Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
A R T I G O
Autor para correspondncia: Fabricio Machado, Instituto de Qumica, Universidade de Braslia, Campus Universitrio Darcy Ribeiro, CP 04478,
CEP 70910-900, Braslia, DF, Brasil, e-mail: fmachado@unb.br
R E V I S O
Introduo
D E
Abstract: Large-scale production of polymer materials of high industrial value through stereospecific polymerization of olefins became
possible only after the advent of Ziegler-Natta catalysts. Usually grouped into six different generations, these catalysts present distinct
activity and allow for production of polymer materials with distinct degrees of stereospecificity, morphology and end-use properties. The
main objective of this work is to review and discuss some of the fundamental issues related to olefins polymerization reactions performed
with heterogeneous catalysts. Particular emphasis is given to factors that affect the performances of real industrial processes, such as the
catalyst fragmentation, the control of the final particle morphology and the morphological replication phenomena, the heat and mass
transfer limitations during the polymerization reaction and the prepolymerization stage. Aspects related to the modeling of polymerization
reactors and to the experimental study of catalyst fragmentation are also discussed.
Keywords: Olefins polymerization, Ziegler-Natta catalysts, polymeric particles morphology, catalyst fragmentation, modeling.
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
322
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
A Etapa de Prepolimerizao
Atualmente o emprego do estgio de prepolimerizao
fundamental para reduzir os problemas de elevao de temperatura
intrapartcula e de controle de morfologia, quando partculas de
catalisador altamente reativas so utilizadas. A prepolimerizao
pode aumentar a rea especfica da partcula sem risco de
descontrole de temperatura, uma vez que as reaes so conduzidas
324
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
326
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
Grofetal.[140]
Modelos de transporte
McKennaetal.[31, 49]
Transporte das espcies do meio reacional para dentro da partcula atravs da camada de polmero
ao redor da partcula de catalisador via conveco, difuso, soro, condensao capilar, etc.
Transporte de calor do interior da partcula para o meio reacional via conduo e conveco na
superfcie da partcula.
Modelos morfolgicos
Estenoz e Chiovetta[126]
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
328
3 (2)
1
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
P=
1
kT
( e ) =
(3)
ln e
t r 2 r
r kT r
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
330
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
Cenrio 2: K P > f ( P )
Cenrio 2.1:
R
r 2 r K P < f ( P ) 2 d
r
Cenrio 2.2:
R
r 2 r K P > f ( P ) 2 d
r
Concluso
Foi apresentada uma reviso que aborda caractersticas
importantes de processos de polimerizao estereoespecfica
de olefinas conduzidas com catalisadores suportados. No
cenrio das reaes de polimerizao, foi dada nfase a aspectos
determinantes para a viabilidade dos processos industriais. Foram
abordadas questes relacionadas ao controle de morfologia do
material polimrico, fenmeno de replicao das caractersticas
estruturais do catalisador, fenmenos de transferncia de calor e
massa durante a reao de polimerizao, fragmentao cataltica,
Agradecimentos
Os autores agradecem a Coordenao de Aperfeioamento de
Pessoal de Nvel Superior (CAPES) e ao Conselho Nacional de
Desenvolvimento Cientfico e Tecnolgico (CNPq) pelo apoio
pesquisa.
Referncias Bibliogrficas
1. Boor Junior, J. - Ziegler-Natta Catalysts and Polymerizations,
Academic Press, New York (1979).
2. Kresser, T. O. J. - Polyolefin Plastics, Van Nostrand Reinhold
Company, New York (1969).
3. Moore Junior, E. P. - Polypropylene Handbook: Polymerization,
Characterization, Properties, Processing, Applications, Hanser
Publishers, New York (1996).
4. Mlhaupt, R. - Macromol. Chem. Phys.,204, p.289 (2003).
5. Krentsel, B. A.; Kissin, Y. V.; Kleiner, V. I. & Stotskaya, L. L. Polymers and Copolymers of Higher a-Olefins, Hanser Publishers,
New York (1997).
