Sei sulla pagina 1di 17

Roi Queimado morreu con amor

Roi Queimado morreu con amor


en seus cantares, par Sancta Maria,
por ua dona que gran ben queria:
e, por se meter por mais trobador,
porque lhe ela non quis ben fazer,
feze-s'el en seus cantares morrer,
mais resurgiu depois ao tercer dia!
Esto fez el por ua sa senhor
que quer gran ben, e mais vos en diria:
por que cuida que faz i maestria,
enos cantares que faz, sabor
de morrer i e des i d'ar viver;
esto faz el que x'o pode fazer,
mais outr'omem per ren' nono faria.
E non j de sa morte pavor,
senon sa morte mais la temeria,
mais sabe ben, per sa sabedoria,
que viver, des quando morto for,
e faz-(s') en seu cantar morte prender,
des i ar vive: vedes que poder
que lhi Deus deu, mais que non cuidaria.
E, se mi Deus a mim desse poder
qual oj'el , pois morrer, de viver,
j mais morte nunca temeria.
Pro Garcia Burgals, CV 988, CBN 1380

I
1. Explicite o objectivo da stira da cantiga que acabou de ler.
2. Qual foi a causa da morte de Roi Queimado? Justifique.
3. Comente o significado da finda.
4. De que recurso se serve o trovador para criticar Roi Queimado?
5. Classifique a cantiga quanto ao gnero o que pertence, justificando.
6. Faa uma apreciao da estrutura externa da cantiga.
II

Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Natlia Correia:


Confrontados os dois campos, o lrico e o satrico, no restam dvidas de que a
mordacidade e a ironia so os grandes estmulos da imaginao trovadoresca.

Como moireu quen nunca ben


Como moireu quen nunca ben
houve' da ren que mais amou,
e quen viu quanto receou
dela, e foi morto por en,
ai, mia senhor. assi moiro eu!
Como moireu quen foi amar
quen lhi nunca quis ben fazer
e de quen lhi fez Deus veer
de que foi morto con pesar,
ai, mia senhor, assi moiro eu!
Como home que ensandeceu,
senhor, con grande pesar que viu,
e non foi ledo, nen dormiu
depois, mia senhor, e moireu,
ai, mia senhor, assi moiro eu!
Como moireu quen amou tal
dona que Ihi nunca fez ben,
e quen a viu levar a quen
a non valia, nen a val,
ai, mia senhor, assi moiro eu!
Pai Soares de Taveirs, CA 25, CBN 122

I
1. Explicite o assunto da cantiga que acabou de ler.
2. Quem o receptor da mensagem do sujeito potico? Justifique.
3. Comente o modo como a coita de amor define o estado psicolgico do
trovador.
4. De que modo que poderemos considerar o sujeito potico um amador
perfeito?
5. Faa a anlise da estrutura externa da cantiga.

6. Insira, justificando, a cantiga no gnero a que pertence.


II
Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Segismundo Spina:
Os cantares d'amor, no obstante a sensao de monotonia que oferecem pelo
tratamento do tema, so, do ponto de vista esttico, superiores aos cantares
d'amigo.

Se eu pudesse desamar
Se eu pudesse desamar
a quen me sempre desamou,
e pudess' algun mal buscar
a quen mi sempre mal buscou!
Assi me vingaria eu,
se eu podesse coita dar,
a quen mi sempre coita deu.
Mais sol non posso eu enganar
meu coraon que m' enganou,
per quanto mi faz desejar
a quen me nunca desejou.
E per esto non dormio eu,
porque non poss' eu coita dar,
a quen mi sempre coita deu.
Mais rog' a Deus que desampar
a quen mh' assi desamparou,
ou que podess' eu destorvar
a quen me sempre destorvou.
E logo dormiria eu,
se eu podesse coita dar,
a quen mi sempre coita deu.
Vel que ousass' en preguntar
a quen me nunca preguntou,
per que me fez en si cuidar,
pois ela nunca en min cuidou.
E por esto lazeiro eu,
porque non poss'eu coita dar,
a quen mi sempre coita deu.
Pro da Ponte, CV 567, CBN 923

I
1. Contraponha a dicotomia desejo-realidade testemunhada pelo poeta.
2. Explicite o assunto da cantiga.
3. Por que razo que o poeta sofre?
4. Relacione as variantes introduzidas no refro com o desejo do poeta e a
realidade que se interpe.
5. Em que gnero da poesia trovadoresca incluiria esta cantiga? Justifique.
6. Explique at que ponto esta cantiga se afasta ou se aproxima da esttica
provenal.
II
Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Georges Duby:
No comum dos ritos de corte, o amor vive da esperana dum triunfo final que
levar a dama a entregar-se toda, uma vitria secreta e perigosa sobre a
proibio maior e sobre os castigos prometidos aos unies adlteras.

