Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
ORDEN
FIC-UNSA
RESEA HISTRICA
dy
P x Q x y R x y2
dx
Sin lograr sus soluciones. Es importante resaltar que estos casos especiales
fueron tratados por integrantes de la familia de Bernoulli que s lograron
conseguir sus soluciones.
El conde Jacobo Francesco Riccati muere en Treviso, Italia, el 15 de abril de
1745.
FIC-UNSA
ECUACIONES DIFERENCIALES
INTRODUCCIN
En los
y f(x)
, encontrar de alguna
y f(x)
FIC-UNSA
Ejemplos:
2 2 2
2 2
2
y
z
t
x
a2
(1 x 2 )
d y
dy
2 x p( p 1) y 0
2
dx
dx
3:
La
ecuacin
diferencial
FIC-UNSA
de
Gauss:
d2y
dy
[ ( 1) x] 0
2
dx
dx
es tambin ordinaria,
y
que contiene una sola variable dependiente
, y presenta
derivadas de
1er
2do
orden.
d5y 7
d 3z
dy
)
3
5
e xy arcsin z
5
3
dx
dx
dx
Ejemplo 4: La expresin:
, es
una ecuacin diferencial ordinaria que contiene dos variables
y
3er 5to
z
dependientes
y
, adems presenta derivadas de
y
orden.
ECUACIONES DIFERENCIALES PARCIALES: Son aquellas
ecuaciones diferenciales que presentan, como su nombre lo dice,
derivadas parciales de una o ms variables independientes
respecto a dos o ms variables independientes.
y
y
2 0
x
t
Ejemplo 1: La expresin:
, es una ecuacin
diferencial parcial (EDP)
ya que presenta dos variables
x, t
y
independientes:
y la nica variable dependiente es . Estas
derivadas provienen de las funciones de varias variables, como ya
se vio en el curso de Clculo en Varias Variables.
Ejemplo 2: La ecuacin diferencial de la onda unidimensional:
2
2 y
2 y
a
t 2
x 2
, es ecuacin diferencial parcial (EDP), donde las
x, t
variables independientes son:
y la variable dependiente es:
y
.
2u v 37 5 3 w 3
7w 2 ( ) t
uv
t
t
t 3
Ejemplo 3: La expresin:
, es
ecuacin diferencial parcial (EDP) que contiene a las variables
u, v w
t
dependientes:
y respecto de la variable independiente . Lo
que la hace ecuacin diferencial parcial, es el hecho de presentar
derivadas parciales.
4
FIC-UNSA
3 y
2 z
y 5 z 4
13
( 5 ) xyz t 2
3
2
t
t
x x
Ejemplo 4: La expresin:
, es
, es de
, presenta
t3
du
d 2u
dv
v t 2 v2
2
dt
dt
dt
, es de
tercer orden.
CLASIFICACIN
SEGN
EL
GRADO
DE
UNA
ECUACIN
DIFERENCIAL:
El grado de la ecuacin diferencial ordinaria est dado por el grado de la
mayor derivada que presenta la ecuacin en cuestin.
( y ")3 e x y ' y
Ejemplo 1: La ecuacin diferencial ordinaria:
, es de tercer
grado, ya que la mayor derivada que presenta es de segundo orden y
esta est elevada al cubo.
FIC-UNSA
3
dy 14
d 2 y 17
3 d y
2 x( )
( 2 )
dx
dx 3
dx
d 2 y 3 y 4
) ( ) eu
2
du
u
, es de
d2y 3
dy
( 2 ) x3
0
dx
dx
Ejemplo 4: La ecuacin diferencial ordinaria:
3
2
aparentemente seria de grado
( (
d2y 3
dy 6
) x3
)
2
dx
dx
d 2 y 9 18 dy 2
( 2 ) x ( ) 0
dx
dx
, quedndonos as:
. Entonces
es lineal en
o bien:
n
an ( x)
n 1
d y
d y
dy
an 1 ( x) n 1 ... a1 ( x) a0 ( x ) y g ( x )
n
dx
dx
dx
FIC-UNSA
y ', y ",..., y ( n )
La variable dependiente
son
Ejemplos:
En los siguientes ejercicios diga si las ecuaciones diferenciales son
lineales o no. Adems indique el orden y grado de cada una.
x2
d2y
dy
x (x2 p2 ) y 0
2
dx
dx
,
a2 x , a1 x
a0 x p
comparando
tenemos
d 2 y dy
,
dx 2 dx
que
y
y
son de
dy y 3 xy 2
dx
x y
2
La ecuacin diferencial:
Solucin:
a1 ( x )
Igualamos
al
caso
particular
de
ecuacin
lineal:
dy
a0 y g ( x )
dx
FIC-UNSA
dy
y2 0
dx
y
, es una ecuacin diferencial no lineal porque
est elevado
d 2q
dq 1
R
q0
2
dt
dt C
d 2q
dq
a1 (t )
a0 (t )q g (t )
2
dt
dt
a2 (t ) L, a1 (t ) R
, y comparamos
a0 (t )
1
C
L, R
, ya que
La ecuacin diferencial:
Solucin:
Igualamos
al
caso
particular
de
ecuacin
lineal:
a2 ( x) x, a1 ( x ) e xy
a2 ( x ) y " a1 ( x ) y ' a0 y g ( x )
. Y comparamos:
a0 1
a1 ( x) e xy
y2 y ' x
forma.
Entonces
elevamos
todo
y y' x
2
quedndonos
as:
al
y
cuadrado:
comparando
con:
FIC-UNSA
a2 ( x ) y " a1 ( x ) y ' a0 y g ( x )
y
, concluimos que no es lineal porque
est
d2y
kx
dx 2
k m 2
donde
La expresin:
d4y
x (1 x )
dx 4
sismologa:
, donde t es constante.
(arctan xy ) &
y& (13e x
5
La ecuacin diferencial:
ln x
) y& C
, donde C es una
constante.
Respuesta: No lineal de segundo orden y primer grado.
FIC-UNSA
d2y
dy
(1 x ) 2 2 x p ( p 1) y 0
dx
dx
2
dx x(1 3 y )
.
Respuesta: No lineal de primer orden y primer grado
8
d2y
dy
2x
0
2
dx
dx
d2y
dy
0.1(1 y 2 ) 9 y 0
2
dx
dx
d2y
dy
1 ( )2
2
dx
dx
11 La expresin:
Respuesta: Lineal de segundo orden y segundo grado.
12
La
ecuacin
diferencial
n
, donde
13 La expresin:
&
x&
&
(&
x&
) 234 (1 ) &
x& x 3
&
&
4
x&
10
ordinaria:
n2
y
FIC-UNSA
14 La expresin:
( y '') 2
y " (1
) y ' 4 y 0
3
( y ( n a ) )( yy ( n
an )
y ( n a ) ) y 2n x
, donde
n a2
y
F x, y, y , y , , y n 0
y f x
Donde
es la funcin desconocida,
la variable independiente
y, y, y,..., y n
m
1.
2.
d 4 y
dy
sin t t
4
dt
dt
2
Q ( x)
2
dx 5
dx
Solucin: 5to orden
2
4
cos x. y sin x y 1
3.
Solucin: 2do orden
NOTA: Es posible expresar de manera simblica una ecuacin diferencial
ordinaria de n-simo orden empleando la forma general
11
F x, y, y , y ,, y
FIC-UNSA
dny
f x, y, y,..., y n 1
n
dx
Ejemplo:
Dx y
3x 2 1
0
dx n dx ( n 1)
2.
Rpta: ensimo orden
d2y 3
2 dy
y
x5
2
dx
3 dx
3.
Rpta: segundo orden
yy ny 5
4.
5.
12
FIC-UNSA
2Q
dQ Q
1. 2 R
0 es de 2do. orden y 1er. grado
t
dt C
2 y dy dy
2. 2 . ( ) 2 y 0 es de 2do. orden y 1er . grado
x dx dx
2 y
dy
3. 2 4 y ( ) 2 es de 2do. orden y 4to. grado
x
dx
2
dy
y
3 y
4.x 4
x 2 2 y 4 3 es de 3er. orden y 1er. grado
dx
x
x
'' 3
' 4
5.x( y ) ( y ) y 0 es de 2do. orden y 3er. grado
Ejercicios propuestos
Determine el orden y grado de las siguientes ecuaciones diferenciales
ordinarias
4
3 y 2 y
1.
3
2
x x
y0
2. y ' y cos x
3. Dx y 3 x 2 1
3
2 y
2 y dy
4.
. x 2 y cos x
2
2
x dx
x
13
FIC-UNSA
c
y por lo tanto, representa una familia de curvas. Este hecho proporciona la posibilidad de
representar muchas familias de curvas uniparamtricas medio de ecuaciones diferenciales;
c
las cuales la obtuvimos al eliminar el parmetro
F ( x, y , c) 0
entre la ecuaciones.
F F
y' 0
x y
Supongamos ahora que le da la relacin.
F ( x, y , c1 , c2 , c3 ...cn ) 0
c1 , c2 , c3 ...cn
.Donde
c1 , c2 , c3...cn
a x, y eliminando parmetros
n
Estas son la ecuacin diferencial de la familia -paramtrica de curvas dada, en el sentido
de que es la integral (o solucin) general de la ecuacin.
Trayectorias Isogonales :
Se a dada una familia de curvas
F ( x, y , c ) 0
planas
que tienen la
y ' K
F x, y ,
0
1
Ky
'
forma
tg K
14
FIC-UNSA
Trayectorias Ortogonales:
F ( x, y , c) 0
Sea
familia de curvas
y f1 ( x)
( x, y )
Su pendiente en cualquier punto
es:
y ' f1 '( x)
Sabeos que todas las curvas que corten perpendicularmente a la curva; tendr por
pendiente:
1
f '( x)
y'
EJEMPLO 1:
Halle la ecuacin diferencial de la familia de
circunferencias cuyos centros estn en el eje
y.
SOLUCION:
Hallando la ecuacin de la circunferencia
centro se halla en el centro eje y.
x2 y k r 2
2
Desarrollando
x 2 y 2 2ky k 2 r 2 0
.
Eligiendo
c2 k 2 r 2
c1 2k
se obtiene:
x 2 y 2 c1 y c2 0
15
cuyo
FIC-UNSA
2 x 2 yy ' c1 y ' 0
c1
2 x 2 yy '
y'
De aqu
.Volviendo a derivar
2 x 2 yy ' c1 y 0
Se obtiene:
c1
2 x 2 yy '
y '' 0
y'
2 2( y ') 2 2 yy ''
Solucin:
A
r uur uu
r
1 uu
( ao Pb) ob
2
u2
trapecio es 1
1
(a y ) x 1
2
(1)
16
FIC-UNSA
yt y y '( xt x )
0, a
x t 0
y siendo
yt y xy ' a
(2)
1
( y xy ' y ) x 1
(2 y xy 2 ) x 2
2
Dividiendo entre (
y '
2 y xy ' x
) obtendremos
2
2
y 2
x
x
( x) e
(3)
( x) e
2
dx
x
Ecuacin Lineal
e2ln x eln x
P ( x ) dx
tenemos
1
1
x2
( x) x 2
y '
2
1
y 4
3
x
x
1
y
1
1
1
dx 4
x2
4 2 y 4 dx 4 5 c
dx
x
x
x
x
x
d
4
cx 2
x3
4
2
y x 3 cx
y ' 12 2cx
x4
y ' 2 y
17
20
0
x3
FIC-UNSA
EJEMPLO 3:
y c1 x
Solucin:
y c1 x
(1)
y ' c1
Derivamos la ecuacin (1) una vez por tener una constante y entonces tenemos
(2)
La constante todava est presente entonces formando un sistema de las ecuaciones (1) y
(2).
y ' c1
y c1 x
y y'x
y c1 x
Resultando
45o
Para hallar la familia de curvas ha
Siendo
y'
y ' 1
1 y '
(4)
y ' 1
x
1 y '
(1 y ')
y yy ' y ' x x
Multiplicando por
obtenemos
( y x ) y ' y x 0
(4)
18
FIC-UNSA
45o
La ecuacin (4) es la ecuacin diferencial asociada en la familia de trayectorias
y c1 x
familia
y'
x y
x y
De (4) tenemos:
dy
dx
=y
( x y )dx ( y x)dy 0
(5)
Cuya solucin es:
y ux
Sea
dy udx xdu
derivando
Reemplazando tenemos:
dx
1 u
du
x
1 u2
du
udu
ln x
2
1 u
1 u2
udu
ln x arctan u
1 u2
Resolviendo: =
I
dv
udu
1 u2
v 1 u2
Haciendo
1
ln v
2
2v
=
dv 2udu
.Sustituyendo
tenemos:
Y reemplazando tenemos:
Reemplazando obtenemos:
19
1
ln(1 u 2 )
2
de
FIC-UNSA
1
ln 1 u 2 C
2
2ln x 2arctan u ln 1 u 2 2C
ln x 2 (1 u 2 ) 2arctan u 2C
u
Reemplazando el valor de
tenemos:
y 2
y
ln x 2 1 2 2 arctan 2C
x
x
y
ln x 2 y 2 2 arctan 2C
x
y
2arctan
x
2 arctan
K
representa a la familia de curvas a
Esta ecuacin
45o
a la familia de curvas de
EJEMPLO 4:
y 2 cx
La ecuacin
(c constante arbitraria) define una familia de parbolas obtenga la
familia de trayectorias ortogonales
SOLUCION:
y 2 cx
(1)
Debido a que solo tiene una constante arbitraria derivaremos una sola vez. Por lo tanto
derivaos (1) implcitamente respecto a x.
2 yy ' c
(2)
Para eliminar la constante arbitraria formamos un sistema con las ecuaciones (1) y (2).
y 2 cx
2 yy ' c
y 2 2 yy ' x
Obteniendo
(3)
20
FIC-UNSA
y 2 cx
y ' y 'o 1
, obtenindose
1
x
y 2 2 y x y ' 2
y
y '
y'
dy
dx
Sabiendo
dy
x
2
dx
y
ydy 2 xdx
ydy 2 xdx
y2
x2
2 C
2
2
2
2
y 2 x 2C
y 2 2 x 2 C1
Acomodando obtenemos:
( x 2 y 2 ) y '' 2 y '2 1 ( y xy ') 0
y2
x2
1
2C2 C2
La ecuacin
representa a la familia de
elipses con centro en el origen y eje mayor paralelo al
eje y, representando las curvas ortogonales a la familia
y 2 cx
de para bolas
EJEMPLO 5:
21
1
y'
FIC-UNSA
c (h, k )
Si
y
rh
r 2 d 2 c, p d 2 c, p (a h)2 (b K ) 2
r 2 (a h) 2 (b k ) 2
p ( a, b ) L : y 2 x b 2a
Pero
r 2 (a h)2 (2a k ) 2
Luego
(1)
c (h, k )
, centro
r 2 ( x h) 2 ( y k ) 2
(2)
( x h) ( y k ) y ' 0
Ahora derivando la ecuacin (2) se tiene;
p ( a , b)
Como en el punto
y 2x y '
xa
es tangente a la recta
(a h) 2(2a k ) 0 5a h 2k
Entonces:
h 2k
5
2
b (h 2k )
5
2
h 2k 2
h
h (h 2k ) k
5
(3)
22
es:
2k 4h 2h k
5
5
FIC-UNSA
h2
Simplificando
52
h
2
( x h) y
h
5 2
(4)
2 x h 2 y
y' 0
5 2
Despejando
de la ecuacin
tenemos:
( 5 2) x yy '
5 2 y'
Reemplazando en (4)
( 5 2) x yy '
h x
5 2 y '
( 5 2) x yy '
5 2 5 2 y '
( 5 2) x yy '
5 2 y'
x(
5 2) y (1 y '2 )
5 2 x yy '
Ejemplo 6:
Hallar la ecuacin de las trayectorias ortogonales de la familia de curvas
que satisface la propiedad Si un punto cualquiera P8x,y) de una de las
curvas se trazan la recta tangente y la recta normal a ella, entonces, el rea
del triangulo formado por la recta tangente, el eje de las X, y la recta normal
23
FIC-UNSA
y y2
es simple igual a
1.1
2
Solucin:
Podemos observar del esquema presentado que el rea del triangulo
APB, es:
1
y
AB.HP
2
y'
(1)
Como:
AB AH HB
En el triangulo
AHP
Tambin el triangulo
(2)
AH HP c tg yctag
:
BHP
HB y cot g ( yctag
Entonces:
(3)
AB yctag yctag
(4)
tg
1
ctag y '
y'
(5)
FIC-UNSA
AB y ( y ') y (1 y ')
(6)
Reemplazando (6) en (1) tenemos
1
1
y
y (1 ( y ') 2 )
S y ( y ' ) y
1
2
y '
y'
2
y (1 ( y ') 2 ) 2
Finalmente obtenemos la ecuacin diferencial de las trayectorias
ortogonales a la familia de curvas antes planteadas.
1
y 1
y '
Desarrollando
2
2y'
1
y 1 2 2 y
y'
1 y '2
y '2
y
2 y
(7)
y 2 sen 2
Poniendo
dy 4 sen cos d
y derivando
dy
y
2 y
dx
dy
dx
2 y
y
De (7)
dx
2 2 sen 2
4 sen cos d
2sen 2
x 4 1 sen2 cos d
2 2cos cos d 2 (1 sen 2 )d 2 (1 cos 2 )d
2 d 2 cos 2 d
25
sen2
y
1
x 2
C 2 sin
2
2
FIC-UNSA
y 2 y
C
Ejercicios Propuestos
Obtenga la ecuacin diferencial de la familia de parbolas
cuyos vrtices y focos estn en el eje x
Rpta:
yy ' ( y ') 2 0
Rpta.
y '' 8 y ' 16 y 0
Rpta.
xy y 0
x2 2 y 1
Rpta.