6. Severn, J. R.; Chadwick, J. C.; Duchateau, R. & Friederichs, N. Chem. Rev.,105, p.4073 (2005). http://dx.doi.org/10.1021/cr040670d
7. Michaelovic, M. - Ziegler-Natta Vinyl Polymerization(2003).
8. Choi, K. Y. & Ray, W. H. - J. Macromol. Sci.; Rev. Macromol. Chem.
Phys., C25, p.57 (1985).
9. Lim, S. Y. & Choung, S. J. - J. Appl. Polym. Sci.,67, p.1779 (1998). http://
dx.doi.org/10.1002/(SICI)1097-4628(19980307)67:10%3C1779::AIDAPP11%3E3.0.CO;2-S
10. Samson, J. J. C.; Bosman, P.J.; Weickert, G. & Westerterp, K. R. - J.
Polym. Sci. Part A, Polym. Chem.,37, p.219 (1999). http://dx.doi.
org/10.1002/(SICI)1099-0518(19990115)37:2%3C219::AIDPOLA12%3E3.3.CO;2-V
11. Galli, P. - J. Macromol. Sci. Pure Appl. Chem., A36, p.1561 (1999).
http://dx.doi.org/10.1081/MA-100101615
12. Keii, T. - Kinetics of Ziegler-Natta Polymerization, Kodansha
Scientific Books, Tokyo (1972).
13. Costa, M. A. S. & Coutinho, F. M. B. - Polmeros,2, p.38 (1992).
14. Rocha, T. C. J.; Soares, B. G.; Coutinho, F. M. B. & Costa, M. A. S. Polmeros,15, p.39 (2005).
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
332
39. Mckenna, T. F.; Dupuy, J. & Spitz, R. - J. Appl. Polym. Sci.,57, p.371
(1995). http://dx.doi.org/10.1002/app.1995.070570314
40. Mckenna, T. F.; Dupuy, J. & Spitz, R. - J. Appl. Polym. Sci.,63 (1997).
41. Mckenna, T. & Mattioli, V. - Macromol. Symp.,173, p.149 (2001).
http://dx.doi.org/10.1002/1521-3900(200108)173:1%3C149::AIDMASY149%3E3.0.CO;2-E
42. Mckenna, T. F. & Soares, J. B. P. - Chem. Eng. Sci.,56, p.3931 (2001).
http://dx.doi.org/10.1016/S0009-2509(01)00069-0
43. Veera, U. P.; Weickert, G. & Agarwal, U. S. - AIChE J.,48, p.1062
(2002).
44. Veera, U. P. - Chem. Eng. Sci.,58, p.1765 (2003).
45. Yiagopoulos, A.; Yiannoulakis, H.; Dimos, V. & Kiparissides, C. Chem. Eng. Sci.,54, p.3979 (2001). http://dx.doi.org/10.1016/S00092509(01)00071-9
46. Seda, L.; Zubov, A.; Bobak, M.; Kosek, J. & Kantzas, A. Macromol. React. Eng.,2, p.495 (2008). http://dx.doi.org/10.1002/
mren.200800026
47. Zubov, A.; Pechackova, L.; Seda, L.; Bobak, M. & Kosek, J. Chem. Eng. Sci.,65, p.2361 (2010). http://dx.doi.org/10.1016/j.
