga,r o` qeo,j ei=pen tou,touj tou,j lo,gouj
11. to, daimo,nion e;rcetai evx auvtou/ (Mc 1,26)
12. o` de, vIhsou/j le,gei auvtoi/j peri, auvth/j (Mc 1,30)
13. e;rcetai de, h` h`me,ra tou/ kuri,ou (Mc 2,20)

1. Depois deste dia ns estaremos com o Senhor no seu reino (Mc 8,31).
2. O Baptista vem para o deserto com os seus discpulos (Mc 1,3).
3. Os discpulos estavam com Jesus no caminho (Mc 9,33).
4. Os homens estaro na vinha para que haja vinho (oi;noj)

30

9. Presente Indicativo Activo dos verbos em w

lu,w (raz lu&)

SISTEMA VERBAL

No contractos

(u lu,w)

Tema
a tima,w (honrar)

em
vogal

Contractos

e file,w (gostar)
o dhlo,w (mostrar)

Conjugao
labial gra,fw (escrever)

temtica
(em w)

Em oclusiva

gutural a,gw (levar)


dental pei,qw (persuadir)

Tema
em

lw agge,lw (anunciar)

consoante
Em lquida

mw ne,mw (distribuir)
nw me,nw (ficar)
rw fqei,rw (corromper)

i,sthmi (tema sta) estar

Conjugao

Tema

ti,qhmi (tema qe) colocar

Em

di,dwmi (tema do) dar

Vogal

fhmi,

(tema fa) dizer

Ei=mi

(tema i) ir

atemtica
(em mi)
Tema

dei,knumi (tema deik) mostrar

em
consoante

eimi,

(tema es) ser

O infinito do verbo = radical + vogal temtica + desinncia (fil e ein > filei/n)
O tema = radical + vogal temtica (fil e)
Em algumas gramticas as desinncias so tambm chamadas morfemas.

31

O substantivo sigmtico sa,rx da terceira declinao (raz em gutural sark&)


A raz encontra-se eliminando a desinncia do genitivo singular, que
neste caso sark& oj) x acaba por isso por ser uma consoante dupla.
Genitivo singular sarko,j acusativo singular sa,rka dativo singular sarki,
Nom. plural sa,rkej dat. plural sarxi,n acus. plural sarka,j gen.plural sarkw/n

Assigmticos da terceira declinao (temas em n ou r, e em &ont)


Aiw,n( &aiw/n&oj

swth,r( swth/r&oj

rh,twr( rh,tor&oj

Da 3 declinao fazem parte temas em consoante, em &oj( &i( &u( &o( e ditongo

Vocabulrio
peri,

(+ genitivo) acerca de, volta de (+ acusativo) junto de

epi,

(+ genitivo ou dativo) sobre

ble,pw

ver

gra,fw

escrever

diw,kw

perseguir

e;cw

ter

kwlu,w

proibir

le,gw

dizer (o Apocalipse prefere kale,w em Ap 1,9; 12,9 ao


contrrio de Joo que prefere o verbo le,gw : Jo 19,17)

lu,w

dissolver, desligar lu,w lu,eij lu,ei lu,omen lu,ete lu,ousin

pe,mpw

enviar

h sa,rx

sarko,j

carne, natureza humana

h sa,lpigx( sa,lpiggoj trombeta


h gunh,( gunaiko,j

mulher, esposa

h qri,x( trico,j

cabelo

h nu,x( nukto,j

noite

ou=n

portanto, por isso, por conseguinte. Partcula pospositiva.


No Apocalipse tem um sentido ilativo ao contrrio de
Homero, enquanto que no IV evangelho surge geralmente,
nas 195 ocasies em que se encontra, nas seces ditas
narrativas, logo com um sentido de transio histrica.

32

Exerccios
1. h=n o;cloj peri, to.n vIhsou/n (Mc 9,14)
2. le,gei o` krith,j auvtoi/j peri, auvth/j (Mc 16,19)
3. o` ou=n ku,rioj vIhsou/j e;cei evxousi,an evpi, th/j gh/j (Mc 1,30)
4. ku,rie( o` qeo,j gra,fei toi/j avnqrw,poij (Mc 12,19)
5. h` gunh, e;cei tri,caj kala,j
6. ble,pomen tou,j avnqrw,pouj (Mc 8,24)
7. dia, th/j nukto,j h=n evn th/| evrh,mw/| (Mc 5,5)
8. o` avgaqo,j stratiw,thj e;rcetai kai, lu,ei auvto,n (Mc 11,4)
9. pe,mpousin tou,j avgge,louj meta, salpi,ggwn (Mt 25,31)
10. ouvk e;comen evxousi,an evn evkei,nw/| tw/| to,pw/| (Mc 1,22)
11. diw,kete tou,j profh,taj (Mt 23,34)
12. oi` despo,tai kwlu,ousin tou,j evrga,taj (Mc 9,38)
13. pe,mpeij auvtou,j eivj th,n e;rhmon (Mc 5,12)
14. o` o;cloj le,gei peri, tou/ vIhsou/ (Mc 1,30)
15. peri, tauvthn th,n h`me,ran e;rcetai o` vIhsou/j (Mc 6,48)
16. o` lh|sth,j le,gei kata, th,n sarka, (Jo 8,15)

1. Ns escrevemos para os nossos prprios discpulos estes livros


2. Ns mandamos as trombetas que temos.
3. Depois daqueles dias os nossos coraes no estavam bem. Por isso, ns
no eramos santos.
4. O ladro v os homens justos
5. Os ladres perseguem os homens bons
6. O soldado liberta o discpulo de Jesus
7. O mestre proibe trombetas dentro de casa
8. O manto da mulher do juz ser bonito
9. Ela tem cabelos bonitos
10. O homem falso procura o pecado
11. Os mantos dos soldados, os dos que esto na casa, so bonitos

33

10. Imperfeito indicativo activo e,luon (ej &e &omen &ete &on)

Aumento - Ocorre s no modo indicativo (imperfeito, aoristo, m.-q.-perfeito)


Os verbos cuja raz comea com uma consoante formam o imperfeito
aumentando um e raz do presente do indicativo (aumento silbico). Este e
tem sempre uma respirao leve. Quando a raz do presente comea com uma
vogal ou com um ditongo o aumento formado no pelo aumento e mas pelo
alongamento da vogal (aumento temporal), de acordo com as seguintes regras
a >h

avkou,w & h;kouon

e >h

evsqi,w & h;sqion

o >w

ovnoma,zw & wvno,mazon

ai > h

ai;rw & h=|ron

au > hu

auvxa,nw & hu;xanon

eu > hu

eu`ri,skw & hu`,riskon

oi > w

oivkti,rw & w|;ktiron

e,luon aumento silbico (e) + tema (lu) + vogal de ligao (o) + morfema (n)
Nos verbos compostos o aumento vai entre o prefixo e o verbo.

O substantivo ;Aray( ;Araboj da terceira declinao com raz labial. Pertence


categoria dos sigmticos. A letra apenas uma dupla consoante (p + s).
Dat.sing. ;Arabi Ac.sing. ;Araba Nom.sing ;Arabej Dat.Pl. ;Arayin
Vocabulrio
u`po,

(+genitivo) por (agente da passiva)


(+ acusativo) sob

o` ;Aray( ;Araboj

rabe (acusativo plural

h` lai/lay( lai,lapoj

tempestade

ai,rw

tirar, remover, pegar

akou,w

ouvir

auxa,nw

fazer crescer (transitivo); crescer

esqi,w

comer

euri,skw

encontrar, descobrir

iscu,w

ser capaz, poder (imperfeito iscuon)


34

;Arabaj)

oikti,rw

ter piedade

splagcnizw

ter compaixo, compadecer-se, remover-se por amor (cf. 2


Mac 6,8)

onoma,zw

nomear, chamar pelo nome

ubri,zw

insultar (imperfeito ubrizon)

avlla,

mas

Exerccios
1. oi` stratiw/tai ouvc i;scuon ei=nai avgaqoi, (Lc 16,3)
2. o` Ku,rioj w;|ktire tou,j ;Arabaj
3. avlla, o` Ku,rioj wvno,mazen tou,j maqhta,j avposto.louj (Mc 3,14)
4. oi` dou/loi ai;rousin ta, i`ma,tia auvtw/n eivj o`do,n (Mc 6,8)
5. o` stratiw,thj hvkousqh (= foi ouvido) u`po, tou/ kuri,ou (Mc 1,5)
6. evkei/noi oi` ponhroi, u`,brizon tou,j dou,louj auvtou/ (Mt 22,6)
7. a;nqrwpo,j eimi u`po evxousi,an w;n (Lc 7,8)
8. o` vIhsou/j e;rcetai kai, euvri,skei auvtouj (Mc 14,37)
9. avlla, h` lai/lay hu;xanen evn evkei,nh| th/| nukti, (Lc 2,40)
10. u`mei/j ouvk hvkou,ete( avlla, evle,gete
11. o` vIhsou/j h;sqie meta, tw/n ponhrw/n avnqrw,pwn (Mc 2,16)
12. kai, evkei/noi eivsin oi[ avkou,ousin to,n lo,gon (Mc 4,20)

1. Esta multido escutava-O, mas aquela multido no O ouvia


2. Jesus chamou a Andr apstolo
3. A palavra de Deus crescia naquele reino.
4. O soldado crescia com os servos que estavam na casa
5. O juz podia ter piedade dos servos
6. Estars comigo naquela vinha para que possas comer
7. Aquelas eram as que insultavam a outra mulher
8. Todos os que escutam a palavra de Deus sero homens santos e bons
9. Os rabes comiam o po na ilha
10. A tempestade aumentava naquela noite

35

11. O Futuro Indicativo Activo lu,&s&w (&eij &ei &omen &ete &ousin%
Os verbos cuja raz no presente acaba numa palatal (k( g( c) forma o
futuro colocando um x no lugar do sigma. Os verbos cuja raz no presente
termina numa labial (p( b( f) colocam um no local do sigma. Os verbos cuja
raz no presente termina numa dental (t( d( q) colocam um s no local do sigma.

a;gw > a;xw

ble,pw > ble,yw

pei,qw > pei,sw

O substantivo elpij( elpi,doj da terceira declinao, com raz dental


Dat sing evlpi,di acus sing evlpi,da nom pl evlpi,dej dat pl evlpi,sin
Este substantivo pertence categoria dos sigmticos, em oclusiva dental.

Vocabulrio
u`per

+ genitivo = em favor de
+ acusativo = por cima, mais do que

a;gw

lidar, levar

bapti,zw

baptizar (futuro bapti,sw)

doxa,zw

glorificar (futuro doxa,sw)

kra,zw

gritar (futuro kra,xw)

pei,qw

persuadir (futuro pei,sw)

peira,zw

tentar, testar, experimentar

h` evlpi,j( evlpi,doj

esperana

h` lampa,j( lampa,doj

lmpada

pai/j( paido,j

rapaz/rapariga, criana

h` patri,j( patri,doj

local de nascimento, ptria

o` pou,j( podo,j

h` sfragi,j( sfragi,doj

selo

o,ti

porque ; "....." ; que

36

Exerccios
1. o` pai/j ouvk ei=ce po,daj (Mt 18,8)
2. oi` a;nqrwpoi e;krazon (Mc 3,11)
3. le,gw o`,ti auvto,j a``martwlo,j evstin o`,ti h`` kardi,a auvtou/ ponhra, esti,n
4. o[j ga,r ouvk e;stin kata, h`mw/n( u`per h`mw/n estin (Mc 9,40)
5. dia, to,n dia,bolon evpei,razon to,n qeo,n (Act 15,10)
6. o` vIhsou/j e;rcetai eivj th,n patri,da auvtou/ (Mc 6,1)
7. auvto,j u`ma/j bapti,sei (Mt 3,11)
8. ouvk e;stin dou/loj u`per to,n ku,rion auvtou/ (Mt 10,24)
9. oi` avdelfoi, e;peiqon auvtou,j (Act 13,43)
10. h` ga,r sfragi,j mou u`mei/j evste (1 Cor 9,2)
11. le,gousin o`,ti evble,pomen to,n Ku,rion
12. a;gousin ou=n to,n vIhsou/n avpo, tou/ oi;kou (Jo 18,28)
13. ouvk e;rcetai o` lh|sth,j meta, lampa,dwn (Jo 18,3)
14. evgw, ouv doxa,sw auvto,n (Jo 8,54)
15. ei=cen evlpi,da eivj to,n qeo,n (Act 24,15)
16. auvto,j a`martwlo,j o`,ti h` kardi,a auvtou/ ponhra, estin
17. o` qeo,j evdoxaze to,n pai/da auvtou/ vIhsou/n (Act 3,13)

1. Estes so aqueles em favor de quem eu falava


2. Um discpulo no mais do que o seu mestre
3. Eu levava-o a Jesus.
4. Baptizar-te-ei na esperana e no amor
5. Ela persuadir os discpulos e eles louvaro o Senhor Jesus
6. Ele gritava ao homem em favor da criana
7. Jesus levar os discpulos para os cus
8. O ladro insultava o juz mas no podia levar o selo da casa
9. O menino chamava-se Jesus e crescia na esperana
10. O mentiroso perseguir o homem justo
11. O rabe encontrava o selo que era da criana

37

12. O presente Imperativo activo lu/e lue,tw

lu,ete lue,twsan

Os substantivos o` poimh,n( h` eivkwn( o` mh,n( o` aivw,n


Assigmticos, de razes nasais da terceira declinao que terminam em &n
Gen.sin. poime,noj dat.sin. poime,ni dat.pl. poime,sin Ac.pl. poime,naj

O Pronome Reflexivo emautou/( seautou/( eautou/ (apenas no gen., dat. e ac.)

Vocabulrio
Epi,

(+ genitivo) em, diante, por cima de, no tempo de


(+ dativo) em, sobre, na base de
(+ acusativo) em, com respeito a, contra

o` limh,n( lime,noj

porto

o` poimh,n( poime,noj

pastor

o` braci,wn( braci,onoj

brao, poder divino

o` gei,twn( gei,tonoj

vizinho

o` dai,mwn( daimonoj

demnio

h` eivkwn( eivko,noj

imagem, cone

o` h``gemw,n( h`gemo,noj

lder, governador

h` ciw,n( cio,noj

neve

o` `,Ellhn( `,Ellhnoj

grego

o` mh,n( mhno,j

ms

o` avgw,n( avgw/noj

sofrimento, agonia, doena, luta

o` aivw,n( aivw/noj

idade, poca

o` avmpelw,n( avmpelw/noj

vinha, rea das videiras

o` ceimw,n( ceimw/noj

inverno

o` citw/n( citw/noj

tnica, manto

evmautou/

de mim prprio

e`autw/n

de ns prprios, ou deles prprios

h;

partcula disjuntiva ou.

38

Exerccios
1. oi` gei,tonej e;legon ou=toj estin (Jo 9,8)
2. o` ui`oj tou/ avnqrw,pou e;cei evxousi,an evpi, th/j gh/j (Mc 2,10)
3. ouvk e;comen a;rton meta, e`autw/n
4. to, i`ma,tion auvtou/ h=n evpi, th/j cio,noj
5. e;cete to,n auvto,n avgw/na o`,n eble,pete evn evmoi, kai, nu/n avkou,ete evn evmoi, (Flp 1,30)
6. avpo, seautou/ su, tou/to le,geij* (Jo 18,34)
7. e`,xei zwh,n evn tw/| aivw/ni o`,j e;rcetai (Mc 10,30)
8. oi` stratiw/tai ouvk e;cousin citw/naj
9. dida,skale( epi, avlhqei,aj le,geij (Mc 12,32)
10. evn tw/| ceimw/ni ciw,n evstin
11. o` Cristo,j estin eivkw,n tou/ qeou/ (2 Cor 4,4)
12. o` `,Ellhn e;legen evn e`autw/| (Mc 16,3)
13. evgw, eimi o` poimh,n o` kalo,j (Jo 10,11)
14. meta, tou/ton to,n mh/na e;stai evn tw/| oi;kw/| auvth/j
15. e;rcetai o` a;nqrwpoj epi, tw/| ovno,mati tou/ kuri,ou (Mc 13,6)
16. e;cw upo, emauto,n stratiw,taj (Lc 7,8)
17. epi, h`gemo,nwn e;sesqe (Mc 13,9)
18. o` ku,rioj e;cei avmpelw/na evn evkei,nh| th/| gh/|
19. ouvk h=n limh,n epi, th/j nh,sou
20. ou,k e;cete a;rton meta, e`autw/n
21. meta, braci,onoj h=gen auvtou,j evk th/j gh/j (Act 13,17)
22. e;rcetai eivj ekklhsi,an h;` eivj oi=kon
23. oi` daimonej ouvk h;kouon auvto,n
24. evdi,dasken tou,j `,Ellhnaj (Jo 7,35)
25. ouvk e;cousin a;rton meta, e`autw/n
26. e;rcetai epi, to,n to,pon (Lc 19,5)

1. Que o amor exista sobre a Terra e nos coraes dos homens


2. O Senhor o bom pastor e Ele estar com o seu povo
3. Eu digo que Jesus a imagem de Deus e a glria dos homens

39

13. O Presente activo do conjuntivo lu,w

h|j

h|

wmen

hte

wsin

Contem as desinncias do presente do conjuntivo do verbo eimi,

Os substantivos path,r r``h,twr swth,r


Razes lquidas em l e em r da 3 declinao. Note-se que a lquida
l ocorre no N.T. apenas na rara palavra no N.T. a;laj a`lato,j (sal; a`la Mc 9,50;
a`laj Mt 5,13; Mc 9,50; Lc 14,34; a`lati Col 4,6). a`lj( a`lo,j o termo usado nos LXX
(a`li. Lev 2,13; Ez 16,4; a`laj Lev 2,13; Jz 9,45; Esd 6,99; 7,22; Sir 39,26; Ez 47,11 etc).
Nas outras lquidas existem as que apresentam variao da vogal
temtica e as que no alteram essa vogal segundo os paradigmas seguintes :
Voc.sing. pa,ter gen.sin. patro,j dat.sing. patri, ac.sing. pate,ra
Gen.pl. = pate,rwn dat.pl. = patra,sin (o e cai no gen.sing., dat.sing. e no dat.pl.)
Nom.sing. r`h,twr Voc.sing. r`h/tor Gen.sing. r`h,toroj Dat.sing. r`h,tori
Nom.pl.

r`h,torej Voc.pl. r`h,torej

Gen.Pl. r`hto,rwn Dat.pl. r`h,torsi

Nom.sing. swth,r Gen.sing. swth/roj Dat.pl. swth/rsin Ac.pl. swth/raj


Pronome recproco avllhlw/n avllh,louj avllh,loij (gnero masculino)

Vocabulrio
para,

+ gen (do lado de); + dat (ao longo de, de acordo


com o juzo de); + acus (em, ao longo de, contra, para alm de)

h` gasth,r( gastro,j

ventre

h` quga,thr( qugatro,j

filha

h` mh,thr( mhtro,j

me

o` path,r patro,j

pai

o` anh,r andro,j

homem, marido (a;ndra andri, andre,j andra,sin andrw/n)

o` avle,ktwr( avle,ktoroj

galo

o` r`h,twr( r`h,toroj

orador

o` nipth,r( nipth/roj

bacia

o` ecqro,j( ecqrou/

inimigo

o` swth,r( swth/roj

salvador

avllh,lwn

de cada um (cf. Jo 13,34-35; 15,3)

nu/n

agora

40

Exerccios
1. o` nipth,r e;stai epi, th/j trape,zhj
2. e;rcetai o` ponhro,j a;nqrwpoj para, tw/n kakw/n h`gemo,nwn (Mc 14,43)
3. o` path,r h`mw/n o`,j evn toi/j ouvranoi/j avgaqo,j estin
4. e;stw nu/n evn tw/| oi;kw|/ auvtou/ (Mc 5,34)
5. h` quga,thr mou evn tw/| oi;kw/| estin
6. evn avlhqei,a| ou=toj h=n o` swth.r tou/ ko,smou (Mt 22,16)
7. h=san para, h`mi/n pai/dej avgaqoi, (Mt 22,25)
8. e;rcetai i`,na ble,ph| to,n avdelfo,n auvtou/
9. oi` maqhtai, e;legon pro,j avllh,louj (Mc 4,41)
10. ou=toi, eivsin avdelfoi, mou kai, avdelfai, mou kai, mh,thr mou (Mc 3,35)
11. nu/n h`,n e;ceij ou,k e;stin h` gunh, sou (Jo 4,18)
12. h` mh,thr e;cei pai/da evn gastri, (Mc 13,17)
13. ou=toi, oi, r`h,torej ouvk avgaqoi, eivsin
14. o` oi=koj h=n para, th,n o`do,n (Mc 4,15)
15. h=n avle,ktwr para, to,n oi=kon

1. Esta a minha me e este o meu pai e estes so os meus irmos e estas


so as minhas irms.
2. Os pastores falavam uns com os outros no caminho.
3. Jesus vem ao longo da casa do seu discpulo.
4. O salvador chega agora quela casa
5. Os oradores perseguiro os galos
6. A me tem um filho no ventre e da terra de Jesus
7. A bacia esta ao lado da casa, mas no era da filha do mestre
8. As palavras talvez libertem o ladro daquele orador
9. S tu pai e que seja ela a me desta criana
10. O governador podia comer o po do vizinho
11. A doena que o grego tem no pode lev-lo morte
12. O inverno ou a neve conduzi-lo-o morte

41

14. O presente optativo activo lu,oimi (exprime um desejo)


lu,oij( lu,oi( lu,oimen( lu,oite( lu,oien
Os substantivos po,lij e icqu,j com raz em i , e em -u da 3 declinao.
po,li( po,lewj( po,lei( po.lin( po,leij( po,lewn( po,lesin( po,leij
icqu,( icqu,oj( icqu,i( icqu,n( icqu,ej( icqu,wn( icqu,sin( icqu,aj
Os pronomes possessivos emo,j( hme,teroj( so,j( ume,teroj so normalmente
adjectivos pronominais, concordando com a palavra que modificam em gnero,
nmero e caso. Declinados como a;gioj a`gi,a a;gion

Vocabulrio
pro,j

(genitivo) por, em favor de; (dativo) perto de, contra


(acusativo) em direco a, com, contra

h` avna,stasij( avnasta,sewj

ressurreio

h` sunei,dhsij( suneidh,sewj

conscincia

h` gnw/sij( gnw,sewj

conhecimento

h` de,hsij( deh,sewj

splica, petio

h` du,namij( duna,mewj

poder

h` qli,yij( qli,yewj

sofrimento, calamidade, tribulao

h` kri,sij( kri,sewj

julgamento, juzo, crtica

h` para,klhsij( paraklh,sewj encorajamento, aviso, orao, defesa


h` pi,stij( pi,stewj

h` ivscu,j( ivscu,oj

fora, vigor

o` ivcqu,j( ivcqu,oj

peixe

h` po,lij( po,lewj

cidade

o` ovsfu,j( ovsfu,oj

rins, cintura

o` sta,cuj( sta,cuoj

gro

evmo,j( &h,( &o,n

meu, minha

h``me,teroj( &a( &on

nosso, nossa

so,j( sh,( so,n

teu, tua

u`me,teroj( &a( &on

vosso, vossa

Cristo,j

Cristo

men

por um lado ..... men por outro

42

Exerccios
1. oi` stratiw/tai e;legon pro,j avllh,louj (cf. Mc 8,16)
2. h=n i`ma,tion peri, th,n ovsfu,n auvtou/ (cf. Mc 1,6)
3. tou=to ga,r estin pro,j th/j h`mete,raj evlpi,doj (cf. Act 27,34)
4. o` men Ku,rioj vIhsou/j e;rcetai eivj to,n ouvrano,n (cf. Mc 16,19)
5. h=san ivcqu,ej evn tw/| nipth/ri
6. e;sontai ga,r ai` h`me,rai evkei,nai qli,yij (cf. Mc 13,19)
7. o` a;ggeloj le,gei pro,j auvta,j (cf. Lc 1,13)
8. e;legen auvtw/| o`,ti su, ei= o` Cristo,j (Mc 8,29)
9. o` qeo,j h;koue ta,j deh,seij auvtw/n (Lc 1,13)
10. oi` maqhtai, tou/ vIhsou/ h;sqion tou,j sta,cuaj (cf. Lc 6,1)
11. h=san de, pro,j toi/j oi;koij a;ndrej kai, gunai/kej (cf. Mc 5,11)
12. h` kri,sij e;stai kata, to,n h`me,teron lo,gon (Act 18,14)
13. a;ndrej avdelfoi,( ei; estin evn u`mi/n lo,goj paraklh,sewj pro,j to,n lao,n( le,gete (cf.
Act 13,15)
14. o` pai/j e;rcetai pro,j auvto,n (cf. Mc 1,40)
15. e,cei o` a[gioj avga,phn pro,j to,n qeo,n evx o`,lhj th/j ivscu,oj auvtou/ (cf. Mc 12,30)
16. ouvk e;sti gnw/sij tou/ vIhsou/ evn evkei,nh| th/| po,lei (cf. Lc 1,77)
17. h` kri,sij h` evmh, dikai,a esti,n (cf. Jo 5,30)
18. e;rcetai o` krith,j eivj th,n po,lin (cf. Mc 14,16)
19. ouv dia, to,n so,n lo,gon pi,stin e;comen (cf. Jo 4,42)
20. oi` e;cqroi tou/ vIhsou/ le,gousin avna,stasin mh, ei=nai (cf. Mc 12,18)
21. e;rcetai o` Messi,aj meta, duna,mewj kai, do,xhj (cf. Mc 13,26)
22. o` vIhsou/j ble,pei th,n pi,stin auvtw/n (cf. Mc 2,5)
23. h`mete,ra esti,n h` basilei,a tou/ qeou/ (cf. Lc 6,20)
24. e;rcetai o` Ku,rioj evn h`me,ra| kri,sewj (cf. Mt 10,15)

1. Jesus vem com os seus discpulos para a cidade para falar ao povo de Deus
2. Jesus v a f da multido e diz que Deus bom.
3. Os discpulos de Cristo tm conhecimento da ressurreio

43

15. O presente infinitivo activo lu&ein

Os substantivos basileu,j e nou/j com raz em eu e &ou da 3 declinao


No grego clssico nou/j classificado como substantivo contracto da 2
declinao (2 Tess 2,2; Rom 7,25).
O mesmo se passa com plou/j( ploo,j( ploi>( plou/n (navegao Act 27,9)
Basileu,j( Basileu/( basile,wj( basilei/( basile,a( basilei/j( basile,wn( basileu/sin(
basilei/j
Nou/j( nou/( noo,j( noi>( nou/n( no,ej( now/n( nousi,n( no,aj
O pronome interrogativo ti,j (masc. e fem.) ti, (neutro)
Ti,j( ti,noj( ti,ni( ti,na( ti,( ti,nej( ti,nwn( ti,sin( ti,naj
O acento sempre agudo e sempre no primeiro iota. Nunca muda para grave.

Vocabulrio
Anti,

(+ genitivo) em lugar de, em favor de,

o` avrciereu,j( e,wj

sumo sacerdote

o` basileu,j( e,wj

rei

o` goneu,j( e,wj

parente

o` grammateu,j( e,wj

escriba

o` i`ereu,j( e,wj

sacerdote

o` bou/j( boo,j

boi, vaca

o` nou/j( noo,j

mente, inteligncia

o` cou/j( coo,j

qe,lw

desejar (imperfeito irregular com aumento h)

me,llw

estar prestes a (apresenta os dois tipos de aumento, com h


ou com e : cf. Jo 6,6.71; 11.51; Ap 10,4; Lc 7,2; 9,31; 10,1;
19,4; Jo 4,47; 12,33; 18,32; Act 12,6; 16,27; 27,33; Heb
11,8)

ti,j( ti,j( ti,

quem? O que? Porqu?

eiv

se

44

Exerccios
1. eiv su, ei= o` Cristo,j le,ge h`mi/n (cf. Jo 10,24)
2. ti,j u`mw/n ouv lu,ei to,n bou/n auvtou/* (cf. Lc 13,15)
3. h`mei/j ou,k e;comen kako,n avnti, kakou/ avpo, tou/ qeou/ (cf. Rom 12,17)
4. oi` pai/dej h;qelon ei=nai gonei/j avgaqoi, (cf. Mc 9,35)
5. o` stratiw,thj h;melle kra,zein
6. ti,na me le,gousin oi` a;nqrwpoi ei=nai* (cf. Mc 8,27)
7. o` cou/j h=n epi, th,n tra,pezan
8. ti,j estin basileu,j tau,thj th/j po,lewj*
9. o` i`ereu,j e;rcetai eivj to, i`ero,n i`,na le,gh| tw/| qew|/
10. e;rcetai pro,j to,n vIhsou/n o` avrciereu,j( o` de, grammateu,j ou,k e;rcetai
11. dia, ti, e;rcetai o` Ihsou/j eivj tou/ton to,n oi=kon* (cf. Mc 2,18)
12. u`mei/j de, nou/n Cristou/ e;cete (cf. 1 Cor 2,16)
13. o` i`ereu,j h;qele bapti,zein tou,j gonei/j tw/n pai,dwn

1. O rei deseja ouvir a trombeta, mas o profeta no quer falar diante do rei.
2. Se o rei quiser ser o primeiro no reino, oua a voz de Deus.
3. Pois o filho do homem estava prestes a ter misericrdia para com a mulher
que tinha esperana (usar o particpio).
4. O sumo sacerdote era um dos parentes daquele sacerdote
5. Na mesa do escriba ele podia comer e estar junto da criana
6. Quem so os teus reis?
7. O juz perseguia os soldados daquele homem com inteligncia
8. O teu boi no podia comer na vinha
9. Jesus estava prestes a falar a verdade em favor daquelas mulheres
10. Os sumos sacerdotes comiam todos os peixes da casa
11. Tu libertavas Cristo para os soldados e para os sacerdotes
12. Quem deseja ter este rei?
13. Vs tendes agora a mentalidade da multido
14. Que sejam bons o teu encorajamento e a tua splica

45

16. O particpio presente activo lu&wn( luou/&sa( lu,&on


constri-se com o particpio presente do verbo eivmi,

O substantivo neutro pneu/ma( pneu,mati( pneu/mata( pneu,masin


Raz em at da 3 declinao
O pronome indefinido tij tinoj( tini( tina( tinej( tisin
Ao contrrio do pronome interrogativo uma encltica

Vocabulrio
Ana,

(+ acusativo) cada, para cima

Ana, meson

atravs de

to, ai=ma( ai;matoj

sangue

to, ba,ptisma( bapti,smatoj

baptismo

to, brw/ma( brw,matoj

comida

to, qe,lhma( qelh,matoj

vontade, deciso

to, o;noma( ono,matoj

nome

to, para,ptwma( paraptw,matoj

pecado, transgresso

to, pneu/ma( pneu,matoj

esprito

to, r`h/ma( r`h,matoj

palavra, evento

to, spe,rma( spe,rmatoj

semente, descendente

to, sto,ma( sto,matoj

boca

to, sw/ma( sw,matoj

corpo

tij( tij( ti

algum, um certo, algum, qualquer um

me,soj( &h( &on

meio, centro. O Apocalipse usa a expresso


en me,sw| ou ana. me,son, enquanto que Jo prefere
me,soj

& ou`,twj

assim, desta forma

46

Exerccios
1. dia, ti, ou=toj ou`,twj le,gei* (Mc 2,7)
2. vAndre,aj esti,n to, o;noma auvtou/ (Lc 1,63)
3. tou/to, estin to, qe,lhma tou/ patro,j mou (Jo 6,40)
4. e;rcetai o` profhth,j avna, me,son tou/ oclou/ evn ovno,mati tou/ Kuri,ou (Mc 7,31)
5. gunh, tij e;krazen evk tou/ ovclou/
6. o` baptisth,j h`ma/j bapti,sei evn pneu,mati avgi,w| (Mc 1,8)
7. o` stratiw,thj e;rcetai dia, me,sou auvtw/n (Lc 4,30)
8. pa,ntej u`mei/j paraptw,mata e;cete
9. ei=pen o` vIhsou/j tou/to estin to, ai=ma mou (Mc 14,24)
10. oi` profh/tai ei=con sto,ma i`na le,gwsin th,n avlh,qeian peri, tou/ qelh,matoj tou/ qeou/
(cf. Lc 21,15)
11. tou/to to, ba,ptisma ouvk evx ouvra,nou h=n (Mc 11,30)
12. ei=pen o` vIhsou/j tou/to estin to, sw/ma mou (Mc 14,22)
13. e,rcetai o` o;cloj i`,na brw/ma e;ch|
14. u`mei/j e;cete r`h,mata zwh/j ek tou/ qeou/ (Jo 6,68)
15. ta, spe,rmata tw/n pate,rwn uioi, kai, qugate,rej eisin

1. Os espritos impuros viam Jesus e gritavam contra ele


2. E alguns dos profetas diziam que a palavra do rei era m
3. Este o desgnio daquele que me baptiza, mas no o desejo do meu mestre
4. Que ela tenha o nome de uma descendncia sem pecado
5. O evento do teu baptismo ser belo no reino dos cus
6. Qual ser a vontade de Deus no meio desta multido?
7. Quem ser o homem que quer comer nessa mesa contigo?
8. Algum perseguir os profetas naquele tempo no deserto
9. As vossas palavras, Senhor, so esprito e vida
10. Para o filho do homem que liberta no haver (= existir) salvao
11. O pai daquela criana comia da outra comida no meio da multido
12. Ele baptizar-te- no Esprito Santo e ficars sem pecado

47

17. O Infinitivo futuro activo lu&s&ein

O Particpio futuro activo


lu&s&w/n( lu&s&ou/sa( lu,&s&on
O substantivo neutro em dental da 3 declinao to, teraj teratoj
Te,rati( te,rata( tera,twn( te,rasin
O pronome demonstrativo o``,de( h``,de( to,de estas coisas.

Vocabulrio
Pro,

(+ genitivo) antes de, diante de

to, a``,laj( a``,latoj

sal

to, ke,raj( ke,ratoj

corno, poder

to, pe,raj( pe,ratoj

fim, concluso, fronteira

to, te,raj( te,ratoj

maravilha

o[de( h[de( to,de

isto

diata,ssw

ordenar, arranjar (futuro diata,xw)

khru,ssw

proclamar, anunciar (futuro khru,xw)

tara,ssw

atemorizar (futuro tara,xw)

u`pota,ssw

sujeitar (futuro u`pota,xw)

fula,ssw

proteger, guardar, manter, observar (uma lei)


(futuro fula,xw)

w`j

quando, acerca, como

Nota
Repare-se que nos verbos apresentados reaparece sempre no fututo a
gutural que est escondida na raz.