2 xy ' y '2 2 y 1 0
Rpta.
yy ' y '2 0
de curvas de
r c1 1 cos
1 cos
dr
rsen
d
Rpta.
26
FIC-UNSA
y2 x
Rpta.
y tan
Rpta.
y ' x(1 y 2 )
Rpta.
( x y 1)e y C
27
FIC-UNSA
df
dx
Haciendo a
k
w2
m
tendremos:
d2y
w2 y 0
dt 2
...(2)
Comparando las ecuaciones (1) y (2) encontramos que estn
relacionadas por las ecuaciones:
28
FIC-UNSA
B R sin( )
A R cos( )
y
Por lo tanto:
R
A B
2
B
tan( )
A
y
De esto entonces sabemos que como en la figura 4 la grafica que
describe un movimiento cosenoidal desplazado podemos obtener el
periodo de oscilacin el cual sabemos que esta dado por:
T
2
m 1
2 ( ) 2
w
k
g
x
z
Ejercicios propuestos:
1 Encontrar la ecuacin diferencial cuya solucin general es la familia de
( x a ) 2 ( y b) 2 r 2
circunferencias
constantes arbitrarias.
Rpta.
2 Hallar la ecuacin diferencial correspondiente a las rectas con
pendientes y la intercepcin con el eje x iguales
y '2 xy ' y '
Rpta.
3 Encontrar la ecuacin diferencial correspondiente a las esferoides
x 2 ( a x)
2
y
ax
( x 4 4 x 2 y 2 y 4 )dx 4 x3 ydy 0
Rpta.
4 Encontrar la ecuacin general cuya solucin general es :
29
FIC-UNSA
y x 2 C1e x C2 e 2 x
Rpta.
ECUACIONES DIFERENCIABLES DE VARIABLE SEPARABLE
DEFINICIN: (Ecuacin de variable separable)
Sea la ecuacin diferencial ordinaria de primer orden y primer grado:
dy
f ( x)
dx
, ser de variable separable si es posible escribirla de la forma:
dy
g ( x ) h( y )
dx
dy
x2
dx y (1 x )3
Ejemplo 1: La ecuacin ordinaria:
, es de variable
3
dx (1 x) y
.
yy ' sin x e x 2 y
es de variables
y x 1
( y x 5)
, no es una
30
FIC-UNSA
dy
xy 3 x y 3
dx xy 2 x 4 y 8
, es la
dx x 4 y 2
Mtodo de solucin:
Dada una ecuacin diferencial ordinaria de primer orden y primer grado
de variables separables:
dy
f ( x)
dx
Primero separamos las variables para tenerla de la forma:
dy
g ( x ) h( y )
dx
A continuacin pasamos cada una de las derivadas con su respectiva
funcin:
h 1 ( y) dy g ( x) dx
( y )dy g ( x) dx C
FIC-UNSA
dx
A continuacin pasamos
y pasamos a
dy
dividiendo a
.
cos y
dy sin xdx
sin y
Ahora integramos:
cos y
ln u cos x C
u
Reemplazamos
ln sin y cos x C
y sin 1[log 1 (cos x C )]
(3 y 3 3 y cos y 1) y '
2x 1
0
1 x2
2.Solucin:
Primero separamos las variables, obteniendo:
dy 2 x 1
dx 1 x 2
3
3 y 3 y cos y 1
32
FIC-UNSA
dx
A continuacin pasamos
3 y 3 y cos y 1
y pasamos a
dy
dividiendo a
3 y 3 y cos y 1
2x 1
dy
dx
y
1 x2
3
3 y 2 3seny
1
2x 1
dy
dx
y
1 x2
Ahora integramos:
3y
3seny
1
2x 1
dy
dx
y
1 x2
x 2 1 u 2 xdx du
Hacemos el cambio de variable
3y
3seny
:
1
du
dx
dy
y
u
1 x2
3 y3
3sin y ln y ln u arctan x C
3
u
Reemplazamos
:
y 3sin y ln y ln x 2 1 arctan x C
3
y 3 3sin y ln y ( x2 1) arctan x C
y ' y ( x 1) y 2 3 xy 2( x y 1)
3.Solucin:
Primero separamos las variables de la ecuacin, obteniendo:
dy
( x 1) ( y 2 3 y 2)
dx
dx
A continuacin pasamos
y 3y 2
2
dy
dividiendo a
.
33
y pasamos a
FIC-UNSA
dy
( x 1) dx
y 3y 2
2
Ahora integramos:
y
y
Para integrar
dy
( x 1)dx
3y 2
dy
3y 2
2
y 3 y 2 y 1 y 2
1 A ( y 2) B ( y
1)
1 ( A B) y (2 A B)
A B 0 A B
2 A B 1 2 B B 1 B 1 B 1
A 1
dy
dy
dy
3y 2
y 1
y2
Reemplazamos:
dy
dy
y 1 y 2 ( x 1)dx
ln y 1 ln y 2
ln C
*Pongo
( x 1) 2
ln C
2
C
en lugar de solo
ln
ln
( x 1)2
y2
2
ln Ce
y 1
y 2
y 1
eln Ce
34
( x1)2
FIC-UNSA
( x 1) 2
y2
2
Ce
y 1
y2
y 1
C
constante
.
y 2 yCe
y (1 Ce
( x 1)2
( x 1)2
Ce
( x 1)2
) 2 Ce
2 Ce
1 Ce
( x 1)2
( x 1)
( x 1)2
4.Solucin:
En este caso las variables ya estn separadas, solo multiplico a todo por
1
y
Ahora integramos:
dy eu du
y 1
eu C
1
Reemplazamos:
35
FIC-UNSA
1
e cos x C
y
1
e C
cos x
xdx e y 1 x 4 dy x 2 1 x 4 e y dy
5.Solucin:
Primero separamos las variables de la ecuacin, obteniendo:
xdx ( x 2 1) 1 x 4 e y dy
xdx
( x 1) 1 x
2
e y dy
Ahora integramos:
(x
xdx
2
1) 1 x
e y dy
x 2 u 2 xdx du xdx
du
2
2
2 (u 1) 1 u
Usamos el mtodo de integracin llamado sustitucin trigonomtrica
sin 1 u 2
36
FIC-UNSA
arccos u
Y reemplazamos en la integral:
1
sin d
e y dy
2 (cos 1) sin
1
d
e y dy
2 (cos 1)
1 cos
2 cos 2 1 cos
2
2
2
Reemplazamos:
sec 2 d e y dy
2
2
d
d d 2d
2
2
Hacemos la sustitucin
1
2
2 sec
d e y dy
e dy sec
y
y ln( tan v) C
y ln( tan ) C
2
arccos u
] C
2
y ln[ tan
37
FIC-UNSA
arccos x 2
2
2
] C ; k arccos x 2k 3k arccos x 4k
2
y ln[ tan
para
1 x 1
y adems
1
6.-
1 x 1
, en el intervalo
Solucin:
Primero separamos las variables de la ecuacin, obteniendo:
x arcsin xdx
sinh y cos3 h ydy
1 x2
Ahora integramos:
sinh y cosh
ydy
x arcsin xdx
arcsin x u
1 x2
dx
1 x2
du x sin u
d
sin u udu...(*)
2
sin u udu
Usamos la integracin por partes para integrar
hacemos:
u du d
y
d
u sin udu
u sin udu
u cos u senu
Reemplazamos en (*):
38
FIC-UNSA
2
u cos u senu C
4
cosh 4 y
arcsin x cos(arcsin x) sin(arcsin x) C
4
(3 y 2 4 y ) y ' 2 x cos
7.-
,
Solucin:
Primero separamos las variables de la ecuacin, obteniendo:
dy (2 x cos x)
dx
(3 y 2 4 y )
(3 y 2 4 y )dy (2 x cos x)dx
Ahora integramos:
3y
4 y dy (2 x cos x)dx
3 y3 4 y 2
2 x2
sin x C
3
2
2
y 3 2 y 2 x 2 sin x C
y (e) 2k
Pero sabemos que
e3 2e 2 4k 2 2 sin(2k ) C
dy
6e 2 x y , y (0) 0
C e3 2e2 4k 2 2
dx
Entonces la solucin es:
y 3 2 y 2 x 2 sin x e3 2e 2 4k 2 2
39
5 x ln(cos 2 y )
FIC-UNSA
dy cot y (2 x 13) x 2 13 x
ln(cos2 y )
ln
.e
dx
( x 13)
2
y (14) arccos e3
8.-
Solucin:
Primero separamos las variables de la ecuacin, obteniendo:
dy
dx
x 2 13 x
2
2 eln(cos y ) cot y
5 x ( x 13)
ln cos 2 y
(2 x 13) ln
dx
A continuacin pasamos
tan y e 2 y
ln cos 2 y
y pasamos a
dy
dividiendo a
x 2 13x
(2 x 13) ln
dx
2
ln(cos 2 y ) dy
2
5 x( x 13)
cot y e ln(cos y )
Ahora integramos:
ln(cos 2 y )dy
cot y e
ln(cos 2 y )
x 2 13 x
dx
2
5 x ( x 13)
(2 x 13) ln
ln(cos 2 y ) u
2
cos x
cos x
2
cot x 2
x 2 13x
2(2 x 13)
2 x 13
d
dx d 2
dx
2
2
x 13x
x 13 x
2
ln
Reemplazamos en la integral:
u e
du
d
2
5 2
2
e (u 1)
ln C
10
u
40
10 eln(cos
y)
FIC-UNSA
x 2 13 x
2
ln C
2
ln(cos 2 y ) 1 ln 2
10 cos 2 y.[ln(cos 2 y) 1] ln 2 C ( x 2 13 x)
y (14) arccos e3
Pero sabemos que
2
10 cos 2 (arccos e3 ) {ln[cos
(arccos e3 )
1} ln 2 C (14 2
13 14)
10e3 (3 1) ln 2 14C
20e3 ln14C
14C e 2 e
C 141 e 2e
5e
5e
10 cos 2 y.[ln(cos 2 y ) 1] ln 2 14 1 e 2 e
5e
( x 2 13 x)
Ejercicios Propuestos
En los siguientes ejercicios resuelva la ecuacin diferencial dada, por
separacin de variables.
dy ( y 1)( x 2)( y 3)
dx ( x 1)( y 2)( x 3)
1.-
(1 y y 2 ) dx x( x 2 4) dy 0
2.-
Respuesta:
1 x 2 4
2
2 y 1
ln
arctan
C
2
8 x
3
3
41
(1 y 2 ) dx ( y 1 y 2 )(1 x 2 ) 2 dy
3.-
ln
1 y2
y 1 y
x
1 x2
Respuesta:
y arctan[C (1 e x ) 3 ]
Respuesta:
dy
( x 1) y 5
2
dx x (2 y 3 y )
5.2 1
1
3 ln | x | C
y 3y
x
Respuesta:
dy 1 x
dx 1 y
6.2
y x ( 3 y2 3 x2 ) C
3
Respuesta:
7.-
42
FIC-UNSA
FIC-UNSA
Respuesta:
x 2 yy ' ( y 2 1)
8.-
1 cx
y 1
Respuesta:
dy x e x
dx y e y
9.y 2 x 2 2(e y e x ) C
Respuesta:
x 2
dy cos y cosh x 3
dx
ln(sin y )
10.-
y arcsin
1
cosh x 3
Respuesta:
1 cos 2 x
y ' 0, y 0
1 sin y
4
11.-
43
Respuesta:
dr sin e 2 r sin
,r 0
d
3e r e r cos
2
12.2 arctan(e r ) arctan(cos )
Respuesta:
2 x
dy
cos 2 y , y (4)
dx
4
13.-
y arctan
x 1
Respuesta:
y '
( y 1)( y 1)( y 2)
0, y (1) 0
x 1
14.( y 1)( y 2) 2
256
3
( y 1)
( x 1)6
Respuesta:
y ' x( y 2 y ) 0; y (2) 1
15.y
( x 2 4)
2e
( x 2 4)
Respuesta:
44
FIC-UNSA
ORDINARIA
REDUCIBLE
FIC-UNSA
VARIABLES
1. Hacemos
,
2. Derivamos implcitamente con respecto a x:
du
dy
du
ab
a bf u
dx
dx
dx
du
dx
a bf (u )
a bf (u ) 0
3. Separamos variables:
,
4. Finalmente, integrando obtenemos
du
s bf (u ) dx c
5. De ser posible, despejar y
NOTA: En los procesos algebraicos pueden aparecer una o ms condiciones
que no aparecen en la ecuacin original
Ejemplos
1) Resuelva la siguiente ecuacin diferencial
dy
cos( x y)
dx
Resolver: hacemos un cambio de variable y lo reemplazamos en la
ecuacin original
u x y u 1 y
u 1 cos(u )
du
1 cos(u )
dx
45
dx 1 cos(u )
Por funciones trigonomtricas
1 cos(u )
du
1 cos 2 (u )
du
cos(u )
x 2
2
du
sin (u )
sin (u )
x cot(u ) csc(u ) C
x
cx
cx
cx
cx
1 cos(u )
sin(u )
1 cos(u )
1 cos 2 (u )
1 cos(u )
1 cos 2 (u )
1 cos(u )
1 cos(u )
u
c x tan 2
2
u
c x tan
2
u
2
2 arctan(c x) u
arctan(c x)
x y 2 arctan(c x)
2) Resolver:
y 1
( x y )m
( x y) n ( x y ) p
Resolver
Hacemos un cambio de variable
z x y y
46
dz 1
1
dx
FIC-UNSA
FIC-UNSA
dz
zm
1 1 n
dx
z zp
dy
zm
n
dx z z p
Separamos variables e integramos
zn z p
dz dx
zm
zn z p
z m dz dx
z n m 1
z p m1
xC
n m 1 p m 1
Tomamos unas restricciones en nuestra respuesta
( x y ) n m 1 ( x y ) p m 1
x C , n m 1, p m 1
n m 1
p m 1
3) Resolver:
2
y
y
y
dx x cos 2 dy 0
x sin x 2 2 cos x
2
x
y
y ux 2 dy x 2 du 2 xudu
2
x
2
x sin(u ) 2 x 2 cos(u ) dx x cos(u )( x 2 du 2 xudx) 0
x 2 sin(u )dx 2ux 2 cos(u )dx x 3 cos(u )du 2 x 2u cos(u )dx 0
0 tan(u )du 0
x sin(u )
x
ln( x) ln sec(u ) ln(C ) ln x sec(u ) ln(C ) x sec(u ) C
y
C
2
x
x sec
4) Resolver:
47
dz
dy
dy
dz
1
1
dx
dx
dx
dx
dz
1 sin( z )
dz
1 sin( z )
dz
1 sin( z )
dx 1 sin( z )
1 sin( z )
cos 2 ( z )
5)
x
6)
1
sin z
dz
dz
2
cos z
cos 2 z
x tan z
tan z
dz
cos z
7)
x tan z tan z.sec zdz
8)
9)
x tan z sec z c
x tan( x y 1) sec( x y 1) c
1 Resolver
ln y y dx 3xy dy 0
3
Solucin:
48
FIC-UNSA
FIC-UNSA
dz 1
dz
3 y 2 . y 3 y 2 . y x 1
dx x
dx
dz
dz
z x 1 0 z 1 x 0
dx
dx
dx dz
dx
dz
0
x z 1
x
z 1
ln x ln( z 1) ln C
x C ( z 1)
z ln x y 3
z 1 kx ln x y 3 1 kx
1
k
c
y 3 kx ln x 1
2 Resolver
dy
2x 3y
dx
Solucin:
Para resolver esta ecuacin haremos un cambio de variable
2x 3y u
2dx 3dy du
dy du
dx dx
dy 1 du
2
dx 3 dx
23
3 dx
Ahora separamos variables
du
3 u 2
dx
du
3 u 2 dx
49
u w
1 du
dw
2 u
En la ecuacin
2w
3w 2 dw x c
2
w
dw x c
3w 2
dz
3z 3 x c
2 z 2
dz x c
9 z
2
2
1dz dz x c
9
z
2
z 2 ln z x c
9
2 z 4 ln z
xc
9
2 3w 2 4 ln(3w 2)
xc
9
2 3 u 2 4 ln(3 u 2) 9 x c
2 3 2 x 3 y 2 4 ln(3 2 x 3 y 2) 9 x c
3Resuelva la ecuacin
dP
P P2
dx
Solucin:
Separamos variables
dP
dt
P P2
50
FIC-UNSA
PP
dt
2
PP
P(1 P )
1
A
B
P (1 P ) P 1 P
A(1 P) BP 1
A AP BP 1
Igualamos valores
B A P 0 P
B A
A 1
B 1
ln P ln(1 P) t c
P
tc
1 P
ln
1 P
ln
et c
P
et c
1 P
P 1 P et c
P et c Pet c P Pet c et c
P 1 et c e t c
P
51
et c
1 et c
FIC-UNSA
Solucin:
y 1 x 2 dy y 1 dx
2
y 1
dy
1
x
1 x2
Integramos
y 1
1
x
1 x2
El primer miembro
y 1
dy
u y 1 du dy
Reemplazamos
u 1
1
1
du du u 2 du ln y 1 y 1
u
u
1 x dx
2
1 x2
52
FIC-UNSA
cos
1 x dx (1 sin
2
d
sec d
cos
1
1 x2
x
1 x2
sec tan
x 1
1 x2
Lo reemplazamos en la integral
1 x
1 x2
1 x
1 x 1 x
2
1 x
1 x 1 x
2
1
1 x 2 dx ln
1 x
1
1 1 x
ln
ln
2 1 x 1 x 2 1 x
2
ln y 1 y 1
1 1 x
ln
c
2 1 x
Ejercicios Propuestos
x y
2
y x 2 dx ( x 3 y 2 x )dy 0
1.