ces.2009.09.082
48. Mckenna, T. F.; Cokljat, D. & Wild, P. - Comput. Chem. Eng.,22,
p.S285 (1998). http://dx.doi.org/10.1016/S0098-1354(98)00066-0
49. Mckenna, T. F.; Cokljat, D.; Spitz, R. & Schweich, D. - Catal. Today,48,
p.101 (1999). http://dx.doi.org/10.1016/S0920-5861(98)00363-0
50. Eriksson, E. J. G. & Mckenna, T. F. L. - Macromol. Symp.,285, p.28
(2009). http://dx.doi.org/10.1002/masy.200951104
51. Eriksson, E. J. G.; Weickert, G. & Mckenna, T. F. - Macromol. React.
Eng.,4, p.95 (2010). http://dx.doi.org/10.1002/mren.200900028
52. Natta, G. & Pasquon, I. - Adv. Catal.,11, p.1 (1959). http://dx.doi.
org/10.1016/S0360-0564(08)60416-2
53. Cecchin, G.; Marchetti, E. & Baruzzi, G. - Macromol. Chem.
Phys., 202, p.1987 (2001). http://dx.doi.org/10.1002/15213935(20010601)202:10%3C1987::AID-MACP1987%3E3.0.CO;2-B
54. Zheng, X. & Loos, J. - Macromol. Symp.,236, p.249 (2006). http://
dx.doi.org/10.1002/masy.200690063
55. Estenoz, D. A. & Chiovetta, M. G. - J. Appl. Polym. Sci.,81, p.285
(2001). http://dx.doi.org/10.1002/app.1440
56. Tisse, V. F.; Prades, F.; Briquel, R.; Boisson, C. & Mckenna, T. F. L. Macromol. Chem. Phys.,211, p.91 (2010). http://dx.doi.org/10.1002/
macp.200900311
57. Ferrero, M. A. & Chiovetta, M. G. - Polym. Eng. Sci.,27, p.1448
(1987). http://dx.doi.org/10.1002/pen.760271904
58. Merquior, D. M.; Lima, E. L. & Pinto, J. C. - Modelagem do Processo
de Fragmentao de Catalisadores Suportados Durante a PrPolimerizao de Olefinas, in: Anais do VI Congresso Brasileiro de
Polmeros, IX International Macromolecular Colloquium, p.1696,
Gramado (2001).
59. Machado, F.; Lima, E. L.; Pinto, J. C. & Mckenna, T. F. - Polym. Eng.
Sci.,51, p.302 (2011). http://dx.doi.org/10.1002/pen.21830
60. Lehmus, P. & Rieger, B. - Science,285, p.2081 (1999). http://dx.doi.
org/10.1126/science.285.5436.2081
61. Pater, J. T. M.; Weickert, G. & Van Swaaij, W. P. M. - J. Appl. Polym.
Sci.,87, p.1421 (2003). http://dx.doi.org/10.1002/app.11570
62. Merquior, D. M.; Lima, E. L. & Pinto, J. C. - Proceed. ENPROMER,2,
p.919 (2001).
63. Merquior, D. M.; Lima, E. L. & Pinto, J. C. - Polmeros,12, p.220
(2002). http://dx.doi.org/10.1590/S0104-14282002000300016
64. Machado, F.; Lima, E. L.; Pinto, J. C. & Mckenna, T. F. - Macromol.
Chem. Phys.,206, p.2333 (2005).
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
65. Machado, F.; Lima, E. L.; Pinto, J. C. & Mckenna, T. F. - Eur. Polym.
J.;44, p.1130 (2008).
66. Machado, F.; Lima, E. L.; Pinto, J. C. & Mckenna, T. F. - Eur.
Polym. J.;44, p.1102 (2008). http://dx.doi.org/10.1016/j.
eurpolymj.2008.01.040
67. Machado, F.; Melo, P.A.; Nele, M.; Lima, E. L. & Pinto, J. C. Macromol. Mater. Eng.;291, p.540 (2006).
68. Machado, F.; Santos, R. T. P.; Nele, M.; Crossetti, G. L.; Melo, P.A.;
Lima, E. L. & Pinto, J. C. - Dech. Monogr.,138, p.267 (2004).
69. Merquior, D. M.; Lima, E. L. & Pinto, J. C. - Polym. React. Eng.,11,
p.133 (2003). http://dx.doi.org/10.1081/PRE-120021072
70. Zheng, X.; Smit, M.; Chadwick, J. C. & Loos, J. - Macromolecules,38,
p.4673 (2005). http://dx.doi.org/10.1021/ma0502912
71. Wunderlich, B. - Macromolecular Physics: Crystal Nucleation,
Growth, Annealing, vol.2, Academic Press, New York (1976).