48

Exerccios
1. o` neani,aj e;legen \ to.n no,mon efu,lasson
2. ta,de le,gei to, pneu/ma to, a`,gion (Act 21,11)
3. o` de, i`ereu,j pro, th/j po,lew,j estin (Act 14,13)
4. o` Messiaj estin ke,raj en tw/| oikw|/ tou/ basile,wj
5. w`j de, ei=pe tou,touj tou,j lo,gouj o` vIhsou/j ble,pei th,n gunai/ka
6. evdi,wkon tou,j profh,taj pro, h`mw/n
7. o` qeo,j u`pota,xei to,n qa,naton u`po, tou,j po,daj tou/ Cristou/ (Ef 1,22)
8. e;sontai te,rata evn toi/j ouvranoi/j
9. h` lai/lay evta,rasse th,n qa,lassan
10. oi` a;nqrwpoi oi` avgaqoi, e;sontai w`j a;ggeloi evn toi/j ouvranoi/j (Mc 12,25)
11. o` vIhsou/j die,tassen toi/j maqhtai/j auvtou/ (Mt 11,1)
12. u`mei/j este to, a`,laj th/j gh/j (Mt 5,13)
13. meta, tau/ta o` vIhsou/j e;rcetai khru,sswn to; euvagge,lion (Mc 1,14)
14. e,rcontai evk tw/n pera,twn th/j gh/j avkou,sontej to, euvagge,lion (Mt 12,42)

1. Alguns dos profetas amedrontavam o povo


2. Jesus vai para a cidade para falar
3. Eles ouvem a palavra de Deus e guardam-na
4. Viro (= existiro) dias em que no observaro o santo evangelho
5. Os pais ordenavam aos filhos que comessem
6. A fronteira guardar a casa daquela multido
7. Vs sereis o sal da terra e a comida do mundo, mas no vos ouviro
8. Depois de tudo isso, haver sinais do rei
9. Quando estavam prestes a comer, o rei disse que havia uma tempestade
10. O Baptista anunciava a palavra de Deus e anunciar o evangelho
11. Persegue-o de acordo com a lei, mas liberta-o se no tiver pecado
12. O nome dos homens que vierem a liderar o pas que seja segundo a lei
13. Que estejam diante do rei para que o povo o possa louvar
14. Ordenavam aos discpulos para falarem acerca do evangelho da esperana

49

18. O aoristo indicativo activo e;&lu&sa


e;lusa( e;lusaj( e;luse( evlu,samen( evlu,sate( e;lusan
Segundo a prpria etimologia grega (a&oristoj) significa simplesmente
uma aco indefinida, ocorrida no passado. Tal como o imperfeito apresenta
um aumento no modo indicativo.
O substantivo neutro e;qnoj e;qnouj( to. da terceira declinao (raz eqnes&)
Singular

Plural

N.

e;qnoj

e;qnh

V.

e;qnoj

e;qnh

G.

e;qnouj

evqnw/n

D.

e;qnei

e;qnesin

A.

e;qnoj

e;qnh

A condio irreal ou contrria realidade


"se tivesses estado aqui o meu irmo no teria morrido": ambas as frases so
contrrias realidade, pois Jesus no esteve presente e o irmo de Marta,
Lzaro, morreu. Em grego esta construo normalmente faz-se com ei na
prtese (+ tempo passado do indicativo) e an na apdose (+ tempo passado no
indicativo) eiv e;kraxen( evfu,laxa a;n auvto,n

Vocabulrio
e;mprosqen

(+ genitivo) em frente de

to, ge,noj( ge,nouj

raa, descendncia

to, e;qnoj( e;qnouj

nao, (gentios no Apocalipse : Ap 2,26; 11,2; 15,4, mas


nao, etnia judaica no IV evangelho)

to, e;qoj( e;qouj

costume

to, e;toj( e;touj

ano

to, me,roj( me,rouj

parte, poro, regio

to, o;roj( o;rouj

montanha

to, plh/qoj( plh,qouj

abundncia, multido, mole


50

to, skeu/oj( skeu,ouj

instrumento, bem, coisa, utenslio

to, sko,toj( sko,touj

escurido

to, yeu/doj( yeu,douj

mentira

to, o``,stij( h``,tij( o``,ti

quem, quem quer que

Exerccios
1. sko,toj h=n epi, o``,lhn th,n gh,n (Mc 15,33)
2. tou/to o`, h;kousan evkh,ruxan epi, tou/ oi;kou
3. e;rcetai o` vIhsou/j e;mprosqen tou/ plh,qouj (Mc 2,12)
4. peri, ga,r emou/ evkei/noj e;graye (Jo 5,46)
5. en tw/| qew|/ esmen\ auvtou/ ga,r kai, ge,noj esme,n (Act 17,28)
6. eiv to, spe,rma tou/ qeou/ h=n( a`,gioj a;n h=n
7. o` a;nqrwpoj evn toi/j o;resin h=n (Mc 5,5)
8. to, yeu/doj ek th/j avlhqei,aj ouvk estin (1 Jo 2,21)
9. eiv evdo,xase to,n qeo,n( evba,ptisa a;n auvto,n
10. plh/qoj e;rcetai pro,j auvto,n (Mc 3,8)
11. ouv kwlu,w auvtou,j oi;tinej e;cousin to, pneu/ma to, a`,gion w`j kai, h`mei/j (Act 10,47)
12. o` vIhsou/j e;rcetai kata, to, e;qoj eivj to, o;roj (Lc 22,39)
13. to, ga,r i`eron tou/ qeou/ a`,gion estin( oi;tinej este u``mei/j (1 Cor 3,17)
14. le,gei o` vIhsou/j\ ouvc e`,xeij me,roj meta, emou/ (Jo 13,8)
15. ta, skeu,h tou,tou tou/ avnqrw,pou h=n evn tw/| oi;kw/| (Lc 17,31)
16. e;rcetai e;mprosqen a;gwn tou,j stratiw,taj (Lc 19,28)
17. ou,k e;rcetai eivj o`do,n evqnw/n (Mt 10,5)
18. oi` go,neij e;rcontai kata, e;toj eivj to,n i`ero,n (Lc 2,41)
19. o` qeo,j h`gi,ase tou,j maqhta,j evn th/| avlhqei,a|

1. O profeta baptizou no deserto para que este discpulo possa ser santo
2. Existiam sinais entre as naes tal como o profeta escrevera.
3. Agora, havia um certo bom homem diante de Jesus

51

19. O aoristo activo imperativo lu/son lusa,tw lu,sate lusa,twsan

O adjectivo pa/j

pa/sa

pa/n

O feminino declinado segundo a primeira declinao, enquanto que o


masculino e o neutro o so segundo a terceira declinao
pa/j( panto,j( pa,ntej( pa/sin( pa,ntaj
pa/sa( pa,shj( pa,sh|( pa/san( pa/sai( pasw/n( pa,saij( pa,saj
O numeral ei=j( mi,a( e``,n

& e`no,j( e`ni,( e`,na( mia/j( mia/|

Vocabulrio
evnw,pion

genitivo = em frente a, na presena de

a;paj( a;pasa( a;pan

todo, qualquer

pa/j( pa/sa( pa/n

cada um, todo, tudo, qualquer

ei=j( mi,a( e``n

um

mhdei,j( mhdemi,a( mhde,n

nenhum, ningum, nada

ouvdei,( ouvdemi,a( ouvde,n

nenhum, ningum, nada

apolu,w

libertar, mandar embora

eggi,zw $eggi,sw%

aproximar ( + dativo)

kaqi,zw $kaqi,sw%

sentar

suna,gw $suna,xw%

coligir, juntar, chamar para uma reunio, reunir

u`pa,gw

partir

paracrh/ma

imediatamente

polla,kij

frequentemente

52

Exerccios
1. o` o;cloj evka,qisen epi, th,n gh,n (Mc 11,7)
2. e;stai soi do,xa evnw,pion pa,ntwn (Lc 14,10)
3. o` vIhsou/j polla,kij sunh/ge tou,j maqhta,j auvtou/ eivj evkei/non to,n to,pon
4. ouvdei,j avgaqo,j eiv mh, ei=j o` qeo,j (Mc 10,18)
5. suna,xw pa,ntaj tou,j karpou,j mou (Lc 12,17)
6. pa/j o` o;cloj e;rcetai pro,j auvto,n (Mc 2,13)
7. h` gunh, le,gei tw/| vIhsou/ pa/san th,n avlh,qeian (Mc 5,33)
8. h` gunh, le,gei tw|/ vIhsou/ pa,nta (Mc 4,34)
9. pa,ntej ga,r auvto,n e;bleyan (Mc 6,50)
10. pa,ntej oi` maqhtai, h=san su,n tw/| vIhsou/ (Mt 11,13)
11. pa/sa sa/rx ble,yei to,n swth/ra tou/ qeou/ h``mw/n
12. egw, apolu,w to,n anqrw,pon
13. oi` maqhtai, h;ggisan eivj th,n po,lin (Mt 21,1)
14. a``,pantej ga,r ei=con to,n vIhsou/n o`,ti profh,thj h=n (Mc 11,32)
15. a``,pantej ga,r u``mei/j ei=j este en Cristw/| vIhsou/ (Gal 3,28)
16. o` maqhth,j eba,ptisen auvto,n kai, tou,j auvtou/ a`,`pantaj paracrh/ma (cf. Act 16,33)
17. a;lloi de, e;legon o`,ti profh,thj w``j ei=j tw/n profhtw/n estin (Mc 6,15)
18. u`,page eivj to,n oi=kon sou pro,j tou,j sou,j (Mc 5,19)
19. avpo,luson auvtou,j (Mc 11,14)
20. o` maqhth,j avpe,lusen auvtouj (Mc 6,36)

1. Manda-a embora, porque ela est a gritar na nossa presena


2. Vs dizeis-lhes: " O reino de Deus est prximo de vs"
3. Os discpulos ficaram (= sentaram-se) na cidade segundo a palavra do
Senhor.
4. Um dos discpulos partia em direco s montanhas daquela regio
5. Os costumes de um povo juntam muitas vezes diversas tradies
6. Um dos profetas, tal como Jesus, no era ningum aos olhos daquele povo
7. O mestre libertava os servos do rei, mas queria junt-los em sua casa

53

20. O aoristo activo do conjuntivo lu,&s&w


lu,sw( lu,sh|j( lu,sh|( lu,swmen( lu,shte( lu,swsin
O adjectivo e`kw,n( e`kou/sa( e`ko,n
e`ko,ntoj( e`ko,nti( e`ko,nta( e`kontej( e`kontwn( e`kou/sin( e`kontaj
e`kou,shj( e`kou,sh|( e`kou/san( e`kou/sai( e`kou,saij( e`kou,saj
Os numerais
duo( duo( duo dois
treij( treij( treij trs
tessarej( tessarej quatro
du,sin( tri,sin( te,ssarsin (no dativo)
No genitivo sempre igual nos trs gneros triw/n

Vocabulrio
ovpi,sw

(+ genitivo) depois, atrs, depois de

a;kwn( a;kousa( a;kon

involuntariamente

e`kw,n( e`kou/sa( e`ko,n

voluntariamente

duo( duo( duo

dois

treij( treij( treij

trs

tessarej( tessarej( tessarej

quatro

eivrh,nh &hj h

paz

oivki,a &aj

casa

te,knon &ou

to

filho(a), criana

yuch, &hj

alma, psique

w`ra &aj

hora

dida,skw

ensinar

euaggeli,zw $euaggeli,sw%

evangelizar

pisteu,w

acreditar

sw|zw $sw,sw%

salvar

o`,te

ento, nessa altura, nesse tempo

54

Exerccios
1. pisteu,ete en tw/| euvaggeliw/| (Mc 1,15)
2. o`,te evggi,zousin eivj th,n po,lin( le,gei o` vIhsou/j toi/j maqhtai/j auvtou/( U
` pa,gete eivj
to,n oi=kon evkei/nou (Mc 11,2)
3. e;bleya te,ssaraj avgge,louj (Ap 7,1)
4. e;rcetai o` vIhsou/j eivj to,n oi=kon tou/ maqhtou/ i`,na sw,sh| to,n ui`o,n auvtou/
5. kai, oi, trei/j eivj to, e`,n (1 Jo 5,8)
6. o` qeo,j euvhgge,lisen tou,j e`autou/ dou,louj tou,j profh,taj (Ap 10,7)
7. peri, de, th/j h`me,raj evkei,nhj h; th/j w`,raj ouvdei,j le.gei (Mc 13,32)
8. e;sontai oi` du,o eivj sa,rka mi,an (Mc 10,8)
9. nu/n avpolu,eij to,n dou/lo,n sou evn eivrh,nh| (Lc 2,9)
10. e`x, eij avga,phn tou/ qeou/ evx o`,lhj th/j kardi,aj sou kai, ex o`,lhj th/j yuch/j sou (Mc
12,30)
11. e;rcetai o` maqhth,j a;kwn
12. e;rcetai o` maqhth,j e`kw,n
13. evdi,dasken ga,r auvtou,j o` vIhsou/j w`j evxousian e;cwn (Mc 1,22)
14. a;llouj e;swsen (Mc 15, 31)
15. pa/j o` lao,j e;legen( to, ai/ma epi, h`ma/j kai, epi, ta, te,kna h`mw/n (Mt 27,25)
16. a;nqrwpoj ei=cen te,kna du,o (Mt 21,28)
17. e;rcetai o` maqhth,j ovpi,sw tou/ vIhsou/ (cf. Mc 8,34)

1. Ele acreditou no Evangelho para salvar a sua alma


2. As quatro mulheres vm para ensinar na casa
3. E se houver um filho de paz naquela casa, a tua paz ser (cair) sobre ele.
4. Ela ter para as trs mulheres uma casa que no as impedir de l estar
5. Pedro, vai para trs de Mim para que possas anunciar o evangelho
6. Que eles libertem as crianas e reuni-as em frente do capataz
7. Frequentemente eles sentaram-se em frente do templo com os mantos deles
8. Aproximei-os para junto dos dois mantos que estavam perto dele
9. Nenhuma das casas era nossa e nenhuma das ilhas era vossa.

55

21. O aoristo activo optativo lu,saimi


lu,saimi( lu,saij( lu,sai( lu,saimen( lu,saite( lu,saien
O adjectivo contracto euvqu,j( euvqei/a( euvqu, 3 e 1 declinao
A principal caracterstica reside no facto de que o u transforma-se em e antes de vogal e no dativo plural. So conhecidos como adjectivos da 2
classe.

Singular

Plural

N. euqu,j

eu,qei/a

euqu,

euqei/j

euqei/ai

euqe,a

V. euqu,j

eu,qei/a

euqu,

euqei/j

euqei/ai

euqe,a

G. euqe,wj

euqei,aj

euqe,wj

euqe,wn

euqei,wn

euqe,wn

D. euqei/

euqei,a|

euqei/

euqe,sin

euqei,aij

euqe,sin

A. euqu,n

euqei/an

euqu,

euqei/j

euqei,aj

euqe,a

A conjuno ea,n numa orao condicional


A conjuno ea,n formada pelas conjunes ei ! an. Introduz a prtese duma
orao condicional, cujo modo surge no conjuntivo
eva,n mh, doxa,sh| qeo,n( a``marti,an e`x, ei
Vocabulrio
e`,neka

por causa de

baru,j( &ei/a( &u,

pesado, srio

bracu,j( &ei/a( &u,

pequeno, breve

euvqu,j( &ei/a( &u,

direito, correcto

qh/lu,j( &ei/a( &u,

mulher, feminino

ovxu,j( &eia( &u,

agudo

prau,j( &ei/a &u,

gentil, manso

tacu,j( &ei/a( &u,

rpido, veloz

o` avpo,stoloj( ou

apstolo

h dikaiosu,nh( hj

justia, rectido

h qa,lassa( hj

mar

o kairo,j( ou

tempo favorvel

56

h kefalh,( hj

cabea

to ploi/on( ou

barco

to pro,swpon( ou

rosto

Exerccios
1. evn evkei,nw| tw/| kairw|/ h;kousen o` o;cloj to,n profh,thn (cf. Mt 14,1)
2. kai, o`, a;n qe,lh| evn u`mi/n ei=nai prw/toj e;stw u`mw/n dou/loj (cf. Mt 20,27)
3. o` de, vIhsou/j prau,j estin
4. epi, h`gemo,nwn kai, basile,wn e;sesqe e`,neken evmou/ (cf. Mc 13,9)
5. ou, ga,r ble,peij eivj to, ga,r pro,swpon avnqrw,pwn (Mc 12,14)
6. oi, ga,r no,moi tou/ Kuri,ou barei/j ouvk eivsi,n
7. tw/n de, avposto,lwn ta, ovno,mata, estin tau/ta (Mt 10,2)
8. h` ma,caira (espada) ovxei/a h=n
9. kai, eva,n me,n h=| h` oivki,a avgaqh,( e;rcetai h` eivrh,nh u`mw/n epi, auvth,n (Mt 10,13)
10. paj o` o;cloj pro,j th,n qa,lassan epi, th/j gh/j h=san (Mc 4,1)
11. ble,pei e`,na a;ggelon pro,j th/| kefalh/| (cf. Jo 20,12)
12. h` ga,r kardi,a sou ouvk e;stin euvqei/a e;mprosqen tou/ qeou/ (cf. Act 8,21)
13. e;rcetai o` profh,thj pro,j u`ma/j evn o`dw/| dikaiosu,nhj (Mt 21,32)
14. eva,n de, o` ovfqalmo,j sou ponhro,j h=|( o`,lon to, sw/ma sou evn tw/| sko,tei e;stai (cf. Mt
6,23)
15. evkei,nh h` pai/j bracei/a estin
16. h=n to, ploi/on evn me,sw| th/j qala,sshj (Mc 6,47)
17. e;stw de, paj a;nqrwpoj tacu,j eivj to, avkou,ein
18. ai` de, qh,leiai tau,thj th/j po,lewj bracei/ai eivsi,n

1. Ningum um bom profeta a menos que Deus esteja com ele.


2. Jesus vai no barco para um lugar deserto para no estar com a multido.
3. E o resto das mulheres diziam estas coisas aos apstolos no mesmo dia.
4. Falavam aos homens corretos, porque no tempo oportuno tinham piedade
para com ele e eram gentis.

57

22. O Infinitivo aoristo activo lu/sai

O Particpio aoristo activo

lu,saj( lu,sasa( lu/san

lu,santoj( lusa,shj( lu,santoj

genitivo singular

lu,santi( lusa,sh|( lu,santi

dativo singular

lu,sasin( lusa,saij( lu,sasin

dativo plural

O adjectivo grande

me,gaj( mega,lh( me,ga

Genitivo singular

mega,lou( mega,lhj( mega,lou

Acusativo singular

me,gan( mega,lhn( me,ga

Nominativo plural

mega,loi( mega,lai( mega,la

Vocabulrio
cwri,j

(+ genitivo) sem, para alm de, separadamente

me,gaj( mega,lh( me,ga grande, largo


h avrch,( hj

comeo

o dida,skaloj( ou

professor

h evntolh,( hj

mandamento

o qro,noj( ou

trono

to sa,bbaton( ou

sbado

h sunagwgh,( hj

sinagoga

h cara,( aj

graa, alegria

dw,deka

doze

loipo,j( &h( &on

restante, para alm do mais

presbu,teroj( &a( &on presbtero,ancios


ivdou,

oh! Olha! (interjeio)

kaqw,j

assim como

58

Exerccios
1. tau/ta le,gw u`mi/n i`na h` cara, h` evmh, evn u`mi/n (cf. Jo 15,11)
2. h;;ggisen o` kairo,j tw/n karpw/n (Mt 21,34)
3. e;rcontai pro,j to,n vIhsou/n oi` avrcierei/j kai oi` grammatei/j kai oi` presbu,teroi (Mc
11,27)
4. h=te evn tw/| kairw/| evkeinw| cwri,j Cristou/ (cf. Ef 2,12)
5. oi` de, le,gousin auvtoi/j kaqw,j le,gei o` vIhsou/j (cf. Mc 11,6)
6. vArch, tou/ euvaggeli,ou vIhsou/ Cristou/ ui`ou/ qeou/ (Mc 1,1)
7. le,gei pro,j tou,j loipou,j avposto,louj (Act 2,37)
8. kai, auvto,j evdi,dasken evn tai/j sunagwgai/j auvtw/n (Lc 4,15)
9. h=n ga,r h` pai/j evtw/n dw,deka (Mc 5,42)
10. kai ivdou, fwnh, ek tw/n ouvranw/n le,gousa( Ou=to,j estin o` uio,j mou (Mt 3,17)
11. to, sabbaton dia, to,n a;nqrwpo,n estin kai. ouvc o` a;nqrwpoj dia, to, sabbaton (cf.
Mc 2,27)
12. kai, kra,xaj fwnh/| mega,lh| le,gei Ti, emoi, kai, soi,( vIhsou/ uie, tou/ qeou/ ; (Mc 5,7)
13. to, loipo,n( avdelfoi,( avgaqoi, e;ste
14. ouvk eivmi, w`j oi` loipoi, tw/n a;nqrw,pwn (cf. Lc 18,11)
15. au`,th esti,n h` mega,lh kai, prw,th evntolh, (Mt 22,38)
16. ouvk estin maqhth,j u`pe,r to,n dida,skalon (Mt 10,24)
17. o` ouvrano,j qro,noj estin tou/ qeou/ (cf. Mt 5,34)

1. A criana ser grande na presena do Senhor


2. No princpio era o verbo que todos ns vimos
3. Eu sou um apstolo e um professor dos gentios na f e na verdade.
4. Naquele Sbado ele vai ao templo de acordo com o mandamento do Senhor
5. Enviars o livro ao homem que te libertou (com particpio)
6. Os mais velhos reunir-se-o na sinagoga para perseguir Jesus
7. Assim como o Pai me ensinou, assim Eu vos ensino a vs
8. Vi o ladro na grande casa daquele homem, do qual tiravam o manto, mas
que eu no encontrava sem os doze

59

23. O perfeito indicativo activo le,luka &aj &en lelu,kamen( lelu,kate( lelu,kasin
uma aco passada cujos efeitos continuam no presente, ainda que a
aco se d por concluda. Caracterstico do Perfeito a reduplicao le ou
redobro. No verbo gra,fw temos ge,&grafa. No h vogal de ligao.
Nos verbos comeados com consoante oclusiva aspirada o redobro feito pela
oclusiva surda respectiva + e (quein > te,&qu&ka).
Nos que comeam com duas consoantes ou com consoante dupla (z(x(y) ou por
r o redobro formado por um simples e (ste,llein > e;&stalka).

O adjectivo polu,j( pollh,( polu,


Genitivo singular pollou/( pollh/j( pollou/

Acusativo plural neutro polla,

Vocabulrio
plh,n

(+ genitivo) excepto, contudo

polu,j( pollh,( polu,

mais, muito

h` grafh,

escrita, Escritura

h` evpaggeli,a

aj

promessa

o` li,qoj

ou

pedra

to, paidi,on

ou

menino

h` sofi,a

aj

sabedoria

o` cro,noj

ou

tempo

dexio,j a on

direita

e;scatoj h on

ltimo

maka,rioj a on

feliz, bem aventurado

mo,noj h

sozinho

on

etoima,zw

preparar

qu,w

sacrificar

xeni,zw

receber como convidado, surpreender (xeni,sw)

ranti,zw

aspergir

te

to,te

naquele tempo, ento

60

Exerccios
1. h`mi/n ga,r estin h` evpaggeli,a kai, toi/j te,knoij h`mw/n (cf. Act 2,39)
2. a;nqrwpoi, tinej evxe,nisan avgge,louj (cf. Heb 13,2)
3. to,te le,gei auvtoi,j o` vIhsou/j( Upa,gete (cf. Mt 4,10)
4. ou,k h=san a;lloi plh,n auvtw/n (cf. Mc 12,32)
5. ei; tij qe,lei prw/toj ei=nai( e;stw pa,ntwn e;scatoj (cf. Mc 9,35)
6. paidi,a( esca,th w`,ra estin (1 Jo 2,18)
7. plh,n ou,c w`j h`mei/j qe,lomen avlla. w`j u`mei/j (Mt 26,39)
8. e`toi,mason th,n o`do,n Kuri,ou (cf. Mc 1,3)
9. th,n bi,blon kai, pa,nta to,n lao,n evra,ntisen (cf. Heb 9,19)
10. kai, edidaskon auvto,n en parabolai/j (cf. Mc 4,2)
11. h` o`do,j tou/ Kuri,ou e`toi,moj esti,n
12. h` pi,stij u`mw/n ouvk e;stin evn sofi,a| avnqrw,pwn alla, en duna,mei qeou/ (1 Cor 2,5)
13. kai, e;rcetai o` vIhsou/j pro,j tou,j maqhta,j auvtou/ kai, ble,pei o;clon polu,n peri,
auvtou,j (cf. Mc 9,14)
14. ta, e;qnh ouv qu,ousin qew/| (cf. 1 Cor 10,20)
15. meta, de, polu, cro,non e;rcetai o` Ku,rioj tw/n dou,lwn ekei,nwn (Mt 25,19)
16. o` maqhth,j epi,steuse th/| grafh/| kai, tw/| lo,gw|/ o`,n ei=pen o` vIhsou/j (cf. Jo 2,22)
17. etoima,sousin tou,j li,qouj oi` evrga,tai
18. maka,rioi oi` ofqalmoi, oi` ble,pontej a`, ble,pete (Lc 10,23)
19. o` vIhsou/j estin en dexia/| tou/ qeou/ (Rom 8,34)
20. h=n ta, ploi/a en me,sw| th/j qala,sshj kai o` vIhsou/j mo,noj epi. th/j gh/j (cf. Mc 6,47)
21. oi` dou/loi sunh/gon pa,ntaj( ponhrou,j te kai, agaqou,j (cf. Mt 22,10)

1. Ele disse que a lei no estava contra a promessa de Deus


2. O pai das crianas, gritando, diz: "Acredito", e eles ficam todos felizes
3. A Escritura no diz que Cristo daquela cidade.

61

24. O Mais-que-Perfeito indicativo activo elelu,kein


elelu,kein( elelu,keij( elelu,kei( elelu,keimen( elelu,keite( elelu,keisan
O mais que perfeito um tempo, tal como o perfeito, do passado,
todavia, precede-o. Significa que a realizao da aco ainda mais remota no
tempo. Note-se que o aumento no Mais-que-Perfeito facultativo, mas recebe
o redobro como o perfeito, ainda que sejam diversas as desinncias.
O adjectivo aiw,nioj( aiw,nioj( aiw,nion da segunda declinao (ou de 2 classe)
Note-se que estes adjectivos apresentam o gnero masculino igual ao
feminino, podendo ser distinguidos ou pelo contexto ou pelo gnero dos termos
mais prximos e daqueles que qualificam.

Vocabulrio
me,cri$j%

(+ genitivo) at

a;dikoj( a;dikoj( a;dikon

injusto

aiw,nioj( aiw,nioj( aiw,nion

eterno

aka,qartoj( aka,qartoj( aka,qarton

impuro

a;karpoj( a;karpoj( a;karpon

infrutfero

amartwlo,j( amartwlo,j( amartwlo,n pecaminoso/pecador


a;nomoj( a;nomoj( ;anomon

fora da lei

a;pistoj( ;apistoj( a;piston

infiel, indigno de f

e;nocoj( e;nocoj( e;nocon

sujeito a, culpado de

e;rhmoj( e;rhmoj( e;rhmon

deserto

e`,toimoj( e`toimoj( e`,toimon

preparado

ouvra,nioj( ouvra,nioj( ouvra,nion

celestial

avmh,n

Amen, verdadeiramente

pa,lin

novamente, mais

pw/j

como?

62

Exerccios
1. h=n en th/| sunagwgh/| auvtw/n a;nqrwpoj en pneu,mati akaqa,rtw| (Mc 1,23)
2. u`mei/j ouvc e``,toimoi evste
3. o` de, qeo,j th/j eirh,nhj meta, pa,ntwn u`mw/n (Rom 15,33)
4. h=n pisto,j me,cri qana,tou
5. o` qeo,j( ou,k eimi, w`j oi` loipoi, tw/n anqrw,pwn( oi`, a;dikoi kai, amartwloi, eisin (cf.
Lc 18,11)
6. to, ba,ptisma ex ouvranou/ h=n h; ex avnqrw,pwn* (cf. Mc 11,30)
7. oi` de, pa,lin e;kraxan (Mc 15,13)
8. h;meqa en tw| oi;kw| apo, th/j prw,thj h`me,raj me,cri tau,thj th/j w``,raj
9. e;ste pistoi tw/| Cristw/| i``na mh, h=te a;karpoi (cf. Tt 3,14)
10. dia, tou/to ouvk epi,steusan( o`,ti pa,lin ei=pen o` profh,thj (cf. Jo 12,39)
11. khru,ssete to, euagg,elion me,crij ou- o`` Ku,rioj pa,lin h=| meta, h``mw/n
12. mh, i;sqi a;nomoj qeou/ (cf. 1 Cor 9,21)
13. pw/j e;stai tou/to * (cf. Lc 1,34)
14. auvto,j e;noco,j estin aiwni,ou amarti,aj (cf. Mc 3,29)
15. gu,nai( mh, i;sqi a;pistoj
16. o` profh,thj h=n epi evrh,moij to,poij (Mc 1,45)
17. e;nocoj qana,tou estin (Mt 26,66)

1. Havia um homem junto do caminho que tinha o esprito de um demnio


impuro que imediatamente o libertou
2. Os justos vo para a vida eterna junto de Deus
3. Como que as mulheres que no esto sob a lei acreditam nas minhas
palavras de vida eterna?
4. Tu acreditaras nas palavras que ela te disse, mas no nas nossas
5. Aquele homem foi culpado involuntariamente
6. O juz libertou a mulher injusta que no estava preparada para ir ao templo
7. Ele sentou-o direita do Pai e no surpreendeu a Igreja
8. Vs sacrificareis novamente para que ele no fique impuro

63

25. O Perfeito activo infinitivo leluke,nai


lelukw,j

O particpio parfeito activo


Singular
N lelukw,j

lelukui/a

leluko,j

plural

lelukui/a

leluko,j

leluko,tej

lelukui/ai

leluko,ta

G leluko,toj lelukui,aj

leluko,toj

leluko,twn

lelukuiw/n

leluko,twn

D leluko,ti

lelukui,a|

leluko,ti

leluko,sin

lelukui,aij

leluko,sin

A leluko,ta

lelukui/an

leluko,j

leluko,taj

lelukui,aj

leluko,ta

O perfeito activo do conjuntivo lelukw,j $&ui/a( &o,j% w=( h||=j( h=|( w=men( h=|te( w=sin

Raz em -

Singular

Plural

es

Masculino feminino

neutro

masculino feminino

neutro

Nominativo

Alhqh,j

Alhqh,j

Alhqe,j

Alhqei/j

Alhqei/j

Alhqh/

Vocativo

Alhqe,j

Alhqe,j

Alhqe,j

Alhqei/j

Alhqei/j

Alhqh/

Genitivo

Alhqou/j

Alhqou/j

Alhqou/j

Alhqw/n

Alhqw/n

Alhqw/n

Dativo

Alhqei/

Alhqei/

Alhqei/

Alhqe,sin

Alhqe,sin

Alhqe,sin

Acusativo Alhqh/

Alhqh/

Alhqe,j

Alhqei/j

Alhqei/j

Alhqh/

O masculino e o neutro pertence terceira declinao e o feminino primeira

Vocabulrio
e`,wj

(+ genitivo) at, enquanto

alhqh,j( alhqh,j( alhqe,j

verdadeiro

asebh,j( asebh,j( asebe,j

mpio

asqenh,j( asqenh,j( asqene,j

doente, fraco

asfalh,j( asfalh,j( asfale,j

seguro, preciso

monogenh,j( monogenh,j( monogene,j

unignito

suggenh,j( suggenh,j( suggene,j

parente

plh,rhj( plh,rhj( plh/rej

completo

u`gih,j( u`gih,j( u`gie,j

todo, saudvel

yeudh,j( yeudh,j( yeude,j

falso, mentiroso

ou`de, & ou`de,

nem......nem

mhde, & mhde,

64

Exerccios
1. i;sqi u`gih,j apo, th/j no,sou sou (cf. Mc 5,34)
2. dida,skale( le,gomen o`,ti alhqh,j ei= (cf. Mc 12,14)
3. le,ge mhde, toi/j fi,loij sou mhde, toi/j adelfoi/j
4. o` pai/j e;legen ouvde, toi/j fi,loij auvtou/ ouvde toi/j adelfoi/j
5. qe,lw cw,rij tou/ Cristou/ ei=nai upe,r tw/n adelfw/n mou kai, suggenw/n mou kata,
sarka (cf. Rom 9,3)
6. fu,lasse tou,j pai/daj e[wj auto,j apolu,ei to,n o;clon (cf. Mc 6,45)
7. fu,lasse tou,j pai/daj e[wj ou- apolu,sh| to,n o;clon (cf. Mc 14,32)
8. fu,lasse tou,j pai/daj e[wj a;n apolu,sh| to,n o;clon (cf. Mc 9,1)
9. h=san profh/tai yeudei/j en th/| po,lei
10. o` vIhsou/j plh,rhj h=n pneu,matoj agi,ou (cf. Lc 4,1)
11. e;somai meta, u`mw/n e[wj th/j h`me,raj evkei,nhj (Mc 14,25)
12. ei=cen qugate,ra monogenh/ w`j etw/n dw,deka (cf. Lc 8,42)
13. le,geij auvto,n h`toimake,nai th,n tra,pezan
14. e;legen o` profh,thj peri, tw/n asebw/n anqrw,pwn
15. h;mhn toi/j asqene,sin asqenh,j (cf. 1 Cor 9,22)
16. le,gw tw/| ierei/ tw/| tequko,ti
17. ouvde, ble,pw to, asfale,j (cf. Act 21,34)

1. Eu digo que os verdadeiros profetas no gritaram


2. Os que me enviam so verdadeiros, os que no me ouvem so falsos
3. Havia escurido em todo o mundo at primeira hora
4. O evangelho uma palavra segura e precisa para os homens verdadeiros
5. Tu libertaras a mulher doente, mas ela nem o quisera
6. Elizabete acreditara a sua parente Maria em sua casa naquele dia
7. Persegue-os at morte porque sacrificaram aos outros deuses mpios
8. O animal era fraco e no tinha poder para carregar o homem
9. No sei se aquele homem pode ter perseguido aquela mulher mentirosa
10. Ela desejava-o tendo-o recebido (particpio perfeito activo) em sua casa

65

26. O Presente Indicativo Mdio lu,omai( lu,h|( lu,etai( luo,meqa( lu,esqe( lu,ontai

Este tempo indica uma aco reflexiva realizada pelo prprio sujeito e
em que os efeitos podero recar sobre ele. Em grego existem formas diversas
para distinguir a voz activa da mdia e da passiva. A forma lu,h| resulta da
contraco de lu,esai > lu,eai > lu,hi > lu,h|
No existem no N.T. exemplos do uso reflexivo deste verbo. No entanto,
encontra-se o uso reflexivo do verbo ni,ptw

O substantivo o ma,rtuj( ma,rturoj (3 decl) martu,ri( ma,rtura( ma,rtusin( ma,rturaj

Vocabulrio
e;xw

+ genitivo = fora de

o` ma,rtuj( ma,rturoj

mrtir, testemunho (raz em lquida martur&)

h` parabolh,

parbola

hj

h` swthri,a aj

salvao

o` fo,boj

ou

medo

h` fulakh,

hj

priso

kako,j h on

mau, mal

mikro,j a

pequeno

o``,soj

tuflo,j h
ape,cw

on
on
on

tanto quanto
cego
ape,xw ape;scon

ape;schka receber (activo)

distar; abster-se de, evitar, afastar-se (mdio)


a;rcw

a;rxomai hrxa,mhn governar (activo); comear (mdio)

bapti,zw

baptizar

ni,ptw

lavar

pare,cw

causar (activo); oferecer (mdio)

r`anti,zw

era,ntisa

ekei/

ali, acol, l

w-de

aqui

erra,ntismai lavar, aspergir

66

Exerccios
1. ouvde,n kako,n eu`ri,skomen evn tw/| avnqrw,pw| touvtw| (Act 23,9)
2. eiv tufloi, h=te( ouvk a;n e;cete amarti,an (Jo 9,41)
3. kalo,n estin h`ma/j w=de ei=nai (Mc 9,5)
4. eiv ouv bapti,zontai ouvk esqi,ousin (cf. Mc 7,14)
5. kai, ouvk e;stin en a;llw| ouvdeni, h` swthri,a (Act 4,12)
6. i;sqi e;kei e`wj a;n a``, le,gw soi (cf. Mt 2,13)
7. a;rcetai o`` vIhsou/j dida,skein auvtou,j polla, (cf. Mc 6,34)
8. auvto, to, bi,blion kai, pa,nta to,n lao,n era,ntisen (Heb 9,19)
9. fula,ssomai apo, pa,shj adiki,aj (cf. Lc 12,15)
10. ape,cete th,n para,klhsin u`mw/n (cf. Lc 6,24)
11. ei` ouv r``anti,zontai ouvk esqi,ousin
12. ea,n ti,j mou akou,sh| tw/n r``hma,twn kai, mh, fulaxh| a;dikoj estin (cf. Jo 12,47)
13. h`` de, kardi,a auvtw/n ape,cei apo, emou/ (cf. Mt 15,8)
14. apeco,meqa ai``,matoj (cf. Act 15,29)
15. o`` vIhsou/j eauto,n pare,cetai h``gemo,na (cf. Tit 2,7)
16. o` qeo,j pare,cei h``mi/n pa,nta (cf. 1 Tim 6,17)
17. oi`` stratiw/tai ouvc eu``ri,skousin auvtou,j evn th/| fulakh/| (cf. Act 5,22)
18. u``mei/j ma,rturej tou,twn (Lc 24,48)
19. kai, edi,dasken auvtou,j evn parabolai/j polla, (Mc 4,2)
20. o` de, vIhsou/j e;xw epi erh,moij to,poij h=n (Mc 1,45)
21. a``,pantej o`,soi ei=con asqenei/j h;gon auvtou,j pro,j auvton (cf. Lc 4,40)
22. o` de, vIhsou/j e,rcetai e;xw th/j po,lewj
23. Ku,rie( su, mou ni,pteij tou,j po,daj * (Jo 13,6)
24. ouv ga,r ni,ptontai ta,j cei/raj auvtw/n o`,te a;rton esqi,ousin (Mt 15,2)
25. e;ti cro,non mikro,n meta, u`mw/n eivmi (Jo 7,33)

