Sei sulla pagina 1di 8

9/3/2015

QuesTransdisciplinariedad

QuesTransdisciplinariedad?
Eltrminodetransdisciplinariedadhaconocido,enelperiodocontemporneo,unaampliautilizacinen
unavariedaddecamposcientficos,hijadelasimperfeccionescrecientesenlosmodosdominantesde
construirelconocimientodesdeaproximadamentetressiglos.

Latransdisciplinayelparadigmacartesiano
Elparadigmacartesiano,basadoenlaraznylegitimadoencuantoasucapacidaddeconocerydominara
lanaturaleza,separaelconocimientodelsujetoqueloproduce,nosdicequeelmundoseencuentra
ordenadoyporellolopodemosconocersiloanalizamosporpartes,estohacequedesdelabasedel
edificiodelacienciaconstruidoconestaexperiencia,seencuentrelamonodisciplina,omejordicholas
disciplinasseparadas,cadaunaconsusmtodosyquedestaformasepromueveundilogodesordos,
puesdoscientficosderamasdiferentesnosepuedenentenderenlomsmnimo,nosencontramosante
elfenmenocorrespondienteadosculturas,adosformasdellenguaje:eldelascienciasexperimentales
yeldelacienciashumanas.

Laevolucindelasdisciplinas
Asenfrentamosunproblemaenlaactualidadquetrasvariossiglosdehegemona,noscolocafrenteauna
crisisdecrecimiento:laconstruccindisciplinariadelconocimientoligadaaformasculturalesquetienen
rangocosmovisivo.Estosignificaqueapartirdelasmiradasdeautoresyescuelasseestablecieron
dogmasydoctrinasporlotanto,noslegaronunanocintericamuydifundidaacercadelsurgimientode
lasdisciplinascientficas.Asentonces,nosenfrentamosalprocesodeseparacinydelimitacinde
objetosdeestudioendisciplinascomolafsica,laqumica,labiologa,yelconocimientosocial.

Msalldelasdisciplinas
Elavancedelasdisciplinascientficasseacompadeprocesosdediferenciacineintegracin,que
abarcarondeterminadasreasrelativamentecercanas,yafueraporsusobjetosdeestudio,oporlas
demandasdelasactividadeshumanasquelasintegraronenelquehacer.Asaparecieronalgunasformas
intermediasquerebasanparcialmenteloslmitesdelosconocimientosdisciplinarios,aunquenolohacen
porcompleto.SonellaslaInterdisciplinaylaMultidisciplina.

Quesinterdisciplina?
SeconoceporInterdisciplinalaformadeorganizacindelosconocimientos,dondelosmtodosquehan
sidoutilizadosconxitodentrodeunadisciplina,setransfierenaotra,introducindolosenellasobrela
basedeunajustificacin,quepretendesiempreunaampliacindelosdescubrimientosposiblesola
fundamentacindeestos.Comoresultados,sepuedeobtenerunaampliacinycambioenelmtodo
transferido,oinclusouncambiodisciplinariototal,cuandosegeneraunadisciplinanueva,concarcter
mixto,comoeselcasodelaterapiafamiliar,quetomamtodosdelaantropologa,lapsicologa,la
sociologaylosaplicaalafamilia.Otrotantoocurre,aunqueconunaestructuracinformaldiferente,en
http://www.edgarmorin.org/queestransdisciplinariedad.html?tmpl=component&print=1&page=

1/8

9/3/2015

QuesTransdisciplinariedad

cienciascomoalbioqumica,yotrascercanasalosdominiostecnolgicos,larobtica,ycampos
aplicados.