3x 2 12 x 2 x 3 y 3 6 xy C
Rpta:
xy 2 xy ln 2 y y ln y dx 2 x 2 ln y x dy 0
2.
2 x 2 (2 x ln y 1) 2 C
Rpta:
53
FIC-UNSA
3.
dy
tan( x y )
dx
x y ln sen( x y ) cos( x y ) C
Rpta:
dy
1
2
dx ln(2 x y 3) 1
4.
2 x y 3 ln 2 x y 3 x C
Rpta:
5.
y
x y ln 2
dy
x
dx
y
x ln 2
x
Rpta:
y 2 y
y y
y
ln 2 ln ln x C
x x
x
x x
dy 1 xy 3
; sug : x y u , xy v
dx 1 x3 y
6.
x 2 y 2 1 c( x y) 2
Rpta:
y ( xy 1) dx x(1 xy x 2 y 2 )y 0
7.
2 xy 1
c
2x2 y2
Rpta:
x3 y 4 y5 x5 x5 y 2 x3 y5 y 7 y 5 dx x 4 y 3 x 6 y xy 6 dy 0
8.
x3
1
y 2 x x3
x 2 2 3 c
3
2x 2x
y 3y
Rpta:
xy 2 y 2 x 1 dx x 2 y 2 xy x 2 2 y 2 x 2 dy 0
9.
10.
2 x 2 y 1 e (2arctan y k ) c
Rpta:
dy
( 5 x y ) 2 4
dx
y 5x
Rpta:
3(1 ce6 x )
1 ce 6 x
54
FIC-UNSA
1 x y 12 cos
2
'
2y
dy
dx
2
cos 2 y 2 1 x 2
sec
2 ydy
1
dx
2 1 x2
tan 2 y 1
arctan x c
2
2
tan 2 y arctan x c ....... 1
7
por condicin y , x
2
2 x 7
tan( 2 ) arctan x c
C
2
despejamos de 1 y
1
7
Y arctan(arctan x 2 )
2
2
0
2. y ln(
dy
)
dx
Solucin
55
FIC-UNSA
3.
dy
2 y 2 x 3....... 1
dx
Solucin:
Hacemos un cambio de var iable
u y 2x 3
du dy
2 .....reemplazamos en 1
dx dx
du
2 2 u
dx
du
dx
u
du
u dx
2 u x c (2 y 2 x 3) 2 x c
4( y 2 x 3) x c
Solucin
dy
2 xdx
( y)
dy
( y) 2 xdx
ln( y ) x 2 c
2
y e x .c reemplazando para x
y
56
FIC-UNSA
FIC-UNSA
dy
seny 1, y 5 , x
dx
Solucin
dy ( seny 1)( seny 1)
x3 ( seny 1)
dx
( seny 1)dy dx
3
cos 2 y
x
ydy
dx
x3
1
c
2 x2
segun las condiciones y 5 , x
1 c
1
sec y tan y 2 1
2x
2x2 1
sec y tan y
2 x2
sec y tan y
Ejercicios Propuestos
1.( x 1) y ' y 1, y es a cot ada , para x
Rpta. y 1
16
2.x 2 y ' cos 2 y 1, y
, cuando x
3
2 1
Rpta. y arctan(
) 3
x
3
3.seny ' x
Rpta. y x arcs enx 1 x 2 n , n z
FIC-UNSA
f ( x, y ) 2 x 3 y 2 x 3 y
Por ejemplo
n3 2
ya que
M ( x, y )dx N ( x. y )dy 0
Una ED de primer orden en forma diferencial
homognea si:
es
M (tx, ty ) t n M ( x, y )
N (tx, ty ) t n N ( x, y )
M ( x, y )
Y las funciones
N ( x, y )
y
vx y
, respectivamente:
x
N ( x, y ) y n N ,1 y n N v,1
y
58
FIC-UNSA
y
y ux
x
g (u ) u
x
y
Sexto: Se integra y si es posible, se despeja
Ejemplos:
1) Resolver:
y x 2 y 2 dx x x x 2 y 2 dy 0
Hacemos un cambio de variable y derivamos, obteniendo as:
y
u
x
y ux dy udx xdu
Reemplazamos en la ecuacin original, y desarrollamos, despejando de
tal manera que podamos resolver con el mtodo de separacin de
variables:
u 1 u 2 dx 1 1 u 2
udx xdu 0
u 1 u 2 dx 1 1 u 2
udx xdu
u 1 u 2 dx udx xdu u 1 u 2 dx x 1 u 2 du
59
FIC-UNSA
udx x x 1 u 2 du
udx x 1 1 u 2 du
Al tener la ecuacin despejada, procedemos a integrar (primero
separamos la suma del segundo miembro):
1 1 u2
dx
du
x
u
dx
1
1 u2
du
du
x
u
u
u2 z 2 1
2 zdz 2udu zdz udu
1
1 u2
z2
c ln x du
udu
ln
u
z 2 1zdz
u
u2
1
En la integral que queda sumamos y restamos
y nuevamente, por
propiedades separamos en dos integrales:
z2 1 1
z2 1
1
c ln x ln u 2
dz ln u 2 dz 2 dz
z 1
z 1
z 1
Resolvemos la primera integral, mientras que la segunda integral la
resolvemos con fracciones parciales y hallamos los valores del
A B
numerador ( y ):
B
A
c ln x ln u dz
dz
z 1 z 1
A z 1 B z 1 1
z 1 B
Si
60
1
2
z 1 A
FIC-UNSA
1
2
Si
Reemplazando y factorizando obtenemos 2 integrales nuevas que
m z 1 dm dz
podemos resolverlas con el cambio de variable
y
ln z 1
ln z 1
n z 1 dn dz
, en ambos casos la integral sale
y
,
respectivamente:
1
1
1
c ln x ln u z
dz
2 z 1 z 1
c ln x ln u z
1
1 z 1
ln z 1 ln z 1 ln u z ln
2
2 z 1
ln
z2 1 u2
y
u
x
z 1 u2
y luego reemplazar
c 2 ln y 2 1 u 2 ln
x2 y2
1 u 2 1
2 ln y 2
ln
1 u 2 1
c 2 ln y 2
En el segundo
ln
x2 y2
ln
x2 y2
1
x
2
2
x y
1
x
x 2 y 2 x
x 2 y 2 x
x 2 y 2 x x 2 y 2 x
x
x
y
x y
2
ln
2
x
x
c ln
ln
x2 y2 x
x2 y2 x2
ln ln ln
, donde
61
, y despejamos:
c ln
ln
x2 y2 x
x2 y2
2
2 ln
x2
x
c 2
x2 y2 x
ln
x
x
x2 y2 x
x2 y 2
2
ln
2
y
x
x2 y2
c2
ln
x
FIC-UNSA
x2 y2
ln
x
x2 y 2 x
x 2 y 2 x ln
2) Resolver:
(4 x 2 xy 3 y 2 )dx ( 5 x 2 2 xy y 2 )dy 0
dy (4 x 2 xy 3 y 2 )
dx (5 x 2 2 xy y 2 )
Verificamos si la ecuacin es homognea:
(4 x 2 xy 3 y 2 )
f ( x, y )
(5 x 2 2 xy y 2 )
(4t 2 x 2 txty 3t 2 y 2 )
f (tx, ty) 2 2
(5t x 2txty t 2 y 2 )
f (tx, ty ) t 0 f ( x, y )
x2 y2 x
x2 y 2 x
, obtenemos la solucin:
x 2 y 2 x cx
Solucin:
x2 y 2 x y2
g 2
y2
x
x 2 y 2 x cx x 2 y 2 x ln
FIC-UNSA
du 4 u 3u 2
ux
dx 5 2u u 2
x
du 4 u 3u 2 5u 2u 2 u 3
dx
5 2u u 2
x
du 4 4u u 2 u 3
dx
5 2u u 2
3
u 1 u 2 u 2 u u 2 4u 4
A(u 2)(u 2) B(u 1)(u 2) C (u 1)(u 2) u 2 2u 5
u 1 A
2
3
u 2 B
3
4
u 2 C
5
12
1
3
1
5
1
dx
2
du
x
3 u 1 4 u 2 12 u 2
2
3
5
ln(u 1) ln(u 2) ln(u 2) ln x c
3
4
12
2
3
5
ln x ln(u 1) ln(u 2) ln(u 2) C
3
4
12
u
Reemplazamos
y
x
2 y
3 y
5
y
ln x ln 1 ln
2 ln
2 C
3 x
4 x
12
x
3) Resolver:
63
FIC-UNSA
dy
2 xy
2
dx 3 x y 2
Solucin:
Verificamos si la ecuacin es homognea:
2 xy
f ( x, y ) 2
3x y 2
f (tx, ty )
2txty
3t x 2 t 2 y 2
2
f (tx, ty ) t 0 f ( x, y)
3x
y 2 dy 2 xy dx
3v
1 dy 2v vdy ydv
3v
1 dy 2v 2 dy 2vydv
1 dy 2vydv
x
y
Reemplazamos
y 3c x 2 y 2
y3 C x2 y2
4) Resolver:
64
FIC-UNSA
y 2 dx x y 2 x 2 xy dy 0
Solucin:
Despejando la ecuacin:
dy
y2
dx
x y 2 x 2 xy
f ( x, y )
f (tx, ty )
y2
y 2 x 2 xy
t 2 y2
tx
t 2 ( y 2 x 2 ) txty
f (tx, ty ) t 0 f ( x, y)
y
y ux
x
dy
du
ux
dx
dx
Reemplazamos en la ecuacin despejada:
du
u2
ux
dx
u u2 1
du u 2 u 2 u u 2 1
dx
u u2 1
u u2 1
u u 1
2
du
u2 1
65
du
dx
x
du
dx
u
x
FIC-UNSA
tan u 2 1
sec u
sec tan d du
Haciendo la sustitucin trigonomtrica:
sec tan d
du
dx
tan u x
ln sec tan ln u ln xc
y
x
y 2 x 2 xcy
x
x
y y 2 x 2 xcy
y 2 x 2 y 2 xc 1
y 2 1 xc 1
x2
y 2 2c xc 2 x
y
y
y
y
2 y
2 y
x sec
2 xsen x 2 x tan x y cos x y sec x dx x cos
x
x
Solucin:
y
du
ux
x
dx
dx
cos u sec 2 u
66
dy 0
FIC-UNSA
2
2
du 2sen u 2 tan u u cos u u sec u u cos u u sec u
dx
cos u sec 2 u
1 du
dx
2 v
x
1
ln v ln xc
2
ln c ln x 2v
u
v sen u tan u
Reemplazamos el valor de
y tambin
y
y
C x 2 tan sen
x
x
y
x
x y
3
x 2 y 2 dx xy x 2 y 2 dy 0
Solucin:
dy x3 y 2 x 2 y 2
dx
xy x 2 y 2
u
Hacemos el cambio de variable
ux
du 1 u 1 u
dx
u 1 u2
2
y
du
ux
x
dx
du 1 u 2 1 u 2 u 2 1 u 2
dx
u 1 u2
1 u 2 du
FIC-UNSA
dx
x
v 1 u2
dv 2udu
1
dx
2u 1 u 2 du
2
x
1
dx
vdv
2
x
3
3
v 2
ln xc 1 u 2 2 ln x 3c
3
u
Reemplazamos el valor
x
7) Resolver:
y2
x3 ln x3c
x y dx 3 y
3
y
x
3xy 2 dy 0
Despejando y factorizando:
x y dx 3xy
3
3 y 5 dy
x y dx 3 y x y dy
3
z x y3 y3 z x
dz dx 3 y 2 dy
3y 2 dy dz dx
Reemplazando en la ecuacin, multiplicando y simplificando:
zdx x y 3 dz dx
zdx x z x dz dx
zdx 2 x z dz 2 xdx zdx
68
FIC-UNSA
0
Al despejar encontramos una ecuacin homognea de grado
2x
dz
2 xdx 2 x z dz
2 x z dx
1
dz
2x
2
gx
z
dx 2 x z 1
2
x
x
A continuacin si hacemos el cambio de variable para una ecuacin
homognea y as podremos resolver con el mtodo de separacin de
variables, e integramos:
u
ux
z
dz
du
z ux
ux
x
dx
dx
du
2
du 2 2u u 2
dx 2 u
dx
2 u
2u
dx
du
2u 2
x
dx
2u
2u
2
du c ln x 2
du
x
u 2u 2
u 2u 2
c ln x
u 1
du
u 1
du
u 2u 2
2
m u 1
dm du
c ln x
1
u 1
du 2
du
m 1
u 2u 2
2
c ln x arctan m
1 2 u 1
du
2 u 2 2u 2
n u 2 2u 2
dn 2u 2 du 2 u 1 du
69
FIC-UNSA
1 dn
1
arctan m ln n
2 n
2
cambiamos anteriormente (
):
m u 1 n u 2u 2 u 1 1
2
1
2
c ln x arctan u 1 ln u 1 1
2
u
La solucin est en funcin de
z
1 z x
z x
u c ln x arctan
ln
x
2
x
x
Ahora la solucin est en funcin de
z x y
x y 3 x
1 x y 3 x
c ln x arctan
ln
x
2
x
y 3
1 y6 x2
c ln x arctan ln
2
x2
x
y 3
1 y 6 x2
C arctan ln
2
x3
x
Ejercicios Propuestos
dy
xy 2
y3 x3
y (1) 2
dx
1)
,
y 3 3 x3 ln x 8 x 3
Rpta:
ydx x xy dy 0
2)
4 x y ln y c
Rpta:
2 2 x 2 y 2 dx xydy 0
3)
x4 C y 2 4x2
Rpta:
70
x ye dx xe
y x
y x
4)
FIC-UNSA
dy 0 y (1) 0
,
ln x e y x 1
5)
Rpta:
y dy
y
xsen
ysen x
x dx
x
y
cos ln xc 0
x
6)
7)
Rpta:
dy y
y
sec
dx x
x
y xarcsen ln x c
Rpta:
y
x cot x y dx xdy
Rpta:
8)
y
x cos c
x
xy
x y x
dy
dx
y3 2
y 1 1
,
3x 3 2 ln x 3x1 2 y 2 y 3 2 5 x 3 2
Rpta:
dy x 3 y 3
dx
xy 2
9)
10)
1 2
y (1) 3
,
13
y x 3ln x 27
Rpta:
dy
xy 3x 2 4 y 2
dx
y (1) 3
y x 4x 1
6
Rpta:
71
FIC-UNSA
a x b1 y c1
dy
f 1
dx
a2 x b2 y c2
(1)
(2)
Rectas no paralelas
a1 b1
0
a2 b2
det
a1 x b1 y c1 0
a2 x b2 y c2
Si
se comprueba que
y
no paralelas. Entonces el procedimiento es el siguiente:
(0, 0)
son rectas
( h, k )
x uh
x u
y vk
y v
(3)
a u h b1 v k
dv
f 1
du
a2 (u h) b2 (v k )
v
F
u
72
FIC-UNSA
a1 b1 u
v
F f
u
a2 b2 v
u
Ejemplo
Resolver
dy 4 x 3 y 15
dx
2x y 7
(1)
Solucin
L1 L2
Primero averiguaremos si y son paralelas o no
L1 4 x 3 y 15 L2 2 x y 7
Sea
4 2
(4)(1) (3)(2) 2 0
3 1
det
y
p (h, k ) L1 L2
entonces
y para esto resolvemos el sistema:
4 x 3 y 15 0 x 3
p(h, k ) ( 3, 1)
2x y 7 0
y 1
Segundo hacemos el cambio de variable
x u 3, y v 1, dx du , dy dv
(2)
Y reemplazaremos (2) en (1)
dv 4(u 3) 3(v 1) 15
du
2(u 3) (v 1) 7
dv 4u 12 3v 3 15
du
2u 6 v 1 7
dv 4u 3v
v
dv
v u z v
z u z
u
du
(4)
73
FIC-UNSA
du
2 z
z2
u
2
dz
z z4
u
4z 8
u
2
dz
4 z 4 z 16
u
4z 8
u
dz
2
(2 z 1) 17
u
z u z
Quinto integraremos
4z 8
u
dz
2
17
u
(2 z 1)
2 z 17 1
1
5
ln( z 2 z 4)
ln
ln u ln c1
2
2 17 2 z 17 1
v
z
u
Rectas paralelas
a1 b1
0
a2 b2
det
a1 x b1 y c1 0
Si
se comprueba que
y
paralelas. Entonces el procedimiento es el siguiente:
Hacer el cambio:
74
a2 x b2 y c2
son rectas
FIC-UNSA
u a1 x b1 y
" x"
:
u a1 b1 y
" y"
Despejando
:
y
u , u, y
Reemplazar lo anterior (
ua1
b1
) en
u c1
1 du
a1 f
b1 dx
u c2
Ejemplo
Resolver
dy
2x 2 y 1
dx
x y 1
(1)
Solucin
L1 L2
Primero averiguaremos si y son paralelas o no.