1. Sers minha testemunha nesta cidade se fores fiel


2. As crianas comeam a chorar se os seus pais esto longe
3. Deus causa f para todos atravs da ressurreio de Jesus

67

27. Imperfeito indicativo mdio evluo,mhn


evluo,mhn( elu,ou( evlu,eto( evluo,meqa( evlu,esqe( evlu,onto
como se pode constatar o aumento surge s no modo indicativo.
Imperativo presente mdio lu,ou( lue,sqw( lu,esqe( lue,sqwsan
O adjectivo comparativo mei,zwn( mei,zwn( mei/zon
Adjectivo

Singular

Plural

masculino feminino neutro


nominativo Mei,zwn

meizwn

vocativo

Mei,zwn

Mei,zwn

genitivo

Mei,zonoj

dativo
acusativo

Mei/zon
Mei/zon

masculino feminino

neutro

Mei,zonej

Mei,zonej

Mei,zona

Mei,zouj

Mei,zouj

Mei,zw

Mei,zonoj Mei,zonoj

Meizo,nwn

Meizo,nwn

Mei,zonwn

meizoni

Mei,zoni

Mei,zoni

Mei,zosin

Mei,zosin

Mei,zosin

Mei,zona

Mei,zona

Mei/zon

Mei,zonaj

Mei,zonaj

Mei,zona

Mei,zw

Mei,zw

Mei,zouj

Mei,zouj

Mei,zw

este adjectivo utilizado para exprimir a comparao em grego segundo duas


modalidades:1) com genitivo: ouvk e;stin dou/loj mei,zwn tou/ kuri,ou auvtou/
2) com a partcula h; ouvk e;stin dou/loj mei,zwn h; o`` ku,rioj auvtou/
Vocabulrio
a;cri$j%

+ genitivo = at

krei,sswn( krei,sswn( krei/sson ou kre,ittwn( krei,ttwn( krei/tton melhor


ela,ssen( ela,ssen( e;lasson ou ela,ttwn( ela,ttwn( e;latton menor, mais pequeno
belti,wn( belti,wn( be,ltion

melhor

h``,ssen( h``,ssen( h-sson

menos

mei,zwn( mei,zwn( mei/zon

maior

plei,wn( plei,wn( plei/on

mais

cei,rwn( cei,rwn( cei/ron

pior

h` genea,

gerao, idade

to, qhri,on

aj
ou

animal selvagem

o` nao,j ou

templo, parte interior do templo (lkyh rybid.)

h` timh,

hj

honra, preo

h` crei,a

aj

necessidade

deu,teroj

on

segundo(a)

68

o``,moioj a

on

igual

tri,toj h

on

terceiro

oute & oute

mhte & mhte

nem......nem

Exerccios
1. mh, i;sqi amartwlo,j i``,na mh, cei/ro,n soi, ti h=| (cf. Jo 5,14)
2. ni,ptou
3. e,stin ga,r w``,ra tri,th th/j h``me,raj (cf. Act 2,15)
4. ouvk eisi,n h``mi/n plei/on h; ivcqu,ej du,o (cf. Lc 9,13)
5. profh,thj en th/| ivdi,a| patri,di timh,n ouvk e;cei (Jo 4,44)
6. eni,pteto tou,j po,daj
7. auvtoi, e;rcontai ouvk eivj to, krei/sson alla, eivj to, h-sson (cf. 1 Cor 11,17)
8. ti,ni eisi,n o``,moioi oi`` a;nqrwpoi tau/thj th/j genea/j * (cf. Lc 7,31)
9. e,rcetai o` profh,thj mh, esqi,wn a,rton mh,te e;cwn oi=non (Lc 7,31)
10. ou-toj o`` pai/j evla,sswn esti,n h; ekei/noj
11. o` de, vIhsou/j e;legen peri, tou/ naou/ tou/ sw,matoj auvtou/ (Jo 2,21)
12. le,gousin mh, ei=nai ana,stasin mh,te a;ggelon mh,te pneu/ma (Act 23,8)
13. auto,j belti,wn esti,n emou/
14. kai, h=n en th/| erhmw| meta, tw/n qhri,wn (cf. Mc 1,13)
15. ku,rie( ou;te oi=kon e;ceij
16. hu;xanen o`` laoj a,cri ou- h=n basileu,j e``,teroj (cf. Act 7,18)
17. meizwn tou,twn a;llh entolh, ouvk e,stin (cf.Mc 12,31)
18. h`` deu,tera entolh, o``moi,a th/| prw,th| esti,n (cf. Mt 22, 39)
19. ou,te ou-toj amartwlo,j estin ou;te oi`` gonei/j auvtou/ (cf. Jo 9,3)
20. a;cri ga,r no,mou amarti,a h=n en ko,smw| (Rom 5,13)
21. h`` genea, au,th genea, ponhra, estin (Lc 1,29)
22. o` Ku,rioj auvtou/ crei,an e;cei (Mc 11,3)

1. Ele comea por comer melhor po se ele tem necessidade dele


2. Honra e glria para Deus somente, o rei dos tempos
3. Ela mais pequena do que esta mulher, mas mais larga do que esta.

69

28. O presente mdio do conjuntivo lu,wmai


lu,wmai( lu,h|( lu,htai( luw,meqa( lu,hsqe( lu,wntai
O presente optativo mdio lu,oimhn
lu,oimhn( lu,oio( lu,oito( luoi,meqa( lu,oisqe( lu,ointo
O grau superlativo do adjectivo mei,zwn > me,gistoj

Vocabulrio
epa,nw

+ genitivo = sobre, em cima de

ela,cistoj h on

o menor, o mais pequeno

kra,tistoj h on

o melhor, muito bom

me,gistoj

h on

o maior, muito largo, muito grande

plei/stoj

h on

largo

h` epiqumi,a aj

desejo

h` qu,ra

porta

aj

to, mnhmei/on ou

tmulo

to, pro,baton

ovelha

ou

to, te,loj ouj

fim, objectivo

to, fw/j( fwto,j

luz

a;xioj

digno de (+ genitivo)

on

i`kano,j h on

suficiente

kaino,j h on

novo

ovli,goj h on

pequeno, pouco

o``,tan

sempre que. Frequentemente usada com o conjuntivo


para indicar contingncia.

e;ti

ainda

70

Exerccios
1. ti, e;ti crei,an e;comen martu,rwn * (Mc 14,63)
2. u``mei/j ek tou/ patro,j tou/ diabo,lou este, kai, ta,j epiqumi,aj tou/ patro,j u``mw/n qe,lete
(cf. Jo 8,44)
3. agaqe, dou/le,( o`,ti pisto,j h=j( i;sqi exousi,an e`,xwn epa,nw po,lewn (cf. Lc 19,17)
4. o``,tan en tw/| ko,smw| w=( fw/j eimi, tou/ ko,smou (Jo 9,5)
5. kai, ea,n h=| h`` oivki,a avxi,a( e;rcetai h` eivrh,nh u``mw/n epi auvth,n (cf. Mt 10,13)
6. oi`` a;nqrwpoi e;rcontai epa,nw (cf. Lc 11,44)
7. kai, th/j basilei,aj autou/ ouvk e;stai te,loj (Lc 1,33)
8. ei=pen ou=n pa,lin o`

vIhsou/j(

vAmh,n avmh,n le,gw u``mi/n o``,ti evgw, eivmi h`` qu,ra tw/n

proba,twn (Jo 10,7)


9. ekei/noj o` h``ge,mwn me,gistoj pa,ntwn esti,n
10. oli,goi eisin oi`` euri,skontej th,n odo,n (cf. Mt 7,14)
11. kai, o;cloj th/j po,lewj i`kano,j h=n su,n auvth/| (Lc 7,12)
12. o`,stij ou=n lu,ei mi,an tw/n entolw/n tou,twn tw/n elaci,stwn kai, dida,skei ou`,twj tou,j
anqrw,pouj ela,cistoj e;stai en th/| basilei,a| tw/n ouranw/n (Mt 5,19)
13. ekei/ h=n mnhmei/on kaino,n (Jo 19,41)
14. kra,tiste vAndre,a( gra,yw th,n avlh,qeian
15. e;rcetai pro,j auvto,n o;cloj plei/stoj (cf. Mc 4,1)

1. E os homens da multido estavam como ovelhas que no tm pastor


2. Pois o trabalhador digno do seu po e do seu trabalho
3. Bom e fiel servo, foste fiel em poucas coisas, agora s-lo-s em muitas.
4. Ele evita lavar a mesa, porque julga no estar (ser) digno disso
5. O maior desejo era o de viver uma vida digna de honra e louvor
6. Aquela gerao no se lavava em guas saudveis

71

29. O particpio presente mdio luo,menoj & h( &on

O Infinitivo presente mdio lu,esqai


O grau comparativo do adjectivo
grau comparativo = raz + teroj( &a( &on kai,noj

kaino,teroj( &tera( &teron

grau superlativo = raz + tatoj( &h( &on

kaino,tatoj( &ta,th( & taton

kaino,j

A maior parte dos adjectivos formam o comparativo de superioridade e o


superlativo (absoluto e relativo) acrescentando ao tema, respectivamente, as
desinncias te,roj te,ra teron e &tatoj &ta,th &taton

Vocabulario
e;xwqen

+ genitivo = a partir de dentro, de dentro

o` agro,j( ou

campo

o` a;rcwn( ontoj

governante, lder

to, bibli,on( ou

livro

h` diaqh,kh( hj

aliana

h` marturi,a( aj

testemunho

h` orgh,( hj

raiva

h` peritomh, ( hj

circunciso

h` proseuch,( hj

orao

akribh,j( &hj( ej

estrito, preciso

dia,boloj( &oj( on

diablico, mau

pe,nte

cinco

ptwco,j( &h( &on

pobre

sofo,j( &h( &on

sbio

hdh,

agora, j

opou/

onde, enquanto, sempre que

72

Exerccios

1. ou-toj e;rcetai eivj marturi,an i``na pa,ntej pisteu,swsin dia, autou/ (cf. Jo 1,7)
2. qe,lw de u`ma/j sofou,j ei=nai eivj to, agaqo,n (cf. Rom 16,19)
3. ti,j estin a;rcwn tou,twn tw/n stratiwtw/n*
4. e;xwqen tou/ naou/ h=n o` iereu,j
5. kai, e;rcetai eivj to,n to,pon o`,pou h=n o` profh,thj baptizwn (cf. Jo 10,40)
6. h`` zwh, tou/ profh,tou akribesta,th h=n (cf. Act 26,5)
7. h` peritomh, th/j kardi,aj en pneu,mati, estin (cf. Rom 2,29)
8. o` pai/j h=n e;xwqen
9. maka,rioi oi` ptwcoi, tw/| pneu,mati( o`ti autw/n estin h` basilei,a tw/n ouranw/n (cf. Mt
5,3)
10. kai, e;stai o` oi=koj mou oi=koj proseuch/j (Lc 19,46)
11. ekei/noi e;rcontai eivj to,n i`dion avgro,n (cf. Mt 22,5)
12. oi` maqhtai, autou/ e;legon o`ti E
; rhmo,j estin o` to,poj( kai, h;dh w`ra pollh, (cf. Mc
6,35)
13. o` qeo,j e;grayen to, o`noma auvtou/ en tw/| ai`mati mou (cf. Ap 13,8)
14. tou/to estin h`` kainh, diaqh,kh en tw/| ai`mati mou (cf. Lc 22,20)
15. e;cw ga,r pente adelfou,j (cf. Lc 16,28)
16. dia, tau/ta e;rcetai h` orgh, tou/ qeou/ (cf. Col 3,6)
17. kai, ex u``mw/n ei-j dia,boloj estin (cf. Jo 6,70)

1. O meu testemunho acerca destas coisas que ouvi verdadeiro


2. Estas so as oraes dos santos que esto diante do templo
3. Jesus vem para a casa do governador e v a multido, e a raiva chega ao
seu corao

73

30. O futuro mdio indicativo lu,somai


lu,somai( lu,sh|( lu,setai( luso,meqa( lu,sesqe( lu,sontai
O futuro mdio infinitivo lu,esqai

O particpio futuro mdio lu&s&o,menoj( &h( &on

Vocabulrio
Pe,ran

+ genitivo = para alm, do outro lado

o` a;nemoj( ou

vento

to, arni,on( ou

cordeiro (29 vezes no Ap, mas Joo s tem amno,j 2 vezes)

h` didach,( hj

ensinamento, instruo

o` h`,lioj( ou

vento

to, me,loj( ouj

membro do corpo

o` oi=noj( ou

vinho

h` parrhsi,a( aj

franqueza, coragem, abertura, sem temor, arrojo

to, poth,rion( ou

clice

h` upomonh,( hj

perseverana, pacincia

dunato,j( &h( &on

possvel

ecqro,j &a( &on

odioso, "inimigo"

poi/oj &a( &on

que? o que? qual? que tipo de ?

w,ste

a fim de que, de modo que, de tal forma que (quando


introduz uma orao subordinada); e assim (quando
introduz o resultado de uma aco)

ouci,

forma enftica de no

mallo,n

mais (uma outra forma de formar o grau comparativo dos


adjectivos

74

Exerccios
1. ble,pw de, e`teron no,mon ev toi/j me,lesin mou (Rom 7,23)
2. o` nekro,j a;nqrwpoj a;rcetai le,gein w`,ste pa,ntaj fo,bon
3. ou,ci su, ei= o` Cristo,j* (Lc 23,39)
4. di,kaion estin enw,pion tou/ qeou/ u`mw/n avkou,ein ma/llon h; tou/ qeou/* (cf. Act 4,19)
5. dida,skale( poi,a entolh, mega,lh en tw/| no,mw|* (Mt 22,36)
6. oi` maqhtqai, e;rcontai eivj to, pe,ran ceri,j a;rtwn (cf. Mt 16,5)
7. o` de, vIhsou/j ei=pen autw/|( Pa,nta du,nata tw/| pisteu,onti (Mc 9,23)
8. avlla, ge kai, su,n pa/sin tou/toij tri,thn tau,thn h`me,ran a;gei apo, ou- tau/ta h=san (cf.
Lc 24,41)
9. h=n lai/lay mega,lh ane,mou (cf. Mc 4,37)
10. kai, a;lloj a;ggeloj e,rcetai ek tou/ ouranou/( kai, to, pro,swpon autou/ w`j o` h`,lioj
(Ap 10,1)
11. oi` maqhtai, eu`,riskon to,n vIhsou/n pera,n th/j qala,sshj (cf. Jo 6,25)
12. eiv su, ei= o` Cristo,j( le,ge h`mi/n parrhsi,a| (Jo 10,24)
13. kai, oi` a`,gioi a;nqrwpoi h=san enw,pion agge,lwn agi,wn kai, enw,pion tou/ arni,ou
(Ap 14,10)
14. le,gei h` mh,thr tou/ vIhsou/ pro,j auto,n( Oi=non ouvk e;cousin (Jo 2,3)
15. tou/to to, poth,rion h` kainh, diaqh,kh en tw/| ai`,mati mou (Lc 22,20)
16. w`,ste ku,rioj estin o` ui`o,j tou/ avnqrw,pou kai, tou/ sabba,tou (Mc 2,28)
17. o` Cristo,j e;rcetai i`,na dia, th/j u`pomonh/j kai, dia, th/j paraklh,sewn tw/n grafw/n
th,n elpi,da e;cwmen (Rom 15,4)
18. uie diabo,lou( ecqre, pa,shj dikaiosu,nhj (cf. Act 13,10)
19. ti, estin tou/to * didach, kainh, kata, exousi,an (Mc 1,27)

1. Eles comearo por falar se eles tiverem coragem


2. Tu, homem de Deus, persegue a justia, a f, o amor, e a perseverana
3. O corpo no um membro, mas muitos.

75

31. O aoristo mdio indicativo elusa,mhn


elusa,mhn( elu,sw( elu,sato( elusa,meqa( elu,sasqe( elu,santo
O imperativo aoristo mdio lu/sai( lusa,sqw( lu,sasqe( lusa,sqwsan
Os adjectivo diplouj( &h( &oun
Primeira e segunda declinao
Genitivo singular diplou/( diplh/j( diplou/
Nominativo plural diploi/( diplai/( dipla/

ac.pl. diplou/j( dipla/j( dipla/

Vocabulrio
a`plou/j( &h( &oun

singular, saudvel

diplou/j( &h( &oun

duplo

tetraplou/j( &h( &oun

qudruplo

calkou/j( &h( &oun

bronze

Crusou/j( &h( &oun

dourado

diakoni,a( &aj h

diaconia, servio

dia,konoj( &ou o

dicono

qusi,a( &aj h

sacrifcio, acto da oferta, oferta

kri,ma( &atoj to

juzo, veredicto

ma,caira( &hj h

espada

misqo,j( &ou o

salrio, recompensa

sunei,dhsij( &ewj h

conscincia

fulh,( &hj

tribo

avlhqino,j( &h( &on

verdadeiro (oposto a falso no Ap, mas genuno no


evangelho de Joo)

ivscuro,j( &a( &on

forte

dio

por isso, consequentemente

a;ra

consequentemente

76

Exerccios
dio, o` agro,j evkei/noj avgro,j ai`,mato,j estin (cf. Mt 27,8)
h` diakoni,a h`mw/n diakoni,a pro,j to,n Ku,rio,n estin
avrxa,sqwsan fula,ssesqai ta,j evntola,j
Ku,rie( ivdou, ma,carai w-de du,o (Lc 22,38)
u`mei/j este a;xioi diplh/j timh/j (cf. 1 Tim 5,17)
a=ra e;stai h` pi,stij epi, th/j gh/j* (cf. Lc 18,18)
h` calkh/ ma,caira h=n epi, th/j trape,zhj
h` sunei,dhsij auvtw/n avsqenh,j estin (1 Cor 8,7)
le,gw evkei/non to,n evrga,thn a;xion ei=nai misqou/ tetraplou/
h` qusi,a tou/ i`ere,wj ouvk avxi,a h=n evnw,pion tou/ qeou/
evk tou/ sto,matoj auvtou/ e;rcetai avra, epi, to,n qeo,n
h=n to, fw/j to, avlhqino,n (Jo 1,9)
ti,j a;ra mei,zwn esti,n en th/| basilei,a| tw/n ouvranw/n*
e;rcetai de, o` ivscuro,tero,j mou (Lc 3,16)
eva,n ou/n h=| o` ovfqalmo,j sou a`plou/j o`,lon to, sw/ma sou/ evn tw/| fwti, e;stai (cf. Mt 6,22)
o` mei,zwn u`mw/n e;stai u`mw/n dia,konoj (Mt 23,11)
h=n evkei/ o;cloj polu,j evk panto,j e;qnouj kai, evk pa,ntwn fulw/n kai, law/n kai, glwssw/n
(cf. Ap 7,9)
ouvde, e;ceij fobo,j tou/ qeou/( o`,ti evn tw/| auvtw/| kri,mati ei=* (cf. Lc 23,40)

1. Jesus diz que o seu julgamento (=juzo) verdadeiro


2. Se ele fosse um ministro de Deus, ele no diria estas coisas
3. Um dos doze vem e com ele uma multido dos ancios com espadas

77

32. O conjuntivo aoristo mdio lu,swmai


lu,swmai( lu,sh|( lu,shtai( lusw,meqa( lu,shsqe( lu,swntai
O optativo aoristo mdio lusai,mhn
Lusai,mhn( lu,saio( lu,saito( lusai,meqa( lu,saisqe( lu,sainto
O adjectivo argurouj( &a( oun
(como diplou/j( diplh/( diplou/n)

Vocabulrio
avrgurou/j( &a( &oun

prateado

porfurou/j( &a( &oun prpura


sidhrou/j( &a( &oun

feito de ferro

avdelfh,( &hj

irm

avdiki,a( &aj(

injustia

e;leoj( &ouj

to

misericrdia, compaixo

e``orth,( &hj

festa

kw,mh( &hj

vila

musth,rion &ou to

mistrio

pa,sca

Pscoa

to

plou,sioj &a &on

rico

fi,loj &h &on

amigo

ouke,ti

no mais, finalmente

pou

onde?

78

Exerccios
e,rcetai i`,na a;rxhtai le,gein
o` poimh,n e;cei r``a,bdon sidhra/n
a;nqrwpo,j tij h=n plousi,oj o`,j ei;cen dou/lon (cf. Lc 16,1)
e,leoj qe,lw kai, ouv qusi,na (Mt 9,13)
en mega,lh| de, oiki,a| ouvk e;stin mo,non seu,h crusa/ kai, avrgura/ (2 Tim 2,20)
o` vIhsou/j h;ggisen eivj th,n kw,mhn
w`ste ouvke,ti eivsi,n du,o avlla, sarx mi,a (Mt 19,6)
ou-toj avlhqh,j estin kai, avdiki,a evn auvtw/| ou,k e,stin (Jo 7,18)
o` vIhsou/j ei=cen i`ma,tion porfurou/n
kai, ai` avdelfai, auvtou/ ouvci, pa/sai pro,j h`ma/j eivsin* (Mt 13,56)
h=n de, evgu,j to, pa,sca( h` mega,lh e`orth, (cf. Jo 6,4)
ivdou, musth,rion u`mi/n le,gw (1 Cor 15,51)
ti,j evx u`mw/n e`,xei fi,lon (Lc 11,15)
pou/ h` pi,sti,j u`mw/n* (Lc 8,25)

1. O profeta diz que no existe injustia junto de Deus


2. Deus rico em misericrdia devido ao seu grande amor
3. Onde esto os sbios deste mundo?

79

33. O particpio aoristo mdio lu&s&a&menoj &h &on


O infinitivo aoristo mdio lu&s&asqai
Vocabulrio
avkoh,( &hj

o dito, o ouvido, a notcia

asqe,neia( &aj h

debilidade, doena

de,ndron &ou

to

rvore

nefe,lh &hj

nuvem

pornei,a &aj

imoralidade sexual

stauro,j &ou

cruz

ca,rij( ca,ritoj h

graa, gratuidade

ch,ra &aj

viva

cw,ra &aj

regio, vizinhana

deka

dez

evklekto,j &h &on

escolhido

kaqaro,j &a &on

limpo, inocente, puro

pneumatiko,j &h &on

espiritual

po,soj &h &on

quantos? quanto?

Ouai

ai

sh,meron

hoje

80

Exerccios
kai, poime,nej h=san evn th/| xw,ra| th/| auvth/| (Lc 2,8)
kai, ivdou, fwnh, evk th/j nefe,lhj le,gousa( Ou-toj estin o` uio,j mou o` avgaphto,j (Mt 17,5)
Ku,rie( ti,j epi,steusen th/| avkoh/| h`mw/n* (Rom 10,16)
sh,meron swthri,a tw/| oi;kw/| tou,tw/| esti,n (cf. Lc 19,9)
h=san de,ka de,ndra pro, th/j oivki,aj
eiv ou=n to, fw/j to, wvn soi sko,toj estin( to, sko,toj po,son (Mt 6,23)
ca,rij u`mi/n kai, eivrh,nh apo, qeou/ patro,j h`mw/n kai, Kuri,ou vIhsou/ Cristou/ (Rom 1,7)
dia, de, ta,j pornei,aj e`,kasto,j th,n eautou/ gunai/ka evce,tw( kai, e`ka,sth to,n i;dion a;ndra
evce,tw (1 Cor 7,2)
au`,th h` avsqe,neia ouvk e,stin pro,j qa,naton avlla u`per th/j do,xhj tou/ qeou/ (cf. Jo 11,4)
evkei/noi evsqi,ousin ta,j oivki,aj tw/n chrw/n (cf. Lc 20,47)
i;sqi evxousi,an e;cwn evpa,nw de,ka po,lewn (Lc 19,17)
kai, pa,ntej to, auvto, pneuma,tikon brw/ma h;sqion (1 Cor 10,3)
ouvai, de, tai/j evn gastri, evcou,saij evn evkei,naij tai/j h`me,raij (Mt 24,19)
maka,rioi oi kaqaroi, th/| kardi,a| o`,ti auvtoi, to,n qeo,n ble,yousin (cf. Mt 5,8)
o` stauro,j tou/ vIhsou/ du,nami,j estin
a;llouj e;swsen( swsa,tw eauto,n( eiv ou-toj estin o` Cristo,j tou/ qeou/ o` evklekto,j (Lc
23,35)

1. E eis que todas as coisas sero puras para ns


2. A f vem do ouvir, e o ouvir existe pelas palavras de Cristo
3. Hoje se ouvirdes a sua voz tereis salvao

81

34. O perfeito indicativo mdio le,lumai


le,lumai( le,lusai( le,lutai( lelu,meqa( le,lusqe( le,luntai
O Mais-que-perfeito indicativo mdio elelu,mhn
Elelu,mhn( ele,luso( ele,luto( elelu,meqa( ele,lusqe( ele,lunto
O particpio perfeito mdio le&lu&menoj &h &on
O perfeito indicativo mdio de razes que terminam em palatais k(g(c
Fula,ssw > pe&fulag&mai
O Mais-que-perfeito indicativo mdio de razes que terminam em palatais k(g(c
Fula,ssw > $e%pe&fulag&mhn

O perfeito indicativo mdio de razes que terminam em labiais p b f


gra,fw > ge&gram&mai
O Mais-que-perfeito indicativo mdio de razes que terminam em labiais p b f
gra,fw > $e%ge&gram&mhn
O perfeito indicativo mdio de razes que terminam em dentais t d q
Bapti,zw $baptid&% be&baptis&mai
O Mais-que-Perfeito indicativo mdio de razes que terminam em dentais t d q
Bapti,zw $baptid&% $e%be&baptis&mhn

82

Vocabulrio

avsthr( &e,roj o

estrela

parousi,a &aj h

parusia, a vinda

eleu,qeroj &a &on

livre

a;rti

agora, subitamente

euvqe,wj

imediatamente

Exerccios
kai, peri, th,n kefalh,n th/j gunai/koj h=san dw,deka a;sterej (cf. Ap 12,1)
avlla, ouvk e;stai euvqe,wj to, te,loj (cf. Lc 21,9)
pw/j ou=n ble,peij a;rti* (Jo 9,19)
ou`,twj e;stai h` parousi,a tou/ uiou/ tou/ avnqrw,pou (Mt 24,27)
a;ra ge evleuqeroi, eisin oi` uioi, (Mt 17,26)

1. Senhor, quais sero os sinais da tua vinda?


2. Se temos a verdade estamos livres
3. Quantas estrelas existem nos cus?

83

35. O imperativo perfeito mdio le,luso( lelu,sqw( le,lusqe( lelu,sqwsan


O infinitivo perfeito mdio lelu,sqai

O conjuntivo perfeito mdio le&lu&menoj &h &on w=( h=|j( h=|( w=men( h=te( w=sin
Vocabulrio
cei,r( ceiro,j h

mo (substantivo da terceira declinao cuja raz


termina em lquida)

avrgu,rion &ou

to

prata, dinheiro

zw/|on &ou

to

animal

qusiasth,rion &ou

to

altar

koili,a &aj

estmago, ventre

meta,noia &aj

arrependimento, converso

plhgh, &hj

praga

plou/toj &ou

riqueza

sune,drion &ou

to

sindrio, assembleia

cili,arcoj &ou

tribuno, oficial

leuko,j &h &on

branco

ne,oj &a &on

novo, jovem

perisso,j &h &on

mais

w`,sper

como, semelhante a

kalwj

bem

84

Exerccios
egw, e,rcomai i`,na zwh,n e;cwsin kai, perisso,n e,cwsin (Jo 10,10)
e,comen qusiasth,rion evx ou- evsqi,ein ouvk e,cousin evxousian (Heb 13,10)
ouv ga,r ni,ptontai ta,j cei/raj auvtw/n o`,tan a;rton evsqi,wsin (Mt 15,2)
kai, kalw/j le,gete( eivmi, ga,r (Jo 13,13)
o` qeo,j quvtw/n h` koili,a
o` Cristo,j evn u`mi/n evstin to, plou/toj th/j do,xhj tou/ musthriou evn toi/j e;qnesin (Col
1,27)
o` qeo,j( ouvk eivmi, w`,sper oi` tw/n avnqrw,pwn (Lc 18,11)
to, avrgu,rion sou su,n soi, ei;h eivj qa,naton (cf. Act 8,20)
to,n neani,an tou/ton a;ge pro,j to,n cili,arcon (cf. Act 23,17)
kai, ei=pen o` new,teroj auvtw/n tw/| patri, (Lc 15,12)
kai, h=gon to,n vIhsou/n eivj to, sune,drion auvtw/n (Lc 22,66)
ta, de, i`ma,tia auvtou/ h=n leuka, (cf. Mt 17,2)
kai, e;bleya a;llo shmei/on evn tw/| ouvranw/| me,ga( avggelouj e;contaj ta,j evsca,taj plhga,j
(cf. Ap 15,1)
egw, men u`ma/j bapti,zw eivj meta,noian (cf. Mt 3,11)
to, tri,ton zw/|on ei=ce to, pro,swpon w`j avnqrw,pou (cf. Ap 4,7)
to, de, perisoin tou,twn evk tou/ ponhrou/ estin (Mt 5,37)

1. Ento Jesus falava a verdade diante do Sindrio


2. O homem justo no tem necessidade de arrependimento
3. O que ser ento aquela criana? Pois a mo do Senhor est sobre ele

85

36. O presente indicativo passivo


lu,omai( lu,h|( lu,etai( luo,meqa( lu,esqe( lu,ontai

A voz passiva em grego bblico constri-se usando o verbo na voz passiva, e


dizendo o agente da passiva com upo, + genitivo

O imperfeito indicativo passivo


evluo,mhn( evlu,ou( evlu,eto( evluo,meqa( evlu,esqe( evlu,onto
O imperativo presente passivo
lu,ou( lue,sqw( lu,esqe( lue,sqwsan
O conjuntivo presente passivo
lu,wmai( lu,h|( lu,htai( luw,meqa( lu,hsqe( lu,wntai
O optativo presente passivo
luoi,mhn( lu,oio( lu,oito( luoi,meqa( lu,oisqe( lu,ointo
O infinitivo presente passivo lu&esqai
O particpio presente passivo lu&o&menoj( &h( &on
Vocabulrio
avkrobusti,a &aj

incircunciso

didaskali,a &aj

ensiamento

e`katonta,rchj &ou

centurio

evpistolh, &hj

carta, epstola

peirasmo,j &ou

teste, tentao

telw,nhj &ou

cobrador de impostos

cilia,j( cili,adoj

mil

tessara,konta

quarenta

agia,zw $agia,sw%

consagrar, tornar puro

basta,zw $basta,sw%

suportar, trazer, transportar


86

kaqari,zw $kaqari,sw%

purificar

skandali,zw $skandali,sw%

escandalizar

oupw( mhpw

ainda no

panto,te

sempre

Exerccios
kai, h=n evn th/| evrh,mw| tessera,konta h`me,raj peirazo,menoj u`po. tou/ diabo,lou (cf. Mc
1,13)
o` Qeo,j kaqarizei th/| pistei, ta,j kardi,aj auvtw/n (cf. Act 15,9)
o`, te ga,r a`giazwn kai, oi` a`giazo,menoi evx e`no,j pa,ntej (Heb 2,11)
h` didaskali,a tou/ Kuri,ou ouv mo,non dia, r`hma,twn h=n
avlla, ou;pw esti,n to, te,loj (Mt 24,6)
le,gw mh,pw ei=nai to, te,loj
peirasmo,j estin e`ka,stw| avnqrw,pw|
kai, evskandali,zonto evn auvtw/| (Mt 13,57)
h` evpistolh, h`mw/n u`mei/j este (2 Cor 3,2)
pa,ntote ga,r tou/j ptwcou,j e;cete meta, u`mw/n( evme, de, ouv pa,ntote e;cete (Mt 26,11)
e;stw soi w`,sper o` telw,nhj (cf. Mt 18,17)
evn ga,r Cristw| vIhsou/ ou;te peritomh, ti ivscu,ei ou;te avkrobusti,a (cf. Gl 5,6)
makari,a h` koili,a h` basta,sasa, se (cf. Lc 11,27)
cilia,desj avgge,lwn h=san e;mprosqen tou/ qeou/
e`katonta,rcou de, tinoj dou/loj avsqenh,j h=n (cf. Lc 7,2)

1. Os discpulos de Cristo so santificados pelo Esprito da verdade


2. A cruz transportada pelos discpulos de Cristo
3. Os apstolos desejam ser purificados dos seus pecados

87

37. O aoristo indicativo passivo


evlu,qhn( evlu,qhj( evlu,qh( evlu,qhmen( evlu,qhte( evlu,qhsan
Na formao deste aoristo passivo essencial ter em ateno qual o
tipo de raz do verbo, pois esta ser alterada conforme essa raz termine em
palatal k(g(c labial p(b(f ou dental t(d(q quando se lhe apuser a consoante
caracterstica do tema do aoristo indicativo passivo, como o demonstram os
exemplos a seguir a,gw > h&c&qhn

pe,mpw > e&pemf&qhn

Bapti,zw > e&baptis&qhn

fula,ssw > e&fulac&qhn

O imperativo aoristo passivo lu,qhti( luqh,tw( lu,qhte( luqh,twsan


Vocabulrio
avnh,r( avndro,j

homem, marido

martu,rion &ou

to

testemunho, evidncia

xu,lon &ou

to

madeira, rvore

ou=j( wvto,j

to

ouvido

pu/r( puro,j

to

fogo

u`,dwr( u`,datoj

to

gua

fw/j( fwto,j

to

luz

u`phre,thj( &ou

servo

skhnh,( &hj

tenda

epta

sete

agora,zw $agora,sw%

comprar, resgatar

apokalu,ptw

desvelar, revelar

douleu,w

servir (+dativo)

qerapeu,w

curar, cuidar de

qeri,zw $qeri,sw%

ceifar, colher

keleu,w

ordenar, comandar

nai

sim, seguramente

omoiwj

da mesma forma

88

Exerccios
h` skh,nh tou/ marturi,ou h=n toi/j patra,sin h`mw/n en th/| evrh,mw (cf. Act 7,44)
a;ra ou=n auvto,j egw, tw/| me,n noi, douleu,w no,mw| qeou/( th/| de, sarki, no,mw| a`marti,aj (Rom
7,25)
o`moi,wj kai, o` deu,teroj kai, o` tri,toj e`wj tw/n e`pta, (Mt 22,6)
h`gora,sqhte ga,r timh/j dio, doxa,sate to,n qeo,n evn tw/| sw,mati u`mw/n (cf. 1 Cor 6,20)
kai, evdou, ei-j tw/n dw,deka e;rcetai kai, meta, auvtou/ o;cloj polu,j meta, macairw/n kai
xu,lwn apo, tw/n avrciere,wn (cf. Mt 26,47)
o`,te ou=n e;bleyan auvto,n oi`, avrcierei/j kai, oi u`phre,tai e;kraxan (cf. Jo 19,6)
polloi, a;ndrej h=san evsqi,ontej cwri,j gunaikw/n kai, paidi,,wn (cf. Mt 15,38)
kai, evqeri,sqh h` gh/ (cf. Ap 14,16)
e,stw de, o` lo,goj u`mw/n nai, nai, ( ou; ou; (Mt 5,37)
ta, de, ima,tia auvtou/ h=n leuka, w`j to, fw/j (cf. Mt 17,2)
maka,rioj ei=( o`,ti sarx kai, ai-ma ouvk avpeka,luyen soi alla, o` pathr mou o` evn toi/j
ouvranoi/j (cf. Mt 16,17)
evgw, men u`ma/j baptizw evn u`,dati eivj meta,noian (cf. Mt 3,11)
evn ga,r th/| avnasta,sei ou=n ti,noj tw/n e`,pta e,stai gunh,* (Mt 22,28)
auvto,j u`ma/j bapti,sei evn pneu,mati a`gi,w| kai, puri, (cf. Mt 3,11)
evn ekei,nh| th/| w`,ra| evqera,peusen pollouj apo, no,swn kai, pneuma,twn ponhrw/n (cf. Lc
7,21)
ei; tij e;cei w=ta avkou,ein avkoue,tw (Mc 4,23)
ble,yaj de, o` vIhsou/j o;clon peri, auvto,n eke,leusen e,rcesqai eivj to, pe,ran (cf. Mt 8,18)