Quespluridisciplina?
LaPluridisciplina(oMultidisciplina)porsuparte,noalteraloscamposyobjetosdeestudio
disciplinarios,nielarsenalmetodolgico:consisteenjuntarvariasdisciplinasparaquecadaunaproyecte
unavisinespecficasobreuncampodeterminado.Cadadisciplinaaportasuvisinespecfica,ytodas
confluyenenuninformefinaldeinvestigacinquecaracterizadesdelasperspectivasinvolucradasloque
seinvestiga.Noobstante,laPluridisciplinahaceavanzarformasorganizativasnuevasyproduceimpactos
enlosinvestigadores,cuandosetransciendenloslmitesformalesantesexpuestos,seformancolectivos
establesduranteperodostemporalesamplios,yseterminaintercambiandosaberesenunejercicioque
comienzaatrascenderlasfronterasdecadaunadelasdisciplinasinvolucradas.Losestudios
pluridisciplinariosnosoloaportanloextraqueconciernealtrabajoconjunto,sinoloquesereviertesobre
lapropiacienciayelmododeconcebirlainvestigacin.

Losobstculosdelainterdisciplinaylapluridisciplina
Paraeldesarrollodelainvestigacininterypluridisciplinariaexistennumerososobstculos,entrelosque
seencuentranlasresistenciasmetodolgicasdisciplinarias,lasdiferenciasdelenguajesyformasde
asumirlaexplicacin,ladescripcinylafundamentacindelosconocimientos.Poresosonms
frecuenteslasinvestigacionespluridisciplinariasqueinvolucrancamposdisciplinarioscercanos.
AunqueInterdisciplinayPluridisciplinanorebasanloslmitesdelaorganizacindisciplinariaporque
estntericayprcticamentecerradasaldilogoconlossaberesnocientficos,ambasconstituyenpasos
adelanteenelcaminohaciaformasnuevasdeorganizacindelosconocimientos,mscompatiblescon
unaperspectivacompleja.

Latransdisciplinaenlaevolucindelasdisciplinas
LaTransdisciplinaesunaformadeorganizacindelosconocimientosquetrasciendenlasdisciplinasde
unaformaradical.Sehaentendidolatransdisciplinahaciendonfasisa)enloqueestentrelas
disciplinas,b)enloquelasatraviesaatodas,yc)enloqueestmsalldeellas.
Apesardelasdiferenciasantesmencionadas,ydelaexistenciaenelpasadodelainterpretacindela
transdisciplinacomounamegaohiperdisciplina,todaslasinterpretacionescoincidenenlanecesidadde
quelosconocimientoscientficossenutranyaportenunamiradaglobalquenosereduzcaalasdisciplinas
niasuscampos,quevayaenladireccindeconsiderarelmundoensuunidaddiversa.Quenolosepare,
aunquedistingalasdiferencias.
Latransdisciplinarepresentalaaspiracinaunconocimientolomscompletoposible,queseacapazde
dialogarconladiversidaddelossabereshumanos.Poresoeldilogodesaberesylacomplejidadson
inherentesalaactitudtransdisciplinaria,queseplanteaelmundocomopreguntaycomoaspiracin.

LatransdisciplinayBasarabNicolescu
Latransdisciplinanorenuncianirechazalasdisciplinas.Sololastergiversacioneslohacen.Basarab
Nicolescuhaexplicadoquedisciplina,Interdisciplina,PluridisciplinayTransdisciplinasontodascomo
flechasdeunmismoarco,elarcodelconocimientoHumano.
Conlatransdisciplinaseaspiraaunconocimientorelacional,complejo,quenuncaseracabado,pero
aspiraaldilogoylarevisinpermanentes.Talvezesteltimoprincipiodedebaengranmedidaaque
http://www.edgarmorin.org/queestransdisciplinariedad.html?tmpl=component&print=1&page=