72. Chanzy, H. D.; Revol, J. F.; Marchessault, R. H. & Lamand, A. Kolloid-Z. Z. Polym.,251, p.563 (1973). http://dx.doi.org/10.1007/
BF01498579
73. Chanzy, H. D.; Bonjour, E. & Marchessault, R. H. - Colloid Polym.
Sci.,252, p.8 (1974). http://dx.doi.org/10.1007/BF01381688
74. Loos, J.; Arndt-Rosenau, M.; Weingarten, U.; Kaminsky, W. & Lemstra,
P.J. - Polym. Bul.,48, p.191 (2002). http://dx.doi.org/10.1007/s00289002-0022-2
75. Loos, J.; Lemstra, P.J.; Kimmenade, E. M. E. V.; Niemantsverdriet, J.
W.; Hhne, G. W. H. & Thne, P.C. -Polym. Int.,53, p.824 (2004).
http://dx.doi.org/10.1002/pi.1564
76. Ivankova, E. M.; Pmyasnikova, L.; Marikhin, V. A.; Baulin, A. A. &
Volchek, B. Z. - J. Macromol. Sci. Part B, Phys., B40, p.813 (2001).
77. Egorov, V. M.; Ivankova, E. M.; Marikhin, V. A.; Myasnikova, L. P. &
Drews, A. - J. Macromol. Sci. Part B, Phys., B41, p.939 (2002).
78. Webb, S. W.; Conner, W. C. & Laurence, R. L. - Macromolecules,22,
p.2885 (1989). http://dx.doi.org/10.1021/ma00197a003
79. Eberstein, C.; Garmatter, B.; Reichert, K-H. & Sylvester, G. - ChemIng-Tech.,68, p.820 (1996). http://dx.doi.org/10.1002/cite.330680712
80. Zllner, K. & Reichert, K. H. - Chem. Eng. Technol.,25, p.707 (2002).
81. Knoke, S.; Ferrari, D.; Tesche, B. & Fink, G. - Angew. Chem. Int.
Ed.,42, p.5090 (2003). http://dx.doi.org/10.1002/anie.200351582
82. Pater, J. T. M.; Weickert, G. & Swaaij, W. P.M. - Chimia,55, p.231
(2001).
83. Pater, J. T. M.; Weickert, G. & Van Swaaij, W. P.M. - AIChE J.,49,
p.450 (2003). http://dx.doi.org/10.1002/aic.690490215
84. Ferrari, D. & Fink, G. - Macromol. Mater. Eng.,290, p.1125 (2005).
http://dx.doi.org/10.1002/mame.200500224
85. Abboud, M.; Denifl, P. & Reichert, K.-H. - Macromol. Mater. Eng.,290,
p.1220 (2005). http://dx.doi.org/10.1002/mame.200500209
86. Abboud, M.; Denifl, P. & Reichert, K.-H. - J. Appl. Polym. Sci.,98,
p.2191 (2005). http://dx.doi.org/10.1002/app.22412
87. Abboud, M.; Denifl, P. & Reichert, K.-H. - Macromol. Mater. Eng.,290,
p.558 (2005). http://dx.doi.org/10.1002/mame.200500049
88. Xalter, R.; Pelascini, F. & Mlhaupt, R. - Macromolecules,41, p.3136
(2008). http://dx.doi.org/10.1021/ma702623e
89. Xalter, R. & Mlhaupt, R. - Macromol. React. Eng.,4, p.25 (2010).
http://dx.doi.org/10.1002/mren.200900048
90. Jang, Y-J.; Naundorf, C.; Klapper, M. & Mllen, K. - Macromol. Chem.
Phys.,206, p.2027 (2005). http://dx.doi.org/10.1002/macp.200500358
91. Jang, Y-J.; Bieber, K.; Nenov, C. N. N.; Klapper, M.; Mllen, K.;
Ferrari, D.; Knoke, S. & Fink, G. - Polymers,13, p.1 (2005).
92. Wilkins, R. G. - Kinetics and Mechanism of Reactions of Transition
Metal Complexes, vol.1, Wiley-VCH Verlag GmbH, Weinheim
(1991). http://dx.doi.org/10.1002/3527600825
93.
Liu, B.; Matsuoka, H. & Terano, M. - Macromol. Rapid
Commun., 22, p.1 (2001). http://dx.doi.org/10.1002/15213927(20010101)22:1%3C1::AID-MARC1%3E3.0.CO;2-T
94.