L1 2 x 2 y 1 L2 x y 1
2 1
(2)(1) (2)(1) 0
2 1
det
Sea
y
entonces
estas rectas son paralelas y se prosigue de la siguiente manera:
Segundo se hace un cambio de variables
z x y
dz
dy
dy dz
1
1
dx
dx
dx dx
dz
z 1
1
dx
2z 1
Resolviendo
75
(2)
FIC-UNSA
dz z 1 2 z 1
dx
2z 1
dz z 2
dx 2 z 1
2z 1
dz dx
z2
Cuarto se resolver utilizando el Mtodo de Variables Separables
2z 1
z 2 dz dx
3
2 z 2 dz dx
2 z 3ln( z 2) x c
Solucin
Primero hacemos que
y z dy z 1dz
Segundo reemplazando en la ecuacin diferencial se tiene:
4 xz 2 dx (3x 2 z 2 1 z 1 ) dz 0
(1)
Tercero verificamos los grados
xz 2
2 1
es el grado de
x 2 z 2 1
2 1
es el grado de
1
z 1
es el grado de
Cuarto se verifica la homogeneidad de (1)
y z y z 2 dy 2 z 3dz
2 1 1 2
, como
Quinto reemplazando (2) en (1)
76
(2)
FIC-UNSA
4 xz 4 dx (3x 2 z 2 ) dz 0
(4)
y reemplazamos (4) en (3)
4 x 2udx 2(3 x 2 u 2 x 2 )(udx xdu ) 0
du 0
x u3 u
Octavo Integrando
dx
u2 3
2
x u 3 u du C ln x 3ln u ln(u 1) C
Donde
z
u , y z 2
x
se tiene
y (1 x 2 y ) 2 K
EJERCICIOS RESUELTOS
1 Resolver
2 x 3 y 4
y'
3 x 2 y 1
(1)
Solucin
Primero hallamos la determinante de la ecuacin
2 3
det
(2)(2) (3)(3) 5 0
3 2
2x 3 y 4 0
de esto sabemos que
existe un
3x 2 y 1 0
y
no son paralelos y
( h, k )
punto de interseccin
ecuaciones.
( h, k )
Segundo hallar el punto
77
FIC-UNSA
11
5
14
k
2 x 3 y 4 0
3x 2 y 1 0
2
2(u ) 3(v ) 4
dv
dv 2u 3v
5
5
(EDO homognea)
(2)
Quinto dividimos a (2) entre
1
u
dv
du
2
1
v
2u 3v
23
u dv
u F(v)
du 3 v
u
1
3u 2v
v
2
3
dv
u F ( v )
2
du 3 v
u u dz 2 3 z z
du 3 2 z
u
dz 2 3 z
dz (2 3 z ) 2 z (3 2 z ) 2
dz 4 z 3 21z 2 21z 4
u
du 3 2 z
du
(3 2 z ) 2
du
(3 2 z ) 2
(2 z 3) 3
du
dz
( z 1)(4 z 1)( z 4)
u
Por medio del cocientes parciales
78
FIC-UNSA
(2 z 3)3
A
B
C
( z 1)(4 z 1)( z 4) z 1 4 z 1 z 4
1
A9
20
8 z 162 z 72 z A(4 z 17 z 4) B ( z 5 z 4) C (4 z 5 z 1) B
9
C9
Octavo integrar
20
5
1
du
1
20
5
z 91 4 z9 1 z 9 4 u C 9 ln( z 1) 9 ln(4 z 1) 9 ln( z 4) ln u C
(1)
Solucin
Primero hacemos un cambio de variable
u x 2 du 2 xdx, v y 2 dv 2 ydy
Y reemplazamos en (1)
du
dv
(2u 3v 7)
(3u 2v 8)
0
2
2
(EDO reducible a homognea)
(2)
79
FIC-UNSA
L1 : 2u 3v 7 0 L2 : 3u 2v 8 0
Siendo
2 3
(2)(2) (3)(3) 5 0
3
2
det
p(h, k ) L1 L2
entonces
para hallarlo resolvemos el siguiente sistema
de ecuaciones
2u 3v 7 0 u 2
p (2,1)
3u 2v 8 0 v 1
Tercero haremos un cambio de variables
u z 2, v 1
Sean
Reemplazando en (2)
(2 z 3 )dz (3z 2 ) d 0
(ecuacin diferencial homognea)
Cuarto resolveremos segn lo indicado anteriormente
zn d zdn ndz
Haciendo
y reemplazando en la ecuacin
diferencial homognea, simplificando y separando variables se tiene
2
dz 2n 3
2
dn 0
z
n 1
Quinto integraremos
dz
2n 3
3 n 1
2
2
2 z n2 1 dn K ln z (n 1) 2 ln n 1 K
n
Como
, v 1 y 2 1, z u 2 x 2 2
z
3 y 2 x2 1
ln y x 4 x 2 y 3 ln 2 2
K
2 y x 3
4
3 Resolver
(y y
x 2 y 4 1)dx 2 xdy 0
(1)
Solucin
Primero hacemos un cambio de variable y lo reemplazamos en (1)
x z , dx z 1dz
80
FIC-UNSA
( yz 1 y 6 z 4 2 y 2 z 2 2 )dz 2 z dy 0
(2)
Segundo tenemos que igualar todos los grados para que (2) sea EDO
homognea y reemplazar el valor que hallemos
6 4 2 2 2 2
1 1 2
2
2
2( yz 3 y 6 z 10 y 2 z 6 )dz 2 z 2 dy 0
Tercero hacemos un cambio de variable que nos permita llegar a una
ecuacin de variable separable
y
y vz
z
...(3)
z v 1 v4
Cuarto integramos (3)
dz
dv
z
v 21 43
v4
14
I
1
2v3 dv
I
2 v4 1 v4
v 1 v4
1 v 4 t 2 4v3 dv 2tdt 2v3dv tdt
1
tdt
1
dt
I 2
2
2 (t 1)t
2 (t 1)
dv
2 (sec 1)
2 tag
2
2
1
t 1
1 t 1
ln
ln
2
t 2 1 4 t 1
t 2 1
81
FIC-UNSA
Reemplazando t
t 1 v4
1
1 v4 1
ln
4
1 v4 1
1
1 v4 1
1 v4 1
ln
ln z ln C
Cz 4
4
4
4
1 v 1
1 v 1
( 1 v 4 1) 2 C (vz ) 4 1 v 4 1 C1 (vz ) 2
t
y
z x 2 ,v x2 y
z
1 ( xy ) 2 1 C1 ( y )2
4 Resolver
y cos xdx (2 y senx)dy 0
Solucin
Primero
Hacemos
y reemplazamos en la ecuacin
ydz (2 y z )dy 0
diferencial se tiene:
homognea)
Segundo
(ecuacin diferencial
(1)
y uz dy udz zdu
du 0
z
2u 2
Quinto Integrando
dz
2u 1
z 1 42u22 43du C
I
2u 1
1
1
I
du du 2 du
2
2u
u
2u
1
I ln u
2u
82
FIC-UNSA
1
C
2u
1
C
2u
Sexto Reemplazando
Como
z senx
y
senx
y
senx
C
2y
senx
senx
ln y
C
2y
ln senx
5. Resolver
x y
3
x 5 y 5 x3 y 5 y 5 y 7 dx ( x 4 y 3 x 6 y xy 6 )dy 0
(1)
Solucin
Primero hacemos un cambio de variables
y ux dy udx xdu
Y lo reemplazamos en (1)
x5 x3 1
u2 1 u5
dx
du
x3
u4
Tercero integrando
83
FIC-UNSA
x5 x3 1
u 2 1 u5
x3 dx u 4 du
(x
1 x 3 )dx (u 2 u 4 u )du
x 3 x 2 x 2
u 2 u 3 u 2
C
3 2
2
2
3
2
Cuarto
y
x
x3
x 2 y 2 x x 3
x
C1
3
2 2 x2 y 3 y3
EJERCICIOS PROPUESTOS
dy 2 x 3 y 1
dx x 2 y 1
x eu , y z
1.
w4
2 z w
ln 2
arctg
2
2 z 2 xw w
2 z w
Rpta.
1
5
w y ,z x
7
7
( y y x 2 y 4 1)dx 2 xdy 0
2.
x 2 y 4 1 cy 2 1
Rpta.
3.
( y 2 ln x )dx xy 3dy 0, x e u y
(3 3) ln y 2 (1 3) ln x (3 3) ln y 2 1 3 ln x c
Rpta.
x
dy
y2
3 3
dx 3 y x
y
4.
x 2 2 xy 3 3 y 6 c
Rpta.
(3 x 5 3 x 2 y 2 )dx (2 y 3 2 x3 y )dy 0
5.
84
Rpta.
FIC-UNSA
( x 2 y 3 x 4 y 4 x 4 y x 2 y 4 y 4 y 5 )dx ( x 3 y 2 x 3 xy 4 )dy 0
6.
x 4 y 3 3 x 2 y 3 3 y 3 3 y 4 3 x 2 y 2 x 4 Kxy 3
Rpta.
(3tgx 2 cos y ) sec 2 xdx tgxsenydy 0
7.
cos ytg 2 x tg 3 x c
Rpta.
x y x y
dy
dx
x y x y
8.
x x2 y2 c
Rpta.
x uy
x 2 ydx ( x3 y 5 ) 0
9.
sug
3 y 5 2 x3 cy 3
Rpta.
dy
Ax By ''
n 1
y ( A ' x B ' ym )
x dx
variable
f : R2 R
Si
( x, y ) R 2
, es una funcin diferenciable en
total de
, entonces la diferencial
es la funcin es la funcin de
85
df ( x, y )
FIC-UNSA
f ( x, y )
f ( x, y )
dx
dy
x
y
M ( x, y )dx N ( x, y )dy 0
, se denomina exacta si :
f : D R R / df ( x, y ) M ( x, y )dx N ( x, y )dy
2
Considerando:
f ( x, y )
tal que:
f ( x, y )
f ( x, y )
M ( x, y )
N ( x, y )
x
y
Una ecuacin ser exacta si cumple con la siguiente expresin.
N ( x, y ) M ( x, y )
x
y
Solucin de una ecuacin Diferencial Exacta
M ( x, y )dx N ( x, y )dy 0
1 Verificar si
2 Por teorema:
, es exacta
f : D R 2 R /
f
N ( x, y )
y
f
M ( x, y )
x
y
Se integra (2) con respecto a x, con lo que se obtiene la solucin :
f ( x, y ) M ( x, y )dx g '( y )
g ( y)
,donde
=constante de integracin .
g ( y)
Hallando
f
N ( x, y )
y
N ( x, y )
, y se iguala a
g '( y )
de donde se despeja
g '( y )
5 Se integra
, con respecto a
g ( y)
para obtener
g ( y)
6 Reemplazar
f ( x, y )
, es decir,
FIC-UNSA
Ejemplo 1.
Resolver la siguiente ecuacin diferencial.
e seny 2 ysenx dx e
x
cos y 2cos x dy 0
..(1)
Solucin:
1.- Verificando la exactitud de la E.D.
f : D R 2 R /
f
df
e x seny 2 ysenx e x cos y 2cos x
x
dy
3.- Integrando con respecto
ax
f ( x, y ) e x seny 2 ysenx dx g ( y )
f ( x, y ) e x seny 2 y cos x g ( y )
(2)
N ( x, y )
4.-Derivando (2) parcialmente con respecto a y e igualando a
f ( x, y ) x
e cos y 2cos x g '( y )
dy
e x cos y 2cos x g '( y ) e x cos y 2cos x
g '( y ) 0 g ( y ) c
5.- Integrando a
87
FIC-UNSA
g ( y)
6.- Reemplazando
f ( x, y ) e x seny 2 y cos x c
f ( x, y ) c
7.-Expresando la ecuacin de la forma
e x seny 2 y cos x C1
Ejemplo 2.
3 y e x 3x cos y y ' 0
Solucin.
Mdx Ndy 0
La ecuacin es de la forma
Siendo
dM
dN
3
dy
dx
Comprobando la exactitud
Es exacta
f : D R 2 R /
f
df
3 y e x 3 x cos y
x
dy
Entonces:
f ( x, y ) 3 y e x dx g ( y )
f ( x, y ) 3 yx e x g ( y )
(1)
y
Derivando con respecto a
M 3 y ex
N 3 x cos y
N ( x, y)
e igualando a
df ( x, y )
3 x g '( y) 3 x cos y 3 x g '( y)
dy
g ( y)
Hallando
88
3x cos y 3x g '( y )
cos y g '( y )
g ( y ) seny C
g ( y)
Reemplazando
f ( x, y ) 3 yx e x seny
3 yx e x seny C
Ejemplo 3
Resolver la siguiente ecuacin diferencial
y
x
arctan y dx
arctan x dy 0
2
2
1 x
1 y
Solucin:
M ( x, y )
Sea
y
arctan y
1 x2
N ( x, y )
x
arctan x
1 y2
Probando su exactitud
M N
M
1
1
N
2
2
y x
y 1 x 1 y
x
Es Exacta
f : D R 2 R /
f
y
df
x
arctan y
arctan x
2
x 1 x
dy 1 y 2
Entonces:
x
Integrando respecto de
f
y
arctan y
x 1 x 2
89
FIC-UNSA
FIC-UNSA
arctan y dx g ( y )
2
1 x
f ( x, y ) y arctan x x arctan y g ( y )
f ( x, y )
(1)
g ( y)
Para hallar
f ( x, y )
Derivando
N ( x, y )
respecto a
e igualando el resultado a
x
arctan x
1 y2
f ( x, y )
x
arctan x
g '( y )
dy
1 y2
x
x
arctan x arctan x
g '( y )
2
1 y
1 y2
g '( y) 0 g ( y) C
Reemplazando en (1)
f ( x, y ) y arctan x x arctan y C
Obteniendo como resultado
y arctan x x arctan y K
Ejemplo 4
Resolver la siguiente ecuacin diferencial si es exacta.
1
seny ysenx dx x cos y cos x
x
1
dy 0
y
Solucin:
Sea
1
M ( x, y ) seny ysenx
x
N ( x, y ) x cos y cos x
y
90
1
y
M N
M
N
cos y senx
y x
y
x
es Exacta
Entonces:
f : D R 2 R /
f
1 df
1
seny ysenx x cos y cos x
x
x dy
y
f
1
seny ysenx
x
x
Integrando
x
respecto a
f ( x, y ) seny ysenx dx g ( y )
x
f ( x, y ) xseny y cos x ln x g ( y )
g ( y)
Para hallar
f ( x, y )
Derivando
respecto a
df ( x, y )
x cos y cos x g '( y)
dy
N ( x, y ) x cos y cos x
1
y
Igualando a
x cos y cos x
1
x cos y cos x g '( y )
y
y dy g ( y ) ln y C g ( y)
Luego
f ( x, y ) xseny y cos x ln x ln y C
Finalmente.
xseny y cos x ln xy k
91
FIC-UNSA
2 xy
y cos x dx 3 x 2 y 2 senx dy 0
Solucin:
M ( x, y ) 2 xy 3 y cos x
N ( x, y) 3 x 2 y 2 senx
Sea
Comprobando la exactitud.
M N
M
N
6 xy 2 cos x
y x
y
x
Es exacta
Entonces:
f : D R 2 R /
Integrando
f
df
2 xy 3 y cos x 3x 2 y 2 senx
x
dy
f
2 xy 3 y cos x
x
x
respecto a
f ( x, y ) 2 xy 3 y cos x dx g ( y)
f ( x, y ) x 2 y 3 ysenx g ( y)
g ( y)
Para hallar
f ( x, y )
Derivando
df
3x 2 y 2 senx
dy
con respecto
e igualando a
Entonces
df ( x, y )
N ( x, y ) 3x 2 y 2 senx g '( y )
dy
3 x 2 y 2 senx 3x 2 y 2 senx g '( y )
g '( y ) 0 g ( y ) C
92
FIC-UNSA
f ( x, y )
en
obtenemos
f ( x, y ) x 2 y 3 ysenx C
x 2 y 3 ysenx k
EJEPLO 6:
y sen( x)cos 2 ( xy )
x
dx
sen
(
y
) dy 0
2
cos 2 ( xy )
cos
(
xy
)
Solucin:
M ( x, y )dx N ( x, y )dy 0
La ecuacin es de la forma:
Demostrando la exactitud de esta ecuacin diferencial:
y
sen( x)
cos ( xy )
x
N ( x. y )
sen( y )
2
cos ( xy )
M ( x, y )
y
cos 4 ( xy )
cos3 ( xy )
N ( x, y ) cos 2 ( xy ) 2 xysen( xy )cos( xy ) cos( xy ) 2 xysen( xy )
x
cos 4 ( xy )
cos3 ( xy )
N ( x, y ) N ( x, y )
x
x
Entonces:
f : D R 2 R /
f
y
df
x
sen( x)
sen( y )
2
2
x cos ( xy )
dy cos ( xy )
Desarrollando
93
FIC-UNSA
M ( x, y )
FIC-UNSA
y
sen( x)
cos ( xy )
2
a x
y
sen( x) dx y sec 2 ( xy )dx sen( x) dx
cos ( xy )
f ( x, y ) tg ( xy ) cos( x) g ( y )
f ( x, y )
g ( y)
Para hallar
f ( x, y)
Derivando
con respecto a
tenemos:
f ( x, y )
x sec 2 ( xy ) f ( y )
y
df
x
sen( y )
2
dy cos ( xy )
Igualando
f ( x, y )
x
x sec 2 ( xy ) f ( y )
sen( y )
2
y
cos ( xy )
Donde:
tg ( xy ) cos( x) cos( y ) C
Finalmente
Ejercicios propuestos
A Resolver las siguientes ecuaciones diferenciales si se demuestra que son
exactas.
yx y 1dx x y ln xdy 0
Rpta.
e
x2
dy 2 xydx 3x
xy C
2
ye x x3 c
dx
Rpta
2 xdx y 3x
dy 0
y3
y4
2
x 2 y 2 cy 3
Rpta.