1. S curado pela minha palavra


2. A palavra foi ouvida pelos apstolos
3. Deus desejou revelar-me o Seu Filho

89

38. O conjuntivo aoristo passivo


lu,qw/( lu,qh/|j( lu,qh/|( luqw/men( luqh/te( luqw/sin
O optativo aoristo passivo
luqei,hn( luqei,hj( luqei,h( luqei,hmen( luqei,hte( luqei,hsan
Vocabulrio
avna,gkh &hj

necessidade, destino

avpoka,luyij &ewj

revelao, desvelamento, apocalipse

avpw,leia &aj

desperdcio

epignwsij &ewj

conhecimento

koinwni,a &aj

comunho

kti,sij &ewj

criao

profhtei,a &aj

profecia

gewrgo,j &ou

agricultor, campons

dw/ron &ou

to

dom, oferta

evpoura,nioj &oj( &on

celestial

oi-oj( &a( &on

como, tal como

palai,oj &a &on

antigo, primitivo

te,leioj &a &on

completo, perfeito

tosou/toj( &auth( &outon

to, tanto, tantos

epei

porque, quando

ide

olha!, eis

90

Exerccios
avlla/ tau/ta ti, estin eivj tosou,touj* (Jo 6,9)
avgaphtoi( ouvk evntolh,n kainh,n gra,fw u`mi/n( avlla, evntolh,n palaia,n h`,n ei;cete apo,
arch,j(

h` evntolh, h` palaia, estin o` lo,goj o`,n hvkou,sate (1 Jo 2,7)

eivj ti, h` avpw,leia au`,th* (Mt 26,8)


oi-oj o` evpoura,nioj( toiou/toi kai, oi` evpoura,nioi (cf. 1 Cor 15,48)
e;stai ga,r avna,gkh mega,lh epi, th/j gh/j kai, ovrgh, tw/| law/| tou,tw| (Lc 21,23)
;Ide h` mh,thr mou kai, oi` avdelfoi, mou (cf. Mc 3,34)
w`,ste ai` glw/ssai eivj shmei/on eivsin ouv toi/j pisteu,ousin avlla, toi/j avpi,spoij( h` de,
profhtei,a ouv toi/j avpistoij avlla, toi/j pisteu,ousin (1 Cor 14,22)
o` path,r mou o` gewrgo,j estin (Jo 15,1)
e;sesqe ou/n u`mei/j te,leioi w`j o` path,r u`mw/n o` ouvra,nioj teleio,j (Mt 5,48)
dia, no,mou epi,gnwsij a`marti,aj (cf. Rom 3,20)
oi` ovfqalmoi, mou e;bleyan to, fw/j eivj apoka,luyin evqnw/n kai, do,xan laou/ sou (cf. Lc 2,
30-32)
tufloi,( ti, ga,r mei/xon( to, dw/ron h; to, qusiasth,rion to, agia,zon* (Mt 23,19)
evkei/na ta, avrgu,ria timh, ai`,mato,j estin (cf. Mt 27,6)
khruxate to,n euvagge,lion pa,sh/ th/| kti,sei (cf. Mc 16,15)
ouvci, o` a;rtoj koinwni,a tou/ sw,matoj tou/ Cristou/* (cf. 1 Cor 10,16)

1. A testemunha de Jesus Cristo era o esprito de profecia


2. Jesus chega, a fim de que cada pessoa que queira possa ser baptizada
3. Os velhos dons de Deus no eram to bons quanto os novos

91

39. O particpio aoristo passivo


nom.singl. luqeivj( luqei/sa( luqe,n genitivo singular luqe,ntoj( luqei,shj/ luqe,ntoj
dativo plural luqei/sin( luqei/san( luqe,n
O infinitivo aoristo passivo luqh/nai
Vocabulrio
avriqmo,j &ou

nmero

ga,moj &ou

casamento

desmo,j &ou

cadeia, priso

qumo,j &ou

raiva, zanga, dio

ko,poj &ou

trabalho forado, problema

po,lemoj &ou

guerra

pulw,n( wnoj o

porto

ste,fanoj &ou o

coroa, preo

a;fesij( &ewj h

perdo

blasfhmi,a &aj h

blasfmia

oivkodomh, &hj h

construo, encorajamento

keno,j &h &on

vazio

krupto,j &h &on

escondido

potapo,j &h &on

que tipo de?

fanero,j &a &on

manifesto

po,qen

de onde?

pote,

uma vez, sempre, outrora

92

Exerccios
e;bleya th,n po,lin th,n a`gi,an e;cousan pulw/naj dw,deka (cf. Ap 21,10)
o` me,n ga,joj e`,toimo,j estin (cf. Mt 22,8)
a;gousin auvton pro,j tou,j h`gemo,naj to,n pote tuflo,n (cf. Jo 9,13)
h=n evk tou/ avriqmou/ tw/n de,deka (cf. Lc 22,3)
ti, ko,pouj pare,cete th/| gunaiki,* (cf. Mt 26,10)
o`,tan de, avkou,shte pole,mouj kai, avkoa,j pole,mwn( ou;pw to, te,loj (cf. Mc 13,7)
o` profh,thj h=n khru,sswn ba,ptisma metanoi,aj eivj a;pesin a`martiw/n (cf. Mc 1,4)
eiv ouvk e,stin avna,stasij evk tw/n nekrw/n( keno,n kai, to, kh,rugma h`mw/n( kenh, kai, h`
pi,stij u`mw/n (cf. 1 Cor 5,14)
po,qen tou,tw| h` sofi,a au`,th kai, ai` duna,meij* (cf. Mt 13,54)
i;de nu/n hvkou,sate th,n blasfhmi,na (cf. Mt 26,55)
e;bleya tou,j presbute,rouj kai, epi, ta,j kefala,j auvtw/n stefa,nouj crusou/j (cf. Ap 4,4)
kai, evlu,qh o` desmo,j th/j glw,sshj auvtou/ (cf. Mc 7,35)
dida,skale( i;de potapoi, li,qoi kai, potapai, oivkodomai, (cf. Mc 13,1)
kai, plhrei/j h=san pa,ntej qumou/ evn th/| sunagwgh/| (cf. Lc 4,28)
ouvde,n evstin krupto,n o`, ouv fanero,n e,stai (cf. Mt 10,26)

1. Digo que a priso da sua lngua soltou-se


2. Os escravos, tendo sido libertos pela multido, estavam cheios de alegria
3. Ests prestes a ouvir guerras e rumores de guerras

93

40. O futuro indicativo passivo


luqh,somai( luqh,sh|( luqh,setai( luqhso,meqa( luqh,sesqe( luqh,sontai
o` dou/loj luqh,setai u`po, auvtou/
O particpio futuro passivo luqhso,menoj( &h( &on
O futuro infinitivo passivo luqh,sesqai
Vocabulrio
dei/pnon &ou

to

banquete

dena,rion &ou to

denrio

plh,rwma&atoj to

plenitude

ca,risma&atoj to

carisma, dom

desmio,j &ou

prisioneiro

zh/loj &ou

zelo, ciume

qhsauro,j &ou o

tesouro

i`,ppoj &ou

cavalo

numfi,oj &ou

noivo

plhsi,on &ou

vizinho, prximo

potamo,j &ou

rio

euvlogi,a &aj

beno, orao

skoti,a &aj

escurido

e`kato,n

cem

evkei/qen

daqui

ou-

onde

94

Exerccios
plh,rwma ou=n no,mou h` avga,ph (Rom 13,10)
kata, de, e``orth,n ape,luen auvtoi/j (cf. Mc 15,6)
oi` de, maqhtai, e;rcontai eivj to, o;roj ou- ei=pen auvtoi/j o` vIhsou/j (cf. Mt 28,16)
kai, e;pemyen a;nqrwpo,j tij to,n dou/lon auvtou( th/| w`,ra| tou/ dei,pnou (cf. Lc 14,16-17)
o`,pou ga,r estin o` qhsauro,j sou( ekei/ e;stai kai, h` kardi,a sou (Mt 6,21)
alla, ouvc w`j to, para,ptwma( ou`,twj kai, to, ca,risma (cf. Rom 5,15)
kai, ti,j esti,n mou plhsi,on* (Lc 10,29)
kai, e;bleya( kai, ivdou, i`,ppoj leuko,j (Ap 6,2)
evk tou/ auvtou/ sto,matoj e;rcetai euvlogi,a
kai, evbapti,zonto evn tw/| vIorda,nw| potamw|/ u`po, auvtou/ (cf. Mt 3,6)
o`, le,gw u`mi/n evn th|/ skoti,a|( le,gete evn tw/| fwti, (cf. Mt 10,27)
e`,n dhna,rion h=n mistqo,j mia/j h`me,raj
o` de, fi,loj tou/ numfio,u cara,n e;cei dia, th,n fwnh,n tou/ numfi,ou (cf. Jo 3,29)
o` zh/loj tou/ Cristou/ me,gaj h=n
meta, de, du,o h`me,raj e;rcetai evkei/qen o` vIhsou/j (cf. Jo 4,43)
ti,j a;nqrwpoj evx u`mw/n e;cei e`kato,n pro,bata* (cf. Lc 15,4)

1. O evangelho ser anunciado a toda a criatura antes do fim do mundo


2. Digo que o evangelho ser anunciado a toda a criatura antes do fim do
mundo
3. Aos escravos que estavam prestes a ser libertados os soldados disseram
palavras de encorajamento

95

41. O Imperativo, o indicativo, o conjuntivo , o optativo, o particpio e o infinitivo


do aoristo forte (tambm dito segundo) passivo (sem q) do verbo gra,fw
gra,fhqi( grafh,tw( gr,fhte( grafh,twsan
evgra,fhn( evgra,fhj( evgra,fh( evgra,fhmen( evgra,fhte( evgra,fhsan
frafw/( frafh/|j( grafh/|( grafw/men( grafh/te( grafw/sin
grafei,hn( grafei,hj( grafei,h( grafei,hmen( grafei,hte( grafei,hsan
grafei,j( grafei/sa( grafe,n
grafh/nai
O indicativo, o particpio, e o infinitivo futuros passivos
grafh,somai( grafh,sh|( grafh,setai( grafhso,meqa( grafh,sesqe
grafhso,menoj( &h( &on
grafh,sesqai

Vocabulrio
Alla,ssw (aoristo forte hlla,ghn)

mudar, transformar

Apalla,ssw

libertar

Apokatala,ssw

reconciliar

Ekko,ptw (aoristo forte exeko,phn)

cortar, remover

Qli,bw (aoristo forte eqli,bhn)

pressionar

Katalla,ssw

reconciliar

Ko,ptw

lamentar

(na

voz

mdia);

remover (na voz activa)


Kru,ptw (aoristo forte ekru,bhn)

esconder

Klepthj( &ou o

ladro

pa,qhma( &atoj

paixo, sofrimento

pe,tra( &aj

pedra

r`abbi,

mestre

r`i,za( &hj

raz

sukh/ &hj

figueira

dio,ti

porque

evggu,j

perto de

96

cortar,

Exerccios
h` pe,tra de, h=n o` Cristo,j (cf. 1 Cor 10,4)
o` Cristo,j e;rcetai i`,na avpalla,xh| tou,touj avpo, tou/ fo,bou tou/ qana,tou (cf. Heb 2,14)
evgu,j h=n o` to,poj th/j po,lewj (cf. Jo 19,20)
e,kkoyon th,n sukh/n tau,thn
eiv ga,r e,cqroi, o;ntej kathlla,ghmen tw/| qew/| dia, tou/ qana,tou tou/ uiou/ auvtou(, pollw/|
ma/llon katallage,ntej swqhso,meqa evn th/| zwh/| auvtou/ (Rom 5,10)
kai, to,te ko,yontai pa/sai ai` fulai, th/j gh/j (cf. Mt 24,30)
o;nta u`po, th,n sukh/n e;bleya se (cf. Jo 1,48)
vIhsou/j de, evkru,bh (cf. Jo 8,59)
dio,ti egw, eimi meta, sou/ (cf. Act 18,10)
r``abbi,( kalo,n estin h`ma/j w-de ei=nai (Mc 9,5)
ouvk a;xia, eisin ta, paqh,mata (cf. Rom 8,18)
evggu,j estin h` basilei,a tou/ qeou/ (cf. Lc 21,31)
evn toi/j ouvranoi/j kle,pthj ouvk evggi,zei (cf. Lc 12,35)
kai, ouvk e;cousin r``i,zan evn e`autoi/j (cf. Mc 4,17)
kai, ei=pen o` vIhsou/j toi/j maqhtai/j auvtou/ peri, ploi,ou i`,na o` o;cloj mh, qli,bh| auvto,n (cf.
Mc 3,9)
h`mei/j pa,ntej avllaghso,meqa (cf. 1 Cor 15,32)
kai, u`ma/j pote o;ntaj evcqrou,j( nu/n de, avpokath,llaxen (Col 1,21-22)

1. O livro foi escrito pelo profeta


2. O livro ser escrito pelo profeta
3. Digo que o livro foi escrito pelo profeta

97

42. O perfeito indicativo passivo


le,lumai( le,lusai( le,lutai( lelu,meqa( le,lusqe( le,luntai
O Mais-que-perfeito indicativo passivo
elelu,mhn( ele,luso( ele,luto( elelu,meqa( ele,lusqe( ele,lunto
O imperativo perfeito passivo
le,luso( lelu,sqw( le,lusqe( lelu,sqwsan
O infinitivo perfeito passivo lelu,sqai
O conjuntivo perfeito passivo lelume,noj( &h( &on w=( h=|j( h/|( w=men( h=te( w=sin
O optativo perfeito passivo
lelumenoj( &h( &on ei,hn( ei;hj( ei;h( ei;hmen( ei;hte( ei;hsan
O particpio perfeito passivo le&lu&menoj

QUADRO GERAL DO VERBO lu,w E AS SUAS 6


FORMAS PRINCIPAIS
lu,w( lu,sw( elusa( le,luka( le,lumai( elu,qhn

Estrutura verbal

Voz activa

Voz mdia

Voz passiva

Presente

Lu,w

Lu,omai

Lu,omai

Futuro

Lu,sw

lusomai

Luqh,somai

Aoristo

elusa

elusamhn

Elu,qhn

Perfeito

Le,luka

Le,lumai

Le,lumai

98

Vocabulrio
elai,a( &aj

oliveira

euvse,beia( &aj

piedade, religio

eucaristi,a( &aj

aco de graas

qeme,lioj( &ou

fundao

klhrono,moj( &ou

herdeiro

lu,ph( &hj

aflio, pena, mal estar

nh,pioj( &ou

criana

oivkoume,nh( &hj

mundo

parqe,noj( &ou

virgem

ska,ndalon( &ou

to

escndalo

trofh,( &hj

alimento, comida

tupo,j( &ou

tipo, padro

gnwsto,j( &h( &on

conhecido

gumno,j &h &on

mh,pote

a menos que

mhketi

no mais

99

Exerccios
kai, khrucqh,setai tou/to to, euagge,lion th/j basilei,aj evn o`,lh| th/| oivkoume,nh| eivj
martu,rion pa/sin toi/j e;qnesin (cf. Mt 24,14)
su, de,( w= a;nqrwpe qeou/( di,wke de, dikaiosu,nhn( euvse,beian( pi,stin( avga,phn( u`pomo,nhn
(cf. 1 Tim 6,11)
ble,pete( avdelfoi,( mh,pote e;stai e;n tini u`mw/n kardi,a ponhra, apisti,aj (cf. Heb 3,12)
gu,nai( apole,lusai th/j avsqenei,aj sou (Lc 13,12)
eiv ga,r oi` evk no,mou klhrono,moi( kenh, h` pi,stij h`mw/n (cf. Rom 4,14)
o` de, maqhth,j evkeinoj h=n gnwsto,j tw/| arcierei/ (cf. Jo 18,15)
ouvci, h` yuch, plei/on estin th/j trofh/j* (cf. Mt 6,25)
o` qeme,lioj tou/ oi;kou ivscuro,j h=n
ivdou, h` parqe,noj evn gastri, e`,xei (cf. Mt 1,23)
le,geij o`,ti plou,sio,j eivmi kai, ouv crei,an e;cw( kai, su, ei= ptwco,j kai, tuflo,j kai, gumno,j
(cf. Ap 3,17)
mhke,ti eivj to,n aivw/na evk sou/ mhdei,j karpo,n evsqi,oi
autai eisin ai` du,o evlai/ai ai`, evnw,pion tou/ kuri,ou th/j gh/j eivsin
kai, o`, ea,n lu,sh|j epi, gh/j e;stai lelume,non evn toi/j ouvranoi/j (cf.Mt 16,19)
o` klhrono,moj pote, nh,pioj h/n (cf. Gl 4,1)
avmh,n( h` eulogi,a kai, h` do,xa kai, h` sofi,a kai, h` euvcaristi,a kai, h` timh, kai, h` du,namij(
tw/| qew h`mw/n eivj tou,j aivw/naj tw/n aivw,nwn( avmh,n (cf. Ap 7,12)
o` de, vIhsou/j ei=pen( `,Upage ovpi,sw mou( ska,ndalon ei= evmou/ (cf. Mt 16,23)
kai, u`mei/j ou/n nu/n lu,phn e;cete (cf. Jo 16,22)
e;graya evpistolh,n e;cousan to,n tu,pon tou/ton (Act 23,25)

1. Temos profetas que tm sido testados segundo todas as coisas


2. Vs fostes glorificados em todas as coisas
3. Agora as nossas almas foram perturbadas

100

43. O verbo ba,llw

aoristo activo indicativo

e;balon( e;balej( e;balen( evba,lomen( eba,lete( e;balon

imperativo

ba,le( bale,tw( ba,lete( bale,twsan

conjuntivo

ba,lw( ba,lh|j( ba,lh|( ba,lwmen( ba,lhte( ba,lwsin

optativo

ba,loimi( ba,loij( ba,loi( ba,loimen( ba,loite( ba,loien

particpio

balw,n( balou/sa( balo,n

infinito

balei/n

Vocabulrio
Ballw( balw/( e,balon( be,blhka( be,blhmai( eblh,qhn atirar
Ekba,llw

mandar embora

Epiba,llw

pr as mos sobre

Periba,llw

vestir

a;kanqa( &hj

espinhos

avnomi,a( &aj

pecado, sem lei

gra,mma( &atoj

to

carater, gramticos, escribas

dialogismo,j( &ou

pensamento, disputa

u`pakoh,( &hj

obedincia, submisso

co,rtoj( &ou

erva

allo,trioj &a &on

pertencente a outro, outro, estranho

wsei

como, aproximadamente

nuni

agora

101

Exerccios
oi` de, evpe,balon ta,j cei/raj auvtw/| (cf. Mc 14,46)
h=n de, co,rtoj polu,j evn tw/| to,pw/| (cf. Jo 6,10)
kai, h=n h;dh w`sei, w`,ra e`,kth (cf. Lc 23,44)
ai` a;kanqai ovxei/ai eisin
eiv de, toi/j evkei,nou gra,mmasin ouv pisteu,sete( pw/j toi/j evmoi/j rh,masin pisteu,ete* (Jo
5,47)
gumno,j h;mhn kai, periebalete, me (cf. Mt 25,36)
o` avrciereu,j e,rcetai eivj ta, a`,gia evn ai`,mati avllotri,w| (cf. Heb 9,25)
evk ga,r th/j kardi,aj e;rcontai dialogismoi, ponhroi (cf. Mt 15,19)
nuni, de, me,nei pi,stij( evlpi,j( avga,ph( ta, tri,a tau/ta\ mei,zwn de, tou,twn h` avga,ph (1 Cor
13,13)
kai, h` a`marti,a estin h` avnomi,a (cf. 1 Jo 3,4)
kai, polla,kij kai, eivj pu/r auvto,n e,balen (cf. Mc 9,22)
kai, daimo,nia polla, exe,balen (cf. Mc 1,34)
kai, daimo,nia polla, evxe,ballon (cf. Mc 6,13)
dia ou- e;comen ca,rin eivj u`pakoh,n pi,stewj evn pa/sin toi/j e,qnesin u`per tou/ ovno,matoj
auvtou/ (cf. Rom 1,5)

1. E muitas vezes ele atirou-os para o fogo e para a gua


2. Pois eles ainda no foram atirados para a priso
3. Continua a dizer s montanhas: "Sede atiradas para o mar"

102

44. O aoristo mdio indicativo , imperativo, conjuntivo, optativo, particpio, e


infinitivo do verbo ba,llw
evbalo,mhn( eba,lou( evba,leto( evbalo,meqa( evba,lesqe( evba,lonto
balou/( bale,sqw( ba,lesqe( bale,sqwsan
ba,lwmai( ba,lh|( ba,lhtai( balw,meqa( ba,lhsqe( ba,lwntai
baloi,mhn( ba,loio( ba,loito( baloi,meqa( ba,loisqe( ba,lointo
balo,menoj( balome,nh( balo,menon
bale,sqai
Vocabulrio
Agw( a,xw( h,gagon( &( hgmai( hcqhn levar, dirigir
Ana,gw

levar para cima; dar vela

Apa,gw

levar fora

Eisa,gw

dirigir para dentro

Exa,gw

conduzir para fora

Para,gw

passar por, desaparecer

Proa,gw

preceder

Suna,gw

juntar, congregar

evniauto,j &ou

ano

klhronomi,a( &aj

herana

lu,cnoj( &ou

lmpada

makroqumi,a( &aj

pacincia, perseverana

me,tron( &ou

to

medida

e`,ktoj &h &on

sexto

koino,j &h &on

comum

kwfo,j &h &on

surdo

avlhqw/j

verdadeiramente

pote,

quando?

103

Exerccios
oi` de, o;cloi oi` proa,gontej auvto,n e;krazon (cf. Mt 21,19)
kai, h=n h;dh w`sei, w`,ra e`,kta (cf. Lc 23,44)
to,te o` Ihsou/j avnh,cqh eivj th,n e;rhmon u`po, tou/ pneu,matoj( peirasqh/nai u`po, tou/
diabo,lou (Mt 4,1)
kai, h=n evkba,llwn daimo,nion( kai, auvto, h=n kwfo,n (cf. Lc 11,14)
e`,wj po,te meta, u`mw/n e;somai* (cf. Mt 17,17)
o` de, karpo,j tou/ pneu,mato,j estin avga,ph( cara,( eivrh,nh( makroqumi,a (cf. Gl 5,22)
oi` gonei/j to,n vIhsou/n eivj th,n a`gi,an po,lin avnh,gagon (cf. Lc 2,22)
eiv ga,r evk no,mou h` klhronomi,a( ouvke,ti evx evpaggeli,aj (cf. Gl 3,18)
avlhqw/j qeou/ uio,j h=n ou-toj (cf. Mt 27,54)
kai avph,ggon to,n vIhsou/n pro,j to,n avrciere,a (cf. Mc 14,53)
e`,kastoj e,cei me,tron pi,stewj avpo, tou/ qeou/
dia, ti, oi` maqhtai, sou evsqi,ousin to,n a;rton koinai/j cersi,n* (cf. Mc 7,15)
ou-toj h=n avrciereu,j tou/ evniautou/ ekei,nou (cf. Jo 18,13)
kai, oi` u`phre,tai eivsh,gagon to,n vIhsou/n eivj th,n oi`ki,an tou/ avrciere,wj (cf. Lc 22,54)
kai, idou/ du,o tufloi,( avkou,santej o`,ti vIhsou/j para,gei( e;kraxan (cf. Mt 20,30)
o` ku,rioj evxh,gagen auvto,n evk th/j fulakh/j (cf. Act 12,17)
o` lucnoj tou/ sw,mato,j estin o` ofqalmo,j (cf. Mt 6,22)
kai, sunh,cqhsan pro,j auvto,n o;cloi polloi, (cf. Mt 13,2)

1. Eu preceder-te-Ei nesta cidade


2. Ns fomos levados (=guidados) pelo Esprito
3. Digo que Jesus foi conduzido para fora da casa por homens maus

104

45. Verbos depoentes (mdio-passivos na forma, mas com significado activo)

Vocabulrio
euaggeli,zomai $euaggeli,somai% anunciar a Boa Nova
e;rcomai( eleu,somai( h,lqon( elh,luqa( & &

ir

ape,rcomai

ir embora

die,rcomai

ir por, atravessar

eise,rcomai

entrar

exe,rcomai

sair

kate,rcomai

descer

pare,rcomai

passar por

proe,rcomai

ir adiante, preceder

prose,rcomai

aproximar-se, entrar (+ dativo)

sune,rcomai

juntar, congregar

o;fij( &ewj

serpente

ovyi,a( &aj

tarde, entardecer, pr do sol

xeno,j &h &on

estrangeiro

epau,rion

no dia seguinte

mhti

( uma palavra usada como interrogativa que espera uma


resposta negativa)

105

Exerccios
mh,ti ou-toj estin o` cristo,j* (cf. Jo 4,29)
kai, avph,gagon to,n

vIhsou/n pro,j to,n avrciere,a( kai, sune,rcomai pa,ntej oi` avrcierei/j

kai, oi` presbu,teroi kai, oi` grammatei/j (Mc 14,53)


kai, sou/ de, auvth/j th,n yuch,n dieleu,setai ma,caira (cf. Lc 2,35)
su,n ovyi,a| e;rcetai to, sko,toj
kai, ga,r egw, a;nqrwpo,j eivmi u`po, exousi,an( e;cwn u`po, emauto,n stratiw,taj( kai, le,gw
tou,tw|( ;Ercou( kai, e;rcetai (cf. Mt 8,9)
xe,noj h=mhn kai, sunhga,gete, me( gumno,j kai, perieba,lete me (cf. Mt 25,35-36)
o` ouvrano,j kai, h` gh/ pareleu,setai( oi` de, lo,goi mou ouv pareleu,sontai (cf. Mt 24,35)
th/| epau,rion ble,pei to,n vIhsou/n erco,menon pro,j auvto,n (cf. Jo 1,29)
kai, apelqou/sa eivj to,n oi=kon auvth/j eu`ri,skei to, paidi,on beblhme,non epi, th,n gh,n kai,
to, daimo,nion (cf. Mc 7,30)
e;xelqe ex auvtou/ kai, mhke,ti eivse,lqh|j eivj auvto,n (cf. Mc 9,25)
kai, eblh,qh o` o;fij o` me,gaj (cf. Ap 12,9)
kai, prosh/lqon auvtw/| o;cloi polloi, e;contej meta, eautw/n tuflou,j( kwfou;j( kai, e`te,rouj
pollou,j (cf. Mt 15,30)
kai, auvto,j proeleu,setai evnw,pion auvtou/ evn pneu,mati (cf. Lc 1,17)
kai, kath/lqon eivj th,n po,lin h`, para, th,n qa,lassan
1. Eu vejo mulheres vindo para junto de ns
2. Tu vieste em esprito e verdade
3. Eles saem da casa

106

46. Verbos contractos em -e

As contraces s se do no sistema do presente (indicativo, conjuntivo,


optativo, imperativo, particpio, e infinitivo), e no imperfeito
e+e> ei

file&ete filei/te

e+o> ou

file&omen filou/men

e absorvido antes de uma vogal longa file&w

filw/

Nos outros tempos esta vogal normalmente alongada

O presente activo indicativo, o imperfeito, o imperativo, o conjuntivo, o


particpio, e o infinito dos verbos contractos em e.

Vocabulrio
filw/( filh,sw( efi,lhsa( pefi,lhka( pefi,lhmai( efilh,qhn amar, beijar
gi,nomai( genh,somai( egeno,mhn( ge,gona( gege,nhmai( egenh,qhn tornar-se, acontecer
akolouqe,w

seguir

dei

necessrio

doke,w

pensar, parecer

zhte,w

procurar

lale,w

falar

marture,w

testemunhar, aprovar

peripate,w

andar

poie,w

fazer

thre,w

guardar

fobe,omai

temer

paragi,nomai chegar, aparecer


kaqaper

como, tal como

wsautwj

da mesma forma

107

Lupe,w sofrer
Mt 14,9; 17,23; 18,31; 19,22; 26,22.37; Mc 10,22; 14,19; Jo 16,20; 21,17; Rom
14,15; 2 Cor 2,2.4.5; 6,10; 7,8.9.11; Ef 4,30; 1 Tes 4,13; 1 Ped 1,6;
Luph, sofrimento, aflio, dor
Lc 22,45; Jo 16,6.20.21.22; Rom 9,2; 2 Cor 2,1.3.7; 7,10; 9,7; Flp 2,27; Heb
12,11; 1 Ped 2,19
File,w gostar de
Mt 6,5; 10,37; 23,6; 26,48; Mc 14,44; Lc 20,46; 22,47; Jo 5,20; 11,3.36; 12,25;
15,19; 16,27; 20,2; 21,15-17; 1 Cor 16,22; Tit 3,15; Ap 3,19; 22,15
Filanqrwpi,a filantropia Act 28,2; Tit 3,4
Filadelfi,a amizade Rom 12,10; 1 Tes 4,9; Heb 13,1; 1 Ped 1,7
Agaph, amor
Mt 24,12; Lc 11,42; Jo 5,42; 13,35; 15,9.10.13; 17,26; Rom 5,5.8; 8,35.39; 12,9;
13,10; 14,15; 15,30; 1 Cor 4,21; 8,21; 13,1-4; 13,8.13; 14,1; 16,14.24; 2 Cor
2,4.8; 5,14; 6,6; 8,7.8.24; 13,11.13; Gal 5,6.13.22; Ef 1,4.15; 2,4; 3,18.19;
4,2.15.16; 5,2; 6,23; Flp 1,9.16; 2,1.2; Col 1,4.8.13; 2,2; 3,14; 1 Tes 1,3; 3,6.12;
5,8.13; 2 Tes 1,3; 2,10; 3,5; 1 Tim 1,5.14; 2,15; 4,12; 6,11; 2 Tim 1,7.13; 2,22;
3,10; Tit 2,2.10; Flm 5.7.9; Heb 6,10; 10,24; 1 Ped 4,8; 5,14; 2 Ped 1,7; 2,13; 1
Jo 2,5.15; 3,1.16.17; 4,7-10.12.16-18; 5,3; 2 Jo 3.6; 3 Jo 6; Jud 2.12.21; Ap
2,4.19.
Agapa,w amar
Mt 5,43.44.46; 6,24; 19,19; 22,37.39; Mc 7,6; 10,21; 12,30.31.33; Lc
6,27.32.35; 7,5.42.47; 10,27; 11,43; 16,13; Jo 3,16.19.35; 8,42; 10,17; 11,5;
12,43; 13,1.23.34; 14,15; Jo 14,21.23.24.28.31; 15,9.12.17; 17,23.24.26; 19,26;
21,7.15.16.20; Rom 8,28.37; 9,13.25; 13,8.9; 1 Cor 2,9; 8,3; 2 Cor 9,7; 11,11;
12,15; Gal 2,20; 5,14; Ef 1,6; 2,4; 5,2.25.28.33; 6,24; Col 8,12.19; 1 Tes 1,4;
4,9; 2 Tes 2,13;.16; 2 Tim 4,8.10; Heb 1,9; 12,6; Tg 1,12; 2,5.8; 1 Ped 1,8.22;
2,17; 3,10; 2 Ped 2,15; 1 Jo 2,10.15; 3,10.11.14.18.23; 4,7.8.10-12.19.21; 5,1.2;
2 Jo 1.5; 3 Jo 1; Jud 1; Ap 1,5; 3,9; 12,11; 20,9.
Pascw
Mt 16,21; 17,12.15; 27,19; Mc 5,26; 8,31; 9,12; Lc 9,22; 13,2; 17,25; 22,15;
24,26.46; Act 1,3; 3,18; 9,16; 17,3; 28,5; 1 Cor 12,26; 2 Cor 1,6; Gal 3,4; Flp
1,29; 1 Tes 2,14; 2 Tes 1,12; 2 Tim 1,12; Heb 2,18; 5,8; 9,26; 13,26; 13,12; 1
Ped 2,19.21.23; 3,14.17.18; 4,1.15.19; 5,10; Ap 2,10.
Exerccios
1. Se te tornares fiel, sers feliz
2. Que eles no venham a tornar-se infiis
3. Tornei-me sbio atravs da sabedoria de Cristo

108

47. O presente indicativo, o imperfeito indicativo, o imperativo, o conjuntivo, o


particpio, e o infinito mdio-passivos do verbo file,&w

Vocabulrio
kale,w( kale,sw( eka,lesa( ke,klhka( ke,klhmai( eklh,qhn chamar, convidar (Este verbo
uma excepo, pois apesar de ser um verbo em -ew no obedece s regras
dos verbos contractos. Estas excepes s por memria so distinguidas)
de,w( dh,sw( edhsa( de,deka( de,demai( ede,qhn ligar
epikale,w

chamar

parakale,w

pedir, encorajar, consolar

proskale,omai chamar para mim mesmo, convidar


de,omai

pedir, implorar

ple,w

viajar vela (epleusan no aoristo)

pne,w

soprar (e,pneusan no aoristo)

aine,w

louvar, anuir, aprovar

aite,w

pedir, ordenar

qewre,w

ver, observar

krate,w

agarrar (+ genitivo ou acusativo)

paraite,omai

pedir, manter afastado de, desculpar-se

proskune,w

adorar

epeita

depois, a seguir

kakwj

mal, erradamente

Exerccios

1. Eles sero chamados filhos de Deus


2. Os soldados partiram vela no terceiro dia (dativo simples para exprimir
tempo)
3. Eles vieram para O adorar

109

48. Vocabulrio
me,nw( menw/( e;meina( meme,nhka esperar (transitivo); permanecer (intransitivo)
ste,llw( stelw/( e;steila( e;stalka( e;stalmai( esta,lhn

enviar

kri,nw( krinw/( e;krina( ke,krika( ke,krimai( ekri,qhn

julgar, discernir, decidir

agge,llw( aggelw/( h;ggeila( & ( h;ggelmai( hgge,lhn

dizer

aposte,llw

enviar com uma misso

exaposte,llw mandar embora


anakri,nw

examinar, julgar

apokri,nomai responder, declarar


diakri,nw

avaliar, distinguir (activo); hesitar, duvidar (mdio)

katakri,nw

condenar

anagge,llw

dizer, pregar

apagge,llw

informar, proclamar

epagge,llomai prometer, professar


katagge,llw

proclamar, pregar, anunciar

paragge,llw

ordenar

epime,nw

permanecer, continuar

upome,nw

suportar

Exerccios

1. Eu mandei-te para anunciares a Boa Nova


2. Julgarei aqueles que te condenam
3. Aquilo que Deus prometeu tambm capaz de fazer

110

49. Verbos contractos em -a

a+e> a

tima&ete

tima/te

a+h

tima&hte

tima/te

tima&omen

timw/men*

a+o> w

tima&w

timw/* tima&ousin

timw/sin

a+i subscrito > iota subscrito


Nas outras partes do verbo a raz alongada para h
Agapa,w
presente activo indicativo, imperfeito indicativo activo, presente activo
imperativo, conjuntivo, particpio, e infinito
hgapwn imperfeito
agapw/n particpio
agapa+e+en