Ondas do mar de Vigo

Ondas do mar de Vigo,


se vistes (1) meu amigo!
E ai Deus, se verr (2) cedo!
Ondas do mar levado (3),
se vistes meu amado!
E ai Deus, se verr cedo!
Se vistes meu amigo,
O (4) por que (5) eu sospiro!
E ai Deus, se verr cedo!
Se vistes meu amado,
por que hei gran cuidado!
E ai Deus, se verr cedo!
Martim Cdax, CV 884, CBN 1227
NOTAS:

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

Subentenda-se dizei-me antes de vistes;


vir;
mar bravo, encapelado;
aquele;
quem.

I
1. Identifique o sujeito de enunciao e o destinatrio desta cantiga.
2. Qual o estado sentimental do sujeito de enunciao?
2.1. Que causa lhe deu origem?
3. O sujeito de enunciao manifesta uma preocupao e um desejo.
3.1. Refira uma e outro, explicando quais os recursos lingusticos utilizados para
os expressar.
4. Qual o papel das ondas do mar?
5. Indique os recursos estilsticos dominantes na cantiga.
6. Refira o tema da cantiga.
7. Explique os motivos que nos levam a inserir esta cantiga de amigo no tipo das
barcarolas ou marinhas.
II
Comente a seguinte afirmao:
As relaes trovador/dama so muito diferentes da graa, ingenuidade e
sinceridade evidentes nas relaes amigo/amiga. Com efeito, o amor corts
reveste-se de aspectos peculiares: a vassalagem, o morrer de amor, o elogio da
senhor.

Meu senhor arcebispo, and'eu escomungado


Meu senhor arcebispo, and'eu escomungado,
porque fiz lealdade; enganou-m'i o pecado.
Soltade-m', ai, senhor,
e jurarei, mandado, que seja traedor.
Se traion fezesse, nunca vo-lo diria;
mais, pois fiz lealdade, vel por Sancta Maria,
soltade-m', ai, senhor,

e jurarei, mandado, que seja traedor.


Per mia malaventura tive um castelo en Sousa
e dei-o a seu don', e tenho que fiz gran cousa:
Soltade-m', ai, senhor,
e jurarei, mandado, que seja traedor.
Per meus negros pecados, tive un castelo forte
e dei-o a seu don', e ei medo da morte.
Soltade-m', ai, senhor,
e jurarei, mandado, que seja traedor.
Diego Pezelho, CV 1124, CBN 1592

I
1. Identifique o emissor e o receptor da cantiga que acabou de ler.
2. Que papel desempenha o arcebispo na questo levantada pelo trovador?
3. O poeta identifica-se com o alcaide do castelo? Porqu?
4. Que causas lavaram excomunho do alcaide?
5. Classifique esta cantiga quanto ao gnero em que est inserida, justificando.
6. Comente o valor expressivo da ironia, retirando dois exemplos do texto.
II
Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Antnio Jos Saraiva
e
scar
Lopes:
indiferente que o autor (das cantigas de escrnio e maldizer) seja um jogral
vilo, um fidalgo, um clrigo ou mesmo um rei: todos fraternizam na mesma
convivncia e se ocupam dos mesmos mexericos, na mesma linguagem, em que o
termo obsceno nos surpreende pela naturalidade (e actualidade) do seu uso.

Senhora, partem to tristes


Senhora, partem to tristes
meus olhos por vs, meu bem,
que nunca to tristes vistes
outros nenhuns por ningum.
Tam tristes, tam saudosos,
tam doentes da partida,
tam cansados, tam chorosos,
da morte mais desejosos
cem mil vezes que da vida.
Partem tam tristes os tristes,
tam fora desperar bem,
que nunca tam tristes vistes
outros nenhuns por ningum.
Joo Roiz de Castelo-Branco, Cancioneiro Geral

1. Identifique o sujeito lrico da composio fazendo a sua caracterizao.


1.1. Explicite o seu estado psicolgico.
1.2. Diga quais os motivos que esto na sua base.
2. Identifique o objecto lrico e faa a sua caracterizao a partir de expresses
textuais.
2.1. Qual o recurso utilizado para o referir?
2.2. Relacione a presena do vocativo " Senhora " com a atitude do sujeito lrico.
3. Refira o vocbulo que constitui o plo semntico do poema.
3.1. Justifique o seu uso.
3.2. A que recurso (s) est ele associado?
4. Explique o sentido da expresso " tam fora desperar bem ".
5. Caracterize a composio a nvel formal, justificando devidamente a sua
resposta.