94
FIC-UNSA
x3 3xye2 y k
Rpta.
ln y dx ln x
x
x
dy 0
y
y ln x x ln y c
Rpta.
e2 x
3 x 2e2 y e y dy 0
2
ye 2 x 3 xe 2 y dx
ye2 x 3 x 2 e2 y 2e y 5 0
Rpta.
( xy 2 y x)dx x( xy 1)dy 0
8
x 2 y 2 2 xy x 2 C
Rpta:
( Ax By )dx (Cx Dy ) dy 0
es
ecuacin
homognea
B 2 D E 2C
es exacta si y solo si
y
D) Determinar los valores de a y b para que la ecuacin deferencial sea exacta
y resolverla.
( y x3 )dx (ax by 3 )dy 0
I
2
a 1, b R
Rpta:
1
(ax b) ydx ( x 2 x )dy 0
y
II
a 2, b 3
Rpta:
95
FIC-UNSA
( xy 2 bx 2 y )dx ( x y ) x 2 dy 0
III
Rpta:
b3
2 x 3 x y ye x dx ( x 2 3 y 2 e x )dy 0
IV
2
x 2 y y 3 2 x 3 ye x C
Rpta:
FACTOR DE INTEGRACIN
Dentro del conjunto de ecuaciones diferenciales:
M ( x, y )dx N ( x, y )dy 0
M ( x, y ) N ( x, y )
y
x
( M ) ( N )
y
x
FIC-UNSA
F ( x, y ) F ( x )
Por lo tanto:
( x, y )
0
y
( x)
M ( x, y )
N ( x, y )
d ( x)
( x)
N ( x, y )
y
x
dx
Agrupando
( x)(
Despejando:
M ( x, y ) N ( x, y )
d ( x)
) N ( x, y )
y
x
dx
M ( x, y ) N ( x, y )
1 d ( x)
y
x
N ( x, y )
( x ) dx
1 d ( x)
y
x
U ( x)
N ( x, y )
( x) dx
Multiplicando por
dx
:
U ( x )dx
d ( x)
Integrando:
U ( x)dx
( x)
d ( x)
( x)
( x) e
Donde:
U ( x ) dx
M ( x, y ) N ( x, y )
97
y
x
U ( x)
N ( x, y )
FIC-UNSA
( x, y ) ( y )
En este caso:
( y)
M ( x, y )
d ( y)
dN ( x, y )
M ( x, y )
( y)
y
dy
x
Agrupando
( y )(
Despejando:
N ( x, y ) M ( x, y )
d ( y)
) M ( x, y )
x
y
dy
N ( x, y ) M ( x, y )
1 d ( y)
x
y
M ( x, y )
( y ) dy
1 d ( y)
x
y
U ( y)
M ( x, y )
( y) dy
Multiplicando por
dx
:
U ( y ) dy
d ( y)
Integrando:
U ( y)dy
( y)
d ( y )
( y)
( y) e
98
U ( y ) dy
FIC-UNSA
Donde:
N ( x, y ) M ( x, y )
x
y
U ( y)
M ( x, y )
Ejemplos:
x 2 dx ( x3 y 2 y 2 )dy 0
1.
SOLUCIN
N M
x
y
Puesto que
3x 2 y 2
x y
x y
p ( x)
2
e p( x)
M
M
x
Dado que:
y
3x 2 y 2
p ( x) 2 y 3
x
Entonces
e y
x 2 e y dx ( x3 y 2 y 2 )e y dy 0
es exacta
f ( x, y ) ( x 2e y )dx
3
3 y3
xe
3
f ( x)
...(1)
x 3 y 2e y f '( x) ( x 3 y 2 y 2 )e y
3
f ( x) y e
2 y3
e y
dy
c
3
Reemplazando en (1):
3
x 3e y e y
C
3
3
( xy 2 x 2 y 2 3)dx x 2 ydy 0
2.
99
FIC-UNSA
SOLUCIN
M xy 2 x 2 y 2 3
N x2 y
Derivadas parciales:
N
2 xy
x
N M
x
y
M
2 xy 2 x 2 y
y
Como
no es exacta:
Determinamos el factor de integracin:
e p( x)
Dado que:
M N
y x
p ( x)
dx
N
2x2 y
x2 y dx 2 x
=
e2 x
x 2 ye 2 x
f ( x)
2
...(2)
2x
3
f ( x ) 3 e 2 x dx e 2 x C
2
Reemplazando en (2):
x 2 y 2e2 x 3 2 x
e C
2
2
, si su factor integrante
( x2 y 2 )
es de la forma
SOLUCION:
100
FIC-UNSA
z x2 y 2
( z )
Entonces
ln ln z
.
x
z x
ln ln z
.
y
z y
ln ln
.2 y
y
z
ln ln
.2x
x
z
Reemplazando:
ln
ln
M N
N (2 x
) M 2y
z
z
y x
M N
ln
y x
z
2( Nx My )
Ordenando:
x xy dx y x 2 dy 0
x, y x xy
x, y y x 2
y x, y x
x x, y 2 x
ln
x 2x
3 x
3
3
2
2
2
2
z
2z
2x x y
2 x y
2 y x 2 x x xy y
3 dz
z
dln 2
ln z 3/2 x y 2
3
ln ln z ln z 3/2
2
3/2
x xy dx y x 2 dy 0
x xy x 2 y 2
3/2
dx y x 2 x 2 y 2
3/2
2 xdx x0 y 2
2
3/2
dy 0
La solucin es:
l y
2
y2
101
3/ 2
2 ydy x0 2
dy
y
2 3/2
C1
2
0
dy
y
dy x0 sec2 d
2 3/2
FIC-UNSA
x0 sec 2 d
l
2
2 sen
2
2
3/ 2
( x0 x0 tg )
x0
l y
2
2 x 2 y 2
l y x2 y 2
1/2
1/2
x02 y 2
l y x02 y 2
1/2
y x02 y 2
y0 x02 y02
1/ 2
x02
dy
2
0
2 3/2
1/2
1/2
1/2
. 1 y0 C1
C1
4.
SOLUCIN
2
N x( x 2 3 y 2 6 y )
M
6y
y
N
3x 2 6 y 3 y 2
y
N M
3x 2 6 y 3 y 2 6 y
x y
T ( y)
dy dy y
M
3( x 2 y 2 )
ey
Multiplicando por el factor de integracin:
102
C1
3( x 2 y 2 )dx x ( x 2 3 y 2 6 y )dy 0
M 3( x y )
1/2
1 2
(1 y )( x 2 y 2 ) 1/ 2 C1 1 y0 x0 2 y0 2
x02 y 2
1/ 2
x02 y02
x2 y 2
y
2
0
x02 x02 y 2
x02 y 2
1/2
y 1
FIC-UNSA
e y 3( x 2 y 2 )dx xe y ( x 2 3 y 2 6 y )dy
f ( x, y ) e y 3( x 2 y 2 )dx f ( y ) ( x 3 3xy 2 )e y f ( y )
...(3)
Derivando respecto a y:
f ( x, y )
( x3 3 xy 2 )e y 6 xye y f '( y )
y
x3e y 3xy 2 e y 6 xye y f '( y ) x 3e y 3xy 2e y 6 xye y
f '( y ) 0
f ( y) C
Reemplazando en (3)
x( x 2 3 y 2 )e y C
(2 x 2 2 y 5)dx (2 x 3 2 x) dy 0
5.
SOLUCIN
M
2 x2 2
y
N
6 x2 2
x
M 2 x2 y 2 y 5
N 2 x3 2 x
N M
x
y
Como
, no es exacta
Calculando el factor integrante:
M N
2 x2 2 6 x2 2
4 x 2
xdx9
y x
p ( x)
dx
dx
dx 2 2
ln( x 2 1)
3
3
N
2x 2x
2x 2x
x 1
e p(x)
El factor de integracin es
e ln( x
1)
1
x 1
Multiplicando
a la ecuacin dada:
103
x 2 1
2
FIC-UNSA
2 x2 y 2 y 5
2 x3 2 x
dx 2
dy 0
x2 1
x 1
2y
5
dx 2 xdy 0
x 1
2
f ( x, y ) 2 y 2 dx f ( y ) 2 xy 5arctg ( x ) f ( y )
x 1
f ( x, y )
2 x f '( y ) 2 x
y
f '( y ) 0
f ( y) C
xm y n
El modelo matemtico del factor:
En la ecuacin diferencial:
(4 x m 1 y n 2 3 x m y n 1 )dx (3 x m 2 y n 1 2 x m 1 y n )dy 0
De donde:
M 4 x m1 y n 2 3x m y n 1
N x(3 xy 2)
M
4(n 2) x m1 y n 1 3(n 1) x m y n
y
N
3(m 2) x m 1 y n 1 2(m 1) x m y n
x
N M
x
y
Dado que:
4(n 2) 3(m 2)
3(n 1) 2(m 1)
4n 3m 2 0
3n 2m 1 0
...(4)
FIC-UNSA
f ( x, y ) 4 x3 y 3 3 x 2 y 2 dx f ( y )
f ( x, y ) x 4 y 3 x 3 y 2 f ( y )
...(5)
f
3 x 4 y 2 2 x 3 y f '( y )
y
f ( y ) 0 dy C
Reemplazando en (5):
x4 y3 x3 y 2 C
(1 y 2 ) dx x arctan y dy 0
7.
SOLUCIN:
M
2y
N
N
1
M
N M
x y 1 2 y
p( y )
M
1 y2
y e
y e
1 2 y
1 y 2 dy
2 ydy
dy
1 y 2 1 y 2
y earctan y ln(1 y
y
earctan y
1 y2
y
Multiplicando la ecuacin inicial por
e
earctan y
1 y 2 dx
2
1 y
arctan y
x arctan y dy 0
1 y2
earctan y dx
105
df
earctan y
dx
Integrando:
f ( x , y ) x.e arctan y h ( y )
f
xe
x.e
h '( y )
2
y
1 y
arctan y
arctan y
(1)
e
arctan y
2
1 y
arctan y
earctan y arctan y
1 y2
h( y )
Hallando
h( y )
w arctan y
dw
dy
1 y2
h( y ) e w .wdw
h( y ) e w we w
w arctan y
Como
h( y ) arctan y.earctan y e arctan y
r
Reemplazando en (1):
xearctan y arctan y.e arctan y earctan y C
x 1 x 2 dy ( x 2 x 4 y 3 x 2 y )dx
8.
Solucin
( x 2 x 4 y 3 x 2 y )dx x 1 x 2 dy 0
M
1 3x 2
y
106
N
1 3x 2
x
FIC-UNSA
FIC-UNSA
M N
2(3 x 2 1)
y x
p ( x)
dx
N
x3 x
( x) e
( x)
3 x 2 1
2 3
x x
( x)
Multiplicando por el factor integrante
1
1
( x 2 x 4 y 3 x 2 y )dx
x 1 x 2 dy 0
2
2
3
3
x x
x x
( x 2 x 4 y 3 x 2 y )dx
x 1 x 2 dy 0
2
4
2
1
( x x y 3x y ) dx
dy 0
2
3
3
f
1
3
y
x x
y
h( x )
x x
3
...(1)
f y 1 3 x
x 2 x 4 y 3x 2 y
h
'(
x
)
x x x 3 2
( x3 x) 2
2
Entonces:
h '( x)
x2 1
h( x )
Integrando para hallar el valor de
h( x )
x2 1
x 2 1
dx
2
2
( x 1)
x 1 x 2 1 2
x2 1
Cx D
Ax B 2
2
x 1
x 1
107
FIC-UNSA
x 2 1 Ax 3 Ax Bx 2 B Cx D
x2 1
x2 1
x 2 1 Ax 3 Bx 2 x( A C ) ( B D )
Comparando, hallamos lo valores de A, B, C, D:
A0
AC 0
C0
B 1
B D 1
1 D 1
D 2
x2 1
dx
2dx
( 2
2
)
2
2
( x 1)
x 1
( x 1) 2
( x 2 1)dx
dx
2
arctan x 2
2
( x 1) 2
x 2 1
dx
2
sec 2 d
d
2
2 cos 2
4
sec
sec 2
Como:
cos 2
1
(1 cos 2 )
2
Sustituyendo en la integral:
1
sen2
2 (1 cos 2 )d d cos 2 d
sen .cos
2
2
1
x
1
x
2 (1 cos 2 ) d arctan x 2
.
arctan x 2
2
x 1
x2 1 x2 1
Reemplazando en la integral:
( x 2 1) dx
x
2
arctan x arctan x 2 C
2
( x 1)
x 1
h( x )
Reemplazando en (1)
108
x
C
x 1
2
FIC-UNSA
y
x
2
C
x x x 1
3
Ejercicios Propuestos
(5 x 3 y 2 2 y )dx (3 x 4 y 2 x )dy 0
1
x5 y 3 x 2 y 2 C
Rpta:
2 La ecuacin diferencial que se presenta, puede ser integrada utilizando
xm yn
dy
x y x2 x
dx
Rpta:
n 13m 9
y 0
Rpta:
C x y e
y 2 dx ( x 2 xy y 2 )dy 0
1 x y
ln
ln y ln C1
2 x y
Rpta:
y ( x y 2) dx x(2 2 x y ) dy 0
2
5
1
1
2
ln x 2 2 ln( y ) ln C1
3
3x y
3
Rpta:
y (2 xy 1) dx x(1 2 xy x3 y 3 ) dy 0
6
3 3
y Ce (3 xy 1) (3 x y
Rpta:
dy
x2
xy 1 x 2 y 2 0
dx
arcsen( xy ) ln x C
Rpta:
109
FIC-UNSA
dy y xy 2 x 3
dx x x 2 y y 3
8
Rpta:
1 2 1 2
x y arctg
2
2
y
C1
x
9
x 4 3 y 2 3 2 x 5 3 y 7 3 C
Rpta:
2( x y )(sec x tan x) dx tan xdy 0
2
10
y tan 2 x.e 2 x x tan 2 x.e 2 x C
Rpta:
ECUACIONES DIFERENCIALES LINEALES DE PRIMER ORDEN
Nosotros ya sabemos que es una ecuacin lineal, particularmente en este
captulo solo nos enfocaremos a la resolucin de las ecuaciones diferenciales
ordinarias lineales de primer orden, de la forma:
dy
a1 ( x) a2 ( x) y f ( x)
dx
(1)
a1 , a2
dy a2 ( x)
f ( x)
y
dx a1 ( x)
a1 ( x)
a1 ( x )
se tiene:
, donde se tiene:
dy
P ( x ) y Q( x)
dx
(2)
Q( x) 0
Si
FIC-UNSA
P ( x ) dx
y Ce
Q( x) 0
Pero si
homognea. Y como
( x) e
P ( x ) dx
integrante
Ejemplos
En cada uno de los siguientes ejercicios encuentre la solucin general.
dy
y sin x
dx
1.Solucin:
dy
P ( x ) y Q ( x)
dx
Primero comparamos con la ecuacin particular
, de
P ( x) 1 Q( x) sin x
deducimos que:
.
( x)
( x) e
:
P ( x )dx
( x) e ( x) e x
dx
111
FIC-UNSA
Ahora integramos:
d
dx [e
y ] e x
sin xdx
e x y e x
sin xdx
sin xdx
Para integrar
e x u e x dx du
Hacemos:
y
A e x sin xdx
A e x cos x e x cos xdx
e x e x dx d
y
A e x cos x [e x
sin x e x sin
xdx]
A e x cos x [e x
sin x A]
2 A e x (sin x cos x )
e x (sin x cos x)
2
Reemplazamos en:
e x (sin x cos x)
e y
C
2
x
(sin x cos x)
Ce x
2
2
1
1 y
x
x
y '
2.Solucin:
112
FIC-UNSA
dy
P ( x ) y Q ( x)
dx
Primero comparamos con la ecuacin particular
P ( x)
, de
1
2
1 Q( x)
x
x
deducimos que:
.