> agapa/n infinito (sem iota subscrito)

Vocabulrio
Kopiaw( kopia,sw( ekopi,asa( kekopi,aka( kekopi,amai( ekopia,qhn trabalhar
ora,w( o;yomai( ei;don( ew,raka( &( w;fqhn ver
e,cw( e;xw( e,scon( e,schka( &( & ter
agapa,w

amar

ene,cw

ser hostil a (+ dativo); estar sujeito a (voz passiva)

epe,cw

segurar firmemente (transitivo);


prestar ateno a (intransitivo); ficar

kate,cw

segurar, possuir (transitivo); dirigir-se a (intransitivo)

mete,cw

tomar parte em (+ genitivo)

prose,cw

prestar ateno a; dar-se a (+ acusativo ou dativo)

sune,cw

envolver, rodear

upere,cw

ultrapassar

genna,w

gerar

eperwta,w

perguntar

epitima,w

recusar, ordenar que no se faa qualquer coisa, recusar

erwta,w

pedir, perguntar

qea,omai

ver, dar-se conta de


111

kauca,omai

vangloriar-se

tima,w

honrar

au,rion

amanh

oudepote

nunca

Exerccios

1. Cristo ser visto por todos aqueles que O honram


2. Ao ver o homem infiel Jesus repudiou-O
3. Eles tiveram cinco casas nesta cidade
50. agapa,w o presente, o imperfeito, o imperativo mdio e passivo indicativos, o
conjuntivo, o particpio, e o infinito
le,gw( erw/( ei/pon( ei,rhka( ei,rhmai( errh,qhn

dizer, falar

ai,rw( arw/( h=ra( h;rka( h;rmai( h,rqhn

tomar, elevar

epai,rw

elevar

boa,w

chamar

diya,w

estar com sede

ia,omai

curar, restaurar

kla,w

partir

koma,omai

adormecer

merimna,w

ansiar

nika,w

conquistar, vencer

peina,w

estar com fome

plana,w

desviar

prosdoka,w

esperar por

tolma,w

ousar

cra,omai

usar

apax

uma vez

o,qen

de onde, por causa de

112

Exerccios

1. Ele vir e desviar muitos


2. Estava com sede e no havia gua
4. Estando com sede ele veio para a gua

51. Verbos contractos em -o

o+ vogal longa

>

fanero&hte

fanerw/te

o+ vogal breve

>

ou

fanero&omen

fanerou/men

o + ou

>

ou

fanero&ousi

fanerou/sin

o+ ditongo com iota subscrito > oi fanero&eij

faneroij

Nas outras partes do verbo, para alm do presente, a raz alongada para w

Vocabulrio
fe,rw( oi,sw( h,negkon( enh,noca( & ( hne,cqhn levar, trazer, suportar, carregar
egei,rw( egerw/( h;geira( &( egh,germai( hge,rqhn elevar
anafe,rw

oferecer em sacrifcio, elevar

diafe,rw

transportar atravs de (transitivo);


ser diferente de, melhor do que (intransitivo + genitivo)

prosfe,rw

trazer, oferecer em sacrifcio

sumfe,rw

bom que , necessrio, til

dikaio,w

declarar justo

qanato,w

matar

koino,w

tornar impuro, declarar

omoio,w

tornar igual

stauro,w

crucificar

teleio,w

tornar perfeito

uyo,w

exaltar

fanero,w

mostrar

anw/qen

de cima, do princpio, outra vez

makro,qen

de longe

113

Exerccios
1. Os soldados trouxeram os escravos ao rei
2. Jesus desejava tornar manifesto a glria do Pai
3. Deus elevou o Senhor Jesus dos mortos
52. fanero,w a voz mdia e a voz passiva
Construo perifrstica (particpio + eimi,)

Vocabulrio
lamba,nw( lh,myomai( e;labon( ei;lhfa( ei;lhmmai( elh,mfqhn tomar, receber
apoqnh,skw( apoqanou/mai( ape,qanon( te,qnhka( & & morrer
analamba,nw

tomar (para cima)

apolamba,nw

receber; pr de lado (mdia )

epilamba,nomai

apoderar-se de, prender (+ genitivo ou acusativo)

katalamba,nw

obter, ultrapassar

paralamba,nw

tomar, aceitar

proslamba,nomai

dar as boas vindas, receber, tomar para junto de si

sullamba,nw

agarrar, engravidar

a;ptomai

tocar

eucariste,w

dar graas

qauma,zw

admirar(-se)

mise,w

odiar

upa,rcw

ser, ter

fwne,w

chamar

ei/ta

ento

pri,n

antes

Exerccios

1. Manifesta-te
2. Eu tivera recebido o testemunho do profeta
3. Morreremos, mas no nos afastaremos do Senhor

114

53. Os verbos ginw,skw * bai,nw

O aoristo indicativo activo

e;gnwn( e;gnwj( e;gnw( e;gnwmen( e;gnwte( e;gnwsan

O imperativo aoristo activo

gnw/qi( gnw,tw( gnw/te( gnw,twsan

O aoristo conjuntivo activo

gnw/( gnw/|j( gnw/| & gnoi/( gnw/men/ gnw/te( gnw/sin

O particpio aoristo activo

gnou,j( gnou/sa( gno,n

O infinito aoristo activo

gnw/nai

O aoristo indicativo activo bai,nw e;bhn( e;bhj( e;bh( e;bhmen( e;bhte( e;bhsan
O imperativo aoristo activo

bh/ti & ba,( ba,tw & bh,tw( ba,te( ba,twsan

O aoristo do conjuntivo activo

bw/( bh/|j( bh/|( bw/men( bh/te( bw/sin

O particpio aoristo activo

ba,j( ba/sa( ba,n

O aoristo infinito activo

bh/nai

Vocabulrio
ginw,skw( gnw,somai( e;gnwn( e;gnwka( egnw,smai( egnw,sqhn conhecer
bai,nw( bh,somai( e;bhn( be,bhka( & & andar, ir
anaginw,kw

ler

epiginw,skw

(re)conhecer

anabai,nw

subir, embarcar

embai,nw

ir para, entrar

katabai,nw

descer, cair, ene,bainon (imperfeito)

metabai,nw

deixar, atravessar

asqene,w

adoecer, enfraquecer

blasfhme,w

blasfemar

diakone,w

diaconar, servir

euloge,w

bendizer

kaoike,w

viver em

logi,zomai

reconhecer, pensar, classificar

perisseu,w

exceder, estar para alm de

pra,ssw

fazer

deu/te

"vem para aqui"

pwj

de alguma forma

115

Exerccios

1. Se eu soubesse a verdade, no teria vindo


2. A multido, sabendo-o, segui-o
3. Eles desceram para fazer a vontade de Deus
54. O verbo oi=da perfeito na morfologia, mas activo na semntica
oi=da( oi=daj( oi=den( oi;damen( oi;date( oi;dasin (perfeito)
h;dein( h;|deij( h;|dei( h;|deimen( h;|deite( h;|deisan (mais-que-perfeito)
eivdw/( eivdh/|j( eivdh/|( eidw/men( eivdh/te( eivdw/sin (conjuntivo)
i;sqi( i;stw( i;ste( i;stwsan (imperativo) ; eide,nai (infinito)

Vocabulrio
poreu,omai( poreu,somai( &( &( peporeu,mai( eporeu,qhn viajar, viver em, ir, andar
pi,ptw( pesoumai( e;peson( pe,ptwka cair
oi=da

conhecer (forma do perfeito, mas significado do presente)

eisporeu,omai entrar
ekporeu,omai

sair

anapi,ptw

reclinar (para uma refeio)

epipi,ptw

cair em cima de (+ dativo)

aspa,zomai

saudar, congratular

bou,lomai

querer, desejar, planear

de,comai

receber

eu,comai

rezar, querer

metanoe,w

arrepender-se

plhro,w

completar

prosde,comai esperar, receber, dar as boas vindas


proseu,comai rezar
esw,qen

de dentro de

116

APNDICES
Alguns termos teolgicos
NT

TM

Sarx

rfb

Sw/ma

rfb

Kardi,a

bbl

Yuch,

vp,n,

Pneu/ma

xWr

Sunei.dhsij

xWr

Paraptw,mata

hgav lw,[;

Asebh/j

[vr dgb

Kako,j

[r

Ama,rthsij aco pecaminosa

tajx [v;p,

Ama,rthma resultado de aco m

tajx

Amarti,a fora, energia

tajx

Amartw/loi

~y[vr

A;nomoj anomi,a

[vr !w,a

Euqu,j

rvy

A,dikoj

[vr !w,a

Dikaiosu,nai

wtqdc

Di,kaioj

rvy

Orqo,j

rvy

Alhqino,j

rvy

Ponhro,j

[r

Parano,moi

dgb !wO[; [v;p,

117

TM

[r;

LXX
Ponhro,n kako,n

mau, eticamente mau, mal

[[r ser mau, ferir, magoar, agir mal

Asebei/a

rvy justo, irreprovvel, direito, correcto

Orqo,j agaqo,j euqei/a dikai,oj alhqino,j

qydIc;

Dikaiosu,nai

[vr

Asebh/j adiki,a anomi,a amartwloi,

[v;p,

Parano,moi amarta,nonti

ajx perder oportunidade do bem

Amarta,nw

tajx pecado, impureza, perdio

Amarth,mata

lw,[;

Paraptw,mata

hgav

Paratpw,mata

dgb

Asebw/n parano,moi

!wO[; iniquidade, crime, castigo

Parano,moi

!w,a'

Adiko,j

118

Orao do Pai-Nosso

Mt 6,9 : pa,ter

h`mw/n

Pa,ter h`mw/n o` evn toi/j ouvranoi/j\


a`giasqh,tw to. o;noma, sou\
evlqe,tw h` basilei,a sou\
genhqh,tw to. qe,lhma, sou(
w`j evn ouvranw/| kai. evpi. gh/j\
to.n a;rton h`mw/n to.n evpiou,sion do.j h`mi/n sh,meron\
kai. a;fej h`mi/n ta. ovfeilh,mata h`mw/n(
w`j kai. h`mei/j avfh,kamen toi/j ovfeile,taij h`mw/n\
kai. mh. eivsene,gkh|j h`ma/j eivj peirasmo,n(
avlla. r`u/sai h`ma/j avpo. tou/ ponhrou/

119

Av Maria

Cai,re Maria
Cai,re Maria( kecaritwme,nh
O` Ku,rioj meta, sou/
Euloghme,nh su, evn gunaixi/n
Kai, euloghme,noj o` karpo,j
Th/j koili,aj sou/( vIhsou/j
A`gi,a Maria
A`gi,a Maria, mh,ter qeou/
Proseu,cou u`per h`mw/n a`martwlw/n
Nu/n kai, evn th/| w`,ra|
Tou/ qana,tou h`mw/n
Amhn
Doxa tw/| Patri,
Doxa tw/| Patri,
Kai, tw/| Uiw/| kai, tw/| Pneu,mati A`gi,w|
W`j h=n evn arch/|
Kai, nu/n kai, aei/
Kai, eivj tou,j aiw/naj tw/n aiw,nwn
Amhn

120

ACENTUAO EM GREGO BBLICO

O sistema grego de acentuao foi inventado por Aristphanes de


Bizncio cerca de 200 a.C. no para acentuar as slabas, mas para marcar a
cadncia da voz, sobretudo muito til para o canto. Ou seja, o que estava em
causa era a musicalidade e cariz meldico da lngua a ser defendido,
preservado do esquecimento da memria popular a que a lei do tempo deita a
tradio cultural de um povo. Assim, o acento agudo significava uma subida da
voz, e o circunflexo uma descida.

REGRA 1

Acento agudo : pode aparecer em qualquer uma das 3 slabas finais.


Akou,ete

akou,w

arabo,j

Acento circunflexo : s poder surgir na penltima ou ltima slaba.


Ou=sin

maqhtw/n

Acento grave : apenas se utiliza na ltima slaba (= oxtona).


Maqhth,j

REGRA 2

Slaba breve = se contm um ditongo ou uma vogal breve (e, o).


Slaba longa = se contm um ditongo longo ou uma vogal longa (h, w)
Acentos agudos = sobre slabas longas ou breves.
Acento circunflexo = s sobre slabas longas (erw/)
As vogais a, e, i, podem ento apresentar os trs tipos de acentos.
Pa/sa com circunflexo significa que o a longo.
Os ditongos so normalmente considerados longos excepto em slabas finais.
Mas esta regra tem uma excepo no optativo. Isto significa que o circunflexo
pode ser encontrado num ditongo (pneu/ma toi/j Ihsou/ Ioudai,a idou, mnhmoneu,w).
Os ditongos finais oi, ai, nunca tm circunflexo : maqhtai,.

121

REGRA 3

ACENTOS AGUDOS

S podem surgir na antepenltima slaba se a ltima for breve : etoima,sate.


Nesse caso a slaba dita OXTONA. Se este acento agudo transformado
em acento grave, a slaba dita BARTONA.

O acento regredir para a penltima slaba se a ltima for longa : agge,lou.


Neste caso a slaba dita PAROXTONA.

Os acentos agudos numa slaba final devem ser mudados para acentos
graves quando no so seguidos por uma palavra encltica (mou moi me sou
soi se eimi esti esmen este eisin), a menos que surja um qualquer sinal de
pontuao. Ou seja, s se mantm agudos se a palavra seguinte uma
encltica.

O acento agudo s poder aparecer na antepenltima slaba se a ltima for


breve. Neste caso a slaba dita PROPAROXTONA.

ACENTO CIRCUNFLEXO
S surgir na penltima slaba se a ltima for breve : pneu/ma.
Consequentemente, se no nominativo temos um acento circunflexo em que a
ltima slaba breve, ento esse acento circunflexo mudar para agudo se a
ltima slaba se tornar longa (no caso da segunda declinao : ekei/noj ekei,nou)

Se o circunflexo surge na ltima slaba, esta dita PERISPMENA.


Se o circunflexo surge na penltima slaba, e no pode regredir mais do que
isto, a slaba dita PROPERISPMENA.

122

ENCLTICAS
REGRA 4

O verbo

egkli,nw (re-in-clinar-se) indica que estas so palavras que

vem o seu acento recair sobre as palavras antecedentes, podendo essas


apresentar mais do que um acento, pois recebem outro que no lhes pertence
partida : cf. a;ggelo,n mou (Mc 1,2); akolou,qei moi (Mc 2,14).

REGRA 5

Uma palavra com acento na ltima slaba (quer a palavra tenha uma ou
mais do que uma slaba) recebe nesse mesmo acento o acento de uma
encltica monossilbica que a siga :

adelfoi, mou

(Mc 3,32)

odo,n sou (Mc 1,2)

mh, me (Mc 5,7)

O mesmo fenmeno acontece se a encltica fr bissilbica


Dunato,n estin (Mc 14,35)

adelfoi, este (Mc 4,40)

de, eisin (Mc 4,15)

REGRA 6

Estas regras aplicam-se exactamente da mesma forma quando a


palavra que recebe o acento da encltica tem acento circunflexo e no agudo :
Dexiw/n mou (Mc 10,40)

fwnei/ se (Mc 10,49)

dw|/j moi (Mc 6,25)

Ponhrou/ estin (Mc 5,37)

h``mw/n estin (Mc 9,40)

pou/ esti (Mc 14,14)

Uma encltica bissilbica retm o acento na 2 slaba se a palavra


precedente tiver um acento agudo na penltima slaba : lo,gwn tinw/n.

123

REGRA 7
Um acento agudo na penltima slaba de uma palavra que precede uma
encltica MONOSSILBICIA suficiente para a acentuao de ambas. O
acento da encltica no recai sobre a ltima slaba da palavra que a precede.
Por isso, nunca se encontram acentos agudos em slabas sucessivas da
mesma palavra. Plhsi,on sou (Mc 12,31)

mh,thr sou (Mc 3,32)

Todavia, esta regra sofre alteraes quando a encltica passa a


bissilbica ou plurissilbica.
Quando uma palavra acentuada com acento agudo na penltima slaba
precedida por uma encltica bissilbica, o acento colocado na ltima slaba
da encltica. Isto feito para evitar que surjam trs slabas consecutivas por
acentuar.

Hli,aj esti,n (Mc 6,15)

oi;kw| esti,n (Mc 2,21)

Por conseguinte, se no existe mais nenhum sinal de pontuao a seguir


encltica nem uma outra encltica, ento, aplicando a regra, o acento agudo
passa a acento grave na encltica.
Toiou,twn esti.n (Mc 10,14)

oi;kw| esti.n (Mc 2,21)

REGRA 8

Um acento circunflexo na penltima slaba de uma palavra seguida por


uma encltica monossilbica no suficiente para a acentuao da encltica.
Neste caso, a encltica perde o seu acento agudo para a ltima slaba da
palavra precedente. Isto faz com que encontremos uma sequncia de acento
circunflexo acento agudo, na mesma palavra
Filou/si,n se (cf. Mc 1,37)

oi=da, se (cf. Mc 1,24)

Quando uma palavra apresenta acento circunflexo na penltima slaba e


seguida por uma encltica bissilbica sucede o mesmo fenmeno :
Ekei/noi, eisin (cf. Mc 4,20)

ou-toi, eisin (cf. Mc 4,18)

124

REGRA 9
Um acento agudo na antepenltima slaba de uma palavra que preceda
uma encltica monossilbica ou bissilbica origina a colocao do acento da
encltica na ltima slaba dessa palavra
Sunqli,bonta, se (cf. Mc 5,31)

fa,ntasma, estin (cf. Mc 6,49).

REGRA 10
Quando uma palavra seguida por mais do que uma encltica, essa
sucesso de enclticas denominada cadeia encltica : a ltima encltica no
tem nenhum acento, e a encltica do centro apresenta um acento agudo na sua
ltima slaba

o`;ti eisi,n tinej

(cf. Mc 9,1)

kalo,n esti,n se

(cf. Mc 9,45)

kalo,n se, estin

(cf. Mc 9,47)

REGRA 11
Existem excepes regra anterior, pois uma encltica pode receber um
acento se imediatamente seguida por sinal de pontuao
e;stin de. (cf. Jo 5,2)

tine.j de. (cf. Jo 7,44).

Para alm disso, ainda algumas formas do presente do verbo ser retm
a respectiva acentuao quando sucedem algumas palavras especficas
ou,k eimi.

(cf. Jo 3,28)

PROCLTICAS
Estas so palavras que perdem o seu acento para a palavra seguinte.
As formas mais importantes das proclticas so :
a) as quatro formas do artigo : o` h`
b) as preposies :
c) as conjunes : ei

eij

ek

ex

oi` ai``
en

w`j

d) a negao ou

Sob certas condies estas palavras podero receber acento agudo


Ei; tij (cf. Mc 4,23)

125

REGRA 12
A acentuao verbal em grego bblico mais regular do que a
acentuao dos substantivos e dos adjectivos.
Os ditongos oi`

ai`

so considerados breves para efeitos de

acentuao, mesmo tratando-se de ditongos (cf. a`,gioi).


Na 2 declinao os acentos que permanecem na mesma slaba (como
no caso do nominativo) tendem a passar a circunflexos (cf. adelfo,j

adelfou/).

REGRA 13
O genitivo plural de substantivos da primeira declinao apresenta um
acento circunflexo na ltima slaba, independentemente da posio do acento
no nominativo singular : agaph,

agapw/n

REGRA 14
Os adjectivos femininos da primeira declinao tm um acento
circunflexo na desinncia do genitivo plural, mesmo quando

acento

no

nominativo singular no surge na ltima slaba, desde que o tema usado no


feminino seja diferente do tema do masculino e do neutro. Se o tema no
feminino no diferente, ento o acento do feminino genitivo plural aparece na
mesma slaba do masculino e do neutro
Pa/sa * pasw/n (comparar masculino e neutro pa,ntwn)
E`kou/sa * e`kousw/n (comparar masculino e neutro e`ko,ntwn)
Euqei/a * euqeiw/n (comparar masculino e neutro euqe,wn)
Mas a`gi,a * a`gi,wn (comparar masculino e neutro a`gi,wn)

REGRA 15
Na primeira declinao o a da desinncia -aj

(isto , no genitivo

singular e no acusativo plural) sempre longo


ta,j kw,maj (cf. Mc 6,6)

+ apo, agora/j

(cf. Mc 7,4).

Mas quando o a desta desinncia acentuado, o acento circunflexo


apenas no genitivo. No acusativo plural o acento agudo ou grave
Apo, agora/j (cf. Mc 7,4), mas ta,j fwna,j (cf. Act 13,27).

126

REGRA 16
Na primeira declinao, se o a do nominativo singular breve, ento o
a do acusativo singular tambm breve. Se no nominativo singular fr longo,
ento tambm o ser no acusativo singular. Assim se explica que o a de
alh,qeia seja breve, o que origina no acusativo singular tambm um a breve
(alh,qeian). Mas o a final de basilei,a

longo, o mesmo sucedendo no

acusativo singular respectivo basilei,an (cf. Mc 5,33; Mc 4,30).

REGRA 17
O a do nominativo e acusativo neutro plural sempre breve : shmei/a

REGRA 18
O a do nominativo e acusativo neutro plural dos adjectivos da segunda
declinao sempre breve, tal como acontece com os substantivos.
a`;gia (1 Cor 7,14). Mas no feminino nominativo singular = a`gi,a (Rom 11,16)

REGRA 19
Nos substantivos da terceira declinao o a do masculino e feminino
acusativo singular e plural sempre breve
sa,rka sa,rkaj *

a;raba a;rabaj* mh/na mh/naj * aiw/na aiw/naj

De forma semelhante, o a do nominativo neutro e acusativo singular e


plural sempre breve
Ba,ptisma bapti,smata * pneu/ma pneu/matoj * sw/ma sw,mata * te,rata * a`,lata * ke,rata

REGRA 20
Os substantivos como po,lij

apresentam um acento agudo na

antepenltima slaba no genitivo singular e no plural, apesar do facto de a


ltima slaba ser longa. So, por conseguinte, uma excepo s regras 3 e 11.

127

REGRA 21
Uma palavra monossilbica da terceira declinao, como mh,n , apresenta
acento na ltima slaba no genitivo e no dativo singular e plural. Nos outros
casos o acento permanece na mesma slaba, tal como no nominativo
Mh,n mh,n mhno,j mhni, mh/na mh/nej mhnw/n mhsi,n mh/naj

O acento no genitivo plural circunflexo, ao passo que nos outros casos


de final de slaba agudo. Existem, todavia, algumas excepes a esta regra
Ou=j tem w;twn no genitivo plural
Pai/j tem pai,dwn no genitivo plural
Fw/j tem fw,twn no genitivo plural

REGRA 22
A palavra gunh, segue as regras das monossilbicas da terceira
declinao : gunh, gu,nai gunaiko,j

gunaiki, gunai/kej gunaikw/n gunaixi,n

REGRA 23
Os adjectivos contractos da primeira e da segunda declinao tm um
acento circunflexo na ltima slaba de cada forma : diplou/j diplh/ diplou/n

REGRA 24
Nos verbos a acentuao mais regular do que nos adjectivos e
substantivos, e essa acentuao tende a regredir o mais possvel. Todavia,
existem algumas excepes. Uma delas o infinito do aoristo activo. A o
acento permanece na penltima slaba ainda que a ltima slaba seja
considerada breve para fins de acentuao : apolu/sai

REGRA 25

Os ditongos oi

e ai so considerados breves para efeitos de

acentuao (lu/sai), excepto no optativo (lu,sai).

128

REGRA 26
Nos verbos que apresentam aumento, o acento nunca vai para alm
desse aumento. Esta regra muito relevante no caso dos verbos compostos
com preposies : apei/cen ape,cw

REGRA 27
No particpio perfeito activo o acento surge na ltima slaba no
nominativo masculino e neutro, e permanece nesta mesma slaba (isto , na
slaba da raz) ao longo de toda a inflexo do masculino e do neutro.

REGRA 28
No infinito perfeito activo, o acento recai sobre a penltima slaba, ainda
que a ltima slaba seja breve : leluke,nai

REGRA 29
O aoristo passivo conjuntivo tem um acento circunflexo em cada caso.

REGRA 30

O particpio aoristo passivo tem um acento agudo na ltima slaba do


nominativo masculino singular. O acento do aoristo infinitivo passivo recai
sobre a penltima slaba ainda que a ltima slaba seja breve.

REGRA 31
Os particpios perfeitos mdio e passivo apresentam um acento agudo
na penltima slaba em todos os casos.

REGRA 32
No particpio do segundo aoristo recai sobre a ltima slaba no
masculino singular. Tal verifica-se ao longo de toda a declinao no masculino
e no neutro. No feminino o acento aparace na penltima slaba.
O infinito do segundo aoristo activo tem acento na ltima slaba.

129

SINTAXE
O PARTICPIO1
Das trs grandes categorias do particpio, uma est em vias de extino
o particpio predicativo enquanto que o atributivo e o adverbial (ou
circunstancial) tm no grego bblico pleno vigor.
PARTICPIO ATRIBUTIVO2

usado como um simples adjectivo ou substantivo com ou sem artigo, e


equivale a uma proposio relativa
Lc 6,48 o[moio,j evstin avnqrw,pw| oivkodomou/nti oivki,an
Mt 7,24 Pa/j ou=n o[stij avkou,ei mou tou.j lo,gouj tou,touj
Mt 1,16 Ihsou/j o`` lego,menoj Cristo,j
Mt 26,3 tou/ arciere,wj tou/ legome,nou Kaiafa/
O particpio com os pronomes requer o artigo tal como no grego clssico
1 Tess 4,15.17 h`mei/j oi` zw/ntej oi`` perileipo,menoi

PARTICPIO SUBSTANTIVO

Normalmente usado como no grego clssico com artigo. Depois de


pa/j (todo, ou cada um) encontra-se normalmente o particpio substantivo com
artigo, equivalendo a uma proposio relativa :
Mt 7,26 Pa/j o` akou,wn

Lc 6,30 panti, aitou/nti se

O particpio substantivo s pode ser usado quando existem outras


determinaes para alm do predicado nominal :
2 Cor 11,31 : o` w;n euloghto,j eij tou,j aiw/naj

Cf. F.BLASS DEBRUNNER, Grammatik des neutestamentlichen Griechich, Bearbeitet von

Friedrich Rehkopf, 14. Vllig bearbeitete Auflage, Gttingen 1976, & 411-425.
2

Cf. Ibidem, 497, & 412.

130

PARTICPIO PREDICATIVO3

Com verbos que denotam o ser ou o fazer , percepo e conhecimento :


Lc 5,4 : wj de epau,sato lalw/n
Gal 6,9 : to, de kalo,n poiou/ntej mh, egkakw/men (no nos cansemos de fazer bem)
Mt 24,30 : o;yontai to,n ui``o,n tou/ anqrw,pou erco,menon
Lc 8,46 : e;gnwn du,namin exelhluqui/an apemou/
ADVERBIAL 4

Funciona como locuo preposicional ou circunstancial secundria em


lugar de uma frase mais longa. Existem sobretudo formas adverbiais do
particpio : a do participium coniunctum, e a do genitivo absoluto.
Particpio coniunctum
Pode ser posposto ou anteposto ao termo a que se refere, que poder ser um
verbo. Se um nome, concorda com ele em caso, gnero e nmero.
*Mt 7,11 : ei umei/j ponhroi, o;ntej oi;date
Mt 2,10 : eido,ntej to,n aste,ra eca,rhsan (advrbio temporal)

PARTICPIOS ESTEREOTIPADOS OU PLEONSTICOS


Apokriqei/j ei/pen (isto implica um fundo semita do uso do infinito absoluto).

[;Amv' W[m.vi hZ<h; ~['l' T'r>m;a'w> %le rm,aYOw: Is 6,9


`W[d'Te-la;w> Aar' War>W WnybiT'-la;w>
LXX kai. ei=pen poreu,qhti kai. eivpo.n tw/| law/| tou,tw| avkoh/| avkou,sete kai. ouv mh. sunh/te
kai. ble,pontej ble,yete kai. ouv mh. i;dhte
Mt 13,14 : ble,pontej ble,yete

Cf. Ibidem, 413.

Cf. Ibidem, 416, & 417.

131

SEMITISMOS

PARATAXE
Mc 1,13 kai. h=n evn th/| evrh,mw| tessera,konta h`me,raj peirazo,menoj u`po. tou/ satana/( kai.
h=n meta. tw/n qhri,wn( kai. oi` a;ggeloi dihko,noun auvtw/|

Mc 1,5 kai. evxeporeu,eto pro.j auvto.n pa/sa h` VIoudai,a cw,ra kai. oi` ~Ierosolumi/tai
pa,ntej( kai. evbapti,zonto u`pV auvtou/ evn tw/| VIorda,nh| potamw/| evxomologou,menoi ta.j
a`marti,aj auvtw/n

Kai, ege,neto
Estes so ecos do wayeh e do infinitivo absoluto hebraicos.

a) seguido por um outro verbo num tempo indicativo passado :


Mc 1,9

Kai. evge,neto evn evkei,naij tai/j h`me,raij h=lqen VIhsou/j avpo. Nazare.t th/j

Galilai,aj kai. evbapti,sqh eivj to.n VIorda,nhn u`po. VIwa,nnou

b) seguido por kai e por um outro verbo principal :


17 Kai. evge,neto evn mia/| tw/n h`merw/n kai. auvto.j h=n dida,skwn( kai. h=san kaqh,menoi
Farisai/oi kai. nomodida,skaloi oi] h=san evlhluqo,tej evk pa,shj kw,mhj th/j Galilai,aj kai.
VIoudai,aj kai. VIerousalh,m\ kai. du,namij kuri,ou h=n eivj to. iva/sqai auvto,n

c) seguido por uma acusativo e pelo infinito :


Mc 2,23 Kai. evge,neto auvto.n evn toi/j sa,bbasin paraporeu,esqai dia. tw/n spori,mwn( kai.
oi` maqhtai. auvtou/ h;rxanto o`do.n poiei/n ti,llontej tou.j sta,cuaj

Estes idiomas so muito mais frequentes em Lucas do que em Marcos,


que apenas apresenta quatro exemplos.

132

En + INFINITO DE TEMPO

Mc 6, 48 kai. ivdw.n auvtou.j basanizome,nouj evn tw/| evlau,nein( h=n ga.r o` a;nemoj evnanti,oj
auvtoi/j( peri. teta,rthn fulakh.n th/j nukto.j e;rcetai pro.j auvtou.j peripatw/n evpi. th/j
qala,sshj kai. h;qelen parelqei/n auvtou,j

Mc 4,4 kai. evge,neto evn tw/| spei,rein o] me.n e;pesen para. th.n o`do,n( kai. h=lqen ta.
peteina. kai. kate,fagen auvto,

Lc 17,11 Kai. evge,neto evn tw/| poreu,esqai eivj VIerousalh.m kai. auvto.j dih,rceto dia.
me,son Samarei,aj kai. Galilai,aj

igualmente um estilo mais frequente em S. Lucas.


REPETIO COM prosti,qhmi

Esta uma traduo do infinitivo absoluto hebraico de yseph.


Lc 19,11 VAkouo,ntwn de. auvtw/n tau/ta prosqei.j ei=pen parabolh.n dia. to. evggu.j ei=nai
VIerousalh.m auvto.n kai. dokei/n auvtou.j o[ti paracrh/ma me,llei h` basilei,a tou/ qeou/
avnafai,nesqai (....acrescentou e disse uma parbola.....).

Lc 20,11

kai. prose,qeto e[teron pe,myai dou/lon\ oi` de. kavkei/non dei,rantej kai.

avtima,santej evxape,steilan keno,n ( e enviou outro servo.....).

FUTURO INDICATIVO COMO IMPERATIVO


Mc 9,35 kai. kaqi,saj evfw,nhsen tou.j dw,deka kai. le,gei auvtoi/j\ ei; tij qe,lei prw/toj
ei=nai( e;stai pa,ntwn e;scatoj kai. pa,ntwn dia,konoj

Este futuro, ainda que seja futuro, exprime sob o modo conjuntivo um
desejo ou uma ordem, tal como acontece em hebraico.

133

VERBO E SUBSTANTIVO DE RAZ IDNTICA

Esta construo exprime a nfase hebraica do infinitivo absoluto.

a) verbo com um substantivo da mesma raz em dativo :


Lc 22,15 kai. ei=pen pro.j auvtou,j\ evpiqumi,a| evpequ,mhsa tou/to to. pa,sca fagei/n meqV
u`mw/n pro. tou/ me paqei/n\

Act 23,14

oi[tinej proselqo,ntej toi/j avrciereu/sin kai. toi/j presbute,roij ei=pan\

avnaqe,mati avneqemati,samen e`autou.j mhdeno.j geu,sasqai e[wj ou- avpoktei,nwmen to.n


Pau/lon

b) verbo com um substantivo da mesma raz em acusativo :


Mc 4,41 kai. evfobh,qhsan fo,bon me,gan kai. e;legon pro.j avllh,louj\ ti,j a;ra ou-to,j
evstin o[ti kai. o` a;nemoj kai. h` qa,lassa u`pakou,ei auvtw/|

Mc 2,10 i[na de. eivdh/te o[ti evxousi,an e;cei o` ui`o.j tou/ avnqrw,pou avfie,nai a`marti,aj evpi.
th/j gh/j & le,gei tw/| paralutikw/|\

VERBO E PARTICPIO DE RAZ IDNTICA


Mc 4,12 i[na ble,pontej ble,pwsin kai. mh. i;dwsin( kai. avkou,ontej avkou,wsin kai. mh.
suniw/sin( mh,pote evpistre,ywsin kai. avfeqh/| auvtoi/j
GENITIVO ADJECTIVAL DEPOIS DE uio,j

O substantivo em genitivo tem a fora de um adjectivo


Mc 2, 19 kai. ei=pen auvtoi/j o` VIhsou/j\ mh. du,nantai oi` ui`oi. tou/ numfw/noj
Oi, a;nqrwpoi th/j adiki,aj = os homens injustos.

134

PRONOME REDUNDANTE APS O PRONOME RELATIVO

O relativo hebraico indeclinvel, sem gnero. Necessita, por


conseguinte, de um pronome pessoal na orao que sucede. Isto influenciou os
autores do N.T., pois acrescentam um pronome desnecessrio aps o relativo :
Mc 1,7 Kai. evkh,russen le,gwn\ e;rcetai o` ivscuro,tero,j mou ovpi,sw mou( ou- ouvk eivmi.
i`kano.j ku,yaj lu/sai to.n i`ma,nta tw/n u`podhma,twn auvtou/

Mc 7,25 avllV euvqu.j avkou,sasa gunh. peri. auvtou/( h-j ei=cen to. quga,trion auvth/j pneu/ma
avka,qarton( evlqou/sa prose,pesen pro.j tou.j po,daj auvtou/\

Nestas frases, auth/j e

autou/ so claramente redundantes.

Ei COMO NEGAO
A preposio se (= e) substitui a negao em hebraico :
Mc 8,12 kai. avnastena,xaj tw/| pneu,mati auvtou/ le,gei\ ti, h` genea. au[th zhtei/ shmei/on
avmh.n le,gw u`mi/n( eiv doqh,setai th/| genea/| tau,th| shmei/on (no lhes ser dado....)

Heb 4,13

kai. ouvk e;stin kti,sij avfanh.j evnw,pion auvtou/( pa,nta de. gumna. kai.

tetrachlisme,na toi/j ovfqalmoi/j auvtou/( pro.j o]n h`mi/n o` lo,goj (no entraro...)

REPETIO PELA DISTRIBUIO


Mc 6,7 Kai. proskalei/tai tou.j dw,deka kai. h;rxato auvtou.j avposte,llein du,o du,o kai.
evdi,dou auvtoi/j evxousi,an tw/n pneuma,twn tw/n avkaqa,rtwn(

Mc 6,9 kai. evpe,taxen auvtoi/j avnakli/nai pa,ntaj sumpo,sia sumpo,sia


(sentaram-se de acordo com a respectiva companhia).