Maria Peres, a nossa cruzada


Maria Peres, a nossa cruzada
quando veo da terra d'Ultramar,
assi veo de pardom carregada
que se nom podia com ele merger;
mais furtam-lh'o, cada u vai maer,
e do perdom j nom lhi ficou nada.
E o perdom cousa mui preada
e que se devia muit'a guardar;
mais ela nom maeta' ferrada

em que o guarde, nena pod'aver,


ca pois o cadead'em foi perder,
sempr'e a maeta andou descadeada.
Tal maeta como sera guardada,
pois rapazes albergam no logar.
que nom aja seer mui transtornada?
Ca, o logar u eles am poder,
nom pardom que s'i possa asconder,
assi sabem trastornar a pousada.
E outra cousa vos quero dizer
atal pardom bem se dev' a perder,
ca muito foi cousa mal gaa(nha)da.
Pro da Ponte, CBN 1642, CV 1176

I
1. Identifique o objectivo da stira da cantiga que acabou de ler.
2. Como caracteriza o trovador a soldadeira Maria Peres?
3. Explique a aluso do trovador nossa cruzada.
4. Comente o significado da finda.
5. Que recursos de estilo utiliza o poeta na elaborao da stira? D dois
exemplos retirados do texto.
6. Diga o que entende por Ultramar e maeta.
II
Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Rodrigues Lapa:
Na cantiga de escrnio e de maldizer vazava a brutalidade da sua natureza,
acostumada a chamar s coisas por seus prprios nomes. Da o realismo e por
vezes a obscenidade dessa poesia satrica, que um documento de primeira
ordem para o conhecimento dos costumes da Idade Mdia.
III
Tendo como base as leituras que fez da poesia satrica trovadoresca, comente a
seguinte
afirmao:
"Os trovadores encarregaram-se de fazer a reportagem dos acontecimentos mais
ou menos escandalosos da poca. precisamente este critrio, de um lado o
facto poltico, literrio ou social, de outro a crtica mordaz incidindo sobre ele,

que nos vai servir de norma para uma sistematizao, de outro modo difcil, do
escrnio do sculo XIII."
Rodrigues Lapa, Lies de Literatura Portuguesa, poca Medieval

Proenaes soen mui ben trobar

Proenaes soen mui ben trobar


e dizen eles que con amor;
mais os que troban no tempo da frol
e non en outro, sei eu ben que non
an tan gran coita no seu coraon
qual m'eu por mha senhor vejo levar.
Pero que troban e saben loar
sas senhores o mais e o melhor
que eles poden, so sabedor
que os que troban quand'a frol sazon
, e non ante, se Deus mi perdon,
non an tal coita qual eu ei sen par.
Ca os que troban e que s'alegrar
van eno tempo que ten a color
a frol consigu', e, tanto que se for
aquel tempo, logu'en trobar razon
non an, non viven (en) qual perdion
oj'eu vivo, que pois m'-de matar.
El-Rei D. Dinis
I
1. Identifique o tipo de composio feita pelos provenais.
2. Refira o significado da relao entre a expresso do amor e a natureza
primaveril.
3. Em que momento que os provenais fazem os seus cantares de amor?
3. Que argumento que o poeta utiliza para afirmar a superioridade dos
trovadores galaico-portugueses?
4. Explique at que ponto esta cantiga de D. Dinis sofreu a influncia da poesia
provenal.

II
Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Antnio Jos Saraiva
e
scar
Lopes:
Elaboraram os provenais o ideal do amor corts, muito diferente do idlio
rudimentar nas margens dos rios ou beira das fontes que os cantares de amigo
nos deixaram entrever. No se trata agora de uma experincia sentimental a dois,
mas de uma aspirao, sem correspondncia, a um objecto inatingvel.

Quer'eu en maneira de proenal


Quer'eu en maneira de proenal
fazer agora un cantar d'amor,
e querrei muit'i loar mia senhor
a que prez nen fremusura non fal,
nen bondade; e mais vos direi en:
tanto a fez Deus comprida de ben
que mais que todas las do mundo val.
Ca mia senhor quiso Deus fazer tal,
quando a faz, que a fez sabedor
de todo ben e de mui gran valor,
e con todo est' mui comunal
ali u deve; er deu-lhi bon sen,
e des i non lhi fez pouco de ben,
quando non quis que lh'outra foss'igual.
Ca en mia senhor nunca Deus ps mal,
mais ps i prez e beldad'e loor
e falar mui ben, e riir melhor
que outra molher; des i leal
muit', e por esto non sei oj'eu quen
possa compridamente no seu ben
falar, ca non , tra-lo seu ben, al.
El-Rei D. Dinis (CV 123, CBN 485)

I
1. Identifique o assunto desta cantiga.
2. Justifique o convencionalismo desta cantiga de acordo com os modelos
poticos adoptados e o formalismo da linguagem.