2/8

9/3/2015

QuesTransdisciplinariedad

conocemosconnuestrosrganosdelossentidos,anuestrapercepcin.ComosealaVonFoersterno
existeunnicopuntodevista(disciplina),sinomltiplesvisionesdeunmismoobjeto,larealidad
entoncespuedeservistacomounprismademltiplescarasonivelesderealidad.Latransdisciplinano
eliminaalasdisciplinasloqueeliminaesesaverdadquedicequeelconocimientodisciplinarioes
totalizador,cambiaelenfoquedisciplinarioporunoqueloatraviesa,eltransdisciplinario.
CorrespondeaBasarabNicolescuunacomprensindelatransdisciplinaqueenfatizaelirmsallde
lasdisciplinas,trascenderlas.LaTransdisciplinaconcierneentoncesaunaindagacinquealavezse
realiceentrelasdisciplinas,lasatraviese,elatravsde,ycontinemsalldeellas.Sumetaha
cambiado,yanosecircunscribealadisciplina,sinoqueintentaunacomprensindelmundobajolos
imperativosdelaunidaddelconocimiento.

LaTransdisciplinayEdgarMorin,yPauloFreire
OtraspropuestasmetodolgicastransdisciplinariaslasencontramosenlasobrasdePauloFreireyEdgar
Morin.
Transdisciplinaycomplejidadestnestrechamenteunidascomoformasdepensamientorelacional,y
comointerpretacionesdelconocimientodesdelaperspectivadelavidahumanayelcompromisosocial:
Volvemosentoncesalaimperiosanecesidaddeproponer,vivir,aprenderyensearunpensamiento
complejo,quevuelvaatejerlasdisciplinascomoposibilidaddehumanidadencompletudyqueslode
estamanerasevenceralaeternalimitacinyfragmentacindelsujetoseparadodesmismoenla
bsquedadelconocimiento.(Nicolescu,Basarab(1996):LaTransdisciplinariedad.Manifiesto.
Ediciones
DuRocher)

nasealDilogoDirectoconEdgarMorinMensajeBrevedeEdgarMorinenVideo

DEJATUSCOMENTARIOS

Nombre(Requerido):

Email(nosepublicar):

Dondeestas?

PginaWeb:

DetectarLocalizacion

http://www.edgarmorin.org/queestransdisciplinariedad.html?tmpl=component&print=1&page=

3/8

9/3/2015

QuesTransdisciplinariedad

Comentarios

Chinchetas

Deacuerdo.TrminosyCondicionesdePublicacin.

EnviarComentario

Favoritos

GENTEENLACONVERSACIN

COMENTARIOS(19)

OrdenarMasviejosPrimero

Ordenarltimosprimero

SuscribirsealFeedRSS

CargarComentariosPrevios

Invitado(VctorFelipeEspinalEnciso)

PERMALINK

Interesantepropuesta.ConmencionarqueenelPerrecinseestimplementandolas
investigacionescientficasmultidisciplinarias.
hacecercade7meses

Invitado(GregorioPrezOrozco)

PERMALINK

Lasensibilidaddelactoreducativo,esbaseprimariadeltrabajoinvestigativo.Despuesde
ello,iniciaeltrabajodeformainternaydespueselanlisisdelcontextoquepremite
distinguirseenelmedio.Paraasconellorealizarunacomplejidadqueiniciala
transdisciplinariedad
hacecercade7meses

Invitado(soniadelpilarcastroguevara)

PERMALINK

tratadeaclarartodoelpensamientoqueporaohemostenidoennuestrocerebro,haciendo
diferenciar,entenderydisernirlobuenolomalo,lologico,conresponsabilidadenesta
sociedad,conlafinalidaddecomprenderlaeticademocraticadelgenerohumano.
hacecercade6meses
http://www.edgarmorin.org/queestransdisciplinariedad.html?tmpl=component&print=1&page=

4/8

9/3/2015

QuesTransdisciplinariedad

Invitado(BeovideMariaCristina)

PERMALINK

Muyinteresanteelartculo!Yosoypsicoterapeutafamiliar.
hacecercade5mesesdeArgentina

Invitado(JESSR.MEDINAR.)