135

GENITIVO ABSOLUTO
Mt 6,3 sou poiou/nton elehmosu,nhn mh, gnw,tw h` aristera,
Basileu,swn Herw/dhj en th/| Ioudai>a|
Basileusontoj Herw/dhj en th|/ Ioudai>a|

O genitivo absoluto poder ser um substantivo, um verbo, ou um


particpio, e apenas o contexto nos poder ajudar melhor traduo.
Sintaticamente o genitivo absoluto funciona como uma frase subordinada. Mas
como se pode detectar nos exemplos acima, por vezes a indicao de tempo
no aparece no genitivo absoluto, usando os autores do N.T. de uma forma
muito simples o particpio no nominativo. O genitivo absoluto equivale grosso
modo ao infinito absoluto hebraico, e poder adquirir vrios sentidos (de tempo,
de modo, de circunstncia).
QUESTES DIRECTAS Oi,da ti legousin < ti, legou/sin *

PROIBIES

mh. + conjuntivo (ou imperativo)

QUESTES DELIBERATIVAS

(com conjuntivo)

INFINITO COMPLEMENTAR
i;na = introduz uma orao nominal
du,namai + infinito
me,llw + infinito

136

Para alm destas detectam-se outras influncias da idiossincrasia semita

tendncia para maior simplicidade

o nominativo pendens (h po,lij eivj h]n dV a'n eivse,lqhte eij auth,n( evxeta,sate ti,j
evn auvth/| Mt 10,11 D)

eis no predicado em vez do nominativo ou do acusativo

nominativo em vez do respectivo vocativo (path,r)

o genitivo hebraico (tambm chamado genitivo qualificativo)

uio,j com genitivo

o en sociativo ou instrumental

o grau positivo em vez do comparativo ou do superlativo kai. eva.n o` pou,j sou


skandali,zh| se( avpo,koyon auvto,n\ kalo,n evsti,n se eivselqei/n eivj th.n zwh.n cwlo.n h'
tou.j du,o po,daj e;conta blhqh/nai eivj th.n ge,ennan (Mc 9,45)

a frequncia dos pronomes

repetio de um pronome depois de um relativo

uso prolptico dos pronomes

yuch, em vez do reflexo

a conjugao perifrstica

o uso temporal de en tw|/ com infinitivo

pro,j to com infinitivo no sentido do gerndio

a ambiguidade da partcula aramaica di

imitao do infinitivo absoluto hebraico com o dativo ou com o particpio

137

FIGURAS DE ESTILO AO NVEL FNICO

Aliterao
Repetio sistemtica de um som consonntico no princpio, no meio ou no fim
dos versos (She sells sea shells on the sea shore).
pi,stin parascw.n pa/sin (Act 17,31; cf. 1 Cor 13).

Assonncia
Repetio intencional do mesmo som voclico em vrios locais do discurso.
Refiram-se tambm a rima e a onomatopeia.
Ble,pete tou.j ku,naj( ble,pete tou.j kakou.j evrga,taj( ble,pete th.n katatomh,n (Flp 3,2).

FIGURAS DE ESTILO AO NVEL RETRICO-SINTCTICO

Assndeto
Em grego significa sem conjunes (veni, vidi, vinci). H um assndeto
quando as diversas oraes esto coordenadas entre si mas sem conjunes.
Esta aparente descomposio produz um efeito de muito maior vivacidade.
de,desai gunaiki,( mh. zh,tei lu,sin\ le,lusai avpo. gunaiko,j( mh. zh,tei gunai/ka 1 Cor 7,27
cf. 2 Cor 7,2; Gal 5,4
BNT

Luc 17:28 o`moi,wj kaqw.j evge,neto evn tai/j h`me,raij Lw,t\ h;sqion( e;pinon( hvgo,razon(
evpw,loun( evfu,teuon( wv|kodo,moun\
Polissndeto
o contrrio do assndeto. D-se um polissndeto quando se verifica um uso
reiterado de conjunes a ligar as oraes. Esta figura de retrica muito
visvel devido ao carcter parattico de algum grego do N.T. (kai) 1 Cor 4,11

Elipse ou braquilogia (detractio)


Omisso de um termo que possvel substituir pelo contexto ou pela situao
do discurso (d-me uma folha, em vez de d-me uma folha de papel).
o` de. Pe,troj e;fh auvtw/|\ eiv kai. pa,ntej skandalisqh,sontai( avllV ouvk evgw, (Mc 14,29)

138

Anfora (anafora,: subir)


Repetio de uma ideia de forma sistemtica, ou de uma expresso no incio
de versos ou de frases sucessivas (ai flores, ai flores do verde pino).
3

Pi,stei noou/men kathrti,sqai tou.j aivw/naj r`h,mati qeou/( eivj to. mh. evk fainome,nwn to.

blepo,menon gegone,nai

Pi,stei plei,ona qusi,an {Abel para. Ka,i?n prosh,negken tw/|

qew/|( diV h-j evmarturh,qh ei=nai di,kaioj( marturou/ntoj evpi. toi/j dw,roij auvtou/ tou/ qeou/(
kai. diV auvth/j avpoqanw.n e;ti lalei/ 5 Pi,stei ~Enw.c metete,qh tou/ mh. ivdei/n qa,naton( kai.
ouvc hu`ri,sketo dio,ti mete,qhken auvto.n o` qeo,j pro. ga.r th/j metaqe,sewj memartu,rhtai
euvaresthke,nai tw/| qew/|\

cwri.j de. pi,stewj avdu,naton euvaresth/sai\ pisteu/sai ga.r dei/

to.n proserco,menon tw/| qew/| o[ti e;stin kai. toi/j evkzhtou/sin auvto.n misqapodo,thj
7

gi,netai

Pi,stei crhmatisqei.j Nw/e peri. tw/n mhde,pw blepome,nwn( euvlabhqei.j

kateskeu,asen kibwto.n eivj swthri,an tou/ oi;kou auvtou/ diV h-j kate,krinen to.n ko,smon(
kai. th/j kata. pi,stin dikaiosu,nhj evge,neto klhrono,moj

Pi,stei kalou,menoj VAbraa.m

u`ph,kousen evxelqei/n eivj to,pon o]n h;mellen lamba,nein eivj klhronomi,an( kai. evxh/lqen mh.
evpista,menoj pou/ e;rcetai 9 Pi,stei parw,|khsen eivj gh/n th/j evpaggeli,aj w`j avllotri,an evn
skhnai/j katoikh,saj meta. VIsaa.k kai. VIakw.b tw/n sugklhrono,mwn th/j evpaggeli,aj th/j
auvth/j\
o` qeo,j

10

evxede,ceto ga.r th.n tou.j qemeli,ouj e;cousan po,lin h-j tecni,thj kai. dhmiourgo.j

11

Pi,stei kai. auvth. Sa,rra stei/ra du,namin eivj katabolh.n spe,rmatoj e;laben kai.

para. kairo.n h`liki,aj( evpei. pisto.n h`gh,sato to.n evpaggeila,menon

12

dio. kai. avfV e`no.j

evgennh,qhsan( kai. tau/ta nenekrwme,nou( kaqw.j ta. a;stra tou/ ouvranou/ tw/| plh,qei kai.
w`j h` a;mmoj h` para. to. cei/loj th/j qala,sshj h` avnari,qmhtoj

13

Kata. pi,stin avpe,qanon

ou-toi pa,ntej( mh. labo,ntej ta.j evpaggeli,aj avlla. po,rrwqen auvta.j ivdo,ntej kai.
avspasa,menoi kai. o`mologh,santej o[ti xe,noi kai. parepi,dhmoi, eivsin evpi. th/j gh/j

14

oi`

ga.r toiau/ta le,gontej evmfani,zousin o[ti patri,da evpizhtou/sin

15

kai. eiv me.n evkei,nhj

evmnhmo,neuon avfV h-j evxe,bhsan( ei=con a'n kairo.n avnaka,myai\

16

nu/n de. krei,ttonoj

ovre,gontai( tou/tV e;stin evpourani,ou dio. ouvk evpaiscu,netai auvtou.j o` qeo.j qeo.j
evpikalei/sqai auvtw/n\ h`toi,masen ga.r auvtoi/j po,lin
to.n

VIsaa.k

peirazo,menoj

kai.

to.n

monogenh/

17

Pi,stei prosenh,nocen VAbraa.m

prose,feren(

o`

ta.j

avnadexa,menoj( 18 pro.j o]n evlalh,qh o[ti evn VIsaa.k klhqh,setai, soi spe,rma(

19

evpaggeli,aj
logisa,menoj

o[ti kai. evk nekrw/n evgei,rein dunato.j o` qeo,j( o[qen auvto.n kai. evn parabolh/| evkomi,sato 20

Pi,stei kai. peri. mello,ntwn euvlo,ghsen VIsaa.k to.n VIakw.b kai. to.n VHsau/

21

Pi,stei

VIakw.b avpoqnh,|skwn e[kaston tw/n ui`w/n VIwsh.f euvlo,ghsen kai. proseku,nhsen evpi. to.
a;kron th/j r`a,bdou auvtou/ 22 Pi,stei VIwsh.f teleutw/n peri. th/j evxo,dou tw/n ui`w/n VIsrah.l
139

evmnhmo,neusen kai. peri. tw/n ovste,wn auvtou/ evnetei,lato

23

Pi,stei Mwu?sh/j gennhqei.j

evkru,bh tri,mhnon u`po. tw/n pate,rwn auvtou/( dio,ti ei=don avstei/on to. paidi,on kai. ouvk
evfobh,qhsan to. dia,tagma tou/ basile,wj
le,gesqai ui`o.j qugatro.j Faraw,(

25

24

Pi,stei Mwu?sh/j me,gaj geno,menoj hvrnh,sato

ma/llon e`lo,menoj sugkakoucei/sqai tw/| law/| tou/ qeou/

h' pro,skairon e;cein a`marti,aj avpo,lausin(


Aivgu,ptou

qhsaurw/n

misqapodosi,an

27

to.n

ovneidismo.n

tou/

26

mei,zona plou/ton h`ghsa,menoj tw/n

Cristou/\

avpe,blepen

ga.r

eivj

th.n

Pi,stei kate,lipen Ai;gupton mh. fobhqei.j to.n qumo.n tou/ basile,wj\

to.n ga.r avo,raton w`j o`rw/n evkarte,rhsen

28

Pi,stei pepoi,hken to. pa,sca kai. th.n

pro,scusin tou/ ai[matoj( i[na mh. o` ovloqreu,wn ta. prwto,toka qi,gh| auvtw/n

29

Pi,stei

die,bhsan th.n evruqra.n qa,lassan w`j dia. xhra/j gh/j( h-j pei/ran labo,ntej oi` Aivgu,ptioi
katepo,qhsan

30

Pi,stei ta. tei,ch VIericw. e;pesan kuklwqe,nta evpi. e`pta. h`me,raj

31

Pi,stei ~Raa.b h` po,rnh ouv sunapw,leto toi/j avpeiqh,sasin dexame,nh tou.j katasko,pouj
metV eivrh,nhj (Heb 11,3-31).

Epstrofe ou Epfora ou Antstrofe (repetio)


Repetio de uma mesma palavra, ou palavras, no fim de versos sucessivos.
ouv ga.r dh,pou avgge,lwn evpilamba,netai avlla. spe,rmatoj VAbraa.m evpilamba,netai (Heb
2,16). Aqui o verbo evpilamba,netai muito mais incisivo.

Anadiplose (reduplicatio)
Repetio de uma mesma palavra no incio e no fim de uma frase ou verso.
stau,rwson stau,rwson (Jo 19,6) sumpo,sia sumpo,sia (Mc 6,39).
aquele que te recebe a mim recebe, e aquele que me recebe recebe Aquele
que me enviou Mt 10,40

Epanadiplosis (circular duplicatio)


Trata-se de uma espcie de incluso que repete a mesma palavra no incio e
no fim de uma frase ou de um mesmo versculo.
Flp 4,4 Cai,rete evn kuri,w| pa,ntote\ pa,lin evrw/( cai,rete

Epanalepse
Repetio de uma mesma palavra em vrios pontos do discurso.

140

Epizeuxe (paronomasia ou reduplicao)


Repetio imediata de um mesmo vocbulo no verso ou na frase (1 Cor 5,3).
le,gousin auvtw/|\ kakou.j kakw/j avpole,sei auvtou.j kai. to.n avmpelw/na evkdw,setai a;lloij
gewrgoi/j( oi[tinej avpodw,sousin auvtw/| tou.j karpou.j evn toi/j kairoi/j auvtw/n (Mt 21,41).

Paralelismo
Repetio de uma construo sinttica no discurso. Se frequente anafrica.
(ondeia-lhe os cabelos, alisa-lhes a testa, rasga-lhe os olhos, afila-lhe o nariz,
abre-lhe a boca, avulta-lhe as faces....Padre Antnio Vieira). Cf. 1 Cor 15,42-43
ou[twj kai. h` avna,stasij tw/n nekrw/n spei,retai evn fqora/|( evgei,retai evn avfqarsi,a|\
spei,retai evn avtimi,a|( evgei,retai evn do,xh|\ spei,retai evn avsqenei,a|( evgei,retai evn duna,mei\

Hiprbato ou inverso (upe,rbaton transposio)


Alterao da ordem das palavras para se realar um vocbulo ou uma
expresso, ou para se criar um efeito de surpresa (bom era). Cf. 1 Cor 10,5
VAllV ouvk evn toi/j plei,osin auvtw/n euvdo,khsen o` qeo,j( katestrw,qhsan ga.r evn th/| evrh,mw|

Quiasmo
Estrutura cruzada de quatro elementos agrupados dois a dois (a-b-b-a)
ta. musth,ria pa,nta kai. pa/san th.n gnw/sin (1 Cor 13,2.4).

Anacoluto
Alterao da construo sinttica no meio de um enunciado. O N.T. est cheio
destas construes que cortam o ritmo e a lgica, muitas vezes, do raciocnio.
uma construo defeituosa por falta de congruncia sinttica. uma frase
quebrada em que alterada a concordncia com outra totalmente diversa
o` pisteu,wn eivj evme,( kaqw.j ei=pen h` grafh,( potamoi. evk th/j koili,aj auvtou/ r`eu,sousin
u[datoj zw/ntoj (Jo 7,38)
Kai. u`ma/j o;ntaj nekrou.j toi/j paraptw,masin kai. tai/j a`marti,aij u`mw/n (Ef 2,1).

Pleonasmo
Repetio desnecessria de uma ideia (subir para cima).
tw/| oivkodespo,th| th/j oivki,aj (Lc 22,11).

141

Isocolon (iso,,kwlon, formado por membros iguais)


Justaposio de dois ou de mais membros de uma frase, os quais so iguais
no nmero de palavras ou na estrutura sintctica
Heb 7,26 Toiou/toj ga.r h`mi/n kai. e;prepen avrciereu,j( o[sioj a;kakoj avmi,antoj(
kecwrisme,noj avpo. tw/n a`martwlw/n kai. u`yhlo,teroj tw/n ouvranw/n geno,menoj(
1 Cor 8:6 avllV h`mi/n ei-j qeo.j o` path.r evx ou- ta. pa,nta kai. h`mei/j eivj auvto,n( kai. ei-j
ku,rioj VIhsou/j Cristo.j diV ou- ta. pa,nta kai. h`mei/j diV auvtou/

FIGURAS DE ESTILO AO NVEL RETRICO-SEMNTICO

Litote (simplicidade)
Afirma-se uma coisa negando o seu contrrio (no somos pouco pobres,
querendo com isto dizer que efectivamente somos muito pobres). Esta uma
tcnica frequente na prpria narratologia. Com esta figura retrica tenta-se
atenuar o pensamento por forma a significar mais do que o que se diz.
VAllV ouv pa,ntej u`ph,kousan tw/| euvaggeli,w| (Rom 10,16; cf. 1 Cor 15,10).
Mc 12:34 kai. o` VIhsou/j ivdw.n auvto.n o[ti nounecw/j avpekri,qh ei=pen auvtw/|\ ouv makra.n
ei= avpo. th/j basilei,aj tou/ qeou/ kai. ouvdei.j ouvke,ti evto,lma auvto.n evperwth/sai

Alegoria
um tipo de metfora por se basear num processo de comparao, s que a
alegoria tem um valor mais abrangente.
Eufemismo
Forma de dizer algo desagradvel de maneira mais agradvel
(Cabo da Esperana em vez de Cabo das Tormentas).

Hiprbole
Exagero com o fim de enfatizar um pensamento, podendo recorrer-se
comparao (magro como um esqueleto); cf. 1 Cor 8,13.
kai. su,( Kafarnaou,m( mh. e[wj ouvranou/ u`ywqh,sh| e[wj tou/ a[|dou katabh,sh| (Lc 10,15).

Metfora
Significa transposio de um significado a outra palavra (o mar da vida).
Normalmente uma comparao abreviada, pois d-se o desaparecimento da
142

palavra ou expresso comparativa (o] le,gw u`mi/n evn th/| skoti,a| ei;pate evn tw/| fwti,(
kai. o] eivj to. ou=j avkou,ete khru,xate evpi. tw/n dwma,twn Mt 10,27; Rom 13,11-12).

Perfrase
Substituio de uma palavra por uma expresso mais longa (entregou-se aos
braos de Morfeu, para dizer simplesmente que adormeceu).
Deo,n esti,n em Act 19,36 em vez do mais normal dei/

Anttese
Marca a oposio entre duas ideias, podendo utilizar-se uma palavra com
sentidos contrrios (a=ra, ge ginw,skeij a] avnaginw,skeij Act 8,30).
Cf. Rom 5,14c-21; Gal 5,16-25; Rom 3-4; 1 Cor 1,18-25; 2 Cor 3,6; 12,7-10

Sindoque
Caso particular da metonmia em que se exprime a parte pelo todo ou o todo
pela parte (o mundo portugus; kti,sij), na qual uma palavra recebe algo do
significado de outra. Em 1 Cor 3,6 Apolo substitui qualquer ministro do
evangelho ou qualquer colaborador de Paulo.

Ironia
Quando se quer dizer o contrrio do que se est a afirmar (to sbias
medidas). Est muito prxima da antfrase.
cari,sasqe, moi th.n avdiki,an tau,thn (2 Cor 12,13).

Paradoxo
Pode ser considerado uma forma oximrica, pois apresenta uma formulao
inesperada em que as realidades so como que contrapostas.
eiv u`pome,nomen( kai. sumbasileu,somen\ eiv avrnhso,meqa( kavkei/noj avrnh,setai h`ma/j\ eiv
avpistou/men( evkei/noj pisto.j me,nei( avrnh,sasqai ga.r e`auto.n ouv du,natai (2 Tm 2,12-13)

Oxmoro
Forma de intensificao da catacrese, isto , da oposio (amor fogo que
arde sem se ver, ferida que di e no se sente....Cames); cf. 2 Cor 8,9b.

143

o[stij ga.r e;cei( doqh,setai auvtw/| kai. perisseuqh,setai\ o[stij de. ouvk e;cei( kai. o] e;cei
avrqh,setai avpV auvtou/ (Mt 13,12).

Metonmia
Substituio do nome de uma coisa pelo nome de outra que possua relao
com ela. A metonmia mantm-se prxima da metfora e da sindoque
(comprei umas solas, querendo dizer comprei uns sapatos; bebeu um copo).
Lc 1,66 cei.r kuri,ou por poder de Deus; cf. Col 4,18
Lc 16:29 9 le,gei de. VAbraa,m\ e;cousi Mwu?se,a kai. tou.j profh,taj\ avkousa,twsan auvtw/n
Neste exemplo Moiss e os profetas substituem os seus escritos

Antonomsia
Substituio de um nome prprio por um epteto ou por uma qualidade que o
torne nico e inconfundvel (ele o sbio).

Sinestesia
Fuso de percepes que tm origem em dados sensoriais diferentes
(luz fresca e loira).

Hiplage
Transferncia de uma impresso causada por um ser, para outro ser, ao qual
logicamente no pertence, mas que se encontra relacionado com o primeiro.
Esta uma figura frequente na linguagem impressionista.
(baforava um fumo feliz : no o fumo que feliz, mas o baforido).

Enalage
emprego de palavras com categorias gramaticais prprias (ex: particpios)
Apstrofe ou invocao (abba w a,nqrwpoj path,r).
uma interrupo do discurso para ser invocado algo ou algum

144

Zeugma
Construo em que a um verbo ou a um adjectivo se ligam duas palavras ou
mais que se adaptam de modo diferente a esse verbo ou adjectivo. no fundo
uma elipse mais forte. Um verbo referido a dois objectos, prprio s a um.
(foi o nosso amigo acometido de uma leso cardaca e de uma ideia).
Assim, omite-se uma palavra j expressa num dos membros da frase
avnew,|cqh de. to. sto,ma auvtou/ paracrh/ma kai. h` glw/ssa auvtou/ (Lc 1,64).

Interrogao retrica
Pergunta que no pressupe ser respondida pelo interlocutor. Este o
contexto prprio dos discursos publicitrios (j usou este novo detergente?).
ti, a'n qe,loi o` spermolo,goj ou-toj le,gein (Act 17,18).

Antfrase ou Epano,rqwsij (correctio)


Exprime-se uma ideia utilizando um termo de significao contrria (a festa foi
um divertimento enorme, quando o sentido verdadeiro que de facto a festa foi
um aborrecimento total), para corrigir o sentido ou precis-lo
Cf Act 17,32 avkouso,meqa, sou peri. tou,tou kai. pa,lin

Anstrofe (anastrofh,; reversio)


Identidade da terminao de um membro com o incio do seguinte, ou repetio
de palavras ou de frases em ordem invertida (cf. 1 Cor 7,27 de,desai gunaiki,( mh.
zh,tei lu,sin\ le,lusai avpo. gunaiko,j( mh. zh,tei gunai/ka.)

Catacrese
Quando se utiliza uma palavra de forma no usual. Neste sentido ela pode ser
considerada um tipo de metfora. A catacrese cria uma nomeao para suprir a
falta do termo (a asa do bule).

Epifonema
Exclamao sentenciosa com a qual se conclui uma parte do discurso ou da
narrao (cf. Rom 7,24-25; 11,36)

145

Prolepse ou antecipao
Deslocao para o incio da frase de um elemento ao qual se quer dar nfase
(os pastores parece que vivem no fim do mundo).
katama,qete ta. kri,na tou/ avgrou/ pw/j auvxa,nousin\ (Mt 6,28).

Paronmia ou paranomsia
Uso de palavras que tm significado diferente, mas que so quase homgrafas
ou homfonas (cf. Is 5; rebelar vs. Revelar; e,dwken pare,dwken).

Proposopeia
Quando num texto h falas de animais, de divindades, ou de seres inanimados
(veja-se o caso da raposa no Principezinho e as tentaes de Jesus em Lc 4).

Sarcasmo
Forma de ironia mordaz (tu que destris o templo de Deus e o reedificas em
trs dias, livra-Te a ti mesmo e desce da cruz - Mt 27,39-40; 1 Cor 4,8-10; Gal
5,15; Flp 3,2).

Silepse
Forma de concordncia que no se baseia na concordncia morfolgica de
gnero e nmero mas numa concordncia de sentido (sois injusto comigo).

Metalepse
Figura em que se toma o antecedente pelo subsequente e vice-versa
Epimone epimonh. (commoratio: estadia, permanncia)
Trata-se de uma forma de repetio que consiste em parar o discurso e
demorar-se longamente sobre o ncleo da mensagem, sobre aquilo que
considerado o mais importante
Mt 7:21-23

21

Ouv pa/j o` le,gwn moi\ ku,rie ku,rie( eivseleu,setai eivj th.n basilei,an tw/n

ouvranw/n( avllV o` poiw/n to. qe,lhma tou/ patro,j mou tou/ evn toi/j ouvranoi/j

22

polloi.

evrou/si,n moi evn evkei,nh| th/| h`me,ra|\ ku,rie ku,rie( ouv tw/| sw/| ovno,mati evprofhteu,samen( kai.
tw/| sw/| ovno,mati daimo,nia evxeba,lomen( kai. tw/| sw/| ovno,mati duna,meij polla.j evpoih,samen

146

23

kai. to,te o`mologh,sw auvtoi/j o[ti ouvde,pote e;gnwn u`ma/j\ avpocwrei/te avpV evmou/ oi`

evrgazo,menoi th.n avnomi,an


Jo 21:15-17

15

{Ote ou=n hvri,sthsan le,gei tw/| Si,mwni Pe,trw| o` VIhsou/j\ Si,mwn

VIwa,nnou( avgapa/|j me ple,on tou,twn le,gei auvtw/|\ nai. ku,rie( su. oi=daj o[ti filw/ se
le,gei auvtw/|\ bo,ske ta. avrni,a mou

16

le,gei auvtw/| pa,lin deu,teron\ Si,mwn VIwa,nnou(

avgapa/|j me le,gei auvtw/|\ nai. ku,rie( su. oi=daj o[ti filw/ se le,gei auvtw/|\ poi,maine ta.
pro,bata, mou

17

le,gei auvtw/| to. tri,ton\ Si,mwn VIwa,nnou( filei/j me evluph,qh o` Pe,troj

o[ti ei=pen auvtw/| to. tri,ton\ filei/j me kai. le,gei auvtw/|\ ku,rie( pa,nta su. oi=daj( su.
ginw,skeij o[ti filw/ se le,gei auvtw/| o` VIhsou/j\ bo,ske ta. pro,bata, mou

Expolitio (grego exergasi,a)


Trata-se de uma forma de embelezamento, de adorno. uma forma de
commoratio. No apenas clarifica, embeleza e refora uma ideia: cf. Sl 17,1
Hendade e`n dia. duoi/n (um atravs de dois)
Uma ideia expressa por dois termos afins, normalmente dois nomes no lugar
de um modificado por um adjectivo ou por um complemento explicativo
Cf. 1 Cron 22,5

Merismo (diviso, distribuio)


O todo expresso pelas partes, reduzido a dois membros
Dt 4,6: cu e terra = universo inteiro

147

ETIMOLOGIA

Processos de queda ou supresso


Afrese
Supresso de um fonema no incio de uma palavra (episcopu > bispo).
Sncope
Supresso de um fonema no meio da palavra (opera > obra).
Apcope
Supresso de um fonema no fim da palavra (amore > amor).

Processos de adio
Prtese
Acrescento de um fonema no incio de uma palavra (ski > esqui).
Epntese
Acrescento de um fonema no interior de uma palavra (creo > creio).
Paragoge
Acrescento de um fonema no fim de uma palavra (n).

148

PREFIXOS DE ORIGEM LATINA


Prefixo

Sentido

Exemplos

a-, ab-, absa-, ad-

Afastamento, separao, privao


Aproximao,
movimento
para,
juno, direco
AlmPosteridade (no espao ou no tempo)
AnteAnterioridade (no espao ou tempo)
AqumAnterioridade (no espao)
Bem-,bene- Ideia de bem, a favor de
CircumMovimento circular, volta de
CisAnterioridade (no espao)
Com-, coCompanhia, unio, simultaneidade
ContraOposio, proximidade
De-, desAco de tirar, separao, ideia
contrria, negao, intensidade
di-, disDisperso, movimento em vrios
sentidos, ideia contrria, negao
En-, em-, e- Movimento para dentro, passagem a
EntrePosio intermdia
Ex-, es-, eAco de tirar, supresso
ExtraExterioridade, alm de, intensidade
In-, im-, iIdeia contrria, negao, para dentro
InterPosio intermdia
Intra-, intro- Movimento para dentro
Justaaproximao
MalIdeia de mal
MenosInferioridade, aco inversa
NeIdeia contrria, negao
Ob-, oOposio, inverso
Pene-, pen- Aproximao, semelhana, quase
PerAtravs de, acabamento, intensidade
PosPosio posterior (espao ou tempo)
PsPosio posterior (espao ou tempo)
PreAnterioridade (no espao ou tempo)
PrAnterioridade, para alm de
PreterAnterioridade, excesso
ProMovimento para diante, em vez de,
em favor de, substituio
PrA favor de
ReRepetio, superlativao
RetroMovimento para trs
SatisBastante
Sobre, super Posio superior
Sota-, soto- Posio inferior, subordinao
Sub-, su-, so Posio inferior, subordinao
SusMovimento de baixo para cima
Trans-, tras- Movimento para alm de
Tres-, trePara alm de, intensidade, repetio
UltraPara alm de, excesso
Vice-, vizoSubstituio, em vez de

149

Averso, abdicar, ablao, abster-se


Acorrer, avizinhar, adjunto, advogado
Alm-fronteiras, alm-mar, alm-tmulo
Antebrao, antecipar, antepassado
Aqum-fronteiras, aqum-mar
Bem-aventurado, bendito, benevolncia
Circunvalao, circum-navegao
Cisalpino, cisgangtico
Compadecer, confraternizar, co-autor
Contracurva, contra-almirante
Depenar, decompor, desbastar, demitir,
depor, desleal, decair, desgastar-se
Difundir, dimanar, disperso, distribuir,
difamar, difcil, disforme, discordar
Engarrafar, embarcar, emalar, emudecer
Entreabrir, entrelaar
Esfolar, esgalhar, expandir, expulsar
Extramuros, extranormal, extravagante
Imigrar, injustia, impvido, ilegtimo
Intermdio, intervir, interpor
Introjectar, intrometer, intramuscular
Justapor, justalinear
Malcriado, maldizer, malfeitor
Menoscabo, menosprezar
Nefasto, nscio
Objectar, obstar, opor
Peneplancie, pennsula, penltimo
Percorrer, perfurar, perfazer, perfeito
Posfcio, pospor, postergar
Ps-escolar, ps-modernidade
Previso, precedente, premeditar
Pr-aviso, pr-romntico
Preterir, preternatural
Promover, progredir, propor, procnsul,
providncia, propugnar
Pr-associao, pr-vida
Renascimento, repetir, revelho, remexer
Retrocesso, retroactivo, retrgado
Satisfazer, satisdar
Sobrenatural, supersnico, supradito
Sotavento, sotopor, soto-mestre
Subchefe, soterrar, sobalar, supor
Suspender, suster
Transatlntico, Trs-os-Montes
Trespassar, tresmalhado, trejurar
Ultramar, ultrapassar, ultramoderno
Visconde, vice-rei, vizo-rei

SUFIXOS NOMINAIS DE ORIGEM LATINA


SENTIDO
Abundncia
Ajuntamento
Reunio
Medida
Aumento
Grandeza

Diminuio,
Pequenez

Profisso
Dignidade
Lugar
Instrumento

Qualidade
Estado
Estatstica

SUFIXOS
-ao, -aa
-ada
-agem
-alha
-o
-ama, -ame
-aria
-edo
-eiro
-ento
-ia, -io
-rio
-ouo
-zo
-acho, -icho
-ato
-ebre
-eco
-ejo
-el
-ela
-eta, -ete
-ico
-culo
-ilha
-inho
-im
-ino
-isco
-(z)ito
-ola
-ulo
-zinho
-ado, -ato
-al
-ia
-dor
-doura
-eiro
trio
-al
-neo
-(a)nte
-ato
-()vel
(i)do
-doiro
-(d)ez
-eidade
-eza
-ia
-ia
-il
-or
-ume

EXEMPLOS
Ricao, mulheraa
Passarada, papelada, telhado
Folhagem, penugem
Muralha, grandalho
Rapago, homenzarro
Moirama, dinheirame, vasilhame
Romaria, livraria, infantaria, gritaria
Arvoredo, mosquedo
Cancioneiro, formigueiro
Sedento
Penedia, rapazio, mulherio
Falatrio, refeitrio, peditrio, foguetrio
Pedrouo, calabouo
Folgazo
Riacho, papelucho
Regato, lobato
Casebre
Livreco, jornaleca, soneca
Animalejo, lugarejo
Cordel, saquitel
Ruela, rodela, viela
Sineta, palacete
Burrico, pequenico
Cubculo
Mantilha
Rapazinho
Camarim
Pequenino
Chuvisco, mosquito
Pequenito, lugarzito
Aldeola
Glbulo
Lugarzinho
Professorado, condado, baronato
Punhal, arrozal
Advocacia, abadia, livraria
Regedor, corredor, regador
Manjedoura
Cinzeiro, paliteiro
Lavatrio, observatrio, dormitrio
Mortal, maternal
Simultneo, conterrneo
Arrogante, pertinente, ouvinte
Sensato, timorato, pacato
Bondade, velocidade
Escurido, frouxido
Casadoiro, sumidoiro, vindouro
Rapidez
Contemporaneidade, instantaneidade
Beleza, destreza
Fidalguia, valentia
Justia
Mulheril, febril, senhoril
Ardor, amargor, frescor
Azedume, negrume

150

SUFIXOS NOMINAIS DE ORIGEM LATINA


SENTIDO
SUFIXOS
EXEMPLOS
Aco,
-ao
Cansao, andao
Bengalada, colherada
Resultado
da -ada
aco,
(a)gem
Lavagem, derrapagem, aprendizagem
Mudana, lembrana, crena, diferena
Instrumento,
-ana
Estado
-ncia, -ncia
Tolerncia, concorrncia
Arranho, trambolho
-o
-o
Criao, fundio
Pisadela, varredela
-dela
-(d)ura
Mordedura, ligadura, brancura
(t)ura
Formatura, magistratura, tortura, tontura
-mento
Sofrimento, pensamento
Agente,
-rio
Escriturrio
Estudante
Profisso
-(a)nte
-(u)nte
Transeunte
Escrivo
-o
-eiro
Sapateiro, ferreiro
-ino
Bailarino, danarino
-ista
Pianista
-iz
Aprendiz
-or, -(d)or, -(t)or
Pintor, colaborador, escritor
Plantas
-eira
Pereira, cerejeira
-eiro
Castanheiro, limoeiro, craveiro, coqueiro
Qualidade
do -o
Choro, trapalho
que pratica uma -az
Audaz, pertinaz, mordaz
aco
-alho
Brincalho
Relao,
-al
Conjugal, campal
referncia,
-ar
Escolar, familiar
Caracterstica
-eo
Frreo, rseo, rectilneo
-cio
Natalcio, alimentcio
Tendncia para
-(r)eiro
Interesseiro, justiceiro, linguareiro
Qualidade,
-engo
Mulherengo, solarengo
Posse intensa
-ento
Ciumento, barulhento
-io
Movedio, quebradio
-io
Doentio, escorregadio, sombrio
-onho
Risonho, tristonho, enfadonho
Chuvoso, rigoroso
-oso
-udo
Barrigudo, cabeludo
SUFIXOS VERBAIS DE ORIGEM LATINA
Aco
-ar
Telefonar, remar, aconselhar
Comeo
de -ecer (-escer)
Anoitecer, embranquecer
aco
(verbos
Floresecer, entristecer, escurecer
incoativos)
Envelhecer
Repetio
ou -aar
Espicaar, escorraar, esvoaar
realizao
-ear
Folhear, guerrear, cabeear
frequente
de -ejar
Farejar, gotejar, pestanejar
uma
aco -icar
Debicar, picar, depenicar
(verbos
-inhar
Escrevinhar, cuspinhar
frequentativos)
-iscar
Namoriscar, chuviscar, mordiscar
-itar
Dormitar, saltitar
Aco
pouco -icar
Bebericar, namoricar, saltaricar
intensa
ou -ilhar
Dedilhar, fervilhar
diminuio
-inhar
Escrevinhar, cuspinhar
(verbos
-iscar
Chuviscar, mordiscar
diminutivos)
-itar
Dormitar
O
sujeito -ear
Branquear, aformosear, falsear
promove a aco -entar
Afugentar, aquentar
(verbos
-icar
Adocicar
causativos)
-itar
Debilitar, facilitar, habilitar
-izar
Amenizar, civilizar, realizar
SUFIXO ADVERBIAL DE ORIGEM LATINA
SENTIDO
SUFIXO
EXEMPLOS
Modo
-mente
Heroicamente, felizmente, portuguesmente

151

PREFIXOS DE ORIGEM GREGA


Prefixo
a-, an
AeroAnaAndroAnemoAnfiAntiAntropoApoAristosArqui-, arcaster
AutoBaroBiblionBioCacoCataCloroCosmosDecaDemoDermesdiDiaDinamosDisEc-, ex-, exo
En-, emEndoEpiEtnoEu-, evFaneroFiloFisisFonoHiperHipoMetaParaPeriProPseudoSinSim-