10

3. Explique o desenvolvimento do assunto atravs da estrutura da cantiga.


4. De que modo que o trovador caracteriza a sua senhor?
5. Explicite a concepo do amor no gnero de cantigas a que esta pertence.
6. Faa a anlise da estrutura externa (estrofe, mtrica e rima).
II
Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Roberto Lopes:
O culto cavalheiresco da mulher ideal (...) tratava-se de uma conveno
limitada a um crculo muito restrito de homens, cada um dos quais se consagrava
ao servio de determinada mulher, no lhe importando proceder em relao s
outras como lhe aprouvesse, a comear pela sua prpria.

Pois nossas madres van a San Simon


de Val de Prados candeas queimar,
ns, as meninhas, punhemos de andar
con nossas madres, e elas enton
queimen candeas por ns e por si
e ns, meninhas, bailaremos i.
Nossos amigos todos l irn
por nos veer, e andaremos ns
bailando ante eles, fremosas en cs (1),
e nossas madres, pois que al van,
queimen candeas por ns e por si
e ns, meninhas, bailaremos i.
Nossos amigos irn por cousir (2)
como bailamos, e podem veer
bailar moas de bon parecer,
e nossas madres pois l queren ir,
queimen candeas por ns e por si
e ns, meninhas, bailaremos i.
Pro de Viviaez, CV 336, CBN 698
NOTAS:
(1) em corpo bem feito, sem manto;
(2) contemplar, admirar.

11

I
1. Caracterize, fsica e psicologicamente, o sujeito de enunciao da cantiga.
2. Indique as razes que conduzem cada uma das personagens romaria.
3. As cantigas de amigo so, sob vrios aspectos, uma traduo potica da
realidade.
3.1. O que h de intemporal na realidade que esta cantiga traduz?
4. Refira o tema da cantiga.
5. Indique os recursos estilsticos dominantes na cantiga.
6. Classifique esta cantiga, considerando quer o assunto quer a forma.
II
Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Maria A. Nunes:
As saudades provocadas pela ausncia trazem consigo grande inquietao e
desejo ardente de um breve regresso do bem-amado. Dessa inquietao a
apaixonada faz confidncia me, s amigas e prpria Natureza.

Ai, dona fea, foste-vos queixar


que vos nunca louv'en (o) meu cantar;
mais ora quero fazer um cantar
en que vos loarei toda via;
e vedes como vos quero loar:
dona fea, velha e sandia!
Dona fea, se Deus me perdon,
pois avedes (a) tan gran coraon
que vos eu loe, en esta razon
vos quero j loar toda via;
e vedes qual ser a loaon:
dona fea, velha e sandia!
Dona fea, nunca vos eu loei
en meu trobar, pero muito trobei;
mais ora j un bon cantar farei,
en que vos loarei toda via;
e direi-vos como vos loarei:
dona fea, velha e sandia!
Joan Garcia de Guilhade, CV 1097, CBN 1486

12

I
1. Explicite o assunto da cantiga que acabou de ler.
2. De que modo que o trovador se serve da ironia?
3. Contraponha o louvor do trovador dona fea e o louvor de outros trovadores
sua senhor.
4. Insira esta cantiga no gnero a que pertence, justificando.
5. Compare a crtica social feita pelos poetas medievais com a crtica social feita
por um ou mais autores posteriores.
6. Faa uma anlise da estrutura externa desta cantiga.
II
Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Lus de Sousa
Rebelo:
Entre ns a stira abdica da sua funo social e correctiva, sendo em nmero
pequeno as composies em que ele aborda assuntos de interesse geral.
Renuncia, assim, a orientar uma corrente de opinio, a ser uma arma de luta
poltica, fragmentando-se numa crtica individual e subjectiva.

As flores do meu amigo


briosas van no navio!
E van-s (e) as froles
d aqui ben con meus amores!
Idas son as froles
d aqui ben con meus amores!
As froles do meu amado
briosas van eno barco!
E van-s (e) as froles
d aqui ben con meus amores!
Idas son as froles
d aqui ben con meus amores!
Briosas van no navio,
pera chegar ao ferido.
E van-s (e) as froles
d aqui ben con meus amores!
Idas son as froles
d aqui ben con meus amores!