PERMALINK

MuyexplcitalaconceptualizacinsobreTransdiciplinariedad.EnestesigloXXI,todavael
hombreluchayseoponealconceptodeUnidad.Comoustedbienlodice:conla
construccindeladisciplinadelconocimientoseestablecierondogmasydoctrinas.Ami
parecerestomsbientratfuedeadjudicarseunaindividualidadgrupaldelconocimiento
paraestablecerunaverdadrelativa,quenoshallevadoytodavanostieneenunprocesode
separacinydelimitacindelconocimiento.
AfortunadamenteenvariosmbitoshoyendasehabladelIntegracionismo.Estotrasciende
lasdisciplinas(dogmasydoctrinas)considerandoalmundoenunaunidaddiversa,quenolo
separa,perodistinguelasdiferencias.
Imaginmonosporuninstantecomoseraelmundobajoestacosmovisin:Religiones,
CienciasMdicas,Filosofas,CulturayEducacin.Secaeranmuchascaretasydesdemi
puntodevista,seavanzaraverdaderamentehacialacomprensindelaVidaydenuestra
Misinenesta.
SaludosdesdeVenezuela.
hacecercade5mesesdeSanJosedeGuanipa,Venezuela

Invitado(AnaAdelaCamposSerna)

PERMALINK

Esungranregaloencontraresteartculo.Estoyporempezarmitesinaparaobtenerelttulo
deLicenciadaenPedagogaysersobrelaTransversalidad.
hacecercade5mesesdeFlores112,Reforma,68050Oaxaca,Oaxaca,Mexico

Invitado(Pilar)

PERMALINK

LatransdisciplinariedadsignificanecesidaddelaFilosofa,unainteresanteexigenciade
filosofanutridaahoradetodaslascienciasque,histricamente,nacieronensuseno.No
serviradenadasiesaFilosofasolamentearticulaselosdistintosconocimientosparciales,
quedandosometidaalaprovisionalidadpropiadeestos.Para"atravesar"lasdiferentes
disciplinas,habraque"trascenderlas".Unsabertransdisciplinarioprecisadeunnivelde
http://www.edgarmorin.org/queestransdisciplinariedad.html?tmpl=component&print=1&page=

5/8

9/3/2015

QuesTransdisciplinariedad

disciplinas,habraque"trascenderlas".Unsabertransdisciplinarioprecisadeunnivelde
abstraccinsuperioraldelasciencias,deunmtodolgicopropiamentefilosfico.Hastasus
ltimasconsecuencias.Ysifueranconsecuenciasmetafsicas,adelanteconellas,conuna
Metafsicaintegradoraquetendra,desdelasdisciplinascientficas,indiscutiblereferencia
empricaindirecta.
hacecercade4mesesdeMadrid,Madrid,Spain

Invitado(chungoYeezus)

PERMALINK

morinmequierocagarunsoreteentubocayentusterminologiashippies.
hacecercade4meses

Invitado(TomasLopezNoriega.)

PERMALINK

ACTIVIDADNUMERO1.
MepareceinteresanteladefiniciondeDiseoGraficoquesepresentaenlalectura,yaque
comoaca
dmicosdelaFESCuautitlan,tenemoselcoimpromisodecubrirlasnecesidadesdelos
alumnos,encuantoasudesarrollocomosereshumanosahorabien,losdocentesdeben
socializarseconlosalumnosdemaneraarmonicayhumanista.
Eldiseogrfico,definidomspropiamente,nodejaraportantodeincursionarenla
naturalezadelatecnologa,nienladepuracinprcticayconceptualdesusformasde
gestionarlacomunicacin,sloquerecuperaraunaidentidadqueleesesencial:dotaralos
sujetosdelaconcienciadequeelordendelmundoesalgoconstruido,ydequesusacciones
ysulenguajeposeenlacapacidaddemovilizar,dedirigirelsentidodelasnociones
colectivas,puesellenguaje,noslolasmquinas,operacomounatecnologa.
Eldiseogrficotratdereorganizarsudefinicinapartirdelintentodeconstruirseun
modeloterico,unaesferadeconceptualizacinmayorqueladelasartesplsticasaplicadas
yunaideademetodologaquecimentaramejorsupapelsocial.Sonconocidasaslas
definicionesquetratarondeinscribireldiseocomounproceso(porlavoluntaddehacerse
semejantealacienciaoalaaltatcnica),enelqueseintentabamarcarunprimernivelde
conceptualizacinodeinvestigacinantesdeltrabajoconlaformayconlaproduccinen
serie.Lasescuelasadoptaronunlenguajemsmetodologizado.
PrimeramitaddelsigloXX.Eldiseo,comoconceptogeneralsobreelcualseirguieron
distintasprofesiones,ycuyosprincipiossefundaronsobrelabasedelavinculacindelarte
conlaindustria,comoenlasescuelasfundadoras.Seestablecibuenapartedelos
paradigmasepistmicosquesubsistenanhoyenlaacademia.
Enlasfuentesoriginalesdelaorganizacindelaenseanzaretrica,enGrecia,encontramos