( x)
( x) e
1
( x) e x
1dx
P ( x )dx
( x) eln x x ( x) xe x
1 x
C
e (2 e x ) e x
x
x
y
2 ex
C
x x
dy
y cos x sin x cos x
dx
3.Solucin:
dy
P ( x ) y Q ( x)
dx
Primero comparamos con la ecuacin particular
P( x) cos x Q( x) sin x cos x
deducimos que:
( x)
Ahora hallamos el factor integrante
( x) e
113
:
P ( x )dx
, de
( x) e
cos xdx
FIC-UNSA
( x) esin x
Ahora integramos:
esin x y sin x cos xdx
sin x u cos x du
Hacemos el cambio de variable:
esin x y udu
sin x
sin 2 x
y
C
2
xy ' (1 2 x 2 ) y x 3 e x
sin 2 x
Ce sin x
2esin x
4.Solucin:
:
2
dy 1 2 x 2
y x 2 e x
dx
x
dy
P ( x ) y Q ( x)
dx
Ahora comparamos con la ecuacin particular
P( x)
2
1
2 x Q( x ) x 2 e x
x
deducimos que:
( x)
Ahora hallamos el factor integrante
( x) e
114
:
P ( x )dx
, de
FIC-UNSA
2 xdx
2
2
( x) e x
( x ) e ln x x xe x
dx[ xe
2
x2
y ] x 3dx
xe x y
x4
C
4
2
1 3 x2
x e
Cx 1 e x
4
2 1
y e x x3 Cx 1
4
(1 x) y ' 2 y
sin x
1 x
5.Solucin:
1 x
Dividimos a toda la expresin entre
:
dy
2
sin x
y
dx 1 x
(1 x) 2
dy
P ( x) y Q ( x )
dx
que:
2
sin x
Q( x)
1 x
(1 x ) 2
( x)
( x) e
P ( x )dx
2
( x) e 1 x
115
dx
, de deducimos
FIC-UNSA
( x) (eln(1 x ) ) 2
( x) (1 x) 2
dx[(1 x)
y ] sin xdx
(1 x ) 2 y cos C
C cos x
(1 x) 2
dr
r sec cos
d
6.Solucin:
dr
P ( ) Q( )
d
Primero comparamos con la ecuacin particular
, de
P( ) sec Q( ) cos
deducimos que:
( )
Ahora hallamos el factor integrante
( ) e
( ) e
sec d
:
P ( ) d
Ahora integramos:
116
FIC-UNSA
tan )
cos d
cos C
sec tan
dy
y ln x; y (1) 10
dx
7.Solucin:
x 1
Dividimos todo entre
:
dy
1
ln x
y
dx x 1
x 1
dy
P( x ) y Q ( x)
dx
, de
1
ln x
Q ( x)
x 1
x 1
deducimos que:
( x)
( x) e
P ( x )dx
dx
( x) e x 1 ( x) eln( x 1) ( x) x 1
dx[( x 1) y] (x
117
ln x
1)
dx
x 1
FIC-UNSA
( x 1) y ln xdx
( x 1) y x ln x x C
y
x[ln( x) 1] C
x 1
y (1) 10
:
10
1[ln(1) 1] C
2
20 C 1 C 21
Entonces la solucin particular queda de la siguiente forma:
x[ln( x) 1] 21
y
x 1
( x 1) y ' 3 y
1 ( x 1) sec 2 x
; y (0) 1
( x 1)3
8.Solucin:
x 1
Dividimos toda la ecuacin entre
dy
3
1 ( x 1)sec2 x
y
dx x 1
( x 1) 4
dy
P ( x) y Q( x )
dx
deducimos que:
( x)
( x) e
P ( x )dx
( x) e
ln( x 1) dx
( x) (e ln( x 1) )3 ( x) ( x 1)3
118
, de
FIC-UNSA
Ahora integramos:
d
1 ( x 1)sec 2 x
3
[(
x
1)
y
]
dx
dx
x 1
( x 1) 3 y
1
sec 2 xdx
x 1
( x 1) 3 y ln( x 1) tan x C
ln | x 1| tan x C
( x 1)3
y (0) 1
:
ln | 0 1| tan 0 C
1
C 1
(0 1)3
dy
2y 3
dx
1.y
3 ln|x|
e
C
x
Respuesta:
119
2.y
1
sin 2 x
cos 2 x
x
2e
2
Respuesta:
y '
4
1
sin x
y
5
x 1
( x 1) ( x 1) 4
3.y
ln | x 1| cos x C
( x 1) 4
Respuesta:
y ' y 2 xe x
4.2
y e x x Ce x
Respuesta:
( x 2 1)
dy
(1 x 2 ) y xe x
dx
5.y
Ce x (2 x 1)e x
4( x 2 1)
Respuesta:
( x 2 2 x 1)
dy
( x 1) y x 1
dx
6.y C x2 2 x 1 x
Respuesta:
120
FIC-UNSA
(1 sin x)
FIC-UNSA
dy
(2 cos x) y tan x
dx
7.y
Respuesta:
8.x
x
Cxe e
2
arccos
Respuesta:
dy
y
1 1 x 2 e x
2
dx
1 x
9. 1 1 e x
y
e x C
Respuesta:
x ln x
dy
x
(1 ln( x)) y
(2 ln x) 0
dx
2
10.y Cx ln x x
Respuesta:
121
11. 1
ln | x 2 1| 4
2
y ( x 2 1)
Respuesta:
L
di
Ri E ; i (0) 0
dt
12.t
R
E
i (1 e L )
R
Respuesta:
y '
2
cos x
y 2 ; y ( ) 0
x
x
13.y
sin x
x2
Respuesta:
( x 1)
dy
y ln( x), y(1) 1
dx
14.y
x
3
(2 ln x 1)
4
4
Respuesta:
sin 2 x
y 'sin x y cos x 2 ; y 0
x
15.-
cuando
y
sin x
x
Respuesta:
122
FIC-UNSA
FIC-UNSA
n 1
;
Se conoce con el nombre de ecuaciones diferenciales de Bernoulli
La ecuacin (1) no es una ecuacin diferencial lineal
Luego para resolver la ecuacin (1), primero se transforma a una ecuacin
diferencial lineal, mediante el siguiente procedimiento:
yn
A la ecuacin (1) se le multiplica por
, es decir
y n
dy
p( x ) y1 n Q( x)
dx
dz
dy
(1 n) y n
dx
dx
Sea
Se reemplaza
el
tercer
paso
en
el
segundo,
dy
(1 n) p( x) z (1 n)Q( x)
dx
dy
p ( x) y Q( x) y n
dx
dy 1
y3
y
dx x
2
y 3
dy 1 2 1
y
dx x
2
2 y 3
dy 2 2
y 1
dx x
123
es
decir:
dz
dy
2 y 3
dx
dx
dz 2
1
dx z
Ya es una ecuacin de Bernoulli
dy
p( x) y Q( x ) y n
dx
La resolvemos mediante un factor de integracin
2
2
x dx (1)dx C
e
z e x
dx
z e 2ln x
z eln x
z x2
2ln x
ln x 2
dx C
dx c
dx c
z x 2 2 c
x
Reemplazamos el valor de z
y 2 x cx 2
2)
Resolver
4 1 x dy y 1 4 xy 2 1 x dx 0
Solucin
1
xy 2 0
4 1 x
y y
y
y
xy 3 ; n 3
4 1 x
z y 2
dz
dy
2 y 3 ;
dx
dx
2 y 3 y
2 y y
2 y 3 xy 3
4 1 x
3
124
FIC-UNSA
2z
2x
4 1 x
dy
p ( x) y Q ( x ) y n
dx
Lo resolvemos con factor de integracin:
1
( x) e
1
2(1 x ) dx
1
ln 1 x
2
1
1 x
2x
2z
1 x
1 x 4(1 x)
1 x
1
2x
dz
dx
1 x
1 x
1
2x
1 x dz 1 x dx
z
4 (1 x)3
1
z
4 1 x C
3
1 x
z
4(1 x) 2
4(1 x ) C 1 x
3
y 2
4(1 x) 2
4(1 x) C 1 x
3
1
4(1 x)
4(1 x) C 1 x
3
2
3)
Resolver
Solucin:
dy
y 1 x sin x 3 y 3 sin x
dx
dy 1 x sin x
sin x 4
y
y
dx
3x
x
125
FIC-UNSA
y
dx
3x
x
y 4
z y 3
FIC-UNSA
dz
dy
y 4
3dx
dx
dz 1 x sin x
sin x
z
3dx
3x
x
dz 1 x sin x
sin x
z 3
dx
x
x
Nuestra ecuacin ya tiene la forma de la ecuacin de Bernoulli
dy
p( x) y Q( x ) y n
dx
Lo desarrollamos con la formula general de factor de integracin:
ze
1 x sin x
dx
x
1 x sin x
dx
x
sin x
dx c
x
sin x
z e ln x cos x eln x cos x 3
dx c
x
ecos x
3 e cos x sin xdx c
Cambio de variable
h e cos x
h sin x.e cos x dx
e cos x
x
cos x
e
z
x
cos x
e
z
x
cos x
e
z
x
z
3 dh c
3h C
3e
cos x
3ecos x c
3 c.ecos x
y
x
x
3
4)
Resolver
126
FIC-UNSA
dy
x3
3x 2 y 2
dx
y
Le damos la forma de la ecuacin de Bernoulli
dy
p ( x) y Q ( x ) y n
dx
dy 2
y x 2 y 2
dx 3 x
y2
dy 2 3
y x2 z y3
dx 3x
dz
dy
3y2
dx
dx
dz
2
z x2
3dx 3 x
dz 2
z 3x2
dx x
2 dx
x
2 dx
x
3 x 2 dx c
z e 2ln x e 2ln x 3 x 2 dx c
y3 x 2 x c
y 3 x3 cx 2
5) Resolver:
y 2 ( y 6 x 2 ) y 2 x
Solucin:
Separamos la derivada
y 2 ( y6 x2 )
2x
dy
2x
dx
dx
y 2 ( y6 x2 )
dy
dx y 2
y8
x
dy 2
2x
127
dx
y 2 x 2 y8
dy
2x
z x2
dz
dx
2x
dy
dy
dz
y 2 z y8
dy
Se ha convertido en una funcin de Bernoulli
dy
p( x) y Q( x ) y n
dx
Por factor de integracin, su solucin general es:
y dy
ze
2
ze
z e
y3
3
y3
3
y 2 dy
y 8 dy c
8
e
y
dy
y3
3
y 6 2 y3 y
2 e 3 c
9
9
3
x y 6 y 18 ce
2
Ejercicios Propuestos
1.
dy y 2 sin x y cos 2 x
dx
sin x.cos x
2. 2 y 3 x 3 dx 3 xy 2 dy 0; y (1) 1
Rpta : 5 x 2 y 3 x 5 4
3.xy 2 y y 3 x cos x
9 cos x 18sin x 18cos x c
Rpta : y 3 3sin x
4
x
x2
x3
x
128
y3
3
FIC-UNSA
FIC-UNSA
x sin y cos y
x 2 sin 2 y 1
dy
2y
dx
1 y
1
Rpta : y 1 x c ln x x 2 1 x 2 1
2
3x
7. x 2 1
1
x x 2 e x
2
y y xe 2 1 x y y
2
3 3
1
2
Rpta : y e c x 1 2
2
8.xy 2 y y 3 x cos x
9 cos x 18sin x 18cos x c
Rpta : y 3 3sin x
4
x
x2
x3
x
9.( x 1)
dy
2y
dx
1 y
1
Rpta : y 1 x c ln x x 2 1 x 2 1
2
2
dy y 2 x 3 y
10.2
dx
x2
Rpta : x 2 c 3x y 2
FIC-UNSA
y y1
dy
du
y1' x
reemplazando en la ecuacin 1 se tiene :
dx
dx
du
2
P x Q x y1 u R x y1 u
dx
du
y1' x
P x Q x y1 Q x u R x y12 2 R x uy1 R x u 2
dx
agrupamos
y1' x
y1' x
du
P x Q x y1 R x y12 2 R x y1 Q x u R x u 2
dx
du
2 R x y1 Q x u R x u 2
dx
La ecuacin obtenida es una ecuacin diferencial de Bernoulli, a esta ecuacin
la dividimos por
u2
du
2 R x y1 Q x u 1 R x
dx
n u 1 derivamos
u 2
.......... 2
dn
du
du
dn
u 2
u 2
reemplazamos en la ecuiacin 2
dx
dx
dx
dx
dn
2 R x y1 Q x n R x
dx
dn
2 R x y1 Q x n R x se obtiene una ecuacin lineal ...... 3
dx
hallamos el factor de int egracin
130
FIC-UNSA
m x e
2 R x y1 Q x dx
multiplicamos 3 por m x
e
2 R x y1 Q x dx
dn
e
dx
2 R x y1 Q x dx
d
2 R x y1 Q x dx e
ne
dx
int egrando
ne
2 R x y1 Q x dx
2 R x y1 Q x
n e
sabemos que n
2 R x y1 Q x
1
e
u
despejamos u
dx
2 R x y1 Q x dx
2 R x y1 Q x dx
2 R x y1 Q x n e
2 R x y1 Q
x dx
R x
R x
R x
2 R x y1 Q x dx
R x ce
2 R x y1 Q
x dx
2 R x y1 Q x dx
R x ce
2 R x y1 Q
x dx
1
u
dx
2 R x y1 Q x
u ce
e
dx
2 R x y1 Q x dx
2 R x y1 Q
x dx
R( x)
dx
2 R x y1 Q x dx
R( x) ce
2 R x y1 Q
x dx
Ejemplos:
dy 2 cos 2 ( x) sen 2 ( x) y 2
1.
dx
2 cos( x)
du
2 cos( x) 2
2 cos( x) 2 cos 2 ( x ) sen 2 ( x ) sen 2 ( x ) 2sen( x )u u 2
dx
131
FIC-UNSA
du sen( x)
u2
u
divi dim os entre u 2
dx cos( x)
2 cos( x)
du sen( x) 1
1
u
2
u dx cos( x)
2 cos( x)
hacemos que u 1 w
derivamos
dw
du
2
dx u dx
dw sen( x)
1
w
dx cos( x )
2 cos( x)
dw sen( x)
1
w
.......(1)
dx cos( x)
2 cos( x )
cos( x ) dx
1
multiplicamos....(1)
cos( x )
1 dw
1 sen( x)
1
1
w
cos( x ) dx cos( x) cos( x)
2 cos( x) cos( x)
n( x ) e
e ln(cos x )
d
1
1
w
dx
cos( x )
2 cos 2 ( x)
int egrando
1
1
w
dx
cos( x )
2 cos 2 ( x)
1
tan( x)
w
c
cos( x )
2
1
tan( x )
c despejamos u
u cos( x )
2
1
1
u
u
tan( x) cos( x)
sen( x)
c cos( x)
c cos( x)
2
2
sen( x )
2.
dy
y
1
1
y 2 1 2 , una solucin es y1
tan( x)
dx
x
4x
2x
Solucin:
132
FIC-UNSA
1
tan( x) u , la solucin de ecuacin diferencial dada, donde u es una funcin
2x
por det er min ar.Derivamos.
dy
1
du
2 sec 2 ( x)
dx
2x
dx
sustituimos en la ecuacin diferencial dada :
1
( tan( x) u )
1
du
1
1
2 sec 2 ( x)
( tan( x) u ) 2 2 x
1 2
2x
dx
2x
x
4x
1
du
1
tan( x )
1
1 2 x tan( x ) 2 xu
1
2 sec 2 ( x)
2
tan 2 ( x) ( 2 tan( x))u u 2
1 2
2
2x
dx 4 x
x
x
2x
4x
1
du
1
tan( x )
1
1
tan( x ) u
1
2 sec 2 ( x)
2
tan 2 ( x) ( 2 tan( x))u u 2 2
1 2
2x
dx 4 x
x
x
2x
x
x
4x
sea y
du
2 tan( x)u u 2
dx
du
divi dim os entre u 2
dx
du
2 tan( x)u 1 1
u 2 dx
hacemos que u 1 w
derivamos
dw
du
2
dx u dx
dw
2 tan( x ) w 1
dx
dw
2 tan( x) w 1.......(1)
dx
w sec 2 ( x ) sec 2 ( x) dx
w sec 2 ( x ) tan( x) c
133
FIC-UNSA
sec( x)
tan( x) c despejamos u
u
sec( x )
u
tan( x) c
1
como y
tan( x) u reemplazamos u
2x
1
1
y
tan( x)
2x
cos( x )(c tan( x))
3. x( x 1)
dy
(2 x 1) y y 2 2 x 0, una solucin es y 1 x
dx
Solucin:
dy
(2 x 1) y y 2 2 x 0
dx
sea y x u , la solucin de ecuacin diferencial (1), donde u es una funcin
por det er min ar.Derivamos
x( x 1)
134
FIC-UNSA
dy
du
1
dx
dx
sustituimos en la ecuacin diferencial dada :
du
x( x 1)(1 ) (2 x 1)( x u ) ( x u ) 2 2 x
dx
du
x( x 1)
x 2 2 x 2 x 2 (2 x 1)u x 2 2 xu u 2 2 x
dx
du
du
dx
x( x 1)
u u2
2
dx
u u
x( x 1)
du
dx
2
2
u u
x x
du
dx
1 2 1
1 2 1
(u )
(x )
2
4
2
4
ln (
1 1
u
2 2
1 1
u
2 2
) ln (
1 1
x
2 2
1 1
x
2 2
)c
4.