Sentido

Exemplos

Privao, negao
ar
Ideia de contrrio, repetio
humanidade
vento
Ideia de movimento circular
Contra, em vez de, oposio
humanidade
Privao, sobre, afastamento
melhor
Superioridade, anterioridade
estelar
Reflexo, iniciativa
peso
livro
vida
mau
Unio, contra, para baixo
verde
mundo
Numeral
popular
pele
Numeral dois
Atravs de
fora
Dificuldade
Movimento para fora
Posio interior
Posio interior
Sobre, posio superior
Raa, identidade
Ideia de bem, excelncia
visibilidade
amizade
natureza
som
Superioridade, em vez de, substituir
Posio inferior
Para alm de, mudana
Proximidade, tendncia, contra
volta de
Anterioridade
falsidade
Juno
Unio, simultaneidade

152

Anarquia, analgsico, analfabeto, ateu


aeronutica
Anacronismo, anfora, analogia
androfobia
anemmetro
Anfbio, anficfalo, anfiteatro
Antipatia, antdoto, antiareo
antropnimo
Apogamia, apogeu, apcope
aristocrata
Arquiduque, arqueologia, arcanjo
astrofsica
Automvel, autodidacta
barmetro
Biblioteca, bibliografia, biblifilo
biografia
cacofonia
Catacrese, catlogo, catadupa
clorofila
cosmologia
Decassilbico, decmetro
democracia
dermatologia
dgrafo
Diacrnico, dimetro, diagnstico
Dinanmetro, dnamo
Dispepsia, disenteria
Exonerar, eczema, eclipse
Encfalo, emplastro, elipse
Endogmico, endosfera, endgeno
Epicentro, epitfio, epiderme
Etnia, etnocentrismo, etnologia
Evangelho, eugenia, eutansia, eufonia
fanerogmicas
Filosofia
Fisionomia, fsica, fisiologia
Fonologia, fontica
Hipermercado, hipercrtico
Hipogeu, hipotenso, hiptese
Metafsica, metfora, metacarpo
Paraplegia, paranico, paradoxo
Pericrdio, permetro, perfrase
Propedutico, prognstico, programa
Pseudnimo, Pseudo-Phlon
Sincrnico, sinergia
Simpatia, simtrico

PREFIXOS ERUDITOS DE ORIGEM GREGA


PREFIXOS
FotoGasterGeoGerontogimno
HagioHelioHemiHeptaHexaHidroHomoIctioIso
LeucoLitoMacroMeloMesoMetroMicroMiriaMisMitoMonoNarcoNecroNeoNeuroOctoOdontoOftalmosOnomaOroOrtoOtoOxusPaleoPanPatoPedoPentaPiroPornoPotamosQuiloRinoSideroTaloTeleTacusXenos-

SENTIDO
luminosidade
ventre
terra
velho
nudez
santidade
solar
metade
sete
Numenral seis
gua
igualdade
Peixe
igualdade
branco
pedra
comprido
canto
mdio
medida
pequeno
Dez mil
averso
fbula
nico
morte
morte
novo
nervo
Numeral oito
dente
olho
nome
monte
direito
ouvido
agudo
antigo
todos
doena
criana
Numeral cinco
fogo
prostitudo
rio
mil
nariz
ferro
rebento
longe
rpido
estrangeiro

EXEMPLOS
Fotografia
Gastronomia
Geografia
Gerontocracia
Gimnosprmicas
Hagigrafos, hagiologia
Heliocntrico
Hemisfrio
Heptgono
Hexgono
Hidro-massagem, hidrulica
Homogneo
Pisccula, ictiologia
Isotopia, isomorfismo
Leucemia, leuccito
Litogravura
Macrbio
Melodrama, meldico
Mesocarpo
Metrologia
Micrologia
Mirade
Misgino
Mitologia
Monosslabo
Narcotrfico
Necrpole
Neologismo
Neurologia
Octogenrio
Odontologia
Oftalmologia
Onomatologia, onomatopeia
Orografia
Ortodoxia, ortografia
Otoscopia
Oxtono
Paleontologia
Pan-europeu
Patologia
Pedofilia
Pentgono
Pirotecnia
Pornografia
Hipoptamo
Quilmetro
Rinologia
Siderurgia
Talfita
Telescpio
Taquicardia
xenofobia

153

SUFIXOS ERUDITOS DE ORIGEM GREGA


SENTIDO
conduz
vida
cabea
poder
domnio
cor
correr
face
Acto de comer
Doena
som
casamento
lngua
ngulo
escrita
peso
Qualidade,
Caracterstica,
doena
Qualidade
Sistema,
Resultado da
aco
Afeco
Sistema
combate
Forma
Legislao
Afeco
Andar, p
Cidade, lugar
superviso
sabedoria
Lugar
Corte, separar

SUFIXOS
-agogos
-bio
-cefale
-cracia
-crata
-cromo
-dromo
-edro
-fagia
-fobia
-fono
-gamia
-glota
-gono
-graf
-grama
-ia

-ico
-ismo

-ite
-logia
-maquia
-morf
-nomia
-ose
-pede
-polis
-scopia
-sofia
-trio
-tomia

EXEMPLOS
Pedagogo
Micrbio
Macrocfalo
Democracia
Democrata
Policromo
Autdromo, kartdromo
Poliedro
Antropofagia, antropfago, zoofagia
Claustrofobia
Telefone
Monogamia
Poliglota
ngulo
Caligrafia
Telegrama, quilograma
Simpatia, diacronia
Sincronia
Nevralgia, hemorragia, neurastenia
Tirnico, titnico, pneumtico, psquico, srquico, somtco
Espiritualismo, reumatismo, neologismo, realismo
Herosmo, servilismo, estatismo
Apendicite, bronquite, gastrite
Teologia, psicologia
tauromaquia
Morfologia, morfema, antropomorfo, zoomorfo
Astronomia, agronomia
Tuberculose, furunculose, dermatose, deuterose
Bpede, velocpede
Metrpole, necrpole
Telescpio, episcopalidade, radioscopia, macroscopia
Filosofia, teosofia
Cemitrio, necrotrio, magistrio, refrigrio
Dicotomia

154

DECLINAO VERBAL
Presente

Futuro

Agallia,w

Aoristo

Perfeito

Perfeito

Aoristo

Mdio-Pass.

Passivo

hgalli,asa

Agge,llw

&Aggelw/

&h;ggeila

$&a;gnumi%

&ea,xw

&e;axa

&a;gcw $ap&%

&h;ggelmai

h;gagon

Aine,w

&aine,sw

&h;|nesa

Aire,w

elw/

Eilon

h.|rhmai

airh,somai

Eilo,mhn

&ei,rhmai

Arw/

h=ra

Aisqa,,nomai

H|sqo,mhn

&aiscu,nw

H|scuno,mhn

Akou,w

Akou,sw

h;kousa

Alei,fw

&alei,yw

H;leiya

Alla,ssw

Alla,xw

h;llaxa

A;llomai

&hgge,lhn

anunciar

&ea,ghn

- partir

&hgmai

h;cqhn

Amarth,sw

h[marton

h=rka

h=rmai

&h|re,qhn

h;rqhn

Akh,koa

h;llagmai

H|scu,nqhn

envergonhar

Hkou,sqhn

ouvir

&hlei,fqhn

ungir

Hlla,ghn

mudar
jorrar,saltar

Hma,rthka

pecar
vingar
Hmfi,esmai

Anh,lwsa

Anoi,gw

Anoi,xw

Ane,wxa

ane,w|ga

$h;noixa%
&anta,w

&anth,sw

&h;nthsa

Apoktei,nw

Apoktwnw/

Ape,kteina

Apo.llumi

Apole,sw

Apw,lesa

aptw

(re)vestir
Anhlw,qhn

destruir

Ane,w|gmai

Hnoi,ghn

abrir

Hne,w|gmai

Hne,w|cqhn

revelar

&h;nthka

encontrar
Apekta,nqhn

Apo.lwla
h,fqhn

h`resa

Arke,w

h;rkesa

Armo,zw

Hrmosa,mhn

matar
perecer

h``ya
Are,sw

pegar
entender

Amfie,nnumi
Analw,sw

preferir
escolher

Hmuna,mhn

Anali,skw

levar
louvar

Hlo,mhn

Amu,nomai

Are,skw

alegrar-se

enfocar-se

a;xw

Amarta,nw

hgallia,sqhn

$ap%hgxa,mhn

a;gw

Ai;rw

Significado

tocar,pegar
agradar

Hrke,sqhn

bastar
condizer

Arne,omai

Arnh,somai

Hrnhsa,mhn

Arpa,zw

Arpa,sw

h[rpasa

A;rcw

A;rxomai

Hrxa,mhn

comear

&hstra,ya

relampejar

Astra,ptw

h;rnhmai
&h;rpaka

Auxa,nw

Auxh,sw

Hu;xhsa

Bai,nw

&Bh,somai

&e;bhn

&Be,bhka

Ba,llw

Balw/

E;balon

Be,blhka

Bapti,zw

Bapti,sw

Eba,ptisa

Hrnh,qhn

negar

Hrpa,sqhn

tirar,tomar

huxh,qhn

155

crescer
(fazer) ir

Be,blhmai

Eblh,qhn

atirar

Beba,ptismai

Ebapti,sqhn

baptizar

Ba,ptw

Ba,yw

E;baya

Be,bammai

Bare,w

Barou/mai

&eba,rhsa

Beba,rhmai

Baskai,nw
Basta,zw

Basta,sw

molhar
Ebarh,qhn

pesar

Eba,skana

enfeitiar

Eba,stasa

levar

bdelu,ssomai

Ebdle,gmai

Bibrw,skw

abominar

Be,brwka

alimentar

Bio,w

Ebi,wsa

viver

Bla,ptw

E;blaya

ferir

Blasta,w

Ebla,sthsa

produzir

E;bleya

olhar

Ble,pw

Ble,yw

Bou,lomai

Eboulh,qhn

Bre,cw

E;brexa

Game,w

Ega,mhsa

Gela,w

chover
Gega,mhka

Egamh,qhn

Gela,sw

Ghra,skw

querer

casar
rir

Egh,rasa

envelhecer

Gi,nomai

Genh,somai

Egeno,mhn

Ge,gona

Gege,nhmai

Egenh,qhn

acontecer

Ginw,skw

Gnw,somai

E;gnwn

E;gnwka

E;gnwsmai

Egnw,sqhn

conhecer

Gnori,zw

Gnwri,sw

E;gnwrisa

Egnwri,sqhn

perceber

Goggu,zw
Gra,fw

Ego,ggusa
Gra,yw

E;graya

murmurar
Ge,grafa

Ge,grammai

Egra,fhn

Dei/
Dei,knumi

escrever
necessitar

Dei,xw

E;deixa

De,deigmai

Edei,cqhn

mostrar

Edeh,qhn

precisar

Eda,rhn

bater

De,degmai

Ede,cqhn

receber

De,demai

Ede,qhn

ligar

De,omai
De,rw

Darh,somai

E;deira

De,comai

De,xomai

Edexa,mhn

De,w

Dh,sw

E;dhsa

Diakone,w

Diakonh,sw

Dihko,nhsa

Dihkonh,qhn

servir

Dida,skw

Dida,xw

Edi,daxa

Edida,cqhn

ensinar

Di,dwmi

Dw,sw

E,dwka

Edo,qhn

dar

Diya,w

Diyh,sw

Ediyh,sa

Di,wkw

Di,wxw

Edi,wxa

Doke,w
Du,namai

De,deka

De,dewka

De,domai

ter sede
Dedi,wgmai

Ediw,cqhn

E;doxa

parecer

Dunh,somai

Du,nw

perseguir

hdunh,qhn
E;dusa

&de,dumai

poder
descer

Ea,w

Ea,sw

Ei;asa

Ei;wn impf

permitir

Eggi,zw

Eggi,sw

H;ggisa

H;ggika

aproximar

Egei,rw

Egerw/

H;geira

$edafi,zw%

Edafiw/

Egh,germai

Hge,rqhn

levantar
arrasar

Eqi,zw

Ei;qismai

156

acostumar

$e;qw%

Ei;wqa

$ei;kw%

eixa

$ei;kw%

ceder a
E;oika

Eile,w
Eimi,

acostumar

assemelhar

Ei;lhsa

-levar

E;somai

ser

Ei;mi

ir

Elau,nw

H;lasa

Ele,gcw

Ele,gxw

H;legxa

Elee,w

Eleh,sw

Hle,hsa

Eli,ssw

Eli,xw

Elh,laka

Hle,hmai

hle,gcqhn

mostrar

Hleh,qhn

apiedar-se
enrolar

$elko,omai%
E;lkw

conduzir,ir

Ei;lkwmai
Elku,sw

chagar

Ei;lkusa

arrastar

Elloga,w
Elpi,zw

reconhecer
Elpiw/

H;lpisa

embrima,omai

enebrimhsamhn

$eme,w%

H;mesa

H;lpika

esperar
enebrimhqhn

criticar
vomitar

Epi,stamai

entender

&e,pomai

seguir

Erau,nw
Erga,zomai

Hrau,nhsa
Erga,somai

$erei,dw%

investigar

Hrgasa,mhn

Ei;rgasmai

Eirga,sqhn

&h;reisa

trabalhar
agarrar-se

$ereu,gomai%

Ereu,xomai

murmurar

$eri,zw%

Eri,sw

discutir

Ermhneu,w

&ermh,neusa

interpretar

E;rcomai

Eleu,somai

hlqon

Erwta,w

Erwth,sw

Hrw,thsa

perguntar

Esqi,w

Fa,gomai

e;fagon

comer

Euaggeli,zw

Euhgge,lisa

Euarste,w

Euare,sthsa

Euqu,nw

Eu;quna

Elh,luqa

ir

Euhgge,lismai
eua,rsthka

Eurh,sw

eu-ron

evangelizar

agradar
fortalecer

Euodou/mai
Euri,skw

Euhggli,sqhn

Eu,rhka

Eufrai,nw

Euodw,qhn

prosperar

Eure,qhn

encontrar

Eufra,nqhn

alegrar-se

eucomai

euxomai

Euxa,mhn

E;cw

exw

E;scon

Za,w

Zh,sw

E;zhsa

viver

&e;zeuza

cintar

$&zeu,gnumi%

rezar,orar
E;schka

ter

Ze,w
Zw,nnumi

ferver
Zw,sw

E;zwsa

&e;zwsmai

157

apertar

Hge,omai
h[kw

Hghsa,mhn
h[xw

h[ghmai

liderar

h[xa

chegar

Hssa,omai

H,tthmai

Hssw,sqhn

derrotar

&qa,llw

E;qalon

Qa,ptw

E;qaya

Eta,fhn

sepultar

Eqauma,sqhn

maravilhar

Qauma,zw

Qauma,sw

Eqau,masa

Qe,lw

Qelh,sw

Hqe,lhsa

$qemelio,w%

Qemeliw,sw

Eqemeliw,sa

Qeri,zw

Qeri,sw

Eqe,risa

$&qigga,nw%

-florescer

querer
Teqemeli,wmai
Eqeri,sqhn

E;qigon

Qli,bw

Te,qlimmai
Qanou/mai

E;qanon

ceifar
-tocar

$qla,w%

Qnh|,skw

fundar

&eqla,sqhn

quebrar

Eqli,bhn

pressionar

Te,qnhka

Qrau,w

morrer
Te,qrausmai

oprimir

Qu,w

Qu,sw

E;qusa

Te,qumai

Etu,qhn

sacrificar

Ia,omai

Ia,somai

Iasa,mhn

i;;amai

Ia,qhn

curar

&i,hmi

&h,sw

&hka

&e,wmai

&e;qhn

enviar

&i,kne,omai

&ei,ka

&iko,mhn

-chegar

Ila,skomai
I,sthmi

Sth,sw

Kaqai,rw
Kaqari,zw

Kaqariw/

E;sthsa

E;sthka

eka,qara

Keka,qarmai

Ekaqa,risa

Kekaqa,rismai

Ila,sqhn

propiciar

Esta,qhn

estar
limpar

Ekaqari,sqhn

Kaqeu,dw

purificar
dormir

Ka,qhmai

Kaqh,somai

Ekaqh,mhn

Kaqi,zw

Kaqiw/

Eka,qisa

Kai,w

Kau,sw

E;kausa

Kale,w

Kale,sw

Eka,lesa

Kalu,ptw

Kalu,yw

Eka,luya

sentar
Keka,qika

Ke,klhka

assentar
Ke,kaumai

Ekau,qhn

queimar

Ke,klhmai

Eklh,qhn

chamar

Keka,lummai

Ekalu,fqhn

encobrir

Kammu,w

Eka,mmusa

ofuscar

Ka,mnw

E;kamon

desencorajar

curvar

Ka,mptw

Ka,myw

E;kamya

Kauca,omai

Kauch,somai

Ekauchsa,mhn

Kekau,chmai

vangloriar

Kei/mai

destinar

Kei,rw

E;keira

rapar

&ke,llw

&e;keila

correr

$kera,nnumi%

Eke,rasa

Keke,rasmai

misturar

Kerdai,nw

Kerdh,sw

Eke,rdhsa

Ekerdh,qhn

ganhar

Kine,w

Kinh,sw

Eki,nhsa

Ekinh,qhn

mover

$ki,crhmi%

E;crhsa

emprestar

158

Klai,w

Klau,sw

Kla,w

E;klausa

chorar

E;klasa

Klei,w

Klei,sw

E;kleisa

Kle,ptw

Kle,yw

E;kleya

Kli,nw

Klinw/

E;klina

Komi,zw

Komi,somai

Eko,misa

Ko,ptw

Ko,yw

E;koya

Ke,kleismai

Ke,klika

Krinw/

Kru,ptw

E;krina

Kth,somai

Ekthsa,mhn

Ktei,nw

Ktenw/

E;kteina

Kti,zw

E;ktisa

Kue,w

eku,hsa $apo%

reclinar

Eko,phn

cortar,velar

Ekore,sqhn

saciar

Ke,kraga
Ke,krika

E;kruya

Kta,omai

fechar

trazer

gritar

Ekre,masa

$krema,nnumi%

Kri,nw

E;kraxa

Eklei,sqhn

Ekli,qhn

Keko,resmai
Kra,xw

destruir

roubar

$kore,nnumi%
Kra,zw

Ekla,sqhn

Ekrema,sqhn

dependurar

Ke,krimai

Ekri,qhn

julgar

Ke,krummai

Ekru,bhn

esconder
adquirir

E;ktismai

Ekta,nqhn

matar

Ekti,sqhn

fundar
dar luz

Kuli,w

&kuli,sw

&eku,lisa

kune,w$pros%

&kunh,sw

&eku,nhsa

beijar,adorar

&ku,ptw

&e;kuya

inclinar

Lagca,nw

E;lagon

sortear

Lake,w

Ela,khsa

irromper

Lamba,nw

Lh,myomai

E;labon

La,mpw

La,myw

E;lamya

Lanqa,nw
Erw/

eipon

Le,gw

Le,xw

elexa

Lei,pw

Lei,yw

E,lipon

$leukai,nw%

Eleu,kana

Lou,w

E;lousa

Elh,mfqhn

E;maqon

brilhar
&le,lhsmai
Ei;rhka

Le,loipa

escapar

Ei;rhmai

Erre,qhn

dizer

Le,legmai

Ele,cqhn

falar

Le,leimmai

Elei,fqhn

abandonar
branquear

Le,loumai

banhar

Mema,qhka

maranqh,somai

&ma,ssw

&e;maxa

Megalu,nw

Emega,luna

&me,lomai

&melhqh,somai

secar

enxugar

Mequ,skomai
Mellh,sw

aprender
Emara,nqhn

Emartura,mhn

Me,llw

tomar

bendizer

martu,romai

Me,mfomai

Ei;lhmmai

rolar

Makariw/

Manqa,nw
Marai,nomai

Ei;lhfa

e;laqon

Le,gw

Makari,zw

&keku,lismai

emegalu,nqhn

engrandecer

Emequ,sqhn

embebedar
estar preste

Emelh,qhn
Ememya,mhn

ocupar-se
acusar

159

Me,nw

Menw/

E;meina

Meme,nhka

Miai,nw

Memi,ammai

&mi,gnumai
Mimnh,skw

ficar

&mnh,sw

Emia,nqhn

contaminar

E;mixa

Me,migmai

&e,mnhsa

Me,mnhmai

Emnh,sqhn

recordar

Emnh,steumai

Emnh,sqhn

desposar

Mnhsteu,w

misturar

Molu,nomai

Emo,luna

Emolu,nqhn

contaminar

Mwrai,nw

Emw,rana

Emwra,nqhn

escarnecer

&enemh,qhn

distribuir

&ne,mw
Ne,fw
Nika,w

E;nhya
Nikh,sw

E;nikhsa

ser sbrio
Neni,khka

vencer

Ni,ptw

E;niya

Nu,ssw

E;nuxa

Nusta,zw

Enu,staxa

Xhrai,nw

Exh,rana

Exh,rammai

Exura,mhn

Exu,rhmai

$xura,omai%

Xurh,somai

oida

Eidh,sw

Oikodome,w

Oikodomh,sw

Oikti,rw

Oikteirh,sw

lavar
Enu,ghn

dormitar
Exhra,nqhn

oida
w|kodo,mhsa

saber
Oikodo,mhmai

Oikodomh,qhn

construir
ter piedade
supor, crer

Oi;comai

&w|;chmai

&o;llumi

&ole,sw

&w;lesa

&ollu,w

&olw/

&wlo,mhn

&o;lwla

passar
destruir
perecer

Omei,romai

desejar

O;mnumi

w,mosa
Omoiw,sw

$oni,namai%

jurar

Wmoi,wsa

Wmoi,wmai

Wmoiw,qhn

Wna,mhn

Ora,w

O,yomai

&orgi,zw

&orgiw/

Orqo,w

&orqw,sw

&w;rqhsa

Ori,zw

&ori,sw

w,risa

ei=don

Oru,ssw

wruxa

$&otru,nw%

&w;truna

assemelhar

lucrar
Ew,raka

w,rismai

w;fqhn

ver

Wrgi,sqhn

zangar-se

&wrqw,qhn

endireitar

Wri,sqhn

designar

Wru,cqhn

escavar
incitar

Ofei,lw
Pai,zw

secar
barbear

Oi,mai

Omoi,ow

perfurar

dever
Pai,xw

E;paixa

Pai,w

E;paisa

Pa,scw

E;paqon

Pata,ssw

Pata,xw

Epa,taxa

Pau,w

Pau,somai

E;pausa

Epai,cqhn

tocar
atingir

Pe,ponqa

sofrer
tocar,bater
Pe,paumai

$pacu,nw%

160

&epa,hn

terminar

Epacu,nqhn

engordar

Pei,qw

Pei,sw

E;peisa

Pe,poiqa

Peina,w

Peina,sw

Epei,nasa

ter fome

$&pei,rw%

&e;peira

perfurar

$peta,nnumi%

&epe,tasa

-estender

$ph,gnumi%

E;phxa

construir

Pia,zw

Epi,asa
Pepi,esmai
Pikranw/

Epi,krana

Pi,mplhmi

E;plhsa

pi,mprhmi

&e;prhsa

Pi,nw

Pi,omai

E;pion

Pipra,skw
Pi,ptw

Pe,plhsmai

Pesou/mai

E;peson

Pe,pwka
Pe,pramai

Platu,nw

Ple,w

E;pleusa
Plhqunw/

Epikra,nqhn

azedar

Eplh,sqhn

encher

Epo,qhn

beber

Epra,qhn

vender
reclinar

Pepla,tummai
e;mplexa

prender
presssionar

Pe,ptwka

E;plasa

Ple,kw

persuadir

incendiar
Pe,praka

$pla,ssw%

Plhqu,nw

Epei,sqhn

Epia,sqhn

Pie,zw
$pikra,nw%

Pe,peismai

Epla,sqhn

moldar

Eplatu,nqhn

alargar

&epla,khn

tecer
velejar

Eplh,quna

Eplhqu,nqhn

aumentar

&plh,ssw

&e;plhxa

&eplh,ghn

ferir, bater

Plu,nw

E;pluna

lavar

Pne,w

E;pneusa

soprar

Pni,gw

E;pnixa

Poie,w

Poih,sw

Epoi,hsa

Poima,nw

Poimanw/

Epoi,mana

Poreu,omai

Poreu,somai

Pra,ssw

Pra,xw

e;praxa

Epni,ghn
Pepoi,hka

Pepoi,hmai

Pe,praca

Popo,reumai

Eporeu,qhn

andar

Pe,pragmai

Epra,cqhn

fazer

Epri,sqhn

serrar

Eprofh,teusa

profetizar

Ptai,w

E;ptaisa

tropear

$ptu,ssw%

E;ptuxa

rolar

&ptu,w

Profhteu,sw

fazer
pastorear

Pri,zw
Profhteu,w

sufocar

&ptu,sw

Punqa,nomai

&e;ptusa

&eptu,sqhn

Epuqo,mhn

inquirir

&rai,nw
Ranti,zw

Erra,ntisa

Rapi,zw

Era,pisa

$re,w%

Reu,sw

Rh,gnumi

Rh,xw

cuspir

Re,rammai

-aspergir

Erra,ntismai

aspergir
(em)bater
jorrar

E;r$r%hxa

cortar

$rizo,w%

&eri,zwsa

Erri,zwmai

Ri,ptw

E;r$r%iya

E;rrimmai

161

&erizw,qhn

enraizar
(a)tirar

Ru,omai

Ru,somai

Errusa,mhn

Erru,sqhn

Rw,nnumai

E;rrwmai

Salpi,zw

Salpi,sw

Esa,lpisa

Sbe,nnumi

Sbe,sw

E;sbesa

ficar sadio
trompetear
Esbe,sqhn

Se,bomai
Sei,w

Sei,sw

&e;seisa

&esei,sqhn

Esh,mana

Sh,pw
E;skaya
&ske,yomai

Sklhru,nw

apodrecer
&e;skammai

escavar

&eskeya,mhn

vigiar

&esklh,runa

endurecer

Sku,llw

E;skulmai

Spara,ssw

dificultar

Espa,raxa
Spa,sw

abalar
significar

Se,shpa

Ska,ptw

Spa,w

suprimir
adorar

Shmai,nw

&ske,ptomai

salvar

agitar

E;spasa

E;spasmai

Espa,sqhn

puxar,tirar

Spei,rw

e;speira

E;sparmai

Espa,rhn

semear

Speu,rw

E;speusa

apressar
labutar

Spouda,zw

Spoua,sw

Espou,dasa

Ste,llw

Stelw/

E;steila

Stena,zw

E;stalka

E;stalmai

Esta,lhn

Este,naxa

enviar
gemer

Sthri,zw

Sthri,xw

Esth,rixa

Esth,rigmai

Esthri,cqhn

reforar

Stre,fw

Stre,yw

E;streya

E;strammai

Estra,fhn

voltar

E;strwsa

E;strwmai

Estrw,qhn

espalhar

E;sfagmai

Esfa,ghn

esquartejar

Strwnnu,w
Sfa,zw

Sfa,xw

E;sfaxa

&schmati,zw

&schmati,sw

&eschma,tisa

Sci,zw

Sci,sw

E;scisa

Sw,|zw

Sw,sw

E;swsa

Tara,ssw

&ta,xomai

E;taxa

Ta,ssw

Ta,xomai

E;taxa

planear
Se,swka

Te,taca

Esci,sqhn

dividir

Se,swsmai

Esw,qhn

salvar

Teta,ragmai

Etara,cqhn

perturbar

Te,tagmai

Eta,ghn

apontar

Eta,cqhn

ordenar

Tei,nw

Tenw/

E;teina

Tele,w

Tele,sw

Ete,lesa

&te,llomai

&Telou/mai

&Eteila,mhn

&tetalmai

&e,temon

&te,tmhmai

&te,mnw

estender
Tete,leka

Tete,lesmai

Etele,sqhn

cumprir
&etmh,qhn

Th,komai
Qh,sw

E;qhka

Ti,ktw

Te,xomai

E;tekon

Tina,ssw
Tre,pw

-cortar
derreter

Ti,qhmi

Ti,nw

acabar

Te,qeika

Te,qeimai

Ete,qhn

colocar pr

Ete,cqhn

gerar

Eti,naxa

abanar

Ti,sw

pagar,sofrer

E;treya

Etra,phn

162

voltar

Tre,fw

E;qreya

Tre,cw

E;dramon

Tri,bw

Tri,yw

E;tucon

&tuli,ssw

&etu,lixa
Pata,xw

Etra,fhn

alimentar
correr

E;triya

Tugca,nw

Tu,ptw

Te,trammai

Te,trimmai

Etri,bhn

Te,tuca

sentar ficar
acontecer

&tetu,ligmai

E;paisa

envolver
Eplh,ghn

Ufai,nw

bater
tecer

Fai,nw

Fanh,somai

E;fana

Efa,nhn

brilhar

Fani,zw

Fani,sw

Efa,nisa

Efani,sqhn

manifestar

Fa,skw

alegar

Fei,domai

Fei,somai

Efeisa,mhn

Fe,rw

Oi;sw

&h,negkon

&enh,noca

Feu,gw

Feu,xomai

E;fugon

Pe,feuga

poupar
Hne,cqhn

fugir

Fhmi,

dizer

Fqa,nw

E;fqasa

Fqe,ggomai

Efqegxa,mhn

Fqei,rw

Fqerw/

E;fqaka

chegar
sussurrar

E;fqeira

E;fqarmai

Fobe,omai
Fore,w

Fore,sw

Efo,resa

Fra,ssw

Fragh,somai

E;fraxa

Frua,ssomai
Fula,ssw

Fula,xw

temer

Efra,ghn

silenciar

Efu,laxa

guardar

Cai,rw

Carh,somai

Cala,w

Cala,sw

Eca,lasa

Cari,zomai

Cari,somai

Ecarisa,mhn

&ce,w

&cew/

&e;cea

Cri,w

Efobh,qhn

irar

Fwti,sw

Crhmati,sw

corromper

Efru,axa

Fwti,zw

Cra,omai

Efqa,rhn

levar usar

Fu,w

Crhmati,zw

transportar

Efw,tisa

Efu,hn

gerar

Efwti,sqhn

iluminar

Eca,rhn

rejubilar

Ecala,sqhn

descer

Keca,rismai

Ecari,sqhn

dar graas

&ke,cumai

&ecu,qhn

derramar

Pefw,tismai

&ke,cuka

Ecrhsa,mhn

Ke,crhmai

Ecrhma,tisa

kecrhma,tismai

usar
ecrhmati,sqhn

E;crisa

avisar
ungir

Croni,zw

Croni,sw

Cwri,zw

Cwri,sw

Ya,llw

Yalw/

salmodiar

$yu,comai%

Yugh,somai

esmorecer

&wqe,w

adiar
Ecw,risa

Kecw,rismai

Ecwri,sqhn

separar

&w,sa

confiar

&ew,sa

-impelir

163

SAUDAES EM GREGO

PORTUGUS

GREGO

Feliz Natal ; Bom Natal

Kala. Cristou,genna

Bom Ano Novo

Kalo, neo, e,toj

Bom dia

Kalhme,ra
Kalhspe,ra

Boa tarde

kalo. Apo,geuma

Boa noite

Kalhnu,cta

Muito obrigado

Eucaristw, polu,

obrigado

Crew,sthj

Por favor

Parakalw,

164

O vocabulrio do mal nos Setenta

Ponhreu,esqai

~mz

zamam = planear, divisar, considerar


(Dt 19:19 WTT)

WTT

wa`Stem l Kaer zmam la`St lHw b|`arT hr` miqqirBek


LXT

Dt 19:19

Sl 15:4: maas = rejeitar, desprezar

WTT

Sl 15:4

nibz B|`nyw nims wet-yir yhwh(dny) ykaBBd niBa` lhra` wl


ymr

(Sl 14:4 LXT)

lkn

nakal = iludir, ser ardiloso, enganar

( Gen 37:18 WTT)

WTT

Gen 37:18

wayyir t mrHq berem yiqrab lhem wayyi|tnaKKl t lahmt



(Gen 37:18 LXT)


( Gen 19:7 WTT) Tr` (Gen 19:7 BHT)
165



( Gen 19:7 WTT)

WTT

wayymar al-n aHay Tr` (Gen 19:7 BHT)


(Gen 19:7 LXT)



WTT Sl 5:5
(Psa 5:5 WTT) K l |l-Hpc rea` TT l ygurk r`
(Sl 5:5

LXT)





[
) ( ]

WTT

Jer 42:20

?



?



?