http://www.edgarmorin.org/queestransdisciplinariedad.html?tmpl=component&print=1&page=

6/8

9/3/2015

QuesTransdisciplinariedad

Enlasfuentesoriginalesdelaorganizacindelaenseanzaretrica,enGrecia,encontramos
unodelosbinomiosqueparecendefinirlasituacinactualdeldiseo,entreloqueenla
antigedadsedenominabaartesliberalesyartesserviles.Muchosdiseadoresseconciben
comoprestadoresdeunservicioyseconfiguranentornoalacapacidaddesatisfacerlas
necesidadesdelcliente,mientrasqueotrosapuntanaestablecerunapretensinterico
polticadiferente,tomandoallenguajecomoinstrumentodereordenacin.
Unaapuestaparadefinireldiseogrficoenlasituacincontemporneaexige,pues,una
tomadeposturaexplcitasobresupapelculturalysocial,querebasalaespecificacindelas
accionesolasetapasconlasqueseconcibeelproblema.Porejemplo,noestamosen
contradiccinconlaideadequeeldiseadorgrficotrabajaenlainterpretacin,el
ordenamientoylapresentacinvisualdemensajesmsbiencreemosquetaldefinicin
resultahoyinsuficiente,debidoaquetantolaexplosintecnolgicacomoelabigarramiento
detodotipodecontenidos,muchosdeellosempobrecedores,cuestionanlaautonomacrtica
ylapertinenciaacadmicadeesascompetenciasalasquesealude.
Aoscincuenta,concluidalaSegundaGuerraMundial,surgeunidealsocialylavocacin
porlaforma,queseforjaronalaluzdelethosmodernista,fueronrebasadosporunmercado
crecientedeproductos,quevinculaldiseoconlacreacindeunvalorsimblicocuyas
determinantesestabanmsalldelamerabuenaformaperceptiva,sinoademslarelacin
entreloslenguajes,losusuariosylaculturafueconstantementeproblematizada(ynosin
razn)porlasdistintasescuelasantropolgicas,filosficas,literariasylingsticas.
Lapautadeldiseoenelmundofueestablecida,entonces,notantoporlaacademiacomo
porlosnegocios,porelempujedelosproyectosculturales,porlasdirectriceseconmicasy
porlapresenciadeunnuevoelementoabsolutamentedeterminante:latecnologadigital.
hacecercade1mes

Invitado(CarlosCuahutleLopez)

PERMALINK

MeparecequelaobradeEdgarMorandebetrascenderelcamporestringidodedivulgacin
queloconstrie.Seraconvenientequelatotalidaddesuobraestuvieraadisponibilidaddel
pblicointeresado,sobretodoparalosintegrantesdelacomunidadeducativamundial.
hacecercade1mes

PoweredbyKomento
http://www.edgarmorin.org/queestransdisciplinariedad.html?tmpl=component&print=1&page=

7/8

9/3/2015

QuesTransdisciplinariedad

http://www.edgarmorin.org/queestransdisciplinariedad.html?tmpl=component&print=1&page=

8/8

Potrebbero piacerti anche