Busico, V.; Cipullo, R. & Esposito, V. - Macromol. Rapid
Commun., 20, p.116 (1999). http://dx.doi.org/10.1002/(SICI)15213927(19990301)20:3%3C116::AID-MARC116%3E3.0.CO;2-A
95. Song, F.; Cannon, R. D. & Bochmann, M. - J. Am. Chem. Soc.,125,
p.7641 (2003). http://dx.doi.org/10.1021/ja029150v
96. Kono, H.; Ichiki, T.; Mori, H.; Nakatani, H. & Terano, M. - Polym.
Int.,50, p.568 (2001). http://dx.doi.org/10.1002/pi.667
97.
Kono, H.; Mori, H. & Terano, M. - Macromol. Chem.
Phys., 202, p.1319 (2001). http://dx.doi.org/10.1002/15213935(20010501)202:8%3C1319::AID-MACP1319%3E3.0.CO;2-M
98. Yamahiro, M.; Mori, H.; Nitta, K. H. & Terano, M. - Macromol. Chem.
Phys., 200, p.134 (1999). http://dx.doi.org/10.1002/(SICI)15213935(19990101)200:1%3C134::AID-MACP134%3E3.0.CO;2-S
99. Mori, H.; Yamahiro, M.; Prokhorov, V. V.; Nitta, K. H. & Terano,
M. - Macromolecules,32, p.6008 (1999). http://dx.doi.org/10.1021/
ma981862b
100. Mori, H.; Yamahiro, M.; Terano, M.; Takahashi, M. & Matsukawa,
T. - Angew. Makromol. Chem.,273, p.40 (1999). http://dx.doi.
org/10.1002/(SICI)1522-9505(19991201)273:1%3C40::AIDAPMC40%3E3.3.CO;2-T
101. Di Martino, A.; Broyer, J. P.; Spitz, R.; Weickert, G. & Mckenna,
T. F. - Macromol. Rapid Commun.,26, p.215 (2005). http://dx.doi.
org/10.1002/marc.200400530
102. Di Martino, A.; Broyer, J-P.; Schweich, D.; Bellefon, C. D.; Weickert,
G. & Mckenna, T. F. L. - Macromol. React. Eng.,1, p.284 (2007).
http://dx.doi.org/10.1002/mren.200600038
103. Di Martino, A.; Weickert, G. & Mckenna, T. F. L. - Macromol. React.
Eng.,1, p.229 (2007). http://dx.doi.org/10.1002/mren.200600018
104. Di Martino, A.; Weickert, G. & Mckenna, T. F. L. - Macromol. React.
Eng.,1, p.165 (2007). http://dx.doi.org/10.1002/mren.200600013
105. Machado, F. - Estudos sobre a Produo de Resinas Poliolefnicas:
Prepolimerizao e Sntese de Copolmeros de Propeno/1-Buteno,
Tese de Doutorado, Universidade Federal do Rio de Janeiro, Brasil
(2006).
106. Machado, F.; Broyer, J. P.; Novat, C.; Lima, E. L.; Pinto, J. C. &
Mckenna, T. F. - Macromol. Rapid Commun.;26, p.1846 (2005).
107. Machado, F.; Lima, E. L.; Pinto, J. C. & Mckenna, T. F. - Macromol.
React. Eng.,3, p.47 (2009). http://dx.doi.org/10.1002/mren.200800037
108. Machado, F.; Lima, E. L.; Pinto, J. C. & Mckenna, T. F. - Polym. Eng.
Sci.,10 (2010).
109. Phillips, R.A. - J. Polym. Sci. Part B, Polym. Phys.,36, p.495 (1998). http://
dx.doi.org/10.1002/(SICI)1099-0488(199802)36:3%3C495::AIDPOLB12%3E3.3.CO;2-U
110. Olalla, B.; Broyer, J-P. & Mckenna, T. F. L. - Macromol. Symp.,271,
p.1 (2008). http://dx.doi.org/10.1002/masy.200851101
111. Tioni, E.; Broyer, J. P.; Spitz, R.; Monteil, V. & Mckenna, T. F. L.
- Macromol. Symp.;285, p.58 (2009). http://dx.doi.org/10.1002/
masy.200951108
112. Schmeal, W. R. & Street, J. R. - AIChE J.,17, p.1188 (1971). http://
dx.doi.org/10.1002/aic.690170526
113. Singh, D. & Merrill, R. P. - Macromolecules,4, p.559 (1971). http://
dx.doi.org/10.1021/ma60023a017
114. Nagel, E. J.; Kirillov, V. A. & Ray, W. H. - Ind. Eng. Chem. Prod. Res.
Dev.,19, p.372 (1980). http://dx.doi.org/10.1021/i360075a016
115. Yermakov, Y. I.; Mikhaichenko, V. G.; Beskov, V. S.; Grabovskii, Y. P.
& Emirova, I. V. - Plast. Massy,9, p.7 (1970).
