Sei sulla pagina 1di 6

Trigonometria: Resoluo de tringulos

Resoluo de tringulos

Lei dos Cossenos

Lei dos Senos

rea de um tringulo (Heron)

Resoluo de tringulos

Os elementos fundamentais de um tringulo so os seus lados,


os seus ngulos e a sua rea, resolver um tringulo, segnifica
conhecer as medidas destes elementos. Conhecendo-se trs
entre estes elementos podemos usar as relaes mtricas ou as
relaes trigonomtricas dependendo do caso, para calcular os
outros elementos. Estas relaes esto expostas na sequncia.
Lei dos Senos

Seja um tringulo qualquer, como o que aparece na figura ao


lado, com lados a, b e c, que so os lados opostos aos ngulos A,
B e C, respectivamente. O quociente entre a medida de cada lado
e o seno do ngulo oposto a este lado uma constante igual a
2R, em que R o raio da circunferncia circunscrita ao tringulo,
isto :
a
sen(A)

b
sen(B)

c
sen(C)

=2R

Demonstrao: Para simplificar as notaes iremos denotar o


ngulo correspondente a cada vrtice pelo nome do vrtice, por
exemplo para o tringulo de vrtices ABC os ngulos sero A, B e
C respectivamente, assim quando escrevermos sen(A) estaremos
nos referindo ao seno do ngulo correspondente ao vrtice A.
Seja ABC um tringulo qualquer, inscrito numa circunferncia de
raio R. Tomando como base do tringulo o lado BC, construimos

um novo tringulo BCA', de tal modo que o segmento BA' seja um


dimetro da circunferncia. Este novo tringulo retngulo em C.

Temos trs casos a considerar, dependendo se o tringulo ABC


acutngulo, obtusngulo ou retngulo.

1. Tringulo acutngulo: Os ngulos correspondentes aos


vrtices A e A' so congruentes, pois so ngulos
inscritos circunferncia que correspondem a um mesmo
arco BC. Ento:

sen(A')=sen(A)=

2R

isto ,
a

=2R

sen(A)

Repetindo o mesmo processo para as bases AC e AB,


encontraremos os outros quocientes
b
sen(B)

c
sen(C)

=2R

2. Tringulo obtusngulo: Se A e A' so os ngulos que


correspondem aos vrtices A e A', a relao entre eles
dada por A'= -A, pois so ngulos inscritos
circunferncia correspondentes a arcos replementares
BAC e BA'C. Ento

sen( -A)=

2R

sen( -A)

isto ,
a

=2R

sen(A)

Repetindo o mesmo processo para as bases AC e AB,


encontraremos os outros quocientes
b
sen(B)

c
sen(C)

=2R

3. Tringulo retngulo: Como o tringulo ABC um tringulo


retngulo, imediato que

sen(B)=

b
a

sen(C)=

sen(A)=sen( /2)=1

Como, neste caso a=2R, temos,


a
sen(A)

b
sen(B)

c
sen(C)

Lei dos Cossenos

Em um tringulo qualquer, o quadrado da medida de um lado


igual a diferena entre a soma dos quadrados das medidas dos
outros dois lados e o dobro do produto das medidas desses lados
pelo cosseno do ngulo formado por estes lados.
a = b + c - 2bc cos(A)
b = a + c - 2ac cos(B)
c = a + b - 2ab cos(C)

Demonstrao: Temos trs casos a considerar, dependendo se o


tringulo ABC acutngulo, obtusngulo ou retngulo.

1. Tringulo retngulo: Se o tringulo ABC retngulo, com


ngulo reto no vrtice A. A relao
a = b + c - 2bc cos(A)
recai no teorema de Pitgoras.
a = b + c
uma vez que cos(A)=cos( /2)=0.

2. Tringulo acutngulo: Seja o tringulo ABC um tringulo


acutngulo com ngulo agudo correspondente ao vrtice
A, como mostra a figura.

Seja o segmento de reta HC perpendicular ao lado AB


(altura do tringulo relativa ao lado AB), passando pelo
vrtice C. Aplicando o Torema de Pitgoras no tringulo
CHB, temos:
a = h+(c-x) = h+(c-2cx+x) =
=(h+x)+c-2cx (Eq.1)
No tringulo AHC, temos que b=h+x e tambm
cos(A)=x/b, ou seja, x = b cos(A)
Substituindo estes resultados na equao (Eq. 1),
obtemos:
a=b + c - 2bc cosA

3. Tringulo obtusngulo: Seja o tringulo obtusngulo ABC


com o ngulo obtuso correspondente ao vrtice A, como
mostra a figura.

Seja o segmento de reta HC perpendicular ao lado AB


(altura do tringulo relativa ao lado AB), passando pelo
vrtice C. Aplicando o Torema de Pitgoras no tringulo
CHB, temos que:
a = h+(c+x) = h+(c+2cx+x) =
=(h+x)+c+2cx (Eq.2)
No tringulo AHC, temos que b=h+x e tambm:
cos(D)=x/b=cos( -A)=-cos(A), ento, x = -b cos(A)
Substituindo
obtemos:

estes

resultados

na

equao

(Eq.2),

a = b + c - 2bc cos(A)

As expresses da lei dos cossenos podem ser escritas na


forma
cos(A)=

b+c-a
2bc

,cos(B)=

a+c-b
2ac

,cos(C)=

a+b-c
2ab

rea de um tringulo em funo dos lados

Existe uma frmula que permite calcular a rea de um tringulo


conhecendo-se as medidas de seus lados. Se a, b e c so as
medidas dos lados do tringulo, p a metade do permetro do
tringulo, isto : 2p=a+b+c, ento,
S = R[p(p-a)(p-b)(p-c)]
onde R[z] a nossa notao para a raiz quadrada de z>0.
A demonstrao est em nosso link Frmula de Heron.

Potrebbero piacerti anche