dy
e 2 x ye x e x y 2 , una solucin es y1 e x
dx
Solucin:
135
1
1
1 (1 )c
x
FIC-UNSA
(2 e x ) w 1
dx
dw
(2 e x ) w 1.......(1)
dx
hallamos el factor de int egracin
n( x ) e
e 2 x e multiplicamos....(1)
x d
x
x
e 2 x e
we 2 x e e 2 x e
dx
int egrando
(2 e x ) dx
we 2 x e e 2 x e dx
x
we
2 x e x
we 2 x e
x
e2 x
ex
dx U e 2 x derivamos dU 2e 2 x dx X
e
dU
2e e
ln U
2
136
ln U
2
we 2 x e
x
FIC-UNSA
dU
2e U
dU
2e
dU
dU
a U derivamos U da
2
2
we 2 x e ae a da
x
x
e 2 x e
e 2 x e
e e (e x 1) c u e x x
u
e (e 1) c
como y e u reemplazamos en u y e
x
5.
e2 xe
e e (e x 1) c
dy
y 2 2 xy 1 x 2 0, una solucin es y1 x
dx
Solucin:
sea y x u , la solucin de ecuacin diferencial (1), donde u es una funcin
por det er min ar .Derivamos.
dy
du
1
dx
dx
sustituimos en la ecuacin diferencial dada :
du
1
( x u )2 2 x( x u ) 1 x 2
dx
du
x 2 2 xu u 2 2 x 2 2 xu x 2
dx
du
u2
dx
du
u 2 dx
1
xc
u
1
u
xc
como y x u reemplazamos u
y x
1
xc
137
) e e (e x 1)
FIC-UNSA
dy
xy 2 2 y 4 4 x, una solucin es y1 2
dx
sea y 2 u , la solucin de ecuacin diferencial (1), donde u es una funcin
6.
dx dx
sustituimos en la ecuacin diferencial dada :
du
x(2 u ) 2 2(2 u ) 4 4 x
dx
du
4 x 4 xu xu 2 4 2u 4 4 x
dx
du
(4 x 2)u xu 2
dx
138
2
dx u dx
dw
(4 x 2) w x
dx
dw
(4 x 2) w x.......(1)
dx
hallamos el factor de int egracin
n( x ) e
e 2 x 2 x multiplicamos....(1)
2
2
dw 2 x2 2 x
e2 x 2 x
e
(4 x 2) w xe 2 x 2 x
dx
2
2
d
we 2 x 2 x xe 2 x 2 x
dx
int egrando
(4 x 2) dx
we 2 x
2 x
xe 2 x
we 2 x
2 x
c xe 2 x
2 x
dx
we 2 x
2 x
c xe 2 x
2 x
dx
como w
2 x
dx
1
u
2
1 2 x2 2 x
e
c xe 2 x 2 x dx
u
2
2 x
c xe 2 x
dx
u
como y x u reemplazamos u
e2 x
y 2 e2 x
2 x
2 x
c xe 2 x
2 x
dx
139
FIC-UNSA
FIC-UNSA
1 ............... 1
dx x 1 x 1
y uy2
sea la solucin general de 1 de la forma y 1
1 u
por teoria
du
p ( y1 y2 )dx 0
u
du 1 x
dx 0
u 1 x
du
u dx
ln u x 2 c
2
u e x c
reemplazo en
y1 uy2
1 u
1 e x cx
2
1 e x c
Ejercicios Propuestos
1. y ' xy 2 (2 x 1) y ( x 1), una solucin de y1 1
Rpta : y 1
1
1 x ce x
dy
y
cos( x)
sen 2 ( x) y 2
cos 2 ( x) 0, una solucin es y1
dx
sen( x) cos( x)
sen( x)
2
sen( x )
1
Rpta : y
(1 (ce sen x )1 )
cos( x)
2
dy
3. 8 xy 2 4 x(4 x 1) y (8 x 3 4 x 2 1), una solucin de y1 x
dx
2.
Rpta : y 2 ce 2 x
140
FIC-UNSA
dy y
x 3 y 2 x5 una solucin de y1 x
dx x
2 5
x
yx
Rpta : e 5
yx
dy
2 sen( x)
1
5. y 2 sen( x)
una solucin de y1
2
dx
cos ( x)
cos( x)
4.
Rpta : y sec( x)
6.
3cos 2 ( x)
c cos3 x
dy
(1 x) y 2 (2 x 1) y x, una solucin de y1 1
dx
Rpta : y x 2 ce x
dy
1 y
1
2 y 2 , una solucin de y1
dx
x
x
x
1
2
1
Rpta : y x 2 x ( x 2 x )
7.
x3
Rpta : y x
2x c
141
FIC-UNSA
f ( P) P dx xf ( P) g( P) dP
dx xf ( P) g( P)
dP
f ( P) P
dx
f ( P )
g( P )
x
dP f ( P ) P
f (P) P
dx
f ( P )
g( P )
x
dP f ( P ) P
f (P) P
Ahora observamos que la ecuacin obtenida por la sustitucin de variables es
x
P
lineal en .Luego resolvemos esa ecuacin lineal donde
es un parmetro y
su solucin general se expresa en forma paramtrica:
x x ( P, c)
y x ( P, c ) f ( P ) g ( P )
EDO de Clairaut
Las ecuaciones diferenciales de Clairaut tienen la siguiente forma:
y xy f ( y)
Este tipo de ecuacin se puede resolver de la misma manera que la EDO de
Lagrange
Mtodo de solucin
Primero Para resolver esta ecuacin se hace un cambio de variable:
dy
u
dx
142
FIC-UNSA
se obtiene:
0 x f (u ) du
Cuarto: Analizamos la ecuacin encontrada:
-Si
u 0 c
u 0
uc
0 x f (u ) x f (u )
x f (u )
-Si
. Entonces reemplazamos
ecuacin y obtenemos una solucin singular:
y uf (u ) f (u )
Ejemplos:
1) Resolver
y 2 xy ' ln y '
Solucin:
Hacemos el cambio de variable:
dy
p dy pdx
dx
y 2 px ln p
f p 2 p
g ( p) ln p
Diferenciamos ambos miembros:
dy 2 xdp 2 pdx
dp
p
143
dp
p
en la
FIC-UNSA
1
2x
p
dx
dp
p
dx 2
1
x 2
dp p
p
2
( p) e
Integramos, para obtener
p dp
ln p 2
p2
:
p2 x
1 2
p dp
p
p2 x c p
y x ( p, c ) f ( p ) g ( p )
c 1
ln p
2
p
p
y 2 p
y
2c
p ln p
p
2) Resolver
y x 1 y ' y '
Solucin:
Hacemos el cambio de variable:
dy
p dy pdx
dx
y x 1 p p2
f p 1 p
g ( p) p 2
y x 1 p p2
Diferenciamos ambos miembros:
144
FIC-UNSA
dy 1 p dx xdp 2 pdp
pdx 1 p dx xdp 2 pdp
dx x 2 p dp
dx
x 2 p
dp
( p) e
1dp
ep
e p x 2 pe p dp
u p du dp
dv e p dp v e p
e p x 2 pe p e p dp
Hallamos solucin general en su forma paramtrica:
x 2 2 p ce p
y x ( p, c ) f ( p ) g ( p )
y 2 1 p ce p 1 p p 2
y 2 1 p 2 ce p 1 p p 2
3) Resolver
y y ' 1 x ay ' b
Solucin:
Hacemos el cambio de variable:
dy
p dy pdx
dx
y p 1 x ap b
Diferenciamos ambos miembros:
dy p 1 dx xdp adp
145
FIC-UNSA
c ln x a p
p
dy
dx
):
y p 1 x ap b
y px x ap b
y ( x a) p x b
y ( x a ) c ln x a x b
y c x a ( x a ) ln x a x b
4) Resolver:
2 y ' xy ' 2 y 0
3
Solucin:
Despejando, obtenemos:
yx
y'
3
y '
2
p
x p3
2
p
2
g ( p) p 3
f ( p)
FIC-UNSA
x
p
dp dx 3 p 2 dp
2
2
dx 2 x
3 p 2
dp p 2
( p) e
p dp
ln
1
p
1
1
x 6 p dp
p
p
5) Resolver:
1 y '
dx xdy 0
Solucin:
Despejamos:
dy y 1 y '
dx
x
y xy ' 1 y '
147
FIC-UNSA
1 2
dp
x p 1 p 2 1 2 dp 0
p
Por lo tanto reemplazamos en valor de
obtenemos la solucin general:
en la ecuacin original, y as
y xc 1 c 2
Ejercicios Propuestos
x 2 p 1 2 ln p 2 p c
y 2 x y ' y '
2
1)
2
y 2 xp p
Rpta:
2p
cp 1 2
3
y xp p 2
y xy ' y '
2)
Rpta:
y '
2
2 y p c 4 p
xy ' 2 y 0
3)
Rpta:
y 1
y 2 xy ' 2 y ' 1
4)
Rpta:
y y ' 2 x 1 y ' y
2
5)
y xy ' y '
x p c 3 p
c x 1
y 2 2 1 2c x c
Rpta:
2
y cx c 2
6)
Rpta:
1
y xy '
y'
y cx
7)
Rpta:
y xy ' e
1
c
y cx ec
y'
8)
Rpta:
y xy ' 1 y ' cos 1 y '
2
9)
y cx 1 c 2 cos 1 c
Rpta:
xy ' y ln y '
10)
Rpta:
148
y cx ln c
y x 1 y ' 1
FIC-UNSA
y cx c 1
11)
Rpta:
y xy ' 1 y '
12)
y cx 1 c
y (1) 3
Rpta:
Donde
y ' f i ( x, y )c, i 1, 2,..., K
ecuacin (1)
Ejemplo
Resolver
y '2 (2 x y ) y ' ( x 2 xy ) 0
Solucin
Primero
y'
es despejado
y'
2 x y (2 x y ) 2 4( x 2 xy ) 2 x y y
2
2
Segundo tendremos
y
'
y
1
y2 ' x
149
FIC-UNSA
Tercero integrando
y1 ce x x 1
x2
y
c
2
2
f ( y , y ') 0
Ecuaciones diferenciales de la forma
Cuando en esta ecuacin diferencial se puede despejar y' se obtiene
ecuaciones
diferenciales de variable separable, por lo tanto nuestro inters est
en los dems
casos.
f ( y, y ') 0
a) Si en la ecuacin diferencial
se puede despejar y es
decir:
y ( y ')
(1)
entonces para obtener la solucin se introduce un parmetro
dy
y'
P
dx
en la ecuacin
y ( P)
ecuacin (1), es decir:
ahora diferenciando la ecuacin (2) se
dy '( P)dp
tiene:
(3)
Como
dy
P dy pdx
dx
dp c
x
P
y ( P)
Ejemplo
Resolver
y y '2 e y '
Solucin
Primero hacemos que
y ' P dy pdx
(1)
150
FIC-UNSA
Cuarto integrando
x e p pe p c
x e p pe p c
2 p
y p e
f ( y, y ') 0
b) Si en la ecuacin diferencial
, no se puede despejar ni ,
y'
ni
,
pero estas ltimas pueden expresarse en forma paramtricas
mediante algn
parmetro t.
dy
y (t ); y ' (t )( P )
dx
dy
y'
(t ) dy (t )dx
dx
y (t ) dy (t ) dt
Como
'(t ) dt
(t )dx (t )dt dx
(t )
, de donde
x
'(t ) dt
c
(t )
de donde
y la solucin de la ecuacin diferencial es dada en forma paramtrica.
'(t )dt
c
x
(t )
y (t )
Ejemplo
Resolver
2
y 5 y '5 a 5
Solucion
Primero expresando en forma paramtrica t
151
FIC-UNSA
y a cos 5 t
5
y ' asen t P
dt 5ctg 4tdt
5
asen t
dx 5ctg 4tdt
Cuarto integrando
5ctg 3t
x
5ctgt 5t c
3
5ctg 3t
x
5ctgt 5t c
3
y a cos5 t
f ( x, y ') 0
(1)
y' P
dy
dy
P dx
dx
P
dy
'( P )dp
P
de donde
152
FIC-UNSA
y P '( P)dp
Ejemplo
Resolver
x ln y ' seny '
Solucin
Primero hacemos
dy
y ' P dx ...(1)
P
Segundo integrando
dy
dx P
x ln P senP
Tercero diferenciando
dp
dx
cos pdp...(2)
P
Cuarto (1) y (2) son iguales
dy
dx
P
dy dp
Quinto integrando
y P PsenP cos P c
x ln P senP
y P PsenP cos P c
EJERCICIOS RESUELTOS
1 Resolver
xy '2 2 xy ' y 0
Solucin
y'
Primero se despeja
153
2 x 4 x 2 4 xy
y'
2x
y ' 1
x y
x
simplificando
(1)
Segundo hacemos un cambio de variable
z2 x y
2z
dz
dz
1 y ' y ' 2 z 1
dx
dx
(2)
Tercero nos (1) y (2) son iguales
dz
z
dz
z
2 z 1 1
2z
dx
dx
x
x
2dz
dx
x
Cuarto integrando
z x c
x y x c x y x c 2 2c x
y c 2 2c x ( y K ) 2 4 Kx
( y K ) 2 4 Kx
EJERCICIOS PROPUESTOS
cx 2 1
y
, y x
2
xy ' 2 yy ' x 0
2 2c
1.
x y '3 y '
2.
x P3 P
3P 4 P 2
c
y
4
2
Rpta.
x 1 y '2 y '
3.
154
FIC-UNSA
1 P2
1
1 p2
x
y
FIC-UNSA
Rpta.
x y ' seny '
4.
x P senP
P2
PsenP cos P c
y
2
Rpta.
x y ' 2 y '2 2
2
5.
x P 2 2P 2
y
Rpta.
2 3
P P2 c
3
x
ln( Ky) x 2e 2
y ' 2 yy ' y (e 1)
2
Rpta.
6.
y a(
dy 2
dy
) b( )3 , a, b
dx
dx
(ln P 1) 2
c
2
y P ln P
Rpta.
7.
y c( x 1), y x ln cx
( x 2 x) y '2 ( x 2 x 2 xy y ) y ' y 2 xy 0
Rpta.
8.
y '3 ( x 2) e y 0
4e
y
3
( x 2) 3 c
Rpta.
9.
10.
y c, y x c, 2 y x 2 c, y ce 2 x
Rpta.
xy '2 2 yy ' x 0
Rpta.
11.
SOLUCIONES SINGULARES
155
cx 2 1
y
, y x
2 2c
FIC-UNSA
y ( x)
x0 , y0
y ( x)
x0 , y0
x0 , y0
arbitrariamente pequeo.
F
dy
x, y , y '
F
dy '
Por lo tanto para hallar las soluciones singulares de la ecuacin (1) se elegir
y'
( x, y ) 0
A la curva que en cada uno de los puntos es tangente a una de las curva de la
familia (4) siendo cada segmento de la misa tangente a una infinidad de curvas de
la familia (4).
Si la solucin (4) es integral general (1), la envolvente de la familia de curvas (4), en
caso que exista, ser una curva integral singular de esta ecuacin.
156
FIC-UNSA
x, y , y '
( x, y , c)
0
c
Una rama de la curva c- discriminante es envolvente, cuando en ella se cumple las
condiciones siguientes.
1 Que las derivadas parciales
existan y sus mdulos estn acotados.
,
x y
M,
N
x
y
2
0
x
Donde
sino
son constantes.
0
y
Observaciones:
a
Las condiciones 1 y 2 solamente son suficientes, por lo cual pueden ser
envolventes tambin las ramas se la curva C- discriminante en las que no cumple
algunas de estas condiciones.
b En el caso general, el P- discrimnate contiene:
i
A la envolvente (E)
ii
Al lugar geomtrico de los puntos de contacto al cuadrado
(c 2 )
iii
El c- discriminante contiene:
iA la envolvente (E)
iiAl lugar geomtrico de los puntos anocdales al cuadrado (
iii
A2
157
R3
FIC-UNSA
c EA2 .R 3
dy
dy
2 y
dx
dx
16 x 2 0
Solucin.
Sea
dy
dy
x 2 y
dx
dx
Poniendo:
16 x 2 0
dy
p dy pdx
dx
Reemplazando:
x p 2 y p 16 x 2 0 y
3
Derivando:
dy
x
p
16 x
16 x 2
dp dx 2 dx 3 dp
2
2
p
p
x
p
16 x
16 x 2
dy pdx pdx dp dx 2 dx 3 dp
2
2
p
p
x 16 x 2
p 16 x
2 dx 0
3 dp
p
p
2
2
Factorizando
u
uuuuuuuuuuuuur
xp 8 x 2
2
2
p
1 16 x dp 1 16 x
3
p
3 0
p dx 2
p
2
158
v
1 16 x
dp
p 0 3 0
x
2
p
dx
Integrando
FIC-UNSA
dp
p0
dx
dp
dp dx
p 0 0
dx
p x
p
ln K p Kx
x
ln p ln x ln K ln
Reemplazando en la ecuacin
xp 8 x 2
y 2
2 p
Obtenemos
Kx 2 8 x 2
Kx 2 8
y
2 2
2
K x
2 K2
Solucin general
2 K y K x 16
2
Si
3 2
1 16 x
16 x 1
p3
0 3
2
2 p3
p
2 16 x
p 3 32 x p 2 3 4 x
xp 8 x 2
y 2
2 p
4
3
Se tiene
Reemplazando
1
3
x 2 4 x
y
2
3x
2 y 3 27 x 4
3
2
1
3
8x2
3
4 16 x
2 y 3 27 x 4 0
Ejemplo 2.