Machado, F.; Pinto, J. C. - Uma reviso sobre polimerizao de olefinas usando catalisadores Ziegler-Natta heterogneos
116. Floyd, S.; Heiskanen, T. & Ray, W. H. - Chem. Eng. Prog.,84, p.56
(1988).
117. Dub, M. A.; Soares, J. B. P.; Pendilis, A. & Hamielec, A. E. - Ind. Eng.
Chem. Res.,36, p.966 (1997).
118. Ferrero, M. A. & Chiovetta, M. G. - Polym. Eng. Sci.,27, p.1436
(1987). http://dx.doi.org/10.1002/pen.760271903
119. Ferrero, M. A. & Chiovetta, M. G. - Polym. Eng. Sci.,31, p.886 (1991).
http://dx.doi.org/10.1002/pen.760311208
120. Ferrero, M. A. & Chiovetta, M. G. - Polym. Eng. Sci.,31, p.904 (1991).
http://dx.doi.org/10.1002/pen.760311209
121. Ferrero, M. A.; Koffi, E.; Sommer, R. & Conner, W. C. - J. Polym. Sci.
Part A, Polym. Chem.,30, p.2131 (1992). http://dx.doi.org/10.1002/
pola.1992.080301006
122. Ferrero, M. A.; Sommer, R.; Spanne, P.; Jones, K. W. & Conner, W. C.
- J. Polym. Sci. Part A, Polym. Chem.,31, p.2507 (1993). http://dx.doi.
org/10.1002/pola.1993.080311011
123. Costa, M. A. S.; Coutinho, F. M. B. & Maria, L. C. S. - Polym. React.
Eng.,2, p.241 (1994).
124. Coutinho, F. M. B.; Costa, M. A.; Maria, L. C. S. & Bruno, J. C. J. Appl. Polym. Sci.,63, p.1029 (1994). http://dx.doi.org/10.1002/
app.1994.070510608
125. Bonini, F.; Fraaije, V. & Fink, G. - J. Polym. Sci. Part A,
Polym. Chem.,33, p.2393 (1995). http://dx.doi.org/10.1002/
pola.1995.080331412
126. Estenoz, D. A. & Chiovetta, M. G. - Polym. Eng. Sci.,36, p.2208
(1996). http://dx.doi.org/10.1002/pen.10618
127. Estenoz, D. A. & Chiovetta, M. G. - Polym. Eng. Sci.,36, p.2229
(1996). http://dx.doi.org/10.1002/pen.10619
128. Sun, J.; Eberstein, C. & Reichert, K. H. - J. Appl. Polym.
Sci., 64, p.203 (1997). http://dx.doi.org/10.1002/(SICI)10974628(19970411)64:2%3C203::AID-APP1%3E3.0.CO;2-V
129. Agarwal, U. S. - Chem. Eng. Sci.,53, p.3941 (1998). http://dx.doi.
org/10.1016/S0009-2509(98)00190-0
130. Wu, L.; Lynch, D. T. & Wanke, S. E. - Macromolecules,32, p.7990
(1999). http://dx.doi.org/10.1021/ma990841u
131. Agarwal, U. S. & Lemstra, P.J. - Chem. Eng. Sci.,56, p.4007 (2001).
http://dx.doi.org/10.1016/S0009-2509(01)00073-2
132. Debling, J. A. & Ray, W. H. - J. Appl. Polym. Sci.,81, p.3085 (2001).
http://dx.doi.org/10.1002/app.1761
133.