K (hit`tm) [hit`tem] Bnap|tkem K|-aTTem laHTem t el-yhwh(dny)
l|hkem lmr hitPalll Ba`dn el-yhwh(dny) lhn kkl er
ymar yhwh(dny) lhn Kn haGGed-ln w`Sn (Jer 42:20 BHT)

(Jer 49:20

LXT)

ponhri,a

!w,a

wn = maldade, iniquidade

166

Rc,y yzer = maquinao


Lm[ mal = ludibriar, enganar
[r

ra = ser mau

[[r

ra = ser mau, malvado

h[r

raah = perversidade

hb[wOT

tvah = abominao

ponhro,j
Alm dos significados anteriores, mais outros trs:

Dyae

yd = calamidade

Vyabi
Ld;

bysh = mau

Vyb (Mat 4:24 peshitta) = kakwn

dal = pobre







H



(Gen 41:19 WTT)
whinn e|ba`-Prt Hrt `lt aHrhen Dallt wr`t Tar md wraqqt
BSr l|-rt khnn Bkol-erec micrayim lr` (Gen 41:19 BHT)


(Gen 41:19 LXT)

Job s usa poners


Job 1,1.8
Job 2,7
Job 12,5
Job 21,30
Job 34,17
Job 35,12
Job 37,16

167

Correco dos exerccios

Lio 2

1. o filho disse: eu sou


2. o filho do homem senhor
3. chega o belo irmo
4. o homem chega
5. os homens no so santos
6. Deus disse
7. o santo anjo no vem
8. todo o cosmos belo
9. o cu no belo
10. o filho de Deus bom

Lio 3

1. o Senhor disse o evangelho


2. tenho os mantos
3. o sinal era belo
4. o outro anjo vem para o templo belo
5. os mantos eram belos
6. no escutas os homens
7. o Senhor no est morto
8. os demnios no so bons
9. o Senhor vem para o templo
10. s o primeiro que diz as palavras
11. os trabalhos eram belos
12. o templo belo
13. os prprios mantos so belos
14. as palavras que o Senhor disse so boas

168

Lio 4

1. o filho vem do homem bom


2. tenho o poder que de Deus
3. a voz do filho era bela
4. o demnio vem do homem
5. o irmo no era justo
6. o demnio era mau, o anjo era bom
7. o irmo vem para a vida
8. a glria de Deus no a glria dos homens
9. o irmo disse a verdade
10. a mesa do Senhor santa
11. no sejais maus
12. no sois maus
13. cada filho era amado
14. s digno de f?
15. o amor de Deus belo
16. a autorizao de Deus
17. o pecado sai dos coraes dos homens
18. o reino de Deus era do cu
19. a comunidade o Senhor santa
20. a terra no o cu
21. a lngua do homem bela
22. o filho amado
23. chega o dia do Senhor
24. os pecados do mundo no eram belos ai` a`marti,ai tou/ ko,smou ouv kalai, h=san

Lio 5

1 Naqueles dias este irmo era digno de f


2 Tais assembleias no so boas
3 O anjo vem com os homens
4 Destes o reino dos cus
5 O Senhor vem para que os homens sejam santos
169

6 Os outros no estavam no templo


7 Naqueles dias existir um sinal dos cus
8 Deus disse a palavra para que o pecado no esteja na Igreja
9 Os outros irmos esto na Igreja
10 Estes so os filhos amados
11 Aquela que est no reino santa
12 Este irmo em do templo
13 Eu tenho esta terra

lio 6

1. durante o dia os trabalhadores estavam no Jordo


2. por causa destas palavras o juiz era bom
3. sejamos bons
4. o baptista fala aos homens as palavras da verdade
5. o Messias vem do templo
6. os nossos juzes estavam com o senhor
7. o senhor disse aos discpulos
8. o soldado ladro e falso
9. o ladro estava com o soldado
10. o rapaz era filho daquele
11. os trabalhadores so dignos de f
12. ele falso e o filho daquele (homem)
13. o baptista vem do templo
14. os homens estavam no Jordo
15. h homem, s santo
16. eu no sou santo
17. os homens (talvez) estejam no templo
18. no sejas hipcrita
19. no existe um profeta fiel no reino

170

Lio 7
1. no havia um sinal contra o messias
2. eram com efeito servos
3. a morte existe por causa do pecado
4. o Senhor chega para que o po seja santo
5. o teu olho no estava bom
6. estes so na verdade as leis e os profetas
7. no existe evangelho segundo Andr
8. Jesus vem para aquele lugar
9. aquele povo no era fiel
10. tu s o filho amado?
11. aquela multido chega casa de Deus
12. no sois vs, de facto, os que so bons
13. Jesus vem para a casa de Deus
14. um servo de Jesus servo dos homens
Lio 8
1. o discpulo estava com os seus livros
2. o demnio vem do abismo
3. Jesus diz: Eu sou a vinha
4. a verdade est neste livro
5. o Baptista estava no deserto
6. o soldado chega ilha
7. existiam doenas no povo
8. os discpulos de Jesus estavam no caminho
9. o discpulo tem o basto
10. com efeito, Ele, Deus, disse estas palavras
11. o demnio vem dele
12. na verdade, Jesus fala-lhes acerca dela
13. chega o dia do Senhoras

171

Lio 9

1. estava uma multido perto de Jesus


2. o juiz fala-lhes acerca dela
3. com efeito, o senhor Jesus tem poder sobre a terra
4. h senhor, Deus escreve aos homens
5. a mulher tem cabelos bonitos
6. ns vemos os homens
7. durante a noite estava no deserto
8. o bom soldado vem e liberta-o
9. eles enviam os anjos com trombetas
10. no temos poder naquele lugar
11. persegui os profetas
12. os capatazes impedem os trabalhadores
13. tu envia-los para o deserto
14. a multido fala acerca de Jesus
15. prximo deste dia vem Jesus
16. o ladro fala de acordo com a carne

Lio 10
1. Os soldados no podem ser bons
2. O Senhor tinha piedade dos rabes
3. Mas o Senhor chamoava os discpulos apstolos
4. Os servos tomam os seus mantos para o caminho
5. O soldado voi ouvido pelo senhor
6. Aqueles maus (homens) insultavam os seus servos
7. Sou um homem que est sob autoridade
8. Jesus chega e encontra-os
9. Mas a tempestade aumentava naquela noite
10. Vs no ouveis mas falveis
11. Jesus comia com os homens maus
12. E aqueles so os que ouvem a palavra

172

Lio 11

1. o menino no tinha ps
2. os homens gritavam
3. digo que ele pecador porque o seu corao e mau
4. todo aquele que no contra ns a nosso favor
5. por causa do diabo tentavam Deus
6. Jesus vem para a sua ptria
7. ele baptizar-vos-
8. no existe um servo acima do seu senhor
9. os irmos tentavam-nos
10. com efeito, o meu selo sois vs
11. dizem que ns vamos o Senhor
12. conduzem ento Jesus de sua casa
13. o ladro no chega com lmpadas (lanternas)
14. eu no o glorificarei
15. ele tinha esperana em Deus
16. ele pecador porque o seu corao mau
17. Deus glorificava o seu menino Jesus

Lio 12

1. os vizinhos diziam: este


2. o filho do homem tem poder sobre a terra
3. no temos po connosco
4. o seu manto estava sobre a neve
5. tendes a mesma agonia que vedes em mim e que agora ouvis e mim
6. de ti mesmo dizes isto?
7. ter vida no tempo que se aproxima
8. os soldados no tm tnicas
9. mestre, falas a verdade
10. no inverno existe neve
11. o Cristo imagem de Deus
12. o grego falava consigo mesmo
173

13. eu sou o belo pastor


14. depois deste ms estar na sua casa
15. o homem chega em nome do Senhor
16. tenho sob mim mesmo soldados
17. estareis diante dos lderes
18. o Senhor tem uma viha naquela terra
19. no havia um porto naquela ilha
20. no tendes po convosco
21. com poder conduzia-os da terra
22. vem para a comunidade ou para a casa
23. os demnios no o ouviam
24. ensinava os gregos
25. no tm po com eles mesmos
26. ele vem para o lugar

Lio 13

1. a bacia estar sobre a mesa


2. vem o homem mau com os maus lderes
3. o nosso pai, que est nos cus, bom
4. que ele esteja (fique) agora na sua casa
5. a minha filha est na casa
6. na verdade, este era o salvador do mundo
7. estavam junto a ns crianas boas
8. ele vem para ver o seu irmo
9. os discpulos falavam uns com os outros
10. estes so os meus irmos, as minhas irms e a minha me
11. agora, a que tu tens no a tua esposa
12. a me tem uma criana no ventre
13. estes oradores no so bons
14. a casa estava junto ao caminho
15. havia um galo junto da casa

174

Lio 14

1. os soldados falavam uns com os outros


2. havia um manto junto dos seus rins
3. com efeito, isto em favour da nossa esperana
4. O senhor Jesus vai para o cu
5. existima peixes na bacia
6. sero, na verdade, aqueles dias uma opresso
7. o anjo fala-lhes
8. dizia-lhe: Tu s o Cristo
9. Deus ouvia as suas splicas
10. os discpulos de Jesus comiam os gros
11. estavam junto s casas homens e mulheres
12. o julgamento aconter de acordo com a nossa lgica
13. homens irmos, se existe entre vs uma palavra de consolao para o povo, falai
14. o menino vem para junto dele
15. o santo tem amor a Deus com toda a sua fora
16. no existe conhecimento de Jesus naquela cidade (cf. Lc 1,77)
17. a minha sentena justa
18. o juiz vem para a cidade
19. no temos f por causa da tua palavra
20. os inimigos de Jesus dizem que a ressurreio no existe
21. vem o messias com poder e glria
22. Jesus v a f deles
23. nosso o reino de Deus
24. o Senhor chega no dia do julgamento

Lio 15

1. se s o Cristo diz-nos
2. quem de vs no liberta o seu boi? (cf. Lc 13,15)
3. ns no temos mal por mal da parte de Deus (cf. Rom 12,17)
4. as crianas desejavam ser bons parentes (cf. Mc 9,35)
5. o soldado estava prestes a gritar
175

6. o que dizem os homens que eu sou? (cf. Mc 8,27)


7. o p estava sobre a mesa
8. quem o rei desta cidade?
9. o sacerdote vai ao templo para falar a Deus
10. o sacerdote vai para junto de Jesus, mas o escriba no vai
11. porque que Jesus vem para esta casa? (cf. Mc 2,18)
12. vs tendes o pensamento de Cristo (cf. 1 Cor 2,16)
13. o sacerdote desejava baptizar os parentes das crianas

Lio 16

1. porque que este assim fala?


2. Andr o seu nome
3. esta a vontade do meu pai
4. o profeta chega no meio da multido em nome do Senhor
5. uma mulher gritava da multido
6. o baptista baptizar-nos- no Esprito Santo
7. o soldado vai pelo meio deles
8. todos vs tendes pecados
9. Jesus disse: isto o meu sangue
10. os profetas tinham boca para dizer a verdade acerca da vontade de Deus
11. este baptismo no era do cu
12. Jesus disse: isto o meu corpo
13. a multido chega para que tenha comida
14. vs tendes palavras de vida de Deus
15. as descendncias dos pais so os filhos e as filhas

Lio 17

1. o jovem dizia: eu guardava a lei


2. o Esprito Santo diz estas coisas
3. o sacerdote est diante da cidade
4. o messias poder em casa do rei
5. assim que disse estas palavras, Jesus v a mulher
176

6. eles perseguiam os profetas antes de ns


7. Deus submeter a morte sob os ps de Cristo
8. existiro maravilhas nos cus
9. a tempestade atemorizava o mar
10. os homens bons sero como anjos nos cus
11. Jesus ordenva aos seus discpulos
12. vs sois o sal da terra
13. depois disto, Jesus chega anunciando o evangelho
14. dos confins da terra chegam os que ouviro o evangelho

Lio 18

1. existia escurido sobre toda a terra


2. isto que ouviram, anunciaram em casa
3. Jesus chega diante da multido
4. com efeito, acerca de mim aquele escreveu
5. ns estamos em Deus; na verdade, somos raa sua
6. se fosse a semente de Deus, seria santo
7. o homem estava nos montes
8. a mentira no da verdade
9. se louvasse Deus, eu o baptizaria
10. uma multido vem at ele
11. no os impeo, aqueles que possuem o Esprito Santo tal como ns
12. Jesus vai para a montanha de acordo com o costume
13. o templo de Deus santo, os quais sois vs
14. Jesus diz: no ters parte comigo
15. os instrumentos deste homem estavam na casa
16. ele chega frente liderando os soldados
17. ele no vai para o caminho dos gentios (Mt 10,5)
18. os parentes vo cada ano para o templo (Lc 2,41)
19. Deus santificou os discpulos na verdade

177

Lio 19

1. a multido sentou sobre a terra (Mc 11,7)


2. existir para ti glria diante de todos (os homens) (Lc 14,10)
3. Jesus reunia frequentemente os seus discpulos naquele lugar
4. ningum bom se no um, Deus (Mc 10,18)
5. reunirei todos os meus frutos (Lc 12,17)
6. a multido inteira vai para junto dele (cf. Mc 2,13)
7. a mulher conta a Jesus toda a verdade (Mc 5,33)
8. a mulher diz tudo a Jesus (Mc 4,34)
9. todos o viram (Mc 6,50)
10. todos os discpulos estavam com Jesus (Mt 11,13)
11. toda a carne ver o salvador do nosso Deus
12. eu liberto o homem
13. os discpulos aproximaram-se da cidade (Mt 21,1)
14. todos tinham que Jesus era um profeta (Mc 11,32)
15. todos vs sois um s em Cristo Jesus (Gal 3,28)
16. o discpulo baptizou-o juntamente como os seus imediatamente (cf. Act 16,33)
17. outros diziam que um profeta como um dos profetas (Mc 6,15)
18. parte para tua casa para os teus (Mc 5,19)
19. liberta-os (Mc 11,14)
20. o discpulo libertou-os (Mc 6,36)

Lio 20

1. acreditai no evangelho (Mc 1,15)


2. quando se aproximam da cidade, diz Jesus aos seus discpulos: parti para a casa
daquele (Mc 11,2)
3. vi quatro anjos (Ap 7,1)
4. Jesus vai para a casa do discpulo para salvar o seu filho
5. e os trs so um s (1 Jo 5,8)
6. Deus anunciou a boa nova aos seus prprios servos, os profetas (Ap 10,7)
7. acerca daquele dia ou daquela hora ningum fala (Mc 13,32)
8. sero os dois uma s carne (Mc 10,8)
178

9. agora libertas (mandas embora) o teu servo em paz (Lc 2,9)


10. ters amor de Deus de todo o teu corao e de toda a tua alma (Mc 12,30)
11. o discpulo chega voluntariamente
12. o discpulo chega voluntariamente
13. Jesus ensinava-os como quem tem autoridade (Mc 1,22)
14. ele salvou outros (Mc 15, 31)
15. todo o povo dizia: o sangue sobre ns e sobre os nossos filhos (Mt 27,25)
16. um homem tinha dois filhos (Mt 21,28)
17. o discpulo vai atrs de Jesus (cf. Mc 8,34)

Lio 21

1. naquele tempo favorvel, a multido ouviu o profeta (cf. Mt 14,1)


2. e o que desejar entre vs ser o primeiro seja de vs o servo (cf. Mt 20,27)
3. Jesus manso
4. diante de lderes e de reis estareis por minha causa (cf. Mc 13,9)
5. com efeito, no olhas para o rosto dos homens (Mc 12,14)
6. as leis do Senhor no so pesadas
7. estes so os nomes dos apstolos (Mt 10,2)
8. a espada era afiada
9. e caso a casa seja boa, (ento) vem a vossa paz sobre ela (Mt 10,13)
10. toda a multido estava em terra junto ao mar (Mc 4,1)
11. ele v um anjo junto cabeeira (cf. Jo 20,12)
12. o teu corao no est direito diante de Deus (cf. Act 8,21)
13. o profeta vem at vs no caminho da justia (Mt 21,32)
14. se a tua vista estiver m, todo o teu corpo estar na escurido (cf. Mt 6,23)
15. aquela criana pequena
16. o barco estava no meio do mar (Mc 6,47)
17. seja todo o homem rpido para ouvir
18. as mulheres desta cidade so pequenas

179

Lio 22

1. estas coisas digo-vos, para que a minha alegria esteja em vs (cf. Jo 15,11)
2. o tempo dos frutos aproximou-se (Mt 21,34)
3. os sumo-sacerdotes, os escribas e os ancios vo para junto de Jesus (Mc 11,27)
4. vs estveis naquele tempo favorvel sem Cristo (cf. Ef 2,12)
5. eles dizem-lhes tal com diz Jesus (cf. Mc 11,6)
6. princpio do evangelho de Jesus Cristo Filho de Deus (Mc 1,1)
7. ele fala aos restantes discpulos (Act 2,37)
8 e ele ensinava nas sinagogas deles (Lc 4,15)
9. a criana era, na verdade, de doze anos (Mc 5,42)
10. e eis uma voz vinda do cu que diz: Este o meu filho (Mt 3,17)
11. o sbado por causa do homem e no o homem por causa do sbado (cf. Mc 2,27)
12. e gritando com voz forte diz: o que para mim e para ti, Jesus Filho de Deus?
(Mc 5,7)
13. quanto ao resto, irmos, sede bons
14. no sou como os restantes dos homens (cf. Lc 18,11)
15. este o grande e primeiro mandamento (Mt 22,38)
16. no existe um profeta acima do mestre (Mt 10,24)
17. o cu o trono de Deus (cf. Mt 5,34)

180

Lio 23

1. para ns a promessa e para os nossos filhos (cf. Act 2,39)


2. alguns homens receberam os anjos (cf. Heb 13,2)
3. ento diz-lhes Jesus: parti (cf. Mt 4,10)
4. no existiam outros alm deles (cf. Mc 12,32)
5. se algum deseja ser o primeiro, seja de todos o ltimo (cf. Mc 9,35)
6. paidi,a( esca,th w`,ra estin (1 Jo 2,18)
7. alm do mais, no como ns queremos mas como vs (Mt 26,39)
8. prepara o caminho do Senhor (cf. Mc 1,3)
9. ele aspergiu o livro e todo o povo (cf. Heb 9,19)
10. e ensinava-o em parbolas (cf. Mc 4,2)
11. o caminho do Senhor est preparado
12. a vossa f no est na sabedoria dos homens mas no poder de Deus (1 Cor 2,5)
13. e Jesus vem para junto dos seus discpulos e v uma grande multido junto a eles
(cf. Mc 9,14)
14. os povos no sacrificam a Deus (cf. 1 Cor 10,20)
15. depois de muito tempo, vem o senhor daqueles servos (Mt 25,19)
16. o discpulo acreditou na escritura e na palavra que disse Jesus (cf. Jo 2,22)
17. os trabalhadores prepararo as pedras
18. felizes os olhos que vem as coisas que vs vedes (Lc 10,23)
19. Jesus est direita de Deus (Rom 8,34)
20. estavam os barcos no meio do mar e Jesus sozinho em terra (cf. Mc 6,47)
21. os servos reuniam todos, maus e bons (cf. Mt 22,10)

181

BIBLIOGRAFIA DE GREGO BBLICO

Fontes
NESTL - ALAND, Novum Testamentum Graece (1898), Stuttgart 271993.
ALAND, K. BLACK, M. MARTINI, C. M. METZGER, B. M. W IKGREN, A., The
Greek New Testament (1966), Stuttgart, United Bible Societies 41994.
TISCHENDORF, CONSTANTIN

VON,

Novum Testamentum Graece, editio octava

critica maior I-II, Leipzig 1869-1872.


SODEN, HERMANN FREIHERR

VON

(1852-1914),

Die Schriften des Neuen

Testaments in ihrer ltesten erreichbaren textgestalt / hergestellt auf


grund ihrer textgeschichte III.1 Untersuchungen, 3. Abteilung: Die
Texformen B. Der Apostolos mit Apokalypse, Gttingen 1913.
N. E. HAN, A Parsing Guide to the Greek New Testament (Scottdale, PA
Kitchener: Herald, 1971).
W. D. MOUNCE, The Analytical Lexicon to the Greek New Testament (Grand
Rapids, MI: Zondervan, 1993).
G. NOLLI, Evangelo secondo Giovanni. Testo greco, Neovolgata latina, analisi
filologica, traduzione italiana (Citt del Vaticano: Libreria Editrice
Vaticana, 21986).
G. NOLLI, Evangelo secondo Luca. Testo greco, Neovolgata latina, analisi
filologica, traduzione italiana (Citt del Vaticano: Libreria Editrice
Vaticana, 1983).
G. NOLLI, Evangelo secondo Marco. Testo greco, Neovolgata latina, analisi
filologica, traduzione italiana (Citt del Vaticano: Libreria Editrice
Vaticana, 1978).
G. NOLLI, Evangelo secondo Matteo. Testo greco, Neovolgata latina, analisi
filologica, traduzione italiana (Citt del Vaticano: Libreria Editrice
Vaticana, 1988).
B. A. TAYLOR, The Analytical Lexicon to the Septuagint. A Complete Parsing
Guide (Grand Rapids, MI: Zondervan, 1994).
M. R. VINCENT, Word Studies in the New Testament (London: Nisbet, 1887;
Peabody, MA: Hendrickson, [s.a.]) I-IV.

182

M. ZERWICK, Analysis philologica Novi Testamenti Graeci (SPIB 107; Romae:


Pontificium Institutum Biblicum, 31966); tr. ingl. A Grammatical Analysis
of the Greek New Testament (ed. M. Grosvenor) (Roma: Pontificio
Istituto Biblico, 31988).

Concordncias

ALAND, KURT, Vollstndige Konkordanz zum griechischen Neuen Testament:


Unter Zugrundlegung aller kritischen textausgaben und des Textus
Receptus I-III, Berlin-New York, Walter de Gruyter 1975-1983.
MOULTON, W. F. GEDEN, A. S., A Concordance to the Greek Testament
According to the text of Westcott and Hort, Tischendorf, and the English
Revisers (1897), Edinburgh 51978 (New York 62002, ed. H. Marshall).
SCHMOLLER, A., Handkonkordanz zum griechischen Neuen Testament,
Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft, 31989.

Dicionrios - Lxicos

ALAND, KURT ALAND, BARBARA REICHMANN, VIKTOR (hrsg.), Griechischdeutsches Wrterbuch zu den Schriften des Neuen Testaments und der
brigen urchristlichen Literatur, New York 61988 [= BAAR].
BAILLY, A., Dictionnaire grec-franais, Paris, Hachette 1950.
BAUER, WALTER (hrsg.), Vollstndiges griechisch-deutsches Handwrterbuch zu
den Schriften des Neuen Testaments (Preuschen 1910; 21928), 31937.
BAUER, W ALTER (hrsg.), Griechisch-deutsches Wrterbuch zu den Schriften des
Neuen Testaments und der brigen urchristlichen Literatur, 41949-1952;
5

1958.

BAUER, W ALTER ARNDT, W ILLIAM F. GINGRICH, F. W ILBUR (eds.), A greekenglish lexicon of the New Testament and other early christian
literature, [= BAG 1957].
BAUER, W ALTER GINGRICH, F. W ILBUR DANKER, FREDERICK W ILLIAM (eds.), A
greek-english lexicon of the New Testament and other early christian
literature (= BAG 1957), Chicago 21979 [= BAGD].

183

BUZZETTI, C., Dizionario base del Nuovo Testamento greco-italiano, [= Libreria


Sacre Scritura], Roma 1989.
CREMER,

H.,

Biblisch-theologisches

Worterbuch

der

neutestamentlichen

Grzitt, Gotha 1866, revidierte Auflage von J. KGEL, Gotha 1923.


DANKER, FREDERICK WILLIAM (ed.), A Greek-English Lexicon of the New
Testament and Other Early Christian Literature (= BAG 1957), revised
edition, Chicago 32000 [= BDAG].
EBELING, H., Griechisch-deutsches Wrterbuch zum Neuen Testament,
Hannover-Leizig 1913.
GRIMM, CARL LUDWIG W ILIBALD, Lexicon Graeco-Latinum in libros Novi
Testamenti, Leipzig 1862.
LAMPE, G. W. H., A Patristic Greek Lexicon, Oxford, Clarendon, 1961.
LIDDEL, H. G. SCOTT, R. JONES, H. S. MCKENZIE, R., A Greek-English
Lexicon (Oxford 1925-1940) I-II, Clarendon 91968.
LUBLIN, EILHARD, Clavis Novi Testamenti seu breve omnium dictionum, quibus
conscriptum est lexicon, Rostock 1614.
MORGENTHALER, R., Statistik des Neutestamentlichen Wortschatzes, ZrichFrankfurt, Gotthelf, 21986.
MOULTON, J. H. MILLIGAN, G., The Vocabulary of the Greek Testament,
Illustrated from the Papyri and other non literary sources (1914),
London, Hodder-Stoughton 21957.
NEWMAN JR., BARCLAY M., A Greek-English Dictionary of the New Testament,
United Bible Societies 1971.
PASOR, G., Lexicon Graeco-Latinum in Novum domini nostri Jesus Christi
Testamentum, Herborn in Nassau 1619.
PREUSCHEN, ERWIN (hrsg.), Vollstndiges griechisch-deutsches Handwrterbuch
zu den Schriften des Neuen Testaments, Giessen 1910.
PREUSCHEN, ERWIN (hrsg.), Vollstndiges griechisch-deutsches Handwrterbuch
zu den Schriften des Neuen Testaments (Giessen 1910), revised by
WALTER BAUER, Giessen 21928.
REHKOPF, F., Septuagint Vokabular, Gttingen, 1989.
SMITH, A., A Manual Greek Lexicon of the New Testament, I-V, Edinburgh.
VAN VOORST, R. E., Building Your New Testament Greek Vocabulary, SBL
2001.
184

WILKE, CHRISTIAN GOTTLOB, Clavis Novi Testamenti philologica I-II, DresdenLeizpzig 1839-1851.
ZORELL, FRANCISCUS, Lexicon Graecum Novi Testamentum (Paris 1911; 31961),
Roma 1990.

Gramticas

BLASS, F.- DEBRUNNER, A., Grammatik des neutestamentlichen Griechisch,


Bearbeitet von FRIEDRICH REHKOPF, 14. Vllig neubearbeitet Auflage,
Gttingen 1976 (traduo italiana 1982, 21997).
BROOKS, J. L. W INBERY, C. L., Syntax of New Testament Greek, Lanham 1979.
CARREZ, M., Grammaire Grecque du Nouveau Testament, Neuchatel 1966.
DANA, H. E. MANTEY, J. R., A Manual Grammar of the Greek New
Testament, Toronto 1927.
DAVIES, WILLIAM H., Beginners Grammar of the N.T., Harper & Row.
GIGNAC, F. T., A Grammar of the Greek Papyri of the Roman and Byzantine
Periods I-IV, Milan 1976-1981.
GOODWIN, W. W., Syntax of the Moods and Tenses of the Greek Verb, London
Melbourne Toronto 1889.
JAY, E.G., New Testament Greek. An Introductory Grammar, London 1979.
McKAY, K., A New Syntax of the Verb in New Testament Greek : An Aspectual
Approach, Frankfurt 1994.
METZGER, BRUCE M., A textual Commentary on the Greek New Testament,
Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft 21994.
MOULTON, J. H HOWARD W., A Grammar of New Testament Greek I-IV,
Edinburgh 1949-1976 (vols III-IV editados por N. TURNER).
SWETNAM, J., An Introduction to the Study of New Testament Greek, 2 vols.,
[=Subsidia Biblica 16], Rome 21998.
E. SCHWYZER, Griechische Grammatik auf der Grundlage von Karl Brugmanns
griechischer Grammatik. I. Allgemeiner Teil. Lautlehre. Wortbildung.
Flexion. II. Syntax und syntaktische Stilistik. III. Register. IV.
Stellenregister (HAW II/I.1-4; Mnchen: Beck, 1939, 1950, 1953, 1971).
TURNER, N., Grammatical insights to the New Testament, Edinburgh.
WALLACE, D. B., Greek Grammar beyond the basics, Grand Rapids 1996.
185

ZERWICK GROSVENOR, Grammatical Analysis of the Greek N.T., Rome


1993.
ZUNTZ, G., Greek A course in Classical and Post-Classical Greek Grammar
from Original Texts, [Biblical Languages : Greek 4], Sheffield 1994.

Estudos

D. J. ARMITAGE, An Exploration of Conditional Clause Exegesis with Reference


to Galatians 1,8-9, Biblica 88 (2007) 365-392.
BROOKES, J. A. WINBERY, C. L., Syntax of New Testament Greek,
Washington 1979.
DECKER, R. J., Temporal Deixis of the Greek Verb in the Gospel of Mark with
Reference to Verbal Aspect, Frankfurt 2000.
HORLEY, G. H. R. LEE, J. A. L., A Lexicon of the New Testament with
documentary parallels: some interim entries, Filologa Neot 10 (1997)
55-84; 11 (1998) 57-84.
MAKUJINA, J., Modal possibilities for elliptical verb in the imperativecomparative clause in NT greek, Filologa Neot 11 (1998) 43.56.
MOULE, C. F. D., An Idiom Book of New Testament Greek, Cambridge 1960.
PALMER, M. W., Levels of Constituent Structure in New Testament Greek,
Peter Lang 1995.
PORTER, STANLEY E., The Language of the Greek New Testament Classic
Essays, [= JSNTSS 60], Sheffield 1991.
______ , Idioms of the Greek New Testament (1992), [= Biblical Languages :
Greek 2], Sheffield 21996.
______, Verbal Aspect in the Greek of the New Testament, With Reference to
Tense and Mood; Peter Lang 21993.
______, Studies in the Greek New Testament : Theory and Practice, Frankfurt,
Peter Lang 1996.
______, Diglossia and Other Topics in New Testament Linguistics, [= JSNTSS
193 / Studies in New Testament Greek 6], Sheffield 2000.
______ - CARSON, D. A. (eds.), Discourse Analysis and Other Topics in
Biblical Greek, [= JSNTSS 113 / Studies in New Testament Greek 2],
Sheffield 1995.
186

______, Biblical Greek Language and Linguistics Open Questions in Current


Research, [= JSNTSS 80 / Studies in New Testament Greek 1],
Sheffield 1993.
______, Linguistics and the New Testament Critical Junctures, [= JSNTSS 168
/ Studies in New Testament Greek 5], Sheffield 1999.
SAILHAMER, J. H., The Translation Technique of the Greek Septuagint for the
Hebrew Verbs and Participles in Psalms 3-41, Frankfurt 1991.
TAYLOR, BERNARD A. LEE, JOHN A. L. BURTON, PETER R. W HITAKER, RICHARD
E. (eds.), Biblical Greek Language and Lexicography Essays in Honour
of FREDERICK WILLIAM DANKER, Michigan 2004.
TILLER, P. A., Reflexive Pronouns in the New Testament, Filologa
Neotestamentaria 14 (2001).
TURNER, N., The unique character of Biblical Greek, VT 5 (1955) 208-213.
VERGOTE, J., Grec Biblique, DBS III (1938) 1321-1344.
WONG, S., A Classification of Semantic Case-Relations in The Pauline Epistles,
Frankfurt, Peter Lang 1997.

187

NDICE

Introduo
1. Presente do indicativo do verbo eimi,
-

declinao do artigo definido e o substantivo lo,goj

2. Vocabulrio e exerccios
3. Imperfeito do indicativo do verbo eimi,
-

declinao do pronome relativo e o substantivo e,rgon

4. O infinito e o infinito presente do verbo eimi,


-

o imperativo presente do verbo eimi,

os substantivos zwh,,

amarti,a

os adjectivos agio,j

agaqo,j

o caso genitivo e os cinco principais sinais de pontuao

vocabulrio e exerccios

do,xa

5. o presente do conjuntivo do verbo eimi,


-

os pronomes demonstrativos outo,j

Apstrofe, crase, e direse

Vocabulrio e exerccios

(este), e ekei,noj (aquele)

6. O optativo e o presente optativo do verbo eimi,


- os substantivos maqhth,j

neani,aj

o pronome pessoal e o caso vocativo

vocabulrio e exerccios

7. O particpio presente do verbo eimi,


-

o pronome pessoal

vocabulrio e exerccios

8. O futuro indicativo, o futuro particpio e o futuro indicativo do verbo eimi,


-

o infinito com acusativo

o adjectivo e o pronome pessoal auto,j (uso reflexivo e no-reflexivo)

vocabulrio e exerccios

9. O presente indicativo activo dos verbos regulares em w (lu,w)


-

o sistema verbal

o substantivo sarx

vocabulrio e exerccios
188

10. O imperfeito indicativo activo do verbo regular e,luon


-

o substantivo aray arabo,j da 3 declinao com raz labial

vocabulrio e exerccios

11. O futuro indicativo activo do verbo regular lu,sw


-

o substantivo da 3 declinao com raz dental elpi,j elpi,doj

vocabulrio e exerccios

12. O presente imperativo activo do verbo regular lu,e


-

os substantivos poimh,n

eikw,n

o pronome reflexivo emautou

vocabulrio e exerccios

mh,n
seautou/

aiw/n
eautou/

13. O presente activo do conjuntivo do verbo regular lu,w


-

os substantivos path,r

rhtw,r

o pronome recproco allhlw/n

vocabulrio e exerccios

swth,r

14. O presente optativo activo do verbo regular lu,oimi


-

os substantivos po,lij

icqu,j

os pronomes possessivos emo,j

vocabulrio e exerccios

hme,teroj

so,j

ume,teroj

15. O presente infinitivo activo do verbo regular luei/n


-

os substantivos basileu/j

nou/j

o pronome interrogativo tij

vocabulrio e exerccios

16. O particpio presente activo do verbo regular luw/n


-

o substantivo pneu/ma

o pronome indefinido tij

vocabulrio e exerccios

luou/sa

luo,n

lusou/sa

lu/son

pneu/matoj

17. infinito futuro activo do verbo regular lusei/n


-

o particpio futuro activo do verbo regular lusw/n

o substantivo neutro te,raj

te,ratoj

o pronome demonstrativo ode,

ta,de (estas coisas)

vocabulrio e exerccios

189

18. O aoristo indicativo activo do verbo regular e,lusa


eqno,j

- o substantivo da 3 declinao
-

a condicionalidade

vocabulrio e exerccios

eqnou/j

19. O aoristo imperativo activo do verbo regular lu/son


- o adjectivo paj

pa/sa

o numeral eij

vocabulrio e exerccios

pa/n

20. O aoristo conjuntivo activo do verbo regular lu/sw


- os adjectivos ekw/n

ekou/sa

os numerais dois, trs, e quatro

vocabulrio e exerccios

eko,n

21. O aoristo optativo activo do verbo regular lusaimi,


- o adjectivo euqu,j

euqei/a

euqu,

a conjuno ea,n e as oraes condicionais

vocabulrio e exerccios

22. O aoristo infinito activo do verbo regular lu/sai


- o adjectivo megaj
-

megalh

mega

vocabulrio e exerccios

23. O perfeito indicativo activo do verbo regular le,luka


- o adjectivo polu,j pollh/
-

polu,

vocabulrio e exerccios

24. O mais-que-perfeito indicativo activo do verbo regular elelukein


- o adjectivo aiw,nioj
-

aiwnion

vocabulrio e exerccios

25. O infinito perfeito activo do verbo regular leluke,nai


- o particpio perfeito activo lelukw/j lelukui/a
-

o perfeito conjuntivo activo lelukw/j w|/

vocabulrio e exerccios

leluko,j

26. O presente indicativo mdio do verbo regular lu,omai


- o substantivo martu,j marturo,j
-

vocabulrio e exerccios

190

27. O imperfeito indicativo mdio do verbo regular eluomhn


-

o imperativo presente mdio

o adjectivo comparativo meizw/n

vocabulrio e exerccios

meizo,n

28. O presente conjuntivo mdio do verbo regular lu,wmai


-

o presente optativo mdio do verbo regular lu,oimhn

o grau superlativo do adjectivo

vocabulrio e exerccios

29. O particpio presente mdio do verbo regular luo,menoj


-

o infinito presente mdio do verbo regular lu,esqai

o grau comparativo do adjectivo

vocabulrio e exerccios

30. O futuro indicativo mdio do verbo regular lu,somai


-

o futuro infinitvo mdio do verbo regular lu,sesqai

o particpio futuro mdio do verbo regular luso,menoj

vocabulrio e exerccios

31. O aoristo indicativo mdio do verbo regular elusamhn


-

o imperativo aoristo mdio lu/sai

o adjectivo da 2 declinao diplouj

vocabulrio e exerccios

ou/n

32. O particpio aoristo mdio do verbo regular lusa,menoj


-

o aoristo optativo mdio lusaimhn

o adjectivo argurouj

vocabulrio e exerccios

on

on

ou/n

33. O particpio aoristo mdio do verbo regular lusa,menoj


-

o aoristo infinito mdio do verbo regular lusasqai

vocabulrio e exerccios

34. O perfeito indicativo mdio do verbo regular lelumai


-

o mais-que-perfeito indicativo mdio do verbo regular $e%lelu,mhn

o particpio perfeito mdio do verbo regular lelume,noj

o perfeito indicativo mdio de razes palatais, labiais e dentais

vocabulrio e exerccios

191

on

35. O imperativo perfeito mdio do verbo regular lelu/so


-

o infinito perfeito mdio do verbo regular lelusqai

o perfeito conjuntivo mdio do verbo regular lelume,noj w/?|

vocabulrio e exerccios

36. O presente passivo do verbo regular nos diversos modos


- vocabulrio e exerccios
37. O aoristo indicativo passivo do verbo regular elu,qhn
-

o imperativo aoristo passivo do verbo regular luqh/ti

vocabulrio e exerccios

38. O conjuntivo aoristo passivo do verbo regular luqw/


-

o optativo aoristo passivo do verbo regular luqeihn

vocabulrio e exerccios

39. O particpio aoristo passivo do verbo regular luqei/j


-

o infinito aoristo passivo do verbo regular luqh/nai

vocabulrio e exerccios

luqei/sa

40. O futuro passivo do verbo regular


- vocabulrio e exerccios
41. O verbo grafw, na voz passiva
-

vocabulrio e exerccios

42. O perfeito passivo do verbo regular nos seus diversos modos


-

vocabulrio e exerccios

43. A voz activa do verbo ba,llw


-

vocabulrio e exerccios

44. A voz mdia do verbo ba,llw


-

vocabulrio e exerccios

45. Os verbos depoentes


-

vocabulrio e exerccios

46. A voz activa dos verbos contractos em e


-

vocabulrio e exerccios

47. A voz mdio-passiva dos verbos contractos em e


-

vocabulrio e exerccios

48. Vocabulrio e exerccios

192

luqe,n

49. A voz activa dos verbos contractos em a


-

vocabulrio e exerccios

50. A voz mdio-passiva dos verbos contractos em a


-

vocabulrio e exerccios

51. A voz activa dos verbos contractos em o


-

vocabulrio e exerccios

52. A voz mdio-passiva dos verbos contractos em o


-

vocabulrio e exerccios

53. Os verbos ginw,skw

bai,nw

- vocabulrio e exerccios
54. O verbo oi=da
-

vocabulrio e exerccios

55. Os verbos em m
Apndices
Alguns termos teolgicos mais relevantes
Orao do Pai-Nosso de Mt 6,9-13, Av Maria, e Doxologia
Acentuao
Sintaxe
Semitismos
Figuras de estilo
Etimologia
Prefixos de origem latina
Sufixos de origem latina
Prefixos de origem grega
Sufixos de origem grega
Saudaes em grego
Textos do N.T.
Bibliografia
Fontes
Concordncias
Dicionrios
Gramticas
Estudos
ndice
193

Potrebbero piacerti anche