13

Briosas van eno barco,


pera chegar ao fossado.
E van-s (e) as froles
d aqui ben con meus amores!
Idas son as froles
d aqui ben con meus amores!
Pera chegar ao ferido,
servir mi, corpo velido.
E van-s (e) as froles
d aqui ben con meus amores!
Idas son as froles
d aqui ben con meus amores!
Pera chegar ao fossado,
servir mi, corpo loado.
E van-s (e) as froles
d aqui ben con meus amores!
Idas son as froles
d aqui ben con meus amores!
Pai Gomes Charinho ( CV 401/ CBN 817 )
I
1. Indique o tema e o assunto desta composio.
2. Divida a composio em partes, justificando devidamente a sua resposta.
3. Caracterize globalmente o sujeito potico. Justifique com expresses textuais.
4. Caracterize o objecto potico.
5. Explique o tipo de relacionamento existente entre o sujeito e o objecto
poticos.
6. Explicite o valor do refro nesta composio e analise-o:
a. quanto ao tipo de frase nele presente;
b. quanto alternncia das formas verbais.
7. Detecte na composio tipos de paralelismo e releve o seu valor estilsticoformal.
8. Partindo do estudo que efectuou sobre a poca Medieval, relacione esta
composio com o contexto scio-cultural desse perodo.
Levad', amigo, que dormides as manhas frias;
todalas aves do mundo d' amor dizian:
leda m' and' eu.

14

Levad', amigo, que dormide' -las frias manhas;


todalas aves do mundo d' amor cantavan:
leda m' and' eu.
Toda-las aves do mundo d' amor diziam;
do meu amor e do voss' en ment' avian:
leda m' and' eu.
Toda-las aves do mundo d' amor cantavan;
do meu amor e do voss' i enmentavan:
leda m' and' eu.
Do meu amor e do voss' en ment'avian;
vs lhi tolhestes os ramos en que siian:
leda m' and' eu.
Do meu amor e do voss' i enmentavam;
vos lhi tolhestes os ramos en que pousavan
leda m' and' eu.
Vs lhi tolhestes os ramos en que siian
e lhis secastes as fontes en que bevian:
leda m' and' eu.
Vs lhi tolhestes os ramos en que pousavan
e lhis secastes as fontes u se banhavan:
leda m' and' eu.
Nuno Fernandes Torneol, CV 242, CBN 604)
I
1. Divida esta cantiga em partes e indique o assunto de cada uma.
2. Identifique o sujeito potico e faa a sua caracterizao.
3. Comente o papel desempenhado pelas aves nesta cantiga.
4. Atendendo rima, disposio estrfica e dos versos, caracterize o poema a
nvel formal.
5. Refira a valor documental das cantigas de amigo.
II
Numa composio cuidada, comente a seguinte afirmao de Hernni Cidade:

15

As cantigas de amigo, essas, dir-se-iam florescidas ao ar livre, frequentemente no


ambiente duma natureza amiga amiga ao ponto de intervir, como intermediria ou
confidente, no drama lrico.

Ai flores, ai, flores do verde pino


Ai flores, ai, flores do verde pino,
se sabedes novas do meu amigo?
ai, Deus, e u ?
Ai, flores, ai flores do verde ramo,
se sabedes novas do meu amado?
ai, Deus e u ?
Se sabedes novas do meu amigo,
aquel que mentiu do que ps comigo?
ai, Deus, e u ?
Se sabedes novas do meu amado
aquel que mentiu do que mi jurado?
ai, Deus, e u ?
Vs me preguntades polo voss' amigo?
E eu ben vos digo que san' e vivo:
ai, Deus, e u ?
Vs me preguntades polo voss' amado?
E eu ben vos digo que viv' e sano:
ai, Deus, e u ?
E eu ben vos digo que san' e vivo
e seer vosc' ant' o prazo saido:
ai, Deus, e u ?
E eu ben vos digo que viv' e sano
e s(e)er vosc' ant' o prazo passado:
ai, Deus, e u ?
El-Rei D. Dinis
I
1. Divida esta cantiga em partes e indique o assunto de cada uma.
2. Identifique o sujeito potico e faa a sua caracterizao.
3. Comente o papel desempenhado pelas flores do verde pino nesta cantiga.
4. Atendendo a todos os elementos externos, caracterize formalmente o poema.
5. Refira a valor documental das cantigas de amigo.

16

II
Numa composio cuidada, desenvolva a seguinte afirmao:
Os nossos trovadores foram fortemente influenciados pelos trovadores
provenais: nos temas, como a natureza, o morrer de amor, a tenso
permanente, o amor aspirao; nas formas cantiga de mestria, de finda e de
atafinda; dobre, mordobre, etc.; e at em certos vocbulos.

17

Potrebbero piacerti anche