Oleshko, V. P.; Crozier, P.A.; Cantrell, R. D. & Westwood,
A. D. - Macromol. Rapid Commun.,22, p.34 (2001). http://
dx.doi.org/10.1002/1521-3927(20010101)22:1%3C34::AIDMARC34%3E3.0.CO;2-W
134. Zhao, J.; Sun, J.; Zhou, Q. & Pan, Z. - J. Appl. Polym. Sci.,81, p.719
(2001a). http://dx.doi.org/10.1002/app.1489
334
135. Zhao, J.; Sun, J.; Zhou, Q. & Pan, Z. - J. Appl. Polym. Sci.,81, p.730
(2001b). http://dx.doi.org/10.1002/app.1490
136. Naik, S. D. & Ray, W. H. - J. Appl. Polym. Sci.,79, p.2565 (2001). http://
dx.doi.org/10.1002/1097-4628(20010401)79:14%3C2565::AIDAPP1066%3E3.0.CO;2-V
137. Merquior, D. M.; Lima, E. L. & Pinto, J. C. - Macromol. Mater.
Eng.,290, p.511 (2005). http://dx.doi.org/10.1002/mame.200500016
138. Kittilsen, P.; Svendsen, H. F. & Mckenna, T. F. - AIChE J.,49, p.1495
(2003). http://dx.doi.org/10.1002/aic.690490613
139. Knoke, S.; Korber, F.; Fink, G. & Tesche, B. - Macromol. Chem.
Phys.,204, p.607 (2003). http://dx.doi.org/10.1002/macp.200390028
140. Grof, Z.; Kosek, J. & Marek, M. - AIChE J.,49, p.1002 (2003). http://
dx.doi.org/10.1002/aic.690490417
141. Grof, Z.; Kosek, J. & Marek, M. - Ind. Eng. Chem. Res.,44, p.2389
(2005). http://dx.doi.org/10.1021/ie049106j
142. Grof, Z.; Kosek, J. & Marek, M. - AIChE J.,51, p.2048 (2005). http://
dx.doi.org/10.1002/aic.10549
143. Pater, J. T. M.; Weickert, G.; Loos, J. & M.; V. S. W. P. - Chem.
Eng. Sci.,56, p.4107 (2001). http://dx.doi.org/10.1016/S00092509(01)00081-1
144. Pater, J. T. M.; Weickert, G. & Van Swaaij, W. P.M. - Chem. Eng. Sci.,57,
p.3461 (2002). http://dx.doi.org/10.1016/S0009-2509(02)00213-0
145. Pater, J. T. M.; Weickert, G. & Van Swaaij, W. P.M. - AIChE J.,49,
p.180 (2003). http://dx.doi.org/10.1002/aic.690490116
146. Mckenna, T. F.; Bouzid, D.; Matsunami, S. & Sugano, T. - Polym. React.
Eng.,11, p.177 (2003). http://dx.doi.org/10.1081/PRE-120021074
147. Pimplapure, M. S. & Weickert, G. - Macromol. Rapid Commun.,26,
p.1294 (2005). http://dx.doi.org/10.1002/marc.200500240
148. Zheng, X.; Pimplapure, M. S.; Weickert, G. & Loos, J. - Macromol.
Rapid Commun.,27, p.15 (2006). http://dx.doi.org/10.1002/
marc.200500664
149. Chiovetta, M. G. & Estenoz, D. A. - Macromol. Mater. Eng.,289,
p.1012 (2004). http://dx.doi.org/10.1002/mame.200400069
150. tepnek, F.; Marek, M. & Adler, P.M. - AIChE J.,45, p.1901 (1999).
151. Alexiadis, A.; Andes, C.; Ferrari, D.; Frankkorber, Hauschild, K.;
Bochmann, M. & Fink, G. - Macromol. Mater. Eng.,289, p.457 (2004).
http://dx.doi.org/10.1002/mame.200400011
152. Horackova, B.; Grof, Z. & Kosek, J. - Chem. Eng. Sci.;62, p.5264
(2007). http://dx.doi.org/10.1016/j.ces.2007.03.022
153. Merquior, D. M. - Modelagem da Fragmentao de Catalisadores
Heterogneos em Reaes de Pr-Polimerizao de Olefinas, Tese de
Doutorado, Universidade Federal do Rio de Janeiro, Brasil (2003).
Enviado: 10/01/11
Reenviado: 17/02/11
Aceito: 20/02/11
DDOI: 10.1590/S0104-14282011005000058