159
2
3
4
3
2x 3
y 3 4x 3
2
Solucin singular
FIC-UNSA
dy
dy
2 x 6 y
dx
dx
x4 0
Solucin:
Asignando
dy
p dy pdx
dx
2 xp 3 6 yp 2 x 4 0
Derivando
2 xp
dy
Y reemplazando
Despejando obtenemos
2 xp3 x 4
6 p2
x 4 '6 p 2 2 xp 3 x 4 6 p 2 '
6 p2
dy
36 p 4
12 p 24 x p 36 p dx 36 xp 24 xp 12 x p dp 0
24 x p 24 p dx 12 xp 12 x p dp 0
2 p 12 x 12 p dx xp 12 x 12 p dp 0
5
2 p 2 12 x 3 12 p 3 xp 12 x 3 12 p 3
dp
0
dx
Factorizando obtenemos:
12 x
dp
12 p 3 2 p 2 xp 0
dx
160
12 x3 12 p 3 0
Si
12 x
FIC-UNSA
dp
2
2
p
xp
0
dx
12 p 3 0
px
2 xp 3 6 yp 2 x 4 0
2 x 4 6 yx 2 x 4 0 3 x 4 6 yx 2 0 2 y x 2
2 y x2
Si
Solucin Singular
dp
2
2
p
xp
0
dx
dp
dx
dx
dp
2
x
p
2 ln x C ln p
2 p 2 xp
x2 K p
Reemplazando el valor de p obtenemos
2 x K x( x K ) 3 y x 0
2
2 xp 3 6 yp 2 x 4 0
Solucin general
Ejemplo: 3
161
yx
dy
dy
K
dx
dx
(1)
Solucin:
Asignamos
dy
p dy pdx
dx
(2)
Derivando obtenemos:
dy
) obtenemos
2 Kp x
dp
0
dx
Si
dp
0
dx
Reemplazando
dp
0
dx
pK
pK
en (2):
162
FIC-UNSA
y xK K 3
y K x K2
Si
x 2 Kp 0
Solucin general
Entonces obtenemos
p
Reemplazando el valor de
x
p
2K
x
2K
x
y x K
2 K
2 K
2
2
x
Kx
y
2K 4K 2
x2
x2
y
2K 4K
x2
y
4K
4 yK x 2
4yK x 2
Solucin Singular
Ejemplo: 4
Hallar la solucin singular y general de ecuacin propuesta.
x y ' x yy ' 1 0
3
(1)
Solucin:
163
FIC-UNSA
dy
y'
p dy pdx
dx
x p x py 1 0
3 2
(2)
x 2 py 1 x3 p 2
1 x3 p 2
1
y 2
xp 2
x p
x p
Diferenciando tenemos:
dy xdp pdx
Pero
2dx 2 p
x3 p p 2 x 2
dy pdx
2dx 2 p
2
1
2 2 2 p 3 dx x 2 2 dp 0
3
xp px
x p
p x
1
1 dp
1
x 1 2 3 2 p 1 2 3 0 1 2 3
p x
p x
p x dx
Por lo tanto.
1
1 2 3 0
px
Si
x
FIC-UNSA
dp
2p 0
dx
dp
2p 0
dx
164
dp
x 2 p 0
dx
FIC-UNSA
dp
dx
2
0
p
x
dp
dx
2
p
x
ln p 2ln x C
ln p 2ln x ln C
K
px 2 K p 2
x
Reemplazando en la ecuacin (2) obtenemos
K
Ky 1 0 K 2 Kxy x 0
2
x
Si
1
1
1 3 2 0 p2 3
x p
x
Solucin general.
obteniendo
px
3
2
1 x x y 1 0 2 xy 0
2
y
y2 x 4 0
x
2
y2
4
x
3
2
Solucin Singular
EJEPLO 5
Encontrar la solucin general y la solucin singular, si ella existe, de la ecuacin.
165
FIC-UNSA
dy
5 dy
12 x 4 y 0
4x
dx
dx
Solucin:
Sea
dy
P dy pdx
dx
P 4 x P 12 x y 0
2
Diferenciando
P 2 4 x 5 P
4
dx 12 x dy 0
4
12
x
P 2 4 x5 P
4
2P 4 x dP 20 x Pdx 4
dx 12 x Pdx 0
x
2 P 4 x dP 8 x Pdx 4 Px
5
dx 16 x 4 Pdx 0
4P2
dP
8 x 4 P dx 0 2 x P 2 x 5
4 P( P 2 x 5 ) 0
dx
x
2 P 4 x5 dP
P 2 x
5
dP
dP
2 P 0 P 2 x 5 0 x
2P 0
dx
dx
Si:
dP
dP 2dx
x
2P
P Kx
en la ecuacion
P 2 4 x5 P 12 x 4 y 0
166
Reemplaza
FIC-UNSA
K 2 x 4 4 Kx 7 12 x 4 y K 2 4 Kx 3 12 y
La solucin general.
K ( K 4 x 3 ) 12 y
Si:
P 2 x5 0 P 2 x5
Reemplazando este valor en la ecuacin dada teneos:
4 x10 8 x10 12 x 4 3 y x 6
Solucin singular.
Ejercicios Propuestos
Encontrar la solucin general y tambin la solucin singular (si existe) de
las siguientes ecuaciones diferenciales propuestas.
a)
2
dy
dy
x x y
1 y 0
dx
dx
Rpta.
S.g
S.p.
b)
xk 2 ( x y )k 1 y 0
( x y)2 4
dy
dy
4 y 2x y 0
dx
dx
Rpta
S.g
S.p.
kx y 2 k 2
x 2 y
167
dy
dy
1 y x 1
dx
dx
Rpta
S.g.
k 1 y kx 1
2
S.p.
d)
4 x y 27 x 2
3
dy
dy
x 3x
3y 0
dx
dx
6
Rpta.
S.g.
3xy k ( xk 2 3)
S.p.
e)
dy
dy
y x K
dx
dx
Rpta.
9 x3 y 2 4
2
S.g.
S.p.
f)
y kx k 2c
x 2 4ky
dy
dy
x 2 y 4x 0
dx
dx
Rpta.
S.g
S.s.
g)
k 2 x 2 ky 1
y2 4x2 0
y '2 y 2 0
Rpta.
168
FIC-UNSA
FIC-UNSA
dy
dy
x 3x
9y 0
dx
dx
8
Rpta.
S.g.
x
i)
yk k 0
2
S.s.
4 x6 y 1
xy '2 yy ' 3 y 4
Rpta.
S.g.
S.s.
3 y k 1 kxy
12 xy 2 1
METODO DE INSPECCIN
Un factor integrante tambin se puede encontrar por el mtodo de inspeccin
un proceso basado en el ingenio y la experiencia. El mtodo de inspeccin
generalmente se aplica cuando se puede aprecias ciertos aspectos ciertos
aspectos especiales en la ecuacin.
Consiste en reescribir a ecuacin diferencial dada con la finalidad de utilizar
ciertos resultados conocidos que pueden ayudarnos en la bsqueda de la
solucin deseada.
Los siguientes resultados fcilmente establecidos pueden ayudar en la solucin
de ecuaciones diferenciales por inspeccin.
169
xdy ydx
y
d
2
x
x
x
xdy ydx
d
2
y
y
xdy ydx
y
d tan 1
2
2
x y
x
xdy ydx
y
d ln( )
xy
x
2 xdy 2 ydx
x y
xdx ydy
x y
x y
xdx ydy
2
x y
x y
xdx ydy
1
d ln( x 2 y 2 )
2
2
x y
2
x 2 y 2
x 2 y 2
y x
2 xdy 2 ydx
d ln
2
2
y x
y x
x y
2 ydx 2 xdy
d
2
( x y)
x y
xdx ydy
1
d ln( x 2 y 2 )
2
2
x y
2
Ejemplos
1 Resuelva
( x 2 y 2 y )dx xdy 0
Si escribimos la ecuacin de la forma:
( x 2 y 2 ) dx ydx xdy 0
Esto se puede escribir
ydx xdy
dx 2
0
x y2
y
dx d tan 1 0
x
FIC-UNSA
FIC-UNSA
y
x tan 1 C
x
2 Resuelva
xdx ( y x 2 y 2 )dy 0
Podemos notar que el lado izquierdo puede escribirse
, y asi
d( x y )
2
d ( x y ) dy
O
2
2
x 2 2cy c 2
x y y C
2
y (1 2 xy x 2 y 2 )dx x 1 2 xy dy 0
SOLUCIN
ydy 2 xy 2 dx x 2 y 3dx xdx 2 x 2 ydy 0
2 xy dx 2 x
2
Multiplicamos por
1
3 3
x y
1
1
1
2
2
2 3
x 3 y 3 2 xy dx 2 x ydy x 3 y3 ( ydx xdy ) x 3 y3 x y dx 0
2dx
2
2 2
3 3
x y
x y
x
xy
ydx xdy
2dx
.
0
3 3
x y
x
xy
xy 2dx x 2 ydy
ydx xdy
2dx
2
2 2
4 4
x y
x y
x
2
1
4 xy 4 x 2 y 2 ln( x) 1 Cx 2 y 2
2 2 2 ln x C
xy 2 x y
2
y xy
SOLUCIN:
ydx xy 2dx x 3/2 y 5/2dx xdy x 2 ydy 2 x 7/2 y 3/2dy 0
171
x 3 y 3 ( ydx 2 xdy ) 0
FIC-UNSA
xy
x3 y 3
ydx xdy
y 5 x5
ydx xdy
xy
5/2
ydx xdy
x3 y3
ydx xdy
xy
3/2
ydx xdy
0
xy
dx 2dy
0
y
x
x
2
3/2
1/2
. xy
2 xy Ln 2 0
3
y
3
x
6
2
ln 6 C
3
xy
y
xy
5
2
2
dy y x y x x y
dx x x 2 y 2 y ( x y ) 2
SOLUCIN
x x 2 y 2 y ( x y )2 dy y x 2 y 2 x x y 2 dx 0
x x 2 y 2 dy y ( x y ) 2 dy y x 2 y 2 dx x x y dx 0
2
Agrupando:
x 2 y 2 xdy ydx x y
Dividiendo entre:
x2 y 2 . x y
x 2 y 2 xdy ydx
x2 y 2 . x y
ydy xdx 0
x y ydy xdx
2
x2 y2 . x y
2
xdx ydy
1 2 xdy 2 ydx
2 x y 2
x 2 y 2
Aqu podemos observar que son fcilmente integrables:
1 y x
2
2
x y C
2 y x
x y C 2
x2 y 2 (x y) 0
172
FIC-UNSA
Ejercicios Propuestos
1
x2 sec tan dx x sec sec x 2 tan d
Rpta:
2
x 2 sec tan Cx
Rpta:
3 y 2 x ln( xy ) Cx
3
( x x 2 y 2 )dx ( y x 2 y 2 ) dy 0
Rpta:
4
xy
y 2 x 1 dx x 2 y 2 xy x 2 2 y 2 x 2 dy 0
Rpta:
5
2 x 2 y 2 1 Ce 2arctan y
(2 x 3 y 3 y )dx (2 x 3 y 3 x )dy 0
Rpta:
x2 y 2 x y C
1 1
2 x y 2 2 C
2 x y
y dx x( x 2 y 1)dy 0
Rpta:
3 y 2 2 x 2 y 3 Cx 2
Rpta:
8 Muestre que:
xdy ydx
1
3
d xy
4
( xy )
3
Ahora resuelva:
y x5 y 4 dx x x 4 y 5 dy 0
9 Muestre que:
32
1
x 2 y 2 ( xdx ydy ) d x 2 y 2
3
Ahora resuelva:
( y x x 2 y 2 )dx ( x y x 2 y 2 dy 0
10 Muestre que:
ydx xdy 1
x y
d ln
2
2
x y
2
x y
173
x 2 y 2 xy ( x y ) 2 C
FIC-UNSA
Ahora resuelva:
x3 xy 2 y dx y 3 x 2 y x dy 0
CASO 1:
Si falta la variable dependiente, entonces tenemos una ecuacin de la forma:
F ( x, y ', y '') 0
Al considerar
dp
y ' p y ''
dx
la forma:
F ( x, p,
dp
)0
dx
CASO 2:
Las ecuaciones autnomas, es decir donde falta la variable independiente, y
por tanto son de la forma:
F ( y, y ', y '') 0
Para reducir el orden de esta ecuacin diferencial basta con considerar a
como la nueva variable independiente, en consecuencia
174
y' p
y'
ser la nueva
dp dp dy
dp
y ''
p
dx dy dx
dy
FIC-UNSA
dp
)0
dy
EJERCICIOS RESUELTOS
1.- Resolver:
2 yy '' 1 ( y ') 2
Solucin:
En la ecuacin dada falta la variable independiente, se trata del caso 2,
entonces hacemos la sustitucin:
dp
y ' p y '' p
dy
2 yp
y reemplazamos:
dp
1 p2
dy
1 p2
y
Ahora integramos:
2 p dp
1 p
Hacemos el cambio de variable
dy
y
1 p 2 u 2 p dp du
du
dy
u
y
ln u ln y C1
175
FIC-UNSA
ln(1 p 2 ) ln y C1
2
eln(1 p ) e ln C1 y
1 p 2 C1 y
p C1 y 1
dy
dx
dy
C1 y 1
dx
dy
dx
C1 y 1
dy
dx
C1 y 1
C1 y 1 u C1dy du dy
1
1
u 2 du dx
C1
1
1 u 2
x C2
C1 1
2
2
C1 y 1 x C2
C1
C1 y 1
C1
x C2
2
C1 y 1 1 x C2
2
176
du
C1
C1 y
FIC-UNSA
C12 2
x C1C2 x C2 2 1
4
C1 2
C 2 1
x C2 x 2
4
C1
y C1 x 2 C2 x C3
3
2.- Resolver: y '' 2 y ( y ') 0
Solucin:
y ' p y '' p
dp
2 yp 3 0
dy
dp
2 yp 2 0
dy
Separamos variables e integramos:
dp
2 y dy
1
y 2 C1
p
dx
y 2 C1
dy
C1dy dx
y3
C1 y C2 x
3
2
3.- Resolver yy '' y ' ( y ') , dadas las condiciones y (0) 1 y '(0) 0
Solucin:
177
dp
dy y
FIC-UNSA
Esta
es
una
y ' p y '' p
ecuacin
autnoma
as
que
usamos
la
dp
dy y reemplazamos en la ecuacin:
dp
yp p p 2
dy
dp 1 p
dy y y
dp 1
( p 1)
dy y
dp
p 1
dy
y
ln( p 1) ln y ln C1
p 1 C1 y
dy
C y 1 dx
1
C1 y 1 u C1dy du dy
1 du
dx
C1 u
1
ln u x C2
C1
ln(C1 y 1) C1 x C1C2
y C2 eC1x 1
y (0) 1
1 C2 1 C 2 2
y '(0) 0
178
du
C1 y
sustitucin
0 2C1 1 C1 1
Entonces la solucin queda as: y 2e
4.- Resolver:
1 x
2
FIC-UNSA
Solucin:
A pesar de que no es una ecuacin autnoma, podemos intentar usar la
dp
dy y reemplazar en la ecuacin, tomando a cualquier
sustitucin
funcin que dependa de x como una constante.
y ' p y '' p
dp
tanh 3 x 3 p 0
dy
dp
3
dy tanh 3x
3
dp tanh 3x dy
dy
3
y C1
dx tanh 3x
P ( x ) dx
P ( x ) dx Q( x )dx
ye
e
ye
3cosh 3 xdx
sinh3 x
3cosh3 x dx
sinh3 x
C1dx
C1dx
sinh 3 x
C12
3x
sinh 3 x ln(tanh ) C2
3
2
y C1 sinh 3 x ln(tanh
179
3x
) C2
2
FIC-UNSA
y ' p y ''
dp
dx , reemplazamos en la ecuacin:
dp
px
dx
dp 1
p 1
dx x
pe
dx
C
e x 1dx 1
p eln x (eln x ) 1 dx
p x x 1dx
C1
C1
dy
x ln x C1 x
dx
dy x ln x dx C xdx
1
x2
1
u ln x v dx dv
2
x
180
FIC-UNSA
x 2 ln x
x2 1
x ln x 2 2 x dx
x 2 ln x x 2
x ln xdx 2 4
x2
x 4
x2
ln x C1 C2
4
2
2
x2
x4
ln
x
C2
1
2
4
EJERCICIOS PROPUESTOS:
2
En cada uno de los siguientes ejercicios halle la solucin de x y '' x 1 y
:
2
1.- x y '' x 1
y ln x x ln x x C1 x C2
Respuesta:
2
2.- ( y 1) y '' ( y ')
C1 x
Respuesta: y C2 e 1
2x
2
4.- 2 y '' e ( y ')
181
Respuesta:
ln(e 2 x C1 ) C2
C1 2C1
y 4
1 ( y ') 2 yy '' 0
5-
2
2
2
Respuesta: y ( x C1 ) y C2
y '' 2 y ' y
6.-
y C1 tan(C1 x C2 )
Respuesta:
2 y '' ( y ')3 0
7.-
y 2 x C1 C2
Respuesta:
4 xy '' y ' 0
8.-
Respuesta:
3
4
C1 x 4 C2
3
2 yy '' y ' 1
2
9.-
Respuesta:
y ''
10.-
C1
1
( x C2 ) 2
4
C1
y '2
y
Respuesta:
y C2 eC1x
182
FIC-UNSA
183
FIC-UNSA